Microkosmos en Macrokosmos - Binnenwereld en Buitenwereld

Inleiding Meta-leren (Zo Boven zo Beneden; zo Binnen zo Buiten, Binnenwereld en Buitenwereld, Ont-maskeren)

Woord Ook Logos, Verbum Domini
In godsdienstig en filosofisch gebruik is het Woord een vertaling van het Griekse logos of het Latijnse verbum. De betekenis hier is die van de gemanifesteerde ratio, die voornamelijk wordt gebruikt in een kosmogonische betekenis.
De esoterische betekenis van het woord logos (spraak of woord, verbum) is het weergeven van de verborgen gedachte in een objectieve uitdrukking, zoals in een foto. De logos is de spiegel die het GODDELIJKE DENKVERMOGEN weerkaatst, en het Heelal is de spiegel van de logos, hoewel de laatste het zijn van dat Heelal is. Zoals de logos alles in het Heelal van Pleroma weerkaatst, zo weerkaatst de mens in zichzelf alles wat hij ziet en vindt in zijn Heelal, de aarde (SD 2:25, DGL Deel II p. 26).

Diversiteit of klassenstrijd (Ewald Engelen en Thijs Kleinpasta De Groene Amsterdammer 28 juli 2022 p. 40-44):
Thijs Kleinpaste raadde Ewald Engelen het boek Elite Capture aan van de filosoof Olúfémi O. Táíwó, over hoe de elite van een emancipatoire beweging diezelfde beweging kaapt. Koren op Engelens molen. Hij klom direct in de pen.

Kwestbaren (Stine Jensen Filosofie Magazine 26 november 2020):
In een besneeuwd landschap in the middle of nowhere stopten twee bussen, de ramen gingen open, de stokken werden aangereikt. Ze waren voor mij. De hele groep sloeg het tafereel gade, terwijl het schaamrood me naar de kaken steeg.
De dagen erna liep ik achteraan. De trage groep was ontstellend lief voor me. Ze wachtten op me, hadden het goed met elkaar en ik mocht erbij horen. De een vertelde dat ze kanker had overleefd; IJsland was haar cadeau. De ander had haar man net verloren; IJsland was helende grond. Schaamte, geluk, liefde, dankbaarheid – ik voelde veel tegelijkertijd.
Ik nam me voor deze levensles nooit meer te vergeten. Na de aankondiging van de tweede lockdown dacht ik eraan terug. Jort Kelder zei op televisie: ‘We zijn een kleine, zeer kwetsbare groep nu aan het beschermen, ten koste van al het andere.’ Zeker, dacht ik, en dat is precies de kern van beschaving en de test ervan: hoe je met de allerkwetsbaarsten omgaat. Soms betekent het: wachten op een ander, soms betekent het: je bekommeren om het verhaal van de ander. De kwetsbaren kunnen jong zijn, of oud. Het kan je vader of je moeder zijn. Of, op een dag, jijzelf.

Filosoof Daan Roovers is benoemd tot de nieuwe Denker des Vaderlands. Dat maakte de stichting Maand van de Filosofie dinsdag bekend. (Redactie Volkskrant 26 maart 2019):
Daan Roovers is voormalig hoofdredacteur van Filosofie Magazine en de drijvende kracht achter De Nacht van de Filosofie. Ze is de opvolger van René ten Bos die de titel sinds 21 april 2017 droeg. Eerdere Denkers waren Hans Achterhuis en René Gude.

De vakjury bestond uit Jacobine Geel (presentatrice KRO-NCRV), Kitty Geerts (boekhandelaar bij boekhandel Haasbeek Zoetermeer) en Marije van Beek (redacteur Trouw). Vorig jaar won Liefdesbang van Hannah Cuppen het Beste Spirituele Boek.
- Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? van Inez van Oord
- Go East! van Stine Jensen (Ambo|Anthos)
- Sterker dan ooit van Brené Brown (A.W. Bruna)
- Mindful communiceren van Susan Gillis Chapman (Ten Have)
- Altruïsme van Matthieu Ricard (Ten Have).

Wie is er bang voor James Joyce? (VIII) Maria Kager De Groene Amsterdammer 16 juni 2022)):
De dag van Bloom
Het verhaal wil dat 16 juni 1904, de dag waarop Ulysses zich afspeelt, de dag was waarop James Joyce zijn eerste afspraakje had met Nora Barnacle. Zeker is dat Nora aan het eind van hun eerste afspraakje haar hand in Joyce’ broek stak en hem aftrok. Dit is relevant.

Wie is er bang voor James Joyce? (VII) (Maria Kager De Groene Amsterdammer 7 juni 2022):
De fouten van James Joyce
Joyce was tijdens het schrijven van Ulysses vaak half blind en een derde van het uiteindelijke boek ontstond als correctie in de kantlijn van proeven die dan opnieuw moesten worden gezet door Fransen. Schattingen over het aantal fouten lopen uiteen van twee- tot vijfduizend.

Esther Bejarano (Karlijn Saris De Groene Amsterdammer 29 juli 2021 p. 66):
Esther Bejarano speelde accordeon in het meisjesorkest van Auschwitz. Het redde haar leven. Tot aan haar dood bleef ze muziek maken, van Jiddische volksliederen tot hiphop, om de jeugd te waarschuwen voor fascisme, racisme en intolerantie.

Piet Ransijn Bewustzijn als eenheid in verscheidenheid (Civis Mundi Digitaal #109 april 2021):
Bewustzijnsonderzoek en bewustzijnstoestanden
Zoals eerder opgemerkt is er ook een transcendente bewustzijnstoestand van zuiver bewustzijn zonder inhouden of objecten, ‘samadhi’ of ‘turiya’, ‘de vierde’, genoemd in Oud-indiase teksten (de Yoga-soetra’s en de Oepanishaden). ‘Nirvana’ in het boeddhisme, “de vrede die het verstand te boven gaat in de bijbel... Veel beroemde heiligen hebben dit soort ervaringen beschreven.” Bewustzijn kan ook object van zichzelf zijn in een proces van zelfreferentie. Tijdens meditatie kan dat zo worden ervaren.
Evolutionair handelen
“Wat betreft ethiek... is er een regel die fundamenteler is dan alle regels: wat groei naar eenheidsbewustzijn bevordert is goed, wat groei naar hogere bewustzijnstoestanden vertraagt of benadeelt is slecht... Verbreden en verdiepen van het bewustzijn is het kenmerk van groei en evolutie.” (p306). Daarbij is ontspannen alerte aandacht nodig. De alerte rusttoestand tijdens meditatie bevordert dit vermogen. Dat geldt ook voor yoga in zijn diverse facetten: de yoga van handelen, kennis en toewijding, lichaamshoudingen, leefregels en ethische principes, ademhalingsoefeningen en meditatie, die uiteindelijk leiden tot ‘samadhi’ of verlichting.

Aris Otzen Stappen van bewustzijn volgens Patanjali (GAMMA juni 2010 p. 39-45):
De Yoga-Sutra's van Patanjali bestaan uit vier delen. 1. Samadhi Pada - waarin de toestand van ‘samadhi’, meditatieve extase, wordt belicht. Dat is tegelijk het beoogde doel van de yoga. Deze wordt kernachtig omschreven door de tweede Sutra: 'Yogas citta-vrtti-nirodhah', door dr. Taimni vertaald met: 'Yoga is het stilzetten van de wijzigingen van het denken'. Indachtig het gegeven dat ons denken in de subtielere niveaus van materie immer in beweging is, veroorzaakt ze een voortdurende verwarring. Ons denken wordt vertroebeld door karmische processen en daarmee is het contact met het Hoogste Zelf (door Patanjali genoemd: Purusha - God, zuiver bewustzijn) grotendeels verloren geraakt. De yoga biedt echter een methode om die causale ruis tot bedaren te brengen en zelfs weg te wissen - al zullen daar wellicht meerdere levens voor nodig zijn. Dan kan samadhi worden bereikt en zal men zich bewust zijn van zijn of haar goddelijke afkomst.

Evolutie en spiritualiteit (Aris Otzen GAMMA december 2008):
Teilhard en de yogaleer
2. Liefde is de basis voor de gehele schepping. God is Liefde, God is immanent in de stof, dus de schepping is Liefde. Liefde brengt man en vrouw samen, bouwt atomen op tot moleculen, cellen tot grotere organismen, organismen tot ecosystemen en sterren tot sterrenstelsels. Liefde zal er tevens toe leiden dat een wereldbewustzijn ontstaat, met een ontwikkeling naar onder meer één spirituele wetenschap, één economie en één religie - die van de liefde.
Swami Vivekananda zegt het zo: "… Deze uiting van eenheid is wat wij liefde en sympathie noemen en het is de grondslag van al onze ethiek en zedelijkheid. Dit wordt in de vedantische filosofie samengevat in het beroemde aforisme Tat tvam asi, Gij zijt dat.

‘We leven in cultuur van verandering’ (Jelte Wiersma Elsevier 19 januari 2019 p. 44-46):
Emeritus hoogleraar staatsrecht Wim Couwenberg (93) is optimistisch. Net als ‘zijn’ katholieke kerk, is ook de islam niet opgewassen tegen de ‘stoomwals van de moderniteit’.

Naar een meer universeel ethisch perspectief. Over het werk van ethicus Peter Singer, Een ethisch leven, Ethiek in een tijd van globalisering en andere werken. (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #81 6 april 2019):
Wat Singer boeiend maakt is zijn toepassing van de min of meer klassieke filosofie van het utilitarisme op eigentijdse problemen.
Het onpartijdige gezichtspunt van het universum
Singer meent dat ethisch gedrag of ‘leven volgens ethische normen’ zelfzuchtig eigenbelang overstijgt, dat niet in overeenstemming is met meer universele ethische principes. Als universeel principe noemt hij de ‘gouden regel’ - een ander behandelen zoals je zelf behandeld wil worden: je naaste als jezelf – zoals dat voorkomt bij Confucius, Mozes (in Leviticus), Jezus, in Indiase geschriften (in de Oepanishaden en het epos de Mahabharata), bij de Stoïcijnen en in de filosofie van Kant. Een dergelijk universeel standpunt vinden we ook bij de ‘onpartijdige toeschouwer’ van David Hume en Adam Smith (p 36). Ethisch handelen houdt rekening met de belangen van anderen. Bij de utilitairistische ethiek gaat het om “de handelswijze… die per saldo de beste gevolgen heeft voor alle betrokkenen” in termen van toename van geluk en vermindering van pijn (p 38). Aan het eind van dit artikel wordt de onderbouwing van de ethiek van Singer uitvoeriger toegelicht vanuit het universele, kosmische perspectief, dat onpartijdig en objectief is.
Een objectieve ethische visie
In de bespreking van het boek van Robert Sapolsky door Patricia van Bosse wordt de biologische basis van onze sociale neigingen toegelicht. Altruïsme en samenwerking zouden ook een evolutionaire genetische basis hebben. Samenlevingen die kunnen samenwerken zouden een evolutionair voordeel hebben t.o.v. samenlevingen die daartoe minder in staat zijn, volgens evolutiewetenschapper Peter Turchin in Ultrasociety: How 10.000 years of war made humans the greatest coöperators on earth. Onze toekomst hangt af van ons vermogen tot samenwerken. Dat vraagt een ethische levenswijze.

Heilige schriften (Alex Burghoorn Volkskrant 17 juli 2021 Boeken p. 24):
Ik was indertijd correspondent in Israël en de Palestijnse gebieden en bleef haken aan een onbeduidende zin uit het boek van de Franse schrijver Michel Houellebecq. ‘Door problemen tussen twee personen tot op de bodem te analyseren maakte je ze over het algemeen onoplosbaar.’ Het had een terloops commentaar kunnen zijn op het Israëlisch-Palestijnse conflict.
Om tot een compromis te komen, moeten Israëli’s en Palestijnen allebei een deel van het grondgebied opgeven waar ze om 1001 historische redenen recht op menen te hebben. Het betekent afstand doen van een ideaal zelfbeeld. Wat is Israël zonder Hebron, de stad waar Abraham, Izaak en Jacob begraven liggen? Wat is Palestina zonder Jaffa, de havenplaats die synoniem is voor hun mondaine handelsgeest? Wat is Israël zonder Jeruzalem als hoofdstad? Wat is Palestina zonder Jeruzalem als hoofdstad?
Het Israëlisch-Palestijns conflict is dus in wezen een existentiële kwestie en in een zaak van leven en dood is het moeilijk het midden te vinden. Wie die oergevoelens van Israëliërs en Palestijnen wil begrijpen, kan het beste terecht bij het werk van dichters en schrijvers. Bij taal die, zoals schrijver David Grossman altijd zegt, vrij is van diplomatieke formules of politieke propaganda.

We hebben het geweten (Alex Burghoorn interviewt Ramsey Nasr Volkskrant 30 maart 2021 p. V4-5):
De pandemie zette schrijver, dichter en acteur Ramsey Nasr aan het denken. Het bestaan draait niet om groei, de mens is niet bijzonderder dan andere soorten. En dus moet het roer om.
Zijn we het geweten in de afgelopen jaren ergens kwijtgeraakt?
‘Nee, ik denk dat het geweten nu prangender aanwezig is, omdat we onszelf niet meer wijs kunnen maken dat we niet weten wat er aan de hand is.

Einde der tijden is reinigingsritueel (Stef Aupers Volkskrant 7 januari 2012)
Het einde der tijden is nooit het einde der tijden; het is een reinigingsritueel – de angst voor 2012 is het verlangen naar een nieuw begin.

Joodse en christelijke visie
De originele rabbijnse Septuagint bevat volgens Joodse bronnen slechts de eerste vijf boeken van Mozes, Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium, terwijl de christelijke bronnen beweren dat de rabbijnen de gehele Tenach in het Grieks hebben vertaald. Ondertussen hebben dezelfde 72 rabbijnen in Talmoedtraktaat Megilla 9a en 9b vermeld dat vijftien passages van hun Septuagint-vertaling een op een naast de originele Hebreeuwse versie gelegd kunnen worden.

Hoofdstuk 3: de Heilige geschriften
3.1 de Srutis
De Srutis zijn de Veda’s. De Veda’s zijn de direct geopenbaarde en oudste heilige geschriften van het Hindoeïsme. De Veda’s zijn Apaurusheya of bovenmenselijk. Hindoes hebben hun Godsdienst ontvangen door openbaring.

In het leven gaat het er om ons op tegenstellingen gefundeerde oordeel, het ‘of-of’ denken te overstijgen en ons met het eenheidsbewustzijn (Unio Mystica) te verbinden. Om het in de mens ingebouwde ‘en-en’/‘of-of’-mechanisme (dualiteit van 'Golven en Deeltjes', Demon est deus inversus) van de bewustzijnstransformatie te duiden maakt het rapport ‘E i V’ van het begrip complementariteit (dualiteit, dichotomie, categorie) gebruik. Dichotomieën representeren paren van tegenstellingen (syzygieën). Het thema Egospelletjes en Unificatietheorie komt in de De Bhagavad Gita uitgebreid aan de orde. Er is niets nieuws onder de zon.

Martinus J.G. Veltman: In de loop der tijd zijn er drie belangrijke symmetrieën gevonden: spiegelsymmetrie ('P', het heelal zou gespiegeld kunnen bestaan), tijdsymmetrie ('T', het heelal zou ook andersom in de tijd kunnen bestaan) en materiesymmetrie ('C', elk deeltje heeft een tegendeel dat het doet verdwijnen als het dat ontmoet). De Engelse versie van dit gezichtspunt op het Standaardmodel, C-, P- en T-symmetry.
Symmetry and Symmetry Breaking, C-, P- en T-symmetry ('First published Thu Jul 24, 2003; substantive revision Wed Feb 13, 2008).

In plaats van ‘God bestaat niet!’ kunnen we beter zeggen we weten niet wat ‘God’ is.
Essay Een zoektocht naar zingeving en geestverruiming
‘Ineens wist ik het zeker: God bestaat niet!’ (Michiel van Elk De Groene Amsterdammer 15 juli 2021 p. 86-91):
Als je van het geloof valt dat je met de paplepel is ingegoten, kan het een tijd duren voor je je daarvan hebt losgemaakt. En waarin vind je daarna zingeving? Zenmeditatie, chakra-reading, ijsbaden met Wim Hof? Psychedelica kunnen ook inzicht bieden.
De warme gloed van die ervaring echode nog na toen ik een paar dagen later door de regen langs een kerk fietste waarvan de deuren openstonden. ‘Wees welkom!’ stond er op een bord. Terwijl ik normaal gesproken doorgefietst zou zijn, voelde ik nu de behoefte om de kerk waar ik al zo vaak langs was gefietst eens van binnen te bekijken. Druipend liep ik de kerk binnen, stak een kaarsje aan en ging zitten achter de piano. Ik twijfelde geen moment wat ik zou spelen: een meditatief lied van Taizé, een kloostergemeenschap in Frankrijk: Nada te turbe – laat niets je rust verstoren. Het nummer kende ik van buiten, maar ik had het al heel lang niet meer gespeeld. Een paar vrijwilligers van de kerk kwamen op de muziek af en bleven op gepaste afstand staan luisteren. Een beetje muzikale troost in tijden van corona. Langzaam voelde ik hoe ik opging in de muziek en al improviserend voelde ik hoe de rillingen over mijn lijf liepen.

Eindeloos bewustzijn (Henk Hogeboom v.B. tijdschrift GAMMA maart 2008 p. 32,33):
Door zijn boek hoopt Van Lommel echter ook dat artsen, hulpverleners, zieken- en bejaardenverzorgers, familieleden van hartpatiënten zich in de toekomst meer dan voorheen gaan openstellen voor BDE-verhalen. In het verleden was dat vaak anders. Veel mensen durfden er gewoon niet voor uit te komen dat zij een BDE hadden ervaren. Maar al te vaak werden zij niet serieus genomen. Dat deze verhalen echter van alle tijden en culturen zijn beschrijft Van Lommel in het hoofdstuk 15 'Er is niets nieuws onder de zon'. In alle godsdiensten en culturen vindt men geschriften waarin gewag gemaakt wordt van non-lokale ervaringen. Dood blijkt niet dood te zijn, als we afgaan op het Egyptische dodenboek, het Tibetaanse dodenboek, de hindoeïstische Isha Upanishad, de oud-joodse mystieke leer in de Midrash en de Zohar, het verhaal van Er in Plato's Politeia (Staat), de visioenen in de Bijbel en van mystici als Franciscus van Assisi, Meister Eckhart, Theresa van Avila, Johannes van het Kruis, maar ook in soera 99:7 van de Koran. Verder wijst Van Lommel op geschriften als die van de Zweedse wetenschapper Emanuel Swedenborg Ontwaken uit de dood, de theosofe Annie Besant De dood en daarna, de antroposoof Rudolf Steiner De dood - een andere vorm van leven, enz. enz.

Hoogste militair VS vreesde coup van Trump en vergeleek diens retoriek met die van Adolf Hitler (Stieven Ramdharie Volkskrant 16 juli 2021 p. 2):
Amerika’s hoogste militair, chef-staf Mark Milley, maakte zich na de verkiezingen zorgen over een couppoging door president Trump. Milley besprak met andere hoge generaals een plan om te voorkomen dat Trump zou slagen en aan de macht zou blijven. Dit staat in een boek van twee Washington Post-verslaggevers.
Milley deelde met Congresleden en de bevelhebbers van de vier krijgsmachtdelen zijn zorgen over een mogelijke Trump-coup. Met de bevelhebbers besprak hij een plan om te voorkomen dat de president de verkiezingsoverwinning van Joe Biden zou negeren. Zo wilden ze, de een na de ander, ontslag nemen als Trump ze zou opdragen om het leger in te zetten.

Verlangen naar vrijheid (Xandra Schutte De Groene Amsterdammer 15 juli 2021 p. 3):
Even konden we aan de vrijheid proeven, maar langer dan twee weken heeft het niet mogen duren. Het kabinet moest toch weer op de rem trappen, nadat het aantal coronabesmettingen was ontploft. Sceptici vonden de plotselinge haast waarmee de regering het gehele openbare leven opende, clubs en festivals incluis, al onverantwoord. Maar het leek of het kabinet net zozeer naar bevrijding snakte als een groot deel van de bevolking. Demissionair minister Grapperhaus ging zelfs zo ver in zijn opluchting dat hij in zingen uitbarstte over het einde van de mondkapjesplicht: ‘Zeg mondkapje waar ga je henen’, op de melodie van het kinderliedje over Roodkapje.

Politieke correctheid: horen, zien en dan zwijgen (Sander van Walsum Volkskrant 20 januari 2016 p. 12-13):
Wanneer ben je eigenlijk politiek correct?
Dat je politiek correct bent, zeggen niet veel mensen van zichzelf. Daarvoor is het begrip te beladen. Maar wat is politiek correct eigenlijk? Een onverbloemde verkenning.
Voor de Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy, decaan van het University College Utrecht, getuigt de verheimelijking van de gebeurtenissen in Stockholm echter meer van politiek opportunisme dan van politieke correctheid. 'Er zijn dingen verdoezeld die de regering in verlegenheid zouden hebben gebracht. Dat is heel onverstandig geweest, maar de weigering om onwelgevallige feiten niet onder ogen te zien, is volgens mij toch iets anders dan politieke correctheid.'
Die zienswijze strookt met de klacht die voormalig topambtenaar Roel Bekker uitte in zijn boek Marathonlopers (2012) dat ambtenaren niet langer worden geselecteerd op hun bereidheid hun politieke bazen tegen te spreken, maar meer op hun vermogen hun bazen voor politieke problemen te behoeden. Het politiek opportunisme waarover Kennedy het had, is dus geïnstitutionaliseerd - niet alleen in Nederland, maar ook elders.
Henk en Ingrid
Politiek correct: dat is volgens Geert Wilders de Haagse elite die Henk en Ingrid niet heeft willen behoeden voor een moskee om de hoek en een azc in de stad. Wilders vertolkt heel effectief de oeroude angsten voor 'de vijand in ons midden', de 'vijfde colonne' waarover Theo van Gogh en Pim Fortuyn al spraken in verband met de islamisering van Nederland.
Elk tijdvak heeft z'n eigen vijfde colonne en meestal moest achteraf worden vastgesteld dat het met de gevreesde dreiging nogal meeviel. Maar na de aanslagen door moslims die in Europa zijn opgegroeid, na de moord op Theo van Gogh en na de gebeurtenissen in Stockholm en Keulen kan Wilders op akelige feiten wijzen. Dat doet hij dan ook met overgave.

Gaslighting (Jan Kuitenbrouwer de Volkskrant 10 augustus 2021 p. V4):
Meepraten voor beginners: Jan Kuitenbrouwer schrijft het woordenboek van de verbale burgeroorlog die we het ‘openbaar debat’ noemen. ‘Gaslighting’ dankt zijn naam aan iets dat er juist aan ontsnapte.
Vroeger kon je als krantenlezer de illusie hebben dat de krant alle beschikbare informatie kende en alleen doorgaf wat relevant was. Wat in de krant stond was de uitkomst van een lange staartdeling, de bottomline. Nu weten we dat niet meer. Een nieuwsmedium is ook maar een → bubble. Een uitsnede, een aspect. En misschien zijn er andere aspecten die ook valide zijn? Weet ik wel alles?
‘Dat is al lang ontkracht.’ Je leest het geregeld in onlinediscussies. Wacht even, denk je, heb ik iets gemist? Maar meestal blijkt zo’n ‘ontkrachting’ bluf. Een schijnbeweging in het verbale straatvoetbal. Gaslighting.
Hamiltons toneelstuk is wel geïnterpreteerd als een metafoor voor de werkwijze van Adolf Hitler, tezelfdertijd. De Anschlüss, Sudetenland, Tsjecho-Slowakije, de Appeasement, telkens deed Hitler beloften die hij even later glashard ontkende. Neem een voorbeeld aan Mrs. Manningham, zegt Gas Light, en vertrouw op je vermogen om te blijven zien wat waar is. Ook in deze tijd van gaslichthobbyisten, met hun → wakkere verzinsels en → woke hersenspinsels, lijkt dat een wijze raad.
Deze Gaslighting allegorie van Jan Kuitenbrouwer sluit op het onderzoeksrapport 'E i V' aan. Bijbelteksten over Gods liefde laten zien hoe het mogelijk is dat je niet in eigen voet schiet.

Virtue signalling (Jan Kuitenbrouwer Virtue signalling Volkskrant 13 juli 2021 p. V6):
Meepraten voor beginners: Jan Kuitenbrouwer schrijft het woordenboek van de verbale burgeroorlog die we het ‘openbaar debat’ noemen.
In een land zo versnipperd als Nederland wint de overtuigingsethiek het al gauw van de verantwoordingsethiek. Vale daden, glanzende woorden. Het etaleren van deugdzaamheid, het zit in onze genen.
Sinds kort hebben wij hier een woord voor: ► virtue signalling, dat je kunt vertalen als ►deugdsignalering. Deugdsignalering is het etaleren van deugdzaam gedrag zonder dat er veel kosten aan verbonden zijn.
'Taal is gereedschap, soms vindt iemand iets uit dat in korte tijd zijn weg vindt naar 'alle gereedschapskisten. Kennelijk werd erop gewacht. ‘Virtue signalling’ is zo’n succeswoord. Rond diezelfde tijd ontstond de ► humble brag, ook een hit. Dat is quasi-nederig pochen, zoals in: ‘Ik ben zojuist in kauwgom gestapt. Wie spuugt kauwgom uit op een rode loper?’ Of: ‘Fuck my life, ik heb net 1.000 euro overgemaakt aan Greenpeace in plaats van 100!’
Echt nieuw is het niet. Political correctness, de jarennegentigvoorloper van ‘woke’, bracht ook veel virtue signalling met zich mee.

Jan Kuitenbrouwer heeft gelijk de bekende neoliberale vluchtheuvel genaamd ‘zelfregulering’ heeft volledig gefaald. Om de risicobeheersing in de financiële sector te verbeteren en onze politici voor falen te behoeden, is het niet effectiever dat we eerst in betrouwbare informatiesystemen investeren? De homo sapiens heeft een moreel kompas. Daarentegen is het voor de mensheid onmogelijk een robot, lees de wereldwijde ICT-infrastructuur een moreel kompas aan te leren. Alleen een gebruiker van ICT heeft een geweten. Primair gaat het om een cultuurverandering binnen het politieapparaat en niet om een goed huwelijk tussen ict en agenten te smeden. Wanneer Deep learning waarmaakt wat sommige experts beweren, waarom wordt deze kennis dan niet ingezet dat politici betere beslissingen kunnen nemen.

Max Weber Wetenschap als beroep; en Politiek als beroep (recensie Wim Couwenberg):
Zijn essay over politiek als beroep is ook klassiek, met name door de introductie van het onderscheid tussen overtuigingsethiek (Gesinnungsethik) die een dominerende rol speelde in het ideologische tijdperk (1789-1989) en verantwoordingsethiek (Verantwortungsethik) die in het postideologische tijdperk de toon aangeeft. In zijn Politiek als beroep heeft Weber als een van de eerste gewezen op het feit dat de politieke strijd sinds de invoering van het algemene kiesrecht veel demagogischer zal worden, gegeven het feit dat de doorsnee mens veel meer te beïnvloeden is door een appèl op emoties dan door een appèl op rationele elementen. Op grond hiervan pleitte hij dan ook voor een plebiscitaire Führerdemocratie. Aan de linkerzijde riep dat indertijd heftige kritiek op. Maar Weber had daarmee iets heel ander op het oog dan wat zichzelf in de jaren ’30 onder Hitler als zodanig presenteerde. Weber was ook degene die het geweldsmonopolie als de harde kern van de moderne staat benoemd heeft. Vanwege dat geweldsmonopolie koesterde Weber ook een pessimistische visie op de politiek. Wie de heil zijner ziel zoekt, hij blijve verre van het politieke bedrijf met al zijn listen en lagen, aldus Weber.

Serieus over humor (Nathalie Huigsloot interviewt Ilse Warringa Volkskrant 10 juli 2021 Magazine p. 12-19):
Je goede vriend Rop Verheijen vertelde me dat je eigenlijk nooit meer geïnterviewd hoeft te worden, omdat alles wat je bent in deze film zit. Is dat zo?
‘Ja, alles waarover ik me druk maak en wat ik gezegd wil hebben, zit in deze film. En de kern daarvan is het belang van goed onderwijs. Op school wordt het alsmaar cerebraler, het draait te veel om presteren. Minister Arie Slob geeft nu alweer miljarden uit aan externe bureaus om de leerachterstanden weg te werken, terwijl ik denk: leren is belangrijk, maar leren samenleven ook. Hoe ga je met elkaar om? Hoe maak je echt contact? Hoe maak je ruzie, hoe los je conflicten op? Hoe zeg je sorry? Dat zijn essentiële dingen die in ieder klaslokaal gebeuren, en als je een goede docent bent speel je daarop in. Een goede docent die kinderen echt ziet, is onontbeerlijk. Want ouders vinden hun eigen kind het allerbelangrijkste, maar we zouden ons wat meer verantwoordelijk moeten voelen voor het grote geheel. Ouders willen het onderste uit de kan voor hun eigen kind, dat er daardoor voor het kind erna niks meer over is, interesseert ouders steeds minder. Dus ik wilde graag een ode brengen aan goede juffen en meesters. En een pamflet maken tegen managers in het onderwijs die de boel ontregelen met regels. Want daarmee verdwijnt de vrijheid en het vertrouwen.’
Waarom gaat dit thema jou zo aan het hart?
‘Ik ben er diep van overtuigd dat leren oprecht contact te maken en elkaar goed in de gaten te houden, het belangrijkste is om overeind te blijven in het leven.

Het loon van de angst (5): Creativiteit
Puurheid heeft een prijs (Daan Heerma van Voss De Groene Amsterdammer 8 juli 2021 p. 46-47):
Outsider-kunstenaar Michael Bernard Loggins bundelde zijn eigen angsten in een boek. Wat is eigenlijk de relatie tussen angst en creativiteit? Al sinds de Oudheid wordt daarover nagedacht.
Kunst is een pure verbeelding wat een mens is. Maar die puurheid heeft een prijs.’
Dat brengt ons op de tweede factor: de balans. Die heeft, besef ik als ik aan Michael denk, vooral te maken met bewustzijn. De meeste Romantische dichters waren zich bewust van hun ‘gekte’ en waren in staat om te onderscheiden wanneer ze het contact met de werkelijkheid aan het verliezen waren. Ze hadden een zekere mate van controle, en als ze zich verloren in melancholie wisten ze meestal weer de weg terug te vinden, met als buit een nieuw stapeltje gedichten. Ze bewaakten de balans. En dan is er Michael, die nauwelijks controle heeft over zijn angsten. Daarom hoor je Michael zijn angsten ook niet bezingen; hij kan ze nooit uitzetten, in zijn geval is het een kwestie van uitzitten. Zijn angsten leiden hem. Hij volgt en houdt de score bij.

Goddelijke genade (Hans Achterhuis De Groene Amsterdammer 8 juli 2021 p. 56-58):
In haar biografie van Erasmus doet Sandra Langereis een beroep op de verbeeldingskracht van de lezer. Zo geeft ze bijvoorbeeld het woord aan een houten beeld van de denker dat per schip de wereld overgaat.

Gevaarlijke vogels (Hans Achterhuis Volkskrant 21 april 2018 Sir Edmund p. 28-29):
Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt openen de jacht op de 'theoterrorist' in een slordig en vooringenomen boek.
Ernstiger dan deze kleurschakeringen en lacunes is dat de auteurs nergens het gewelddadige atheïstische staatsterrorisme noemen. In de klassieke humanistische tekst De mens in opstand van Albert Camus hadden ze kunnen lezen hoe de Franse Revolutie in naam van de vrijheid de koppen van willekeurige burgers onder de guillotine liet rollen en hoe het marxisme-leninisme in de Sovjet-Unie in naam van de communistische heilstaat miljoenen mensen ombracht. Niet alleen God, ook verabsoluteerde menselijke waarden blijken tot terreur en terrorisme te kunnen aanzetten. En dan heb ik het nationalisme als bron van terroristisch geweld nog niet eens genoemd. Als de theoterrorist bestaat, dan bestaat ook de atheoterrorist, patriotterrorist of zelfs libertasterrorist.
Mag ik eindigen met een provocatie naar beide auteurs? Misschien is in heel dit vogelpark de theoterrorist nog wel de minst consequente en gevaarlijke. Cliteur en Verhofstadt noemen Abraham - de oervader van de drie monotheïstische godsdiensten jodendom, christendom en islam - ook de oervader van het theoterrorisme, omdat hij in opdracht van God zijn zoon wilde offeren.
Dat gebeurde echter niet. God hield hem tegen. De Bijbel en de Koran staan in deze lijn vol met uitspraken die het religieuze geweld veroordelen. Jezus roept op om de andere wang toe te keren, in de Koran lezen we dat er in de godsdienst geen dwang is. In atheïstische ideologieën als het communisme en nationalisme zijn dit soort remmingen minder aanwezig. Mij persoonlijk lijken ze daarom gevaarlijker dan het 'theoterrorisme'.

In Het merk Luther laat Andrew Pettegree zien dat Luther niet alleen een begaafd theoloog was, maar ook wat we in hedendaagse termen een sluwe populist zouden noemen. Als ’s werelds eerste massamediafenomeen gaf hij eigenhandig ‘het merk Luther’ vorm. Zijn succes is onlosmakelijk verbonden met de opkomst van de boekdrukkunst. Binnen vijf jaar was Luther Europa’s meest gepubliceerde auteur.
Maarten Doorman bespreekt (Volkskrant 3 december 2016 katern Vonk p. 22-23) het Het merk Luther. Maarten Doorman schrijft in zijn recensie Hoe Luther het Licht zag tot slot: 'De Britse geleerde is vol van de manier waarop 'het merk Luther in de markt wordt gezet'. Onbedoeld geeft hij een treffend vroeg voorbeeld van hoe een uitgekiende mediastrategie en grofgebekt populisme tot een onwaarschijnlijk succes kan leiden.'

Leve het europatriottisme! Waar ik me goed voel, ben ik thuis (Dick Pels De Groene Amsterdammer 14 januari 2015]]):
Europa moet zijn relatieve zwakte als continent van samenwerking, overreding en onderhandeling koesteren tegenover de harde ideologieën van jihadisme, nationalisme en Russisch machismo. Zelfbeheersing als teken van kracht.

Mystieke filosofie
Bespreking van Filosofie en mystiek themanummer jrg. 31 nr. 3 mei-juni 2021 (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #111 juni 2021):
Koo van der Wal, emeritus hoogleraar filosofie en voormalig collega van Wim Couwenberg en voormalig docent van Peter de Wind en mijzelf, noemt mystiek een “overtuiging van de mogelijkheid tot direct contact en zelfs de eenwording met de wereldgrond,...een manier van denken, leven en ervaren vanuit het geloof dat de alledaagse werkelijkheid van de zintuigen en het ‘gezonde mensenverstand’ niet de laatste werkelijkheid zijn” (p3). Omdat de mystieke eenheidservaring voorbij gevoel en intellect gaat, is het de vraag of mystiek een overtuiging of geloof genoemd kan worden, want het gaat eraan voorbij. Aangeven wat mystiek is, leidt vaak tot tegenstrijdigheden. Van der Wal geeft toe dat “de mystieke ervaring... zich sterk onderscheidt van de alledaagse ervaring” en dat mystiek een veelheid van variëteiten kent, die volgens religiewetenschapper Rudolf Otto “merkwaardige parallellen “en een “dieperliggende verwantschap” tonen. Jan C. Klok maakt in zijn bijdrage aan het eind een onderscheid in de mystieke ervaring en de reflectie daarover, die beide onder het begrip ‘mystiek’ kunnen vallen.
Nietzsche koos als motto voor zijn jeugdwerk Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen: “Eigenlijk doel van al het filosoferen is ‘unio mystica’ (eenheidsbewustzijn).” Dit is vanouds het basiskenmerk van de mystiek.
Commentaar. Het is niet mogelijk in een half tijdschriftnummer het hele uitgebreide terrein van de mystiek toe te lichten. Er had echter wel iets meer kunnen worden ingegaan op de eigentijdse en oosterse mystiek, die sinds de 19e eeuw een toenemende belangstelling heeft gekregen. De artikelen leggen het accent op katholieke mystiek, vooral uit de 13e eeuw, die tegenwoordig nauwelijks meer een rol speelt, hoe interessant deze ook is. Een vraag is dan: waarom tegenwoordig wel oosterse mystiek en nauwelijks christelijke mystiek? Slechts één bijdrage gaat over zenboeddhisme. De protestantse, joodse, islamitische en Indiase mystiek komt niet ter sprake. De natuurmystiek van de Indianen, Kelten en andere volken evenmin. De selectie en omissie hadden gemotiveerd kunnen worden. Een overzichtsartikel met verantwoording van de keuze ontbreekt. Koo van de Wal komt enigszins in de buurt. Hij heeft onlangs een boek geschreven (over) Filosofie en spiritualiteit. Hopelijk geeft hij daarin een meer universele, vergelijkende benadering. Mystiek leent zich daarvoor uitstekend gezien de universele (basis)kenmerken die hij noemt.

Pieter Adriaens (Brainwash Talks 4 juli 2021 NPO2):
Niet-weten wordt vaak gezien als domheid of zwakheid. Ten onrechte, volgens filosoof Pieter Adriaens. Niet-weten is het begin van kennis.

Essay Europa en het humanisme
Een vorm van zelfhaat (Arnon Grunberg Oudemans Volkskrant 6 juli 2021 p. V10-11):
Universele broederschap is ongetwijfeld een prachtig idee, maar in werkelijkheid blijkt het voortduren te veel gevraagd. Kijk maar eens naar Europa.
In hoeverre het eigene bevoordelen ten opzichte van het vreemde – nog afgezien van de vraag waar het eigene ophoudt en het vreemde begint – racisme moet worden genoemd is onduidelijk, zeker is dat Oudemans zich weinig aantrekt van het gangbare discours. Van angst voor uitstoting lijkt hij geen last te hebben, vermoedelijk omdat hij zich op het standpunt stelt dat de gepensioneerde filosoof van nature al uitgestoten is.
Wat mij bevalt aan Amerika is dat het een poging is Europa elders voort te zetten; dat daaruit iets is voortgekomen dat net geen Europeaan meer is, hooguit een gemuteerde Europeaan, moge duidelijk zijn. Oudemans noemt ‘het buitensporige, het excentrische’ typisch Europees. Voor zover Europa een idee is, bestaat dat, aldus Oudemans, uit ‘de opkomst van eenlingen, telkens opnieuw, die zich zodanig buiten de bestaande orde hebben geplaatst, dat zij die orde niet zozeer bekritiseren en evenmin als heremieten naast zich neerleggen – zij zijn degenen die de grondslagen ervan onder ogen krijgen en in twijfel trekken’. Dan noemt hij Herodotus, Descartes, Spinoza, Copernicus, Kant, Leibniz, Nietzsche, Darwin. Een reeks van namen die ongetwijfeld uitgebreid had kunnen worden. De centrale these van Oudemans over het humanisme luidt dat het humanisme dat veinst geen vijanden te kennen omdat menselijke waardigheid bovenaan staat, wel degelijk vijanden kent: zij die de geloofsartikelen van dat humanisme niet onderschrijven, zij die menen dat de waardigheid van de mensen niet bovenaan staat en dat niet alle mensen gelijk zijn.
Oudemans citeert Susan Sontag: ‘The white race is the cancer of human history.’
Oudemans eindigt zijn boek met het inzicht dat culturen kunnen verdwijnen, maar dat hun sporen voortleven lang nadat de eigenlijke cultuur is uitgestorven, zoals bijvoorbeeld de Oudgriekse cultuur. Zo is iedereen in Europa beïnvloed door Plato, zelfs zij die geen idee hebben wie Plato is. En iets soortgelijks kan worden beweerd over pakweg Freud, Marx en Wittgenstein, om maar drie eenlingen te noemen die Oudemans oversloeg.

Het zijn juist onze opportunistische politici, die de tijdgeest niet begrijpen, dit geldt niet alleen met betrekking tot de vastgoedhausse ( Tim Verlaan Volkskrant 27 november 2017), zich louter richten op het behoud van de status quo (René Cuperus Volkskrant 27 november 2017) maar ook met kreten als de 'ever closer union' (Willem Melching Volkskrant 27 november 2017), die haaks staan op de beoogde Europese integratie. Door EMA naar Amsterdam te halen wordt de gekte op de huizenmarkt in Amsterdam niet kleiner maar juist groter.

De Great Reset zal er nooit komen, want in Nederland hobbelen we nog altijd van roddel naar ophef (Sander Schimmelpennick Volkskrant 5 juli 2021 p. 21):
De Great Reset zal er nooit komen. Niet alleen omdat de gepercipieerde wereldelite niet bestaat, maar vooral omdat de belangen van de weldegelijk bestaande economische elite juist ligt bij behoud van de status quo. In die zin is The Great Reset net zoiets als de erfbelasting: juist de mensen die er het meeste belang bij hebben, zijn ertegen. De verliezers van het huidige systeem hebben het blijkbaar (nog) te goed om echt te snappen waar het mis gaat. En wanneer de elite tegen het eigen belang in plannen maakt om de wereld gelijker en duurzamer te maken, wekt dat blijkbaar zoveel argwaan dat ze de massa niet mee krijgen.

Laag volume (Gijs Beukers interviewt Clary Polak Volkskrant 2 juli 2021 p. V18-19):
Je vraagt het natuurlijk omdat ik aan het begin van Het Filosofisch Kwintet altijd zeg dat het een programma is waarbij luisteren even belangrijk is als spreken en doorgronden het motto is, en niet het voeren van een twistgesprek.
Socrates of Plato?
‘Ze hebben allebei enorme waarde gehad. Van Plato weet ik niet heel veel meer dan dat hij wetenswaardige dingen heeft gezegd over staatkundige zaken. Ik kies Socrates omdat zijn manier van vragen stellen ten grondslag ligt aan wat wij met Het Filosofisch Kwintet willen. Hij stelde vragen aan willekeurige mensen en bleef net zo lang doorredeneren tot hij de waarheid benaderd dacht te hebben. Zo’n vraagstelling kan tot een andere mening leiden.
‘Maar ik ben geen filosoof en matig mij helemaal niet aan dat ik precies weet waar de grote denkers voor staan. Filosofie draait voor mij meer om een manier van denken dan om hun wijsheden. Enige filosofische basiskennis is ook niet vereist bij het kijken naar Het Filosofisch Kwintet. Als er al een filosoof wordt aangehaald, let ik er op dat wordt uitgelegd wat diegene op dat specifieke punt te berde heeft gebracht.’

