6.2 Conjunctuurcyclus

Peter principle: In a hierarchy every employee tends to rise to his level of incompetence.
Adam Smith: Een vrije markt zou het meeste opleveren voor de maatschappij als geheel. De 'onzichtbare hand' van deze vrije markt zou zorgen voor harmonie en evenwicht.
Kishore Mahbubani: We zien nu dat de onzichtbare hand van de markt in balans moet worden gehouden door de zichtbare hand van goed overheidsbestuur. (Volkskrant 11 oktober 2008)
Winston Churchill: The first lesson that you must learn is, when I call for statistics about the rate of infant mortality, what I want is proof that fewer babies died when I was Prime Minister than when anyone else was Prime Minister.
Niall Ferguson: De financiële markten vormen een spiegel van de mens. We kunnen de spiegel niet de schuld geven dat zij onze lelijke kanten net zo duidelijk weergeeft als onze mooie.
George Soros: gelooft meer in een situatie van vele mogelijke evenwichten, waarbij de perceptie uiteindelijk de realiteit even sterk zal bepalen als de realiteit de perceptie.
Nassim Nicholas Taleb van de Black swan theory: Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid zijn er zo veel posities met macht toegekend aan mensen die geen persoonlijke risico’s dragen. (Paul Frentrop In de 16 eeuw liepen politici nog zelf ook risico Volkskrant 30 november 2012)

Marktmechanisme (Winst of Verlies, Waarden en Normen, Vierde macht)

Spreuken 16:16 Hoeveel beter is het verwerven van wijsheid dan bewerkt goud, en het verwerven van inzicht is verkieslijker dan zilver!
Spreuken 12:12 Wat de goddeloze begeert, is een vangnet van kwaad, maar de wortel van de rechtvaardigen brengt vrucht voort.
Petrus: U zult in het verderf worden gestort, u met uw geld, omdat u denkt te kunnen kopen wat God geschonken heeft (Handelingen 8:18-22).
Johannes 2: En Hij zeide tot hen, die de duiven verkochten: Neemt deze dingen van hier weg; maakt niet het huis Mijns Vaders tot een huis van koophandel (vers 16).
Evangelie volgens Matteüs 6:24: Niemand kan twee heren dienen: hij zal de eerste haten en de tweede liefhebben, of hij zal juist toegewijd zijn aan de ene en de andere verachten. Jullie kunnen niet God dienen én de mammon.
Matteüs: Pas op voor valse profeten, die in schaapskleren op jullie afkomen maar eigenlijk roofzuchtige wolven zijn (7:15).
Mattheüs XXI 12-13: En Jezus ging de tempel binnen en dreef allen uit, die verkochten en kochten in de tempel, en de tafels der wisselaars keerde Hij om en de stoelen van hen, die de duiven verkochten, 13 en Hij zeide tot hen: Er staat geschreven: Mijn huis zal een bedehuis heten, maar gij maakt het tot een rovershol.
Tomáš Sedlácek: Het is niet de taak van politici en economen om het bruto nationaal product zoveel mogelijk te doen groeien, maar om het verschil tussen de vette en magere jaren te verkleinen.
Mahatma Gandhi: De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen maar niet ieders hebzucht.
We need to be the change we wish to see in the world.
Angela Merkel: Terugdringen van het tekort en economische groei zijn twee kanten van dezelfde medaille. (Volkskrant 21 mei 2012)
Primair draait het echter om: Een nieuw evenwicht tussen het superkapitalisme en humanitaire waarden (Marcel van Dam Volkskrant van 19 mei 2012) of We hebben geen andere keuze dan een sterke euro en verdere integratie van Europa (Bert Wagendorp Volkskrant van 24 mei 2012).
Ronald Coase,Stelling: Particuliere economische deelnemers kunnen het probleem van externe effecten onderling oplossen. Hoe de verdeling van de rechten ook is, de partijen kunnen altijd een overeenkomst bereiken waarbij het resultaat voor iedereen beter is.

Het neoliberalisme (Hans Komen Civis Mundi Digitaal #82, deel 4 - april 2019 ||):
Een aanvulling op het artikel
"Belangenverstrengeling van industrie en wetenschap" van Piet Ransijn.
Inleiding
In deel 1 ben ik ingegaan op de
belangenverstrengeling tussen industrie en wetenschap door onder andere de universitaire opleiding economie in Nederland in beschouwing te nemen. Deze opleidingen blijken hoofdzakelijk aandacht te besteden aan het neoliberalisme, waarbij ook binnen het Centraal Plan Bureau deze gedachtegang sterk aanwezig is. Om meer inzicht te krijgen in de grondbeginselen en het ontstaan van het neoliberalisme heb ik de grondleggers,Ayn Rand, Friedrich von Hayek, Milton Friedman en Alan Greenspan besproken.
In deel 2 heb ik Bolkestein behandeld als de grote drijfkracht achter het invoeren van het neoliberalisme volgens de theorieën van Hayek in Nederland. Hiervoor heb ik geput uit het proefschrift van Merijn Oudenampsen. De marxist Gramsci heb ik achter Bolkestein geplaatst om te laten zien wat het verband is tussen de cultuurtheorie van Gramsci en het neoliberalisme. De grondbeginselen van de neoliberale theorie van Hayek heb ik besproken aan de hand van het boek van Blommaert en Zahidi. Zij hebben het begrip vrijheid geanalyseerd zoals dat binnen deze theorie wordt gebruikt. In deel 3 heb ik eerst de vraag behandeld of het begrip neoliberalisme een fictie is of niet. Daarna ben ik nader ingegaan op de crisis van 2008 en de gevolgen hiervan voor Nederland. In dit vierde en laatste deel van deze serie behandel ik de Nederlandse overheidsbemoeienis met de markt en de begrippen vrijheid en democratie. Tot slot definieer ik het verschil tussen liberalisme en neoliberalisme.

Wetenschapsfilosofie deel 1 (Civis Mundi Digitaal #71 november 2018):
De waarde en de beperkingen van de wetenschap
Dit is het eerste deel van een serie over wetenschap. Het is een uit de hand gelopen reactie op een artikel van Couwenberg ‘Opnieuw valt wetenschap door de mand?’ en artikelen van hem over integraal denken, religie en wetenschap. Ook deze serie plaatst de wetenschap in een breder kader dat voorbij gaat aan de vraag of wetenschap door de mand valt als replicatieonderzoek andere resultaten geeft [1]. De volgende onderdelen komen aan de orde in een diversiteit van visies omtrent wetenschap, waarin zowel inhoudelijke wetenschapsfilosofische aspecten als sociaal-culturele aspecten aan de orde komen van wetenschap en rationaliteit als belangrijke maatschappelijke kracht:
1. Beperkingen van de wetenschap om het leven zin te geven ondanks alle successen
2. Max Weber: wetenschap en de
zin van het leven
3. Karl Popper: hypothesen en falsificatie'' 4. Thomas Kuhn: De structuur van wetenschappelijke revoluties
5. Imre Lakatos, concurrerende researchprogramma’s, integratie van theorieën
6. Paul Feyerabend I: Tegen de methode
7. Paul Feyerabend II: Wetenschap in een vrije samenleving
8.
Jürgen Habermas: instrumentele en de communicatieve rationaliteit
9. Het wetenschapsbedrijf:
belangenverstrengeling van wetenschap en industrie,
10 Oosterse en westerse wetenschap: objectieve en subjectieve methoden
De waarde van wetenschappelijke kennis
De rol van de wetenschap en de technologie in onze samenleving is een punt van zorg en aandacht. Zeker nu de onafhankelijkheid van de wetenschap en de vrijheid van de wetenschapsbeoefenaar steeds meer onder druk lijken te staan van externe financiering vanuit de industrie en ons leven en samenleving meer in de greep lijkt te zijn gekomen multinationale ondernemingen. Dat geldt ook voor het ‘vrije’ internet waar een paar megabedrijven de dienst uitmaken en de informatievoorziening vormgeven. Zie deel 9 over belangenverstrengeling van wetenschap en industrie.

In hoeverre heeft het socialisme nog zin en toekomst? (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #31 juni 2015):
Terug naar de bron bij Saint-Simon Over de beteugeling van mateloze behoeften, economie, moraal en religie Reactie op Emile Durkheim, Socialism and Saint-Simon.
Emile Durkheim: morele matiging van het mateloze verlangen naar meer
Durkheim benadrukt de verbinding van sociale en morele kwesties als .
Sociale problemen kunnen niet worden opgelost zonder morele en religieuze dimensie, zoals Saint-Simon inzag. De
belangenverstrengeling van industrie en wetenschap en onze excessieve productie en consumptie hebben een (im)morele kant en doen een beroep op onze morele verantwoordelijkheid, zoals Laeyendecker liet zien in mijn artikel over zijn boek Bedreigde cultuur.
Een cruciaal punt bij Durkheim is dat menselijke verlangens onbeperkt en onverzadigbaar zijn. Daarom dienen zij door
morele waarden en normen te worden gereguleerd. Onze westerse cultuur kenmerkt zich door een Faustisch streven om grenzen te verleggen, zoals in Goethe’s Faust, aldus Oswald Spengler in Der Untergang des Abendlandes.

‘We zijn terug in de negentiende eeuw’ (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 1 maart 2018 p. 32):
De ook door sociaal-democraten hartstochtelijk ondersteunde neoliberale koers van de afgelopen decennia heeft de positie van werkenden aanzienlijk verzwakt. Werkgevers, aandeelhouders en andere financiële avonturiers zijn de lachende derde.
11. Werkenden betalen de belastingverlichting van bedrijven
De afgelopen decennia gingen de belastingen voor bedrijven omlaag en die voor werkenden omhoog. De winstbelasting voor bedrijven is gehalveerd en het huidige kabinet wil deze nog verder verlagen. Vooral sinds de crisis van 2008 zijn de lasten voor werkenden juist sterk gestegen, van 19,8 procent naar 22,2 procent (uitgedrukt in percentage van het bruto binnenlands product).
Arnoud Boot verklaart het meegaan van links vooral uit het bandwagon-effect:
‘Iedereen praat elkaar na en tijd voor reflectie is er niet. En je ongemakkelijke gevoelens kun je altijd sussen door kleine verbeteringen aan te brengen, dan heb je toch je best gedaan.’

Denktank met Wijffels wil financiële sector veranderen (Volkskrant 26 november 2011)
Een denktank onder leiding van oud-Rabotopman Herman Wijffels wil de financiële sector definitief veranderen. Het doet daarvoor negen aanbevelingen. Afschaffen van de bonussen, nuts- en zakelijk bankieren uit elkaar halen, hogere kapitaalbuffers en meer ethiek in de sector zijn daarvan een paar voorbeelden.

De website van de Rabobank biedt houvast om de status quo van de macro-economie te duiden.
We voorzien vijf belangrijke ontwikkelingen die de wereld van overmorgen zullen vormen (klik op de ontwikkelingen voor een analyse ervan):
1. Demografie - Steeds meer en steeds oudere mensen die steeds vaker in steden een plek zoeken, moeten eten, drinken en werken;
2. Duurzaamheid - De grenzen aan wat de aarde te bieden heeft, zullen ons handelen steeds vaker beïnvloeden;
3. Geopolitiek - Geopolitiek wordt minder overzichtelijk: er is een diffusie van macht terwijl economische afhankelijkheden in de wereld groter worden;
4. Innovatie - Verdergaande innovatie is een belangrijke bron van vooruitgang. Maar innovatie levert ook uitdagingen in transities op;
5. Economie - Dit alles komt samen in de economie van overmorgen: waarbij hoge economische groei minder zeker lijkt, en de huidige uitdagingen voor de wereldeconomie wellicht een keer tot uitbarsting komen.

De Financiële Sector & De Vakbond (Buitenhof)
Wijffels: 'Het CDA is onzichtbaar geworden'
Ooit was de sector de smeerolie van de economie, maar sinds de val van Lehman Brothers in 2008 is duidelijk dat de financiële sector een zelfstandig opererende machine geworden is waar zeer veel winst gemaakt wordt. Na drie jaar crisis maakt oud RABO-topman Herman Wijffels de balans op. Samen met een tiental andere wetenschappers gaat hij lezingen/discussie avonden organiseren om tot een gezonde financiële sector te komen.
Het CDA is in het huidige minderheidskabinet en in de samenwerking met gedoogpartner PVV onzichtbaar geworden. Aldus CDA-prominent Herman Wijffels. Wijffels zei dat voor Nederland cruciale zaken als de aanpak van de eurocrisis en het pensioenakkoord problematisch tot stand komen door de gedoogconstructie, omdat daar telkens de steun van oppositiepartijen nodig is.
''Vanuit het CDA is het een garantie om zo goed als onzichtbaar te worden en dat is wat er gebeurt’’, zei Wijffels.
Hij had liever gezien dat het kabinet van VVD en CDA zich verder had ontwikkeld tot een echt minderheidskabinet, zonder vaste gedoogpartner PVV.
VVD en CDA hadden dan elke keer breed in de Tweede Kamer moeten zoeken naar meerderheden voor hun voorstellen. Door de binding met de PVV zit het kabinet opgesloten in veel te defensief en conserverend beleid, aldus Wijffels.

Het zijn eerder allemaal kleine stapjes, die uiteindelijk een grote stap vormen.
Crisis en ommekeer (27 oktober 2009): Volgens Wijffels is er sprake van een drievoudige crisis in onze cultuur: economisch, moreel en ecologisch. Het zijn onderling samenhangende globale problemen, die om globale oplossingen vragen. Er is een ommekeer nodig. Wil Derkse, Eelke de Jong en Evert van der Zweerde gaan met Wijffels in gesprek en gaan in op de economische, wijsgerige en theologische aspecten van zijn betoog.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ ondersteunt het gezichtspunt van Herman Wijffels.
Hans Wijers, voorzitter van de raad van bestuur van AkzoNobel, vindt Nederland risicomijdend, passief en zelfgenoegzaam.

'Kabinet gebruikt holle jargon van een managementcursus' (Aleid Truijens Volkskrant 21 september 2011):
Dit kabinet hanteert een neoliberale moraal. Werken, werken, geld uitgeven en verder niet miepen. Maar daar worden burgers niet gelukkig van.
Vrije consumentisme
De overheid is geen 'geluksmachine' - ik ben nooit iemand tegengekomen die dacht dat het wel zo was. Je ontmoet ook zelden iemand die gelukkig wordt van zijn vrije consumentisme. Van het eindeloos zoeken naar de goedkoopste ziekenkostenverzekering, het beste ziekenhuis voor een borstamputatie, de minst beroerde thuiszorg, de beste school enzovoort.
Burgers worden wel gelukkig van een trein die altijd rijdt, een postbode die dagelijks bezorgt, een weg zonder gaten en goed onderwijs, en het is best uit te leggen waarom je daarvoor belasting betaalt. Ouders worden gelukkig van tijd en, jawel, 'kansen' voor hun kinderen, maar hun wordt ingepeperd dat die luxe onbetaalbaar is.
Werken, werken, geld uitgeven en verder niet miepen. Wat een armoedige mantra om aan kinderen mee te geven.

Mark, wakker worden! Het is 2011, niet 1982 (Pieter Hilhorst Volkskrant 20 september 2011):
De wereld is veranderd, maar de hoofdrolspelers hebben het niet door. Het is een mooi gegeven voor een komedie.
Het andere thema is de economie. We leven in een zwartrijderseconomie, een wereld waarin mensen en bedrijven proberen de winst voor zichzelf te houden en de kosten af te wentelen op het collectief. De financiële crisis was daarvan een schoolvoorbeeld. Toen de banken de prijs moesten betalen voor hun roekeloze gedrag, werd de rekening doorgeschoven naar de samenleving. En ook in de Europese crisis proberen de banken hun verliesposten af te wentelen op het collectief. De omgang met het milieu laat hetzelfde patroon zien. Particuliere bedrijven strijken de winst op van de vervuiling en de samenleving draait op voor het verlies. De kernramp in Japan vormt het summum van deze logica. De winst was voor de aandeelhouders, maar de belastingbetaler moet nu tientallen miljarden ophoesten om de rommel op te ruimen. Aan Rutte is het probleem van de zwartrijderseconomie niet besteed.
De overeenkomst tussen de twee kwesties is dat we het collectief niet moeten onttakelen, zoals Rutte denkt, maar opnieuw moeten vormgeven. Alleen door samen op te trekken, kunnen we de kwaliteit van de samenleving vergroten en de zwartrijderseconomie aanpakken. Goodbye Lenin was een vermakelijke komedie, Goodbye Friedman dreigt een pijnlijke tragedie te worden.

