Reflexief bewustzijn


Eed van de pythagoreeërs: Voorwaar, bij de Tetraktys die aan onze Ziel de bron verschafte, die de wortels der immer vloeiende natuur bevat.
Gulden regel: Wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.
Het eerste boek Genesis 1:26-28 van de Hebreeuwse Bijbel maakt al van een archetype gebruik:
En God schiep de mens naar Zijn beeld; naar Gods beeld schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen.
Johannes 10:30 in het Nieuwe Testament: Ik en de vader zijn één.

Andere voorbeelden die de tijdloosheid van reflectie laten zien:

Zhuangzi: De verstilde geest van de wijze is een spiegel voor hemel en aarde - een vergrootglas voor alle dingen.
Aristoteles: Alles wat in de ziel zit, is slechts een weerspiegeling van voorwerpen in de natuur.
François Rabelais: Wanneer ge nooit meer een dwaas wilt zien, moet ge beginnen uw spiegel stuk te slaan.
William Shakespeare: To be, or not to be; that is the question. De kunst een spiegel is die men de natuur voorhoudt.
Harold Pinter: Als we in de spiegel kijken, denken we dat het beeld voor onze ogen accuraat is. Maar beweeg een millimeter en het beeld verandert. We kijken eigenlijk naar een nooit stoppende variatie van reflecties. Maar soms moet een schrijver die spiegel aan stukken slaan, omdat de waarheid ons van de andere kant van de spiegel aankijkt.
Douglas Hofstadter: Het zelf ontstaat op het moment waarop het zichzelf kan weerspiegelen.
Onzekerheidsprincipe
Er is geen einde, geen begin, wat is dat was en zal ook tot in alle eeuwigheden zijn.
Het heelal is koud en veel te groot. Wij bouwen een huis in de lucht, ons roepen slaat dood in lichtjaren ver.
Wij bouwen een wereld onder de grond, zoeken de zin van ons zijn in iets wat niet is waar te nemen.
Kijk, het jonge poesje speelt, het kind lacht, een vrouw streelt, vogels trekken op hun tijd.
Atze van Wieren

Trias politica (Kerk en Staat)

Bertold Brecht: Erst das Fressen, dann die Moral.
Spinoza: Toch worden harten niet door wapenen, maar door Liefde en Edelmoedigheid overwonnen.
Johann Wolfgang von Goethe Men moet niet nadenken over het eindresultaat van zijn werk, zoals men ook niet reist om aan te komen, maar om te reizen.
Johann Wolfgang von Goethe: De ware poëzie kondigt zich aan doordat zij ons als een werelds evangelie, door innerlijke opgewektheid, door uiterlijk welbehagen, weet te bevrijden van de aardse lasten die ons bedrukken. Als een luchtballon tilt ze ons samen met de ballast die we meevoeren op naar hogere regionen en laat de verwarde aardse dwaalwegen in vogelperspectief voor ons uitgebreid liggen.
Goethe: Geen groter gevaar kan ons treffen dan een plotselinge wijziging in onze uiterlijke omstandigheden, waarop ons denken en voelen niet was voorbereid.
Geen uiterlijke vorm van beleefdheid, of hij heeft een diepe, zedelijke grond. De ware opvoeding zou die zijn, welke tegelijk vorm en grond leerde.
Emil Cioran: Het is echter een heldere, cionareske paradox dat de mens juist vanwege de wil tot slagen een eindeloze reeks catastrofen achter zich laat: je manifesteren betekent je door een of andere vorm van volmaaktheid laten verblinden. Denken leidt tot niet-handelen. De utopie houdt volkeren jong en vitaal. Wijsheid maakt hem oud en futloos. Dat zag je al bij de Romeinen. Toen ze ten langen leste door contact met de Grieken beschaafd werden, sloeg de vermoeidheid toe en waren ze een gemakkelijke prooi voor de utopisch gedreven barbaren.
John Gray: Als de dwang om de wereld te veranderen een manier is geworden om te ontkennen dat er in veel opzichten niets aan te veranderen valt, zal de enige remedie een klassieker zijn: zelfkennis.
Pieter Kooistra: Het kunstwerk is een middel tot bewustwording van eenheid in verscheidenheid, zoals het leven zelf.
Geert Leers: Het volk wordt niet meer in het hart geraakt. Alleen maar in de onderbuik.
Gustaaf Peek: We zijn uitverkoren, maar niet om de bezittende klasse een kader te geven voor onze eigen uitbuiting.
Overheden redden banken en claimen het balansverschil bij hun burgers. Hoe kunnen we niet spreken van daders en slachtoffer.

Emil Cioran: The anti-philosopher of life and death (Karl White):
Does philosophy fail in the face of death?
Karl White turns to the Romanian philosopher Emil Cioran’s life-long meditation on birth, existence and annihilation, asking whether philosophy can save us from the despair of our final hour or whether its limits lie at the very edge of our own mortality.

Bestuurscultuur (Buitenhof 3 juni 2018 NPO1):
Minister Wiebes
Tot voor kort stond duurzaamheid laag op de agenda van politici op het Binnenhof. Tijden veranderen. Inmiddels gaat de ooit zo milieukritische VVD-premier Rutte zelf voorop in de wens voor een betere leefomgeving. Voor 1 juli moet er een koers bepaald zijn voor een energietransitie. Onderdeel daarvan is het verder reduceren van de CO2-uitstoot met 49 procent, tot 2030. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat komt uitleggen hoe hij denkt de energietransitie te realiseren. Hoe gaat hij de lasten tussen burgers en industrie eerlijk verdelen? En hoe denkt hij ervoor te zorgen dat alle Nederlandse huishoudens geen gas meer gebruiken? Ook staat de minister stil bij de onopgeloste aardgasproblemen in Groningen.
Het Antropoceen: een nieuw tijdperk
De collectieve impact van de mens op de aarde is zo groot, dat we een
catastrofale geologische kracht zijn geworden. Dat vrezen steeds meer wetenschappers. Na het Holoceen, zou nu het Antropoceen zijn begonnen: het tijdperk van de mens. Wat betekent deze invloed van de mens op de aarde? En brengen we alleen destructie, of doen we ook goede dingen voor de planeet? In Buitenhof een gesprek met [7-Filosofie|Jason Moore]], hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Binghamton en autoriteit op het gebied van de verhouding tussen mens en planeet, en Willem Schinkel, hoogleraar sociale theorie aan de Erasmus Universiteit.

Vestager De schrik van multinationals (Marc Peeperkorn interviewt Vestager Volkskrant 2 juni 2018 Zaterdag p. 2-5):
Vestager wordt zeer gewaardeerd door haar 900 medewerkers. Toegankelijk is het woord dat steeds valt. Iedereen noemt haar bij haar voornaam, Margrethe.
Ze staat erop ook met de lagere ambtenaren te spreken (haar voorganger Joaquin Almunia weigerde dat) en kent alle relevante details van de gevoelige zaken (bij Neelie Kroes – nog verder terug – hielden ambtenaren vaak hun adem in). Dat Vestager af en toe een olifantje breit tijdens een vergadering of vlucht, neemt haar staf op de koop toe. Breien maakt haar rustig.
Begrip voor de twijfel, maar zoals u zelf steeds zegt:
geen glans zonder wrijving.
(Haalt diep adem) ‘Ik zou echt een graag een tweede mandaat als Concurrentiecommissaris krijgen. Ik heb het gevoel dat ik pas net begonnen ben. Er zijn maar weinig mensen elke dag bezig met politiek, maar ze gaan wel elke dag naar de winkel, de markt, de webshop. Als de markt goed werkt voor hen, voelen ze zich ook beter op hun gemak in de maatschappij. Dan komen mensen in beweging. En dat is het beste wat kan gebeuren!’

Hoe onaantastbaar is de rechter in Nederland? (Maud Effting en Willem Veenstra Volkskrant 2 juni 2018 Zaterdag p. 6-9):
Als een rechter een ernstige fout maakt, wat zijn dan de consequenties voor hem of haar? Zijn er sancties? Moet er meer controle komen op de beroepsgroep? Vragen die zijn opgekomen door de open brief van Wim Faber.
Het was een ongebruikelijke stap. Wim Faber, de vader van de verkrachte en vermoorde Anne Faber, dacht er maandenlang over na. Tot hij vorige week de brief naar buiten bracht waarin hij zich rechtstreeks richtte tot raadsheer Rinus Otte. Hij verweet de voorzitter van het gerechtshof, dat verdachte Michael P. destijds geen tbs had opgelegd en wel strafvermindering had gegeven, vooringenomenheid. En hij hield hem medeverantwoordelijk voor de dood van zijn dochter.
Trias politica
Het Nederlandse systeem is gebaseerd op de trias politica, de scheiding der machten. De rechterlijke macht, in handen van de rechters, staat los van de wetgevende macht en de uitvoerende macht. De scheiding van die machten is van groot belang om de onafhankelijkheid van de rechters te kunnen waarborgen. Politieke inmenging wordt op die manier voorkomen.
Schaamrood
De frustratie van hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen, die een rechtspsychologische reconstructie van de zaak maakte, zit hem in het feit dat de rechter nooit toegaf dat ook hij fouten had gemaakt. ‘Rechter Jos Silvis zei achteraf dat hij met een onvolledig dossier zat. Maar ik weet dat dat kwam doordat hij consequent alle verzoeken van de advocaat van B. in die zaak terzijde heeft geschoven.’
Opvallend is dat Silvis desondanks promotie op promotie maakte.
Hij werd advocaat-generaal bij de Hoge Raad en maakte in 2012 de stap naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dat laatste leidde zelfs in juristenkringen tot verhitte discussies.
Professionele hart
Wat er in de raadkamer wordt besproken, en wie welke mening heeft, wordt onder geen beding met de buitenwereld gedeeld. ‘Dat is’, zegt Leendert Verheij, oud-president van het gerechtshof Den Haag en voormalig voorzitter van de landelijke selectiecommissie rechters, ‘om ervoor te zorgen dat oneigenlijke motieven geen rol spelen. Je moet doen wat je professionele hart je ingeeft, en niet rekening hoeven houden met reacties vanuit de samenleving die een oneigenlijke druk op jouw persoonlijke inbreng zouden meebrengen.’
Correctie
Spong pleit desondanks voor een raad van discipline voor rechters. Het huidige systeem voldoet volgens hem ‘helemaal niet’. ‘We blijven nu nog steeds met ernstige bedrijfsongevallen zitten die er niet zouden mogen zijn. Iedereen mag fouten maken, maar als het gaat om ernstige tekortkomingen mogen er best ernstige maatregelen genomen worden door een tuchtcommissie. Dat is zeer belangrijk voor beroepen met een grote verantwoordelijkheid.’
Maar anderen zijn huiverig voor meer controle op de beroepsgroep.
‘Ik ben er geen voorstander van om rechters meer te corrigeren’, zegt rechtspsycholoog Peter van Koppen.
‘Rechters moeten onaantastbaar zijn, anders kunnen ze hun beslissingen niet zonder last of ruggespraak nemen.

Applaus voor de zaak-Holleeder (Annerie Smolders De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 16-19):
Pleidooi voor een meer theatrale rechtspraak.
Hoe belangrijk openbare getuigenverhoren zijn, wordt duidelijk tijdens het proces tegen Holleeder. De zaak geniet grote belangstelling bij pers en publiek. Wat de begrijpelijkheid én de legitimiteit vergroot. Helaas is dit in Nederland ongebruikelijk. In Nederland gebeurde er al in de negentiende eeuw iets afwijkends. Toen Napoleon het land verliet, werd de jury onmiddellijk uit de Franse wet geschrapt. Ook het beginsel van openbare zitting schrapte men. ‘De potentie van externe openbaarheid als tegenkracht tegen bestaande machtsstructuren lijkt nauwelijks te zijn onderkend’, aldus Leonie van Lent, die erop wijst dat dit in de Zuidelijke Nederlanden (nu België) en de aan Pruisen toegewezen Rijnlanden opvallend anders was. Mogelijk kwam dat doordat rechters in Nederland minder werden gewantrouwd. De nadruk lag op het belang van professionele rechtspraak, het volk werd gezien als een door emoties gestuurde stoorzender. Pas in 1838 werden ook in Nederland zittingen openbaar.