Er bestaat niet alleen het two Concepts of Liberty Negative liberty & Positive liberty ('negatieve' en 'positieve' vrijheid) van Isaiah Berlin, maar ook de negatieve theologie van Maimonides.

Als de persoonlijkheden (lagere manas of stoffelijke denkvermogens) uitsluitend door hun hogere alter ego’s zouden worden geïnspireerd en verlicht, dan zou er weinig onvolmaaktheid in de wereld zijn (H.P. Blavatsky Een toelichting op de De geheime leer: stanza’s I-IV p. 60).

Een illustratie van het ‘en-en’/’of-of’ mechanisme is het projectiemechanisme tussen persoonlijkheid nr. 1 en nr. 2. Al vroeg was Carl Jung er van overtuigd dat hij over twee 'persoonlijkheden beschikte — enerzijds een moderne Zwitserse, op de buitenwereld gerichte persoonlijkheid nr. 1, zoals hij het uitdrukte, en anderzijds persoonlijkheid nr. 2'', een op het innerlijk gerichte figuur, in wie zich het verleden van eeuwen representeerde.

Om de 'torens van Babel' tegen instorten te behoeden, zal in de toekomst aan risicobeheersing (Global catastrophic risk) meer aandacht dienen te worden besteed.
De stroom van complexe causaliteiten, met schijnbare a-causaliteiten is de uitkristalisatie van de negentropie en is de ordening van Informatie, waaruit indirect het "ongemanifesteerde" afgeleid kan worden, het is "verborgen" of zelfs bewust "geheim gehouden". Het "reflecteert" in de "materie".

Zweven met beide benen op de grond (Fokke Obbema Volkskrant 3 februari 2018 Sir Edmund p. 18-21):
De Maand van de Spiritualiteit zit er bijna op, zondag wordt het Beste Spirituele Boek gekozen. Hoe groot is de markt voor zulke boeken in Nederland eigenlijk?
De angst voor zweverigheid is Van Oord geheel voorbij. 'Toen ik in 2003 met Happinez begon, kreeg ik het verwijt: 'Je bent Jomanda toch niet'. Maar wat is nu eigenlijk zweverig? Staat iemand die alleen maar met zijn werk bezig is soms stevig in het bestaan? Dat denk ik toch niet.' Is zweverig niet vooral niet-wetenschappelijk? 'Maar de grootste gebeurtenissen in ons leven zijn niet-wetenschappelijk, denk maar aan liefde, geboorte, dood. Ons leven draait om gevoelens die onmeetbaar zijn.'
In een door data gedomineerde wereld ziet zij een grote toekomst voor spiritualiteit en 'alles wat niet te meten is. Hoe groter de wereld van data wordt, des te meer belangstelling er zal komen voor kunst, muziek, theater, prachtige boeken, alles wat met inspiratie te maken heeft. Mythische verhalen zijn zo welkom in een wereld vol algoritmen en dataverwerking.'

Vinger aan de pols (Carolina Lo Galbo Volkskrant 14 april 2016 katern Vonk p. 18-21):
We zitten aan de keukentafel in het souterrain van haar Amsterdamse grachtenpand. Van Oord - zongebruind, nieuwsgierige blik- is net terug van een korte retraite. Met haar boek Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? won ze de prijs voor het Beste Spirituele Boek 2016. Om op adem te komen in de hectiek van interviews en lezingen kneep ze er een paar dagen tussenuit voor meditatie en yoga.
In haar boek Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? beschrijft Van Oord het leven als een cirkel met plus- en minpolen die in evenwicht moeten blijven. Bovenaan staan idealen, spiritualiteit en God, onderaan lichaam en geld. Links de collectiviteit, rechts het ego. Die tegenpolen moet je volgens Van Oord met elkaar verbinden. In het midden van de cirkel staan de persoonlijke waarden blackred%kunst om zo dicht mogelijk bij je waarden te blijven.
Hoe doet u dat zelf, zinvol leven?
'Ik heb de waarden op papier gezet die voor mij belangrijk zijn: helderheid, dankbaarheid, daadkracht en verwondering. Ze vormen mijn innerlijke kompas. Ik vraag me regelmatig af: klop ik nog of moet ik mijn richting bijstellen? Toen ik na vijf jaar Happinez op een dag druk op mijn borst voelde dacht ik: ben ik nog wel trouw aan mezelf? Nog diezelfde morgen besloot ik Happinez te verkopen. Veel mensen leven op de automatische piloot omdat ze een bepaalde weg van liefde of werk zijn ingeslagen, ook als ze er ongelukkig van worden. Als je trouw blijft aan je waarden, laat je je minder meeslepen door de buitenwereld.'

Om de wereld beter te leren begrijpen wordt in het onderzoeksrapport 'E i V' zowel aan René Girard als aan Alain Finkielkraut, die beide lid zijn van de Académie Française aandacht besteed. Het gaat er niet om op de Heiland en zondebok van het christendom te vertrouwen maar op het zelf.

Wat zijn dit voor vragen? De tevreden pessimist (Gidi Heesakkers interviewt Stine Jensen de Volkskrant 7 juni 2019, p. V18-19):
Stine Jensen – opgegroeid met Scandinavische melancholie – verdiepte zich voor het filosofieprogramma YES ik ben! in positief denken. Wat blijkt: het hoeft dus helemaal niet.
Mediteren of hardlopen?
‘Hardlopen vind ik verschrikkelijk, maar yoga en mediteren hebben mij doen inzien dat je werkelijk iets kunt doen waardoor je wat positiever gaat denken.’
Zoekende of gevonden?
‘Een leven lang zoekende, dat kan niet anders. Ik denk alleen dat een groot deel van het zoekende zijn ook acceptatie is; het onderzoeken van je verleden en het omarmen van je ongeluk, op de een of andere manier. Niet ál het ongeluk kun je omarmen, maar je zult je ertoe moeten verhouden. Dat maakt ook dat ik empathisch sta tegenover de mens die zichzelf wil verbeteren, en niet denk: wéér zo’n onuitstaanbaar type dat naar een paardencoach gaat. Er wordt geleden, dáárom gaan we op zoek.’

Lisa Doeland (Brainwash Talks 20 december 2020):
Niet het idee dat het beter zal worden, maar stilstaan bij de klimaatramp die zich om ons heen voltrekt. Volgens filosoof Lisa Doeland kunnen we alleen dan onze verantwoordelijkheid nemen.

Advies aan de (in)formateur (3) Floortje Scheepers
‘We gooien al die breinen op één hoop’ Margreet Fogteloo De Groene Amsterdammer p. 14-16):
Met een zak geld gaan we de vastgelopen jeugdzorg echt niet oplossen, zegt psychiater Floortje Scheepers. De crisis in de ggz is collectiever dan het individu dat op de wachtlijst belandt. ‘We moeten investeren in sociale systemen.’
Wel vindt ze dat veel geld geïnvesteerd moet worden in een basale sociale infrastructuur, vooral in wijken waar het slecht gaat. En de ggz moet daarop aansluiten. ‘De uitingen van de problemen zijn obesitas, verslaving, depressie, verwaarlozing, misbruik en mishandeling. Eén op de zes kinderen krijgt daarmee te maken. Dat kwam misschien vroeger niet bij de ggz terecht, maar in het biechthokje. Of het werd verzwegen. Maar de cohesie in de samenleving was wel steviger, je had minder het gevoel dat je als individu verantwoordelijk was voor alles wat je overkwam in het leven. Je had meer connectie met elkaar.

De eindconclusie van Amanda Gefter is dat we allen in ons eigen referentiekader leven en daardoor komt opnieuw de discussie centraal te staan vanuit welk referentiekader wordt beoogd Probleem en Oplossing ('Zaaien en Oogsten') met elkaar te verbinden.

Amanda Gefter schrijft op p. 247 dat de snaartheorie was een aantrekkelijk idee, maar binnen een paar jaar was door de succesvolle ontwikkeling van QCD (kwantumchromodynamica) alle belangstelling van snaren uitgewist en bevestigt daarmee de mening van de Nobelprijswinnaar Martinus Veltman: De snaartheorie is een religie en daarom irrelevant voor de wetenschap. Hij stelt ook dat de snaartheoretici: decennialang doorrommelen met een theorie die geen contact maakt met de werkelijkheid. Wel is de C-, P- en T-symmetrie van Martinus Veltman relevant of zoals Amanda Gefter stelt (p. 195): 'CPT-symmetrie onthult een diepe relatie tussen de structuur van de ruimtetijd en de structuur van de materie.'

Ben je een leuker mens als je in wonderen gelooft? (Jacobine Geel 1 augustus 2020 NPO2):
Wonderen, al sinds het begin van de mensheid zijn we erdoor gefascineerd. Uit nieuw onderzoek van museum Catharijneconvent en KRO-NCRV blijkt dat maar liefst negen miljoen Nederlanders in wonderen geloven. Veranderen wonderen je leven? En bestaan ze alleen als je erin gelooft? Aan tafel drie mensen die op uiteenlopende manieren naar wonderen kijken: wetenschapper Michiel van Elk doet onderzoek naar spirituele ervaringen en het brein, voor zangeres Lenny Kuhr zijn wonderen iets heel belangrijks in het dagelijks leven en historicus Fik Meijer is gefascineerd door wonderverhalen uit de oudheid.

Antony Fernando HET CHRISTENDOM IN EVOLUTIE
7. Jezus: het universele karakter van zijn boodschap
I. ECHTE RELIGIE EN PSEUDO-RELIGIE (p. 80,81):
Zelfvoldaanheid: Een pseudo-religie geeft mensen aanleiding om te zeer van zichzelf overtuigd te zijn. Ze worden de dupe van de verkeerde veronderstelling dat zij meer zijn dan een ander. Dat is de les die Jezus leerde met zijn parabel van de Farizeeër en de tollenaar. Farizeeën waren leden van een sekte onder de joden van vroom-gelovigen. Vanwege de neiging van sommigen om zich afzijdig te houden van andersdenkenden, werd de term Farizeeër gebruikt als symbool voor religieuze arrogantie. Tollenaars waren ambtenaren, belast met het innen van belastingen. Vanwege de spreekwoordelijke gewetenloosheid waarmee ze de mensen geld afpersten werden ze algemeen beschouwd als een groep ongelovigen in de joodse maatschappij. In de parabel waren ze beiden, de Farizeeër en de tollenaar, naar de tempel gegaan om te bidden.

Candide wilde weten wat de mensen in Eldorado van God afsmeken.
Wij smeken God niets af, zei de goede eerbiedwaardige wijze. Wij hebben hem niets te vragen. Hij heeft ons alles gegeven dat wij nodig hebben.
Wij danken hem onophoudelijk.

Een moderne versie van de Barmhartige Samaritaan stond in NRC van 24 december 2007, het essay De Ander als spiegel van Ryszard Kapuscinski. Ook Kapuscinski schetst dat bij elke ontmoeting met anderen uit drie mogelijkheden kan worden gekozen. Een wilde aanval inzetten op de vreemdelingen? Hen onverschillig passeren en doorlopen? Of toch maar proberen kennis te maken en met hen te communiceren? De Ander bepaalde voor hem de zin van het reizen, het verhaal dat geschreven moest worden.
Kapuscinski haalt ook de door Bronislaw Malinowski: gelanceerde stelling aan: er bestaan noch hogere noch lagere culturen, er is slechts sprake van verschillende culturen die op verscheidene manieren aan de behoeften en verwachtingen van haar deelnemers voldoen.

Jelle Gaemers Willem Drees Daadkracht en idealisme
En zijn 100ste verjaardag, 5 juli 1986, werd aangegrepen voor officiële en officieuze huldigingen. Bij zijn bescheiden huis aan de Beeklaan in Den Haag werden honderden poststukken van dankbare landgenoten bezorgd. ‘Sociaal-democraten lijken te ontbreken in het koor dat hem de hoogste lof toezwaait’, schrijft Jelle Gaemers. Kennelijk zijn velen het Drees kwalijk blijven nemen dat hij plooibaar was in zijn omgang met politieke tegenstanders, maar streng in zijn oordeel over de Nieuw Linkse dwalingen. Dat de partij en haar succesvolste premier zich niet met elkaar hebben kunnen verzoenen, is niet minder dan een tragedie. Zeker voor Drees, die het socialisme altijd toegewijd bleef.
De ondertitel, Daadkracht en idealisme, is raak. Drees was en bleef (daarin verschilt hij van Rutte) idealist, al schetsen partijgenoten en latere vijanden hem graag als een ‘benepen mannetje’. Hij had echter een open oog voor de beperkte reikwijdte van socialisme in Nederland en vond dat je altijd rekening moest houden met de gevoelens van ‘andersdenkenden’, een lievelingswoord van hem, en een waarmerk van zijn verdraagzaamheid. Gaemers is glansrijk geslaagd in zijn missie: het verhaal van Drees te schrijven.
Het ‘andersdenkenden’van Willem Drees wordt in het boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen van Geert Hofstede uitgewerkt.

Ruud Lubbers Persoonlijke herinneringen Het verhaal van een oud minister-president (GAMMADELTA mei 2018 p. 54-55):
Mijn leven wordt serieuzer, met meer verantwoordelijkheden, en boeiender door de verdieping. Ik heb het Ruudje-zijn overwonnen […] en ik leer al jong leiding te geven. Dat komt natuurlijkerwijs op mijn pad. Sommige leeftijdsgenoten voelen een roeping. Ze willen priester worden. Ik heb die droom nooit gehad. Ik denk dat het lezen van Teilhard de Chardin daar van invloed op was. Ik hang niet meer de godsidee aan zoals de meeste van mijn klasgenoten dat wel deden. En wij kennen geen priesters in de familie, dat heeft er denk ik ook mee te maken. Anders zou je misschien nog op een idee kunnen worden gebracht.3 […] Zoals ik eerder vertelde, ben ik erg gevormd door mijn moeder, een Mariakatholiek. In de loop van mijn leven combineer ik deze vorming met de wijsheid van Pierre Teilhard de Chardin. Teilhard de Chardin komt tegemoet aan de intuïtie die ik altijd heb gehad dat de geschiedenis rijker is dan je zou denken. Er zijn echter altijd instituties geweest die de vrijheid nemen om de geschiedenis te zuiveren van andersdenkenden, die ze dan nota bene ketters noemen. De Katholieke Kerk heeft bijvoorbeeld op een gegeven moment uitgevaardigd wat de waarheid zou zijn en wat niet.

David Pinto Een Marokkaanse Jood van analfabete ouders (Herman Hümmels Civis Mundi Digitaal #104 november 2020):
Politieke correctheid
Het tweede boek in deze bespreking begint met een (te) uitgebreide leeswijzer. Het neemt als beginpunt de vluchtelingencrisis die rond 2015 zijn hoogtepunt had. Pinto zet de term ’vluchteling’ tussen aanhalingstekens: hij pleit voor een meer directe en juiste benoeming van de term. Dat dit niet gebeurt komt door de ‘politieke correctheid’ waarmee veel politici en pers associaties met de islam uit de weg gaan. Pinto kort dit af met de term ‘policor’ en vergelijkt het met een virus. “Net als communisten zijn Policoristen fanatiek, agressief en intolerant tegen andersdenkenden.”
Vluchtelingen zijn maar een deel van het probleem. Het gaat om migratiestromen, en vooral om de problemen die de andere culturele achtergrond oplevert, met name de weigering van sommigen om zich aan de westerse cultuur aan te passen. Daar komt bij dat veel migranten de islam-religie aanhangen. De (premoderne) islam is volgens Pinto een godsdienst die onverenigbaar is met de westerse culturele waarden. Hij maakt dit duidelijk aan de hand van veel citaten uit de koran. Bij een gemoderniseerde islam is de verenigbaarheid in potentie wel aanwezig.
Naschrift
Mijn onderkoelde reactie, waarin ik zeg dat de jongste ontwikkelingen Pinto’s mening ten aanzien van extreme moslimculturen bevestigen, snijdt dieper dan deze bevestiging. Het gaat om een conflict tussen tussen een de uitleg van sommige moslims van heilige geschriften en het daardoor niet aanvaarden van de mening van andersdenkenden. Dit is iets wat we vooral aantreffen bij de orthodoxe extreme moslim-religie/culturen. Het komt erop neer dat zij niet de democratische waarden en normen accepteren. Die waarden en normen zijn onverenigbaar met sommige teksten uit de koran. Bijv. de vrijheid van meningsuiting.

Politieke correctheid als duurzame bekommernis in een bourgeois cultuur (Lode Goukens Civis Mundi Digitaal #65 september 2018 I):
Voor de duidelijkheid som ik even de kenmerken van de bourgeoisie op. Het zijn zij die de macht hebben zowel economisch als politiek. Die de weg kennen en die de mensen kennen die de deur sluiten of openhouden waar de gewone man of vrouw niet door komt. Zij die al generaties andersdenkenden proberen uit te schakelen. Zij die zeker geen inspraak in het debat wensen te geven en elke dissonant demoniseren. De bourgeois cultuur is een gesloten cultuur. Een bouwsel van opeengestapelde vanzelfsprekende waarheden.

Het klimaat staat in brand, erger dan we dachten. Maar waar zijn de journalisten die dit alarmerende IPCC-rapport melden en duiden? (Eva Rovers Volkskrant 1 juli 2021 p. 28):
Europese kranten meldden uit een gelekt rapport van het Klimaatpanel (IPCC) dat de mensheid de grote klimaatveranderingen niet aankan. In Nederland bleef het stil.
Wakker schudden
Al veertig jaar pogen klimaatwetenschappers de wereld wakker te schudden door netjes hun rol te spelen: die van objectieve onderzoekers. Hun bevindingen zouden voor zich moeten spreken. Maar die rol kunnen ze alleen spelen als ook de journalistiek haar rol speelt: wetenschappelijke bevindingen tijdig toegankelijk maken en vertalen naar begrijpelijke verhalen. Hoe ongemakkelijk die verhalen ook zijn.
Help mensen het gevaar in de ogen te kijken, anders komen we erin om.

De Geheime Leer Deel I Samenvatting (p. 296):
Het voorgaande, noch wat er volgt, kan men als geheel ergens volledig aantreffen. Het wordt in geen enkele van de zes Indiase filosofische scholen geleerd, want het betreft hun synthese – de zevende school, dat is de occulte leer.
Het begrip volheid verwijst naar het sanskriet woord bhâga, waar het begrip bhagavan van is afgeleid, de Alvervulde of de Fortuinlijke die de verpersoonlijking vormt van de filognostische synthese in de kern van het morele kompas. Het begrip gezichtspunt correspondeert met het sanskriet woord darshana (zes Indiase gezichtspunten) en vormt met zijn verscheidenheid de basis voor de filognostische hermeneutiek waarop ook de Indiase filosofie is gebaseerd.

Om armoede op te lossen gaat het niet alleen om economische groei. We dienen ook de moraal van het verhaal, ons geweten daarin te betrekken. Het probleem is dat de meeste politici een heilig geloof hebben in het marktmechanisme, zich op de materiële kant van de medaille focussen en hun verantwoordelijkheid aan de markt hebben overgedragen. Het marktfundamentalisme is op drijfzand gebouwd. De keerzijde, het rentmeesterschap is vrijwel uit zicht verdwenen. Het is als met de derde Weg van Tony Blair en Ronald Plasterk, die diametraal staat tegenover de moraal van het verhaal, de gezonde zelfreflectie, het Ken uzelve in het rapport ‘E i V’.

Is Nederland 16 jaar na Pim Fortuyn leefbaarder? (Keyvan Shahbazi Volkskrant 30 april 2018):
Na 11 september 2001 blijken de immigranten ineens niet 'een verrijking' voor de samenleving, zoals de politiek correcte goegemeente tot dan toe sussend propageerde. Maar 'de 5e colonne om Nederland naar de verdommenis te helpen', zoals Fortuyn het formuleerde. Eerst moest 'de kraan' worden dichtgedraaid zodat er 'gedweild' kon worden. Door die monsterlijke moordaanslag heeft hij het vervolg zelf niet meer meegemaakt. Maar de opkomst en ondergang van de Lijst Pim Fortuyn in 2002 markeert de tektonische breuk in het recente Nederlandse parlementaire landschap.
Dit wordt een belangrijke les voor een nieuw opgestane partijleider zonder partij, die zich vervolgens met steeds radicaler wordende rechts-populistische retoriek buiten de politieke orde plaatst. Onder het mom van vrijheid propageert hij onvrijheid en met onbeschaafde bombarie wil hij de beschaving redden van een onbeschaafde religie.
Zijn recent uit de doos van Pandora gekropen concurrent, proeft liever zijn politieke geluk door zich te associëren met dubieuze rassentheorieën. Niet de sociaaleconomisch en culturele achterstand van Henk en Ingrid, maar zijn tribale 'eigenheid' van de 'superieure dominante blanke cultuur' en de dreiging voor 'de Afrikanisering' van zijn stam baart hem zorgen.

Aanslag was niet gericht op rechtsstaat (Jaap Hamburger Volkskrant 9 juli 2021 p. 29):
Het onderscheidende kenmerk van de rechtsstaat is dat overheidsoptreden op enigerlei wijze terug te voeren is op democratisch tot stand gebrachte wet- en regelgeving. Anders gezegd: de rechtsstaat moet willekeur van overheidswege tegengaan.
Wilders’ recente provocerende uitspraak dat hij niet van plan is zich ook maar enig moment iets gelegen te laten liggen aan de bevestiging door de Hoge Raad van het hem eerder veroordelend vonnis, lijkt mij ondermijnender voor die rechtsstaat dan de schokkende moordaanslag op Peter R. de Vries.
Wilders daagt de hoogste rechter uit. Wat voor precedent schept deze politicus en nota bene mede-wetgever met deze uiting van minachting voor het gezag van de rechterlijke macht, een essentieel onderdeel van de rechtsstatelijke ordening?
Hij bracht zijn woorden als was hij het laatste bastion van het vrije woord: in feite schoffeerde hij de Hoge Raad en het stelsel waar hij zelf deel van uitmaakt. Het is geruststellend dat deze voorganger van de nationale taalverruwing grenzen krijgt opgelegd.
Moordaanslag
Met bedreiging van het vrije woord in de klassieke zin daarentegen heeft de moordaanslag op de journalist De Vries weinig van doen, al horen we alom het tegendeel, tot in de woorden van de koning en de premier aan toe. De wettelijke vrijheid van meningsuiting ziet op de vrijwaring van voorafgaande censuur door de staat. Ook daarom was de stoerdoenerige stampij van Wilders zo misplaatst: hij moest zich slechts achteraf verantwoorden, zoals iedereen.
Als de aanslag op De Vries iets ondermijnt, dan eerder de rechtsorde dan de rechtsstaat. De reactie op deze aanslag kan potentieel zelfs leiden tot een versterking van de rechtsstaat, omdat de overheid zich wellicht geroepen voelt bestrijding van de ‘georganiseerde misdaad’, te funderen in nieuwe wet- en regelgeving, zoals het hoort.

Laten we net zo hard knokken voor rechtvaardigheid als Peter R. de Vries (Pieter Klok Volkskrant 8 juli 2021 p. 11):
De bloeiende Nederlandse drugshandel heeft een generatie gewetenloze misdadigers voortgebracht voor wie niets heilig is en een mensenleven niets waard. Ze hebben een lange rij liquidaties op hun geweten, vaak uitgevoerd door laagopgeleide, kansarme jongeren, die bereid zijn om voor een paar honderd euro een levenslange gevangenisstraf te riskeren.
Het Openbaar Ministerie en de politie stellen daar onvoldoende tegenover. Voor een goed verweer zouden ze naar een land als Italië moeten kijken, dat grote vooruitgang heeft geboekt bij het bestrijden van de georganiseerde misdaad die de samenleving in een ijzeren greep houdt . Nederland is nog geen maffiastaat maar wel een narcostaat waar drugscriminelen te veel macht hebben vergaard.

Onderzoek De ondermijning van Amsterdam
De hoofdstad is in verdachte handen (De Groene Amsterdammer 8 juli 2021 p. 20-23):
Koop door de ene broer, financiering via de andere broer en verkoop aan de neef. Een Pakistaanse vastgoedinvesteerder neemt het peperdure centrum van Amsterdam over, gesteund door een grote bank. Schimmigheid troef. ‘Hier heeft de Rabobank wel iets uit te leggen.’

De BV Nederland begon als metafoor, maar is inmiddels de harde werkelijkheid (Marcia Luyten Volkskrant 7 juli 2021 p. 29):
Geld maken mocht geen strobreed in de weg worden gelegd. Toezicht, het handhaven van regels, in het helle nieuwe licht werd dat allemaal hindermacht. Nog voordat de VVD zijn eerste premier leverde, koerste Wim Kok met de derde Weg richting een openbaar bestuur waarin effectiviteit, efficiëntie en rendement centrale waarden werden. Wat begon als metafoor, werd een mal voor de werkelijkheid: de BV Nederland.
Waar winst de heilige graal is, worden leefomgevingen vervuild, biodiversiteit vernietigd, de eisen van agressieve boeren ingewilligd en arbeidsmigranten uitgebuit; daar is exploitatie geoorloofd want ‘het draaien van de BV’ is de alfa en omega van het politiek-economische systeem. Daarin is kapitaal als een beest dat zichzelf alsmaar sneller vermeerdert. Wie iets van vermogen erfde of vergaarde, hoeft nooit meer te werken. Die kan beleggen en rentenieren. Die wordt rijk van wat zo mooi ‘onverdiend inkomen’ heet.

‘Criminelen kunnen door corona meer witwassen’ (Remco Meijer en Jan Tromp Volkskrant 2 maart 2021 p. 18-19):
Zijn termijn als topadviseur over drugscriminaliteit wordt niet verlengd. Bij zijn vertrek ziet Peter Noordanus dat drugscriminelen meer greep krijgen op de door lockdowns getroffen horeca en hekelt hij de Haagse cultuur van ‘pingpongen’ met problemen. ‘Er wordt omheen gepraat, het wordt niet opgelost.’
Byzantium?
‘Ik doel op hoge torens, gesloten bastions. Zo werkt Den Haag. Ik ben erg hands-on, ik wil resultaat boeken. In Den Haag hoor je voortdurend zeggen: we opereren als één overheid in deze kwestie, alle instanties trekken samen op, dat is onze strategie. Het is een papieren strategie. Een papieren tijger. De verkokerde Haagse bureaucratie zit voortgang in de weg.’
Conclusie: het moet veel lastiger worden gemaakt om die dingen hier in Nederland te vestigen. Dan gebeurt het volgende: het ministerie van Justitie wijst naar het ministerie van Financiën, Financiën wijst naar De Nederlandsche Bank, De Nederlandsche Bank wijst weer naar Justitie. Het is pingpongen in een wedstrijd die geen uitslag kent.’
De Haagse bureaucratie wil vaak niet, is zijn bevinding. Bij gebrek aan urgentie vanuit het voltallige kabinet heeft Noordanus gepleit voor een Nationaal Coördinator, een onafhankelijke figuur die door de departementen heen met maatregelen kan komen tegen het businessmodel van de drugsindustrie. Die komt er niet.

Hoe Amsterdam het aflegt in de strijd tegen drugscriminaliteit
De florerende drugseconomie heeft in Amsterdam nagenoeg vrij spel. Bij de overheid ontbreekt het aan kennis, regie en uithoudingsvermogen om criminelen en hun handlangers de pas af te snijden. Dat concluderen onderzoekers Pieter Tops en Jan Tromp in hun rapport De achterkant van Amsterdam over de drugsgerelateerde criminaliteit in de hoofdstad. (Tjerk Gualthérie van Weezel en Elsbeth Stoker 29 augustus 2019 p. 8-9):
Veel drugsgerelateerde criminaliteit in Amsterdam komt voort uit de zogenoemde ‘Mocro War.’ Deze strijd wordt gevoerd door een nieuwe generatie criminelen die in alle opzichten extreem is. Wilde schietpartijen, ‘vergismoorden’ en liquidaties op straat: waar komt die nietsontziende gewelddadigheid vandaan?
Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus vertelt in dit interview over zijn verbazing over de omvang van de Nederlandse drugsindustrie. Moeten we zijn plan van aanpak beschouwen als een War on Drugs? ‘Als een War on Criminal Organisations, dat is één. En twee: cocaïne en synthetische drugs moeten het land uit.’
Verbloemen dat ze drugs gebruiken doen jongeren steeds minder. Bewust leven gaat voor hen prima samen met een pilletje op zijn tijd, jonge ouders zien niet af van een lijntje coke. Voor nare gevolgen als misbruik en criminaliteit is minder aandacht.

De buik vol (Pieter Klok Volkskrant 11 april 2018 p. 21):
Het zou goed zijn als er een einde komt aan de dubbelhartig in het Nederlandse drugsbeleid. Je kunt de drugsindustrie niet serieus bestrijden als grote groepen Nederlanders het volstrekt normaal vinden dat je af en toe snuift of slikt. Het is goed dat Paulissen daarop wijst.

Essay Heeft China al gewonnen?
Westers schaken vs. oosters Go (Kishore Mahbubani De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 34-37):
De krachtmeting tussen Amerika en China, waar Donald Trump in 2018 mee begon, zal nog tientallen jaren duren. Maar hoe goed kennen de twee rivalen elkaar? De Singaporese denker Kishore Mahbubani stelt de juiste vragen voor de beste strategie.
Door zijn boeken over de spanningen in de machtsverhoudingen tussen het Oosten en het Westen verscheen hij op diverse lijstjes – zoals die van Prospect en Foreign Policy – van meest invloedrijke intellectuelen.
Dit is een ingekorte bewerking van Mahbubani’s Heeft China al gewonnen?
Eén statistisch gegeven moeten zowel Amerikaanse als Chinese leiders continu voor ogen houden: er wonen 330 miljoen mensen in Amerika en 1,4 miljard mensen in China. Dat zijn forse aantallen, maar de totale bevolking van Amerika en China samen (1,7 miljard) maakt nog altijd minder dan 25 procent van de wereldbevolking uit. Een groot deel van de resterende 75 procent begrijpt en accepteert inmiddels dat de mensheid op een kleine, verknoopte en bedreigde planeet woont waarvan we allemaal afhankelijk zijn. Daarom valt er van de rest van de wereld weinig tolerantie te verwachten voor extreme of irrationele maatregelen van de kant van Amerika dan wel China. In de Onafhankelijkheidsverklaring eisten de grondleggers van Amerika een ‘gepast respect voor de meningen der mensen’. Als er ooit een moment was om dat advies op te volgen is het nu.

Het gaat zo goed met de panda dat thuisland China hem niet langer als bedreigd ziet (Niels Waarlo Volkskrant 9 juli 2021):
In China geldt de reuzenpanda niet langer als bedreigd, maar als kwetsbaar. Sinds het thuisland van het dier in de jaren negentig begon met het beschermen van natuurgebieden waar ze leven, gaat het steeds beter.
Hema lijkt in handen schuldeisers te komen, eigenaar Boekhoorn buitenspel (Pieter Hotse Smit Volkskrant 14 juni 2020):
Hema mag dan financieel op krukken lopen, de transferstrijd om de aandelen van het oer-Hollandse bedrijf is er niet minder om. Zondagmiddag maakte het moederbedrijf van Blokker zijn interesse in Hema bekend, niet veel later gevolgd door een bericht uit de bestuurskamer van Hema zelf: de directie zou, buiten de eigenaar van het bedrijf om, dicht bij een overeenkomst met de schuldeisers zijn.
Boekhoorn is een hippie en de Hema beleeft zijn flowerpowertijd (Pieter Klok Volkskrant 11 april 2019):
De redder van de Hema, Marcel Boekhoorn, is een hippie. ‘Als je niet kunt delen kun je ook niet vermenigvuldigen’, is een van zijn betere uitspraken.
Onder dit motto bracht hij Hema en haar franchisenemers na een jarenlange oorlog bij elkaar om vrede te sluiten, waarop een nieuwe bloeiperiode kon aanbreken.
Marcel Boekhoorn is de miljardair die alles anders doet (Marcia Nieuwenhuis, Peter Groenendijk AD 31 oktober 2015):
In de werkkamer van premier Rutte, in het chique, eeuwenoude Torentje, staat een pluchen pandabeer. Een cadeautje van Marcel Boekhoorn. ,,Marcel wilde iets geven wat de premier elke dag zou herinneren aan zijn belofte, zegt VVD-coryfee Hans Wiegel, vriend van Boekhoorn. ,,En het heeft nog gewerkt ook.
Een paar jaar later probeert Boekhoorn het opnieuw. Hij raakt bevriend met premier Balkenende, die de komst van twee panda's naar ons land volgens de miljardair 'met verve verdedigt'. De vriendschap zal ertoe leiden dat Balkenende Boekhoorns dochter later in de echt verbindt - maar de komst van de panda's krijgt de CDA-leider niet voor elkaar.

Wat betreft het Westerse verdienmodel geldt dat de Verenigde Staten en Europa vechten om een been en China gaat er ras mee heen.

Na de beursgang pakt China Didi aan (Leen Vervaeke Volkskrant 6 juli 2021 p. 21):
Amper vijf dagen na de succesvolle beursgang van Didi, de Chinese variant én uitdager van Uber, heeft de Chinese overheid het deeltaxibedrijf aan de ketting gelegd. Beijing haalde de Didi-app zondag uit de appstores, omdat het bedrijf op illegale wijze gebruikersgegevens zou hebben verzameld.
Op sociale media – door de censuur in China niet noodzakelijk representatief – klonk maandag weinig medelijden door over het lot van Didi. Chinezen hebben geen verweer tegen overheidssurveillance, maar ze zijn kritisch op privacyschendingen door privébedrijven. De suggestie van naar de VS gelekte data resulteerde bovendien in een golf van nationalistische commentaren.

Dit is wat we (niet) mogen zien in Tibet Speciale rapportage over de onderdrukking van China in Tibet (Sjoerd den Daas Correspondent China NOS 30 juni 2021):
Bekijk de hele rapportage van Sjoerd den Daas.
Tibet is al jarenlang zo goed als afgesloten van de buitenwereld. Maar af en toe organiseert China een persreis, en mogen journalisten onder strenge begeleiding kijken hoe het de Tibetanen vergaat.
NOS-correspondent Sjoerd den Daas mag - na zes jaar in China - eindelijk een keer mee met zo'n reis. Elk uur van de dag staat vast, even zelf eropuit is er niet bij. Hij reist door het land van de Mount Everest, van monniken, de yak en de Dalai Lama. Makkelijk is het niet: vrijuit spreken lijkt voor de bewoners geen optie...

Dit is hoe China afrekent met de ‘rotte appels’, ‘verraders’ en zo meer van de vrije pers (Ian Buruma Volkskrant 29 juni 2021 p. 27):
De Apple Daily, met een mix van schandalen, roddel en serieuze berichtgeving, was in Hongkong de onmisbare stem van de vrije meningsuiting. Tot China ingreep. Auteurs zijn op de vlucht, media die achterblijven kruipen in hun schulp.
Politiek zijn ze heel verschillend: Martin Lee is een achtenswaardige advocaat en gematigde liberaal-democraat, Joshua Wong is een jonge linkse stokebrand en Lai is een conservatief-christelijke, communisten-vretende Trumpaanhanger. Toch vormen zij één front. Als de vrijheid wordt belaagd, kunnen mensen zich niet veroorloven dat kleine verschillen de liberale politiek verdeeld houden, zoals in landen waar democratie als vanzelfsprekend wordt beschouw.
In de ban van Mao liet Zhang zijn moeder executeren (Leen Vervaeke interviewt Zhang Volkskrant 29 juni 2021 p. 13-15):
Over de Chinese Communistische Partij, die zijn 100-jarig bestaan viert, praat hij niet. Partijlid Zhang Hongbing wil alleen boete doen voor de dood van zijn moeder, waar hij om vroeg.
Het is een onverdraaglijke gedachte voor Zhang, die maar één manier ziet om met zijn schuldgevoel om te gaan: blijven getuigen. ‘Dit is het kruis dat ik moet dragen’, zegt hij. ‘Het is een kruis dat ik zelf gecreëerd heb, en dat ik zal dragen tot de dag dat ik sterf.’

De Chinese versie van de waarheid verovert de wereld, verhaal voor verhaal (Sheila Sitalsing Volkskrant 29 juni 2021 p. 2):
In de Volkskrant schreef Marije Vlaskamp, die lang correspondent in China is geweest, ondertussen over de kronkelige wegen die de Chinese overheid bewandelt om de publieke opinie in verre buitenlanden gunstig te stemmen. Er is sprake van intimidatie van critici, rondpompen van desinformatie en er wordt actief gehengeld naar ‘redactionele samenwerking’ met buitenlandse media.

Hoe China de Oeigoerse moskeeën verwoest (Leen Vervaeke Volkskrant 12 juni 2021 Zaterdag p. 6-10):
In het West-Chinese district Gongliu had elk dorpje zijn eigen moskee. Tot de Chinese overheid in 2018 een golf van vernielingen in gang zetten. Een reconstrutie op basis van satellietbeelden, getuigenissen en onderzoek ter plaatse.'
Het resultaat: van de 66 moskeeën die Gongliu voor 2018 telde, zijn er nog maar 12 intact en in gebruik.

Defensiegeheimen, het coronavaccin en spionage: de crisis tussen de VS en China uitgelegd (Marije Vlaskamp Volkskrant 27 juli 2020 p. 5):
De vijandschap tussen China en de Verenigde Staten is geëscaleerd tot een oorlog met consulaten als inzet. Maandag moeten de Amerikanen een van hun consulaten opgeven, nadat de VS vorige week een Chinees consulaat sloten. Chinese spionage speelt de hoofdrol bij de consulatencrisis.
Yeo, die vrijdag in de VS bekende, is slechts een van de ontelbare pionnetjes in het grote spel van de Volksrepubliek China om met behulp van buitenlandse kennis het Volksbevrijdingsleger (PLA) te moderniseren. Decennialang keek Beijing geïnteresseerd naar het zogenaamde Amerikaanse militair-industrieel complex. Verschillende generaties Chinese leiders probeerden ook zo’n fusie tussen bedrijfsleven en defensie op gang te brengen, maar die kwam pas van de grond toen president Xi Jinping in 2015 de zogenaamde Militair-Civiele Fusie (MCF) intensiveerde. De samensmelting van de commerciële economie met de militaire industrie staat sinds 2017 als hoofdtaak in vrijwel ieder nationaal economisch plan, of het nu Made in China 2025 voor dominantie op hightech betreft, of de staatsplannen voor ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

‘Een tijd van duisternis tussen twee perioden van licht’ (Fokke Obbema Johanna interviewt Johanna Maria Riemen Volkskrant 25 februari 2019 p. 12-13):
Zijn we eigenlijk op de goede weg?
‘Nee, ik vrees dat het kwaad bezig is te zegevieren. De groep die al bewust is, wordt wel bewuster, maar de groep die dat niet is, wordt almaar vervelender. De mentaliteit en de omgangsvormen van mensen verslechteren. En het is heel jammer dat kinderen op school helemaal geen voeding meer krijgen op zielsniveau. Vroeger leerde je over het geloof. Daar kun je het mee oneens zijn, maar het is wel iets anders dan rekenen en schrijven. Nu missen kinderen dat soort voeding vaak volledig.
‘Door de eeuwen heen zijn er veel zeer bewuste mensen met een liefdevolle boodschap geweest, zoals Boeddha, of in onze tijd moeder Theresa en de dalai lama. Alleen willen de meeste mensen niet meer naar hen luisteren, lijkt het wel. Er zijn theorieën die zeggen: er komt een splitsing tussen de goeden en de slechten. Maar ik zie dat niet voor me, hoe zou dat moeten? Ik zie eerlijk gezegd achteruitgang. Neem internet: al het slechte wordt daardoor groter. Vroeger was kinderporno niet wereldwijd, nu kunnen die mannen elkaar zo vinden. Het kwaad kan zich veel gemakkelijker bundelen. Natuurlijk, goed kan dat ook. Wie gaat winnen, ik heb geen idee, maar ik ben er niet gerust op. Maar dit is maar een leerschool, niet het echte leven. Dat zit aan de andere kant.’

Václav Havel Het wonder van het Zijn: onze mysterieuze onderlinge afhankelijkheid:
Wat maakt het Antropisch Beginsel en de Gaia-hypothese zo inspirerend? Heel eenvoudig dit: beide herinneren ons, in moderne taal, aan wat we allang hebben vermoed, aan wat we al heel lang hebben geprojecteerd in onze vergeten mythen en in wat misschien al altijd als archetype in ons sluimerde. Dat is het besef dat we verankerd zijn in de aarde en het universum, het besef dat we hier niet alleen voor onszelf zijn, maar dat we een wezenlijk deel zijn van hogere, mysterieuze entiteiten waarmee we beter niet kunnen spotten. Dit verloren gegane bewustzijn is gecodeerd in alle religies. In alle culturen leeft het, in allerlei vormen. Het is een van de grondslagen waardoor de mens zichzelf kan begrijpen, zijn plaats in de wereld, en uiteindelijk de wereld als zodanig.

Merkwaardig hoeveel hoop ik putte uit hugs tussen Greta Thunberg en mijnwerkers (Frank Heinen Volkskrant 29 juni 2021 p. V2):
De berichten over klimaatverandering zijn van dien aard dat je ze het liefst niet zou horen, niet zou lezen, niet zou zien. De vooruitzichten die in de rapporten worden geschetst bieden slechts uitzicht op ellende. Afgelopen week berichtte Tonie Mudde in deze krant over de door de Europese Commissie gesponsorde campagne ‘Become a beeftarian’: een stoere, krachtige kerel die glunderend bij een bord Spaans rundvlees zit. Rechtsonder stond de slogan ‘Enjoy, it’s from Europe’. Europa als de fietser zonder helm die zijn eigen banden lek steekt en z’n eigen tegenwind organiseert. Europa, het continent waar nog altijd niet is doorgedrongen dat er een veel wezenlijker kracht schuilt in mensen die zichzelf klein en zwak noemen, en die daar trots op zijn.

