4.1 Het leerproces Meta-leren

====

Plato (Reciprociteit, 'Individueel – en Collectief'-leerproces, Platonische lichamen, Astrologie, Evolutie en Involutie)

Of wanneer Bashar al-Assad in Siriё door het Westen zou worden verdreven betekent dit niet automatisch dat daarmee ook het kwaad is verdwenen.

Hoever ga je om je verleden te kunnen vergeten? (Jilt Jorritsma, promovendus aan de Open Universiteit, schreef de op 20 mei 2021 bij Lebowski Publishers verschenen roman 'Was').
Het debuut 'Was' van Jorritsma is een intense, hallucinante roman over hoe herinneringen ons in een houdgreep kunnen houden.
Stillevens (HET GROTE UITSTERVEN DE GIDS 2021/5 p. 14-15):
Door hun ‘ik’ tegenover de buitenwereld te plaatsen baanden westerlingen voor zichzelf de weg die buitenwereld te exploiteren. Het is dringend noodzakelijk die scheiding op te heffen en in gesprek met de wereld te treden.
Voor de Romeinen was een genius weliswaar een ‘voortbrenger’ (iets dat genereert), maar nooit een mens of een persoon. Een genie was juist datgene wat het menselijke verstand te boven ging. Genieën waren onzichtbare geesten, een soort beschermengelen, die ieder mens bij zijn geboorte ontving. Wanneer je een creatieve ingeving had, was dit niet je eigen verdienste, maar die van je genius. Als mens wás je dus nooit een genie, je hád er een: een stem die van buiten je hoofd tot je sprak en je denken aanwakkerde. Geniaal was je als je je zonder weerwoord overgaf aan het fluisteren van de buitenwereld.
In Exodus19:18-19 verschijnt God in de vorm van een wolk: ‘De berg Sinaï was in rook gehuld. Want de Heer was in een vuur op de berg neergedaald. […] Mozes sprak en God antwoordde hem in de donder.’ In Exodus3:4 spreekt God vanuit een brandende braamstruik: ‘Toen de Heer zag dat hij ging kijken, riep Hij vanuit de braamstruik.’ In Job 33:14-16: ‘In de dromen en visioenen van de nacht, in de tover van de diepste slaap […] opent God de oren van de mens.’
Maar dat buiten bestaat niet. De verstilde wereld waartegen wij mensen zo lang onze contouren aftekenden is een illusie. Zij is geen levenloze materie, maar een substantie die ongemerkt in ons doordringt, ons toespreekt en ons beïnvloedt. Zij maakt ons ‘ik’ onhoudbaar, ons vermogen om onszelf aan de dingen te spiegelen. Daarom schreef Myra in haar slaap achterstevoren. Want ook zij kon zichzelf niet langer spiegelen aan de buitenwereld, omdat diezelfde buitenwereld binnen in haar zat. Haar ‘ik’ keerde zich binnenstebuiten, werd niet uitgewist, maar ingebed in het aardse en ontvankelijk voor haar stemmen. Pas als we inzien dat we niet uit de verte, vanaf een toren die in de hemel verdwijnt of een progressief moment in de toekomst, op de aarde neerkijken, maar onlosmakelijk in haar gistende werkelijkheid verward zijn, dan zijn wij in gesprek met de wereld.

Rechtsstaat, vrijheid en democratie horen bij elkaar (Lezing Thom de Graaf 23 februari 2019):
Onderdrukking vormt de tegenpool van vrijheid. Vrijheid associëren we met licht, beweging, geluk, openheid, adem kunnen halen, geborgenheid. Die vrijheid koesteren wij, vieren we elk jaar op hoogtijdagen als 5 mei en hier in Nijmegen 20 september. Feest en vrolijkheid tegen de achtergrond van hoe het ooit anders was: donker, schraal, beperkt, afgesneden van menselijke waardigheid, verstoken van recht. Eigenlijk: verstoken van de rechtsstaat.
Dames en heren,
Vrijheid en rechtsstaat, rechtsstaat en vrijheid, ze horen bij elkaar. En allebei zijn ze waard om voor te strijden. Zonder elkaar kunnen ze niet. De Dritte im Bunde is de democratie. Wie een van deze drie verwaarloost, brengt ook de andere twee in diskrediet. Gaan alle drie teloor, dan wacht de duisternis die onze ouders en grootouders vijfenzeventig jaar geleden hier en in Nederlands-Indië zo goed hebben gekend.

Joe Corbett ’’Cosmo-Autopoiesis’’: An integral theory of Kosmic Dynamics (12 oktober 2021):
In a recent (September, 2021) paper, a group of prominent scientific researchers including Lee Smolin and Jaron Lanier ask “whether there might be a mechanism woven into the fabric of the natural world, by means of which the universe could learn its laws”, thus solving the problem of why these laws, if not by random dumb luck, seem to be so fine-tuned for the emergence of complex things like life and ultimately consciousness to reflect on the nature and meaning of it all.

Piet Ransijn vat in zijn artikel Kosmisch bewustzijn Deel 1: Onderzoek naar mystieke ervaringen (Civis Mundi Digitaal #101 augustus 2020) samen hoe mystiek moet worden geïnterpreteerd. Het is Paul Revis, die in Jung en Teilhard de Chardin - Voorlopers van de Nieuwe Tijd (GAMMA maart 1995 p. 7) laat zien dat het bij Freud om seksualiteit, de ultieme aardse geestesdrift en bij Carl Jung om de keerzijde, de verborgen 5e Dimensie, de Geisteskunde draait. Of met andere woorden de occulte leer, de synthese van de zes Indiase filosofische scholen - de zevende school. Ervin Laszlo belicht in zijn boeken de wetmatigheden, die in Het Goddelijk Plan van G.A. Barborka uitvoerig worden besproken.

Plato's Ideeënleer:
Volgens Plato is dat wat wij doorgaans beschouwen als de werkelijkheid slechts een zwakke afschaduwing van de échte werkelijkheid: de wereld van de Ideeën. Deze ideeën bevinden zich in Plato’s hemel of Ideeënrijk: een transcendente werkelijkheid waar geen tijd of ruimte bestaat. In de allegorie van de grot brengt Plato een bepaalde visie op de werkelijkheid naar voren: idealisme. Kenmerkend voor Plato’s idealisme is dat de abstracte wereld van de Ideeën meer realiteit bezit dan de materiële wereld van de tastbare dingen.

Draagt de wetenschap bij tot meer geluk? Het antwoord van Yuval Harari (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #83 5 mei 2019):
Heeft de wetenschap bijgedragen tot meer geluk en vrijheid? In westerse landen lijkt dat zo te zijn. Zij scoren hoog op de (westerse) schalen die dat meten. De modere wetenschap en techniek gaan samen met de moderniteit. “Als we de moderniteit beoordelen… dan kunnen in de korte gouden eeuw van de laatste halve eeuw de zaden zijn gezaaid van een toekomstige catastrofe… We hebben het ecologisch evenwicht verstoord met waarschijnlijk dure consequenties. Veel evidentie wijst erop dat we de grondslagen van menselijke welvaart verspillen in een orgie van roekloze consumptie,” schrijft Yuval Harari in zijn bekende boek Sapiens (p. 379, Nederlandse versie p. 407).
Wetenschap en ethiek, religie en filosofie
“De meeste religies en filosofieën hebben bijgevolg een heel andere benadering dan het liberalisme. De boeddhistische visie is bijzonder interessant… Boeddhisten hebben de essentie en oorzaken van geluk systematisch onderzocht. Daarom is er een groeiende belangstelling voor in de wetenschappelijke gemeenschap… De wortel van het lijden is het nooit eindigende en zinloze nastreven van kortstondige gevoelens, die ons in een toestand van spanning, rusteloosheid en onvrede brengen… Mensen worden niet bevrijd van lijden als zij het ene of het andere gevoel ervaren, maar veeleer wanneer zij de voorlopige aard van al hun gevoelens begrijpen en er niet meer naar hunkeren. Dit wat boeddhistische meditatiemethoden beogen… De belangrijkste vraag is of mensen zichzelf kennen. Welke evidentie is er dat mensen dit inzicht meer hebben dan vroegere verzamelaars of boeren?” (391, 394-96). Het boeddhisme is overigens niet de enige filosofie die zich hierin heeft verdiept. Wellicht zou de wetenschap een grotere bijdrage tot ons geluk kunnen bieden door zich hierin ook meer te verdiepen. Maar wie heeft daar onderzoeksgeld voor over?

Het vijfde ras en zijn Goddelijke leermeesters (De Geheime Leer Deel II p. 420, 421):
Plato zegt in zijn vierde boek van de Wetten dat Kronos lang vóór de bouw van de eerste steden op aarde een bepaalde vorm van bestuur had gevestigd, waaronder de mens heel gelukkig was. Omdat hij verwijst naar de gouden eeuw, of naar die regeerperiode van de goden die in de oude mythen zo wordt geroemd. . . . gaan we na welke denkbeelden hij had over dat gelukkige tijdperk, en wat voor hem de aanleiding was deze mythe in een verhandeling over politiek op te nemen. Volgens Plato moet men, om duidelijke en nauwkeurige denkbeelden over het koningschap, zijn oorsprong en macht, te verkrijgen, terugkeren tot de eerste beginselen van de geschiedenis en de overlevering. Grote veranderingen, zegt hij, hebben in het verleden plaatsgevonden, in de hemel en op aarde, en de tegenwoordige stand van zaken is een van de gevolgen [karma]. Onze overleveringen spreken over veel wonderen, over veranderingen die hebben plaatsgevonden in de baan van de zon, in de heerschappij van Kronos, en in duizend andere zaken die hier en daar in de herinnering van de mens zijn blijven voortleven; maar men hoort nooit iets over het KWAAD dat die omwentelingen heeft voortgebracht, en evenmin over het kwaad dat er onmiddellijk op volgde. Toch . . . is dat kwaad het beginsel waarover men moet spreken om het koningschap en de oorsprong van macht te kunnen behandelen.30
30) N.A. Boulanger, L’antiquité dévoilée, 1775, deel 1, blz. 14-16 & deel 2, blz. 275-6.
421: Plato schijnt dat kwaad te zien in de gelijkheid of de eenheid van aard van de regeerders en de geregeerden, want hij zegt dat lang vóór de mens zijn steden bouwde, in de gouden eeuw, er niets dan geluk op aarde bestond, want er waren geen behoeften. Waarom? Omdat Kronos – die wist dat de ene mens niet over de andere kon heersen zonder dat zijn grillen en ijdelheid het heelal onmiddellijk met onrechtvaardigheid zouden vullen – nooit enige sterveling zou toestaan macht te krijgen over zijn medeschepselen. Hiertoe gebruikte de god hetzelfde middel dat wijzelf gebruiken als het gaat om onze kudden. We plaatsen geen os of ram aan het hoofd van onze ossen en rammen, maar geven hun een leider, een herder, d.w.z. een wezen van een heel andere soort dan zijzelf, en van een hogere natuur. Dit is precies wat Kronos deed. Hij hield van de mensheid en stelde om over haar te heersen geen sterfelijke koning of vorst aan, maar geesten en genii (δαίμονες) van een goddelijke aard, veel hoger dan die van de mens.31
31) Boulanger, Op.cit., blz. 278-9; vgl. Plato, Wetten, 4:713c.
Het was god, de logos (de synthese van de menigte), die zo de leiding had over de genii, en de eerste herder en leider van de mensen werd. Toen de wereld niet meer zo werd geregeerd en de goden zich hadden teruggetrokken, ‘verslonden wilde dieren een deel van de mensheid’.

Een brug slaan tussen wetenschap en spiritualiteit (Els Rijneker TheSofia maart 2015 p. 13):
Bestaat er een brug tussen wetenschap en spiritualiteit? Zeer zeker wel. Die hoort te bestaan en kan altijd verbeterd worden.
Wat kunnen we doen om het verband tussen wetenschap en spiritualiteit te verbeteren? Naar mijn mening hangt dit samen met ethiek. De eerste stap dient door iedere persoon zelf gezet te worden. Ieder is vrij om dit besluit voor zichzelf te nemen, en ieder dient het eigen Pad te bewandelen naar het grote Ken Uzelve, gnothi seauton, de tekst die gegraveerd staat in de tempel van Apollo in Delphi. Spirituele en religieuze bewegingen hebben veelal dit doel voor ogen van onderscheidingsvermogen, waar begrip, zuivering en ethisch handelen.

‘De aanpak van het lerarentekort is te beperkt’ (Rik Kuiper interviewt Merel van Vroonhoven Volkskrant 2 juli 2020 p. 20):
‘Er is fors meer inspanning nodig.’
U bent behoorlijk kritisch op het huidige beleid. Maakt minister Slob er tot nu toe een potje van?
‘De minister is niet in zijn eentje verantwoordelijk. Schoolbesturen en lerarenopleidingen spelen een belangrijke rol in ons stelsel, dat heel decentraal is ingericht. Wat me enorm heeft verbaasd, is dat er zoveel concurrentie is in het onderwijs. Scholen krijgen geld op basis van het aantal leerlingen. We richten deze publieke dienst dus in alsof het een commerciële markt is. Dat is een ontwerpfout in het systeem, want zo wordt samenwerking niet gestimuleerd.
‘Je ziet dit trouwens ook bij de lerarenopleidingen. Er blijken 384 routes naar het leraarschap te bestaan. Pabo’s beconcurreren elkaar, ze profileren zich ten opzichte van de ander. Heeft dat waarde? Ik denk het niet.’

“NU WEET IK WIE GIJ ZIJT”. Een psychoanalytische lezing van Gerard Reve 1923 –2006) vanuit poststructuralistisch perspectief: Derrida, Kristeva en de postjungianen (p. 119):
De tuin in de roman maakt een allegorisch gebruik van de zogenaamde hortus ludi die een belangrijke plaats innam in de bloeiende hoofse cultuur.
De hortus ludi representeert niet alleen het paradijs, maar is ook het zinnebeeld voor de vrouw, gebaseerd op het Hooglied waarin de bruid met de hortus conclusus wordt vergeleken […] De ridder is de held die alle avonturen beleeft maar zijn uiteindelijke doel is de dame, het kristallisatiepunt van de hoofse samenleving, de as waaromheen het denken en de poëzie draait. In de hortus ludi staat zij dan ook centraal. De betekenis die hieraan wordt gegeven loopt uiteen van de hoogste platonische liefde tot vulgaire erotiek en deze spanning bepaalt de diepere betekenis van de hortus ludi. (Aben en De Wit 2001: 42)

George Steiner (1929-2020) was een kenner van Pythagoras tot Tolstoj.) (Alex Burghoorn Volkskrant 5 februari 2020 p. V2):
De Frans-Amerikaanse schrijver, criticus en denker George Steiner was een intellectueel van de oude stempel. Hij sprak vier talen, had vrijwel overal een gedachte over en kon die met veel aplomb verwoorden. Steiner is maandag op 90-jarige leeftijd in Cambridge overleden, waar hij ruim de helft van zijn leven verbonden was aan het Churchill College.
In Nederland werd George Steiner bekend toen hij 1989 uitgebreid aan het woord was geweest in de door Wim Kayzer gemaakte VPRO-serie Nauwgezet en wanhopig, gesprekken met schrijvers en denkers. Later was hij bijkans een vaste spreker op de Nexus-conferenties – intellectuele bijeenkomsten over de stand van de wereld. George Steiners geschriften over het Europese leven na de Holocaust en het ‘mysterie’ van de taal – waarmee je zowel je liefde als je haat kan uitdrukken – zijn even bejubeld als bekritiseerd.
Steiner kon ‘in een alinea van Pythagoras via Aristoteles en Dante naar Nietzsche en Tolstoj gaan’ – en dat was tegelijk geweldig en irritant.
Hij stuitte op het verschil tussen de ‘waarheid’ van de natuurwetenschap en de ‘bluf’ van de kunsten en de taal, schrijft The Washington Post in zijn postuum.
‘Taal staat alles toe’, zei Steiner in 2014. ‘Het is een zorgwekkende waarheid waar we zelden over nadenken: we kunnen alles zeggen (…). Taal is oneindig slaafs, en taal – dit is het mysterie – kent geen ethische grenzen.’

Zout in de wond Kunstenaars in Europa van Juriaan Benschop en Bloemen van het kwaad dertig dichtende dictators van Paul Damen (VPRO boeken 3 juli 2016):
Jurriaan Benschop maakt in Zout in de wond een rondgang langs kunstenaars die werken in Europa. Bij het woord Europa denken we tegenwoordig aan regeldruk, aan het vluchtelingenprobleem en het onvermogen daar een Europees antwoord op te formuleren, maar dat Europa is in dit boek ver weg. Het gaat in alle portretten om identiteit, om gebonden zijn aan de plaats waar je bent opgegroeid en aan de thema’s die voortkomen uit je afkomst.
Dat een kampbeul technisch heel behoorlijk Schubert kan spelen, dat willen we nog wel geloven, maar is het ook denkbaar dat een kampbeul virtuoos Schubert speelt? En hoe erg zou dat zijn? Dat is de vraag die de Engelse cultuurfilosoof George Steiner voortdurend opwierp in zijn werk, zonder de vraag ooit definitief te kunnen beantwoorden. Bloemen van het kwaad is een bloemlezing van gedichten die geschreven zijn door dictators. Mao, Stalin, Hitler, het hele schurkenpantheon is vertegenwoordigd. Kan een dictator heel goede poëzie schrijven? En zo ja, hoe erg is dat?

Haar strijd (Frénk van der Linden en Pieter Webeling Volkskrant 4 februari 2020 p. V4-7):
Elke relatie heeft een eigen formule en dynamiek. Wat was die tussen Onno Bosma en Ella Vogelaar?
‘Zielsverwantschap. En niet alleen dat: ongelooflijk hoe hitsig we in het begin waren. Ik heb altijd een romantisch verlangen gehad naar een geliefde die ook je muze is.
‘Ze worstelde met de vraag: wie ben ik? Doe ik wat ik doe om te beantwoorden aan de verwachtingen van mijn moeder? Ben ik haar verlengstuk, of zijn dit puur mijn eigen keuzen? Ik denk zelf: het was beide. Zeker in haar depressiviteit kwamen de demonen los: altijd maar werk-werk-werk, maar wat is nou mijn persoonlijke identiteit? Wat wil ik zelf? Waarom kan ik me niet ontslaan van de wil om maatschappelijke betekenis te hebben? Kan ik wel voldoende liefde geven en ontvangen?’
Hartsvriendin Muike had Ella afgeraden minister te worden – juist vanwege haar gevoeligheid en neiging tot depressiviteit.
‘Ik was het niet met Muike eens. Of El nou baantje A of baantje B nam, waar ze ook haar ziel en zaligheid in gooide, voor het komen en gaan van depressies maakte dat geen flikker uit.
Bosma knikt. ‘Inmiddels is duidelijk dat Muike gelijk heeft: demonen kun je niet echt afschudden, hooguit dresseren. Maar ik had het idee dat Ella in ieder geval haar directe doodswens kwijt was. Die druk voelde ze minder, dat had een helend en positief effect. Ze was ook niet meer zo moe. Viel niet meer in slaap tijdens de opera. In juni vorig jaar nam ze afscheid van twee commissariaten. Ze dacht klaar te zijn voor haar nieuwe bestaan, voor een lege agenda. Maar nee.
Ik bén natuurlijk in de steek gelaten. Ze is weg. Ze is wég. Ik mis haar verschrikkelijk. Maar ze heeft... ze heeft al-les gedaan wat in haar vermogen lag om te ontsnappen aan die demonen. Ze haatte medicijnen, maar ze was op mijn verzoek toch weer antidepressiva gaan slikken – helaas te laat, die werkten nog niet. Wat kan ik haar verwijten?’
Wat leert hij in dit rouwproces? ‘Dat het intenser is dan alles wat je daarvoor in je leven hebt meegemaakt, behalve verliefdheid en de geboorte van je kinderen. Als het gaat om de diepte en het allesoverheersende, dan is mijn rouw om Ella vergelijkbaar met mijn verliefdheid op haar. Twee kanten van dezelfde munt.

De wegsluipende overheid (Sheila Sitalsing Volkskrant 4 februari 2020 p. 2):
Daar waar het stilaan minder wordt, waar de overheid zich terugtrekt, waar voorzieningen het met almaar minder moeten doen en waar de speeltuin, de kinderboerderij en de bibliobus bedreigd worden in hun bestaan, is het zaak om de dingen positief te brengen. Dus zeggen de autoriteiten niet ‘zoek het zelf maar uit’ tegen de ontredderd achtergebleven burgers, maar sporen ze aan tot vrolijkheid. Roepen ze ‘doe-democratie!’, ‘van onderop!’, ‘burgerbetrokkenheid!’, ‘zelfbestuur!’, ‘zelfredzaamheid!’. Laat de actieve en betrokken burgers het zelf doen, want dat vinden ze juist leuk.
De overheid kan dan wel proberen stilletjes weg te sluipen en de boel over te laten aan de zelfredzamen: dat gaat zomaar niet.

Sheila Sitalsing brengt in haar column Ongekend (Volkskrant 14 november 2019 p. 2) de controverse tussen politici in beeld. Politici, die zich door het maskerkwadrant laten leiden, blazen niet alleen zichzelf, maar ook de economie op. Of met andere woorden aan de controverse tussen wetenschappers ligt het maskerkwadrant ten grondslag. De psychosynthese van Assagioli is een zelf-transformatieproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift. Het maakt het laten oplossen van conditioneringen mogelijk. Ter illustratie Kaya Bouma en Liselot van de Klift geven de controverse tussen het zakelijke belang van Google en het algemene belang van goed onderwijs weer.

Misleiding (Bert Wagendorp Volkskrant 5 februari 2020 p. 2):
We werden destijds de oorlog ingerommeld door de VS, die van bondgenoot Nederland meer verwachtten dan verbale steun bij hun War on Terror. Nederland besloot met de beste bedoelingen tot een andere aanpak dan de Amerikaanse, die veel te hard en gewelddadig werd geacht. Behalve militaire acties deed Nederland ook aan scholenbouw en stampte het een compleet ziekenhuis uit de grond. Onze jongens assisteerden bij de aanleg van wegen en fietspaden. Als toppunt van Dutch approach sponsorde Task Force Uruzgan een hoorspel op de Afghaanse radio.
Glossy Maarten! krijgt vervolg (ANP Volkskrant 8 mei 2009):
De bij wijze van grap uitgebrachte glossy van historicus Maarten van Rossem krijgt een vervolg. Maarten! wordt een echt tijdschrift dat tweejaarlijks zal verschijnen, zo meldt initiatiefnemer het Historisch Nieuwsblad vrijdag. In juni ligt de eerste Maarten!, met als thema Amerika, in de schappen. In het volgende nummer interviewt Van Rossem oud-minister Ben Bot.
Met Ben Bot, Nederlands vorige minister van Buitenlandse Zaken, heeft Van Rossem een deskundig gesprek over de periode-Bush, de oorlogen in Irak en Afghanistan, en de verhouding Den Haag-Washington.
Het resultaat hangt samen met het onuitgesproken doel van de missie, namelijk Nederland op de kaart zetten als sterke en betrouwbare bondgenoot van de Verenigde Staten en zo politieke en economische invloed verwerven in de wereld. Zoals Ben Bot verklaarde in een interview met Maarten van Rossem is dat immers de reden waarom Nederland altijd door dik en dun de Amerikanen steunt, ook als zij ten strijde trekken. Eigenbelang.
Kamerlid Karabulut van de SP wil een parlementaire enquête naar mogelijke misleiding door de overheid over de omvangrijkste naoorlogse defensiemissie. Wat deden we daar? Waarom? Wat is er bereikt? Er zijn ministers afgetreden om een paar bonnetjes. Hier gaat het over de dood van jonge soldaten, over gewonde en getraumatiseerde veteranen, over miljarden euro’s in een bodemloze put.
Zou toenmalig premier Balkenende nog weleens wakker liggen van het besluit naar Uruzgan te gaan?
Generaal Douglas Edward Lute stelt in de Afghanistan Papers de verantwoordelijke politici de afschuwelijke maar terechte vraag: ‘Wie gaat zeggen dat het allemaal voor niets is geweest?’

Democratie is nooit vanzelfsprekend (Hans Wansink Volkskrant 5 februari 2020 p. 21):
Medezeggenschap? Dat gaat niet vanzelf. In het overzichtswerk Medezeggenschap beschrijft historicus Wim Blockmans hoe politieke participatie door de eeuwen heen door strijd moest worden verworven.
De Beneluxlanden streven naar consensus. Maar het geven en nemen dat daarmee gepaard gaat, verhoudt zich slecht met transparantie in de besluitvorming. Volgens Van Schendelen zijn de beraadslagingen tussen de regeringsleiders in de Europese Raad regelmatig een ‘heksenketel’. Als EU-burgers hebben wij daar geen weet van, omdat de deuren gesloten blijven. Zowel in Brussel als Dan Haag spelen lobbynetwerken, achterkamertjes politiek een qruciale rol.

De plicht om burgers te beschermen (Marcia Luyten Volkskrant 5 februari 2020 p. 22):
Vandaag staan we opnieuw voor de uitdaging het juiste te doen. Wat we zeker weten: onze maatregelen zijn onvoldoende om de klimaatcrisis te beheersen. Als we uitgaan van de meest optimistische scenario’s koersen we af op 3 graden opwarming in 2100, en dat is ‘rampzalig’, aldus de onderzoekers die vorige week een kwart van de klimaatstudies met 5 graden stijging ‘te somber’ noemden. De oceaan warmt nu op met de energie van vijf atoombommen per seconde − een onvoorstelbare grootheid, maar deze krant checkte de bewering en die klopt. Van alle EU-landen heeft Nederland de minste duurzame energie: 7,4 procent. De uitstoot van CO2 en stikstof is in 2019 gestegen in plaats van gedaald.
De klimaatcrisis vraagt de historicus om ver vooruit te kijken. Over 75 jaar zal het beeldmerk van de kabinetten-Rutte een schip zijn dat recht op de wal afvaart. In plaats van kapitein bent u dan de walkeerder. Niet bereid tijdig te wenden. Niet bereid te koersen op een leefbare toekomst. Geachte premier Rutte, u draagt die kapiteinsjas, hij past u, wilt u een totale mobilisatie afkondigen om te voorkomen dat uw opvolger over 75 jaar tegen onze kinderen moet zeggen: excuses voor die afwezige overheid.

Welkom in het tijdperk van het surveillance kapitalisme (Wouter de Been Mr. magazine voor juristen 5 maart 2019):
Uiteraard is de opwarming van de aarde hiervan het belangrijkste en meest sprekende voorbeeld. We zien al jaren om ons heen de tekenen van een veranderend klimaat, maar scholieren — en eerder rechters — moesten ons eraan herinneren dat het toch echt menens is met de klimaatverandering, terwijl het publieke debat blijft steken in de emotionele politiek van nationale identiteit en immigratie en in de atavistische preoccupatie met economische groei. Een tweede voorbeeld van dergelijke blindheid voor fundamentele vraagstukken is de radicale transformatie die onze economie heeft doorgemaakt en de totale afwezigheid van een publiek debat over de gevolgen van die omwenteling. Daarover gaat het recente boek van Shoshana Zuboff, The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power (2019). De these van de Amerikaanse bedrijfskundige Shoshana Zuboff die al dertig jaar de IT-revolutie bestudeert, is dat net als eerder met de komst van de stoommachine, en de introductie van Ford’s systeem van massaproductie, nu met opkomst van ‘Big Tech’ een compleet nieuw economisch model is geboren, ‘surveillance kapitalisme’ . Dit model, stelt ze, vormt inmiddels een bedreiging voor onze autonomie als burgers.
De implicaties van Zuboffs boek reiken uiteraard ver buiten haar vakgebied van de bedrijfskunde. De processen die ze beschrijft hebben niet alleen betrekking op de autonomie van consumenten, maar ook op die van democratische burgers. Tot nu toe worden schandalen in de publieke arena als die rond Cambridge Analytica en Facebook vaak afgedaan als bedrijfsongelukjes, als groeistuipen in een jonge sector. Wat Zuboff laat zien is dat dergelijke praktijken in het verdienmodel van de tech-bedrijven zit ingebakken.

DWDD 4 februari 2020 NPO1):
Onder de vlag van DWDD Heimwee presenteren we voor de zevende keer de terugkeer van het legendarische boekenprogramma 'Hier is... Adriaan van Dis..'
Op vier februari 2020 maakte DWDD plaats voor Adriaan van Dis. Hij maakte maandag bij Matthijs bekend wie zijn gast is: niemand minder dan Yuval Noah Harari neemt plaats aan zijn tafel.
Harari is historicus en internationale bestsellerauteur. Hij wordt gezien als een van de grootste denkers van onze tijd. Hij verkocht wereldwijd 20 miljoen boeken, waarvan meer dan een half miljoen in Nederland. Zijn boeken Sapiens, Homo Deus en 21 lessen voor de 21ste eeuw stonden maandenlang onafgebroken in de bestsellerlijsten. Internationale kopstukken als Angela Merkel, Emmanuel Macron en Mark Zuckerberg gingen met hem in gesprek en onlangs ontmoette onze eigen premier Rutte Harari tijdens het World Economic Forum in Davos.

De doemdenker versus het blije ei (Hans van Soest Tubantia 23 januari 2020 p. 7):
De populaire filosoof Yuval Noah Harari en premier Mark Rutte kruisen vandaag de degens in Davos. De twee staan diametraal tegenover elkaar als het gaat om onze toekomst. Waar Rutte bekendstaat als een rasoptimist, heeft Harari de reputatie van zwartkijker.
En dan hamert Harari in Davos ook nog op de nucleaire dreigingen en de gevaren van klimaatverandering. Het zal geen speech zijn waardoor de wereldleiders opgewekt de congreszaal verlaten. Voor de sfeer is het misschien maar goed dat Rutte het laatste woord krijgt. Hij zal op zijn Ruttiaans hameren op de ‘economische kansen’ die klimaatverandering met zich meebrengt. En dat technologische vooruitgang ook veel goeds brengt, zoals op medisch gebied. Om ongetwijfeld te eindigen met zijn stokpaardje: ‘Laten we stoppen met negatief naar de dingen kijken.’

Yuval Noah Harari borduurt in zijn boek 21 lessen voor de 21e eeuw, hoofdstuk 20 Zingeving, Het leven is geen verhaal op het gezichtspunt van de oude boeddhisten voort. Als je de waarheid wilt weten over het universum, de zin van het leven en je eigen indentiteit, kun je dus het beste beginnen door naar het leed in de wereld te kijken en te onderzoeken wat het precies is.
Het antwoord is geen verhaal. (p. 375)

Buitenhof (26 augustus 2018 NPO1):
Ontstaat er een nutteloze klasse, zoals Harari in zijn nieuwste boek beweert?
Vier scherpe geesten gaan in debat over het nieuwste boek van bestseller-auteur en wetenschapper Yuval Noah Harari. In 21 lessen voor de 21e eeuw stelt Harari urgente vragen: komt er een nieuwe wereldoorlog? Is nationalisme de oplossing voor angst en onzekerheid? Nemen robots en de briljante bèta’s het over en ontstaat er een klasse van nuttelozen? In Ian Buruma, publicist en hoofdredacteur van The New York Review of Books, Rosanne Hertzberger, NRC-columnist en microbioloog, Philip Huff, schrijver en Jeroen van den Hoven, hoogleraar Ethiek en Technologie (TU Delft).

God verdwijnt, dan de mens (Taede A. Smedes Volkskrant 18 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 30-31):
Met Sapiens veroverde Yuval Noah Harari de wereld - Bill Gates en Barack Obama verklaarden zich fan. Komende week verschijnt de Nederlandse vertaling van Homo Deus, de opvolger van Sapiens. De laatste pagina's van Harari's boek vormen daarbij een teleurstellende anticlimax. Met een ferme disclaimer schrijft Harari dat alle spannende scenario's die hij in dit boek schetst 'slechts' mogelijkheden zijn. Hij wil geen voorspellingen doen. Weg is de urgentie van het boek! Ineens blijkt verontrustende non-fictie niet meer dan veredelde sciencefiction.Na deze dromerijen is het Hollandse realisme dat we bij Floris Cohen aantreffen verfrissend. Diens Het knagende weten is een prachtige studie, ofschoon wat wollig geschreven, over hoe sinds de opkomst van de moderne natuurwetenschappen over geloof en wetenschap is gedacht. Drie jaar heeft hij er naar eigen zeggen aan gewerkt. Cohen laat (onder vele anderen) Kepler, Galileo, Newton, Darwin en Einstein de revue passeren, maar ook filosofen als Immanuel Kant, Blaise Pascal en Voltaire.
Harari en Cohen maken beiden duidelijk hoe wetenschap en technologie het mens-, wereld- en godsbeeld veranderen. Cohen is daarbij nog het meest positief over religie. Hij sluit zijn boek af door te erkennen dat hij weliswaar atheïst is, maar wel mét een religieus besef. Hij noemt het 'alsof-geloof': genieten van religieuze uitingen alsof God bestaat. Dat religieuze besef is hem dierbaar. Hij wordt tot tranen toe geroerd door religieuze liederen, terwijl hij niet in God gelooft. Cohen heeft geen behoefte om atheïsme te prediken of godsgeloof als illusie weg te zetten. Hij acht weliswaar het bestaan van God 'onwaarschijnlijk', maar neemt fel afstand van de tirades van Richard Dawkins, die volgens Cohen flink van 't padje is geraakt.
God en godsgeloof hebben het in ons wetenschappelijk tijdperk weliswaar moeilijk, maar volgens Cohen legt de wetenschap de menselijke hang naar religie geen strobreed in de weg. Als we maar met mate geloven en het allemaal niet te letterlijk nemen. En als we beseffen dat wetenschap zelf geen religie is. Precies dat laatste bestrijdt Harari: wetenschap en technologie hebben het in zich zélf de religie van de toekomst te worden. Ook al verandert ze voortdurend van vorm, religie blijft bestaan. Tenminste, zolang er mensen zijn op aarde.

Algemeen Dagblad Magazine 4 oktober 2018 God redt (Sandra Donker interviewt Beatrice de Graaf Algemeen Dagblad Magazine 4 oktober 2018 p. 8-13):
’Diep in haar hart verlangt terreurexpert Beatrice de Graaf (42) naar groots en meeslepend. Maar haar geloofsovertuiging houdt haar nederig. ‘IJdelheid is een grote zonde.’
Het kwaad is weer volop aanwezig in de samenleving, is haar stelling. ,,Dat zeg ik niet omdat ik gelovig ben, dat zeggen de cijfers.’’ Ze heeft grafieken paraat waaruit blijkt dat na 11 september 2001 wereldwijd woorden als ‘duivel’ en ‘demonen’ veel vaker opduiken. Waar mensen het Kwaad vroeger bezwoeren met religie, zo luidt haar betoog, wordt het nu, zonder God, rechtstreeks geprojecteerd op bepaalde groepen; op tbs’ers, moslims, pedofielen.
In welke zin?
,,Dan zou ik me door mijn innerlijke demonen laten leiden.’’
Wat zijn je innerlijke demonen dan?
,,Ambitie, eerzucht, diepe frustratie...’’
Waarom noem je dat demonen?
Lichte zucht, zoekende blik: ,,Ik denk dat de mens is geschapen om er te zijn voor zijn naasten. Ik denk dat dat je plícht is: voor jezelf én je naasten je beste zelf te zijn. Meer dan vroeger probeer ik nu anderen tot hun doel te laten komen. Toen ik hoogleraar werd in 2012, dacht ik: dit is mij gegund, nu ga ik mensen helpen. Als je voor blinde ambitie gaat... Kijk naar grote kunstenaars, schrijvers, wat een verschrikkelijke rotmensen dat waren. Goethe, wat een akelig portret was dat! En toch is het grootse literatuur.’’

De demonen van Max Weber (Hans Driessen De Groene Amsterdammer 10 februari 2006):\\ Max Weber (1864-1920), een van de grootste en meest universele geesten van zijn tijd, was een vat vol tegenstellingen. Anders dan de meeste Weber-vereerders voor hem met voorop Marianne Weber, die de eerste biografie over haar echt genoot schreef: Max Weber: Ein Lebensbild (1926) doet zijn meest recente biograaf Joachim Radkau geen moeite de tegenstellingen glad te strijken en van het onderwerp van zijn studie een harmonieuze en evenwichtige persoonlijkheid te maken, integendeel: hij laat ze door de opzet van zijn biografie nog beter uitkomen. En hij doet nog meer, iets wat eerder nog niet zo consequent gedaan was: hij toont op overtuigende wijze aan dat de veelzijdigheid van Webers wetenschappelijke werk rechtstreeks voortvloeit uit zijn gecompliceerde karakter en zijn contrastrijke natuur.
Het is opmerkelijk met hoeveel openhartigheid deze mensen, levend in een als «preuts» bekend staande tijd, over seksualiteit praten. Een vast thema in deze vormen de frequente nachtelijke zaadlozingen van Max (de «nächtliche Pollutionen», ook wel «Dämonen» genoemd), steevast gevolgd door slapeloosheid en schuldgevoelens. Als lezer kun je een lach niet onderdrukken als je leest hoe Marianne in een brief aan Helene bijna terloops vermeldt dat Max de laatste dagen weer flink last heeft van zijn demonen, alsof het om eksterogen gaat of een pijnlijke rug.

Een genie vol spanningen en tegenstellingen (Maarten Brands Volkskrant 11 november 2005):
Max Weber (1864-1920) was een intellectuele omnivoor. Hij was (oud-)historicus, jurist, econoom, en later vooral ook socioloog, godsdiensthistoricus en -socioloog....
Hij had een imposant, machtig voorkomen, maar leed zwaar onder impotentie, 'geblokkeerde driftafvoer', waardoor zijn huwelijk nooitgeconsummeerd kon worden. Hij haatte kinderen en de Duitse keizer, maar datstond zijn nationalisme niet in de weg.
In de periode 1898-1902/'03 kon hij helemaal niet meer werken, en ookna deze zwarte periode bleven de 'demonen' hem nog lang bestoken, zoals hijhet zelf noemde. Twintig jaar lang kon hij geen college geven; pas in 1918lukte het weer in Wenen. De genezing aan het eind van zijn leven zou echterlangs geheel andere weg komen.

Plato onderscheidt in zijn Faidros (Phaedrus 246A ff., 253C ff.) drie aspecten van de menselijke ziel die hij vergelijkt met een wagenmenner achter een tweespan. Zowel de menner als wel de twee (gevleugelde) paarden zijn onderdeel van de tripartite ziel. Deze drie onderdelen zijn (in verschillende transcripties veelal hetzelfde):
- De menner, de logos of noes (nous) (intellect, het redenerende en kennende deel)
- Het nobele paard, de thumos, thumoeides (passie, wil, doorzettingsvermogen)
- Het weerspannige paard, epithumia, epithumetikon (trek, lust, driftleven)
In de Staat, een dialoog die begint met het zoeken naar de definitie van 'rechtvaardigheid', wordt de 'ideale' staat beschreven.

De allegorie van de wagenmenner
Deze tripartiete (drievoudige) indeling van de ziel met de voerman als rede voorgesteld, heeft Plato ook als basis genomen voor de indeling van zijn ideale staat. De ‘laagste klasse’ die zich door pleziertjes laat meesleuren wordt ook daar onder controle gehouden door een ‘beter’ paard, de wachters, en door de met rede begaafde leiders (de voerman). Ja, dat kennen we! Allemaal prietpraat van politici natuurlijk, die ons met mooie verhaaltjes onder de duim willen houden. Democratie was voor Plato blijkbaar een vuil woord.

Plato, in his dialogue Phaedrus (sections 246a–254e), uses the Chariot Allegory to explain his view of the human soul. He does this in the dialogue through the character of Socrates, who uses it in a discussion of the merit of Love as "divine madness" (theia mania).

Plato stelt dat de menselijke ziel uit drie delen bestaat. Het epithumetikon is het deel van de ziel dat staat voor begeerte, drift, trek. Plato vergelijkt het epithumethikon met een wild zwart paard (Phaedrus) en met een veelkoppig monster (Politeia). Thumos is het tweede deel van de ziel dat staat voor passie, wil, doorzettingsvermogen. Plato vergelijkt het met een nobel wit paard (Phaedrus) en met een leeuw (Politeia). Nous is het derde deel van de ziel dat staat voor begrijpen, redeneren, argumenteren. Plato vergelijkt het met de menner vd twee paarden (Phaedrus) en met de mens die met de leeuw en het veelkoppig monster moet samenleven (Politeia). Mensen die zich laten leiden door begeerte en angst laten zich leiden door de lagere delen van de ziel. Om een goed leven te leiden, moet de nous regeren over de lagere delen. Dit kan alleen als mensen over drie deugden (arète) beschikken. Sophrosyne, zelfbeheersing of matigheid houdt het epitumetikhon in toom. Andreia, mannelijkheid, doorzettingsvermogen of moed weet met angst om te gaan en verrijkt daarmee thumos. Phronesis, verstandigheid of wijsheid weet hoe met de nous om te gaan. Dit is het antwoord op wat volgens Plato zou moeten regeren: niet de emoties, maar de deugden.

Plato verdeelde de werkelijkheid in twee zijnssferen, materie en geest met als schakel de ziel. Het Antahkarana, nous legt de imaginaire verbinding tussen epithumia en thumos.

Het epithumia en thumos van Plato kunnen met de Latijnse termen pathos (in zijn negatieve betekenis woede, haat, vrees, afkeer, medelijden) en ethos worden vergeleken. Pathos (van πάσχειν 'paschein', het Griekse woord voor "lijden" of "emotie") is één van de drie middelen van overtuiging in de filosofische leer Ars Rhetorica, welsprekendheid van Aristoteles (samen met ethos en logos). Wat echter eeuwig, onvergankelijk en onveranderlijk is, zijn de ’Ideeën’.

Volgens Martha Nussbaum staan de eerste twee redevoeringen voor Plato's vroegere opvattingen omtrent de rol van de emoties in het menselijk leven. In de derde redevoering corrigeert Plato dus zijn eerdere opvattingen. In de Phaedrus is dus een belangrijke wending in Plato's denken te herkennen, in die zin dat hij nu meer waarde hecht aan het niet-rationele.

It is one of Martha Nussbaum’s ten principle capabilities (see Capability approach). Se defines bodily integrity as: “Being able to move freely from place to place; being able to be secure against violent assault, including sexual assault ... having opportunities for sexual satisfaction and for choice in matters of reproduction”.7

Martha Nussbaum Creating Capabilities - The Human Development Approach (Volkskrant 9 juli 2011):
Nussbaum legt de nadruk op het optimaal benutten van de mogelijkheden van landen en hun bevolking. Het verbeteren van de kwaliteit van leven van alle burgers zou het doel van overheden moeten zijn, uit ethisch oogpunt maar ook omdat op die manier de sterkste samenlevingen en economieёn worden opgebouwd.
De twee pilaren van deze benadering zijn vrijheid voor de individuele burgers en een democratische en verantwoordelijke overheid die de ruimte schept waarin de burgers zich kunnen ontplooien en daarmee de economie en samenleving tot bloei brengen.

Volgens Rutte gingen de stemming niet over personen; volgens de kiezer wel (Martin Sommer Volkskrant 1 juni 2019 Opinie p. 23):
Verder zie ik in de uitslag geen Groot Verhaal, geen einde van de tussen links en rechts, ook geen middelpuntzoekende kiezer.
Politiek is vloeibaar geworden, vluchtig, kiezers kijken naar onderwerpen, naar leiderschap''' en persoonlijkheid. Je zou ook kunnen zeggen dat de Europese politiek volwassener is geworden, nu het kennelijk niet meer domweg over voor of tegen de Europese Unie gaat.
De kiezer voelt zich zowel nationaal burger als Europeaan. Weliswaar zijn de belangrijkste onderwerpen nationaal getint, economische onvrede, klimaatzorgen of weerzin tegen het nationalisme, ze hebben -allemaal wel een Europese component. Voor zover er tussen landen eenheid in de verscheidenheid is, bestaat die uit het stemmen tegen de status quo, onvrede over de gang van zaken, en die kan per land verschillen.
De Europese Unie werd opgericht door mensen die angst hadden voor het verleden. Nu zijn de Europeanen bang voor de toekomst, aldus het rapport. De maatschappij is een risicomaatschappij geworden. De behoefte aan veiligheid en begrenzing is onmiskenbaar. Die grenzen kunnen verschillende vormen aannemen. Degelijke buitengrenzen, maar ook sociale en morele grenzen.

Essay Het grote gelijk van Thierry Baudet Fuck de feiten (Dick Pels De Groene Amsterdammer 29 mei 2019 p. 14-17):
‘Als ik mezelf terugzie, denk ik heel vaak: mijn God, wat is dit goed.’ Aldus de allergrootste intellectueel die Nederland ooit gekend heeft: Thierry Baudet. ‘Ik heb gelijk. Dus anderen hebben ongelijk.’ En zo is dat.
Jarenlang heb ik geweigerd om me met Thierry Baudet bezig te houden. Ik had wel wat beters te doen (bijvoorbeeld door hem verafschuwde popmuziek maken). Ons laatste contact was bij de presentatie van mijn boek Het volk bestaat niet in 2011, toen ik nog werkzaam was bij het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Ik hoopte op scherpgekante tegenspraak, maar hij wilde blijkbaar aardig zijn en kwam met een slap commentaar. Een jaar later las ik zijn boek De aanval op de natiestaat, maar daar werd ik als eurofiel ook niet vrolijk van.
Een verdeelsleutel waarvan de betekenis enorm wordt onderschat is wat we de ‘sociale distributie van de twijfel’ kunnen noemen. Die kennispolitieke verdeling gaat dwars door alle andere heen, en scheidt degenen die de waarheid in pacht hebben en alles zeker weten van degenen die bereid zijn (een beetje) twijfel toe te laten. Luther tegen Erasmus. Gomarus tegen Arminius. Preciezen tegen rekkelijken in alle geloven en ideologieën. Betweters tegen (hoe zullen we onszelf noemen?) sceptici, gematigden, ‘relativisten’, vrijzinnigen.
Het gaat hier niet zozeer om inhoudelijke opvattingen, maar om een mentale grondtoon, een levenshouding, een culturele stijl die alles kleurt: zelfbeeld, relaties, omgangsvormen, politieke opvattingen, economisch gedrag. Absolutisme, fanatisme en extremisme staan tegenover gematigdheid, bereidheid tot zelfkritiek, bescheidenheid en hoffelijkheid. Dit is ook de die de huidige polarisatie tussen populisten en liberale democraten aanblaast – en die wellicht belangrijker is dan de inhouden (immigratie, nationale identiteit, de EU, democratie, feminisme, klimaatverandering) waarover zij met elkaar strijden.\\ Ook met intellectuelen heeft hij weinig op, hoewel hij zichzelf graag ziet als ‘de belangrijkste intellectueel van Nederland’ (knipoog, knipoog, maar ondertussen): ‘Ik ben een uitzondering. Ik leg aan intellectuelen uit waarom ze ongelijk hebben en aan het volk waarom het gelijk heeft. Hoe meer opleiding mensen hebben genoten, hoe groter de kans dat ze domme dingen vinden. Dat is een raadsel waar ik me elke dag over verwonder.’
Zo is het front waaraan we staan inderdaad dat van een beschavingsoorlog, die de definitie van het ware, goede en schone als inzet heeft. In deze strijd staan degenen die hun eigen ideologische, morele en esthetische voorkeuren verabsoluteren tegenover degenen die in staat zijn deze enigszins te relativeren. Het hele populistische repertoire van ondergangsdenken, complotdenken, zondebokdenken en slachtofferdenken is afhankelijk van maar één ding: het fundamentalisme van het Eigen Gelijk. En laat de grootste verworvenheid van de westerse beschaving nou juist zijn dat we stapje voor stapje hebben geleerd, via onmenselijke schade en schande, daaraan een beetje te twijfelen.
Het verschrikkelijke gelijk van Baudet is van dit alles het brutale omgekeerde.

Niet alleen welvaart telt in Europa, het draait ook om beschaving (Dick Pels Volkskrant 23 juni 2012)
‘Overwinning van de sociale angst’: die formule van de Aarts-Europeaaan De Man kan de Europese gedachte nog steeds bezielen. Het geweld in al zijn vormen verbannen uit de wereld, te beginnen in Europa. Dat is de passie, de realistische utopie waarmee Europa de wereld opnieuw kan veroveren.

Essay Keuzes en kansen? Op een steeds warmere aarde (Jelmer Mommers De Groene Amsterdammer 29 mei 2019, p. 40-43):
Willen we de aarde niet verwoesten, dan moeten we onze relatie met de natuur fundamenteel veranderen. Zodat onze samenleving ophoudt een spoor van vernieling te trekken door de wereld van morgen. Er zijn mogelijkheden genoeg.
Hoe meer mensen een gedeeld beeld hebben van onze bestemming, hoe meer we ons daar omheen kunnen organiseren. Een groene transformatie biedt aanknopingspunten voor een positief verhaal over vooruitgang ondanks tegenslag, over mensen die samenwerken en zo boven zichzelf uitstijgen. Alle ingrediënten voor een overtuigend verhaal zijn aanwezig. Ze hebben meestal niets met de politiek te maken. Je hoeft niet links of rechts te zijn om belang te hechten aan schone lucht, of aan zeeën waarin koralen en alle wonderlijke wezens die zij voortbrengen een toekomst hebben.
Het kapitalisme en de traditionele economie kunnen gewoonweg niet met dit soort problemen omgaan. De voornaamste pretentie van het kapitalisme is dat de markt de prijs van goederen altijd correct weergeeft. De zuivere wetten van vraag en aanbod, zo luidt de theorie, maken dat wij altijd de juiste prijs betalen voor wat we consumeren. Maar daar klopt dus helemaal niets van. Want niemand rekent af voor het stapje bij beetje onleefbaar maken van de planeet. De tragedie is dat wat van iedereen is uiteindelijk van niemand is – en dan verdwijnt.

Toch dringt dit alles maar niet door bij bestuurders. Vooral in het politieke midden, bij de rechtse partijen en bij de gevestigde fossiele bedrijven heerst nog altijd het geloof dat ‘behoedzaam’ klimaatbeleid het hoogst haalbare en het verstandigste is. Zonder waarom (Ianthe Sahadat en Margreet Vermeulen Volkskrant 8 februari 2019 V16-17):
Filosoof en publicist Welmoed Vlieger (42) kreeg vat op zichzelf en het leven dankzij de oude denkers. Hun belangrijkste les? Leef vol overgave, zonder alles te bevragen. Zo krijgt een burn-out geen kans.
Om de kern van ons mens-zijn te illustreren, gebruikt Vlieger een beeld van een andere wijsgeer, Plato. Die beschrijft de menselijke ziel als een paardenspan. Op de bok zit een wagenmenner, het verstand. Met slechts één taak: de boel een beetje in het gareel houden. Want de twee paarden in het span verkiezen elk een eigen route. Het ene paard wil het leuk hebben, zoekt vertier, verstrooiing en genot, het andere zoekt zingeving, liefde, vriendschap en een goede manier van leven. De tweestrijd tussen die neigingen, tussen afleiding en stilstaan, korte termijn en diepe waarden, dát is volgens Vlieger het menselijk bestaan.
Wat is die ‘grond’ voor u?
‘Het zijn vooral religieuze auteurs die mij raken, zoals Kierkegaard en Dostojevski. Me opgenomen weten in iets groters, de ervaring dat het leven in de grond zin heeft. Er zijn mensen vóór ons geweest en er komen mensen na ons voor wie wij verantwoordelijkheid dragen. Dat besef maakt je los van narcisme, van bezig zijn met je eigen leventje. Het geeft zin en betekenis aan je bestaan.’

Het kapitalisme is een slecht getemd paard (Peter Giesen interviewt Adam Tooze Volkskrant 22 september 2018 Opinie p. 6-8):
Sinds 2008 is de wereld een beetje minder vriendelijk geworden voor mensen als Adam Tooze. Hij schreef er een dik, ambitieus boek over, Crashed – How a Decade of Financial Crises Changed the World.
Er was ook een populistische reactie in landen met een lage werkloosheid, zoals de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Duitsland.
De Europese economie trok pas aan toen de Europese Centrale Bank massaal schuldpapier begon op te kopen en president Mario Draghi zei dat hij whatever it takes zou doen om de euro te redden.
De crisis heeft het denken over markt en staat veranderd, aldus Tooze. In 2007 zei Alan Greenspan, de voormalige president van de Fed, nog: ‘Gelukkig zijn dankzij de globalisering Amerikaanse politieke beslissingen grotendeels vervangen door mondiale marktkrachten.’
Tooze: ‘Zulke mensen beschouwden het kapitalisme als een robuust en voorspelbaar systeem. Als je de regels van het spel maar volgde, zou je er goed uitspringen. Maar het kapitalisme is eerder een slecht getemd paard. Hoe goed je ook kunt rijden, af en toe schopt het paard je eraf. En in 2008 gaf het een enorme schop.’

Oost
Belangrijk is vooral, waarom een goddelijke neerdaling plaats vindt. In het heilige boek, dat het meest centraal staat in het huidige hindoeisme, de Bhagavad-Gita, staan de volgende woorden, door Krisjna gesproken: ‘Ter verdediging van goede en ter vernietiging van slechte wezens manifesteer Ik Mij in ieder tijdperk opnieuw, om de dharma veilig te stellen.’ (Bh.G. 4:8) De voorstelling is dus, dat de godheid in de loop der geschiedenis telkens weer op aarde verschijnt om recht te zetten wat scheefgegroeid is.
West
Genesis 2: 15vv
Nu mag iedereen hier natuurlijk zelf zijn of haar gedachten bij hebben, maar laten we er vandaag eens open naar luisteren. Open voor de symboolrijke woorden van deze Bijbelse vertelling. En ons verplaatsen in de positie van Eva en Adam, die op drempel staan tussen vrijheid en beperkingen. En misschien ook wel met de gedachte: dit verhaal gaat over het tot wasdom komen van mensen, over het groeien tot mensen die verantwoordelijkheid nemen over hun eigen leven.
Wat we nodig hebben om het Pasen te laten worden is bewust en volwassen leven met kennis en onderscheid tussen goed en kwaad. Net als Adam en Eva. Dus niet alleen rondjes draaien in je eigen hoofd en je koesteren in een gedroomd paradijs. En daarnaast leren en je durven trainen in het kiezen voor wat goed is, voor jezelf en voor anderen. Voor een liefdevolle wereld zoals de EEUWIGE die voor ogen had, met kansen en ruimte voor de hele schepping. Daarin zitten de Bijbel en de Bhagavad Gita helemaal op één lijn.

De gelijkvormigheid op elke schaal en de eonenhypothese , de relatie tussen de complexiteit van het kleine en het grote, geeft Gerrit Teule in zijn boek Hebben wij een ziel? Zo ja, waar dan? in het figuur op p. 299 'eon - Atoom - Cel - Lichaam - Planeet' weer. In het boek Hoe wordt je een stoïcijn? van Massimo Pigliucci toont figuur 4.1 op p. 63 vijf concentrische cirkels 'zelf – verwanten – medeburgers – landgenoten – mensheid'. Het achterliggende idee is dat we onszelf erin moeten oefenen om de mensen in de buitenste cirkels op dezelfde manier te behandelen als de mensen in de cirkels die ons meer nabij zijn.

Marcus Aurelius Overpeinzingen
Hij leefde in de overtuiging, dat het belangrijker was als een wijsgeer te leven dan het machtigste keizerrijk van zijn tijd te besturen. Hij bracht zijn filosofische ideeën dagelijks in praktijk, zodat hij het rijk kon regeren zonder verraad te plegen aan zijn geliefde idealen van rechtvaardigheid en menselijkheid.
De filosofie die hij bedreef stond krachtdadigheid, onafhankelijkheid en zelfvertrouwen voor. Haar grondslagen leidden in zijn leven zowel tot geestelijke voldoening als tot een wereldlijke prestatie, een machtige combinatie die voor de meeste mensen nog steeds onmogelijk te verwezenlijken is.
Door zich te verdiepen in het tijdsbesef trainde hij ook zijn zienswijze. Hij oefende zichzelf om zijn aandacht te richten op het heden en zich te concentreren op het nu, door niet op verleden of toekomst te letten en alleen in het hier en nu te leven.
Aurelius is een belangrijke vertegenwoordiger van de antieke stoïcijnse traditie, waardoor ook Cicero, Lucretius en Seneca zijn beïnvloed. Net als in vele andere filosofische stromingen uit Griekse oudheid – het epicurisme, het platonisme en het cynisme -, waren lezen, schrijven en discussie bij de Stoa niet een doel, maar vooral een middel om als filosoof een bepaalde levenswijze te ontdekken. Hoewel Aurelius te boek staat als filosoof, heeft hij nooit een eigen filosofie ontwikkeld of een baanbrekende visie op het leven ontwikkeld. De Persoonlijke notities, zijn enige geschift, bevat teksten die hij in eerste plaats voor zichzelf schreef.

Alexander Men, martelaar van onze tijd:
Op 9 september 1990 werd in de omgeving van Moskou Alexander Men, orthodox priester, met een hakbijl doodgeslagen. Acht jaar later stellen we nog altijd de vraag naar het waarom van deze misdaad.
Temidden van de vele gissingen zijn er een paar die in het oog springen. Het is een feit dat Alexander MEN tijdens zijn leven een grote uitstralingskracht bezat. Het leek er zelfs op dat MEN de leegte opvulde die destijds door de dood van Andrej Sakharov werd nagelaten. Vervolgens heeft deze priester de meest tragische gebeurtenissen die zijn land en volk gedurende vijftig jaar hebben getekend, aan den lijve ervaren of toch van heel dichtbij meegemaakt.
De symboliek van het moordwapen
Deze korte levensbeschrijving zijn wij begonnen met de vraag naar het waarom van de moord op MEN. We hebben al een paar aanwijzingen voor het motief aangereikt. Maar de symboliek van het moordwapen is veelzeggend. De bijl staat in Rusland namelijk voor het middel bij uitstek om bij bepaalde mensen 'het geheugen op te frissen'. Het is met de bijl dat de Russische boeren de vreemde invallers verjoegen en ze verhieven dit 'werktuig' tot het traditionele symbool voor de uitspraak over verraders.
Het is ook met de bijl dat de pogroms of jodenvervolgingen werden uitgevoerd. Vergeten we niet dat Alexander MEN van joodse afkomst was. De misdaad krijgt hierdoor antisemitische allures. Hij maakte zich trouwens voortdurend ongerust over de opkomst van de xenofobe en fascistische stromingen in Rusland. Tenslotte kunnen we ons ook afvragen welke rol de geheime diensten gespeeld hebben.
Popielusko werd verdronken door leden van deze diensten en kort na de dood van Alexander MEN weerklonk in de straten van Moskou het gestamp der laarzen van degenen die de putsch van augustus 1991 voorbereidden. Alhoewel: een paar dagen voor de moord gaf de priester een voordracht over een Russische orthodoxe religieuze die naar Frankrijk was uitgeweken. Ze werd daar door de nazi's vermoord wegens haar activiteiten in het verzet. Alexander MEN deed toen volgende uitspraak: 'Zich geven tot het uiterste, dat is het Evangelie beleven. Alleen op die manier wordt de wereld gered'.

Over Teilhard de Chardin (Alexander Men1 GAMMA maart 2010 p. 29-33):
Als natuurwetenschapper en priester, denker en mysticus, voortreffelijke stylist en innemende mens was hij er als het ware voor geschapen om de souvereine vertolker te worden van de geest van de huidige generaties. Katholieken zijn trots op hem, communisten geven zijn boeken uit, alhoewel dezen en genen zijn leer nog allesbehalve volledig begrijpen. Zo sterk is de kracht die van hem uitgaat.
Teilhard de Chardin legde steeds de nadruk op de wederzijdse verbinding tussen alle wetenschappen. Hij droomde van een overkoepelende wetenschap, die alle takken van kennis zou coördineren2 . Volgens hem zullen wetenschap en religie in de toekomst innig met elkaar blijken te zijn verbonden in de eenheid van het menselijk kennen, want voor de wetenschap is de overtuiging onvermijdelijk, dat "het universum een zin heeft en dat het, als wij daarin vol toewijding blijven geloven, een of andere vorm van onomkeerbare vervolmaking kan en zal bereiken"3 .

Pierre Teilhard de Chardin: christen en geleerde - 1 (Aartspriester Alexander Men GAMMA april 2004):
Het is thans honderd jaar geleden dat Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955) geboren werd.5 Al tijdens zijn leven ontstonden rond de naam Teilhard felle discussies.
5) Deze lezing hield de aartspriester van de Russisch Orthodoxe Kerk te Moskou Alexander Men in 1981 t.g.v. de 100e geboortedag van Teilhard de Chardin. Zij werd gepubliceerd als inleiding bij de Russische uitgave van Het goddelijk milieu (1992). (vertaling door de red. - HvB)

Wereldverbeteraar Comenius (Gert J. Peelen Volkskrant 21 maart 2015):
Inleiding in leven en werk van Comenius
De Boheemse vluchteling Komenský heeft in Nederland onder de naam Comenius tal van activiteiten ontplooid, die volgens politiek filosoof H.E.S. Woldring uiteindelijk een en hetzelfde doel hadden: de 'menselijkheid der mensheid' bevorderen.

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 1: 1874 –1882
Hoofdstuk De esoterische leringen van de Indo-Europese arhats over het zevenvoudige beginsel in de mens (T. Subba Row p. 472):
472: Er heerst in dit heelal een grote wet die subjectieve ervaringen herleidt tot objectieve verschijnselen en zulke ervaringen ontwikkelt op basis van die verschijnselen. Dit wordt ook wel ‘de cyclus van de noodzakelijkheid’ genoemd. De mens is aan deze wet onderworpen als hij het gewone lot of de lotsbestemming niet een halt toeroept en neutraliseert, en hij kan alleen aan haar macht ontsnappen door zijn aardse gehechtheden volledig te beteugelen. De nieuwe combinatie van omstandigheden waarin hij dan wordt geplaatst, kan beter of slechter zijn dan de aardse omstandigheden waaronder hij heeft geleefd. Maar u kunt er zeker van zijn dat hij bij zijn vooruitgang naar een nieuwe wereld zich nooit zal omkeren om zijn spiritistische vrienden terug te zien.1

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 2: 1882 –1887
Hoofdstuk Vragen over yogavidya beantwoord (p. 346):
Vr. – Als iedere adept het vermogen heeft alles te doen wat hij wil, zoals kol. Olcott in zijn lezing in Simla zei, 1 kan hij dan van mij, die hongert en dorst naar vidya, geen volledige adept maken zoals hij?
Antw. – Kol. Olcott is geen adept en heeft nooit beweerd er een te zijn. Denkt onze vriend dat iemand ooit een adept werd zonder zichzelf tot adept te ontwikkelen, zonder elke belemmering te overwinnen door pure WILSKRACHT en ZIELSKRACHT? Zo’n adeptschap zou slechts een schijnvertoning zijn. ‘DE ADEPT ONTWIKKELT ZICH, HIJ WORDT NIET GEMAAKT’, was het motto van de oude rozenkruisers.
Vr. – Hoe komt het dat de meest beschaafde landen ondanks zulke duidelijke bewijzen nog sceptisch blijven?
Antw. – De volkeren waarop hier gedoeld wordt, zijn christenen, en hoewel Jezus verklaarde dat iedereen die in hem gelooft de macht zou bezitten om allerlei wonderen te verrichten (Marcus 16:17-18), zoals een hindoeyogì, heeft het christendom 18 eeuwen vergeefs gewacht om ze te zien. En omdat ze nu totaal niet geloven in de mogelijkheid van zulke siddhi’s, moeten ze naar India komen om hun bewijzen te krijgen, als ze er al belangstelling voor hebben.

In het Hindoeïsme staat de wisselwerking tussen drie fundamentele natuurkrachten, namelijk sterke kernkracht, zwakke kernkracht en de elektromagnetische kracht symbool voor de drie kosmische krachten scheppen, onderhouden en vernietigen. Hindoes vatten deze drie Shiva-krachten samen onder het symbool van de lingam. Een veel gebruikte metafoor voor de God Shiva, maar tevens een meer tastbaar symbool voor de vuurzuil zonder begin en eind. In het boek Loutering over de transformatie van het kwaad van Johan M. Pameijer wordt dit op p. 253 samengevat.

Adieu God (Tijs van den Brink interviewt Dries van Agt 11 februari 2024, NPO2, herhaling uitzending 22 oktober 2018):
Oud-premier Dries van Agt (1931) plaatste tijdens zijn politieke loopbaan geen kanttekeningen bij zijn geloof. De katholieke ex-politicus had in die tijd wel iets anders aan zijn hoofd. Toen collega-minister Joop den Uyl hem eens vertelde dat hij na Auschwitz het christelijk geloof vaarwel had gezegd, was Van Agt dan ook niet van zijn stuk gebracht. Het mysterie Gods gaat ons verstand ver te boven, vond hij. Een gruwelijk feit als Auschwitz kon daarin niet beslissend zijn. Tegenwoordig is Dries van Agt een en al aarzeling en twijfel als het om geloofskwesties gaat. Dat heeft alles te maken met zijn favoriete hobby: de astronomie. Sinds Van Agt ervan doordrongen is dat er miljarden hemellichamen bestaan, vindt hij het onwaarschijnlijk dat God zich om dat ene planeetje aarde zou bekommeren. Om maar te zwijgen over de Zoon die Hij ons volgens de Bijbel heeft gestuurd. Toch wordt Dries van Agt nog altijd geraakt door de schoonheid van het katholieke geloof. Hij is regelmatig in de kerkbanken te vinden, al was het maar om de dienstdoende pastor niet voor een leeg godshuis te laten preken. Van Agt: 'Als ik afscheid zou nemen van het geloof, zou ik te veel verliezen.'
Tijdens het interview komt Van Agt er achter dat Tijs, de broer is van Gijsbert van den Brink.

Wim van den Dungen Chaos
Hoofdstuk 2.3. De golfdeeltjeparadox.
Wat dienen we te verstaan onder golven?
Elk antwoord op deze vraag staat bekend als een interpretatie van de golfvergelijking van Schrödinger. Het vinden van een beargumenteerbare interpretatie is belangrijk, want de juistheid van de op deze theorie gebaseerde resultaten is niet verklaarbaar door toeval. De voorspellingen op basis van het kwantummechanistisch formalisme zijn juist tot verscheidene decimalen na de komma.
Hoofdstuk 2.5. Thermodynamica & de levenstheorie.
De evolutie werd deterministisch gedacht omdat in de fysische systemen geen teleologische componenten aangeduid konden worden. Op biologisch niveau wel (zodat het levende -mutatis mutandis- onnatuurlijk werd) en dit verveelde menig bioloog. Sommigen vluchtten naar het kamp van de 'filosofen', zoals de embryoloog Hans Driesch (1867 -1941). Deze introduceerde een Aristotelisch aandoend vitalisme. Levende organismen blijven heel, zelfs wanneer bepaalde delen fysisch verwijderd worden. Deze regeneratie & regulatie toont duidelijk aan dat er een 'iets' is dat op het fysisch systeem inwerkt, zonder er zelf een deel van te zijn. Hij noemde deze niet-fysische causale factor 'entelechie'. Deze entelechie, wederom een vitale kracht, organiseert & controleert de fysisch-chemische processen gedurende de morfogenese. Indien deze causale factor niet energetisch van karakter is, hoe kan er dan op de fysische structuur ingewerkt worden ? Alle fysische processen zijn gedetermineerd en de entelechie behoort niet tot de variabelen die de initiële toestand uitmaken.
Hoofdstuk 2.5.3. Leven is een dissipatief non-equilibrium.
De genetische theorie legde het informatisch karakter van de levende stof bloot. Hiermee kwam een rechtstreeks verband tot stand tussen informatica & genetica. Dat het bewustzijn voortdurend kiest voor bepaalde vormen (zoals de 'user' kiest voor een bepaalde software) is echter onverenigbaar met het stochastisch karakter van de mutaties (aangenomen dat de code het fenotype zou kunnen determineren). Voor bewustzijn is er in de moderne moleculaire biologie geen plaats. De leerprocessen, inzichten, verworvenheden, zingevingen & vernieuwingen van één lid van de soort spelen in de genetische overdracht geen rol, want mutaties worden niet door bewustzijnsprocessen gestuurd. Zodra er zou worden toegegeven dat mutaties niet louter toevallig zijn, is er in de biologie ruimte voor de notie 'levensproject'.
Wiskunde, fysica en biologie dachten het leven in termen van fysische variabelen die ingeschreven waren in een wiskundig stelsel van absolute ruimte en absolute tijd.
Zowel de klassieke, 'black box' thermodynamica (die op de kosmos als geheel geprojecteerd wordt) als de stochastiek van mutaties in levende systemen zijn heden nog altijd actueel. Dat klokmatige gedragingen ziekmakend zijn en motoren stinkende gassen produceren dringt door maar krijgt te weinig oplossingen. De mechaniekjes tikken nog altijd. Toch zijn ze allemaal gedoemd om vervangen te worden door de ecotechnologie van ruimteschip Aarde, de onafwendbare toekomst van de mensheid.
Metafysisch kunnen we speculeren over de mogelijkheid van een 'force active' (Leibniz), of 'entelechie' (Driesch), 'élan vital' (Bergson), 'vitaal principe' (Hahnemann), 'creativity' (Whitehead), 'morfogenetisch veld' (Sheldrake), 'etherisch dubbel' (theosofie), 'ch'i' (taoïsme), 'prâna' (yoga) of 'vitale kracht'.
Prigogine toonde aan dat hoe groter de complexiteitsgraad van een dissipatief systeem, hoe groter de kans dat het op een hoger complexiteitsniveau een (relatieve) stabiliteit bereikt. Leven 'eet' entropie : het bezit de potentie nieuwe vormen te creëren & oude vormen overbodig te maken. Dit 'eten' van de entropie is in feite de negatie van entropie & thermodynamische pijl en heet dus negentropie.