Iedereen is Jonas (Kamel Daoud De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 40-45):
Voor de Algerijnse schrijver Kamel Daoud is de grote vraag van deze tijd: wat doen we met de Ander? Wat doet bijvoorbeeld het Westen met de zuidelijke immigrant? Maar ook: wat doet het Zuiden zelf met een vreemdeling? Kan literatuur de wereld redden? In het laatste deel illustreert de bijbelse God nog een les die me nog steeds intrigeert: de begrenzing van het geweten van de intellectueel of de profeet, die geëmotioneerd kan raken door het sterven van een boom – een natuurkwestie – maar niet door een stad die ten prooi dreigt te vallen aan vlammen en toorn. Jonas huilt over de dood van een boom, een Wonderboom die zijn God heeft laten groeien en sterven en waaronder hij schaduw vond. De mens Jonas bleek niet gevoelig voor de mogelijkheid dat onder zijn ogen duizenden mensen zouden sterven, maar wel voor de dood van een heester.
Tegenwoordig wordt het Westen er vaak van beschuldigd dat het zijn geweten – soms te goeder trouw – begrenst. Er wordt gezegd dat het Westen door zijn koloniale verleden schuldig is omdat het grond, rijkdom en waardigheid gestolen heeft. Tot op de dag van vandaag wordt het Westen aangeklaagd vanwege dat verleden en ook vanwege de geavanceerde onverschilligheid die ertoe leidt dat men huilt om een film als Titanic en niet om honderden drenkelingen in de Middellandse Zee.
Het komt erop neer dat ik wil pleiten voor het recht om te vechten voor menselijke, waardige ziekenhuizen in mijn land en voor ieders plicht om voor het leven van zijn kinderen te vechten. Dat is de basiswet van onze geschiedenis: reizen, hopen, ontstijgen en vechten. Sterven en tot leven wekken.

Is bluffen liegen? (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 54-56):
Door zijn graaf- en spitwerk bracht Bas Haan de Teevendeal aan het licht. Waarom accepteren we de leugens van ministers? Het gevaar voor de liegende politicus is dat zijn bedrog zelfbedrog wordt. Zodat hij een bonnetje ‘vergeet’.
In de titel van Bas Haans boek zitten twee ironieën. De eerste van De rekening voor Rutte is natuurlijk dat de rekening nooit door Rutte betaald hoefde te worden. Als alle VVD-bewindslieden die in zijn kabinetten zijn gevallen buschauffeur waren geworden – zoals Fred Teeven – dan konden ze met elkaar moeiteloos het OV-netwerk van een middelgroot krimpgebied in stand houden. Rutte lijkt voorlopig comfortabel in zijn Torentje.
De tweede zit in de ondertitel, waarin Haan spreekt van ‘de politieke prijs van leugens’. Alle opgestapte bewindslieden zijn met rechte rug vertrokken, Teeven zei zelfs dat hij alles ‘voor volk en vaderland’ had gedaan. Ze zijn niet met pek en veren de hofstad uit gereden, om het even zo te zeggen. Die prijs die ze voor hun leugens hebben betaald is louter politiek, hij is niet moreel of maatschappelijk. Het onderstreept maar eens hoe ingeburgerd politieke leugens zijn.

Een olifant doet de hoochie-coochie (Gustaaf Peek De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 60-61):
Het debuut van Thomas Wolfe barst uit elkaar van de bombast. De tekst is even blinkend als betekenisloos, het is allemaal even heerlijk en even hol. Wolfe kan geweldig een schrijver nadoen.
Bovendien symboliseert ze een intrigerende onderstroom van de roman, die terloops maar effectief een Amerikaans idee van succes uiteenzet. Het streven naar succes, en dan vooral financieel welslagen, vormt de centrale ambitie van ouders en kinderen Gant. Wanneer Wolfe schrijft van ‘het grootste type van de “go-getter” (…) – luid van stem, dreigend van agressiviteit, verschrompeld en bleek van hart, de oprukkende “he-man”’, dan schijnt hij het werk van zijn latere naamgenoot Tom Wolfe (1931) te hebben ingefluisterd, toen die de meedogenloze yuppen van Wall Street vastlegde als ‘Masters of the Universe’ in de roman The Bonfire of the Vanities (1987). Alle krachttaal ten spijt is Eliza opmerkelijk genoeg de enige die voor haar geld lijkt te willen werken. Waar vader Gant aan indolentie bijna ten onder gaat, werpen zijn zoons zich meermaals op get-rich-quick schemes. Hoewel Eliza slooft in het pension dat ze uitbaat, is die zware handenarbeid niet wat haar het verlangde vermogen bezorgt. Het is uiteindelijk het passieve speculeren in vastgoed wat haar van de angst voor armoede moet verlossen, wat haar zal bevrijden. De meest ontroerende passage van het boek is een lange, concrete opsomming van al haar tegoeden en spaargelden, haar investeringen, verliezen en opbrengsten, de reële sommen van een mensenleven.

Tom Wolfe, 2 maart 1930 – 14 mei 2018 (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 66):
Tom Wolfe fileerde de hedonistische cultuur van de jaren tachtig als geen ander. Uiteindelijk maakte hij van zijn imago een merk, en ging zelf in dat merk geloven.
Zijn succes was er al lang voordat hij in 1987 The Bonfire of the Vanities publiceerde: vanaf de vroege jaren zestig publiceerde hij in toonaangevende bladen als Esquire lange, verhalende essays en reportages over alles wat nieuw was in de Amerikaanse cultuur: Las Vegas, raceauto’s, hippies, lsd, salonsocialisme, ruimtevaart. Dit waren de jaren van het tot in den treure gecanoniseerde ‘New Journalism’, waarin journalisten hun onderwerpen met de speelse stijl en psychologische diepgang van romanschrijvers te lijf gingen. Wolfe deed dat niet als romancier, maar als cartoonist. Hij vergrootte graag, maakte opgeblazen persoonlijkheden nog opgeblazener, hanteerde een stijl die uitpuilde van de wilde interpunctie, schuin gedrukte woorden, hele series puntkomma’s en vooral, zijn favoriet, onomatopeeën. Bij Wolfe klinken popnummers ‘thung HUMP thung TRUST thung BEAT thung’ en doen auto’s ‘Wah-Wah-VROOOEEMM’. Het maakte van Wolfe een populaire schrijver, maar eentje wiens prijzenkast in vergelijking met zijn meer literaire collega’s angstvallig leeg bleef.

Sociale partners willen het kabinet AOW-leeftijd dicteren (Yvonne Hofs Volkskrant 31 mei 2018 p. 4-5):
De werkgevers en de vakbonden zijn er na drie jaar onderhandelen uit: er moet een eind komen aan de politieke wens om de pensioenleeftijd almaar te verhogen. Maar met de belangen van jongeren wordt geen rekening gehouden. Slikt Den Haag dat?
Dus als dit het eindresultaat wordt van drie jaar onderhandelen, moet D66-minister Koolmees een complete skippybal doorslikken. Voor D66 zou dat een grote politieke nederlaag zijn. Voor veel andere partijen ligt dat anders. PvdA en GroenLinks kiezen de laatste jaren in het pensioendebat steeds vaker voor het ouderenbelang. Dat loont, electoraal gezien.

Sociale partners willen het kabinet AOW-leeftijd dicteren (Yvonne Hofs Volkskrant 31 mei 2018 p. 4-5):
De werkgevers en de vakbonden zijn er na drie jaar onderhandelen uit: er moet een eind komen aan de politieke wens om de pensioenleeftijd almaar te verhogen. Maar met de belangen van jongeren wordt geen rekening gehouden. Slikt Den Haag dat?
Dus als dit het eindresultaat wordt van drie jaar onderhandelen, moet D66-minister Koolmees een complete skippybal doorslikken. Voor D66 zou dat een grote politieke nederlaag zijn. Voor veel andere partijen ligt dat anders. PvdA en GroenLinks kiezen de laatste jaren in het pensioendebat steeds vaker voor het ouderenbelang. Dat loont, electoraal gezien.
Is er een pensioenakkoord? (Joost de Vries Volkskrant 31 mei 2018):
Sociale partners ‘ontkennen met klem’.
Witte rook bij het pensioenberaad tussen werkgevers en werknemers, bericht De Telegraaf vanochtend. Belangrijkste punt: de AOW-leeftijd stijgt minder snel. Maar nog diezelfde ochtend laten die sociale partners (vakbeweging en werkgeversorganisatie) weten dat er helemaal geen akkoord is. Hoe zit dat?
Het meest springende punt voor de bonden is de AOW-leeftijd. De vakbeweging zou deze het liefst bevriezen op 66. Werkgevers lijken bereid hierin te bewegen. Ook veel ondernemers zitten in hun maag met de stijging van de pensioenleeftijd: oudere werknemers zijn doorgaans een stuk duurder en minder flexibel dan hun jongere collega’s. Een denkrichting die besproken wordt is deeltijdpensioen. Mensen werken langer door, maar kunnen op latere leeftijd gemakkelijker minder dagen gaan werken.\\ Oppositiepartij PvdA heeft reeds een Tweede Kamerdebat aangevraagd over de berichtgeving in De Telegraaf. Minister Koolmees reageert vooralsnog niet op de gelekte plannen.

Rentenieren? Over een jaartje of vijftig, misschien (Jasper Karsen en Jeroen van Raalte Volkskrant 2 juni 2018 p. 8-9):
Interview Starters over hun oude dag
Jongeren moeten steeds meer meebetalen aan de pensioenen van ouderen, die nu toch weer minder lang hoeven doorwerken. Deze starters hebben daar weinig begrip voor. 'Wij moeten vast tot ver in de zeventig werken.'
Achter de schermen voltrekt zich de metamorfose van het pensioenstelsel.
Slopen met fluwelen handschoen (Joost de Vries Volkskrant 2 juni 2018 p. 16-17):
Het inkijkje dat we deze week kregen in de hoofden van de bonden en bazen was een tussenstand, een inzet in onderhandelingen met een nog onzekere uitkomst. Koolmees hoopt in 2020 een nieuw voorstel in wetten te hebben verankerd. Of hij die deadline gaat halen is de vraag: de belangen zijn groot en de meningsverschillen nog groter. Wat zeker is, is dat ons pensioen gaat veranderen.

Afkopen (R. Pronk Volkskrant 22 oktober 2016 p. 24):
Pon koopt vervolging af door aan het OM 12 miljoen euro te betalen in een smeergeldaffaire (Ten eerste, 21 oktober). Kan iemand mij uitleggen wat het verschil is tussen het 'kopen' van ambtenaren om producten af te zetten en het betalen van OM-ambtenaren om van vervolging af te zien? Is dit niet evengoed een vorm van omkoping? Waar is de onafhankelijke rechter? Wat is er gebeurd met de trias politica, de scheiding van machten?

We weten niet hoe te leven als we niet onbetwist de baas zijn (Rob de Wijk Trouw 23 oktober 2015 p. 23):
Zeggen we 'nee' tegen het associatieakkoord van de EU met Oekraïne en zeggen wij daarmee tegen Poetin dat hij de vrije hand heeft bij het annexeren van gebieden als de Krim en het creëren van een semi-autonoom Oost-Oekraïne?
Aanvaarden wij dat een 'nee' door Poetin als een aanmoediging wordt gezien om bijvoorbeeld de Baltische staten binnen zijn invloedssfeer te trekken of zijn wij bereid die landen te verdedigen?
Ik bedoel maar te zeggen dat morele keuzes in de buitenlandse politiek steeds moeilijker worden. Helaas zullen we de komende jaren voortdurend met dit soort dilemma's te maken krijgen en worden we steeds vaker gedwongen tot realpolitik. Dat komt doordat wij door Europese verdeeldheid de economische crisis slecht hebben doorstaan, onze krijgsmachten hebben verwaarloosd en andere landen opkomen. We zien de EU niet als oplossing, maar als probleem. Politieke leiders hebben geen ervaring met internationale realpolitik en de bevolking is eigenlijk overal tegen.
Machtsverval
We hebben moeite uit de morele groef te komen en zijn daarom nauwelijks meer in staat onze belangen met realistische afspraken te beschermen. En als we al realpolitik bedrijven, zoals bondskanselier Merkel dat zeer tegen haar eigen zin in Istanbul deed, dan vindt ze niet alleen collega's op haar weg, maar ook een groot deel van de bevolking. Want er is, heel begrijpelijk, weinig draagvlak om een groot, islamitisch land bij de EU te halen.
Europees machtsverval en decadentie helpen zo onze eigen welvaart en veiligheid om zeep. Gewoon omdat wij met zijn allen niet weten hoe het is om te leven in een wereld waarin wij niet langer onbetwist de baas zijn. .

Buitenhof 4 oktober 2015: Een gesprek met Rob de Wijk (The Hague Centre for Strategic Studies) en Harry van Bommel (SP Tweede Kamer).

Nieuwe generaties raken gewend aan een amorele overheid, die een amorele samenleving laat ontstaan (Marcel van Dam 26 mei 2011). Timmermans pleit voor realpolitik. Principeloos in harde wereld van realpolitik.