Niks uitstoten, opnemen (Bard van de Weijer de Volkskrant 17 juli 2021 Zaterdag p. 2-4):
Industrie
De grootste bron van CO2 (en trouwens ook de grootste bespaarder in de afgelopen jaren). Goed voor ongeveer eenderde van het totaal en in cijfers 54,1 megaton. Binnen de industrie zijn weer een paar enorme CO2-blaasbalgen, zoals Tata Steel (12 Mton), Dow Chemical (4 Mton) en kunstmestproducent Yara (idem). Brengen we deze naar nul, dan zijn we voor de sector al bijna halverwege.
Elektriciteit
Nederland kan met zijn offshore-industrie enorm profiteren van waterstofproductie met windturbines wereldwijd. En als Tata niet meer op kolen draait, kan de diepzeehaven daar gebruikt worden om de masten en funderingen (van staal!) in de haven te assembleren en te vervoeren. Tata heeft zo prachtige mogelijkheden om een stuwende kracht achter de vergroening te worden, zeggen diverse betrokkenen. Klinkt beter dan de smerige koolstofregens waarmee het concern nu het nieuws haalt.

Hoe Sywert een ‘moreel kompas’ liet opstellen, ongeveer (Margriet Oostveen Volkskrant 30 juni juli 2021 p. 9):
Ethiek is al even in de mode in het bedrijfsleven. Banken kregen eigen integriteitsteams na de bankencrisis. Maar als opsteller van een moreel kompas gaat hij verder, doceert Sjoerd. Hij helpt bij het ontwikkelen van ‘morele sensitiviteit’ binnen een bedrijf: ‘De maatschappelijke norm verandert tegenwoordig zo snel, dat we vandaag al moeten weten wat de norm van morgen is.’
Hogenbirk houdt ‘dilemmasessies’ bij zijn klanten, waar een ‘kernvraag’ wordt geformuleerd. ‘Waar Sywert zijn miljoenen aan moest besteden, dat zou bij mij niet de kernvraag zijn. Wel: hoezo heb jij die miljoenen op de bank? Je deed het toch vrijwillig?’
Dat ‘doorworstelen’, zegt Hogenbirk, en zo tot ‘kernwaarden’ komen. Wat hij ook doet: ‘commissies van ethiek’ inrichten bij organisaties. Die doen uitspraak over dilemma’s. ‘Bij een bank was dat bijvoorbeeld de vraag: financieren wij seksshops? Hoe verhoudt zich dat tot onze kernwaarden?’ Ik: ‘En als er kernwaarden botsen?’
Hij: ‘Precies. Daarom zeggen wij: een goede kernwaarde kost geld.’

De polderkeizer Afscheid van een machtige lobbyist of Opperlobbyist en 'polderkeizer' opererend vanuit de schaduw (Ariejan Korteweg interviewt Niek Jan van Kesteren Volkskrant 29 juni 2016 p. 9-10):
Hij wordt gezien als de opperlobbyist van Nederland. Niek Jan van Kesteren, algemeen-directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Na 25 jaar in het centrum van de macht vertrekt hij. 'Bij onderhandelen gaat het om de kunst van het niksdoen.'
Waarom vliegt u zelf nooit uit de bocht?
'Omdat ik niet publicitair opereer. Mijn karakter verdraagt het dat ik niet in het nieuws ben. De meeste mensen willen in de etalage zitten. Ik geef er niks om, het kost me geen moeite. Hoe onzichtbaarder hoe beter. Zorg ervoor dat altijd anderen met de eer gaan strijken. Daarbij moet je bereid zijn veel te vergeven en jezelf niet belangrijk vinden. Ik was laatst in Berlijn en las het op een reclamezuil: Kein Ego, keine Probleme. Blaas je jezelf niet op, dan heb je hier een heel relaxed leven.'
In een toespraak die u hield voor de tabaksindustrie betitelde u de houding van de overheid als cynisch, hypocriet, schaamteloos. Veel enthousiasme voor een verslavend product. Is uw taakopvatting zo ruim?
'Roken is slecht, je moet het niet doen. Maar als de productie legaal is, staan de fabrikanten moreel net zo in hun recht als iemand die rooibosthee produceert. Ik heb een hekel aan hypocrisie. De houding van de overheid ten opzichte van tabak is laatdunkend. Er wordt 4 miljard belasting op geïnd, en met de bedrijven wil men niet praten.'
De Eerste Kamer heeft niet al te veel om handen de laatste tijd. Hoe bevalt het om senator te zijn?
'Dit kwam op mijn pad. Elco Brinkman belde en ik dacht: bij VNO-NCW loopt het af, ik zit in de levensfase dat het kan. Het is een interessante omgeving met boeiende mensen. Discussies hebben een hoog niveau. De praktische relevantie is doorgaans betrekkelijk. 90 procent is niet zo spannend. De andere 10 procent kan bepalend zijn.'

Hoe denken CDA'ers hun partij er weer bovenop te krijgen? ‘De landelijke jongens moeten verantwoording afleggen. ’ (Ariejan Korteweg en Frank Hendrickx Volkskrant 3 juli 2021 Zaterdag 6-7):
Geldschieters
Maar hoe moet Hoekstra, die als partijleider een wankele indruk maakt, de harten voor zich winnen? Ook daar heeft de prominent een antwoord op: laat hem drie inhoudelijk sterke verhalen houden en de kansen kunnen keren. Dat heeft hij eerder gedaan, bij Bilderberg, in Berlijn, met de Schoo-lezing: een man die de marktwerking aan banden wil leggen, maar ook het cultuurrelativisme wil bestrijden. Dat verhaal moet dan wel aansluiten bijZij aan zij, de in 2019 gepresenteerde toekomstvisie, die een sterk sociaal-christelijk stempel draagt. Toch, echt optimistisch is de prominent niet: Hoekstra had in de campagne alle kansen dat inhoudelijke verhaal te brengen, maar koos vooral een economische invalshoek.
CDA Lokaal
De partijtop is vooral beducht dat een congres het beeld van interne verdeeldheid en richtingloosheid versterkt. Vanuit Twente, de uitvalsbasis van Omtzigt, zullen in elk geval heel wat leden hun zegje willen doen, voorspelt Hennie Maartens, CDA-nestor in de gemeenteraad van Oldenzaal. ‘We zijn van plan er met een grote groep naar toe te gaan. Ik ben niet van de doofpot. Er zijn te veel incidenten geweest en die hadden zich niet mogen voordoen. Er moet een duidelijk, open en eerlijk verhaal komen.’
Toch denkt Maartens dat het CDA zich nog een keer kan oprichten. ‘Vind ik het leuk om op dit moment bij het CDA te horen? Nou, nee. Vind ik het tijd om afscheid te nemen? Nee. Als straks alles wordt uitgesproken, kan het bij de gemeenteraadsverkiezingen nog goed komen.’

Advies aan de (in)formateur (10): Hafid Ballafkih
Naar een arbeidsbureau 3.0 (Evert de Vos De Groene Amsterdammer 8 juli 2021):
De flexibilisering van de arbeidsmarkt is te ver doorgeschoten. Een grote onderklasse hopt van baantje naar baantje. De overheid moet zorgen voor meer bescherming en zekerheid. Arbeidsonderzoeker Hafid Ballafkih: ‘Bijna alle solidariteit is uit het systeem verdwenen.’
Het vergt een cultuurverandering, die volgens Ballafkih niet alleen met regels en wetten is te bewerkstelligen. ‘Het besef moet doordringen dat het alle hens aan dek is, we kunnen geen talenten aan de kant laten staan of onder hun niveau inschakelen.’ Hij heeft wel een grote wens: een arbeidsbureau 3.0. Daar moeten mensen zitten die samen met werknemers kunnen bekijken welke stappen ze kunnen nemen. Als ze werkloos zijn, welke opleiding hen weer kansrijk maakt. Maar ook werkenden die een andere kant op willen of werkloosheid vrezen, moeten er kunnen aankloppen. En zelfs kleine bedrijven die te weinig middelen hebben om hun personeel scholing aan te bieden. ‘Talentontwikkeling moet daar centraal staan. De hulp is nu reactief, versnipperd en vanuit de zelfredzaamheidsgedachte georganiseerd.’

Economie na corona
Een nieuw model, een nieuw beleid? (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 8 juli 2021):
Na corona zijn macro-economische inzichten veranderd, zoals over de rol van de centrale bank. Daarachter liggen politieke opvattingen – over staat en markt bijvoorbeeld. De vraag is of economische verschuivingen zich laten vertalen in politiek beleid.
De nieuwe, ontspannen houding werd ook beleid. CPB-directeur Pieter Hasekamp stond in juni 2020 schouder aan schouder met Klaas Knot in de Tweede Kamer om de parlementariërs te bezweren dat Nederland best een staatsschuld van 75 procent van het bbp kan hebben.
De Nederlandse economie heeft nog steeds de problemen van 2019: stikstof, PFAS, biodiversiteit, klimaat, financieel onveilige arbeidsmarkt, scheve belastingdruk, jojo’ende huizenprijzen, woningnood, hypotheekschulden, pensioenstelsel – plus grote schade voor twee jaargangen kinderen in het onderwijs. We moeten die problemen gaan oplossen met diezelfde mensen die ze veroorzaakten (of erbij stonden en toekeken), want de kiezer zadelde Nederland op met Rutte IV. De enige nieuwkomer van belang, Sigrid Kaag, krijgt er een zware dobber aan.
Gelukkig is hulp onderweg: Marjan Minnesma gaat de staat opnieuw voor de rechter slepen om desnoods met een dwangsom actie af te dwingen. Wie weet wordt dat het nieuwe verandermodel blueblack%omgezet worden.

Urgenda stapt opnieuw naar rechter in klimaatzaak: eist dwangsom van de Staat (Binnenlandredactie AD 27 juni 2021):
Klimaatorganisatie Urgenda gaat opnieuw naar de rechter om een dwangsom te eisen in de klimaatzaak. Dat heeft Urgenda-directeur Marjan Minnesma gezegd in het televisieprogramma Buitenhof. Nederland voldoet volgens Urgenda nog steeds niet aan de klimaatdoelstellingen die in 2015 werden opgelegd.
In 2015 besloot de rechter dat de uitstoot van broeikasgassen eind 2020 met tenminste 25 procent verminderd moest zijn ten opzichte van 1990. Volgens het CBS zat Nederland eind vorig jaar op 24,5 procent, maar volgens de milieuorganisatie is dit beeld vertekend. Urgenda dreigde daarom in mei met een terugkeer naar de rechter als het kabinet niet binnen een maand met een extra pakket klimaatmaatregelen zou komen “om dit jaar alsnog het vonnis uit te voeren na zes jaar dralen”.

De column Het is een mythe dat 1 miljoen huizen bouwen de oplossing is voor de overspannen huizenmarkt (Peter de Waard Volkskrant 1 juli 2021 p. 21) wordt door de column van Dirk Bezemer Baksteenmythe in De Groene Amsterdammer 1 juli 2021 onderbouwd.
Grappig hoe de politiek zich niet bewust lijkt van iets wat toch zonneklaar is. Hoewel, grappig? Laten we niet naïef zijn. Waar veel onwetendheid lijkt te heersen onder verder toch heel intelligente mensen, daar vind je meestal ook actieve lobby’s en belangenverstrengeling. Wie heeft er belang bij de baksteenmythe?

Topambtenaar die zich verloor in waanideeën (Peter de Waard Volkskrant 6 mei 2019 p. 8):
Frans Rutten (1934-2019) was zonder meer een van de invloedrijkste ambtenaren en kabinetsadviseurs van na de oorlog. Naar zijn nieuwjaarsartikelen in het vakblad ESB (Economische Statistische Berichten) werd reikhalzend uitgekeken. Ze vormden de leidraad voor de achtereenvolgende kabinetten-Den Uyl, -Van Agt en -Lubbers.
Econoom Jan Pen schreef in Het Parool: ‘De ambtelijke macht (‘vierde macht’) kwam tot volle ontplooiing tussen 1973 en 1990, de tijd van Rutten. Er was daar een zekere strijd aan de gang, met Sociale Zaken, waar ze een wat linkser beleid wilden, en met Financiën, waar ze over de centen gingen. Men trok zich zo weinig mogelijk aan van de ministers die er toevallig zaten. De strijd werd meer en meer ideologisch, want Rutten wilde meer markt en minder overheid.’
Nooit meer dezelfde status
Het traditionele nieuwjaarsartikel in ESB zou nooit meer dezelfde status krijgen als onder Frans Rutten. Bij de WRR bleef Rutten maar drie jaar, waarna hij hoogleraar werd aan de Erasmus Universiteit. Hier ging hij in 1999 met emeritaat.
De overgang van geniaal naar gek vond plaats in de Jellinek-kliniek, waar hij in 1999 werd opgenomen vanwege een drankverslaving. Rutten transformeerde van een ‘lauwe gelovige’ in een godsdienstwaanzinnige die overal geloofsverval zag.
Tijdens een toespraak van het Contact Rooms-Katholieken – een tegenhanger van de verlichte 8 mei-beweging – wilde hij zo fel tekeergaan tegen de druiloren van Nederlandse bisschoppen die alles maar door de vingers zagen, dat zijn optreden werd afgelast. Hij spande vergeefs een zaak aan tegen kardinaal Simonis; de rechter noemde Rutten een ‘querulant’.

Volgens het rapport 'E i V' schetst Russell Shorto in gesprek met Martin Sommer (Volkskrant 3 oktober 2015) een te optimistisch beeld van Nederland. De High trust-samenleving volgens Alexander Rinnooy Kan is aan het afbrokkelen. Nederlandse politici als Ard van der Steur en Wilma Mansveld treden in het voetspoor van kardinaal Simonis Wir haben es nicht gewusst en wassen hun handen in onschuld.

Ik vrees voor de ondergang (Peter de Waard interviewt Kardinaal Simonis Volkskrant 16 juni 2007 p. 29):
Vrijdag vierde hij zijn 50-jarig priesterfeest, en zijn vertrek als aartsbisschop van Utrecht is nabij. Gesprek met Ad Simonis: ‘Mensen hebben in de hele geschiedenis gezondigd, maar vroeger gingen ze biechten.... Onderlinge verdeeldheid en secularisatie kenmerken de periode waarin Simonis de belangrijkste bestuurder was van de katholieke kerk in Nederland. ‘De kerk is ziek’, zei hij al in 1983.
U kunt er niet omheen dat u als bisschop en aartsbisschop ook bestuurder was.
‘In de woorden van oud-premier Van Agt heb ik getracht de winkel gaande te houden. Dat klinkt banaal, maar het was mijn taak om de zaak zo veel mogelijk bij elkaar te houden.’
De afgelopen vijftig jaar moeten, gezien de enorme secularisatie voor de rooms-katholieke kerk, de moeilijkste zijn geweest.
‘De moeilijkste periode is de reformatie geweest in de 16de eeuw. Toen was er onrust in Europa en dat heeft ook veel invloed gehad op Nederland. Daar gingen veel katholieken over naar het protestantisme en dat heeft grote spanningen veroorzaakt.’
Toen u priester werd gewijd waren er nog duizenden jongelingen die hun leven in dienst van de kerk stelden. Nu zijn er nog maar tien tot twintig priesterwijdingen per jaar in Nederland. Dat moet pijn doen.
‘Nederland is een missieland geworden, zoals monseigneur Ernst al zei in 1991. Maar het is niet alleen Nederland. Het hele Westen verkeert in een enorme culturele crisis. Door de secularisering is er een grote geestelijke leegte.’
Het is niet alleen het Westen. Ook in India en Brazilië is nu sprake van secularisering.
‘Overal waar welvaart komt, is er de bekoring je heil te zoeken in datgene wat concreet is, de materiële behoeftebevrediging.’
Als er geen armoede meer heerst, gelooft dus niemand meer. Dat is een paradox voor een kerk die vecht tegen armoede.
‘Secularisering is niet noodzakelijk een gevolg van de welvaart. Er zijn mensen die rijk zijn en daar op een heel goede manier mee omgaan. Maar ik moet bekennen dat rijkdom een bekoring is om je verlangen naar heil te verleggen.’

'De Palestijnen draaien op voor de zonden die Europa beging' (Ton Crijnen Trouw 15 maart 2000):
Kardinaal Simonis verwacht en de Israëlische opperrabbijn Meier Landau hoopt dat de paus bij zijn bezoek aan Israël om vergiffenis zal bidden voor het feit dat het Vaticaan in de oorlog heeft gezwegen over de holocaust. Gebeurt dat inderdaad, dan is het passend als hij tegelijkertijd de Israëliërs oproept de Palestijnen om vergeving te vragen voor het leed dat ze dit volk hebben aangedaan. Dat vindt Riah Aboe El-Assal, bisschop van de anglicaanse kerk in Jeruzalem. El-Assal (62), zelf Palestijn, is geestelijk leider van 8000 anglicanen in Israël, de Palestijnse Gebieden, Syrië, Jordanië en Libanon. Dezer dagen was de bisschop in ons land, op invitatie van de stichting Vrienden van Nazareth.
Hij vindt het terecht dat de joden er bij het Vaticaan op aandringen eindelijk excuses aan te bieden voor het zwijgen tijdens de massamoord op de joden door de nazi's. Maar dan dient, zo stelt hij, Israël hetzelfde te doen tegenover de Palestijnen. Alleen al voor het feit dat het hen in 1948 van hun grond heeft verdreven.

Dimensies van bewustzijn Deel 3: bewustzijnsverandering en maatschappelijke hervorming (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #105 24 december 2020):
Bespreking van: Christina von Dreien, Bewustzijn schept vrede
Dit is het derde boek van en over Christina von Dreien, een inmiddels 19-jarige jongedame met bijzondere ervaringen van andere bewustzijnsdimensies, die daarover wereldwijd lezingen geeft. De twee boeken die haar moeder Bernadette over haar heeft geschreven zijn besproken in nr 101 en 102. De boeken zijn vertaald in twaalf talen en blijken internationale bestsellers te zijn. Dit derde boek heeft zij zelf gescheven. Het is een compilatie van teksten van haarzelf, samengesteld door haar uitgever. Inmiddels is er ook een vierde deel gepubliceerd met de opwekkende titel Uiteindelijk komt alles goed.
Slotopmerkingen: nogmaals eigen verantwoordelijkheid
Zodra we verantwoordelijkheid nemen voor alles wat we doen en niet doen... voor wat we doen met de informatie die we krijgen en ook waar we onze informatie vandaan halen, komen we in onze kracht te staan... Mensen die in hun kracht staan, leven vanuit hun ziel, en als veel mensen vanuit hun ziel leven, kan het systeem dat we tot nu toe gehad hebben niet langer blijven bestaan” (p 312).
We nemen onze verantwoordelijkheid als we beseffen dat we... de toekomst creëren. Als je een beeld wil vormen van hoe de Aarde er in de toekomst uit uit zou moeten zien, denk dan na over wat je... kunt veranderen, zodat deze toekomst kan ontstaan... In de toekomstige samenleving moet iedereen op de plek zitten waar hij vanuit zijn ziel thuishoort, waarbij we met ons allen ook een eenheid vormen” (p 307-08).

Net als in de column van Asha ten Broeke Volkskrant 25 juni 2021 (p. 29) wordt Eva , in de The Mother van Mira Alfassa en in BRES #328 jul/aug 2021 met behulp van het ‘balansmechanisme’ ‘Zaaien en Oogsten’ toegelicht.

Laten we als vrouwen dus vooral fuck zeggen. 11 procent van de studentes wordt verkracht. Fuck (Asha ten Broeke Volkskrant 25 juni 2021 p. 29):
Ik zou verder willen gaan: als het onverteerbare zich vermomt als fatsoen, is onfatsoen het beste antwoord.
Dat vindt ook schrijfster Mona Eltahawy. In onder meer haar boek The Seven Necessary Sins for Women and Girls stelt ze dat racisme aanstootgevender is dan het woord fuck; armoede is aanstootgevender dan het woord fuck; de onderdrukking van vrouwen is aanstootgevender dan het woord fuck.

BRES bewustzijn in beweging (#323 sept/okt 2020) heeft als thema Beschaving.
Of we met z'n allen een 'beschaving' vormen hangt helemaal van onszelf af.
Er is een balans tussen de natuur en de mens. Als de mens minder overheersend is laat de natuur zich meer zien en omgekeerd lijkt de natuur zich terug te trekken als de mens weer heel duidelijk overheersend aanwezig is. Corina Zuiderduin werkt dit thema uit in Mysteries van de dood (p. 24-33) en Jaap Hiddinga in zijn publicaties De hypocrisie van de menselijke beschaving (p. 8-15), Balans in onze beschaving (p. 54-62) en ‘Wereld in beweging’ (p. 90-91). Uit Mysteries van de dood van Corina Zuiderduin blijkt dat de esoterie op de mysterietraditie van Thoth, de Egyptische god van wijsheid, die de Grieken Hermes Trismegistus noemden voortborduurt.

Tobias Reijngoud boek Weten is meer dan meten (een recensie staat in de Volkskrant 23 februari 2012):
Spraakmakende opinieleiders over de economisering van de samenleving:
Hans Achterhuis, filosoof en publicist * Frank Ankersmit, historicus * Jan Blokker, publicist * Peter Blom, directievoorzitter Triodos Bank * Arnoud Boot, hoogleraar financiële markten * Arjo Klamer, hoogleraar economie van kunst en cultuur * Jos van der Lans, cultuurpsycholoog en publicist * Grahame Lock, hoogleraar filosofie * Rob Riemen, directeur Nexus Instituut * Abram de Swaan, socioloog * Evelien Tonkens, bijzonder hoogleraar actief burgerschap * Marian Verkerk, hoogleraar zorgethiek * en anderen.
In zijn boek laat Tobias Reijngoud zien dat het in de kern nog steeds draait om het eerder door Aristoteles onderkende spanningsveld tussen ’Kwaliteit en Kwantiteit’. Of met andere woorden Plato's Ideeën wereld, de Allegorie van de grot is nog steeds actueel: Kenmerkend voor Plato’s idealisme is dat de abstracte wereld van de Ideeën meer realiteit bezit dan de materiële wereld van de tastbare dingen.

Niet alleen Shell moet aan de slag na vonnis, consumenten en automobilisten ook (Martin Kroon en Henk Wardenaar Volkskrant 28 juni 2021 p. 20):
Blij dat de rechter Shell opdraagt meer te doen om CO2 -uitstoot terug te dringen? Ga dan ook het eigen rijgedrag aanpassen, dat gaat sneller en heeft meer effect dan de moeizame omschakeling van oliebedrijven.
Bij consumenten gaat het vooral om gedragsverandering: dat vergt geen grote investeringen of innovatieve technische doorbraken. En het kan vaak al van de ene dag op de andere – net als stoppen met roken.
Gaspedaal
De broodnodige gedragsverandering bij automobilisten is al bekend, en heet ‘Het Nieuwe Rijden’. Wie dat consequent toepast, kan 10 tot 30 procent brandstof besparen, simpelweg door rustiger te accelereren en in een hogere versnelling met minder toeren te rijden (bijvoorbeeld 50 kilometer per uur in de vierde versnelling). En – ook goed voor minder stikstof – door maximaal 100 te rijden op de snelweg, sowieso de veiligste rijstijl en met cruise control heel relaxed.
Snelle investeerders krijgen gouden kans (Christopher Christiaanse Volkskrant 28 juni 2021 p. 20):
Als Shell olievelden gaat verkopen, zijn de kleinere bedrijven, veelal gefinancierd met private equity, waarschijnlijk de kopers. Dat is slecht nieuws voor het klimaat.
De enige die deze maatregelen kan opleggen is al eens eerder toegesproken, en wel in de Urgenda-uitspraak: de overheid. Het kabinet mag zich niet verschuilen achter zijn demissionaire status, maar moet snel actie ondernemen, zodat het klimaat de winnaar kan blijven van deze uitspraak.

Nederland moet hard op zoek naar natuur om te beschermen (Mac van Dinther Volkskrant 26 juni 2021 Wetenschap p. 20-23):
In 2030 moet 30 procent van het Nederlandse grondgebied beschermde natuur zijn. Dat betekent werk aan de winkel, want zoveel natuur is er nog niet. Hoe kan het doel worden gehaald?
Je zou kunnen zeggen: wat maakt zo’n weilandje nou uit? Een paar hectaren natuur meer of minder, wat zou het? Maar oppervlakten doen ertoe als Nederland later dit jaar in het Chinese Kunming aanschuift bij de onderhandelingen over de Convention on Biological Diversity (CBD) van de Verenigde Naties.
De ambitie van de CBD, ‘het Parijs van de biodiversiteit’, is dat eenderde van de planeet wordt beschermd voor het behoud van biodiversiteit. Europese landen hebben die afspraak overgenomen in hun eigen EU-biodiversiteitsstrategie, die spreekt over ‘ten minste’ 30 procent beschermde natuur in 2030.
Als Nederland daar een evenredig aandeel van wil halen, moet het aan de bak, want zoveel hebben we nog niet. Dan telt alles mee, ook de Driehoek in Wageningen. Dat roept vragen op, zoals: hoeveel natuur heeft Nederland nu en wat komen we tekort als we die 30 procent willen halen? En is alles wat wij natuur noemen die naam wel waard?
Als er een wil is, is er een weg, meent hoogleraar Olff. ‘De coronacrisis heeft laten zien dat Nederland tot grootschalige en drastische maatregelen in staat is als het moet.’ Dat vraagt ook volgens hem om van boven, wat een breuk zou zijn met het huidige beleid waarin natuurbeheer is gedecentraliseerd naar provincies. ‘Juist beheer op te kleine ruimtelijke schaal is een belangrijke oorzaak van de huidige biodiversiteitscrisis. Natuur houdt niet op bij provinciegrenzen.’

EU-akkoord moet landbouw een beetje groener maken (Gijs Moes Trouw 25 juni 2021):
Frans Timmermans, vice-voorzitter van de Europese Commissie, is enthousiast over het resultaat: “Dit akkoord markeert het begin van een echte verschuiving in de Europese landbouw.”
De CO2-uitstoot van de Europese landbouw, voor de helft afkomstig van de veeteelt, is niet gedaald sinds 2010.
De Groenen in het Europarlement hebben al laten weten tegen de plannen te zullen stemmen. Europarlementariër Bas Eickhout is ronduit teleurgesteld. “Ik word hier echt een beetje depressief van”, zegt hij tegen de NOS. “Tot 2027 zal er weinig veranderen.” Zijn collega Annie Schreijer-Pierik (CDA) is blij dat er een ‘werkbaar’ akkoord ligt. “Dit resultaat blijft natuurlijk een compromis.”

Kwaliteit (Pieter Klok Volkskrant 26 juni 2021 Opinie p. 29):
Toen ik 21 jaar geleden vol ambitie bij deze krant begon te werken, waarschuwde de toenmalige hoofdredacteur me dat ik op de Titanic had plaatsgenomen. Het schip van de krant was zinkende, internet was onze ijsberg. Inmiddels kunnen we concluderen dat hij gelukkig geen gelijk heeft gekregen. De krant – of preciezer: de journalistiek die de krant biedt – is ook in tijden van internet onmisbaar gebleken.

'Ik richt mijn energie op maatschappelijke vraagstukken' (Merlijn Twaalfhoven de Volkskrant 3 februari 2018, Opinie p. 4):
'Kunstenaars kijken met een andere blik naar de samenleving dan beleidsmakers en wetenschappers. Ik wil hen laten meedenken om nieuwe wegen te ontdekken. Laten we als musici geen achtergrondmuziekje spelen als de Titanic zinkt, maar op de brug gaan staan zodat degenen die aan het roer zijn niet alleen rationele beslissingen nemen maar ook luisteren naar hun gevoel, openstaan voor creatieve oplossingen en een visie ontwikkelen die voorbijgaat aan de zichtbare horizon.'

Politieke polarisatie VS dringt ook de katholieke kerk binnen (Maral Noshad Shariff Volkskrant juni 2021 p. 8):
De Amerikaanse president Joe Biden krijgt forse tegenwind van bisschoppen uit zijn geliefde katholieke kerk. De geestelijken willen Biden – die bijna elke zondag in de knielbanken is te vinden – de Heilige Communie weigeren omdat ze het niet eens zijn met zijn progressieve abortuspolitiek.
De harde opstelling van de conservatieve stroming in de Amerikaanse katholieke kerk gaat namelijk in tegen de wil van paus Franciscus. Die werkte onder president Barack Obama samen met Biden aan het Klimaatakkoord van Parijs. De paus heeft steeds gezegd dat de katholieke kerk een thuis moet bieden aan iedereen, progressief en conservatief.

Mindfulness, meditatie en Krishnamurti: een exploratie (Willeke Rietdijk Theosofia juni 2017 p. 86):
Parallel aan de start van mijn promotieonderzoek begon ik met het meer formeel beoefenen van mindfulness, volgens Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), en vipassana-meditatie naar de leringen van S.N. Goenka. Tevens ben ik gekwalifceerd MBSR-docent en mindfulness-docent aan leerlingen en personeel in onderwijsinstellingen.
87: De MBSR en verwante programma’s zijn specifek gestoeld op de inzichtsmeditatie-variant binnen het boeddhisme, oftewel ‘vipassana’, waarover later meer. Ook verwijst Jon Kabat-Zinn naar andere geestelijk leiders, waaronder Krishnamurti. ‘Keuzeloos gewaarzijn’ is bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel van de meditatietraining in de MBSR-cursussen.
88: Vipassana
In tiendaagse stilteretraites leerde ik vipassana beoefenen, zoals werd onderwezen door de onlangs overleden Birmese leraar S.N. Goenka. Ik vond dit belangrijk voor mijn promotieonderzoek over mindfulness-meditatie en wenste verder inzicht te krijgen, zowel in mijn eigen geest en denken, als in de meditatievorm die ten grondslag ligt aan MBSR.

Jan Bor over zen en religie als ‘gedateerde troep’ (Paul Delfgaauw 24 mei 2016):
Krishnamurti noemt, in zijn gesprekken met David Bohm, de enorme energie die vrij komt als het denken niet meer afgeleid is en verdeelt en heerst, maar in opperste eenpuntig gerichte aandacht in staat is de energie van het universele bewustzijn te raken en te ontvangen.
Ja, dualiteit is dodelijk vermoeiend. Uitermate logisch ook omdat het een kunstmatige constructie is. Hoewel de weg er uit vandaan ook vermoeiend is. Het is net alsof je lichaam moet ont-wennen aan dat dualistische gedoe. Maar gelukkig biedt (de eenpuntsgerichte) meditatie een lekker relaxen.

De weg van het midden (Rohit Mehta Theosofia juni 2015 p. 70,71):
Rohit Mehta schreef boeken en artikelen over theosofie en meditatie en gaf wereldwijd lezingen. In het Nederlands verschenen Zoek naar de Weg, over Licht op het Pad en De Scheppende Stilte over De Stem van de Stilte (UTVN Lotusreeeks 1). Dit artikel is een bewerkte samenvatting van een voordacht voor de conventie in Adyar in december 1956.
De ‘weg van het midden’
Om de aard van de ‘weg van het midden’ te kunnen begrijpen, moet men zich terdege rekenschap geven van het pad der uitersten en van alles wat dit inhoudt … Het denken werkt in de sfeer van ; de hele structuur van kennis is opgebouwd uit processen van vergelijking en tegenstelling. Hiervoor moet het een norm of maatstaf aanhouden, met andere woorden: het moet een vast punt hebben, waaromheen het de schemata van kennis kan construeren. Dit is zijn ideatie, zijn ideaalmodel, waarmee het kan beoordelen en waarderen. Datgene wat met deze norm overeenkomt noemt men goed en wat er niet in past is fout, of slecht …
Bewustzijnsontwikkeling door conflicten
Elke wijziging in het bewustzijn, elke verandering van denken is een beweging in de sfeer van tegenstellingen. Deze beweging van de ene tegenstelling, of het ene uiterste, naar een andere is het proces waardoor het bewustzijn groeit en ontwikkelt. Dit ontwikkelingsproces is eindeloos, want elk bereikt eindpunt vormt op zijn beurt weer een beginpunt van waaruit een nieuw ontwikkelingsproces aanvangt. These en antithese, stelling en tegenstelling, zijn de beide polen in het denken. Zelfs wanneer een synthese is bereikt, wordt die ook weer een stelling die zijn eigen tegenstelling oproept. Het proces van bewustzijnsontwikkeling houdt zo in wezen een conflict van tegenstellingen in.

Jaap Dronkers schrijft in de Volkskrant van 15 januari 2005):
‘Het noodzakelijke evenwicht tussen de drie tradities 'Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap' (Principes) is sinds de jaren zestig teloor gegaan. Het motto van het kabinet-DenUyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’, ging alleen over ongelijkheid. Het gaat vooral om het herstel van individuele en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van samenleving, buurt, school en gezin. Sinds de jaren zeventig is de ongelijkheid gegroeid, de gemeenschapszin verzwakt en is er dus voor links weer een wereld te winnen.’

GELUK ALS OP ZOEK ZIJN NAAR WAT JE AL HEBT (Hans Feddema Civis Mundi Digitaal #21):
‘Initiatiefneemster Marieke v IJssel van de GeluksRoute 2013 Leiden, strikte me om in mijn woning in hartje middeleeuws Leiden jullie filosofisch en interactief wat over geluk te vertellen: wat het is, hoe we het krijgen, verliezen, vasthouden en zo of hoe ook mijn eigen leven een toonbeeld dan wel het tegendeel van geluk lijkt. En of zo zei ze bijvoorbeeld de antropologische artefacten, schilderijen en vele boeken in m’n huis daarvan een illustratie zijn en wat wij zo kunnen leren van de blijheid, fierheid en het vanuit het hart leven van Afrikanen (hun energie werkt aanstekelijk, voel me gelukkig in Afrika).En in hoeverre naast Luther King ook Gandhi, met zijn ‘My life is my message’ of ‘Be the change you want to see’, een deel van mijn geluk is gaan vormen en niet te vergeten naast diens ahimsa ook zijn soul force, dus zielskracht, als middel om moedig in het leven te staan en geen slapende geest te hebben, zoals bij velen volgens hem het geval zou zijn.
Waar je op focust word je.
Mijn advies is nogmaals: Houd van jezelf en wees een actieve speler in het leven, liefdevol en vriendelijk. De attitude is daarbij met een parafrasering van een uitspraak van John F. Kennedy :’Van belang is niet wat het leven jou brengt, maar wat jij het leven brengt’. Word je weer bewust van je missie, die je ziel zich heeft gesteld voorafgaand aan je incarnatie. Ook omdat anders je ziel tijdens het leven wel gaat protesteren, wat vaak het tegendeel van geluk brengt.

Het leerproces op aarde, er is altijd een Derde Weg, die mij bij het outplacement bureau van Ede & Partners is aangereikt wordt door Ian Buruma, René Cuperus, Klaas van Egmond en Hans Feddema belicht. Waarom laten we ons nog steeds overheersen door de dwaasheid, die Desiderius Erasmus al heeft onderkend? De esoterie, theosofie leert dat het vraagstuk van Ester van Fenema in de private sfeer analoog is aan mijn conflict in de bedrijfssfeer.

Transparantie demystificeert leiderschap
Het gaat niet meer om leiderschap maar om mythevorming (Sybren van der Schaar 8 juli 2021):
Rond leiderschap hangt een mythe. De mythe dat als je een goede leider hebt, het wel goed zal komen. Deze mythe wordt door extreme hoge bonussen instant gehouden en zelfs versterkt. Onlangs kreeg Booking.com veel kritiek toen 28 miljoen aan bonussen werden uitgekeerd aan haar topbestuurders ondanks de 100 miljoen staatssteun die ze hadden gekregen. Vooral beursgenoteerde organisaties hebben baat bij de mythe van leiderschap. Want het aanstellen van een “goede” leider doet de aandelen stijgen. Hetzelfde fenomeen zien we terug bij aanstellen van een nieuwe voetbaltrainer.

Is de Derde wereld het nieuwe taboe? (Peter de Waard Volkskrant 7 maart 2017 p. 29):
Er is enorm veel armoede, behalve buiten Nederland. Dit is de eerste verkiezingscampagne waar het woord Derde Wereld tot taboe is verklaard. Over immigratie en is alle politieke correctheid verdwenen, maar een pleidooi voor hulp aan de armsten in de wereld is anno 2017 een even grote electorale miskleun als het afschaffen van de leerplicht.
De Wereldraad van Kerken kwam als eerste met een pleidooi om 1 procent van het bbp daaraan uit te geven. Daarna werd het een links stokpaardje. Nobelprijswinnaar Jan Tinbergen dacht dat met dit percentage de spaar- en investeringstekorten in de Derde Wereld op te heffen waren en het welvaartsverschil met het Westen zou kunnen worden gedicht. Omdat private partijen voor eenderde zouden zorgen moest 0,7 procent van de overheden komen.
Met de secularisatie en teloorgang van de sociaal-democratie wordt ook de erfenis van Jan Pronk c.s. verkwanselt. Het budget voor de armsten daalde de afgelopen tien jaar met 1,6 miljard euro tot 2,2 miljard. Nederland ligt nu ver achter op de Scandinavische landen en zelfs op Groot-Brittannië waar de Tory-regering de hulp aan de Derde Wereld in tact houdt.
Oxfam Novib sprak twee jaar geleden van een blamage toen het percentage was gedaald tot 0,52 procent. Als het aan de PVV ligt wordt ontwikkelingssamenwerking helemaal geschrapt: 0,0 procent van het bbp. De rest doet er het zwijgen toe.

Nieuwe spiritualiteit als derde weg tussen het materialistische paradigma en kerkelijke dogmatiek (Hans Feddema Civis Mundi Digitaal #14 31 oktober 2012):
Opvallende exponenten van deze Derde Weg
Ik noem hier ter oriëntatie en informatie een aantal opvallende exponenten van die derde weg:
Carl Gustav Jung (baanbrekende voorloper en meer dan dat); Joseph Campbell (mythe-expert en bijna even baanbrekend als Jung); William James; Oscar Wilde, Joseph Conrad; Wayne Dyer (zeer invloedrijk spiritueel non-fictie schrijver en recent maker van de film De Verschuiving, gericht op de omschakeling van Ambitieus naar Zinvol leven); Thomas Moore; Deepak Chopra (een fenomenale schrijver en denker en uit een India afkomstige Amerikaan); Paul Ferrini (schreef veel boeken over de Liefde); Paul Heelas (hoogleraar godsdienstsociologie, vooral bekend door zijn boek Spiritual Revolution, gebaseerd op onderzoek in West-Engeland, waarin naast de teruggang van de kerken daarentegen de spiritualiteit erg blijkt op te komen in vooral het bedrijfsleven, het onderwijs, de zorg, maatschappelijk werk en ook binnen de muren van de kerk, zij het daar nog vaak zonder erkenning); Marianne Williamson (overbekend door haar boeken en lezingen vanuit de Course of Miracles en als eenmalige tekstschrijver voor Mandela); Gary Zukav (vooral bekend door z’n boek Zetel van de ziel); Sanaya Roman (het grote belang van in vreugde leven); Eileen Caddy (nog steeds invloedrijke Findhorn Beweging in Schotland, ook na haar dood), Eckhart Tolle (beroemd door Kracht van het Nu); Eugene Drewermann; Anselm Grün; Willigis Jäger (een der groten, ik lees z’n boeken met rode oortjes, is nog steeds lid v.d. R.Kath kerk, hoewel in ongenade gevallen in Rome door z’n integratie van zenboeddhisme en christendom tot een moderne spiritualiteit, die niettemin elk jaar 150.000 bezoekers in z’n centrum krijgt); Frederic Lenoir (‘Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed. Bestaan is een feit, leven een kunst’ 2010).

Voor niets (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 15 juli 2021 p. 9):
Ze lijken wel gek, zou een arbeidsmarkteconoom misschien zeggen.
Maar ze zijn niet gek, ze houden van hun werk. Gek, dat is de logica van de markt die zulke mensen voor gek verklaart. Een arbeidsmarktmodel dat beter past bij ‘bullshit jobs’, zoals David Graeber ze oneerbiedig noemde: frontdeskmedewerkers, formulierschrijvers, polisverkopers, verandermanagers, telefonische verkopers, tussenlaagmanagers, pr-specialisten – beroepen met lage niveaus van arbeidsbevrediging, een enkeling uitgezonderd. Die moet je betalen, anders lopen ze weg.
Dat doen ze niet in de zorg en andere essentiële beroepen, ook niet als ze na een intensief coronajaar best wat extra vakantie kunnen gebruiken. ‘De kinderen hebben zó slecht les gehad’, hoorde ik gisteren nog van een docent in het middelbaar onderwijs, ‘nu moet er waar mogelijk bijgewerkt en ingehaald worden.’ Dan ga je niet weg.
In de leerboeken economie is vrije tijd nog steeds een ‘goed’, iets waar je altijd meer van wilt, en werk ‘slecht’, iets waar je voor betaald moet worden. Het is een model dat klopt voor slopend fysiek werk, voor lopende banden en bullshit jobs. Wat erin mist, is voldoening en missiebesef. Dat verklaart waarom op veel werkplekken de geleverde bijdrage in geen verhouding staat tot het bescheiden salaris, met de vrijwilligers als voorhoede. Ze besparen tientallen miljoenen door een cyberaanval te voorkomen, of door ’s avonds nog even de digitale veiligheid van een ziekenhuis te testen. Voor niets.