De hamvraag is nu waarom wordt in de EU wel naar Jeroen Dijsselbloem, de marionet van het grootkapitaal geluisterd maar niet naar Klaas Knot. Of de vraag van Sheila Sitalsing waarom lukt het de EU niet om de Grieken hoop en perspectief te bieden op een beter leven? Sebastiaan Princen heeft gelijk wanneer hij stelt dat de Europese economie als geheel kwetsbaarder wordt voor een volgende crisis. Het ééndimensionale denken geniet bij politici de voorkeur. Het heikele punt heeft betrekking op het boek De kracht van kwetsbaarheid heb de moed om niet perfect te willen zijn van Brené Brown.
In de kern draait het om het beschermingsmechanisme (p. 36,117) het gevoel van
'genoeg' het tegengestelde is van het gevoel van 'schaarste'.
38: Volgens mij zijn
overvloed en schaarste in feite twee zijden van dezelfde medaille. Het tegengestelde van nooit genoeg is niet overvloed of meer dan je ooit had kunnen dromen. Het tegengestelde van een gevoel van schaarste is een gevoel van genoeg, of wat ik 'bezieling' noem.
De kern wordt gevormd door
kwetsbaarheid en eigenwaarde. Dit staat haaks op wat premier Rutte hoopt dat ze de voorspellingen van het CPB "verslaan". (NOS 19 april 2013)

'Mijn besluit is niet fraai.' (Marc Peeperkorn interviewt Jeroen Dijsselbloem Volkskrant 12 oktober 2017 p. 4):
Is een plek in de Tweede Kamer te min voor de scheidend PvdA-minister van Financiën?
U schrijft in uw afscheidsbrief de 'vuurkracht' te missen voor het Kamerlidmaatschap. Maar de PvdA-fractie heeft ook ervaring nodig om een nieuwe koers uit te zetten?
'Juist wat ervaring betreft is de PvdA-fractie met vier oud-bewindslieden topzwaar. Dat is een nadeel. Toen Diederik, Staf (Depla, red.) en ik de jonge honden waren, zeiden we ook tegen de oude, Paars-II generatie: jullie tijd is geweest, maak plaats! Het gaat om de balans tussen vernieuwing en continuïteit. Misschien maakt mijn vertrek die balans wat evenwichtiger.'
Zouden Asscher, Ploumen en Dijksma ook moeten vertrekken?
'Dat is een voorspelbare vraag. Met vier oud-bewindslieden in een fractie van negen die ook nog eens oudgediende Kamerleden als Arib en Kuiken telt, is er wel heel erg veel ervaring.
Meer vernieuwing is zeker wenselijk. '

Gezocht: beter wereldbeeld (Martijn van Calmthout interviewt Sahar Durston en Ton Baggerman Volkskrant 9 oktober 2017 p. 20):
Wat hen bindt, zeggen ze, is een al jaren knagend gevoel. Dat het bestaande wetenschappelijke wereldbeeld van materie en oorzaak en gevolg hen niet verder helpt bij de wezenlijke vragen in hun vak: waar komt bewustzijn vandaan, wat is een psychische stoornis?
Berust de werkelijkheid uiteindelijk op onbezielde materie? Dat is een te beperkt wereldbeeld, vinden een Utrechtse hoogleraar en een Tilburgse therapeut. 'Natuurlijk weten we dat dit vaag klinkt.'
Durston en Baggerman schreven er, nadat ze stomtoevallig dezelfde Nederlands-Amerikaanse astrofysicus en denker Piet Hut hadden benaderd met hun vragen, samen een boekje over met een ambitieuze titel: The Universe, Life and Everything... Op basis van hun onderlinge zoekende tweegesprekken en lange interviews met denkers en experts, van econoom Herman Wijffels tot fysici Erik Verlinde en Henry Stapp.
Het collectief is fundamenteler dan de delen?
Durston: 'Het individuele en kleine is misschien niet het meest wezenlijke aan de werkelijkheid. Overal waar je genoeg deeltjes of individuen hebt zie je complexiteit opduiken. Moleculen vormen samen water; lichaam en brein bevatten het bewustzijn. Een formatieve tendens noemen we dat.'
En wat zouden we met een nieuw wereldbeeld winnen?
Baggerman: 'Ik zou als therapeut graag minder het gevoel hebben dat we mensen volstoppen met pillen omdat dat is hoe we stoornissen zien, en omdat verzekeraars het zo willen. Maar aandacht voor het grotere geheel kan overal belangrijk zijn.'
Durston: 'Ik hoorde iemand laatst zeggen dat we veel milieuproblemen zouden voorkomen als we bedenken dat bossen een onderdeel van ons ademhalingssysteem zijn. Mooi. Dan zet je er toch minder snel een bijl in.'

Je bent je connecties interview met Martijn van den Heuvel (Malou van Hintum Volkskrant 7 mei 2011)
Er zijn geen hersenaandoeningen waarbij het bewustzijn wordt uitgeschakeld. Ik verwacht daarom dat bewustzijn een eigenschap van een hogere orde is, die het resultaat is van de totale activiteit in de verbindingspatronen, en niet iets wat je kunt aanwijzen in een of meerdere hersengebieden.

Blind solidair (Marjan Slob Volkskrant 9 oktober 2017 p. 19):
U weet: het onbezonnen ontginnen van big data bedreigt onze privacy. Mogelijk heeft u zelfs uw handtekening al gezet om het referendum over de sleepwet af te dwingen. Ik heb dat zojuist gedaan. Maar eigenlijk maak ik me persoonlijk drukker om een ander effect van al dat gezoek naar patronen in bijeengegaarde informatie over groepen mensen: de uitwerking daarvan op onze solidariteit.
Eigenlijk wil ik dus beschermd worden tegen mijn eigen venijn. Ik verlang naar een zorgstelsel dat mij weghoudt van de menselijke neiging om het eigen gedrag af te zetten tegen dat van anderen. Ik zou willen dat de politiek niet kletst over het eigen risico, maar bedenkt hoe het zorgstelsel solidair kan blijven nu big data in rap tempo steeds specifiekere kennis over risicoprofielen levert.
Hoe arrangeer je dan de solidariteit tussen zieke en nog-niet-zieke mensen? Vraag mij niet hoe dat moet. Ik heb slechts een voorspelling: als we niet ingrijpen, zal profielenkennis de groep steeds verder uit elkaar drijven. Solidariteit heeft altijd baat gehad bij een zekere blindheid.
Wat doen we nu we zien?

Kiezen we, verbinden (religare) we ons met de natuurlijke -, de evolutionaire kringloop of de onnatuurlijke kringloop. Op de Westerse apenrots is Trump, Marine Le Pen en Wilders, de onnatuurlijke kringloop dominant. Het gaat erom dat we ons met het inzicht van de indianen, de sjamanen verbinden. Indianen leven in volledige harmonie, die het bos - dieren, bomen, planten, stenen, rivieren - als bezield beschouwen.

Van oerbos naar hommeltuin (Anne van Driel Volkskrant 1 april 2017 Bijlage Sir Edmund p. 16-19):
De grand old lady van de Amerikaanse literatuur is bepaald geen stadsmeisje. Ook haar nieuwste roman, over ontbossing, getuigt van haar voorkeur voor de harde natuur. Annie Proulx over houtkap, genocide en zijdeplanten.
PERSONAGES EN VERHALEN WORDEN GEVORMD DOOR HUN OMGEVING?
'Precies. Als je over houtkap schrijft, weet je dat er doden gaan vallen, ernstige ongelukken gebeuren. Bepaalde dingen gebeuren op bepaalde plekken. En bepaalde plekken brengen een bepaald slag mensen voort.'
Mensen die bar weinig ophebben met de natuur bijvoorbeeld, zoals de Europeanen die de Nieuwe Wereld koloniseren. En mensen die er in volledige harmonie mee leven, zoals de indianen die het bos - dieren, bomen, planten, stenen, rivieren - als bezield beschouwen. Schorshuiden beschrijft minutieus en nietsontziend hoe de harmonieuze levensbeschouwing, en de indianen zelf, worden vermorzeld onder de vernietigende roofzucht van de kolonisten. Die zien het oerbos aanvankelijk als een duivelse wildernis die getemd moet worden. Later is het bos niet meer een vijand, maar een onuitputtelijke bron waarvan je naar believen kunt nemen. HOE KAN DAT?
'De meeste mensen laten het niet zo tot zich doordringen. U noemde het net genocide, en dat is precies wat het was, maar hier gebruikt men dat woord niet. Er zijn stapels goede historische boeken over geschreven, daar niet van. Maar het is geen onderwerp van gesprek, er is geen discussie over. Men beschouwt het als iets uit een ver verleden, het is onwerkelijk omdat het zo lang geleden is gebeurd. Maar zo lang geleden is het helemaal niet, tot in de jaren vijftig waren er in Canada en Amerika overheidsscholen voor indianen, verschrikkelijk wrede instellingen waar men de geest van die kinderen brak en sommigen de dood injaagden.'
EN DAN IS ER NU TRUMP, ZO'N BEETJE HET VLEESGEWORDEN KAPITALISME. HIJ BESTRIJDT DAT KLIMAATVERANDERING BESTAAT, EN WIL IN DE BUDGETTEN VAN ZIJN MILIEUDEPARTEMENT SNIJDEN.
'Het is nog veel erger dan dat. Een grote hoeveelheid overheidsinformatie over de natuur die online voor iedereen toegankelijk was, verschrikkelijk belangrijke wetenschappelijke kennis, is verwijderd en vernietigd. Ik ken een dierkundige die gespecialiseerd is in libellen: hij is zo gedesillusioneerd door wat er gebeurt, dat hij zich volledig heeft teruggetrokken uit de wereld. Niet als activistische daad of zo. Hij verschanst zich in de natuur.

Ook dit is geen wildernis of Mens vernietigt in rap tempo de ware wildernis (Ben van Raaij de Volkskrant 30 december 2016 katern Vonk p. 6-7):
In rap tempo verdwijnt de ware wildernis en dat is dramatisch. Deze trend is te keren, stellen ecologen. Al moeten we niet denken dat we terug kunnen naar een Hof van Eden.
Menselijke verstoringen
Ergens begin vorige eeuw, zegt Marris, is de aarde door de expansie van de wereldbevolking omgeslagen van 'overwegend wild' in 'overwegend antropogeen'. Sommige puristen gaan nog verder: volgens
klimaatactivist Bill McKibben hebben we de wilde natuur de nek al omgedraaid. Door de uitstoot van broeikasgassen en de daardoor veroorzaakte klimaatverandering is er immers geen plek op aarde meer die níét fundamenteel is veranderd door de mens. Volgens deze visie leven we inmiddels in het Antropoceen.
Een uitbundig mozaïek
Voor de rest moeten we ons verlies nemen. Want we hebben iets kapotgemaakt van
onvergelijkbare schoonheid en complexiteit. We hebben de wilde aarde onderworpen, met alles wat erop leeft, inclusief de laatste vrije nomaden, een handjevol indianen dat nog rondzwerft in het grensgebied van Brazilië en Peru. We hebben, zoals Bill McKibben het omschreef, de natuur vermoord - niet de natuurlijke processen, maar de betekenis van de natuur als een werkelijkheid die groter is dan en onafhankelijk is van onszelf.

Professor dr. Luc Soete, directeur van UNU-MERITschreef een artikel over schijnwelvaart.
We hebben het als we onze politici en economische beleidsmensen mogen geloven nog nooit zo goed gehad. Onze economische welvaart groeit sneller dan ooit, het percentage werklozen daalt langzaam naar het niveau van de jaren 60 ondanks de nu veel hogere arbeidsparticipatie, inflatie is min of meer bedwongen, de inkomens gaan erop vooruit ook in koopkracht, de hypotheekrente ligt lager dan ooit en met wat geld op de bank kan men slapend rijk worden. Natuurlijk blijft er het milieu en de zorg maar met wat verschuiving in beleidsprioriteiten in de vorm van bijkomende middelen en een efficiëntere marktwerking zullen ook hier, zo belooft men ons, gepaste, technocratische oplossingen gevonden worden. Deep purple op zijn best.\\ En toch, ergens knaagt er iets aan het zelfvertrouwen waarmee economen en politici ons nóg meer welvaart, nóg meer werk en nóg meer individuele verantwoordelijkheid beloven. Uit heel wat enquêtes en studies, ook economische, blijkt immers dat ondanks de sterke toename in materiële welvaart, in vrije tijd en in inkomen over de afgelopen jaren, mensen niet echt het gevoel hebben van gelukkiger, vrijer of zelfs beter af te zijn. Onder Paars I lag het accent expliciet op werk en op de nog grote potentiële groei- en werkgelegenheidsmogelijkheden van de Nederlandse economie, dank zij een verdere toename in arbeidsparticipatie. Arbeid is ongetwijfeld één van de manieren waarop mensen zin geven aan hun bestaan; het is echter niet de enige.
Veel van de na-oorlogse groei in onze hoog ontwikkelde economieën vindt haar verklaring in het binnen het formele economische arbeidskader brengen van deze "niet-arbeid" activiteiten; in de externe verzorging van ouderen, kinderen, huishoudtaken, etc. In Nederland met zijn traditioneel lagere vrouwelijke arbeidsparticipatie heeft dit fenomeen zich vrij laat voorgedaan. Echte economische voordelen zoals mogelijke efficiëntieverbeteringen dankzij verdere specialisatie en arbeidsverdeling blijven relatief beperkt indien toenemende arbeidsparticipatie slechts inhoudt dat vroegere niet-arbeid activiteiten onder de formele arbeidsmarkt worden gebracht. De toename in welvaart zal zich dan eerder uiten in een toename van "schijnwelvaart": een dubbel inkomen maar waartegenover nu ook heel wat bijkomende externe dienstverlening staat, wat meer uitgaven, meer huishoudplanning die meer gezinsstress met zich meebrengt. Het is in zekere zin de ultieme welvaartsparadox: hoe meer inkomen en materiële welvaart, hoe minder tijd om te genieten van het bijkomende nut van deze materiële welvaart.
Naarmate men slechts erkenning, persoonlijke ontwikkeling, status, sociale contacten en zelfontplooiing aan formele arbeid toekent wordt arbeid inderdaad de dominante zingever van het bestaan. Voor sommigen, politici wellicht, maar ook heel wat hooggeschoolden, kan dit inderdaad positief zijn en krijgt arbeid in zekere zin het karakter van "vrije" tijd: op basis van een bewuste en onafhankelijke keuze over zijn eigen tijdsbesteding beschikken om een bepaalde taak of opdracht uit te voeren. Voor anderen echter vreet arbeid juist meer en meer aan de eigen vrije tijd, soms zelfs aan andere waardevolle tijdsbestedingen, zoals opvoeding- en gezinstaken, eigen noodzakelijke scholing.
Ook hier geldt dat een louter economische benadering van arbeid onvoldoende rekening houdt met deze verschillen in onderliggende individuele ontplooiing: verrijking in termen van eigen tijdsbesteding enerzijds en toenemend tijdbeslag en vrijetijdsberoving anderzijds. Ook hier kan sprake zijn van een toename in individuele
"schijnwelvaart": een toename in materiële welvaart maar uiteindelijk een afname in de individuele vrije beschikking om te genieten van deze welvaart.
Wordt het niet tijd voor wat meer wijsheid en wat minder economie in de politiek?

Marcel Bullinga: futurist die in robot redding van de aarde zag (Peter de Waard Volkskrant 7 mei 2019):
Marcel Bullinga was een van de eerste drie Nederlanders met een website. Ook was hij een van de eerste gay vaders van Nederland.
‘Kiezen we voor de economie van de techmultinationals met vergroting van de kloof in onze samenleving. Of voor een renaissancetoekomst, met een coöperatieve en circulaire economie. In laatstgenoemd scenario bieden hightech voedselprinters, energierobots en elektrische deelauto’s ons de kans om onze onafhankelijkheid te heroveren’, zo vond hij.
In de Volkskrant voorspelde hij een financiële ineenstorting.
‘Het verwende Westen leeft zich het graf in, consumeert met versgedrukte, volstrekt waardeloze euro- en dollarbiljetten.’ Deficit spending en quantative easing – het bijdrukken van geld door overheden en centrale banken – hadden in zijn ogen toen al de vormen van een piramidespel aangenomen.

'We zijn niet zielig, we zijn verwend' (Marcel Bullinga Volkskrant 24 augustus 2011):
Er is maar één uitweg uit de (euro)crisis, zegt futurist Marcel Bullinga. We moeten terug naar de deugden van de jaren vijftig.
Welvaart zonder werk en zakendoen zonder moraliteit zullen ons op termijn vernietigen, zei Mahatma Gandhi. Nou, dat is precies wat er gebeurt. De hele wereld heeft zich er de afgelopen dertig jaar aan bezondigd, en nu betalen we de rekening. Vindt u het gek?
Wilde westen
39 triljoen euro aan schulden wereldwijd en u denkt dat uw welvaart echt is? We zijn niet zielig, we zijn verwend. Welkom in het wilde Westen! De wereld waarin je slapend rijk werd. Omdat je lekker lang in hetzelfde huis woonde of omdat je het mooie vak van bonusbankier en graaibestuurder had geleerd. Het verwende Westen leeft erop los en consumeert zich het graf in met vers gedrukte, volstrekt waardeloze euro- en dollarbiljetten. Het Oosten spaart en financiert de Westerse schuld. Werp maar eens een boze blik op de 'Global Public Debt Clock' van The Economist.
Gratis geld is het voornaamste 'systeemlek' van dit piramidespel. Er zijn tal van prachtige Engelse termen voor die niemand snapt, zoals deficit spending en quantative easing. Het komt neer op geld scheppen uit niets. Het heeft een onstabiele schijnwelvaart gecreëerd in Ierland, Griekenland en de Verenigde Staten.