Schimmige fiscus of Gebrek aan controle bij fiscus nodigt uit tot corruptie (Yvonne Hofs Volkskrant 26 oktober 2015 p. 17):
Belastingambtenaren hebben alle vrijheid douceurtjes uit te delen. Vriendjespolitiek ligt op de loer.
Leuker kan de Belastingdienst het niet maken, wel schimmiger. Individuele belastingambtenaren hebben zeer ruime bevoegdheden om met individuele Nederlandse bedrijven afspraken te maken over de belastingheffing, bleek vorige week uit een mislukt WOB-verzoek van de Volkskrant. De Belastingdienst vertrouwt daarbij blind op de gegevens die 110 duizend mkb-bedrijven en 2.000 grotere bedrijven aanleveren.
Leren 'meedenken'
Belastinginspecteurs werken vaak decennialang in dezelfde regio met dezelfde bedrijven. Bedrijven die ze goed leren kennen en hun eigenaren/bestuurders ook. Zo leren ze vanzelf 'meedenken' met de belastingplichtige ondernemer. Het gebrek aan administratie en verantwoording is bijna een uitnodiging tot corruptie.
Een nog veel groter probleem is de willekeur. Als belastingambtenaar X in Apeldoorn veel coulanter is dan collega Y in Arnhem, hebben bedrijven in Apeldoorn een potentieel concurrentievoordeel ten opzichte van hun branchegenoten in Arnhem, en niemand die dat weet.
Hoeveel inkomsten de schatkist misloopt doordat belastingambtenaren het op een akkoordje gooien met het bedrijfsleven is al helemaal niet na te gaan. Dat de Haagse politiek dit 'zwarte gat' bij de fiscus schouderophalend accepteert, is onbegrijpelijk. Bezuinigen op de Belastingdienst is het paard achter de wagen spannen, want elke belastinginspecteur brengt de schatkist een veelvoud van zijn salaris op.

Montesquieu sprak van een driedeling van de staatsmacht: de Trias politica. En er is een vierde macht (Quartaire sector): de macht van de burgerlijke zelfbeheersing in filognosie. Die relativeert de staatsmachten en maakt ze minder dwingend. Wanneer iedereen zich netjes aan de wet houdt ontstaat er op aarde net als in de hemel een volmaakte werkelijkheid. Dit wordt ook door de weegschaal van Vrouwe Justitia, de godin der rechtvaardigheid, uitgedrukt. Er is bij volledige balans van de weegschaal geen zwaard, geen straf nodig.

Gottfried Leibnitz Charles Montesquieu
1. Autonomie van de esthetiek ----3. Universaliteit van de moraal1. Wetgevende macht ----3. Uitvoerende macht
||||
4. Uniek ----2. Objectiviteit van de wetenschap4e Macht ----2. Rechtsprekende macht

Søren Kierkegaard gaat uit van de metafysische gedachte dat de mens samengesteld is uit twee aspecten. Als tegenstelling heeft de dualiteit van Kierkegaard het eindige. De dualistische strijdvraag tussen de heilige God en de wilde natuur, die beiden eeuwig zijn is opgelost met de realisatie van het tijdelijke en relatieve waarin de vrije wil tot een keuze kan komen en het eigen lot kan bepalen.

Kerk (Triniteit) Søren Kierkegaard
Religie ----MoraalGoddelijke ----Oneindige, Eeuwige
||||
Amoreel ----PolitiekEindige ----Natuurlijke
 Staat (Trias Politica) 

In het interview (22 februari 2015) met Joris Luyendijk over zijn nieuwe boek Dit kan niet waar zijn komt naar voren dat de rampen die de financiële sector kunnen veroorzaken niet voor de gevaren van IS onderdoen. Bankgeheimen van Joris Luyendijk (Tegenlicht 1 maart 2015) roept de vraag op hoe naïef kunnen politici zijn? Of hoe zit het met de geestelijke gezondheid van deze politici?
Joris Luyendijk stelt dat de banken zijn geglobaliseerd, maar de politiek is niet geglobaliseerd. Banken hebben nu vrij spel. Wel schakelen banken prominente ex-politici in om de politiek te kunnen beïnvloeden.
De dubbele petten van econoom Mishkin komen prominent aan bod in de documentaire Inside Job uit 2010. De met een Oscar bekroonde productie gaat over hoe de krediet-crisis kon ontstaan. Maar ze biedt ook een inkijkje in de bizarre banencarrousel waarin prominente Amerikaanse economen verwikkeld zijn. Velen maken tijdens hun carrière de overstap van universiteit naar politiek en toezichthouders, om via de banken weer terug te keren op de universiteit. Of omgekeerd. Zoals een wetenschapper het krachtig samenvat in de documentaire: ‘Business school professors don’t live on their faculty checks.’ De lijst van wetenschappelijke autoriteiten die miljoenen opstreken in de financiële wereld is dan ook indrukwekkend. Van Larry Summers tot Robert Rubin, van Henry Paulson tot Martin Feldstein: stuk voor stuk combineerden ze het prestige van een universiteit als Harvard met de macht van een politieke toppositie en de miljoenen van Wall Street. Het maakt het marktfundamentalisme zichtbaar.

De belangenverstrengeling in de financiële sector in Amerika, doet zich ook in Europa en Nederland voor. Het biedt een kort lijntje naar de politiek. Joris Luyendijk verwijst in de documentaire naar Tony Blair, Axel Weber, Wim Kok, Trude Maas-de Brouwer (PvdA), Peter Balkenende, Joop Wijn, Karien van Gennip (CDA), Gerrit Zalm, Hans Wiegel en Ed Nijpels. Tot slot doet Joris Luyendijk in de documentaire een beroep op het geweten, het moreel kompas van bankiers. Andere opties zijn op dit moment niet voorhanden. De '200 van Mertens' leven voort.

Controle op lobby's (Xander van Uffelen Volkskrant 3 november 2015 p. 21):
Voor de democratische controle van overleg tussen overheid en belangengroepen is helderheid vereist.
Bij nieuwe wetgeving stuurt de overheid vaak consultatiedocumenten naar belanghebbenden. Ook om trends tijdig in beeld te krijgen, is overleg met organisaties noodzakelijk. Voor de democratische controle van dit proces is openheid en helderheid echter wel een vereiste. Op dit gebied zijn zeker in Nederland nog heel wat verbeteringen aan te brengen, waarbij de gestage vorderingen van de Europese Unie als voorbeeld kunen dienen. Zo moeten commissarissen sinds kort hun agenda met gesprekspartners openbaren, waardoor nu de lobby rond de klimaatcommissaris in beeld komt. Eerder opende Brussel een lobbyregister waarin lobbyisten zich moeten aanmelden.
In Nederland zijn dergelijke maatregelen nog niet genomen, een omissie die het parlement ook is opgevallen. De PvdA wil een initiatiefwet indienen om de invloed van lobbyisten en andere meepraters beter in beeld te krijgen. Als de transparantie verder verbetert, kunnen parlementariërs, belangenorganisaties en media beter controle uitoefenen op al het gelobby.

Politiek Den Haag loopt over van de lobbyisten. (Ronald van Raak 12 september 2011)
Oud-Kamerleden blijken zeer geschikt om de belangen van bedrijven te behartigen. Zij kennen de weg, zij kennen de mensen - en ze hebben een toegangspas, waarmee ze overal kunnen komen. Ook voor zittende senatoren gaan alle deuren open. Elco Brinkman lobbyt voor de bouwwereld, Boele Staal is lobbyist voor de banken. Maar de meest sjieke lobbyisten zijn oud-ministers. Wim Kok gaat op pad voor ING, Shell en KPN. Tineke Netelenbos, oud-minister van Verkeer en Waterstaat, loopt in Den Haag de deur plat voor de Nederlandse reders. Ook voor internationale bedrijven zijn onze oud-ministers te huur. Zoals Ben Bot, die een Amerikaans oliebedrijf helpt om Sint Eustatius over te nemen.

'Nederland staat stijf van de fraude' (14 december 2012)
De fraudeproblematiek in Nederland wordt alleen maar erger en de pakkans is laag omdat politie en justitie geen plan van aanpak hebben. In ZEMBLA geven twee belangrijke fraudebestrijders een inkijkje in hoe de overheid fraude aanpakt. Volgens hen staan fraudeslachtoffers in de kou omdat er een gebrek is aan prioriteit en capaciteit. Ze pleiten voor een commissie die gaat onderzoeken welke mogelijkheden slachtoffers hebben om hun geld terug te halen.
Voormalig landelijke fraudeofficier F. Speijers uit vrijdagavond in ZEMBLA zijn frustratie. "Met aangiftes gebeurt niets", zegt hij terwijl de fraudeproblematiek "alleen maar erger is geworden". Ook D. Steenhuis, voormalig procureur-generaal verantwoordelijk voor fraudebestrijding is sceptisch: "Nederland staat stijf van de fraude."
Fraudeurs glippen door de mazen van de wet die al in tien jaar vrijwel onveranderd is gebleven. Speijers was vanaf 1991 tot 2007 verantwoordelijk voor de landelijke coördinatie van de fraudeaanpak.

Gezondheidseconoom en jurist Wim Orbons Slechte rechters moet je kunnen ontslaan (Volkskrant 14 april 2010):
Rechtspreken is mensenwerk, dus daar worden wel eens fouten gemaakt. Dat maakt het noodzakelijk de kwaliteit in de gaten te houden.
Veroordelingen in de Puttense Moordzaak, de Schiedammer Parkmoord (in beide gevallen moord en de verkeerde dader) en de eerdere veroordeling van Lucia de B. (geen moord, maar wel een ‘dader’) kennen nog een ander probleem: de procedure van herzieningsverzoeken bij de Hoge Raad. Die procedure is ongelukkig. Scoringsdrift, tunnelvisie en soms arrogantie hebben intrede gedaan in de rechtszaal, maar ook paranoia en visioenen.

====

De Ander als spiegel ('Ethos en Kosmos', 'Individueel en Collectief', Reflexief bewustzijn, Spiegelsymmetrie)

Laozi: We hopen altijd dat een ander het antwoord heeft.
Dat het op een andere plek beter zal zijn.
Dat ooit alles duidelijk zal zijn.
Maar dit is wat het is.
Niemand anders heeft het antwoord.
Nergens anders zal het beter zijn.
En alles is er al.
In het diepste van je wezen ligt het antwoord.
Luister naar je hart.
En weet dat het enige wat je te doen staat is zijn.
Tsjoeng Tsoe Het hoogste geluk is niet te weten wat geluk betekent.
Rumi: Wij zijn zowel de spiegel als het gezicht dat we er inzien.
Henri Bergson: Homo sapiens, het enige schepsel dat met rede is begiftigd, is ook het enige wezen dat zijn bestaan aan onredelijke zaken verbindt’
Henri Bergson: De wetenschap van de materie dient dan ook een onderdeel te zijn van de wetenschap van het leven, en niet omgekeerd.
De schepping is geen statisch geordend geheel: het leven is een creatief proces, het werk van een kunstenaar, een doelgericht gebeuren.
Martin Heidegger: De filosofie is aan haar eind. En wie neemt nu de plaats van de filosofie in? De cybernetica. Of de vrome die zich openstelt? Maar dat is geen filosofie meer. Wat is het dan? Het andere denken noem ik het.
Voor een waarlijk vreugdevol en heilzaam menselijk werk om te gedijen, moet de mens in staat zijn op te klimmen vanuit de diepten van zijn aarding thuis tot in de ether. Ether staat hier voor de vrije lucht van de hoge hemelen, het open bereik van de geest.
'Wij zijn gasten van het leven', want we kunnen niet kiezen waar we worden geboren, we weten niet waarom we in het leven zijn geworpen.
Emmanuel Lévinas: Pas in de ontmoeting met de Ander kunnen we het bestaan als rechtvaardig ervaren. De Ander raakt een dimensie in het bestaan van het subject die dieper ligt dan het autonome bewustzijn en roept daarmee een verantwoordelijkheid op die het subject niet zelf kan begrenzen.
Joy Mills: Onze scheppingsmythen vormen een weerspiegeling van dat wat we van onszelf vinden. Ze geven vorm aan ons wereldbeeld.
Authenticiteit, integriteit betekent dat je in je leven doet waar je voor staat: to practice what you preach”.
Arnon Grunberg: Wie je echt bent, kan alleen worden vastgesteld oog in oog met de ander.

Een moderne versie van dit verhaal stond in NRC van 24 december 2007, het essay De Ander als spiegel van Ryszard Kapuscinski. Ook Kapuscinski schetst dat bij elke ontmoeting met anderen uit drie mogelijkheden kan worden gekozen. Een wilde aanval inzetten op de vreemdelingen? Hen onverschillig passeren en doorlopen? Of toch maar proberen kennis te maken en met hen te communiceren? De Ander bepaalde voor hem de zin van het reizen, het verhaal dat geschreven moest worden.
De filosoof Emmanuel Lévinas noemt de ontmoeting met de Ander, face-to-face (alteriteit) “een gebeurtenis”, zelfs “een fundamentele gebeurtenis”; het is het belangrijkste, het hoogst mogelijke wat kan worden beleefd. Lévinas laat zien dat het Ik niet zonder De Ander kan bestaan. Alleen als we De Ander leren kennen kunnen we onszelf leren kennen.
Kapuscinski haalt ook de door Bronislaw Malinowski gelanceerde stelling aan:
er bestaan noch hogere noch lagere culturen, er is slechts sprake van verschillende culturen die op verscheidene manieren aan de behoeften en verwachtingen van haar deelnemers voldoen.