Terug naar ‘Het Bureau’
J.J. Voskuil na de lockdown (Thijs Lijster De Groene Amsterdammer 15 juli 2021 p. 134-139):
De lockdown bevrijdde ons niet van ons kantoor, het kantoor bevrijdt ons juist van het leven. Op ons kantoor kunnen we iemand anders zijn, opgeruimder, indrukwekkender, professioneler. Dat wist J.J. Voskuil al.
Het Bureau is eigenlijk een fenomenologie van de bullshit job, de term die antropoloog David Graeber muntte om te verwijzen naar het soort werk dat niet eens zozeer door de buitenwacht als zinloos wordt bestempeld, maar waar bovenal degene die het werk doet het nut niet van inziet. In de meeste gevallen betreft het dan kantoorwerk. Uit een enquête, uitgevoerd in Nederland naar aanleiding van Graebers artikel, beantwoordde maar liefst veertig procent van de deelnemers de vraag of zijn/haar baan een betekenisvolle bijdrage aan de wereld leverde ontkennend.
In diverse interviews heeft Mark Rutte op de vraag naar zijn favoriete boek geantwoord dat dat Het Bureau was. Het getob van Maarten Koning lijkt op het eerste gezicht moeilijk te rijmen met het zo opgeruimde karakter van de premier. Maar misschien zit ook voor Rutte precies daarin de aantrekkingskracht van Het Bureau: dat Voskuil je toestaat om je eigen werk, je eigen leven zelfs, met eenzelfde soort distantie tegemoet te treden. Dan zou Rutte’s beruchte ‘teflonlaag’ er dus in kunnen bestaan dat hij, net als Voskuil, alles wat om hem heen plaatsvindt – ministerraden, Kamerdebatten, parlementaire enquêtes, enzovoorts – eigenlijk maar onzin vindt.
Het is een tegelijk grappige en huiveringwekkende gedachte, die evenwel goed aansluit bij de neoliberale fictie van de kleine overheid: in Nederland is zelfs het premierschap een bullshit job.

Co-auteur: robot (Erik van den Berg Volkskrant 23 december 2017 Sir Edmund p. 20-21):
Een robot die zelfstandig verhalen schrijft is de heilige graal in kunstmatige intelligentie. Vooralsnog blijft het bij samen schrijven met een auteur, bleek bij een poging een robot een hoofdstuk te laten toevoegen aan de toekomstklassieker Ik, Robot.
De heilige graal
Voor wie het Meertens Instituut associeert met J.J. Voskuils Het Bureau, met dialectonderzoek en midwinterhoornblazen: artificiële intelligentie is ook hier niet meer weg te denken, zegt Folgert Karsdorp (34), taaltechnoloog aan het Meertens: 'Het instituut beheert onder meer de Verhalenbank en de Liederenbank, omvangrijke collecties volksverhalen en liederen die een prachtige bron voor onderzoek vormen. Met digitale technieken kunnen we die op een nieuwe manier bekijken.
Helaas had Karsdorp geen goed nieuws voor de CPNB. 'Mijn antwoord was kortweg: nee, dat kan een computer niet. Een machine die zelfstandig verhalen schrijft, is de heilige graal in kunstmatige intelligentie. Er wordt wereldwijd onderzoek naar gedaan, maar zover zijn we nog lang niet.'

Frits Bolkestein, liberale vrijbuiter
‘Daar ben ik bang voor, slappe mensen’ (Margreet Fogteloo interviewt Frits Bolkestein De Groene Amsterdammer 15 juli 2021 p. 28-33):
Van alle waarden staat vrijheid voor Frits Bolkestein bovenaan, daar heeft hij zijn hele politieke carrière voor gestaan. Een gesprek met dé man van de liberale partij. ‘Ik ben soeverein tot in de dood.’
Bolkestein publiceerde een tiental boeken over politiek en samenleving, met titels als Woorden hebben hun betekenis (1992), Moslim in de polder (1997), De intellectuele verleiding (2015) en zijn allerrecentste Bij het scheiden van de markt (2019), geschreven in een nuchtere stijl en met feitelijke constateringen vanuit de logica van een liberaal. Een terugkerend thema is zijn ergernis over de romantische idealen van de jaren zestig die volgens hem waren losgezongen van de werkelijkheid, daarbij refererend aan Du contrat social, het standaardwerk van de achttiende-eeuwse filosoof Jean-Jacques Rousseau. Daar liggen de wortels van het idyllische mensbeeld dat ieder voor zich kan uitmaken wat goed en wat slecht is, zonder zich te laten leiden door een autoriteit of plichtsbesef.

Frits Bolkestein heeft gelijk wanneer hij stelt: In der Beschränkung zeigt sich der Meister. Hij heeft ongelijk wanneer hij vindt dat politieke filosofen altijd achter op de geschiedenis en de politieke ontwikkelingen lopen.
Bolkestein is het niet eens met Benjamin Barber en Hans Feddema die een Derde Weg , lees een paradigmawisseling proberen te vinden die noch jihad noch McWorld is. Maar die Derde weg is er niet volgens Bolkestein: McWorld is namelijk onlosmakelijk met de democratie verweven. Het gaat echter primair om wat Haridas Chaudhuri stelt: De opgave voor ieder nieuw tijdperk is een opnieuw geïntegreerd wereldbeeld, een nieuwe synthese van oude wijsheid en toekomstige aspiraties en idealen. Het fenomeen aspiratie, lees de twee in één Boeddha-natuur (geest-ziel, 'ziel-type',zelf-eon) , de Twee kanten van één medaille, de ‘Binnenwereld en Buitenwereld’, de ‘Microkosmos en Macrokosmos’ wordt verklaard in het boek Het Goddelijke binnen je bereik Gesprekken met de moeder (1953)van Mirra Alfassa.

(Geen) rechts, wit bastion (Hassan Bahara Volkskrant 27 april 2019 Zaterdag p. 6-7):
Dat is niet naar de zin van een handvol Nederlandse antiracisme-activisten op Twitter die het De Balie, en Yoeri Albrecht in het bijzonder, kwalijk nemen dat twee jaar geleden in het debatcentrum openlijk werd gediscussieerd over het terugdringen van de moslimpopulatie in westerse landen. Eltahawy, die zichzelf duidelijk in het links-activistische kamp schaart, heeft niets te zoeken in De Balie, vinden de antiracisten. Weet ze bovendien wel dat een ‘FvD-prominent’ – rechtsfilosoof Paul Cliteur – in De Balie heeft gezegd dat hij geïnteresseerd is in de ‘voorzichtige’ -deportatie van moslims?
Sommigen beschouwen hem hierom als de nonchalante opzichter van een ‘marktplaats voor ideeën’ waar alle opvattingen welkom zijn. Albrecht bestrijdt die kwalificatie.
‘Ik geloof zeker niet in een plek waar anything goes. Niet alles hoeft een podium te krijgen. Zeker als het buiten de bandbreedte van de rechtsstatelijkheid valt, zoals fascisme. Wat ik belangrijk vind, is het helende licht van de rede en fysieke nabijheid. Daarom vind ik dat we vooral bij elkaar moeten komen om met elkaar te praten en elkaar te begrijpen.’
Eltahawy’s afzegging heeft de reputatie van zijn debatcentrum ‘grote schade’ berokkend, vreest Albrecht. Wie ter linkerzijde wil zich associëren met een plek die door Eltahawy en antiracisme-activisten op Twitter is afgeschilderd als een podium voor extreem-rechts?

Vrouwen wordt boos, ambitieus, wellustig en machtig (Maartje Laterveer interviewt Mona Eltahawy Volkskrant 20 april 2019 Zaterdag p. 2-5):
De Egyptisch-Amerikaanse journalist Mona Eltahawy is moslim en feminist. Ze strijdt tegen het patriarchaat, zowel in het Midden-Oosten als in het Westen.
Volgens sommige critici plaatst u zichzelf met uw openlijke afkeer van de hoofddoek op één lijn met nationalistische politici die de boerka willen verbieden. Wat vindt u daarvan?
‘Het is dit soort politici helemaal niet te doen om vrouwen, zij misbruiken het vrouwenlichaam alleen maar voor hun eigen politieke gewin. Kijk naar de Arabische Lente, dat was niets anders dan een politieke revolutie waar vrouwen een grote rol in hebben gespeeld, maar toen de machthebbers waren afgezet, werd vrouwen gezegd: dankjewel, jullie kunnen nu weer naar huis. En daar zitten ze nog steeds. Wij hebben een sociale en seksuele revolutie nodig. Zonder deze twee is een politieke revolutie niets waard.’
Wat is volgens u de winst van MeToo tot dusver?
‘De beweging heeft in elk geval voor een schokgolf gezorgd onder mannen én vrouwen. Mannen is nooit geleerd dat vrouwen terug konden vechten, en andersom hebben vrouwen nooit geleerd om terug te vechten. Wij worden geconditioneerd om passief te zijn, aardig, beleefd. Ik zeg: fuck aardig zijn, fuck beleefd zijn, want dat heeft ons niets gebracht. Willen we het patriarchaat bestrijden, dan moeten vrouwen al die dingen worden die we niet krijgen aangeleerd: boos, ambitieus, goddeloos, gewelddadig, wellustig, machtig.’

Het verraad van de feministen (Jolanda Withuis Volkskrant 10 oktober 2016 p. 18):
Feminisme en islam
Dit is de bekorte versie van de speech die de auteur donderdag hield bij de presentatie van Heilige identiteiten van promovendus Machteld Zee.
Met Machteld Zee lijkt een nieuwe generatie feministen op te staan, zij het vooralsnog meer búiten dan in Nederland. Belangrijk is bijvoorbeeld de Amerikaans-Egyptische auteur Mona Eltahawy, die naar aanleiding van het seksueel geweld op het Tahrirplein het indrukwekkende essay Why do they hate us? publiceerde. Die nieuwe generatie offert de feministische idealen niet op aan politiek correcte blindheid.

Smartengeld voor slachtoffers Gronings bevingsgebied
‘Waar is hier de menselijkheid?’ (Roos van der Lint De Groene Amsterdammer 24 juni 2021 p. 5):
Slachtoffers van de Groningse gaswinning kunnen binnenkort aanspraak maken op smartengeld, als zij hun leed tenminste hard kunnen maken. ‘Verdriet is niet in geld uit te drukken.’
Het land boven het Groningenveld behoeft geen mooie verhalen: de aardbevingen zijn een direct gevolg van de aardgaswinning die hier sinds 1963 de bodem in beweging brengt. Bewoners ervaren ze niet als het noodlot, maar als onrecht dat hun wordt aangedaan. Als je een symbool voor deze bevingen moest bedenken, dan zou dat het euroteken in de ogen van directeuren, aandeelhouders en ministers door de jaren heen moeten zijn.

Onbetrouwbare overheid
Regels? Die zijn vooral voor anderen (Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers De Groene Amsterdammer 24 juni 2021 p. 12-13):
Terwijl de Nederlandse overheid de burger steeds meer is gaan zien als potentiële fraudeur, lijkt ze een blinde vlek te hebben voor misbruik van de regels in eigen gelederen.
Oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem waarschuwde begin deze maand in de NRC voor ‘een te harde afrekencultuur’. Alleen had hij het niet over de burger die dikwijls wordt vermorzeld door overheidsbeleid. Nee, hij sprak over de overheid zelf die het te zwaar te verduren zou hebben. Een overheid trouwens die hij als voorzitter van de onafhankelijke Onderzoeksraad voor Veiligheid dient te controleren.
De rapporten en onderzoeken worden traditiegetrouw in ontvangst genomen, al dan niet gevolgd door een klein cosmetisch ingreepje. En nieuwe regels, zoals een lobbyverbod van twee jaar voor ministers, kunnen zomaar (net als bonnetjes of memo’s) verdwijnen, ontdekte de Volkskrant laatst. Dat verbod had de vorm van een circulaire, meldde het departement van Binnenlandse Zaken desgevraagd. ‘Sinds januari 2020 is die vorm niet meer geschikt om ambtenaren iets te verbieden.’ Het voorgenomen verbod krijgt ‘een andere juridische vormgeving’. In de toekomst. Wanneer dat is mag Joost weten.
Want strikte regels die worden gehandhaafd, die zijn er vooral voor anderen.

Rutte’s verontwaardiging (Jan Lantink Volkskrant 28 juni 2021 p. 21):
Grote stoere woorden van onze premier Mark Rutte richting Hongarije en Orbán over de anti-homowetgeving en richting Poetin – ‘als hij op de EU-top komt dan blijf ik weg’. Nooit eerder zagen we hem zo activistisch. Is het misschien dezelfde truc die mensen als Poetin en Orbán ook regelmatig gebruiken: veel boze woorden over het buitenland om de aandacht af te leiden van de eigen binnenlandse problematiek. En als de formatie maar voldoende vertraagt, dan is na de zomer ook iedereen wel vergeten dat ze hem niet meer wilden voor Rutte IV. De trukendoos wordt maximaal benut!

De dramatische krimp van de overheid is een fabeltje (Martin Sommer Volkskrant 19 juni 2021 Opinie p. 23):
Kijk je naar de rijksbegroting, dan valt het met die verwaarloosde overheid reuze mee. In zijn recente boek Het land moet bestuurd worden laat Wim Voermans zien dat de staat de afgelopen halve eeuw steeds verder in de haarvaten van de samenleving is gekropen. Het Rijk stuurt met vijf keer zoveel middelen als eind jaren zestig. De begroting beloopt dit jaar 366 miljard; van elke euro die omgaat, wordt 40 cent uitgegeven via de overheid. Dat kun je met de beste wil van de wereld geen neoliberale staat noemen.
Zoals bekend sloeg Mark Rutte zich vanaf zijn aantreden in 2010 op de borst met het voornemen om Haagse ambtenarentorens leeg te maken. Daar is niets van terechtgekomen, maar de politicus die zijn eigen mislukkingen uitvent moet nog geboren worden.
Ruttes tegenstrevers hebben hier verrassend genoeg precies hetzelfde belang als hij, namelijk stilhouden dat de overheid alweer jaren feestelijk uitdijt. De zaakwaarnemers, hun eigenbelang in de cadeauverpakking van het algemeen belang, lopen de deur bij Mariëtte Hamer plat. Burgemeesters zijn de meest bedreven doemdenkende lobbyisten.

Wat betreft de dramatische krimp van de overheid is een fabeltje heeft Martin Sommer gelijk, maar het neoliberalisme van Frits Bolkestein en Jeroen van der Veer bestaat echt. Hij vergeet te melden dat het geld, zoals bij de mondkapjes affaire (Kustaw Bessems Volkskrant 19 juni 2021 opinie p. 18), in verkeerde zakken verdwijnt.
Kristie Rongen Mark Rutte is gewoon een narcist. (Volkskrant Magazine 19 juni 2021 p. 14-21)

Constructief formeren met Mark Rutte
Tien jaar BV Nederland (Kim van Keken en Lise Witteman De Groene Amsterdammer 20 mei 2021 p. 26-30):
Dat Mark Rutte het afgelopen decennium regeerde met drie totaal verschillende coalities, betekent niet dat zijn VVD gemakkelijk idealen inlevert. Integendeel. Het zegt vooral iets over de andere partijen, die concessies deden voor regeringsmacht.

Haagse mores (Ellen Pasman Volkskrant 21 juni 2021 p. 20):
De waarheid en niets dan de waarheid moet centraal staan in verhoren van parlementaire onderzoekscommissies. Maar in de Toeslagenaffaire werden ministers, staatssecretarissen en ambtenaren getraind om eensluidende antwoorden te geven.
Met koffie, thee, luxe lunches, en vers afgebakken speltkoekjes beval coachingsbureau Bob de Ronde en partners het ministerie van Financiën op amicale toon aan oefensessies met ‘jullie getuigen’ te houden. ‘Ons bureau heeft veel ervaring hiermee.’ Die dateert vanaf 1988 met de Paspoortenquête, via Srebrenica − het fotorolletje! − , de Bouwenquête, het Fyra-debacle tot aan het onderzoek over fiscale constructies. In het belang van de waarheidsvinding, wat het enige doel is van elke ondervragings- en enquêtecommissie, moet dat nu juist niet gebeuren. Het is daarom verstandig de getuigen nogmaals te horen.
Zonder kosten had het ministerie ook de brochure van de rechtspraak over het verhoor van een getuige kunnen downloaden.

Mede naar aanleiding van de Commissie Dijsselbloem en de kwaliteit van het onderwijs stelt Ronald Plasterk in de Volkskrant van 1 december 2007 dat: De vernieuwingen het niveau hebben verlaagd. CDA is politiek kompas kwijt (Ronald Plasterk Telegraaf 25 juni 2021 p. T11):
Splinterpartij
Het CDA is van allesbepalende machtspartij die meende het land te runnen, nu een splinterpartij geworden met in de peilingen zes zetels.
Links was wat de arbeiders wilden, rechts wat de werkgevers wilden.
Ellen Pasman laat in Haagse mores (Volkskrant 21 juni 2021 (p. 20) zien dat er sinds het verschijnen van het eindrapport van de Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen op 13 februari 2008 er in de politiek nog niets is veranderd.

In de Samenvatting eindrapport Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen onder voorzitterschap van Jeroen Dijsselbloem staat 'Verantwoordelijke bewindslieden vertoonden een tunnelvisie': De uitvoering van het vernieuwingsproces werd gedurende de gehele jaren negentig uit handen gegeven aan externe procesmanagers. Een dergelijke constructie stond op gespannen voet met de ministeriële verantwoordelijkheid en een adequaat parlementair toezicht. De kring van beleidsmakers stond onvoldoende open voor kritiek en waarschuwingen. Eigen ervaringen in plaats van wetenschappelijk onderzoek vormden de onderbouwing van de ingezette didactische vernieuwingen. Deugdelijke pilots en experimenten ontbraken.

In literatuuronderwijs is te weinig ruimte voor een gesprek over stereotypen. Ook ‘pulp’ kun je met je leerlingen ontleden (Jeroen Dera Volkskrant 24 juni 2021 p. 28):
Er onderscheiden zich twee kampen in het debat over ontlezing onder jongeren. Het ene vindt pulp verwerpelijk, het andere telt zijn zegeningen. Dit verlamt het onderwijs.
Stereotypen
Over die didactische kant (lees Meta-leren) gaat het in de commotie rond het artikel van Van Dijk en Klaver nauwelijks. Terwijl: juist op het vlak van representatie en stereotypie heeft het Nederlandse literatuuronderwijs een grote slag te maken.

Lotte Jensen Vieren van vrede (VPRO programma boeken 9 oktober 2016):
Je zou het boek Vieren van vrede van Lotte Jensen een vorm van negatieve geschiedschrijving kunnen noemen: ze gebruikt niet de oorlogen als de ijkpunten voor het beschrijven van Nederland tussen 1648 en 1815, maar de vredesakkoorden. De jaartallen zijn niet toevallig gekozen. Het boek begint bij de Vrede van Munster, de geboorte van de Republiek, en eindigt bij het Congres van Wenen, waar heel Europa op de tekentafel ligt. De vredes blijken niet zo vredelievend als gedacht. Sterker nog, van een verzoenende toon is zelden sprake. Jensen maakte een uitgebreide studie van alle odes aan de vrede die werden geschreven daags na het sluiten van de akkoorden en concludeert: vrede is een voortzetting van oorlog met andere middelen.

Onderzoek: De huiswerkindustrie
Hoe de miljarden aan coronasteun leiden tot een verkapte privatisering van het onderwijs (Thomas Muntz, Michelle Salomons en Emiel Woutersen De Groene Amsterdammer 24 juni 2021 p. 22-25):
De bijles- en huiswerkmarkt krijgt een miljoenenimpuls door subsidies om corona-achterstanden weg te werken. Schoolleiders voelen zich gedwongen steeds meer taken aan private bedrijven uit te besteden. ‘Dit is een verkapte privatisering van het publieke onderwijs.’
‘We hebben een systeem gecreëerd waarin we gevangen zitten’, zegt Merijn Sprenger, rector van het Trinitas Gymnasium. Toen hij daar zes jaar geleden aantrad, had Lyceo nog een eigen lokaal op school, maar Sprenger constateerde dat leerlingen daar te weinig baat bij hadden en beëindigde die samenwerking. ‘Ik begrijp heel goed dat scholen externe organisaties inhuren voor zaken waar ze zelf niet aan toekomen, maar je belemmert als school ook je eigen leren. Als je te sterk op al die bedrijven leunt om fouten in het onderwijssysteem te herstellen, kan dat je lui maken als organisatie.’
‘Toch neem ik ouders die het wel inkopen niets kwalijk’, zegt hij. ‘Ik maak me ook zorgen over de groeiende invloed van schaduwonderwijs. Maar toen mijn kinderen geen goed rekenonderwijs kregen, heb ik ook een rekencoach ingehuurd. Ik heb zeker boter op mijn hoofd, maar je wil wel dat je eigen kind het haalt.’

Ook bij gelijke kansen zijn er verliezers. De verschillen zitten in de beoordeling van pech. (Aleid truijens de Volkskrant 26 juli 2021 p. 2):
Gelijke kansen, in vrijheid je leven inrichten, je talenten benutten – vrijwel niemand, links of rechts, is daartegen. Maar ook bij gelijke kansen zijn er verliezers. De verschillen zitten hem in de beoordeling van pech: of het je eigen schuld is dat je geen werk hebt, schulden, een slechte gezondheid en achterblijvende kinderen. Of je dan hulp verdient of wantrouwen.
Klaas Dijkhof noemt de ‘steeds groter wordende erfenissen’ en het ‘halve wijken opkopen en verhuren aan mensen die die huizen liever zelf hadden gekocht’. ‘Demp en corrigeer tot op zekere hoogte’, zegt Dijkhoff. Dat is toch een hoopgevend, fris geluid uit liberale hoek, na jarenlang gejuich over ‘dit gave land’. Hopelijk krijgen we in het nieuwe kabinet eindelijk een minister van Wonen. En ik blijf lekker in Amsterdam.

Onderwijs (Beli Faassen Volkskrant 23 juni 2021 p. 29):
Complimenten voor Aleid Truijens die keer op keer de problematiek in het onderwijs haarfijn duidelijk maakt. Zo ook over onbevoegde leraren die slecht opgeleid, en niet begeleid totaal afknappen. Over het zwakke opleidingsniveau van leraren/managers/directeuren waardoor onze kinderen ver onder de maat scoren.
Misschien ook goed om eens te benoemen dat de afgelopen 10-12 jaar extreem veel goed opgeleide oudere leraren ( lichting 1970-1980) ontslagen zijn, in de ziektewet zijn beland en afgekeurd, of met vervroegd pensioen zijn gegaan. Omdat zij kritiek hadden op de wijze waarop het bestuur en de directeuren en de pabo’s/lerarenopleiding , evenals de bonden en adviesraden, het onderwijs (overbrengen van kennis op alle levensgebieden) om zeep hebben geholpen.
Ook ik ben zonder afscheid, totaal gedesillusioneerd en met een stevige burn-out na 37 jaar ‘geruisloos verwijderd’. Mijn beroep was mijn passie, de kinderen van mijn klas laten groeien, zowel mentaal als emotioneel, was mijn doel. Elke dag weer met een grote lach. Helaas ben ik weggezet als ouderwets, moeilijk en lastig. Met pijn in mijn hart zie ik al jaren het onderwijs volledig instorten. Blijf het opschrijven Aleid. Tenminste één iemand die het ziet en benoemt.

Maatschappelijk bewogen (Herien Wensink Volkskrant 23 juni 2021 p. V1, 8-12):
De Volkskrant volgde anderhalf jaar theatermaker Ilay den Boer, die zeven maanden bij de IND werkte. Hoe zijn visie op asielbeleid veranderde, en de dienst zijn voorstelling koestert.
De wijsheid van de massa
Iemand zei bijvoorbeeld dat de procedure voortkomt uit oude, naoorlogse principes, en zou moeten worden aangepast nu immigratie een feit is en we allemaal wereldburgers zijn.’
Na afloop kwam de opleidingsmanager op een lumineus plan: als ze Ilays frisse kijk en denkwijze op de een of andere manier willen verankeren in de organisatie, is het dan niet een idee om zijn ‘lecture performance’ een plek te geven binnen de opleiding? Het resultaat is de ‘module-Den Boer’ die in november bij de IND van start gaat.
En zoals de theatermaker les komt geven bij de IND, zo staat de IND’er straks in het theater: zijn begeleider Peter van Lent heeft ermee ingestemd mee te spelen in de voorstelling Salomonsoordeel, die uiteindelijk, na zeventien maanden leren, zoeken, en ontwikkelen, op 4 juli in première gaat. Van Lent deelt het podium gebroederlijk met Den Boer. Met naast hen, breed lachend, ook Hassan, de man om wie het allemaal begon.

Rollenspel (Michiel Kruijt Volkskrant 9 juli 2021 p. V4-6):
Eveneens bijzonder: haar samenwerking met de schilder en illustrator Friedrich Schiff (1908-1968). Deze avontuurlijke Oostenrijker was op 22-jarige leeftijd naar Shanghai getrokken en had daar een bestaan opgebouwd als cartoonist.
Thorbecke en hij wisten gezamenlijk vijf fotoboeken uitgegeven te krijgen (plus nog eens vijf kinderboeken), waarvan de eerste de op toeristen gerichte Peking Studies was. Het is een vervolg op China, Please Smile! Mr. Wu en Mr. Pim treden weer aan, Schiff tekent hen in vlotte lijnen te midden van typisch Chinese taferelen. Ook in de latere boeken valt de synergie op tussen de schrijver en fotograaf en de illustrator.
Toen de Thorbeckes in 1941 China verlieten en zich in Zuid-Afrika vestigden, stopte de samenwerking. Drie jaar later maakte Ellen Thorbecke, die eveneens Joods was (maar niet praktiserend), een fotoreportage over Palestina en de aanstaande oprichting van Israël. Het optimistische boek dat ze daarover samenstelde, Promised Land, werd geprezen door niemand minder dan de beroemde natuurkundige Albert Einstein.

In het Huis van Thorbecke wordt de toekomst van mijn kinderen niet beschermd (Marcia Luyten Volkskrant 23 juni 2021 p. 20):
In het nieuwe akkoord krijgen de boeren hun zin: ze mogen handelen in stikstofrechten. En de vergunning van boeren blijkt vaak niet gebaseerd op wat ze werkelijk uitstoten, maar op wat ze maximaal zouden kunnen uitstoten. Een lang technisch verhaal (lees het in De Groene Amsterdammer) komt erop neer dat de uitstoot van stikstof gaat toenemen.
Zes jaar woonde ik in Afrika. Ik schreef er verhalen over failed states en elite capture, over politici die niet het algemeen belang maar dat van een kleine achterban dienen. Over macht- of geldbeluste figuren die dreigden met geweld en worden afgekocht met mooie banen en zakken dollars. De meerderheid van de burgers heeft daar geen invloed op, al gaan ze braaf stemmen. Een democratie als in Nederland was voor dit politiek bedrog de contrastkleur.
Nu laat stikstof het falen van onze Staat zien. Politici die buigen voor de lobby van een met geweld dreigende boerenstand.
Als burger ben ik blijkbaar machteloos. In het Huis van Thorbecke wordt de toekomst van mijn kinderen niet beschermd. Is er nog een andere weg dan burgerlijke ongehoorzaamheid?

Wij worden ergens ingerommeld, al weten we nog niet precies waarin (Martin Sommer Volkskrant 29 februari 2020 Opinie p. 23):
Op de vraag of we met de inzet op wind en zon niet een foeilelijk Nederland worden ingerommeld, reageerde ze karakteristiek. In de zeventiende eeuw stond ook niet iedereen te juichen bij de bouw van ‘onze molens’. ‘Nu is Kinderdijk een trekpleister en maken de molens deel uit van ons nationaal erfgoed.’
Zucht. In de zeventiende eeuw was de windmolen toptechnologie, maar hij is niet voor niets weggedrukt door de stoommachine. We zien nu al de gevolgen van de terugkeer van het tijdperk van voor de stoom.
Soms, als je oplet, wordt een tipje van de sluier opgelicht. In december stelden een paar leden van de Eerste Kamer voor om de subsidie voor biomassa af te schaffen, aangezien biomassa even vies is als steenkool. Nee, afschaffen kan niet, zei minister Wiebes. Zijn argument was onthullend, namelijk leveringszekerheid. Als we stoppen met kolen en tegelijk met biomassa, dan is niet langer gegarandeerd dat het licht blijft branden. En als de stroom uitvalt, waarschuwde Wiebes, heb je de poppen aan het dansen, want dan valt het draagvlak voor de transitie weg. Zelf denk ik dat als wij van hoed en rand weten, dat draagvlak al eerder zal zijn verdampt.

Evert van Uitert (1936-2021) (Peter de Waard Volkskrant 21 juni 2021 p. 22):
De sfeer op de universiteiten in de jaren tachtig beviel hem maar matig. Gelukkig kon hij ontsnappen naar zijn favoriete Van Gogh Museum.
In 1983 promoveerde hij op een dissertatie over de artistieke competitie tussen Van Gogh en Gauguin. Een jaar later werd hij hoogleraar moderne kunst in Amsterdam. In zijn oratie stelde hij dat ‘kunst geen religie’ was, maar ‘mensenwerk, onderhevig aan sociale en economische processen’, dat door relativerende historici in beeld gebracht moest worden. Dat leidde tot veel ophef. De sfeer op de universiteit in de jaren tachtig beviel hem ook maar matig. ‘Hoorcolleges werden elitair en autoritair gevonden, dus verboden. Gelukkig had hij zijn uitweg naar het Van Gogh Museum’, zegt Claudine.
Geld om zelf een kunstverzameling op te bouwen had hij niet. Maar hij had wel een van de allergrootste verzamelingen moderne kunstboeken van Nederland.

Levenskunst maakt het mogelijk de synthese van de drie domeinen van de ‘Alfa-, Gamma- en Bétawetenschappen’, de 4e Dimensie in een 4Ddenkraam, de Tetrade, de Lagere Tetraktis weer te geven. Door de verborgen 5e Dimensie, het morele kompas (de moraal van het verhaal, de stem van het geweten), aan deze Tetrade toe te voegen ontstaat een 5Ddenkraam, die de Kwintessens van het leven tot uitdrukking brengt.

Gerrit Teule Wat moeten wij doen? Een essay over de evolutie van een natuurlijk ethiek
Een belangrijke vraag in de filosofie over ethiek is de simpele en praktische vraag: “Wat moeten we doen?” Dat geldt niet alleen maar voor persoonlijke beslissingen, maar ook voor te nemen besluiten door een groep, een land, een werelddeel of zelfs een besluit op mondiaal niveau. Voor het beantwoorden van die vraag is kennis van goed en kwaad nuttig en deze kennis moet dus ook een onderdeel van ethiek zijn. Maar hoe komen we aan deze ethische kennis? Verzinnen we dit helemaal zelf? Is ethiek daarom iets typische menselijks? Of is het mogelijk om vanuit de natuur, en in het bijzonder de oudste natuurkunde van de evolutie, richtlijnen te destilleren die als basis kunnen dienen voor een vrijwel tijdloze natuurlijke ethiek, bruikbaar in onze tijd en onze toekomst? Een universele ethiek die zelfs boven de mens uitstijgt.

Het zelf-bewustzijn en het non-lokale bewustzijn zijn complementair. Het betekent uiteindelijk dat Geest en Lichaam, geesteswetenschappers en natuurwetenschappers gelijkwaardig aan elkaar zijn. De mens kan polariseren omdat er polariteiten bestaan.
In een compositie wordt een dissonant meestal gevolgd door een consonant.
Dit geldt ook voor de psychologie waar cognitieve dissonantie lijnrecht tegenover cognitieve consonantie staat.

Essay Op yoga in India
‘Gij zijt dat…’ (Arthur Keaton De Groene Amsterdammer 17 juni 2021 p. 44-47):
Wereldwijd doen driehonderd miljoen mensen aan yoga. Tijdens de pandemie kwamen daar nog miljoenen mensen bij. Wat is de oorsprong van deze spirituele gymnastiek? En wat verklaart de aantrekkingskracht ervan?
Ik dwaalde nog een poosje over het terrein in medelijden met mezelf, totdat ik bij de poort weer dat jongetje zonder ledematen ontmoette. ‘Wie ben jij?’ vroeg ik. Geen antwoord natuurlijk, alleen die ontwapenende grijns. Maar er begon wel iets te dagen. Hier was ik, een rijke toerist die klaagde over spierpijn, terwijl buiten de poort een kereltje met een gemankeerd lichaam zat te bakken in de zon. Natuurlijk had iemand hem daar neergezet om precies die reden, dat begreep ik ook wel, maar ik kon het toch niet helpen: ik trok al het briefgeld uit mijn portemonnee en legde het in zijn houten bakje. Hij knipoogde, terwijl hij weer die onverstaanbare woorden mompelde, maar deze keer begreep ik ze: ‘Tat tvam asi.’ Gij zijt dat.

‘Lastpak van jewelste’ Van Agt keert CDA de rug toe vanwege Palestijnse kwestie (Raoul du Pré Volkskrant 22 juni 2021 p. 2):
Hij speelde al jaren met de gedachte en zet nu door: voormalig minister-president Dries van Agt zegt zijn CDA-lidmaatschap op. ‘De onbarmhartigheid van het CDA jegens het Palestijnse volk kan ik niet langer verdragen.’
‘Het stemgedrag van de CDA-fractie is mij rauw op het dak gevallen’, aldus Van Agt in een verklaring op het Rights Forum. ‘Voor mij is het onbegrijpelijk dat het CDA het hoofd blijft afwenden van het immense leed dat het Palestijnse volk wordt aangedaan, en zich bovendien geen snars aantrekt van onze eigen Grondwet die verplicht tot eerbiediging van de internationale rechtsorde.’

Dries van Agt 'Vriend, het gaat mij om de rechtvaardigheid’ (Volkskrant 8 augustus 2009)
Maar het is allemaal ten koste gegaan van een volk dat aan de Holocaust part noch deel had: de Palestijnen. Juist Europa draagt daarom een bijzondere verantwoordelijkheid voor hun lot.
‘Er is een kentering gaande. Inderdaad zijn de hoogmogenden van het CDA, ik doel op de fractie en bewindslieden, niet bereid naar mijn betogen te luisteren. Maar anders, vriend, anders ligt het bij de rank and file van het CDA. Daar hoor ik andere geluiden. De kloof tussen het Binnenhof en de rest van het land is zéér diep geworden.’

John Bercow, voormalig voorzitter van het Lagerhuis, stapt over naar Labour-partij (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 21 juni 2021 p. 5):
Het zat er al tien jaar aan te komen, maar nu is het gebeurd: Conservatief John Bercow is toegetreden tot de Labour Partij. In een interview met The Observer noemde de voormalige Speaker van het Lagerhuis zijn oude partijgenoten ‘reactionair, populistisch en nationalistisch’. John Bercow in 2019, op zijn laatste dag als voorzitter van het Britse Lagerhuis, waar zijn ‘Order!’ hem wereldberoemd maakte.
De conservatieve kiezers bleken woest te zijn over de aanleg van de Hogesnelheidslijn door hun idyllische streek, en over plannen om daar meer huizen te bouwen. Volgens Bercow begint de conservatieve achterban het vertrouwen in Boris Johnson’s ‘lege slogans’ te verliezen.

Westerse politici als Bill Clinton, Tony Blair en Jeroen Dijsselbloem hebben een farce van de macro-economie gemaakt, de bekende torens van Babel gecreёerd. Monetaire financiering, Helicoptergeld , de Big Bazooka versterkt het kwaad in de wereld, het casinokapitalisme wordt geschapen. Belastingparadijzen verzieken de schoonheid van elk financieel systeem en het creatieve boekhouden versluiert de waarheid. De paradox is dat om venietiging van kapitaal te vermijden wordt vrijwel onbeperkt gebakken lucht verkocht. De monetaire financiering brengt de 'perpetuum mobile', de risicobeheersing van het grootkapitaal tot uitdrukking.

De lsd-profeet (Arthur Eaton De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 42-46):
Voor velen een visionair, voor anderen ‘de gevaarlijkste man van Amerika’ in de jaren zestig. De honderd jaar geleden geboren Timothy Leary wilde revoluties in het hoofd. Zijn middelen staan opnieuw in de belangstelling.
Zijn eerste boek, The Interpersonal Diagnosis of Personality, is een taxonomie van persoonlijkheden. In het boek introduceert Leary een model – later bekend geworden als het Leary circumplex – waarin iemands persoonlijkheid kan worden gesitueerd op twee gekruiste assen die staan voor liefde en macht. (Het boek won een prijs van de American Psychological Association, het model wordt nog steeds gebruikt.)
De universiteit is al lang blij: zij hebben dringend charismatische docenten nodig om hun gezapige programma klinische psychologie een beetje mee op te leuken. En aan charisma heeft Leary geen gebrek, dus de universiteit biedt de twee mannen een contract aan om ‘innovatieve psychotherapieën’ te bestuderen. Kort na zijn aanstelling vertrekt hij op studiereis naar Mexico om daar de paddestoelen zelf te proberen: ‘Op een zonnige middag at ik in de tuin van ons vakantiehuis in Cuernacava zeven magische paddestoelen’, schrijft Leary later. ‘Vijf uur lang had ik een ervaring die je met allerlei kleurrijke metaforen zou kunnen omschrijven, maar die uiteindelijk de diepste religieuze ervaring van mijn leven zou zijn.’ Bij thuiskomst nam hij contact op met Aldous Huxley, de filosoof. In 1953 had Huxley een populair boek geschreven over zijn ervaringen met mescaline: The Doors of Perception (De deuren der waarneming). Bovendien had hij ook ervaring met andere drugs, waaronder lsd. De psycholoog en de wijsgeer vonden elkaar in hun liefde voor geestverruimende middelen. In de rokerige docentenkamer van Harvard bekokstoofden ze een groots en meeslepend plan: alle invloedrijke mensen ter wereld moesten aan de psychedelische drugs worden geholpen, dan zou de wereld in no time verlost zijn van alle ellende.
Onthutst door zijn eigen succes ging Tim op een middag eten met de beroemde mediagoeroe Marshall McLuhan, die tegen hem zei: ‘De sleutel tot jouw werk is werving. Je verkoopt een product: het verbeterde brein. Zorg ervoor dat je lsd associeert met alle positieve aspecten van de hersenen: schoonheid, plezier, filosofie, religie, intelligentie, mystiek. En wat er ook gebeurt: glimlach altijd vriendelijk en zwaai, als het kan, geruststellend.’

Het voorstel van Klaas Knot krijgt niet de aandacht, die het verdient. Om te voorkomen dat de geschiedenis zich lijkt te herhalen is het niet nodig zoals Arthur Eaton aangeeft, nóg sterkere verhalen te verzinnen.
Joris Luyendijk laat in zijn boek Dit kan niet waar zijn zien dat juist door de sterke bankenlobby, de banken niets van de kredietcrisis hebben geleerd (p. 95):
'Het werd me allemaal te veel,' concludeerde Smith in het laatste hoofdstuk van Why I Left Coldman Sachs (personnel "revolving-door" with US government). 'Jaren geleden hadden we Griekenland geadviseerd hoe het land met derivaten de eigen schulden kon verbergen. Nu waren de rapen gaar en adviseerden we hedgefunds hoe ze munt konden slaan uit de chaos in Griekenland'.
96: Daarom was Smith niet alleen gestopt met zijn werk, maar had hij gekozen voor de rol van klokkenluider.
Wow, was mijn eerste gedachte toen ik het boek dichtsloeg. Hier noemt iemand man en paard. Maar de sector reageerde opgelucht, en zelfs verveeld. Smith had enkel praktijken beschreven die legaal zijn en vallen onder caveat emptor.
137: Er is niet gebroken met de accountantskantoren en kredietbeoordelaars, laat staan dat banken zijn gaan lobbyen voor een universele verhoging van de kapitaaleisen; ze hebben miljoenen gestoken in een lobby om die buffers juist laag te houden.

Herkent u dat gevoel? (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #40 oktober 2016):
Verlichtingservaringen bij Nederlandse dichters
Als het gevoel van transcendentie zich aandient, kan de gewone structurering van de werkelijkheid veranderen of zelfs verdwijnen. Dit is prachtig beschreven in het gedicht Uittocht van Vasalis. Zij gebruikt symbolische beelden om heel liefdevol het wegvallen van elementen uit haar innerlijk te beschrijven.
De koningen, de slaven, de paarden verdwijnen door de sluis der poorten. Alleen haar hart blijft. Dan verdwijnt ook de poort en zij staat alleen zoals een stamper van een bloem. De laatste regel Kom! Lopende op blote voeten, is een verwijzing naar woorden uit de Bijbel (Exodus 3). Mozes moet zijn sandalen uitdoen als hij het goddelijk vuur nadert in de brandende braambos. Als alles is weggevallen laat het grootse zich zien.

Instabiel (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 17 juni 2021 p. 11):
Het CDA, dat al in een spagaat zat, moet zich nu ook nog eens verhouden tot de uitgelekte partijkritiek van Pieter Omtzigt. Kunnen de christen-democraten wel meeregeren?
Maar Hoekstra had zich verkeken op Omtzigt. Die zit dan weliswaar ziek thuis, maar heeft zich als vanouds in een onderwerp vastgebeten. Nu echter niet in misstanden bij kinderopvangtoeslag en Belastingdienst, maar in wat volgens hem mis is bij het CDA.
En zo speelt Omtzigt, na de op foto vastgelegde aantekening ‘Positie Omtzigt, functie elders’, wederom een belangrijke rol binnen wat tot dit weekend zijn eigen partij was. Want hij heeft inmiddels zijn lidmaatschap opgezegd. Maar ook als ex-CDA’er heeft hij nog invloed op de kabinetsformatie.
Wat door de notitie van Omtzigt in ieder geval duidelijk wordt over het CDA is dat niemand vat op hem heeft. Hier wreekt zich mogelijk extra dat de partij al geruime tijd zonder daadwerkelijke partijleider zit. Van Haersma Buma, die partijleider werd na de voor het CDA desastreuze gedoogconstructie met de PVV, vertrok twee jaar na de verkiezingen van 2017 naar Leeuwarden. Pieter Heerma nam het fractievoorzitterschap over, maar liet meteen blijken het partijleiderschap niet te ambiëren.
Na de notitie ‘Positie Omtzigt, functie elders’ is duidelijk gemaakt dat politici niet gaan over individuele Kamerleden van andere partijen. Dat laat onverlet dat ze wel rekening moeten houden met interne strubbelingen rondom personen, leiderschap en koers binnen een andere partij. Want de stabiliteit van een toekomstig kabinet mag niet uit het zicht raken.