De futuroloog Marcel Bullinga en auteur van het boek Welcome tot the Future Cloud - 2025 in 100 voorspellingen.
'We zijn niet zielig, we zijn verwend' (Marcel Bullinga 24 augustus 2011 Volkskrant):
Gratis geld is het voornaamste 'systeemlek' van dit piramidespel. Er zijn tal van prachtige Engelse termen voor die niemand snapt, zoals deficit spending en quantative easing. Het komt neer op geld scheppen uit niets. Het heeft een onstabiele schijnwelvaart gecreëerd in Ierland, Griekenland en de Verenigde Staten.
Tel daarbij op dat we te weinig energie hebben voor de groei van de wereldbevolking, en dat de voornaamste bron (olie) al dertig jaar lang de elites in verschillende dictaturen op de been houdt. Die elites kopen op hun beurt met ons eigen oliegeld onze bedrijven en havens op. Bovendien zal een steeds langere rij van steeds schaarsere grondstoffen de komende jaren veel militaire conflicten veroorzaken en veel staten instabiel maken. Te lang hebben we hiervoor onze ogen gesloten.

VISIE OP MORGEN is een uitgave van ISS Facility Services (interview met Marcel Bullinga 2017 ‘Blijf robots de baas’):
Marcel Bullinga verzint geen sprookjes, benadrukt hij bijna aan het eind van het gesprek. De ontwikkeling die hij voorspelt, ís al begonnen. Die ontwikkeling is: robots gaan steeds meer werk van mensen overnemen. Het zijn jobkillers. Waarbij ‘robots’ niet van die nagebouwde mensfiguren zijn die schokkerig en lomp bewegen. Het kunnen ook drones zijn, 3D-printers of apps. ‘Een mobieltje is ook een robot’, vindt Bullinga. Die ontwikke - ling wordt al een aantal jaren voorspeld, maar is nu echt aan het doorbreken, merkt hij. ‘Onlangs hoorde ik nog dat een groot bedrijf alle medewerkers van de helpdesk heeft ontslagen; hun werk wordt nu door robots gedaan.’

Schijnwelvaart (Reformatorisch Dagblad 28 maart 1979):
In de Voortgangsnota kunnen we vandaag lezen wat in feite de problematiek is, die ons teistert. We onderkennen niet meer dat onze welvaart slechts een schijnwelvaart Is. Zeepbellen vertonen soms prachtige kleuren. Maar o wee, wie ze aanraakt. Hij blijft slechts met de spatten en een illusie armer. Het kabinet komt met harde cijfers. Het overschot op de betalingsbalans van 7 7,5 miljard gulden in 1975 slaat in 1978 om in een tekort van 2,5 miljard gulden. Het geeft ook aan waardoor deze omslag wordt veroorzaakt. Onze exportpositie verslechterd, terwijl we uit het buitenland meer invoeren om te consumeren, dan dat we investeren. M.a.w. we eten onze deviezen op, in plaats van ze te investeren en daarmede een nieuwe bron van welvaart te creëren. Zullen we de tekenen verstaan van het beeld, dat de Voortgangsnota ons tekent? Want dat is de vraag die ons op de lippen brandt. We vrezen van niet. De polarisatie is in ons land reeds zover voortgeschreden, dat we ons eerder opwinden om gelijk te krijgen over een droomwereld, dan dat we bereid zijn om aan de tafel te gaan zitten en de werkelijkheid onder ogen te zien.
Zou die blindheid ook iets te maken kunnen hebben met de blindheid die ontstaat wanneer we God verlaten?

Jan Mertens stelde tijdens een speech in Sneek op 19 oktober 1968 dat de Nederlandse economie gedomineerd werd door een "old-boys network" van ongeveer 200 man.
Willem Mastenbroek Grenzen aan beter organiseren, Zelforganisatie en besturing als civilisatieprocessen:
En er is nog meer: Geert Mak ziet bepaalde uitwassen. Mak is historisch goed onderlegd en zijn feitenkennis in combinatie met enige journalistieke flair brengt hem tot de volgende diagnose (Mak, 2004): “We hebben nu te maken met een ‘
new boys netwerk’. Het ‘old boys netwerk’ is aan het uiteenvallen. In dit netwerk ging misschien van alles mis maar exorbitante zelfverrijking uit de bedrijfskas was volstrekt not done. Niemand wilde doorgaan voor een graaiende parvenu”. Dat is volgens Mak snel aan het veranderen; hij schrijft: “Er is de afgelopen decennia binnen sommige leidinggevende kringen in de private en semi-publieke sector een mentaliteit ontstaan die sterk doet lijken aan de regenteske uitwassen van de achttiende eeuw. De beloning staat in geen enkele verhouding meer tot de feitelijke werkzaamheden en de bereikte resultaten. Falen wordt zelden of nooit meer gestraft. Met marktwerking heeft dit alle niets meer van doen. Bijna dagelijks maken de kranten melding van bestuurders die ondanks hun evidente mislukking wegkomen met handen vol goud.”
Waar gaat dit heen? Mak stelt: “We zien, voor onze ogen, zich een historische cultuurbreuk voltrekken, een ‘high trust society’ die in snel tempo bezig is te veranderen in een ‘low trust society’.

Geert Mak (Marcia Luyten Volkskrant 20 november 2004):
‘Omdat de mentaliteit van topmanagers en topbestuurders langzaam maar zeker die van de hele samenleving wordt.’ Door zijn positie zet de manager de toon, stelt Mak. Hij bepaalt de richting die de samenleving opgaat. ‘En dat is nu totaal de verkeerde kant uit.’ Mentaliteit is volgens Mak allesbepalend.
‘Kijk naar de topambtenaren op het ministerie van Onderwijs. Daar is geen enkel besef meer van good-taxpayers’ money. Het is als in de nadagen van de Gouden Eeuw: de staatskas is een ruif waar je uit eet. Wie kan, die graait.’
Dat betekent dat in de mores van deze beroepsgroep het
algemeen belang ondergeschikt is aan het particuliere. Al individualiserend, emanciperend, calculerend en concurerend, is de sociale verantwoordelijkheid afgeschaft. Dat wat nuttig is, mag best oneerlijk zijn. Uiteindelijk ondermijnt dat een samenleving. Sociale ethiek is niet veilig te stellen met een wettekst of instituut, verantwoordelijkheid moet worden aangeleerd, overgedragen.
Pieter Tordoir onderschrijft Maks vergelijking met het verval in de 18de eeuw, en hij verwijst naar de Amerikaanse econoom Mancur Olson. In
The Rise and Decline of Nations beschrijft die hoe een succesvolle natie haast wetmatig zijn aandacht richt op behoud van het verworvene, totdat de stabiliteit blijkt te zijn omgeslagen in rigiditeit en neergang onvermijdelijk is.
Op dat omslagpunt in de cyclus van welvaart en achteruitgang, verandert volgens Tordoir ook de moraal: die gaat richting decadentie. Zelfzucht en gemakzucht zetten de neergang in. Als de mentaliteit aan de top inderdaad tekenend is voor een onvermijdelijke cyclische ontwikkeling, dan zou de stagnatie van de economie meer zijn dan een conjunctureel dipje. In het gunstigste geval maken economie en samenleving een pas op de plaats en sturen ze zichzelf bij. Het ongunstige scenario voert verder.
Er is een slecht voorteken: een korte termijn-perspectief in combinatie met een roofzuchtige elite die zich tegoed doet aan de staatskas, zijn twee kenmerken die in het geheel niet horen bij een hoogontwikkelde samenleving. Dat zijn patronen die typerend zijn voor ontwikkelingslanden Geert Mak: ‘Ik snap eigenlijk niet waarom er nog geen opstand is uitgebroken. Tegen die managerskaste groeit een enorme haat.’

Een 'straf' die Nederland bonus oplevert (Rutger Hagen en Sebastiaan Wijsman Volkskrant 23 oktober 2015 p. 20):
Curieus: Nederland wordt voor zijn gekonkel met Starbucks gestraft door de Commissie met...het innen van belastingen.
Hiermee doet de Commissie alsof Starbucks een Hollands bedrijf is dat sowieso in Nederland belasting moet betalen. Er wordt echter aan voorbijgegaan dat zonder de ongeoorloofde constructie Starbucks zich waarschijnlijk nooit in Nederland zou hebben gevestigd. Nederland wordt met de straf van het verplicht innen van de misgelopen afdrachten juist beloond. Alsof je als land voor straf moet nablijven, maar van de leraar op cola en chips wordt getrakteerd.
Aanmoedigingsprijs
De uitspraak van de Europese Commissie kan dus eigenlijk gezien worden als een aanmoedigingsprijs, waarbij landen worden beloond voor het voeren van belastingregels met een twijfelachtige moraal. Het valt te bezien of Europese landen zich door deze uitspraak gedwongen voelen hun beleid aan te passen.
Een oplossing voor deze perverse prikkel is het opleggen van Europese boetes die gelijk of hoger zijn dan de te innen belasting. Volgens de Europese regelgeving is dit momenteel nog niet mogelijk en ontbreekt de politieke steun voor aanpassing. Wellicht dat de recente uitspraken van de Commissie het draagvlak hiervoor vergroten. Tot die tijd valt er door de huidige afspraken met Boeing, Apple en Google nog veel 'misgelopen' belasting te innen voor Nederland.

De inspecteur heft autonoom en in vertrouwen] of Tax-rulings: wordt er nog wel netjes belasting geheven (Robert Giebels Volkskrant 23 oktober 2015 p. 7):
Vanwege 'tax-rulings' staat Nederland er gekleurd op in de EU. En de fiscus weet niet hoeveel afspraken er lopen. Wordt hier nog wel netjes belasting geheven? Op zijn site noemt de Belastingdienst het 'vooroverleg': alle bedrijven van tevoren zekerheid geven over de toepassing van belastingwetten en -regels. 'Zo weet u vooraf waar u aan toe bent bij de belastingheffing.' Geeft de dienst die zekerheid vooraf aan multinationals, 'dan wordt veelal gesproken van rulings'.
Van het eerste, het vooroverleg, zeg maar de afspraken die met Nederlandse bedrijven worden gemaakt, heeft de Belastingdienst geen overzicht. Van het tweede, de rulings, wel. Buitenlandse bedrijven die in Nederland zijn gevestigd, kunnen vooraf van de fiscus te horen krijgen hoe die te werk zal gaan bij het vaststellen van, vooral, de winstbelasting. Afspraken over hoeveel belasting er moet worden betaald, zijn daarbij illegaal. De rulings moeten worden vastgelegd, want de belastingdiensten van de 28 EU-landen moeten ze vertrouwelijk in kunnen zien.

Europese Commissie: Nederland moet zich 'schamen' voor Starbucks-deal (Robert Giebels Volkskrant 21 oktober 2015):
De Nederlandse fiscus heeft de Amerikaanse koffieketen Starbucks ongeoorloofde voordelen gegeven die de Europese Commissie aanmerkt als illegale staatssteun. Starbucks moet de Belastingdienst tussen de 20 en 30 miljoen euro terugbetalen. Nederland krijgt geen boete of andere straf. 'Maar ik zou me als er als land voor schamen.'
Zowel Nederland als Luxemburg reageerden afwijzend op de bevindingen van de Commissie. Ze zijn het niet eens met de conclusie dat ze iets fout hebben gedaan.
Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën is 'verbaasd' over het besluit dat hij nu gaat bestuderen. Binnen enkele weken laat hij weten of Nederland ertegen in beroep gaat.
SP en GroenLinks ervaren net als hulporganisatie Oxfam Novib het besluit van de Commissie om de belastingafspraken als illegale staatssteun aan te merken als een steun in de rug voor hun strijd tegen internationale belastingontwijking. Ze vinden dat Nederland die ontwijking steunt door de in hun ogen toeschietelijke houding van de Belastingdienst.

'Nederland gaf tientallen miljoenen verboden staatssteun aan Starbucks' (Robert Giebels Volkskrant 20 oktober 2015):
De Europese Commissie merkt een belastingvoordeel van 30 miljoen euro dat Nederland aan de Amerikaanse koffieketen Starbucks heeft gegund aan als staatssteun. Het bedrijf moet dit aan de Nederlandse fiscus terugbetalen. Nederland krijgt geen boete voor ongeoorloofde staatssteun. Dit meldden bronnen gisteren in Brussel.

Mercedessen, een zwembad, en voor tonnen 'renteloze leningen' (Tjerk Gualthérie Van Weezel Volkskrant 22 oktober 2015 p. 29):\\ Het was een complex onderzoek, zegt het OM over de acht jaar die er verstreken is sinds de eerste stappen tegen Möllenkamp en zijn entourage. 'Wij waren in principe in 2011 klaar, maar Möllenkamp wilde een groot aantal getuigen horen bij de rechter-commissaris. Dat heeft nog eens twee jaar extra geduurd.' Een deel van de vertraging is bovendien veroorzaakt door de twee advocatenwissels van Möllenkamp.

Het Oude Testament spreekt van het Gouden kalf en het Nieuwe testament van dat Niemand twee heren kan dienen: Jullie kunnen niet God dienen én de mammon. Ook nu gaat het nog steeds om een medaille met twee kanten, Goed en Kwaad (zie ook Demon est deus inversus en klippoth).

Door aan het kruis te sterven neemt de Zoon voor de zonden van de mensheid de schuld op zich.
Jezus wordt Zondebok: Op de verlosser, de wereldverbeteraar wordt de schuld afgeschoven. Uiteindelijk geeft Pilatus toe aan de wens van het volk en 'wast zijn handen in onschuld' (Matt. 27:24).
Pontius Pilatus-syndroom, 'Wat wil het volk?' slaat op schuld afschuiven.

Een vergelijkbaar mechanisme Étienne de La Boétie: Het zijn altijd maar vier of vijf mensen die de tiran staande houden. Altijd is het zo geweest dat vijf of zes mensen de aandacht van de tiran hebben, die uit zichzelf naar hem zijn toegegaan of die hij heeft laten komen om medeplichtig te zijn aan zijn wreedheid, de gabbers bij zijn pleziertjes, de pooiers van zijn wellusten en de deelgenoten van de buit van zijn plunderingen. Deze zes hebben zeshonderd anderen onder zich die meeprofiteren. En de zeshonderd zijn voor hen hetzelfde als de zes voor de tiran.
Deze zeshonderd hebben zesduizend anderen onder zich, die ze in staatsdienst hebben verheven en aan wie ze het bestuur van provincies of het beheer van de duiten hebben gegeven, opdat zij de handlangers van hun gierigheid en wreedheid zijn en wanneer het moment is gekomen bovendien zoveel kwaad aanrichten dat zij alleen door hun bescherming wetten en straf kunnen ontduiken. Groot is de nasleep van dit alles.
En wie zich wil vermaken met het ontwarren van dit netwerk, zal zien dat niet zesduizend, maar honderdduizenden, miljoenen zich met die draad aan de tiran vasthouden. Het komt kortom hierop neer: door gunsten of winsten of doorgegeven voordelen die men deelt met de tirannen, bestaan er bijna evenveel mensen voor wie de tirannie profijtelijk schijnt te zijn als mensen voor wie de vrijheid aangenaam zou wezen.

Bas Jacobs (NRC 31 augustus 2011) liet zondag 31 april 2013 in Buitenhof weten: ,,Banken moeten nu hun verliezen openbaren en afschrijven en zich herkapitaliseren. Anders krijg je zombiebanken die niets uitlenen en ontstaat er in Europa een verloren decennium zonder economische groei. Een groot deel van de Europese banken is nu al afhankelijk van de ECB. Die banken met verborgen verliezen verlenen geen kredieten en knijpen de economie af.''

'Tussenformatie wordt visieloos sprokkelen' (interview met Bas Jacobs Volkskrant 3 maart 2012)
Hoe is Nederland eigenlijk in de situatie terechtgekomen dat al die hervormingen nodig zijn?
Door een denkfout van deze regering. Namelijk dat de eurocrisis het gevolg is van de opgelopen staatsschulden, van overheidsfinanciën die niet op orde zijn. Maar de eurocrisis is in eerste instantie een bankprobleem dat is uitgelopen op een betalingsbelanscrisis bij de perifere landen. De banken hebben veel te veel riskant geleend aan landen zoals Griekenland. En ze hebben er terecht op gegokt dat de Europese belastingbetaler die landen zouden redden, terwijl in het euroverdrag expliciet staat dat we dat niet zouden doen. Daardoor zijn de eurolanden gegijzeld door de banken en kunnen de Europese begrotingsregels niet werken.