De grote impressionist van de reportagekunst (Frank Westerman - Volkskrant 22 mei 2015 bijlage Sir Edmund p. 28-29):
Waarom Kapuscinski de grote impressionist van de reportagekunst is
In Polen kreeg sterverslaggever Ryszard Kapuscinski ( 1932-2007 ) een staatsbegrafenis. Bij ons is hij van zijn voetstuk getrokken - de 'reporter van de eeuw' zou een fantast zijn. Aan de vooravond van het verschijnen van een bloemlezing legt bloemlezer Frank Westerman uit waarom hij Kapuscinski nog altijd geniaal vindt.
Behalve geniaal vond ik Kapuscinski ook aardig. Bij een oorlogscorrespondent verwacht je misschien een macho, maar Kapuscinski is bang, zweet zich te pletter, kent de weg niet. Hij is begaan met degenen over wie hij schrijft, en wij lezers zijn begaan met hem. In Polen is hij geliefder dan de beide Nobelprijslaureaten Szymborska en Miosz. Journalisten en schrijvers uit de hele wereld sloten hem in de armen - van John Updike, Susan Sontag tot Gabriel García Márquez aan toe. Met zijn reportages, schrijft Salman Rushdie, bereikt Kapuscinski datgene wat alleen kunst vermag, 'dat wil zeggen: het zet onze verbeelding in vuur en vlam'. Eén Kapuscinski is waardevoller dan het gereutel van duizend 'journofantasten'.
GEHEIME DIENST
In de laatste jaren van zijn leven, inmiddels internationaal vermaard, raakte Kapuscinski almaar banger dat 'het' zou uitkomen. Het: zijn hand-en-spandiensten voor de Poolse geheime dienst... Onmiddellijk na de val van het communisme ontketende zich in Polen een heksenjacht op iedereen die fout was geweest. Een beetje fout of vermeend fout was ook fout.
Vier maanden na Kapuscinski's dood, in mei 2007, onthulde de Poolse Newsweek de inhoud van zijn dossier bij de geheime dienst. In dat dossier zaten bonnetjes ter waarde van 30 dollar. De buitenlandse spionagedienst bleek hem in 1965 te hebben aangeworven als informant. Hij schreef een handvol onschuldige rapportjes; het enige echt pijnlijke is een verslag van een lunchgesprek met een Pools-joodse lector, die naar Mexico is uitgeweken.
Conclusie: een vuile verklikker? Of: niet fraai, de woorden van de lector had hij nooit mogen doorbrieven, maar zijn rapport is zonder gevolgen gebleven dus het zij hem vergeven?
Tussen deze standpunten slingert het postume Poolse volksoordeel over de grote schrijver-reporter Kapuscinski. Diep in hun hart vinden de meeste Polen dat hij de Nobelprijs voor de Literatuur had moeten krijgen.

Ryszard Kapuscinski (Volkskrant van 19 januari 2008) beschouwde de Koran als een poëtisch oeuvre. Over de interpretatie ervan wordt al veertienhonderd jaar getwist binnen de islam zelf. Van oudsher is er strijd tussen islamitische denkscholen. Het bestaan van fundamentalistische groepen binnen de islam is dan ook een oud verschijnsel. Volgens Ryszard Kapuscinski blijft het aangaan en doorzetten van een dialoog tussen de westerse en de islamitische wereld de enig mogelijke optie. In zijn voordracht Oorlog of dialoog? (2002) onderstreepte hij het ontbreken van een alternatief. De Volkskrant van 19 januari 2008 bevat tevens de toespraak die Ryszard Kapuscinski hield op 12 mei 2005 in Krakau.

Europa neemt de afslag naar rechts... (Fokke Obbema Volkskrant 3 december 2016 p. 8-9):
'Van protestpartijen is bekend dat zij van karakter veranderen wanneer zij eenmaal macht gaan uitoefenen', zegt Bickerton. Om er onmiddellijk aan toe te voegen: 'Maar het gevaar is vooral de invloed van hun ideeën, namelijk dat het onacceptabele acceptabel wordt'. Zijn Nederlandse collega Rooduijn benadrukt ook die invloed op de ideeënvorming: 'Kijk maar naar hoe bij de VVD eerst Zijlstra en daarna Rutte over integratie taal zijn gaan bezigen die primair is bedoeld om de PVV de wind uit de zeilen te nemen. Dat zie je ook in andere landen. Alle middenpartijen, inclusief de sociaal-democraten, zijn geneigd daaraan mee te doen.' Voor Bickerton is het restrictieve Europese vluchtelingenbeleid het meest duidelijke voorbeeld van hoe het 'onacceptabele acceptabel' wordt. Brits droog merkt hij daarover op: 'Het lijkt wel alsof de Europese Commissie tegenwoordig op dit vlak door een populistisch rechtse partij wordt geleid.'

De gevaren van Hillary clinton of Het gevaar van Clinton zit in de consensus (Ross Douthat Volkskrant 25 oktober 2016 p. 24):
Je kunt naar Trump kijken en te veel risico's zien van een nog grotere ramp, te veel gevaren om een alternatief te kunnen bieden voor de blunderende status quo... terwijl je tegelijkertijd naar Clinton kunt kijken en een vrouw zien wiens staat van dienst de tendenties belichaamt die het Trumpisme de wind in de zeilen gaven.
Want wat echt bijzonder aan Clinton is, meer nog dan aan Bush of Obama, is hoe weinig voorbeelden er zijn dat ze ooit met de consensus in de elite gebroken heeft in zaken van staatsmanschap.
Maar in die gevallen waar de kosmopolitische stellingname niet redelijk is of veilig, in die gevallen waar de westerse elite halfgek kan worden zonder het te beseffen, vertoont Hillary Clinton alle tekenen van iemand die net zo goed mee zal marcheren naar de gekte als haar gelijken.

Naar een ecologisch georiënteerd humanisme (Fernando Suárez Müller Civis Mundi #34 29 november 2015):
2. Paden in Utopia
In het communale model wordt zowel de productie van goederen als de consumptie ervan gereguleerd door coöperatieve organisaties. In Bubers ideale samenleving bestaan er dus niet alleen productieve coöperaties, maar ook consumentenorganisaties die samen de economie reguleren. De economie zou dus volgens Buber alles behalve een vrije markt moeten zijn. De politieke utopie van het neoliberalisme moest toen nog worden geschreven en verscheen in 1957. Hans Achterhuis wijst in zijn Utopie van de vrije markt terecht op het feit dat de vrije markt geen natuurgegeven is. Zij is gebaseerd op een filosofische stellingname en een visie op de mens die hij in de romans van Ayn Rand het best ziet uitgebeeld.[12]
In het model van Buber staan decentralisatie en vrije associatie centraal. Hij neigt in feite naar het ideaal van de kibboets. Socialiteit is voor Buber tegelijkertijd ook een uitdrukking van spiritualiteit, zoals reeds in zijn boek Ich und Du uit 1926 wordt beargumenteerd.[13]
In het communale idee staan de principes van gelijkheid, vrijheid en solidariteit centraal.
6. Een nieuwe verhouding tot de natuur
De verhouding van de mens tot de natuur werd al bij Callenbach gekarakteriseerd als in wezen poëtisch en religieus. Deze verhouding maakt ook duidelijk waarom het nieuwe humanisme – dat het antropocentrisme en de menslievendheid niet zozeer opgeeft, maar overstijgt – ecocentrisch en eigenlijk ‘deontocentrisch’ is. Dit veronderstelt in zekere zin een sterke sensibiliteit voor religie en spiritualiteit. De mens blijft in het nieuwe humanisme van eminent belang, niet alleen omdat hij de drager is van een bepaald type rechten, maar vooral ook omdat hij als enig aardse wezen inzicht heeft in zijn plichten. Als enige heeft hij een rationele toegang tot wat ik de ‘deontosfeer’ zou willen noemen – tot het domein der plichten. Dit rationele plichtsbesef maakt de mens tot een wezen met echte verantwoordelijkheid. De mens heeft meer plichten dan rechten omdat hij ook plichten heeft jegens dieren, planten en natuurverschijnselen.
7. Dionysische dithyramben
Het volstaat niet om schaarste te bestrijden; men moet ook overvloed vermijden.

Een spirituele zomerbespiegeling (Hans Feddema Civis Mundi Digitaal #13 september 2012):
Hoe dit ook zij, vooral verstarring van patronen in het oude levensverhaal kunnen net als tijdelijke geestelijke inzinkingen en ziektes bijdragen aan een bewustzijnsomslag naar het nieuwe levensverhaal, die ontstaat in het ritme van 1) loslaten en 2) ons open stellen voor onze levensopdracht, onze missie die we lange tijd niet (in)zagen. Martin Buber spreekt van het komen ‘van gebondenheid tot verbondenheid’ bij de mens. Ik zou zeggen: van dualiteits- naar eenheidsbewustzijn. Dat kan met recht renaissance of innerlijke hergeboorte heten. We kennen dat uit bijna alle wijsheid-geschriften, mythen en sprookjes. Loslaten heet in de mythologie vaak ‘doodgaan’ en dan steeds met ‘herboren worden’ als tegenpool. Hergeboorte? Moeten we dan terug in de moederschoot? De intellectueel Nicodemus vroeg dat 2000 jaar terug aan Jezus van Nazareth. Het antwoord van deze dat het ‘koninkrijk van de geest’ in ons zit, maakt duidelijk, dat hij net als Socrates de mensen altijd naar zichzelf terug verwijst, naar zelfkennis en het innerlijk weten dat we ziel zijn en niet ons voertuig, het lichaam. Dat er diep in ons een bron zit die zich kan openen en ons zo bezielt. En dat het zaak lijkt die niet te versluierd te houden of het contact daarmee te verliezen, omdat het dan niet ‘stroomt’ in ons leven. Kortom, dat het in het leven gaat om een persoonlijke weg van verandering van het oude naar het nieuwe levensverhaal. Naar een bewustzijnsomslag en een meer vanuit het hart leven. Als we dat in een vroege of latere fase van het leven via innerlijk weten gaan inzien, is dat met recht een renaissance.

Voor Buber zijn de intermenselijke ontmoetingen een weerspiegeling van de menselijke ontmoeting met God. Daarmee is voor Buber een directe ontmoeting tussen mens en God mogelijk. In zijn boek ‘Ich und Du’ gaat hij in op wat hij verstaat onder ‘ontmoeting’. Hij stelt dat in de werkelijke ontmoeting het ‘ik’ van de mens veranderd wordt door het ‘gij’ van de ander. In hetzelfde boek introduceert hij de ‘’tussenruimte’’ in de ontmoeting. Een ruimte waarin het werkelijke Zijn met de ander zich manifesteert. In deze ruimte, dimensie zou je kunnen zeggen, valt tijd, ruimte en berekening weg. Er is alleen het samen Zijn. Dit ontmoeten, dit samen Zijn overstijgt het persoonlijke, het individu. Ik noem het transpersoonlijk.

Actuele denkers: (Martin Buber Tijdschrift Filosofie mei 2015):
Buber was één van de belangrijkste religieuze denkers van zijn tijd. In zijn bekendste werk, Ik en Jij (verschenen in 1923) deed hij al een poging om het denken in termen van individualiteit te doorbreken. Wat kunnen wij leren van de Duits-joodse filosoof Martin Buber (1878 - 1965)?
Volgens Buber gaat het niet om het ik maar om de relatie, zowel tussen mensen onderling als tussen mens en God.
“Ik heb geen leer, ik voer een gesprek”, was de levenshouding van Buber. Zijn leven én werk draaiden om de dialoog, die volgens hem veel meer was dan alleen verbale communicatie: “Alle werkelijke leven is ontmoeting.”