Het CDA-miljoen met een luchtje had alle seinen op rood moeten zetten (Martin Sommer Volkskrant 17 juni 2021 p. 12):
Er is geen enkele reden voor de ontspannen omgang van Nederlandse bestuurders met integriteit.
Deze week verscheen het jongste onderzoek van integriteitsbewaker Transparency International. Daarin staat dat Nederlanders gaandeweg anders tegen hun eigen land aankijken. Meer dan 40 procent meent dat de overheid niet brandschoon is, maar wordt aangestuurd door private belangen. Dat mag overdreven zijn, maar geeft tegelijk te denken.

Hasjhandelaar die nog, ‘welgesteld zakenman’ werd genoemd (Sander van Waslsum Volkskrant 17 juni 2021 p. 31):
Hij leverde ‘rode Libanon’ en ‘zwarte Afghaan’ toen de hasjhandel nog betrekkelijk onschuldig was. Later kreeg Gijs van Dam op tragische wijze alsnog te maken met het grove geweld van drugscriminelen.

De bestaanscrisis in het CDA
Omtzigt en zijn voorgangers (Marcel ten Hooven De Groene Amsterdammer 17 juni 2021 p. 12-13):
In het CDA-drama liep de geprononceerde politicus Pieter Omtzigt zich stuk op de koele bestuurder Wopke Hoekstra. Opvallend: in de formatie drijft Hoekstra juist op emoties en heeft de ratio hem – en Mark Rutte – in de steek gelaten.
Zij versleten zijn vasthoudendheid in de toeslagenaffaire, waarin hij opkwam voor mensen die door de overheid in de vernieling waren gejaagd, voor ‘lastig’, hinderlijk voor de ‘eenheid’ en tekenend voor zijn gebrekkige gevoel voor verhoudingen. In de ministerraad zei CDA-voorman Wopke Hoekstra dat hij zou proberen Omtzigt te ‘sensibiliseren’, om hem dat gevoel weer bij te brengen. Tevergeefs.
De conclusie ligt voor de hand: achter de keuzes die VVD en CDA tot nu toe maken in de formatie gaan eerder emoties dan rationele overwegingen schuil. Ze durven gewoon niet, uit electoraal gemotiveerde angst voor gestook van De Telegraaf, voor het ‘verraad’ waarvan Wilders ze zal beschuldigen, voor hommeles in eigen kring over regeringssamenwerking met de ‘milieudrammers’ van GroenLinks. De conclusie moet zijn: zowel in zijn koersbepaling als in de formatie is het CDA op dwaalwegen beland – met De Telegraaf op zak en Mark Rutte aan zijn zijde.

Tata Steel Europe opgesplitst, IJmuiden apart in de etalage, los van Britse tak (Peter de Waard Volkskrant 26 juni 2021 p. 11):
Tata Steel Europe wordt opgesplitst in twee afzonderlijke bedrijven die los van elkaar in de etalage worden gezet. Tata Steel Nederland zal daardoor niet meer in één bedrijf zitten met het Britse Tata, dat al sinds de fusie in 1999 continu verliesgevend is geweest. Hiermee wordt voldaan aan een wens van de Nederlandse commissarissen en de ondernemingsraad.
Het moederbedrijf in India heeft steeds gezegd van de Europese activiteiten af te willen. Door de scheiding kunnen ze apart worden verkocht. Van het Britse deel zijn de afgelopen jaren al grote stukken afgesneden en verkocht. Eigenlijk is daar alleen het staalbedrijf Port Talbot in Wales van over. ‘Scheiden na 20 jaar zal pijn doen’, zegt Henrik Adam, hoewel dat standpunt in IJmuiden door weinig mensen zal worden gedeeld.
Wim Schoenmaker (ex CEO Estel, ex directeur Mekog), Van Stein Callenfels (ex directeur van het Research & Development) en Wethmar (ex chef staaltoepassingen) hebben hun dienstplicht in Nederlands-Indië vervuld.

Ewald Engelen (Brainwash Festival 27 juni 2021 NPO2):
Nederlandse burgers zijn boos en toch behoudend in het stemhokje. Financieel geograaf Ewald Engelen laat zien dat dat alles te maken heeft met opleidingsniveau.
Economie Organische intellectuelen (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 24 juni 2021 p. 9):
Als je goed luisterde kon je in de antwoorden terughoren dat ze met de blik van de grootbank naar de economie keken. Dat de coronamaatregelen de ongelijkheid verder hadden vergroot werd weliswaar geconstateerd, maar verder niet moreel veroordeeld. Bij de terugkeer van economische groei – drie procent! riep de presentator triomfantelijk – werden verder geen ecologische vraagtekens geplaatst. En dat ze vonden dat er, anders dan in 2010, nu eens niet versoberd moest worden, dat raadt je de koekoek.
Het narratief van de financiële sector is echter geen publiek, belangeloos, neutraal of objectief verhaal, maar weerspiegelt de belangen van de sector zelf. En die belangen zijn simpel: zo veel mogelijk dividend en koerswinst voor de aandeelhouder. En dat doe je niet alleen door kosten te minimaliseren en omzetten te maximaliseren, maar ook door onzekerheden waar mogelijk weg te nemen. Daar ging de performance van afgelopen zondag over: tijdens de formatie politici nog eens op het hart drukken niet te gaan versoberen.

Economie na corona: herstel en schulden (Buitenhof 20 juni 2021 NPO1):
De coronacrisis zou de grootste economische catastrofe zijn sinds de Tweede Wereldoorlog. Maar een jaar later lijkt het in Nederland erg mee te vallen. Een gesprek met de hoofdeconomen van de drie grootste banken van Nederland: Marieke Blom (ING), Ester Barendregt (Rabobank) en (Sandra Phlippen (ABN AMRO - Tjerk Gualthérie van Weezel en Daan Ballegeer de Volkskrant 3 mei 2022 ).

Economie MBA-debacle (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 2 april 2020 p. 9):
Als de coronacrisis iets leert is het wel het totale intellectuele failliet van de MBA, de zogenaamde Masters of Business Administration die worden gegeven aan business schools en die aspirant-managers doorlopen om het dieventaaltje van de manager te leren. Het is een uit de VS overgewaaid gedrocht dat generaties Europese managers voorgoed heeft verknald en de bijl aan de wortel van het Rijnlands model heeft gelegd.
Als je naar de curricula kijkt, kom je drie uiterst besmettelijke geboden tegen. In het kort: gij zult aan arbitrage doen, buffers haten en financieel manipuleren. Het coronavirus demonstreert op perfecte wijze de complete waanzin ervan.
Financiële manipulatie, het derde gebod van de hedendaagse manager, volgt hier naadloos op. Als materiële voorraden al gezien worden als dood kapitaal, geldt dat helemaal voor kapitaalreserves. En als het Alfa en Omega van de onderneming het garanderen van een vast rendement voor aandeelhouders is, volgt daar logisch uit dat alle reserves die een onderneming straks door zware tijden kunnen helpen nu moeten worden gebruikt om de koerswinst te maximaliseren. Dus wordt het verspild aan zinloze fusies, overnames, ontvlechtingen en de terugkoop van aandelen en mag de belastingbetaler bijlappen als het misgaat. Het gebeurde in 2008 met de banken. En nu weer, met Air France-KLM.

Het CBS heeft geen onderzoekers van buiten meer nodig om voor reuring te zorgen (Heleen Mees Volkskrant 16 juni 2021 p. 29):
De huiseconoom van het CBS, Peter Hein van Mulligen, vervult die rol met verve. Zo poneerde Van Mulligen twee maanden geleden de stelling dat er geen sprake was van fantoomgroei in Nederland, omdat de gemiddelde Nederlander zijn inkomen de afgelopen vijftig jaar zag verdubbelen. Dat die groei zich voornamelijk voltrok in de 20ste eeuw en dat millennials daar dus niet van profiteren, laat Mulligen gemakshalve buiten beschouwing.

Economie DNB-CBS: 1-0 (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 22 april 2021 p. 9):
Afgelopen donderdag ontstond er opschudding door een opmerkelijke studie van het CBS en door de assertieve mediapresentatie ervan door zijn hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen – hij schreef vorig jaar het boek Met ons gaat het nog altijd goed. Zijn longread begint met de zin: ‘Sinds enkele jaren bestaat het idee dat het inkomen van Nederlanders duidelijk achterblijft bij de groei van de economie.’ Wat volgt is een poging dat idee te ontkrachten.
Knot had gelijk, Van Mulligen niet. En het gaat echt om veel geld. Had die daling niet plaatsgevonden, dan was het besteedbaar jaarlijks inkomen per Nederlander nu ruim 2500 euro, tien procent, hoger.

Building Back Better (BBB) is a strategy aimed at reducing the risk to the people of nations and communities in the wake of future disasters and shocks.[1] The BBB approach integrates disaster risk reduction measures into the restoration of physical infrastructure, social systems and shelter, and the revitalization of livelihoods, economies and the environment.[2]

Om de strijd met China aan te gaan, heeft G7 een verandering van mentaliteit nodig (Carline Vos Volkskrant 15 juni 2021 p. 11):
De G7 zal een hoop geld moeten durven uitgeven, als zij de Chinese expansie wil verslaan.
De G7 gaat de concurrentie met China aan met een eigen mega-investeringsplan. De B3W (Build Back Better World) moet de tegenhanger worden van het Belt and Road Initiative, het ambitieuze investeringsplan waarmee China sinds 2013 havens, wegen en andere strategische infrastructuur over de hele wereld aan elkaar rijgt tot de nieuwe ‘Zijderoute’ van deze eeuw.
Dat vraagt inderdaad om miljardeninvesteringen, maar vooral ook om een mentaliteitsverandering: om niet altijd overal voor een dubbeltje op de eerste rang te willen zitten.

De gevreesde tegenstander is nu hoofdaanklager nr. 1 (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 15 juni 2021 p. 31):
Als advocaat van menig president of dictator lag hij geregeld in de clinch met de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag, maar nu gaat de Pakistaanse Brit Karim Khan zelf die functie vervullen.
Een van Khans sterke punten is de gave om een complexe zaak op een heldere, beeldende en kernachtige wijze te presenteren, iets die hij naar eigen zeggen te danken heeft aan het lezen van Shakespeare en Dickens. Als hoofdaanklager is het niet alleen Khans taak om het aantal veroordelingen op te schroeven, maar ook om het Hof, dat niet wordt erkend door grootmachten als Rusland, China en de Verenigde Staten, meer legitimiteit te geven. Voor Londen is hij bovenal een vooruitgeschoven pion van Global Britain.

Verkoop geen nieuwe rituelen en illusies, maar pak de kern van het probleem aan. En die aanpak vergt het wezenlijk veranderen van het financieel-economisch bestel. (Klaas van Egmond Volkskrant 15 juni 2021 p. 28):
Erkennen we de noodzaak van een andere economie? Dat is de uiteindelijke, meer wezenlijke vraag die dezer dagen nog op de formatietafel hoort te liggen.
De afgelopen decennia zijn we niet in staat gebleken tot zo’n wezenlijke koersverandering. De structurele verschuiving van de werkelijke macht van de parlementaire democratie naar grote private belanghebbenden heeft daarin een grote rol gespeeld. Een ‘andere economie’ is tot nu toe onbespreekbaar geweest. Het zou nu het enige onderwerp op de formatietafel behoren te zijn.

Aanvaring rijker (Robert Vuijsje interviewt Naeeda Aurangzeb Volkskrant 14 juni]] p. V4-5):
Voor haar boek 365 dagen Nederlander bundelde radio- en tv-maker Naeeda Aurangzeb (47) de even droge als pijnlijke situaties die ze meemaakt als gekleurde collega.
Zomaar een van de 365 korte dialogen uit het boek 365 dagen Nederlander, voorzien van een nummer en verder alleen begeleid door een korte plaatsbepaling:
140, LEZING, DEN HAAG
Vier uur. Frits Bolkestein: ‘En u bent?’
Ik: ‘Naeeda Aurangzeb.’ We schudden elkaars hand.
Halfvijf. Frits Bolkestein: ‘U bent?’
Ik: ‘Eh... Naeeda Aurangzeb.’ We schudden elkaars hand.
Halfzes. Frits Bolkestein: ‘En wie bent u?’
Ik: ‘Ik heb mij al twee keer aan u voorgesteld.’
Frits Bolkestein: ‘Waarom geeft u mij geen hand? In ons land schudden we elkaar de hand.’

Vechtjas met een zwak voor de inlander (Sander van Walsum Volkskrant 12 juni 2021 Boeken p. 12-13):
Als Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) sprak in Nederlands-Indië, ‘sidderden de continenten’. Zijn biograaf Wim van den Doel rekent de islamoloog tot de grootste wetenschappers die Nederland heeft gekend.
Tezelfdertijd maakte hij – steeds met de felheid die hem eigen was – bezwaar tegen de taakopvatting en de intellectuele luiheid van de koloniale bestuurders. Hij meende dat hogere bestuurstaken aan ‘inlanders’ (mits voldoende opgeleid) moesten worden toevertrouwd. Hij ageerde tegen het vertoon van horigheid waartoe de plaatselijke elite was verplicht, tegen straffen die aan opstandige elementen werden opgelegd (van lijfstraffen tot verbanning) en – in het algemeen – tegen misplaatst Europees superioriteitsgevoel.
Van den Doel, hoogleraar geschiedenis aan de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam, gaat allerminst voorbij aan de uitzonderlijke avontuurlijkheid van Snouck, maar hij maakt duidelijk dat Snouck met zijn expedities het hogere doel van de kennisvermeerdering heeft willen dienen. Daarmee had hij (ook) een praktisch oogmerk: een modus vivendi vinden voor de christelijke wereld en de islam, ‘die groote Internationale met het groene vaandel (…) die door eene koloniale mogendheid als de onze met ernst bestudeerd en met groote wijsheid behandeld moet worden.’
Wim van den Doel stelt op pagina 551 van de biografie vast dat ‘Snouck gerust onder de belangrijkste Nederlandse wetenschappers uit de geschiedenis (kan) worden gerangschikt. (…) Een leven met licht- en schaduwzijden. Zoals ieder leven.’ Een enigszins flets oordeel over een man die nu juist niet als een ieder heeft geleefd.

Wat je niet op Wikipedia zult vinden
De nieuwe dichtbundel van Tjitske Jansen ontstond uit een weigering van de internetencyclopedie haar persoonlijke pagina aan te passen. Om en om komische en tragische poëzie, ondanks alles positief.
Wikipedia’s weigering is tekenend voor veel van de jeugdervaringen die in Iedereen moet ergens zijn. Zoals het systeem het lyrisch ik haar wensen weigert, zo was er schijnbaar ook altijd het haar omringende milieu dat haar wensen tegenwerkte. Niet voor niets schrijft Jansen ergens halverwege de bundel met de voor haar zo kenmerkende kalm observerende toon: ‘Elke beslissing in mijn wereld werd genomen/ zonder er deskundigen bij te halen. / Alles werd geregeld in het netwerk van school en kerk. / Directe medemenselijkheid zou per definitie / waardevoller zijn dan kinderbescherming / vertrouwensarts, psycholoog of psychiater.’
Het zijn de kunstenaars, de kunsten die het mooist zijn.

Een ommekeer in het denken is nodig. Als we de zaken werkelijk willen veranderen dienen we aan het geestelijke kapitaal meer aandacht te besteden. In het 5D-concept zijn metafysica, het bovennatuurlijke en fysica, net als ‘Idealisme en Materialisme’ de twee complementaire kanten van één medaille. Voor eenwording moeten we ons weer met de kern, de geest verbinden. Dus met de bron waar alles uit voortkomt. Het idealisme van Jan Terlouw staat tegenover het materialisme dat door Alexander Bechteld in Nederland en door Sophie In 't Veld van D66 in Brussel wordt verdedigd. De ‘Penthouse affaire’ van Alexander Pechtold houdt de gemoederen flink bezig. Het gaat om het aan Pechtold door een Canadese diplomaat geschonken appartement (marktwaarde rond de 190.000 euro) dat de D66-leider niet bij het geschenkenregister van de Tweede Kamer had gemeld. Pechtold beschouwt dit als een privézaak. Sophie In 't Veld heeft geld dat ze had gebruikt om hotels in Nederland van te betalen teruggestort naar het Europees Parlement. Het gaat om een bedrag van ruim 4.000 euro dat ze maandelijks uit haar kantoorpot haalde.

De relatie tussen Individueel en Collectief kan zowel door een mandala als een lemniscaat worden gesymboliseerd. De cirkel, de levenscirkel, de mandala symboliseert de eenheid tussen de innerlijke en uiterlijke wereld, de 'micro- en macrokosmos'. De lemniscaat verbindt de horizontale cirkel met de verticale cirkel en symboliseert de bewust of onbewust ervaren werkelijkheid. Het leven is een continu ervaringsproces, dat tracht knelpunten in de gewenste richting bij te sturen. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. We zijn het zelf die in het leven orde en wanorde creëren. Elk mens schrijft zijn eigen levensverhaal. Of met andere woorden ‘Het gaat om de moraal van ons levensverhaal’.

Hoe nemen we de éne werkelijkheid waar? Door de ogen, het idealisme van Marcel van Dam en Ron Meijer of door de politieke bril van Mark Rutte, Frans Timmerman en Mario Draghi. De éne werkelijkheid is dat het universum in het menselijke bewustzijn wordt weerspiegeld. De driehoek van Pythagoras en de tien categorieën van Aristoteles symboliseren hoe de innerlijke wereld, de mens als microkosmos met de uiterlijke wereld, de macrokosmos wordt verbonden. We zijn met onze innerlijke inspiratiebron een onderdeel van de werkelijkheid.

De gemanifesteerde werkelijkheid staat tegenover de ongemanifesteerde werkelijkheid, de macrokomos tegenover de microkosmos, ruimte tegenover materie. Het gaat om de vraag hoe met behulp van de schakel tussen ruimte en materie, de tijd ('energie') de transformatie plaatsvindt. De griekse filosoof Herakleitos zei: panta rhei, alles is in beweging. Het gaat om 'Flux en Transformatie'.

Onmisbare klasse, kom in opstand! (Ariejan Korteweg interviewt Ron Meijer de Volkskrant 12 juni 2021, katern Zaterdag p. 2-4):
Bij de vraag waar het met Nederland heen moet, speelt klassebewustzijn nog amper een rol. Dat moet veranderen, vindt SP-politicus Ron Meyer. Met het boek De ONMISBAREN wil hij dat de kennis en pijn van zijn Heerlense buurtgenoten zichtbaar worden.
‘Je kunt iemand uit 1818 citeren, zoals Karl Marx, maar het moet wel verband houden met de werkelijkheid. Jongeren verdienen de ruimte voor grote ideeën en de scherpte, de naïviteit die daarbij hoort. Maar wil je het land veranderen, dan altijd langs democratische weg.
‘Er zijn veel wezenlijker zaken. De buurt beter maken bijvoorbeeld. Het kost veel tijd en energie om er met mensen in Zeswegen voor te zorgen dat de supermarkt blijft. Wat schieten die mensen op met een debat over of je wel of niet Lenin mag noemen?’

Het Oude Testament spreekt van het Gouden kalf en het Nieuwe testament van dat Niemand twee heren kan dienen: Jullie kunnen niet God dienen én de mammon. Ook nu gaat het nog steeds om een medaille met twee kanten, Goed en Kwaad (zie ook Demon est deus inversus en klippoth). Jan van Friesland Einsteins God dobbelt niet in ons leven bestaat geen toeval en Einstein had ongelijk: God dobbelt wel (Trouw 16 februari 2001) heeft betrekking op welke kant van de medaille laat je prevaleren? MANTRA Zomer 2021, met als thema Lot en toeval verwijst tot slot naar het boek De mythe van vrijheid en het pad van meditatie van Chögyam Trungpa.

Het Nederlandse maakbaarheidsdenken van de jaren zeventig werd tien jaar later ingeruild voor de 'terugtredende overheid'. Het idee dat de overheid zich moest beperken tot kerntaken leidde tot privatisering en verzelfstandiging. De 'terugtredende overheid' werkt [[8-1Rechtvaardigheid#Inl|ongelijkheid in de hand.

‘Burgers betalen voor energietransitie, grootverbruikers relatief veel minder’ (Bard van de Weijer Volkskrant 13 juli 2021 p. 10):
De kosten die de overheid in rekening brengt voor het uitstoten van CO2 zijn ongelijk verdeeld over de samenleving. De burgers en kleine bedrijven betalen relatief veel, terwijl de zware industrie veel minder, en de landbouw en luchtvaart nagenoeg niets kwijt zijn aan de door hen veroorzaakte klimaatschade.

De overheid moet weer de regie nemen in de energievoorziening (Pieter Klok Volkskrant 25 juni 2021 p. 12):
De vraag naar elektriciteit stijgt zo snel dat netbeheerders steeds vaker ‘nee’ moeten verkopen. Nieuwe horeca-gelegenheden, winkels en distributiecentra in sommige wijken in Amsterdam kunnen geen stroom krijgen.
De afgelopen decennia heeft de overheid zich teruggetrokken van de energiemarkt. Energiebedrijven werden eerst geprivatiseerd en daarna opgeknipt in een netbeheerder en een energieproducent. De markt zou ervoor zorgen dat vraag en aanbod van energie in balans zouden worden gebracht.
Bij de energietransitie lijkt de markt tekort te schieten en moet de overheid een toekomstbeeld schetsen zodat alle marktpartijen hun bijdrage daaraan kunnen leveren.

Evolutie, mensenrechten en religie (Wiel Eggen GAMMA december 2003 p. 15-21):
Het belang van Teilhard inzake de mensenrechten
Als Teilhard spreekt van de groei naar de noösfeer als drijvende kracht, lijkt hij te wijzen op een schakel tussen het formalisme en de substantivistische moraal, die in zijn dagen door fenomenologen als Scheler (en later door Karol Woytila of iemand als Iris Murdoch) verdedigd werd. Want zoals de formalist Habermas zal betogen, is de communicatie (oftewel de noösfeer) zelf een waarde die respect verdient. Andere formalisten zoals David Gauthier leggen het beslissend criterium in de vraag of een handeling anderen in hun wezen beschadigt. Maar Habermas spreekt in feite van een positieve waarde, die meer is dan puur formeel. En ook Teilhard ziet communicatie - openen van gesprek - als de centrale drijfkracht van de evolutie. Hij hanteert dit zelfs als criterium voor het duiden van de vondsten. Maar het is vooral de kernintuïtie van zijn fenomenologisch en religieus denken. Voor hem is God niet een ingenieur-in-ruste die zijn wetten aan de realiteit oplegt, maar een trekkende (teleologische) factor die de communicatieve geest over de materie vaardig laat worden. In zijn eigen type historische fenomenologie verbindt hij diverse terreinen van onderzoek en signaleert een voortschrijdende drang naar communicatievormen, waarin het groepsgebeuren steeds beter in staat is individuen met respect voor de creatieve eigenheid in te zetten. Teilhard kan aldus vanuit een teleologisch perspectief een substantieve waarde formuleren die het formalisme van zijn relativerende teneur ontdoet.

Wetenschapsfilosofie, deel 8C: Habermas: wetenschap en communicatieve rationaliteit (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #74 januari 2019 I):
Habermas als maatschappijkritische verlichtingsdenker
Van Dijk geeft de volgende samenvattende conclusie: “Habermas is de meest prominente erfgenaam van de maatschappijkritische theorie… Hij achtte het noodzakelijk een belangrijk deel van het marxistische gedachtegoed van de hand te doen. Doch de normatieve gerichtheid op het streven naar gelijkheid en de bevrijding van de mens van vervreemdende levensvormen is hij altijd trouw gebleven… Iedere wetenschapper is in zekere zin normatief bezig, immers ook het streven naar waarheid en objectiviteit is een normatieve keuze… Zijn prioriteit ligt bij het verklaren van de ziekten van de moderne tijd… Een verklaring die hij voor een groot deel ontleent aan het werk van Max Weber en de Frankfurter Schule. [...Het betreft] de onbedoelde en ongewenst gevolgen van de maatschappelijke dominantie van de instrumentele of technische rationaliteit… en het manipulerende en dehumaniserende karakter van de technologie en wetenschap” (p 318).

Om aan het oplossen van de wereldvraagstukken een steentje bij te dragen gaat het primair om gedragsverandering, hoe richten we onze levensenergie? We zijn het in eerste instantie zelf om de in het universum aanwezige vrije energie (ether), in de mens (antahkarana), aan de energietransitie, de overgang van vuile naar schone energie vorm en inhoud te geven. Het spreekt voor zich dat dit een zeer heikel punt is voor de wetenschap. Het gaat om het innerlijke zelf, het metafysisch idealisme van Hegel, Kant en Plato, dat sterk verwant is aan Innerlichkeit in het Duits. Bij Spinoza zijn God en Natuur twee kanten van dezelfde medaille. Het is de ‘intersubjectieve’ relatie van Jurgen Habermas die beide verbindt.

Christiaan Schreurs Denken als Einstein Een pleidooi voor het wereldbeeld van de creatieve ingenieur en de nieuwsgierige wetenschapper
Ingenieur en techneut Christiaan Schreurs heeft een boek geschreven over het thema 'energietransitie'. Vooral in de Groninger zeehavens is die transitie goed zichtbaar. Mede daardoor, maar ook omdat CEO Cas König van Groningen Seaports Christiaan Schreurs naar het Noorden haalde om projecten bij achtereenvolgens ESD, Aldel en Groningen Seaports uit te voeren, overhandigt Christiaan het eerste exemplaar van het boek aan Cas. Het boek heet 'Denken als Einstein' en is een pleidooi voor het wereldbeeld van de creatieve ingenieur en de nieuwsgierige wetenschapper. In deze vlog wisselen beide heren van gedachten over de energietransitie, de politiek, de ontwikkelingen in de havens, het gebrek aan lef, de techniek, lange procedures, alles goed willen doen, etc. en dat alles tegen de industriële achtergrond van Delfzijl.
Denken als Einstein vereist vragen stellen, nieuwsgierig blijven, volharden, experimenteren en in alle bescheidenheid openstaan voor fouten. Daarmee is dit boek een strijdlustige oproep tegen het maakbaarheidsdenken in het bedrijfsleven en in de samenleving.
Er is niets mis met het streven naar perfectie, maar het wordt tijd dat bestuurders en managers accepteren dat onzekerheid en falen onlosmakelijk verbonden zijn met het leven.

Bladblazen is schrijven (Julien Althusius interviewt David Baldacci Volkskrant Magazine 12 juni 2021 p. 43,60-64):
Wat een bladblazer te maken heeft met het werk van schrijver David Baldacci? Veel, zo niet alles, zal in dit interview blijken. Maar er is meer wat hem dierbaar is. Zoals crime noir, de bibliotheek en fietsbellen in Amsterdam.
CRIME NOIR
Baldacci’s recentste boek, Dodelijk Spel, is net verschenen en de tweede in een reeks over Aloysius Archer, een oorlogsveteraan en ex-gevangene die na de Tweede Wereldoorlog zijn leven weer probeert op te pakken.
De oorlog had alle energie, geestdrift en leven opgeslokt. Als reactie daarop wilden mensen in Amerika een verse start: vergeet het verleden en begin opnieuw. Daarom noemen ze the greatest generation ook wel the silent generation, ze spraken nooit over de oorlog omdat ze er genoeg van hadden en vooruit wilden in het leven.
Door me te verdiepen in die periode leerde ik hoe ver we zijn gekomen sindsdien, maar ook hoe ver we nog moeten gaan. Als je de geschiedenis kent, maak je niet meer dezelfde fouten. Dat is het probleem van dit land, niemand kent de geschiedenis. De afgelopen vier jaar was ik voor het eerst in mijn leven bang welke richting dit land op ging. Geschiedenis is zo belangrijk omdat het alles in perspectief plaatst.’
MARK TWAIN
‘De beste boeken groeien met je mee. Toen ik 12 was, was To Kill A Mockingbird een cool verhaal over kinderen van mijn leeftijd. Eenmaal ouder, realiseerde ik me dat het veel meer was, snapte ik het verhaal van de rechtszaak van een zwarte man die ervan beschuldigd wordt een witte vrouw verkracht te hebben en begreep ik die lessen over moraliteit en gerechtigheid veel beter, net als de thematiek van vooroordelen, discriminatie en racisme.
De boeken van Mark Twain, zoals die over Huckleberry Finn en Tom Sawyer, hadden hetzelfde effect. Twain combineerde twee hele moeilijke dingen. Ten eerste schreef hij omvangrijke, generatieoverstijgende verhalen. En hij deed dat met heel veel humor en vernuft. Hij kon hele serieuze zaken heel grappig vertellen, dat is verschrikkelijk moeilijk. Bovendien was hij de eerste echte Amerikaanse schrijver. De schrijvers voor hem deden hun Europese collega’s een beetje na, maar zijn verhalen gingen echt over Amerika. Hij pakte het land bij de strot en liet het aan iedereen zien. Racisme, avontuur, hebzucht, macht. Twain was ook degene die de term ‘Gilded Age’ bedacht, de periode in de late 19de eeuw waarin Amerika een enorme economische groei en industrialisatie doormaakte. We zitten nu in een tweede Gilded Age. Toen heetten de rijke industriëlen Carnegie en Morgan en Gould; nu heten ze Zuckerberg, Gates en Musk. Twain vatte dat heel mooi. Ik bewonder hem en zou als hij willen schrijven, ook al maken we hele verschillende verhalen. Maar op een basaal niveau vertellen we allebei verhalen over mensen in moeilijke omstandigheden en laten we ze daarin zowel goed als slecht zijn. Toen ik advocaat was, loog iedereen tegen me. Mijn eigen cliënten ook. Leugenachtige mensen liegen altijd, maar eerlijke mensen liegen als ze met hun rug tegen de muur staan. Zo zijn we geprogrammeerd: we doen alles om te overleven.

Deelt Zuckerberg ook dimes uit? (Peter de Waard Volkskrant 4 december 2015 p. 19):
Wie succes heeft in het leven, kan dat laten zien door materiële bezittingen. Maar wie verzadigd is van huizen, auto's, privéjets, jachten, haute couture, sieraden en ook al een eigen museum en voetbalclub heeft, gaat weldoen. Het is de ultieme stap om succes te etaleren en aanzien te verwerven. Of zoals Warren Buffett stelde: 'Als je tot de gelukkigste 1 procent van de mensheid behoort, ben je het aan de rest van de mensheid verschuldigd om aan de andere 99 procent te denken.'
Liefdadigheid hoorde bij wat Mark Twain de gilded age noemde, de periode waarin mateloze rijkdom van de enkeling scherp contrasteerde met de diepe armoede van de massa. De filantropie zelf was door de Europese aristocratie al ontdekt als remedie tegen een leven in ledigheid. Na het ontstaan van de natiestaat hadden ze immers geen rol meer als legeraanvoerders. De eerste generatie Britse bankiers van de industriële revolutie, voornamelijk quakers, gaven al hun geld weg uit angst voor eeuwig in de hel te moeten branden vanwege hun graaizucht. Veel sloppenwijken in Londen werden op die manier opgeknapt.
Nu heeft angst voor de duivel in het hiernamaals plaatsgemaakt voor status in het huidige leven. Eigenlijk is filantropie de ultieme vorm van narcisme.

Naar aanleiding van de opgekrikte voorraadcijfers van Shell zegt Jeroen van der Veer: ‘Als ik over de voorbije paar jaar kijk, vraag ik me af of de balans tussen bedrijf eerst en ik eerst niet te veel verschoven is naar ik eerst. Het belang van het bedrijf moet weer centraal komen te staan. Jeroen van der Veer geeft hiermee een wenselijk geacht omslagpunt in de organisatiecultuur aan.

Shell (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 17 april 2019):
Peter Buwalda’s Otmars zonen is een afrekening met de afwezige, sadistische vader. Hoewel de eerste zin van het boek luidt dat het niet als Vatersuche moet worden gelezen, is het dat toch geworden. Hoofdpersoon Dolf/Ludwig vindt halverwege de roman zijn onbekende verwekker achter een groot bureau van Shell op het Siberische eiland Sakhalin. Johan Tromp heet de man. Hij is een van de rijzende sterren in het concern, die voor zijn werkgever de wereld rondreist en mag jijen en jouwen met de met naam en toenaam genoemde Jeroen van der Veer, die tot 2013 het bedrijf leidde.
In de sadistische seks die Johan Tromp met een Nederlandse onderzoeksjournaliste van de Financial Times heeft, weerspiegelt zich de wrede wijze waarop de multinational omgaat met zijn omgeving. Zoals Tromp de frêle Isabelle Orthel voor eigen gerief vastbindt en dagenlang naakt met een loodzware slavenketting laat rondlopen, zo misbruikt Shell het kwetsbare landschap van de Nigerdelta om maar zo veel mogelijk aandeelhouderswaarde uit de grond te persen.
Het kan geen toeval zijn dat Buwalda’s veelgeprezen literaire aanklacht samenvalt met de rechtszaak die Milieudefensie onlangs tegen het concern heeft aangespannen. En dat juist deze week Follow the Money en Platform Authentieke Journalistiek zeventien wob-aanvragen hebben ingediend om informatie boven tafel te krijgen over de incestueuze relatie van Shell met de Nederlandse politiek.
De afrekening met Shell hing al een tijdje in de lucht. En wij kunnen er live getuige van zijn!

D66 of Shell (Ariejan Korteweg de Volkskrant 28 maart 2019, p. 21):
Bij interviews in de wandelgangen van de Tweede Kamer komt vaak even een figuur in beeld die met een bezorgde blik de situatie overziet en overduidelijk geen journalist is.
Dat is de politiek assistent. Rechterhand van fractieleider of bewindspersoon. Sparringpartner, klankbord; tegendenker vinden ze zelf. Het zijn de schaduwfunctionarissen van het Binnenhof: ze hebben kennis van de dossiers en van de opvattingen van mede- en tegenstanders, directe toegang tot de partijleider, zijn aanwezig bij cruciale overleggen en hebben dus veel invloed. Premier Rutte trok ruw de gordijnen weg toen hij in het verkiezingsdebat van vorige week ‘Caroliene’ riep omdat zijn geheugen hem in de steek liet. Die Caroliene is Caroliene Hermans, zijn politiek assistent. Geheugensteun, dat zijn ze ook.
Elise van Zeeland maakt deze stap vanuit maatschappelijke betrokkenheid, vertelt ze. Veranderen doe je van binnenuit en ze wil niet langs de zijlijn staan. Wat hielp was dat haar vader dertig jaar bij Shell werkte, zo heeft ze het als een mooi en interessant bedrijf leren kennen. ‘Grote bedrijven zijn niet slecht, maar zorgen voor banen.’ Een dergelijke transfer is gebruikelijk in draaideurpaleis Het Binnenhof. Kamerlid De Liefde ging naar Uber, Kamerlid Duisenberg werd lobbyist voor de Universiteiten, veel collega’s gingen naar koepelorganisaties of werden branchevoorzitter. Ook het grensverkeer in omgekeerde richting, van lobby naar politiek, is intens. Wie goed is ingevoerd op het Binnenhof, de taal van politici spreekt en de codes kent, kan immers deuren openen. Voor Shell moet de kennis van Van Zeeland van onschatbare waarde zijn: ze weet hoe in de coalitie over energietransitie wordt gedacht.
Het gaat niet om haar, om D66 of Shell, maar om wat zo’n overstap zichtbaar maakt: een netwerk van belangen dat de ongelijke toegang tot de macht in stand houdt. Zo wordt de argwaan gevoed.

'Red het kapitalisme van de ceo's' (Jonathan Witteman Volkskrant 8 december 2018 p. 14-15):
Ceo’s lijden aan financiële acromegalie: een al even ongezonde groei van hun salarissen, bonussen en aandelenpakketten, sneller dan de huizenprijzen en beurskoersen, laat staan de al decennia aan dwerggroei lijdende lonen van de rest van de bevolking.
‘Bedrijfsbonzen strijken onnoemlijke rijkdommen op voor slechts een paar jaar werk, terwijl degenen die voor hen werken al jaren geen loonsverhoging boven de inflatie hebben gehad’, schrijft Deborah Hargreaves, jarenlang voorzitter van de in topsalarissen gespecialiseerde Britse denktank High Pay Centre, in haar net verschenen boek Are chief executives overpaid?
Een van de meest gebruikte rechtvaardigingen voor hoge topsalarissen is dat bedrijven verwikkeld zijn in een mondiale concurrentiestrijd om schaars talent. ING-president-commissaris Jeroen van der Veer bezigde dit argument eerder dit jaar toen ING-topman Ralph Hamers onder vuur kwam te liggen na zijn salarisverhoging van 50 procent. Een fabeltje, stelt Hargreaves: er is helemaal geen mondiale markt voor schaars bestuurstalent.
Onderzoek naar 489 benoemingen van ceo’s bij ’s werelds 500 grootste bedrijven toonde aan dat slechts vier ceo’s – oftewel nog niet 1 procent – naar een ander land verhuisden voor hun nieuwe baan. De Nederlandse advocaat Manuel Lokin concludeerde ook al in zijn promotieonderzoek dat er geen mondiale transfermarkt voor topbestuurders bestaat.

'Polderjongen’ wacht zwaarste baan van het land (Wilco Dekker en Frank van Zijl Volkskrant 1 mei 2018 p. 6-7):
Benschop wordt staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en in die hoedanigheid Koks vooruitgeschoven post in Europa. Met succes: mede door zijn lobbywerk – en dat van VVD-minister Gerrit Zalm van Financiën – gaat de Nederlandse bijdrage aan Brussel met 1,3 miljard euro omlaag.
Debacle
De afstraffing volgt enige weken later bij de Kamerverkiezingen: de PvdA verliest 22 van de 45 zetels. Benschop neemt zijn verantwoordelijkheid en verdwijnt geruisloos van het politieke toneel. Oud-reclameman Jan van Ingen Schenau, die in 1994 samen met Benschop de campagne van Kok deed: ‘Het was een hopeloze campagne en Dick voelde zich persoonlijk verantwoordelijk, al is het de vraag of dit terecht was. Hij was toen ook nog staatssecretaris, ik denk dat die combinatie ongelukkig was.’
Na het debacle belt Benschop Jeroen van der Veer, die hij eerder ontmoet heeft bij een milieuconferentie in Kyoto. Of hij bij Shell kan komen werken. Dat kan. Benschop gaat in 2003 aan de slag bij de oliemultinational, onder meer als fabrieksdirecteur in Maleisië. Door zijn waardevolle politieke netwerk wordt hij in 2011 president-directeur van Shell Nederland.
Van Ingen Schenau nu: ‘Het grote probleem van Benschop bij Schiphol is dat hij te maken krijgt met een omgeving die in de weerstand staat. Mensen die zich ‘geschiphold’ voelen – niet voor niks is dat een term die nu wordt gebruikt. Hij moet omwonenden aan tafel zien te krijgen, om een brug naar de toekomst te bouwen.’
Vroeger hadden wij het over de driehoek: een plan deugt pas als het goed is voor werkgever en werknemer, de aandeelhouder en de klanten. Het is nu een vierkant geworden: de maatschappij is net zo belangrijk. Dat aspect heeft Schiphol de laatste zes, zeven jaar genegeerd.’
Polderen
Dick Benschop is het vleesgeworden polderen, beaamt vrijwel iedereen die hem kent. Wat ook iedereen zegt: als iemand het hoofdpijndossier Schiphol tot een goed einde kan brengen, is het Dick Benschop. ‘Niemand anders dan Dick kan publieke en private belangen zo goed bij elkaar brengen’, zegt een bestuurder die hem kent. ‘Hij is integer, nauwkeurig en betrouwbaar.’
Er is net een boek uit van topvrouw Marry de Gaay Fortman, die het heeft over de noodzaak van ‘beminnelijke doeltreffendheid’. Die term omschrijft Dick heel goed.’
Volgens een insider zou Benschop bij zijn eerste openbare optreden eigenlijk direct moeten zeggen dat 500 duizend vluchten per jaar mooi genoeg is voor Schiphol, en dat het dus gedaan is met de groei. ‘Maar dan gaat meteen zijn kop eraf. De politiek accepteert dat niet.’

Van der Veer en de Kamer begrijpen niets van elkaar (Robert Giebels Volkskrant 29 maart 2018 p. 13):
Jeroen van der Veer is uitgenodigd door een 'uitermate kritische' Tweede Kamer, constateert hij woensdagmiddag. De man die had besloten de baas van ING een salarisverhoging van 1 miljoen toe te kennen, proeft een 'agressieve stemming' als Kamerleden de president-commissaris van ING vragen naar zijn beweegredenen.
Kloof
Als Van der Veer nadrukkelijk stelt dat het salaris van de hoogste baas van ING vroeger of later omhoog zal gaan, blijkt de kloof tussen hem en de Kamer gegroeid. Want, vinden de Kamerleden, in tegenstelling tot wat Van der Veer probeert over te brengen is een bank is geen gewoon bedrijf, maar een dat in geval van nood met belastinggeld overeind wordt gehouden. Van der Veer na afloop: 'Er is meer tolerantie voor niet-banken dan voor banken.'

ING opvanghuis ex-politici (Peter de Waard Volkskrant 17 maart 2017 p. 28):
Het bijbaantje van ING-commissaris leverde vorig jaar 114 duizend euro als beloning op. De huidige president-commissaris Jeroen van der Veer kreeg zelfs 178 duizend euro.
Kok verdiende als commissaris bij zijn aantreden in 2003 39 duizend euro, wat opliep tot 75 duizend euro in 2008, het jaar dat ING voor staatssteun aanklopte.
Gezien het feit dat ING 2.300 banen schrapt, noemt het CNV het een merkwaardig besluit. 'Waar is de menselijke maat gebleven?' 'De beslissers bij ING hebben de empathie van een diepvrieskist', vindt FNV-bestuurder Gerard van Hees.