Edin Mujagic boek Geldmoord - Hoe de centrale banken ons geld vernietigen (recensie)
Als onze welvaart echt enorm is gestegen in de afgelopen decennia, waarom hebben velen dan zo veel moeite elke maand rond te komen? Waarom kunnen vijftig miljoen mensen in Amerika, het rijkste land ter wereld, niet zonder voedselbonnen? Waarom hebben de gaarkeukens in het rijke Westen almaar meer klanten? Waarom kon een gezin vroeger prima leven van één inkomen en nu nauwelijks van twee?

Tomáš Sedlácek boek De economie van goed en kwaad Zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street (p. 342):
De normatieve economie is onderdrukt door de positivistische (beschrijvende) economie. Dit boek sluit naadloos aan op het boek Waardenloos (banking on ethics) van George Möller. Het gaat om het interdisciplinaire ‘en-en’denken, ‘Neuroeconomie en Ethiek’.

Neuro-economie is een wetenschap die neurowetenschap, economie en psychologie combineert om de manier waarop mensen een keuze maken te bestuderen. De wetenschap kijkt naar de rol van de hersenen bij het afwegen van beslissingen, inschatten van risico’s en interactie met anderen.

Neuroeconomics is an interdisciplinary field that seeks to explain human decision making, the ability to process multiple alternatives and to choose an optimal course of action. It studies how economic behavior can shape our understanding of the brain, and how neuroscientific discoveries can constrain and guide models of economics. It combines research methods from neuroscience, experimental and behavioral economics, and cognitive and social psychology. As research into decision-making behavior becomes increasingly computational, it has also incorporated new approaches from theoretical biology, computer science, and mathematics.

Aan bankiers kan de vraag worden voorgelegd wat is de toegevoegde waarde voor de samenleving de AEX, het ballonnetje, eerst voorbij de reële economie, op te blazen en later weer te laten leeglopen? Bij het opblazen verdienen weinig mensen relatief veel en bij het leeglopen verliezen veel mensen relatief weinig. Wat de een wint verliest de ander, eenvoudiger kunnen we het niet maken. Uiteindelijk moet economische groei op uitbreiding van de markten voor reële producten, die waarde toevoegen zijn gebaseerd. Om ons geluk op aarde te bevorderen hebben de banken toestemming gekregen om vrijwel onbeperkt geld te scheppen. Of met andere woorden het opblazen van het ballonnetje heeft de valkuil van de schijnmarkt opgeleverd. Zowel de samenleving als de banken hebben er belang bij dat zeepbellen worden vermeden.

De toekomst ligt in het verleden besloten (Zaaien en Oogsten). Wanneer je haat zaait zul je geen liefde oogsten. De evolutie van de mensheid (de gemanifesteerde werkelijkheid) op macroschaal, die op de psyche van de anonieme massa berust, creëert op aarde golfbewegingen (bv. conjunctuurbeweging, Kondratiev-cyclus, biogeochemische cyclus, epigenetica, neer - en opwaartse causatie, op en - neergaande boog). Alles wat gebeurt, is altijd historisch. De geschiedschrijving (Akasha-kronieken) legt de macro evolutie vast. In elke cel van ons lichaam, en dat van andere levende wezens, bevindt zich een geweldig rijk archief. Het boek Mens tussen hemel en aarde van Willem Schulte Nordholt laat het euvel zien dat we nog steeds niet bereid zijn van de geschiedenis te leren. De geschiedenis is de vrucht van de innerlijke wereld. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel, het universele mechanisme steeds opnieuw wordt uitgevonden?

Werklozen van Wall Street (Peter Giesen Volkskrant 14 maart 2009):
De Amerikaanse socioloog Richard Sennett gelooft, kredietcrisis of niet, in de veerkracht van de samenleving.
Het kantoorpersoneel zag de crisis allang aankomen, zegt hij. Terwijl de topmanagers hun financiële producten nog verkochten als solide en innovatieve beleggingen, sprak men op kantoor al van ‘sprookjesgoud’ en ‘rotzooi-obligaties, met de nadruk op rotzooi’.
Hierin schuilt voor Richard Sennett ook de ware betekenis van de kredietcrisis. De financiële elite, die de afgelopen decennia de economie domineerde, is met een enorme klap van haar voetstuk gevallen. Daardoor is ook haar ideologie in diskrediet geraakt: het geloof in de zegeningen van een radicaal vrije markt, het geloof in sociale ongelijkheid als een heilzame stimulans voor economische groei, de fixatie op kortetermijnwinst ten koste van continuïteit op langere termijn.
Volgens Sennett betekent de kredietcrisis ook een zware klap voor het idee dat de samenleving een meritocratie is, die mensen naar verdienste beloont. ‘Het is nu aangetoond dat je economisch zeer succesvol en toch zeer incompetent kunt zijn. Dat is een grote verandering in waarden, omdat rijkdom tot voor kort aan competentie werd gekoppeld.’

Nederlanders betalen volgend jaar bijna 9 procent meer zorgpremie (Volkskrant 18 november 2016):
Veel Nederlanders betalen volgend jaar een flink hogere zorgpremie. Uit gegevens die vergelijkingssite Zorgwijzer tot nu toe heeft verzameld blijkt dat de zorgpremies in 2017 gemiddeld 9 euro hoger zijn, wat neerkomt op een voorlopige stijging van 8,6 procent. Inmiddels is 60 procent van de zorgpremies bekend, waaronder die van vier grote verzekeraars.
Geen compensatie
Schippers ziet hoe dan ook geen ruimte om de verhoging van de premies te compenseren. De minister herinnerde er aan dat zorgverzekeraars zelf de premies bepalen, en niet het ministerie. Volgens haar hadden zij meer uit hun reserves kunnen putten, maar hebben ze dit niet allemaal gedaan.

Het is allemaal niet meer uit te leggen (Aad Verbaast op 28 juni 2013):
Zorg: grootste post op de begroting. Loopt helemaal uit de klauwen en wordt onbetaalbaar zo krijgen we keer op keer te horen. Wordt? Is al lang het geval zo blijkt.
Zorgfraude is minstens 3-4 miljard per jaar! De ziekenhuizen maken dikke winsten. Net als de zorgverzekeraars. Net als de medische industrie. Vele miljarden. Geld rolt, maar vooral naar de verkeerde kant. Hun oplossing: basisverzekering uitkleden, eigen risico verhogen. Extra mantelzorg inzetten.
Heb ik het nog niet eens gehad over de onnodige behandelingen om de winst te maximaliseren.
Over sjoemelen in de verpleeghuizen met indicaties om nog meer geld binnen te slepen.
Hun oplossing: 800 verzorgingshuizen sluiten. Om vervolgens op thuiszorg te gaan bezuinigen. Je moet het allemaal maar durven bedenken.
Van Linschoten (nog wel van ‘mastodont’ van de VVD, en zelf ook niet geheel ongeschonden) gooit er nog een schepje bovenop: in de zorg kan makkelijk 20 miljard bezuinigd worden als men de eigen organisaties eens op orde zou krijgen. Nu eens met hem. Wie kent niet de vele voorbeelden uit eigen praktijk?

Aan elke crisis liggen tegenstellingen, zoals bijvoorbeeld tussen 'Politicals & Professionals', ten grondslag. Door de nauwe 'verstrengeling' tussen de 'eerste, tweede en derde macht' en de 'vierde, vijfde en zesde macht' verloopt de weg naar verbetering nu contraproductief omdat de brokkenpiloten elkaar de hand boven het hoofd houden en geen contact meer hebben met de werkvloer. De brokkenpiloten die de problemen hebben gecreëerd moeten zich nu als een ware Baron von Münchhausen aan hun eigen haren uit het moeras trekken. Door de deregulering, het privatiseren van het onderwijs, de wooncorporaties en de zorg heeft de overheid het stuur uit handen gegeven en dreigt de cash cow Nederland volledig te worden uitgemolken. Met een lose-lose situatie als gevolg. Het zelfreinigend vermogen van de parlementaire democratie gaat daardoor verloren.

De belofte van aards geluk (Martien Schreurs - Sociaal Liberalisme D66):
Nederlandse politici vertellen nog maar nauwelijks visionaire verhalen over de toekomst van onze samenleving. In het huidige neoliberale tijdperk staat de maakbaarheid van de samenleving sterk ter discussie. Het neoliberalisme is echter ook een utopie, zo beweert Martien Schreurs. Dit totalitaire vooruitgangsgeloof leidt ertoe dat we conflicten en problemen negeren.
Het is echter misleidend om ervan uit te gaan dat het probleemmanagement van nu wezenlijk verschilt van het utopisme van vroeger. Ook het neoliberalisme is een utopie. De moderne probleemmanagers en bestuurders die deze stroming aanhangen geloven namelijk net zo goed in het utopische ideaal van een maakbare samenleving als hun voorgangers. In het voetspoor van de Britse filosoof John Gray bepleit ik een fundamentele discussie over dit utopische ideaal, om te voorkomen dat deze droom van het maakbare samen(leven) ontaardt in een gewelddadige nachtmerrie. Wij moeten bereid zijn te luisteren naar critici en dissidenten die ons wijzen op de weerbarstigheid van de problemen die bij de verwezenlijking van die droom opdoemen.
De neoliberale utopie
Vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw kozen politieke leiders van de Noord-Atlantische landen voor de zogenaamde filosofie van
De Derde Weg, waarbij neoliberale ideeën werden gebruikt om socialistische doelstellingen te verwezenlijken. Het neoliberalisme is een alternatief voor het socialisme dat gelooft in de sturing door de overheid.

De quartaire sector is door de geleidelijke overgang van De Derde Weg ideologie van Bill Clinton, Tony Blair, Wim Kok en Wouter Bos in het vrijemarktevangelie van VVD'ers, het amorele neoliberalisme , lees vrijemarktfundamentalisme ontaard.

Nieuwe generaties raken gewend aan een amorele overheid, die een amorele samenleving laat ontstaan (Marcel van Dam 26 mei 2011). Timmermans pleit voor realpolitik. Principeloos in harde wereld van realpolitik.

In plaats van in Nederland topprestaties te bevorderen staat nu de middelmatigheid, de zesjescultuur centraal. Het lijkt er op dat branche organisaties als Vereniging Hogescholen, Aedes en de Nederlandse Zorgautoriteit nog niet echt aan de kwaliteitsverbetering hebben bijgedragen.

Moral hazard - Financiële wereld
Een mogelijke medeoorzaak voor het ontstaan van de kredietcrisis van 2007 was wellicht een toenemende laksheid in het verstrekken van hypotheken door banken omdat zij wisten dat ze de risico's konden doorverkopen. De bank zette het geld uit en kreeg een commissie, de bank verkocht de leningen door aan securitisatie - SPV's, en via deze structuren werden de risico's op de kapitaalmarkt afgewenteld. Dit heeft er wellicht toe geleid dat personen die het zich feitelijk niet konden veroorloven toch een lening kregen waardoor uiteindelijk grote hoeveelheden hypotheekgevers bij het stijgen van de rente acute betalingsproblemen kregen.

In de discussie om het financiële systeem weer gezond te maken blijft de belangrijke factor van fractional-reserve banking onderbelicht.
In de economische wetenschap wordt zeer verschillend gedacht over de effecten van deze geldschepping op de macro-economie als geheel en daarmee over de merites van dit fenomeen. Voorstanders wijzen op de versoepeling van de beschikbaarheid van krediet als gevolg van deze geldschepping, wat een stimulerend effect op de conjunctuur heeft. Tegenstanders, die met name te vinden zijn bij de aanhangers van de Oostenrijkse School, wijzen op de instabiliteit van het financiële stelsel die als gevolg van deze geldschepping ontstaat.

David Priestland Merchant, Soldier, Sage A New History Of Power
Recensie Hans Wansink (De koopman regeert, maar hoe lang nog Volkskrant 20 oktober 2012)
Het faillissement van investeringsbank Lehman brothers, in september 2008, betekende het einde van een tijdperk waarin de koopman koning was, stelt Priestland vast.
Priestland beklaagt zich erover dat de huidige generatie leiders zodanig geinfecteerd is met het ethos van de koopman, dat een nieuw mondiaal sociaal-democratisch vergelijk vooralsnog onwaarschijnlijk is. Zo zijn we volgens hem sinds 2008 niets opgeschoten, de onderliggende oorzaken van de crisis worden niet aangepakt. De historicus vestigt zijn hoop in arren moede op volgende generaties. Intussen, besluit hij zijn betoog as society frays, the warrior is waiting in the wings.’ (terwijl de samenleving uiteen begint te vallen, staat de krijger klaar in de coulissen).

Het evenwicht door tegenwicht, het balansmechanisme, dat Wim Kok en Tjeenk Willink van de PvdA hanteren was al in de Bijbel bekend. In de woorden van ex-premier Wim Kok: De essentie van het 'poldermodel' is dialoog en evenwicht. Bij dialoog hoort tegenspraak en bij evenwicht tegenwicht. Het belangrijkste voor het goed functioneren van de overheid is tegenspraak, tegenwicht. Daarentegen was er juist bij de PvdA onder Ad Melkert sprake van een communistische kadaverdiscipline.

'Politici moeten niet zo meehuilen' (Gerard Drosterij Volkskrant 18 mei 2012)
Links en rechts roepen dat crises zijn veroorzaakt door asociaal gedrag. Maar morele ongeremdheid leidt tot bestuurlijke stomheid.
Goed en kwaad
De verdeling van de wereld in goed en kwaad zit diep in ons westerse denken ingebakken. Wordt er een onderzoek gehouden, dan is de kans groot dat de conclusie luidt: mensen vinden zelf dat zij een goed leven hebben, maar maken zich zorgen over de toestand van de samenleving als zodanig.
Deze diagnose van morele schizofrenie wordt onderschreven door Paul Schnabel, directeur van het Sociaal Planbureau. Hij stelde in 2009 'dat er in de huidige samenleving sprake is van een groeiend gebrek aan respect, fatsoen, verdraagzaamheid en tolerantie'. Het is opvallend, stelde Schnabel, dat Nederlanders vooral de verloedering bij anderen waarnemen: 'We zijn niet meer streng voor onszelf, maar voor anderen. Die mogen niet wat we onszelf wel toestaan, geleerd als we hebben om voor onszelf te kiezen en het eigen gevoel tot uitgangspunt van ons handelen te maken.'
Hoe makkelijk dit gezichtspunt voor een politiek oordeel kan dienen, bewijzen bijvoorbeeld discussies over de economische crisis, het falen van hogescholen of woningcorporaties. Crises die geduid worden als gevolg van een gefragmenteerde samenleving, bestaande uit mensen die alleen maar aan zichzelf denken en de publieke zaak hebben verkwanseld, en waar de politiek snel iets aan moet doen.
Moreel falen
Het idee van moreel falen als bron van crises is niet een onschuldig fenomeen dat afgedaan kan worden als borrelpraat waar iedereen zich weleens schuldig aan maakt. Het is een attitude die verankerd ligt in de manier waarop er door politici naar de maatschappij wordt gekeken en beleid wordt gebaseerd. En nog belangrijker: het is een denkwijze die links en rechts delen.
Hoe ver Blok en Samsom zich ook van elkaar verwijderd mogen voelen, een beschouwing over de oorzaak van de crisis brengt hen beiden bij het probleem van individuele zwakte. De een velt dat oordeel over burgers met een groot gebrek aan ondernemingslust, de ander over hen met een grenzeloze hebzucht - maar de richting van het antwoord is dezelfde. De luie uitkeringstrekker en corrupte bestuurder zijn beiden kinderen van menselijk falen.
Asociaal gedrag
Ogenschijnlijk twee verschillende politieke ideologieën, doch met hetzelfde uitgangspunt, namelijk - met een parafrase op Max Dendermonde - dat de wereld ten onder gaat aan asociaal gedrag. De inzet van een discussie tussen Blok en Samsom is wie er schuldig is aan de crisis: de uitvreter of de vrek. De een concentreert zich op de luiheid, de ander op de inhaligheid, maar het zijn wel twee zijden van dezelfde medaille.
Moralisme
Het politieke ambt vergt afstand van moralisme. Extreme beteugeling van graaien door niets meer te gunnen, slaat nergens op, want leidt tot onvrede en ontduikingsgedrag van rijken, en extreme liberalisering van economisch handelen leidt tot grove ongelijkheid en ontbinding van solidariteit. Het is hebzucht noch luiheid die de samenleving naar filistijnen helpen, maar het waanidee dat een van beide eigenschappen uit de wereld geholpen zou moeten worden. Politici moeten niet meehuilen met de wolven in het bos maar bedenken hoe institutionele maatregelen menselijke zwakheden in toom kunnen houden. Morele ongeremdheid leidt tot bestuurlijke stomheid.