De ‘tweevoudige waarheid’ bij Plato en Aristoteles. Zijn Plato en Aristoteles tegenstrijdig of complementair? (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #29 19 februari 2015):
1. Inleiding: Zijn Plato en Aristoteles nog relevant voor onze wetenschap, cultuur en samenleving?
Deze inleiding geeft een actuele toelichting op wat er aan de hand is met de moderne wetenschap en legt een verbinding met eerdere artikelen, waarin wetenschap, filosofie en religie als complementair worden beschouwd. Dit vervolgartikel is een ‘uit de hand gelopen’ reactie op de het boek van Buve over ‘de dubbele waarheid’. Hij baseert zijn visie op Plato en Artistoteles op een wijze die inspireert om hen nader te bestuderen.
Dit artikel benadrukt evenals Buve de relevantie van Plato en Aristoteles. Daarna volgt een typering van beide filosofen in een wetenschappelijk, filosofisch en cultuurhistorisch kader dat de visie van Buve aanvult en waarbij de filosofie van Aristoteles voortvloeit uit die van Plato. Zij blijken elkaar aan te vullen als complementaire tegenwichten, ook al lijken zij soms tegenstrijdig en is dit niet altijd even duidelijk, zoals Buve laat zien.
Verheffing naar het Goede
In deze dialoog zien we een stapgewijze verheffing, sublimatie of transcendentie, die lichaam en geest verheft tot wat Buve ‘het onvoorstelbare’ noemt. Plato weet dit toch weer te geven. De Eros heeft diverse niveaus. Groot (p 109) verwijst naar Bierens de Haan, Amor, Caritas en het Altruïsme. Verder noemt hij de Agapè, geestelijke of zedelijke liefde en de mystieke liefde tot God (p 237). De Eros onderdrukt niet de zinnelijkheid, maar verheft, transfigureert en “doorstraalt de zinnelijkheid” (p 117, 124). Plato’s doel was “gelijkwording aan of éénwording met de godheid: homonoiosis toi theoi ” (p 1, 110), aangeduid als de hoogste Idee van het Goede. Hij vergelijkt dit met de zon die alles zichtbaar en kenbaar maakt, groei en voedsel verleent, en aan gene zijde van het Zijn alles verre overtreft (p 87, 206). De Eros “richt het oog van de ziel opwaarts, datgene aanschouwend, wat aan de dingen hun licht verleent en inzicht in het Goede” (p 126, De Staat; B.Delfgauw, Beknopte geschiedenis der Wijsbegeerte, p 23).
In zijn boek over Het Akshaveld wijst Laszlo op coherentie, vormende in-formatie in een soort nonlocaal veld of dimensie die overeenstemming toont met de ideeënwereld van Plato en de vormen van Aristoteles. Akasha is het Indiase begrip voor ruimte die non-locale ruimte en in-formatie omvat. De ‘String- of snaartheorie ziet deeltjes en kwanta als vibrerende snaren volgens wiskundige formules of ingewikkelde trillingsgetallen. Zo nadert kwantumfysica Plato.
De dialectische methode wordt niet duidelijk toegelicht bij Plato, laat staan ‘geoperationaliseerd’. Het lijkt een nogal intellectuele ‘weg van het inzicht’. Groot (p 216) vergelijkt deze weg met de Indiase gyana (jnana) yoga, letterlijk vereniging door kennis, gnosis, en met atmavidya. Dat is intuïtieve, schouwende kennis van de ziel, atman. Dit is de nous, de ziel of geest bij Plato, die dichtbij de hoogste Idee van het Goede komt.''
De Indiase filosofie is meer methodisch uitgewerkt in meditatiemethoden dan de filosofie van Plato. Volgens Groot en anderen is er een onmiskenbare verwantschap. die interessant is om Pato (beter) te begrijpen en zijn leer toepasbaar te maken. Maar ook in India zijn (meditatie)methoden en technieken schriftelijk niet goed te leren en is direct onderricht nodig.

Wetenschap als beschermer van illusies in beleid en rechtspraak. Een pleidooi voor vernieuwing van de wetenschap (Mathieu Wagemans Civis Mundi Digitaal #82 20 april 2019):
2. Constructivisme
In de ontologie staat de basisvraag centraal wat we verstaan onder de werkelijkheid. Welke opvatting hebben we over de werkelijkheid? Die vraag kan menigeen overbodig achten. Wat de werkelijkheid is, is toch helder, zo zou men kunnen stellen. Met behulp van onze zintuigen kunnen we immers de werkelijkheid zien, voelen, ruiken en horen. Maar daar valt meer over te zeggen. We hebben allemaal de nodige ervaringen waarbij een bepaalde situatie of gebeurtenis door verschillende mensen heel uiteenlopend kan worden beschreven en gewaardeerd. We kunnen er verschillende betekenissen aan toekennen. Binnen het constructivisme staat die betekenisverlening centraal. Kort gezegd komt het erop neer dat de betekenis die de werkelijkheid voor ons heeft afhankelijk is van de betekenis die we er zelf aan toekennen.
Conclusie'''
De wetenschap heeft vaak een beslissende betekenis in beleid en rechtspraak. Die beslissende betekenis is terug te voeren tot het feit dat de wetenschap het gereduceerde beeld van de werkelijkheid dat in beleid en rechtspraak geldt bevestigt. Weliswaar heeft dat beperkte beeld en de daaruit voortvloeiende beperkte kennis nadelen maar die worden juist bevestigd door wetenschappelijk onderzoek dat gebaseerd is op een eveneens gereduceerd beeld van de werkelijkheid dat kenmerkend is voor wetenschappelijk onderzoek. Ondanks daaraan klevende gebreken wordt zo de hoge status van wetenschappelijke kennis bevestigd. Die rol binnen beleid en rechtspraak heeft als gevolg dat relativering van wetenschappelijke kennis niet voor de hand ligt. Het zou de basis weg kunnen slaan of althans kunnen verzwakken onder besluiten binnen ons beleids- en rechtssysteem en dat vinden we geen aantrekkelijke gedachte. Thans ontslaat langs wetenschappelijke weg verkregen kennis beleidsmakers en rechters van de opgave tot motivering omdat wetenschappelijke kennis wordt verondersteld waar en objectief te zijn.

GELUK ALS OP ZOEK ZIJN NAAR WAT JE AL HEBT (Hans Feddema Civis Mundi Digitaal #21):
‘Initiatiefneemster Marieke v IJssel van de GeluksRoute 2013 Leiden, strikte me om in mijn woning in hartje middeleeuws Leiden jullie filosofisch en interactief wat over geluk te vertellen: wat het is, hoe we het krijgen, verliezen, vasthouden en zo of hoe ook mijn eigen leven een toonbeeld dan wel het tegendeel van geluk lijkt. En of zo zei ze bijvoorbeeld de antropologische artefacten, schilderijen en vele boeken in m’n huis daarvan een illustratie zijn en wat wij zo kunnen leren van de blijheid, fierheid en het vanuit het hart leven van Afrikanen (hun energie werkt aanstekelijk, voel me gelukkig in Afrika).En in hoeverre naast Luther King ook Gandhi, met zijn ‘My life is my message’ of ‘Be the change you want to see’, een deel van mijn geluk is gaan vormen en niet te vergeten naast diens ahimsa ook zijn soul force, dus zielskracht, als middel om moedig in het leven te staan en geen slapende geest te hebben, zoals bij velen volgens hem het geval zou zijn.
Waar je op focust word je.
Mijn advies is nogmaals: Houd van jezelf en wees een actieve speler in het leven, liefdevol en vriendelijk. De attitude is daarbij met een parafrasering van een uitspraak van John F. Kennedy :’Van belang is niet wat het leven jou brengt, maar wat jij het leven brengt’. Word je weer bewust van je missie, die je ziel zich heeft gesteld voorafgaand aan je incarnatie. Ook omdat anders je ziel tijdens het leven wel gaat protesteren, wat vaak het tegendeel van geluk brengt.

Nieuwe spiritualiteit als derde weg tussen het materialistische paradigma en kerkelijke dogmatiek (Hans Feddema Civis Mundi Digitaal #14 31 oktober 2012):
Opvallende exponenten van deze derde weg
Ik noem hier ter oriëntatie en informatie een aantal opvallende exponenten van die derde weg:
Carl Gustav Jung (baanbrekende voorloper en meer dan dat); Joseph Campbell (mythe-expert en bijna even baanbrekend als Jung); William James; Oscar Wilde, Joseph Conrad; Wayne Dyer (zeer invloedrijk spiritueel non-fictie schrijver en recent maker van de film De Verschuiving, gericht op de omschakeling van Ambitieus naar Zinvol leven); Thomas Moore; Deepak Chopra (een fenomenale schrijver en denker en uit een India afkomstige Amerikaan); Paul Ferrini (schreef veel boeken over de Liefde); Paul Heelas (hoogleraar godsdienstsociologie, vooral bekend door zijn boek Spiritual Revolution, gebaseerd op onderzoek in West-Engeland, waarin naast de teruggang van de kerken daarentegen de spiritualiteit erg blijkt op te komen in vooral het bedrijfsleven, het onderwijs, de zorg, maatschappelijk werk en ook binnen de muren van de kerk, zij het daar nog vaak zonder erkenning); Marianne Williamson (overbekend door haar boeken en lezingen vanuit de Course of Miracles en als eenmalige tekstschrijver voor Mandela); Gary Zukav (vooral bekend door z’n boek Zetel van de ziel); Sanaya Roman (het grote belang van in vreugde leven); Eileen Caddy (nog steeds invloedrijke Findhorn Beweging in Schotland, ook na haar dood), Eckhart Tolle (beroemd door Kracht van het Nu); Eugene Drewermann; Anselm Grün; Willigis Jäger (een der groten, ik lees z’n boeken met rode oortjes, is nog steeds lid v.d. R.Kath kerk, hoewel in ongenade gevallen in Rome door z’n integratie van zenboeddhisme en christendom tot een moderne spiritualiteit, die niettemin elk jaar 150.000 bezoekers in z’n centrum krijgt); Frederic Lenoir (‘Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed. Bestaan is een feit, leven een kunst’ 2010).

Ik en gij, atoom en zon, zijn één (Grace F. Knoche):
Als het mogelijk was, zonder in zijn plicht jegens zijn land tekort te schieten, zou de auteur/toneelschrijver Havel, net als Marcus Aurelius, graag weer een gewoon burger zijn, vrij om ‘de waarheid te schrijven, zoals het een schrijver betaamt.’ Dat heeft hij sinds zijn jeugd onverschrokken gedaan, vaak met groot gevaar. Tenslotte bracht het hem verscheidene jaren in de gevangenis – schrijven werd hem volledig verboden, behalve één brief per week aan zijn vrouw. De pen kan wel aan banden worden gelegd, de stem tot zwijgen gebracht, maar de gedachten en ingevingen die we wensen te koesteren, kunnen niet worden uitgebannen. In de stilte van de nacht kan men ongestoord nadenken en misschien een kort moment van heldere visie ervaren dat de loop van een leven of een volk kan beïnvloeden; of ‘tijdens het werk ’s middags een ogenblik van het hoogste geluk, van oneindige vreugde’ beleven, ... ‘een moment van ultiem zelfbewustzijn, een uiterst verheffende toestand van de ziel, een totaal en volkomen harmonisch samensmelten van het bestaan met haar en de hele wereld.’1
1) Letters to Olga: juni 1979 – september 1982, een uit het Tsjechisch (in het Engels) vertaalde selectie, met een Inleiding, door Paul Wilson, 1988, Brief 91, blz. 221.
Havels periode in de gevangenis was beslist geen verspilde tijd. Men voelt dat de toespraak in Philadelphia de neerslag vormt van zijn overpeinzingen in de cel over de paradox van de mens: diens opgaan in wereldse zaken, maar ondanks dat een onafgebroken streven naar vereenzelviging met ‘het wonder van het Zijn, het wonder van het heelal, . . . het wonder van ons eigen bestaan.’
Havel doet voorts de boeiende uitspraak dat de wetenschap, door ‘ideeën voort te brengen die haar in zekere zin in staat stellen boven haar eigen beperkingen uit te stijgen’, misschien wel ‘inspireert tot vernieuwing van [onze] verloren gegane integriteit . . .’ De nieuwe fysica heeft inderdaad meer dan voldoende ruimte om de filosofie van de onderlinge verbondenheid van ieder deeltje van de kosmos met elk ander en met het geheel in zich op te nemen. Fritjof Capra, David Bohm, Gary Zukav, Arthur Zajonc en een exclusief maar groeiend aantal anderen wijzen op het verband tussen de quantumtheorie en de mystieke ervaring van vereniging met het Ene – met God, het Onuitsprekelijke, het Onverwoordbare, het Naamloze – ieder brengt zijn visie over in een persoonlijke beeldspraak, want de filosofische implicatie van de quantummechanica [is] dat alle dingen in ons universum (onszelf daarbij inbegrepen) die onafhankelijk van elkaar lijken te bestaan, eigenlijk onderdelen zijn van een allesomvattend organisch patroon en dat geen enkel onderdeel van dat patroon er ooit los van staat, noch van de andere onderdelen.2
2) Gary Zukav, De dansende Woe Li meesters: Een overzicht van de nieuwe fysica, blz. 83.

'Klimaatakkoord wordt gesaboteerd in de polder' (Pieter Hotse Smit interviewt Klaas van Egmond de Volkskrant 13 september 2018, p. 26-27):
Bedrijven en andere belanghebbenden onderhandelen met de overheid over het Klimaatakkoord. Dit wordt helemaal niks, verwacht oud-kroonlid van de SER Klaas van Egmond. Zijn boodschap aan voorstanders van een betekenisvol akkoord: ‘Stop ermee’.
En wat als we wel op de polderweg doorgaan?
‘Je ziet klimaatverandering buiten gebeuren en onder wetenschappers is vrijwel geen twijfel meer dat wij hiervan de oorzaak zijn. Maar het beeld dat intussen uit Den Haag opdoemt, lijkt op dat wat de toonaangevende wetenschapper Jared Diamond beschrijft in zijn boek Ondergang. Beschavingen gaan niet ten onder omdat ze het probleem niet zien aankomen, maar doordat de oudere, belanghebbende generatie de jongere ervan weerhoudt zich tijdig aan te passen.’

Zomergasten (26 augustus 2018 NPO2):
Hij kiest voor de toekomst
Rode draad door de uitzending met Eric Wiebes is vooruitgang. ‘Omdat mijn hele leven gericht is op vooruitgang,’ verklaarde Wiebes eerder aan de redactie.
Eric Wiebes was onder de indruk. 'Best een mooi gebouw dacht ik. En wat een akoestiek. Maar dat maakt mij wel strijdbaar dat ik vind dat de overheid dit soort keuzes niet voor ons moet maken. De ene hobby is niet beter dan de andere. Het is de loodgieter gegeven om zijn hobby net zo gewaardeerd te zien, of net zo weinig gewaardeerd te zien, als die van iemand anders.'

Driftkikker (Hein Janssen interviewt Huub Stapel Volkskrant 5 oktober 2018 V16-17):
Geëngageerd SP-stemmer of het zal mijn tijd wel duren?
‘Ik ben niet van de SP, ik ben van niks. Ik ben van mezelf en van mijn vader en moeder. De enige majesteit die ik ken, is mijn moeder. Uiteindelijk is het zo simpel als wat: links staat voor mij voor mededogen, voor omkijken naar je medemens, zo ben ik opgevoed. Ja, misschien is dat wel terug te voeren tot het snoepwinkeltje van mijn vader. Ik kom uit een klein middenstandsgezin waar het sappelen was.
‘Zag je laatst die Wiebes bij Zomergasten met zijn ‘kunst is een hobby’? Politici vinden kunst prachtig als ze ervan kunnen profiteren. Dit land harkt 11, 12 miljard binnen aan toerisme, maar je denkt toch niet dat al die toeristen hier naartoe komen om de kantoren van Shell en Unilever te bekijken? Die komen voor Rembrandt en Van Gogh. Onze koning gaat op staatsbezoek met het Concertgebouworkest maar over drie jaar kan dat niet meer, want dan is er zoveel wegbezuinigd dat we geen muzikanten meer hebben. En dan maakt zo’n vlerk ons werk uit voor hobbyisme! Ik wilde de televisie het raam uit flikkeren en op de fiets stappen om hem op zijn bek te slaan.’

Tien jaar na de redding van Fortis (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 4 oktober 2018 p. 12-15):
De schade van de broekriempolitiek
Vanuit economisch oogpunt is er eigenlijk geen zinnige verklaring te vinden, zegt hij, dus kom je al gauw uit bij andere, culturele en politieke, redenen. ‘Mark Rutte, Jan-Kees de Jager en Jeroen Dijsselbloem hebben hun politieke kapitaal volledig geïnvesteerd in de harde handhaving van begrotingsdiscipline.’ Die laatste noemde hij in een interview met het Financieele Dagblad ‘de erfgenaam van Colijn’. ‘In de jaren dertig vond Colijn dat een begrotingstekort “onzedig” was’, legt hij uit. ‘En in zijn eerste Miljoenennota zei Dijsselbloem dat rente “zondegeld” is. In Nederland is schuld synoniem met zonde.’
De koopkracht stijgt, de economie groeit – als we het kabinet mogen geloven is Nederland sterker dan voor de crisis. Maar daar valt veel op af te dingen. ‘Waarom hebben onze politici willens en wetens de fouten herhaald uit de Grote Depressie?’
Natuurlijk is een verhaal over de Nederlandse economie niet compleet zonder een hoofdstuk over de eurozone. Dat de Europese Unie zo lang worstelde om er weer bovenop te komen, heeft alles te maken met het gebrek aan een gemeenschappelijk fiscaal beleid. Landen wezen naar elkaar met beschuldigende vingers en onderlinge solidariteit was in geen velden of wegen te bekennen. Met als gevolg dat de rentes op de staatsleningen van kwetsbare economieën alleen maar verder opliepen. Pas toen Mario Draghi in juli 2012 verklaarde dat de Europese Centrale Bank ‘whatever it takes’ zou doen om de euro overeind te houden, keerde de rust een beetje terug. Toch kon de directeur van de ECB in Nederland op weinig dankbaarheid rekenen. Tot verontwaardiging van Bas Jacobs: ‘Hier wordt Draghi in het parlement op het matje geroepen, omdat onze gepensioneerden er iets op achteruit zouden gaan – terwijl die man ervoor heeft gezorgd dat de euro nog bestaat.’
Irene van Staveren had twintig jaar geleden al haar twijfels bij de euro. Een monetaristisch project zonder politieke visie is gedoemd te mislukken, gelooft ze nog altijd. ‘Het lijkt erop dat de euro nu weer in wat rustiger vaarwater zit, maar de onderliggende problemen zijn niet opgelost. Politiek en economie zijn nog altijd niet goed op elkaar afgestemd.’ In 1997 ondertekende ze, samen met 69 collega’s, een pamflet in de Volkskrant,waarin ze waarschuwen dat de strenge budgettaire eisen in het geval van een recessie kunnen leiden tot ‘''' van bezuinigingen en oplopende werkloosheid’. ‘Zoals je ziet staan Jacobs en Teulings daar niet bij’, merkt ze fijntjes op in een nagezonden e-mail.
Het steekt haar dat hun kritiek nooit echt serieus werd genomen door collega’s van de dominante neoklassieke school. ‘Zij vonden ons geen echte economen.’ Na de crash leek er even ruimte voor een fundamentele discussie, maar tien jaar later moet ze constateren dat die nooit echt van de grond is gekomen. ‘Een gemiste kans’, zegt Van Staveren. ‘Het overgrote merendeel van de bevolking en de politici gelooft toch dat er geen alternatief bestaat voor het kapitalisme. Het is misschien geen perfect systeem, maar het is het beste wat voorhanden is, dat is de houding..’

In het Filosofisch Kwintet 7 juli 2013 dat over Economie en identiteit gaat wordt de dubbele theorie van Adam Smith door Haroon Sheikh aangehaald. Irene van Staveren heeft het vervolgens over dommigheid om alles aan de markt over te laten.

Essay Een pleidooi voor vergetelheid (Henri Beunders De Groene Amsterdammer 4 oktober 2018 p. 40-45):
‘Herinneringen maken het leven mooi. Vergeten maakt het leven draaglijk.’ Dat zei Balzac al. In onze herinneringscultuur ligt zoveel nadruk op het vergaren en onthouden van kennis dat we uit het oog verliezen hoe belangrijk vergeten is.
Vroeger hadden mensen hun eigen filters – ideologie, religie, onderwijzers, adviseurs.
Door de digitale technologie stromen permanent lawines van kennis over de buitenwereld naar binnen. Het is bijna onmogelijk geworden om the doors of perception af en toe dicht te houden, laat staan je even geheel af te sluiten en te overdenken wat je zoal zelf in huis hebt (gehaald). De mode van de mindfulness beperkt zich tot het rustig worden om daarna de informatie-explosies weer aan te kunnen. Het heeft niet zelfkennis tot doel. Maar wat is kennis? En hoeveel kennis heeft een mens nodig?
De zestiende-eeuwer Michel de Montaigne, de meester van de scepsis, schreef in een van zijn Essays dat je zoals je een plant te veel water kunt geven zodat die erin verdrinkt het hoofd ook te vol kunt proppen met kennis. Dat maakt het hoofd zwaar en onbeweeglijk. In navolging van de oude Grieken noemde hij de bekwaamheid tot denken, optreden en goed spreken samen ‘wijsheid’.
De ideologie van het succes en de emancipatie van de emotie leidden tot wat ik begin deze eeuw betitelde als een emotiecultuur. Die is in mijn ogen intussen verworden tot een slachtoffercultuur. Dat woord is niet onomstreden, omdat het woord slachtoffer intussen heilig is geworden. En het woord herinnering hoort hierbij. ‘Herinneren tegen vergeten’ is bij elke herdenking van oorlog, genocide, slavernij of uitbuiting en vernedering in het verleden de slogan geworden.
In het Griekse tragedietoneel gebeurde hetzelfde: de last van het verleden moest nog één keer gezamenlijk worden beleefd om daardoor overwonnen te worden. Dat was de catharsis. Het is allemaal niet vergeten, maar de emotionele lading is eruit gehaald.
Wat Mandela deed ging evenwel een stap verder. Hij vergaf zijn vijanden. Net zoals Václav Havel in 1990 de communistische leiders vergaf die hem als dissident zo lang gevangen hadden gezet. Om een gezamenlijke vreedzame toekomst mogelijk te maken voor het hele land.
Ik ken geen kortere tekst, nog geen zes pagina’s, over de potentie van vergeving als geneesmiddel dan de rede die de Franse filosoof Paul Ricoeur hield in Parijs in 1994. De titel luidde Kan vergeving genezen? Het antwoord is ‘ja, maar na zware arbeid’.
Hoe werkt dit in de praktijk? In feite zegt Ricoeur hetzelfde als de aanhangers van Imagery Rescripting – en wat de geschiedschrijving, literatuur en kunst altijd al hebben gedaan: herschrijf dat verleden. Want het is een illusie dat alleen de toekomst onbepaald is, en het verleden bepaald en gesloten. De voorbije feiten zijn misschien onuitwisbaar, maar de ‘zin’ van wat ons is gebeurd is niet voor eeuwig vastgelegd. Je kunt de morele lading van het verleden veranderen. En zo zet de arbeid van de herinnering ons op het pad van de vergeving.
Sommigen hebben ervoor gepleit om ook een vergeetkunde tot wetenschap te verheffen. Dat is echter een contradictio in terminis. Als je bewust iets wil vergeten, ben je het dus niet vergeten. Beter is om de relatie tussen verleden en toekomst weer iets gezonder te maken. Het tegendeel van herinnering is niet vergeetachtigheid, het is geschiedenis, kritische geschiedenis die voor iedereen waar is.
Het beste, of snelst werkende, medicijn voor een gezondere houding in het heden is het formuleren van een wenkend perspectief in de toekomst. Dat maakt het heden minder zwaar, en daarmee het verleden ook.

Henri Beunders Hoeveel recht heeft de emotie? Over straffen in de slachtoffercultuur
Keert de schandpaal terug? Rechters staan steeds vaker in een spagaat: hou ik mijn rug recht te midden van alle opwinding, of beweeg ik mee met de veranderende tijden? Want waar ligt de grens tussen verlangen naar veiligheid, oprechte woede en ongezonde wraakzucht?

Henri Beunders heeft het over het pad van de vergeving , terwijl de esoterie het Bodhisattva Pad, het zelfreinigende vermogen toepast. Dit gezichtspunt staat haaks op de het handboek voor de neoliberale persoonlijkheid, de ‘slachtoffercultus’. Ewald Engelen laat zien dat Patrick van Schie, met zijn het neoliberalisme is een links spookbeeld ongelijk heeft.

Politieke correctheid - De terugkeer van de lange tenen (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 7 oktober 2015):
Uw mening wordt niet op prijs gesteld
In onze slachtoffercultuur is de grootste troef: ‘ik ben beledigd’ – en de drempel om beledigd te worden wordt steeds lager. We maken de heropleving mee van een sentiment dat in de jaren tachtig en negentig dominant was. Hoe ziet de nieuwe gedaante eruit, en waarom die terugkeer?

Essay Het corps als microkosmos van het neoliberalisme (Thijs Lijster De Groene Amsterdammer 6 september 2018 p. 28-31):
De stront van de baas eten
Ondanks berichten over gewelddadige en vernederende excessen melden zich deze dagen opnieuw talloze studenten vrijwillig bij het corps. Daar kunnen ze vast oefenen voor de neoliberale maatschappij waarin de zwakke moet boeten en de sterke moet zegevieren.
Martje van der Brug schreef over haar tijd bij het corps een roman, Zo doen we dat hier (2018), waarin ze het vergeleek met een totalitair systeem en met religieus fundamentalisme: er heerst een grote angst om buiten de boot te vallen, leden passen zowel hun gedrag als hun interesses aan om erbij te horen en andersdenkenden worden buitengesloten. Wat Dostojevski zei over de mens geldt zo a fortiori voor de corpsstudent: ‘[Hij] heeft geen kwellender zorg dan iemand te vinden, aan wie hij zo gauw mogelijk dat geschenk der vrijheid, waarmee dat ongelukkige schepsel ter wereld komt, kan overdragen.’
Ook de ongekende populariteit van de Canadese psycholoog Jordan Peterson, de nieuwe held van de alt-right in binnen- en buitenland, past perfect in dit plaatje. Met zijn opvoedadviezen (kin omhoog, schouders recht, ruim je kamer op!), zijn sociaal-darwinistisch wereldbeeld (the world is a tough place!) en zijn haat tegen de cultuurmarxistische ‘slachtoffercultus’ is Petersons bestseller 12 Rules for Life (2018) zo’n beetje het handboek voor de neoliberale persoonlijkheid.
Bovendien zien we in zijn werk een vreemde dubbelheid: de harde wetten van de natuur zijn in zijn ogen niet alleen noodzakelijk en in steen gebeiteld, maar we moeten die wetten ook zelf actief naleven en zelf willen. Dat is de identificatie met de agressor ten voeten uit. Waar het traditionele liberalisme, ten tijde van de Verlichting, erop uit was de natuur te overwinnen, daar wordt de neoliberale persoonlijkheid er juist toe opgeroepen zich te onderwerpen aan de natuur, dat wil zeggen aan de ‘natuurlijke orde’ van de markt, waar het recht van de sterkste geldt. Vandaar zijn obsessie met macht en autoriteit.

Het einde Hermann von der Dunk (Chris van der Heijden De Groene Amsterdammer 4 oktober 2018 p. 74):
Wars van de verwetenschappelijking van zijn vak bleef historicus Hermann von der Dunk de enthousiaste, ietwat theatrale ‘dirigent van het verleden’. Niet cijfers en details, maar grote visies bepaalden voor hem de geschiedenis.
Terwijl zijn neiging tot theatraliteit vanzelfsprekend een kwestie van karakter was, weerspiegelt Von der Dunks kunstzinnige dan wel breed-culturele oriëntatie zijn afkomst. Want de familie was, zie de naam, Duits en omdat moeder joods was, emigreerde het gezin in 1937 naar Nederland. Het belandde in Bilthoven waar Von der Dunk tot op de dag van zijn dood is gebleven. Ter plekke doorliep hij eerst de beroemde school waar zijn vader werkte, die van Kees Boeke. Daarna begon hij aan een geschiedenisstudie. Volgens de overlevering deed hij dat in Utrecht vanwege Pieter Geijl die een boek had geschreven dat Von der Dunk buitengewoon bekoorde: over Napoleon. Maar zoals de titel van dat boek aangeeft is Geijls Napoleon: Voor en tegen in de Franse geschiedschrijving geen biografie maar een essay over beeldvorming.
Zo was hij midden jaren zestig ongeveer de enige die kritiek durfde uit te oefenen op Pressers Ondergang, terwijl hij ook al zeer vroeg liet weten in slaap te vallen bij het Koninkrijk van Loe de Jong. Tegelijkertijd schreef hij tal van artikelen en boeken die tot nadenken stemden; over de schok van 1940 bijvoorbeeld, het vooroorlogs conservatisme, de Nederlandse neiging tot consensus, de shoah, historiografie. Daarmee stimuleerde hij veel nader onderzoek. Met dit alles werd Hermann von der Dunk zonder twijfel een van de belangrijkste Nederlandse historici van het laatste kwart van de twintigste eeuw, van een type dat met hem helaas is uitgestorven.

'Juliana bezorgd om school Beatrix' (NOS 11 januari 2013):
De tot nu toe onbekende brieven aan onderwijsvernieuwer Boeke kwamen aan het licht tijdens onderzoek van Daniela Hooghiemstra. Die promoveert vandaag op het leven van Boeke met het boek 'De geest in dit huis is liefderijk. Het leven en de Werkplaats van Kees Boeke (1884-1966)'.
Anti-autoritair
De keuze voor de Werkplaats was niet geheel onomstreden. Op de school heerst een anti-autoritair klimaat. Er bestaan geen leraren maar 'medewerkers', geen leerlingen maar 'werkers'. En die werkers onderhouden hun school zelf, bepalen in onderling overleg met de medewerkers hun onderwijsprogramma voor die dag en beginnen 's ochtends met het schoonmaken van het klaslokaal, zo is te zien op foto's van de kroonprinses die de ramen lapt en de bezem ter hand neemt.

Essay 500 jaar Utopia De niet-bestaande plek (Merijn Oudenampsen De Groene Amsterdammer 7 september 2016) :
De stichtingstekst van de utopische traditie is weggezet als gevaarlijk en totalitair. Wie beter leest, ontdekt een fenomenale ode aan de politieke fantasie die niets aan actualiteit heeft ingeboet.
Ook in Nederland is een dergelijke herwaardering zichtbaar. Willem Schinkel schrijft in De nieuwe democratie over de noodzaak om vast te houden aan ‘een utopische horizon, zonder ooit de gevaarlijke claim te doen de utopie te kunnen verwezenlijken’. Leo Laeyendecker heeft met Kritische stemmen een indrukwekkende encyclopedische verdediging geschreven van de utopie als noodzakelijke vorm van maatschappijkritiek. En Rutger Bregman pleit voor utopisch iconoclasme in De geschiedenis van de vooruitgang.

Het WTE complex en de nieuwe spiritualiteit (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #31 juni 2015):
Wetenschap, technologie en economie als bedreiging en spiritualiteit als mogelijke uitweg Reactie op L. Laeyendecker, Bedreigde cultuur. Over moderniteit, wetenschap en religie
Inleiding
Wetenschap is meer afhankelijk geworden van geld, van ‘handel in kennis’ en industriële belangen. Een meer geestelijk gerichte levenswijze zou deze afhankelijkheid kunnen verminderen. Dit is de strekking van bovengenoemd boek van de socioloog Laeyendecker. Hij trok mijn aandacht in een vorig nummer met zijn artikel Academische vrijheid in discussie. Eerder verscheen een boekbespreking van zijn laatste opus magnum Kritische stemmen. Maatschappijkritiek van Oudheid tot heden in Civis Mundi nr 28. Zijn visie sluit goed aan bij mijn ideeën.
Dit artikel over genoemd boek geeft zijn brede maatschappijkritische en spirituele visie in grote lijnen weer.
Belangenverstrengeling van de wetenschap is actueel sinds de groei van de moderne wetenschap. Het thema leeft weer op bij de huidige discussie over ‘rendementsdenken’ en. Met de Maagdenhuisbezetting en ontruiming heeft de discussie een gewelddadige wending gekregen. Dit heeft ook tot protest van veel docenten geleid en vraagt nadere bezinning over de ‘het nut en het nadeel van de wetenschap voor het leven’. Zo luidde een beroemde boektitel van Nietzsche, maar dan over de geschiedenis.
Bezinning is hard nodig. Heeft de wetenschap ooit zo’n macht gehad als nu? Misschien in de mythe van Atlantis, waar Plato naar verwijst. Dit continent werd verzwolgen door de golven, als het ooit bestaan heeft. Het verhaal dat een beschaving zich met zijn wetenschap, techniek en economie – het WTE complex – ten gronde richt, blijft actueel en spreekt tot de verbeelding, ook als waarschuwing. Is het ook een belofte dat een hoger peil van beschaving mogelijk is, voor deze zich te gronde kan richten?
De vraag rijst hoe wij dit kunnen voorkomen. Hoe kunnen wij anders leven? Meer duurzaam, minder vernietigend. En wat is daarvoor nodig? Laeyendecker geeft op dergelijke vragen antwoord In een helder en boeiend boek over deze actuele problematiek in cultuur- en wetenschapssociologisch perspectief.

Ethische aspecten bij wetenschapsbeoefening aan de hand van enkele voorbeelden (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #31 juni 2015):
De rol van ‘het individualisme en de intellectuelen’ bij Emile Durkheim in zijn gelijknamige artikel
Behoefte aan een universele visie
Grote wijzen, heiligen en wetenschappers en filosofen kenmerken zich vaak door een universele visie, waarin religie, filosofie en wetenschap worden verenigd. Saint-Simon, Comte en Durkheim zagen de behoefte aan een universele religie van de mensheid. Deze behoefte wordt nog niet algemeen gevoeld, maar kan beschouwd worden als stap in het proces van mondialisering. Evenals in grote rijken als het Romeinse Rijk en India, de grootste democratie ter wereld, is er volgens Durkheim een verbindend collectief bewustzijn nodig met een spirituele of religieuze inspiratie. Materiële en economische doelen alleen kunnen hierin niet voorzien en kunnen een bedreiging vormen zoals Laeyendecker laat zien.
Griekse en Indiase benaderingen zijn verenigbaar met (innerlijke) ervaring en rationeel denken. Zij lijken daarom meer geschikt als overkoepelende universele spirituele visie dan de christelijke religie en theologie. Subjectief geloof botst met de intersubjectieve universele strekking van de wetenschap. Christelijk waarden zoals mensenliefde en mensenrechten hebben echter wel een universeel appèl.
De huidige politiek wordt gedomineerd door economische motieven en groepsbelangen. Men bekvecht over waar meer geld naar toe moet, terwijl de rijken steeds rijker worden en ongelijkheid schrijnend toeneemt. Een meer spirituele kosmopolitische visie zou kunnen bijdragen tot meer wereldwijde solidariteit, die nog door te weinig mensen wordt gevoeld. In het artikel over het liberale socialisme van Saint-Simon en Durkheim en artikelen in volgende nummers komen deze thema’s ook aan de orde.

In de ban van de maatschappijkritiek (Bart van Heerikhuizen Civis Mundi Digitaal #28):
In de ban van de maatschappijkritiek: een ambitieus project over meer dan twee millennia Europese ideeëngeschiedenis.
Drie grote studies: resp. over apocalyptische en utopische denkers, en over moderne wetenschappelijke maatschappijkritiek Kritische stemmen heeft alle kenmerken van een magnum opus. Laeyendecker heeft hier alles bijeen gebracht waarover hij gedurende zijn lange leven heeft nagedacht, gedoceerd en geschreven. Wie bekend is met zijn werk komt soms elementen tegen uit eerdere voordrachten en publicaties, maar het lijkt wel alsof pas hier alles op zijn plaats valt, alsof die eerdere boeken en artikelen alleen maar nodig waren als tussenstations op een parcours dat onvermijdelijk naar dit eindpunt voerde. Er is geen ander woord voor: dit is een levenswerk. Zulke boeken worden nog maar zelden geschreven. We leven in de tijd van de beknopte inleidingen: A Very Short Introduction to Weber, Schopenhauer in 90 Minutes, Islam for Dummies (ik verzin niets; deze titels bestaan echt!). Dit is een boek dat van de lezer eist dat hij de tijd neemt, zich laat meevoeren in het onspectaculaire, afgewogen, genuanceerde, soms wat breedsprakige betoog van de erudiete auteur. Dit is geen boek voor gehaaste mensen.
Eigenlijk gaat het om drie boeken, die weliswaar met elkaar samenhangen, maar die ook los van elkaar gelezen kunnen worden. Het eerste gaat over de apocalyptische literatuur vanaf de oudste religieuze teksten over het einde der tijden tot en met de televisie-serie The X-files en de film-reeks Mad Max. Het tweede boek gaat over utopische geschriften vanaf de grote dialogen van Plato tot de opvattingen van ’anders-globalisten’ als Noreen Herz en Naomi Klein. En dan is er het omvangrijkste derde boek, dat gewijd is aan de moderne wetenschappelijke maatschappijkritiek, die inderdaad zijn wortels heeft in de achttiende en de negentiende eeuw. Drie dikke studies, overladen met voetnoten, steeds verwijzend naar elkaar, maar toch ook elk voor zich relatief autonoom.

Wie klassenstrijd wil, moet racisme en seksisme bestrijden Wat links nu te doen staat (Rogier van Reekum & Willem Schinkel Groene Amsterdammer 15 maart 2018 p. 38-41):
Links heeft kiezers van zich vervreemd door klassenstrijd voor identiteitspolitiek te verruilen. Zo luidt het credo. Maar precies die diagnose houdt links gevangen.
Ewald Engelen vertegenwoordigt een belangrijke positie binnen linkse politiek in Nederland. Hij is een van de weinigen die een compromisloze kritiek formuleert op financieel kapitalisme. Het antikapitalisme dat hij daarmee vertegenwoordigt, is een noodzakelijk onderdeel van een werkelijk linkse politiek. Is zo’n antikapitalistische positie verenigbaar met een positie van antiracisme en antiseksisme?
Maar racisme is veel meer dan een rookgordijn. Kapitalisme heeft van het begin af aan geprofiteerd van een exploitatie van onbetaalde arbeid, van arbeid die niet in de kapitalistische calculaties hoefde te verschijnen. Bijvoorbeeld de arbeid van mensen die geen arbeider maar kapitaal waren, van tot slaaf gemaakten. Of de onbetaalde arbeid van vrouwen. Geen adequate kapitalismekritiek kan voorbij gaan aan de zowel historische als blijvende effecten van het tegelijk exploiteren en uitvlakken van zulke vormen van arbeid, zonder welke de kapitalistische orde ook op dit exacte moment volledig zou instorten. Deze vormen van arbeid zijn het menselijk equivalent van het tot ‘natuurlijke hulpbron’ externaliseren van de aarde. Politieke ecologie, feminisme en antiracisme hebben dus gedeelde grond. Een ecofeministische analyse van financieel kapitaal als die van Mary Mellor levert inzichten op die de overwegend witte en mannelijke politieke economie simpelweg nog nodig heeft. Hetzelfde geldt voor het Black Studies-perspectief van een denker als Fred Moten. Witte politieke economie kan daarvan leren, en komt dan tot een beter begrip van hedendaags kapitalisme.
Kapitalisme is zo bezien een grote machine voor de productie en exploitatie van hiërarchisch verschil. De vermeende tegenstelling tussen ‘economie’ en ‘cultuur’ is zelf zo’n verschil dat pro-kapitalistische politiek mogelijk maakt. Alleen voor diegenen die witheid kunnen claimen vallen private ‘cultuur’ en publieke ‘economie’ samen. De meeste antiracisten en feministen voeren daarom geen strijd voor de ‘erkenning’ van idiosyncratische ‘identiteiten’, ook niet wanneer zij zelf met de term ‘identiteitspolitiek’ wijzen op de verbintenis van het persoonlijke en het politieke (zoals de term al vroeg door het Combahee River Collective werd gebruikt). Ze vechten tegen een systeem van dominantie dat integraal onderdeel is van een kapitalistische accumulatiemachine.
Wie kapitaal accumuleert, zeggen bijvoorbeeld Stefano Harney en Fred Moten, doet dat ten koste van iedereen die als ‘ander’ wordt gedefinieerd. Daaronder vallen vrouwen, dieren, niet-witte mensen en de aarde zelf – een opsomming die boekdelen spreekt, en ook de richting wijst voor een werkelijk linkse politiek.

Een doodlopende steeg (Willem Schinkel De Groene Amsterdammer 3 oktober 2018):
De brief die ik schreef kwam voort uit een combinatie van liefde voor de universiteit en irritatie bij de achteruitgang die er lijkt te zijn in de strijd erom. Ten opzichte van zowel De Nieuwe Universiteit als Science in Transition is WOinActie achteruitgang, want een onnodige, zij het als ‘strategisch’ gepresenteerde vernauwing tot budgeteisen. Maar schrijven uit irritatie is geen goede manier om productieve irritatie teweeg te brengen.
Als ik het over collaboratieve compositie heb, heb ik het niet over actievoeren, zoals De Haan en Robeyns interpreteren, maar over een andere manier waarop kennis tot stand komt, deels door een decompositie van wat nu ‘universiteit’ heet. Dat is misschien niet heel ‘praktisch’ of ‘strategisch’, en misschien is het gratuit je een wereld voor te stellen waarin de universiteit er fundamenteel anders uitziet. Maar die verwijten zijn makkelijk om te draaien (het is gratuit om geld te vragen, en weinig strategisch om geld een neoliberale universiteit in te pompen), dus we komen daar niet verder mee. Ik betreur dat mijn brief zulke verwijten bevat en er verder aanleiding toe heeft gegeven. Tegelijk is deze uitwisseling te zien in de sfeer van vriendschap: als poging, hoe gebrekkig ook, samen te leren. Dat leren zo moeilijk gaat op de universiteit, dat is de paradox waar we elkaar misschien kunnen vinden. En misschien komen we dan toe aan de vraag van Fred Moten: waarom voelt dit niet goed?

Diplomabubbel (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 27 september 2018 p. 5):
De waarde van hoger onderwijs ligt eerder waar Nobelprijswinnaars als Joseph Stiglitz en Michael Spence het zochten: bij het ‘educatiesignaal’ naar werkgevers. Die zien aan een universiteitsdiploma dat iemand waarschijnlijk slim en ijverig is en niet bezwijkt onder eindeloze verveling – een ideale werknemer.
Studenten willen daarom een zo hoog mogelijk diploma – hoogopgeleiden verdienen meer. De overheid wil dat eveneens – ‘kennissamenleving’ en zo. En ook hbo’s en universiteiten willen (vanwege de manier waarop onderwijsfinanciering is ingericht) zo veel mogelijk studenten. Zo is onderwijs in Nederland een omgekeerde piramide geworden. De minste studenten zitten op het mbo. Dat is de wereld op z’n kop, met diploma-inflatie en diplomafetisj als gevolg. Net als de huizenbubbel staat de diplomabubbel bol van opgepompte lucht.
In een veelbesproken opiniestuk op groene.nl wijst socioloog Willem Schinkel verzet tegen de bezuinigingen af als ‘meer geld eisen om hetzelfde te doen’. Het zijn de universitair docenten en onderzoekers, die zichzelf onderwerpen, afpeigeren en tuchtigen. Maar deze bezuiniging slikken is geen logisch begin voor verandering. Het klopt dat er een veel bredere verandering nodig is. Laten we beginnen met eerlijk zijn over wat een universiteit doet.
Toekomstvisie
Een jaar na de bezetting van het Maagdenhuis blijkt dat er genoeg wegen zijn om een ‘nieuwe universiteit’ te realiseren. Als het rendementsdenken maar niet heilig wordt verklaard.

De slimme universiteit (28 februari 2016):
Het broeit op de universiteiten. Dat werd duidelijk toen afgelopen jaar studenten en medewerkers van de Universiteit van Amsterdam het Maagdenhuis bezetten en protesteerden tegen het sterk toenemende rendementsdenken. Maar er werd weinig gesproken over hoe onderwijs en onderzoek er in de toekomst uit zou moeten zien. Na een veelbesproken uitzending over de toekomst van ons basis- en voortgezet onderwijs, verdiept VPRO Tegenlicht zich nu in de ontwikkelingen binnen het hoger onderwijs. Hoe zou een toekomstbestendige universiteit er idealiter uit moeten zien? VPRO Tegenlicht verzamelde een aantal inspirerende voorbeelden.

Kopstukken werken samen in nieuwe doe-tank NL2025 (Wilco Dekker Volkskrant 9 november 2015 p. 10-11):
Nederland is weer een maatschappelijke beweging rijker: NL2025, een platform van kopstukken uit bedrijfsleven, cultuur, sport en wetenschap dat ideeën en mensen bijeen wil brengen voor een 'een betere toekomst van Nederland'. Politici zitten er (nog) nauwelijks bij.
Bij die kopstukken van NL2025 zitten naast de topmannen van onder meer Philips, DSM, Ahold, ING en de Rabobank bekende namen als oud-schaatser Erben Wennemars, oud-politica Erica Terpstra, directeur Cathelijne Broers van de Hermitage en oud-premier Jan Peter Balkenende. Ook bekende kunstenaars als Daan Roosegaarde en wetenschappers als Robbert Dijkgraaf en Hans Clevers zijn gestrikt, naast voormalig bondscoach Guus Hiddink en Louise Gunning, die dit jaar moest opstappen als bestuursvoorzitter van de Universiteit van Amsterdam na de Maagdenhuis-bezetting.
Het initiatief ontstond tijdens het World Economic Forum, het jaarlijkse treffen van de mondiale (zaken)elite in Davos. 'Je zit weleens bij elkaar, hoe je de toekomst wat mooier en beter kan maken. Niet als bestuursvoorzitters van grote bedrijven, maar als vader en moeder en als inwoner van Nederland', zegt topman Jacques van den Broek van uitzendconcern Randstad. 'Dan kun je wel roepen: de regering moet dit of dat doen, maar je kunt ook zelf iets beginnen.
NL2025 wordt een denktank genoemd, maar de initiatiefnemers spreken zelf liever van een 'doe-tank'. 'Ik herken hoe Nederland in beweging is: van onderop samenwerken om goede initiatieven van de grond te krijgen', zegt Hamer. Een van die initiatieven is de Nationale Schoolleiders Top in Rotterdam, waar 'schoolleiders en mensen van buiten het onderwijs kennis en inspiratie delen'. Andere initiatieven die al gesteund worden, zijn onder meer NLevator, dat mkb'ers helpt door te groeien, en het Oranje Handelsmissiefonds, dat zich richt op duurzame groei. Iedereen met een goed idee kan zich aanmelden bij NL2025. Volgens Randstadbaas Van den Broek zijn geen criteria vastgelegd wanneer NL2025 over tien jaar een succes genoemd kan worden.

'De wereld staat in brand en hier gaat het over flessen wijn declareren' (Lisa van der Velden de Volkskrant 2 maart 2015):
Terug naar Nederland. Welk binnenlands nieuws viel u de afgelopen tijd op?
'Vooral de integriteitskwesties binnen de politiek. Ik vind het zo typisch Nederlands: de wereld staat in brand en de VVD laat niet veel meer van zichzelf zien dan gedoe over een declaratie van een fles wijn. Een regeringspartij zonder één origineel standpunt over buitenlands beleid, die verdrinkt in een moeras van kleine grabbelaars. Zo in zichzelf gekeerd. Een minister-president die in deze krant zegt: dit is gewoon een waanzinnig gaaf land. Alsof hij tegen kleine kinderen praat. Daar word ik moedeloos van.
'Tegelijk zie ik in de bezetting van het Maagdenhuis ook een tegenbeweging, waar ik heel enthousiast over ben. Die 'kaste' van bestuurders die elkaar de hand boven het hoofd houden zit niet alleen in de politiek. Die zit overal, ook binnen het onderwijs. hun kaste wordt opgeschud worden ze gedwongen om zichzelf eens achter de oren te krabben en zich af te vragen: zijn we eigenlijk wel goed bezig? Het is heel goed en gezond dat studenten hen onder druk zetten. Zelf heb ik in de jaren tachtig ook aan studentendemonstraties meegedaan. Wat mij betreft verdient iedere generatie zijn eigen Maagdenhuis.'

Maastricht is overal (Sander van Walsum Volkskrant 1 oktober 2018 p. 17):
Een ander Maastrichts fenomeen met een bredere bedding is de vorming van grote onderwijsorganisaties met meerdere bestuurslagen. De mensen aan de top van de organisatie, doorgaans vorstelijk beloond, staan ver af van de dagelijkse onderwijspraktijk (waarmee zij zelf vaak geen ervaring hebben opgedaan) en creëren in de beslotenheid van bestuursgebouwen hun eigen werkelijkheid.
Deze ontwikkeling is bespoedigd door de lumpsumfinanciering van het onderwijs: de toewijzing van middelen aan scholen die de besturen naar eigen goeddunken mogen besteden. Het vacuüm van de terugtredende overheid werd gevuld door besturen die vaak uit het oog verloren dat niet zij maar de docenten de ruggengraat vormen van het onderwijs. Herstel van het onderwijs zal wellicht gepaard gaan met het terugdraaien van innovaties van de laatste decennia. Afschaffing van de lumpsumfinanciering zou daar een van moeten zijn.

VMBO Maastricht (Eliza Wesselman Volkskrant 1 oktober 2018 p. 19):
Wat er in Nederland is fout gegaan, is de invoering van de lumpsum- regeling. Scholen mogen hun eigen beleid voeren. Scholen zijn dus bedrijven geworden en scholen zijn concurrenten van elkaar geworden. Het kind staat centraal maar de school staat ook centraal en soms staat de directie centraal.
Als dit evenwicht uit balans is, wordt een vergadering, een leerling of een docent weleens vergeten. Vernieuwingen en bezuinigingen buitelen over elkaar heen, alsook maatschappelijke zorgen en trends. Je bent als docent afhankelijk van de competentie van jouw directie of die hier verstandig mee om kan gaan. Ik kan een boek schrijven over sommige incompetente directies op vorige scholen.

In het beroepsonderwijs is weinig geleerd van fouten (Martin Slagter de Volkskrant 26 september 2018, p. 24:
Zes jaar nadat onderwijsreus Amarantis omviel, is het beeld niet echt verbeterd.
Meer bestuurs- en managementlagen
Zoals de bankiers vrij snel na de crisis alweer aan het graaien waren, werden de bestuurs- en managementlagen in het beroepsonderwijs ook na ‘Amarantis’ alleen maar groter. Hoe is het mogelijk dat amoreel gedrag dat door ieder weldenkend mens wordt afgekeurd, na een crisis toch op grote schaal blijft bestaan?
Voor het onderwijs komt dat door de perverse prikkel die van de lumpsum-financiering uitgaat.
Lodewijk Asscher mag dan bij de Algemene Beschouwingen een politiek succesje geboekt hebben, door per motie een voorgenomen bezuiniging op het mbo ongedaan te maken, het had meer zoden aan de dijk gezet als hij de wijze van financiering ter discussie had gesteld.

Leer jongeren nadenken (Martin Slagter de Volkskrant 20 juni 2014):
In een 'vloeibare samenleving' is goed nadenken de meest relevante vaardigheid die jongeren zich eigen kunnen maken.
Onderwijsminister Jet Bussemaker liet onlangs weten dat zij het mbo wil hervormen. Het moet kleinschaliger, innovatiever en regionaler. Kleinschaliger! En dat nadat de overheid kleinschalige mbo-scholen de afgelopen jaren juist heeft gedwongen om samen te klonteren tot gigantische roc's.
Maar bovenal moeten studenten in het beroepsonderwijs goed leren nadenken. In een 'vloeibare samenleving' is dit met afstand de meest relevante vaardigheid die jongeren zich kunnen verwerven. Je bent dan in staat nieuwe ontwikkelingen te doorgronden en op basis hiervan kansen te grijpen.
Wilhelm von Humboldt formuleerde in de 18de eeuw dit Bildungs-ideal, waarin niet alleen kennis en vaardigheden van belang zijn, maar ook de ontwikkeling van het vermogen tot moreel oordelen en kritisch, innovatief en creatief denken. Onderwijs draait volgens Von Humboldt om identiteitsvorming: het helpt je te worden wie je bent.

Schoolvak Nederlands moet op de schop (Theo Witte Volkskrant 21 september 2018 p. 23):
Het schoolvak Nederlands is ontzield en wordt mede daarom door leerlingen niet gewaardeerd.
Welk land laat zijn eigen taal en cultuur zo verslonzen? In veel westerse landen is de aandacht voor de eigen taal en cultuur vanzelfsprekend. In Nederland draait het sinds de invoering van de Basisvorming (1993) en het Studiehuis (1998) vooral om taalvaardigheden.
Het diepe dal waarin Nederlands en andere alfavakken op dit moment zitten, doet denken aan de crisis van de bèta’s twintig jaar geleden. De ernst van de situatie vraagt analoog aan de bèta’s om een landelijk actieplan. OCW zou een commissie moeten installeren die de inhoud, het niveau en aantrekkelijkheid van de alfavakken moet verbeteren en het ‘pretpakket’ Cultuur en Maatschappij te vervangen door een pittig profiel Taal, Media en Cultuur met een sterke inhoudscomponent. Voor de korte termijn moeten we er op hopen dat de in 2016 haastig ingezette curriculumherzieningen zullen leiden tot eindtermen, examens en leermiddelen waarvan docenten Nederlands enthousiast worden. De leerlingen en studenten volgen dan vanzelf.

Dronkers hoorde er niet bij (Martin Sommer Volkskrant 9 april 2016 p. 19):
Jaap Dronkers vond dat Ons Onderwijs 2032 ten koste gaat van gelijke kansen.
Dronkers was getuige geweest voor de commissie-Dijsselbloem, die in 2007 de onderwijsvernieuwingen onderzocht. Daar vertelde hij hoe hij in 1997 samen met dagblad Trouw was begonnen met het publiceren van de prestaties van middelbare scholen.
Het was voor het ministerie zo onverdraaglijk geweest, dat Dronkers tien jaar lang geen toegang kreeg. 'Bis zum auf den heutigen Tag', riep hij Dijsselbloem toe. 'Niente!' Het zat hem nog dwars. Zoals hem ook dwarszat dat zijn afscheidsrede toen hij in 1999 als hoogleraar uit Amsterdam vertrok, nergens werd gepubliceerd. Hij behandelde daarin de verschillen in becijfering bij schoolonderzoeken en centraal schriftelijke examens en hoe zwarte scholen hun leerlingen met een hoger cijfer een kontje dachten te geven.
Dronkers verwijt de politiek het denken over onderwijs uit handen te hebben gegeven aan deelbelangen zoals de onderwijswerkgevers. Denk aan Paul Rosenmöller van de VO-raad, die het ene na het andere flexibiliseringsplan lanceert; allemaal namens de schoolbesturen en allemaal met de verzekering dat hier louter en alleen het publieke belang wordt gediend.
Dronkers' laatste waarschuwing was dat een aan zichzelf overgelaten onderwijsbestel 'in dienst staat van de leidende groeperingen en alleen hun belangen zal behartigen'. Ik zal hem zeer missen, want zonder stoorzenders als Dronkers gaat het niet.

Religieuze dimensie van het conflict tussen traditie en moderniteit (Wim Couwenberg GAMMA maart 2010 p. 5-9):
Couwenberg geeft in zijn CIVIS-MUNDI-jaarboek 2009 als kenmerken van de moderniteit, waarin wij thans leven onder meer: een positieve waardering van de arbeid als middel bij uitstek tot zelfontplooiing en het recht op geluk voor eenieder als wenkend toekomstperspectief. Wij, moderne mensen, zien hoopvol uit naar het vierde bedrijf.
Onder invloed van het postmoderne denken groeit ook een sceptische rechtscultuur waarin weinig geloof meer gehecht wordt aan objectieve criteria ter bepaling en beoordeling van wat als recht behoort te gelden. Dat hangt veeleer af van wisselende maatschappelijke invloeden en van belangafwegingen van subjectieve aard. Een vonnis, aldus een prominente Nederlandse rеchter, is altijd het resultaat van een mengsel van juridische argumenten, persoonlijke voorkeuren en emoties. Dit betekent wel een directe aantasting van klassiek-liberale beginselen als rechtszekerheid, rechtseenheid en rechtsgelijkheid. In dezelfde lijn ligt een oproep tot een hernieuwde evaluatie van de vanzelfsprekend geworden overtuigingen van de heersende liberale ideologie en tot bezinning op politieke alternatieven.

‘We leven in cultuur van verandering’ (Jelte Wiersma Elsevier 19 januari 2019 p. 44-46):
Emeritus hoogleraar staatsrecht Wim Couwenberg (93) is optimistisch. Net als ‘zijn’ katholieke kerk, is ook de islam niet opgewassen tegen de ‘stoomwals van de moderniteit’.

Eindelijk erkenning voor 'civis mundi' Wim Couwenberg: Laudatio (Geerten Waling Civis Mundi Digitaal #67 29 september 2018):
We leren daaruit dat Wim de tijdgeest altijd feilloos heeft aangevoeld, dat hij niet terugdeinst voor dure woorden, maar ook dat hij een vrolijke optimist is. Want hoewel in de loop der tijd velen hem als conservatief of reactionair hebben geprobeerd af te schilderen, heeft Wim altijd een warme belangstelling gekoesterd voor de moderniteit in haar vele gedaanten. Hoe rafelig of bedreigend de moderniteit soms ook kan zijn, Wim ziet er ook nieuwe ‘ontwikkelingsmogelijkheden’ voor de mensheid om op allerlei vlakken boven zichzelf uit te stijgen. Of, zoals hij in het Jaarboek 2018 citeert uit Heidegger: ‘Höher als die Wirklichkeit, steht die Möglichkeit’. Het nadenken over de mogelijkheid voor moderne zingeving beperkt zich voor Wim niet tot het ondermaanse, de mens en zijn plaats in de evolutie, maar strekt ook tot het transcendente. Wim is een katholiek van huis uit, die tegenwoordig een weloverwogen agnosticisme schijnt aan te hangen, maar hij geeft in Civis Mundi net zo goed ruimte aan ideeën over religie, onsterfelijkheid en reïncarnatie. Het onderstreept maar weer dat onze laureaat van vandaag een vrijdenker mag heten, die wars is van dogmatiek en die met een onvermoeibare nieuwsgierigheid de wereld om zich heen bestudeert.

Religieus bewustzijn: duurzaam, maar wel historisch bepaald (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #65 september 2018):
Het zo omstreden en irritant overkomende ietsisme is in mijn ogen een interessant en opmerkelijk fenomeen, dat wel degelijk serieuze aandacht verdient. Voor atheïsten is het ongetwijfeld irritant. Want het weerspreekt op een voor hen onbegrijpelijke wijze hun stellige verwachting dat het einde van de religie als infantiel restverschijnsel van premoderne culturen in onze moderne geseculariseerde en rationele cultuur redelijker wijze te verwachten valt. Het duidt erop dat het religieuze bewustzijn niet slechts een cultuurgebonden en dus voorbijgaand verschijnsel is zoals deze atheïsten geneigd zijn te veronderstellen, maar naar het zich laat aanzien een constante in de evolutie van de mensheid. Daarin ontvouwt zich namelijk niet alleen een ethisch en een rechtsbewustzijn, een elementair besef van goed en kwaad en van recht en onrecht, maar ook zo iets als een religieus bewustzijn, d.w.z. het besef dat er meer is dan we met onze zintuigen kunnen waarnemen en dat in die onzichtbare wereld de ultieme zin en betekenis van ons bestaan gelegen is.
Secularisatie als nieuwe fase in het zin zoekende religieuze bewustzijn
Na het theologische en metafysische ontwikkelingsstadium bereikt de menselijke geest volgens de Franse filosoof August Comte in het project van de moderniteit het rationele stadium van het universele positivisme. Daarin gaat het niet langer om de vraag naar het waarom der dingen zoals in die vorige stadia, maar alleen nog om de vraag hoe de wereld in elkaar zit en functioneert. Maar de vraag naar het waarom blijft niettemin ook moderne mensen achtervolgen. Het ietsisme is daarvan, hoe onbeholpen vaak ook geformuleerd, een nieuw elementaire expressie. Waarom is er iets, waarom is er niet niets? Dat is de metafysische vraag die ten grondslag ligt aan de filosofie van de bekende Duitse filosoof Heidegger. Ietsisten worstelen op hun manier ook met die meest elementaire vraag. Zij gaan er in hun bestaanservaring van uit dat er Iets is, ja moet zijn, dat verklaart waarom er niet niets is. Met de grondlegger van de moderne geschiedfilosofie G. Vico ben ik geneigd dat Iets nader te formuleren als een kracht, energie of wil die mensen met gebruikmaking van hun deugden en ondeugden voert naar een bestemming die zij tijdens hun kortstondige reis door de tijd niet kunnen onderkennen.

Boeiende reflectie op Couwenbergs Civis Mundi Jaarboek 2018 (Paul Cliteur Civis Mundi Digitaal #65 september 2018):
Beschrijving en normering
De methodiek of stijl van schrijven van Couwenberg is een mix van beschrijving en normatief commentaar. Hij is geen ethicus in de zin van Peter Singer. Singer poneert een stelling en gaat die vervolgens met alle denkbare argumenten verdedigen en de kritiek daarop ontzenuwen.[3] Maar Couwenberg is ook (het andere uiterste) geen neutraal-objectieve historicus die een ontwikkeling beschrijft en aan wie men nog niet op de pijnbank een commentaar kan ontlokken over wat hij daar nu zelf van vindt (ja, dat vind ik een irritant soort schrijfsels, die mensen die geen positie kiezen – dat voelt u goed aan). Couwenberg houdt daartussen ergens het midden. Het midden! Zijn favoriete positie, ook in politiek opzicht. Hij wil laten zien dat de moderniteit het heersende model is geworden en dat dit wordt gekenmerkt door een “beheersingsmotief” en een “emancipatiemotief” (zijn benadering lijkt hier overigens enigszins op die van de protestantse filosoof Herman Dooyeweerd (1894–1977),[4] maar ik weet niet of Couwenberg zich daarvan bewust is of dat hij het met mij eens zal zijn).
De belangrijke inzichten van Couwenberg
Onder die westerse waarden verstaat Couwenberg dan de “kernwaarden van de moderniteit” zoals die sinds de liberale revoluties van de 18e eeuw zich hebben ontwikkeld (p. 21). Die waarden worden tegenwoordig bestreden door “het islamitisch-fundamentalisme en -terrorisme”, voegt hij toe (p. 21).
Opnieuw, de typering van Couwenberg is juist, lijkt mij. Maar ik vind wel dat hij onvoldoende uitlegt wat zijn positie is in deze kwestie. Volgens mij wil hij twee punten maken maar die worden vaak onvoldoende onderscheiden:
1. De waarden van de moderniteit, de kernwaarden van de liberale revoluties, zijn in het Westen voor het eerst geformuleerd. In die zijn ze “westers”. Dit is dus een louter beschrijvende uitspraak (Sein). Maar nu volgt de normatieve uitspraak (Sollen).
2. Die waarden van de moderniteit zijn beter dan de waarden van de premoderne samenlevingen. In die zin zijn ze dus niet “westers”, maar universeel.
Het werk van Couwenberg van de afgelopen decennia bevat vele stenen des aanstoots, vele aanknopingspunten voor “verdenkingen”. Maar ik denk dat hij, en met hem Civis Mundi, al meer dan vijftig jaar lang nuchter en rationeel politiek en staatkundige commentaar heeft gepresenteerd in tijden van decadentie en zelfverloochening.

Hoe universeel is de westerse idee van moderniteit? (S.W. Couwenberg Civis Mundi Jaarboek 2018):
In premoderne culturen wordt die zin gezocht in cyclische en religieuze interpretaties van het geschiedverloop. Met de transitie naar de moderniteit als nieuw beschavingstype is die zinvraag geseculariseerd en in eerste aanleg in utopische termen gepresenteerd. Dat utopische vooruitgangsgeloof, zoals tot gelding gebracht in linkse ideologieën en utopieën is als historische zingeving door de historische ervaring afdoende weerlegd. In dit jaarboek is een meer gerijpte en minder pretentieuze versie van het vooruitgangsgeloof ontwikkeld, en gepresenteerd als cyclische progressie. Het kwaad blijft daarin het menselijk lot wel begeleiden. Niettemin wordt de ontwikkeling van de moderniteit in liberale zin geïnterpreteerd als een revolutionaire sprong naar een hoger niveau van maatschappelijke en bewustzijnsontwikkeling met nieuwe, ongekende mogelijkheden ter bestrijding van het fysieke en maatschappelijke kwaad.
Het reїncarnatie axioma (p. 166 in Civis Mundi Jaarboek 2018) als idee van gerechtigheid als breed gedragen ideaal wordt in de Bhagavad Gita onderbouwd Hoofdstuk 4 vers 7: O zoon van Bharata, waar en wanneer er ook maar een afname is van de rechtschapenheid en het onrecht overweegt, manifesteer ik mezelf op dat moment. Het balansmechanisme, these + antithese = synthese heeft op het Meta-leren, de verborgen 5e Dimensie de verticale as, de Axis mundi, de Staf van Hermes, de gouden keten van Homerus, de staf van Mercurius, Sutratman (levensdraad), draad van Ariadne, Caduceus, Levensladder, Esculaap, de kosmische Lichtzuil en ook de Middenzuil van de levensboom betrekking.
Het splitsende en fragmentarische denken ziet Klaas van Egmond (p. 36 in Civis Mundi Jaarboek 2018) als een van de belangrijkste oorzaken van de ecologische problematiek. Het gaat om de complementaire polariteit, het antagonistisch (of-of) naar polair-dialectisch (en-en, p. 72 in Civis Mundi Jaarboek 2018. De synthese van Wetenschap, Religie en Filosofie van de Geestkunde (Anti-Darwinisme) is complementair, staat diametraal tegenover het WTE-complex (p. 140, 187, 202 in Civis Mundi Jaarboek 2018 - WTK-complex, STEM-model) vanuit de Natuurkunde. In de kern gaat moderniteit over de synthese van Politiek, Sociologie, Cultuur, Filosofie, Secularisatie, Wetenschap, Kunst en Technologie, lees Broederschap. In het STEM-model wordt met de disciplines Politiek, Sociologie, Cultuur, Filosofie, Secularisatie en Kunst geen rekening gehouden.