J.S.O. van Asseldonk De Tao van de Landbouw. II. De Natuurmystiek (p. 12):
De Joodse mysticus Martin Buber geeft ons in zijn bekende boek 'Ich und Du' een goede uitleg van de erkenning van 'the otherness'.
In dit boek bespreekt hij zulks, bij wijze van voorbeeld, in de waarneming van een boom. In feite geeft hij er echter de voorkeur aan niet te spreken van een ‘waarneming’ maar van 'mijn relatie met de boom'. "Alles wat bij die boom behoort is mede in deze relatie begrepen: zijn vorm en mechanisme, zijn kleuren en zijn chemische opbouw, zijn spreken met de elementen en zijn spreken met de sterren, en dat alles in een totaliteit.
De boom is geen indruk, geen spel van mijn voorstellingen, geen waardevol attribuut voor mijn stemming, doch hij lijdt een leven tegenover het mijne en heeft met mij te maken gelijk ik met hem - alleen anders. Men poge niet de zin der relatie zijn kracht te ontnemen: relatie is wederkerigheid ....
Sta ik tegenover iemand als mijn Gij, spreek ik het grondwoord Ik-Gij tot hem, dan is hij geen ding onder dingen en bestaat hij evenmin uit dingen."19

Israëlisch-Palestijns conflict als sluitstuk van het Europese dekolonisatiedrama (Wim Couwenberg Civis Mundi 28 september 2010):
Omslag naar principieel antikolonialisme
Zoals Nederland geworsteld heeft met het prijsgeven van zijn oude koloniale banden met het vooroorlogse Nederlands-Indië en zich daarna bekeerd heeft tot een principieel antikolonialisme in de eerste plaats ten opzichte van de apartheid in Zuid-Afrika als restant van Europees kolonialisme, zo worstelt het ondanks zijn principieel antikoloniale oriëntatie opnieuw met zijn houding in het Israëlisch-Palestijnse conflict, dat in zekere zin vergelijkbaar is met de conflictsituatie in Zuid-Afrika tijdens de apartheid. Dit was, zo leek het, de laatste fase in het naoorlogse dekolonisatieproces. Maar in het Israëlisch - Palestijnse conflict worden we nog steeds geconfronteerd met een ijselijk lang voortslepend dekolonisatieproces. Dit conflict is wel gekarakteriseerd als de laatste koloniale oorlog.[1] Het herinnert namelijk aan het Europees kolonialisme waarvan ontstaan en ontwikkeling van de staat Israël een laatste restant is. Door zijn etnisch-nationalistische en koloniale trekken, zoals een exclusief Joods karakter, discriminatie van Arabieren in Israël, kolonisatie en territoriale expansie via een consequent doorgevoerde nederzettingenpolitiek, ernstige belemmering van de bewegingsvrijheid van Palestijnen, enz., - een ontwikkeling waartegen de Joodse filosofen Martin Buber en Hannah Arendt nadrukkelijk gewaarschuwd hebben - toont de staat Israël onmiskenbaar verwantschap met het interne kolonialisme van het apartheidsbewind in Zuid-Afrika en deelt het daarmee een racistische oriëntatie. Het ziet eruit als apartheid, het riekt naar apartheid, het voelt als apartheid, maar op de een of andere manier wil de wereld dat niet zien, constateert Arjan El Fassed, een Nederlander met een Palestijnse achtergrond[2] en tegenwoordig Tweede Kamerlid voor GroenLinks.

Joy Mills Leven in wijsheid Lezingen over De Geheime Leer
Hoofdstuk 3 Scheppingsmythen en de occulte kosmogonie (p. 20):
Een van de grote vragen die de huidige wetenschap ons stelt is: "Wanneer ontstond het universum?" Zoals we weten, is dit een vraag die niet te beantwoorden is, want de tijd was er toen niet, dus kan er ook geen sprake zijn van een "wanneer". Ruimte en tijd ontstonden na wat de big bang is genoemd. Hoe dit precies gebeurde is iets wat onkenbaar is. Daarom beginnen bijna alle scheppingsmythen met woorden als: "Er was eens..." En dat kan elke tijd zijn, of geen enkele, of alle tijd! De grote Joodse theoloog Martin Buber stelde voor dat de openingswoorden van Genesis, "In den beginne", eigenlijk vertaald zouden moeten woorden als: "Bij wijze van een begin..." We moeten ergens beginnen, maar het doet er niet toe waar dat beginpunt is. Er blijft altijd iets onkenbaars.
In vrijwel alle scheppingsmythen is een beginsel aan het werk dat we een "spiegelprincipe" kunnen noemen. Er vindt een herhaling (repeterende) plaats van niveau tot niveau. Wat er op het hoogste niveau gebeurt, in het universele Denkvermogen, Mahat, wordt
weerspiegeld in alle volgende stadia van gemanifesteerd bestaan. Dit spiegelprincipe zien we terug in tal van uiterlijke rituelen.

Integriteit (Prof. J.E. van der Stok 7 juni 1953 p. 27):
De vrijheidsbeweging werkte door en vond een geweldig reactief antwoord bij de Noordelijke volken in de grote beweging der Hervorming. Zij brachten scheuringen teweeg in het organisch weefsel der gemeenschap; vormen werden verbroken en van de nieuw gewonnen vrijheid werd helaas een groot misbruik gemaakt.
Hierna kwam de retionalistische periode, die gekenmerkt werd door deze idee: Wanneer men maar de menselijke gedachten vrijlaat, en de mens probeert om zo goed mogelijk naar zijn eigen geweten te handelen, dan moet het goed zijn voor een ieder. Nu was er in de Griekse wereld een functioneel verband tussen de "kennende rede", dat aanzicht waardoor men tot de hoogste waarheid komt, en de "willende rede", het ethos, de ethiek, het goede doen. Die de waarheid gevonden had, kon niet anders doen dan goed en rechtvaardig handelen en het schone tot uitdrukking brengen; goedheid, waarheid en schoonheid waren één geheel.
De gewijde olie als symbool van het gemeenschapsleven. (een toespraak van Prof. J.E. van der Stok, gehouden 30 augustus 1953.
p. 33: De psychiater neemt op het ogenblik vrij algemeen aan dat het aankomt op die relatie tussen hem en de patiënt, waarin hij als het ware de moeilijkheden van de patiënt ten volle op zich neemt . Alleen dan wordt er een
volledig levende verhouding geschapen tussen twee mensen. Men kan het "ik" nooit met heel zijn wezen uitspreken, maar die "ik-gij" verhouding, zegt Martin Buber, kan wèl met heel het wezen worden uitgesproken; men komt dan in de totaliteit, in de volheid.

Magda van der Ende De vier elementen en mijn inspiratiebron, de kabbala en het leven zelf
Op het spoor van de kabbala
In Roemenië heb ik mijn studie uiteindelijk afgemaakt, tot en met een dissertatie. Terwijl ik die dissertatie schreef, kreeg ik de Chassidische Vertellingen van Martin Buber. Dat boek heeft mij op het spoor gezet van kabbala, de Westerse mystiek. De twee afgebeelde figuren zijn er symbolen van: de Ladder van Jakob en de Levensboom. Het zijn als het ware modellen waarin mystieke ervaringen, kennis over scholing van de ziel, allerlei valkuilen en dingen die je tegen kunt komen in een proces van groeiende spiritualiteit, van toenemende bewustwording, zijn opgeslagen. Het zijn bij wijze van spreken energievelden waar je je mee kunt verbinden, waar je aan toe kunt voegen en waar je van kunt ontvangen. Kabbala betekent ook letterlijk “ontvangen”.

De quintessens van het verhaal is dat om een duurzame samenleving te creëren er maar een pedagogische 'Hoofdroute' is, er een ommekeer in het denken, de alteriteit van Emmanuel Lévinas nodig is. Met het inzicht dat ether biedt is het wel mogelijk de levenscycli op aarde beter te beheersen. Voor dit inzicht wordt ook de term 5Ddenkraam (5D-concept) gebruikt. Het geeft aan op welke wijze synthese kan worden bereikt. Het accent licht in het rapport ‘E i V’ niet specifiek op het systeemdenken, de levenscycli op aarde, maar op het 5e element, de blauwdruk achter de levenscycli. De teloorgang van de materiële wereld kan door de geestelijke wereld worden opgelost. De verborgen 5e dimensie, het zelf-bewustzijn maakt het bewustzijn van het bewustzijn, het meta-bewustzijn, het kosmisch bewustzijn, het non-lokaal bewustzijn zichtbaar.

Voetnoot Geborgenheid of Geborgenheid zonder de valkuil van xenofobie en nationalisme (Arnon Grunberg Volkskrant 20 december 2016):
In een goed interview door Coen Verbraak, zaterdag in NRC, zegt psychiater Frank Koerselman dat mensen niet gelijk zijn. De helft van de mensen heeft een IQ van onder de 100, aldus Koerselman.
De overheid kan niet alle negatieve gevolgen van de genetische loterij compenseren en Koerselman suggereert dat veel woede voortkomt uit de gedachte dat je het allemaal aan jezelf te danken of te wijten hebt.
Daarnaast onderscheidt de psychiater drie basisbehoeften: geborgenheid, autonomie en competitie. Welke behoefte het zwaarst weegt, is bij elk individu anders.
Ik vermoed dat mensen die minder intelligent zijn doorgaans competitie meer zullen vrezen en dikwijls meer behoefte hebben aan geborgenheid, maar de overheid kan geen geborgenheid geven en moet dat ook niet willen. Een basisloon is leuk, maar geborgenheid is iets anders.
Hoe
geborgenheid te creëren zonder in de valkuil van xenofobie en nationalisme te trappen, dat is de grote vraag.

In Wie wij zijn belicht Frank Koerselman actuele thema’s zoals identiteit, levensbeschouwing en zingeving vanuit een bijzondere hoek: hij laat zien hoe de keuzes die we op die terreinen maken, worden bepaald door psychologische behoeften die van nature strijdig zijn. Zo kun je immers moeilijk zowel vrij en onafhankelijk zijn als je veilig en geborgen weten. Hoe meer je voor het ene kiest, hoe onbereikbaarder het andere wordt. Mensen volgen strategieën om daarmee om te gaan. Die zijn nogal verschillend en niet altijd even succesvol. Daarom maken samenlevingen zulke keuzes ook collectief. Die bestempelen ze dan tot normen en waarden, maar niet iedereen vaart wel bij de ‘correcte’ keuze. Want hoe je man of vrouw, zwart of wit, jong of oud zou moeten zijn, sluit soms niet aan op jouw behoeften. Volg je tot elke prijs een autonome koers of houd je je vast aan een stuurman? Verlaat je het schip als de zee je te ruw wordt? Of kun je – ook bij tegenwind – een richting vinden die jouw leven zin geeft?
Dat zijn ongelijkwaardige grootheden?
„Uiteraard. Die passen helemaal niet bij elkaar. Mensen als Ahmed Marcouch zitten een beetje op de rand, met de gedachte dat immigranten moeten doorrijpen naar onze individualistische samenleving. Het interessante is dat men daarbij altijd denkt dat zo’n ontwikkeling zich in een lineaire lijn voltrekt. Dat is maar zeer de vraag.”
Dan is de sombere conclusie dus dat het niet op te lossen is?
„Ach, we zijn als mensheid al ons hele bestaan aan het kruisen tegen de wind in. Ik geloof ook helemaal niet in die parallellen met de jaren dertig. Bedenk dat de Franse Revolutie wordt beschouwd als de basis van onze moderne beschaving. Terwijl er nog nooit in de geschiedenis zoveel mensen zijn onthoofd als in die tijd. Echt veel meer dan IS op zijn geweten heeft. Kenmerkend voor IS nu zijn de wreedheid, de lust en het sadisme. Dat genieten van wat je anderen aandoet. Bij de nazi’s zag je dat ook. Die lust waarmee de bruinhemden in de jaren dertig de Joden in elkaar sloegen. Maar ik zie geen signalen dat die wreedheid nu in het Westen weer de overhand begint te krijgen.
„Nee. We hebben en houden nu eenmaal onze sterke en zwakke kanten. We zijn knap maar gebrekkig geëvolueerd. Juist dat vind ik nog elke dag razend interessant.”

Atheïsten zijn beperkte, oppervlakkige mensen (Reinout Wibier Volkskrant 26 juli 2016 p. 17):
Godsdienst is een uitvinding die een waardevolle toevoeging vormt op het menselijk bestaan.
Wetenschap afschaffen
Wat in deze discussie soms over het hoofd wordt gezien is dat met dit type argumentatie even goed kan worden betoogd dat het maar beter zou zijn wanneer de wetenschap zo snel mogelijk wordt afgeschaft. Op de erelijst van dit terrein kunnen moeiteloos de meest vreselijke menselijke drama's worden opgetekend. Waren het niet natuurkundigen die de atoombom hebben uitgevonden? Sterker nog, vrijwel alle wapentuig heeft zijn bestaan te danken aan wetenschappelijke ontdekkingen.

Het draait om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, net zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden. Maar dit is niet waar. Religies zijn niet uitgevonden, maar maken deel uit van ons innerlijke bewustzijn. De wet van harmonie, de karmische wet is met antropogenese verbonden. Antropogenese geeft een aanwijzing voor de oplossing van het lastige vraagstuk van de oorsprong van het kwaad, en laat zien dat de mens zelf het ENE scheidt in verschillende tegengestelde aspecten (De Geheime Leer Deel II p. 309).

Ook atheïsten houden van mensen (Boris van der Ham Volkskrant 27 juli 2016 p. 20):
Laat iedereen - gelovig of atheïst - in vrijheid van elkaars inspiratiebronnen gebruikmaken.
In zijn artikel tegen het atheïsme (O&D, 26 juli) toont Reinout Wibier zijn liefde voor religie. Hij ergert zich aan de atheïstische reflex in de wetenschap die religieuze gevoelens weg zou lachen, of alleen de negatieve aspecten benadrukt. Maar, zo werpt Wibier tegen: ook de wetenschap heeft negatieve aspecten. Immers, 'waren het niet natuurkundigen die de atoombom hebben uitgevonden?'
Laat iedereen - orthodox, vrijzinnig, gelovig of atheïst - in vrijheid van elkaars inspiratiebronnen gebruik maken, zonder elkaar tot karikaturen terug te brengen.