'Europa gevangen in een trilemma' (Pieter Hilhorst Interview Dani Rodrik Volkskrant 3 december 2011)
Het voorspellen van een crisis is geen sinecure. Achteraf bezien is het gemakkelijk om te concluderen dat de ineenstorting van de financiële markten in 2008 en de huidige crisis in Europa eigenlijk onvermijdelijk waren. Het is pas knap als je vooraf laat zien wat er mis is. Met zijn eerder dit jaar verschenen boek The Globalization Paradox heeft Dani Rodrik precies dat gedaan voor de eurocrisis. Deze week was Rodrik, die aan Harvard University internationale politieke economie doceert, in Nederland voor een lezing die hij gaf bij de WRR.
Volgens Rodrik is de regel dat "globalisering, de natiestaat en democratische politiek niet samengaan. Rodrik noemt dat een trilemma. Wie een sterke natiestaat wil en democratische politiek, moet zich afschermen van de wereldmarkt. De globalisering delft dan het onderspit. Wie globalisering wil en de natiestaat offert de democratische politiek op. In een open economie is de speelruimte voor eigen economische politiek beperkt. Wie globalisering wil en democratische politiek, moet de natiestaat vaarwel zeggen. Want alleen op een supranationale schaal kan tegenwicht geboden worden aan de globalisering. Het probleem van de euro is dat dit trilemma is ontkend. Er werd gedaan alsof we een gemeenschappelijke munt kunnen hebben zonder mechanismen en instituties op Europees niveau om economische problemen in enkele landen van de EU op te lossen."

'De EU lijkt meer op de USSR dan bestuurders willen' (Olaf Tempelman Volkskrant 5 november 2011) Beleidsmakers aan de top willen niets weten van de kritiek van burgers die op hen vloeken en niet willen meewerken.
Eén overeenkomst tussen EU en USSR dringt zich helaas op. De beleidsmakers aan de top die alsmaar doorgaan en met ergernis of wegkijken reageren op een situatie op de grond waar op hen wordt gevloekt en slecht wordt meegewerkt. Een uitweg die Enzensberger suggereert - Bolkestein en andere sceptici die de Unie niet willen opdoeken gingen hem reeds voor - is die van de voorlopige taakbeperking. Het is beter op een paar vlakken goed te integreren dan op veel vlakken te zwalken van crisis naar crisis. Less is more. Dat is een breuk met een geschiedenis waarin meer ook méér was.

'EU-landen weten zelf wat goed voor hen is' (Sammy van Tuyll Volkskrant 25 oktober 2011)
Het is te hopen dat Nederland in Europa geen navolging krijgt met zijn pleidooi voor een begrotingscommissaris. Iedere lidstaat met een wakker electoraat kan de eigen belangen het best zelf behartigen, en dient daarmee ook Europa.
Op dit moment is de tendens om voor de gecentraliseerde variant te kiezen. Dat leidt tot meer bureaucratie en een verregaande afstand van bevoegdheden aan Europa, zonder voldoende democratische legitimiteit. Daarmee zal de afkeer van Europa alleen maar toenemen. Met de voorstellen die nu ter tafel liggen, dreigt Europa nog verder in het bureaucratisch moeras weg te zinken.

'Een nieuwe Pieter Lieftinck, dat is wat Europa nodig heeft' (Bernard van Praag Volkskrant 21 oktober 2011)
Om het bankenstelsel te stabiliseren, zouden de Europese leiders terug moeten grijpen naar na-oorlogse instrumenten.
Het lijkt het de hoogste tijd om te komen tot een structurele hervorming van de financiële wereld, voordat we inderdaad terechtkomen in een toestand van revolutie waarbij onvermijdelijk veel kapot zou worden gemaakt. Het is de vraag of de Europese politici de urgentie van deze situatie voldoende onderkennen. Het is niet langer een tijd voor pappen en nathouden. We komen er niet door steeds grotere garanties te geven en reservefondsen op te tuigen zonder dat we de wortels van het kwaad zelf aanpakken.
Wat wij nodig hebben, is een nieuwe Pieter Lieftinck (Nederlands minister van Financiën van 1945 tot '52). Iemand die de situatie analyseert en bereid is om onorthodoxe middelen toe te passen. De Europese leiders dienen zich los te maken van de conventionele denkschema's. Ze moeten het geldverkeer tijdelijk reguleren en tevens op langere termijn op Europees niveau een Glass-Steagall-achtige structuur bindend opleggen aan de Europese banken.

Patstelling Merkel en Sarkozy (Volkskrant 20 oktober 2011)
Merkel waarschuwt , net als Sarkozy eerder, dat de EU implodeert als de euro valt.

'Gek dat de aanstichter de broekriem niet hoeft aan te halen' (Ronald Plasterk Volkskrant 18 oktober 2011)
Met zeven maatregelen zou de financiële sector stabiel kunnen worden gemaakt.
Natuurramp
Dit falen is geen natuurramp, het is het uitvloeisel van beleid dat vanaf de jaren tachtig is gevoerd door rechtse politici als Ronald Reagan en Margaret Thatcher. Alles wat marktwerking in de weg stond, moest worden weggekapt, het betalinsgverkeer geprivatiseerd, en er was niets mis met variabele beloningen die prestatiedrang zouden bovenbrengen.
Ook de sociaal-democratie heeft, bijvoorbeeld in Groot-Brittannië, te veel ruimte geboden aan het doorgeschoten marktdenken, en heeft daarbij haar kerntaken - het beteugelen van de markt, het vormgeven aan een duurzame maatschappelijke ordening, en het realiseren van een rechtvaardige verdeling van inkomens en bezit - veronachtzaamd.

'200 fundamentalistisch geklede spoken zijn niet gevaarlijk' (Brussen vs Von der Dunk: Volkskrant 10 oktober 2011)
Met haar verzet tegen het boerkaverbod verloochent de PvdA haar emancipatoire verleden, meent Bert Brussen. Maar volgens Thomas von der Dunk werkt seculiere verlichtingsdwang averechts.
Het is evident dat de sociaal-democraten, net als begin 20ste eeuw met de destijds gangbare patriarchale verhoudingen, worstelen met de spanning tussen individuele en collectieve emancipatie. Toch levert de PvdA aan de integratie van moslims haar bijdrage met geëmancipeerde vrouwen als Nebahat Albayrak en Khadija Arib, wier politieke zichtbaarheid dan ook - als grootste bedreiging voor het eigen dierbare vijandbeeld - niet door de PVV wordt geapprecieerd.
Onze samenleving is niet in gevaar door tweehonderd fundamentalistisch geklede spoken, maar door de hebzucht van een zeer reële rechtse bankierselite, die Amerika en Europa op de rand van de financiële afgrond heeft gebracht. Met reden is 'integratie' bij de kiezer momenteel uit de topvijf van maatschappelijke problemen verdwenen.
De economische verzwakking van het Westen als gevolg van de neoliberale privatiserings- en dereguleringswaan verklaart in hoge mate de maatschappelijke woede van dit moment, omdat zij de levensstandaard van velen bedreigt. Het bestaansrecht van de PvdA is afhankelijk van haar vermogen om aan die terechte woede constructief vorm te geven.

'Financiële sector moet duurzamer' (Nieuwsuur 4 oktober 2011)
Drie jaar na de val van Lehman Brothers, die de wereldwijde financiële crisis inluidde, functioneert de financiële sector nog steeds niet zoals het zou moeten: buitensporige bonussen, woekerpolissen en rommelhypotheken zijn er nog steeds.
De bancaire sektor heeft zichzelf bevlekt met een reeks buitensporigheden.

'Doorbreek de macht van de Griekse elites' (Rens van Tilburg volkskrant 4 oktober 2011)
Apocalyptische scenario's
Plasterk schermt met de apocalyptische scenario's die we al kennen van De Jager: Griekenland als de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers, maar dan 'in het hart van Europa'. Zijn conclusie: 'je moet dergelijke risico's niet willen nemen.'
Daar heeft Plasterk natuurlijk gelijk in. Het risico van een Grieks bankroet willen we niet nemen. Tegelijk geeft hij zelf toe dat we er niet aan ontkomen. Dat rekent hij uit 'op de achterkant van een postzegel'. Plasterk wil alleen pas over een of twee jaar afschrijven op de Griekse schulden, als op de markten de rust weer een beetje is weergekeerd.
Banger
De angst voor een afschrijving op de Griekse leningen is begrijpelijk, zeker met de huidige hypernerveuze markten. De vraag is alleen of we niet nog veel banger moeten zijn voor de weg die de euroleiders in dreigen te slaan. Die tonen namelijk niet de 'Europese vastberadenheid' en 'eensgezinde daadkracht' waar Plasterk hen toe oproept. Het is meer een scenario van 'voortmodderen in de hoop dat de storm over zal waaien'. En ja, wie weet? Maar erg waarschijnlijk is het niet. Het echte Griekse probleem wordt namelijk niet benoemd, laat staan aangepakt.
Hakmes
Die terughoudendheid moet de trojka laten varen. Is het geen mooie Europese gedachte om de democratie nu terug te brengen naar de bakermat van diezelfde democratie. Dat vergt een ingrijpender overdracht van Griekse soevereiniteit dan nu wordt besproken. Doen we dat niet, dan zullen de bezuinigingen nooit terecht komen waar ze horen, bij de baantjes en privileges van de elites die nu bepalen waar het hakmes terecht komt. Zonder het doorbreken van de macht van de Griekse elites is geen oplossing mogelijk. Helaas mist dit element steevast in de sixpacks en eurovisies die in hoog tempo worden gelanceerd.
Athene is geen Bagdad, maar laten we ons geen illusies maken over hoe moeilijk het is een goed werkende democratie op te tuigen. Het is echter wel een noodzakelijk element in elke oplossing voor dit Griekse drama. Tegen de theatertraditie in is een happy end nog altijd mogelijk. Het vereist wel nog heel wat 'Europese vastberadenheid', 'eensgezinde daadkracht' en vooral: realiteitszin.

'Eurobank gaat slecht gedrag belonen' (Thomas de Boer Volkskrant 29 september 2011)
De instelling van een euro-noodfonds zal geen einde maken aan de Europese structuurcrisis.
Pijn lijden
Voor de banken is er een speciale rol weggelegd. Zij hebben de afgelopen tijd flink verdiend aan de hoge rente op bijvoorbeeld Griekse staatsobligaties. Die hoge rente bestaat voor een groot deel uit de zogenaamde risico-opslag. Dat is wat een riskante lener extra aan rente moet betalen omdat hij een risico vormt voor de geldgever. Het is nu tijd dat de banken de verliezen nemen die ze accepteerden toen ze de risicopremie inden. Ze hebben dat risico bewust genomen, ze werden er goed voor betaald, dus nu moeten ze ook de pijn lijden die er bij hoort als het misgaat. Het moet niet zo zijn dat de banken de risicopremie opstrijken en dat de burgers van een paar landen het risico lopen en uiteindelijk betalen.
Pas als de probleemlanden hun zandbakeconomieën herstructureren tot fatsoenlijke economieën en de risico's van slechte leningen worden gedragen door degenen die de premies daarvoor hebben opgestreken, pas dan kan er sprake zijn van een oplossing voor de eurocrisis. Tot dan worden slechts symptomen bestreken. Dat heet ook wel 'dweilen met de kraan open'.

'De achterkamertjes zijn onontbeerlijk' (Marcel van Dam Volkskrant 29 september 2011)
De SGP, een fundamentalistisch partijtje met twee zetels, is tot dusverre de enige partij die het minderheidskarakter van het kabinet optimaal heeft weten uit te buiten.
Invloed
Niemand twijfelt eraan dat de invloed op het beleid het grootst is als je het zelf kunt maken. Dat is ook de reden waarom een oppositiepartij er in principe naar moet streven het kabinet naar huis te sturen, zeker een kabinet dat een beleid voorstaat dat haaks op de eigen visie staat.
Raoul du Pré zat er dan ook volkomen naast toen hij in het commentaar van de Volkskrant op 23 september jongstleden Cohen prees omdat hij Rutte steunde waar de PVV hem in de steek liet. 'Cohen verkoos eigen principes boven politieke strategie', schreef hij. Het omgekeerde is waar. Cohen verloochende eigen principes ter wille van een politieke strategie.

'Is de westerse cultuur superieur?' (Brussen vs Von der Dunk Volkskrant 19 september 2011):
Om de eigen belangen te dienen, verloochent het Westen zijn superieure waarden, zegt Thomas von der Dunk. Dit doet geen afbreuk aan zijn superioriteit, meent Bert Brussen.
Het is dit mentale onvermogen van Bolkestein om het Westen door een andere dan zijn eigen bril te bekijken, dat zijn beschouwingen steeds intellectueel onvoldragen maakt. En het zijn die veelgesmade irritante linkse intellectuelen die daarop steevast de rechtse apologeten van 'het vrije Westen' moeten wijzen. Bij deze.

Duitse Euro-lessen voor de Tweede Kamer (Arie van der Hek 13 september 2011)
De Duitse Bondsdag wil het instemmingsrecht wanneer de Duitse regering een besluit wil nemen over concrete steun onder het Europese Stabiliteitsmechanisme. Dat ESM moet vanaf 2013 het Europees Stabiliteitsfonds vervangen en moet ook meer kunnen doen. Wat natuurlijk geld kost.

De Jager in de boot genomen (Arie van der Hek 13 september 2011)
Rutte en De Jager hebben weer een te positief beeld neergezet van het door hun behaalde resultaat in Brussel. De met trots gepresenteerde "substantiële" bijdrage van de financiële sector aan het noodfonds blijkt helemaal niet substantieel te zijn, vindt nu ook het IMF.

'Terroristen hebben hun doel niet bereikt' (Barack Obama Volkskrant 9 september 2011)
Het is duidelijk dat gewelddadige extremisten alleen komen te staan en dat de toekomst behoort aan hen die niet willen vernietigen, maar bouwen. Dat betoogt de Amerikaanse president Barack Obama.
We herinneren ons met dankbaarheid hoe de wereld tien jaar geleden voor even één werd. Over de hele wereld vielen complete steden stil om een minuut stilte in acht te nemen. Mensen droegen gebeden op in kerken, moskeeën, synagogen en andere gebedshuizen. En in de VS zullen wij nooit vergeten hoe mensen in alle uithoeken van de wereld solidair met ons waren.
De terroristen die ons op 9/11 aanvielen, wilden een wig drijven tussen de VS en de rest van de wereld. Dat is hen niet gelukt. Nu, tien jaar later, herdenken we met onze vrienden en partners allen die het leven hebben gelaten in deze strijd. In hun nagedachtenis bekrachtigen we de geest van partnerschap en wederzijds respect die we nodig hebben om een wereld tot stand te brengen waarin alle mensen kunnen leven in waardigheid, vrijheid en vrede.

'De demonen van 11 september: het gaat meer om boerka's dan om banen' (Pieter Hilhorst Volkskrant 7 september 2011)
Het is tijd om de westerse waarden waar te maken, vindt Volkskrant-columnist Pieter Hilhorst.
In het pluralisme is etnische, culturele of religieuze diversiteit op zich geen probleem. Die diversiteit wordt pas gevaarlijk als de scheidslijnen tussen rijk en arm, tussen goede en slechte buurten, tussen opgeleid en onopgeleid, tussen werkend en werkloos gaan samenvallen met de etnische, culturele of religieuze scheidslijnen. Dan krijg je een explosieve situatie waar niks mensen meer bindt. Dat angstbeeld willen pluralisten niet bestrijden door mensen afstand te laten doen van hun religieuze of culturele achtergrond, maar door ze volwaardig deel te laten nemen aan de samenleving. Door dwarsverbanden te creëren die haaks staan op de culturele of religieuze tegenstellingen. Door mensen met uiteenlopende achtergronden samen in buurten te laten wonen, samen naar school te laten gaan en samen te laten werken.
Sinds de aanslagen in New York zijn heel wat waanbeelden bestreden. Er waren geen massavernietigingswapens in Irak. Er is geen islamitische machtsgreep gaande in Nederland. Er is geen uitverkoop op handen van de westerse beschaving. 11 september was een dag die de wereld veranderde, maar vooral doordat het de wereld heeft verleid om op demonen te gaan jagen. Het is tijd om met die demonen af te rekenen. Het is tijd om de westerse waarden waar iedereen zo prat op zegt te gaan, waar te gaan maken. Niet exclusief, maar voor iedereen. Dat vergt een enorme inspanning. Daarom is mijn devies: nog een week herdenken en dan aan het werk.

Eufemistisch uitgedrukt hebben zowel George W. Bush als Tony Blair in hun regeerperiode tussen Moed en Bedachtzaamheid (Weloverwogen moed) niet de juiste balanceeract uitgevoerd. Ook Frits Bolkestein heeft niet de goede balans kunnen vinden. In de kern draait het in het leven om de kunst de juiste balans tussen leraar en leerling ('heer en slaaf' van Nietzsche) te bereiken.

Ann van Sevenant, boek Het verhaal van de filosofie (p. 116): De stuwende krachten in de mens zijn volgens Nietzsche de driften. Die driften zijn vitaal voor de mens, maar meestal leeft hij er in tegenspraak mee. Aan de hand van zijn driften ontwerpt de mens zijn waarden. Nietzsche ziet de mens de keuze van zijn waarden bepalen in de twee mogelijke richtingen van zijn levensdrift. Worden er edele waarden nagestreefd dan beweegt men zich in de richting van wat Nietzsche ‘de moraal van de heersers’ genoemd heeft; wordt er echter op lage waarden afgegaan, dan beweegt men zich in de richting van de ‘moraal van de slaven’.