Bescheidenheid (Pieter Klok Volkskrant 10 maart 2018 Opinie p. 5):
Dankzij Draghi komen de banken nooit meer geld tekort. Door de lage rente stijgen de huizenprijzen en de aandelenmarkten en is het onmogelijk om als bank niet veel winst te maken.
De strategie van Draghi is echter niet zonder risico. Door de geldinjecties zijn nieuwe financiële zeepbellen ontstaan. Als de inflatie op enig moment gaat stijgen, waardoor de rente omhoog moet, dreigt het gevaar van een nieuwe ineenstorting.
Of dat gaat gebeuren is onzeker. Wel zeker is wie in dat geval de risico's (risicobeheersing) draagt. Dat zal niet ING zijn, niet Ralph Hamers en ook niet Jeroen van der Veer, maar de belastingbetaler. Dit besef zou de top van ING tot bescheidenheid moeten dwingen.
Jeroen van der Veer kiest nu rücksichtslos voor de bestuurders en de aandeelhouders en toont daarbij een gebrek aan leiderschap. Hij zou zich ook moeten bekommeren om de sfeer in het land en moeten weten dat hij met een stap als deze bijdraagt aan het chagrijn en de polarisatie van de Nederlandse samenleving.

Langs de pijplijn die Europa gas brengt, stoken de Russen nog op hout (Tom Vennink de Volkskrant 15 juni 2021 p. 13):
Met de gaspijpleiding Nord Stream 2 krijgt de Russische president Poetin nog meer controle over de energievoorziening in Europa. Die lijn loopt langs nog altijd gasloze dorpen. ‘Onze provincie brengt de warmte naar het zuiden, maar zelf tellen we niet mee.’
De gasleiding door Oekraïne met de achterhaalde naam Broederschap heeft Poetin niet meer nodig. Met de leidingen door de Oostzee kan hij de kraan naar Oekraïne dichtdraaien zonder dat de leveranties aan de EU in gevaar komen.

Nederland wikt Poetin beschikt of Roekeloze Poetin maakt Rusland onvoorspelbaar en gevaarlijk (Arnout Brouwers Volkskrant 2 januari 2016 p. 20-21):
Als 2014 het jaar was waarin Vladimir Poetin de Europese ordening vloerde met de annexatie van de Krim en de oorlog in Oost-Oekraïne, dan was 2015 het jaar waarin Poetin weer salonfähig werd. Het kan verkeren.
Russische wurgtacktiek
De grote energiebedrijven spelen hun eigen 'long game'. Daarin is business as usual de ultieme wijsheid; worden politiek netelige kwesties met dooddoeners platgeslagen; en lijken ceo's speciaal geschoold om zich aan de voeten te werpen van potentaten uit energierijke landen. It's a dirty job, but somebody's got to do it, nietwaar?
Dus hoewel de westerse sancties intact bleven, de Fransen een streep haalden door de verkoop van twee oorlogsschepen aan Rusland en Italië en andere Zuid-Europese landen de torpedering van de Russische pijpleiding South Stream slikten, gingen grote Duitse energiebedrijven en Shell opnieuw in zee met Gazprom voor de bouw van een tweede gaspijpleiding van Rusland naar Europa: Nordstream 2.
Het kabinet laat weten dat burgers geen grootse campagne om 'ja' te stemmen hoeven verwachten. De Haagse logica, tien jaar na het 'nee' tegen de Europese grondwet, is dat als de regering ergens voor pleit, dit weleens het tegengestelde effect kan sorteren. Het cynisme over nut en rol van de politiek is blijkbaar nergens groter dan onder politici zelf. Hoe groter de angst voor Wilders en 'de populisten', hoe geringer het zelfvertrouwen.
Dus ja, de burgers moeten het ditmaal helemaal zelf uitzoeken. Ten eerste zullen ze dus moeten besluiten of Poetins interventie in Oekraïne moet worden beloond. Hiervoor zijn verschillende drogredenen beschikbaar: er zijn grotere problemen, Oekraïne ligt eigenlijk toch in de Russische invloedssfeer, en als Poetin in Syrië gerehabiliteerd wordt, waarom zouden we dan nog zo moeilijk doen over de Krim? En hebben we zelf ook niet Kosovo afgesnoept van Servië?
Al deze factoren maken de Poetin en het Rusland van 2016 veel onvoorspelbaarder, en daarmee riskanter, dan de Poetin en het Rusland van tien of zelfs vijf jaar geleden. In deze omstandigheden blijft de 'long game' - vasthouden aan beginselen, openstaan voor dialoog, uitgaan van eigen kracht en niet ingaan op militaire provocaties (zoals Turkije deed) - van het grootste belang. Voor Oekraïne en voor heel Europa.
Het lot wil dat Nederlandse burgers dit voorjaar een grote stem zullen hebben in de fundamentele uitdaging waarvoor Europa staat. Hopelijk graaft de Nederlandse burger zich niet in achter de dijk, maar klimt hij er juist op. All politics is local, maar deze tijd vraagt om een ver uitzicht.

De schadelijke promotie van pulp in het onderwijs (Yra van Dijk en Marie-José Klaver Volkskrant 7 juni 2021 p. 20):
De boeken die de Jonge Jury propageert, zijn verhalen die seksistisch en racistisch denken bevestigen, de lezer van kick naar kick jagen en die stilistisch, inhoudelijk, cultureel en moreel armoedig en zelfs schadelijk zijn.
Dat in het Nederlandse onderwijs op de basisschool en in het voortgezet onderwijs het lezen van onze internationaal geprezen jeugdliteratuur, denk aan Anna Woltz, Simon van der Geest, Martha Heesen of Bart Moeyaert, niet verplicht is, en dat er geen eisen worden gesteld aan de kwaliteit van wat er op school wordt gelezen, is een vorm van ernstige en structurele verwaarlozing. Laten we in het ophanden zijnde nieuwe curriculum voor het vak Nederlands het vrijblijvende begrip ‘fictie’ vervangen door ‘jeugdliteratuur’.

De dood en daarna (Wim Leys Theosofia december 2016 p. 153-158):
De dood en erna
157: Eerst ervaart men alle smart die men anderen heeft aangedaan, en men lijdt mee zoals zij geleden hebben. De gestorvene neemt zich voor om in de toekomst anderen niet meer te kwetsen. Dit is wat Betty Eadie in het artikel van Eric Bruijnis vertelt in deze Theosofa. Deze fase werd in de middeleeuwen ‘vagevuur, louteringsberg of zuivering van de ziel’ genoemd. Hierna komt de gestorvene in hogere gebieden, en beleeft daar niet meer het verdriet wat hij anderen aandeed, maar het geluk en de dankbaarheid dat zij beleefden door zijn hulp, vriendschap en liefde. Dat versterkt in hem of haar het streven naar ‘het goede’ in volgende levens.
Zuivering van de ziel (Eric Bruijnis Theosofia december 2016 p. 164-169):
Mystici
Een definitie van mystiek is moeilijk te geven, omdat elke persoon weer andere ervaringen heeft. In het algemeen wordt onder mystiek verstaan: contact hebben of proberen te krijgen met een goddelijke of geestelijke wereld, bijvoorbeeld zoals in het ontwikkelingsproces van een mysticus. Sommige mystici kunnen in deze toestand een blik werpen in de onzichtbare wereld. Dit zien van een andere wereld kan op diverse manieren ontstaan, ook buiten een mystiek proces om: via bidden, meditatie of via andere spirituele technieken. Het kan ook plotseling na een crisis optreden, of men kan met die gave geboren zijn. In die andere wereld kunnen mystici mensen tegenkomen die zijn gestorven en die bezig zijn met hun gang of worsteling naar een hogere geestelijke wereld. Mystici noemen dat de zuivering van hun ziel. De gestorvenen kunnen in nood zijn en de mysticus om hulp vragen. Deze praat dan met de overledenen, of bidt voor hen, om naar de lichtwereld te kunnen of voor zuivering van hun ziel. De zuivering is een typisch mystieke term die je kunt vergelijken met de ontwikkeling van de ziel.

Sywert van Lienden belichaamt de millennial-moraal Eerst de eigen schaapjes (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 10 juni 2021 p. 12-13):
Jezelf verrijken over de rug van de belastingbetaler en onder het valse mom van altruïsme. De kwestie-Sywert van Lienden toont het wereldbeeld van een generatie die is grootgebracht met marktdenken.
Maar Hugo de Jonge dan, die als minister van Zorg struikelde over de corona-aanpak en miljarden uitgaf zonder dat we weten waar die heen zijn? En corruptie en vriendjespolitiek zijn toch van alle tijden? Het publieke debat rond Van Lienden, de mondkapjes en de overheidsmiljoenen is inmiddels vergeven van dit soort valse tegenstellingen. Een debat over Sywert van Lienden sluit het onderzoek naar andere kwesties niet uit. Waarom het hier over hebben als er zoveel meer mis is in de wereld? Het antwoord is omdat het systeem, dat juist excelleerde in het verstoppen van individuele verantwoordelijkheid achter anonieme marktprocessen, plotseling niet alleen een gezicht, maar ook een nieuwe belichaming heeft gekregen.

Klopt het dat miljonairs meer belasting zouden willen betalen? (Peter de Waard miljonairs Volkskrant 11 juni 2021 p. 21):
Jeff Bezos, de allerrijkste, stopte vorig jaar 10 miljard dollar in een klimaatfonds. Deze week lekte zijn belastingaangifte en die van nog 25 andere Amerikaanse miljardairs uit – onder wie ook Tesla-baas Elon Musk – waaruit bleek dat hij geen cent belasting afdraagt.
De miljonair die deze week in de krant riep dat miljonairs graag meer belasting willen betalen, raaskalt. Dat willen ze alvast niet. En daar is helemaal geen psychologische studie voor nodig.

Als de rijken het land verlaten vanwege de belasting, houden we de leuke mensen over (Sheila Sitalsing Volkskrant 10 juni 2021 p. 2):
Van alle ideeën die lobbyend Nederland dezer dagen op de formatietafel probeert te krijgen kwam het beste plan van Djaffar Shalchi, en hij is niet eens professioneel lobbyist – of Nederlands staatsburger zelfs. Woensdag stond deze Deen in de Volkskrant. Hij is vastgoedmiljonair in Denemarken en pleit al een jaar onder de noemer Millionaires for Humanity voor hogere belastingen over het vermogen van de echt rijken, ‘onmiddellijk, substantieel, permanent’.
De vermogensheffing kan dus omhoog, en flink wat. Kost maar een regel in het ultradunne regeerakkoord, en helpt tobbende mondkapjesmiljonairs in een moeite door aan een simpel moreel kompas. Gratis.

Persvrijheid wordt niet alleen bedreigd door agressieve personen. De niet zelden slechtbetaalde journalist staat onder druk van verdienmodel. (Bert Wernaart en Danielle Aarets Volkskrant 9 juni 2021 p. 28):
Er is wat betreft de journalistieke vrijheid en veiligheid meer aan de hand dan de man die met een shovel op een journalist inrijdt.
Vierde macht
Als ‘vierde macht’ leveren journalisten een belangrijke bijdrage aan het controleren van het openbare gezag. Denk aan de cruciale rol die journalisten speelden bij het blootleggen van de toeslagaffaire. Denk ook aan wat we zien gebeuren in een land als Belarus, waar de persvrijheid met grove voeten wordt geschonden.

Harry Mulisch Het theater de brief en de waarheid Een tegenspraak
De schrijver zegt iets onmogelijks te hebben gewaagd. Het eerste en tweede deel kunnen niet samen waar zijn. Het zijn twee complementaire werelden die elkaar uitsluiten.[7] Maar misschien toont het wel de volledige waarheid. Maar de schrijver stelt wel ondubbelzinnig dat hij zijn eigen fantasie op het oorspronkelijke verhaal van Jules Croiset heeft losgelaten. Het is een literair verhaal. Maar Jules Croiset en zijn bewonderenswaardige vrouw leven beiden nog en worden bedankt voor hun medewerking. Harry Mulisch kreeg een afschrift van de politieverhoren. Na lezing van de tekst van het Boekenweekgeschenk heeft Jules Croiset nog enige waardevolle aanvullingen gegeven.
7) Let op de eerder besproken ‘coincidentia oppositorum’.

De “staf” (p. 96) waarmede het goddelijke kind de volkeren zal hoeden, is natuurlijk de caduceus van Hermês, de voorbeeldige schaapherder van de zielen. In de oudere mythologie vindt men deze magische staf in de hand van Neb, de God van wijsheid en “de bewaarder van de scepter van kracht”.

Het ligt voor de hand de drievoudige scheppingsleer in de macrokosmos, tegenover de bewustzijnsevolutie, de triade ’Geest – Ziel – Lichaam’ van de mens in de microkosmos te plaatsen.

Amelisweerd, een déjà vu
Bomen kappen voor meer asfalt? Een heilloze weg (Naïm Derbali De Groene Amsterdammer 10 juni 2021 p. 27-31):
Begin jaren tachtig verloren milieuactivisten hun strijd tegen de aanleg van de A27 dwars door het eeuwenoude bos van Amelisweerd bij Utrecht. Nu bevechten zij de verbreding van de weg tot veertien stroken. Op 16 juni debatteert de Kamer hierover.
Een verbreding ter waarde van anderhalf miljard is typisch welvaartsdenken oude stijl, vindt Kloppenborg. ‘Het concept welvaart is aan herziening toe, het keert immers steeds als een boemerang terug. Dit heet niet langer verrijking of toename, maar uitputting. Het enge welvaartsbegrip voldoet niet meer. Dit VVD-beleid is een heilloze weg. Alleen lijkt de minister de laatste te zijn die tot dat besef komt.’

De overtuigingen theïst en atheïst, links en rechts, kunnen naast elkaar bestaan. De ene overtuiging is niet per se beter dan de andere. Complexe maatschappelijke vraagstukken kunnen alleen dan effectief worden opgelost wanneer het krachtenspel van de verschillende politieke richtingen, dus zowel van de seculiere als van de reguliere wereld worden gemobiliseerd (eenheid der tegendelen). De discussies die nu mede in het kader van het nieuwe boek ‘God als misvatting’ van Richard Dawkins zich afspelen zijn niet echt interessant. De discussie beperkt zich tot de biologische evolutie. De manifesten van de atheïst Herman Philipse en de theïst Willem Ouweneel op Internet laten zien dat beide partijen diametraal tegenover elkaar staan. Veelzeggend is dat geen van beide al een doorslaggevend bewijs heeft gevonden. Relevanter is volgens Ervin Laszlo de vraag hoe heeft het universum zich kunnnen ontwikkelen tot een toestand waarin de biologische evolutie überhaupt heeft kunnen plaatsvinden.

Willem J. Ouweneel Wijsheid voor denkers een inleiding tot de christelijke filosofie (GAMMA juni 2016 recensie p. 52-54):
In navolging van Herman Dooyeweerd (1894-1977) gaat hij uit van 'religieuze grondmotieven' als bepalend voor het denken. Vanuit het hart vindt de mens volgens hem de Laatste Grond in de God van de Bijbel − maar hij voegt eraan toe (p. 43) − "of in een andere god, een ultiem beginsel".
Ook Teilhard doet dat in zijn mystieke werken zoals Le milieu divin (Het goddelijke milieu), maar in zijn wetenschappelijk werk over de evolutie, Le Phénomène humain (Het Verschijnsel mens), ziet hij evenals Dooyeweerd en Ouweneel 'de binnenkant' (de geest) van al het als materie geschapene zich in interactie met de omgeving ontwikkelen tot steeds complexere structuren naar steeds meer bewustzijn van de werkelijkheid in Christus, het punt-Omega. "God is de Wetgever; de kosmos is dat waarvoor de wet is ingesteld" en "Jezus als mens staat onder de wetsorde, maar als Zoon, in en door wie God alle dingen heeft geschapen, staat Hij boven de wetsorde".
Cees Dekker c.s. (red.) (Omhoog kijken in platland - Over geloven in de wetenschap GAMMA december 2007):
Het idee zeg, dat "God de leider is van de kosmische gemeenschap, terwijl Christus een nieuwe fase in de evolutie vertegenwoordigt, waardoor er dus een fundamentele continuïteit is tussen schepping en verlossing" (p. 70/71) Ik houd liever vast aan de discontinuïteit, die altijd centraal gestaan heeft in de christelijke theologie: "denk aan de breuk die in de schepping geslagen is door de zonde; denk aan het gegeven dat Christus als een crimineel opgehangen is aan een kruis en zo om het leven kwam (kan men zich een lagere fase in de evolutie van de mens voorstellen?!); denk aan de doorbreking van de meest harde natuurwetten, die plaatsvond in Christus' opstanding." (p. 71). Ik snap jou eigenlijk niet, Pieter, dat je met die procestheoloog John Cobb en diens teleologie komt opdraven. Het is dat je dat allemaal met onze Herman Dooyeweerd verbindt, maar anders...' Nou, dat is logisch: "Ik neig ertoe te stellen, dat het leven een emergente functie is van een moleculair systeem dat een bepaalde graad van gecompliceerdheid heeft bereikt, en dat de menselijke geest te beschouwen is als een emergente functie van de hersenen"' (p.176). 'Je lijkt verdorie wel een teilhardiaan, man,' komt Van Bemmel ertussen. 'Dat de mens zelf zijn evolutie kan sturen, werd door lui als Dawkins met hun darwinisme altijd verworpen. Het was toeval en selectie, niks geen sturing, niks geen vrije wil of zo. Maar computerlui die zich met artificiële intelligentie bezighouden denken dat ze de menselijke intelligentie nu flink zullen kunnen gaan versnellen en onze evolutie zo doel en richting kunnen geven.' 'Met alle gevaren vandien,' mengt zich Cees Dekker in de discussie.

Uitgangspunt is dat de voortschrijdende 'Creativiteit en Wijsheid' een resultante is van intelligentie, die samenhangt met de stoffelijke evolutie of emotionele intelligentie (EI), verstandelijke evolutie (IQ) en monadische evolutie of sociale intelligentie (SI).
De evolutie (creativiteit en wijsheid) is coherent met materiesymmetrie (disciplines: evolutiepsychologie, culturele psychologie), spiegelsymmetrie (discipline: waarnemer van IQ, intelligentiemeting) en tijdymmetrie, de evolutie van de identiteit (discipline: cultuursociologie).

Erwin Dekker Jan Tinbergen Een econoom op zoek naar vrede (Ronald van Raak Volkskrant 5 juni 2021 Boeken p. 14-15):
Historicus Erwin Dekker schreef een relevante biografie van de nog altijd invloedrijke econoom Jan Tinbergen. Hoe de man zelf aankeek tegen de controverse rond zijn werk, wordt helaas niet duidelijk.
Expertscultuur\\ Erwin Dekker koos niet alleen voor de vorm van een biografie omdat hij het leven van Jan Tinbergen wilde beschrijven, maar vooral om via de persoon inzicht te krijgen in zijn werk. Door Tinbergens verhaal te vertellen wil Dekker de opkomst van de expertscultuur beter begrijpen, en wat die heeft betekend voor ons economische beleid en de democratie. Het is een manier om de geschiedenis van de economie tot leven te brengen. Tinbergen dronk en rookte niet, bezat geen auto en leefde bijzonder zuinig. Tegelijkertijd verkeerde hij met groot gemak onder de groten der aarde. Veelzeggend is het bezoek van de Russische oud-president Gorbatsjov bij de econoom thuis in Den Haag, in 1992 tijdens een officieel bezoek aan ons land. Dekker besteedt terecht veel aandacht aan de diplomatieke activiteiten van Tinbergen, die steeds toenadering bleef zoeken tot de Sovjet-Unie.

Irene van Staveren Brainwash Talk 5 april 2020 (herhaling 6 juni 2021) NPO2:
Wie de literatuur er op naslaat, komt niet veel verder dan het idee dat er maar één economische theorie mogelijk is: die van het kapitalisme, met de vrije markt als heiligdom. Hoogleraar pluralistische economie Irene van Staveren laat zien dat het anders kan.

Fryslân dok 6 juni 2021 NPO2:
Leent de 'rust en ruimte' van het platteland zich niet bij uitstek voor bezinning en spiritualiteit? Misschien is het een kracht, die antwoord geeft op.

Old boys' network (Joost Ramaer Volkskrant 17 december 1999):
Bij de selectie van bestuurders in het bedrijfsleven viert nepotisme nog steeds hoogtij. Er moet daarom onverwijld een einde komen aan het old boys' network.
overgang naar een nieuw millennium gaat gepaard met een wisseling van de wacht in de top van de samenleving. De aflopende eeuw was die van democratisch gekozen politieke leiders. Wij gaven hen macht en belastinggeld, en zij gaven vorm aan de samenleving: met onderwijs, woningen, gezondheidszorg en sociale zekerheid. Vervolgens creëerden zij instituten als de Verenigde Naties en de Europese Unie, in het besef dat het geluk van hun kiezers niet ophield bij de landsgrenzen.
Het is de hoogste tijd voor nieuwe wetten, want zo schiet het niet op. De overgang naar het Internet, inspraak door aandeelhouders, de erkenning dat moderne werknemers eerder meer geluk in hun werk zoeken dan meer geld: al die kwesties, en nog veel meer, blijven liggen zolang het oudejongenskrentenbrood niet aan plakken wordt gesneden.
Het is meer dan mooi geweest met het old boys' network.

Tata Steel (W.J. van den Bichelaer Volkskrant 7 juni 2021 p. 21):
Met belangstelling las ik het buitengewone interview van Tom Kreling en John Schoorl met Jan de Jong (Zaterdag, 5 juni). Het meest frappeerde dat de heer De Jong zijn gevecht alleen moet voeren. Wanneer iemand de strijd aanbindt met de grootste milieuvervuiler van ons land, zou je verwachten dat hij de volle ondersteuning van zowel gemeenten als provincie krijgt. Niet dus. Blijkbaar is onze overheid niet opgewassen tegen dit soort bedrijven.
Zou Tata Steel gedwongen kunnen worden Nederland te verlaten, lost ons land in een klap het volledige CO2- en stikstofprobleem op. Klaarblijkelijk dringt dat niet door bij onze bestuurders en is het voor hen veel makkelijker individuele boeren en burgers aan te pakken. Ook een nieuw kabinet zal er vermoedelijk niets aan willen veranderen. We moeten het hebben van mensen als Jan de Jong, een hedendaagse verzetsheld.

Hoe een multimiljonair de strijd aan gaat tegen de miljarden van Tata (Tom Kreling en John Schorl interviewen Jan de Jong Volkskrant 5 juni 2021 Zaterdag p. 2-3):
Gewapend met een invloedrijk netwerk en de hulp van drie advocatenkantoren zet multimiljonair Jan de Jong alles op alles om een eind te maken aan de vervuilende praktijken van Tata Steel. Waarom? Hij is het aan zijn stand verplicht.
Als ik in Groningen had gewoond, had het gesteggel rond de herstelbetalingen nooit zo lang geduurd. En de belangrijkste reden dat de toeslagenaffaire maar niet werd opgelost, was omdat het om veelal blutte mensen ging die niet onmiddellijk met advocaten van zich af konden bijten.
‘Ik neem nu mijn verantwoordelijk rond Tata, net zoals mijn voorouders eeuwenlang ook taken in het openbaar bestuur hebben vervuld en zich hebben ingezet voor de maatschappij. Ik heb er voor gekozen om een op hol geslagen overheid inzake Tata Steel een halt toe te roepen. Overigens, wel met een gulle lach en een blij gemoed.’
Arrogantie
In zijn ontvangstkamer ontvouwde hij bij een kopje in wedgwood-servies ingeschonken koffie zijn ‘hoofdstrategie’ in het Tata-dossier: het ontbrekend zelfreinigend vermogen van de overheid waardoor alles ‘van buiten’ moet komen. De kern van het probleem ligt besloten in de afkorting VTH, wat staat voor vergunningverlening, toezicht en handhaving, de taken van de verschillende overheden, de provincie Noord-Holland voorop. Maar De Jong ziet de provincie Noord-Holland als een instelling ‘die een slecht onderhouden auto telkens toch ten onrechte door de APK duwt’.
Hij heeft het zeker geprobeerd, contact leggen met de top van het bedrijf. En dan doelt hij niet op de leiding van IJmuiden zelf, maar nog een treetje hoger, de ceo van Tata Steel Europe, Henrik Adam. ‘Dan heb je gelijk iemand te pakken die de beslissingen neemt’, meent hij. Bijkomend voordeel is dat de Duitser sedert 2019 onderdak heeft gevonden in het villadorp, om de hoek bij De Jong.

Leven en werk van Albert Camus Deel 11: Verwantschap van Albert Camus met André Malraux en andere schrijvers (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #99 juni 2020):
Toen Albert Camus werd overrompeld door het nieuws dat hij de Nobelprijs had gekregen, zei hij steeds dat deze André Malraux toegekend had moeten worden. Hij heeft zelfs overwogen de prijs te weigeren (Olivier Dodd, Albert Camus: A Life, p 371). Behalve met zijn vriend en voormalige docent Jean Grenier heeft Camus een aantoonbare verwantschap met Malraux, zoals in dit artikel zal worden toegelicht. Deze verwantschap blijkt in een oud essay door prof. S. Dresden Het tragische leven: André Malraux in de bundel Geestelijke achtergronden bij enkele grote schrijvers (1958), een serie lezingen voor de School voor Taal- en Letterkunde in Den Haag uit 1956/57 (een boek uit de nalatenschap van Wim Couwenberg). Het gaat over schrijvers als Aeschylus, Vergilius, Dante, P.C. Hooft en Lessing. Malraux is in goed gezelschap.
Persoonlijke liefde, broederschap en kameraadschap
Het is natuurlijk essentieel dat vrouwen ook worden opgenomen in de solidariteit en broederschap, wil deze een meer algemeen karakter hebben, omdat anders de helft van de bevolking wordt genegeerd. Bij Malraux blijft de ‘fraternité virile’ echter beperkt tot mannen als broeders. Deze kameraadschap en solidariteit gaan bij Camus verder dan bij Malraux en omvat ook vrouwen. Camus heeft in zijn leven vaak blijk gegeven van kameraadschap met vrouwen, die soms overging in fysieke liefde. Sinds zijn studententijd was hij bevriend met Marguerite Dobrenn, Jeanne Sicard en Christiane Galindo, voor wie hij een broederlijke liefde koesterde, daarna ook had hij hartelijke contacten met Jeanne Meurer, Yvonne Ducailar, Patricia Blake en anderen met wie hij zijn leven lang corresprondeerde en contact onderhield, zie deel 4 van deze serie en de biografie van Dodd. Kameraadschap met vrouwen wordt beschreven in de eerdergenoemde romans en verhalen van Camus.

Teilhard de Chardin Het verschijnsel mens (I): Inleiding, basisidee, 'de binnenkant der dingen' (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #99 juni 2020):
Dante en Vergilius aanschouwen het universum in concentrische cirkels in de Divina Commedia. Afb. Gustave Doré

De geschiedenis van Arcadia. I: De natuur als contrastwereld en toevluchtsoord (Bert Laeyendecker Civis Mundi Digitaal #48 augustus 2017):
1.1. De herder in de klassieke traditie
Vergilius verwachtte een vrede, die een eind zou maken aan de langdurige ellende en verwerkelijkt zou worden door iemand die nog geboren moest worden. In deze visie werd voor het eerst het Gouden tijdperk in de toekomst gesitueerd; daarin zal een vernieuwing van het verleden plaatsvinden. Men heeft zich het hoofd gebroken over de vraag wie met dat kind bedoeld is, als de verwijzing ernaar tenminste meer is dan een dichterlijke vormgeving van een soort Romeinse Messiasverwachting [vii]. De meeste auteurs denken aan Octavianus, de latere keizer Augustus onder wiens bewind inderdaad een periode van vrede aanbrak, de ‘pax augusta’.
[vii] Deze beelden doen sterk denken aan teksten uit de profeet Jesaja, hoofdstuk en er is inderdaad een verband tussen het joodse gedachtegoed van Jesaja en Vergilius; dat is echter niet direct maar verloopt via de Sibillijnse orakelen waarin dergelijke beelden ook voorkomen (uitvoeriger: Mähl 1965, 69-84).
1.3. Middeleeuws intermezzo[x] Vele eeuwen later werd dat nog krachtig uitgesproken door Dante in de Divina Comedia waardoor die opvatting, meer dan door welk ander ge­schrift ook, aan latere generaties werd overge­le­verd. In dit werk begeleidt Vergilius Dan­te op de louteringsberg en daar ont­moeten zij de Ro­meinse dichter Statius, aan wie Vergilius vraagt waarom hij christen is geworden.
[x] Voornamelijk gebaseerd op Mähl (1965, 103-112)

Tien jaar na de redding van Fortis (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 4 oktober 2018 p. 12-15):
De schade van de broekriempolitiek
Vanuit economisch oogpunt is er eigenlijk geen zinnige verklaring te vinden, zegt hij, dus kom je al gauw uit bij andere, culturele en politieke, redenen. ‘Mark Rutte, Jan-Kees de Jager en Jeroen Dijsselbloem hebben hun politieke kapitaal volledig geïnvesteerd in de harde handhaving van begrotingsdiscipline.’ Die laatste noemde hij in een interview met het Financieele Dagblad ‘de erfgenaam van Colijn’. ‘In de jaren dertig vond Colijn dat een begrotingstekort “onzedig” was’, legt hij uit. ‘En in zijn eerste Miljoenennota zei Dijsselbloem dat rente “zondegeld” is. In Nederland is schuld synoniem met zonde.’
De koopkracht stijgt, de economie groeit – als we het kabinet mogen geloven is Nederland sterker dan voor de crisis. Maar daar valt veel op af te dingen. ‘Waarom hebben onze politici willens en wetens de fouten herhaald uit de Grote Depressie?’
Natuurlijk is een verhaal over de Nederlandse economie niet compleet zonder een hoofdstuk over de eurozone. Dat de Europese Unie zo lang worstelde om er weer bovenop te komen, heeft alles te maken met het gebrek aan een gemeenschappelijk fiscaal beleid. Landen wezen naar elkaar met beschuldigende vingers en onderlinge solidariteit was in geen velden of wegen te bekennen. Met als gevolg dat de rentes op de staatsleningen van kwetsbare economieën alleen maar verder opliepen. Pas toen Mario Draghi in juli 2012 verklaarde dat de Europese Centrale Bank ‘whatever it takes’ zou doen om de euro overeind te houden, keerde de rust een beetje terug. Toch kon de directeur van de ECB in Nederland op weinig dankbaarheid rekenen. Tot verontwaardiging van Bas Jacobs: ‘Hier wordt Draghi in het parlement op het matje geroepen, omdat onze gepensioneerden er iets op achteruit zouden gaan – terwijl die man ervoor heeft gezorgd dat de euro nog bestaat.’
Irene van Staveren had twintig jaar geleden al haar twijfels bij de euro. Een monetaristisch project zonder politieke visie is gedoemd te mislukken, gelooft ze nog altijd. ‘Het lijkt erop dat de euro nu weer in wat rustiger vaarwater zit, maar de onderliggende problemen zijn niet opgelost. Politiek en economie zijn nog altijd niet goed op elkaar afgestemd.’ In 1997 ondertekende ze, samen met 69 collega’s, een pamflet in de Volkskrant,waarin ze waarschuwen dat de strenge budgettaire eisen in het geval van een recessie kunnen leiden tot ‘''' van bezuinigingen en oplopende werkloosheid’. ‘Zoals je ziet staan Jacobs en Teulings daar niet bij’, merkt ze fijntjes op in een nagezonden e-mail.
Het steekt haar dat hun kritiek nooit echt serieus werd genomen door collega’s van de dominante neoklassieke school. ‘Zij vonden ons geen echte economen.’ Na de crash leek er even ruimte voor een fundamentele discussie, maar tien jaar later moet ze constateren dat die nooit echt van de grond is gekomen. ‘Een gemiste kans’, zegt Van Staveren. ‘Het overgrote merendeel van de bevolking en de politici gelooft toch dat er geen alternatief bestaat voor het kapitalisme. Het is misschien geen perfect systeem, maar het is het beste wat voorhanden is, dat is de houding..’

Het 5Ddenkraam berust op psychologische (stoffelijke), sociologische (verstandelijke) en filosofische (monadische) gezichtspunten. Bij dit concept gaat het om de juiste transformatie tussen binnen en buiten en vice versa. De ziel, de schakel tussen 'geest en lichaam' staat daarbij voorop. Bij de individuele kant gaat het om de zelfkennis. De grote leraren van de mensheid, zoals Christus, Boeddha, Plato en Confucius, hebben over ethiek eigenlijk hetzelfde gedacht ‘Alle dingen dan die gij wilt dat u de mensen doen, doet gij hun ook alzo; want dat is de Wet van de Profeten’.

Individuatie is het algemene begrip dat Carl Jung gebruikte voor het leren kennen van de totaliteit van de psyche en het toekennen van de centrale plaats aan het ‘Zelf’, en die niet uit te leveren aan het ego. De theosofie maakt daarentegen van het begrip individualiteit gebruik.

De zevenvoudige samenstelling van de mens:

Het begrip individuatie van Jung kan met het begrip onpersoonlijk in de filognosie worden vergeleken.

De op de persoonlijkheid (beginselen 1 t/m 4) betrekking hebbende wijsheidssleutels 4 t/m 7 komen in hoofdstuk 5. Psychologie aan de orde.

De welvaart is zeker toegenomen, maar ook scheefgegroeid. Het verhaal dat Ramsey Nasr vertelt is niet nieuw, maar is al sinds het verschijnen van de Bhagavad Gita bekend. De Bhagavad Gita leert al dat tat tvam asi het uiteindelijke doel van elk mens is, dus uit te vinden wie hij werkelijk is.

‘Ik kijk steeds meer met Nescio’s ogen’ (Paul Onkenhout interviewt Lieneke Frerichs Volkskrant 5 juni 2021 Boeken p. 4-7):
U heeft hem beter leren kennen, zegt u. Wat wist u bijvoorbeeld nog niet van hem?
‘Veel voelde ik al wel aan; dat hij een ingewikkelde, gecompliceerde man was, vooral.
Daar keek ik niet zo van op, die tweespalt zit in al het werk. Maar dat hij zó worstelde met het bestaan, dat wist ik niet. Uit het Natuurdagboek en ook De uitvreter kende ik zijn natuursensaties. Die ben ik meer gaan doorvoelen.’
Frerichs deelt inmiddels de grote ergernis van Nescio over de verloedering van het Nederlandse landschap. Het is onmogelijk om niet te denken aan de voetnoot die hij in 1942 toevoegde aan het verhaal Kortenhoef. Het ging over het ‘aardige wipbruggetje’ aan de ’s-Gravelandseweg dat was verdwenen. Het schitterende slot: ‘God zegene de verantwoordelijke autoriteiten. Als ’t kan een beetje hardhandig.’
Frerichs: ‘Nederland is inmiddels ongelofelijk verknoeid, er zijn alleen nog wat kleine reservaten met natuur over. Ik ga steeds meer met zijn ogen kijken.

Voor de machthebbers op aarde geldt het 'winner takes all'-principe, lees het principe van competitie, economie en politiek. Voor de natuur geldt echter het antropisch principe, het holografische principe en emergentie. De metafoor van de wagenmenner heeft op 'de twee in één' (De Geheime Leer Deel I Proloog p. 46) betrekking.

Eerste wijsheidssleutel (Symboliek van de cirkel, Spiegelsymmetrie)

De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 7 De dagen en nachten van Brahmâ (p. 411):
Want het zevende (‘duizendtal’) (niet het millennium van het exoterische christendom, maar dat van de antropogenese) stelt zowel de ‘zevende periode van de schepping’ voor, die van de fysieke mens (Vishnu Purāna), als het zevende beginsel – zowel macrokosmisch als microkosmisch –, als ook het pralaya na de zevende periode, de ‘nacht’ die dezelfde duur heeft als de ‘dag’ van Brahmā. ‘Zij werd in twaalf uur geheel verwoest, zoals er staat geschreven.’ Maar in het dertiende (tweemaal zes en de synthese) zal alles worden hersteld ‘en de zes zullen voortbestaan’.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 11 Over elementen en atomen (p. 626-639):
Over elementen en atomen van het standpunt van de wetenschap en van het occultime
627/628: Niet één filosoof uit de oudheid, zelfs niet de joodse kabbalisten, scheidden ooit de geest van de stof of omgekeerd. Alles vond zijn oorsprong in het ENE, komt voort uit het ene en moet tenslotte terugkeren tot het Ene. ‘Licht wordt warmte en verdicht zich tot vurige deeltjes die, nadat ze hebben gebrand, koude, harde, ronde en gladde deeltjes worden. En dit wordt de ziel genoemd, gevangen in haar kleed van stof’; want atomen en zielen waren synoniem in de taal van de ingewijden. De ‘rondwervelende zielen’, gilgoolem, een leer waarin zoveel geleerde joden hebben geloofd (zie de Royal Masonic Cyclopaedia van Mackenzie), had esoterisch geen andere betekenis. De geleerde joodse ingewijden hebben met het ‘beloofde land’ nooit alleen Palestina bedoeld, maar hetzelfde nirvāna als de geleerde boeddhisten en brahmanen – de schoot van de EEUWIGE, gesymboliseerd door die van Abraham, en door Palestina als de plaatsvervanger ervan op aarde5. De doorgang van het ZIELEN-ATOOM ‘door de zeven planeetkamers’ had dezelfde metafysische en ook fysische betekenis. Het had de laatstgenoemde betekenis wanneer werd gezegd dat het zich in de ether oploste. (Zie Isis Ontsluierd, Deel I, Nederlandse uitgave, blz. 333/334, 387.) Zelfs Epicurus, de model-atheïst en materialist, kende en geloofde zoveel van de oude wijsheid, dat hij verkondigde dat de ziel (geheel verschillend van de onsterfelijke geest, als de eerstgenoemde daarin latent is opgesloten, zoals in elk atomair deeltje) was samengesteld uit een fijne, tere essentie, gevormd uit de gladste, rondste en fijnste atomen.
5) Geen ontwikkelde jood heeft ooit geloofd in de letterlijke betekenis van deze allegorie – namelijk dat ‘de lichamen van joden die in vreemde landen zijn begraven, in zich een zielenbeginsel bevatten dat niet kan rusten, totdat het onsterfelijke deel, door een proces dat het ‘rondwervelen van de ziel’ wordt genoemd, de heilige grond van het ‘beloofde land’ weer bereikt’. Voor een occultist is de betekenis duidelijk. Het proces werd geacht zich te voltrekken door een soort metempsychose, waarbij de psychische vonk haar weg aflegde door een vogel, een viervoetig dier, een vis en het kleinste insect. (Zie de Royal Masonic Cyclopaedia van Mackenzie.) De allegorie heeft betrekking op de atomen van het lichaam, die elk door iedere vorm moeten gaan, voordat ze alle de eindtoestand bereiken, die het eerste uitgangspunt van elk atoom is – zijn oorspronkelijke layatoestand. Maar de oorspronkelijke betekenis van gilgoolem of de ‘rondwenteling van de zielen’ was het denkbeeld van de reïncarnerende zielen of ego’s. ‘Alle zielen gaan in de gilgoolah’, in een cyclisch of rondwentelend proces; d.w.z. ze volgen alle het cyclische pad van de wedergeboorten. Sommige kabbalisten leggen deze lering zó uit, dat deze alleen maar een soort vagevuur voor de zielen van de verdorvenen betekent. Maar dat is niet juist.

Deel II, Stanza 6 De evolutie van de zweetgeborenen (p. 171):
Analogie is de leidende wet in de Natuur, de enige ware draad van Ariadne, die ons langs de onontwarbare wegen van haar domein kan voeren naar haar eerste en laatste mysteriën. De Natuur is als scheppend vermogen oneindig, en geen enkele generatie van natuurkundigen kan zich er ooit op beroemen de lijst van haar middelen en methoden te hebben uitgeput, hoe uniform de wetten die zij volgt ook zijn.
Deel II, Hoofdstuk 22 De symboliek van de mysterienamen IAO en JEHOVA (p. 629):
Het brahmaanse ‘gouden ei’ waaruit Brahmā, de scheppende godheid, tevoorschijn komt, is de ‘cirkel met het centrale punt’ van Pythagoras, en een passend symbool daarvoor. In de Geheime Leer wordt de verborgen EENHEID – of deze nu PARABRAHMAM voorstelt, of het ‘GROTE UITERSTE’ van Confucius, of de godheid die wordt verborgen door PHTA, het eeuwige licht, dan wel het joodse EN-SOPH – altijd gesymboliseerd door een cirkel of de ‘nul’ (het absolute niet-iets en niets, omdat het oneindig en het AL is); terwijl het god-gemanifesteerde (door zijn werken) wordt aangeduid als de middellijn van die cirkel. De symboliek van het eraan ten grondslag liggende denkbeeld wordt nu duidelijk: de rechte lijn die door het middelpunt van een cirkel gaat, heeft in meetkundige zin lengte, maar geen breedte of dikte: het is een denkbeeldig en vrouwelijk symbool, dat de eeuwigheid doorkruist en dat men laat berusten op het bestaansgebied van de wereld van de verschijnselen. De rechte lijn heeft één dimensie, terwijl de cirkel ervan geen dimensie heeft of, om een algebraïsche term te gebruiken, deze is de dimensie van een vergelijking. Een andere manier om dit denkbeeld te symboliseren vindt men in de pythagorische heilige decade , die in het uit twee cijfers bestaande getal tien (de 1 en een cirkel of nul) het absolute AL samenvat, dat zich manifesteert in het WOORD of de voortbrengende scheppingskracht.

====

Tweede wijsheidssleutel ('Macrokosmos en Microkosmos', Complementariteit)

Peter Demski, boek Het Anarchistische Principe, p. 11: Engels werpt Dühring tegen slechts de theologische kant van de Kantiaanse Antinomie opgenomen te hebben en niet de bewering en het bewijs van het tegenovergestelde; dat de wereld ten opzichte van de tijd geen aanvang en ten opzichte van de ruimte geen einde heeft.

H.P. Blavatsky, De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk Proloog (p. 31): Alleen degenen die beseffen hoe hoog de intuïtie zich bevindt boven de trage processen van het redenerende denken, kunnen zich een heel vaag begrip vormen van die absolute wijsheid die de begrippen van Tijd en Ruimte te boven gaat.