Paus Franciscus De kerk van Barmhartigheid
In zijn eerste boek ‘De kerk van Barmhartigheid’ noemt Paus Franciscus de kerk een ‘huis van barmhartigheid.’ Hij stelt dat er geen ruimte meer is voor een halfhartig christendom. Geloven gaat daarom niet over ons comfortabel of veilig voelen; integendeel. Waar de kerk van nu vooral behoefte aan heeft, is moed.
Gebruikmakend van Bijbelse waarden, stelt hij dat er geen ruimte meer is voor een halfhartig christendom. “In deze tijd is een Christen, als hij geen revolutionair is, geen Christen!” Geloven gaat daarom niet over ons comfortabel of veilig voelen; integendeel. Waar de kerk van nu vooral behoefte aan heeft, is moed. De moed om mens te zijn. Want juist in het onderkennen van ons eigen mens-zijn herkennen wij de noden en kwetsbaarheid van de ander. Christus volgen betekent dan ook dat je uit jezelf treedt en naar de ander toegaat. Wie dit durft, zal heil ervaren. En heil leidt tot dienstbaarheid – eerst en voornamelijk aan hen die in de marge van de maatschappij leven, onzichtbaar geworden door ziekte, armoede of gebrek aan toekomstperspectief. Óf de kerk van de toekomst is er een van barmhartigheid óf ze verspeelt haar geloofwaardigheid en daarmee haar bestaansrecht. Op dit punt is Paus Franciscus onverbiddelijk. Met dit thema als centrale stelling werkt hij het boek verder uit, steeds onderbouwd met Bijbelse verwijzingen. Dit resulteert in een prikkelende en stimulerende visie op de wereld van de 21ste eeuw, gedomineerd door de macht van de economie en het recht van de sterkste met alle gevolgen van dien. Het is aan de kerk om – door barmhartigheid – de balans te herstellen.

Daarom noem ik mij katholiek en atheïst (Ralf Bodelier Civis Mundi 13 januari 2014)
Buona Sera
Plots was hij er, in maart 2013, en hij zei ‘Buona Sera’. Een paar maanden later wandelde paus Franciscus al door de favela’s van Rio, bezocht hij nooddruftige ziekenhuizen en schonk hij warme woorden aan straatarme migranten op Lampedusa. Vandaag, negen maanden verder, blijkt dat het meer is dan louter symboolpolitiek. Deze paus is vastbesloten armoedebestrijding tot de absolute prioriteit van de Rooms-katholieke kerk te maken. Preekte zijn voorganger paus Benedictus meer afstand tot de wereld en riep hij de katholieken op om zich terug te trekken in het geloof, Franciscus stuurt hen de kerkgebouwen weer uit en de straat weer op.
Expliciet volgt deze paus de boodschap van Franciscus van Assisi (1182-1226) dat de kerk zélf moet kiezen om in armoede te leven, terwijl ze tegelijkertijd de ongekozen armoede van ánderen moet bestrijden. Daarin ging de middeleeuwse ‘Francesco Poverello’ een heel stuk verder dan zijn voorganger Jezus. Ook Jezus predikte barmhartigheid. Maar, zo valt uit de evangeliën op te maken, zélf leefde hij allesbehalve in armoede. Terwijl de radicale Franciscus álles weggaf, inclusief een dak boven zijn hoofd, dobbelden de soldaten die Jezus vermoordden om zijn kleren. Naar de vodden van Franciscus hadden ze waarschijnlijk geen vinger uitgestoken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de volgers van Franciscus telkens weer in de periferie van de kerk belandden.

Dries Oosterhof Blinde vlek en paradox
De blinde vlek is er maar al te vaak de oorzaak van dat een gezonde polariteit of paradox verwordt tot een ogenschijnlijk onoverbrugbare tegenstelling. Je sluit de andere kant gewoonweg uit. Het is ook best lastig om het verband te zien tussen een hinderlijk organisatie-verschijnsel en je eigen vervormde waarneming. Want voor een blinde vlek bestaat geen externe vlekoplosser. “Kijk nâh jûh eigûh!” is hier het devies. Je wenden tot een eerlijke en oprechte collega, vriend of coach is een eerste stap op weg naar bewustwording. Die ander werkt als een spiegel en dat kan weliswaar ongemakkelijke momenten opleveren, maar ook louterende. Want als het of-of denken – dat onder de blinde vlek verscholen gaat – plaats maakt voor en-en, ontdek je pas hoe cruciaal dit is. Cruciaal voor het creëren van een constructief werkklimaat. Je beseft op zo’n moment dat je eigen om-denken de tent waaraan je leiding geeft aan kracht doet winnen. Dat is een irritant goede zaak.

Zij winnen de 'Nederlandse Nobelprijs' (Volkskrant bijlage Sir Edmund p. 42-46):
De vier topwetenschappers die dit jaar een Spinozapremie krijgen zijn bekend. We stellen ze voor, maar staan eerst stil bij de mix van eer en ongemak die winnende onderzoekers vaak hebben.
Religiewetenschapper Birgit Meyer zoekt het tastbare geloof
Mede door de aanslagen van 11 september groeide de aandacht voor haar onderzoeksterrein én het besef dat ook in de westerse wereld religie nog altijd een centrale rol speelt.
In 2000 ontving zij haar eerste grootschalige onderzoeksbeurs. Ze zette een onderzoeksgroep op die in Brazilië, West-Afrika, Zuid-Azië en het Caribische gebied de relatie tussen massamedia en religie bestudeerde. Meyer ziet religie als een brug tussen deze en een andere werkelijkheid, 'een bemiddelingspraktijk'. Ze onderzoekt vooral materiële verschijningsvormen van religie: het gebruik van media (van ringtones met de stem van een kerkleider tot televangelisten), sacrale voorwerpen en het gebruik van alle zintuigen om de verbeelding vorm te geven.
Aangezien die gemêleerde cultuur door de globalisering eerder norm dan uitzondering is, is dat ook waar Meyer haar blik op zal richten, onder de naam Dynamics of Religion in a Diversifying World. Maatschappelijke relevantie is voor haar vanzelfsprekend. 'Neem een kwestie als Charlie Hebdo. Het is niet mijn taak als wetenschapper om normatieve uitspraken te doen, maar ik heb wel de idealistische gedachte dat meer kennis en begrip tot meer verdraagzaamheid zal leiden.'
Jezelf zien in het licht van de ander is voor haar als Duitse in de Nederlandse maatschappij eigenlijk een tweede natuur, het geeft haar 'scherpte' in haar blik. Omdat zij ook in hart en nieren docent is, gaat een deel van de premie naar de ontwikkeling van lesmateriaal over religie voor middelbare scholieren. Want de schamele kennis van veel jongeren vindt zij een groot gemis.

Levinas: De ander als voorwaarde (Trouw 2 november 2012):
Andere mensen zijn volgens Levinas geen obstakels voor mijn vrijheid, zoals Ayn Rand denkt. Ze zijn zelfs niet mijn gelijken met wie ik het rooien moet. Ze zijn niets minder dan de voorwaarden voor mijn bestaan. Nog voordat ik helemaal 'ik' kan zijn, doet de ander al een appèl op mij: 'Kijk mij aan, dood mij niet.' Zijn gelaat doet mij beseffen wat mij te doen staat. Nog voordat ik ben, is er mijn plicht jegens hem.
Relatie is iets menselijks
Daarmee zette Levinas de hele filosofie op haar kop. Eeuwenlang had ze het als haar eerste opdracht beschouwd erachter te komen hoe de wereld in elkaar steekt. Hoe mensen zich hadden te gedragen volgde in het beste geval dááruit. Maar dan ga je er wel vanuit dat de wereld een verzameling objecten is, beschreven in de afstandelijke vorm van de derde persoon, aldus Levinas. Ook mensen zijn dan in eerste instantie 'dingen' die ik tegenkom. Geen wonder dat de filosofie vervolgens de grootste moeite heeft om zo'n relatie nog tot iets menselijks om te buigen.

De filosoof Emmanuel Lévinas noemt de ontmoeting met de Ander “een gebeurtenis”, zelfs “een fundamentele gebeurtenis”; het is het belangrijkste, het hoogst mogelijke wat kan worden beleefd. Lévinas laat zien dat het Ik niet zonder De Ander kan bestaan. Alleen als we De Ander leren kennen kunnen we onszelf leren kennen.

Wim van de Schee doet in zijn publicatie Het kennisbegrip van de pedagogiek , aan de hand van het oeuvre van Emmanuel Lévinas: een voorzet op grond waarvan pedagogisch werk en onderzoek een duidelijker eigen signatuur kunnen krijgen. Bij Philip Kohnstamm waren pedagogiek en psychologie nog met elkaar verweven. Emmanuel Lévinas ontkent dat de psychische behoefte (iets wat ‘is’) de aandrijfkracht is van het verlangen er voor de ander te zijn. Het tot wasdom komen van de subjectiviteit is dus niet (alleen) een ontwikkelingspsychologisch gebeuren. Een begrip als ‘zelfbewustzijn’, dat zowel in de psychologie als in de pedagogiek gebruikt wordt, heeft naast een psychologische een andere invulling. Levinas: ‘Zelfbewustzijn is niet de schuldeloze constatering waarmee een ik zich van zijn bestaan vergewist, maar het is onafscheidelijk verbonden met het bewustzijn van rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid. Het bewustzijn van mijn natuurlijke onrechtvaardigheid, van de schade, toegebracht aan de ander door mijn structuur van ego is gelijktijdig met mijn bewustzijn als mens. Mijn vrijheid ontdekt zich als willekeurig’ (geciteerd bij Van Rhijn & Meulink-Korf, 1997, p. 195).1 De maatstaf van het waarmaken ligt in de bevestiging die moeder en kind elkaar over en weer geven dat zij van waarde zijn (geweest). Vanuit Levinas’ opvatting: zij hebben elkaars verlangen vervuld.

Over 'Het Dikke Ik' schrijft Brooks inspirerend maar onevenwichtig (Suzanne Weusten Volkskrant 13 juni 2015 bijlage Sir Edmund p. 25):
Mark Rutte blies de term 'Het Dikke Ik', in 2005 gemunt door filosoof Harry Kunneman, nieuw leven in, maar in de VS kennen ze hem ook. In The Road To Character beschrijft NYT-columnist David Brooks hoe The Big Me hem in de weg zit: 'Ik schrijf dit boek om mijn ziel te redden.'
Omdat hij zelf niet weet hoe hij zijn zwakheden moet overwinnen en een rijk innerlijk leven kan krijgen, onderzoekt Brooks de levens van tien mannen en vrouwen met sterke karakters. Sommigen zijn politicus, zoals Frances Perkins, de eerste vrouwelijke minister in de VS, of Dwight Eisenhower, de opperbevelhebber van het Amerikaanse leger in WO II en latere president. Ook kerkvader Augustinus en filosoof Michel Montaigne krijgen een plaats in de eregalerij. Deze tien sterke persoonlijkheden hebben gemeen dat ze hun zwaktes onder ogen hebben gezien. Ploeterend en struikelend bestreden ze hun angsten, overmoed of promiscuïteit, om ze te overwinnen en uiteindelijk een beter mens te worden. De portretten beslaan het grootste en het beste deel van het boek en zijn stuk voor stuk zorgvuldig gecomponeerde beschrijvingen van turbulente levens.
Onevenwichtig
Hoe inspirerend ook, analoog aan de onevenwichtigheid in het karakter van de auteur is ook The Road to Character niet helemaal in balans, zowel in vorm als inhoud. Na meer dan 200 pagina's levensgeschiedenissen is de lezer toe aan een apotheose, maar dan heeft Brooks zijn kruit verschoten. Hij eindigt, gehaast, met een 'Nederigheidscode' van vijftien punten, die jammer genoeg abstract blijven en niet verwijzen naar de concrete helden. Hier komen er een paar: in de strijd tegen je eigen zwakheden is nederigheid de grootste deugd. Een tweede: trots is de grootste ondeugd, trots maakt je blind voor je zwakheden. En ten slotte: wie zijn zwakheden en zondes overwint, wordt niet rijk en beroemd, maar volwassen. Het zou zo op een tegeltje kunnen.