'Wilders een intellectueel? Dan is Kadhafi het ook' (Interview Frits Bolkestein Volkskrant 7 september 2011, door Remco Meijer)
Twintig jaar geleden zwengelde hij de discussie aan over immigratie en integratie. Nu, op 78-jarige leeftijd, presenteert de oud-VVD-politicus zijn 'magnum opus' over intellectuelen in de politiek.
Onder de titel De goede vreemdeling blikte Bolkestein dinsdagavond terug op de discussie over immigratie en integratie die hij precies twintig jaar geleden begon met een geruchtmakende rede voor de Liberale Internationale in Luzern (Zwitserland). Op die rede van 6 september 1991 volgde een opinieartikel in de Volkskrant van 12 september dat jaar en, zoals Bolkestein gisteren tegen zijn toehoorders zei, 'that is when the shit hit the fan' . Vrij vertaald: toen brak de pleuris uit. ...
Al die jaren nadien is Bolkestein zich blijven verzetten tegen cultuurrelativisme en, wat hij noemt, 'cultureel masochisme'. ... Hij heeft het thema grondig uitgediept in een boek dat een magnum opus mag heten en dat ook gisteravond ten doop werd gehouden: De intellectuele verleiding. Gevaarlijke ideeën in de politiek.
... Bolkestein ... Om te kunnen spreken en schrijven over intellectuelen in de politiek van de 18de eeuw tot nu, zoals Bolkestein doet, moest hij eerst komen tot een definitie van 'de intellectueel'.
Bolkestein: 'Ik heb het over publieke intellectuelen, met excuus voor het anglicisme. Die hebben belangstelling voor abstracte ideeën, voor politiek en voor communicatie. Dat is mijn definitie. Daarna volgt de vraag: hoe komt het dat sommige ideeën van publieke intellectuelen waarde hebben en andere waardeloos zijn? Dan kom ik op de hoofdstelling van het boek: dat hangt af van ervaring. Had je dat niet eerder kunnen bedenken, vraagt u zich wellicht af. Misschien wel, maar het heeft mij lang gekost om ervan doordrongen te raken waarop waardevolle ideeën in de politiek gebaseerd moeten zijn. Dat is ervaring.'
Kunt u een voorbeeld geven?
'Ik noem Harriet Beecher-Stowe. De hut van Oom Tom heeft een ongelooflijke invloed gehad op de afschaffing van de slavernij en is hoog politiek. Ze was 40 toen ze eraan begon en had haar ervaringen onder meer opgedaan in de Underground Railroad van Cincinnati.'
Een intellectueel kan dus per definitie niet jong zijn?
'Uitzonderingen daargelaten, nee. Die hele beweging van '68 is het bewijs, met dat 'don't trust anyone over thirty' . Dat heeft ons eigenlijk niets gebracht. Integendeel, het heeft een hoop vernietigd.'
Bolkestein is negatief over veel intellectuelen. Tegen het einde van zijn boek schrijft hij: 'Zij hebben de neiging op basis van algemene beginselen en niet gehinderd door ervaring uitspraken te doen over tal van bijzondere onderwerpen, wat vaak ontaardt in ijdel getheoretiseer dat het zicht op de werkelijkheid blokkeert. Vooropgezette ideeën beperken het waarnemingsvermogen.' Als zulke intellectuelen dan ook nog eens met louter hun 'peergroup' omgaan, ontstaat een soort Lumpenintelligenz (een 'lopende band van tweede- en derderangs denkers') die de publieke zaak geen dienst bewijzen.
Bolkestein: 'Het gevaarlijkste in de politiek zijn algemene ideeën in lege hoofden. Dat is de vertaling van een Franse uitspraak, maar het is helemaal waar. Ik heb daar met instemming mijn vlag op geplant.'

'Van zelfkastijding naar zelfvertrouwen tien jaar na 9/11' (Nausicaa Marbe Volkskrant 9 september 2011)
Uit Bolkesteins analyse blijkt hoe het multiculturalisme de vrijheid beknot heeft. De analyserende rationaliteit die Bolkestein voorstaat, biedt een perfecte leidraad, zegt schrijfster Nausicaa Marbe.
Dat verklaart slechts ten dele waarom deze tijd zo kompasloos is. Het komt grotendeels door de teloorgang van westers zelfvertrouwen, een verlies dat ouder is dan 9/11. Deze datum valt dit jaar bijna samen met het verschijnen van het boek van Frits Bolkestein over de invloed van intellectuelen op de politiek: De intellectuele verleiding. Daarin analyseert Bolkestein ook de ideeën die het zelfvertrouwen van het Westen ondermijnden. Nu wil ik zijn rijke studie niet tot deze analyse reduceren. De klassieke liberaal Bolkestein reist met eruditie en zwierige woordkeuze door drie eeuwen politieke geschiedenis. Al lezende besef je dat zijn liberale esprit, die zich niet laat persen in utopische waarheidsclaims of in rigide pro's en contra's, een bedreigde soort is in ons politiek discours - dat om grote verhalen en tegenoffensieven schreeuwt. Des te waardevoller.
In dit krantenhoekje beperk ik me tot Bolkesteins kritiek op het multiculturalisme, opgevat als een plicht om niet te oordelen over andere culturen, maar ze even waardevol te achten. Terecht wijst hij erop dat men aan de hand van Universele Mensenrechten wel een rangorde in culturen kan aanbrengen en dat weigering van sommige landen deze mensenrechten te accepteren of de poging ze op de sharia te stoelen een contraproductieve ontkenning van hun universaliteit is. Bolkestein citeert Amartya Sen die opmerkt dat het feit dat universele waarden niet universeel geaccepteerd zijn, niet betekent dat ze niet bestaan.
Uit zijn analyse blijkt maar weer hoe het nivellerende multiculturalisme de vrijheid juist beknot heeft: kritische individuen verloren hun stem tegen het groepsdenken, en de verlichte Europese islam waar men op hoopte, kreeg - zonder kans op reflectie en kritiek - tegenwerking.

Een belangrijk artikel van Amartya Sen is Rational Fools, a critique of the behavioral foundations of economic theory. Hierin beschrijft hij een kritiek op de rationele keuzetheorie. Individuen handelen niet alleen op basis van rationele keuze, maar ook op basis van moraliteit.

Woensdag 25 mei 2005, AMSTERDAM - Alle ontkenningen van minister Zalm van Financiën en alle nuanceringen van het Centraal Planbureau ten spijt, was de gulden bij de introductie van de euro wel degelijk ondergewaardeerd. Dit zegt dr André Szász, oud-directeur van De Nederlandsche Bank (DNB), donderdagavond in het televisieprogramma Zembla, dat dan geheel gewijd is aan de euro en de Europese Grondwet.
Bolkestein (26 mei 2006) zei gisteravond in NOVA dat hij de VVD niet zou hebben geadviseerd om vóór de Euro te stemmen als hij had geweten dat het Stabiliteitspact niet gehandhaafd zou worden.

Paul Krugman neo- keynesiaans econoom (Nobelprijs voor de Economie): Plunderaars in Gucci-instappers (Volkskrant 20 april 2010):
Feit is dat het grootste deel van de financiële sector een grote zwendel is geworden – een spel waarbij een handjevol mensen rijkelijk wordt beloond om consumenten en beleggers te misleiden en uit te buiten. Als we de lat voor dit soort praktijken niet lager leggen, zal de zwendel gewoon doorgaan.

'Val aan, overheid, val aan!' (Interview met Joseph Stiglitz Volkskrant 6 februari 2010).
U hebt de kredietcrisis een morele crisis genoemd. Waarom?
Het uitbuiten van mensen aan de onderkant, door een sector die een sleutelrol vervult in de sociaal-economie heb ik ervaren als exemplarisch voor de morele kloof tussen dit soort ondernemingen en de Amerikaanse bevolking.
Wat mij voor ogen staat, is het herstel van evenwicht tussen markt, staat en burgermaatschappij. Die verhouding ligt nu zwaar uit het lood. We betalen er een hoge prijs voor.
Dat belooft een vreselijk gevecht.
Het wordt een politieke strijd die onvermijdelijk is. Er komt een gevecht op twee niveaus. De bevoorrechte groepen zullen hun positie met hand en tand verdedigen. Belangrijker is de ideologische strijd. Die gaat inderdaad over de vraag of we echt vinden dat de beste regering die regering is die het minste regeert.

Ondertussen was George Soros met andere activiteiten begonnen. In Londen had hij gestudeerd bij de filosoof Karl Popper. Hij raakte beinvloed door diens studie The open society and its enemies, een verdediging van de open, liberale en democratische samenlevingen tegen de totalitaire ideologieën van het nazisme en communisme. In 1979 richtte Soros het Open Society Fund op, een stichting die zich tot doel stelde om bij te dragen aan het `openen' van gesloten samenlevingen.
Over de samenhang tussen open samenlevingen en vrije-markteconomieen heeft Soros behartenswaardige dingen gezegd in Soros on Soros (1995). In De crisis van het mondiale kapitalisme gaat hij een stap verder. Hij is, zoals hij in de inleiding schrijft, door de recente ontwikkelingen in Rusland en Azie tot het inzicht gekomen dat open samenlevingen niet alleen bedreigd worden door gesloten totalitaire ideologieen, maar evenzeer door het overtrokken geloof in de vrije markt, het gebrek aan sociale samenhang en de afwezigheid van overheden. Deze verschijnselen noemt hij 'marktfundamentalisme' (superkapitalisten). Het centrale thema van zijn boek is dat marktfundamentalisme heden ten dage een grotere bedreiging vormt voor de open samenleving dan welke totalitaire ideologie dan ook.'
Soros gelooft meer in een situatie van vele mogelijke evenwichten, waarbij de perceptie uiteindelijk de realiteit even sterk zal bepalen als de realiteit de perceptie.
Soros voorzag als een van de eersten dat de banken hun conservatisme in de jaren zeventig van zich zouden afschudden en een periode van grote groei zouden kennen. Die tijd komt met de huidige kredietcrisis – door Soros het ontploffen van een superzeepbel genoemd – tot een einde.
Economen vergeten dat er een wisselwerking is tussen de waarnemer en het waargenomene.
In Soros’ visie staat het principe van de ‘reflexiviteit’ voor de inherente onzekerheid van de economie. Deze onzekerheid is een gevolg van het feit dat ons denken altijd ons handelen beïnvloedt en andersom. De ontkenning van deze onzekerheid heeft mensen blind gemaakt voor de grote gevaren van hun hebzucht. De reflexiviteitstheorie van Soros is een aanval op de gangbare opvatting onder economen dat financiële markten tenderen naar evenwicht en zich daarom altijd weer herstellen. Volgens Soros ligt aan deze aanname een fundamentele denkfout ten grondslag die hij de Verlichtingsdenkfout noemt. Die gaat ervan uit dat de rede kennis produceert waarmee de werkelijkheid begrepen kan worden. Maar de mens beschikt tevens over manipulatieve functies waarmee hij de werkelijkheid, waaronder de economische realiteit, weet te beïnvloeden. Het is deze wisselwerking tussen kennis en handelen die Soros reflexiviteit noemt en die zorgt dat er misvattingen ontstaan. De huidige crisis ziet hij als een goed voorbeeld van een reflexief proces bestaande uit een dominante trend, de kredietexpansie, en een dominante misvatting, het vertrouwen in het zelfherstellende vermogen van markten.
George Soros, ‘Volkskrant 31 januari 2004’: Er is nog iets dat mij stoort. Het is het idee dat je democratie op z’n Amerikaans kunt opleggen aan een land als Irak. O, ik geloof zeker dat onder het mom van bevrijding door de president en de zijnen nog een andere oorlog wordt gevoerd. Over olie; olie is zeker een motief. Ik vind het legitiem, hoor, om je zorgen te maken over je olietoevoer. Maar zeg het dan. En doe niet of dat motief geen rol speelt.

Reflecties over reflexiviteit Peter Vanden Houte hoofdeconoom ING België (27 september 2008)
Eenvoudig gesteld, gaat Soros ervan uit dat er in de financiële markten niet zoiets bestaat als een fundamentele evenwichtstoestand. Men mag dus alle stellingen dat het aandeel Barco of Fortis fundamenteel over- of ondergewaardeerd is, naar de prullenmand verwijzen, want hierbij wordt er impliciet van uitgegaan dat er een onbetwistbaar evenwicht bestaat dat de marktkoers als een magneet zal aantrekken.
Soros gelooft meer in een situatie van vele mogelijke evenwichten, waarbij de perceptie uiteindelijk de realiteit even sterk zal bepalen als de realiteit de perceptie. Een voorbeeld: als beleggers een aandeel als een groeiaandeel beschouwen, dan zal dit zich vertalen in een hogere waardering (in de praktijk komt dit neer op een hogere koers-winstverhouding). Voor een bedrijf met een hogere beurswaardering wordt het gemakkelijker om de overname van concurrenten te financieren, waardoor het inderdaad ook sneller groeit. Dat trekt nieuwe beleggers aan. De perceptie beïnvloedt dus de realiteit en vice versa.

MI6 is nu ambtenarenclub (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 8 september 2011)
De ervaren MI6-officier John Scarlett en Tony Blairs spindoctor Alastair Campbell werkten nauw samen bij het samenstellen van wat later het dodgy dossier zou gaan heten.
Campbell noemde Scarlett zijn mate. Ze overdreven het gevaar dat Saddam Hussein (Irak) vormde voor de veiligheid van Groot Brittanië, maar er moest nu eenmaal een casus belli worden bedacht.

Onder leiding van Tony Blair schoof de partij, onder de noemer New Labour, sterk op naar het midden van het politieke spectrum, in lijn met de ideologie van de Derde Weg.

'Brits moreel verval is zwaar overdreven' (Tony Blair Volkskrant 23 augustus 2011)
Zowel links als rechts slaat de plank mis bij het analyseren van de oorzaken van de Britse rellen, stelt oud-premier Tony Blair.
Ik zou echter niet al te snel het tumult rond declaraties van parlementsleden, het gedrag van bankiers en het telefoonafluisterschandaal op één hoop gooien. De suggestie dat parlementariërs tegenwoordig een werkschuw stelletje fraudeurs zijn en dat het vroeger hoogstaande dienaren van het algemeen belang waren, is gewoon onzin.
Hetzelfde geldt voor de directiekamer. Ik ben het helemaal eens met kritiek op excessieve salarissen en bonussen. Maar is het nu echt een nieuw verschijnsel dat mensen zich bezighouden met dubieuze financiële praktijken of zich laten leiden door hebzucht in plaats van fatsoen? Je kunt zeggen wat je wilt, maar de grote bedrijven van nu zijn zich veel beter dan vroeger bewust van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
én ding heb ik wel geleerd in de tien jaar dat ik me met dit probleem heb beziggehouden. Als ik zogenaamd 'slechte wijken' bezocht, trof ik daar geen stuurloze gemeenschappen aan. Wel stuurloze individuen in een gemeenschap waarvan de meerderheid bestond uit fatsoenlijke, gezagsgetrouwe mensen die vurig hoopten dat er iets gedaan werd.
Als we ons richten op het specifieke probleem, kunnen we gaan werken aan de juiste oplossing. Maar als we het opblazen tot een hoogdravende klaagzang over een Groot-Brittannië dat zijn morele kompas kwijt is, dan praten we onszelf onnodig de put in.
Commentaar
Het is niet zo interessant wie iets zegt. Het gaat er om om iets te begrijpen. Politici en wetenschappers zijn daar bij voorbaat niet de juiste personen voor. Ze staan te ver af van de gewone wereld. Maar we horen ook niets van die zwaar gesubsidieerde welzijnswereld. Die juist bij deze mensen in zouden grijpen. Waarom eigenlijk niet.
of
Je kan ook moeilijk verwachten dat de 'topdog' van het morele verval zijn navolgers hiervan beschuldigt. "Het ware gezicht van Groot-Brittannië is niet die kleine minderheid die aan het plunderen was" - nee, het ware gezicht van GB is de maatschappelijke 'elite' die geheel volgens de neo-liberale leer al jaren aan het plunderen is. Maar zij worden gedekt door de wet en de jongeren niet. Dat is het enige verschil tussen de groepen plunderaars.
of
Het britse paard met de oogkleppen in een luxe bewoning van enkele miljoenen, die iets durft te beweren over de moraal in Engeland. De vervallen moraal is daar al heel lang aan de gang en hij heeft er de laatste tijd een beetje meer vaart achter gezet met o.a. ook de leugens over Irak. Engeland dat in principe aan de bron staat van de voortdurende middenoosten conflicten en nu ineens blijkt dat ze in eigen huis de boel niet op orde kunnen houden. Blair met zijn dik betaalde causerieën ja ja!