Kort begrip moderniteit als nieuw beschavingstype (IV). (Wim Couwenberg Civis Mundi december 2017 Digitaal #53):
Historische ontwikkeling vooruitgangsgeloof als inspiratiebron van de moderniteit in ontwikkeling
1.1 Wereldoorlog als einde van het vooruitgangsoptimisme
Als met het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914 de 19e eeuw in cultuurhistorische zin eindigt, komt er abrupt ook een einde aan het toonaangevende vooruitgangsoptimisme van die eeuw. Er begint dan een periode van intellectuele en emotionele ontreddering, en van instabiliteit en onzekerheid, die in het interbellum een vruchtbare voedingsbodem wordt van politiek extremisme en herlevend cultuurpessimisme. Eerder maakte ik in dit verband al gewag van het grote werk van Oswald Spengler Untergang des Abendlandes die hiermee in het interbellum groot succes had vanwege het eindtijdgevoel dat hij daarin vertolkte en dat door veel tijdgenoten gedeeld werd. Prominente exponenten van dat herlevende cultuurpessimisme waren in de jaren ’30 vooral bekende cultuurcritici als de Spaanse cultuurcriticus Ortega y Gasset, de Franse schrijver en cultuurfilosoof Julien Benda, de Britse dichter T.S. Eliot, de Nederlandse historicus J. Huizinga e.a., die in hun tijd nieuwe tekenen van verval signaleren; tekenen die in hun ogen herinnerden aan het verval van het Romeinse rijk.
3. Nieuwe golf vooruitgangsoptimisme na liberale triomf in de Koude Oorlog en nieuwe omslag in pessimisme
Als Francis Fukuyama in 1989 het einde van de Koude Oorlog interpreteert dat in ideologisch opzicht zoals bekend als het einde van de geschiedenis dankzij de nu definitief lijkende liberale triomf in de ideologische strijd over de grondslagen van de moderniteit, zoals die culmineert in dat wereldwijde conflict; definitief bij gebrek aan enig uitzicht op een ontwikkelingsstap waardoor de mensheid nog boven het niveau van het liberale beschavingstype zou kunnen uitstijgen. In datzelfde jaar wordt echter ook de studentenopstand in Peking, met meer vrijheid als inzet, van overheidswege gewelddadig onderdrukt, en wordt de liberale triomf zodoende nadrukkelijk beperkt tot de westerse wereld.
5. Verschil tussen Amerika en Europa
Feit is dat het vooruitgangsoptimisme in Amerika sterker leeft dan in Europa. Daaraan ontleent de Amerikaanse economie sinds lang haar verbluffende veerkracht. Zij bewijst dat opnieuw bij de bestrijding van de gevolgen van de kredietcrisis van 2008. Cultuurpessimistische reacties op het moderniseringsproces vinden we dan ook veel meer in Europa dan in de VS, zoals daar ook veel meer het uit de Griekse Oudheid stammende besef leeft van de tragische dimensie die ons bestaan als mens kenmerkt.[19]

Politici worden door probleem en oplossing met elkaar te verwarren onderdeel van het probleem en schieten daarmee in eigen doel. De bankencrisis is een gevolg dat er te lang op de pof is geleefd. Het is interessant om te zien dat het instrument van de ingenieuze hefboomwerking dat de slagkracht, de geldschepping van banken enorm heeft vergroot uit de kast wordt gehaald om het probleem op te lossen. China kan niet worden verweten dat ze daar niet intrappen. Ze kopen liever de krenten uit de pap dan dat ze hun geld in de bazooka, het nieuwe noodfonds - de inversie van de slagkracht van de banken - investeren. De vraag is nu hoeveel Diederik Stapel’s er in de financiële wereld rondlopen die probleem en oplossing met elkaar verwarren? De bazooka is niet meer dan een losse flodder.
De oplossing van de eurocrisis hangt samen met het evenwicht tussen import en export van de individuele landen (Henk Brouwer en Henk Folmer in ‘O & D’ Volkskrant 11 november 2011). De kredietcrisis leert dat de kwantitatieve modellen van het CPB geen rekening houden dat een mens meer is dan een koel en calculerend wezen, maar zich vooral door emoties en angsten (hartstochten) laat leiden. De basis van de economische ordening is op eenvoudige rekensommen gebaseerd. Om dit in de gemanifesteerde wereld te illustreren maken we gebruik van de economische kringloop van François Quesnay, de kringloop van geld – en goederenstromen, de import en export. Wereldwijd is de invoer van alle landen gelijk aan de uitvoer van allen, 'Invoer + Uitvoer' = 0. Het exportoverschot van het ene land hangt met de schuldenberg van een ander land samen. Artificiële intelligentie leert dat het veel lastiger is om met kwalitatieve parameters, de kwalitatieve relaties rekening te houden.

'Literaire hypocrisie' en 'morele bijziendheid' (Ander Commentaar Volkskrant 22 september 2018 Opinie p. 8):
Ian Buruma publiceerde een essay van een #MeToo-dader en dat kostte hem zijn baan. Verontwaardiging alom en verontwaardiging weer daarover.
In zijn zondagstuk voor de Volkskrant schrijft Geerten Waling over ‘onbedwingbare krachten’ die #MeToo losmaakt: ‘Onschuldigen worden aan de digitale schandpaal genageld waar ze voor eeuwig worden gebrandmerkt, terwijl de échte schandalen verdrinken in een zee van ongerichte verontwaardiging. Zo wordt de erfenis van #MeToo een kluchtige parodie op Kafka.’ Laten we niet vergeten, eindigt Waling, ‘dat een beweging als #MeToo niet alleen gerechtigheid brengt, maar dat zij ook de puriteinse scherpslijperij introduceert die in Amerika is uitgegroeid tot een virtuele guillotine. Die valbijl doodt reputaties, allereerst, maar nekt ook alle nuance, en uiteindelijk (…) een vrije, open samenleving.’
Sinds #MeToo uitbrak ‘hebben we elf maanden geluisterd naar de slachtoffers van seksueel geweld, meest vrouwen’, constateert Jia Tolentino in The New Yorker. ‘Dit is een totaal ongebruikelijke situatie in de geschiedenis van de mensheid en nu zijn er krachten aan het werk om het universum weer in balans te brengen. Vrouwen hebben hun ‘moment’ gehad. Nu doet de mannelijke zwaartekracht zijn werk en trekt onze aandacht naar de plek waar ze getraind is te blijven hangen: de heldenreis van mannen.’

Plastic rietjes, wit privilege én leren schoenen - schaam je nou eens! (Geerten Waling Volkskrant 26 augustus 2018):
Ga toch weg met je witte privilege. En je white fragility. Jij zult nóóit weten hoe het is om systematisch en institutioneel te worden onderdrukt. Schaam je nou eens!
Oké, ik moet eigenlijk opschieten, want ik moet straks naar New York voor een heel gaaf kunstproject over diversiteit, inclusiviteit en duurzaamheid. Midweekje. Maar voor ik ga neem ik nog één chai latte, omdat het zo gezellig is. Reken jij even af?

Universiteiten, ondersteun óók omstreden wetenschappers (Geerten Waling Volkskrant 3 juni 2018):
Nederlandse universiteiten zouden dit soort verzetsbewegingen in Amerika als lichtend voorbeeld moeten nemen en, in de geest van de oude Karl Popper, moeten inzien dat juist wie intolerantie níet tolereert, de tolerantie een grote dienst bewijst.

'Waar blijven de excuses voor de kritiekloze omhelzing van Tariq Ramadan?' (Geerten Waling Volkskrant 11 maart 2018):
Het masker is nu echt gevallen. Ramadan begon ooit als wetenschapper bij de Zwitserse Université de Fribourg, maar navraag daarnaar leidde deze week tot de onthutsende mededeling dat de man daar nooit medewerker, laat staan hoogleraar, was. Hij gaf - vrijwillig - een wekelijks uurtje koranles! Kortom, Ramadans academische carrière in Oxford en Rotterdam, die zoveel bewonderaars betoverde, is gebaseerd op drijfzand.
Wat nu? Wel, deze puriteinse tijd vereist excuses. Oprecht berouw, met tranen, van iedereen die Ramadan ooit een hand boven het hoofd heeft gehouden. Mensen als Benzakour en Jensen, maar vooral de gemeente Rotterdam en de Erasmus Universiteit. Zij hebben hun burgers en studenten immers blootgesteld aan een nepprofessor, een salafist en een sexual predator bovendien. Zij moeten door het stof. Diep door het stof.

'Het gevaar dat antifascisme heet' (Geerten Waling Volkskrant 27 augustus 2017):
Historicus Coos Huijsen gaf deze week op de opiniepagina van de Volkskrant een wijze les aan activisten allersnit: denk nou eens écht inclusief. Demoniseer je tegenstander niet met labels als 'fascist', ga hem niet met schril geschreeuw te lijf, maar leef je in hem in en probeer hem met goede argumenten meer richting jouw standpunt te bewegen. Dan kom je waarschijnlijk ergens in het midden uit en dat is democratie, de beste waarborg voor de vrijheid.

'Rutte III lijkt wel antidemocratisch' (Geerten Waling Volkskrant 22 oktober 2017):
De eerste teleurstelling kwam al direct, toen bleek dat al die grote woorden géén kleinere overheid of lagere belastingen betekenden en die hele participatiesamenleving een ordinaire bezuinigingsmaatregel bleek.
Deze maand kwam daar een tweede teleurstelling bovenop in de vorm van het regeerakkoord. Bestuurskundigen van de Universiteit Leiden becijferden dat dit akkoord historisch weinig aandacht schenkt aan het onderwerp 'democratische vernieuwing'. 'Dat is bijzonder, met D66 in het kabinet', sneerden zij.
Als bij democratische vernieuwingen het middel wordt beoordeeld op zijn politiek (on)wenselijke uitkomst is dat een procedurele doodzonde - en in essentie antidemocratisch.
Het intrekken van de Wet raadgevend referendum noemt Rutte-III 'een pas op de plaats'. Je moet maar durven: reactionair beleid verpakken in een wikkel van kalme bezonnenheid. Net als met allerlei lastenverlichtingen in het regeerakkoord, hoeft Rutte-III geen haast te maken met de afschaffing van referenda. 'Vertrouwen in de toekomst' is een mooi adagium, bijna net zo mooi als 'vertrouwen in burgers'.

Gefopt (Mathieu Segers De Groene Amsterdammer 4 oktober 2018 p. 7):
Thatcher vond het onbegrijpelijk dat juist op het moment dat de Sovjet-Unie, ‘die alles centralistisch had proberen te besturen’, begon in te zien dat dit niet werkte, ‘sommigen in de Europese Gemeenschap (EG)’ precies dit soort centralisme wilden doordrijven. Ze wond er geen doekjes om: ‘We hebben de staat niet teruggedrongen om deze opnieuw te zien opkomen op Europees niveau.’
Dit ging ver. Thatchers vergelijking van de Europese Gemeenschap met de Sovjet-Unie was als een retorische atoombom op Brussel.
Zo ontvouwt de tragedie zich verder. Want voor het organiseren van dit nieuwe wilde feest was het engagement van de have-nots onmisbaar. Maar zij krijgen geen kaartje voor het Londense feestje, waar hun Brexit-stem niet meer was dan een flard. Een flard, waarin de echo klinkt van Thatchers waarschuwingen tegen te veel centralisatie (van marktorganisatie); een veel te zwak geluid om gehoord te worden door de decadente bully-Tories van vandaag. Toch zit er juist in dit zwakke geluid een cruciale les voor het Europa van vandaag.

‘Het ís niet normaal om mooi en succesvol te zijn en alles onder controle te hebben’ (Frederiek Weeda interviewt Damiaan Denys NRC 21 september 2018):
De druk op onze psychiatrie is enorm. Omdat we altijd maar gelukkig willen zijn, zegt hoogleraar Damiaan Denys. ‘We verwachten te veel van psychologen, en van het leven.’
Wereldwijd zijn er per 100.000 inwoners negen ‘mental health care’ - medewerkers; in Nederland zijn dat er 529 per 100.000.
Ontboden in Den Haag
Damiaan Denys, voorzitter van de 3.500 Nederlandse psychiaters, werd vorige week ontboden in Den Haag door staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid, ChristenUnie) omdat hij in de media kritiek had geuit op het nieuwe ‘hoofdlijnenakkoord’ voor de geestelijke gezondheidszorg, dat Denys nota bene zelf had ondertekend. Wat is dat nou – eerst tekenen en dan kritiek hebben? vroeg Blokhuis. Wij psychiaters hébben er kritiek op, heeft Denys geantwoord. „Dat ondertekenen is een rituele dans. Je móét wel.” Tegen Blokhuis zei hij: Echt naar ons luisteren, de mensen die twaalf jaar psychiatrie hebben gestudeerd en jarenlange ervaring hebben, doet VWS al jaren niet. Blokhuis zegde volgens Denys toe dat voortaan wel te doen en gaf hem zijn nummer.

Gezondheid is een gevoel van zowel lichamelijk, als geestelijk als maatschappelijk welzijn (redactie Ensie). Het betekent dus niet alleen het ontbreken van ziektes. Het kapitalistische marktmodel zorgt voor materiële welvaart op de korte termijn, daarentegen zijn het de collectieve voorzieningen van de overheid die met name voor het immateriële welzijn van de burger op langere termijn een rol spelen. De welvaart, het consumentisme van Frits Bolkestein is toegenomen, maar het gevoel van maatschappelijk welzijn is zeker afgenomen.
Het geweten van de mens wordt wel aangeduid als het innerlijk besef van goed en kwaad, het morele vermogen (de ‘innerlijke stem’) om het eigen handelen kritisch te beoordelen. Indien de mens tegen zijn of haar geweten in handelt, worden schuld, spijt of wroeging opgeroepen.

Staal dat tegen een stootje kan (Peter de Waard Volkskrant 20 september 2018 p. 32-33):
Andere industrieën in Nederland sneuvelden in de concurrentiestrijd met Azië. Maar staal overleefde, met Hoogovens dat donderdag zijn 100ste verjaardag viert.
Alleen begin jaren negentig moesten mensen gedwongen afscheid nemen. Voor de rest is de afslanking van 27 duizend naar 9 duizend mensen via natuurlijk verloop gegaan.
Geen bedrijf staat zo model voor het poldermodel als Hoogovens. Alleen bij het staalbedrijf in IJmuiden konden directeuren, die namens de werkgever met de bonden over de cao’s moesten onderhandelen, ook zelf lid zijn van de bond. Zelfs de Berghuisjes uit Beverwijk, die als links-radicale vakbondsbestuurders zo vaak de degens kruisten met het bedrijf, zeiden in Dagblad Kennemerland ‘trots te zijn op hun Hoogovens’.

Het is misschien amusant om te vermelden dat, toen de staalcrisis in de zeventiger jaren uitbrak, Max Albrecht destijds lid van de RvB, de milieubeweging openlijk heeft bedankt dat zij de tweede vestiging van Hoogovens op de Maasvlakte hebben weten te voorkomen. De ‘linkse ondernemer’ Max Albrecht (lid PvdA en van de Industriebond) was voorbestemd om directeur te worden van de nieuwe Hoogovens-vestiging op de Maasvlakte.
Toen hij eenmaal gepensioneerd was, werd Max Albrecht als voorzitter van de dorpsraad van Wijk aan Zee een luis in de pels van Corus. Tegen uitbreidingsplannen tekende hij fel protest aan. En dat terwijl hij bij het staalbedrijf – toen nog: Hoogovens – van 1962 tot 1992 carrière had gemaakt. Maar nu stond hij aan de andere kant. Dat soort tegenstrijdigheden was Max ten voeten uit.
Een leven lang de staalindustrie dienen, fabrieken bouwen en actiegroepen trotseren, maar zelf eindigen als een dorpsactivist. ’I did it my way’, stond boven zijn rouwadvertentie. Bij Max Albrecht gingen uitersten goed samen. „Zo ken ik hem”, zegt Olivier van Royen, oud-bestuursvoorzitter van Hoogovens en jarenlang zijn naaste collega in de raad van bestuur. In 1960 is Max Albrecht gepromoveerd op De invloed van het kiesstelsel op de samenstelling van de volksvertegenwoordiging en de vorming van de regering.

De organisatiecultuur, de context waarin we functioneren is bepalend voor ons gedrag. Het opleidingscentrum van Hoogovens verzorgde de hogere beroepsopleiding "Automatisering en Mechanisering van de Bestuurlijke Informatievoorziening" (AMBI). Bij de automatiseringsmedewerkers ontbrak het zeker niet aan informatica-kennis. In 1981 slaagde ik voor de module S3 Systeemonderzoek (AMBI). Top down was echter geen sprake van enige informatica kennisoverdracht, wel van een volledige fixatie op de hardware. Wat goed is voor een toeleverancier behoeft nog niet goed te zijn voor Hoogovens. Automatiseren leidt niet automatisch tot een effectievere besturing aan de top van het bedrijf. Maar het vraagstuk dat ik aanstip hangt ook samen met het artikel 'De valkuil van de schijnmarkt' (voor de insiders bij Hoogovens zegt dit genoeg) in het Tijdschrift voor Marketing september 1975, dat ik bij Diversificatie ter discussie heb gesteld. Ook hangt het samen met de beleidsnota van FvD over dit thema. Voor zover mij bekend is de in de nota genoemde winstdoelstelling niet gerealiseerd.

‘Gezond populisme’ bij links én rechts is hoopvol (Gerard Drosterij Volkskrant 18 september 2018 p. 23):
Tweede Kamerleden moeten hun partijpolitieke slaafsheid verliezen en onafhankelijk opereren.
De kwaliteit van politici staat onder druk. Veel politici kunnen niet goed om gaan met media en de publieke opinie. Het is een moeilijk vak. Het vergt levenservaring, inzicht, spreekkunst, humor en zelfreflectie. Misschien zouden sommigen even moeten wachten voordat ze deze stap zetten. Maar veel politici leiden aan messianistische zelfoverschatting.
Misschien wel het grootste probleem is de politieke partij. Officieel de kraamkamer van politiek talent, maar vaak de beste kans om in een ideologische bubbel te stikken. De partij levert te weinig politici af die de moed hebben zelfstandig te denken, in samenspraak met al wat leeft in de samenleving. Die de onvrede durven te benoemen zonder te polariseren en te vervallen in links-rechtsdenken.

Leve het rijke, bloeiende lokale politieke leven (Gerard Drosterij Volkskrant 27 maart 2018 p. 23):
Framing
In tegenstelling tot alle negatieve berichten, bloeit de lokale politiek. Hoezo versplintering? Verrijking!

Slow politics Bestuurd en bestuurd worden (Gerard Drosterij)
Gerard Drosterij: Ieder mens heeft een relatie met zijn omgeving en wil die verbondenheid handen en voeten geven. In dit proces van geven en nemen is een gevoel van controle en vrijheid essentieel. In mijn workshops, colleges, artikelen, publicaties en advieswerk voor gemeenten en organisaties vormt deze zoektocht naar balans de rode draad.

Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991 – 2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug.

Terugblik (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 20 september 2018 p. 11):
In de Miljoenennota 2009 was er economisch geen vuiltje aan de lucht…
Toenmalig PVDA-minister van Financiën Wouter Bos meldde dat de werkloosheid laag was en verwachtte dat deze laag zou blijven. De overheidsfinanciën stonden er goed voor en het vestigingsklimaat voor buitenlandse bedrijven noemde hij gunstig. Om vervolgens te concluderen dat Nederland in staat is de gevolgen van de economische groeivertraging goed op te vangen. De harde klap moest duidelijk nog komen.

EU en moraal (Mathieu Segers De Groene Amsterdammer 20 september 2018 p. 7):
De twee hoofdrolspelers die de vorige EP-verkiezingen (in 2014) kleurden, waren Angela Merkel en Viktor Orbán. Destijds hadden beide christen-democraten met een overweldigende meerderheid de verkiezingen in eigen land gewonnen. Bovendien hadden hun succesvolle campagnes iets gemeen. Bij Merkel en Orbán ging het over Europa. Daarom trokken ze aandacht. Maar er was wel iets geks. De Europese agenda’s waarmee zij hun verkiezingen wonnen, lagen mijlenver uit elkaar.
Beschaving is een resultaat van politiek, alledaagse politiek. En voor de beschaving van het naoorlogse Europa geldt dat deze vorm kreeg binnen de kaders van democratie, rechtsstaat, kapitalisme en . Die kaders zijn gedefinieerd in de EU-verdragen. Maar het blijven kaders. Zij verdienen verdediging, maar ook nadere invulling. Dat kan alleen via de politiek en de Europeanen zelf.

Loze lessen (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 20 september 2018 p. 9):
De echte vraag is dus niet wat de lessen uit de crisis waren, maar waarom we er niets mee doen. Het antwoord is oud als Homerus: het Cassandra-effect. De brenger van slecht nieuws is impopulair, de oplossingen zijn dat ook. En de crisis was slecht nieuws, omdat het een systeemfout in onze economie blootlegde die pijnlijke verandering vereist.
Die systeemfout vereiste diepgaande verandering die de gevestigde belangen zou raken. Krachtig leiderschap met langetermijnvisie was daarvoor noodzakelijk. Het is moeilijk je iemand voor te stellen die daarvoor minder geschikt is dan Mark Rutte. Helaas stond hij aan het hoofd van drie kabinetten sinds de crisis. Belastingontwijking moest aan banden worden gelegd. Brussel probeerde dat, maar Den Haag traineerde het ten bate van de BV Nederland, marktleider in brievenbussen en sluiproutes. Pas onder druk van de Paradise Papers moest Rutte dat erkennen. Om even later de dividendbelasting af te schaffen.

Kader Abdolah Wat je zoekt zoekt jou Een mystieke reis door het leven van de Perzische dichter Rumi
Kader Abdolah (Iran, 1954) is niet alleen de schrijver van grote romans als Het huis van de moskee, Salam Europa! (longlist ECI Literatuurprijs 2017) en Op zoek naar Ramona, maar ook de vertaler en bezorger van grote klassieke meesterwerken uit de wereldliteratuur, zoals De Koran en 1001 nacht, die in Nederland heel succesvol waren.

Het is mijn taak de kwaadheid te koesteren (Kader Abdola de Volkskrant 8 september 2018 Opinie p. 4):
Schrijver Kader Abdolah (63) veranderde van mening over wraak en woede jegens het regime van Iran.
Nieuwe opvatting
‘Als mens is het voor je eigen rust misschien goed te vergeven en te vergeten. Maar een kunstenaar mag niet alleen aan zichzelf denken. Dat is de grote les die ik heb geleerd. Het is juist mijn taak als schrijver om de kwaadheid te koesteren en de misdaden tegen de mensheid levend te houden. God heeft mij een pen in mijn handen gedrukt om de wraak op papier te zetten en zo de hele wereld te laten weten wat er in Iran speelt.
‘Ik laat de woede in mijn hart vloeien. Nooit zal ik het Iraanse regime vergeven dat het mijn familieleden de meest pijnlijke dingen heeft aangedaan, mijn zussen gevangen heeft genomen, mijn vrienden en kameraden heeft geëxecuteerd. En hiermee doorgaat.’

Bij de paus (Kader Abdolah de Volkskrant 23 november 2009):
Toen ik uit het vaderland vluchtte, had ik mezelf een paar duidelijke doelen gesteld; een bezoek aan de paus zat daar niet tussen....
Het leven heeft het zo bepaald dat ik jaren later de Statenbijbel in de Nederlandse taal heb mogen lezen; een ongewone ervaring met de schoonheid van de taal.
Toen kwam de uitnodiging van het Vaticaan voor een ontmoeting met de paus, samen met een groep schrijvers, cineasten, musici en schilders van over heel de wereld. Wat de kunst betreft, zit het Vaticaan in een crisis. De paus wilde zijn oor te luisteren leggen bij zijn gasten.

Spannen Paradise Papers het paard achter de wagen? (Peter de Waard Volkskrant 7 november 2017 p. 29):
Nu zijn er de Paradise Papers, waarin de namen worden genoemd van koningin Elizabeth, Bono, Madonna en de entourage van president Trump. Ook ditmaal hoeft niemand bevreesd te zijn. Het is voor hotemetoten veel riskanter de hand op de knie van een journaliste te leggen dan de fiscus een loer te draaien. Zelden is na een schandaal het paard zo ver achter de wagen gespannen als na de publicatie van de Panama Papers.
In plaats van dat na de Panama Papers de mazen in de belastingwetten mondiaal werden dichtgespijkerd, is er een internationale race ontstaan om de grote multinationals en rijke particulieren nog meer in de watten te leggen. Ieder land wil nu belastingparadijs zijn.
In Nederland wordt de dividendbelasting afgeschaft en de vennootschapsbelasting verlaagd, net als het tarief voor de hoogste schijf voor de inkomstenbelasting. Hetzelfde is gebeurd of gaat gebeuren in veel andere landen.
Het volk wil best een aantal individuen aan de hoogste boom zien hangen, maar niet dat het systeem verandert: een mondiale regeling van één vennootschapstarief.
Dan staat ineens de soevereiniteit op het spel. Dan luistert het volk liever naar de populisten die America First roepen en vinden dat elk land zijn eigen boontjes moet doppen. En zo kunnen multinationals en multimiljonairs de landen tegen elkaar blijven uitspelen. Met één drukknop kunnen ze legaal vermogens verplaatsen naar gebieden waar de belastingen maar enkele promillen zijn of helemaal niets.
Om daaraan iets te veranderen helpen tientallen miljoenen documenten niet.
Alleen politieke wil en actie.

Een Archie Bunker in het Witte Huis (Bert Lanting Volkskrant 22 september 2018 Sir Edmund p. 24):
Bob Woodward schetst een levendig beeld van de felle discussies in het Witte Huis. Trumps medewerkers hebben er hun handen vol aan de president te behoeden voor stommiteiten.
Ontkennen, terugslaan, je macht laten zien, het zijn de basisprincipes van Trumps aanpak. Als er kritiek is op de uitdagende tweets waarmee hij de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un bestookt (‘mijn nucleaire knop is veel groter en veel krachtiger en werkt bovendien!’) legt hij uit: ‘Hij is een bullebak. De enige manier om met die lui om te gaan is keihard te zijn. Ik ga hem intimideren.’ Het is een krachtmeting die hij heel persoonlijk opvat: ‘Dit is puur Leider tegen Leider. Man tegen Man. Ik tegen Kim’.
Maar ‘Angst’ verwijst ook naar de voortdurende vrees van Trumps medewerkers dat de president in een van zijn impulsieve buien iets stoms zal doen. Ze hebben er de handen vol aan. Opgehitst door Fox News, Bannon en Peter Navarro, een uitgesproken havik op het gebied van handel, wil Trump het ene na het andere handelsverdrag opblazen en Amerika’s ‘oneerlijke’ handelspartners met importtarieven straffen. ‘Ik wil iets ondertekenen’, roept hij van tijd tot tijd ongeduldig. ‘Breng me de tarieven!’

#MeToo wordt in VS debat tussen toondoven (Michael Persson Volkskrant 22 september 2018 p. 10-11):
Maar wanneer zelfs een beschaafd intellectueel blad het zwijgen kan worden opgelegd door de academische gedachtenpolitie, zoals rechtse dwarsliggers de politiek correcte dwang wel eens noemen, dan is dat toch wel opmerkelijk.
Maatschappelijke schandpaal
Buruma wilde een discussie beginnen over hoe lang een man aan de maatschappelijke schandpaal genageld mag worden, nadat hij door een rechtbank is vrijgesproken. Dat is een interessante vraag, maar eentje die alleen kan worden beantwoord al we ook weten wat de persoon in kwestie heeft gedaan (zelfs al is hij juridisch onschuldig). Hoe erg iemand sociaal moet worden gestraft, hangt af van hoe erg het is wat hij heeft gedaan. Je kunt geen vergiffenis krijgen voor daden die je onder het tapijt veegt.

Michael Moore ageert tegen Trump, maar de woede van de Trump-stemmers snapt hij volkomen (Michael Persson Volkskrant 22 september 2018 p. 18-19):
Zijn jongste documentaire Fahrenheit 11/9 gaat deze week in première.
Niet Trump is het probleem, stelt Moore, maar de vastgeroeste politiek (recensie Berend Jan Bocking):
Moore maakt weliswaar onomwonden duidelijk wie voor hem de good guys zijn en wie de bad guys, maar hij werpt in Fahrenheit 11/9 ook een blik in de spiegel, waardoor de momenten waarop hij al feiten goochelend uit de bocht vliegt, beter te verteren zijn.
Niet Trump is het probleem, stelt Moore, maar de vastgeroeste politiek die geen oog heeft voor de problemen van de gewone Amerikaan. Geen revolutionaire zienswijze wellicht, maar wel een kraakhelder gebracht verhaal.
Fahrenheit 11/9 mondt uit in een hartenkreet: redding van de democratie begint bij het wakkerschudden van de 100 miljoen Amerikanen die niet stemmen omdat zelfs een man als Obama ze in de steek liet. Doe iets, smeekt Moore, nu het nog kan.

Kunst maakt het mogelijk, de 4e dimensie (4Ddenkraam), de synthese tussen de drie domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers weer te geven.

Economen, waar blijven jullie? (Gerrit Kemerink Volkskrant 18 september 2018 p. 24):
Het model dat economisch historicus B. van Bavel ontwikkelde in zijn boek The Invisible Hand? (2016) maakt dit juist goed mogelijk. Omdat de economische wetenschappen een houvast als de behoudswetten in de fysica ontberen, verbazen wij ons – als fysici – over de oorverdovende stilte onder economen over dit model.
Van Bavel schetst een zich herhalend patroon dat simpel gezegd als volgt verloopt. Na een economische opgang, waarin bevolkingsgroepen breed participeren en beloond worden, volgt steevast een fase waarin de allerrijksten hun groeiende vermogen steeds minder gebruiken om in de reële economie te investeren. In plaats daarvan trachten zij hun zelfverrijking te bestendigen door nepotisme en door te lobbyen voor wet- en regelgeving die aan eigen wensen is aangepast. Het verbaast dan ook niet dat economische neergang het onvermijdelijke gevolg is wanneer een dergelijke beïnvloeding ongeremd voortduurt.
Zou een overtuigend verhaal vanuit de economische wetenschappen niet bijdragen aan de broodnodige bijsturing van beleid in de richting van de belangen van de hele maatschappij?

Onderzoeker Barry McGuinness van de Orch-OR theorie stelt net als Amanda Gefter dat we allen in ons eigen referentiekader leven. Er is maar één 'Hoofdroute', pelgrimage naar de oerbron van alle leven op aarde. Volgens de esoterie gelden de behoudswetten zowel in de Natuurkunde, als in de Geestkunde. Namelijk hoe richten we het innerlijke kompas, onze levensenergie?. Het geweten van de mens wordt wel aangeduid als het innerlijk besef van goed en kwaad, het morele vermogen (de ‘innerlijke stem’) om het eigen handelen kritisch te beoordelen. Indien de mens tegen zijn of haar geweten in handelt, worden schuld, spijt of wroeging opgeroepen.

Lieve Koning (Sheila Sitalsing Volkskrant 17 september 2018 p. 2):
Speeches die op het gemoed spelen en die je dolgraag eens van een minister zou willen horen – wat nooit zal gebeuren. Want dan moeten er eerst dertien parafen overheen, moeten alle politieke gevoeligheden eruit, alles wat tot gedonder in de coalitie en/of de pers kan leiden, alles wat valse hoop kan wekken bij de verkeerde mensen, en alles wat mogelijk raakt aan het terrein van een collega.
Zo vraag ik me af of ze het zullen aandurven om u ‘Om Nederland aantrekkelijker te maken voor grote bedrijven, schaffen we de dividendbelasting af’ te laten zeggen. Of dat ze dat woord liever vermijden, want wat een jaar geleden nog zo’n leuk idee leek, is een gifbommetje gebleken dat tweedracht zaait.
En of ze het zullen aandurven om u voor te laten lezen dat het klimaatakkoord ‘een offer van ons allen zal vergen’, of dat ze met die boodschap liever wachten tot Prinsjesdag achter de rug is.

Na de crisis (Pieter Klok Volkskrant 17 september 2018 p. 17):
De crisis is bezworen dankzij de centrale bankiers. De grote vraag is nu hoe duurzaam het herstel is.
Politici (van Trump tot Dijsselbloem) slaan zichzelf op de borst, maar dat is niet terecht. Dat de crisis redelijk snel is bezworen – veel sneller dan in de jaren dertig in ieder geval – moet volledig op het conto van de centrale bankiers worden geschreven en van één centrale bankier in het bijzonder: Ben Bernanke. Deze Amerikaanse econoom had de crisis van de jaren dertig uitgebreid bestudeerd en betoogde ooit dat je in geval van een zware crisis desnoods geld uit een helikopter moet werpen om de economie overeind te houden. Het was een gelukkig toeval dat juist hij net was benoemd bij de Amerikaanse centrale bank. Bernanke zette de geldkraan direct vol open.

De schonen schijn van Prinsjesdag (René Cuperus Volkskrant 17 september 2018 p. 19):
Mensen zijn ook onzeker over de toekomst van Europa. Daarover worden dubbele signalen afgegeven. Signalen van eenheid en verdeeldheid.
Met gekunstelde koopkrachtplaatjes op een willekeurige Prinsjesdag oogst je geen toekomstvertrouwen bij een naar oriëntatie zoekende bevolking. Daarvoor zijn grote antwoorden nodig op de grote vraagstukken. Big on big, small on small.

De oertijd had geen straffende God nodig (Wilma de Rek interviewt Carel van Schaik de Volkskrant 5 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 24-26):
Lees de Bijbel met een biologisch-antropologische bril en zie: God dankt zijn carrière aan de uitvinding van de landbouw. Gedragsbioloog Carel van Schaik legt uit hoe dat zit.
De agrarische revolutie luidde het begin van de beschaving in, is de algemene opvatting, maar uit Het oerboek van de mens rijst een heel ander beeld op. 'Voor ons was de Amerikaanse fysioloog en bioloog Jared Diamond de grote bron van inspiratie', zegt Van Schaik. 'Hij noemt de uitvinding van de landbouw de grootste fout die de mensheid ooit begaan heeft.'

When the first humans walked this earth, they each possessed a unique gift from God; the gift of a soul. Within that soul lives God, the Creator of all; The Kingdom of Heaven, and what can be called the Light of Christ. If there is only one word in God's vocabulary, Love, we may ask the question: What about all the other words we use in our daily lives? Does God need to use a few more words than just Love to guide us here on earth? God has given us all we need to live our lives between divine embraces. We are made in God's image. The gift of our soul comes directly from God's essence. God is as much a part of us as the air we breathe. When you gaze into another's eyes, it is God you see looking back at you.

Teilhard de Chardin (p. 21):
Teilhard kent de mens een belangrijke plaats toe in de schepping als wordingsproces. Voor hem ligt er voor ieder persoonlijk een taak en verantwoordelijkheid voor de toekomst van de aarde en de wereld. Teilhard verwerpt hartstochtelijk de houding van mensen, die de aarde ontvluchten in hun al te sterke betrokkenheid op het 'hiernamaals'. Hij gaat ervanuit, dat álles in het leven, vanaf eten tot studeren, vanaf ontspanning tot werk, álles, in diepste wezen een godsgeschenk, genade, is en daarmee een onderdeel van de door God gecreëerde evolutie van stof tot geest.
Teilhards mystiek heeft als grondtoon een enorme liefde voor de wording van de aarde, voor de wordende mens. Hij beschouwt het voor iedere mens als een zaak op leven en dood, dat de aarde haar doel bereikt met de krachten die zij van nature bezit. Het zal heel wat lezers ontroeren de geleerde fysicus hier te horen uitroepen: "In naam van het geloof hebben we het recht en de plicht ons hartstochtelijk in te zetten voor de dingen der aarde!" Sinds Angelus Silesius in de 17e eeuw is er geen mysticus meer geweest, die de christen zo'n voorname plaats toekent in het wereldgebeuren. Teilhard zegt, dat wij het getroffen hebben te leven in een tijd, waarin de mensheid op het punt staat volwassen te worden.
30: Misschien zijn onze eigen aanspraken trouwens onrechtvaardig en kosten desondanks dan zoveel ellende! Ruimtelijke afstanden scheiden wel onze lichamen, maar niet onze geesten. Vroeger scheidde de Rijn de Fransman van de Duitser, maar die Rijn scheidt niet de christen van de christenen. De oceaan ligt tussen de Engelsen en de Fransen, maar daardoor wordt niet de eenheid verbroken tussen hen die geloven kunnen. Laten we allen toch bedenken, dat heel deze wereld het gemeenschappelijk vaderland is van alle volkeren. Niets zal kunnen verleiden om willens en wetens het evangelie prijs te geven of in te ruilen voor puur menselijke negatieve hartstochten.

Emotie helpt bij begrijpen van politiek (Betto van Waarden Volkskrant 1 oktober 2018 p.18):
Emotie beïnvloedt onze interpretatie van de waarheid. Als die waarheid niet leuk is verpakt, zijn we überhaupt niet geïnteresseerd. De Russen snappen deze medialogica tegenwoordig wel: nu beïnvloeden ze opinies door middel van attractief clickbait dat sociale mediagebruikers vanwege de sensationele inhoud zelf delen met anderen.
De oplossing? Niet klagen over de teloorgang van een ‘gouden tijd’ van rationeel publiek debat, maar accepteren dat emotie en simplificatie burgers helpen bij het begrijpen van complexe politiek. Personalisering van de politiek zoals een focus op ministers tijdens Prinsjesdag is niet per se triviaal, maar biedt journalisten de mogelijkheid een verhaal te vertellen over de nieuwe budgetten van hun ministeries en burgers zo te informeren en betrekken. Bas Heijne heeft gelijk dat House of Cards niet EenVandaag moet vervangen, maar mag EenVandaag een vleugje drama krijgen?

Gunt Klӧpping het alleen Alexander zichzelf te zijn? (Daniela Hooghiemstra Volkskrant 1 oktober 2018 p. 18):
Om het voor de mensen om hem heen ‘makkelijker’ te maken, publiceerde de eigenaar van mediasite Blendle, de internetjournalist en ondernemer Alexander Klӧpping, onlangs zijn ‘persoonlijke gebruiksaanwijzing’.
Oefening in zelfbeheersing
De universele menselijke behoefte om te zijn wie je nu eenmaal bent, bracht Amy Groskamp-ten Have in 1939 tot het schrijven van haar standaardwerk Hoe hoort het eigenlijk?. Waar Klöpping met zijn document anderen wil helpen om zich aan te passen aan zíjn wereld, wilde zij anderen juist helpen zich aan te passen aan ándermans wereld. Zij boog zich dus juist over de vraag hoe de eigen gebruiksaanwijzing zoveel mogelijk geëlimineerd kon worden.
Oefening in zelfbeheersing vormde de afgelopen 450 jaar de rode draad voor gedragsregels. Een handleiding die de humanist Erasmus in 1530 schreef voor de opvoeding van prins Hendrik van Bourgondië, markeerde het ontstaan van een nieuwe ethiek.

Vorig jaar ging ik plotseling even dood. (Fokke Obbema Volkskrant 22 september 2018 Zaterdag p. 2-5):
Minder controle over mijn bestaandan ik zou willen - ik ervoer het heel concreet, maar het geldt voor ons allen. Tastend in het duister bewegen we ons voort, terwijl we doen alsof ons pad helder wordt verlicht . Voor een wezenlijk onderdeel van ons bestaan schermen we ons zoveel mogelijk af - ik heb het over de dood. Bij voorkeur denken we niet aan haar, alsof ons bestaan eeuwig voortduurt.

Wat kunnen we leren van oosterse filosofieën? (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #66 september 2018):
Beschrijvingen in de oude geschriften
In de geschriften van zowel het hindoeisme, taoisme en boeddhisme is deze bewustzijnstoestand een centraal thema. Hieronder wat citaten zodat we een indruk krijgen hoe daarover gesproken werd. Overigens is er overeenstemming dat deze bewustzijnstoestand eigenlijk niet adequaat beschreven kan worden, omdat het voorbij het talige en conceptuele ligt. Voor zover er iets over gezegd wordt, is het veelal in paradoxen.
Deze menselijke mogelijkheid van realisatie van transcendent bewustzijn, die in de oosterse culturen nagestreefd en soms gerealiseerd werd, biedt een mijns inziens gerechtvaardigde hoop dat een minder problematische ervaring van de menselijke situatie mogelijk is, zowel in persoonlijk als in maatschappelijk opzicht. In volgende artikelen kom ik hierop terug.

Inzicht: vestig de NAVO in Moskou (Olaf Tempelman Volkskrant 17 september 2018 p. 3):
De boeddhistische geestelijke weet het zeker: het zaadje van de compassie zit in ieder van ons. Een recept tegen het surplus aan stress waar de westerse mens aan lijdt. In Nederland wordt hij warm onthaald. ‘Wat adviseert u ouders van jonge kinderen?’
De westerse mens, weet de dalai lama, lijdt onder surplus aan stress, hebzucht en jaloezie, die heeft te weinig aandacht voor zijn innerlijk leven en de oorsprong zijn emoties. Gelukkig zit het zaadje van de compassie in ieder van ons, we kunnen écht leren dat water te geven. Maak om te beginnen het onderwijs minder ‘materialistisch’, leer kinderen in hun eigen geest naar binnen te kijken.
Vertrouw een leraar niet zomaar, herhaalde de dalai lama dit weekeinde.
In Ahoy zegt His Holiness ook dat niemand iets klakkeloos van hém aan moet nemen: je moet die inzichten toetsen bij jezelf. Nu maar hopen dat de zaal daar werk van maakt.

Karen Armstrong boek Compassie
Karen Armstrong gaat ervan uit dat ieder mens behept is met een vermogen tot compassie, maar ze is van mening dat dat niet genoeg is: iedereen zou dat vermogen moeten koesteren en ontwikkelen. In het wijze en diepzinnige boek Compassie stippelt Armstrong een programma uit dat ons in twaalf stappen kan leren hoe we een medemenselijker leven kunnen leiden. Ze gaat daarbij in op thema's als eigenliefde, bedachtzaamheid, lijden, gedeelde vreugde, de grenzen van onze kennis van de ander en mededogen.

Marten Toonder De De Bovenbazen in sociologisch perspectief (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #43 februari 2017):
De Bovenbazen bieden een vermakelijke illustratie van de kapitaalconcentratie die nu actueel is en gepaard gaat met groeiende ongelijkheid en tweedeling. Uiteraard is het een simplificatie, maar daardoor weet Toonder het treffend weer te geven zodat een kind het begrijpt, ’als je begrijpt wat ik bedoel’. Toen de kredietcrisis ’actueler was dan ooit’ werd het verhaal in 2012 opnieuw gepubliceerd in het NRC Handelsblad. Toonder drijft de spot met de Bovenbazen als een stel geslepen zielige criminelen. De werkelijkheid is echter anders en ontrekt zich aan ons bevattingsvermogen, zoals Luyendijk onthult in zijn boek Dit kan niet waar zijn: Over bankiers.
De desastreuze soliumwinning
In de Gouden Bergen ruilen NG en AWS aandelen. NG is nog boos over de DDT-spinnen, die hem de naaimachines hebben gekost. Het solium had nooit aan OBB mogen worden gegeven. Omdat AWS de zaken niet meer vertrouwt, vliegt hij per privé helikopter naar slot Bommelstein. Daar is Bommel in zijn nopjes met de futvoeder, een perpetuum mobile: gratis energie. AWS schiet in de stress en vliegt linea recta met OBB en de futvoeder naar de Gouden Bergen.
De meest treffende passage die het boek samenvat lijkt mij de Voorschriften voor de Bovenbazen: “Geef nooit geld weg. Zeg altijd dat je zoveel verplichtingen hebt dat er niets meer af kan. Werk slijtage in de hand, want dat bevordert de productie. Bevorder de verveling; dat schept behoefte aan nieuwe dingen. Roei de natuur uit, want natuur is onze grootste vijand. Die vernieuwt zichzelf, voel je wel? En dat soort dingen meer.” ( p 49).
Commentaar van sociologen: Marx, Wright Mills, Veblen en de 200 van Mertens
Tegenwoordig komt het meer overeen met het Financieel Industriële Complex, conform de visie van Piketty, Luyendijk en anderen. Militairen worden geleid door politici en deze zich laten leiden door industriële belangen en technici en wetenschappers afhankelijk zijn van financiering. ’Wie betaalt, die bepaalt. Het kapitaal dicteert de arbeid, kort door de bocht gezegd. Zie hierover mijn artikelen over het WTE Complex en De filosofie van eenvoud van Mariaus de Geus in nr 31 en 32.
Sympathie voor ’minvermogenden’
Zoals de minvermogende stripfiguren van Toonder woonde Veblen laatste jaren van zijn leven in een boshut in het kustgebergte, vanwege zijn hang naar de ‘savage state’ en de kleinschalige boerengemeenschap waarin hij was geboren. Hij stierf uitgeput in zijn hut, totaal verarmd, verlaten en vergeten, Maar zijn Theory of the Leisure Class werd een blijvende bestseller, die nog altijd actueel is, zij het met de nodige kritische kanttekeningen. Zie hierover mijn artikel in nr 32 over De filosofie van eenvoud.
Veblen heeft het ook over ‘absentie ownership’, de titel van zijn laatste boek over de ’nietsdoende klasse’, die niet deelneemt aan het productieproces, maar er wel veel aan verdient. Hij had toen reeds een profetisch oog voor de desastreuze en ontwrichtende invloed die woekerende geldhandelaren kunnen hebben in de ‘predatory society’, die hun prooi was en die met list en bedrog wordt bedrogen. Luyendijk geeft hierover een kijkje achter de schermen in zijn boek Dit kan niet waar zijn: Over bankiers.

Matthijs van Boxsel De draagbare Encyclopedie van de Domheid
Het uitgangspunt. Domheid is het handelen tegen beter weten in. Anders dan dieren die een instinct tot zelfbehoud bezitten, is de mens in staat zichzelf en zijn soort op het spel te zetten omwille van een waanidee over ras, natie of geloof. Om niet aan zijn domheid ten onder te gaan, werd de mens gedwongen zijn intelligentie te ontwikkelen. Cultuur is het tijd- en plaatsgebonden product van een reeks min of meer mislukte pogingen greep te krijgen op de zelfdestructieve gekte die van alle landen en tijden is. Domheid is wat de mensen gemeen hebben, zij verschillen in de manieren waarop ze er greep op pogen te krijgen.
Alle strategieën om de domheid te beheersen vormen bij elkaar onze beschaving. Maar intelligentie biedt nog geen garantie voor zelfbehoud, integendeel. Intelligentie kan domheid zelfs kracht bijzetten. Domme mensen zijn vaak gevaarlijk omdat ze intelligent zijn, en hoe intelligenter ze zijn, des te rampzaliger hun domdaad.
De levensbedreigende domheid valt niet uit te roeien zonder ook de mens uit te roeien; dat zou een domheid in het kwadraat zijn. De enige uitweg is het permanent verzinnen van nieuwe strategieën om de domheid het hoofd te bieden. Domheid is zo bezien de motor van onze beschaving.

In organisaties draait het primair om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid, entelechie in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden.

Jared Diamond, Wees zuinig op de polder (Volkskrant 12 juni 2004):
Er zijn twee scenario’s voor de komende vijftig jaar: een prachtig scenario dat we kiezen of een minder prettig (doemscenario) dat we niet kiezen. Of de Haïti’s, Rwanda’s, Iraks en Afghanistans vermeerderen zich, we kappen de laatste bossen, pompen de laatste olie op en gaan ten onder in oorlog en terrorisme, of we erkennen de problemen en doen er wat aan. De Eerste Wereld moet zijn ecologische impact matigen. Dat kan op twee manieren: minder bevolkingsgroei, en dat lukt al aardig. En minder consumptie. Er is vis en hout genoeg, als we het beter managen. Onmogelijk? Misschien. Maar doorgaan is geen optie. Daarom zeg ik: de toekomst wordt bepaald door de keuzes die we maken.
De balanceerdraad zien als een verbinding een brug, naar een betere toekomst op korte en langere termijn. Er is innerlijke moed voor nodig om over de draad te lopen. Het gevoel zegt dat we ons evenwicht kunnen verliezen, dat we kunnen vallen en ons gezicht kunnen verliezen. We worden angstig. De gedachte dat we kunnen vallen krijgt de overhand, gaat overheersen. De hindernis vermijden is kiezen voor de gemakkelijkste weg, niets doen. Alleen door onze denkgewoonten door ons voelen te laten beïnvloeden kunnen we een hoopvollere toekomst creëren, we hebben het zelf in handen. Door te ontspannen en rustig na te denken over wat ons aan de overkant wacht is het wel mogelijk de hindernis van de balanceerdraad te nemen. Voor het nemen van een innerlijke hindernis moeten we vaak eerst door een muur breken. Het spontane, argeloze kind in ons wakker schudden.

Noocracy (/noʊˈɒkrəsi/ or /ˈnoʊ.əkrəsi/), or "aristocracy of the wise", as defined by Plato, is a social and political system that is "based on the priority of human mind", according to Vladimir Vernadsky. It was also further developed in the writings of Pierre Teilhard de Chardin.
Noocracies, like technocracies, have been criticized for meritocratic failings, such as upholding of a non-egalitarian aristocratic ruling class. Others have upheld more democratic ideals as better epistemic models of law and policy. Noocracy criticisms come in multiple forms, two of which are those focused on the efficacy of noocracies and the political viability of them.
Criticisms of noocracy in all its forms - including technocracy, meritocracy, and epistocracy (the focus of Jason Brennan's oft-cited book) - range from support of direct democracy instead to proposed alterations to our consideration of representation in democracy.

De dictatuur van de electorale meerderheid of Turkse dictatuur van de electorale meerderheid (Martin Janssen Volkskrant 20 juli 2016 p. 19):
Europese leiders feliciteren en vleien de Turkse president Erdogan als eunuchen in de harem van een Osmaanse sultan.
Na de coup
Binnen 24 uur na beëindiging van de coup waren reeds 2.745 Turkse rechters ontslagen. Dit is slechts mogelijk geweest als er al lijsten bestonden met namen die lang van tevoren zorgvuldig waren opgesteld. Dit is althans de mening van EU-commissaris Johannes Hahn.
Turkije heeft veel ervaring met militaire coups die het leger in het verleden meestal verdedigde met de bewering dat de seculiere Kemalistische republiek in gevaar was.
De coupplegers van 15 juli schreven echter in een verklaring dat ze in Turkije juist de democratie en rechtsstaat wilden herstellen.
Het leger
Onrust en instabiliteit in het leger zullen daarom de komende jaren de norm worden en dit geschiedt op een uiterst cruciaal moment waarop Turkije de militaire macht juist hard nodig heeft voor de strijd tegen de eigen Koerden en de IS-netwerken in het land.
Te verwachten is bovendien dat de verhoudingen met de Verenigde Staten verder zullen verslechteren omdat Turkije de uitlevering eist van de in Pennsylvania wonende Turkse geestelijke Fethullah Gülen. De Turkse premier Yildirim dreigde reeds dat degenen die Gülen steunen in oorlog zijn met Turkije. De Verenigde Staten kunnen Gülen echter niet uitleveren omdat ze weten dat deze in Turkije reeds veroordeeld is voordat hij berecht wordt.
Godsgeschenk
De gebeurtenissen van de afgelopen periode lieten zien dat Turkije ten diepste een Midden-Oosters land is waar democratie vaak lijkt op de dictatuur van de electorale meerderheid. Europese leiders blijven president Erdogan ondertussen feliciteren en vleien als eunuchen in de harem van een Osmaanse sultan.
Erdogan tenslotte is in de wolken met de hele gang van zaken blijkens zijn in euforie uitgesproken woorden dat hij de mislukte coup beschouwt als een waar godsgeschenk. Woorden die te denken zouden moeten geven.

Marley & Me (Menno Pot Volkskrant 25 augustus 2018 Sir Edmund p. 64-73):
Tussen twee uitverkochte optredens door vertelt Ziggy Marley graag wat er zo goed is aan Han Solo en Pelé, waar je moet eten in Jamaica en LA, en wat de beste platen zijn van Miles Davis en, ja, zijn vader.
4. Mens/Politicus: Nelson Mandela (1918-2013)
‘Het is een cliché, ik weet het, maar ik zou willen dat er meer grote politieke leiders waren als Nelson Mandela. Die man is tegengewerkt, vervolgd, opgesloten, weggezet als terrorist en in veel opzichten ongelooflijk mishandeld. Maar toen hij vrijkwam, koesterde hij geen wrok. Tegen niemand. Hij was nota bene in staat compassie te voelen met zijn onderdrukkers.
‘Weet je waarom ik hem noem? Omdat ik het zo zorgwekkend vind dat er op dit moment geen enkele leider van dat kaliber is, waar ook ter wereld. Ik zie ze niet. Niet in de VS, niet in Rusland, maar ook niet in Duitsland of Frankrijk, of in Jamaica of Nederland of een ander klein land: nergens een leider die zich vanuit spiritueel leiderschap en basale goedheid tot álle mensen richt, omdat we allemaal bij elkaar horen. Dat is een groot probleem voor de wereld.’

Je ouders niet bezocht? Puntje eraf (Leen Vervaeke De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 16-19):
Het sociaal-kredietsysteem van China
Met miljoenen veiligheidscamera’s met gezichtsherkenning en een gekoppeld puntensysteem dwingt de Chinese overheid haar onderdanen in de mal van modelburger. ‘Als je gewoon leeft, komt het allemaal in orde.’
In technologiestad Shenzhen geeft Intellifusion zijn visitekaartje af. Het bedrijf heeft vijf- à zesduizend beveiligingscamera’s in de stad, waarmee elke dag zestien miljoen bewegende beelden worden verzameld – handig om het algoritme voor de gezichtsherkenning te verfijnen. De camera’s staan op strategische plaatsen, zoals metrostations, kruispunten en de haven, en dekken volgens Zhao zowat de hele stad. Daarnaast hebben twintigduizend agenten een app van Intellifusion waarmee ze iedereen die ze fotograferen in een paar seconden kunnen identificeren. ‘We denken dat Shenzhen dankzij onze technologie een van de veiligste steden van China is’, aldus Zhao Zhen.
Professor Wu vervolgt: ‘In China zijn we niet gewend dat regels strikt worden nageleefd, en dat zal even een aanpassing vergen. In het begin zullen mensen protesteren en klagen dat ze overal gevolgd en gecontroleerd worden. Maar als wij een goed systeem uitbouwen, dan zullen ze na een tijdje inzien dat hun omgeving en hun leven er veel beter op zijn geworden. Dan zullen ze zeggen: ja, dit is hoe het eigenlijk altijd al had moeten zijn.’

Hoe tech-miljonairs een paspoort aan de armsten beloven (Coen van de Ven & Robert Glas De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 20-25):
‘Let’s enroll everybody!’
John Edge spreken is ingewikkelder dan hij doet voorkomen. Eerst reageert hij via LinkedIn joviaal en enthousiast op een interviewverzoek waarna hij je doorverwijst naar Amy, zijn virtuele assistent. Een algoritme. Met haar onderhandel je een week voor het opzetten van een conference call die een aantal keer wordt verzet. Als het moment eenmaal is aangebroken klinkt – afgewisseld met wachtmuziek – de onheilspellende tekst ‘you are the only one in this conference call’.
Een blockchain is een door de massa beheerde database; niemand is eigenaar en een netwerk van aan elkaar geschakelde computers zorgt middels een algoritme voor de correctheid ervan. Wie informatie overdraagt naar iemand anders via de blockchain stuurt een order het systeem in. Die orders komen terecht in zogenaamde ‘blocks’. Elke zoveel minuten controleert een netwerk van computers die blokken en na goedkeuring worden ze toegevoegd aan de ketting. Vanaf dat moment is de order onomkeerbaar. Blockchain creëert zo een lange keten waarbij individuen die elkaar niet kennen informatie kunnen delen zonder tussenkomst van een derde partij.
‘Je kunt niet zomaar afscheid nemen van mensen en één alomvattende algoritmische oplossing kopiëren’, zegt Cheesman beslist. ‘Als deze manier van denken de kop opsteekt in de humanitaire sector is dat desastreus.’ Ook Dilek Genc is gealarmeerd: ‘De humanitaire wereld heeft geen idee waar ze in stapt en moet sterk leunen op mensen die zeer sterke denkbeelden projecteren op de oplossingen die ze creëren.’
‘Er is een belangrijk gezegde in de wereld van humanitaire hulp dat inmiddels al bijna als een cliché klinkt’, zegt Dilek Genc aan het einde van het telefoongesprek: ‘Er zijn geen humanitaire of technologische oplossingen voor politieke problemen.’

Gooi die mobiel toch maar leeg (en wel hierom) (Laurens Verhagen Volkskrant 15 september 2018 Sir Edmund p. 26-27):
Sociale media ondermijnen de waarheid. Dat is het vierde argument in een reeks van tien dat de Amerikaanse techpionier Jaron Lanier aanvoert om je sociale media-accounts te verwijderen.
Lanier beschrijft hoe sociale netwerken hun gebruikers in een ijzeren greep houden dankzij hun krachtige algoritmes. Deze maken gebruikers niet alleen verslaafd (met ‘slachtoffer’ Trump als bekendste voorbeeld), maar schotelen ook nog eens vaak negatieve emoties voor en veranderen de gebruikers langzaam maar zeker in goed getrainde honden in plaats van autonome katten.
De algoritmes proberen de perfecte parameters te vinden voor het manipuleren van de hersenen waarop de hersenen, op zoek naar diepere betekenis, zich constant aanpassen. Maar er is geen diepere betekenis: de stimuli vanuit de algoritmes zijn willekeurig. Verslaving is het onvermijdelijke gevolg, betoogt Lanier. Daarbij komt nog dat negatieve emoties zoals angst en boosheid langer blijven hangen dan positieve. Het resultaat is een ‘onnatuurlijke, wereldwijde uitvergroting’ van de gemakkelijke (negatieve) emoties. Op Twitter en Facebook krijgen negativiteit en contrasten in menselijke betrekkingen de overhand, terwijl de grootste aso’s logischerwijze de meeste aandacht krijgen en de grootste roedel aan zich weten te binden. Het erge is, beschrijft de auteur, dat hij bij zijn eerste stappen op social media (in de allereerste chatrooms) bemerkte hoe bij hemzelf ook het slechtste naar boven kwam: zijn innerlijke trol.

Internationaal Strafhof is 'voor VS al dood' (Rob Vreeken Volkskrant 11 september 2018 p. 7):
Constructieve afzijdigheid
De Verenigde Staten hebben zich, anders dan vrijwel alle andere westerse landen, nooit aangesloten bij het ICC. Met name onder de Democratische president Barack Obama echter werd een beleid gevoerd van 'constructieve afzijdigheid'. De VS deden niets om het werk van het hof te frustreren en verleenden soms zelfs medewerking. Zo kon in 2005 de kwestie-Darfur door de VN-Veiligheidsraad worden doorverwezen naar het ICC doordat de VS zich van stemming onthielden, nota bene onder president George W. Bush.
Onder de regering-Trump zijn dergelijke stappen waarschijnlijk ondenkbaar.

Topkunstenaars tegen Trump, Le Pen en Wilders (Daan van Lent NRC 17 februari 2017):
Met de donderdag gelanceerde website Hands off our revolution komt het crème de la crème van de internationale kunstwereld in verzet tegen rechts populisme en toenemend nationalisme in de VS en Europa.

Gekostumeerde muziek (Bas van Putten De Groene Amsterdammer 6 september 2018 p. 44):
Zolang een kunstenaar leeft is hij, hoe begenadigd ook, de sterveling die het kan overdoen. Dan hoor je hem anders, minder dwingend; het is nooit voor het laatst. Nu Frans Brüggen vier jaar dood is, krijgt het ongehoorde van zijn kunnen er die tragische dimensie van verloren schoonheid bij, waardoor het leeft en schrijnt als nooit tevoren.
In de trotse, koninklijke strijkersklank in de ouverture van Castor et Pollux wordt het genot van strijken zelf een zingen namens de verdwenen personages, en het theater dat we niet zien wordt het toch. Entrée d’Abaris, Polimnie, les Muses, Zéphirs, Saisons, les Heures et les Arts – ze zijn er allemaal, als hologrammen van gestalten, in hun mooiste, elegantste kostuums, met hun mooiste gebaren. Dit is gekostumeerde muziek. Ik denk dat Rameau over omgangsvormen gaat, over hoffelijkheid, over wat men hoofs noemt maar echte beschaving is, de versierde welwillendheid in toon, tongval, melodie en ritme. Elke wiegend ademende frase werft bij Brüggen als de man die nooit vergeefs om liefde vraagt. Dat heet gratie.

‘Muziek mág toch mooi zijn?’ (Bas van Putten De Groene Amsterdammer 6 september 2018 p. 38-41):
De Buma Classical Award 2018 ging naar een componist die niemand kende. Maar in de wereld van harmonie, fanfare en brassband (HaFaBra) is Jacob de Haan een internationale grootheid. Net als zijn landgenoot Johan de Meij, de winnaar van 2017. En beiden zien hun wereld niet vergaan.
‘Ik heb wel moderne dingen geprobeerd, bijvoorbeeld in Cloud Factory. Daar zit geen tonaal akkoord in, maar het klinkt wél hartstikke tonaal. En sommige mensen vinden dat mijn beste stuk.’ Slikt de HaFaBra-gemeenschap die vrijzinnigheden? ‘Absoluut. Ze vinden alles geweldig. Je kunt ze op de stoelen laten staan, laten meezingen, bierblikjes laten verkreukelen – ik denk dat professionele symfonieorkesten daar meer moeite mee zouden hebben.’

Toneelspeler, toeschouwer (Wilma de Rek Volkskrant 25 augustus 2018 Sir Edmund p. 20-24):
Kwam u er in Japan uiteindelijk wel achter wie uw echte ik was?
‘Die bestaat misschien niet. Ik denk niet dat er binnen je geest een soort essentieel zelf is; je verandert de hele tijd. Ik ben nu niet degene die ik was toen ik 23 was, al is dat wel een deel van mijn geschiedenis. Maar in een absolute authenticiteit die onveranderlijk is en essentieel geloof ik niet zo. Het is veel vloeiender. Al die rollen die je speelt; dat doe je gedachtenloos en ze zijn allemaal een deel van jezelf. Die maskers, die ben je óók.'
Hoe leidend is Amerika nog in de wereld?
‘Behoorlijk leidend, en in negatieve zin. Het Trump-presidentschap heeft de slechtste politieke impulsen een enorme boost gegeven. Niet alleen mensen als Poetin en Erdogan voelen zich gesterkt, allerlei potentaten in de wereld kunnen nu ook zeggen: kijk maar, ze doen het in Amerika ook! Prima! Het legitimeert de allerslechtste tendensen, dat is gevaarlijk.’
Er komt wel weer een tegenreactie.
‘Dat moet ik nog maar zien. In de jaren twintig en dertig was er in Duitsland ook een tegenreactie, alleen zette die geen zoden aan de dijk. En de mediawereld is natuurlijk helemaal veranderd. Trump praat rechtstreeks met het volk, de serieuze dagbladen hebben veel minder invloed.’

Wetenschappers na Carl Jung hebben het patroon van de drie belangrijkste denkbeelden van Zarathustra de conceptie van ‘wil tot macht’, Übermensch en eeuwige terugkeer onderkend.

Het ‘Axioma van Maria’
Een wordt twee,
twee wordt drie,
en uit het derde komt
de één als het vierde.
Maria van Alexandrië
Marie-Louise von Franz, leerlinge een medewerkster van C. G. Jung, oppert een andere versie:
Uit het ene komt twee,
uit twee komt drie,
en uit het derde komt
het ene als het vierde.

Volgens de Jungiaanse psychologie vormen natuurlijke getallen, zoals één, twee, drie, etc. archetypen van het collectief onbewuste. Dieptepsychologe Marie-Louise von Franz noemt het collectief onbewuste in dit verband het één-continuüm. Het getal één stelt het één-continuüm voor, maar dit continuüm speelt ook een rol bij alle volgende getallen. Het is waar dat je door het telkens toevoegen van een eenheid van 1 naar 2, van 2 naar 3, etc. gaat. Maar je kunt ieder getal dat zo ontstaat ook opvatten als een bepaalde kwaliteit, een bepaalde symmetrie of een bepaald ritme van het één-continuüm. Het getal 2 is niet alleen 1 + 1, maar stelt ook het twee-aspect van het geheel voor.

Uitgangspunt is dat het volledig symmetrische, magische vierkant voldoet aan het beginsel van de ‘acausale geordendheid’. Net als het magische vierkant drukt de Unus Mundus de perfecte symmetrie uit. In het individuatieproces moeten wij leren de tegenstellingen als eenheid te ervaren. De ontdekkingen in de natuurlijke wereld, de natuurkunde berusten op een overeenstemming van innerlijke beelden en de observaties in de buitenwereld. Binnen en buiten vallen dan samen. Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat Pythagoras met zijn wiskunde (1 + 2 + 3 + 4 = 10) de kwintessens van de zichzelf herhalende patronen al te pakken had.

‘Mensen zijn over het paard getilde dieren’ (Fokke Obbema Theunis interviewt Theunis Piersma Volkskrant 28 januari 2019 p. 12-13):
‘Waarom zou een strandloper als de kanoet geen bewustzijn hebben?’ De vraag van Theunis Piersma verrast Fokke Obbema. ‘De zin van het leven gaat veel verder dan de mens. ’
Wat leert de studie van vogels u over de mens?
‘Ik ben mensen meer als onderdeel van hun omgeving gaan zien. Een kanoet in gevangenschap is niet meer zoals hij buiten was. Daar reageert hij anders op gevaar en op eten. De mens is voor mij niet veel anders, we zijn gespecialiseerde dieren. Alles wat zich in ons hoofd en lijf afspeelt, wordt beïnvloed door onze omgeving, veel meer dan door onze genen. De mens is wat hij eet, hij is wat hij doet.’
Want u gaat naar Mauritanië vooral voor de mensen.
‘Collectief zijn we erg op onze eigen soort gericht. Daardoor zijn we gaan denken dat we dat planten- en dierenrijk eigenlijk niet zo nodig hebben. We doen alsof we het bestaan onder controle hebben. En mocht het toch mislopen met de aarde dan gaan we onder aanvoering van Elon Musk naar Mars. Dat type denken is betrekkelijk gewoon geworden. Het gevoel van diepgaand verbonden zijn met onze omgeving is verdwenen.

Wim de Lobel, boek De Eeuwige Generatie Hoofdstuk Blauwdruk (p. 28):
Paul Davies, de Engelse hoogleraar in de theoretisch natuurkunde: ”materie en energie van nature een neiging hebben tot zelforganisatie.” Hoewel hij in abstracto het bestaan van God niet ontkent constateert hij wel, dat het creatieve heelal zijn eigen zelfbewustzijn organiseert.
Hoofdstuk Het innerlijke en het uiterlijke (p. 47):
De mens als bewustzijnswezen beweegt zich zowel in een innerlijke als in een uiterlijke wereld van het bestaan. Ether gedacht als oergegeven het andere is van het electro-magnetisch veld, dat zich omzet tot spiraalnevel, tot sterrenhoop, tot zonnestelsel. In het zonnestelsel bevinden zich de planeten waarop mogelijkerwijs de organische evolutie van het plantenrijk, dierenrijk en mensenrijk plaatsvindt. De mens als laatste verschijnsel verheft zich van natuurwezen tot cultuurwezen. Hij voegt aan zijn natuurlijke levensgang een dimensie toe.
Hoofdstuk Waarheid en tijd... (p. 43):
Heidegger verwijst naar een aantekening van Nietzsche, die hij na zijn Zarathustra heeft gemaakt (±1885), naar aanleiding en ter definiëring van het zijn'' van het wordingsproces. Heidegger citeert: “Aan het worden (wording) het karakter van het zijn te geven – dat is de hoogste wil tot macht.” Verder zegt Heidegger: “Het zijn, dat Nietzsche hier denkt, is de eeuwige wederkeer van hetzelfde.”
Hoofdstuk De Unio Mystica (p. 91):
Börger was beïnvloed door de kritische bijbelstudies vanuit de Hollandsche Radicale School. In het bijzonder benadrukten zij de Nieuw-Testamentische Evangeliën die in verhaalvorm een verdichting zijn van de oude en steeds weer nieuwe waarheid. Vanuit hun bevindingen ontkenden zij de historiciteit van de Jezusfiguur. Naar hun inzichten stoelde de Christusgedachte in de Unio Mystica, dat is de verborgen inherente universele waarheid omtrent de werkelijkheid. Waarheid in deze zin dienen we dan te verstaan als het zijn van de universele werkelijkheid zoals zij is.

Het zijn mensen die aan de ’eeuwige wederkeer’, door Kwalitatieve en Kwantitatieve parameters, Feedback - Feedforward (systeemtheorie) sturing geven.