Anna Lemkow, boek Het Heelheid Principe (p. 178): Bovendien stelde Blavatsky dat er drie gescheiden, maar onderling verweven, evolutiestromen zijn in het aardse schema der dingen: de spirituele, de intellectuele, en de fysieke, elk met zijn eigen regels of innerlijke wetten. Alle drie de stromen zijn vertegenwoordigd in de samenstelling van de mens, de microkosmos van de macrokosmos (de natuur zelf) en hierdoor zijn we de complexe wezens die we zijn.

De Vervlochten Driehoeken: Terwijl ze in het westen bekend zijn als het zegel of de ster van koning Salomo (davidster), waren ze in India bekend als het zegel van Vishnu. De vervlochten driehoeken duiden op de bipolariteit in de natuur - geest en stof, of mannelijk en vrouwelijk. De top van de witte driehoek vertegenwoordigt de goddelijke monade, de top van de zwarte driehoek de gemanifesteerde werelden. De omhooggerichte driehoek stelt de geest voor, bewustzijn en verborgen wijsheid, die zich spiegelen in de omlaag wijzende driehoek die staat voor de stof, de ontvankelijke ruimte, manifestatie of de onthulde wijsheid. De zijden van de donkere driehoek kunnen vorm voorstellen, kleur en substantie, de drie guna's of fundamentele eigenschappen, en de scheppende, behoudende en vernietigende/vernieuwende krachten van de hindoe-triade, Brahmâ, Vishnu en Shiva. Samen vertegenwoordigen de driehoeken het gemanifesteerde heelal, geëvolueerd uit het centrale punt binnen de slang-cirkel van tijd en ruimte. Ze vormen ook de zeshoek van de zes beginselen, de kosmische en menselijke, die voortkomen uit en één zijn in het centrale punt, het zevende en hoogste zelf van elk evoluerend wezen. Ze brengen dus de zevenvoudige structuur van het heelal tot uitdrukking. Het kruis in het midden is de innerlijke persoon, die alle dingen van de zes zijden raakt door middel van de zes driehoeken. De zes punten van de ster wijzen naar buiten naar de slang van de eeuwigheid en groeien en evolueren in de loop van de tijd.

Opmerking in de bijlage Weerkaatsing (hoofdstuk 4.3):
Bij de hindoes is de god Vishnu de bovenzinnelijke oorspronkelijke persoon of integriteit van de schepping en de instandhouder van leven, de schepper of de geest van het Absolute is (Brahmâ) en de vernietiger-vernieuwer is Shiva (zie verder guna-avatâra's). Deze drie-eenheid vertegenwoordigt in essentie de daadwerkelijke processen van het bewustzijn dat zijn vormen vernieuwt en verandert in overeenstemming met nieuwe innerlijke impulsen.
De drie verenigende Logoi van de Esoterie:

Pythagoras		E i V:		E i V:
		1e Logos, Monade	3e Logos, Triade	Antroposofie	Rudolf Steiner
Monade	Triade	God ----	Geest	Geestmens ----	Geestzelf (omgevormd Astraallichaam)
|	|	|	|	|	|
Tetrade	Duade	4. Lichaam ----	Zoon	Fysiek lichaam ----	Levensgeest (omgevormd Etherlichaam)
		Tetrade	2e Logos, Duade

				Rapport ‘E i V’, de natuurlijke kringloop (1 - 3 - 2 - 4):
Macrokosmos		Microkosmos		Macrokosmos	Tijd-as
'Leegte' ----	Inhoudloos	Inhoud >>>>	Inhoudloos, 'Leegte'	1. Ruimte, Wat ----	3. Absolute tijd
|	|	|	|	|
Vormloos ----	Inhoud	Vormloos <<<<	Vorm, Vormbaar	4. Relatieve tijd ----	2. Materie, Hoe
	Microkosmos			Tijd-as	Microkosmos
				5e element Ether
				(snijpunt van de	diagonalen 1./2. en 3./4)

====

Derde wijsheidssleutel (Standaardmodel, Triade)

Milo Wolff Solving Nature’s Mystery, 5. Measurement is a Property of an Ensemble of Matter.
A particle entirely alone in the universe cannot have dimensions of time, length or mass. These measures are undefined without the existence of other matter because dimensions can only be defined in comparison with other matter. For example, at least six separated particles are necessary to crudely define length in a 3D space: four to establish coordinates and two being measured. Thus the measurement concept requires the existence of an ensemble of particles. In our universe the required ensemble must include all observable matter, because there is no way to choose a special ensemble. The importance of this fact becomes clear when we recall that time, length and mass are the basic unit set used to describe all scientific measurements.

Albert Einstein, Relativiteitstheorie, de eenheid van Massa, Tijd en Energie (Kracht, Beweging) - Ruimte - Tijd - Beweging (Standaardmodel).

		Rapport Eenheid in Verscheidenheid
Ruimte (Energie)	Inertie (Tijd-as)	1. Zwaartekracht (M/V)	3. Materiesymmetrie
Relativiteitstheorie	Unificatietheorie	7. Hermeneutische cirkel ----	5. Reflexief bewustzijn
|	|	|	|
Snaartheorie	Quantummechanica (Microkosmos)	4.b Ether-paradigma ----	6. Meta-leren
Beweging	Materie, Massa	4.a Tijdsymmetrie	2. Spiegelsymmetrie (Z.P.F.)

Quantummechanica, het Standaardmodel: Aanvankelijk werden drie symmetrieën als evident beschouwd: Spiegelsymmetrie of pariteit (het heelal gezien in een spiegel zou kunnen bestaan), Tijdsymmetrie (het heelal zou op kleine schaal andersom in de tijd kunnen verlopen) en Materiesymmetrie (elk deeltje heeft een tegendeel dat het doet verdwijnen als het dat ontmoet). In een open, dynamisch systeem moet er van een gebroken symmetrie sprake zijn. Volledig gelijk duidt immers op een evenwichtstoestand.

Singulariteit en filosofie, Hoofdstuk Algemeen en natuurkunde: De eigenschappen plus en min ontstaan uit de eigenschappen zwart en wit waardoor op het tweede niveau 4 eigenschappen optreden. Zwart en wit vormen binnen het systeem de relatieve singulariteiten, relatieve bron, voor de eigenschappen plus en min terwijl de absolute bron van het complexe systeem de absolute singulariteit is. Hoofdstuk Dualistisch relatieve singulariteit vat in een afbeelding de essentie van de theorie over dualistisch relatieve singulariteit samen. Deze driehoek wordt bij het verklaren van het Ether-paradigma gebruikt.

Volgens Albert Einstein heeft de zwaartekracht de kromming van ruimte en tijd tot gevolg. Beweging, duur maakt zwaartekracht mogelijk. Tijd, het NU is een fictieve grens, het bestaat feitelijk niet.

De website van Jan Nentjes (kies Ruimte en tijd, deel I en II) belicht de microkosmos van de quantummechanica en de macrokosmos van de relativiteitstheorie. Jan Nentjes bekijkt eerst een uitdijend heelal dat zo ijl is, dat de zwaartekracht geen invloed meer heeft op de evolutie.

====

Vierde wijsheidssleutel (4e Dimensie, Ether-paradigma, Zelf-ontplooiing)

De Geheime Leer Deel II, Stanza Het begin van bewust leven (p. 35):
‘Elke wereld heeft haar moederster en zusterplaneet. Zo is de Aarde het geadopteerde kind en de jongere broer van Venus, maar haar bewoners hebben hun eigen aard . . . Alle bewuste voltooide wezens (volledig zevenvoudige mensen of hogere wezens) worden bij hun aanvang voorzien van vormen en organismen, geheel in harmonie met de aard en toestand van de sfeer die zij bewonen.’
‘De sferen van het Zijn of levenscentra, die afgezonderde kernen zijn die hun mensen en hun dieren voortbrengen, zijn talloos; niet één heeft ook maar enige gelijkenis met haar gezellin of met enige andere van haar eigen speciale nageslacht.’
‘Alle hebben een dubbele stoffelijke en geestelijke natuur.’ (Wet van zelfontplooiing)
‘De levenskernen zijn eeuwig en altijddurend; de kernen periodiek en eindig. De levenskernen maken deel uit van het absolute. Het zijn de schietgaten van die zwarte onneembare vesting, die voor altijd is verborgen voor de blik van de mens of zelfs de Dhyani. De kernen zijn het licht van de eeuwigheid, dat daaruit ontsnapt.’

‘De leer van svabhâva’. Swabhâva (Sanskriet), een samengesteld woord dat is afgeleid van de wortel bhû, die 'worden' betekent - niet zozeer 'worden' in de passieve zin, maar meer iets 'worden', 'uitgroeien tot' iets. Het zogenaamde voornaamwoordelijke voorvoegsel swa betekent 'zelf'; daarom heeft het zelfstandige naamwoord de betekenis van 'zelf-wording', 'zelfvoortbrenging', 'zelf-groei' tot iets. Toch kunnen we niet zeggen dat het wezenlijke of fundamentele of integrale Zelf, hoewel dit voortdurend zijn eigen verheven pad van evolutie volgt, de veranderingen of fasen ondergaat die zijn voertuigen doormaken. Evenals de monaden, evenals het Ene, zendt het fundamentele Zelf - dat tenslotte praktisch hetzelfde is als de Ene Monadische Essentie - een straal van zichzelf omlaag in iedere organische entiteit, zoals ook de zon een straal van zichzelf in de omringende 'duisternis' van het zonneheelal zendt.
Swabhâva heeft twee algemene filosofische betekenissen: ten eerste, zelf-verwekking, zelf-voortbrenging, zelf-wording, waarbij de algemene gedachte is dat er in de natuur geen louter mechanische of zielloze activiteit bestaat die ons tot aanzijn brengt, want wij brachten onszelf voort, in en door de natuur, waarin we deel uitmaken van de bewuste krachten en daarom zijn we onze eigen kinderen. De tweede betekenis is dat iedere bestaande entiteit het resultaat is van wat ze werkelijk geestelijk is in haar eigen hogere natuur; ze brengt datgene voort wat ze zelf innerlijk is en niets anders. Een bepaald ras bijvoorbeeld is en blijft dat ras zolang het speciale ras-swabhâva in het ras-zaad blijft en zich aldus manifesteert. Hetzelfde is het geval met een mens, een boom, een ster, een god - en wat al niet!
Wat maakt dat een roos altijd een roos voortbrengt en geen distels of madeliefjes of viooltjes? Het antwoord is heel eenvoudig, maar zeer diepzinnig. Het komt door haar Swabhâva, de essentiële natuur in en van het zaad. Zijn Swabhâva kan alleen datgene voortbrengen wat het zelf is, zijn eigen essentiële karakteristiek, zijn eigen innerlijke natuur. Kortom, Swabhâva kan de wezenlijke individualiteit van iedere monade worden genoemd, die haar eigen kenmerken, kwaliteiten en type tot uitdrukking brengt door zelfgeleide evolutie.
Het zaad kan niets anders voortbrengen dan wat het zelf is, wat erin besloten ligt; en dit is het hart en de kern van de leer van Swabhâva. Het terrein dat deze leer in filosofisch, wetenschappelijk en religieus opzicht bestrijkt is eenvoudig onbegrensd; ze is van het grootste belang. Bijgevolg brengt ieder individueel Swabhâva, als zijn eigen bijzondere voertuigen, zijn verschillende swarûpa's voort, karakteristieke lichamen of beelden of vormen waarin het zich tot uitdrukking brengt. Het Swabhâva van een hond bijvoorbeeld brengt het hondelichaam voort. Het Swabhâva van een roos brengt een roos voort, het Swabhâva van een mens de vorm of het beeld van een mens en het Swabhâva van een godheid of een god brengt zijn eigen swarûpa of karakteristiek voertuig voort.

Vijfde wijsheidssleutel (Akasa, Akasha, 5e Dimensie, Wet van evolutie, Individualiteit)

Nils A. Amnéus Levensraadsel
Hoofdstuk Karma en vergelding (p. 204):
Het verlangen om wraak te nemen komt voort uit een gevoel dat ons iets onrechtvaardigs is aangedaan, dat we menen te moeten terugdoen om de balans te herstellen. Maar als we ons realiseren dat iedere gebeurtenis wordt beheerst door karma, zien we dat het lijden ons toekwam, en dat er geen werkelijke onrechtvaardigheid bij betrokken was. We zien ook dat degene die ons onrecht heeft gedaan daarmee de basis heeft gelegd voor een vergelijkbaar onrecht voor hemzelf, en karma zal hem dit onvermijdelijk bezorgen zonder dat wij daarvoor iets hoeven te doen. ‘Mij komt de wraak toe en de vergelding’ zegt de Heer volgens Mozes.*
*) Deuteronomium, 32:35.
Mijn is de wraak en de vergelding, ten tijde als hunlieder voet zal wankelen; want de dag huns ondergangs is nabij, en de dingen, die hun zullen gebeuren, haasten.

Geheime Leer Deel I hoofdstuk 16 Cyclische evolutie en karma (p. 705):
Over het ‘Yin-Sin’ mogen mensen niet speculeren, want de Heer Boeddha heeft al zulke onderzoekingen streng verboden. Ook al zijn de Dhyāni-Chohans en alle onzichtbare wezens – de zeven centra en hun directe uitstralingen, de kleinere energiecentra – de directe van het ENElicht, toch staan de mensen veraf van deze wezens, omdat het geheel van de zichtbare Kosmos bestaat uit ‘uit zichzelf voortgebrachte wezens, de voortbrengsels vankarma’. Terwijl zij dus een persoonlijke god opvatten ‘als slechts een enorme schaduw die door de verbeelding van onwetende mensen op de leegte van de ruimte is geworpen’2, verkondigen zij dat maar ‘twee dingen (objectief) eeuwig zijn, namelijk ākāśa en nirvāna’; en dat deze in werkelijkheid EEN zijn, maar indien verdeeld slechts een māyā. ‘De boeddhisten ontkennen de schepping en kunnen zich geen schepper voorstellen. ’‘Alles is uit ākāśa (of op onze aarde svabhavat) voortgekomen, gehoorzamend aan een inherente wet van beweging, en verdwijnt na een bepaalde tijd te hebben bestaan. Er is nog nooit iets uit niets ontstaan.’ (Buddhist Catechism.)
2) Buddhist Catechism, door H.S. Olcott, voorzitter van de Theosophical Society.

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I Stanza 7 De voorvaderen van de mens op aarde (p. 241), Akâsa en Ether (p. 283-295) van de De Geheime Leer geeft bijzonderheden over het Akasha-veld; vanaf p. 361 over Ether en intelligentie en p. 533-537, 581 over Ether.

De Geheime Leer Deel II, Stanza 7. Het vijfde ras en zijn goddelijke leermeesters (p. 417,418):
De materialisten geloven dat niet. Ze leven op deze aarde, op dezelfde manier als sommige wezens in de wereld van de insecten of zelfs in die van de vissen leven, omringd door tienduizenden van hun eigen soort, zonder deze te zien of zelfs maar gewaar te worden.1
1) We vragen: ‘Kent u de aard van hallucinaties, en kunt u het psychische proces ervan omschrijven? Hoe kunt u dan zeggen dat al zulke visioenen zijn toe te schrijven aan alleen fysieke hallucinaties? Wat geeft u de zekerheid dat mentale en zenuwziekten, die een sluier werpen over onze (zogenaamde) normale zintuigen, niet tegelijk gezichtsvelden openen die onbekend zijn aan de gezonde mens, door deuren open te gooien die gewoonlijk zijn gesloten voor uw wetenschappelijke waarnemingen (?); of dat een psychospiritueel vermogen niet onmiddellijk in de plaats treedt van het verlies of de tijdelijke atrofie van een zuiver fysiek zintuig? Ziekte of een overmaat aan zenuwfluïdum brengen mediumschap en visioenen teweeg – hallucinaties, zoals u ze noemt. Maar wat weet de wetenschap zelfs maar van mediumschap? Werkelijk?, als de hedendaagse Charcots vanuit een hoger psychisch gezichtspunt aandacht zouden besteden aan het delirium van hun patiënten, zou de wetenschap en vooral de fysiologie er meer voordeel van hebben dan nu, en zou de waarheid een ruimer gebied van feiten in haar kennis betrekken.
Plato is de eerste wijze onder de klassieken die uitvoerig over de goddelijke dynastieën spreekt, en ze situeert op een uitgestrekt continent dat hij Atlantis noemt. Bailly was niet de eerste en ook niet de laatste die ditzelfde geloofde, en pater Kircher was hem met deze theorie vóór geweest. Deze geleerde jezuïet schrijft: Ik erken dat ik dit alles [de dynastieën en Atlantis] lange tijd als alleen maar fabels (meras nugas) had beschouwd, tot de dag waarop ik, omdat ik beter in de oosterse talen was onderricht, oordeelde dat al die legenden toch de uiting van een grote waarheid moesten zijn.2 Zoals De Rougemont aantoont, liet Theopompus in zijn verhaal over Meropis3 de priesters van Frygië en Klein-Azië er in dezelfde woorden over spreken als de priesters van Saïs, toen ze aan Solõn de geschiedenis en het lot van Atlantis onthulden. Volgens Theopompus was het een uniek continent van onbepaalde grootte, dat twee landen omvatte, die door twee volkeren werden bewoond – een agressief, oorlogszuchtig volk, en een vroom, meditatief ingesteld volk, die Theopompus symboliseert door twee steden.
2) Oedipus Aegyptiacus, 1652, deel 1, blz. 71.
3) Zie Filippika.

In het 5Ddenkraam staat ‘Er is slechts eeuwig leven in het NU’ van Trân-Thi-Kim-Diêu centraal.
De verticale verbinding van verleden en heden (Trân-Thi-Kim-Diêu Theosofia februari 2005):
We noemen dit element intelligentie. Het is het verbindende principe, dat ook wel liefde genoemd wordt. Dit element kan niet gerealiseerd worden door het te willen hebben of door er over te praten en te redeneren (spraak en intellect), maar alleen door innerlijk de werkelijkheid daarvan te ervaren (bewustzijn en gevoeligheid) en door dit door zijn eigen leven uit te drukken. Dit leven volgens de leer wordt betrokkenheid genoemd. De leer van het hart is bedoeld voor zetetici.
Binnen het bewustzijn groeit het Universum. Binnen het bewustzijn groeien mensen. De twee innerlijke groeiprocessen bevorderen elkaar wederzijds en bloeien in een ontmoeting die men kent als het realiseren van Waarheid. Deze vindt plaats binnen de grote cirkel van de Tijd, die eigen is aan de manifestatie en toch buiten de tijd is: er is geen verleden, geen toekomst. Er is slechts eeuwig leven in het NU. Laat ieder lid een zeteticus zijn!

In zowel Nederland als in Brussel hebben de collectieve invloedssferen, de 4e, 5e en 6e macht duidelijk aan kracht gewonnen. Of met andere woorden de regie van de 1e, 2e en 3e macht in Nederland wordt geleidelijk door de 4e, 5e en 6e macht overgenomen. We worden steeds sterker door de 4e, 5e en 6e macht geregeerd. De 4e macht bestaat uit technocraten, met name economen die werken voor de Europese Commissie, DNB en het CPB. De schuldencrisis leert dat de kwaliteit van de macro-economische voorspellingen duidelijk te kort schieten. In essentie draait het echter nog steeds om de gezichtspunten in de twee boeken Moral Sentiments en Wealth of Nations van Adam Smith. Politiek heeft nog steeds op de spreiding van geld, kennis en macht betrekking.

Een zee van nationale gevoeligheid (Fokke Obema interviewt Henk Schulte Nordholt Volkskrant 12 juli 2016 p. 12-13):
Stelt het Westen zich in deze kwestie verstandig op?
'Nou, het gaat vooral om de VS, want Europa speelt geen rol. Je hoort wel eens het pleidooi voor een Europese rol als 'eerlijke bemiddelaar', maar in Chinese ogen kan Europa dat helemaal niet bij gebrek aan militaire macht.
'Wat de VS betreft, zie je dat er in Washington steeds minder wordt geloofd in het medeverantwoordelijk maken van China in de wereld. Op sommige terreinen lukt dat nog wel vanwege gedeelde belangen, zoals bij het klimaatakkoord van Parijs. Maar een echte samenwerking is niet mogelijk. Dat zit er niet in, omdat de huidige generatie leiders ervan overtuigd is dat Washington uit is op 'regime change' in Peking. Bij zoveel wantrouwen kiezen de Amerikanen voor het indammen van de Chinese invloedssfeer.
'Eerlijk gezegd zie ik daar ook geen alternatief voor. Voortmodderen is eigenlijk het beste waar we op kunnen hopen. Want het alternatief is oorlog.'

'We hebben ons niet genoeg verplaatst in Poetin' (interview Fokke Obbema met Pierre Vimont Volkskrant 1 april 2016 p. 6-7):
Topdiplomaat Pierre Vimont onderhandelde intensief over het associatieverdrag met Oekraïne. In aanloop naar het referendum geeft hij een bijzonder inkijkje.
'We gingen in 2008 onderhandelen over het associatieverdrag zonder dat we de geopolitieke aspecten ervan goed begrepen. Met enige aarzeling had Rusland in de jaren negentig geaccepteerd dat voormalige Oostbloklanden als Polen in de EU-sfeer terecht waren gekomen. Maar Oekraïne is voor hen een ander verhaal. De cultuur is veel meer verweven met die van Rusland en het land heeft lange tijd deel uitgemaakt van de Sovjet-Unie. Bovendien ligt het in het hart van botsende invloedssferen. Dat Poetin vindt dat Rusland invloed moet uitoefenen in Oekraïne, hebben we destijds onvoldoende onderkend.
U gaat wel uit van de aanname dat de regering kan achterhalen waarom kiezers 'nee' hebben gestemd.
'Het alternatief is dat je zegt: sorry, maar we willen het hele ding niet. We willen de Oekraïense economie niet redden. In Moskou zou dat als een succes voor hun beleid worden gezien. Ik weet niet of Nederlanders zo ver zouden willen gaan.'

De misvatting van Pierre Vimont is dat wij de Oekraïense economie moeten redden. De EU kan wel helpen het zelfreinigend vermogen te verbeteren.

De getallen 3 (mannelijk) + 4 (vrouwelijk) = 5 (vijfpuntige ster van leven, Prana). Het pentagram met haar spits naar boven gericht is spiritueel en staat in het occultisme symbool voor de ‘rechterhand’. Discipelen van Pythagoras konden het pentagram in één beweging tekenen. Door de gulden snede-verhouding kun je het symbool tot in het oneindige doortrekken.

De Vijf Fasen van het Yin/Yang-symbool laten zien dat het primair om 10 Dimensies (10 relaties) gaat. De 5 relaties die de bollen met elkaar verbinden, een pentagoon toont de natuurlijke -, de scheppende kringloop, terwijl de 5 interne relaties een pentagram de beheers - en de vernietigende interacties uitbeelden.
De wijsheid van Pythagoras steunt op de geest van het esoterisch Boeddhisme. De leer van Laozi en Confucius uit China is nauw met de filosofie van Pythagoras verwant. Het is namelijk ook op de drie kringlopen 'Scheppen, Behouden en Vernietigen' (Hindoe-trimurti) gebaseerd. Dit komt ook naar voren wanneer de vijf-elementenleer van de Traditionele Chinese Geneeskunde met de boeddhistische invalshoek wordt vergeleken.

John Van Mater (Sunrise juli/aug 2004), artikel Denkvermogen, herinnering en het astrale licht: De Ouden waren op de hoogte van het bestaan van een astrale of ‘sterachtige’ substantie die de grondslag is van de fysieke stof. De hindoes noemen haar akasa, ‘schitterend, stralend’. De stoïcijnen spraken van aether of kwintessens, de mysterieuze geest-substantie die de veranderlijke bron is van alle vormen. Theosofen noemen haar het astrale licht. Als meest stoffelijke laag van de niet-fysieke energieën die onze planeet omringen, analoog aan de ziel van de wereld, werkt ze als een compleet reservoir van herinneringen dat de optekeningen bevat van elke indruk en gebeurtenis die ooit op aarde heeft plaatsgevonden. Ze is vol met de potentiële oervormen van alle gedachten, vormen en wezens, en de werkingen ervan vallen buiten het ruimte-tijd-kader dat geldt voor het fysieke gebied. In feite is de fysieke wereld een uitbreiding van de astrale, die een reeks krachten en emanaties bevat, gedachten en wezens, die voor het leven op aarde òf weldadig òf schadelijk zijn.

Âkâs´a. (Sanskriet). Het woord betekent 'schitterend', 'schijnend', 'lichtgevend'. Het vijfde kosmische element, de vijfde essentie of 'kwintessens', door de oude Stoïcijnen aether genoemd; het is echter niet de ether van de wetenschap.
De ether van de wetenschap is slechts een van zijn lagere bestanddelen. In de Brahmaanse geschriften wordt Âkâs´a gebruikt voor wat de noordelijke Boeddhisten swabhavat noemen, in meer mystieke zin Âdi-buddhi - 'oorspronkelijke buddhi'; het is ook Mulaprakriti, de kosmische geest-substantie, het reservoir van het Zijn en van de wezens. Het Hebreeuwse Oude Testament verwijst ernaar als de kosmische 'wateren'. Het is universele en substantiële ruimte; ook, in mystieke zin, Alaya. (Zie MULAPRAKRITI en ALAYA).

Het Akasha-veld heeft als medium (oerstof), de 'materie' ether.
Akasha is een plaats tussen tijd en ruimte, die vele namen heeft: Swabhavat, nulpuntveld, prana, levenskracht, Tetragrammaton, anima mundi, wereldziel, wereldgeest, eenheidsbewustzijn, De, ki, Chi, Kundalini, psi-vermogens, Zero Point Field (Z.P.F.), Aether, vril en tachyonenergie.
Ether wordt door een punt (snijpunt van de diagonalen 1./2. en 3./4.) gesymboliseerd.

De psyche, de 'intersubjectieve' relatie, de weerspiegeling (wederkerigheid) tussen de microkosmos en de macrokosmos, wordt aan de hand van het '5D-concept en Ether-paradigma', de Bewustzijnsschil toegelicht. Dit gezichtspunt maakt het mogelijk op de gewenste veranderingen grip te krijgen, dus de levenscycli op aarde beter te beheersen.

De Swabhawat toont aan, dat we 'dit' aan 'dat' kennen , en 'dat' aan 'dit' , maar 'dit' op zichzelf staand kennen wij niet, evenmin als 'dat', want we kennen beide slechts aan de wederkerige verschillen met elkaar. Wat is dus het begrip van iets, anders dan uitsluitend het verschil tussen twee dingen? Wanneer een bepaald bedrag gegeven wordt dat een verschil tussen twee kapitalen is, dan is het niemand mogelijk daaruit af te leiden, welke kapitalen er bedoeld worden, maar met het verschil, het bedrag, kan worden gewerkt. Dit is de feitelijke betekenis van de oude Oosterse uitspraak: 'twee verborgen, één geopenbaard'.

De Swabhawat stellingen omgrijpen juist, met zeer strakke uitbeelding, geest en stof als een eenheid en voeren ze tot een zuiver beeld van het leven in de meest uitgebreide zin. Juist door de ontkenning van de grenzen tussen geest en stof werpt het terug naar het onbegrensde innerlijk. De zucht om persoonlijke verantwoording te dragen is een essentieel onderdeel van de menselijke waardigheid. Dit zoeken is een natuurlijke drang voortdurende druk uit te oefenen op de grenzen welke de mens tegenkomt.

Bhagwan verdient alle respect (René P.B.A. Meijer Volkskrant 19 april 2018 p. 26):
Graag wil ik een correctie aanbrengen in het mediabeeld dat is ontstaan naar aanleiding van de Netflix-documentaire Wild Wild Country.
Ik ben het op veel punten van filosofie en praktijk niet met hem eens, maar dat neemt niet weg dat hij als spirituele kracht en vriend in je ontwikkeling alle respect verdient. Veel ruimer en intelligenter van opvattingen dan hij was, zul je niet zo gauw vinden in de business van welzijn en geluk.
Enschedese psycholoog en Bhagwan-kenner René Meijer: ‘Ik shop in alle tradities’ (Theo Hakkert Tubantia 13 mei 2018):
Filognosie
Wat hij nu doet, is de verschillende leren bij elkaar brengen en noemt dat filognosie. Hij schrijft en hij vertaalt. Samen met zijn partner, Sakhya Devï (Marja Langkamp), die gekleed gaat in een sari, zet hij de klassieke Indiase teksten op internet. Met de nadruk op Bhâgavata Purâna, het heilige boek van de hare krishna’s. „We hebben het boek weggetrokken uit de sektarische sfeer van de hare krishna’s en plaatsen het in een breder spiritueel kader. Je kunt zeggen dat ik shop in alle tradities.”

De Ether Bestaat! Inleiding tot de Filognosie (Het Goddelijke Plan Hoofdstuk XII De leer van de universele kennis)
DEEL II: Principes (p. 107):
- 8) Het samâdhi-niveau: wat volgt als gevolg van de gelofte, de regulatie, de oefening, de praktijk, de relaties, het hart, de gelding en het verstaan, is de verzonkenheid van de zelfrealisatie waarin het ongewenste zijn vernietiging vindt, het gewenste tot stand wordt gebracht en de cultuur zijn viering bereikt in het handhaven. Het als een ziener in het moment van het hier en nu met de ether stabiliteit vinden in deze positie van bovenzinnelijkheid, vormt de praktijk van het volledig mens zijn in het alledaagse leven met achting voor de velden waarin men zijn evenwicht heeft gevonden met de principes. Het gaat er niet om als zodanig een naam te hebben; men kan heel goed op de achtergrond met de traditionele heren der schepping, vernietiging en handhaving zijn rol spelen in de aangelegenheid van de wijsheid en de trans-cendentie. In dit laatste sta- dium gaat het om de stabiliteit van je verzonkenheid in het gelukzalige, het duurzame en het bewuste van de verbondenheid in de yoga.
Je mag je van laag naar hoog bewegen, van de materie naar het etherische, met deze niveaus of gebieden van belang van de achtvoudige yoga in je leven opklimmend naar de hemel, maar even zo goed kan je van concrete handelingen en aanwezigheid zijn op deze manier. Dit vermogen om je opwaarts en neerwaarts te bewegen is de (âroha/avaroha) kwaliteit van het gerijpt zijn in de filognosie, of van het hebben van die liefde voor de kennis die jij en de rest van de wereld nodig heeft om te overleven, gemotiveerd te zijn en je te verheugen (zie ook: vereniging, waarden, principes, niveaus; De yoga-sûtra's van Patañjali voorgelezen).

De klinisch psycholoog René Meijer belicht in zijn boek De Ether Bestaat! met behulp van matrices de supersymmetrie in het universum:

De begrippen persoonlijk en onpersoonlijk in de filognosie.
Filognosie: hoofdstuk De ideale integratie en haar schaduw.

Filognosie	Swabhawat:	het veranderlijke van het onveranderlijke	Vedische filosofie	1.5 De blauwdruk van het	leerproces:
Ego (ziel)	Swa:	het Zelf	Dharma	2. Collectief leerproces	A. Ongeopenb. Logos
Wijsheid	Su:	volmaakt schoon	Verlichting	3. Symmetrie	B. Potentiële wijsheid
Zelf	Bhawa:	Wezen of toestand van het Zijn	Karma	4. Individueel leerproces	C. Algemene ideatie

De interacties tussen 'ego en het Zelf' leiden tot wijsheid. Het ligt dan voor de hand te veronderstellen dat het Zelf links laten liggen in dwaasheid (Vikarma) resulteert. De eerste zes hoofdstukken van de Bhagavad Gîtâ gelden als representatief voor de bezinning op de gevolgen van het baatzuchtig handelen, het karma dat men heeft. De overige twaalf hoofdstukken handelen over de toewijding in bewustzijnsvereniging en de kennis, de wijsheid van de bewustzijnsvereniging die de yoga is.

De ‘Law of One’ heeft op het verschijnsel karma ‘Er is niets nieuws onder de zon’ (Zaaien en Oogsten, Geven en Ontvangen), de 2e grondstelling betrekking. Het gaat in het kwantumvacuüm om de virtuele scheidslijn tussen twee polen (syzygieën), het aardse en het hemelse, tussen dharma en karma, waarvan Dharma buiten de bestaanssfeer van de wereld der tegenstellingen ligt, de Éne werkelijkheid . Het draait primair om de geestelijke wederhelft of Syzygos.

G. Barborka geeft in zijn boek Het Goddelijke plan - Menswording en Evolutie op pagina 596,597 een lijst van met Akasha gelijkwaardige termen:
Universele denkvermogen, Fohat en de Drie Logoi.
610: In deze vroegste drieëenheid zijn dus Chaos (of veeleer Chaino), Chaia en Eros (Chaos, Gaea, Eros) gelijk in betekenis aan Parabrahman (De éne werkelijkheid), Mûlaprakriti (p. 602: Voor – kosmische – wortel – substantie) en Fohat (p. 607). Zij vertegenwoordigen dus die stadia van een heelal, die aan de openbaring ervan vooraf gaan.
610: EROS = FOHAT.
De vergelijking van Fohat in de ongeopenbaarde stadia van een Heelal (Pralaya) en Fohat in openbaring (Manvantara) met Eros en Cupido werpt licht op een interessant punt in de Griekse mythologie. Cupido was werkelijk de stralende, gevleugelde god van de liefde in het oude Rome en voor die tijd werd hij in Griekenland op dezelfde wijze bezien onder de naam Eros, die altijd in het gezelschap van zijn moeder Venus (Aphrodite), de godin van de liefde, verkeerde.

Vr. — Zijn de volgende begrippen synoniem? Een bewustzijnspunt, een straal, een monade, een jīva en de innerlijke God?
Antw. — In het algemeen zijn deze vijf begrippen gebruikt door theosofische schrijvers om min of meer hetzelfde idee over te brengen, hoewel het woordenboek er een verklaring van zal geven die niet gebruikt zou kunnen worden. Bijvoorbeeld, het tweede deel van het eerste begrip ‘bewustzijnspunt’ richt zich op deze omschrijving van het woordenboek (genoemd op de zesde plaats): dat wat kan worden gezien en dat een positie heeft, maar geen delen, dimensies of afmetingen, zoals de lengte van een lijn. Dan verwijst het eerste deel ‘bewustzijn’ naar de bewuste toestand, met bijzondere verwijzing naar de uitleg van het woordenboek ‘bewust zijn van zichzelf en zijn omgeving.’ Maar in de filosofie heeft het begrip een veel grotere diepgang. Zo worden in de filosofie van de hindoes vier toestanden van bewustzijn genoemd, avastha’s: jagrat, het waakbewustzijn, dat heel anders is dan dat wat wordt ervaren in de tweede toestand die svapna wordt genoemd — de droomtoestand. De derde toestand, sushupti, wordt genoemd de ‘toestand van diepe (droomloze) slaap’ die weer totaal anders is dan de waaktoestand, net zo goed als de vierde toestand van samadhi, de extatische toestand van het hoogste geluk. Dus er is een verschillend niveau of ‘context’ voor elk van deze vier bewustzijnstoestanden.
Het toppunt van de mogelijkheden van een mens zou dan het bereiken van het samadhi-bewustzijn moeten zijn, dat gelijk zou zijn aan de toestand van de arhat — zoals wordt beschreven in het eerste citaat.

Geheime Leer Deel II, Stanza 1 Het begin van bewust leven (p. 46):
De grenzeloze en oneindige EENHEID bleef bij elk volk een maagdelijk verboden terrein, onbetreden door het denken van de mens, onberoerd door vruchteloze speculaties. De enige verwijzing ernaar was de vereenvoudigde voorstelling van haar eigenschap van uitzetting en samentrekking, van haar periodieke expansie of verwijding en contractie. In het Heelal met al zijn onberekenbaar vele myriaden van stelsels en werelden, die in de eeuwigheid verdwijnen en weer verschijnen, moesten de vermenselijkte machten of goden, hun zielen, tegelijk met hun lichamen uit het gezicht verdwijnen: ‘De adem die terugkeert in de eeuwige schoot, die ze uitademt en inademt’, zegt onze catechismus.
In iedere kosmogonie is er achter en boven de scheppende godheid een hogere godheid, een ontwerper, een architect, van wie de schepper slechts de uitvoerder is. En nog hoger, boven en rondom, op innerlijke en uiterlijke gebieden, is er het ONKENBARE en het onbekende, de bron en oorzaak van al deze emanaties . . .

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 46):	1.5 De blauwdruk van het leerproces:
(1.) Het ABSOLUTE, het Parabrahm van de Vedantaleer of de ene Werkelijkheid, SAT	1. En-soph, Blauwdruk (11e dimensie)
(2.) De eerste manifestatie, de onpersoonlijke en in de filosofie de ongemanifesteerde logos	2. Collectief leerproces en Reciprociteit
(3.) Geest-stof, LEVEN, de ‘geest van het Heelal’, purusha en prakriti	3. Symmetrie en Eeuwige wederkeer
(4.) Kosmische verbeeldingskracht, MAHAT of intelligentie, de universele wereldziel	4. Individueel leerproces en Ken Uzelve
De ENE WERKELIJKHEID; haar tweevoudige aspecten in het voorwaardelijke Heelal.

De Logos 'A.B.C Het Onkenbare' wordt in het Diagram I (Blavatsky, Deel III, p. 492 en de bovenste driehoek p. 592) weergegeven:

	H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 46):
A. Geslachtsloze, Ongeopenbaarde Logos.	(2.) De eerste manifestatie, de onpersoonlijke en in de filosofie de ongemanifesteerde logos
B. Potentiële wijsheid.	(3.) Geest-stof, LEVEN, de ‘geest van het Heelal’, purusha en prakriti
C. Algemene ideatie (verbeeldingskracht).	(4.) Kosmische verbeeldingskracht, MAHAT of intelligentie, de universele wereldziel

A., B. en C. hangen met de 1e, 2e en 3e Logos, de weerkaatsing van de Godheid (En-soph) samen.
P. 621: De geest wordt als het ware door geestelijke zwaartekracht omlaag getrokken. Toen de leerlingen nader naar de oorzaak hiervan zochten, weerhield H.P.B. hen, terwijl zij hun slechts een wenk gaf over de drie Logoi.
1. Potentialiteit van denkvermogen (volstrekt denken).
2. Gedachte in kiem.
3. Ideatie (verbeeldingskracht) aan het werk.

H.P. Blavatsky: Geheime Leer Deel II, (p. 25): Meer metafysisch uitgedrukt, wordt de hier genoemde classificatie van kosmische grondbeginselen meer voor het gemak gegeven dan wegens haar absolute filosofische nauwkeurigheid. Bij het begin van een groot manvantara manifesteert Parabrahm zich als Mulaprakriti en vervolgens als de logos. Deze logos is gelijkwaardig aan het ‘onbewuste universele denkvermogen’, enz. van de westerse pantheïsten. Hij vormt de basis van de SUBJECT-kant van het gemanifesteerde Zijn, en is de bron van alle manifestaties van individueel bewustzijn. Mulaprakriti of oorspronkelijke kosmische substantie is de grondslag van de OBJECT-kant van de dingen – de basis van alle objectieve evolutie en van het ontstaan van de Kosmos.

In 1888, Blavatsky described the universe as originating within-without from a zero point source-“an unextended point” rooted within the aether of higher space dimensions. She described the “Gods” and other invisible powers as “clothing themselves in bodies” through zero point dynamics by which the influences and forces of higher realms are brought down into material nature. Thus all cosmoses are guided and worked from within/without, and all things are rooted into the “seeming void” and yet “divine plenum” of the Absolute. Any Son, or created universe, originates from a point source within the plenum, expands from within/without and eventually contracts from without/within, resolving back into the underlying realm. The fundamental dogma of the ancient wisdom, according to Blavatsky's Secret Doctrine, is that there is “one indivisible and absolute Omniscience and Intelligence in the Universe, and this thrills throughout every … infinitesimal point of the whole finite Kosmos.” Zero points are the means by which individual lives are focused out of this underlying unified Omniscience and Intelligence.