Op de vrije markt regeren vraag en aanbod, koper en verkoper. Het regelmechanisme (regelkring, levenscyclus) van het kernkwadrant kan ook worden gebruikt om de vrijemarktgedachte, het marktmechanisme tot uitdrukking te brengen.

Kwantiteit>>>>KwantumVerkoper>>>>DaderWelvaart>>>>Onvolmaaktheid
| || |
Exuberatie<<<<KwaliteitSlachtoffer<<<<Koper‘Volmaaktheid’<<<<Welzijn

Het kapitalistische marktmodel zorgt voor materiële welvaart op de korte termijn, daarentegen zijn het de collectieve voorzieningen van de overheid die met name voor het immateriële welzijn van de burger op langere termijn een rol spelen. De welvaart is zeker toegenomen, maar het gevoel van maatschappelijk welzijn is in dezelfde mate afgenomen.

AEX afgelopen 10 jaar gehalveerd (Volkskrant 23 december 2009): Ondanks de eindejaarsrally op de Amsterdamse beurs is de Nederlandse aandelenmarkt deze eeuw met afstand de slechtst presterende van Europa. De AEX is sinds 31 december 1999 meer dan gehalveerd, van 677 tot 332 punten (Volkskrant 23 december 2009). AEX was op 31 december 1996 294 en op 31 december 2007 516.

Waar zit de volgende zeepbel? (Pieter Klok, Volkskrant 28 november 2009): Voor bankiers zijn bubbels leuke speeltjes, zolang de rit omhoog gaat. Maar als ze knappen, kunnen zeepbellen het hele financiële stelsel laten wankelen. Het is dus zaak te weten waar de volgende zit.
Sep van der Voort (analist bij SNS Securities) heeft niet de illusie dat hij zeepbellen kan herkennen. Nee, want je weet nooit wat een goede waardering is. De een verwacht economische groei en vindt de hoge waarderingen dus terecht, de ander verwacht minder economische groei of krimp en spreekt daarom van een bubbel.
Han de Jong (hoofdeconoom ABN Amro): ‘Je kunt zeepbellen hartstikke goed herkennen. Achteraf. Maar dan heb je er niets meer aan.’

De volatiliteit, de W is al een werkelijkheid. De koersstijgingen en de koersdalingen volgen elkaar sneller op. De beurs in Amsterdam is beweeglijker dan die in andere landen. Het zal duidelijk zijn dat de patiënt van de toezichthouder extra aandacht verdient.
Het bijgeloof van de elite in het Angelsaksische model is grenzeloos. In ondernemersland is het een duidelijke groeimarkt. De sterke nadruk op consumentisme (Engelse versie) uit Amerika overgewaaid. Het is al zo ver dat de financieel analisten meeliften op de sentimenten in Amerika en de AEX de Dow Jones index weerspiegelt. Als het in Amerika goed gaat dan gaat het bij ons ook goed. De euforie was zelfs zo groot dat er een luchtbel van 50% van de AEX-index was ontstaan. Om weer naar het oude niveau te stijgen is eind 2002 al een groei van 100% vereist. Eind vorige eeuw werden de koersen eerder bepaald door sentimenten, de wet van vraag en aanbod, dan door een reële waardestijging van bedrijven en andere economische factoren .

20 mld weg door riskant beleggen (Volkskrant 20 januari 2010)
In 2008 hebben pensioenfondsen 20 miljard euro verloren aan beleggingsrisico’s die ze niet in het vizier hadden.

Rens van Tilburg Euroleiders moeten voorbeeld van ‘verfoeide’ speculanten volgen (Volkskrant 19 mei 2010)
De paniek over Griekenland leidt tot vergaande voorstellen om de macht van Brussel uit te breiden. Deze voorstellen zijn overbodig als politici en beleggers hun werk doen.
Commissievoorzitter De Wit was geschrokken van ‘een geweldig gebrek aan kritische zelfreflectie onder bankiers en andere topfunctionarissen in de sector.’ Dit illustreerde topman Hommen van ING een paar dagen later. Hommen – met 3,2 miljard euro in het bezit van het grootste door de Nederlandse belastingbetaler gedekte pakket Griekse staatsobligaties – zei niets over de uitkomsten van de commissie-De Wit te kunnen zeggen omdat hij ‘geen tijd’ had gehad die te bestuderen.
Goedschiks lijkt het dus niet te gaan. Het wachten is op politici die het net als speculanten beter denken te weten dan de markt, en die het lef hebben daar naar te handelen.

Rens van Tilburg Zijn bonussen van Wall Street ons pensioengeld? (Volkskrant 25 januari 2010)
Hoe kan het dat de professionele beleggers die we ons geld toevertrouwen met zoveel waardeloze producten in de boeken zijn geëindigd? Gekocht van zakenbanken die daar zelf niet in geloofden. Waren deze bankiers zoveel slimmer dan de beheerders van ons geld?
Is het met ons pensioen- en belastinggeld dat de bonussen op Wall Street zijn betaald? En nu deze weer naar recordhoogte stijgen: doen we dat nog steeds? Het woord is aan de commissie-De Wit.

De financiële sector heeft zich zodanig opgeblazen, dat een totale schijnmarkt is gecreëerd. De pensioengelden verdwijnen uiteindelijk rechtstreeks in de zakken van de speculanten. Er is een negatieve meerwaarde ontstaan. Het heeft een collectieve welvaartsvermindering tot gevolg.
Het evenwicht van de wereldhandel is danig verstoord. Wereldwijd is de invoer van alle landen gelijk aan de uitvoer van allen. Export levert harde valuta op. Bij import gaan die juist het land uit. Exportbedrijven worden door overheden zoveel mogelijk gestimuleerd.

Net als eerder de problematiek in het onderwijs hebben de problemen in de financiële wereld alles te maken met groupthink, de organisatiecultuur. Een tunnelvisie brengt het ééndimensionale denken tot uitdrukking. Het is gespeend van elke creativiteit. Groupthink is een vervorming van creativethink . Sander Boon schreef hierover in de Volkskrant van 29 november 2008 een aardige column ‘Terug bij af: de geldpers draait weer'.

Te veel toezichthouders houden zich met gebakken lucht bezig. Het is een open deur om te stellen dat het creatieve boekhouden van de banken en specifieke producten als de aflossingsvrije hypotheek, de (hypotheek-)zeepbel geen meerwaarde hebben opgeleverd. Creativethink heeft ook een keerzijde. De banken hebben jarenlang Sinterklaas gespeeld met het op het Angelsaksische populaire adagium live now pay later . De kredietcrisis is ontstaan doordat er jarenlang met het innovatieve instrument om geld uit geld te scheppen te veel geld in omloop is gebracht en daarmee een superzeepbel is gecreëerd. Het gaat er om dat de banksector zich op het financieren van de reële economie concentreert.

De geïnstitutionaliseerde verstrengeling (4e, 5e en 6e macht) van de belangen van professionele investeerders, banken, verzekeraars en pensioenfondsen is het probleem. Het geld uit geld scheppen is op aarde aan limieten gebonden. De blauwdruk van de perpetuum mobile geldt wel in de hemel, maar niet op de aarde.

Staande ovatie voor levende geschiedenis (Volkskrant 2 november juni 2009).
Een week voor de herdenking van de Val van de Muur zijn de drie politieke hoofdrolspelers Michail Gorbatsjov, George Bush sr. en Helmut Kohl van 1989 geëerd.
Gobatsjov maakt van de gelegenheid gebruik om, zij het met enige ironie, Amerika te bekritiseren: ‘De VS hebben een perestrojka nodig.’ Om daarna te wijzen op het belang van de import van Russische bruiden in Duitsland. Zonder hen waren de ontwikkelingen niet mogelijk geweest.
Vooral de rol van de DDR-burgers zelf wordt centraal gesteld. Ook Bush sr. legt er nog eens extra nadruk op. ‘Het begon niet in Bonn, Washington of Moskou, maar in de harten van de mensen.’

Door het ‘u vraagt, wij draaien’ van het cliëntelisme, de twee handen op een buik politieke spelletjes kan van een gesloten systeem worden gesproken waarvoor de tweede wet van de thermo dynamica geldt en waarop dus de entropie van toepassing is. Of met andere woorden in een gesloten systeem blijft de kwantiteit, de totale hoeveelheid energie gelijk, maar de kwaliteit van de totale hoeveelheid energie zal na verloop van tijd lager zijn dan ervoor. Maar gelukkig bestaat er ook negentropie.

Net als in 1989 met het vallen van het ’IJzeren Gordijn’ is het moeilijk te voorspellen op welke termijn een 'Kwantumshift in het wereldbrein' zich duidelijker gaat manifesteren. In eerste instantie is het wenselijk dat de extra aandacht die na 1989 voor het mechanisme ‘u vraagt, wij draaien’ is ontstaan weer terug in de fles te krijgen.

Banken zijn in de problemen gekomen doordat particulieren met name in Amerika hun hypotheekschulden niet konden aflossen. Banken die dreigden om te vallen konden alleen maar door de staten worden gered. De eurocrisis is ontstaan doordat staten met een al niet geringe staatsschuld nog eens extra met deze schulden zijn belast.

De overheid werkt er enthousiast aan mee dat de schuldenlast groter in plaats van kleiner wordt. Door de schuldenlast van de machthebbers over te nemen is de overheid steeds meer verplicht het spel van de echte machthebbers mee te spelen en staat daardoor feitelijk buitenspel. Het oprekken van de vrijheid van meningsuiting door de VVD laat zien dat het echte probleem in Nederland is dat het steeds meer gaat over de vorm in plaats van over de inhoud. In plaats van de eeuwenoude beginselen als gelijkwaardigheid en sociale rechtvaardigheid te accentueren viert de afleidingsmanoeuvre van het vijandbeelddenken hoogtij. In de politiek wordt het weer van belang dat de inhoud het van de vorm gaat winnen. De machthebbers houden het spel van de illusiecultuur levendig.

Kees Kraaijeveld Duidelijke creativiteit in boeken Newconomy.
Beleggers twijfelen aan de boekhouding van internetbelegger Newconomy. Het bedrijf van Maurice de Hond lijdt 12 miljoen gulden verlies bij een omzet van 1,4 miljoen en boekt toch een papieren winst van 18 miljoen gulden. Leg dat maar eens uit.

Het probleem met de internetzeepbel World Online van Nina Brink is dat de huid al wordt verkocht voordat de beer geschoten is. Is het niet juist zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de problemen extra heeft versterkt?

Stop de zeepbellen
Het voorbeeld is weer Goldman Sachs. Matt Taibbi beschrijft in zijn artikel The Great American Bubble Machine (Rolling Stone van juli) de strategie van Goldman Sachs om door manipulatie van de financiële markten zeepbellen te doen ontstaan en daar ten koste van de welvaart van anderen goed aan te verdienen. Daarbij heeft Goldman Sachs via een netwerk van oud-medewerkers in de Amerikaanse regering altijd een sterke lobby gevoerd voor beslissingen die binnen de strategie van deze zakenbank goed uitpakken. Zo is Henri Paulson, die als minister van Financiën het eerste reddingsplan voor de banken maakte, afkomstig van Goldman Sachs. Het levert in het artikel van Taibbi beeldende zinnen op, zoals: ‘(...) organized greed always defeats disorganized democracy’ en (…) in this world some of us have to play by the rules while others get a note from the principal excusing them from homework till the end of time, plus 10 billion free dollars in a paper bag to buy lunch’.

Iedereen met MBO boekhouden weet dat je met wat gegoochel met de hefboomwerking (leverage) verlies in winst kan veranderen. De zakenbanken Goldman Sachs, JP Morgan (J.P. Morgan Chase lijdt twee miljard verlies – ‘falen top geen incident’) en financiële adviseurs verdienen aan het creatief boekhouden een goed belegde boterham. Goldman verdiende aan de Griekse deals 300 miljoen dollar aan provisie (Volkskrant 17 februari 2010).

‘De boekhouder heeft het juiste perspectief’ (Volkskrant 9 juli 2009):
Hans Hoogervorst ageert tegen politici die boekhoudregels veranderen. In het verleden hebben de banken met succes gelobbyd (5e macht) om de boekhoudregels aan te passen. Daardoor werden de winsten van de banken geflatteerd. De boekhoudregels hebben niet voor een procyclisch effect gezorgd. Met andere woorden: de regels hebben de verliezen niet groter gemaakt. De banken benadrukken dat dat juist wel zo is.

Nu het mis is gelopen wijten de banken de kredietcrisis mede aan de boekhoudregels. Er is een belangrijke oorzaak en dat is het immorele handelen van de banken.

AFM: provisie van 80 procent heel gebruikelijk (Volkskrant 15 oktober 2009:)
De meeste betrokken partijen hebben daarom hun voorkeur uitgesproken voor een wettelijke regeling om de hoge provisies aan te pakken.
Zo’n wettelijke regeling was er ooit. In de Wet op de Assurantiebemiddeling was de provisie gemaximeerd op 20 procent. Onder het eerste Paarse kabinet werd dit maximum afgeschaft. De markt kan zichzelf wel reguleren was de gedachte. ‘Dit heeft vooralsnog niet tot het gewenste resultaat geleid’, concludeert de AFM. De branchevereniging van tussenpersonen, Fidin, heeft op 26 mei 2009 al aan het ministerie voorgesteld om de provisie te maximeren op 25 procent van de koopsom.

Groeiambities Buitenlandse overnames door Nederlandse bedrijven zijn uitgedraaid op mislukkingen
De verloren jaren negentig (Volkskrant 31 oktober 2009):
De rigoureuze ommezaai van ING om de bank en verzekeringsdivisie uit elkaar te halen, lijkt het zoveelste bewijs dat het glorieuze tijdperk van het Nederlandse bedrijfsleven uit de jaren negentig achteraf gezien op drijfzand was gebaseerd. Nederlandse topbestuurders verlegden in dat decennium hun jachtterrein naar het buitenland, in de volle overtuiging dat zij met overnames en fusies de Hollandse bedrijven konden omvormen tot machtige multinationals. Bedrijven als supermarktconcern Ahold, verzekeraar Aegon, uitgeverij VNU en kantoorleverancier Buhrman probeerden met grote overnames snel te groeien.
‘Als je de gehele periode overziet, lijkt het erop dat Nederland de afgelopen twintig jaar niet goed gemanaged is’ is het harde oordeel van Paul Frentrop, hoofd corporate governance bij pensioenbelegger ABP (APG Asset Management). ‘Als land moet je woekeren met je talenten. Nederland heeft met de Rotterdamse haven een sterke geografische uitgangspositie, maar inmiddels geen enkel internationaal scheepvaartbedrijf meer in eigendom. Door de gasbel en de forse pensioenbesparingen hadden we een kans een grote financiële sector te creëren. Dat leek even te lukken, maar ook dat voordeel is de afgelopen jaren goeddeels verkwanseld.’
APG overweegt in samenwerking met universiteiten een onderzoek te beginnen naar de managementfouten van de afgelopen twintig jaar.
Frentrop heeft wel al een idee wat er is misgegaan in de bestuurskamer van de Nederlandse bedrijven. ‘Er was veel aandacht voor grote overnames, volgens de methode: grote stappen snel thuis. Dat was niet voor alle transacties de juiste strategie.’
Het optimisme vertaalde zich in een reeks van overnames en fusies, ook al wijst wetenschappelijk onderzoek uit dat de meeste van deze fusies mislukt zijn en niet het verwachte resultaat opleveren, meent Trompenaars. ‘Wereldwijd zijn 400 duizend consultants bezig om bedrijven te adviseren te fuseren, terwijl diezelfde adviseurs horen te weten dat in 75% van de gevallen hun actie op een mislukking uitdraait.’
Trompenaars typeert de manager uit de jaren negentig als een bierkratmanager. Zijn gebrek aan capaciteiten om echte meerwaarde te creëren, verhult hij met een grote bek.

In de zeventiger jaren toen ik als beleidsmedewerker bij de afdeling Diversificatie werkte werd in de vakliteratuur een percentage van 80% genoemd.

Fons Trompenaars, die niet alleen één van Nederlands bekendste managementautoriteiten is, maar tevens een van de beste sprekers, de vertaalslag naar het creëren van de juiste cultuur binnen uw organisatie.
Zijn nieuwe boek gaat over de ‘tien gouden dilemma’s’. Iedere organisatie heeft vijf belanghebbenden: de Werknemers, de effectiviteit van de Processen, de Klanten, de Aandeelhouders en de Samenleving. Als je die vijf met elkaar verbindt, zie je tien spanningsvelden. Hoe er met die tien dilemma’s wordt omgegaan is cultureel bepaald. De truc van het boek is dat we de waarde van de organisaties denken te kunnen voorspellen door de posities op de tien dilemma’s te bepalen (Volkskrant 28 juni 2008).

Juist managers in een bureaucratische organisatie zijn vaak gespeend van enig ondernemerschap (4e pruductiefactor).