Red het onderwijs, breek het tot de grond toe af (Rik Kuiper interviewt Ton van Haperen Volkskrant 8 september 2018 Opinie p. 6-8):
Er is een revolutie nodig in het onderwijs, stelt leraar en columnist Ton van Haperen. Die komt neer op: weg met alles wat er nu is. En begin helemaal opnieuw.
Waar gaat het volgens u mis?
‘Er is geen effectieve allocatie. De besturen zetten de overheid en de markt buitenspel. Ze zeggen: wij willen die regulering van de overheid niet, we regelen het zelf wel, want wij kunnen dat beter. Ondertussen willen ze ook geen marktwerking tussen scholen. Daarom fuseren scholen en worden de besturen steeds groter. ‘Op dat moment hebben bestuurders de macht. Zij bepalen – op basis van hun intuïtie – wat er gebeurt. Het is een middeleeuws bestuursmodel! Er staat een vorst met adel aan het hoofd. De bestuurders doen wat ze leuk vinden. En als de leraren daar kritiek op hebben, dan trekt het bestuur de machtskaart: hou jij je mond maar.’

De democratie verdort (maar we hebben niets anders) (Peter Giesen Volkskrant 25 augustus 2018 Sir Edmund p. 27-28):
Nu overal ter wereld sterke mannen oprukken die hun macht niet met geweld maar netjes democratisch hebben verworven, komen historici en politicologen met het ‘einde van de democratie’-boeken. Wat is het alternatief?
In een amusant hoofdstuk gaat Runciman op zoek naar een beter alternatief voor de democratie. Misschien hebben we de uitspraak van Churchill – democratie is de slechtste regeringsvorm op alle andere na – zo vaak herhaald dat we andere mogelijkheden over het hoofd zien, oppert hij. De interessantste optie is de ‘epistocratie’, waarbij de macht berust bij mensen met kennis van zaken. ‘Wonend in Cambridge, een hartstochtelijk pro-Europese stad, heb ik echo’s van dat argument gehoord na het referendum over de Brexit’, schrijft Runciman. ‘Meestal met ingehouden stem.’
Bij de epistocratie doet zich meteen een voor de hand liggend probleem voor. Wie bepaalt welke burgers kennis van zaken hebben?

Theo Henrar: koppige manager met charme (Heiko Jessayan FD 7 maart 2018):
Theo Henrar wordt komende zomer 60 jaar en werkt deze maand precies 31 jaar bij de voormalige Koninklijke Hoogovens en Staalfabrieken die dit jaar zijn eeuwfeest viert. Maar van een feeststemming is allerminst sprake. De directievoorzitter van Tata Steel Nederland moet vol aan de bak en dat doet hij ook. Zo probeerde hij afgelopen maandag via de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra een uitzonderingspositie voor IJmuiden te bewerkstelligen mocht president Donald Trump overgaan tot importheffingen op staal en aluminium. Een ingewijde zegt over de staaldirecteur: 'Theo springt voor zijn mensen in de bres. Vraag hem waar IJmuiden zijn succes aan te danken heeft, dan zegt hij: “De mensen, want zij gaan voor dit bedrijf door het vuur.” Maar dat geldt in de eerste plaats voor Theo zelf.'

Te dom om te stemmen? (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 29 maart 2018 p. 5):
Het is een specifieke variant van ‘demofobie’ die je ‘plebsifobie’ zou kunnen noemen: niet zozeer angst voor het volk op zich, maar vooral voor het domme deel daarvan. Het is vreemd dat dit ‘epistocratische’ argument vooral bij het referendum zo luid klinkt, want dat niet iedere burger een even welingelichte keuze maakt is inherent aan het algemeen kiesrecht. Er zullen bij de Tweede-Kamerverkiezingen ongetwijfeld fabrieksarbeiders zijn die VVD stemmen, omdat ze oprecht geloven dat die partij opkomt voor de gewone, hard werkende Nederlander. Of studenten die voor D66 kiezen, omdat ze de PVDA te rechts vinden. Moet hun het stemrecht dan ook worden ontnomen?
Terwijl, als het publieke debat rondom de ‘sleepwet’ één ding aantoont, dan is het wel dat het houden van referenda eraan kan bijdragen dat burgers beter geïnformeerd en meer betrokken zijn. Kranten schreven uitstekende informerende artikelen, er verschenen stevige, maar genuanceerde opiniestukken, en zelfs de AIVD, die het liefst zo geheimzinnig mogelijk opereert, voelde zich genoodzaakt tot een publiek charmeoffensief – dat is winst voor de democratie.
Moeten Europese verdragen wel referendabel zijn? Is het niet te makkelijk om driehonderdduizend handtekeningen te verzamelen? – bewijst het Wiv-referendum dat het een welkome aanvulling kan zijn op ons representatieve stelsel. Het is een uitgelezen manier om juist lager opgeleide kiezers meer bij besluitvorming te betrekken, weten politicologen; participatieve vormen zoals de G1000 worden al snel gedomineerd door hoogopgeleiden. De correctieve variant dwingt politici bovendien om tijdens het wetgevingsproces rekening te houden met kritiek uit het maatschappelijk middenveld. Digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom voelde eerst weinig voor een plebisciet, maar omdat het kabinet hun bezwaren in de wind sloeg, schaarden ze zich toch achter het initiatief van de kritische studenten, in de hoop dat er zo wel naar hen geluisterd zou worden. Al is dat helaas nog maar de vraag.

Hobbits en hooligans (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 11 januari 2017):
Nu het populisme de wind in de zeilen heeft, groeit de roep om alternatieven voor de electorale democratie. Is het een goed idee om de verkiezingen af te schaffen?
Plato, bijvoorbeeld, had weinig op met democratie. Hij meende dat een stembusgang bestuurders oplevert die voornamelijk goed zijn in verkiezingen winnen. Bovendien vond hij burgers maar wispelturig en beschikten in zijn ogen slechts weinigen over de talenten die nodig zijn om bekwaam te leiden. In De Republiek betoogde de filosoof dat monarchie, aristocratie en oligarchie daarom superieur zijn aan democratie.
Bij Plato’s leermeester Socrates hoefde je evenmin aan te komen met massademocratie, omdat zij ‘gelijkheid verdeelt tussen gelijken en ongelijken’. Op die manier wezen deze oude denkers op de uitdaging waar politieke filosofie om draait: hoe ervoor te zorgen dat de macht in handen komt van de juiste personen? (De ervaring leert dat meningen over wat geldt als ‘juist’ permanent verdeeld zijn. Vandaar dat we op gezette tijden verkiezingen organiseren.)
Zonder dat die term erbij wordt gehaald, klinkt in Nederland blijkbaar het pleidooi voor een epistocratie. Letterlijk: de macht aan kennis, en aangezien kennis alleen bestaat in het hoofd van mensen komt deze bestuursvorm erop neer dat wie veel weet de baas mag spelen over de onwetenden. Die term werd gemunt door politiek filosoof David Estlund in een artikel uit 2003, en geldt sindsdien als aanduiding van een systeem waarbij de macht in handen van een kenniselite wordt gelegd. Dat kan op verschillende manieren: een kaste van kennisbezitters die de eigen opvolgers aanwijst, of het inperken van kiesrecht van de onwetenden (of juist, zoals Mill wilde, dat van geleerden verruimen).
Zelf ging David Estlund enigszins schoorvoetend aan de slag met de vraag of kennis aan de macht wellicht een goed idee zou zijn. (Why Not Epistocracy? was de voorzichtige titel van zijn artikel.) Wat vooral in het voordeel spreekt van epistocratie is de algehele consensus dat opleiding mensen wijzer maakt, redeneerde hij. En als we dat aannemen, ‘hoe kunnen we dan ontkennen dat het opgeleide deel van de samenleving wijzere bestuurders zal zijn dan anderen?’ Maar zelfs als de resultaten beter zijn (ook slimme mensen nemen domme beslissingen) kunnen er nog steeds goede redenen zijn om epistocratie af te wijzen, concludeerde Estlund. Het feit dat om dit systeem in te voeren grote delen van de bevolking hun stemrecht actief moet worden ontnomen, bijvoorbeeld.
Die context geeft beide alternatieven voor electorale democratie een schijn van opportunisme: omdat de winnaars niet bevallen, moeten de regels van het spel worden aangepast. Een gedachte-experiment: stel, een politicus roept publiekelijk op tot ‘minder democratie’, en belooft vervolgens om dat te gaan regelen door verkiezingen af te schaffen? Zou die dan welwillend aangehoord worden? Het is te hopen dat de aanval op de democratische rechtsstaat blijft steken in de voorbereidende fase.

De eerste op 23 september 1983 gehouden Van der Leeuw-Lezing Een onderzoek naar de koppige dwaasheid van regeerders door Barbara Tuchman en Bart Tromp:
Door Plato zijn er al voorzetten gedaan, een uitverkoren klasse tot beroepsbestuurders op te leiden. In een rechtvaardige maatschappij zouden dan mensen uit de heersende klasse bij de verstandigen en wijzen in de leer moeten om in de kunst van het regeren onderricht te krijgen.
Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking.
In de op 30 oktober 2009 gehouden 'Van der Leeuw-Lezing' haalt Alain de Botton een oud paard van stal, namelijk Plato.

U kunt hier de35e Van der Leeuw Lezing (2017) met David Van Reybrouck, Marcia Luyten (co-referent) en Freek de Jonge (gastcolumn) terugkijken.

De 35e Van der Leeuw-lezing illustreert dat de geschiedenis zich herhaalt.

Plato's Ideeën wereld
Marsilio Ficino INLEIDING TOT DE POLITEIA (p. 519):
Timaios zegt dat God de Schepper daar rustte, toen Hij de schepping tot stand had gebracht, door zich in Zijn eigen bewustzijn terug te trekken. Vervolgens iets over de 'idea' van het absolute zelf. Die 'idea', dat wil zeggen de individuele vorm van alle dingen die zich onderling naar soort laten onderscheiden, wordt voortgebracht in de substantie van de wereld van het intellect, waar het ene zijn als kennis wordt vastgehouden, of ook wel als een soort wonderbaarlijke intelligentie die ver verheven is boven de intelligentie van de denkende geest. In die causale substantie ontvangen alle schepselen het licht van bewustzijn en van daaruit ontvangen zij tevens de beginselen die aan alle vormen ten grondslag liggen. Van daaruit ontvangen zij ook de structuur van hun denkvermogen samen met alle regels die de beweging van het scheppingsproces beheersen. Via deze vorm van de denkende geest verdicht het scheppingsproces zich vervolgens via de zintuiglijke waarneming tot het opvangen van de weerspiegeling van de oorspronkelijke 'idea' (die dus in fysieke vorm weerkaatst wordt) om tenslotte te belanden bij alle vormen van zaad en uiteindelijk bij de meest grove aardse materie zelf.

De Politeia wordt veelal beschouwd als Platoons belangrijkste werk en niet zelden wordt uitsluitend van dit werk kennis genomen in een poging om Platoons 'leer' te leren kennen. In het in deze serie als inleiding tot de Timaios vertaalde en afgedrukte artikel van Prof. C.M. Turbayne, Plato's fantastic appendix, stelt de schrijver dat zowel de Politeia als de Timaios moet worden gezien als een uitgewerkte vergelijking, waarbij de Politeia als een model fungeert voor de Timaios. Hij zegt dat beide geschriften vergelijkenderwijs een mensbeeld trachten op te roepen; de Politeia door de ideale mens te vergelijken met het functioneren van een ideale staat en Timaios door de mens te vergelijken met de Kosmos. De Politeia behandelt gezondheid en ziekte van de geest en de Timaios gezondheid en ziekte van het lichaam; de mens dus als staat-in-het-klein, als microkosmos. In beide dialogen legt Platoon het 'micro' onder een vergrootglas en maakt er 'macro' van om er aldus beter naar te kunnen kijken. Hij vergroot het mensbeeld dat hem werkelijk bezighoudt.

De Charmides is een van de vroege dialogen van Plato en handelt vooral over het belang van zelfkennis. Socrates begint een gesprek met de jongeling Charmides waarbij hij matigheid en terughoudendheid aanprijst als na te streven deugden. 'Sophrosyne' (σωφροσύνη), een vrij complex begrip dat zoiets als gezondheid van de ziel beduidt, komt geregeld ter sprake.
Nieuwe definitie door Critias: Zelfkennis
Socrates argumenteert dat ambachtslui bijvoorbeeld niet uitsluitend dingen voor zichzelf maken, maar ook voor anderen. Desondanks kunnen ze gematigd (wijs) zijn. Dit werpt hij Critias voor de voeten, omdat diens definitie van wijsheid als 'het zijne doen' dan wordt ondermijnd. Critias antwoordt dat iets voor anderen 'maken' niet hetzelfde is als iets voor anderen 'doen'. Socrates bekritiseert Critias' muggenzifterij over doen en maken en nodigt hem uit om zich wat duidelijker uit te drukken. Is het dan zo dat Critias bedoelde dat het doen van het goede (en niet het kwade) gelijk staat aan gematigdheid (en wijsheid)? Critias beaamt dit. Maar, zo vraagt Socrates zich vervolgens af, we weten toch niet altijd op voorhand of wat we doen iets goeds zal opleveren? Conclusie: we kunnen wijs zijn zonder het noodzakelijk zelf te weten...
Critias begint dan een nieuw argument over wijsheid als zelfkennis, en citeert daarbij het orakel van Delphi: 'Ken uzelf,' dat hij interpreteert als 'een groet van de goden aan de mens', met als betekenis 'wees gematigd'. Socrates zegt dat, als matigheid een soort kennis is, het een wetenschap moet zijn. Ja, zegt Critias, een wetenschap van het zelf van de mens. Socrates stelt dit in vraag door zich erover te verwonderen welk gunstig resultaat deze wetenschap dan wel zou opleveren, daarbij verwijzend naar geneeskunde die gezondheid oplevert.

De Gids. Jaargang 51 (1887):
Naar aanleiding van ‘het Grieksche vraagstuk.’(p. 257):
Zoo menigeen, die als een boetgezant zich aanstelt, is in waarheid slechts een volksvleier van eene min gewone en daardoor pikanter soort. Het ‘ridendo dicere verum’ is de vorm, waarin die lieden bij voorkeur hunne bezwaren uiten, omdat daarin, voor henzelven allerlereerst, hun gebrek aan ernst het langst zich verbergt. Maar die spottende aanklacht blijft, tevens, haast altijd zonder vrucht, daar de lach, waarmede de opmerkzaamheid, de bijval der toehoorders wordt gekocht, als eene bede om verontschuldiging klinkt voor de harde waarheden, die voorafgingen. Niet geheel vrij van die oppervlakkige sentimentaliteit was de behoudzucht bij voorbeeld van den gevierden blijspeldichter Aristophanes.

Plato SYMPOSION
INLEIDING SYMPOSION (p. 3):
Na Aristophanes spreekt de prijswinnaar en gastheer zelf, Agathoon. Zijn speech is natuurlijk briljant en vol spitsvondigheden. Sokrates, die na hem aan het woord is, gooit er dan ook bijna 'het bijltje bij neer', want - zegt hij - in mijn onnozelheid dacht ik nog dat het nodig is om de waarheid te spreken over degene wie de lof wordt toegezwaaid . . . maar nu blijkt dus dat die veronderstelling niets te maken heeft met wat men als een goede lofrede beschouwt. Want kennelijk gaat men er daarbij vanuit dat een lofrede een kwestie is van grote en mooie dingen op elkaar stapelen, ongeacht de vraag of ze iets met de feiten te maken hebben. En als ze een aperte leugen blijken, doet dat aan de zaak niets af. Met veel moeite slaagt het gezelschap erin Sokrates tenslotte toch aan de tafel te houden en hem zijn bijdrage te laten leveren op de manier die hem goeddunkt. En dan getuigt Sokrates van zijn leermeesteres Diotima 'uit het verre Mantineia' en van wat zij hem over Eroos heeft verteld. Ook hier natuurlijk weer een woordspeling: Diotima: de door God geëerde vrouw en Mantineia: afgeleid van het werkwoord dat de betekenis draagt van voorspellen, waarheid spreken, inzien.

De gnosis volgens Plato W.T.S. Thackara
Er schuilt daarom geen onrechtvaardigheid in om van de zo opgevoede filosoof te eisen ‘zorg en aandacht voor anderen te hebben’. Noblesse oblige – adeldom van de ziel legt verplichtingen op:
Daarom moet ieder van u, als zijn beurt komt, afdalen naar de algemene ondergrondse verblijfplaats en eraan wennen in het donker te zien. Als u deze gewoonte hebt aangekweekt, zult u tienduizend keer beter zien dan de bewoners van de grot en zult u weten wat de verschillende beelden zijn en wat ze voorstellen, want u hebt het schone en goede in hun ware gedaante gezien. – Phaedo, §520ab
In deze gedachten over plicht en mededogen – die zo sterk doen denken aan de bodhisattva die zijn eeuwige zaligheid opoffert om eeuwig voor de verlichting van alle wezens te werken – vinden we de kern van de boodschap van Plato: dat de filosofie niet alleen ‘liefde voor wijsheid’ betekent, maar ook de vereniging van liefde en wijsheid, een actieve en verlichte vorm van zorg voor allen.

G. de Purucker Wind van de geest Kennis brengt verantwoordelijkheid met zich (p. 295):
Soms moet u uw sterke rechterhand gebruiken. Soms is de politieman even hard nodig als de verpleegster en we kunnen zeggen dat de juiste inzet van beiden tot de rechterzijde behoort. Misbruik van de een of van beiden behoort tot de linkerzijde. Kracht brengt ereplicht met zich. Kennis ereschuld. Noblesse oblige – een mooi oud Frans spreekwoord dat betekent dat adeldom verplichtingen met zich meebrengt. Het kenmerk van adeldom is de bereidheid zich op te offeren en verantwoordelijkheid voor anderen te dragen – lastdrager, helper te zijn. Niemand heeft zelfs in deze tijd het recht zich een gentleman te noemen als hij zijn eigen belangen laat voorgaan. Dat is niet het kenmerk van een gentleman.

G. de Purucker Occulte woordentolk Een handboek van oosterse en theosofische termen
Rechterpad (of pad van de rechterhand)
Sinds onheuglijke tijden hebben in alle landen op aarde en onder alle mensenrassen twee tegenover elkaar staande en elkaar tegenwerkende scholen van occulte of esoterische training bestaan, waarvan de ene vaak het pad van licht en de andere het pad van duisternis of van de schaduwen wordt genoemd. Deze twee paden worden ook vaak als het rechterpad en het linkerpad aangeduid, en hoewel dit technische benamingen zijn in het nogal wankele occultisme van het Westen, komen diezelfde uitdrukkingen overal op de wereld voor en zijn in het bijzonder bekend in de mystieke en esoterische literatuur van Hindoestan. Het rechterpad is in de Sanskrietgeschriften bekend als dakshinamarga, en degenen die de gedragsregels daarvan in praktijk brengen en de voorgeschreven levenswijze volgen, worden aangeduid met de technische term dakshinacharins en hun levenswijze met dakshinachara. Omgekeerd worden degenen die het linkerpad volgen – vaak aangeduid als de broeders van de schaduw of met een soortgelijke term – vamacharins genoemd en hun school of levenswijze is bekend als vamachara. Een andere term voor vamachara is savyachara. De witte magiërs of broeders van licht zijn daarom dakshinacharins en de zwarte magiërs of broeders van de schaduw, of veroorzakers van spiritueel, verstandelijk en psychisch kwaad, zijn dus de vamacharins.
Mary Anderson De dood en de theosoof (Theosofia augustus 2012):
Men zegt wel: ‘Een mooi uiterlijk is niet belangrijk, je gedrag echter wel’ (handsome is as handsome does). We kunnen het ook omdraaien en zeggen: ‘Laat je gedrag overeenstemmen met je mooie uiterlijk’ (handsome does as handsome is) of, om een Franse uitdrukking te gebruiken: ‘noblesse oblige’, edelmoedigheid van karakter brengt verplichtingen met zich mee. De ware aristocraat is de aristocraat van de geest. We kunnen ons voorstellen dat de Mahatma’s zulke aristocraten zijn.

Noblesse oblige (Karolien Knols Volkskrant 1 mei 2017 Bijlage p. 4-5):
Toen theatermaker en schrijver Marjolijn van Heemstra (36) bevriend raakte met vluchteling Zohre, besloot ze haar te helpen. Dat bleek ingewikkelder dan gedacht. Samen met Zohre maakte ze er een voorstelling over.
HET STUK WORDT IN RECENSIES EEN PAMFLETVOORSTELLING GENOEMD. EEN AANKLACHT: ZO SLECHT IS DE INBURGERING VAN VLUCHTELINGEN GEREGELD. WAT VOND JIJ HET SCHRIJNENDST?
'Het feit dat inburgering is geprivatiseerd en overgelaten aan partijen die, tegen een lening van 7.000 euro, een programma aanbieden waarin vluchtelingen vragen moeten beantwoorden over de verschillende klederdrachten in Zeeland en of ze, als de directeur van het bedrijf waar ze werken langsloopt, hun hand moeten opsteken ter begroeting, of een hand moeten geven, of niks moeten doen, en als ze die vragen verkeerd beantwoorden en zakken voor het examen, zijn ze die 7.000 euro kwijt. Maar waar de voorstelling voor mij vooral om draait, is dit: vluchtelingen zijn er altijd geweest en zullen er altijd zijn. En wij, als samenleving, hebben de plicht om ze op te vangen. Wat ik mis, bij alle partijen, is de politieke moed om dat hardop en zonder terughoudendheid te zeggen.'
Het werd een zoektocht naar het grote verbindende verhaal van haar generatie. Met Sadettin Kirmiziyüz speelde ze Jeremia, een voorstelling over de grenzen aan de vrijheid van meningsuiting. Als ik de liefde niet heb, met priester Remy Jacobs, ging over misbruik in de kerk.
'Als je zoekt naar een rode draad in mijn werk, dan is het de overtuiging dat je niet alleen een individu bent, maar ook de ander. Je bent met elkaar verweven.'
'Daar was ik me er ineens erg van bewust dat mijn familiegeschiedenis mij op een heel andere plek had gebracht dan hen. Ik weet zeker dat mijn familie, als ze slachtoffer waren geweest van een daad als die van mijn oudoom, ervoor hadden gezorgd dat de straf - Frans Julius Johan werd tot dertien jaar cel veroordeeld, maar kreeg na drie jaar gratie - veel hoger was uitgevallen.'
Het is niet moeilijk een verband te leggen tussen dit moment en de manier waarop ze de afgelopen jaren heeft geprobeerd om Zohres leven in Nederland op de rails te krijgen, zegt Van Heemstra. 'Het komt voort uit een overtuiging die je misschien toch als noblesse oblige zou kunnen omschrijven: de bevoordeelden in de samenleving hebben de plicht de onbevoordeelden op te pakken, te helpen, een stem te geven.'

Het pad van de eenzame wolf (Arend Zeevat 2 maart 2017):
Het begrip eenzame wolf is in de laatste jaren van georkestreerde valse vlag aanslagen, waanzinnig publieke schietpartijen in de VS en daarvoor bij politieke moorden (de Kennedy’s, Martin Luther King en Olof Palme), volledig in haar tegendeel omgetoverd. Het werd en wordt gebruikt om een enkeling de schuld te geven van een duidelijk door meerdere anderen op de achtergrond geplande moordpartij. De enkeling wordt de zondebok, om de daarachter opererend belanghebbende marionettenspelers aan het zicht te kunnen onttrekken. Eigenlijk is dit een mindcontrol-strategie om het individu in een misplaatst en gecriminaliseerd daglicht te plaatsen. Een artikel op de site van Henry Makow (HIER) geeft weer wat de basis hiervan is. Hieronder een citaat daaruit. Het betreft een uitspraak van Plato die door machthebbers op een geperverteerde wijze is vormgegeven.
“According to Shahak, classical Judaism is inspired by the image of Sparta as it appears in Plato’s Laws 942. Judaism adopted the objectives Plato described in the following passage. (Shahak, p.13)
The principal thing is that no one, man or woman, should ever be without an officer set over him, and that no one should get the mental habit of taking any step, whether in earnest or in jest, on his individual responsibility. In peace as in war, he must always live with his eyes on his superior officer…In a word, we must train the mind to not even consider acting as an individual or know how to do it.”

Buitenland Toekijken (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 7):
Zestig jaar geleden kondigden de VS officieel aan (via de Eisenhower-doctrine) dat zij het Midden-Oosten als hun achtertuin beschouwden. Sindsdien liepen er miljoenen Amerikaanse soldaten door de regio en intervenieerden, bombardeerden en liquideerden de VS erop los. Niet in Syrië, weliswaar. Zowel Trump als Obama hield afstand tot het conflict. Maar hoe achteloos de huidige regering de Amerikaanse machtsrol achter zich laat, gaat weer een stap verder.
Toen het Midden-Oosten vijftien jaar geleden in brand werd gezet door Amerikaanse neocons met swagger en maling aan de rest van de wereld, leken de meeste alternatieven opeens een stuk aantrekkelijker. Dit alternatief, waarbij Rusland en Iran het Midden-Oosten regelen, terwijl Washington een nieuwe show met Kim Jong-un optuigt en theater maakt tegen het Internationaal Strafhof, en iedereen een humanitaire ramp ziet aankomen, is in ieder geval geen haar beter.

Duterte heeft het liefst Israëlische wapens (Jan van der Putten De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 8):
Israël is de Filipijnen eeuwig dankbaar voor hun doorslaggevende stem in de VN over de stichting van de joodse staat in 1947. Israëlische bejaarden noemen hun verpleegster Filipina omdat de helft van de zestigduizend bejaardenverzorgsters bestaat uit Filipijnsen. Netanyahu bedankte Duterte voor de liefde die zijn stokoude vader ontving van zijn Filipina. En voor het feit dat kort voor de Tweede Wereldoorlog bijna 1300 Europese joden konden uitwijken naar de Filipijnen. Pijnlijk. Want op welk precedent heeft Duterte zich beroepen voor zijn uitroeiingscampagne tegen drugsgebruikers en drugshandelaars? ‘Hitler slachtte drie miljoen (sic) joden af. Er zijn drie miljoen drugsverslaafden. Met plezier slacht ik ze af.’ Bij zijn bezoek aan het Holocaust Museum Yad Vashem liet hij Hitler vallen (‘een waanzinnige’), maar daar stond de verbijsterende gotspe tegenover waarop hij Netanyahu vergastte: ‘Wij delen dezelfde passie voor vrede. Wij delen dezelfde passie voor mensen.’

‘Dit geslacht dat niet (één) is’ (Miriam Rasch De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 50-51):
‘Vrouwspreken’ met trotslippen
Voor Luce Irigaray speelt de strijd tussen de seksen zich af in de arena van de taal. Om zich te kunnen bevrijden moet de vrouw zelf spreken. En de filosofie bevrijden.
De penis, dat is een duidelijk ding. Hij is één, hij is rechtlijnig, hij is op weg naar een doel. Het vrouwelijk geslacht heeft in de loop van de tijd minder aandacht gekregen. Als er al over wordt gesproken, dan in relatie tot dat van de man. De clitoris is dan de onvolgroeide penis, de vagina de schacht die – net zoals de lijdzame eicel – alleen maar dient als ontvangstkamer voor meneer.
Bij uitbreiding wordt de vrouw door Freud gedefinieerd door haar penisnijd en haar begeerte naar mannelijk nageslacht. Tot ze bij Jacques Lacan helemaal is uitgevlakt, opgegaan in de weerspiegeling van de mannen om haar heen. En dat terwijl de vrouw het geslachtelijk gezien toch beter voor elkaar heeft, lijkt Irigaray te zeggen: ‘Om zich aan te raken heeft híj een hulpmiddel nodig: zijn hand, het geslacht van de vrouw, de taal…’ – zíj daarentegen raakt zichzelf voortdurend, zonder enige moeite aan. Haar ‘geslacht dat niet één is’ bestaat immers uit twee lippen ‘die elkaar onophoudelijk kussen’. De vrouw is daarom ‘in haarzelf al twee – niet te scheiden in een of twee enen – die elkaar raken’. Een cruciaal verschil met die pontificale 1 waarmee de man door de wereld stapt.
Zelfs de politieke bevrijding van de vrouw uit de klauwen van het marktdenken, waarin zij niet meer kan zijn dan een ruilmiddel, een marxistisch ‘waar’ voor de man, is uiteindelijk terug te voeren op de strijd voor een andere taal.
Het vrouwelijk spreken laat verdubbelingen en spiegelingen toe, is lichamelijk en tastbaar, niet lineair maar eerder circulair. De ‘mimetische’ stijl waarin Irigaray schrijft over bijvoorbeeld Freud en Lacan moet het onuitgesprokene, het verborgene en onbewuste van hun teksten weerspiegelen. Een strategie die we kennen uit de poststructuralistische kritiek. Maar alleen genoegen nemen met het naar de oppervlakte brengen van wat verborgen is, is niet voldoende. Dan blijf je vastzitten in de structuur die al gegeven is. Het onthulde wordt daarom weer omgekeerd en die omkering zelf weer in Frage gesteld, enzovoort. Het geslacht dat niet één is zorgt voor een spreken dat niet één is.
Nog steeds verschijnen er boekwerken van filosofische systeembouwers (m) die nooit de emancipatoire vraag ‘wie spreekt hier eigenlijk?’ hebben leren stellen, en daarmee ook hun eigen historische bepaaldheid niet onder ogen zien. Dat mag best, maar het probleem van zulke gesloten betekenissystemen is precies dat ze niet zomaar een blinde vlek hebben, maar dat die blinde vlek ingebouwd is in het vertoog van ‘het Zelfde’, zoals Irigaray stelt.

In de Haag Hartstocht (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 10-11):
Het kabinet maakt een matte indruk. En hoewel het makkelijker praten is over de privélevens van politici moet het gaan over politiek inhoudelijke vraagstukken.
Met komende dinsdag zijn eerste begroting, voor 2019. Dan kan het kabinet laten zien of het verwijt een futloze indruk te maken terecht is of niet. Misschien dat de kiezers dan zullen merken dat achter de vele affaires toch een kabinetsploeg en regeringsfracties schuilgaan met hartstocht, politieke hartstocht dan wel te verstaan.

Essay 10 jaar na de crisis (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 40-45):
Herschikken van de dekstoelen
Tien jaar na het begin van de financiële crisis leven de verantwoordelijke bankiers voort in verder toegenomen weelde, terwijl de rest het moet doen met lagere pensioenen, hogere zorgkosten en stijgende woonlasten. Mede mogelijk gemaakt door de politiek.
Gefinancialiseerde burgers zijn een formidabel politiek blok dat banken, makelaars, aannemers naar believen kunnen inzetten om de politiek te dwingen de huizenmarkt te (blijven) stimuleren. Het is dan ook geen toeval dat de Vereniging Eigen Huis in veertig jaar tijd op de ANWB na de grootste vereniging van Nederland is geworden. Had zij in 1975 nog een schamele vijfduizend leden, anno 2018 zijn dat er ruim 750.000. En daarmee is de belangenbehartiger van huiseigenaren groter dan de vakbonden en veel groter dan welke politieke partij ook.
Reken maar dat de politiek hier in haar beleid rekening mee houdt. En reken maar dat de bancaire sector deze achterban stilletjes heeft gebruikt om de politiek mee te chanteren. Daarom wachten we tien jaar na de crisis nog altijd op de eindafrekening.

Economie Wie durft? (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 9):
Hoe zorgen we ervoor dat bestuurders de belangen van eigenaren dienen in plaats van hun eigen megalomanie? In dit ‘principaal-agent-probleem’ zaten twee vooronderstellingen: 1. dat aandeelhouders de eigenlijke meesters van de onderneming zijn, 2. dat winstmaximalisatie het enige doel is van de beursgenoteerde onderneming.
Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Elizabeth Warren in de VS het gevecht om de beursgenoteerde onderneming tot kern van haar linkse vernieuwingsagenda heeft gebombardeerd. In Groot-Brittannië presenteert schaduwminister John McDonnell namens Labour deze week een eigentijdse versie van een veertig jaar oud plan dat werknemers via winstoverdracht mede-eigenaar van de onderneming moest maken.

In het onderzoeksrapport Eenheid in Verscheidenheid ('E i V') wordt de schuldencrisis tegen de achtergrond van de illusiecultuur geplaatst. Relatief staat tegenover absoluut. Het creëren van dichotomieën blijft uiteindelijk allemaal mensenwerk:
- Leraar en Leerling ('Werkgever en Werknemer', principaal-agentproblematiek, 'Opdrachtgever en Opdrachtnemer', ’Heer en Slaaf’)

Tussen beide partijen zit de stem van het geweten. Of met andere woorden tussen elke relatie tussen twee mensen, 'Heer en Knecht' Hegeliaanse dialectiekof 'Heer en Slaaf' Nietzsche draait het om de menselijke natuur.
Prof. Hofstede: De menselijke natuur is wat alle menselijke wezens met elkaar gemeen hebben.
Er bestaat een mer à boire aan gedachtengoed. We hebben allemaal meer of minder de neiging daaruit selectief te winkelen, geestverwanten te omarmen en onze ogen en oren te sluiten voor ideeën die minder in het door ons gewenste plaatje passen. Het rapport ‘E i V’biedt een handvat om de eigen geest, het ken uzelve beter te leren kennen. Uiteindelijk gaat het er om, de ’bv-Ego’, het egocentrische perspectief los te laten. In de kern draait het om een structureel en goed vormgegeven ‘een-tweetje’ tussen twee polen (leraar en leerling). Met zijn opmerking ‘Ik ben geen trainer. Ik ben een raadgever van de trainers, wat een heel andere functie is.’ brengt Peter Sloterdijk de relatie, het Meta-leren tussen ‘Leraar en Leerling’ in beeld.

In Plato's Timaeus, for example, the regular polyhedra (symmetry-breaking) are afforded a central place in the doctrine of natural elements for the proportions they contain and the beauty of their forms: fire has the form of the regular tetrahedron, earth the form of the cube, air the form of the regular octahedron, water the form of the regular icosahedron, while the regular dodecahedron (Dodecaëder) is used for the form of the entire universe. The history of science provides another paradigmatic example of the use of these figures as basic ingredients in physical description: Kepler's 1596 Mysterium Cosmographicum presents a planetary architecture grounded on the five regular solids.
From a modern perspective, the regular figures used in Plato's and Kepler's physics for the mathematical proportions and harmonies they contain (and the related properties and beauty of their form) are symmetric in another sense that does not have to do with proportions.

De recensie Echte kennis vraagt lef en geduld om jezelf te onderzoek van het boek Scholing van de geest van Jos Kessels (Bijlage Sir Edmund p. 26 Volkskrant 15 november 2014) heeft in het rapport 'E i V' op Er is niets nieuws onder de zon betrekking.

Het rapport ‘E i V’ borduurt ook op de Apologie van Socrates voort. Plato schreef zijn Apologie waarschijnlijk in de tien jaar na Socrates' dood (399 v.Chr.). Naar de uiterlijke vorm is dit de tekst van een redevoering die Socrates zou uitgesproken hebben voor een Atheense jury van 500 gezworenen, als zijn verdediging in het beroemde proces dat leidde tot zijn veroordeling. Socrates werd, in Plato's ogen onterecht, aangeklaagd op grond van "het niet eren van de goden van de stad", "het introduceren van nieuwe goden" en het "misleiden van de jeugd". De aanklagers waren drie Atheners: Meletus, Lycon en Anytus, van wie de laatste, voorvechter van de democratische partij in Athene, de meest invloedrijke was.

Individueel leren versus collectief leren
Het doel van onderwijs is om onderscheid te leren maken tussen feiten en verzinsels, onderzoeksresultaten en mythen, werkelijkheid en ideologie. Leren is veranderen en die veranderingen kunnen houding, kennis en vaardigheden betreffen. Daarnaast vormt ook het vermogen van mensen om te leren een belangrijke uitkomst van leren. Door te leren kunnen mensen leren te leren.
De basis van elk leerproces ('Hoofdroute') is: Wat moeten we aan Wie, Wanneer en Hoe leren, en Waarom vinden we dat?

Volgens Martha Nussbaum staan de eerste twee redevoeringen voor Plato's vroegere opvattingen omtrent de rol van de emoties in het menselijk leven. In de derde redevoering corrigeert Plato dus zijn eerdere opvattingen. In de Phaedrus is dus een belangrijke wending in Plato's denken te herkennen, in die zin dat hij nu meer waarde hecht aan het niet-rationele.

Geoffrey Hodson boek de Zeven Mensentypen
Hoofdstuk I. De betekenis van het Getal (p. 18):
Numeriek wordt de actieve Bron van alle leven en alle vorm voorgesteld door het cijfer Een en de passieve Bron, het negatief bestaan, het Absolute, door Nul, Niet-iets. Volgens de occulte scheppingsleer is de volgende stap in het scheppingsproces het tevoorschijn treden uit het Ene van Zijn inwonende positieve en negatieve aspecten, of manlijke en vrouwelijke vermogens. Het Ene wordt Twee of man-vrouwelijk. Deze Twee werken op elkaar in ten einde het derde aspect van de drievoudig geopenbaarde Logos1 voort te brengen. Deze Drie verenigen zich op hun beurt in al hun mogelijke combinaties om zeven groepen van drie voort te brengen.
1) Logos. De geopenbaarde Godheid, die het scheppend Woord spreekt, waar door heelallen tot ontstaan komen, en leven de uitdrukking naar buiten is van de Oorzaakloze oorzaak, die altijd verborgen blijft. Ontleend aan De Geheime Leer en Het Theosofisch Woordenboek, H.P. Blavatsky.

H. P. Blavatsky Views Of The Theosophists
The Buddhists, who separate the three entities in man (though viewing them as one when on the path to Nirvâna), yet divide the soul into several parts, and have names for each of these and their functions. Thus confusion is unknown among them. The old Greeks did likewise, holding that Psuche was bios, or physical life, and it was thumos, or passional nature, the animals being accorded but the lower faculty of the soul instinct. The soul or Psyche is itself a combination, consensus or unity of the bios, or physical vitality, the epithumia or concupiscible nature, and the phrên, mens or mind.

The toroidal (Toroid) ring model, known originally as the Parson magneton or magnetic electron, is also known as the plasmoid ring, vortex ring, or helicon ring. This physical model treated electrons and protons as elementary particles, and was first proposed by Alfred Lauck Parson in 1915.

Vortical (comparative more vortical, superlative most vortical)
1. Of, or pertaining to a vortex; containing vortices; moving in a vortex. [from 17th c.]
1888, Alexander Winchell, World-life: or, Comparative Geology, part II:
He assumed, in brief, that infinite space is filled with infinite matter; that matter was originally in a chaotic, formless condition; that the cosmical bodies arose at first from vortical motions in the original mass.

De Geheime Leer Deel I Stanza 5 Fohat: kind van zevenvoudige hiërarchieën (p. 147/148):
Deze wet van de draaiende beweging in de oerstof is een van de oudste opvattingen van de Griekse filosofie, waarvan de eerste wijzen uit de geschiedenis bijna allen waren ingewijd in de Mysteriën. De Grieken hadden haar ontleend aan de Egyptenaren en deze aan de Chaldeeën, die leerlingen waren geweest van de Brahmanen van de esoterische school. Leucippus en Democritus van Abdera – de leerling van de magi – leerden, dat deze ronddraaiende beweging van atomen en sferen al een eeuwigheid bestond12.
12) ‘De leer van de draaiing van de aarde om een as werd onderwezen door de pythagoreeër Hicetas, waarschijnlijk al in 500 v.Chr. Zij werd ook verkondigd door zijn leerling Ecphantus en door Heraclides, een leerling van Plato. Reeds in 281 v.Chr. werd door Aristarchus van Samos aangetoond, dat de onbeweeglijkheid van de zon en de omloop van de aarde veronderstellingen waren die overeenstemden met de waargenomen feiten. De heliocentrische theorie werd omstreeks 150 v.Chr. onderwezen door Seleucus van Seleucia aan de Tigris. [Deze werd in 500 v.Chr. door Pythagoras onderwezen, H.P.B.] Men zegt ook dat Archimedes in een boek, getiteld Psammites, de heliocentrische theorie verdedigde. De bolvorm van de aarde werd nadrukkelijk geleerd door Aristoteles, die zich voor het bewijs beriep op de vorm van de aardschaduw op de maan bij verduisteringen (Aristoteles, De Coelo, boek II, hfst. XIV). Hetzelfde denkbeeld werd door Plinius verdedigd (Nat. Hist., II, 65). Deze inzichten schijnen meer dan duizend jaar als kennis voor ons verloren te zijn geweest (Comparative Geology, Deel IV, ‘Pre-Kantian Speculation’, blz. 551, door Alex. Winchell, LL.D.).
De Geheime Leer Deel I, Theosofische misvattingen (p. 191/192):
De betekenis is echter eenvoudig deze: iedere ‘Ronde’ brengt een nieuwe ontwikkeling en zelfs een volkomen verandering teweeg in de verstandelijke, psychische, geestelijke en lichamelijke gesteldheid van de mens, waarbij al deze beginselen trapsgewijs in opgaande lijn evolueren. Hieruit volgt dat personen die, zoals Confucius en Plato, psychisch, verstandelijk en geestelijk tot de hogere evolutiegebieden behoorden, in onze vierde Ronde even ver waren als de gemiddelde mens zal zijn in de vijfde Ronde, waarvan de mensheid is bestemd om op deze evolutieladder veel hoger te staan dan onze tegenwoordige mensheid. Op dezelfde manier was Gautama Boeddha – de geïncarneerde wijsheid – nog hoger en groter dan de genoemde mensen, die vijfde-ronders heten, en worden Boeddha en Sankaracharya allegorisch zesde-ronders genoemd. Vandaar de verborgen wijsheid van de destijds ‘ontwijkend’ genoemde uitspraak, ‘dat een paar regendruppels nog geen moesson maken, al kondigen ze die aan’.

‘Het huwelijk is een valse belofte’ (Wilma de Rek interviewt Joke Hermsen de Volkskrant 21 januari 2012)
Waar komt ons verlangen naar versmelting vandaan?
‘Ja, dat is Plato hè. Die heeft ons maar mooi op een dwaalspoor gezet. In Het Symposium laat hij de komedieschrijver Aristofanes uitleggen waarom de macht van de liefde zo groot is: Zeus heeft de mensen, die ooit met zijn tweeën één geheel vormden, doorgesneden en sindsdien zijn we allemaal wanhopig op zoek naar onze wederhelft. Hij wordt bedankt! Maar Plato heeft óók gezegd dat de moet worden begrepen als een verlangen naar het ware en het goede. De liefde voor een persoon werkt als een katalysator, waardoor je in een bepaalde geestesgesteldheid komt die je op het pad van het 'ware en schoneBlack%' zet.

Wederhelft
Volgens het scheppingsverhaal van de Griekse filosoof Plato schiep Zeus de mens oorspronkelijk met vier armen, vier benen en twee gezichten. Maar de Griekse oppergod werd bang dat hij hiermee de mensen te machtig had gemaakt en zij de hemel zouden bestormen. Daarom maakte Zeus de mensheid zwakker door hen allemaal in tweeën te delen. Sindsdien is ieder mens op zoek naar zijn oorspronkelijke wederhelft om weer compleet te zijn.

James M. Pryse Apocalypse ontsluierd / een esoterische uitleg van de Openbaring van Johannes (p. 9):
Anderen geven echter het viervoudige systeem, zoals Philolaos de Pythagoreër, die de zetel en kiem (archê) van de rede in het hoofd plaatst, dat van het psychische principe in het hart, dat van groei en ontkieming in de navel, en dat van zaad en voortplanting in de geslachtsorganen.

Apocalyps Er lijkt een soort van apocalyps ophanden: een apocalyps van het milieu, van de planeet aarde die ontploft. Een zorgwekkende ontwikkeling die deze planeet ondergaat. De frase ‘mijn God schiep eerst de dieren’ heeft iets van ondergeschiktheid van de mens in zich. Ondergeschiktheid aan de grootsheid van de natuur en aan het leven op deze planeet. Hoe gaat deze wereld aan zijn eind komen? En versnelt menselijk handelen dat einde?
Het praten over en beschrijven van het einde van de wereld wordt aangeduid met de theologische term eschatologie.
Moderne theologen zien apocalyptische geschriften in de Bijbel niet als een een-op-een voorspelling van het einde van de wereld. Ze interpreteren deze teksten meer als historische, prikkelende teksten die ontstonden in perioden van verdrukking en bedreiging. Vandaag de dag kun je hoop ontlenen aan het idee dat uitzichtloze situaties in het verleden uiteindelijk ook zijn ‘opgelost’. Voor de grote problemen van vandaag geldt uiteindelijk hetzelfde: alles gaat voorbij. Het draait daarbij om volharding en hoop op verlossing.
De katholieke theoloog Edward Schillebeeckxs (1914-2009) vond overigens dat je deze teksten over de eindtijd weliswaar niet te letterlijk maar ook weer niet te historisch moet lezen. Waar het volgens hem om gaat is de uitdrukking van ‘het messiaans verlangen naar de eindigheid van alle verdrukking’ in deze teksten.

Naud van der Ven
Ik noem dat vooruitgang. En die vooruitgang hebben we mede te danken aan het sloopwerk van Nietzsche. Ik ben het daarom niet eens met de filosoof Paul van Tongeren, die laatst in Trouw stelde dat er in de filosofie geen vooruitgang is en dat wij geen stap verder zijn gekomen dan Plato. Juist wel, zou ik zeggen, en gelukkig maar. We pikken het niet meer dat we met die platonische schijnbewegingen het bos in gestuurd worden. Het doorprikken van zogenaamde Eeuwige en Absolute Waarheid, zoals Nietzsche deed, is vooruitgang van de eerste orde.

It is possible that the Pythagoras tree would make very useful fractal antennas with only minor tweaking. This assumption is based on its very high Hausdorff dimension.

Het zelfbewustzijn, dat meta-leren mogelijk maakt, kan als een recursiefproces worden opgevat. Het universum (universele quintessens) creëert een levend wezen dat in staat is zichzelf te aanschouwen en te reguleren. Het universum kijkt als het ware op een bewust niveau naar zichzelf. De in het brein, het geheugen opgeslagen informatie kan opnieuw worden geprojecteerd. We zijn aan onze eigen perceptie, het eigen perspectief overgeleverd. Het reflexieve ik, het zelfbewustzijn ondergaan we niet alleen als een ontologisch gegeven, maar veeleer als een fenomenologisch feit.

De Triade symboliseert deze achtste stap, de eenheid der tegendelen (Complementariteit).
Atma-Buddhi-Manas (Geest, hogere ongemanifesteerde Zelf) in de mens wordt door de drie Logoi {'Vader, Zoon en Heilige Geest' of 'Brahma, Vishnu en Shiva' (‘Scheppen, Onderhouden en Vernietigen’) of 'Isis, Osirus en Horus'} in de Kosmos weerspiegeld (Weerkaatsing, Toverlantaarn, Tetragrammaton). Alles in het universum ontstaat als gevolg van de interacties van polaire tegenstellingen, de dualiteit in de gemanifesteerde werkelijkheid.

Om de verborgen 5e Dimensie te duiden wordt naast het "an sich" van Kant ook veelvuldig van de allegorie van de grot van Plato en van Jenseits gebruik gemaakt. H.P. Blavatsky past de metafoor van de toverlantaarn toe. Het is het gezonde verstand, de oordeelskracht die een brugfunctie vervult tussen de theoretische en praktische rede.

Roberto Assagioli, boek Psychosynthese, p. 29: Het bewuste zelf of ‘Ik’ (centrum, centraal punt in het ‘ei’ van Assagioli): Vanuit een bepaald gezichtspunt kan men dit verschil vergelijken met het verschil dat er bestaat tussen het witte, verlichte scherm (Weerkaatsing, Toverlantaarn, Tetragrammaton), èn de verschillende beelden die erop geprojecteerd worden. …zij vereenzelvigen zichzelf met die opeenvolgende golvingen, met de steeds veranderende inhouden van hun bewustzijn (identificatie en dis-identificatie).

W.T.S. Thackara Plato over intelligent ontwerp: Waarheid, Schoonheid en het Goede
Bij het grondig doorlezen, enkele maanden geleden, van een internet-forum over intelligent ontwerp, kreeg ik een ongewone bijdrage onder ogen van David Alexander met als titel: ‘Is schoonheid niet meer dan Darwins boze droom?’ Daarin schrijft hij:
Vaak wordt er aangevoerd . . . dat het bestuderen van Darwins theorie aan biologen moet worden overgelaten; dat het louter een zaak is van empirische, afgeleide kennis die aan deskundigen moet worden overgelaten. Maar het komt mij voor dat Darwins theorie in strijd is met een belangrijk principe dat door de Westerse beschaving wordt aanvaard, Socrates’ drie-eenheid, het geloof in de essentiële eenheid van het goede, het schone, en het ware, en, als dat zo is, dan is ze in strijd met een opvatting die wordt gehuldigd als wijsheid, het domein van primaire kennis die voor iedereen toegankelijk is, en waarvoor iedereen de verantwoordelijkheid heeft om deze te cultiveren, en niet alleen het domein van een groep gespecialiseerde vakmensen.
Het onderzoek voert algauw naar een ‘probleem dat ongetwijfeld nooit zal ophouden te bestaan’: In welke relatie staat het Ene tot het vele, en het oneindige tot het eindige? Deze vraag zou in moderne wetenschappelijke termen kunnen worden gesteld door te vragen hoe een schijnbaar kenmerkloze enkelvoudigheid zich ontwikkelde tot een veelsoortig universum. Om de discussie te verankeren aan de grondslagen van de fysica en de metafysica, wijst Socrates er vervolgens op dat er tussen alle dualiteiten een verbindingspunt is dat vaak over het hoofd wordt gezien of genegeerd.
In de Philebus doet Plato geen poging aan te tonen dat intelligent ontwerp losstaat van het feit dat orde, symmetrie en schoonheid in de natuur bestaan. Evenmin staat hij lang stil bij een veronderstelde oorzaak of middelaar die het geordende universum ‘maakt’ (de ‘demiurg’ van de Timaeus), maar wijst veeleer op iets veel fundamentelers en abstracters – de Idee van het Goede – dat alle categorieën van het Zijn te boven gaat, waarvan niettemin de essentie alle levende wezens bezielt, het vele tot een Eenheid verbindt, en het eindige met het oneindige (op.cit. §16c).
Een vroege uitgever van de Dialogen gaf de Philebus als ondertitel ‘Over ethische genoegens’, waarmee hij het belang van de ethiek onderstreepte, die evenals waarheid, schoonheid en het goede niet los gedacht kan worden van elke effectieve poging om de grote mysteriën van het leven te leren kennen. De huidige materialisten nemen al te gemakkelijk aan en verzekeren dat ‘er geen leven na de dood is . . . geen uiteindelijke basis voor ethiek’ – een zienswijze die Plato in de Gorgias verwerpt, omdat dit impliceert dat de dood de fundamentele ontsnappingsmogelijkheid is uit persoonlijke verantwoordelijkheid. Ik denk dat deze kwestie de basis vormt van de controverse tussen materialisme en intelligent ontwerp, wat niet meer is dan een schermutseling in de onfortuinlijke strijd tussen zelfzuchtige macht (‘macht is recht’) en het altruïstische principe dat persoonlijke macht opgeeft voor het welzijn van anderen.

Verder poneert Plato het bestaan van een vijfde element, de dodecaëder of kwintessens waar de kosmos zelf van gemaakt zou zijn. Het gaat hier om een ruimtelijke figuur met 12 vijfhoekige vlakken, 20 hoekpunten en 30 ribben die Plato toewijst aan de hemelen met de 12 constellaties.[20] Timaeus behandelt ook de muziektheorie, in het bijzonder de constructie van de Pythagoreïsche toonladder. Het laatste deel van de dialoog gaat over het scheppen van mensen en beschrijft hun ziel, anatomie, zintuigen en de zielsverhuizing.

Pythagoras en na hem Philo Judaeus beschouwden het getal 12 als heel heilig. ‘De dodecaëder is een volmaakt getal.’ Het is het getal van de tekens van de Dierenriem, voegt Philo eraan toe, die de zon in twaalf maanden bezoekt, en het is ter ere van dat teken dat Mozes zijn volk in twaalf stammen verdeelde, de twaalf koeken (Levit. xxiv, 5) van het toonbrood instelde en twaalf edelstenen plaatste rond het gewaad van de hogepriesters. (Zie De Profugis.)
Volgens Seneca onderwees Berosus het voorspellen van elke toekomstige gebeurtenis en ramp op basis van de Dierenriem; en de door hem vastgestelde tijd voor de grote wereldbrand (pralaya) en die voor een zondvloed blijken overeen te stemmen met de tijd die wordt gegeven in een oude Egyptische papyrus. Die tijd komt bij elke vernieuwing van de cyclus van het siderische jaar van 25.868 jaar. De namen van de Akkadische maanden werden genoemd naar en ontleend aan de namen van de tekens van de Dierenriem, en de Akkadiërs zelf waren er veel eerder dan de Chaldeeën. Proctor toont in zijn Myths and Marvels of Astronomy aan, dat de sterrenkundigen van de oudheid in 2400 v.Chr. een heel nauwkeurig sterrenkundig stelsel hadden verkregen; de hindoes rekenen hun kaliyuga vanaf een grote periodieke conjunctie van de planeten, die 31 eeuwen vóór Christus plaatsvond; en toch waren het de Grieken die behoorden tot de veldtocht van Alexander de Grote, die de Arische hindoes in de sterrenkunde zouden hebben onderwezen!

Waarvoor dit object diende blijft tot vandaag een mysterie, een open vraag. De Griekse filosofen beschrijven de dodecaëder als een meetkundig lichaam en als een symbool voor het universum. Maar geen enkele klassieke auteur licht ons in over een mogelijk gebruik ervan. Sommige auteurs uit de middeleeuwen en de renaissance wijzen op het gebruik van de dodecaëder als dobbelsteen waarmee men de toekomst voorspelde. Nadien zijn er nog talloze verklaringen geformuleerd: wapenknots, scepterknop, speeltuig, kaarshouder, kalibermeter, meesterwerk, mythisch-religieus symbool of landmeetkundig instrument. Tot nog toe blijft het bij veronderstellingen.

Wat is het verband tussen: Plato, astrologie, romeins, Tongeren en twaalf?
De oplossing is dat er in het Gallo-Romeins museum in Tongeren een dodecaeder (twaalfvlak) te zien is uit de 2e eeuw. De dodecaeder is één der vijf mogelijke regelmatige veelvlakken, ontdekt door Plato. Men onderstelt dat hij gebruikt werd om, via de stand van de zon, de geëigende tijd voor het zaaien te bepalen. Een astronomische waarneming dus. Ik onderstel dat de makers van de quiz - zoals nog meer voorkomt - het onderscheid tussen astrologie en astronomie niet appreciëren.
Prof. Frans Cerulus (emeritus gewoon hoogleraar)

Pim Lemmens (kies Cursus Het voordeel van de twijfel):
Een van de grondideeën van de filosofie van Plato is dat van de ideeënwereld, een wereld buiten de direct waarneembare wereld waar we toch op de een of andere manier toegang toe hebben en waar alle denkbare objecten in hun volmaakte vorm onstoffelijk aanwezig zijn. Dank zij die objecten kunnen we dingen herkennen, ook al hebben we ze nog nooit gezien, of nog nooit op die manier gezien. Door de objecten in de ideeënwereld kennen we de natuurlijke soorten (planten, dieren en andere verschijnselen). Een idee in de ideeënwereld representeert een hele soort en een enkele soort komt overeen met maar één idee, omdat ideeën volmaakt zijn. Als er twee verschillende representanten zouden zijn van een en dezelfde soort dan zouden die niet allebei volmaakt kunnen zijn. Door ons contact met de ideeënwereld kunnen we dingen ontdekken die niet direct zichtbaar zijn in de wereld van alledag (reflectie). En aan de volmaakte vormen ontlenen we ook ons wiskundig inzicht. Dat de verhouding tussen de diameter van een cirkel en de omtrek de waarde van het getal pi heeft is niet iets dat we zelf verzonnen hebben, maar dat vastligt in de volmaakte cirkel, in de ideeënwereld. En tenslotte, hoe komen wij aan het begrip volmaaktheid en ons gevoel voor het volmaakte als we dat niet aan de ideeënwereld ontlenen?
De geest, het subject, is dus in staat om de ware aard van de stof, het object, te kennen door tussenkomst van het oordeelsvermogen.

Hoewel Darwin's Evolutietheorie een relatief jong archetype is, bestaat het evolutionaire wereldbeeld zelf al sinds de oudheid. Griekse filosofen in de oudheid, zoals Anaximander, postuleerden een ontwikkeling van leven uit niet-leven en de evolutionaire afkomst van de mens uit dieren. Charles Darwin voegde slechts iets nieuws toe aan een oude filosofie - een plausibel mechanisme genaamd "natuurlijke selectie". Natuurlijke selectie werkt om voordelige genetische mutaties te behouden en te accumuleren. Het model van de systeembenadering wordt gebruikt om de Triade van de Natuurlijke eenheid met de Tetrade van de Natuurlijke Selectie te verbinden. Bij levensprocessen draait het om de Weltstoff van Teilhard de Chardin, de memen van Richard Dawkins, de geest-substantie svabhavat (Akasha) in de Theosofie.

Fractals vertonen drie eigenschappen tegelijkertijd: iteratie, gebroken dimensie en zelfgelijkvormigheid (een recursiefproces wordt in de driehoek rechts weergegeven). Enkel het laatste is visueel zichtbaar. De zelfgelijkvormigheid is de eigenschap dat als men een stukje van een fractal vergroot men terug de oorspronkelijke figuur verkrijgt. Deze eigenschap heeft ook nog andere gevolgen : als men slechts een stukje kent van een fractal, kan men hieruit de volledige fractal terug verkrijgen (zie ook geschiedenis van fractals).
'Triade en Tetrade' (kies: Classificatie, 'Driehoek en vierkant van Sierpinski', 'Bomen van Pythagoras').

Luc Zonnenberg: De eerste onderzoeker die zich diepgaand buigt over het thema van de mimese is de Franse letterkundige en cultuurfilosoof René Girard. In 1961 publiceert hij zijn eerste boek Mensonge romantique et vérité romanesque, waarin hij door middel van literair onderzoek steeds terugkerende patronen in menselijke relaties ontdekt, die door de geschiedenis van de mens heen constant blijken te zijn. Steeds meer ontdekt hij een consistent onderliggend mechanisme in de menselijke relaties, waaraan voor zijn tijd nog weinig aandacht aan was besteed. De belangrijkste conclusie betrof het mimetisch principe waaraan het sociale handelen van mensen is onderworpen. Dit mimetisch of nabootsend gedrag van mensen wordt gekenmerkt door het feit dat de participant zijn eigen gedrag niet geheel en soms geheel niet doorziet, hooguit op een onbewust niveau. Vaak wordt immers beweerd dat de mens vanuit zichzelf begeert. Girard wil met zijn theorie nu juist aantonen dat mensen begeren wat ánderen begeren. De ontkenning dat de begeerte van de ander een rol speelt, het geloof dus in de authenticiteit van het eigen begeren, is een romantische illusie. Hiertegenover zet Girard de romaneske waarheid, die de klassieke romanschrijvers (Cervantes, Stendahl, Flaubert, Proust en Dostojewski) verwerken in hun literaire scheppingen, namelijk dat iedere menselijke begeerte mimetisch van aard is, en dus altijd bemiddeld (via de ander) tot stand komt. Deze driehoeksbegeerte werpt een nieuw en verhelderend licht op de menselijke betrekkingen van bewondering, rivaliteit en haat: willen wat de ander wil en begeren wat de ander begeert.
De veranderingen in het onderwijs vinden gestaag hun doorgang. Veel van deze veranderingen zijn noodzakelijk, gezien de veranderingen in de maatschappij en de daarmee samenhangende eisen die aan leerlingen en studenten worden gesteld. Dit pleidooi heeft echter de bedoeling om in deze ontwikkelingen ook aandacht te schenken aan het fundamentele belang van mimese in het leerproces. De grote nadruk op zelfstandigheid en zelfstandig leervermogen hebben wellicht nog te veel weg van de te individuele accenten die door Freud en Piaget zijn gelegd. De inzichten die de mimetische theorie met zich mee brengt, wijzen ons op de sociale samenhang waarin het leerproces gestalte krijgt. Daarin wordt niet meer gesproken over individuen, maar over de sociale context waarin mensen zich bewegen, om aan te geven dat mensen zich veelal niet zelfstandig ontwikkelen. De mens is een groepswezen, en in dat groepsverband komt hij tot ontwikkeling. De mimetische theorie geeft ons duidelijke aanwijzingen hoe dit groepsproces zich voltrekt. Laten wij onze nabootsing niet langer ontkennen, uit angst om uitgemaakt te worden voor na-apers. Het unieke en zelfstandige individu met een goed ontwikkeld zelfsturend leervermogen bestaat niet!

Hoofdstuk 6. De wagenmenner: de ware werkelijkheid.
De natuurlijke denkhouding van Husserl komt het dichtst in de buurt van wat de Grieken “doxa” zouden noemen: het rijk van de meningen, de vage noties en de illusies. Hier overheersen indrukken, contouren en een “menen” zonder te weten waarom het gemeende waar zou kunnen zijn.
Tegenwoordig denken filosofen iets genuanceerder: de doxa heeft als kenmerk dat dingen “voor waar” worden gehouden in een soort schemerachtige gegevenheid, maar elk denken, ook een zuiver filosofisch of wetenschappelijk denken, heeft vanzelfsprekendheden, die voor zichzelf niet direct duidelijk zijn. Elke houding is een perspectief en slechts een “zij-aanzicht” zoals Husserl later zou zeggen. Er is geen perspectief die een zaak, zoals het “is” toont.

De theorie van herinnering (anamnese) is de bron van het begrip van het onbewuste. Plato legt met zijn leer van de Ideeën de grondslag van het idealisme in de filosofie, dat de opvatting is dat al het werkelijke een idee van de geest is, ook elk materieel ding. De mens neemt slechts de verschijning van de dingen waar; toegang tot de wereld van het eigenlijke van de dingen, dat de idee is, kan hij bij Plato slechts krijgen door herkenning (anamnese). Het tegendeel van het idealisme is het materialisme, dat de opvatting is dat al het werkelijke een stoffelijk bestaan heeft en zo ook direct aanvaardbaar is. In de filosofie is het terug te voeren tot op Plato die de algemene begrippen (ideeën) als belangrijker en van een hogere orde beschouwt dan de bijzondere of particuliere dingen. Als men de vraag stelt: "Wat is het zijn?", dan is Plato's antwoord (het benadrukken van de werkelijkheid van universalia) kenmerkend voor het idealisme; het andere mogelijke antwoord (het benadrukken van de werkelijkheid van de dingen zelf) is het realisme. Of, om het met andere woorden te zeggen, Plato beschouwt de ideeën of begrippen als realistisch, zijn idealisme is dus in feite een begripsrealisme. Onder die naam staat het dan ook bekend.

De rol van Socrates is er in gelegen zijn leerling te helpen zich iets te herinneren. Dit is vergelijkbaar met wat de moderne psychotherapeut doet met zijn of haar patiënten. Gedurende je leven peil je de diepte om te ontdekken wat je al weet. Het gaat er om dat ons denken, de gedachtevormen de éne werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weerspiegelen. Indien wij de werkelijkheid verkeert interpreteren mogen we niet verwachten dat we op basis van deze interpretaties wel het juiste gedrag uitvoeren.

een pentagoon kan een pentagram worden getekend. In het centrum van het pentagram ontstaat een nieuw pentagoon. Het recursieproces brengt de manifestatie van de zelfgelijkvormigheid tot uitdrukking.

De schuine zijde van de octaëder is wortel2 lang (1kwadraat + 1kwadraat = 2 en daar de wortel van). De octaëder heet in de heilige geometrie het “Genererende” principe, de wortel2 transformatie. Het gaat als het ware de “grid” (de blauwdruk) neerleggen. Dit is de “core energie” van de Matrix! De wortel2, oftewel het genererende principe, is een product van de hoek van negentig graden. De hoek van negentig graden is de belangrijkste voor de overgang van de ene dimensie naar de andere. Deze hoek samen met de “eenheid”, maakt de wortel2 en in zijn essentie is dit de basis dimensie! Dit is de oh zo belangrijke hoek (winkelhaak) van de Masons! (vrijmetselaars). Alle andere hoeken zijn ondergeschikt aan deze negen(tig). Tezamen zijn ze de één: Alpha, en (negentig) is Omega.

De drie verenigende Logoi van de Esoterie:

Eenheid in	Verscheidenheid
Pythagoras		1e Logos, Monade	3e Logos, Triade	Antroposofie	Rudolf Steiner
Monade	Triade	God ----	Geest	Geestmens ----	Geestzelf (omgevormd Astraallichaam)
|	|	|	|	|	|
Tetrade	Duade	4. Lichaam ----	Zoon	Fysiek lichaam ----	Levensgeest (omgevormd Etherlichaam)
		Tetrade	2e Logos, Duade

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 46):
Zo is ons bewustzijn afkomstig van de geest of de kosmische verbeelding; de verschillende voertuigen waarin dat bewustzijn wordt geïndividualiseerd en tot zelf- of reflectief bewustzijn komt, zijn afkomstig van de kosmische substantie; terwijl fohat in zijn verscheidene manifestaties de geheimzinnige schakel vormt tussen denkvermogen en materie, het bezielende beginsel dat ieder atoom tot leven prikkelt.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 14 De vier elementen (p. 505):
Plato heeft de vier elementen volledig gekarakteriseerd toen hij zei dat zij dat waren ‘wat de samengestelde lichamen samenstelt en ontbindt’. Daarom was de verering van de kosmos, zelfs in haar laagste aspect, nooit het fetisjisme dat de passieve uiterlijke vorm en stof van een of ander voorwerp vereert en aanbidt, maar richtte zij zich altijd op het daarin aanwezige noumenon. Vuur, lucht, water en aarde waren alleen maar het zichtbare omhulsel, de symbolen van de bezielende, onzichtbare zielen of geesten – de kosmische goden, die werden vereerd door de onwetenden en eenvoudigen en die eerbiedig werden erkend door hen die wijzer waren. De waarneembare onderafdelingen van de noumenale elementen werden op hun beurt bezield door de zogenaamde elementalen, de ‘natuurgeesten’ van lagere rangen.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 11 Over elementen en atomen Vanuit het standpunt van de wetenschap en van het occultisme (p. 626):
De occultist weet waarover hij het heeft wanneer hij spreekt over ‘elementen’ en over mensen die leefden in die geologische tijdperken waarvan de duur, volgens een van de beste Engelse geologen, even onmogelijk is vast te stellen als de aard van de stof. Als hij zegt ‘mens’ en elementen, dan bedoelt hij niet de ‘mens’ in zijn tegenwoordige fysiologische en antropologische vorm, en ook niet de elementalen-atomen, die hypothetische begrippen, de entitatieve abstracties van stof in haar heel ijle toestand, zoals deze nu in de hoofden van de wetenschappers bestaan; en ook niet de samengestelde elementen van de oudheid. In het occultisme betekent het woord element altijd ‘rudiment’. Als we zeggen ‘de elementaire mens’, bedoelen we òf de voorlopige eerste schets van de mens in zijn onvoltooide en onontwikkelde toestand, dus in die vorm die nu tijdens zijn leven in de fysieke mens latent is, en slechts nu en dan en onder bepaalde omstandigheden vorm aanneemt; òf die vorm die het stoffelijke lichaam een tijdlang overleeft en die beter bekendstaat als een ‘elementaar’2. Als het woord ‘element’ in metafysische zin wordt gebruikt, betekent het, in tegenstelling tot de sterfelijke, de wordende goddelijke mens; en in fysieke zin, de ongeordende stof in haar eerste ongedifferentieerde toestand, of in de layatoestand, die de eeuwige en normale toestand van de substantie is. Deze substantie differentieert zich slechts periodiek en verkeert tijdens die differentiatie in een abnormale toestand – met andere woorden, een voorbijgaande illusie van de zintuigen.
626/627: Wat de zogenaamde ‘elementalen-atomen’ betreft: de occultisten gebruiken die benaming in een betekenis die analoog is aan de naam die de hindoe aan Brahmā geeft wanneer hij hem ANU, het ‘atoom’, noemt. Ieder elementalenatoom, bij het zoeken waarnaar meer dan één scheikundige het pad heeft gevolgd dat werd aangegeven door de alchemisten, is zoals zij vast geloven (zo niet weten) een ZIEL; niet noodzakelijk een ontlichaamde ziel, maar een jīva, zoals de hindoes deze noemen, een centrum van POTENTIËLE LEVENSKRACHT, waarin intelligentie sluimert en, in het geval van samengestelde zielen, een intelligent actief BESTAAN, van de hoogste tot de laagste orde, een vorm samengesteld uit meer of minder differentiaties. Men moet een metafysicus – en wel een oosterse metafysicus – zijn om te begrijpen wat we bedoelen. Al die atoom-zielen zijn differentiaties van het ENE en staan daarmee in dezelfde betrekking als de goddelijke ziel – buddhi – tot haar leven gevende en onafscheidelijke geest of ātman.
2) Als Plato het heeft over de irrationele, roerige elementen ‘die zijn samengesteld uit vuur, lucht, water en aarde’, bedoelt hij elementaire demonen. (Zie de Timaeus.)