Het Dikke Ik van de een is beslist niet dat van de ander (Robert Giebels Volkskrant 8 juni 2015 p. 14):
Ze sloten een verstandshuwelijk, werden vrienden, maar nu kondigt Diederik Samsom aan te gaan scheiden van Mark Rutte. Aanleiding: het Dikke Ik, of de Dikke Ik, zoals PvdA-leider Samsom zegt.
Alle drie - Rutte, Samsom en Kunneman - lijken er iets anders onder te verstaan. Kunneman bedoelde er 'een morele tunnelvisie' mee, zei hij zaterdag in Trouw. 'De dominante maatstaf is nog steeds: blijft de economie wel groeien?'
Iets van de samenleving
Samsom interpreteert de Dikke Ik als iets van de samenleving. Die is 'na drie decennia individualisering' uitgegroeid tot een Dikke Ik. 'Lomp gedrag, minachting voor andersdenkenden, onverzadigbaarheid en zelfingenomenheid zijn de kenmerken.'
Rutte op zijn beurt - vinden Kunneman en Samsom - beperkt zich tot individuele uitwassen, zoals bonusgraaiende bankiers en mensen die meteen als ze werkloos worden naar uitkeringsinstantie UWV zouden rennen. Dat je bij ontslag verplicht bent meteen naar het UWV te gaan, was de oud-staatssecretaris Sociale Zaken overigens even ontgaan.
'De maatschappelijke voedingsbodem van het Dikke Ik laat hij weg', is de kritiek van Kunneman.
Samsom vindt de weergave van Rutte van de Dikke Ik zelfs 'gratuit', schreef de PvdA-leider zaterdag in een opmerkelijk opinieartikel in NRC Handelsblad. In dat stuk somt Samsom eerst op wat zijn partij allemaal samen met coalitiepartner VVD voor elkaar heeft gekregen in 'de strijd tegen de Dikke Ik'.
Beide leiden volgens Samsom tot meer Dikke Ik. Rutte schildert de overheid te veel af als een hindernis. Dan moet je niet raar opkijken als vertegenwoordigers van die overheid zoals politieagenten, leraren en ambtenaren die direct contact met de burger hebben, niet het respect krijgen dat ze verdienen, stelt de PvdA-leider.
Bovendien: 'Wie individuen uitnodigt zich groot te maken en vooral zichzelf te redden, moet niet verbaasd staan als velen zich van de weeromstuit té groot maken, de Dikke Ik', schrijft Samsom. 'Stof tot nadenken voor de premier.'
Het doet denken aan het lot van de door de koning in zijn eerste troonrede uitgesproken 'participatiesamenleving'. Samen hadden coalitiepartners VVD en PvdA dat woord in de troonrede gezet.
Maar gevraagd naar de betekenis bleek het de VVD te gaan om de zelfredzaamheid van het individu en de PvdA om de samenwerking van het collectief.

Vier vragen van Tinbergen
Niko Tinbergen heeft de vier vragen opgesteld waar de meeste ethologen tegenwoordig van uit gaan bij het opstellen van een onderzoek. De eerste twee vragen behoren tot de proximate analyse (directe oorzaken van de vorming van het gedrag) en de laatste twee vragen behoren tot de ultimate vragen (hoe evolutionaire krachten het gedrag gevormd hebben over de tijd).
• Directe stimuli: Welke stimuli veroorzaken het gedrag?
• Ontwikkeling: Hoe verandert het gedrag gedurende het volwassen worden van het dier?
• Overlevingsfunctie: Hoe beïnvloedt het gedrag de kans op overleving en reproductie?
• Evolutionaire geschiedenis: Hoe verandert het gedrag als een functie van de evolutionaire geschiedenis, of fylogenie, van het bestudeerde dier?

Table of categories

  Diachronic vs.Synchronic Perspective
  Dynamic ViewStatic View
  Explanation of current form in terms of aExplanation of the current form of species
  historical sequence
 Proximate ViewOntogenyMechanism (Causation)
 How an individual organism'sDevelopmental explanations for changes inMechanistic explanations for how an
How vs. Whystructures functionindividuals, from DNA to their current formorganism's structures work
QuestionsEvolutionary (Ultimate) ViewPhylogenyAdaptation (Function)
 Why a species evolved theThe history of the evolution of sequentialA species trait that evolved to solve a
 structures (adaptations) it haschanges in a species over many generationsreproductive or survival problem in
   the ancestral environment

Volgens Émile Durkheim hangt de oplossing van onze problemen met sociale cohesie en zinsbegoocheling samen. De oplossing ligt eerder in de omgeving waar we deel van uitmaken dan in ons brein. Omgekeerd door onszelf te begrijpen, het Ken uzelve leren we onze wereld, het universum beter te begrijpen.

Durkheim onderscheidt:
• altruïstische zelfmoorden, te wijten aan een te sterke sociale cohesie (extreme trouw aan de gemeenschap) versus
• egoïstische zelfmoorden, te wijten aan de afbrokkeling van de sociale cohesie.

De anomietheorie of straintheorie stelt dat het de sociale structuur van de maatschappij is die deviant gedrag in de hand werkt als het doelen definieert zonder dat de middelen om die te bereiken toereikend zijn.
Eén van de oorzaken van afwijkend gedrag was volgens Durkheim de verandering in solidariteit naarmate de samenleving complexer wordt. Waar aanvankelijk sprake was van een mechanische solidariteit ging dit door het industrialisatieproces over in een organische solidariteit. Bij mechanische solidariteit is sprake van gelijkheid in een maatschappij met weinig sociale differentiatie waar dezelfde normen en waarden gevolgd worden en vanuit een collectief bewustzijn sprake is van een sterke sociale pressie tot conformisme. Organische solidariteit ontstaat juist bij toenemende sociale differentiatie, wat het geval is bij arbeidsverdeling en specialisatie. Door de onderlinge afhankelijkheid en het besef dat de verschillende functies elkaar aanvullen ontstaat een nieuwe solidariteit, waarbij de sociale pressie afneemt. De maatschappij wordt nu niet mechanisch, maar organisch bij elkaar gehouden. Bij een te snelle overgang kan echter de nieuwe ordening van functies, normen en waarden onvoldoende voltooid zijn, waardoor een bepaalde mate van anomie optreedt, een gemoedstoestand die gekenmerkt wordt door afwezigheid of afwijzen van standaarden of waarden.
Durkheim stelde dat deviantie een normaal verschijnsel was, nodig om de grenzen van de maatschappij aan te geven. Durkheim gaf nog een andere sociale functie: het versterken van de solidariteit tussen de anderen. Diegenen die niet van de norm afwijken, een norm die vaak wordt bepaald door de waarden van de middenklasse, voelen zich gesterkt in hun saamhorigheid. De gelederen sluiten zich tegen de zondebok, die zich in vele gedaanten kan voordoen, maar die steeds de 'ander' is. Tenslotte stimuleert deviantie volgens Durkheim sociale verandering.

Robert K. Merton developed notable concepts such as "unintended consequences", the "reference group", and "role strain" but is perhaps best known for having created the terms "role model" and "self-fulfilling prophecy".
Merton's theory of deviance
The term anomie, derived from Émile Durkheim, for Merton means a discontinuity between cultural goals and the legitimate means available for reaching them.[15] Applied to the United States he sees the American dream as an emphasis on the goal of monetary success but without the corresponding emphasis on the legitimate avenues to march toward this goal. In other words, Merton believes that all subscribe to the American Dream, but the ways in which people go about obtaining the Dream are not the same because not everyone has the same opportunities and advantages as the next person. This leads to a considerable amount of (in the Parsonian sense) deviance. This theory is commonly used in the study of criminology (specifically the strain theory).
Merton's Paradigm of Deviant Behaviour:

Attitude to GoalsAttitude to MeansModes of adaptation
acceptacceptConformity
acceptrejectInnovation
rejectacceptRitualism
rejectrejectRetreatism
reject/acceptreject/acceptRebellion

Robert K. Merton boek Social Theory and Social Structure Sociology of science
The sociology of science was a field that Merton was very interested in and remained very passionate about throughout his career. Merton was interested in the interactions and importance between social and cultural structures and science. For example, he did pioneering historical research in his PhD dissertation on the role of military institutions in stimulating scientific research during era of the Scientific Revolution. Merton carried out extensive research into the sociology of science, developing the Merton Thesis explaining some of the religious causes of the Scientific Revolution, and the Mertonian norms of science, often referred to by the acronym "Cudos". This is a set of ideals that are dictated by what Merton takes to be the goals and methods of science and are binding on scientists. They include:
- Communalism – the common ownership of scientific discoveries, according to which scientists give up intellectual property in exchange for recognition and esteem.
- Universalism – according to which claims to truth are evaluated in terms of universal or impersonal criteria, and not on the basis of race, class, gender, religion, or nationality;
- Disinterestedness – according to which scientists are rewarded for acting in ways that outwardly appear to be selfless;
- Organized skepticism – all ideas must be tested and are subject to rigorous, structured community scrutiny.
The CUDOS set of Mertonian scientific norms is sometimes identified as Communalism, Universalism, Disinterestedness, *Originality* (novelty in research contributions), and Skepticism (instead of Organized Skepticism). This is a subsequent modification of Merton's norm set, as he did not refer to Originality in the essay that introduced the norms (The Normative Structure of Science [1942]).

Picasso:
Marco Iacoboni Het spiegelende brein (p. 221): In Vrees en beven stelde Kierkegaard dat ons bestaan alleen betekenis krijgt door onze authentieke engagement bij het eindige en tijdelijke, en dat dit engagement ons definieert. De neurale resonantie tussen het zelf en de ander die door spiegelneuronen mogelijk wordt gemaakt, is volgens mij de belichaming van zulk engagement. Onze neurobiologie, met andere woorden onze spiegelneuronen, verbindt ons met anderen. Spiegelneuronen belichamen de diepste manier waarop we met elkaar in relatie staan en elkaar begrijpen: ze tonen aan dat we gemaakt zijn voor empathie, en dat zou ons moeten inspireren invloed uit te oefenen op onze samenleving en onze wereld te verbeteren.

Het boek De Spiegel van de Tijd, het alternatief tijdbewustzijn brengt de verticale dimensie, de route die we in het leven kunnen bewandelen tot uitdrukking.

Op onze levensweg kunnen we kiezen voor het aangaan van een dialoog (en-en denken), de ander onverschillig laten (het parochiale denken) of de ander echt links laten liggen (of-of denken, fundamentalistisch denken). In het verhaal van De Barmhartige Samaritaan komen deze drie soorten van denken tot uitdrukking. Het was een priester die voor de overkant van de weg koos (fundamentalistisch of-of denken). Een tempeldienaar die voorbijkwam, deed hetzelfde en liet de man gewoon liggen (parochiaal denken). Het was een Samaritaan, die naast hem neerknielde, zijn wonden met olie en wijn verzorgde en er verband omlegde.
De Barmhartige Samaritaan is de nieuwe spirituele perceptie, die de olie der troost uitgiet en de wijn der inspiratie. De volgende stad die genomen wordt is Ai, hetwelk hier betekent zelf-wil. De Israëlieten geloofden dat deze stad gemakkelijk kon veroverd worden en trokken niet in volle sterkte op en leden bijgevolg een nederlaag (Jozua 7:3-5). De onervaren pelgrim ziet in deze wil ook niet zo'n moeilijk obstakel, maar in werkelijkheid is dit een grote tegenwerkende kracht op het pad, omdat het een element is dat zich sinds eeuwen gevestigd heeft en daarom kan deze wil slechts met de uiterste inspanning gecorrigeerd worden. Deze persoonlijke wil heeft de mens in langere tijdperken moeten ontwikkelen met het doel tot volledige individualisatie te komen; maar eenmaal opgebouwd moet deze kracht overgegeven worden aan een hogere macht. Het is alsof wij een heel leven moesten doorbrengen met het maken van een machtig en volmaakt afgestemd muziekinstrument en als het klaar is, het moeten afstaan voor gebruik door een meestermusicus. "Onze willen zijn de onze om ze de Uwe te maken". Stap voor stap wordt de ene stad na de andere aangevallen en vernietigd - zo overwint de omhoogstrevende discipel de ene zwakheid na de andere, totdat zijn gehele aard onder zijn beheersing is en gewijd aan de wil van de Allerhoogste. De enige rivier, die door Palestina loopt is de Jordaan, "de rivier van God", hetgeen betekent spirituele, creatieve kracht. Zich erin wassen brengt genezing (2 Kon 5:10); erin gedoopt te worden brengt geestelijke verlichting (Marcus 1:10,11); de Jordaan over steken is een uitbreiding van het bewustzijn ondergaan en een nieuwe levensorde binnen treden." [ ... ]

====

Cultuuroverdracht (Wederkerigheid, 'Organisatiecultuur en Managementstijl', 'Leraar en leerling')

Federalist Papers (1788/1961:322):
If angels were to govern men, neither internal or external controls on government would be necessary.
Peter principle: In a hierarchy every employee tends to rise to his level of incompetence.
Isaac Newton: Mensen bouwen te veel muren en te weinig bruggen.
Ronald Reagan: De overheid is niet de oplossing voor onze problemen; de overheid is zelf het probleem.
H.J. Witteveen: Het gaat er dus om de spiegel van ons bewustzijn om te draaien: van buiten naar binnen, zodat wij bewust kunnen worden van ons ware wezen dat een uitstraling is van het Goddelijke licht dat door de hele schepping schijnt (PRANA december 2008/januari 2009).
Willem-Alexander: 'Het zijn niet de luidste stemmen die de diepste waarheden uitdragen en Forget might is right: right is might. ( Bert Wagendorp Toespraak Volkskrant 29 september 2015)
Edward Snowden: Ik wil de maatschappij de kans bieden te bepalen of ze zichzelf wil veranderen (Sheila Sitalsing Volkskrant 30 december 2013).
Onno Ruding: Het vlees is nu eenmaal zwak.