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 42):
Welke opvattingen de natuurwetenschap over dit onderwerp ook heeft, de occulte wetenschap leert al eeuwen dat akasa – waarvan ether de grofste vorm is – het vijfde universele kosmische beginsel (waarmee het menselijke manas overeenkomt en waaruit dit voortkomt), kosmisch gezien een stralende, koele, warmtestralen doorlatende, plastische stof is, scheppend voor wat betreft haar stoffelijke aard, en waarvan haar grofste aspecten en delen in onderlinge wisselwerking staan; zij is onveranderlijk in haar hogere beginselen. In eerstgenoemde toestand wordt zij de sub-wortel genoemd; in verbinding met stralende hitte roept zij ‘dode werelden tot het leven’ terug. In haar hogere aspect is zij de ziel van de wereld; in haar lagere, de VERNIETIGSTER.
De Geheime Leer Deel I Stanza 2 Het denkbeeld van differentiatie (p. 91):
Svabhavat, de ‘plastische essentie’ die het Heelal vult, is de wortel van alle dingen. Svabhavat is om zo te zeggen het boeddhistische concrete aspect van de abstractie die in de hindoefilosofie Mulaprakriti wordt genoemd. Het is het lichaam van de ziel en wat ether voor akasa zou zijn, en dit laatste is het bezielende beginsel van het eerstgenoemde.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 4 De zevenvoudige hiërarchieën (p. 134):
De lipi-ka’s, van het woord lipi, ‘geschrift’, betekent letterlijk de ‘schrijvers’. Deze goddelijke wezens zijn op mystieke manier verbonden met karma, de wet van de vergelding, want ze zijn de griffiers of geschiedschrijvers, die op de (voor ons) onzichtbare tafelen van het astrale licht, ‘de grote beeldengalerij van de eeuwigheid’, een getrouw verslag afdrukken van iedere handeling en zelfs gedachte van de mens, van alles dat was, is of ooit zal zijn in het Heelal van de verschijnselen. Zoals in ‘Isis’ werd gezegd, is dit goddelijke en ongeziene schilderij het BOEK VAN HET LEVEN ('Akashakronieken').
135: Omdat de lipika’s het ideële plan van het heelal, op basis waarvan de ‘bouwers’ na iedere pralaya de Kosmos weer ontwikkelen, uit het passieve universele denkvermogen in de objectiviteit projecteren, zijn zij het ook die een parallel vormen met de zeven engelen van de Goddelijke Tegenwoordigheid; de christenen zien die engelen in de zeven ‘planeetgeesten’ of de ‘geesten van de sterren’. Want zij zijn de rechtstreekse schrijvers van de eeuwige Verbeeldingskracht of, zoals Plato het noemde, de ‘goddelijke gedachte’. Het Eeuwige Verslag is geen fantastische droom, want dezelfde verslagen komen voor in de wereld van de grove stof.
De Geheime Leer Deel I Stanza 5 Zij brengen fohat voort (p. 140/141):
(c) Omdat fohat een van de belangrijkste, zo niet de allerbelangrijkste rol speelt in de esoterische kosmogonie, moet hij nauwkeurig worden beschreven. Evenals in de oudste Griekse kosmogonie, die sterk verschilde van de latere mythologie, Eros de derde persoon is in de oorspronkelijke drie-eenheid: Chaos, Gaea, Eros – die overeenkomt met het kabbalistische En-Soph (want Chaos is RUIMTE, [chaino]), ‘leegte’), het grenzeloze AL, Shekinah en de Oude van Dagen, of de Heilige Geest – zo is fohat in het nog ongemanifesteerde Heelal iets anders dan in de kosmische wereld van de verschijnselen. In laatstgenoemde is hij die occulte elektrische levenskracht die, door de wil van de scheppende logos, alle vormen verenigt en samenbrengt en deze de eerste impuls geeft, die te zijner tijd wet wordt. Maar in het ongemanifesteerde Heelal is fohat dit niet, evenmin als Eros de latere schitterende gevleugelde Cupido of LIEFDE is. Fohat heeft nog niets met de Kosmos te maken, want de Kosmos is nog niet geboren en de goden slapen nog in de schoot van de ‘vader-moeder’. Hij is een abstract filosofisch begrip. Hij brengt zelf nog niets voort; hij is eenvoudig die potentiële scheppende kracht, door de werking waarvan het NOUMENON van alle toekomstige verschijnselen zich als het ware verdeelt, maar alleen om zich in een mystieke bovenzinnelijke handeling weer te verenigen en de scheppende straal uit te zenden. Wanneer de ‘goddelijke zoon’ plotseling tevoorschijn komt, wordt fohat de stuwende kracht, de werkzame macht die veroorzaakt dat het ENE wordt tot TWEE en DRIE – op het gebied van de kosmische manifestatie. Het drievoudige ENE differentieert zich in het vele, en dan wordt fohat omgezet in die kracht die de elementalen-atomen samenbrengt en maakt dat ze zich verenigen en zich met elkaar verbinden. Een echo van deze oorspronkelijke lering vindt men in de vroege Griekse mythologie. Uit Chaos worden Erebos en Nux geboren, en onder de inwerking van Eros schenken zij op hun beurt het leven aan Aether en Hemera, het licht van de hogere en dat van de lagere of aardse gebieden. Duisternis brengt licht voort. Zie Brahma’s ‘wil’ of begeerte om te scheppen in de Purana’s, en in de Fenicische kosmogonie van Sanchoniathon de leer dat begeerte, [pothos], het beginsel van de schepping is.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 6 Vervolg (p. 226):
Het astrale licht staat in dezelfde betrekking tot akasa en anima mundi, als satan tot de godheid. Ze zijn een en hetzelfde, gezien vanuit twee standpunten: het geestelijke en het psychische – de bovenetherische of verbindende schakel tussen stof en zuivere geest – en het stoffelijke.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 7 De voorvaderen van de mens op aarde (p. 283):
Akâsa is dus pradhâna in een andere vorm, en kan als zodanig geen ether zijn, het altijd onzichtbare agens, waaraan zelfs de natuurwetenschap het hof maakt. Het is evenmin astraal licht. Het is, zoals gezegd, het noumenon van de zevenvoudig gedifferentieerde prakriti – de altijd onbevlekte ‘moeder’ van de vaderloze zoon, die ‘vader’ wordt op het lagere gemanifesteerde gebied. Want MAHAT is het eerste voortbrengsel van pradhâna of akâsa, en mahat – universele intelligentie, ‘waarvan buddhi de kenmerkende eigenschap is’ – is niets anders dan de logos, want hij wordt ‘Eswara’ Brahmâ, Bhâva, enz. genoemd. (Zie Linga Purâna, afd. lxx, 12 e.v. en Vâyu Purâna, maar vooral het eerstgenoemde Purâna, afdeling viii, 67-74.) Kortom, hij is de ‘schepper’ of het goddelijke denkvermogen in scheppende werkzaamheid, ‘de oorzaak van alle dingen’. Hij is de ‘eerstgeborene’, over wie de Purâna’s ons mededelen dat ‘mahat en stof de innerlijke en uiterlijke grenzen van het Heelal zijn’, of in onze taal, de negatieve en de positieve polen van de tweevoudige natuur (abstract en concreet), want het Purâna voegt eraan toe: ‘Op deze manier – zoals de zeven vormen (beginselen) van prakriti worden geteld van mahat tot de aarde – zo keren bij het aanbreken van pralaya (pratyâhâra) deze zeven achtereenvolgens in elkaar terug. Het ei van Brahmâ (sarva-mandala) wordt opgelost met zijn zeven zones (dvipa), zeven oceanen, zeven gebieden, enz.’ (Vishnu Purâna, Deel vi, hfst. iv).
De Geheime Leer Deel I Samenvatting, (p. 300):
(3.) Het Heelal is de periodieke manifestatie van deze onbekende absolute essentie. Door het ‘essentie’ te noemen, zondigt men echter juist tegen de geest van de filosofie. Want hoewel men het woord in dit geval kan afleiden van het werkwoord esse, ‘zijn’, kan HET toch niet worden vereenzelvigd met een of ander wezen, dat het menselijke verstand zich kan voorstellen. HET wordt het best beschreven als noch geest noch stof, maar beide. ‘Parabrahmam en Mulaprakriti’ zijn in werkelijkheid één, maar toch twee in de universele opvatting over het gemanifesteerde, zelfs in het begrip van de ene logos, zijn eerste manifestatie, die HET – zoals de bekwame spreker in zijn ‘Notes on the Bhagavadgita’ aantoont – vanuit het objectieve standpunt van de ene logos ziet als Mulaprakriti en niet als Parabrahmam; als de sluier ervan en niet als de daarachter verborgen ene WERKELIJKHEID, die onvoorwaardelijk en absoluut is.
Deel I, hoofdstuk 3 Oorspronkelijke substantie en goddelijke gedachte (p. 355):
Ether, deze hypothetische Proteus, een van de ‘representatieve verzinsels’ van de moderne wetenschap – dat niettemin al zo lang werd aangenomen – is een van de lagere ‘beginselen’ van wat wij de OORSPRONKELIJKE SUBSTANTIE (in het Sanskriet akāsa) noemen, een van de dromen van voorheen, die nu opnieuw de droom van de moderne wetenschap is geworden. Het is de grootste, en ook de stoutmoedigste, van de nog bestaande speculaties van de filosofen uit de oudheid. Voor de occultisten is echter zowel de ETHER als de oorspronkelijke substantie een werkelijkheid. Om het duidelijk te stellen, ETHER is het astrale licht, en de oorspronkelijke substantie is AKĀSA, de upadhi van de GODDELIJKE GEDACHTE.
356: Ook nu begrijpen ze het niet. De evolutie van het GODSBEGRIP houdt gelijke tred met de verstandelijke ontwikkeling van de mens zelf. Dit is zo waar, dat het hoogste ideaal waarnaar de religieuze geest in een tijdperk kan opstijgen, aan de filosofische geest in een volgende periode slechts een grove karikatuur zal toeschijnen! De filosofen zelf moesten worden ingewijd in de waarnemingsmysteriën, voordat zij de juiste opvatting van de Ouden in verband met dit heel metafysische onderwerp konden begrijpen.
362: Want in ‘ISIS ONTSLUIERD’ wordt de vraag gesteld: ‘Wat is de oorspronkelijke Chaos anders dan aether?’ Niet de tegenwoordige ether, zoals die nu wordt opgevat, maar zoals deze lang vóór de tijd van Mozes aan de oude filosofen bekend was: aether, met al zijn geheimzinnige en occulte eigenschappen, die in zich de kiemen voor de universele schepping bevat. De hoogste aether of akāsa is de hemelse maagd en de moeder van alle bestaande vormen en wezens, en vanuit haar schoot worden stof en leven, kracht en werking in het bestaan geroepen, zodra deze is ‘bevrucht’ door de goddelijke geest. Aether is de aditi van de hindoes, en hij is akāsa. Elektriciteit, magnetisme, warmte, licht en chemische werking worden zo weinig begrepen, zelfs nu nieuwe feiten voortdurend de omvang van onze kennis vergroten. Wie weet waar de macht van deze proteïsche reus – de aether – ophoudt, of waar zijn geheimzinnige oorsprong ligt? Wie, bedoelen wij, die de geest ontkent, die erin werkt en die alle zichtbare vormen eruit ontwikkelt?
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk Oorspronkelijke substantie en goddelijke gedachte (p. 369):
Deze ‘oorspronkelijke substantie’ wordt door sommigen Chaos genoemd: Plato en de pythagoreeërs noemden deze de wereldziel, nadat zij was bevrucht door de geest van dat wat op de oorspronkelijke wateren of de Chaos zweeft. De kabbalisten zeggen dat het zwevende beginsel de reeks droombeelden van een zichtbaar, gemanifesteerd Heelal schiep door zich daarin te weerspiegelen. Chaos vóór – ether na de ‘weerspiegeling’; het is steeds de godheid die alle Ruimte en dingen doordringt. Het is de onzichtbare, onweegbare geest van de dingen en het onzichtbare, maar goed voelbare fluïdum dat uitstraalt van de vingers van een gezonde magnetiseur, want het is vitale elektriciteit – het LEVEN zelf.
371: De overheersende en duidelijkste gedachte – die in alle oude leringen wordt gevonden met betrekking tot de kosmische evolutie en de eerste ‘schepping’ van onze bol met al zijn voortbrengselen, organische en anorganische (een vreemd woord voor een occultist) – is dat de hele Kosmos uit de GODDELIJKE GEDACHTE is voortgekomen. Deze gedachte doordringt de stof, die evenals de ENE WERKELIJKHEID eeuwig bestaat; en alles wat leeft en ademt, ontwikkelt zich uit de emanaties van het ENE Onveranderlijke – Parabrahm = Mulaprakriti, de eeuwige ene wortel.
Deel I, hoofdstuk 14 De vier elementen (p. 506):
Het orakel zegt dat ‘alle dingen uit de ether zijn voortgekomen en daarheen zullen terugkeren; dat de beelden van alle dingen daar onuitwisbaar op staan afgedrukt; en dat de ether de voorraadschuur is van de kiemen of van de overblijfselen van alle zichtbare vormen en zelfs van denkbeelden. Het schijnt dat dit op een merkwaardige manier onze bewering bevestigt dat, welke ontdekkingen men in onze tijd ook zal doen, men zal ontdekken dat onze ‘onwetende voorouders’ ons duizenden jaren vóór zijn geweest’ (Isis Ontsluierd).
Deel I, hoofdstuk 3 An lumen sit corpus, nec non? (p. 536):
Het blijkt dan dat de hele wervelatoomtheorie, die ons wordt aangeboden ter vervanging van de ‘metafysische theorie’ van actio in distans, berust op de hypothese van het bestaan van een materiële middenstof die in het geheel niet door ondervinding bekend is en die eigenschappen heeft die enigszins afwijken6 van die van gewone stof.
6) ‘Enigszins afwijken!’, roept Stallo uit. ‘De werkelijke betekenis van dit ‘enigszins’ is, dat de bedoelde middenstof in geen enkele begrijpelijke zin materieel is, omdat ze geen enkele eigenschap van de stof bezit.’ Alle eigenschappen van de stof berusten op verschillen en veranderingen, en de hier gedefinieerde ‘hypothetische’ aether vertoont niet alleen volstrekt geen verschillen, maar er kan geen verschil en verandering (laten we eraan toevoegen, in fysische zin) in optreden. Dit bewijst dat, als aether ‘stof’ is, deze alleen voor spirituele zintuigen iets zichtbaars, tastbaars en bestaands is, en dat er inderdaad sprake is van een wezen – maar niet op ons gebied: Pater Aether, of ākāśa.
537: De ‘stoffelijke punten zonder uitgebreidheid’ van Cauchy zijn de monaden van Leibniz, en tegelijkertijd de materialen waarmee de ‘goden’ en andere onzichtbare machten zich in lichamen hullen.
‘Hieruit volgt dat, als de maker van de natuur zou besluiten de wetten van aantrekking en afstoting van de atomen eenvoudig te wijzigen, wij dadelijk zouden kunnen zien dat de hardste lichamen elkaar doordringen, dat de kleinste stofdeeltjes ontzaglijke ruimten innemen of dat de grootste massa’s zich tot de kleinste omvang verkleinen en dat het gehele heelal zich als het ware in een enkel punt concentreert.’
De Geheime Leer Deel I, Hoofdstuk 7 Aanval op de krachttheorie van de wetenschap (p. 581):
(b) De ether, wat zijn aard ook is, komt van de zon en van de zonnen; de zonnen zijn de voortbrengers ervan, de voorraadschuren en de verspreiders ervan.
(c) Zonder ether zou er geen beweging kunnen zijn; zonder ether zouden de deeltjes van de weegbare stof niet over elkaar kunnen glijden; zonder ether zou er geen impuls zijn om die deeltjes tot werkzaamheid op te wekken.
(d) Ether bepaalt de gesteldheid van lichamen. Als er geen ether zou zijn, zou er geen verandering in de gesteldheid van de substantie kunnen zijn. Water zou bijvoorbeeld alleen als een substantie kunnen bestaan, vast en onoplosbaar, zó dat wij ons er geen begrip van kunnen vormen. Het zou zelfs nooit ijs, nooit hard of dampvormig kunnen zijn, als er geen ether was.
(e) Ether verbindt zon met planeet, planeet met planeet, mens met planeet, mens met mens. Zonder ether zou er in het Heelal geen communicatie kunnen zijn; geen licht, geen warmte, geen bewegingsverschijnselen.’
Deel I, hoofdstuk 14 Oeroude gedachten in een modern kleed (p. 648):
Ongetwijfeld zou de occulte filosofie veel kunnen leren van de hedendaagse exacte wetenschap; maar anderzijds zou de laatstgenoemde op meer dan één manier voordeel kunnen trekken uit de oude kennis, en voornamelijk op het gebied van de kosmogonie. Een voorbeeld vormt de mystieke – alchimistische en transcendentale – betekenis van de vele onweegbare stoffen die de interplanetaire ruimte vullen en die, terwijl ze elkaar doordringen, aan het lagere einde de rechtstreekse oorzaak zijn van het ontstaan van die natuurverschijnselen die zich door (zogenaamde) trilling manifesteren. Kortom, alleen de kennis van de werkelijke (niet de hypothetische) aard van ether – of liever van het ākāśa – en van andere mysteriën, kan leiden tot het kennen van krachten.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 16 Cyclische evolutie en karma (p. 704):
In de eerste twee Afdelingen hebben we aangetoond dat bij het eerste trillen van het opnieuw ontstaande leven, svabhavat, ‘de veranderlijke uitstraling van de onveranderlijke duisternis, die onbewust is in eeuwigheid’, bij elke wedergeboorte van de Kosmos overgaat van een passieve toestand naar een van intense activiteit; dat het zich differentieert en dan door middel van die differentiatie begint te werken. Dit werk is KARMA.
De cyclussen zijn ook onderworpen aan de gevolgen die door deze activiteit ontstaan. ‘Het ene kosmische atoom wordt zeven atomen op het gebied van de stof, en elk wordt in een energiecentrum omgezet; datzelfde atoom wordt zeven stralen op het gebied van de geest, en de zeven scheppende natuurkrachten, die van de wortel-essentie uitstralen . . . volgen, de ene het rechter-, de andere het linkerpad, gescheiden tot het einde van de kalpa en toch nauw met elkaar verbonden. Wat verenigt ze? Karma.’ De atomen die uit het centrale punt zijn uitgestraald, emaneren op hun beurt nieuwe energiecentra, die onder de latente adem van fohat hun werk van binnen naar buiten beginnen en zich vermenigvuldigen tot andere kleinere centra.
705: Ook al zijn de Dhyāni-Chohans en alle onzichtbare wezens – de zeven centra en hun directe uitstralingen, de kleinere energiecentra – de directe weerspiegeling van het ENE licht, toch staan de mensen veraf van deze wezens, omdat het geheel van de zichtbare Kosmos bestaat uit ‘uit zichzelf voortgebrachte wezens, de voortbrengsels van karma’. Terwijl zij dus een persoonlijke god opvatten ‘als slechts een enorme schaduw die door de verbeelding van onwetende mensen op de leegte van de ruimte is geworpen’2, verkondigen zij dat maar ‘twee dingen (objectief) eeuwig zijn, namelijk ākāśa en nirvāna’; en dat deze in werkelijkheid EEN zijn, maar indien verdeeld slechts een māyā. ‘De boeddhisten ontkennen de schepping en kunnen zich geen schepper voorstellen.’ ‘Alles is uit ākāśa (of op onze aarde svabhavat) voortgekomen, gehoorzamend aan een inherente wet van beweging, en verdwijnt na een bepaalde tijd te hebben bestaan. Er is nog nooit iets uit niets ontstaan.’ (Buddhist Catechism.)
Als men een brahmaan die de Advaita-Vedānta volgt, zou vragen of hij in het bestaan van God gelooft, zal hij hoogstwaarschijnlijk hetzelfde antwoord geven dat ook Jacolliot kreeg: ‘Ik zelf ben God’; een boeddhist (vooral een Singalees) zou eenvoudig lachen en antwoorden: ‘Er is geen God, geen schepping’. Toch is de basis van de filosofie van de Advaita- en die van de boeddhistische geleerden dezelfde, en beiden hebben eenzelfde eerbied voor het dierlijke leven, want beiden geloven dat elk schepsel op aarde, hoe klein en nederig het ook is, ‘een onsterfelijk deel is van de onsterfelijke stof’ – want stof heeft voor hen een heel andere betekenis dan voor een christen of een materialist – en dat elk schepsel is onderworpen aan karma.
713: De grote cyclus omvat de vooruitgang van de mensheid vanaf het verschijnen van de oorspronkelijke mens met een etherische vorm. De cyclus doorloopt de innerlijke cyclussen van de voortgaande evolutie van de mens, van het etherische afdalend naar het halfetherische en het puur fysieke, tot aan de verlossing van de mens van zijn rokken van vellen en stof. Daarna zet deze zijn loop voort, naar beneden en dan weer opwaarts, om zich te sluiten bij het hoogtepunt van een ronde, wanneer de manvantarische ‘slang haar eigen staart verslindt’ (De Slang met haar staart in de bek Ouroboros) en zeven kleine cyclussen zijn doorlopen. Dit zijn de grote rascyclussen die alle volkeren en stammen die tot dat specifieke ras behoren, gelijkelijk beïnvloeden; maar binnen zo’n cyclus zijn er kleinere cyclussen van naties en stammen, die onafhankelijk van elkaar verlopen. Ze worden in de esoterie van het Oosten de karmische cyclussen genoemd. Sinds in het Westen de heidense wijsheid werd verworpen, omdat deze zou zijn voortgekomen uit en ontwikkeld door de duistere machten van wie men aanneemt dat ze voortdurend in oorlog zijn en strijd voeren met de kleine stamgod Jehovah, is daar de volledige en ontzagwekkende betekenis van de Griekse NEMESIS (of karma) geheel vergeten.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk Archaïsche leringen in de purana’s en in genesis Stoffelijke evolutie (p. 287):
Omdat de mens in alle zogenaamde ‘zeven scheppingen’ is geweest, die de allegorie vormen van de zeven evolutionaire veranderingen, of de onderrassen, zoals we ze kunnen noemen, van het eerste Wortelras van de mensheid – was de MENS in deze Ronde vanaf het begin op aarde. Nadat hij in de voorafgaande drie Ronden2 door alle natuurrijken was gegaan, was zijn stoffelijke omhulsel – dat aan de temperaturen van die vroege tijdperken was aangepast – gereed om de goddelijke pelgrim te ontvangen bij de eerste dageraad van het menselijke leven, d.i. 18.000.000 jaar geleden.
2) ‘Volg de wet van de analogie’, leren de Meesters. Atma-buddhi is tweevoudig en manas is drievoudig, omdat het eerstgenoemde twee aspecten heeft en het laatstgenoemde drie, d.i. als een beginsel per se, dat in zijn hogere aspect naar atma-buddhi streeft en in zijn lagere natuur kama volgt, de zetel van aardse en dierlijke begeerten en hartstochten. Vergelijk nu de evolutie van de Rassen, waarvan het eerste en het tweede van de aard van atma-buddhi zijn, hun passieve geestelijke nageslacht, terwijl het derde Wortelras fysiologisch en psychisch drie verschillende verdelingen of aspecten laat zien; het eerste is zonder zonden; het middelste ontwaakt tot intelligentie; en het derde en laatste is beslist dierlijk, d.i. manas dat bezwijkt voor de verleidingen van kama.
288/289: Maar we zouden willen vragen wat de wetenschap en haar exacte en nu axiomatische ontdekkingen tegen onze occulte theorie bewijzen? Zij die geloven in de wet van de evolutie en de geleidelijke voortgaande ontwikkeling uit een cel (die van een vitale cel een morfologische cel werd, totdat zij als zuiver protoplasma ontwaakte) – kunnen ongetwijfeld nooit hun geloof tot één lijn van evolutie beperken. De levenstypen zijn ontelbaar; en de voortgang van de evolutie gaat bovendien niet in elke soort even snel. De samenstelling van de oerstof in het Siluur – we bedoelen de ‘oer’stof van de wetenschap – is in elke essentiële bijzonderheid, met uitzondering van haar huidige graad van grofheid, dezelfde als de levende oerstof van nu. En we vinden niet wat we zouden moeten vinden, als de nu orthodoxe evolutietheorie geheel juist was, namelijk een constante, steeds verdere vooruitgang in alle soorten wezens. Wat zien wij in plaats daarvan? Terwijl de tussenliggende groepen van dierlijk leven alle naar een hoger type streven en terwijl specialisaties, nu eens van het ene type en dan van het andere, door de geologische tijdperken heen tot ontwikkeling komen, van vorm veranderen, nieuwe vormen aannemen, en in de beschrijving van de paleontologen van het ene tijdperk tot het andere met kaleidoscopische snelheid verschijnen en verdwijnen, zijn de enige twee uitzonderingen op de algemene regel de levenstypen aan de beide tegengestelde polen van het leven en de soort, nl. – DE MENS en de lagere bestaansvormen!
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk 19 Is pleroma de legerstede van Satan? (p. 575):
Akâsa, het astrale licht, kan in een paar woorden worden omschreven; het is de universele ziel, de moederschoot van het Heelal, het ‘mysterium magnum’ waaruit alles wat bestaat, wordt geboren door scheiding of differentiatie. Het is de oorzaak van het bestaan; het vult de hele oneindige Ruimte; het is in zekere zin de Ruimte zelf, of zowel haar zesde als zevende beginsel5. Maar als het eindige in het oneindige, moet dit licht wat de manifestatie betreft, zijn schaduwkant hebben – zoals al is opgemerkt. En omdat het oneindige nooit kan worden gemanifesteerd, moet de eindige wereld zich tevreden stellen met de schaduw alleen, die door haar werking over de mensheid komt en die door de mensen wordt aangetrokken en tot activiteit gebracht. Daarom wordt het astrale licht – terwijl het in zijn niet gemanifesteerde eenheid en oneindigheid de universele oorzaak is – met betrekking tot de mensheid eenvoudig de gevolgen van de oorzaken die door de mensen in hun zondige levens zijn voortgebracht. Goed en kwaad worden niet in het leven geroepen door zijn stralende bewoners – of men die nu geesten van het licht of van de duisternis noemt maar door de mensheid zelf die de onvermijdelijke actie en reactie in het grote magische agens bepaalt.
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk 5 Organische evolutie en scheppende centra (p. 833):
Dit is juist voorzover het de ‘oorspronkelijke kiem’ betreft, maar het is onjuist dat die ‘kiem’ slechts ‘veel verder terug’ ligt dan de mens; want zij ligt op een onmetelijke en onvoorstelbare afstand (in de tijd, maar niet in de ruimte), zelfs van de oorsprong van ons zonnestelsel. Zoals de hindoefilosofie terecht leert, kan het ‘anīyāmsam anīyasām’ slechts door valse begrippen worden gekend. Het zijn de ‘vele’ die voortkomen uit het ene – de levende geestelijke kiemen of krachtcentra – elk in een zevenvoudige vorm, die de wet van de evolutie en van de langzame geleidelijke ontwikkeling eerst tevoorschijn roepen en haar dan de oorspronkelijke impuls geven.

Ervin Laszlo Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn (p. 7):
Akasha belichaamt de eigenschappen van alle vijf de elementen: het is de baarmoeder waaruit alles wat wij met onze zintuigen waarnemen is voortgekomen en waarin uiteindelijk alles zal terugkeren. De Akasha-kroniek is de onvergankelijke registratie van al wat in heel het universum ooit is gebeurt of zich voltrekt.

Akasha-kronieken onderzoek van Rudolf Steiner. Akasha-kronieken: Alle gedachten en handelingen in de aura van de aarde/kosmos blijven eeuwig voortbestaan. Net als bijvoorbeeld een videofilm, beeld en geluid maar dan ook gevoel. De hele geschiedenis is voor een geestelijk hoogontwikkeld persoon aan gene zijde ‘op te roepen’. Dit is ‘daar’ een natuurlijk proces en alleen mogelijk voor iemand vanaf de vierde sfeer van licht aan gene zijde. Door ons aardse stoffelijk lichaam zijn we hier (gelukkig) grotendeels voor afgesloten. Dat is beter, want anders zou je erg beïnvloedt worden door al je vorige levens. Na de dood (je overgang) zie je jouw levensfilm van je afgelopen leven.

De Akasha Kronieken, de Binnenaarde en je Levensboek
Je levensboek heeft lege pagina’s met plaatjes in plaats van woorden. Deze pagina’s zijn lagen. Vanuit een horizontaal standpunt zie je enkel één pagina, wat staat voor één van je verschillende realiteiten. Vanuit een verticaal perspectief zie je al je parallelle realiteiten bestaan in het nu. Alle pagina’s interacteren met elkaar om samen één boek te creëren. Wanneer je iets verandert in welk plaatje dan ook (realiteiten) op welke pagina dan ook (dimensies), verandert het gehele collectieve plaatje (realiteit) ook.
De Binnenaarde
De derde en vierde dimensies zijn gebaseerd op de illusie van tijd-ruimte. Alle ‘bestanden’ voor deze realiteiten worden opgeslagen in de Akasha Kronieken die resoneren met het hoogste subniveau van de vierde dimensie. Je hebt de mogelijkheid toegang te krijgen tot deze Akasha Kronieken, zoals de gemeenschappen van Lemurië, Atlantis en Agartha doen in de Binnenaarde. Wanneer je je multidimensionale besturingssysteem activeert krijg je toegang tot de collectieve informatie van de derde en vierde dimensies die ligt opgeslagen in de Akasha Kronieken.

Herbert van Erkelens, publicatie JEZUS IN HET AQUARIUS EVANGELIE EN IN HERINNERINGEN VAN ESSENEN: Het Aquarius Evangelie is geschreven door de predikant/arts Levi Dowling (1844-1911) die vanuit de Akasha-kronieken het leven van Jezus heeft doorgegeven. Zijn evangelie is volgens de letters van het Hebreeuwse alfabet onderverdeeld in 22 hoofdstukken en is voor het eerst in het Engels gepubliceerd omstreeks 1907.

Pim van Lommel boek Eindeloos Bewustzijn – Wetenschappelijke visie op bijna-dood ervaringen:
Akasha is het Sanskritische woord voor 'allesdoordringende ruimte'. Volgens de oude Indiase filosofie is het de bron van het hele universum; het bevat informatie over alles wat is gebeurd, nu gebeurt en in de toekomst kan gebeuren.
P. 284: Er zijn aan het alomvattende bewustzijn vele namen gegeven. Ik noem het eindeloos of non-lokaal bewustzijn. Maar het is ook het hoger of hoogste bewustzijn, het kosmisch bewustzijn, het goddelijke bewustzijn of de zuivere bron of essentie van ons bewustzijn genoemd. De systeemfilosoof Ervin Laszlo noemt deze hoogste vorm van bewustzijn het Akasha-veld, omdat hier alle kennis en een eindeloze hoeveelheid informatie ligt opgeslagen.

H.P. Blavatsky Wat is theosofie?
Voor wat de goddelijke essentie en de aard van de ziel en de geest aangaat, gelooft de moderne theosofie hetzelfde als de oude. Voor wat de Volstrekte Essentie, het Ene en het Al betreft, leiden de Grieks-Pythagorese, de Chaldeeuws-kabbalistische, of de Arische filosofie in dit opzicht tot één en hetzelfde resultaat. De oorspronkelijke monade van het Pythagorese stelsel, die in de duisternis terugkeert en zelf duisternis is (voor het menselijk verstand), werd tot grondslag van alle dingen gemaakt. Wij kunnen het denkbeeld in al zijn ongereptheid in de wijsgerige stelsels van Leibnitz en Spinoza vinden. Daarom zullen veel zienswijzen (concepties) noodzakelijkerwijs leiden tot zuivere en volstrekte theosofie: zowel als men als theosoof instemt met de kabbala die, als zij over En-soph spreekt, de vraag stelt: “Wie kan Het begrijpen, aangezien het vormloos en niet-bestaand is?”; of als men de Vedantijnse opvatting over Brahma als “Volstrekt Bewustzijn” aanneemt; of als men zich schaart achter de Svabhavika’s van Nepal en volhoudt dat niets bestaat dan “Svabhavat” (substantie of natuur), die uit zichzelf bestaat zonder enige schepper.

Vraag aan H.P.Blavatsky: Welk aspect van Ruimte, of de onbekende godheid, in de Vedas genaamd 'DAT', dat verderop genoemd wordt, wordt hier de 'Eeuwige Ouder' genoemd?
Antwoord: Het is de Vedantijnse Mulaprakriti, en de Svabhavat van de Boeddhisten, of dat androgyne 'iets' waarover wij spraken, dat zowel gedifferentieerd als ongedifferentieerd is. In zijn eerste principe is het een zuivere abstractie, die pas gedifferentieerd wordt wanneer het in de loop der tijd getransformeerd wordt tot Prakriti. Wanneer het vergeleken wordt met menselijke principes, komt het overeen met Boeddhi, terwijl Atma zou overeenkomen met Parabrahm, Manas met Mahat enzovoorts.

G. De Purucker Occulte woordentolk:
Swabhavat. (Sanskriet). Het tegenwoordig deelwoord van een samengesteld woord, afgeleid van de wortel bhû, die 'worden' betekent in de zin van groei, waaraan een tweede betekenis van 'worden' [in passieve zin] is ontleend.
Swabhavat is een toestand van kosmische bewustzijnsubstantie, waarin geest en stof, die fundamenteel één zijn, niet langer twee zijn zoals bij manifestatie, maar één; dat wat noch geopenbaarde stof, noch geopenbaarde geest alleen is; beide zijn de oorspronkelijke Eenheid, het geestelijk âkâs´a, waar stof overgaat in geest en beide, die nu werkelijk één zijn, 'VaderMoeder' - geest - substantie worden genoemd. Swabhavat daalt nooit af uit zijn eigen toestand of gebied, maar is het kosmische reservoir van het Zijnde, zowel als van wezens, en dus van bewustzijn, van intellectueel licht, van leven; het is de uiteindelijke bron van wat de wetenschap in onze tijd de 'energieën' van de universele natuur noemt.
De noordelijke Boeddhisten noemen Swabhavat met een meer mystieke term Âdi-Buddhi-'Oorspronkelijk Buddhi', de Brâhmaanse geschriften spreken van 'Âkâs´a' en het Hebreeuwse Oude Testament verwijst ernaar als de kosmische 'Wateren '.
Het verschil in betekenis tussen Swabhavat en Swabhâva (zie aldaar) is zeer groot en wordt in het algemeen niet goed begrepen; beide woorden worden vaak met elkaar verward.
Swabhâva is de karakteristieke aard, de kenmerkende essentie, de individualiteit van Swabhavat - van ieder Swabhavat, omdat elk Swabhavat zijn eigen Swabhâva heeft. Swabhavat is dus in feite de wereld-substantie of stof, of nog nauwkeuriger, datgene wat de wereld-substantie veroorzaakt en dit oorzakelijke beginsel of element is de geest en essentie van de kosmische substantie. Het is de plastische essentie van de materie, zowel de geopenbaarde als de ongeopenbaarde. (Zie Âkâs´a).

Kattinka Hesselink: Akasha, Akas, (Sanskriet) Uitstralen. De universele ziel, de matrix van het heelal en ruimte, astraal licht, en vril. Astraal licht is Universele Ziel. Vril naam door Sir Bulwer Lytton (1803 – 1873) gegeven aan een mysterieuze kracht welke onder de Atlantiers bekend stond als mash-mak (volgens theosofische bronnen).

Benjamin Adamah, boek Nulpunt Revolutie: Vril, Tachyon-energie, mogelijk uitgevonden door Bulwer-Lytton.

Zie ook:

Boeken:

• Book of Documents vertaling James Legge
• Koo van de Wal Filosofie en spiritualiteit Leven en denken vanuit een ideële inspiratie (Commentaar)
• Th.C.W. Oudemans Europa Europa humanisme als racisme (recensie)
• Jelle Gaemers Willem Drees Daadkracht en idealisme (recensie-1, recensie-2)
• Sandra Langereis Goddelijke genade (recensie)
• Hans Theys De genade gevolgd door De Verlossing (recensie)
• Michael Bernard Loggins Fears of Your Life (recensie)
• Michiel van Elk De gelovige geest Op zoek naar de psychologische en biologische wortels van religie
• Ruud Lubbers Persoonlijke herinneringen Het verhaal van een oud minister-president (recensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Geert Hofstede Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen
• Jan Tromp en Pieter Tops De achterkant van Nederland hoe onder- en bovenwereld verstrengeld raken
• Pieter Adriaens Denken over denken wijsbegeerte voor psychologen
• Stine Jensen Goeroes Mijn zoektocht naar de verleidingen en gevaren van moderne spiritualiteit (Commentaar)
• Floortje Scheepers Mensen zijn ingewikkeld Een pleidooi voor acceptatie van de werkelijkheid en het loslaten van modeldenken
• David Pinto Een Marokkaanse Jood van analfabete ouders (recensie)
• Jan Bor OnZen over moderne spiritualiteit
• Jan Bor TV: Tussen meten en weten
• Hafid Ballafkih Diversiteit in opleiding en werk een studie naar de school- en arbeidsloopbanen van hoger opgeleide jongeren in Amsterdam
• Murti, G. Srinivasa The science and the art of Indian medicine
• Pim van Lommel Eindeloos Bewustzijn – Wetenschappelijke visie op bijna-dood ervaringen''
• Vincent Icke Zwaartekracht bestaat niet Een vraagstuk voor de 21e eeuw
• George van Hal Elastisch universum abc van de baanbrekende ideeën van Erik Verlinde
• Peter Sloterdijk Regels voor het mensenpark
• Peter Sloterdijk Je moet je leven veranderen
• Peter Sloterdijk Woede en tijd een politiek-psychologisch essay
• Peter Sloterdijk De verschrikkelijke kinderen van de nieuwe tijd
• Peter Sloterdijk Kritiek van de cynische rede
• Peter Sloterdijk Mikrosphärologie en Makrosphärologie
• Satya Sarada Kandula Tat Twam Asi
• A.L. Schneiders Tat Twam Asi
• Chen niang Kwan Yin de goddelijke moederfiguur in de Chinese volksreligie
• Mona Eltahawy The Seven Necessary Sins for Women and Girls
• Christina von Dreien Uiteindelijk komt alles goed Hoe we zelf de wereld kunnen helen
• Fred Matser Beyond Us Een heldere kijk op menselijke waarden en levenswijzen
• Christiaan Schreurs Denken als Einstein Een pleidooi voor het wereldbeeld van de creatieve ingenieur en de nieuwsgierige wetenschapper
• Wim van den Doel Het volkomen geleerde leven van Christiaan Snouck Hurgronje (recensie)
• Naeeda Aurangzeb 365 dagen Nederlander (Interview, recensie)
• Tjitske Jansen Iedereen moet ergens zijn (recensie)
• Merlijn Twaalfhoven Het is aan ons waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden
• René Meijer De Ether Bestaat Inleiding tot de Filognosie
• Ron Meijer De ONMISBAREN (Interview)
• Steven Levitsky & Daniel Ziblatt How Democracy Dies
• Corina Zuiderduin Het mooie Westen mythen en symbolen in Egypte
• Naima Charkaoui Racisme over wonden en veerkracht (recensie)
• Ellen Pasman Kafka in de rechtsstaat (interview)
• Wim Voermans Het land moet bestuurd worden Machiavelli in de polder
• Peter Hein van Mulligen Met ons gaat het nog altijd goed 8 sombere mythes over Nederland ontrafeld (recensie)
• Gerrit Teule Wat moeten wij doen?''' Een essay over de evolutie van een natuurlijk ethiek
• Marcel van Roosmalen en Jan Dirk van der Burg Nederland onder het systeemplafond
• Neletta van Heuven Ons januslot
• Willem J. Ouweneel Wijsheid voor denkers een inleiding tot de christelijke filosofie
• Erwin Dekker Jan Tinbergen Een econoom op zoek naar vrede (recensie-1, recensie-2)
• Sanne Blauw Het bestverkochte boek ooit Hoe cijfers ons leiden, verleiden en misleiden
• Herman J. Gels De Tijd als fundamentele werkelijkheid
• Andreas Cellarius Harmonia Macrocosmica (Hemelatlas)
• Saswitha Swabhawat, de korte weg tot wijsheid
• Aurelia Louise Jones Inzicht in vijfdimensionaal bewustzijn
• Christopher Holmes God, Science & The Secret Doctrine The Zero Point Metaphysics and Holographic Space of H. P. Blavatsky
• Christopher Holmes MICROCOSM / MACROCOSM Scientific and Mystical Views on the Origin of the Universe, the Nature of Matter & Human Consciousness
• Christopher Holmes Zero Point Teachings
• Ervin Laszlo Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn
• Voor een beschrijving van de begrippen Ether, Vril en Tachyon-energie wordt verwezen naar het boek Nulpunt Revolutie en de website van Benjamin Adamah.
• Swabhawat boeken en publicaties
• Gerrit Teule Wat Darwin niet kon weten
• G. Barborka Het Goddelijke plan Menswording en Evolutie
• G. de Purucker Occulte Woordentolk Een handboek van oosterse en theosofische termen
• Max Heindel The Rosicrucian Fellowship (boeken)
• Joost Ramaer De Geldpers De Teloorgang Van Het Media Concern Pcm
• Irene van Staveren Wat wij kunnen leren van economen die (bijna) niemand meer leest
• Wim Daniëls Op vakantie! Een geschiedenis van onze vrije tijd

Externe Links

• Wise old man
• Normative science
• Sphere of influence
• Theosophy and visual arts
• Tat Tvam Asi
• Schopenhauer and the tat tvam asi ethic
• Upanishaden (Oupnekhat) und Arthur Schopenhauer
• Is Tattvamasi mere a conceptual thought?
• Biological anthropology
• Lectorium Rosicrucianum
• The Wisdom of Crowds
• Wisdom of the crowd
• Collective intelligence
• Trickle-down economics (Reaganomics or laissez-faire)
• 'Swabhawat, de korte weg tot wijsheid' (Saswitha)
• De Swabhawat®leer
• Svabhava
• Aitareya Upanishad (Aitareya Mahidasa)
• Aitareya Brahmana (Aitareya Mahidasa)
• Draad van Ariadne
• Christopher Holmes Metaphysics & Zero Point Field (H.P. Blavatsky)
• Christopher Holmes WITHIN-WITHOUT from ZERO POINTS
• Christopher Holmes Zero Point Radio
• Svabhavat
• Zero point Institute for Mystical and Spiritual Science
• Ad J. van Dijk Golven en trillingen: Gedachten over elektromagnetische energieën
• Metafysica 'Een fundamentele wet'
• H.P.Blavatsky Laya - het nulpunt in Space (Aum S.D. reeks)
• HELENA BLAVATSKY door engelen onderwezen
• Herbert van Erkelens JEZUS IN HET AQUARIUS EVANGELIE EN IN HERINNERINGEN VAN ESSENEN
• Peter van der Linden KARLMARXBARKSBARTH
• Akasha kroniek
• Daan Akkerman Akasha (Akas) kroniek
• Akasha (-kroniek of -archief)
• Morphogenetische velden
• Het nulpuntsveld
• Astraal licht
• Het Akasha-Archief (De Akasha Kronieken)
• Milo Wolff: Quantum Science Corner’s
• Dr Milo Wolff Biography of Mathematical Physicist
• Geoff Haselhurst (Milo Wolff)
• Milo Wolff Solving Nature's Mystery
• Frans E.J. Gieles: Gnosis: vrijgekomen kennis die vrij kan maken
• Arend Zeevat De epiloog van de show van het Kwaad
• Dharmawiel
• Het wiel van Dharma
• Three Turnings of the Wheel of Dharma
• Skandha’s
• Prof. Ouweneel schrijft ”Theïstisch Manifest”
• Prof. Dr. H. Dooyeweerd The Theory of Man In the Philosophy of the Law Idea (Wijsbegeerte der Wetsidee) 32 propositions on anthropology
• Antonie Börger kies: Vademecum Wijsgerige Ideeën, Ruimte en Tijd
• Network for Greening the Financial System (NGFS)
• Uitleg over de stress test van de Nederlandse banken en de uitkomsten
• Stresstest
• De Financiële Begrippenlijst
• Financiële kengetallen berekenen

<< vorige || volgende >>

Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.