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 1: 1874 –1882
Enkele vragen aan ‘HIRAF’ (p. 24,25):
Het occultisme vormt daarop zeker geen uitzondering, en bestaat uit witte en zwarte magie. Maar hetzelfde geldt voor de orthodoxe godsdienst. Wanneer een occultist een echte rozenkruiser is, is hij duizend keer zuiverder en edeler, en goddelijker, dan welke ook van de heiligste orthodoxe priesters; maar wanneer een van laatstgenoemden zich overgeeft aan de woeste demon van zijn eigen lage hartstochten, en daarmee alle kwade geesten oproept, dan juichen ze van vreugde bij het zien van zo’n perversiteit; in welk opzicht, vraag ik u, is deze orthodoxe priester beter dan de zwartste tovenaar die omgaat met de elementare ‘wachter’, of met de ‘diakka’ van A.J. Davis? In feite is er een wit en een zwart christendom, en ook witte en zwarte magie.
Madame Blavatsky over de opvattingen van theosofen (p. 77,78):
De ziel of psyche is zelf een combinatie, een consensus of eenheid van de bios, of fysieke levenskracht, de epithumia, of wellustige aard, en de phrên, [het Latijnse] mens, of het denkvermogen. Misschien moet de animus eraan worden toegevoegd. Ze bestaat uit etherische substantie, die het gehele heelal doordringt, en wordt volledig ontleend aan de wereldziel – anima mundi of het boeddhistische svabhavat – die niet geest is; ze is – hoewel ontastbaar en ongrijpbaar – in vergelijking met geest of zuivere abstractie toch objectieve stof. Door haar samengestelde aard kan de ziel afdalen en zich zo nauw met de lichamelijke aard verbinden dat ze niet toelaat dat een hoger leven enige morele invloed op haar uitoefent. Aan de andere kant kan ze zich zo nauw hechten aan de nous of geest dat ze haar invloed deelt, in welk geval haar voertuig, de fysieke mens, als een God zal zijn zelfs tijdens het aardse leven. Alleen indien zo’n vereniging van ziel en geest plaatsvindt in dit leven of na de fysieke dood, is de individuele mens als entiteit onsterfelijk. De psyche valt vroeg of laat uiteen.
Fragmenten van Mw. Blavatsky (p. 102):
De Grieken deden hetzelfde, en verdelen de périsprit in het leven en de hartstochtelijke aard, of thumos. De périsprit is dus zelf een combinatie: de fysiologische vitaliteit, bios, de begeertenatuur, epithumia, en het ideële, phrên. De périsprit is samengesteld uit de etherische substantie die het heelal vult; hij is dus afgeleid van het kosmische astrale fluïdum, dat helemaal geen geest is; want hoewel dit astrale fluïdum ontastbaar, ongrijpbaar, is, is ze vergeleken met de geest objectieve stof. Door zijn samengestelde aard kan de périsprit zelf zich tamelijk nauw verbinden met de lichamelijke natuur, om aan de morele invloed van een hoger leven te ontsnappen. Evenzo kan hij zich tamelijk nauw met de geest verenigen om deel te hebben aan zijn kracht, in welk geval zijn voertuig, de fysieke mens, als een god kan verschijnen, zelfs tijdens zijn aardse leven. Als een dergelijke vereniging van de geest en de périsprit, niet plaatsvindt, is de mens als entiteit niet onsterfelijk: de périsprit valt vroeg of laat uiteen. Plutarchus zegt dat Proserpina bij de dood het lichaam van de ziel (périsprit) scheidt, waarna laatstgenoemde een genius of daimon wordt.
103: Kapila hechtte, zoals alle oosterse filosofen, weinig belang aan de aard van de périsprit. Deze verzameling van grove deeltjes, van menselijke emanaties vol onvolkomenheden, zwakheden, hartstochten, de menselijke begeerten, die onder bepaalde omstandigheden objectief waarneembaar kunnen worden, wordt door de boeddhisten skandha’s, of groepen, genoemd, door de theosofen, ziel, door Allan Kardec, de périsprit. 488: Zoals de gezamenlijke klank van de natuur een bepaalde, enkelvoudige toon blijkt te zijn – een grondtoon die vanaf en door de eeuwigheid trilt, en die onmiskenbaar een eigen bestaan heeft en alleen voor een uitermate fijn gehoor2 waarneembaar is – evenzo blijkt de duidelijke harmonie of disharmonie van de uiterlijke natuur van de mens voor de opmerkzame beschouwer geheel afhankelijk te zijn van de aard van de grondtoon die door de innerlijke mens voor de uiterlijke wordt aangeslagen. Het is het spirituele EGO of het ZELF dat als fundamentele basis dient, en de toon bepaalt van het hele leven van de mens – dat meest grillige, onzekere en veranderlijke van alle instrumenten, en dat meer dan enig ander steeds opnieuw moet worden gestemd; alleen de stem van dit ego ligt, evenals de onder-bas bij een orgel, ten grondslag aan de melodie van zijn hele 2) Deze toon zou volgens deskundigen de middelste F van de piano zijn.
Wat is theosofie? (p. 149):
Plotinus, de leerling van de door ‘god onderwezen’ Ammonius, vertelt ons dat de geheime gnosis of de kennis van de theosofie drie graden kent – mening, kennis en verlichting. ‘Het middel of instrument van de eerste is zintuiglijk vermogen of gewaarwording; van de tweede dialectiek; van de derde intuïtie. Aan laatstgenoemde is het verstand ondergeschikt; ze is absolute kennis, gebaseerd op de vereenzelviging van het denken met het te kennen voorwerp.’ Theosofie is, bij wijze van spreken, de exacte wetenschap van de psychologie; ze verhoudt zich tot het natuurlijke, ongecultiveerde mediumschap, als de kennis van een Tyndall tot die van een natuurkundeleerling.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 2 Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Hoofdstuk 9 De Veda's en de Bijbel (p. 527):
De in de ark opgesloten dieren zijn de menselijke hartstochten. Ze symboliseren bepaalde inwijdingsbeproevingen en de mysteriën die ter herinnering aan deze allegorie bij verschillende volkeren waren ingesteld. Noachs ark rustte op de 17de dag van de zevende maand.
‘Noach is een gewijzigde vorm van Adam, zoals Mozes een gewijzigde vorm is van Abel en Seth’, zegt de kabbala,3 d.w.z. een herhaling of andere versie van hetzelfde verhaal. Het grootste bewijs daarvoor is de verdeling van de figuren in de Bijbel. Bijvoorbeeld, te beginnen met Kaïn, de eerste moordenaar, is elke vijfde man in zijn afstammingslijn een moordenaar. Zo komen daar Henoch, Irad, Mehujael, Methusael, en de vijfde is Lamech, de tweede moordenaar, en hij is Noachs vader. Als we de vijfpuntige ster van Lucifer (die haar hoofdpunt naar beneden heeft gericht) tekenen, en de naam van Kaïn onder het laagste punt, en die van zijn nakomelingen achtereenvolgens bij een van de andere punten schrijven, zullen we zien dat elke vijfde naam – die onder die van Kaïn geschreven zou staan – de naam van een moordenaar is. In de talmud wordt deze stamboom volledig gegeven, en er komen 13 moordenaars onder de naam van Kaïn te staan. Dit is geen toeval. Shiva is de vernietiger, maar ook de vernieuwer. Kaïn is een moordenaar, maar hij is ook de schepper van volkeren, en een uitvinder. Deze ster van Lucifer is dezelfde ster die Johannes in zijn Openbaring op aarde ziet vallen.

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel II, Stanza 2 De chronologie van de brahmanen (p. 80):
In Isis Ontsluierd schreven we wat we nu herhalen: ‘We zijn op het laagste punt van een cyclus en kennelijk in een overgangstoestand. Plato verdeelt de intellectuele vooruitgang van het heelal tijdens elke cyclus in vruchtbare en onvruchtbare perioden. In de ondermaanse gebieden blijven de sferen van de verschillende elementen eeuwig in volkomen harmonie met de goddelijke natuur, zegt hij; ‘maar hun delen zijn’, omdat ze te dicht bij de aarde zijn en door hun vermenging met het aardse (wat stof is, en dus het rijk van het kwade), ‘soms in overeenstemming en soms in strijd met de (goddelijke) natuur’. Wanneer die circulaties – die Eliphas Lévi ‘stromen van het astrale licht’ noemt – in de universele ether die ieder element in zich bevat, in harmonie met de goddelijke geest plaatsvinden, geniet onze aarde en alles wat daartoe behoort, een vruchtbare periode. De occulte vermogens van planten, dieren en delfstoffen sympathiseren magisch met de ‘hogere naturen’, en de goddelijke ziel van de mens staat in een volmaakte verstandhouding met deze ‘lagere’ naturen. Maar tijdens de onvruchtbare perioden verliezen de laatste hun magische sympathie, en wordt het geestelijke gezichtsvermogen van de meerderheid van de mensheid zo verduisterd, dat deze ieder begrip van de hogere krachten van haar eigen goddelijke geest verliest. We zijn in een onvruchtbare periode: de achttiende eeuw, waarin de kwaadaardige koorts van de scepsis zo onweerstaanbaar uitbrak, heeft het ongeloof als een erfelijke ziekte op de negentiende eeuw overgebracht. Het goddelijke intellect is in de mens versluierd; zijn dierlijke brein alleen filosofeert.’ En als het alleen filosofeert, hoe kan het dan de ‘ZIELENLEER’ begrijpen?
De Geheime Leer Deel II, Stanza 6 Schepping van de eerste rassen (p. 97):
97: Hoe nauwkeurig en waar is Plato’s uitspraak, hoe diepzinnig en filosofisch is zijn opmerking over de (menselijke) Ziel of het EGO, toen hij deze omschreef als ‘een samenstel van hetzelfde en het andere’. En toch, hoe slecht is deze wenk begrepen, want de wereld dacht dat werd bedoeld dat de ziel de adem van God of Jehova was. Het is ‘hetzelfde en het andere’, zoals de grote ingewijde en filosoof zei; want het ego (het ‘hogere zelf’, wanneer dat is versmolten met en opgegaan in de goddelijke monade) is de mens, en toch hetzelfde als het ‘ANDERE’, de in hem geïncarneerde engel, die hetzelfde is als het universele MAHAT. De grote klassieke schrijvers en filosofen voelden deze waarheid, toen ze zeiden dat ‘er iets in ons moet zijn dat onze gedachten voortbrengt. Iets heel ijls; het is een adem; het is vuur; het is ether; het is het meest verfijnde; het is een zwakke gelijkenis; het is een begrijpen; het is een getal; het is harmonie . . .’ (Voltaire).
276: ‘Satan of Lucifer vertegenwoordigt de actieve of, zoals Jules Baissac het noemt, de ‘middelpuntvliedende energie van het Heelal’ in kosmische zin. Hij is vuur, licht, leven, strijd, inspanning, gedachte, bewustzijn, vooruitgang, beschaving, vrijheid, onafhankelijkheid. Tegelijkertijd is hij pijn, de reactie op de vreugde van de daad, en dood – de omwenteling van het leven – satan, die brandt in zijn eigen hel, voortgebracht door de heftigheid van zijn eigen stuwkracht – de expansieve ontbinding van de nevelvlek, die zich moet verdichten tot nieuwe werelden. En terecht wordt hij telkens opnieuw weerhouden door de eeuwige inertie van de passieve energie van de Kosmos – het onverbiddelijke ‘IK BEN’ – de vuursteen waaruit de vonken worden geslagen. Terecht worden hij . . . en zijn aanhangers . . . prijsgegeven aan de ‘zee van vuur’, want in de zon (in de kosmische allegorie in slechts één betekenis), de levensbron in ons stelsel, worden zij gezuiverd (ontbonden) en gekarnd om ze voor een nieuw leven (de opstanding) geschikt te maken; die zon die, als de oorsprong van het actieve beginsel van onze aarde, tegelijk het thuis en de oorsprong van de wereldlijke satan is.’
277: De juistheid van de algemene theorie van Baissac (in Le Diable et Satan) blijkt verder uit het bekende feit dat koude een ‘middelpuntzoekende’ werking heeft. ‘Onder de invloed van kou trekt alles samen. . . . Het leven gaat in winterslaap of sterft, het denken bevriest en het vuur wordt gedoofd. Satan is onsterfelijk in zijn eigen vuurzee – alleen in het ‘Nifl-heim’ (de koude hel uit de Scandinavische Edda’s) van het ‘IK BEN’ kan hij niet bestaan. Maar ondanks dat alles is er een soort onsterfelijk bestaan in het Nifl-heim, en dat bestaan moet pijnloos en vredig zijn, want het is onbewust en inactief.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 22 De symboliek van de mysterienamen IAO en Jehova (p. 630):
Omdat Plato was ingewijd, kon hij niet geloven in een persoonlijke god – een reusachtige schaduw van de mens. Zijn benamingen ‘monarch’ en ‘wetgever van het Heelal’ hebben een abstracte betekenis die elke occultist begrijpt, die niet minder dan een christen gelooft in de ene wet die het Heelal regeert, terwijl hij tegelijk erkent dat deze onveranderlijk is.

Blavatsky, De Geheime Leer Deel III, p. 547: Metafysisch en wijsgerig is de mens samengesteld uit vier grondbeginselen en hunne drie aanzichten op deze aarde.
708: Het Aurisch ei , dat het beeld van de microkosmos binnen de Macrokosmos bevat, de Mens in het Universum.

Gottfried de Purucker, Deel I, hoofdstuk 22 van zijn boek Grondslagen der Esoterische Wijsbegeerte: We beginnen enig idee te krijgen van wat ons bij deze studie te wachten staat: hoe eenheid veelheid wordt en hoe veelheid zich weer in eenheid oplost. Let in de eerste plaats op het verschil tussen één, eenheid en vereniging. Vereniging is een verzameling dingen die nauw met elkaar zijn verbonden; eenheid is een verzameling dingen maar met een gemeenschappelijk hoofd of een gemeenschappelijke bron, de top van een hiërarchie bijvoorbeeld; terwijl een monade één is, een individu en dus ondeelbaar. We zijn een vereniging in onze vier lagere beginselen; we zijn een eenheid in onze drie hogere beginselen, onze hogere triade; en we zijn één in de hoogste drie, de hoogste triade, zo genoemd om gemakkelijk te worden begrepen. De drie beginselen die de hogere triade vormen, bestaan alle op hun eigen gebied en we voelen hun invloed omdat we er geestelijk mee in verbinding staan.

Een eigentijds curriculum
Binnen het Nederlandse onderwijsstelsel is op dit moment niet voorzien in een systematische vernieuwing van het curriculum. Hierdoor vinden noodzakelijke (vak)vernieuwingen vaak niet, te laat of te geïsoleerd plaats. Er is bovendien onvoldoende samenhang in het curriculum, zowel tussen vakgebieden als tussen onderwijssectoren. Juist het toenemende belang van de zogenoemde 21ste-eeuwse vaardigheden laat de kwetsbaarheid van het onderwijs zien. De raad pleit voor gerichte aandacht voor curriculumvernieuwing. Zowel scholen als overheid hebben hierin een rol.

Weg met Schnabeltjeskrant of Voorstellen van de commissie-Schnabel zijn verzameling holle retoriek (Ton van Haperen de Volkskrant 29 januari 2016, p. 20):
Met de commissie-Schnabel gaat het van meet af aan mis. Volgens de staatssecretaris leidt het onderwijs van vandaag op voor banen van vroeger. Vanuit die stelling formuleert hij de opdracht voor de commissie: wat heeft een leerling in 2032 nodig? Gevolgd door een bijzondere procedure: Iedereen die zich aangesproken voelt, mag een antwoord insturen. Schnabel en zijn 'platform 2032' zetten de inzendingen om in een advies.
Dat is vreemd. Een nieuw curriculum voor leerplichtige kinderen is geen kwestie van 'u vraagt en wij draaien', maar een halszaak van de democratische rechtsstaat. Een politieke kwestie. Algemene vorming leidt niet op tot banen voor later, maar voedt op tot burger van nu. Aan de hand van relevante kennis van dat moment. Denk aan de stelling van Pythagoras, de Franse Revolutie, literatuur uit Nederland en de rest van de wereld, dat soort zaken. Een gedisciplineerde omgang daarmee resulteert in leerbaarheid tot aan de dood.
Tot slot is ook de keuzevrijheid voor scholen in 'wat' zij onderwijzen niet handig. Alle kinderen in Nederland horen ongeveer hetzelfde te leren. Vanwege de maatschappelijke cohesie. Burgers kunnen alleen beschaafd met elkaar omgaan als ze elkaar verstaan. En je verstaat elkaar als je een referentiekader deelt. Het is de taak van de algemene vorming dat referentiekader aan te brengen. Zo leer je burgerschap. Op school.

Leren nadenken of Baby's vriezen dood aan de grens en wij maken ons druk over bonnetjes (Asha ten Broeke Volkskrant18 december 2015 p. 22):
Naast het Teeven-debat bestond die deze week ook uit het 4387ste hippe onderwijshervormende idee du jour. Alle basisscholieren moeten leren een computer te programmeren. In allerlei beroepen is dat nodig, van modeontwerper tot appbouwer, stelde oud-eurocommissaris Neelie Kroes enthousiast. 'Coderen is de nieuwe manier van schrijven, de nieuwe manier van rekenen.'
Nu wil het toeval dat ik gehuwd ben met een programmeur, die verrassend genoeg meteen begon te mopperen op dit voorstel. Programmeertalen verouderen zo snel dat het zinloos is ze al op jonge leeftijd te onderwijzen. Bovendien wordt de manier waarop we met computers praten juist steeds simpeler en visueler: in DOS moest je nog in code tegen je pc praten om vanaf een floppy een spelletje te spelen, tegenwoordig kun je een app in elkaar klikken en slepen zonder een regel programmeertaal te tikken.
Wat volgens mijn lief wel nodig is, als je van kinderen goede programmeurs in spe wilt maken: leer ze redeneren. Een groot probleem in kleine stukjes verdelen. Zoeken naar alternatieve verklaringen en oplossingen. Leer ze, kortom, goed nadenken.
Hoe goed zou het zijn als we bij ingewikkelde vraagstukken als de vluchtelingencrisis niet meer als een konijn in de koplampen bevriezen en gaan zitten wachten tot de monstertruck over ons pluizige staartje rijdt. Als we zouden zeggen: nou, mensen, we gaan het probleem eens rustig en rationeel van alle kanten bekijken. Want dat er baby's doodvriezen aan de grens van Fort Europa, dat is een probleem dat we met goede wil en helder nadenken kunnen oplossen.
Niet gejokt. Geen fabeltje.

Filosofisch kwintet 8 juli 2018 NPO1
De kloof tussen rijk en arm wordt groter en de macht van de superrijken groeit en groeit. Wat betekent dit voor onze kansen en de kansen van onze kinderen?
‘Het is 2050. De meeste van onze kinderen hebben het niet beter gekregen dan wij, maar slechter. We leven in een wereld waarin superkapitaalkrachtige multinationals de dienst uitmaken.’ Het toekomstscenario waarmee Philipp Blom de uitzending opent is behoorlijk somber.
Politiek filosoof Tamar de Waal ziet de toenemen, ook in bijvoorbeeld het onderwijs. ‘We zien een afname van kansengelijkheid. Het nest waarin je geboren wordt maakt veel uit voor de kansen die je krijgt.’ Politicoloog Joshua Livestro herkent de ontwikkeling. Livestro zelf kon als kind uit een arbeiderswijk naar een gymnasium. Maar inmiddels is afkomst belangrijker geworden dan talent. Niet iedereen kan bijvoorbeeld bijlessen betalen. ‘Het idee dat hard werken en goed studeren ervoor zorgen dat je het beter hebt dan je ouders staat onder druk. Dat is schadelijk voor het geheel van de samenleving.’
Historicus Bas van Bavel stelt dat het gevaar zit aan de kant van vermogensongelijkheid. ‘ 0,01 procent van de wereldbevolking heeft honderden miljarden in handen.’ Met veel vermogen is het volgens Van Bavel makkelijk om invloed te verwerven via politiek en media. ‘Bij de Brexit heeft Rupert Murdoch zijn politieke invloed gebruikt om te sturen.’ Joshua Livestro: ‘In Amerika is die dystopie al werkelijkheid geworden met grote bedrijven die de politieke praktijk drijven.’
‘We hebben politici nodig die zeggen dat inkomen en kapitaal vergelijkbaar worden belast.’
Joshua Livestro wil een ‘jubelend tegengeluid’ geven. ‘Kijk naar de wereldwijde ontwikkeling van de afgelopen vijftig jaar waarbij miljoenen mensen uit abjecte armoede zijn opgeheven naar een betere levensstandaard.’ Volgens Van Bavel komt dat overigens niet door de markteconomie. ‘Wij zijn welvarend geworden in de periode dat wij de markteconomie naar de achtergrond hebben weggedrongen, met al onze corporaties en associaties.’ Daar ligt wat hem betreft hoop voor de toekomst: ‘Laten we ons weer kleinschalig organiseren met coöperaties en een boerenleenbank.’

VPRO boeken 8 juli 2018 NPO1 (herhaling 18 maart 2018):
Esther Gerritsen volgt in haar nieuwe boek De Trooster het verhaal van de conciërge parallel aan het lijdensverhaal van Christus. Ze ontleedt de relaties tussen mensen, de verwachtingen en belangen die daarbij spelen en stelt de vanzelfsprekendheid der dingen ter discussie.

Erfbelasting (Esther Gerritsen Volkskrant 7 juli 2018 Zaterdag p. 2):
Politiek econoom Piet Rietman kwam deze week in de Volkskrant met een paar ideeën om daar iets aan te doen. Bijvoorbeeld de erfenissen zwaarder belasten, om met de opbrengsten belasting op arbeid te verlagen. En hij is niet de enige econoom die daarvoor pleit. Zie ook het recent verschenen boek Voor wie is de erfenis van Flip de Kam en Paul de Beer.
En de erfbelasting wordt al zo gehaat.
We hebben natuurlijk sowieso een hekel aan belasting. Terwijl het een prima manier is om de kosten van onze maatschappij te verdelen. En wie veel belasting betaalt, is eigenlijk al financieel gezegend genoeg. Mijn grootvader zei altijd graag: ik wou dat ik veel belasting moest betalen.
We geven alles door aan onze kinderen, onze liefde, onze pijn, onze verhalen, onze geschiedenis, onze spullen en ons geld.

Alleen in de VS is de vermogensongelijkheid groter dan in Nederland. Tijd voor actie (Piet Rietman Volkskrant 4 juli 2018):
In de bij de OESO aangesloten landen – een verzameling van welvarende westerse economieën –verdienen de 10 procent rijkste huishoudens 24 procent van het inkomen maar bezitten 52 procent van het vermogen. In Nederland verdient die 10 procent nagenoeg evenveel inkomen, 25 procent, maar bezit 68 procent van het vermogen. Alleen in de VS is dat hoger, namelijk 79 procent. Verklaringen liggen in pensioenvermogens en in ruime mogelijkheden om een eigen woning te financieren.

Follow the money (mail 7 juli 2018):
Ooit heette het ministerie van Sigrid Kaag het ministerie voor ‘Hulp aan ontwikkelingslanden’. Later - aanvang jaren ’70 - ging het ‘Ontwikkelingssamenwerking’ heten. Tegenwoordig heet het ministerie Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Minister Sigrid Kaag is daar de baas. De minister gaf onlangs antwoorden op Kamervragen die gingen over onze artikelen over de Dutch Trade and Investment Board (DTIB).
Door ons onderzoek naar deze publieke private samenwerking ontdekten we hoezeer er binnen deze organisatie voor de belangen van grote bedrijven wordt gelobbyd. Kaag (D66) vond helemaal niet dat er sprake was van handig lobbywerk, maar van ‘samenwerking’. Uit ons nieuwste artikel blijkt op welke wijze ontwikkelingssamenwerking de afgelopen 14 jaar werd geannexeerd door handelsbelangen van grote ondernemingen. De hulp aan minder ontwikkelde landen is omgevormd tot een subsidiepot voor grote Nederlandse bedrijven die in verre landen actief zijn. Je vraagt je af waarom het woord ‘ontwikkelingssamenwerking’ nog in de naam van het ministerie zit. Laat dit kabinet het departement van Kaag zijn echte naam geven: het ministerie voor Exportsubsidie.
Eric Smit & Arne van der Wal

'Je kunt het onderwijs niet aansturen als een centraal geleide economie' (Rik Kuiper De Volkskrant 4 juli 2018 p. 6-7):
Er is ‘gebrekkig inzicht’ in de inkomsten en uitgaven van scholen, concludeert de Onderwijsraad. Dat moet beter, al mag het niet ten koste gaan van de vrijheid van scholen.
‘Geef scholen één zak met geld…
Scholen kunnen die vrijheid niet aan, zeggen de critici. Bestuurders zouden liever pronken met geldverslindende onderwijsvernieuwingen dan dat ze het personeel een keer fatsoenlijk betalen. En dat budget voor conciërges geven ze liever uit aan iPads.

‘Lumpsumfinanciering werkt averechts’ (Jack Balhan De Volkskrant 5 juli 2018, p. 26):
Toen minister Jo Ritzen in 1991 de lumpsumfinanciering instelde in het middelbaar beroepsonderwijs waardoor besturen en directies van scholen zelf de buit mochten verdelen, waren de eerste maatregelen het eigen salaris uit de schaalsystematiek halen en verhogen tot de balkenendenorm, het permanent uitdijen van allerhande staffuncties, het inhuren van dure bureaus voor advies, leerstof- en toetsontwikkeling en het bouwen van indrukwekkende onderwijspaleizen.
Dat moest ergens van betaald worden. De schalen 11 en 12 voor de leerkrachten werden afgeschaft, nu kom je niet verder dan schaal 10.

Lumpsum: zegen of paard van Troje? (Hans Duijvestijn 1 juli 2013):
Schoolbesturen beginnen te ontdekken dat ze met de lumpsum het paard van Troje hebben binnengehaald. Helaas worden de nadelen ervan nu afgewenteld op het onderwijs. De schooldirecteur weet allang dat hij met de invoering van de lumpsum niets is opgeschoten. Jazeker, hij en de onder zijn verantwoordelijkheid opererende professionals worden in toenemende mate centraal en top-down ‘geregeerd’ door het eigen stichtingsbestuur en in het verlengde hiervan door de medewerkers van de centrale bestuursbureaus. Het inspirerende schoolhoofd is mede door deze nieuwe leemlagen getransformeerd tot vooral gehoorzaam uitvoerend medewerker wiens eigen mening weinig ter zake doet.

LUMP SUM FINANCIERING (Esther Hageman Trouw 19 juni 1996):
“Wat het rijk met de ene hand geeft, neemt het rijk met de andere hand terug”, zegt een MBO-directeur. “Vroeger zou je een groep met 33 leerlingen onmiddellijk splitsen”, zegt een directeur in het voortgezet onderwijs. “Nu wacht je tot het allerlaatste moment.”
Management consultant Moret, Ernst & Young onderzocht dertig MBO-scholen en rapporteerde dat bijna één op de drie over 1994 een financieel negatief resultaat boekte. Een op de veertien scholen heeft ook geen eigen vermogen om dat op te vangen. Een onvoldragen rapport, gaf minister Ritzen als commentaar. Hij laat nu een nieuw onderzoek doen. Uit het voortgezet onderwijs kwamen de eerste protesten over de nieuwe stijl van financieren half mei los: bij sommige scholen scheelt het vijf procent inkomsten.
Het is net als met een kikker die je in een pan koud water op een vuurtje langzaam verhit, zeggen Holster en Roeleveld. Die kikker laat zich gedwee koken. Een kikker die in een pan kokend water wordt gegooid, springt er meteen uit. Roeleveld: “Je vergroot de klassen niet in één stap van 25 naar 35 leerlingen. Die klas wordt elke keer een beetje groter, telkens om een andere reden. En je bent allemaal op jacht naar een manier om het te voorkomen. Je loopt je druk te maken over vreemde vragen, die allemaal met geld zijn verbonden. Zijn de gangen hier niet een beetje breed? Hebben we niet veel gangen in het gebouw? Kleine dingetjes hebben enorme financiële gevolgen.”
“De VVO, de vereniging voor het management in het onderwijs, liet laatst nog weer eens een ferm geluid aan Ritzen horen. Zijn reactie was heel kenmerkend. 'Ritzen gaf aan, zich te storen aan de agressieve toon van de VVO', las ik in het verenigingsblad. Kom nou toch man, denk ik dan.”

Leren zonder feiten is een gevaarlijke illusie (Volkskrant 15 september 2015 p. 23): De visie van het Platform Onderwijs 2032 is doordrenkt van economisch nutsdenken en gaat voorbij aan belangrijke wetenschappelijke inzichten.
Jurjen van Helden en Harold Bekkering schreven het boek De lerende mens.
Het leren van een tweede taal vanaf groep 1 heeft uiteenlopende reacties opgeleverd. De cognitieve psychologie geeft krachtige argumenten voor het vroeg aanbieden van een tweede taal. Niet vanwege het economische nut van Engels als tweede taal, en de concurrentiepositie in de toekomst, zoals het Platform Onderwijs 2032 het advies motiveert. Leerpsychologisch is het wezenlijker dat een vreemde taal het model van de wereld verrijkt en net zoals artistieke vakken een nieuwe wereld opent voor kinderen.
Dat is ook van belang om 'vaardig, waardig en aardig' te kunnen zijn. De filosofe Martha Nussbaum ijvert ervoor om de geesteswetenschappen, waaronder taal, op school hoger op de agenda te zetten om zo de andere werelden voor kinderen te openen. Dit helpt hen om zich te verdiepen in andere standpunten, culturen en ermee in conversatie te gaan.
Dit is in overeenstemming met het cognitief psychologische idee dat een rijker model van de (internationale) wereld je in staat stelt om je die wereld eigen te maken. Overigens geldt dat voor vrijwel iedere tweede taal en niet alleen Engels. Wij beweren dat het leren van EEN tweede taal op vroege leeftijd positieve effecten heeft op latere leeftijd (en daarvoor bestaan goede bewijzen).
Tot slot de rol van de leerkracht versus de rol van de iPad. Voorzitter van het Platform, Paul Schnabel, zegt tegen RTL Nieuws op 1 oktober: 'Dus als je zegt: kids moeten goed Engels leren uitspreken, dan is het niet noodzakelijk dat de juf dat kan. Zo'n apparaat kan je dan prima corrigeren. Dat helpt natuurlijk. Die ontwikkelingen zijn fantastisch, dat daar hulp bij kan worden geboden. De juf is dan wel begeleidend, maar hoeft niet per definitie zelf een native speaker te zijn.' Ook het Platform Onderwijs 2032 ziet het belang van de docent afnemen door de inzet van ict.
Hier kunnen we kort over zijn. Het hebben van een goede docent is en blijft essentieel, juist vanwege de grote rol van sociaal leren bij het vormen van ons model van de wereld. Dat geldt voor vreemde talen en al het andere leren. Ict kan de docent goed ondersteunen, maar nooit compenseren voor het gebrek aan een goede docent. Mensen leren van nature nu eenmaal het meest van mensen.

Jurjen van Helden en Harold Bekkering boek De lerende mens.
Cito-toetsen bij kleuters, het mandaat van de leerkracht en de rekentoetsvoor middelbare scholieren: als het gaat om onderwijs en leren telt onsland zeventien miljoen experts. Dit boek brengt op toegankelijke en vaak vermakelijke wijze de nieuwste inzichten over het menselijk leren in kaart en wijst de richting waarin het onderwijs zou moeten gaan.Leren is de manier om je leven te verrijken. De maatschappij verwacht dat we bezig zijn met lifelong learning, oftewel een leven lang leren, en dat is ook wat we zelf willen. Maar hoe leert de mens eigenlijk en past de inrichting van het huidige onderwijsstelsel daar wel bij? Over dat onderwerp gaat De lerende mens. Neurowetenschappers Van der Helden en Bekkering schetsen belangrijke inzichten over de lerende mens, beginnend bij Plato en Nietzsche en eindigend bij de meest recente neurowetenschappelijke onderzoeken. De auteurs laten zien hoe belangrijk menselijke autonomie en sociale verbondenheid zijn voor optimaal leren. Zij wijzen op blinde vlekken in de educatieve praktijk van bijvoorbeeld taal en rekenen, maar ook van sociale interactie, en bieden concrete handreikingen voor de innovatieve docent en voor jonge ouders. De toekomst van het onderwijs ligt volgens de auteurs in het idee dat alle zintuiglijke waarnemingen (beeld, beweging en gevoel) cruciaal zijn bij het leren.Jurjen van der Helden is docent en onderzoeker aan Saxion hogeschool op het gebied van sociaal-menselijk zorggedrag. Harold Bekkering is hoogleraar cognitieve psychologie en hersenwetenschapper.

'Niemand weet wat nuttig zal zijn' of 'De universiteit is geen supermarkt' (interview met Stefan Collini Volkskrant 3 september 2015 p. 25):
De Britse hoogleraar Stefan Collini schreef een spraakmakend boek over wetenschap als erfgoed en de functie van de universiteit. 'Louter rendement eisen leidt tot kortsluiting.'
Internationaal is zijn boek What Are Universities For? een bestseller en eerlijk gezegd is Stefan Collini, hoogleraar literatuurgeschiedenis in Cambridge, daar zelf nog dagelijks verbaasd over. Goed, in een snel veranderende wereld bestaat er zeker aan de universiteiten een groeiend gevoel van crisis, al was het maar omdat er heel snel heel veel verandert.
Maar zijn boek, zegt hij, was toch voornamelijk een scherpe kritiek op de in zijn ogen onzalige manier waarop in zijn vaderland Engeland de universiteiten de laatste jaren in de tang zijn genomen door de conservatieve regering. Welke misvattingen zijn dat?
'De belangrijkste is dat universiteiten er zouden zijn voor de huidige studenten en wetenschappers. Een dienstverlener die behoeften van consumenten hier en nu bevredigt.'
Denken over wetenschap, zegt u, is in feite te vergelijken met denken over kinderopvang, kraamzorg, musea, cultureel of nationaal erfgoed. Hoe moet ik dat begrijpen?
'Cruciaal bij al die sectoren is dat ze het individuele overstijgen. Ook als ik zelf geen kinderen heb of wil, wil ik niet in een land wonen waar vrouwen op straat moeten bevallen. En ook als ik niet zelf aan een universiteit zal studeren, wil ik wel dat ze er zijn. Het is een kwestie van beschaving en collectiviteit.'

Neurowetenschap heeft slechts de schijn van vooruitgang (Leon de Bruin Volkskrant 9 juni 2015 p. 20):
Berust de 'vooruitgang' in de neurowetenschappen wel op gedegen wetenschappelijk onderzoek?
Dit alles leidt tot een enorme verspilling van tijd en geld. Niet alleen in de neurowetenschappen, maar ook in de biomedische wetenschap in het algemeen. Bovendien roept het allerlei ethische vragen op, bijvoorbeeld over het gebruik van proefdieren in wetenschappelijk studies. Doordat deze studies vaak een te lage power hebben en de kans dat ze een daadwerkelijk effect aantonen minimaal is, worden veel proefdieren helemaal voor niets opgeofferd.
Toegenomen prestatiedruk
Statistisch gezien kan het power-probleem vrij gemakkelijk worden opgelost, bijvoorbeeld door de onderzoekspopulatie te vergroten. Het probleem wordt echter in stand gehouden en versterkt door allerlei vormen van vooringenomenheid ('bias') die veel moeilijker zijn aan te pakken: toegenomen publicatiedruk, het niet publiceren van negatieve resultaten, selectieve data-analyse, belangenverstrengeling, et cetera. En dit alles hangt weer samen met de sterk toegenomen prestatiedruk in de academische wereld.
De laatste decennia is veel geschreven over de enorme vooruitgang in de neurowetenschappen. Het wordt hoog tijd eens grondig uit te zoeken in hoeverre deze vooruitgang nu op gedegen wetenschappelijk onderzoek berust. Niet voor niets luidt het eerste principe van de Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening: 'Wetenschappelijke activiteiten geschieden met zorgvuldigheid. Toenemende prestatiedruk mag daaraan geen afbreuk doen.'

====

Jiddu Krishnamurti (Religie, Bodhisattva Pad, Mind-body dichotomy, Complementariteit, Geest en Lichaam, Zelfregulering, Akasa)

Krishnamurti’s ‘keuzeloos gewaarzijn’ (Ingmar de Boer juni 2021, p. 83-89):
Inleiding Het begrip keuzeloos gewaarzijn, choiceless awareness, vormt de kern van het denken van Jiddu Krishnamurti. In het nu volgende artikel wil ik dit begrip graag verder uitlichten1. De bredere probleemstelling achter dit artikel is: kunnen we precies dit thema van ‘keuzeloos gewaarzijn’ elders terugvinden in het theosofisch gedachtegoed? Het wereldbeeld van Annie Besant en Charles Webster Leadbeater fungeert in het algemeen vaak als het gedachtegoed van de Theosophical Society (Adyar) (TS), hoewel we ons daarvan soms niet zozeer bewust zijn. Hun ideeën worden door veel theosofen als referentiekader (Frame of reference) gebruikt. Verder was hun terminologie gangbaar in de omgeving waar Krishnamurti opgroeide, en een beschouwing vanuit deze invalshoek kan daardoor wellicht extra interessant zijn.

Jiddu Krishnamurt Wat Is Waar over waarheid en leven
Hoofdstuk 4 Aanpassing doodt elk initiatief.
Er wordt ook voortdurend druk op je uitgeoefend om je aan te passen aan de gewoonten van de samenleving. Dat gebeurt via de literatuur, via de publieke opinie, via het beroep dat je uitoefent om in je levensonderhoud te voorzien en via een opvoedingssysteem waarin de industrie van het examen doen je klaarstoomt om de rest van je leven op een kantoor te zitten. Er bestaan talloze verkeerde en onzinnige gewoonten en tradities, waaraan je je steeds maar weer aanpast en die het tot stand komen van een creatieve manier van leven in de weg staan. Die aanpassing geeft je onvermijdelijk een verkeerd idee van de rol van je persoonlijke voorkeuren, met het gevolg dat je op het terrein van het denken en voelen doet zoals anderen doen, terwijl je als een wilde te keer gaat in de wereld waarin je door wedijver je iets toe moet eigenen.

Vrede en oorlog (Jiddu Krishnamurti The Theosofist november 1926):
226: Ik denk dat de meesten van jullie, die hebben gestudeerd, rond gekeken en nagedacht, zich zullen realiseren dat ieder land iets bijzonders en eigens heeft dat het door wil geven aan anderen die bereid zijn tot begrip en sympathie. Als je naar een oude kerk of naar een oudheidkundig museum gaat waar antieke dingen bewaard worden en je kijkt naar een mooi mozaïek en je ziet hoe ingewikkeld het in elkaar zit, dan ben je toch verbaasd dat iemand zo veel moeite heeft gedaan, zo veel tijd er aan heeft gegeven, zo veel energie, aan iets dat kan vergaan en verdwijnen.
228: Dat is een manier van ernaar kijken – het militaire gezichtspunt:
“Ik heb de macht en jij moet mijn beschaving aannemen zoals ik die wil geven.” Mijn vriend ging door met uitleggen dat beschaving een manier is van alleen maar zaken doen. Hij wilde dat de mensen winkels, auto’s en al die andere dingen hebben die noodzakelijk zijn voor een lelijke beschaving. Ik vroeg hem of hij dacht dat beschaving alleen maar de uiterlijke schijn van kleren, manieren en oppervlakkige verfijning inhoudt. Hij antwoordde dat beschaving voor een groot deel afhangt van het oppervlakkige en dat je eerst de uiterlijke schijn moet hebben voordat je in staat bent tot iets innerlijks. Het is moeilijk argumenteren met een militair, maar omdat ik pacifistisch van aard ben ging ik direct naar het andere uiterste en we debatteerden en debatteerden, omdat ik wou dat hij mijn gezichtspunt zou zien en hij wou dat ik ging zien dat dingen alleen kunnen veranderen door te doden.
229: Wat is er praktischer? Een oorlog aangaan of het veranderen van je houding tegenover het leven? Is het wijzer om elkaar te doden of om vrienden te zijn? Wat is begrijpelijker, eenvoudiger en makkelijker? Jullie moeten dat probleem oplossen; je moet er een vastbesloten idee over hebben en het niet overlaten aan politici. Je moet over die dingen nadenken – of oorlogen noodzakelijk zijn, of zij door moeten gaan, of zij het juiste medicijn zijn voor onze tegenwoordige kwalen, of dat we een absolute vrede en rust moeten nastreven, wat uiteindelijk een verandering van innerlijk inzicht inhoudt.
230: Het probleem dat ieder land en ieder individu onder ogen moet zien is dit: werken we voor de vervolmaking van het geheel of voor de vervolmaking van één; werken we voor het geluk van een zeker individu of voor het geluk van het geheel; willen we dat de hele wereld zich naar een bepaald doel beweegt, of dat slechts één land vooruitgaat en de rest achter blijft? Het is een individueel probleem dat ieder van jullie voor jezelf moet oplossen; en daarom moet je die innerlijke verandering ondergaan die een ware christen van je maakt die echt vriendelijk is; dan zul je niet meer voortdurend geconfronteerd worden met ontelbare problemen die je niet op kunt oplossen.

Het Pad – Zelfgeleide evolutie (Armin Zebrowski Sunrise sep/okt 2005):
Het moeilijkste is om in te zien dat alles lijdt.’ In zijn eerste prediking, bekend als ‘het in beweging zetten van het wiel van de Wet’, onderwees hij de vier edele waarheden:
Er is lijden.
Het lijden heeft oorzaken.
De oorzaken van het lijden kunnen worden weggenomen.
Er zijn welomlijnde wegen om dit te doen.
Met het beschrijven van deze wegen gaf de Boeddha duidelijk een pad aan dat ieder mens kan gaan, en zei:
Waarlijk, monniken, dit is de edele wijsheid van het beëindigen van het lijden, dat wordt bereikt door het verlangen volledig op te geven; door afstand te doen van wereldse dingen, ze te verzaken; door het afwijzen en zich bevrijden van dit hunkeren. Dit, monniken, is inderdaad de edele waarheid betreffende het pad dat voert naar de vernietiging van het lijden. Het is het Achtvoudige Pad; het leert ons juist begrip, juiste instelling, juist spreken, juist handelen, juiste manier om in zijn levensonderhoud te voorzien, juiste inspanning, juiste herinnering, en juiste meditatie.

Op weg naar het eeuwige (Radha Burnier Theosofia augustus 2005, p. 131-134):
Spijtig genoeg heeft de nieuwe denktrant in de Europese Unie nauwelijks invloed gehad op de ontwikkelingslanden, waar het verdienen van buitenlandse deviezen dringend noodzakelijk geacht wordt. Intensieve veehouderij is wijdverbreid in Azië, Afrika en andere gebieden ter wereld. De Indiase pluimveeteelt is op drie na de grootste ter wereld en ongeveer honderd twintig miljoen kippen worden er gehouden en getransporteerd onder de ergst mogelijke omstandigheden, zonder dat de geringste aandacht wordt besteed aan de redelijkheid van hervormingen die in Europa ingevoerd worden. Deze ‘industrie’ zal misschien pas gedwongen worden tot een nieuwe kijk op de situatie als bij de consument als reactie daarop gevaarlijke ziekten uitbreken.

‘Mensen iets laten ervaren van een leven zonder angst’ (Fokke Obbema interviewt Jo Vonck Volkskrant 15 juni 2020 p. 16-17):
Wat is voor u een zinvol leven?
‘Je talenten benutten. Laat je door niets weerhouden. Ik geloof niet dat je er voor anderen bent. In mijn optiek ben je die ander. Treed die dus liefdevol tegemoet. Ik ben slechts een stukje van de evolutie, volgepropt met de ervaringen van de doden en de levenden. Als er eentje niet was geboren, bestond ik niet in deze vorm. Ik ben een product van de mensen die voor me leefden en de mensen die om me heen hebben geleefd en nog leven. Ik ben dus de ander.’
Wat er toen gebeurde was onbeschrijflijk: de tijd, mijn gedachten, al mijn oordelen verdwenen – mijn ego knalde uit elkaar, alles was logisch en transparant voor me. Alles leefde en zou blijven leven door de anderen – je bent de ander, de ander is jou. Het is allemaal eeuwig leven, een keten die zich eindeloos voortzet. Dus Nicole zou nooit doodgaan, want ze zou voortleven in mij, onze kinderen en in iedereen die haar kende. Ik zag het haarscherp, ook hoe ver verwijderd van deze waarheid we plegen te leven.’
Je ego is angst, dat weerhoudt je van fris, liefdevol en creatief denken. In het eenheidsbewustzijn zoals ik dat heb ervaren, ontbreekt die angst geheel. Mensen iets daarvan laten ervaren, dat is mijn grote missie.’

Law, Not War (Colin van Heezik interviewt Ben Ferencz de Volkskrant 4 mei 2019, katern Zaterdag p. 2-5):
Als onderzoeker van oorlogsmisdaden bezocht Ben Ferencz concentratiekampen. Deze ‘blik in de hel’ bepaalde de rest van zijn leven. Zijn inzet en eigenwijsheid hielpen het internationaal recht vooruit. Ferencz is de enige nog levende aanklager van de Neurenbergprocessen en werkt nog elke dag.
In het Nederlandse tijdschrift Nexus uitte hij in april felle kritiek op president Trump.
John Bolton, de nationale veiligheidsadviseur van Trump, noemt het Hof zelfs ‘illegitiem’ en zegt dat de VS het nooit zullen erkennen.’
In het Nederlandse tijdschrift Nexus vergeleek u president Trump met generaal Ohlendorf, een van de 22 nazi’s die u in Neurenberg berechtte. Waarom?
‘Toen Trump zijn eerste toespraak hield voor de VN, zei hij over Noord-Korea: ‘Als jullie ons bedreigen, zullen we jullie volledig vernietigen: we will totally destroy you.’ Ik dacht: ben je gek geworden? Hoe vernietig je een totaal land en zijn volk? Dat is wat de Duitsers met de Joden deden. Gooi je er een atoombom op? Waar heb je het over? Ik dacht aan Ohlendorf, die we in Neurenberg ter dood veroordeeld hebben. We hebben hem opgehangen voor wat Trump dreigde te doen met Noord-Korea. Ik zag Trump en ik dacht: you’re Ohlendorf!’
Onder Obama werd het Hof niet gedwarsboomd, er werd zelfs samengewerkt. Bolton en Trump zien het het liefst verdwijnen. Het is een treurige tijd. Ik heb lang gewacht op dat Hof, vanaf mijn 27ste. Ze vroegen me het slotpleidooi te houden tijdens de eerste zaak, ik was toen 92.’

‘Het moet op 4 mei ook gaan over de doden in Indonesiё’ (Sander van Walsum de Volkskrant 3 mei 2019 p. 8-9):
Volgens Eduard Steinmetz, nazaat van Indische notabelen, heeft Nederland in aanloop naar de oorlog met Japan ‘onvergeeflijk geblunderd’ in Indonesië. Met veel slachtoffers tot gevolg. ‘Maar de twee minuten stilte op 4 mei gelden niet voor de miljoenen Indonesiërs én Nederlanders die daar zijn gestorven.’
‘Onvergeeflijke blunders’
‘Vooralsnog gaan we niet veel verder dan: het is daar een beetje uit de hand gelopen. Daarmee zeggen we eigenlijk dat we een béétje fout waren. Maar het Nederlands gouvernement was niet een béétje fout, het heeft politiek én militair onvergeeflijke blunders begaan. En de mensen die daarvan het slachtoffer zijn geworden, Indonesiërs én Nederlanders, zullen zaterdagavond opnieuw niet, of zonder passende context, worden gememoreerd.’

Vrijheid, orde, spanning, rechtvaardigheid (Asha ten Broeke de Volkskrant 3 mei 2019, p. 25):
‘Ik moet bekennen dat ik de laatste paar jaar erg teleurgesteld ben in de gematigde witte’, schreef Martin Luther King meer dan vijftig jaar geleden in een brief vanuit de gevangenis in Birmingham. ‘Ik ben bijna tot de betreurenswaardige conclusie gekomen dat het grote struikelblok voor de Negro op zijn weg naar vrijheid niet de (...) Ku Klux Klanner is, maar de gematigde witte, die meer verknocht is aan ‘orde’ dan aan rechtvaardigheid; die liever een negatieve vrede heeft die door de afwezigheid van spanning gevormd wordt dan een positieve vrede die in rechtvaardigheid bestaat.’
Het is een wonderlijk gematigde reflex: je drukker maken over dat alles gezegd mag worden dan over wat er precies wordt gezegd. Het vrije woord moet ten koste van alles en iedereen worden verdedigd, ook als het geen moment in gevaar is.
Is het helend om van mensen van kleur te vragen of ze racisten proberen te begrijpen? Is het fair Eltahawy te verwijten dat ze geen lezing wil geven op een plek waar haar menselijkheid in twijfel is getrokken? Is het aan degenen die geen racisme of moslimhaat hoeven vrezen om vanuit die veilige positie voor nabijheid te pleiten? Hoever wil je gaan in je toewijding aan een negatieve vrede?
In zijn Birmingham-brief, die iedereen trouwens helemaal zou moeten lezen, schrijft King: ‘Ik had gehoopt dat de gematigde witte zou begrijpen dat de hedendaagse spanning in het Zuiden een noodzakelijke fase is in de overgang van een schadelijke negatieve vrede, waarin de Negro passief zijn onrechtvaardige situatie aanvaardde, naar een wezenlijke positieve vrede, waarin alle mensen de waardigheid en waarde van de menselijke persoonlijkheid zullen eerbiedigen. Eigenlijk zijn wij (...) niet degenen die de spanning creëren. We brengen alleen maar de al bestaande, verborgen spanning aan de oppervlakte. We leggen haar bloot, waar ze gezien kan worden en waar er wat mee gedaan kan worden.’

Jiddu Krishnamurti Als een wit zeil op de blauwe zee
Met de selectie in dit boek wordt de lezer op intensieve wijze ingeleid in het gedachtengoed van Krishnamurti. Als een wit zeil op de blauwe zee - Het mooiste van Krishnamurti is niet alleen bedoeld voor hen die al eerder kennismaakten met deze spirituele wijze, maar is ook ‘een Krishnamurti om mee te beginnen’; de ideale introductie tot zijn werk.

Het individu, de maatschappij en transformatie (P. Krishna TheoSofia augustus 2008):
Aangezien het denken ontstaat als reactie van de herinnering, is het daarom ook het voornaamste instrument voor het kleuren van onze waarnemingen. Dus enerzijds gebruiken we het denken om met elkaar te communiceren en ook om te verkennen, te ontdekken wat werkelijkheid kan zijn, wat de waarheid kan zijn; anderzijds is dit instrument zelf een factor die kleuring geeft. Als we eraan gehecht zijn en ons niet bewust zijn van de beperkingen ervan, dan wordt het een factor die verdeeldheid tussen ons zal veroorzaken. Daarom zei Krishnamurti, “Accepteer niet zomaar alles wat ik je vertel.” Het heeft geen waarde om zomaar een of andere bewering aan te nemen of te verwerpen. Dit zijn twee tegengestelde maar even onbegrijpelijke reacties op een bewering. Omdat, als ik luister naar wat jij zegt of wat een of ander boek zegt en ik het ermee eens ben, dat niets anders betekent dan dat het is wat ik zelf al als mijn herinnering bewaar. En wat het zegt komt overeen met de mening die ik al heb. Als ik het er niet mee eens ben en het daarom verwerp, dan komt het niet eens in mijn bewustzijn binnen. Het betekent slechts dat het iets uitdrukt dat tegengesteld is aan datgene waaraan ik al vasthoud. In beide gevallen verandert er niets in mij en er vindt geen leren plaats.
Waarheid, zoals Krishnamurti erover sprak, ontstaat alleen wanneer een bewustzijn ‘dat wat is’ waarneemt, zonder vertekening. Het is de vertekende factor in ons denken die kleuring geeft, die verhindert de waarheid te zien zoals zij is. De waarheid is iets eeuwigs, het is iets dat daarbuiten bestaat. En wij hebben een denkvermogen en de zintuigen waarmee we haar kunnen waarnemen.

Een groot allesomvattend veld van energie (Jack Patterson TheoSofia juni 2004 p. 124):
Geest is het Absolute binnen de wereld van manifestatie en bezielt volgens H.P. Blavatsky alle materie en substantie als het levensbeginsel. Leven is geest, is beweging. Zijn tegenpool, materie, die ten grondslag ligt aan de wereld van vormen is het stabiele aspect van de dualiteit. Het spel van het actieve levensbeginsel door de wereld van vormen heen brengt bewustzijn voort en maakt evolutie mogelijk. Deze dualiteit is vanzelfsprekend uiteindelijk illusionair omdat het doel van de evolutionaire reis van de zelfbewuste wezens is terug te gaan naar de Eenheid waaruit zij zijn voortgekomen – maar nu nemen zij de vruchten van hun ervaringen uit de wereld van dualiteit met zich mee.
“De wortel van de gehele natuur, objectief en subjectief, en van al het andere in het heelal, zichtbaar en onzichtbaar, is, was en zal altijd één absolute essentie zijn, van waaruit alles begint en waarin alles terugkeert”
125: Er kan een objectief element zijn in de hogere bewustzijnsniveaus, maar zij die het Al-bewustzijn of kosmisch bewustzijn hebben gekend, vertellen dat het totale universum is ervaren binnenin hun bewustzijn als mens. Zij zijn het universum, wat erop wijst, dat op dit bewustzijnsniveau dualiteit is overstegen. Maar voor ons in de lagere werelden van de persoonlijkheid, vormen subject-object-relaties en alle andere dualiteiten de werkelijkheid.
Het moet niet alleen de zichtbare en concrete wereld inhouden maar ook de onzichtbare rijken, vol leven op een meer verfijnd en minder vast niveau. Alles deelt in deze Eenheid die tegenwoordig soms God-Energie wordt genoemd.
Enkelen zijn zich, in diepe meditatie, bewust geworden van dit uitgestrekte energieveld; zij realiseerden de eenheid met al het leven in een transcendente ervaring van kosmisch bewustzijn.10
10) Dr R.M. Bucke, Cosmic Consciousness (Dutton, New York, 1923)

Er is geen ander pad te gaan (Mary Anderson Theosofia augustus 2003 p. 138):
Deze mooie zin uit de Oepanishaden wekt misschien eerst onze verbazing op. Is het een fundamentalistische leerstelling, verwant aan de verklaring van hen die de woorden uit de Bijbel letterlijk nemen, dat men alleen door geloof in Jezus kan worden ’gered’? Is niet iedereen uniek? Kunnen we niet het pad kiezen overeenkomstig ons eigen temperament?
Wordt er niet vaak gezegd dat er zoveel paden als pelgrims zijn? Beide beweringen – dat iedereen zijn eigen pad is of heeft en dat er slechts één pad is – zijn waar. Het is één van de tegenstrijdigheden van het spirituele leven: een poging om door een schijnbare tegenstelling iets uit te drukken wat niet in woorden kan worden uiteengezet of aan het verstand kan worden uitgelegd.
140,141: Waarom zijn zoveel spirituele voorschriften negatief verwoord, als verboden? Misschien, omdat als ons gezegd wordt wat we niet moeten doen, we ons bewust worden dat datgene wat we doen, denken of voelen niet is wat het zou moeten zijn als we het spirituele pad wensen te betreden!
In een omschrijving van Boeddhistische leringen wordt eerst gezegd:’Houd op het kwade te doen’, en pas dan ‘Vermeerder het goede; zuiver je eigen hart; dit is de lering van alle Boeddha’s.’ Voorbeelden van verboden zijn de Geboden in de Bijbel (, 20. 12-17):
• Gij zult niet doden..
• Gij zult niet echtbreken.
• Gij zult niet stelen.
• Gij zult geen valse getuigenis afleggen….
• Gij zult niet uws naasten huis begeren…. enz.
De vijf yama’s, het eerste onderdeel van de uit acht onderdelen bestaande Rãja Yoga, de zelfbeteugelingen of geloften van onthouding tonen op een geheimzinnige manier overeenkomst met de geboden uit de bijbel:
• zich onthouden van doden/ letsel toebrengen (ahimsã)
• zich onthouden van leugens (satya)
• zich onthouden van diefstal (asteya)
• zich onthouden van onkuisheid (brachmacharya)
• zich onthouden van het vergaren van rijkdom, hebzucht (aparigraha)

Via de fenomenologie naar interculturele levenskunst (Erik Hoogcarspel Civis Mundi Digitaal #50 september 2017):
Cultuur
Het is interessant om twee antwoorden te zien op de voortdurende veranderlijkheid van de wereld. Een cultuur gaat altijd een beetje te ver, dat wil zeggen verder dan de ervaring, verder dan ze kan waar maken. Er zijn culturen met een lineair tijdsbeeld: die geloven dat er een soort rechte lijn te trekken is van het verleden naar een oneindige toekomst. Het gaat met andere woorden steeds beter of steeds slechter. Andere culturen hebben een cyclisch tijdsbeeld, alles komt steeds terug er verandert nooit iets. In zekere zin hebben ze beide zowel gelijk als ongelijk: het heden lijkt een beetje op het verleden, maar is ook steeds anders. Tijd is geen gesloten systeem.

Erik Hoogcarspel Interculturele levenskunst door ‘het vreemde’ fenomenologisch te ontmoeten
Beginnersgeest
De fenomenologie is de kunst om het leven en het lichaam te bevrijden van wetenschappelijke en culturele vooroordelen. Zo ontstaat er een basis voor levenskunst. En tot je verbazing ontdek je dan dat deze levenskunst in alle culturen te vinden is. Er zijn tradities die erg de nadruk leggen op devotie voor de eigen leraar en traditie, maar als de resultaten die alleen binnen de traditie merkbaar zijn, wordt je er geen beter mens van. Dat is zoiets als een rijbewijs halen van een voertuig dat niet de straat op kan. Als voorbeeld kun je aan Scientologie denken, die haar eigen definities hanteerde van wat een beter mens is.

Het bewustzijnsbegrip door de eeuwen heen in filosofie en psychologie. (Hans Komen Civis Mundi Digitaal #46, mei 2017)
Deel 7, Thomas Kuhn, het paradigma en conclusies
Inleiding
Dit artikel is het zevende en laatste deel van een serie waarin een globaal overzicht wordt gegeven van de wijze waarop men het begrip bewustzijn in de filosofie en psychologie definieert.
In onze huidige tijd wordt veel geschreven over de veranderingen die plaatsvinden. Velen vinden dat een bewustzijnsverandering momenteel meer dan noodzakelijk is. Maar op welke wijze kan een bewustzijnsverandering plaatsvinden, als we niet eens weten wat bewustzijn eigenlijk is? Als we hiervan geen idee hebben, dan is dit niet te realiseren.
Afsluiting
In ons huidig collectief paradigma is het niet gebruikelijk om naar de verschijnselen in deze wereld te kijken vanuit de begrippen . Dit paradigma ziet het geheel niet als een eenheid. Het splitst nodeloos alles op in losse eenheden die al dan niet onafhankelijk van elkaar functioneren, waardoor alles ingewikkelder lijkt dan nodig is.
Binnen de wetenschap functioneert elke richting op zijn eigen geïsoleerde eiland, zonder veel nieuwgierigheid om alles in een geheel trachten te plaatsen. Het energetisch paradigma dat hierboven wordt geschetst, waar de begrippen energie, bewustzijn, gewaarzijn, intuïtie, zelf en ego een eigen plek krijgen in het geheel, is de moeite waard om in onze menselijke manier van waarnemen op te nemen.

Bewustzijn, wat is dat? Het bewustzijnsbegrip door de eeuwen heen in filosofie en psychologie. Deel 5 (Hans Komen Civis Mundi Digitaal #44 maart 2017)
Deel 5: Krishnamurti, de Soefi-meester Reshad Feild en Gurdjieff
Conclusie
Bij de bespreking van de door mij in deel vier behandelde Indiase filosofen is mij opgevallen, dat de bezoekers of leerlingen aan deze leraren steeds vragen stellen over het begin, terwijl deze leraren in feite alleen spreken over het einde. Met het einde wordt bedoeld: de staat van het absolute oneindige bewustzijn. De leerlingen willen weten op welke wijze men dit kan bereiken. Doordat deze leraren blijven spreken over het einde, ontstaat vaak veel verwarring en gevoelens van onmacht bij de vragenstellers. Een verklaring hiervoor ligt in het feit dat de door mij, in deel 4, behandelde Indiase filosofen zijn opgegroeid binnen de Indiase filosofie, binnen het Indiase paradigma.
Krishnamurti is grootgebracht binnen het westerse paradigma. Dit verklaart waarom de lezingen van Krishnamurti anders van aard zijn. Hij spreekt zelden over het einde, maar uitsluitend over het begin. In tegenstelling tot de meeste Indiase filosofen is hij meer psychologisch ingesteld en heeft zelf heel nauwgezet de werking van de hersenprocessen, van de geest en het ego, onderzocht. Die processen worden door hem voortdurend zeer precies uitgelegd. In zijn dagboeken krijgen we meer zicht op de volledige staat van Zijn die Krishnamurti heeft weten te bereiken en op welke wijze hij deze heeft ervaren en deze beschreven heeft.
In zijn dagboek schrijft Krishnamurti: “Om volledig te zien moet het brein in staat van ontkenning verkeren.” (2, p. 119)
Ontkenning wil volgens Krishnamurti zeggen, alles zien vanuit een staat van Zijn, vanuit een eenpuntigheidssituatie. Het gaat om het loslaten van de gehechtheid aan materie om juist daardoor tot de Zijnsstaat te komen.
Bloem en Komen formuleren dit als volgt: “Om volledig te Zijn in een staat van Zijn is het nodig alles los te laten wat men ziet, dus alles aan oordelen en meningen voorbij te laten vloeien als golven van de zee. Pas dan is het mogelijk om alles te zien in dat wat IS vanuit een staat van Zijn. Het totale zien is geen zien met de ogen, maar een totale Zijnsstaat waarbij men wéét en dus ziet. Maar het is geen zintuiglijk waarnemen. Er is Zijn en in dat Zijn IS de mens in totale verbondenheid met zijn essentie. Dat is een immaterieel gebeuren.
Krishnamurti gebruikt zien als Zijnservaring, maar hij bedoelt dit: In het totale Zijn, dat de essentie is van de ziel, is er geen moment meer van zintuiglijk waarnemen, zien of ervaren. Er is alleen nog maar een totaliteitservaring in het totale Zijn. Krishnamurti was zeer zintuiglijk ingesteld en oefende zich erin de zintuiglijke waarnemingen los te laten. Dat beschrijft hij ook in zijn dagboek en dit loslaten van zintuiglijk zien brengt hem dan bij essentieel zien. Krishnamurti maakt echter niet dit onderscheid tussen zintuiglijk zien en essentieel zien, waardoor zijn belevingwereld vaak door elkaar loopt en ineenvloeit. Krishnamurti was uitstekend in staat te Zijn binnen de zintuiglijke waarnemingen en dan nog een staat van essentieel Zijn te ervaren. Hij beschrijft het echter grotendeels als zienservaringen en dat wekt verwarringen op.” (11)

Wat is bewustzijn? Het bewustzijnsbegrip door de eeuwen heen in filosofie en psychologie. Deel 1 (Hans Komen Civis Mundi Digitaal #40 oktober 2016):
De fenomenologie
Pragmatisme, neopositivisme, levensfilosofie zijn uiteenlopende kritische reacties op Kant. In nog grotere mate is dit het geval voor de fenomenologie. In de 20ste eeuw wordt vooral vanuit deze hoek kritiek geuit op het rationalisme. De Duits-Oostenrijkse filosofen Husserl, de grondlegger van de fenomenologie, en Heidegger betogen dat het rationalisme de relatie tussen mens en wereld veel te intellectualistisch opvat.
Evenals Husserl gaat Heidegger gaat uit van onze leefwereld, ons menselijk bestaan in de wereld Daarom wordt hij een existentie-filosoof genoemd of existentialist, evenals Karl Jaspers, Gabriël Marcel, Albert Camus en Jean-Paul Sartre. Alleen de visie van Sartre wordt besproken in deel 2, omdat bij hem evenals bij Husserl het begrip bewustzijn expliciet aan de orde komt.

Mindfulness, meditatie en Krishnamurti: een exploratie (Willeke Rietdijk Theosofia juni 2017 p. 86):
Parallel aan de start van mijn promotieonderzoek begon ik met het meer formeel beoefenen van mindfulness, volgens Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), en vipassana-meditatie naar de leringen van S.N. Goenka. Tevens ben ik gekwalifceerd MBSR-docent en mindfulness-docent aan leerlingen en personeel in onderwijsinstellingen.
87: De MBSR en verwante programma’s zijn specifek gestoeld op de inzichtsmeditatie-variant binnen het boeddhisme, oftewel ‘vipassana’, waarover later meer. Ook verwijst Jon Kabat-Zinn naar andere geestelijk leiders, waaronder Krishnamurti. ‘Keuzeloos gewaarzijn’ is bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel van de meditatietraining in de MBSR-cursussen.
88: Vipassana
In tiendaagse stilteretraites leerde ik vipassana beoefenen, zoals werd onderwezen door de onlangs overleden Birmese leraar S.N. Goenka. Ik vond dit belangrijk voor mijn promotieonderzoek over mindfulness-meditatie en wenste verder inzicht te krijgen, zowel in mijn eigen geest en denken, als in de meditatievorm die ten grondslag ligt aan MBSR.

Jiddu Krishnamurti schrijft in zijn boek Jaren van vervulling (p. 218):
We leven in een wereld van toenemend geweld en wanorde - ‘Wat kan ik, als mens, doen om hierin verandering te brengen?’
Mary Lutyens citeert vervolgens uit de aantekeningen van Mary Zimbalist:
ML (p. 219): Je hebt wel eens gezegd hoe sterk je ernaar verlangde een sannyasa te worden (Dit had hij in 1927 tegen mij gezegd)
K: Dat is zelfs nu nog het geval. Etc.