De door de overheid heilig verklaarde markteconomie, de vermarkting van openbare diensten met het rampzalige onderwijsbeleid van de afgelopen decennia tot gevolg is een veel groter probleem dan de dreiging van fundamentalisten. Al wil ik daar niet mee zeggen dat terrorismedreiging moet worden gebagatelliseerd. Extremisten zonder grenzen zijn door Satan bezeten.

De Bijlmerramp laat zien, hoe knap we ons zelf ook vinden, dat risico's niet geheel zijn uit te sluiten. Volgens een schatting van de FNV uit 2005 overlijden in Nederland ieder jaar 2500 mensen door ongelukken op de werkvloer of aan werk gerelateerde aandoeningen. Het is net als met de slachtoffers die elk jaar in het verkeer of door medische missers in de ziekenhuizen vallen. Voor het genereren van passende oplossingen moet elk vraagstuk in het juiste perspectief worden geplaatst.

Ambtenaren in de stress door scoringsdrift ministers
Politieke druk op de ministeries van Binnenlandse Zaken, Algemene Zaken, Economische Zaken en Financiën veroorzaakt stressklachten bij de ambtenaren die het beleid moeten verkopen. Dat melden ingewijden.
We zitten nog midden in het zomerreces. Maar nu al is de extreme druk van politieke en ambtelijke top op de ambtenaren die het beleid moeten verkopen voelbaar bij de betrokken ambtenaren. Sommigen noemen de druk die op hen wordt uitgeoefend ‘onaanvaardbaar hoog’.
De vier ministeries spelen een centrale rol in het bestrijden van de economische crisis en het verlagen van de lastendruk voor burgers en bedrijven. Ze zijn daarom belangrijk in het verkopen van het kabinetsbeleid. Dit najaar wil het kabinet haar successen uitventen, want over ruim een jaar zijn er verkiezingen.
De politieke en bestuurlijke top van de ministeries slaagt er echter niet in de betrokken ambtenaren iets in handen te geven waarmee ze de Nederlandse bevolking kan overtuigen van de daadkracht van dit kabinet. De Scoringsdrift dreigt daarmee een averechts effect te sorteren.
Hierdoor loopt het kabinet Balkenende nog meer schade op en wordt de druk op de ambtenaren – ‘Tom Poes, verzint een list’ – nog groter.

Multionationals omzeilen belasting (Volkskrant 19 oktober 2009)
Nederlandse multinationals betalen veel minder belasting dan ze horen te betalen. In 2007 miste de staat daardoor 16 miljard euro aan belastinginkomsten, zo’n 2.200 euro per huishouden.
Mazen in de belastingwet maken mogelijk dat de multinationals jaarlijks 6 tot 7 procent van hun winst afdragen, terwijl ze officieel 25,5 procent moeten betalen.
Nederlandse concerns dreigen naar het buitenland te vertrekken als de wetgeving hier wordt aangescherpt.
Jan Kees de Jager (Volkskrant 28 oktober 2009) wijst erop dat Michielse geen rekening heeft gehouden met de deelnemingsvrijstelling die Nederland sinds 1918 kent. Dat houdt in dat winsten van dochterondernemingen die in het buitenland worden belast, in Nederland niet nogmaals worden belast.

De economische crisis berust op de volgende paradox in de financiële wereld. De maatregelingen die zijn genomen om een beurskrach, zoals in 1929 te voorkomen zijn door de banken-lobby geleidelijk weer afgebroken.

Het is algemeen bekend, dat letter en geest van de wet niet altijd met elkaar overeenstemmen. Leven we naar de geest van de wet of kruipen we door de mazen van de wet, zodat we de wet aan onze laars kunnen lappen? Huub Willems, voorzitter van de Ondernemingskamer zegt in een interview (Volkskrant 23 juni 2009): ‘Nee als je het dichttimmert met regels, ontneem je bestuurders hun moreel besef. Je moet ze meer aanspreken op fatsoenlijk gedrag, op hun verantwoordelijkheid.’

Het 5Ddenkraam berust op psychologische, sociologische en filosofische (Delen IV t/m VII) gezichtspunten. Bij dit concept gaat het om de juiste transformatie tussen binnen en buiten en vice versa. De ziel, de schakel tussen geest en lichaam staat daarbij voorop. Bij de individuele kant gaat het om de zelfkennis. De grote leraren van de mensheid, zoals Christus, Boeddha, Plato en Confucius, hebben over ethiek eigenlijk hetzelfde gedacht ‘Alle dingen dan die gij wilt dat u de mensen doen, doet gij hun ook alzo; want dat is de Wet van de Profeten’.

Lambèrt de Kwant (kies: Artikelen, recensies en links) Loslaten begint al bij de geboorte
Het onderscheid tussen goed en kwaad is volgens Tienke Klein het beeld van de duale wereld waaraan we zo vastzitten en ook moeten loslaten. Door te blijven denken in termen van goed en kwaad en die overtuiging niet los te willen laten, kunnen we soms ook zo verstrikt raken in de waaromvragen. We vinden ook dat het ons eigenlijk niet had mogen overkomen. Maar als we ons meer op onszelf en de essentie richten, overstijgen we die begrippen goed en kwaad.

Het gemanifesteerde is in de kern gebaseerd op dualiteit, want er kan geen enkele dynamiek zijn zonder polariteit, zonder de voortdurende wisselwerking van de positieve en negatieve aspecten. De Jungiaanse psychologie maakt van het concept van de ‘schaduw’ als een element van het onbewuste, complementair aan het ‘licht’ van het Zelf gebruik . Dit is in principe hetzelfde concept als de ‘tegenstander’.

Individuatie is het algemene begrip dat Carl Jung gebruikte voor het leren kennen van de totaliteit van de psyche en het toekennen van de centrale plaats aan het ‘Zelf’, en die niet uit te leveren aan het ego. De theosofie maakt daarentegen van het begrip individualiteit gebruik.

Cursus theosofie: In de Jungiaanse psychologie vindt u het concept van de ‘schaduw’ als een element van het onbewuste, complementair aan het ‘licht’ van het Zelf. Dit is in de basis hetzelfde concept als de ‘tegenstander’. De hele poging van het bewustzijn, van de evolutie in het algemeen, is gericht op het tot bewustzijn, (tot) ‘vol licht’ brengen van alle bewustzijnselementen in zichzelf. Dit is analoog aan ‘verlossing’ want het is het verlossen van onze aard, zodat het volledig deel kan nemen aan het Zelf. Met andere woorden: de schaduw moet erkend worden en vervolgens getransformeerd en geassimileerd, tot deelgenoot gemaakt worden tijdens onze spirituele onderneming.

Elke medaille heeft twee complementaire kanten, die door de spiegelsymmetrie tot uitdrukking wordt gebracht. De eenheid der tegendelen is het basisingrediënt in het rapport ‘E i V’. De eenheid der tegendelen brengt echter ook een tegenstelling tussen twee polen, de keerzijde tot uitdrukking.
Voor Jung betekent eros de religieuze drift, voor Freud de seksuele drift. Alles heeft zijn tegenstelling, begeerte inbegrepen.
Carl Jung legt een accent op de schaduwzijde en Roberto Assagioli op de verborgen keerzijde, de lichtzijde. In het rapport ‘E i V’ wordt een grote verscheidenheid aan aggregatieniveaus uitgewerkt.

De blauwdruk van het bewustzijn bestaat uit een lichtzijde en een schaduwzijde. De schaduwkant van het bewustzijn brengt de zondeval van Adam en Eva tot uitdrukking.

Jacob Slavenburg: Gnosis is het Griekse woord voor kennis, inzicht. Geen uiterlijke (cognitieve) kennis, maar het weten van binnenuit. In die zin is gnosis even oud als de mensheid. Vanaf zijn oorsprong wordt de mens begeleid door de gnosis, al werd hij zich dat in de voortgaande evolutie steeds minder bewust.

Kwadranten tonen een cyclische beweging. In elk kwadrant zit echter ook een lemniscaat verscholen. Het maskerkwadrant laat zien dat we in een loop, een tegennatuurlijke kringloop terecht komen wanneer we niet meer met onze spirituele bron, het ’verticaal bewustzijn’ in het Ei van Roberto Assagioli zijn verbonden. De transformatie van het 'horizontale bewustzijn' naar het ’verticaal bewustzijn’ in het 'Ei van Roberto Assagioli' laat zien hoe we van de onbewuste werking van het maskerkwadrant kunnen worden verlost.

Net als Assagioli en Dan Millman plaats ook Ramundus Lullus Superioriteit tegenover Inferioriteit, het meerderwaardigheidscomplex tegenover het minderwaardigheidscomplex. Assagioli gaat er vanuit dat synthese door de juiste waardetoekenning kan worden bereikt.

De transpersoonlijke psychologie van Roberto Assagioli sluit op de humanistische psychologie van Maslow aan. Op de verticale as plaatst Assagioli zachtheid tegenover sereniteit, juiste waardetoekenning tegenover spirituele waardigheid, praktisch realisme tegenover duidelijk waarnemen van de werkelijkheid, evenwichtige krachtige persoonlijkheid tegenover spirituele energie.

De verticale as door het midden van het Ei van Assagioli symboliseert de door Maslow genoemde zelfrealisatie, de Derde weg in de psychologie of de weg van het universele soefisme. Door dis-identificatie is het mogelijk dat we ons met de ware identiteit, het hogere zelf verbinden. De psychosynthese van Assagioli is een transformatieproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift. Het maakt het laten oplossen van conditioneringen mogelijk.

De humanistische psychologie van Maslow, het Ei van Assagioli en het metamodel in NLP brengen het 1e, 2e en 3e grondbeginsel van de theosofie tot uitdrukking. Maslow belicht in het bijzonder het 1e grondbeginsel ‘het onkenbare’, namelijk transcendentie, dat wat de mens overstijgt. De transpersoonlijke psychologie van Roberto Assagioli legt de nadruk op synthese, het 2e grondbeginsel verschijnen en verdwijnen (identificatie en disidentificatie) en bij NLP komt de systeemhiërarchie, het 3e grondbeginsel duidelijk naar voren. Het boek Psychosynthese van Roberto Assagioli laat duidelijk zien dat hij zich door de theosofie heeft laten inspireren. Zowel zijn moeder als zijn vrouw waren theosoof.

Naomi Klein, ‘De Shockdoctrine’, Volkskrant 15 oktober 2007:
Naomi Klein gaat in haar nieuwe boek ouderwets te keer tegen wat ze ‘rampenkapitalisme’ noemt; telkens opnieuw is sprake van een frontale botsing tussen markthervormingen en de wensen van het volk. In tijden van chaos en crisis werden in de afgelopen dertig jaar over de hele wereld door de machthebbers aangegrepen om privatiseringen en andere markthervormingen door te drukken.

Na de Falkland-oorlog zei Margaret Thatcher: We hebben de oorlog tegen de vijand van buiten gewonnen, nu moeten we de strijd aanbinden met de vijand die al binnen is.
Kort daarna liet zij de massale stakingen van de Britse mijnwerkers met harde hand neerslaan. ‘En twee jaar geleden, tijdens de chaos na de oorkaan Katrina, stelde Milton Friedman voor meteen maar het onderwijsysteem naar de markt te brengen.’ In geen enkel land is de politieke elite zo bot in het toepassen van de shockdoctrine als in de VS.’ ‘Wat er in de tweede helft van de 20ste eeuw is gebeurd, kun je zien als een contrarevolutie van de elite tegen de arbeidersklasse en de verzorgingsmaatschappij.’ ‘Vergeleken met de jaren negentig verkeert het neoliberale gedachtengoed in crisis. Je kunt het neoliberalisme nog niet afschrijven. In zijn val kan het nog veel schade veroorzaken. Bovendien moet ‘links’ inzien dat het nog niet met alternatieven is gekomen. Zij zijn niet creatief genoeg om het publieke domein naar zich toe te trekken en nieuw leven in te blazen.

Politici willen niet dat de politiek of de staat wordt gedegradeerd tot een reparatiewerkplaats waarin zij nog slechts de slachtoffers van het kapitalisme mogen oplappen. Het schrikbeeld dat democratisch gekozen regeringen er straks minder toe doen dan de gezamenlijke macht van bankiers, institutionele beleggers en multinationals. Als investeerders beschikken zij over kapitalen die het nationaal inkomen van grote landen verre overstijgen. Door de wereldwijde schaal waarop zij opereren, zijn zij maar weinig gevoelig voor nationale sentimenten. De angst voor die spijkerharde opstelling van naamloze buitenlandse investeerders is de sleutel tot alle emoties die de mondialisering oproept. Burgers voelen zich machteloos tegenover een kapitalisme dat de aandeelhouders boven de werknemer stelt en dat mensen onzeker maakt over hun baan omdat beslissingen daarover worden genomen door topmanagers in verre hoofdsteden die geen enkele binding met hen hebben.

Maar wat is onze levensstijl? Kiezen wij als richtsnoer voor ons leven de zinloosheid van ons bestaan? Of kiezen wij het inzicht van niet-weten van Socrates als richtsnoer? Willen wij ons openstellen voor het inzicht van Eckhart dat de enige, onmetelijke, ongeschapen, eeuwige waarheid alleen te aanschouwen en te kennen valt door in een niet-weten te geraken? Met dat niet-weten bedoelt hij een veranderd weten, een niet-weten dat uit weten voortkomt. Om dat nietweten cirkelen onder meer de negatieve theologie en het Boeddhisme, denkrichtingen waarin de subject-object relatie wordt opgeheven. Die keuze is essentieel voor de wereld, waarin wij leven. Het gaat om behoedzaam met plant, dier en medemens, met de verscheidenheid om te gaan, of er zich niet om te bekommeren. De keus is aan ons.

De 5e Dimensie komt in de vierde Anti-Dühring wet naar voren.
Jasper Schaaf geeft in zijn boek Boeddhisme en betrokkenheid (p. 53) een vierde Anti-Dühring wet, de 'wet' van de Spirale Form der Entwicklung, oftewel de spiraalvorm van de ontwikkeling. Wanneer door tegenspraak iets nieuws ontstaat is er sprake van een ontwikkeling, één met een richting.
Zo kan bijvoorbeeld in de economie een spiraalvormige keten van interacties gedurende langere tijd de richting bepalen naar hoogconjunctuur of naar crisis. Geen eeuwige richting, wel een van langere duur.

Het is het reflexief bewustzijn dat een mens van een dier onderscheidt. Het maakt de grootste kunstwerken, maar ook de ernstigste misdrijven mogelijk. Een mens pleegt doodslag, een ‘dier’ een moord met voorbedachten rade. Fundamentalisten laten zich leiden door Satan, de keerzijde van de medaille. Een persoon of een land dat de doodstraf voorstaat plaatst zich hoger dan God.

Het zal duidelijk zijn dat er van een kip-ei discussie sprake is. De uitspraak van Mattheüs is nog steeds actueel: En wat ziet gij den splinter, die in het oog uws broeders is, maar den balk, die in uw oog is, merkt gij niet? Statistieken laten zien dat men eerder bereid is voor geld dan voor sprirituele zaken door het stof te gaan. De mammon regeert.

Jaap Dronkers schrijft in deVolkskrant van 15 januari 2005:
‘Het noodzakelijke evenwicht tussen de drie tradities 'Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap' is sinds de jaren zestig teloor gegaan. Het motto van het kabinet-DenUyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’, ging alleen over ongelijkheid. Het gaat vooral om het herstel van individuele en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van samenleving, buurt, school en gezin.Sinds de jaren zeventig is de ongelijkheid gegroeid, de gemeenschapszin verzwakt en is er dus voor links weer een wereld te winnen.’

De PvdA plaatst in het nieuwe beginselprogramma vrijheid boven gelijkheid en solidariteit. Een typisch liberaal beginsel is de vrijheid van het individu. Daarentegen verklaart links zich van oorsprong solidair met de zwakkere groepen in de samenleving. Gelijkheid, emancipatie vaak via spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ brengt de relatie, het spanningsveld tussen het individuele en het collectieve tot uitdrukking. Door vrijheid boven gelijkheid en solidariteit te stellen positioneert de PvdA zich als centrum rechtse middenpartij.

Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991 – 2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug.

Het heeft vrij lang geduurd voordat het schadelijke effect van roken voor de volksgezondheid echt werd onderkend. Het is de vraag of de regerende elite tijdig de bakens verzet of dat de wal het schip zal keren?

Het drie dichotomieën-model van de marketing is een door Shelby D. Hunt geïntroduceerd classificatiesysteem van de marketing[1].
Sociale marketing is de toepassing van commerciële marketing concepten en technieken om positieve maatschappelijke of sociale veranderingen te bewerkstelligen.

Het zal duidelijk zijn dat op het publieke domein de sociale marketing van toepassing is.

Het speelveld van de ziel manifesteert zich door het zelfbewustzijn. De ultieme blauwdruk van het leerproces (‘Avatar’, de oerbron) blijft in de schepping verborgen. Wel wordt persoonlijke informatie in het BOEK VAN HET LEVEN, de Akasha-kronieken opgeslagen.

<< vorige | volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken. \