De Geheime Leer, Krishnamurti en transformatie – (Aryel Sanat Theosofia april 2003):
De essentie van De Geheime Leer is, net als die van J. Krishnamurti’s inzichten en waarnemingen, de transformatie van de mens. Maar ofschoon de uitdrukking “de transformatie van de mens” nauw verbonden is met Krishnamurti (er is zelfs een serie video’s onder die naam), klinkt het wat vreemd als weergave van De Geheime Leer in de oren van een traditionalistische bestudeerder van het grote werk van H.P. Blavatsky. Dit kan toegeschreven worden aan de nadruk die in De Geheime Leer-studies historisch gezien meer op metafysische aspecten van de lering werd gelegd dan op haar psychologische betekenissen. En hoewel metafysische aspecten hun betekenis hebben, vertegenwoordigen deze volgens H.P.B. slechts één van de “zeven sleutels” voor het begrijpen van De Geheime Leer.1 Aan de andere kant, er is heel wat bewijsmateriaal waarmee aangetoond kan worden dat de psychologische (ook wel genaamd: geestelijke of mystieke) sleutel de eerste is die omgedraaid moet worden, wil een van de andere sleutels nut hebben voor de serieuze student. 2
1.) H.P. Blavatsky, De Geheime Leer (in het vervolg GL, Fricke editie, deel I en II). Voor het bestaan van zeven sleutels, met hun onderscheiden werelden van betekenis, zie deel II:454-55; zie verder Esoterische Opstellen en Instructies (De Geheime Leer dee! III, Terwiel editie), 201, 218-23. Over de ontoereikendheid van de metafysische sleutel, zie deel III:201; ook verwijzingen naar de Leer van het Hart versus de Leer van het Oog, deel III:446, 469-77.
2.) GL 1:282-283
9. MAAR WAAR WAS DE DANGMA, TOEN DE ALAYA VAN HET HEELAL IN PARAMARTHA WAS EN HET GROOTE WIEL ANOEPADAKA WAS?10
En Paramartha is de naam van een andere esoterische verhandeling die tot dezelfde verzameling behoort als de Stanza’s en De Stem van de stilte:
Samen met het grote mystieke werk, genaamd Paramartha, dat, zoals de legende van Nagarjuna ons vertelt, aan de grote Arhat was overgeleverd door de Naga’s of “Slangen” (inderdaad een naam die gegeven werd aan de oude ingewijden), maakte het “Boek der Gouden Voorschriften” aanspraak op dezelfde oorsprong.11
11) Blavatsky, De Stem van de Stilte, p. 11,2

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, Stanza 7 De voorvaderen van de mens op aarde (p. 246,247):
De theorie van Darwin over de overdracht van verkregen eigenschappen wordt echter in het occultisme niet onderwezen en niet aanvaard. Het occultisme zegt dat de evolutie volgens een heel ander patroon plaatsheeft; het stoffelijke ontwikkelt zich volgens de esoterische leer geleidelijk uit het geestelijke, het verstandelijke en het psychische. Deze innerlijke ziel van de stoffelijke cel – dit ‘geestelijke plasma’, dat het kiemplasma beheerst – is de sleutel die eens de poorten moet openen van de terra incognita van de bioloog, die nu het duistere mysterie van de embryologie wordt genoemd. (Zie de tekst en de voetnoot hieronder.)
282-283: Verder is waar, dat als de eigenschappen letterlijk worden opgevat, er moet worden geconcludeerd dat akasa noch oneindig noch onsterfelijk is, omdat – volgens de metafysica en de filosofie – niets stoffelijks of fysisch, en dus niets dat voorwaardelijk en tijdelijk is, onsterfelijk kan zijn. Maar dit alles is onjuist, omdat de beide woorden pradhana (oorspronkelijke stof) en geluid als eigenschap verkeerd zijn begrepen; de eerste term (pradhana) is beslist synoniem met Mulaprakriti en akasa, en de laatste (geluid) met het verbum, het woord of de logos. Dit is gemakkelijk aan te tonen, want het blijkt uit de volgende zinnen uit het Vishnu Purana: ‘In het begin was er dag noch nacht, hemel noch aarde, duisternis noch licht. . . . Behalve alleen het ene, onbegrijpelijk voor het verstand, of wat Brahma en pums (geest) en pradhana (oorspronkelijke stof) is.’ . . . (Deel I, hfst. ii.)
Wat is pradhana anders dan Mulaprakriti, de wortel van alles, in een ander aspect?

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 2 Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Deel 2 – De ‘onfeilbaarheid’ van de religie
Hoofdstuk 2 Christelijken misdaden en heidense deugden (p. 115):
Want bijna alle ceremoniën worden in hun juiste volgorde door Plato zelf in min of meer bedekte termen meegedeeld. De mysteriën zijn zo oud als de wereld, en iemand die goed op de hoogte is van de esoterische mythologieën van verschillende volkeren kan de oorsprong ervan traceren tot in de tijd van het vóórvedische India. In India wordt van de vatu, of kandidaat, de striktste deugd en zuiverheid geëist, vóór hij een ingewijde kan worden, ongeacht of hij ernaar streeft een eenvoudige fakir, een purohita (openbaar priester) of een sannyasi, een heilige van de tweede graad van inwijding, de heiligste want de meest gerespecteerde van alle, te worden. De sannyasi brengt, na de overwinning te hebben behaald in de vreselijke beproevingen die voorafgaan aan toelating tot het binnenste van de tempel in de onderaardse gewelven van zijn pagode, zijn verdere leven in de tempel door met het beoefenen van de 84 voorschriften en de 10 deugden die aan yogì’s zijn voorgeschreven.
Deze deugden zijn: ‘berusting, het vergelden van kwaad met goed, gematigdheid, eerlijkheid, zuiverheid, kuisheid, het beteugelen van de fysieke zintuigen, kennis van de heilige geschriften, kennis van de hogere ziel [geest], het dienen van de waarheid, en het zich onthouden van boosheid’.2 Alleen deze deugden moeten het leven van een werkelijke yogì leiden.
Hoofstuk 6 Esoterische boeddhistische leringen tot karikatuur gemaakt in het christendom (p. 336, 337):
Geen wonder dat de manicheeërs beweerden dat Jezus een gedaanteverandering van Gautama was; dat Boeddha, Christus en Mani één en dezelfde persoon waren,3 want de leringen van de eerste twee waren identiek. Jezus bleef trouw aan de oude Indiase leer toen hij de volkomen verzaking van de wereld en haar ijdelheden preekte om het koninkrijk van de hemel, nirvana, te bereiken, ‘waar de mensen niet trouwen, en niet worden uitgehuwelijkt, maar leven als engelen’ (Matth., 22:30).
Appendix
2 Mijn boeken (p. 779):
Zelfs bij De Geheime Leer zijn een half dozijn theosofen druk bezig geweest met het redigeren ervan, die me hebben geholpen de inhoud te ordenen, het gebrekkige Engels te verbeteren en het voor uitgave gereed te maken. Maar geen van hen, van de eerste tot de laatste, zal ooit aanspraak maken op de basisleer, de filosofische conclusies en leringen. Niets daarvan is door mij bedacht, maar ik heb het eenvoudig weergegeven zoals het me is geleerd; of zoals Montaigne zegt, die door mij in De Geheime Leer (1:29) wordt geciteerd: ‘Ik heb hier alleen een boeket van uitgezochte [oosterse] bloemen gemaakt en heb er niets van mezelf aan toegevoegd dan het touwtje dat ze samenbindt.’
Is een van mijn helpers geneigd te zeggen dat ik voor het touwtje niet de volle prijs heb betaald?

Het Gilgamesj-epos: een spirituele biografie (W.T.S. Thackara Sunrise mrt/apr 2000):
Belangrijker is dat Gilgamesj is bedoeld om als een uitgebreide metafoor te worden gelezen, een spirituele biografie, die evenzeer onszelf betreft als de Soemerische heldenkoning. Het feit dat het epos bijna 5000 jaar overbrugt als het tot ons spreekt, doet ons op krachtige wijze herinneren aan de tijdeloosheid en het belang van het oude spirituele pad.
De goddelijke wereld was hecht verbonden met de mensheid. De Soemerische koningslijst vermeldt acht goddelijke koningen die over een periode van 241.200 jaar hadden geregeerd nadat ‘het koningschap uit de hemel was neergedaald’. Toen joeg de Vloed over de vijf steden waarover zij regeerden. Na de Vloed daalde het koningschap nogmaals neer uit de hemel en onze held regeerde als Oeroeks vierde of vijfde soeverein.
Deze reeks van drie artikelen biedt een verkorte versie en interpretatie van Gilgamesj, gebaseerd op de Babylonische versie en aangevuld met oudere tradities. Om de sfeer van het verhaal te behouden volgt de verwoording ervan de beknopte, maar symbolisch rijke tekst zoveel mogelijk.3
3) Nadat dit symbool van kracht door eenheid voor het eerst was gebruikt in het oorspronkelijke Soemerische verhaal, werd het door de schrijver van Prediker (4:9-12) in zijn werk opgenomen. Vergelijk het ‘heilige driedradige koord’ van de brahmaanse sannyasin, het maçonnieke ‘koord’ van broederschap, en meer in het bijzonder de sutratman of het ‘draadzelf’ van de hindoes – de innerlijke levenslijn die hem met zijn innerlijke god verbindt. Voor een toelichting van dit universele symbool, zie sunrise, september/oktober 1989, ‘Gered door een ‘driedraads touw’’.

J. Krishnamurti, de theosofie en de Theosophical Society (Radha Burnier Theosofia december 2008):
Op 12 januari 1910 schreef Annie Besant aan Leadbeater: ‘Het staat nu vast dat de Heer Maitreya het lichaam van dit lieve kind gaat gebruiken. Het lijkt een heel zware verantwoordelijkheid om dit te bewaken en hiermee te helpen, om het geschikt te maken voor hem, zoals hij zei, en ik voel me nogal overvallen…’ (Mary Lutyens, Years of Awakening, hoofdstuk 1). In 1926 schreef Krishnaji aan Leadbeater: ‘Ik ken mijn lotsbestemming en mijn werk. Ik weet met zekerheid dat ik versmelt met het bewustzijn van de ene Leraar en dat hij mij volkomen zal vervullen’.

Danielle Audoin Een benadering van theosofie
Hoofdstuk7 - De evolutie van de mens (p. 67):
Zolang de mens dus leeft op het niveau van de persoonlijkheid, zolang de identificatie met deze persoonlijkheid nog bestaat, al is het op subtiele wijze, wordt het idee dat hij zich van de reïncarnatie vormt eerder een rem voor evolutie, in die zin dat het in stand houden van het ik, tot het gevangen houden van de mens in zijn persoonlijkheid. Het idee dat hij zich vormt van reïncarnatie door deze onjuiste continuïteit te creëren tussen de persoonlijkheden, houdt de mens afhankelijk zowel van het verleden als van de toekomst en verhindert hem daardoor te leven in het heden, en van de unieke gelegenheid gebruik te maken die ieder moment van elke incarnatie inhoudt. Daarom wellicht sprak Krishnamurti niet over reïncarnatie. Wat hij aan de kaak stelde, waren nooit de traditionele leringen, maar de voorstelling die we ons maken van deze leringen.
70,71: Plaats een blok hout in het midden van een rivier: hoe snel het water ook stroomt, het drijft voort zonder golven te veroorzaken en met een minimum aan weerstand aan het wateroppervlak. Stel je voor dat het plotseling tegengehouden wordt, de weerstand die dan het ondergaat en de golven die dat veroorzaakt. Wij zijn als dit blok hout dat geblokkeerd is geraakt of op zijn minst afgeremd wordt in de stroom des levens, en we beschuldigen het leven van al het lijden en van alle golven waarvoor onze houding alleen verantwoordelijk is. Het verzet tegen de stroom van het leven bakent het ik af, het versterkt het: het gehele universum wordt gezien vanuit het ik wat als het centrum ervan ervaren, en zo wordt de evolutie van de mens, dat wil zeggen “mijn”evolutie of de evolutie van mijn persoonlijkheid, iets heel belangrijks.

Kosmische Evolutie (H.P. Blavatsky Theosofia mei 2012):
i-9. Maar waar was de dangma toen de alaya van het heelal in paramartha was en het grote wiel anupadaka was? De Dangma is de ziener; Alaya is de wereldziel, de universele ziel, het eeuwig onveranderlijke principe in het universum; Paramartha is Absoluut Zijn en Bewustzijn; de blijvende en onvergankelijke realiteit; Anupadaka is de vormloze, eeuwige, absolute toestand.

Een korte inleiding tot de Stanza’s van Dzyan (Ingmar de Boer Theosofia februari 2012 p. 8-13):
Alaya
Blavatsky gebruikt het begrip alaya onder andere in shloka 1.9 om de 'universele ziel', het eeuwig onveranderlijk principe in het universum aan te duiden. Dit begrip komt heel dicht bij paramartha, 'ultieme werkelijkheid'. Het is de objectieve realiteit, dat wil zeggen los van alle (persoonlijke) interpretatie. deze realiteit is blijvend en onvergankelijk.

Identiteit en broederschap (Ad Rek Theosofia augustus 2003):
In 1875 formuleerde H.P. Blavatsky -de grootmoeder van de New- age-beweging- voor haar theosofische vereniging het volgende doeleinde: “Het vormen van een kern van de universele broederschap der mensheid zonder onderscheid van ras, geloof, geslacht, kaste of huidskleur”. Meer dan honderd jaar later in 1983 wordt het gelijkheidsbeginsel als artikel 1 van de Nederlandse grondwet aangenomen: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook is niet toegestaan”.
ger is van de verscheidenheid.
Ahamkara
Het beginsel van individualisatie, het begrip van zelfbewustzijn dat men zichzelf is en niemand anders, wordt in het Sanskriet ahamkara genoemd (letterlijk; de ik-maker). Dit aspect van de menselijke natuur is verantwoordelijk voor afgescheidenheid van het universele ene en voor het ontstaan en het voortbestaan van persoonlijkheid en ego. In de Baghawad Gita wordt ahamkara de misleider genoemd.

De in het onderzoeksrapport gebruikte kwadranten zijn op een eenvoudig schema gebaseerd. Om broederschap op basis van de natuurlijke kringloop (Essence, supra-mentale, Kwintessens, Ommekeer in het denken, Paradigmawisseling) in de wereld te bevorderen staan de vier vereisten op het Pad (Edele Achtvoudige Pad, 'Hoofdroute') uit het boek Aan de voeten van de Meester van Jiddu Krishnamurti centraal, namelijk:
- Onderscheidingsvermogen (De zeven betekenissen van maya Richard Brooks Theosofia april 2001),
- Begeerteloosheid (Zeven poorten),
- Goed gedrag (Zeven chakra's),
- Liefde (Agapae, De zeven liefdes John Algeo Theosofia augustus 2007),
Wat de meester mij over elk van deze heeft gezegd, zal ik trachten u mede te delen.

‘In-formatie’

Homo sapiens (Antropisch principe, Cybernetica, Regelkringen)	Geestkunde (Geest)	Bezieling (Bezieling)	Natuurkunde	Wereldbrein (Global brain)
	Invoer -	Verwerking -	Uitvoer -	Feedback - Feedforward
H.P. Blavatsky (Esoterie)	Microkosmos	Reciprociteit	Macrokosmos	Paradigmawisseling (Hoofdroute)
	Geest	Ziel	Lichaam (Ruimte)
Unificatietheorie (Broederschap)	Geesteswetenschappen	Gammawetenschappen	Bètawetenschappen
	geboorte,	leven,	dood en	ONSTERFELIJKHEID
Pelgrim (levensweg)	Opgaan	Blinken en	Verzinken	Overgang
Ho’oponopono	Goed	Verstrengeling (Entanglement)	Kwaad	Ordening (Chaostheorie, Optimistische pessimist)
	Anthropogenesis	Tegenstellingen (Complementariteit)	Cosmogenesis (Fohat)	Non-lokaal bewustzijn (Eenheid der tegendelen)
Jiddu Krishnamurti	Onderscheidingsvermogen	Goed gedrag (Regeneratie)	Begeerteloosheid (Egoloosheid)	Liefde

J. Krishnamurti Een Wereld In Crisis leven in onzekere tijden
Al in het eerste hoofdstuk zegt Krishnamurti: “De ware betekenis van filosofie is het begrijpen van de waarheid in het dagelijkse leven, in de dagelijkse handelingen, wat hoegenaamd niets van doen heeft met christendom, boeddhisme, hindoeïsme of welke specifieke cultuur ook”. De georganiseerde religies conditioneren het denken van de mens door angst en straf. De psychologen doen dat door middel van beloning. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille.

Boek Krishnamurti weg zonder einde:
p. 14: K, zag een onafscheidelijke relatie tussen het uiterlijke conflict in de wereld en het innerlijke conflict in de mens. Voor hem was de maatschappij het resultaat van het individu en het individu het resultaat van de maatschappij. Etc.
p. 84: De psyche is veel belangrijker dan uiterlijke wetten, regeringen enzovoorts.
We zijn geen Afrikanen, Europeanen en al die nonsens. We zijn mensheid. Als we niet beseffen dat we psychologisch één zijn, een belangrijke factor in ons leven, zullen we eeuwig in conflict blijven. En geen organisatie ter wereld kan aan dat feit iets veranderen. Etc.

Radha Burnier DE REGENERATIE VAN DE MENS, de innerlijke revolutie die het denken zuivert.
2: Hoewel de Meesters van Wijsheid, die het evolutieproces helpen, geïnteresseerd zijn in iedere verandering van de mensheid die de vooruitgang bevordert, houden zij zich in het bijzonder bezig met de spirituele regeneratie van de mens, welke van fundamenteel belang is. Want als die eenmaal plaatsvindt, dan volgt al het andere. De krachten die in gang worden gezet voor de regeneratie zullen zelf een effect hebben op de uiterlijke omstandigheden. Maar als de veranderingen alleen uitwendig zijn, worden ze na een poosje weer tenietgedaan of gaan verloren. In de geschiedenis van de mensheid zijn verscheidene gouden eeuwen geweest, tijden waarin het leven rustig was en waarin de mensen gelukkig, vriendelijk en goed waren; maar die zijn allemaal verdwenen en we zijn in deze strijd terechtgekomen, de huidige verwarring en misère.
We zien dus dat het niet genoeg is om alleen een uiterlijke verandering te bewerkstelligen. Het is net zoiets als het aanleren van goede manieren. Er moet een fundamentele verandering in de mens plaatsvinden. Dit is precies waarover Krishnamurti spreekt en waarop hij doelt, een zekere fundamentele verandering, als gevolg waarvan alle noodzakelijke veranderingen in organisatie en gedrag automatisch en met het grootste gemak zullen plaatsvinden. Als je zelf inziet wat waarheid is, zul je naar die waarheid handelen. Je hebt geen richtlijn nodig, behalve die waarheid. Wat de Meesters willen, behalve het nuttige werk dat we nu misschien doen of zouden doen, is deze regeneratie, te beginnen met onszelf. De mogelijkheid van een dergelijke regeneratie, zelfs haar onvermijdelijkheid, is misschien de meest inspirerende waarheid van de theosofie.
11: De overgang van oude denkpatronen waaraan het denkvermogen gewend is naar de erkenning dat het leven in waarheid één en ondeelbaar is, is een radicale verandering. Het denkvermogen wordt dan verrijkt met eigenschappen van creativiteit en vitaliteit, en dit proces kan beschreven worden als regeneratie. Daarom werd in de beginperiode van de Vereniging de universele broederschap die het doel is van de Vereniging, omschreven als 'broederschap die regenereert'.

Anna Lemkow: boek Het Heelheid Principe.
Hoofdstuk 7 De evolutietheorie en haar ontwikkeling (p. 182):
Morfogenetische velden
197: De biologie-historica Donna Jeanne Haraway verwijst naar Ross G. Harrison (1870-1959) als een pionier bij de vorming van een modern organicisme, ter onderscheiding van het oude vitalisme** en mechanicisme. Ross’ werk op het gebied van de vorming van ledematen kwam hem van pas bij het leggen van de grondslagen voor het controversiële veldbegrip dat aanleiding gaf tot een grote hoeveelheid biologisch onderzoek in de dertiger jaren.
**Het vitalisme stelt dat levende verschijnselen het gevolg zijn van een niet-materieel (niet-'bestaand') beginsel dat bekend staat onder de namen: levenskracht, entelechie, élan vital, stralingsenergie en dergelijke.

Fay van Ierlant Over heelheid (Theosofia 103/6, december 2002)
Anna Lemkow schrijft (p. 393):
Niettegenstaande het feit dat de impuls naar heelheid wordt overschaduwd door op verdeeldheid gerichte neigingen in een groot en machtig deel van de menselijke samenleving, is deze impuls altijd aanwezig en levensvatbaar geweest. Onze eigen verwaarlozing van deze dynamiek zorgde er alleen maar voor dat we het nog sterker zouden tegenkomen. Er ontstaat ondanks alles een nieuw type bewustzijn dat een universalisme zal doen ontstaan dat religie, ras, cultuur en sekse overstijgt. Nu nog de visie van een minderheid, maar verspreid over de hele wereld. Die visie is van binnen uit gestuurd en doordrongen van een gevoel van verbondenheid met het hier-en-nu, een gevoel van betrokkenheid, mededogen, verantwoordelijkheid en creatieve doelgerichtheid.
Krishnamurti zei het zo:
Je moet het hele leven begrijpen, niet alleen maar een deeltje ervan. Daarom moet je lezen, daarom moet je naar de luchten kijken, daarom moet je zingen en dansen en gedichten schrijven, en lijden, en begrijpen, want dat is allemaal: leven.

Fay van Ierland: Over bestuderen van De Geheime Leer, ook De Mahatma Brieven: je moet nieuwe hersenpaden maken. Dat aanmaken van die nieuwe hersenpaden, daarbij wordt een oude manier van denken, op jezelf gericht, vervangen door ontvangend denken. Waarbij je denken iets kan opvangen wat je laat zien, wat je inzicht geeft, in wat zij je aangeven. Zonder die verandering in je denken kun je er eigenlijk niets van begrijpen.

Radha Burnier Antwoorden op enkele vragen (Theosofia 2008)
Vraag: In het hart van elke lering ligt de liefde. Dit veronderstelt dat er een ‘ik’, een ‘mij’ is die van een ander dan zichzelf houdt. Toch schijnt het dat het ‘ik’ een spiritueel obstakel vormt. Kunt u dat verklaren?
181: Het is misschien de schaduw van liefde. Dat wat wij liefde noemen is dikwijls de corrupte staat van het denken met altijd de verwachting van een : degene die liefheeft – of die denkt lief te hebben – verlangt wederkerig bemind te worden. Maar hij of zij wil precies bemind worden op de manier die hij of zij verlangt. Zo niet, dan zeggen we: ‘Die ander houdt niet echt van mij’. Er zijn allerlei van deze complicaties, de jaloezie, de teleurstelling en de hoop die opgeroepen worden door de verwarring die wij liefde noemen. Als er werkelijke liefde is, is er geen ik. Krishnamurti zei: ‘Daar waar het ik is, is de liefde afwezig’.

Fay van Ierlant Het werken met de tijd
‘Toen Krishnamurti begon met zijn lering was het voor de meeste theosofen niet zo dat ze het niet konden begrijpen, maar ze vroegen zich af hoe ze het in konden passen in hun bestaande denkpatroon. Maar het leven is niet een probleem dat opgelost moet worden, het is een mysterie dat ervaren moet worden. Het is het gemak waarmee theosofen alle problemen en gebeurtenissen kunnen plaatsen dat ware kunstenaars en denkers doet weglopen. Zij weten té goed dat hetleven niet in een systeem gestopt kan worden, dat het doel van het denken niet is het leven te verklaren in woorden maar het te begrijpen door het te ondergaan. Het is het middelmatige denken dat comfort zoekt en geen waarheid. De zoeker naar waarheid ziet niet op tegen moeilijkheden en twijfel, maar verwelkomt ze. Natuurlijk zoeken we allemaal wel eens advies van iemand en praten we over moeilijkheden. Er is ook geen reden waarom we niet zo veel mogelijk proberen te leren van leraren en boeken, zo lang we inzien dat we zelf besluiten moeten nemen en dat het zwakheid is als we die verantwoordelijkheid op anderen afschuiven. De open deur naar de realiteit ligt in het hier en nu, in de beleving van iedere dag, overal. De moderne mens zoekt geen toevlucht, troost of zekerheid maar aanvaardt de storm van het leven op eigen kracht.’
Tot zover J.J. van der Leeuw in 1930.

Het leerproces van Plato laat zien dat er in het gehele heelal niets is dat niet twee kanten heeft – de keerzijden van dezelfde medaille. Het pedagogisch denkmodel, het morele kompas van Plato biedt een context voor zowel de theïstische als de atheïstische wereld. Chaos , onbalans ontstaat wanneer politici geen oog hebben voor de keerzijde van de medaille. Zonder te streven naar waarheid en rechtvaardigheid is vrede niet mogelijk.

Verkenningen mbt de leringen van J. Krishnamurti – (lezing 4 P. Krishna maart 2013):
Ofwel we gaan naar experts en lezen wat zij gezegd hebben, en welke systemen zij aangeraden hebben. Zo kun je lezen wat Maria Montessori gezegd heeft, wat Rudolf Steiner gezegd heeft, wat Jean-Jacques Rousseau gezegd heeft, en vervolgens kijken naar de systemen die zij voorgesteld hebben en daaruit een eigen keuze maken. In dat geval stellen we ons weer afhankelijk op van de visie van de expert. Maar als we ook graag voor onszelf willen leren en ons niet alleen een systeem willen eigen maken, dan moeten we niet afhankelijk zijn van de experts. Omdat geen enkel systeem het probleem werkelijk oplost. In diepere zin komen de problemen niet voort uit een niet efficiënt werkend systeem. Zij komen voort uit het feit dat het denken dat zo’n systeem gebruikt niet over voldoende wijsheid beschikt.

Verkenningen met betrekking tot de leringen van J. Krishnamurti (15 februari 2013):
We zeiden in onze vorige lezing dat we, steeds wanneer we voelen dat er conflict is of een paradox of een dilemma, dat onoplosbaar lijkt, moeten kijken naar wat onze vooronderstellingen zijn. We moeten kijken of we dat hele issue verkeerd benaderen, omdat als de benadering zelf verkeerd is, je nooit tot de waarheid zult komen. Daarom moet je het paradigma waarbinnen het denken die toestand van paradox, onenigheid, conflict of dilemma ervaart, aan een onderzoek onderwerpen. Als je een dilemma ziet dat onoplosbaar schijnt te zijn, dan kun je er donder op zeggen dat het ontstaat omdat je verkeerd naar het probleem kijkt omdat er geen strijdigheid en geen dilemma bestaat tussen twee aspecten van de werkelijkheid; dat kan er niet zijn. Er is maar één enkele cosmische orde, en indien je daarin een verdeeldheid waarneemt, dan is je waarneming illusoir.

Jiddu Krishnamurti Wat is waar? Hoofdstuk 24 Intuïtie is volledig ontwaakte intelligentie.
Je denkt dat je door te redeneren intuïtie zult krijgen, maar via het proces van redeneren kun je niet tot intuïtie komen. Je redeneren berust voornamelijk op de kern die het 'zelf' is en bevrijdt het denken dus niet, maar versterkt eerder het ikbesef. Dat leidt tot logisch lijkende waanideeen, want die kern van het 'zelf' is gevormd op grond van de valse waarden van het vergankelijke. De intuïtie is steeds op gelijke sterkte in de mens aanwezig en kan volledig tot uiting komen wanneer de kern van het 'zelf' volkomen is opgelost.
In plaats van het 'zelf' te versterken en zo de intuïtie te verdoezelen, wordt redeneren dan het instrument van de intuïtie Intuïtie krijg je niet door redeneren, maar door de oorzaak van de belemmering weg te nemen.
Als een idee je aanstaat, als het bevredigend en troostrijk overkomt, neem je het aan en dat noem je dan intuïtie. Neem bijvoorbeeld het idee van reïncarnatie. Je hoort daarover en omdat je het je bevalt, grijp je het aan, in de gedachte dat dit nu intuïtie is. Het wordt dus een werkelijkheid voor je en alles wat je doet, je hele leven, wordt erop gebaseerd. Volgens mij is deze bevrediging gevende aantrekkelijkheid geen intuïtie. Het is louter aantrekkingskracht. Het is de kern van het 'zelf' in de tijd laten voortbestaan, met meer mogelijkheden en een grotere kans op ontplooiing. Deze 'intuïtie' is persoonlijk, ze geeft je voldoening en je streeft haar na, je noemt haar een natuurwet of het goddelijke plan. Leg dit nu vooral niet zo uit dat ik voor of tegen reïncarnatie ben. Ik spreek over de waarheid, die tijdloos is.

Het idee van geprestabiliseerde harmonie (in het Duits prästabilierte Harmonie) is bedacht door de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz. Het biedt een verklaring voor het lichaam-geestprobleem.

De monaden (monadologie) van Leibnitz (psycho-fysisch parallellisme) lijken verdacht veel op de eonische tijdruimten of psychons van John Eccles. Een veelbelovende kandidaat voor het psychon van John Eccles is het majorana fermion - 'Het is half God, half duivel' (Demon est deus inversus) - van Leo Kouwenhoven (interview Elsevier 21/28 december 2013).

In plaats van de mentale eenheid psychon past René Meijer in zijn hiërarchische deeltjestheorie (HDT) de integron toe.

De twee soorten ervaringen waar Prigogine naar verwijst hangen samen met de kloktijd en de psychologische tijd van Claudia Hammond, de kloktijd en innerlijke tijd van Joke Hermsen, met Chronos en Kronos van H.P. Blavatsky, chronologische en psychologische tijd van Krisnamurti, de standaardtijd en psychologische tijd van René Meijer en met de relatieve en absolute tijd in het rapport ‘E i V’.

Voor bijzonderheden over chronologische en psychologische tijd wordt naar het boek In Gesprek Over Het Einde Van De Tijd van Krishnamurti verwezen. Wat betreft dit thema zie ook het boek Krishnamurti weg zonder einde, hoofdstuk Verandering van de hersencellen (p. 20-27).

De leerschool van het leven is een netwerk van mensen of groepen mensen, een sociaal netwerk, dat in het spraakgebruik als 'netwerk' wordt aangeduid. De netwerkconnecties (Communicatie, Trekkermechanisme, NLP) in de microwereld van het brein functioneren analoog aan een sociaal netwerk ('complementaire schismogenesis') in de macrowereld.

‘Een tijd van duisternis tussen twee perioden van licht’ (Fokke Obbema Johanna interviewt Johanna Maria Riemen Volkskrant 25 februari 2019 p. 12-13):
Zijn we eigenlijk op de goede weg?
‘Nee, ik vrees dat het kwaad bezig is te zegevieren. De groep die al bewust is, wordt wel bewuster, maar de groep die dat niet is, wordt almaar vervelender. De mentaliteit en de omgangsvormen van mensen verslechteren. En het is heel jammer dat kinderen op school helemaal geen voeding meer krijgen op zielsniveau. Vroeger leerde je over het geloof. Daar kun je het mee oneens zijn, maar het is wel iets anders dan rekenen en schrijven. Nu missen kinderen dat soort voeding vaak volledig.
‘Door de eeuwen heen zijn er veel zeer bewuste mensen met een liefdevolle boodschap geweest, zoals Boeddha, of in onze tijd moeder Theresa en de dalai lama. Alleen willen de meeste mensen niet meer naar hen luisteren, lijkt het wel. Er zijn theorieën die zeggen: er komt een splitsing tussen de goeden en de slechten. Maar ik zie dat niet voor me, hoe zou dat moeten? Ik zie eerlijk gezegd achteruitgang. Neem internet: al het slechte wordt daardoor groter. Vroeger was kinderporno niet wereldwijd, nu kunnen die mannen elkaar zo vinden. Het kwaad kan zich veel gemakkelijker bundelen. Natuurlijk, goed kan dat ook. Wie gaat winnen, ik heb geen idee, maar ik ben er niet gerust op. Maar dit is maar een leerschool, niet het echte leven. Dat zit aan de andere kant.’

Trekkermechanisme ("nieuwe hersenpaden", Neurale plasticiteit)
Om onze waarneming, leergedrag, opmerkzaamheid, logisch redeneren, herinneren, dromen te verklaren vergelijkt Prof. van Peursen in zijn boek Cultuur in stroomversnelling uit 1975 de werking van de hersenprocessen met het zogenaamde ‘trekkermechanisme’.

Antonio Girardi Leven, sterven, zijn (Theosofia 2010)
54: Toch heeft Jiddu Krishnamurti het feit benadrukt dat de mensheid gedurende de laatste millennia psychologisch geen significante stap voorwaarts gezet heeft op de weg naar begrijpen en eenheid. Het ‘Leitmotif’ van Krishnamurti’s leringen heeft een diepe betekenis, namelijk de bevestiging dat kennis, beschouwd als ‘accumulatie’, slecht is voor menselijke vooruitgang en één van de grootste obstakels voor het bloeien van ware kennis. Maar Krishnamurti’s bevestiging staat niet alleen. Bewustzijn in de mens moet leiden tot het ‘liquideren van de bekende wereld’. Dit is beter dan doorgaan als een complex geheel van gecodificeerde (tot wet gemaakte) kennis. Wanneer kennis beschouwd wordt als een werkhypothese, om de gevolgen ervan te evalueren, lijkt het dat er aan de wortel daarvan een filosofie ligt die nogal lijkt op die van oorspronkelijk boeddhisme. Onze ‘realiteit’ is niet-permanent en illusoir. Lijden wordt veroorzaakt door begeerte. Bevrijding van begeerte betekent bevrijding van lijden – er bestaat geen ‘zelf’ dat afgescheiden is van de persoonlijkheid, of wij kunnen zeggen dat de scheiding van het onderwerp dat observeert en het ding dat geobserveerd wordt de hoofdoorzaak is van zinsbegoocheling.
54/55: Maar op de achtergrond van de boodschap van Krishnamurti bestaat er ook permanent een unitaire staat van weten die tevoorschijn komt wanneer men zichzelf bevrijdt van de gekende wereld. Hij kiest er bewust voor om die staat niet te definiëren, maar vooral door zijn dichterlijke welsprekendheid geeft hij een glimp van het licht dat bestaat achter de deur van zintuiglijke waarneming, die beperkt is. Het zijn vooral zijn toespraken als jongeman als ook zijn Journal en Notebook die dit met grote kracht en diepgang uitdrukken. In zijn aantekeningen van 20 september 1973 schrijft Krishnamurti: ‘''De wereld om u heen is gefragmenteerd en u bent dat ook, en de uitdrukking ervan is conflict, verwarring en misère; u bent de wereld en de wereld bent u. Geestelijke gezondheid is een leven vol actie leiden zonder conflict. Actie en idee zijn tegenstrijdig. Zien is het doen; niet eerst ideatie en actie volgens de conclusie. Dit leidt tot conflict. De analist is zelf het geanalyseerde. Wanneer de analist zichzelf afscheidt als iets anders dan het geanalyseerde, baart hij conflict en conflict is het gebied van de onbalans. De observeerder is het geobserveerde en daarin ligt gezond verstand, het geheel, en samen met het heilige komt liefde’ (Journal, p.21).
55: Deze woorden van Rumi zijn niet zo verschillend van die van Krishnamurti. Een aantal millennia eerder beschreef de Bhagavad Gita de prachtige dialogen tussen Krishna en zijn favoriete discipel Ardjuna: ‘Hij die inziet dat elke handeling in gang wordt gezet door de schepping, terwijl het Zelf niet handelt, ziet de werkelijkheid. ''’ Wanneer we een grote sprong voorwaarts in de tijd maken, komen wij bij de ontroerende pagina’s van De Stem van de Stilte, zoals ‘vertaald’ door Helena Petrovna Blavatsky: ‘Onttrek u aan de waarneming van alle uiterlijke voorwerpen en beelden. Weerhoud innerlijke voorstellingen, opdat zij niet een duistere schaduw op uw zielelicht werpen.’(86)
56: Zo is ieder mens een soort ‘punt’, geplaatst in een ‘netwerk’ dat in verscheidene dimensies ronddraait om zijn as. Ieder drukt in ruimte en tijd een totaal van waarden en situaties uit die hem ertoe brengt zich te gedragen als een toneelspeler die een bepaalde rol speelt op een toneel dat min of meer verlicht is.

De EPR-paradox (EPR-experiment) is een gedachte-experiment dat een schijnbare tegenspraak tussen de kwantummechanica en speciale relativiteitstheorie oplevert. De schijnbare tegenspraak heeft veel fysici lang hoofdpijn bezorgd, maar kan begrepen en opgelost worden met de meer hedendaagse notie van kwantumverstrengeling. "EPR" staat voor Einstein, Podolsky en Rosen die het gedachte-experiment in 1935 introduceerden om te suggereren dat de kwantummechanica geen complete theorie is. Het wordt soms de EPRB-paradox genoemd naar Bohm, die het originele gedachte-experiment vertaalde naar een iets eenvoudiger experimenteel toetsbaar experiment.

The holomovement is a key concept in David Bohm's interpretation of quantum mechanics and for his overall wordview.

Volgens Ervin Laszlo is het kwantumvacuüm de oerbron van geest en materie. Het concept ‘in-formatie’ van David Bohm wordt gebruikt om de structuur, de relaties tussen beide te beschrijven. Het begrip ‘in-formatie’ licht Ervin Laszlo in zijn boek Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn (p. 67) toe. Sri Aurobindo: ‘Alles is bewustzijn (…). Op verschillende niveaus van zijn eigen manifestaties is dit universum een graduatie van bewustzijnsniveaus (p. 111)’.

David Pratt David Bohm en de impliciete orde
In de jaren dertig bezocht David Bohm het Pennsylvanië State College waar hij diepe belangstelling kreeg voor de quantumfysica, de fysica op subatomair gebied. Na zijn eindexamen bezocht hij de Universiteit van Californië, Berkeley. Tijdens deze periode werkte hij op het Lawrence Radiation Laboratory waar hij, na het behalen van zijn doctorsgraad in 1943, zijn baanbrekend werk met plasma’s begon (een plasma is een gas dat een hoge dichtheid van elektronen en positieve ionen bevat). Bohm ontdekte tot zijn verbazing dat zodra elektronen zich in een plasma bevonden, ze zich niet langer gedroegen als individuen en zich gingen gedragen alsof ze een deel van een groter en onderling verbonden geheel waren. Later merkte hij op dat hij vaak de indruk kreeg dat de zee van elektronen in zekere zin leefde.

Harry Massey en Peter Fraser DE ONDERSTE STEEN BOVEN Een revolutie in de preventieve gezondheidszorg
Bohm oppert ook dat de kwantumpotentiaal overeenstemt met de impliciete orde. Naar de mening van Bohm zijn alle afzonderlijke voorwerpen, entiteiten, structuren en gebeurtenissen in de zichtbare of expliciete wereld om ons heen betrekkelijk autonome, stabiele en tijdelijke ‘subtotaliteiten’, voortgekomen uit een diepere, impliciete orde van onverdeelde heelheid. Bovendien wordt de kwantumpotentiaal zelf georganiseerd en geleid door een superkwantumpotentiaal, die een tweede impliciete orde vertegenwoordigt en een oneindige reeks van impliciete ordes veronderstelt. Bohm geloofde dat alle leven en het bewustzijn diep in de generatieve orde zijn besloten en dus in uiteenlopende graden van ontvouwing in alle stof aanwezig zijn, met inbegrip van de zogenaamde ‘dode stof’ zoals elektronen of plasma’s. De mystieke betekenis van Bohm’s denkbeelden wordt onderstreept door zijn opmerking dat het impliciete domein ‘evengoed idealisme, geest, of bewustzijn zou kunnen worden genoemd. De scheiding van de twee – materie en geest – is een abstractie.´

Pamela Sodi: David Bohm, een physicus aan de Universiteit van Londen, heeft de Quantum Hologram theorie ontwikkeld die zegt dat het 'geheel' besloten ligt in ieder deel. Bohm suggereert dat de subatomische deeltjes in het experiment van Aspect met elkaar in contact staan, niet omdat ze op een mysterieuze wijze met elkaar communiseren maar omdat het idee dat ze separaat zijn een illusie is. Hij suggereert dat deze deeltjes niet onafhankelijk van elkaar bestaan maar dat ze deel uitmaken van een fundamenteel Totaal iets.

David Bohm, Causality and Chance in Modern Phisics (p. 1): In de natuur blijft niets onveranderd. Alles is in een voortdurende staat van omvorming, beweging en verandering. We stellen echter wel vast dat niets gewoonweg opwelt uit het niets zonder antecedenten te hebben die eerder bestonden. Op dezelfde manier verdwijnt er niets zonder een spoor na te laten, in de zin dat het aanleiding geeft tot een absoluut niets in een later stadium. Het algemene karakter van de wereld kan worden uitgedrukt in termen van een beginsel dat een enorm domein van verschillende soorten ervaringen omvat en dat nooit is tegengesproken door om het even welke waarneming of experiment, wetenschappelijk of andere; namelijk, alles komt voort uit andere zaken en geeft aanleiding tot andere zaken.
Wij beweren dat niet te scheiden wederzijdse verbondenheid op kwantumniveau de fundamentele realiteit van het hele universum is en dat zich relatief onafhankelijk gedragende delen slechts bepaalde en toevallige vormen binnen dit geheel vormen.

David Bohm en J.Krishnamurti
Als de student goed werkt met de GL kan het hem voorbij de mentale processen leiden, waar het licht van geestelijke intuïtie kan schijnen.
Dit eerste grondbeginsel en Stanza I in het eerste deel van de GL verwijzen naar de ongemanifesteerde staat van het universum waar alleen maar oneindige ruimte en eeuwigheid zijn, in een absolute staat. Volgens HPB kan ware meditatie op dit begrip (niet alleen maar intellectuele studie) een belangrijk effect hebben op het denkvermogen. Zij raadde dit thema aan als de juiste basis voor het gebruik van haar meditatiediagram toen ze zei:’Stel u eerst EENHEID voor door uitbreiding in Ruimte en oneindig in Tijd’ 17 Deze opmerking zegt dat we het denkvermogen moeten uitbreiden, maar waarom? Dit is nodig om de geconcentreerdheid op het zelf op te geven en het besef van tijd te verliezen. Zoals JK herhaaldelijk zei ‘Het besef van tijd is gebaseerd op gedachte’ en we ervaren dat in die staat van universaliteit en eeuwigheid het denken stil en rustig wordt zonder beelden om mee te werken. Verderop in haar diagram zegt HPB dat de normale staat van ons bewustzijn gevormd moet worden door ‘het door de verbeeldingskracht voortdurend aanwezig zijn in alle Ruimte en Tijd’. Dit kan lijken op alleen maar fantasie, maar het diagram geeft aan dat er door dit te doen een verandering wordt voortgebracht in het bewustzijn:
Hieruit ontstaat een onderlaag van herinnering die blijft bestaan bij waken en slapen. De uiting ervan is moed. Door de herinnering aan universaliteit verdwijnt alle vrees tijdens gevaren en beproevingen van het leven.
Deze laatste vaststelling is erg duidelijk omdat we als we in onszelf kijken zullen zien dat angst ontstaat uit het gevoel van afgescheidenheid, door de identificatie van ons bewustzijn met dit sterfelijke kleine zelf. Een dergelijke oefening helpt ons het bewustzijn uit te breiden. We vinden een gelijkwaardige opmerking in Licht op het Pad: Leef niet in het nu en evenmin in de toekomst maar in het eeuwige. Dit reusachtige onkruid kan daar niet bloeien; deze smet op het bestaan wordt uitgewist door de atmosfeer zelf van de eeuwige gedachte.
Dus het vestigen van ons bewustzijn in een staat van universaliteit en eeuwigheid (wat heel anders is dan het praten erover) helpt ons het zelf achter te laten en dan is er een mogelijkheid om met het ongeconditioneerde in relatie te komen. Laten we er vanuit een andere hoek naar kijken zoals in de dialoog tussen JK en Dr. Bohm die hierboven werd aangehaald:
DB (David Bohm): ‘U gebruikt het woord denkvermogen, niet “mijn” denkvermogen’.
JK (J.Krishnamurti): ‘Het denkvermogen is niet “mijn denkvermogen”’.
DB: ‘Het is universeel en algemeen.’
JK: ‘Ja ...’
DB: ‘Dat zou dan eigenlijk inhouden dat, voor zo ver iemand zichzelf ervaart als een afgescheiden wezen, hij dan erg weinig contact heeft met het denkvermogen.’
JK: ‘Heel juist. Dat is wat we zeiden.’
DB: ‘Wat is de aard van het denkvermogen? Ligt het denkvermogen in het lichaam of in het brein?’
JK: ‘Nee het heeft niets te maken met het lichaam of het brein.’
DB: ‘Heeft het te maken met ruimte of tijd?’
JK: ‘Ruimte – nou wacht eens even! Het heeft te maken met ruimte en stilte...’
DB: ‘Nu zou ik in willen gaan op de vraag hoe zij contact maken.’
JK: ‘Ah! Contact tussen het denkvermogen en het brein kan alleen ontstaan als het brein stil is...’
DB: ‘En kan men zien dat, als het brein stil is, het kan luisteren naar iets diepers?’
JK: ‘Dat is juist. Dan, als het stil is, is het verwant aan het denkvermogen. Dan kan het denkvermogen functioneren door het brein.’
Daarom kan de juiste meditatie op het eerste grondbeginsel, dat een Werkelijkheid aangeeft die gedachte overstijgt, ons leiden naar een conditie van stilte en vrede waar het zelf niet is, waar geestelijke intuïtie kan opkomen.

David Bohm is wellicht verder dan welke wetenschapper ook gegaan in zijn bewering van 'een nieuw begrip van fysieke realiteit, waarin we een onafgebroken geheel van een allesomvattend heelal' als vertrekpunt nemen. Hij beschouwt de doordringende onderlinge verbondenheid van alles in het heelal als de fundamentele werkelijkheid. David Bohm spreekt van Dialogue, dit is niet een mentaal communicatieproces, maar een proces vanuit het hart, het gevoel. Wanneer we bewust gaan zoeken naar oplossingen voor een probleem komen we vaak in een loop terecht. Het gaat er juist om dat creatieve energie vrij kan stromen.

Dialoog: Krishnamurti en David Bohm:
K: "Wat we proberen te doen is bepaalde problemen die we misschien hebben te belichten, en die te begrijpen door ernaar te kijken - niet je mening of oordeel erover te geven, of je kritiek erop, maar ze aan het licht te brengen. En door ze aan het licht te brengen op zich ontdek je de waarheid, de betekenis ervan."
K: "We gaan met elkaar een dialoog hebben. Het woord 'dialoog' komt van het Griekse woord logos, en betekent 'woorden om je diepe innerlijke gedachten mee uit te drukken'. Waarschijnlijk willen de meesten van ons zo diep niet gaan, of onszelf niet al te veel blootgeven, maar we zouden een gesprek kunnen hebben. Niet dialectisch, want dat gaat tegen elkaar in, maar een gesprek waarin we de problemen met elkaar bespreken, hoe ernstig die ook zijn, en daar uitvoerig en diep op ingaan.
Dus dit is niet, als ik het nog eens mag herhalen, een dialectisch, argumentatief gesprek, dat wil zeggen: proberen de waarheid te achterhalen via meningen en argumenten. Ik denk niet dat je daar op die manier ooit achter kunt komen."
K: "Als jij en ik allebei serieus het hele fenomeen van het bestaan willen begrijpen, niet alleen uiterlijk, maar ook veel dieper, innerlijk, en ons volledig inzetten om dit vraagstuk op te lossen, dan hebben jij en ik, de spreker en jij die luistert, een relatie. Dan kunnen we samen op pad, dan kunnen we samen denken, er samen over praten. En samen praten, samen denken, samen onderzoeken, en dus samen creëren, is communicatie... We kunnen niet met elkaar communiceren als het jou er alleen om gaat een bepaald probleempje van jezelf op te lossen..."
"Als jij aandringt en ik ook, als jij vasthoudt aan jouw mening, aan jouw doctrine, aan jouw kennis, en ik aan de mijne, dan kan er geen sprake zijn van een echte discussie, want we zijn geen van beiden vrij om te onderzoeken. Discussieren betekent niet dat we ervaringen met elkaar uitwisselen. Er is helemaal geen uitwisseling - er is alleen de schoonheid van de waarheid, die noch jij noch ik kan bezitten, die is er eenvoudig."

J.Krishnamurti: "De maatschappij is niet anders dan jij - jij bent de maatschappij. De maatschappelijke structuur is de structuur van jouzelf. Dus als je begint jezelf te begrijpen, dan begin je de maatschappij te begrijpen waar je in leeft. Die twee zijn niet elkaars tegengestelde. Voor een religieus mens gaat het er dus om een nieuwe manier van leven te ontdekken, van in deze wereld te leven, en een transformatie teweeg te brengen in de maatschappij waarin hij leeft. Want door zichzelf te veranderen verandert hij de maatschappij" (Bombay, 10 februari 1965)

Jiddu Krishnamurti: De eerste stap is de laatste
De eerste stap is de laatste stap. De eerste stap is waarnemen, waarnemen wat je denkt, neem je ambities waar, neem je angsten, eenzaamheid, vertwijfeling, dit buitengewone gevoel van smart waar, zie het zonder het te veroordelen of te rechtvaardigen, zonder het te willen veranderen. Zie het, gewoon zoals het is. Als je het ziet zoals het is dan vindt er een totaal verschillend soort actie plaats, en die actie is de laatste actie. Dat betekend dat als je iets ziet als onecht of onwaar, is die waarneming de laatste actie, de laatste stap. Luister ernaar. Ik zie het volgen van een ander, van de instructies van een ander als bedrieglijk – Krishna, Boeddha, Christus, het maakt niet uit om wie het gaat. Ik constateer de waarneming dat het volgen van de waarheid van een ander uitermate verkeerd is. Omdat je rede, je logica en alles je duidelijk maakt hoe absurd het is om iemand te volgen. Die waarneming is de laatste stap, en als je het gezien hebt, verlaat je dat pad omdat je het volgende moment opnieuw moet waarnemen en dat is opnieuw de laatste stap.

Hans Kokhuis, kies Hologram.
A. Wat heb ik? (kijken)
B. Wat heb ik nog nodig? (kijken)
Deze twee simpele vragen, gesteld in deze volgorde brengen de flux op gang en sturen mijn energie om me te verdiepen in de Hoe-vraag (zoeken). Waarom is dit nu zo moeilijk?

David Bohm ziet alles als een geheel, waarin twee werkelijkheden bestaan: de geïmpliceerde (implicate) realiteit en de geëxpliciteerde (explicate) of ontvouwde (=zichtbare ) realiteit, die toch een zijn. Niet alleen is alles aan het veranderen, maar alles is flux. Wat wil zeggen, dat wat is, is het proces van worden zelf, terwijl alle objecten, gebeurtenissen, entiteiten, voorwaarden, structuren, etc. vormen zijn die vanuit dit proces kunnen worden geabstraheerd. Het is zoals het is. Verandering is niet tegen te houden, alles is aan het worden (the process of becoming) en de energie of bron komt altijd uit de onderliggende stroming (implicate reality) voort.

Bram Janssens 2. Ontwikkelingen in het natuurwetenschappelijk wereldbeeld, 2.1 het holografisch model.
Karl Pribram, een Amerikaanse neurochirurg van de universiteit Stanford, die de klassieker 'Languages of the Brain' heeft geschreven, beweert1 dat de hersenen wel eens als een hologram zouden kunnen werken en op die manier toegang hebben tot een groter of hoger geheel, een veld of 'holistisch frequentiegebied' dat grenzen van tijd en ruimte overschrijdt. Dit gebied kan volgens hem overeenkomen met het transcendente gebied van de eenheid-in-verscheidenheid, dat door verscheidene mystici en wijzen is beschreven en ervaren. De Engelse natuurkundige David Bohm was door onderzoekingen in het subatomaire gebied tot de conclusie gekomen dat fysische entiteiten, die in tijd en ruimte gescheiden lijken, in feite op een fundamentele manier met elkaar verbonden zijn. Er bestaat volgens hem naast de expliciete, manifeste werkelijkheid een 'ingevouwen' impliciet gebied, dat op zich één onverdeeld geheel is en dat voortdurend aan ieder expliciet deel ter beschikking staat. Het universum zou een reusachtig hologram zijn.

====

Samenvatting ('Individueel – en Collectief', Eeuwige wederkeer, Recursie, Ken Uzelve, Dodecaëder, 5Ddenkraam)

Hoe zit het? Wat is het verschil tussen Allerheiligen en Allerzielen? (1 november 2022 Allerheiligen & 2 november: Allerzielen):
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: wat is het verschil tussen Allerheiligen en Allerzielen?
Nadere informatie over dit thema vind u in het magazine Reflectie, nummer 3 - herfst 2023. Van Johan Pameijer is het artikel De mythe van de mis (p. 12-15) opgenomen:
We leven in een ontzielde maatschappij , waarin de ziel verkommert onder gebrek aan aandacht. Dankzij de rituelen ontvangt de ziel haar dagelijks brood en komen we tot het besef wat we werkelijk zijn, namelijk zielen voor wie het lichaam het instrument is.

In het onderzoeksrapport E i V' laten Teilhard de Chardin en Jiddu Krishnamurtie aan de hand van het kosmisch bewustzijn zien hoe het mogelijk is geestelijke gezondheid te bereiken. Het bevorderen van de geestelijke gezondheid, de Spirituele Transformatie is op het Meditatie-diagram van H.P. Blavatsky gebaseerd. De levenscyclus, de levenscyclus van beschavingen, het levenswiel, de levenscirkel van de Eeuwige wederkeer omschrijft de vier punten van het kruis, die achtereenvolgens geboorte, leven, dood en ONSTERFELIJKHEID voorstellen. Onsterfelijkheid heeft op de verborgen 5e Dimensie betrekking. Om verlichting te bereiken volgt het Westen veelal het inzicht van het Christendom van Teilhard de Chardin en het Oosten van Jidduh Krishnamurti, de Vier edele waarheden van het Boeddhisme (A.P. Sinnett Esoteric Buddhism). De Bewustzijnsschil (de 5 bij 5 matrixstructuur) is een model om de verborgen 5e Dimensie, de Christogenese van Teilhard de Chardin te duiden. Om het evenwicht, de harmonie tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang te herstellen schiet het zelfreinigend vermogen van de democratie ernstig tekort.

‘Ik heb geleerd hoe wezenlijk aandacht is, het gevoel te worden gezien’ (Fokke Obbema interviewt Margrite Kalverboer de Volkskrant 4 november 2022, p. 16-17):
Haar ziekte en de dood van haar man confronteerden Margrite Kalverboer met de eindigheid. Het zette de Kinderombudsvrouw ertoe aan meer uit het leven te halen en eigenzinnige keuzes te maken. Wat weerhoudt anderen ervan?
‘Er zitten bepaalde risico’s aan, omdat je jezelf kwetsbaar op moet stellen. De angst is je boekje te buiten gaan en jezelf bloot te geven. In mijn gesprekken met kinderen probeer ik erachter te komen wat een kind eigen maakt, wat zijn of haar drijfveren zijn. Daarbij maak ik gebruik van mijn intuïtie en van mijn bagage aan minder prettige ervaringen. Omdat ik veel van het leven heb gezien, ben ik niet bang dingen te vragen die misschien niet passend zijn. Mijn angst daarvoor is weg. Ik krijg vaak van kinderen te horen: ‘Zoals u met mij spreekt, zo is er nog nooit met mij gesproken.’ Dat is pijnlijk, want het zijn kinderen met vaak een lange geschiedenis in de jeugdhulpzorg.’
Leidt niet-zien tot eenzaamheid?
‘Als je doorpraat, of het nu met kinderen of volwassenen is, stuit je eigenlijk altijd op fundamentele eenzaamheid. Omdat ik die ook zelf wel heb ervaren, ben ik in staat kinderen die daaronder lijden te zien. De opgave is ze te bereiken. Dat probeer ik door hun eenzaamheid te benoemen. ‘Jongeren manoeuvreren zichzelf tegenwoordig in een eenzame positie doordat ze ‘de beste versie van zichzelf’ willen tonen – ze zijn vaak enorm prestatiegericht. Dat maakt eenzaam, omdat ze zich niet altijd hun beste versie voelen. Een samenleving die dwingt tot het geven van een perfect beeld, staat het tonen van je kwetsbaarheid in de weg.’ Speelde eenzaamheid ook een rol in het stervensproces van Ate?
‘Dat was intens pijnlijk, maar ook goed en mooi tot het einde, we groeiden naar elkaar toe. We konden tegen elkaar zeggen: ‘Wat hebben we het goed’, terwijl we wisten dat hij zou sterven. Voor hem was het drama dat hij dat alleen moest doen, terwijl ik het feest van het leven door mocht vieren. ‘Ik blijf alleen achter’, zo drukte hij dat uit. Dat vond ik van een intense eenzaamheid. Hij had ongelofelijk veel talenten, maar die zijn er in zijn ogen onvoldoende uit gekomen. Bij alles wat ik deed, zei hij: ‘Dat had ik moeten doen.’’

Nieuwe spiritualiteit als derde weg tussen het materialistische paradigma en kerkelijke dogmatiek (Hans Feddema Civis Mundi Digitaal #14 31 oktober 2012):
Er zijn voorts tevens vele boeddhistische groepen in het land, niet in de laatste plaats die van mindfulness rond de ikoon Thich Nhat Hanh, de meer dan 80-jarige Vietnamese monnik, die ten zuiden van Parijs een geweldig centrum heeft onder de naam Plum-Village, dat duizenden mensen trekt. Zijn spiritualiteit is modern en universeel, met ook christelijke elementen, maar heeft een boeddhistische en tevens Gandhi-achtige geweldloze achtergrond. In Leiden komen ze elke donderdag avond in ‘Verbum Dei’ bijeen als sangha met gemiddelde zo’n 40 personen, meest mensen die het in de kerk niet meer kunnen vinden. De spiritualiteit van de jezuiet Karl Douven, die al in de vorige eeuw christendom en reincarnatie met elkaar verbond, heeft in het noord westen van Noord-Brabant nog steeds uitstraling, niet alleen in de omgeving, dus in Haeren bij Oisterwijk (onder meer door het centrum Het Bergkristal) maar ook in delen van Eindhoven en voorts ook journalistiek via de spirituele journalist Aat Lambert de Kwant, - uit die streek afkomstig -, die mede een rol speelde bij het tot stand doen komen van Netsamen, een landelijke organisatie die spirituele groepen en individuen en het contact tussen hen coördineert via ontmoeting, dansen en dating en ook via een digitaal magazine over spiritualiteit. De Kwant doet dit tevens enigermate via het magazine Reflectie van de Vrije Katholieke Kerk, waarvan vooral Johan Pameijer een bekende publicist is.
Spiegelbeeld e.a.
Helemaal tenslotte vermeld ik dan nog de tijdschriften Spiegelbeeld (voorgekomen uit de beweging rond de recent op hoge leeftijd overleden Meilly Uyldert), PRANA, ONKRUID, Koorddanser , Volzin en de Religie&Filosofie - pagina van Trouw, welke beiden evenals, zij het in iets mindere mate, ook het magazine Het Goede Leven (verbonden met Friesch Dagblad) de laatste decennia een behoorlijke evolutie door maakten, en last but not least het ‘glossy’ maandblad Happinez, dat ondanks - of moet ik zeggen dankzij - haar over het generaal gesproken hoog nieuw niveau van spirituele artikelen in korte tijd tot verbazing van velen een enorm succes bleek in het Nederlandse tijdschriftenwereldje. Journalist Lisette ‘tHooft, die veel ervaring opdeed in Volzin, is thans verbonden aan Happinez.

Het leerproces op aarde, lees levenskunst heeft op de moraal van het verhaal betrekking, namelijk dat we groepsimmuniteit tegen het kwaad opbouwen. In de kern draait het nog steeds om de controverse tussen Plato en Aristoteles, tussen Geestkunde en Natuurkunde. Zowel Teilhard de Chardin als Jiddu Krishnamurtie onderbouwen het kosmisch bewustzijn. Hans van Aurich: Goddelijke taal vormt de schakel tussen mens en het kosmisch bewustzijn (practice what you preach). In het onderzoeksrapport E i V' latenTeilhard de Chardin en Jiddu Krishnamurtie aan de hand van het kosmisch bewustzijn zien hoe het mogelijk is geestelijke gezondheid te bereiken.

De wagenmenner van Plato komt ter sprake in het boek Het mysterie van het Zelf Upanishaden (p. 52, 1455, 151 en 152) van Dr. W.H. Vledder, De Upanishads (p. 195,196) van Wim van de Laar en De Anugita Een vervolg op de Bhagavad Gita (p. 89, 111) van Kashinath Trimbak Telang.
Het 'dat ben jij' in het boek (p. 21,126,129-132) van Vledder komt met het Tat Tvam Asi in het boek (p. 110, 111, 112, 113 en 114) van Wim van de Laar overeen.

Het leerproces op aarde was al bekend bij Socrates en Plato, maar ook al bij Zarathoustra en Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita (Tegenstellingen, 5D-concept en Ethisch reveil). Zonder te streven naar waarheid en rechtvaardigheid is een duurzame vrede niet mogelijk. Dus door waarheid en rechtvaardigheid centraal te plaatsen is een betere risicobeheersing, lees kwaliteitsbeheersingssysteem op aarde mogelijk. De Bhagavad Gita beschrijft al hoe we onze hartstochten kunnen beheersen, de contouren van de unificatietheorie. Of met andere woorden de Bhagavad Gita laat al zien dat, de ‘Grondtoon van de waarheid’, de verborgen 5e dimensie, die aan de schepping, de Éne werkelijkheid ten grondslag ligt al millennia bekend is. Om in het universum de Éne werkelijkheid te illustreren wordt van de 'Hoofdroute' gebruik gemaakt.

Onze levensweg, het leerproces op aarde heeft op het emancipatieproces, burgerschapsonderwijs (begeleidingskunde), de ’Hoofdroute’ (waarheidsvinding) betrekking, de Gulden middenweg van balancerend - en authentiek leiderschap, op het Rechterpad. Het biedt een oplossing voor het menselijk tekort. De levenskiem, het beginsel van de enantiodromie van Carl Jung is nog steeds werkzaam.

Al sinds Plato zijn voor de wetenschap het fenomeen demonen moeilijk te duiden. Feitelijk vormen demonen een grote groep natuurgeestjes die in de relatief moderne tijd verkeerd worden begrepen. In het oude denken maakten ze deel uit van een enorm grote groep van geestelijke, half-geestelijke en astrale wezens, die in verschillende graden van evolutionaire ontvouwing bestaan en daarom wordt gerubriceerd in groepen van het volledig zelfbewuste omlaag tot de slechts deels bewuste elementalen van de astrale rijken. De leringen met betrekking tot de daimones waren zeer moeilijk te doorgronden.

In het 5Ddenkraam staat ‘Er is slechts eeuwig leven in het NU’ van Trân-Thi-Kim-Diêu centraal.
De verticale verbinding van verleden en heden (Trân-Thi-Kim-Diêu Theosofia februari 2005):
We noemen dit element intelligentie. Het is het verbindende principe, dat ook wel liefde genoemd wordt. Dit element kan niet gerealiseerd worden door het te willen hebben of door er over te praten en te redeneren (spraak en intellect), maar alleen door innerlijk de werkelijkheid daarvan te ervaren (bewustzijn en gevoeligheid) en door dit door zijn eigen leven uit te drukken. Dit leven volgens de leer wordt betrokkenheid genoemd. De leer van het hart is bedoeld voor zetetici.
Binnen het bewustzijn groeit het Universum. Binnen het bewustzijn groeien mensen. De twee innerlijke groeiprocessen bevorderen elkaar wederzijds en bloeien in een ontmoeting die men kent als het realiseren van Waarheid. Deze vindt plaats binnen de grote cirkel van de Tijd, die eigen is aan de manifestatie en toch buiten de tijd is: er is geen verleden, geen toekomst. Er is slechts eeuwig leven in het NU. Laat ieder lid een zeteticus zijn!

Meditatietechnieken maken het mogelijk probleem en oplossing met elkaar te verbinden, de waarheid dichter te benaderen. Zowel het Hindoeisme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom, Islam en Humanisme maken gebruik van meditatie. Er wordt ook wel onderscheid gemaakt tussen mediteren op het horizontale vlak, het mensenrijk en mediteren op het verticale vlak, het kosmische of Goddelijke rijk.

Kunst , de moraal van het verhaal maakt het mogelijk de waarheid te onthullen, terwijl politici in het algemeen handig zijn met hun woordenbrij, het retorische foefje, de waarheid te verhullen en dit was bij Plato al bekend, namelijk De ware aard der dingen wordt door onze woorden niet onthuld maar verhuld. Het zelf-bewustzijn, het reflexief bewustzijn, maakt het mogelijk de waarheid dichter te benaderen.

In zijn boek 21 lessen voor de 21e eeuw bespreekt Yuval Noah Harari in DEEL VIER: Waarheid. Yuval Noah Harari schrijft in DEEL VIER (p. 284): Alle bestaande mensenstammen zijn drukker bezig hun eigen belangen na te jagen dan iets te begrijpen van wereldwijde realiteiten. De 'wereldgemeenschap' bestaat niet uit Amerikanen, Chinezen, moslims of hindoes, dus hun interpretatie van de werkelijkheid is niet echt betrouwbaar.
Moeten we het bijltje er dan maar bij neergooien en concluderen dat het menselijke streven naar waarheid en rechtvaardigheid heeft gefaald? Is nu officieel het post-truth-tijdperk aangebroken?
Het zoeken naar Waarheid is het hoofdthema in het onderzoeksrapport 'E i V'
Yuval Noah Harari borduurt in zijn boek 21 lessen voor de 21e eeuw, hoofdstuk 20 Zingeving, Het leven is geen verhaal op het gezichtspunt van de oude boeddhisten voort. Als je de waarheid wilt weten over het universum, de zin van het leven en je eigen indentiteit, kun je dus het beste beginnen door naar het leed in de wereld te kijken en te onderzoeken wat het precies is.
Het antwoord is geen verhaal. (p. 375)

De basis functies van de kosmos Emergente eigenschappen en Plato’s Ideeën (Eric Bruijnis Civis Mundi Digitaal #31 juni 2015):
Bewustzijn en leven lijken zomaar te kunnen ontstaan en functioneren in de loop van de evolutie, terwijl we niet begrijpen hoe ze zijn te verklaren uit de fysica. In de filosofie noemt men zulke onverklaarbare verschijnselen ‘emergente’ eigenschappen. Emergent is afgeleid van het Latijn en betekent ‘opkomend uit’. In dit geval opkomend uit de materie, waarbij de oorsprong en het verband onduidelijk blijft.[2] Toch zijn het objectief te meten en te manipuleren verschijnselen. Het zou te rechtvaardigen zijn hun een eigen status te geven naast energie en materie.

Het leerproces op aarde, er is altijd een Derde Weg, die mij bij het outplacement bureau van Ede & Partners onder leiding van Hans Leeuwens door Hoogovens is aangereikt wordt door Ian Buruma, René Cuperus, Klaas van Egmond en Hans Feddema belicht. Waarom laten we ons nog steeds overheersen door de dwaasheid, die Desiderius Erasmus al heeft onderkend? De esoterie, theosofie leert dat het vraagstuk van Ester van Fenema in de private sfeer analoog is aan mijn conflict in de bedrijfssfeer.

Je kunt de waarheid niet verkondigen (Maurits Chabot Volkskrant 22 augustus 2020 Opinie p. 27):
Freek de Jonge (75) veranderde van mening over de waarde en waarheid van zijn kunstenaarschap.
Nieuwe standpunt
‘Waarheid is relatief en diffuus, het idee dat iets onomstotelijk waar is kan overboord en ‘het absolute’ bestaat niet. Mensen als Trump zeggen tegen serieuze journalisten dat ze domme vragen stellen omdat ze alleen nepnieuws volgen. Instituten en principes worden ondermijnd en de verwarring is groot. Dat leidt tot polarisatie: het moment waarop niet meer begrepen wordt wat het misverstand is. Voor mij persoonlijk bleek het idee dat je de waarheid kunt verkondigen onwaar. Ik dacht dat de boodschap die ik met mijn werk uitdroeg groot, goed en belangrijk was, maar dat viel wel mee. De hoogmoed is niet voor de val gekomen, maar die heb ik wel losgelaten. Het ergste is nog dat de waarheid niks oplost. Misschien verloochen ik mijn verleden wanneer ik stel dat niets waar is; mijn boodschap was jeugdige overmoed, op zijn zachtst gezegd. Maar hoe zou de wereld eruitzien zonder jeugdige overmoed?’

Door de schijnwereld, de wereld van de illusies te ont-maskeren reikt het reflexief bewustzijn van H.P. Blavatsky tot in de hemel. Het navelstaren , de emotie-TV viert hoogtij. De TV wordt een poppenkast, waar theater hoogtij viert. Heuristiek maakt het mogelijk het fenomeen wederkerigheid beter te begrijpen.

Om de waarheid dichter te benaderen maakt de esoterie van het debat, de dialoog Vragen & Antwoorden gebruik. Vragen & Antwoorden hanteert H.P. Blavatsky in De SLEUTEL tot de THEOSOFIE, G. de Purucker in Dialogen en Geoffrey A. Barborka in zijn Vragen & Antwoorden. Christina von Dreien laat met haar visioenen zien dat het oeuvre van H.P. Blavatsky nog hoogst actueel is.

G. Barborka boek Het Goddelijke plan - Menswording en Evolutie Deel 1
Hoofdstuk V DE LEER VAN VOORTDURENDE VERANDERING :
Het doel van het Bestaan (p. 220):
Met dat al behoudt die Straal, Buddhi, toch het besef van haar individualiteit, terwijl de Monadische Essentie - Atman - één wordt met Paramatman, de Vonk wordt de Vlam (in de woorden van de Stanza). Dit is zo, omdat Atman verbonden is met Paramatman, zoals het dat altijd is, zelfs tijdens het leven op aarde.
‘Atman, het ‘Hoger Zelf’, dat noch uw Geest, noch de mijne is, maar als het zonlicht op ons allen schijnt. Het is het universeel verspreid 'goddelijk beginsel’, even onafscheidelijk van de ene en volstrekte Meta-Geest, als de zonnestraal van het zonlicht.’ (Sleutel tot de Theosofie, blz. 141, 161 NL versie). Wanneer zij opgaat in de Ene Essentie wordt Atman ‘zelfs dat leven zelf’. (Fr. 1103: Terw. 1 187 De Geheime Leer I p. 134,135).

Het Verdriet van de Veenkoloniën (Tegenwind Human 31 oktober 2021 NPO2):
De komst van een mega windturbinepark in Groningen en Drenthe speelt mensen uit elkaar, waar ze eerder in harmonie samenleefden. De turbines, met een hoogte van meer dan tweehonderd meter, veroorzaken een tragedie. Wat wordt gewonnen en wat gaat verloren als het oude vlakke land zijn gezicht verliest en de bevolking zich verraden voelt?
Oud-minister Wiebes noemde het ‘bulldozer politiek’, Diederik Samsom sprak over een geweldige ‘mispeer’, want zoals in de Veenkoloniën moet het nooit meer gaan. Het heeft de plaatsing van de molens niet voorkomen. Bewoners voelen zich verraden door de overheid, door de rechtspraak en door boeren, die riante vergoedingen opstrijken. Lokale bestuurders kijken met lede ogen toe hoe het verzet tegen de windmolens verhardt.\\ Tegenwind volgt mensen die de afgelopen tien jaar een belangrijke rol speelden in de strijd tegen deze windparken. Een strijd die ludiek begint, maar grimmig en hard eindigt in ondergronds verzet. Twee prominente woordvoerders worden opgepakt. Een van hen zit maanden vast in voorarrest. Het laat diepe sporen na in de gemeenschap: hoe goedwillende burgers hun vertrouwen verliezen in de overheid en naar 'de buitenkanten van het denken' worden gedreven als ze zich niet gehoord en gezien voelen.

Hoever ga je om je verleden te kunnen vergeten? (Jilt Jorritsma, promovendus aan de Open Universiteit, schreef de op 20 mei 2021 bij Lebowski Publishers verschenen roman 'Was').
Het debuut 'Was' van Jorritsma is een intense, hallucinante roman over hoe herinneringen ons in een houdgreep kunnen houden.
Stillevens (HET GROTE UITSTERVEN DE GIDS 2021/5 p. 14-15):
Door hun ‘ik’ tegenover de buitenwereld te plaatsen baanden westerlingen voor zichzelf de weg die buitenwereld te exploiteren. Het is dringend noodzakelijk die scheiding op te heffen en in gesprek met de wereld te treden.
Voor de Romeinen was een genius weliswaar een ‘voortbrenger’ (iets dat genereert), maar nooit een mens of een persoon. Een genie was juist datgene wat het menselijke verstand te boven ging. Genieën waren onzichtbare geesten, een soort beschermengelen, die ieder mens bij zijn geboorte ontving. Wanneer je een creatieve ingeving had, was dit niet je eigen verdienste, maar die van je genius. Als mens wás je dus nooit een genie, je hád er een: een stem die van buiten je hoofd tot je sprak en je denken aanwakkerde. Geniaal was je als je je zonder weerwoord overgaf aan het fluisteren van de buitenwereld.

Bert Overbeek Het verrassend moderne leiderschap van Jezus van Nazareth
Wie goed leiderschap nastreeft in zijn leven, kan veel leren van de groten uit de geschiedenis. Mede hierom schreef ik het boek over de historische Jezus, De moed van Jesjoea. Het kwam onlangs uit en het is toegankelijk voor iedereen die iets met leiderschap heeft. Gelovig of niet gelovig maakt niet uit, want het gaat om de historische Jesjoea. Wie was die man destijds en wat kenmerkte zijn leiderschap? In ieder geval zijn ontwikkelingsgerichte instelling, zijn veranderingsbereidheid en zijn moed. Daarover een fragment.

Van mening verschillen mag, maar laten we niet naïef zijn. Een kleine groep coronacritici ziet de samenleving als strijd en gaat door roeien en ruiten (Kees van den Bos de Volkskrant 15 oktober 2021 p. 28):
Kees van den Bos Waarom mensen radicaliseren Hoe waargenomen onrechtvaardigheid radicalisering, extremisme en terrorisme aanwakkert Gelet op de talloze persoonlijke bedreiging door corona-ontkenners is het zaak het wantrouwen tegen overheid en wetenschap te verminderen. En om alert te blijven.
Ondanks het democratische recht op de eigen mening en begrip voor negatieve gevoelens over de coronamaatregelen, moeten we als samenleving niet naïef zijn. Er bestaat een vrij kleine groep mensen, 8 tot 10 procent, die zeer competitief is ingesteld. Die ziet de maatschappij als strijd; daar vind je ook de mensen die in de complothoek zitten. Zij gaan soms letterlijk door roeien en ruiten om hun gelijk te halen.

Kapitalisme is voor de meesten wat water is voor een vis: overal om ons heen en daardoor bijna onzichtbaar (Asha ten Broeke de Volkskrant 15 oktober 2021 p. 29):
Ondertussen is de ideologie achter deze keuzes buiten beeld geraakt. Er wordt zelfs nauwelijks over neoliberalisme gesproken. Dat was niet altijd zo. In de jaren veertig en vijftig schreven Hayek & co openlijk over ‘de neoliberale beweging’ en ‘de doctrine die ook wel neoliberalisme wordt genoemd’. Neerlands grootimporteur Inmiddels doen aanhangers zelf alsof zulks nooit heeft bestaan. Zo ontkende Neerlands grootimporteur van neoliberale ideeën, oud-VVD-leider Frits Bolkestein, ineens dat hij Hayek had gelezen, terwijl hij de man in vrijwel al zijn boeken citeert. Een Amerikaanse economiehoogleraar en vrije-marktdenktanklid probeerde bij de Amerikaanse zender NPR zelfs de hele beweging weg te foezelen: ‘Neoliberalisme is een van de vreemdste complottheorieën die er in de afgelopen eeuw ontwikkeld zijn. Er zijn bijna geen mensen die zeggen: ik ben een neoliberaal. Ze bestaan nauwelijks.’
‘Die anonimiteit is zowel een symptoom als de bron van haar macht’, stelt Guardian-columnist George Monbiot terecht. We spreken over ‘de wetten van de markt’ alsof het natuurwetten zijn, we zeggen ‘de wil van de markt’ alsof die zomaar ontstaat en niet gewoon is ‘wat grote bedrijven en rijke mensen willen’. We accepteren de invloed die neoliberaal kapitalisme heeft op de aarde en onze levens, hoe dit systeem vervuilt en verdeelt en vernietigt en onder onze huid kruipt, omdat we de ideologie niet meer zien, alleen de vanzelfsprekendheid. Dat is wat kapitalisme is. Dat is wat kapitalisten doen.

De schuldencrisis is voor een belangrijk deel het gevolg van egotripperij van topmanagers en topbestuurders, die elkaar op een prettige manier fêteren. Primair draait het om authentiek leiderschap namelijk hoe creëren we een gezonde, vitale maatschappij, een vitale cultuur. In een gezonde economie van 'Oikos en Ethiek' gaat het niet om de knikkers, maar om het plezier in het spel. Door 'Oikos en Ethiek' centraal te plaatsen verdwijnt de tegenstelling tussen ‘Eurofielen en Eurosceptici’ naar de achtergrond. De indruk ontstaat dat de VVD de rekening van het fêteren door de publieke sector wil laten betalen. Het Holland Financial Centre-debacle laat zien dat Wouter Bos, net als Jeroen Dijsselbloem zich volledig ten dienste stellen van het grootkapitaal.

De volmaaktheid in de hemel staat tegenover de onvolmaaktheid op aarde. Een flits van geluk, synthese ontstaat 'Wanneer' in de ziel ‘binnen en buiten’ samenvloeien. Het 3e beginsel brengt de éne werkelijkheid, de Eeuwige wederkeer, de wisselwerking tussen Sat en Asat (Alpha en Omega), tot uitdrukking. Het beginsel maakt de periodiciteit, het verschijnen en verdwijnen, het fenomeen 'verleden en toekomst' en het eeuwige nu tussen verleden en toekomst mogelijk.

A group of prominent scientific researchers including Lee Smolin and Jaron Lanier ask “whether there might be a mechanism woven into the fabric of the natural world, by means of which the universe could learn its laws”.

Uit het onderzoeksrapport ‘E i V’ komt naar voren dat het mechanisme in de reflectie tussen de Microkosmos en Macrokosmos besloten ligt. De moraal van het verhaal is dat ethiek zowel de oorzaak van het probleem als de oplossing ervan laat zien. Het gaat volledig mis, er ontstaat een breuk wanneer extremen van het kapitalisme gaan overheersen, de moraal, de regulerende principes buiten het verkoopverhaal worden gehouden, het gedrag wordt amoreel. Het zijn juist de waarden en normen, die mensen met elkaar verbinden. Of anders gezegd de onzichtbare muren tussen 'Wij en Zij', waardoor we de ander uitsluiten, dienen we af te breken. In plaats van dat een dialoog twee partijen nader tot elkaar brengt, kunnen de meningen ook verharden en ontstaat er een loopgraven oorlog.

Wederkerigheid is analoog aan het begrip periodiciteit in de esoterie. Het balansmechanisme, these + antithese = synthese heeft op het Meta-leren, de verborgen 5e Dimensie de verticale as, de Axis mundi, de Staf van Hermes, de gouden keten van Homerus, de staf van Mercurius, Sutratman (levensdraad), draad van Ariadne, Caduceus, Levensladder, Esculaap, de kosmische Lichtzuil en ook de Middenzuil van de levensboom betrekking. De Axis mundi, caduceus (5e dimensie) is een mooi voorbeeld van de in – en uitspiralende torsiegolf in een vortexvorm.
De torus wordt als een multidimensionale vortex opgevat. De lemniscaat illustreert de draaikolk stuctuur van de vortex (Jan Wicherink boek Ontheemde Zielen Ontwaken p. 179). Het reflexief bewustzijn brengt als ware verschillende aggregatieniveaus van het Ether-paradigma, van statisch tot zeer dynamisch tot uitdrukking. De lemniscaat, de eeuwige wederkeer, symboliseert de, wederkerigheid, de wisselwerking, de reflectie tussen de Microkosmos en Macrokosmos.

Er wordt beoogd de Kwintessens met behulp van de Gulden middenweg, de verborgen 5e Dimensie, het 5Ddenkraam (5D-concept) en de 5 bij 5 matrixstructuur, de evolutionaire 'Bewustzijnsschil' weer te geven.

Om de Éne werkelijkheid, het contrast tussen Licht en Duisternis, onze pelgrimage op aarde beter te begrijpen, het onderscheidingsvermogen, maakt de Geestkunde van de kennis van profeten, mystici en zieners (rishi’s) gebruik. Zielkunde, psychologie heeft op de relatie 'psyche' en 'logos', psyche (ziel) en pneuma (geest) betrekking. In essentie draait het om 'Mind over Matter' en dit was bij Pythagoras al bekend. Het bijzondere aan de telling van Pythagoras is dat het de beweging tussen twee polen weergeeft. Antropogenese (hominisatie), het ontwikkelingsproces, van onze psyche vindt al millennia plaats. Er is geen nieuws onder de zon.

Vermoedelijk chargeert Yuval Noah Harari in het programma DWDD 4 februari 2020 om zijn punt over Zingeving (21 lessen voor de 21e eeuw hoofdstuk 20), bewustzijn en gevoelens te verklaren. De 21 lessen voor de 21e eeuw zijn in essentie analoog aan het Meta-leren in het onderzoeksrapport 'E i V'. Primair draait het bewustwordingsproces niet om kunstmatige intelligentie (Surveillance Capitalism), de technologieoorlog Cyberwar, die Sheila Sitalsing beschrijft maar om het Ken uzelve, het proces van zelf-transformatie van Vicente Hao Chin en het individuatieproces van Carl Jung. In Nederland wordt het politieke beleid voorgekookt in achterkamertjes. We worden door lobbynetwerken, carrièrepolitici geregeerd.

Het leven is geen verhaal van Yuval Noah Harari in zijn boek 21 lessen voor de 21e eeuw, hoofdstuk 20 heeft op de 11e dimensie, het 11e inzicht betrekking.

De interviews van Fokke Obbema over de zin van het leven hebben op hoe richten we onze levenskracht betrekking. Voor een rechtvaardige en duurzame samenleving is het belangrijk de mens centraal te plaatsen. De uitdaging voor de 21ste eeuw is om in de micro-economie de balans tussen kapitaal en arbeid en de vierde productiefactor creatief ondernemerschap weer de plaats te geven die het verdient. Voor een macro-econoom valt daarmee weinig eer te behalen. De zin van het leven is onlosmakelijk met de evolutionaire kringloop verbonden, namelijk hoe staat de homo sapiens in wederkerigheid met elkaar. Voor het neoliberalisme geldt dat niet creatief ondernemerschap maar het creatief boekhouden aan het langste eind trekt. Het neoliberalisme leidt niet alleen onder Amerikaanse burgers, maar ook in Europa tot een diepe verdeeldheid.

Sheila Sitalsing brengt in haar column Ongekend (Volkskrant 14 november 2019 p. 2) de controverse tussen politici in beeld. Politici, die zich door het maskerkwadrant laten leiden, blazen niet alleen zichzelf, maar ook de economie op. Of met andere woorden aan de controverse tussen wetenschappers ligt het maskerkwadrant ten grondslag. De psychosynthese van Assagioli is een zelf-transformatieproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift. Het maakt het laten oplossen van conditioneringen mogelijk. Ter illustratie Kaya Bouma en Liselot van de Klift geven de controverse tussen het zakelijke belang van Google en het algemene belang van goed onderwijs weer.

De schijnbare paradox, de schijnbare tegenstelling brengt Plato met behulp van de allegorie van de wagenmenner naar voren.

De klimaatcrisis en de pandemie laten zien dat het uiterst complex is hoe het vertrouwen in politici te herstellen. De geschiedenis leert dat het de allegorie is die probleem en oplossing met elkaar verbindt. Om het ‘Geloof, Hoop en Liefde’ uit de Bijbel (1 Korinthiërs 13-13:) te verklaren past Plato (428/427 or 424/423 – 348/347 BC) een nieuw gezichtspunt, het 'Goede - Ware - Schone' toe. Het gezichtspunt ‘Geloof, Hoop en Liefde’ wordt in de Baghavad Gita al onderkend. Dit betekent dat het 'Goede - Ware - Schone' van Plato nog millennia meekan. Kennissystemen (divineermethoden), het meta-leren staat voor de unificatie van natuur- en cultuurwetenschappen. Het koppelt sociologische, filosofische, pedagogische en psychologische inzichten. Het universum, de éne werkelijkheid zit zodanig in elkaar dat het zelfbewustzijn als recursiefproces er uiteindelijk voor zal zorgen dat het 'Goede, Ware en Schone' boven 'Chaos, Gaia en Eros' gaat prevaleren.

PRANA Mediums (nr. 165) bevat het boeiende artikel Divineren – Akasha’s toevalstaal lezen van Rob Docters van Leeuwen:
In het artikel refereert Doctors van Leeuwen aan het boek The Self-Aware Universe van Amit Goswami. Volgens Amit Goswami heeft een mens een EGO (Redeneren, Continu, Gedetermineerd, Lineair, Lokaal, Persoonlijk en Klassiek-logisch) en een KWANTUMZELF (Creatief, Discontinu, Synchronistisch, Holistisch, Non-lokaal, Transpersoonlijk en Kwantumlogica). Carl Jung noemt deze respectievelijk het ego en het Zelf.

Om de mensheid op het goede spoor te houden gebruikt de Bijbel gelijkenissen. Deze staan al millennia ter discussie, maar zijn nog steeds actueel. Het onderzoeksrapport 'E i V' gebruikt het zelfreinigend vermogen, dat ook door de wetenschap-1 of wetenschap-2 en de Volkskrant wordt toegepast. Uiteindelijk blijkt het gaat nog steeds over de moraal van het verhaal, er is niets nieuws onder de zon.

In de kern draait het in de esoterie om de zielkunde (zielenleer), de relatie, de reciprociteit tussen Geestkunde en Natuurkunde (Metafysica en Fysica), de kringloop van noodzakelijkheid, de eeuwige wederkeer (natuurlijke kringloop met de lemniscaat als symbool) en de vier fundamentele natuurkrachten. De hamvraag is nu zal het de wetenschap, mede aan de hand van het boek In Einsteins achtertuin van Amanda Gefter lukken aan te tonen dat we de Éne werkelijkheid vanuit ons eigen referentiekader waarnemen?

De Driehoek met punt naar boven (indigo-blauwe Manas) en de Driehoek met punt naar beneden (groene Manas ) vormen samen de dubbele driehoek, het dubbele schema. Het gaat om de complementaire polariteit, het antagonistisch (of-of) naar polair-dialectisch (en-en, p. 72 in Civis Mundi Jaarboek 2018. De synthese van Wetenschap, Religie en Filosofie van de Geestkunde (Anti-Darwinisme) is complementair, staat diametraal tegenover het WTE-complex (p. 140, 187, 202 in Civis Mundi Jaarboek 2018 - WTK-complex, STEM-model) vanuit de Natuurkunde. In de kern gaat moderniteit over de synthese van Politiek, Sociologie, Cultuur, Filosofie, Secularisatie, Wetenschap, Kunst en Technologie, lees Broederschap. In het STEM-model wordt met de disciplines Politiek, Sociologie, Cultuur, Filosofie, Secularisatie en Kunst geen rekening gehouden. Gezondheid, geneeskunst omvat Geest en Lichaam, Geestkunde en Natuurkunde, de complementariteit , de eenheid der tegendelen van Heraclitus.

De vierde pijler van theosofie is kunst. Op Witte Lotusdag is het gebruikelijk fragmenten uit de literaire meesterwerken De Stem van de Stilte, Het licht van Azië van Edwin Arnold en de Bhagavad Gita te lezen.

De onontwarbare belangenverstrengeling tussen politici en bedrijfsleven en door mismanagement met de mantel der liefde te bedekken heeft tot gevolg gehad dat zowel bij toezichthouders, CEO's en politici nu het vermogen ontbreekt om meerwaarde te creëren. De paradox is dat in plaats van politici en het bedrijfsleven systemen steeds complexer maken dient volgens E.F. Schumacher om het spreiden van risico's te bevorderen Small Is Beautiful centraal te staan. Om tekortkomingen, het markt- en overheidsfalen te camoufleren maakt het Westen van het oeroude zondebokmechanisme gebruik. De self-medication van Geert Wilders waar Arnon Grunberg over schrijft (Volkskrant 7 maart 2017) heeft op het zondebokmechanisme betrekking. Om zijn incompetentie als politicus te camoufleren past hij het zondebokmechanisme toe. Étienne de La Boétie was een geestverwant en boezemvriend van Michel de Montaigne. Hij wilde zichzelf leren kennen zoals zijn boezemvriend hem gekend had (p. 131 Anton Blok De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000). Het mechanisme tussen micro en marcro, dat door Étienne de La Boétie is onderkend, is nog steeds actueel.

Het probleem waar we het over hebben is dat door individualisering en secularisering het collectieve waarden - en normenpatroon is versnipperd. Iedereen gaat voor zijn eigen ‘waarheid’. Het heeft betrekking op het cultuurrelativisme– wat jij wilt, het is jouw feestje. De door de overheid breed ingevoerde marktwerking heeft het probleem, het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ ('Pad der Linkerhand’) alleen maar versterkt. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom houdt. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk aan het ontstaan en wordt door de bestuurlijke elite gepredikt dat arbeidsvoorwaarden flexibeler, lees goedkoper moeten en houdt de emo-TV (algemene vertrossing) het volk dom. De door de politiek gestimuleerde marktwerking heeft een averechts effect, de 'valkuil van de schijnmarkt' opgeleverd. Voor de PvdA politici Jo Ritzen, Ronald Plasterk en Jeroen Dijsselbloem en Maria van der Hoeven van het CDA geldt penny wise pound foolish.

Jacobine Geel op 2 (10 oktober 2021 NPO2):
Kunnen bewuste keuzes voor het klimaat onszelf verrijken? Vaak als het over klimaat en duurzaamheid gaat, worden veelal dezelfde vragen gesteld: hoe lossen we dit probleem op en wat gebeurt er als we niets doen? We proberen een stapje verder te gaan, want het tegengaan van klimaatverandering heeft ook te maken met ons gedrag. Jacobine Geel praat erover met o.a. oud-partijleider van de Partij voor de Dieren Marianne Thieme en de Britse schrijfster Tamsin Calidas, bekend van het boek Ik ben een eiland, die haar levenskracht vond in de natuur.

Floortje Scheepers Brainwash Talks (10 oktober 2021 NPO2):
De mens is veel te ingewikkeld om in labels en modellen te vatten, ziet psychiater Floortje Scheepers. Tijd dat we die complexiteit durven te omarmen.

Het begrip quaterniteit van Carl Jung heeft op de metafoor kwadratuur van de cirkel, de Ouroboros en de Steen der wijzen betrekking.

‘We zijn veel te bang gemaakt voor stress’ (Evelien van Veen ‘’de Volkskrant’’ 9 oktober 2021 Wetenschap p. 24-25):
Jazeker, chronische stress is schadelijk en kan tot burn-out en depressie lijden, stressonderzoeker Sonia Lupien heeft het zelf aangetoond. Maar het is tijd voor een andere boodschap: ‘Stress is het beste wat ons als mensheid is overkomen.‘
Het verhaal rond stress is de laatste jaren alleen maar negatief geweest. Er zijn zelfs journalisten die mij niet willen interviewen als ik niet bereid ben om erop te hameren hoe schadelijk stress is; depressie, burn-out, dat verhaal. Maar dat heeft veel kwaad gedaan, want daardoor is onze mindset collectief er een van angst voor stress geworden.
‘Terwijl we onze stresshormonen hard nodig hebben om goed te functioneren. Daardoor kunnen we de mammoet doden – of examen doen, een toespraak houden, een goed feest organiseren, ingrijpen als iemand hulp nodig heeft, een moeilijke operatie uitvoeren, noem maar op. Daar komt allemaal niets van terecht zonder een gezonde dosis stress.’

Met je ecodepressie naar de klimaatpsycholoog, is dat een goed idee? (Evelien van Veen de Volkskrant 24 juli 2021 Wetenschap p. 18-21):
Sommige mensen gaan zo gebukt onder de groeiende klimaatcrisis dat ze gespecialiseerde hulp zoeken. Helpt het om in behandeling te gaan bij mensen die zichzelf klimaatpsycholoog noemen?
Driekwart maakt zich zorgen
Bij wie zoek je hulp als je kampt met een klimaatdepressie? De vraag is alleen al relevant omdat 75 procent van de Nederlanders zich zorgen maakt om de gevolgen van de klimaatverandering, zo meldde het CBS in juni. Het zijn vooral jongeren van 18 tot 34 jaar die zich grote zorgen maken, becijferde Milieu Centraal – sinds de coronacrisis meer dan ooit. En chronische klimaatzorgen leiden tot chronische klimaatstress en zelfs tot klimaatdepressies, stelt psycholoog Caroline Hickman, een van de oprichters van de Engelse Climate Psychology Alliance. ‘Klimaatpsychologie is een ander soort psychologie’, schrijft ze. ‘In plaats van gevoelens als wanhoop, woede, angst en verdriet te zien als iets dat moet worden gefixeerd of genezen, zien we ze als een gezonde, begrijpelijke reactie op wat er gebeurt met onze planeet.’
Erkende stoornis
Ook mensen die in minder reëel gevaar verkeren, kunnen kampen met depressieve gevoelens of zelfs een post-traumatische stressstoornis als gevolg van klimaatverandering. Hoeveel het er zijn is nog onduidelijk, meldt het Journal of Anxiety, er zijn nog nauwelijks cijfers, maar de tendens is onmiskenbaar. Kwetsbare groepen: jonge mensen, mensen – logisch – die erg begaan zijn met het milieu en mensen die toch al kampen met mentale klachten, zoals een angst- of paniekstoornis.

Een kostuum tegen de angst (Evelien van Veen interviewt Marieke Lucas Rijneveld Volkskrant Magazine 26 september 2020 p. 60-64):
Het buitenland lonkt naar schrijver Marieke Lucas Rijneveld, winnaar van de International Booker Prize. Geweldig, die erkenning, maar eerst wil ze even bijkomen van alle aandacht. Dat doet ze het liefst in Zeeland.
Rijneveld won als eerste Nederlander ooit de Booker Prize voor De avond is ongemak, haar debuutroman over een beklemde jeugd in een gereformeerd boerengezin waar de dood van broer Matthies elk spatje levensvreugde wegslaat.

Het onderzoeksrapport 'E i V' wordt vanuit drie perspectieven belicht. Zaaien en Oogsten gaat over Complementariteit. Dit gezichtspunt kan alleen, in samenhang met de inzichten Eeuwige wederkeer (Recursie) en Spiegelsymmetrie (Weerspiegeling) goed worden begrepen. Meta-leren berust op het bewustzijn van bewustzijn volgens Plato, het zelf-bewustzijn, het maakt het mogelijk de kwintessens beter te leren begrijpen, en wordt door het integrale denken (lemniscaatdenken) tot uitdrukking gebracht. Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking. . H.P. Blavatsky belicht de quintessence wanneer zij de betekenis van het Egyptische ansata-kruis en de swastika beschrijft. Het is mogelijk oude inzichten aan nieuwe inzichten te toetsen. Uiteindelijk blijkt dat er niets nieuws is onder de zon.

H.P. Blavatsky schrijft in Isis ontsluiers, deel 2 uitgegeven in 1877, Hoofstuk 6 Esoterische boeddhistische leringen tot karikatuur gemaakt in het christendom (p. 336, 337):
Geen wonder dat de manicheeërs beweerden dat Jezus een gedaanteverandering van Gautama was; dat Boeddha, Christus en Mani één en dezelfde persoon waren,3 want de leringen van de eerste twee waren identiek. Jezus bleef trouw aan de oude Indiase leer toen hij de volkomen verzaking van de wereld en haar ijdelheden preekte om het koninkrijk van de hemel, nirvana, te bereiken, ‘waar de mensen niet trouwen, en niet worden uitgehuwelijkt, maar leven als engelen’ (Matth., 22:30).

Het oeuvre van H.P. Blavatsky impliceert de ‘Eenheid in Verscheidenheid’, de synthese van these en antithese (‘Natuur en Cultuur’, Teilhard de Chardin: ‘Convergeren en Divergeren’, ‘Yin en Yang’, ‘Aantrekking en Afstoting’, Jiddu Krishnamurti: Je moet je eigen leraar en je eigen leerling zijn., ‘Ont-maskeren/Ontsluieren en Openbaren’, ‘Symmetrie en Levenskunstenaar’), de interdisciplinaire aanpak.

Wie zich niet laat ‘sensibiliseren’, vertrekt meestal via een zijdeur van het Binnenhof (Raoul du Pré Volkskrant 24 april 2021 p. 4):
Het moment waarop ook Pieter Omtzigt gelooft dat er echt een andere wind waait, lijkt nog ver weg. Van Gijzel vraagt zich zelfs af of het ooit zal komen. Hij heeft Omtzigt, die nu al maanden ziek thuis zit, onlangs een bericht gestuurd. Vol hulde en steunbetuigingen, maar ook met een waarschuwing hoe moeilijk dit nog kan worden.
En eenzaam bovendien. Want Haagse patronen zijn hardnekkig. En je kunt het gelijk nog zo aan je zijde hebben, wie de belangen van te veel anderen frustreert, loopt een groot risico zelf het onderspit te delven. Van Gijzel: ‘Die les heb ik destijds geleerd. In de politiek moet de groep uiteindelijk verder.’

‘Pyromaan Rutte gaat echt de brand niet blussen’ (Yvonne Hofs en Ariejan Korteweg interviewen Volkskrant 24 april 2021 Zaterdag p. 2-5):
Onder de Rutte-doctrine verzaakt het kabinet zijn plicht om de Kamer te informeren. Hoe lukt het SP’er Renske Leijten, kopstuk in de toeslagenaffaire, dan toch om effectief oppositie te voeren?

Stop het spel, ga toch formeren (Max Kerremens Volkskrant 22 april 2021 p. 29):
Een nieuw aspect van de toeslagenaffaire zorgt weer voor opwinding op en rond het Binnenhof. Gretig wijzen politici op dit nieuwe strobrandje.
Niet geremd door een gevoel van verantwoordelijkheid rennen ze het veld op om deel te nemen aan de volgende ronde van het typisch Haagse spelletje van naming and shaming. Bedenkelijke motieven bepalen het spel van de deelnemers.
Wat wil het zeggen dat Wopke Hoekstra Omtzigt moest ‘sensibiliseren’ (Ten eerste, 22 april)?
De redenering mag heel gewichtig klinken, mij treft telkens weer de bijna snoezige naïviteit ervan. Verander de taal, de werkelijkheid verandert gehoorzaam mee? Was het maar zo simpel, zou je haast zeggen. Want natuurlijk kun je best rekening houden met hedendaagse gevoeligheden. Plechtig beloven termen als ‘zwartrijders’, ‘een zwarte dag’ of ‘niet-westers’ uit je vocabulaire te bannen. Voortaan zinnetjes als: ‘Die meisje met een vluchtachtergrond vind dat hen personen van kleur niet serieus neemt’ leesbaar verklaren. Een rechtvaardiger wereld brengt het geen stap dichterbij. (Elma Drayer Volkskrant 23 april 2021 p. 29)

‘Corona kan VN (75) weer kracht geven’ (Theo Koelé interviewt Alanna O'Malley Volkskrant 23 oktober 2020 p. 19):
‘De VN hebben een slechte reputatie, maar op het gebied van humanitaire hulp hebben ze grote successen geboekt’, zegt O’Malley, bijzonder hoogleraar United Nations studies in peace and justice aan de Universiteit Leiden. Samen met de gemeente Den Haag, die haar leerstoel in het leven heeft geroepen, werkte ze onder meer aan de voorbereiding van activiteiten ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de VN, op zaterdag 24 oktober.
Veel kritiek was er deze maand op de toetreding van China en Rusland tot de 47 leden tellende VN-Mensenrechtenraad. Alsof je een brandstichter toelaat tot de brandweer, schamperde de organisatie UN Watch. O’Malley ziet het anders: ‘Door die landen te ‘omarmen’ verplicht je ze in discussie te gaan over de eigen misstanden, zoals kampen voor de Oeigoerse minderheid en vergiftiging van politieke tegenstanders. Schenders van mensenrechten kunnen aangesproken en bekritiseerd worden bínnen het systeem van de VN. Naming and shaming.’

J. Krishnamurti in Dialogue with Buddhists Can Humanity Change?
Many have considered Buddhism to be the religion closest in sprit to J.Krishnamurti’s spiritual teaching-- even though the great teacher was famous for urging students to seek truth outside organized religion. This record of an historic encounter between Krishnamurti and a group of Buddhist scholars provides a unique opportunity to see what the great teacher had to say himself about Buddhist teachings. The conversations, which took place at Brockwood Park in England in the late 1970s, focus on human consciousness and its potential for transformation.
Chapter - 'Are You Not Saying What The Buddha Said'? (p. 7):
The conversations, which took place at Brockwood Park in England in the late 1970’s focus on human consciousness and its potential for transformation. Participants include Walpola Rahula, the renowned Sri Lankan Buddhist monk and scholar, author of the classic introductory text "What the Buddha Taught".

Om het kwaad in de wereld te verklaren past het Westen het Adam-en-Eva-verhaal toe en het Oosten maakt van het Yin/Yang-symbool gebruik. Met kerstmis viert de mensheid dat we het nog steeds actieve alphapunt hebben leren onderscheiden. Het basisprincipe ‘eenheid der tegendelen’ , de schijnbare tegenstelling brengt Carl Jung met behulp van Enantiodromie (projectiemechanisme) en het Mysterium coniunctionus tot uitdrukking. De paasliturgie leert daarentegen hoe het Geloof, Hoop en Liefde uit de Bijbel, het 'Goede - Ware - Schone' van Plato via de as van de tijd, van generatie tot generatie wordt doorgegeven en uiteindelijk in het omegapunt culmineert.

De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 7: Brieven 993-1121 (Vertaald door: István Bejczy en John Piolon):
Erasmus van Rotterdam aan de roemrijke ridder Ulrich von Hutten, gegroet (p. 29):
Vandaar dat hij zich als jongeman bezighield met epigrammen en dat Lucianus zijn lievelingsauteur was. Hij was dan ook degene die mij op het idee bracht (hij kan zelfs de kameel die ik ben aan het dansen krijgen!)6 de Lof der zotheid te schrijven. Er bestaat niets in het menselijk leven wat voor hem geen bron van genoegen kan zijn, zelfs in de ernstigste aangelegenheden. Heeft hij van doen met geleerde en verstandige mensen, dan verheugt hij zich over hun geestelijke rijkdom; verkeert hij met onwetende en domme mensen, dan geniet hij van hun dwaasheid. Zelfs narren kan hij waarderen, aangezien hij zich met een wonderlijk gemak aanpast aan ieders gemoedstoestand. Met vrouwen in het algemeen en zelfs met zijn eigen echtgenote gaat hij uitsluitend speels en vrolijk om. Men zou hem houden voor een tweede Democritus, of eerder nog voor de Pythagoreïsche filosoof die gedachteloos over de markt liep, kijkend naar de drukte van de kramers en hun klanten.7. Niemand laat zich minder leiden door het oordeel van de massa, maar tegelijk heeft niemand een grotere voeling met het gezond verstand.
6) Adagia II, 7, 66.
Erasmus aan zijn vriend Gerard Lister, gegroet (p. 86,87):
Hier worden serieuze stappen gezet om tot eendracht te komen,6. nu mijn tegenstanders al hun gal hebben uitgespuwd, maar zeker is dat overal een christelijke geest overheerst. Het verwondert me dat zij, die de evangelische zuiverheid met de mond belijden, op zo'n weinig evangelische manier hun pijlen richten op de goede naam van een medemens en zwetsen over dingen die ze niet begrijpen, tegen mensen die ze evenmin begrijpen. Ze verdienen het niet alleen door kinderen te worden uitgelachen, maar ook publiekelijk te worden verdreven onder een regen van stenen.
6) Zie brief 1022.

Een belangrijk deel van de verdeel en heers problemen die we signaleren hebben we door onvoldoende checks & balances (het dialectische model Evenwicht door Tegenwicht) zelf gecreëerd. 'De remedie is tegelijkertijd de kwaal' (geweten, 'Goed en Kwaad', 'Deugd en Ondeugd'). De vraag dringt zich op welke debacles moeten zich voordoen voordat echt actie wordt ondernomen. Het gaat mis, chaos dreigt wanneer voor onnatuurlijke selectie, een gesloten systeem wordt gekozen. Chaos, onbalans ontstaat omdat politici geen oog hebben voor de keerzijde van de medaille.

Het geweten behoort tot het domein van de religie. De schuldencrisis is voor een belangrijk deel het gevolg van egotripperij van topmanagers en topbestuurders, die elkaar op een prettige manier fêteren. De indruk ontstaat dat de VVD de rekening van het fêteren door de publieke sector wil laten betalen. Het Holland Financial Centre-debacle laat zien dat Wouter Bos, net als Jeroen Dijsselbloem zich volledig ten dienste stellen van het grootkapitaal. De Nexus-conferentie 15 december 2018 heeft als thema The Battle Between Good and Evil.

Miriam van Reijen maakt in haar boeken over Spinoza van het tweewegen-model (complementaire polariteit, veritas duplex, dubbele driehoek, Twee kanten van één medaille, Tweenaturenleer, Dubbele schema) en het zogenaamde koppelingsbeginsel, de politieke variant van het tweewegen-model gebruik. De gebroken symmetrie zorgt voor het onderscheidingsvermogen van onze ziel en risicobeheersing om de crises van menselijke makelij te bezweren.

Pythagoras (De Gulden Verzen van Pythagoras) en Plato richten zich zowel op de vergankelijke als de onvergankelijke wereld. De controverse tussen de wetenschappers Plato en Aristoteles kan met de gezichtspunten van Hegel en Marx worden vergeleken. Het 5D-concept en Ether-paradigma zijn zowel op de filosofie van Plato en Aristoteles als op de dialectische filosofie van Hegel en Marx (Engels) gebaseerd. De universele menselijke vermogens ethiek, spiritualiteit en creativiteit zitten in ons DNA ingebakken.

Het is niet nodig Machiavelli te verbeteren. Een effectieve manier om militaire en diplomatieke doelen te bereiken is al bekend. Het retorische foefje berust op een filosofisch vraagstuk, namelijk maak je gebruik van het niet-zijn van Hegel of van de fundamenten voor alle kennis van Ayn Rand. Het boek Atlas Shrugged van Ayn Rand is het fundament van het marktfundamentalisme, het ultrakapitalisme. Daarentegen dient in het rapport 'E i V' als basis de natuurfilosofie uit de Griekse oudheid. De drie axioma’s (1e -, 2e - en 3e grondstelling) van H.P. Blavatsky staan diametraal tegenover de drie axioma’s van Ayn Rand.

Het weegschaaltje van Paul Brill laat juist zien dat de Russen niet voor de manipulatieve spelletjes van de Amerikanen onderdoen. De inzichten van de twee Russinnen H.P. Blavatsky en Ayn Rand en hun drie axioma's staan diametraal tegenover elkaar. Het is belangrijk je krachtbron, lees eeuwige levensbron aan te boren die zorgt dat je doorgaat. Het gaat uiteindelijk om de éne werkelijk waarin zowel het gezichtspunt van H.P. Blavatsky als van Ayn Rand naar voren komt. Ayn Rand baseert zich op het bestaan. H.P. Blavatsky belicht niet alleen het niet-‘bestaand’ (onbestaande) maar ook het ontstaan, de blauwdruk, die aan de schepping ten grondslag ligt. H.P. Blavatsky belicht de twéé kanten van één medaille en het heeft op de relatie De Ander als spiegel betrekking.

Het is mogelijk geest en materie, de twee kanten van een medaille met behulp van het Ether-paradigma te verbinden. Om het Ether-paradigma te onderbouwen is er de afgelopen millennia ruimschoots voldoende geëxperimenteerd. Is het wenselijk om nog meer leergeld te investeren? Uit het onderzoek is als belangrijkste conclusie naar voren gekomen dat het nuttig is om management by trial and error door management by learning te vervangen.

In het onderzoeksrapport 'E i V' heeft het emancipatieproces (begeleidingskunde), de ’Hoofdroute’ betrekking op de Gulden middenweg, spirituele transformatie van balancerend - en authentiek leiderschap, op het Rechterpad. Het biedt een oplossing voor het menselijk tekort. De levenskiem, het beginsel van de enantiodromie van Carl Jung is nog steeds werkzaam. Het Ken Uzelve (Gnoothi Seauton) staat voor het Ene en het vele, voor ‘Eenheid in Verscheidenheid’.

Het investeren in kennis is zeker belangrijk. Maar hangt niet van fintech af. De oplossingsrichting, de 'Hoofdroute', die het onderzoeksrapport 'E i V' aanreikt hangt met mijn werkervaring in de ICT-sector samen.

De manier waarop we onze rol in het rollenspel invullen wordt vooral beïnvloed door het script dat aan onze rol ten grondslag ligt. Of met andere woorden de cultuur waardoor ons gedrag wordt bepaald.

H.P. Blavatsky beoogt in haar oeuvre het balansmechanisme, de supersymmetrie in het universum met behulp van de vraag bestaat in pralaya de ‘grote adem’? te beantwoorden.

In de theosofie is het in het bijzonder Joy Mills, die aan de hand van de Stem van de Stilte laat zien hoe op basis van het fundamentele inzicht, de evolutionaire kringloop , de metamorfose op aarde verloopt.

Om het fenomeen van de weerspiegeling te duiden maakt Plato van de allegorie van de grot gebruik en Blavatsky beschrijft de toverlantaarn. De viervoudige aard van de mens 'nӗshāmā, rūah, nefesh en gūf', de viervoudige geopenbaarde krachten (zie Joy Mills De pelgrimstocht van de mens) in de microkosmos zijn een weerspiegeling van de vier fundamentele natuurkrachten in de macrokosmos. De viervoudige geopenbaarde krachten hangen met de vier vragen van Niko Tinbergen samen.

H.P. Blavatsky boek De stem van de stilte
45: Het is de schaduw van uzelf buiten het pad, die op de duisternis van uw zonden wordt geworpen.
2. Shila, de sleutel van harmonie in woord en daad, de sleutel die oorzaak en gevolg in evenwicht houdt en geen ruimte laat voor de werking van karma.
51: Angst, discipel, doodt de wil en houdt elke handeling tegen. Als de pelgrim tekortschiet in de deugd shila, struikelt hij en verwonden karmische kiezelstenen zijn voeten op het rotspad.

Vragen aan Krishnamurti: een onmogelijke dialoog (Pedro Oliveira TheoSofia juni 2019 p. 65):
De boeddhistische traditie die u zo na aan het hart ligt, beweert dat verlichting plotseling gebeurt, maar voorafgegaan wordt door het serieus en vastbesloten beoefenen van shila, karaktervorming.
In dit proces, dat in de tijd plaats vindt, dat tijd is, worden onze mislukkingen, fouten en dat wat wij anderen hebben aangedaan in feite onze leraren. Misschien hebben mensen die heel ver gevorderd zijn het niet (meer) nodig om zich in de tijd hiervoor in te spannen en kunnen zij de sfeer van tijdloosheid hier en nu binnen gaan. Maar dit zijn er uiteraard erg weinig.

Het continuüm van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam van de humanistische psychologie Maslow laat zien hoe vaardigheden kunnen worden geoefend. Het gaat er eerst om bewust te worden waarvan je je niet bewust bent. De opgebouwde conditioneringen moeten eerst worden herkend. Integratie vindt plaats wanneer op- en ontlading catharsis gelijkmatig gebeurt.

De gezondheidszorg in Nederland beoogt zowel ons geestelijk als ons lichamelijk welzijn, lees gezondheid te bevorderen. Door de marktwerking in de zorg heeft men het paard achter de wagen gespannen. Door de eenzijdige focus op welvaart komt het welzijn in de knel.

Het zelf-bewustzijn, dat meta-leren mogelijk maakt, kan als een recursiefproces worden opgevat. Het universum (universele quintessens) creëert een levend wezen dat in staat is zichzelf te aanschouwen en te reguleren. Het universum kijkt als het ware op een bewust niveau naar zichzelf. De in het brein, het geheugen opgeslagen informatie kan opnieuw worden geprojecteerd. We zijn aan onze eigen perceptie, het eigen perspectief overgeleverd. Het reflexieve ik, het zelf-bewustzijn ondergaan we niet alleen als een ontologisch gegeven, maar veeleer als een fenomenologisch feit. De literatuur (wetenschap) 'Boeken & Wetenschap' maakt het mogelijk, de aan de fenomenologie, lees filosofie van de ambiguïteit ten grondslag (grondtoon) liggende werkelijkheid beter te begrijpen. Amanda Gefter: We leven allen in ons eigen referentiekader.

In de Volkskrant Magazine van 17 mei 2014 staat een interview (p. 12-18) met Jeroen Dijsselbloem, daarin zegt hij: ‘Dat ik in de voetsporen moest treden van Wouter Bos, mijn politieke leermeester; van Gerrit Zalm en Wim Kok, helemaal zo’n onaantastbare grootheid. ..etc. Wel vind ik dat Europa bij uitstek geschikt is om een aantal zaken aan te pakken. De banken bijvoorbeeld, en dat zien de kiezers ook wel.’
Zalm vertelde mij wat oud-minister Duisenberg hem ooit had uitgelegd. 'Minister van Financiën zijn is heel makkelijk. Je hoeft alleen maar nee te kunnen zeggen. De enige vraag waarop je met ja antwoordt is als ze zeggen: zei u nee?'
Over het voorzitterschap van de Eurogroep: 'Waarom zou ik het niet kunnen? Waarom moet een ander het doen? Ik heb last van opvattingen en geldingsdrang.'
Het probleem is echter dat zowel Wim Kok (interview Joris Luyendijk 22 februari 2015), Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem marionetten van de financiële sector, het systeemdenken zijn. Zij fixeren zich eenzijdig op één kant van de medaille en hebben daarmee de neergang van de PvdA ingezet. Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991 – 2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug.

Politici worden door probleem en oplossing met elkaar te verwarren onderdeel van het probleem en schieten daarmee in eigen doel. De bankencrisis is een gevolg dat er te lang op de pof is geleefd. Het is interessant om te zien dat het instrument van de ingenieuze hefboomwerking dat de slagkracht, de geldschepping van banken enorm heeft vergroot uit de kast wordt gehaald om het probleem op te lossen. China kan niet worden verweten dat ze daar niet intrappen. Ze kopen liever de krenten uit de pap dan dat ze hun geld in de bazooka, het nieuwe noodfonds - de inversie van de slagkracht van de banken - investeren. De vraag is nu hoeveel Diederik Stapel’s er in de financiële wereld rondlopen die probleem en oplossing met elkaar verwarren? De bazooka is niet meer dan een losse flodder.
De oplossing van de eurocrisis hangt samen met het evenwicht tussen import en export van de individuele landen (Henk Brouwer en Henk Folmer in ‘O & D’ Volkskrant 11 november 2011). De kredietcrisis leert dat de kwantitatieve modellen van het CPB geen rekening houden dat een mens meer is dan een koel en calculerend wezen, maar zich vooral door emoties en angsten (hartstochten) laat leiden. De basis van de economische ordening is op eenvoudige rekensommen gebaseerd. Om dit in de gemanifesteerde wereld te illustreren maken we gebruik van de economische kringloop van François Quesnay, de kringloop van geld – en goederenstromen, de import en export. Wereldwijd is de invoer van alle landen gelijk aan de uitvoer van allen, 'Invoer + Uitvoer' = 0. Het exportoverschot van het ene land hangt met de schuldenberg van een ander land samen. Artificiële intelligentie leert dat het veel lastiger is om met kwalitatieve parameters, de kwalitatieve relaties rekening te houden.

Niet alleen het katern bij de Volkskrant van 5 oktober 2018, met name het verslag Driftkikker (Hein Janssen interviewt Huub Stapel), maar ook Sir Edmund bij de Volkskrant van 6 oktober 2018 laat opnieuw overduidelijk zien dat kunst een belangrijk houvast biedt om de tijdgeest te duiden.

Het nieuwe leren van de overheid, dat Ton Bastings beschrijft staat tegenover het nieuwe leren, het Meta-leren dat in het onderzoeksrapport 'E i V' wordt belicht.

De lemniscaat symboliseert het leerproces tussen het geestelijke en het lichamelijke, de binnenwereld en de buitenwereld. Zolang we niet weten hoe bewustzijn (in het Oosten Chaitanya) precies werkt kunnen we onze hartstochten ook niet automatiseren. De éne werkelijkheid heeft net als bij Ayurveda op de "kennis van het leven", de oerbron betrekking. De lemniscaat verbindt het aardse met het hemelse, de eeuwige kringlopen.

Bedenker van internet valt Google en Facebook aan (Laurens Verhagen Volkskrant 3 oktober 2018) p. 16:
Nee, zo had Tim Berners Lee het in 1989 niet bedoeld toen hij het World Wide Web ontwierp: enkele grote techbedrijven die de dienst uitmaken. Nu wil hij de macht teruggeven aan de consument.
Kansrijk
Jeroen van den Hoven, techniekhoogleraar aan de TU Delft, is optimistisch over de plannen. ‘Hij heeft het internet al één keer veranderd, misschien lukt het hem nog een keer. Dit heeft kans van slagen.’ Het idee om macht te decentraliseren past volgens Van den Hoven in een nieuwe politieke ideologie. ‘Iedereen snapt dat het zo niet verder kan. Mensen pikken het niet meer dat ze gemanipuleerd worden door de grote techbedrijven. De vraag wie je data bezit, zal een factor worden.’
Ook de politiek kan in dit proces een rol spelen, denkt Van den Hoven. ‘De techbedrijven hebben twintig jaar lang de wind mee gehad omdat de politieke leiders heel naïef dachten dat het goed was om alles aan de markt over te laten. Dat is een grote vergissing geweest en nu is er gelukkig een kentering.’

Een probleem kun je alleen effectief oplossen door oorzaak en gevolg duidelijk met elkaar te verbinden en niet door wat in de politiek vaak gebeurt het egospelletje van de kool en de geit te sparen. Topbestuurders vinden dat kritiek op hun functioneren het vertrouwen in het systeem negatief beïnvloedt. De kredietcrisis leert dat de bomen niet tot in de hemel groeien. Er is een schijnwelvaart gecreëerd, die laat zien dat we te lang boven onze stand hebben geleefd. Door krediet in het systeem te pompen is een implosie door de overheid afgewend, met als gevolg een explosie van de begrotingstekorten. De crisis kan alleen worden opgelost door weer meerwaarde aan het systeem toe te voegen. Het probleem met de internetzeepbel World Online van Nina Brink is dat de huid al wordt verkocht voordat de beer geschoten is. Is het juist niet zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de problemen extra heeft versterkt? Maar Tim Berners-Lee de uitvinder van het World Wide Web heeft de internetzeepbel juist mogelijk gemaakt.

Niemand aan de knoppen (René Cuperus Volkskrant 11 juni 2018 p. 19):
Soms bekruipt me opeens een Joris Luyendijk-gevoel. Die schreef in zijn bestseller over de wereld van het Grote Geld mooi op hoe hij tot de schokkende ontdekking kwam dat er tijdens de financiële crisis niemand in de cockpit zat.
‘Dit kan niet waar zijn.’
We denken als burgers dat de boven ons gestelden alles goed in de hand hebben en met verstand en wijsheid de wereld besturen, maar stel nu eens dat dat niet zo is? Dat de samenleving feitelijk aan zichzelf is overgeleverd? Dat niemand echt aan de knoppen zit? Sterker nog: dat er helemaal geen knoppen zijn?
Daarentegen schrijft Kate Raworth in haar boek Donuteconomie: Dit creёerde echter een doelen- en waardenvacuüm, waardoor in het hart van de economie een onbewaakt nest achterbleef. Kate pleit in haar boek voor een economisch systeem waarin iedereen recht heeft op sociale voorspoed en niemand het recht heeft om het aardse ecosysteem te misbruiken voor eigen gewin. Ze schetst een planeet-brede visie op de economie, waarin de ecologische grenzen van onze aarde worden gerespecteerd en we ervoor zorgen dat ieder mens een waardig leven kan leiden.

De rode draad in het laatste boek De wereld als getal en andere broze zekerheden van Hermann Von der Dunk heeft op het leerproces van Plato betrekking.
Zoals Johan Huizinga in In de schaduwen van morgen (1935) opent Von der Dunk in De wereld als getal met een stevige portie cultuurkritiek. Het getal, als symptoom van het onbegrensde materialisme van onze dagen, beheerst de westerse cultuur. De kwantiteit als waarde uit zichzelf heeft, zo stelt hij, het gevoel voor kwaliteit opgeslokt.

Steven Pont en Julien Althuisius belichten de supersymmetrie in het universum vanuit de geestkunde, terwijl Joris Luyendijk in zijn boek Dit kan niet waar zijn de Eeuwige wederkeer van Friedrich Nietzsche 'Er is niets nieuws onder de zon' laat zien.
Hoofdstuk 12 Waanbankiers en koele kikkers (p. 174):
'De Gekko's van deze wereld zijn mensen die volstrekt niet om kunnen gaan met het gegeven dat ze sterfelijk zijn. Het is het spel voor ze, de energie. Voortgestuwd worden door te spelen, telkens opnieuw...'

Het leervermogen van ons brein, de neuroplasticiteit maakt het mogelijk de wereld te veranderen. Zowel politieke als geestelijke leiders beogen al millennia emoties te reguleren, te manipuleren. Met behulp van het vrijemarktfundamentalisme zal het Mark Rutte c.s. zeker niet lukken het universele mechanisme ‘zo boven, zo beneden’ te verslaan.

De mensheid heeft altijd haar ogen gesloten voor de grote waarheid dat de mens zelf zijn eigen verlosser en zijn eigen vernietiger is. Het in 1972 gepubliceerde rapport Grenzen aan de groei toont de uitdagingen voor de wereldeconomie van morgen. Het balansmechanisme maakt het mogelijk golfbewegingen te reguleren. De 'valkuil van de financiёle schijnwereld' berust op hartstocht (Emoties en Contrast emoties).

De wet van behoud van energie staat bekend als de eerste hoofdwet van de thermodynamica. De wet van behoud van energie hangt volgens de esoterie met ons karma samen. Op aarde geldt de relatieve ruimtetijd, het Zaaien en Oogsten. Een basiswet in de natuur(kunde), in Indiase termen, de wet van karma. Karma betekent dat ons lot niet in de handen van een of andere aardse of hemelse macht ligt. Het thema lotsbestemming wordt in het rapport ‘E i V’ uitgebreid behandeld.

Libido: In Jungs opvatting wordt het gedrag van de mens in belangrijke mate bepaald door een algemene levensdrang die hij libido (levenskracht) noemde. Hiervoor zag hij, en daarin verschilde hij sterk van inzicht met Freud, niet in de eerste plaats een seksuele oorsprong, maar eerder een religieuze (in de ruimste zin van het woord).
Voor Jung betekent eros de religieuze hartstocht, geestesdrift (moslimfundamentalisme), voor Freud de seksuele drift, het hebben en in bezit nemen, de emotie egoïsme (marktfundamentalisme). Alles heeft zijn tegenstelling, aardse begeerte inbegrepen. Carl Jung legt een accent op de schaduwzijde en Roberto Assagioli op de verborgen keerzijde, de lichtzijde. Primair draait het om hoe balanceren we tussen de religieuze - en sexuele energie en sturen we onze werkdrift. In het rapport ‘E i V’ wordt de synthese van vier gezichtspunten, de kwintessens uitgewerkt.

Het fêteren van het grootkapitaal werkt contraproductief. Jared Diamond beschrijft in zijn boek Ondergang: Beschavingen gaan niet ten onder omdat ze het probleem niet zien aankomen, maar doordat de oudere, belanghebbende generatie de jongere ervan weerhoudt zich tijdig aan te passen.

In de Bhagavad Gita van Vyasa is de god Krishna, de wagenmenner. Op aarde onderscheidt Plato daarentegen de weerspiegeling, drie aspecten van de menselijke ziel die hij vergelijkt met een wagenmenner achter een tweespan. Hoofd, Hart en Onderbuik: Er moet hier onderscheid worden gemaakt tussen wat van het hoofd is (denken, ratio, cultuur), wat van het hart is (voelen, intuïtie) en wat van de buik is (begeerten, verlangens, het primitieve beest). De Bhagavd Gita beschrijft in het bijzonder hoe met onze, niet te automatiseren hartstochten in evenwicht te komen.

De beroemdste uitspraak van de legendarische strateeg Sun Tzu: Het toppunt van bekwaamheid is de vijand verslaan zonder te vechten. De Bhagavad gita leert dat het al millennia bekend is oorlog te voeren zonder wapens. Hoe het dus mogelijk is om de vrede te bewaren. Maar een platte organisatiestructuur leidt niet automatisch tot een kwalitatief betere besluitvorming.

Het debat, de controverse tussen Wierd Duk en Joshua Livestro, is een hoofdthema in het onderzoeksrapport 'E i V'. Het is een thema dat de gemoederen, lees filosofie al millennia bezig houdt. De leugenaarsparadox, het Münchhausentrilemma, de Paradox van Epimenides, Third man argument van Plato en ten slotte Harry Mulisch stelt voor deze bespiegelingen over Het Ene (dass in der Vielheit Einheit, in der Einheit Vielheit bestehen kann), de These-antithese-synthese te zien als intuïties betreffende het moment vlak 'voor' de oerknal, waarop iets ontstaan is terwijl er niets was: dat punt dat dus niet bestond, maar, ogenblikkelijk ontploffend, toch weer wel bestond.7.
7) De Zuilen van Hercules, blz. 112-118.
Het is de Bhagavad Gita die voor dit vraagstuk een oplossing aanreikt. Het laat zien dat zowel de Oosterse als de Westerse filosofie van het mechanisme These-antithese-synthese gebruik maakt.

Het leerproces van Plato zal 'De grote manipulator' Trump niet veranderen. De afgelopen decennia hebben te veel managers zich met het doorschuiven van problemen bezig gehouden. De hamvraag is nu of je voor het 'oplossen of doorschuiven' van problemen riant wordt beloond? Primair draait het nog steeds om het onderscheidt tussen thumos en epithumia van Plato. Al geeft Freud met zijn Über-ich, Ich en Es een nieuwe doorsnede. Het ééndimensionale marktdenken (Groupthink) viert hoogtij en werkt alleen nog maar contraproductief.

Kwart oud-politici stapt in de lobby (Ariejan Korteweg Volkskrant 30 januari 2016 p. 3):
Bart de Liefde, Kamerlid, gaat aan de slag bij Uber. Eerder liep de topbaan van oud-minister Eurlings bij de KLM in het oog. Dat zijn geen uitzonderingen, wijst Volkskrant-onderzoek uit.
In de topfuncties bij branche- en belangenverenigingen zien we telkens het patroon dat oud-politici in een andere gedaante terugkeren op het Binnenhof. Zij staan meestal niet te boek als lobbyist, maar doen het werk als onderdeel van hun functie. CDA-minister Maxime Verhagen, als voorzitter van Bouwend Nederland; Job Cohen, voormalig fractievoorzitter van de PvdA, als voorzitter van de brancheorganisatie voor sociale werkvoorzieningen Cedris; André Rouvoet (ChristenUnie) die voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland werd; Ank Bijleveld Schoten (CDA) die de provincies vertegenwoordigt als voorzitter van het Interprovinciaal Overleg; Joop Atsma, voormalig CDA-staatssecretaris, die voorzitter werd van de vereniging van tankopslagbedrijven.
Afkoelperiode
Oud-politici nemen interessante voorkennis en netwerken mee, weten hoe het politieke bedrijf werkt. Hetzelfde geldt voor beleidsmedewerkers van Eerste- en Tweede Kamerleden: van hen vindt 20 procent een baan in de lobby. Anders dan ex-politici duiken zij vaak op in officiële lobbyfuncties.
'De draaideur tussen politiek en belangenbehartiging draait hier soepel', zegt Lotte Rooijendijk van corruptiewaakhond Transparency International. 'Er zijn geen regels voor politici die een nieuwe functie gaan bekleden waarbij ze specifieke belangen behartigen.' Transparency pleit in Nederland voor een afkoelperiode, zoals die wel geldt in Brussel. Eurocommissarissen mogen na hun functie een jaar niet werken bij bedrijven waarmee ze in hun politieke rol te maken hadden.

Nederland saboteert EU-aanpak belastingontwijking (NOS 5 december 2017):
Diverse diplomatieke bronnen in Brussel verklaarden tegenover de NOS dat Nederland nog steeds tot de coalition of the unwilling behoort. Uit notulen van een speciale Europese werkgroep tegen belastingontwijking blijkt dat Nederland de invoering van nieuwe wetgeving probeert te dwarsbomen. Landen uit die groep zouden onderling zelfs afspreken wie welk dossier blokkeert.
Twee jaar geleden beloofde Rutte III nog een radicale koerswijziging, nadat bekend was geworden dat Nederland bijna elke beleidswijziging op dat gebied torpedeert. Hoewel er sindsdien kleine verbeteringen merkbaar zijn, verklaart een betrokken ambtenaar dat er nog steeds wordt geprobeerd om verandering tegen te werken:
”Zo vertragen ze vaak wetgeving, door bijvoorbeeld te pleiten voor wereldwijde richtlijnen in plaats van bindende EU-wetgeving. En als de hele wereld moet meebeslissen weet je zeker dat het veel langer duurt.”

Om de relatie tussen politiek en bedrijfsleven beter te leren begrijpen is het van belang de functies van politici in lobbynetwerken te onderzoeken. Het informele circuit, het lobbynetwerk toont hoe het politieke handwerk, de belangenbehartiging alles moet veranderen, opdat alles hetzelfde kan blijven achter de schermen werkt. Zelfs Obama heeft op het informele circuit geen grip. Marjan van Loon met haar sorry en de verkiezingsretoriek van Jeroen Dijsselbloem over de bonus berust op de wetenschap dat topbestuurders en politici bekend zijn met het feit dat het in de praktijk om het informele circuit draait. Religies hebben altijd al geweten hoe de paradox van Dirk-Jan van Baar te doorbreken. Religie is onze zoektocht om de orde in de innerlijke wereld van ons bewustzijn te ontdekken.

Het thema ‘Uniformitarianism en Catastrophism’ wordt in het boek Hebben wij een ziel? - Zo ja, waar dan? in hoofdstuk 18 Amnesia en apocalyps uitgebreid toegelicht. Door de rente op nul en de geldpersen op volle toeren worden er dagelijks miljarden in de economie gepompt. Door de financiële spelletjes van het casinokapitalisme braaf mee te spelen verdient Carel van Eykelenburg zijn bruto jaarsalaris van 697.000 euro. Gijs Kooistra, Ewald Engelen en Marianne Thieme geven een samenvatting van de marionetten van het systeem. Het heeft nu tot gevolg dat politici door de banken worden gegijzeld. Jan Eppink heeft gelijk ook Obama laat zich gijzelen door het grootkapitaal. Politici en het grootkapitaal houden elkaar in een wurggreep gevangen. De besluitvorming in de Eerste Kamer en Tweede Kamer is vooral de uitkomst van wat zich eerder in het lobbycircuit, het old boys network heeft afgespeeld. In de politiek is het vooral van belang te weten wat zich in informele circuits achter de schermen afspeelt.

Het is mogelijk de éne werkelijkheid vanuit een nieuw gezichtspunt te belichten. Het rapport 'E i V' wil aantonen dat de kwintessens van het verhaal echter gelijk blijft. De structuur van de eeuwige wederkeer impliceert een Droste-effect. Dit proces van zelfverwijzing heet recursie.

De malaise in het onderwijs is een illustratie van het wanbeleid van de overheid in de publieke sector en hangt met het thema vooruitgang van Eric Wiebes, het 'heilige geloof' in de vrije marktwerking samen. Het probleem dat Ton van Haperen in de Volkskrant van 8 september 2018 signaleert hangt met de vorming van eigen koninkrijkjes in het onderwijs samen. Een milieuvraagstuk is onstaan omdat in de Westerse rekenmodellen milieuschade niet wordt meegenomen. Volgens de wijsheid van Trump is er dus geen milieuvraagstuk.

De middelmatigheid regeert. De zesjescultuur in Nederland is een afspiegeling van het regeringsbeleid. Je krijgt het management dat je verdient.
Structure follows Strategy
In het rapport 'E i V' is de strategie op de zes Darshana’s gebaseerd. Om de continuïteit van organisaties te waarborgen het principe 'Structure follows Strategy' toepassen. De organisatiestructuur wordt in met name bureaucratische organisaties te vaak een doel op zichzelf. De bekende 4e macht kan gewenste veranderingen tegenhouden. In bureaucratische organisaties staat veelal niet de klant, waar het feitelijk om moet draaien, maar het bouwen van koninkrijkjes, de symboolpolitiek van het ’eigen koninkrijkje’, de 'bv Ego' centraal. Om het circuit van grijze muizen managers te doorbreken de projectorganisatie centraal plaatsen.

De conclusie in het rapport ‘E i V’ is tegengesteld aan de opinie van Jan Koster. Het gaat juist om de eigenschap iteratie (recursie) van een fractal, dus eerder om de vraag in hoeverre, de producten van onze cultuur moeten worden bestudeerd in een kader dat uiteindelijk binnen de geesteswetenschappen valt? Graag verwijs ik in dit kader naar het boek de BLAUWDRUK van de neuropsycholoog en bewustzijnsonderzoeker John Consemulder. Het is eerder de dwaasheid (Regeren in dwaasheid Barbara Tuchman) van epithumia, dan de wijsheid van thumos die de wereld regeert. Of met andere woorden wat is de beste combinatie van 'marktwerking en staatsbemoeienis' om de belangrijkste maatschappelijke problemen succesvol aan te pakken?

Beslissende boeken (Elsbeth Etty De Groene Amsterdammer 23 augustus 2018 p. 77):
Het overlijden van V.S. Naipaul op 11 augustus deed me terugdenken aan Anil Ramdas (ook al weer zes jaar dood). In de NRC Handelsblad-serie ‘Het beslissende boek’, gebaseerd op dezelfde formule als Moby Dick, vertelde hij wat Naipaul voor hem en zijn generatie hindoestaanse jongeren heeft betekend. ‘We ontdekten dat je liefdevol en spottend tegelijk naar je eigen cultuur en naar jezelf kunt kijken. Het element van de ironie dat Naipaul tot stand bracht, was tot dan toe totaal onbekend. Er zijn geen romans voorafgaand aan A House for Mr Biswas die zo vol ironie de hindoestaanse gemeenschap waar ook ter wereld beschrijven.’ Ik dacht Anil redelijk goed te kennen, maar na publicatie van dat interview ben ik hem beter gaan begrijpen.

Geruchten van oorlog (Elsbeth Etty De Groene Amsterdammer 19 april 2018 p. 61):
Barbara Tuchman schreef dat de ‘indiens’, de dwalingen en feitelijke toestanden van de eerste oorlogsmaand, in 1914 beslissend waren. ‘Indiens’ waren er in overvloed: ‘Indien de Duitsers…’; ‘indien de rechtervleugel…’, ‘indien Von Gluck…’, ‘indien dit alles anders was gegaan…’, ‘indien het tijdschema…’ Enzovoort.
Maar wat zei Gandhi (correctie moet zijn Hegel) ook al weer? ‘De geschiedenis leert ons uiteindelijk alleen dit, dat de mensen niets uit haar willen leren.’ (Eeuwige wederkeer van Nietzsche)

De zogenaamde vrijheid van het onderwijs is een illusie en hangt met het ‘gebrekkig inzicht’ op de vrijheid van scholen, de geldverslindende onderwijsvernieuwingen samen. De vernieuwing, die relevant is voor het onderwijs heeft op de volgende stelling betrekking: Alleen een interdisciplinaire grensoverschrijdende benadering, een integrale denktrant, de synthese van de alfa-, béta- en gammawetenschappen, het onderkennen van de twee kanten van één medaille brengt de Theorie van alles een stapje verder. De unificatietheorie kan niet worden uitgevonden want het is de status quo van de alfa-, béta- en gammawetenschappen. Kunst maakt het mogelijk, de 4e dimensie (4Ddenkraam), de synthese tussen de drie domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers weer te geven.

De lijst van wetenschappelijke autoriteiten die miljoenen opstreken in de financiële wereld is dan ook indrukwekkend. Van Larry Summers tot Robert Rubin, van Henry Paulson tot Martin Feldstein: stuk voor stuk combineerden ze het prestige van een universiteit als Harvard met de macht van een politieke toppositie en de miljoenen van Wall Street. Het maakt het marktfundamentalisme zichtbaar.
De belangenverstrengeling in de financiële sector in Amerika, doet zich ook in Europa en Nederland voor. Het biedt een kort lijntje naar de politiek. Joris Luyendijk verwijst in de documentaire naar Tony Blair, Axel Weber, Wim Kok, Trude Maas-de Brouwer (PvdA), Peter Balkenende, Joop Wijn, Karien van Gennip (CDA), Gerrit Zalm, Hans Wiegel en Ed Nijpels. Tot slot doet Joris Luyendijk in de documentaire een beroep op het geweten, het moreel kompas van bankiers. Andere opties zijn op dit moment niet voorhanden. De '200 van Mertens' leven voort. Het geweten behoort tot het domein van de religie.

Het zijn onze eigen carrièrrepolitici Frits Bolkestein, Wouter Bos, Jeroen Dijsselbloem, Mark Rutte, Coen Teulings en Frans Timmermans, die hun volgelingen knollen voor citroenen proberen te verkopen en de 'Babelonische spraakverwarring' in de wereld bevorderen. Frans Timmermans liet zondag 10 december 2017 in Buitenhof weten een adept van Jeroen Dijsselbloem te zijn. Het zijn opportunistische politici, die het falen van zelfreinigend vermogen in de financiële sector, het niet meer relevant verklaren van de Glass-Steagall wet, misbruiken voor het bedrijven van opportunistische, improductieve korte termijn politiek. Het zijn de aanjagers van het neoliberalisme, een grotere tweedeling in de maatschappij. Wat betreft het marktmechanisme zitten deze politici in hun vastgeroeste denkpatronen om de lat voor het grootkapitaal steeds lager te leggen gevangen. De crux van het rapport ‘E i V’ zit in de relatie tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan), tussen het zondebokmechanisme en het marktmechanisme of met andere woorden tussen heer en slaaf (politicals en professionals) respectievelijk tussen verkoper en koper. De crux, de moraal van het verhaal is en dat was in de Bijbel al bekend, dat het onmogelijk is moral hazard te automatiseren omdat elk individu de lat op een ander niveau legt. Het gaat primair om de mondige burger. De mislukte ICT-projecten bij de overheid spreken voor zich.

Natuurkunde is op zoek naar de theorie van alles. Maar ook filosofie, geestkunde kent een theorie van alles. De psyche maakt het mogelijk beide inzichten met elkaar te verenigen, een integrale visie te ontwikkelen. Voor het bestuderen van de menselijke ziel, scheppingskracht en hoe verder te evolueren als mens, hoe richten we onze levensenergie maakte Plato van de allegorie van de wagenmenner gebruik.

De conclusie van Jacques Groenen en Peter Ramaekers toont slechts een kant van de medaille. In het onderzoeksrapport ‘E i V’ worden zeven aggregatieniveaus, bewustzijnstoestanden uitgewerkt. Een computer kan wel het denken, maar niet het voelen, de menselijke emoties (begeerte) simuleren. Of met andere woorden een EEG of fMRI kan wel elektromagnetische spanningen registreren, maar het is de mens die ze moet interpreteren en de cliënt die aan de hand van deze informatie moet leren zijn gedrag aan te passen.

Het globale brein is een speculatief concept in o.a. transhumanistische kringen, filosofie en mystiek ('sciencefiction'?), vergelijkbaar met (dan wel verwant aan) het concept van de noösfeer van respectievelijk Vladimir Vernadsky en Teilhard de Chardin, de Akasha-kronieken (waar o.a. Rudolf Steiner en Edgar Cayce te rade beweerden te gaan) en het "Akashic field" van de Hongaarse wetenschapsfilosoof Ervin László. Het begrip als zodanig werd in 1982 voor het eerst gebruikt door Peter Russell in zijn boek The Global Brain (video).
Stanislav Grof Evidence for the Akashic Field from Modern Consciousness Research.

Mystici hebben beter begrepen dan politici, hoe de wereld, de éne werkelijkheid echt in elkaar zit. Maar de moraal van het verhaal is dat in elk mens schuilt ook een politicus. Het gaat er uiteindelijk om regisseur te worden van je eigen leven.

Hoe 'Probleem en Oplossing', Geestkunde en Natuurkunde met elkaar samenhangen houdt de mensheid al millennia bezig. Het is het probleem van het ego, de Zielkunde, die beide met elkaar verbindt. Onze bewustwording als mens hangt met de relatie tussen de microwereld en macrowereld, antropogenese en kosmogenese, Mensbeeld en Wereldbeeld samen. De kwantitatieve verruiming, geldcreatie, ex nihilo (uit het niets) geldt voor banken en voor een minister van Financiën op aarde, maar niet voor het ontstaan van de mens op aarde. Het begrotingstekort 2015 van meer dan 8 miljard wordt bij de overheidsschuld opgeteld.

Primair gaat het om het innerlijke zelf, het metafysisch idealisme van Hegel, Kant en Plato, dat sterk verwant is aan Innerlichkeit in het Duits. Bij Spinoza zijn God en Natuur twee kanten van dezelfde medaille. Het is de ‘intersubjectieve’ relatie van Jurgen Habermas die beide verbindt.

Bij de presentatie van het boek Omhoog kijken in platland van Cees Dekker c.s. liet Plasterk blijken het grondig oneens te zijn dat het christelijk geloof uitstekend kan samengaan met de evolutietheorie door uit te gaan van een ‘intelligente ontwerper’. Wetenschap heeft geen argumenten voor of tegen het geloof; ze hebben niets met elkaar te maken, zei Plasterk tegen de verzamelde pers.
Daar zouden de oude wijsgeren als Pythagoras en Plato het zeker mee oneens zijn. De vraag is dan natuurlijk waarom weet Plasterk dit zo zeker? Wetenschap gaat juist over het zoeken naar antwoorden (Evolutie en Involutie, Theïst en Atheïst). De Geheime Leer beschrijft Werk-hypothesen (axioma's), geen dogma’s.

Sam Harris laat in zijn boek Het morele landschap een tegengesteld geluid horen.
De ultieme krachtmeting tussen wetenschap en religie.
Het eerste boek van Sam Harris, Van God los, was de vonk voor een wereldwijd debat over de redelijkheid van religie. In de nasleep ontdekte Harris dat de meeste mensen - van religieuze fundamentalisten tot atheïstische wetenschappers - het over één punt eens waren: wetenschap heeft niets te zeggen over 'normen en waarden'.
In dit explosieve nieuwe boek rekent Sam Harris krachtig af met dit idee. Het wordt tijd dat de wetenschap de plek inneemt die de religie eeuwenlang geclaimd heeft. Harris haalt de muur tussen harde feiten en menselijke waarden neer, en spoort ons aan te denken over goed en kwaad in meetbare termen van menselijk en dierlijk welzijn. Daarbij beschouwt hij de ervaringen van wezens met een bewustzijn als pieken en dalen in een 'moreel landschap'.

Het ‘of-of’ bestaat bij gratie van het 'en-en', dualisme bij gratie van het non-dualisme. Schepping en evolutietheorie van Darwin staan niet los van elkaar, maar vullen elkaar aan. Of met andere woorden het gaat om het 'en-en'/'of-of'-mechanisme, namelijk het balansmechanisme wederkerigheid tussen homo sapiens.
Het concept van de ENE WERKELIJKHEID (de ‘Werkelijkheid’ met hoofdletter W), bestaat echt. De evolutieleer bestaat bij gratie van de scheppingsleer, het atheïsme bij gratie van het theïsme, het kwade bij gratie van het goede.

De darwinist Ronald Plasterk is geobsedeerd door slechts één kant van de medaille.

Aan het Ken uzelve, ligt een harmonische ontwikkeling, het Goede, Ware en Schone (hoofdstukken 4.1 en 5.4) van de innerlijke geaardheid ten grondslag. Het sluit bij de ommekeer, een paradigmawisseling in het denken aan. Er geldt van je hart geen moordkuil maken. Andere oplossingen die de paradigmawisseling weergeven:

• Het Kernkwadrant van Daniel Ofman (hoofdstuk 1.1.1) wordt veel gebruikt om de kernkwaliteiten, de zelfkennis van een persoon te beschrijven.
• Neuro-linguistic programming (NLP) van Richard Bandler & John Grinder (hoofdstuk 1.3).
• De wederzijdse individuatie van ‘ikken’ van Bernard Stiegler (hoofdstuk 1.3.2).
• De zelfrealisatie, die in de Bhagavad Gita van Vyâsadeva (hoofdstuk 1.5.1) tot uitdrukking wordt gebracht.
• De Vierde Weg van Gurdjieff (self-development) en de Fourth Way van zijn leerling P. D. Ouspensky (hoofdstuk 2.2).
• Filognosie, liefde voor de kennis, staat voor de triade ’Knower, Knowing, and Known’, het leerproces dat al door Vyâsadeva (hoofdstuk 2.2.1) is onderkend. De Ether Bestaat!.
• De zelfverwerkelijking, die Freek van Leeuwen (hoofdstuk 4.2) in zijn boek Levensweg beschrijft.
• De Joodse -, Christelijke - en Hermetische Kabbalah (hoofdstuk 4.3), de viervoudige anima mundi, de kabbalistische ‘wereld van de archetypen’.
• Esoterie, liefde voor de wijsheid, de leer van svabhâva (zelf-ontplooiing) is de leer van de individualiteit of hogere Zelf (hoofdstukken 4.5 en 8.3.2).
• Gnosis, het denken met het hart en het voelen met het hoofd (hoofdstuk 5.1).
• Het individuatieproces van Carl Jung (hoofdstukken 2.4.1 en 5.2).
• Disidentificatie, Meditatie-Diagram van Blavatsky, die Roberto Assagioli (hoofdstuk 5.3) toepast.
• De Ummah, de vijf Zuilen van de islam (hoofdstuk 7.4.1).
• Theosofie, liefde voor de wijsheid (hoofdstukken 1.2 en 8.3.2), de leer van svabhâva (zelf-ontplooiing, zelfreinigend vermogen) is de leer van de individualiteit (of hogere Zelf).

Op basis van uitgebreid onderzoek wordt de conclusie getrokken dat de homo sapiens nog steeds een raadsel is. Voor de laatste stand van zaken verwijs ik naar het tijdschrift MANTRA De cirkel van stof en geest Zomer 2017. Voor wat betreft de relatie tussen een gezonde geest in een gezond lichaam, het leerproces, de zingeving van het leven, die Plato al heeft onderkend geldt dat we het zelf zijn die zin en betekenis geven aan het leven. Wel is het zo dat sinds Plato, dus na ruim twee millennia op het terrein van de Mind-body dichotomy de wetenschap slechts weinig vooruitgang heeft geboekt. Het universum is muziek. Centraal blijft wel staan bewegen we als mens op de microkosmos aarde met de natuur mee of vertonen we een onvolwassen, een onnatuurlijk gedrag. Of met andere woorden hoe richten we onze levensenergie, intenties, onze aandacht. Het zijn mensen die leven volgens de wetten van de natuur en die in synchroniciteit zijn met Moeder Aarde.

Helaas voor George Churg en Lee Cronin (De schepper NPO2 7 mei 2017, DeThe mind of the universe) is het mechanisme, dat zij zoeken al millennia bekend, namelijk hoe richten we onze levensenergie. Zonder, het zonnestelsel, zonne-energie, het planetenstelsel is het leven van planten, dieren en mensen onmogelijk. Ook de koolstofkringloop en foto-synthese zijn met elkaar verbonden om leven op aarde überhaupt mogelijk te maken. Voordat men met het leven op aarde gaat experimenteren is het wenselijk eerst de effecten van klimaatverandering goed in beeld te krijgen. De zelfvernietigingsdrang, de arrogantie van een politicus als Donald Trump is grenzeloos.

Het is wenselijk de tweespalt tussen de natuurwetenschappen en geesteswetenschappen te verkleinen. Vastgeroeste denkpatronen te doorbreken. Het domein van de materie met die van de energetische processen te combineren. Een ruimer denkmodel is nodig om op creatieve wijze (ideatie) de wereldvraagstukken op te pakken. Het zijn in het bijzonder de grenswetenschappers met een holistische visie die de samenleving een stapje verder brengen. Uiteindelijk draait het om de vraag welke leraar geeft je echt inspiratie?

Mirra Alfassa laat zien er is niets nieuws onder de zon. Het 'ziel-type' van Mirra Alfassa (p. 334) heeft op de verborgen perpetuum mobile (levensenergie), het zelf-eon van de fysicus Jean Emiel Charon betrekking. Het ziel-type komt individueel of als groep overeen met het dharma der dingen. Soms noemt men het ook de waarheid van de dingen, van ieder ding (p. 334).

De Fransman Jean E. Charon geeft met zijn eonenhypothese (eonische tijdruimten) een nieuw inzicht op de aeonen van Valentinus en de emanatie van het Ene van Plotinus. De eeuwige filosofie (p. 63): 'Deze leringen zijn dus niet nieuw, geen vindingen van deze tijd, maar zijn langgeleden verkondigd, zo er al niet de nadruk op is gelegd; deze leer van ons is de verklaring van een eerdere leer en kan de oudheid van deze opvattingen aantonen op het getuigenis van Plato zelf.
– Plotinus, Enneaden V.1.8

Although Krishnamurti’s philosophy delved into fields as diverse as religious studies, education, psychology, physics, and consciousness studies, he was not then, nor since, well-known in academic circles. Nevertheless, Krishnamurti met and held discussions with other “New Agers” including physicist Fritjof Capra, biologist Rupert Sheldrake and psychiatrist David Shainberg.

Gezien de onzekere situatie op de financiële markten is een ding wel duidelijk dat in plaats van het consumentisme aan te wakkeren zal onze premier aan het emancipatieproces (begeleidingskunde), de ’Hoofdroute’ of aan de voedingsbodem van zijnsontwikkeling meer aandacht dienen te besteden. Het Dikke Ik heeft een morele tunnelvisie waarin alleen het eigen, individuele geluk telt. Nederland is een vrij land, iedereen heeft kansen om vooruit te komen. Als je dat niet lukt, dan is dat je eigen schuld.

De voedingsbodem, de moraal van het verhaal heeft op de Daemon & Demon van Socrates en zijn leerling Plato betrekking.

Het boek Tegen de stroom van Hirsch Ballin heeft op een paradigmawisseling op de werkelijkheid te scheppen betrekking en sluit op een ommekeer in het denken aan. In zijn boek Tegen de stroom laat Hirsch Ballin zien hoe de heiligverklaring in Rome werkt. Met dat ik in de voetsporen moest treden van Wouter Bos, mijn politieke leermeester; van Gerrit Zalm en Wim Kok, helemaal zo’n onaantastbare grootheid. ..etc. Wel vind ik dat Europa bij uitstek geschikt is om een aantal zaken aan te pakken laat Jeroen Dijsselbloem zien hoe politici op aarde heilig worden verklaard.

Grunberg versus Terlouw (Dini Hogenelst Volkskrant 23 februari 2016 p. 22):
Ook ik las als kind alle boeken van Jan Terlouw. Wel geen vijf tot tien keer, zoals Arnon Grunberg, maar wel twee of drie keer - maar wij hadden dan ook televisie, en Grunberg niet.
Grunberg vindt Terlouw een vriendelijke man (Voorpagina, 22 februari), en dat lijkt mij ook, ook al heb ik Terlouw nooit ontmoet. Ook Grunberg lijkt mij trouwens de vriendelijkheid zelve. Maar ik vind het nogal onvriendelijk om, zoals Grunberg doet, Terlouw 'zelfgenoegzame nostalgie en tot niets verplichtend populistisch idealisme' te verwijten.
En zeer onterecht bovendien. Terlouw is 84 jaar en spreekt zich nog steeds uit over politiek en samenleving. Een gefundeerde mening geven zoals Terlouw hier doet (Sir Edmund, 20 februari), is óók een waardevolle bijdrage. Grunberg zelf doet trouwens weinig anders dan gefundeerde en soms, zoals hier, ongefundeerde meningen geven, en wordt daar alom (ook door mij) voor gewaardeerd.
We moeten nog maar afwachten wat Grunberg zelf, als hij het mag beleven, nog te melden heeft op zijn 84ste.
Laten we bovendien niet vergeten dat Terlouw zich drie decennia lang, in de jaren zeventig, tachtig en negentig, met hart en ziel heeft ingezet voor de Nederlandse samenleving. Als Kamerlid, vice-premier, minister, secretaris-generaal en als commissaris van de koningin. En dan schreef hij ook nog een aantal prachtige kinderboeken, die ongetwijfeld hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van moreel besef van talloze kinderen.
Zo iemand zelfgenoegzaamheid en tot niets verplichtend populisme verwijten, slaat echt nergens op.

Voetnoot Strafexpeditie of Doet Griekenland vrijwillig aan masochisme? (Arnon Grunberg Volkskrant 17 juli 2015):
Ruwweg zijn dit de twee posities aangaande Griekenland: Griekenland is ziek en heeft zo weinig inzicht in de eigen ziekte dat dwangverpleging de enige uitweg is.
De andere positie: die dwangverpleging is een strafexpeditie.
Griekenland kent inderdaad allerlei problemen, zo is in vergelijking met andere landen in de eurozone het verschil tussen de belasting die zou kunnen worden geïnd en de belasting die daadwerkelijk wordt geïnd groot. Deze problemen verdwijnen echter niet door Griekenland te dwingen al zijn schulden af te betalen. Zelfs het IMF, niet bepaald een revolutionaire organisatie, stelt dat kwijtschelding de enige manier is om Griekenland uit het moeras te trekken.
Dat Dijsselbloem de strafexpeditie 'perspectief bieden' noemt, weerspiegelt de dynamiek van het sadomasochisme. Elk pak slaag biedt de masochist meer perspectief, maar doet Griekenland vrijwillig aan masochisme? Of is de sadist zo narcistisch te denken dat al zijn slaafjes zijn sadisme lekker en gezond vinden?

Creativethink maakt het mogelijk de essentie, de kwintessens tot uitdrukking te brengen. De kwintessens van het verhaal is dat om een duurzame samenleving te creëren er maar een pedagogische 'Hoofdroute' is. Pythagoras had de kwintessens, de onderliggende eenheid achter de verscheidenheid al te pakken, de chaos. Het zijn onze conditioneringen die bepalen hoe we de wereld zien. Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat Pythagoras met zijn wiskunde (1 + 2 + 3 + 4 = 10) de kwintessens van de zichzelf herhalende patronen van interferentie al te pakken had.

De dodecaëder heeft een fascinerende regelmatige vorm. Je ziet er 12 gelijkvormige vlakkenvijfhoeken. Ze is reeds vele eeuwen het symbool van harmonie, symmetrie en perfectie. Plato noemde de dodecaëder het ‘Vijfde Wereldwonder’. Plato brengt met behulp van het dodecaëder symbool, de kwintessens, de zin van het leven, de levenskunst van Friedrich Nietzsche tot uitdrukking.

Volledige synthese (Bevrijding) drukt volmaaktheid uit. Het Christendom spreekt over de wijsheid voor de volmaakten, het Boeddhisme heeft het over volmaakte geestelijke gezondheid, het Taoïsme over spirituele volmaaktheid en de Islam spreekt over de volmaakte mens. De onvolmaaktheid van de mens op aarde staat in contrast (nous) met de volmaaktheid van God in de hemel. We kunnen ook zeggen de schijntegenstellingen op aarde staan tegenover de harmonie in de hemel of de imperfecte mens staat tegenover de perfectie in de natuur.
Het brengt de éne eeuwige en absolute waarheid tot uitdrukking. De aardse ziel staat tegenover de hemelse geest, het innerlijke bewustzijn tegenover het non-lokale universele bewustzijn, het Akasha-veld.

Martinus J.G. Veltman: In de loop der tijd zijn er drie belangrijke symmetrieën gevonden: spiegelsymmetrie ('P', het heelal zou gespiegeld kunnen bestaan), tijdsymmetrie ('T', het heelal zou ook andersom in de tijd kunnen bestaan) en materiesymmetrie ('C', elk deeltje heeft een tegendeel dat het doet verdwijnen als het dat ontmoet). De Engelse versie van dit gezichtspunt op het Standaardmodel, C-, P- en T-symmetry.
Symmetry and Symmetry Breaking, C-, P- en T-symmetry ('First published Thu Jul 24, 2003; substantive revision Wed Feb 13, 2008).

Ether staat voor de natuurlijke reflectie, die in de vijf Platonische lichamen door de getallensymboliek tot uitdrukking wordt gebracht. De Aarde, de Kubus (ruimtelijk figuur) met 6 gelijke vlakken is de helft van Ether, de dodecaëder (Plato, Thimaeus) met 12 gelijke vlakken. Met twaalf regelmatige vijfhoeken kan in drie dimensies een dodecaëder worden gevormd.
Binnen een pentagoon kan een pentagram worden getekend. Centraal in het pentagram ontstaat een nieuw pentagoon. Er kan hier van een recursiefproces worden gesproken.
De diagonaal Vuur (Tetraëder met 4 gelijke vlakken) versus Water (Icosaëder met 20 gelijke vlakken) staat voor de Macrokosmos en Microkosmos. Vuur en Water samen hebben 24 vlakken, het dubbele van Ether.

Boek Krishnamurti Denk daar maar eens over na (p. 271):
Zoeken naar waarheid is de ware religie en alleen degene die naar waarheid zoekt is een religieus mens.

N. Sri Ram 's Mensen ontwikkelingsgang (p. 8):
Wij zijn naar dit front op weg, maar wanneer wij het bereikt hebben, zullen wij daar dan blijven staan of zullen wij in een geheel nieuwe richting verder kunnen ontwikkelen? Wanneer gij het evolutieproces nauwkeurig bestudeert, zult u opmerken dat er telkens weer iets geheel nieuws uit de voorraadschuren van de Natuur te voorschijn komt, wat in geen enkel verband schijnt te staan met de . voorgaande ontwikkeling. Dit is inderdaad zó verrassend en opmerkelijk, dat een vooraanstaand auteur op biologisch terrein, zijn boek de titel heeft gegeven: Ontluikende evolutie (Emergent Evolution).

De Indiër Nilakantha Sri Ram was van 17 februari 1953 tot 1972 president van de Theosofische Vereniging. Nilakantha Sri Ram (16 december 1889 – 8 april 1973) was zowel op het gebied van de theosofie als inzake Indiase politiek een discipel van Annie Besant, wiens secretaris hij lange tijd was. Hij was de zoon van Sri K.A. Nilakanta Sastri en broer van Rukmini Devi Arundale en de vader van Radha Burnier.
Radha Burnier (Adyar, 15 november 1923 - Adyar 31 oktober 2013) was sinds 1980 tot aan haar dood in 2013, de 7de internationale president van de Theosofische Vereniging.

Om de door Ervin Laszlo gesignaleerde vraagstukken adequaat op te lossen is een bewustzijnsverandering nodig. Bewustzijnsverandering begint bij jezelf, het ken uzelve en is onlosmakelijk verbonden met dat van andere mensen en de éne werkelijkheid. Om een grotere tweedeling, de toenemende sociale ongelijkheid in de maatschappij tegen te gaan is een collectieve bewustzijnsverandering, een cultuuromslag, een ommekeer in het denken nodig. Als we de zaken werkelijk willen veranderen dienen we aan het geestelijke kapitaal meer aandacht te besteden. In het 5D-concept zijn metafysica, het bovennatuurlijke en fysica, net als Idealisme en Materialisme de twee complementaire kanten van één medaille. Voor eenwording moeten we ons weer met de kern, de geest verbinden. Dus met de oerbron En-Soph ('Chaos, Gaia en Eros') waar alles uit voortkomt.

De vier stadia voor bewustzijnsverandering volgens Maslow kunnen ook met deze vier primaire bewustzijnsniveaus en de vier kosmische schema’s van Jozef Rulof worden vergeleken.

Om de evolutionaire kringloop van het universum waarin wij nu leven te illustreren maakt de theosofie van zeven ronden en zeven rassen, negenenveertig vuren (krachten), de zevenvoudige ladder van goddelijk bewustzijn gebruik. Amanda Gefter (p. 495) heeft het over terugkeren, aufheben volgens Hegel. Vergelijkbare metaforen om de evolutie te duiden zijn zelfreinigend vermogen (catharsis), innerlijke ommekeer, pelgrimage, jakobsladder, levensladder, zevende poort en zeven hemelen.

Wat Amanda Gefter zegt sluit aan op wat Jiddhu Krishnamurti over waarnemer van het waargenomene al eerder naar voren heeft gebracht.

Natuurkundigen melden ons nu dat de handeling van observeren het waargenomene verandert. Dit is een effect dat wij nauwelijks merken op het niveau waarop we leven, maar dat merkbaar is in de sub-atomaire wereld. In de ijlere dimensies van de realiteit – zoals de emotionele en de mentale – zijn de waarnemer en het waargenomene één, op een manier die veel meer waard is dan in de fysieke dimensie. Aryel Sanat schrijft (p. 77): Volgens de waarnemingen van CWL (Charles Webster Leadbeater) is er geen duidelijke scheidslijn tussen de waarnemer en het waargenomene.

Het reflexief bewustzijn, het projectiemechanisme (weerspiegeling, 'bewust en onbewust') leert dat we zowel waarnemer als deelnemer zijn. Het waargenomene duidt er op dat we allemaal deel uitmaken van de evolutie, de evolutionaire kringloop.

Het pentagram beeldt de 'beheers - en vernietigende' kringloop uit, maar ook het zelfbewustzijn, het denkvermogen, onze 'verleider en verlosser'.

Door zijn mathematische volmaaktheid (gulden snede) werd het pentagram het symbool van de wiskundige Pythagoras. Meetkundig gezien behoort een pentagram tot de familie van de sterveelhoeken.
The Pythagoreans called the pentagram ὑγιεία Hugieia ("health"; also the Greek goddess of health, Hygieia[11]), and saw in the pentagram a mathematical perfection (see Geometry section below).

Zowel in het boek van Miller als in de kunstwerken van Escher wordt het fenomeen recursie (zelfreferentie) tot uitdrukking gebracht.

Jan Wicherink, boek Ontheemde Zielen Ontwaken, bespreekt in hoofdstuk 5 de Platonische lichamen en de Levensboom:
57: In het Westen werd de kennis van de Heilige Geometrie bewaard in gnostische kringen, geheime genootschappen en de vrijmetselarij. 63: De vijf Platonische lichamen, genoemd naar de Griekse filosoof Plato, werden 350 jaar v.Chr. voor het eerst door Plato in zijn boek Timaeus beschreven. 64: Alle vormen hebben een tegenhanger, een tegengestelde vorm die grecreëerd kan worden uit de ander. De kubus bijvoorbeeld heeft de octaëder als tegenhanger. Etc. Met andere woorden de Platonische lichamen zijn extreem symmetrisch.

De beide kanten van één medaille kunnen echter niet gelijk zijn anders is er sprake van een evenwichtssituatie. Het is de Oerbron van universeel leven (Solovjov), de complementariteit die zorgt voor de tegengestelde bewegingen tussen ‘Geest en Lichaam’ (psychomaterie), ’Materie en Bewustzijn’, ‘Involutie en Evolutie’. Van deze oerbron is echter nog niets bekend. Daar kunnen we alleen maar naar gissen.

Plato had volkomen gelijk: het zijn ideeën die beschavingen voortbrengen of vernietigen; ze brengen instellingen tot bloei of richten die te gronde; en waaraan het de tegenwoordige mens ontbreekt zijn grootse, universele ideeën en de wil om ernaar te handelen – ideeën en idealen die alle mensen als waar erkennen. En omdat het ons in deze tijd ontbreekt aan visie, aan de innerlijke kennis het juiste te doen, aan een duidelijke weg uit onze moeilijkheden, staan we als volkeren waar we nu staan.
Ik herhaal: een broederschap van de volkeren, gebaseerd op redelijkheid en rechtvaardigheid, en die werkt voor het algemeen welzijn en de vooruitgang van iedereen, is te verwezenlijken en praktisch en zal eens onvermijdelijk blijken te zijn. Waarom leggen we dan niet NU daarvoor de grondslag?

Epistemologie, wetenschappelijke kennis ontstaat door de integratie (Gnosis) van knower, het proces van knowing en know. Het samenvallen van de triade correleert met de uitspraak van Robbert Dijkgraaf dat de mens slechts een onmisbare schakel in de ultieme cirkelredenering is.
De waarnemer en het waargenomene zijn uiteindelijk één en hetzelfde. Robert Dijkgraaf duidt met de mens als schakel tussen wetenschap en natuur op het fenomeen van waarnemer en waargenomene. Net als Simon Vinkenoog plaatst hij de mens in de ultieme cirkelredenering centraal.

De mens leerde onderscheiden, kwam tot zelfbewustzijn, gesymboliseerd door de boom van de kennis goed van kwaad. Op de achtergrond van dit verhaal spelen onze begeerten. Tussen de Oosterse en Westerse cultuur, aan de culturele diversiteit in de wereld ligt de lerende mens en de moraal van het verhaal ten grondslag.

De Geheime Leer Deel I Stanza De nacht van het heelal (p. 82):
De nous, die de stof beweegt, de levenwekkende ziel, die in ieder atoom zetelt en die in de mens is gemanifesteerd en latent is in de steen, heeft vermogens van verschillende graad. Dit pantheïstische denkbeeld van een algemene geest-ziel die de hele Natuur doordringt, is het oudste van alle filosofische begrippen. Evenmin was de archaeus een ontdekking van Paracelsus of van zijn leerling Van Helmont, want het is weer dezelfde archaeus of ‘vader-ether’ – de gemanifesteerde basis en bron van de ontelbare levensverschijnselen – die wordt gelokaliseerd.

Zoals E. F. Schumacher stelt: ‘We hebben grote behoefte aan een betrouwbare kaart van de werkelijkheid’. De mens maakt deel uit van de triade Kenner, Kenproces en Kenproduct (Knower, Knowing, and Known). Het betekent dat we deel uitmaken van het leerproces en de waarheid is dat we op aarde met de éne werkelijkheid, het ruimtetijd-continuüm dat we onderzoeken in contact staan.

H.P. Blavatsky boek Isis onsluierd Deel 1 (p. 12):
12: Liefde voor de waarheid is in wezen liefde voor het goede; en omdat die liefde ieder verlangen van de ziel overheerst, deze zuivert en opneemt in het goddelijke, en zo iedere handeling van het individu bepaalt, verheft ze de mens tot het deelnemen aan en zich verenigen met de godheid, en maakt hem opnieuw ‘naar de gelijkenis van God’. ‘Deze verheffing’, zegt Plato in de Theaetetus, ‘bestaat uit het worden als God, en dit opnemen in het goddelijke betekent het rechtvaardig en heilig worden door wijsheid.’
De grondslag voor dit opnemen is, zoals altijd wordt gezegd, het voorbestaan van de geest of nous. In de allegorie van de strijdwagen met gevleugelde paarden, die voorkomt in de Phaedrus, stelt hij de psychische natuur voor als samengesteld en tweevoudig: de thumos of het epithumetische deel, gevormd uit de substanties van de wereld van de verschijnselen; en de thumoeides, waarvan de essentie is verbonden met de eeuwige wereld. Het tegenwoordige aardse leven is een val en een straf.

De logos, thumos en epithumia van Plato correleren met hoofd (5, 6 en 7), hart (4) en navel (3) respectievelijk met de keelchakra, de voorhoofdchakra en de kruinchakra (5, 6 en 7), hartchakra (4) en het navelcentrum (3).

De gemanifesteerde werkelijkheid staat tegenover de ongemanifesteerde werkelijkheid, de macrokomos tegenover de microkosmos, ruimte tegenover materie. Het gaat om de vraag hoe met behulp van de schakel tussen ruimte en materie, de tijd ('energie') de transformatie plaatsvindt. De griekse filosoof Herakleitos zei: panta rhei, alles is in beweging. Het gaat om 'Flux en Transformatie'.

Waarheid is een land zonder paden van Krishnamurti heeft op de ‘draad-ziel’ Sutratman betrekking .

De platonische lichamen beelden, net als het Kompaskwadrant, de driehoek van Pythagoras uit.

De inductieve methode van Aristoteles is complementair aan de deductieve methode van Plato.

Ervin Laszlo boek Kosmische Visie Wetenschap en het Akasha-veld (p. 50/51):
Als twee of meer torsiegolven op elkaar inwerken, integreert het daaruit voortvloeiende interferentiepatronen (interferentiepatronen) de informatie van alle deeltjes in het geheel. We kunnen eenvoudiger en zinvoller - zeggen dat de vortices informatie registreren over de toestand van de deeltjes waardoor ze werden gecreëerd, terwijl het interferentiepatroon de informatie registreert over het totaal van de deeltjes wier vortices elkaar hebben ontmoet.

Ervin Laszlo boek Kwantumshift in het wereldbrein
Hoofdstuk 12 Metafysische, theologische en ethische implicaties, Twee domeinen van de werkelijkheid (p.118).
In het nieuwe concept vormen de twee domeinen van de werkelijkheid – het domein van de actuele entiteiten (het ‘ruimtetijddomein’) en het domein van het kosmisch plenum (het ‘velddomein’).
Evolutie door energie en informatie (p. 119/120)
De in-formatie (als proces) van het ruimtetijddomein door het velddomein leidt tot een toenemende complexiteit van de entiteiten die het ruimtetijddomein stofferen, alsmede tot de structurering van het velddomein waarin entiteiten zich manifesteren en waardoor zij met elkaar verbonden zijn. Het ruimtetijddomein wordt steeds meer geordend en tegelijkertijd neemt de entropie erin toe.

De boeken van Benjamin Adamah, Ervin Laszlo, Jules Ruis (website), Gerrit Teule en Jan Wicherink hebben een punt gemeenschappelijk en dat is de chaostheorie. Ook in het onderzoek ‘E i V’ is de chaostheorie als verbindende schakel naar voren gekomen.
Benjamin Adamah bespreekt in zijn boek de torus op pagina 112, Gerrit Teule op p. 149 en Jan Wicherink op p. 179.

Het Zero Point Field, het Akasha-veld illustreert de absolute ‘Ruimte en Tijd’. In de macrokosmos draait het om de torus en in de microkosmos om de uitgevouwen kubus, die de mens symboliseert.

Naast de wereldklok zijn er twee andere modellen, die hetzelfde fenomeen beogen te duiden. We kunnen hierbij denken aan de twee orden, die Glossarium 'Lectorium Rosicrucianum' onderscheidt en de in – en uitspiralende torsiegolf in een vortexvorm. Deze modellen komen overeen met de immense ‘zandloper’, die door mensen met een BDE-ervaring (tijdschrift BRES nr. 283 p. 47 en Dr. I.K. Taimni De Siva –Sutra De hoogste werkelijkheid en hoe deze te realiseren - uitvouwblad) zijn waargenomen.

Vanuit een andere gezichtshoek is er ook een analogie tussen de twee gezichtspunten, de controverse tussen Jan Peter Balkenende en Wouter Bos. Een klassieke tegenstelling is dat de liberalen vinden dat de overheid het probleem is en de markt de oplossing en de socialisten vice versa. Door de kredietcrisis is deze controverse opnieuw aangezwendeld. Of zoals de discussie over dit thema tussen Jan Peter Balkenende en Wouter Bos laat zien ligt de oorzaak van de graaicultuur voor de een bij de menselijke hebzucht en voor de ander dat de financiële systemen niet deugen. De een denkt vanuit de markt, het individu, de ander vanuit de overheid het collectief. De waarheid ligt in het midden en heeft op het complementaire 'en-en' denken betrekking.

Pascal's triangle has higher dimensional generalizations. The three-dimensional version is called Pascal's pyramidor Pascal's tetrahedron, while the general versions are called Pascal's simplices. De driehoek van Pascal is een rangschikking van de binomiaalcoëfficiënten in rijen voor toenemende n beginnend met n=0 en op elke rij de n+1 binomiaalcoëfficiënten voor de mogelijke waarden van k. In de driehoek komt de eigenschap tot uitdrukking dat elke binomiaalcoëfficiënt de som is van de twee bovenliggende. De driehoek is genoemd naar de Franse wiskundige Blaise Pascal (1623 - 1662), die de eerste was die er mee rekende. De getallen in de driehoek geven het aantal wegen aan vanaf de top naar de plaats van zo'n getal, waarmee ook de besproken eigenschap verklaard is. Omdat er steeds 2 keuzen zijn om de weg naar onder te vervolgen is de som van de getallen op een rij de overeenkomstige macht van 2.

De stertetraëder (stertetraheder) combineert de mannelijke en de vrouwelijke energie, met name de mate van extraversie (Big Five). Het brengt het complementariteitsprincipe tot uitdrukking. De kubus is complementair aan de octaëder, 'Aarde versus Lucht'; Malkuth versus 'Hod, Jesod en Netsach'.

Jan Wicherink legt in zijn boek Ontheemde Zielen Ontwaken de verbinding tussen vortex en torus (p. 179):
Het vergt wat inbeeldingskracht, maar kijk eens naar de dubbele vortex links, lijkt dit niet op een boom? De onderste vortex vormt de wortels, de bovenste vormt het bladerdek. Dit is de boom van de kennis van goed en kwaad in de Hof van Eden. Wanneer we kijken naar het rechter plaatje dan is het vrij eenvoudig om er een appel in te herkennen, de torus heeft namelijk de vorm van een appel. De slang die Eva verleidde om de appel van de boom te eten, is de Phi-spiraal die perfect de torus beschrijft.

De levensboom symboliseert de éne werkelijkheid en de boom van kennis van goed en kwaad de ommekeer, de bewustzijnsevolutie van de mens. De levensboom en de boom van goed en kwaad geven samen een weerslag van de blauwdruk van de schepping en van de wetmatigheden die ten grondslag liggen aan het ontstaan, zich voordoen en voorbijgaan van alle verschijnselen. De complementariteit tussen de twee bomen toont de wetmatigheid achter alle inspanningen, blokkades, op- en neergaande bewegingen, successen en mislukkingen.

In het onderzoeksrapport 'E i V' heeft de Kwintessens op het mysterie van het kruis betrekking. H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel II, Hoofdstuk 24 Het kruis en het Pythagorische tiental (p. 652):
Dit tiental, dat het Heelal en zijn evolutie uit de stilte en de onbekende diepten van de geestelijke ziel of anima mundi voorstelde, bood de onderzoeker twee kanten of aspecten. Het kon in het begin worden gebruikt voor en toegepast op de macrokosmos en werd dit ook, waarna het afdaalde tot de microkosmos, of de mens.

Glossarium 'Lectorium Rosicrucianum' Orde:
Er zijn twee orden: door het grote kosmische onheil dat bekend staat als de val werd het menselijke bewustzijn in twee verscheidene orden opgesplitst:
- de dialectische natuurorde, die onderworpen is aan de wet van "opgaan, blinken en verzinken"; deze vertegenwoordigt slechts één aspect van de oorspronkelijke schepping, en is afgescheiden van het geheel dat haar zin gaf; een gedeelte van de menselijke levensgolf die de verbinding met de Geest verloren is identificeert zich met deze dialectische natuur, waar de Rede afwezig is
- de andere orde - deze van de onbeweeglijke natuur - is bekend als het Oorspronkelijk Rijk, het domein der levende Zielen; alleen zij hebben toegang daartoe die "herboren zijn door water en Geest". Dit onderscheid tussen de twee orden vormt de basis van de gnostieke leer.
Microkosmos: De ware Mens, die een samenvatting is van de ganse schepping, vormt een geheel van zeven sferen, van zeven krachtvelden die elkaar doordringen en waardoor de Oorspronkelijke Mens harmonisch in verbinding stond met de macrokosmos, de kosmische Zevengeest.

Cultuuroverdracht (juiste) heeft op de imitatie van Plato, een 'intelligent ontwerp' op basis van Waarheid, Schoonheid en het Goede betrekking en niet op intimidatie. Plato zet de natuurfilosofie in zijn werk Timaeus, die enigszins esoterisch is, en in de allegorie van de grot uiteen.

Zelfexpressie brengt vooral de liefde voor de kennis der zelfverwerkelijking tot uitdrukking. De kwintessens heeft primair op zingeving en ethiek betrekking. In het rapport ‘E i V’ staat tegenover 'Chaos, Gaia en Eros', het Intelligent Design, het 'Goede, Ware en Schone' van Socrates.

De oudste mimesistheorie is van Plato, de stichter van de oudste Academie. De mimesistheorie van Plato is onderdeel van zijn Ideeën-leer, die de wereld verdeelt in een zintuiglijke en een geestelijke wereld. De geestelijke wereld is werkelijk, de zintuiglijke is een illusie, want veranderlijk. Men moet zich volgens Plato richten op het geestelijke en streven naar de hoogste wijsheid, namelijk die van het Goede, het Ware en het Schone.

Door Immanuel Kant gevormd filosofisch begrip ding an sich voor de onafhankelijkheid van het kennend bewustzijn existerende werkelijkheid, waarvan ons uitsluitend het verschijnen gegeven is, terwijl zij zelf volkomen onkenbaar blijft. Terwijl Schopenhauer de ware werkelijkheid achter de verschijningen wel kenbaar acht, maakt Kant een onderscheid tussen de onkenbare noumenale werkelijkheid en de kenbare fenomenale werkelijkheid. Kant wees aan het einde van de 18e eeuw al op het feit dat het onmogelijk is aan de hand van de wetten van het denken het meest fundamentele domein 'noumenon' door ervaring te leren kennen. Dat domein wordt door Bohm ‘de impliciete werkelijkheid', door Boeddha 'dharma' en door Plato 'het Goede' genoemd.

De ‘Law of One’ heeft op het universele ordeningsprincipe karma ‘Er is niets nieuws onder de zon’ (Zaaien en Oogsten, Geven en Ontvangen), de 2e grondstelling betrekking. Het gaat in het kwantumvacuüm om de virtuele scheidslijn tussen twee polen (syzygieën), het aardse en het hemelse, tussen dharma en karma, waarvan Dharma buiten de bestaanssfeer van de wereld der tegenstellingen ligt, de Éne werkelijkheid . Het draait primair om de geestelijke wederhelft of Syzygos.

Het zijn bestaat volgens Plato uit een (fenomenale) veranderlijke wereld en een (noumenale) onveranderlijke wereld. Immanuel Kant maakte het onderscheid tussen de onkenbare noumenale werkelijkheid en de kenbare fenomenale werkelijkheid. Kant denkt ook dualistisch in uitersten.

Ongemanifesteerd: 'Binah, Kether en Cockmah'

Het 3e Beginsel van de esoterie gaat over de leer van de hiërarchieën. Namelijk over de fundamentele gelijkheid van alle Zielen met de Universele Ziel, die zelf weer een aspect is van de Onbekende Wortel; en de verplichte pelgrimstocht voor elke Ziel – een vonk van eerstgenoemde – door de Kringloop van Incarnatie in overeenstemming met de Cyclische en Karmische wet, gedurende het gehele tijdperk. In de esoterie wordt van zeven bewustzijnsniveaus, zeven beginselen uitgegaan. Een doorsnede die daarvan is afgeleid geeft Roberto Assagioli in zijn boek Psychosynthese. De oerbron creëert het ‘Ik’ (bronbewustzijn, Zelf-eon, immateriële ziel), de voorwaarde voor het zelfbewustzijn dat door het witte verlichte scherm kan worden geïllustreerd. Het is het ego (de werking van de zeven zintuigen, met een verscheidenheid aan aggregatieniveaus), de relatie tussen geest en lichaam, die zorgt voor het projecteren van de beelden op het scherm.

Het zaad kan niets anders voortbrengen dan wat het zelf is, wat erin besloten ligt; en dit is het hart en de kern van de leer van Swabhâva. Het terrein dat deze leer in filosofisch, wetenschappelijk en religieus opzicht bestrijkt is eenvoudig onbegrensd; ze is van het grootste belang. Bijgevolg brengt ieder individueel Swabhâva, als zijn eigen bijzondere voertuigen, zijn verschillende swarûpa's voort, karakteristieke lichamen of beelden of vormen waarin het zich tot uitdrukking brengt. Het Swabhâva van een hond bijvoorbeeld brengt het hondelichaam voort. Het Swabhâva van een roos brengt een roos voort, het Swabhâva van een mens de vorm of het beeld van een mens en het Swabhâva van een godheid of een god brengt zijn eigen swarûpa of karakteristiek voertuig voort.

Het rapport ‘Eenheid in Verscheidenheid’ is een aanzet om mede op basis van de chaostheorie de oude geschiedschrijving met nieuwe wetenschappelijke inzichten te verbinden. Bestaat de ether is een vraag die niet zo lastig is te beantwoorden. Akasha, ether staat voor de oerbron, de eeuwige bron van leven. De levensgolf staat voor het Bronbewustzijn, het Oerbewustzijn van Gerrit Teule of wat Sjoerd Bonting Oerchaos noemt. Echter op aarde zal de perpetuum mobile van leven niet worden uitgevonden.

De Prachetasas, de vereerders van Nārāyana (die zich evenals Poseidon boven, niet onder de wateren bewoog of er woonde), stortten zich in hun devotie in de diepten van de oceaan en bleven daar 10.000 jaar; en de Prachetasas zijn exoterisch tien, maar esoterisch vijf.

Welke interpretatie van de kwantummechanica zal de eindstreep halen?
Het theorema van Bell en de drie Logoi van de metafysica die met de Dialogue van David Bohm zijn verbonden? ====

Zie ook:

Boeken:

• A.P. Sinnett Esoteric Buddhism
• Jiddu Krishnamurti Waarheid is een land zonder wegen (Gedenkboek 100 jaar Krishnamurti)
• Krisnamurti VRIJHEID
• Jiddu Krishnamurti Als een wit zeil op de blauwe zee
• Jiddu Krishnamurti Jaren van vervulling
• Jiddu Krishnamurti Wat is waar? Over waarheid en leven. Themaboek aforismen waarheid zijn leven mens wijsheid inzicht vrij handelen denken. 1934.
• Curuppumullage Jinarajadasa Clairvoyant Investigations by C.W. Leadbeater And "the Lives of Alcyone" (J. Krishnamurti)
• Krishnamurti Denk daar maar eens over na
• J. Krishnamurti Als twee vrienden
• J. Krishnamurti Een Wereld In Crisis leven in onzekere tijden (2005)
• J. Krishnamurti Waarheid en werkelijkheid
• Aryel Sanat Het Innerlijke Leven van Krishnamurti
• Ingram Smith Waarheid is een land zonder paden, Een reis met Krishnamurti
• Pupul Jayakar Krishnamurti (Volmaakte eenvoud)
• Krishnamurti & David Bohm In Gesprek Over Het Einde Van De Tijd (The Ending of Time, The Ending of Time)
• David Bohm & F. David Peat Science, Order, and Creativity (recensie)
• David Bohm Wholeness and the Implicate Order (Heelheid en de impliciete orde)
• David Bohm’s Interpretation of Quantum Mechanics (January 2016)
• Rudolf Steiner Egyptische mythen en mysteriën (Samenvatting)
• Rudolf Steiner Hermes and Plato
• Wim Kayzer Boek Van De Schoonheid En De Troost (ecensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Jude Currivan Het 8e Chakra De transformerende kracht van het universele hart
• Karl Jaspers Leonardo en Nietzsche
• Dalai Lama & Franz Alt De weg naar vrede Mijn oproep aan de wereld in een tijd van verdeeldheid
• Dalai Lama RED het klimaat
• Julien Grandgagnage Gids voor de filosofie van Plato
• Plato De Ideale Staat
• Marsilio Ficino INLEIDING TOT DE POLITEIA
• Politeia: wat is rechtvaardigheid? (Plato’s dubbele begrip van rechtvaardigheid)
• Peter Venmans Over thymos Het derde deel van de ziel (recensie)
• Kees van den Bos Waarom mensen radicaliseren Hoe waargenomen onrechtvaardigheid radicalisering, extremisme en terrorisme aanwakkert (Kees van den Bos de Volkskrant 15 oktober 2021 p. 28)
• S.W. Couwenberg Hoe universeel is de westerse idee van moderniteit? (Civis Mundi Jaarboek 2018)
• Plato TIMAIOS (ambachtsman, samenvatting)
• Plato's Timaeus (Symmetry and Symmetry Breaking - CPT theorem by Lüders)
• Plato Phaedo
• Plato Meno
• Geerten Meijsing De Ongeschreven Leer (recensie)
• Sheryl Paul De verborgen wijsheid van spanning, stress, zorgen en onzekerheid. Nooit meer bang voor angst
• Tamsin Calidas Ik ben een eiland (recensie-1, recensie-2)
• David Petraeus CONFLICT
• Floortje Scheepers Mensen zijn ingewikkeld Een pleidooi voor acceptatie van de werkelijkheid en het loslaten van modeldenken
• Sonia Lupien Well Stressed Manage Stress Before It Turns Toxic
• Lou Marinoff Geen Pillen Maar Plato! Filosofie Als Oplossing Voor Alledaagse Problemen
• Otto Duintjer Onuitputtelijk is de waarheid (recensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Arie Bos Hoe de stof de geest kreeg, De evolutie van het ik
• Otto Abel Lange The Hard Problem for Physics In Search of a Place for Consciousness in Physical Theories (dissertatie april 2019)
• H.P. Blavatsky De verzen van mystieke lering, over de wording van mens en kosmos (Ad Rek 10 februari 2018)
• Joy Mills Op de Drempel van het Heilige Pad – Psychologisch Commentaar op Licht op het Pad (recensie)
• Carel Van Schaik en Kai Michel Het oerboek van de mens de evolutie en de bijbel (recensie)
• Wim Vledder Mens, Schakel Tussen Hemel En Aarde
• Tian Dayton Emotionele veerkracht je relaties in balans (recensie)
• Aristoteles De ziel
• Jan Amos Comenius Zijn leven, missie en erfenis
• John Amos Comenius Janua linguarum reserata
• Jan Amos Comenius The Great Didactic
• Stefano Harney & Fred Moten The Undercommons (Samenvatting)
• Hilary Mantel A Change of Climate (recensie)
• Thijs Lijster De grote vlucht inwaarts essays over cultuur in een onoverzichtelijke wereld
• Wim de Lobel De Eeuwige Generatie
• M. Barnard Openbaringen En Visioenen betekenis en invloed van het boek Openbaring (Samenvatting)
• L. Laeyendecker Bedreigde cultuur Over moderniteit, wetenschap en religie
• Rutger Bregman De geschiedenis van de vooruitgang (recensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Gijsbert van den Brink En de aarde bracht voort Christelijk geloof en evolutie (recensie-1, recensie-2)
• Daniela Hooghiemstra De geest in dit huis is liefderijk het leven en de werkplaats van Kees Boeke (1884-1966)
• Henri Beunders Hoeveel recht heeft de emotie? Over straffen in de slachtoffercultuur
• Ranne Hovius De eenzaamheid van de waanzin Tweehonderd jaar psychiatrie in romans en verhalen
• Irene van Staveren Wat wij kunnen leren van economen die (bijna) niemand meer leest
• Irene van Staveren Economics After the Crisis (Samenvatting)
• Adam Smith The Theory of Moral Sentiments
• Willem Schulte Nordholt Mens tussen hemel en aarde
• Peter-Paul Verbeek De vleugels van Icarus, over de moraal van de techniek
• William James De wil om te geloven & Vertrouwen en het recht om te geloven - met een voorwoord van Peter Sloterdijk (recensie Henk Hogeboom van Buggenum)
• Betto van Waarden College life leven als student in Amerika
• Esther Gerritsen De Trooster (recensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Jos Kessels Scholing van de geest
• Johan M. Pameijer Loutering over de transformatie van het kwaad
• Jacob Slavenburg Het Renaissance-wonder Bakermat van een nieuw mens- en wereldbeeld
• Christian Vandekerkhove Aan de voeten van de meester
• David Bohm & F. David Peat Science, Order and Creativity (recensie)
• Stefan Collini What Are Universities For?
• Bas van Bavel De onzichtbare hand Hoe markteconomieën opkomen en neergaan (recensie-1, recensie-2)
• Allard Everts & Steven Olthof Dansen met dilemma’s Op weg naar wederzijdse winst (Samenvatting)
• Prof.dr. R.D.N. van Riessen Verder gaan dan Socrates? Over onderwijs, bezieling en innerlijkheid bij Kierkegaard en Levinas.
• Reneé van Riessen De ziel opnieuw - Over innerlijkheid, inspiratie & onderwijs
• Andrew Ross Sorkin Too Big to Fail Inside the Battle to Save Wall Street
• Ton van Haperen Het bezwaar van de leraar Hoe slecht beleid de Nederlandse school vernielt (YouTube)
• Gerrit Teule Hebben wij een ziel? Zo ja, waar dan? – De evolutie van geest , ziel en bewustzijn als een natuurlijk proces
• Bert Keizer Waar blijft de ziel?
• Thomas Moore Zorg voor de ziel Meer toewijding in het dagelijks leven
• Mario Beauregard en Denyse O'Leary Het spirituele brein: bewijzen voor het bestaan van de ziel (recensie)
• Ronald van der Maesen Terugkeer van de ziel. Naar een vierdimensionaal mensbeeld
• Sarasvati, Y. Wetenschap van de ziel
• Jan Wicherink Ontheemde Zielen Ontwaken
• Arie Bos Hoe de stof de geest kreeg, De evolutie van het ik
• Maarten Manson Wie Leest Ons DNA? De biologische ziel - evolutie - vitalisme
• Idries Shah Learning How to Learn Psychology and Spirituality in the Sufi Way
• Doris Lessing Shikasta
• Doris Lessing The Marriages Between Zones Three, Four and Five
• Byung-Chul Han De vermoeide samenleving (recensie)
• Byung-Chul Han Die Agonie des Eros
• Paul Davies Quantum Aspects of Life
• Alan Seale Wat wél werkt
• Alexander Winchell World-life: or, Comparative geology, Deel 2
• Grote namen
• Ervin Laszlo het CHAOSPUNT de wereld op een tweesprong
• Ervin Laszlo Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn
• Pim van Lommel Eindeloos Bewustzijn – Wetenschappelijke visie op bijna-dood ervaringen
• John Consemulder BLAUWDRUK de multidimensionale werkelijheid van creatie en manifestatie
• John Consemulder Occulte en wetenschappelijke aspecten van geluid, licht en geometrie: implicaties voor heling, energiewerk, verbondenheid en het geestlichaam debat.
• Promotie onderzoek Patrice van de Vorst: mijn te onderzoeken stelling is: Er is een biologische of anatomische grondslag voor het ontstaan van het menselijk bewustzijn en de menselijke moraal. Deze komt voort uit de evolutionaire veranderingen in de geslachtsorganen van de soort Homo.
• Ella Berthoud, Susan Elderkin De boekenapotheek – Lees & Genees
• J. Jansen, A.J. Schuit, F. van der Lucht Tijd voor gezond gedrag - Bevordering van gezond gedrag bij specifieke groepen

Externe Links

• Westerse esoterie, Moderne occultisme
• Hermias on the Argument for Immortality in Plato’s Phaedrus
• Parmenides (dialogue)
• Middle Way Approach 1973 (Middle Way)
• Category: Learning psychology
• The Life of Krishnamurti
• ‘U kunt het Pad niet begaan, voordat u dat Pad zèlf bent geworden’ - Ineke Vrolijk (De stem van de stilte Fragment I p. 12)
• David Bohm and Jiddo Krishnamurti
• J.A.A. Bervoets Inventaris van het archief van de Orde van de Ster
• TOTAL UNDIVIDED ATTENTION (Jiddu Krishnamurti)
• P. Krishna Verkenningen met betrekking tot de leringen van J. Krishnamurti De kunst van het leren (deel 1)
• P. Krishna Verkenningen met betrekking tot de leringen van J. Krishnamurti De kunst van het leren (deel 2)
• Raymond van Es Krishnamurti in Ommen
• Krishnamurti De waarnemer is het waargenome (1)
• Krishnamurti De waarnemer is het waargenome (2)
• Krishnamurti De waarnemer is het waargenome (3)
• Krishnamurti De waarnemer is het waargenome (4)
• R. Burnier en P. Krishna Krishnamurti en de theosofie
• Rudra Chakrin The Place of Krishnamurti In The Greater Whole
• P. Krisna artikelen (Krishnamurti)
• VERKENNINGEN MET BETREKKING TOT DE LERINGEN VAN J. KRISHNAMURTI
• Stichting Krishnamurti Nederland
• Jiddhu Krishnamurti
• Bewustzijn, wat is dat? Het bewustzijnsbegrip door de eeuwen heen in filosofie en psychologie. Deel 5: Krishnamurti, de Soefi-meester Reshad Feild en Gurdjieff (Hans Komen Civis Mundi Digitaal #44 maart 2017)
• J. Krishnamurti Leerproject
• Jiddu Krishnamurti Het boek van het leven
• Krishnamurti
• Quantum mind (David Bohm)
• David Bohm De onderlinge verbondenheid
• Thomas J. Germine THE QUANTUM METAPHYSICS OF DAVID BOHM
• David Pratt Rupert Sheldrake: een theosofische evaluatie, Morfische velden en het geheugen van de natuur
• David Pratt David Bohm en de impliciete orde
• David Bohm en Krishnamurti discussiëren
• Quantum mysticism
• Wet van de non-contradictie
• Law of noncontradiction
• Aristoteles & Plato
• Plato: leer Politeia
• Educational psychology (Plato and Aristotle)
• Reciprocal teaching
• deBuren: Ilja Leonard Pfeijffer, Marja Pruis, virtual reality en de stem van jong literair Europa (Civis Mundi Digitaal #80 maart 2019 II)
• Zijn
• Plato De Ideeënleer het Ware, het Goede en het Schone
• Allegorical interpretations of Plato
• Plato's tripartite theory of soul (thymos & epithymia)
• Ring of Gyges (Plato)
• Lijst van voorspellingen van het einde van de wereld
• Lecture 7: Eschatology of Plato
• Kader Abdolah Wat je zoekt zoekt jou Een mystieke reis door het leven van de Perzische dichter Rumi (recensie)
• Learning by teaching
• Cognitieve gedragstherapie
• Learning-by-doing
• Eudaimonia(Aristoteles, Plato)
• What is the difference between “daemon” and “demon”
• Socrates -> in elk van ons leeft een goddelijk beginsel (daimonion) dat we in ons moeten leren herkennen
• 3 demonen van de wetenschap (Maarten Keulemans Volkskrant 1 december 2012)
• List of theological demons
• Lijst van pioniers van de formele wetenschap
• List of polyglots
• Evolutie, het kwaad en eschatologie (Ben A. Crul)
• Leven is sterven (Beatrice Bruteau Theosofia februari 2000)
• Is het einde der tijden nu echt nabij? (Rob Schouten Trouw 9 januari 1999)
• Eschatologie
• Duurzaamheid mag geen speeltje van de elite zijn (ASN-directeur Jeroen Jansen Trouw 29 januari 2014)
• De geschiedenis van mijn schrijverschap (Steffie Kouters interviewt Hilary Mantel Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 20-23)
• Een Nobelprijs zegt: dit blijft (Arnon Grunberg Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 20-23)
• Weg van de prikkels (Ranne Hovius Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 25-27)
• Waarom ik niet actievoer voor de universiteit (Willem Schinkel De Groene Amsterdammer 22 september 2018)
• Tegenlicht – De slimme universiteit (red. 1 maart 2016)
• Het gaat om het idee van politiek (Josef Früchtl De Groene Amsterdammer 28 september 2018)
• Hoe strijd te voeren om een betere universiteit (Ido de Haan en Ingrid Robeyns De Groene Amsterdammer 2 oktober 2018)
• Dichter bij de wetenschap, een complementaire visie op wetenschap, filosofie en religie Deel 1 (Piet Ransijn Civis Mundi 27 juni 2014)
• Dichter bij de wetenschap, een complementaire visie Deel 2 Dichter bij de natuurkunde Kwantumfysici over complementariteit van wetenschap, filosofie en religie (Piet Ransijn Civis Mundi 20 augustus 2014)
• Dichter bij de wetenschap, een complementaire visie Deel 3 Dichter bij een verenigende veldtheorie van de natuur en het bewustzijn (Piet Ransijn Civis Mundi 8 oktober 2014)
• De ‘tweevoudige waarheid’ bij Plato en Aristoteles. Zijn Plato en Aristoteles tegenstrijdig of complementair? (Piet Ransijn Civis Mundi 19 februari 2015)
• Guy Quintelier Herakleitos van Efeze, filosoof van het conflict?
• Holisme & Wetenschap (Heraclitus)
• Legitimacy (political)
• ‘Het is een waanidee dat we geen reddingen van banken meer zullen hebben’ (Kris van Hamme interviewt Andrew Ross Sorkin FD 15 september 2018)
• As of yet, is there experimental evidence to support the Orch-OR theory of consciousness as proposed by Sir Roger Penrose and Stuart Hameroff? (Barry McGuinness 26 september 2017)
• Category: Emotion (Gemoedstoestand)
• Anxiety (Gemoedstoestand)
• Iedereen een eigen eiland (de 'onderbuikgevoelens’ van die van 'ressentiment’)
• Godsgeschenk (Albert Einstein)
• Jeroen Smit, Jesse Klaver en Eric Smit over bonussen bankenwereld (Pauw 20 maart 2015)
• Old boys' network (Volkskrant 17 december 1999)
• Category: Modernity
• Metamodernism
• Postmodernism
• Transmodernism
• Buddhist modernism
• Comenius Museum en Mausoleum
• Ton van Haperen Het bezwaar van de leraar
• Het wurgen van de trotse vakdocent (Aleid Truijens Volkskrant 30 november 2007)
• Zijn onze toekomstige samenleving en economie nog houdbaar?
• ‘Vrije markt eindigt in de ondergang’ (Ariëtte Dekker interviewt Bas van Bavel NRC 28 oktober 2016)
• Plato's political philosophy
• Charmides (Plato Zelfkennis)
• Third man argument (Plato)
• Filosofie van Plato (Julien Grandgagnage)
• Template: Dialogues of Plato
• W.T.S. Thackara Plato over intelligent ontwerp: Waarheid, Schoonheid en het Goede
• W.T.S. Thackara De gnosis volgens Plato (Apologie van Socrates)
• W.T.S. Thackara EVOLUTION & CREATION: A Theosophic Synthesis
• W.T.S. Thackara Evolutie en schepping, Intelligent ontwerp?
• W.T.S. Thackara Socrates: Vroedvrouw voor onze ziel
• Aan de voeten van de meester (René Zwaap Groene Amsterdammer 20 oktober 1999)
• Levende Gedachten
• Allegorical interpretations of Plato
• Chariot Allegory
• Plato's Chariot Allegory in his dialogue Phaedrus
• Plato's five regimes
• Plato's Timaeus (Symmetry and Symmetry Breaking - CPT theorem by Lüders)
• Idea (Plato)
• Dodecaëder
• The End of the Aether (Dodecaëder)
• De mysterieuze dodecaëder (Jacobine Melis - 22 oktober 2012)
• Theories of the Aether
• Spiritualism and Electromagnetism (aether)
• Chariot Allegory
• De ziel en haar symbolen (Plato)
• Kardinale deugden (Plato)
• De ziel in de klassieke oudheid (Plato)
• Essentialisme (Plato)
• Middle Platonism
• Frank Chester Platonische lichamen
• Neoplatonism and Gnosticism
• Neoplatonism and Christianity
• Plato en Griekse religie (Metempsychose)
• Philebus (Plato)
• Neoplatonisme Engelse versie (Plotinus)
• Socratische methode het Schone, het Ware en het Goede
• Ziel (Thumos en Epithumia)
• Platonischer Mythos
• Thumos of Epithumia (“appetite”)
• Plato's theologie (sōma-sèma)
• Natural theology (Plato)
• Plato Tekst Filosofiecursus Volksuniversiteit Zuidlaren
• Platonic form
• Platonic love
• Socrates, Plato en Aristoteles
• Psychologisch inzicht in de menselijke ziel
• Dual process theory
• Quartic reciprocity
• Perspectivism
• Transcendental perspectivism
• Wagenmenner van Delphi
• Left-hand path and right-hand path
• Pfad der rechten Hand
• Pfad zur linken Hand
• Educational psychology
• Het geboorteproces esoterisch gezien (Geboorte en Sterven, Verschijnen en Verdwijnen)
• Pelgrimage
• De duistere macht van de maitreya.
• Maitreya as the Cosmic Christ (Second Coming)
• Discrimination learning
• Moral realism
• Geisteswissenschaft
• Duits idealisme
• Humane wetenschappen (Alfawetenschappen & Gammawetenschappen)
• Filosofisch scepticisme
• Münchhausen trilemma
• Educational technology
• Doctrine van het Midden
• Middenweg (boeddhisme)
• Golden mean (philosophy)
• Katha Upanishad
• PRINCIPLES OF THE THEORY OF VORTEX GRAVITATION (S. A. Orlov Petrozavodsk State University)
• Etheric energy (Vortex)
• A History of the Aether in Physical Theory
• Learning & Behavior
• Innerlichkeit
• Bildung
• Differenzierung (Didaktik)
• Ringo Ossewaarde Eigen verantwoordelijkheid: bevrijding of beheersing?
• Anti-democratic thought
• Pedagogical patterns
• Pattern
• Association (psychology)
• Framing effect (Daniel Kahneman & Amos Tversky - psychology)
• Mysticism, Heresy and Theosophy in the Philosophy of Education (Jan Amos Comenius)
• Didactic method &Experiential learning
• Knowledge transfer
• Transfer of learning
• Observational learning
• Rudolf Steiner (innerlijke beschaving)
• Category: Learning
• Participation (philosophy)
• Psychology of learning
• Lernlust
• E-learning
• Massive open online course
• Constructivistisch onderwijs Constructivism (learning theory)
• Constructivisme (filosofie) Social constructionism
• Assimilatie (psychologie)
• Centrum voor Eigen Kracht, Bron van Licht (Reiki)
• Peripatetische School (Aristoteles)
• Category: Analects of Confucius
• Gesprekken van Confucius
• Kristofer Schipper – Confucius De gesprekken (interview)
• Categorie: Oud-Griekse filosofie
• Een eigentijds curriculum
• Categorie: Indiaas theosoof
• Socratische dialoog
• Martha Nussbaum Plato
• Berichten van Brabke Het Ware, het Goede en het Schone. (Socrates en Plato)
• Paul Zwollo Ethiek – het overbruggen van vrijheid en verantwoordelijkheid (vrijheid, gelijkheid en broederschap)
• A.H. Almaas Meditatie en Mystiek (teksten NEO-PLATONISME)
• Categorie: Wikipedia:Sjablonen auteur
• False pleasure
• Paradox of hedonism
• Kingsley L. Dennis Quantum Consciousness: The Way to Reconcile Science and Spirituality
• Penrose and Hameroff 'Consciousness in the Universe' (Orch-OR Theorie)
• Quantum consciousness
• Electromagnetic theories of consciousness
• Organic theory of the state
• Gemoedstoestand
• Modes of persuasion: Ethos, Pathos & Logos
• Flux (natuurkunde)
• Cultural neuroscience
• Ideaal
• PISA (onderwijs)
• Chiliagon (Sixth meditation)
• Holonomic brain theory
• Holographic principle
• Bram Janssens Het Licht van de Geest (Het Holografisch Model)
• Holographic paradigm
• Willem van Engen Geschiedenis der natuurkunde - holografie
• Dutch Holographic Laboratory B.V.
• Bram Janssens De vergeestelijking van de wetenschap. De opkomst van de Geestelijke Geneeskunde.
• Jeff Levin Life Alignment
• Life Alignment Vortex Cards
• Individueel leren versus collectief leren
• Pyramid (geometry)
• Beth Green Building the vortex of change
• Vorticity
• Quantum vortex
• Vortex Engelse versie
• Torus
• Allegorie (letterkunde)
• Anti-sociale persoonlijkheidsstoornis
• Absolute rotation (Alexander Winchell)
• Toroidal ring model
• Ethisch dilemma
• Schuldgevoel en Vergeving (christendom)
• Vergeving (algemeen)
• Mysterieuze regelmatige lichamen
• J. Kenneth Arnette, Ph.D. The Theory of Essence. III. Neuroanatomical and Neurophysiological Aspects of Interactionism
• Demiurge
• Infinite divisibility
• Atoomtheorie Engelse versie
• John Eccles. Eine kritische Einführung (Eine Hausarbeit von Sarah Weigelt, docenten: Dieter Birnbacher en Dr. Georg Northoff)
• Gezond en Wel (Johan Wieberdink 12 september 2010)
• Mary Anderson In 1887/1888 dicteerde mevrouw Blavatsky een Meditatie-Diagram aan E.T. Sturdy (ommekeer)
• Luc Zonnenberg De mimetische theorie en de ontwikkelingen in het onderwijs
• Herman Wiersinga GEWELD-BEVORDEREND CHRISTELIJK GELOOF (1997)
• J. van Bellingen VERKLARING VAN WIJSGERIGE BEGRIPPEN UIT DE OUDHEID EN DE MIDDELEEUWEN
• Andrew Rooke Wat is leven?
• Morfogenetische Velden
• Jan Everink Chi, de geneeskrachtige energie waarover ieder mens kan beschikken
• Koninklijke Yoga Ether, Antahkarana
• David Bohm
• Pim Lemmens De Wijsgeer
• John Van Mater, Jr. Denkvermogen, herinnering en het astrale licht
• C.J.Th. Gunsing Harmonisch leven
• U.G. Krishnamurti
• Douwe Tiemersma Advaita centrum
• Harry Massey en Peter Fraser DE ONDERSTE STEEN BOVEN Een revolutie in de preventieve gezondheidszorg
• Philebus
• Theosofische Verkenningen
• William Irwin Thompson
• Djwal Khul
• Kwintessens
• Proclus
• Karlfried Graf Dürckheim
• Hara-lijn
• Hara (Hinduism)
• Wet van Baumol
• Karl H. Pribram
• F. David Peat
• Mary Cadogan
• Peter Deunov

<< vorige |volgende >>

Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.