Zo kijkt de overheid naar de burgerij die zij geacht wordt te bedienen (Martin Sommer de Volkskrant 28 november 2020 Opinie p. 23):
Oud-minister Donner had het in zijn onderzoeksrapport gehad over ‘institutionele vooringenomenheid’. Er heerste een kolossale tunnelvisie, die bestond uit een rijksbreed gedeeld wantrouwen tegen de burgerij. Hier was een overheid aan het werk die zich door de klandizie geen oor liet aannaaien, en precies daarover lange tijd reuze tevreden was. Dat gaat veel verder dan alleen Financiën.
In dit technocratische bestuur wordt tegenspraak vanzelf tegenstribbelen, in de Kamer belichaamd door Pieter Omtzigt en Renske Leijten. Zij werden lange tijd als populistische drammers beschouwd. Meer in het algemeen was Pim Fortuyn de eerste die de bestuurskaste
ont-maskerde. Ik weet niet wat eerder kwam, maar het openbaar bestuur is op zijn beurt de burgerij gaan ont-maskeren.

Dit kan Shell duur komen te staan (Gerard Reijn en Pieter Hotse smit de Volkskrant 28 november 2020 Zaterdag p. 14-16):
Shell levert een aanzienlijke bijdrage aan de opwarming van de aarde en weet dit al decennia. Toch gaat het door met olie- en gaswinning. Brengt het bedrijf daarmee moedwillig mensen in gevaar? Komende week begint de tweede grote klimaatrechtszaak in Nederland, met mogelijk ingrijpende gevolgen.
Geheim rapport
Voor de onderbouwing van de aanklacht tegen Shell gaan we terug naar 1988. De voorbereidingen voor de bouw van Troll A zijn al in volle gang, als op de burelen van Shell een vrij schokkend rapport circuleert van een groep Shell-wetenschappers, de Greenhouse Effect Working Group. Op de omslag, onder de rood-gele Shell-schelp, de titel:
The Greenhouse Effect. Daarboven, onderstreept: CONFIDENTIAL.
Alle waarschuwingen uit
The Greenhouse Effect verdwijnen in een la, al neemt de raad van bestuur die over zeespiegelstijging en stormen ter harte. Een jaar nadat het vertrouwelijke rapport intern is gepubliceerd, neemt Shell een veelzeggend besluit: de poten van boorplatform Troll A, die grotendeels onder water zullen verdwijnen, moeten twee meter hoger. Het bedrijf is bereid liefst 40 miljoen dollar uit te geven om ook de door klimaatverandering opgestuwde golven van de 21ste eeuw te kunnen weerstaan.
Energie-expert Leo Meyer is voorzichtig als het gaat om de vraag wat Shell zoal
‘wist’. Meyer is al lang betrokken bij de klimaatwetenschap, in het bijzonder bij het VN-klimaatpanel IPCC, dat eens in de zoveel tijd de stand van de internationale klimaatwetenschap opmaakt.
Bij het IPCC werkt Meyer in de vorig eeuw geregeld samen met
wetenschappers van oliemaatschappijen, met name ExxonMobil. Die zijn volgens hem zeker op de hoogte van de stand van de wetenschap. ‘Maar de vraag is: wat wisten de mensen in de boardroom?’ Bovendien biedt de wetenschap in die tijd dus weinig zekerheden. ‘Ik kan me wel voorstellen dat zo’n raad van bestuur niet meteen alle raffinaderijen van de hand wil doen, omdat een paar wetenschappers met waarschuwingen komen.’

De kronkelige weg naar de Klimaatwet (Frank Hendrickx Volkskrant 28 juni 2018):
Nederland krijgt een klimaatwet, maar de weg ernaartoe was lang en kronkelig. Hoogdravende idealen gingen hand in hand met opportunisme. Reconstructie van een politieke bevalling.
Pesterijen
In 2012 krijgt Samsom als architect van Rutte II macht en invloed, maar de omstandigheden werken niet bepaald in zijn voordeel. Het bestrijden van de economische en financiële crisis overschaduwt alles, ook het klimaatbeleid.
Linkse oppositiepartijen doen er alles aan om de kwetsbaarheid van de ex-Greenpeace-activist bloot te leggen. Ze dienen moties en amendementen in waar Samsom eigenlijk voor is, maar waar hij door de samenwerking met de VVD tegen moet stemmen.\\ Na tien jaar is de Klimaatwet er. De komende tien jaar moet nog blijken of het inderdaad een wet is die Nederland verandert.

Shell of Het patent op hypocrisie berust niet uitsluitend bij Shell (Sheila Sitalsing Volkskrant 1 maart 2017 p. 2):
Het is een mooie, informatieve film die Shell gemaakt heeft, 26 jaar geleden alweer.
Gisteren kwam de Shellfilm uit 1991 weer even in de belangstellling, omdat De Correspondent hem heeft opgeduikeld en verspreid, vergezeld van een verhaal over de hypocrisie van de Koninklijke. Shell knew! schreef ook The Guardian in een zinderend stuk. 'Shell wist ervan!', als ware er een grof schandaal onthuld.
Shell is er primair om geld te verdienen aan het voorzien in de schier onlesbare dorst van de mensheid naar olie. Waarom zouden ze bij Shell in godsnaam blijven aandringen op minder olieconsumptie als de rest van de samenleving daar evident geen zin in heeft, als politici bangig naar hun kiezers loeren die niet warm te krijgen zijn voor kilometerbeprijzing?
Gisterochtend opende de Volkskrant met het bericht dat de landen van de Europese Unie weinig haast meer hebben om de afspraken uit het akkoord van Parijs na te komen. Gisteravond opende het NOS Journaal met het bericht dat de wegen dichtslibben met auto's.
Het patent op hypocrisie berust niet uitsluitend bij Shell.

Genoeg van Shells trukendoos of Helaas creëert Shell nog steeds eigen waarheden (Ike Teuling de Volkskrant 28 april 2016, p. 20):
De Groningers hebben genoeg van de communicatietrucjes van Shell. Minister Kamp zou zich moeten distantiëren van hun jongste lobbybrief.
Dat Shell zijn eigen waarheden creëert, zoals in deze lobbybrief, is helaas niet nieuw. Shell beheerst het vak van
framing als de beste. In Nigeria bijvoorbeeld komen de dagelijkse lekkages in pijpleidingen volgens Shell steevast door sabotage. Dat de levensduur van vele leidingen allang overschreden is en dat die door achterstallig onderhoud bijna uit elkaar vallen, weet het bedrijf succesvol te maskeren. Het slaagt er daarbij zelfs in om als slachtoffer over te komen.

Genoeg of Een verwensinkje met 'Dikke Ik' erin (Sheila Sitalsing Volkskrant 9 maart 2016 p. 2):
Ze kunnen het nog zo bont maken met hun wrakke boten en dito koetsen, hun begrotelijke verbouwingen van hun paleizen, hun steigers, hun vakantiehuizen met wonderlijk dure hekken eromheen, hun privéreisjes met het regeringsvliegtuig - de VVD zal ze trouw blijven.
Maar nu dus niet. 'Als ze nou op het paleis maar niet gaan denken dat de bewindslieden het zelf ook wel zat zijn met die koninklijke hobby's en stiekem hopen hiermee iets te forceren', schreef Du Pré vorige week.
Gisteren gaf de premier antwoord op schriftelijke vragen van Alexander Pechtold over een andere bleeder uit de koninklijke collectie: de Gouden Koets. Het gaat niemand aan wat daar de kosten van zijn, omdat het privé-informatie betreft, luidde jarenlang de succesvolle verdedigingslinie. Daar had Rutte het bij kunnen laten. Maar dat deed hij niet. Hij gaat, zo meldde hij gisteren, de Raad van State vragen wat zij ervan vinden. (Ja, de koning staat aan het hoofd van de Raad van State, maar slechts symbolisch).
Normaal gesproken steken ze in Den Haag honend de haard aan met onwelgevallige adviezen van de Raad van State. Zul je zien hoe ze ditmaal alles rap eerbiedig zal overnemen.

De culturele dimensies volgens Hofstede
Cultuur wordt overgedragen via onze sociale omgeving en niet via erfelijkheid. Cultuur staat in tussen de menselijke natuur (dat wat alle mensen gemeen hebben) en de persoonlijkheid (dat wat iedere mens tot een uniek wezen maakt).

Een variant op het peterprincipe, het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen is nog steeds actueel.

Kamer trekt geen enkele les uit onderzoek naar Fyradebacle (Robert Giebels Volkskrant 22 januari 2016 p. 15):
De Kamer gebruikte haar zwaarste middel om te leren van fouten met de Fyra. Wat er nu ligt, zijn slechts open deuren.
Wat de Kamer kan leren van dit debacle, maakt de commissie onder voorzitterschap van CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg niet duidelijk, bleek donderdag tijdens het debat erover. Ja, dat we het niet meer moeten doen. Maar wát niet meer doen? Alles en iedereen ging in de fout, maar wat de precieze oorzaak is van al dat falen - een verkeerde benadering van marktwerking bijvoorbeeld - weet de commissie ook niet.
Geen Kamerlid zegt dat de Fyra-enquête mislukt is. Maar opvallend is het wel: voorgaande commissies verpakten de lessen gretig in vaak vergaande aanbevelingen. Die van Van Toorenburg zijn open deuren. 'Zorg dat de Hogesnelheidslijn beter wordt benut', is haar advies. 'Werk verschillende scenario's uit. Maak een duidelijke keuze en houd daaraan vast. Vaar geen zwalkende koers.'
Steeds was een incident de aanleiding om een enquête of onderzoek te beginnen. Zoals de Fyra ook een aanleiding had kunnen zijn voor iets groters. Blind voor partijbelangen wees de commissie-Van Toorenburg schuldigen aan voor het mislukte Fyra-avontuur. Staatssecretaris Mansveld trad af.
Maar aan dat grotere, de marktwerking, die begin deze eeuw in het openbaar vervoer is geïntroduceerd, brandde de commissie de vingers niet. Logisch, klonk het uit commissiekringen, want dan zouden VVD en SP, die samen met PvdA, D66 en CDA in de Fyracommissie zaten, een gezamenlijk standpunt moeten innemen over liberalisering. Onmogelijk.
Heeft de marktwerking, die deze eeuw in het openbaar vervoer is geïntroduceerd, aan het Fyradebacle bijgedragen, wilden PVV en CDA weten. Wat zegt dat dan over de pogingen openbaarvervoerbedrijven als marktpartijen te laten werken? Wat zegt het over marktwerking in het algemeen? 'Het gaat om één trein, één rails', antwoordde Van Toorenburg maar weer eens. 'Moet ik dan tegen de Kamer zeggen hoe het zit?'

De Parlementaire enquête naar de Fyra is een enquête naar de Fyra-treinverbinding tussen Nederland en België waartoe de Tweede Kamer in juni 2013 heeft besloten. Er is een commissie ingesteld onder het voorzitterschap van Madeleine van Toorenburg. De commissie streefde ernaar in mei 2015 een eindrapport te publiceren[1], maar inmiddels is ongeveer een half jaar vertraging opgetreden doordat de NS belangrijke documenten later dan gepland zou hebben verstrekt.

Snelle trein bezorgde vooral veel hoodpijn of Snelle trein bezorgde Mansveld vooral hoofdpijn (Frank Hendrickx Volkskrant van 29 oktober 2015 p. 4):
Nieuwkomer Wilma Mansveld betaalt de politieke rekening voor het Fyra-echec. De staatssecretaris zat in een benarde positie en maakte die zelf nog benarder. In een klap nam de Groningse daarmee ook de zonden van haar voorgangers op zich. 'Het is de democratische plicht van een bewindspersoon om ook verantwoordelijkheid te nemen voor de eventuele fouten uit het verleden', constateerde ze zelf gisteren bij haar aftreden. Ergens moest de rekening voor de lange foutenreeks rond de Fyra terechtkomen. Bij Mansveld dus, een staatssecretaris die nooit een machtsbasis wist te vergaren in Den Haag.
Veel voorgangers gingen de mist in, maar bijna niemand krijgt er in het rapport van de enquêtecommissie zo van langs als Mansveld.
Korte bloemlezing
Een korte bloemlezing. De Belgen gniffelden over de deal die ze met Mansveld sloten. Zelfs na alle gebreken van de Fyra weigerde de staatssecretaris te erkennen dat er iets mis was met de inspectie. En ze slaagde er niet in om een goed alternatief voor de Fyra op te rails te krijgen, ook al vindt ze zelf van wel.
Eerst kwamen partijleider Diederik Samsom en vicepremier Lodewijk Asscher bijeen voor crisisoverleg. Daarna volgde het 'vrijwillige' vertrek van Mansveld.
Samsom gaat haar missen en premier Mark Rutte noemde haar vertrek tijdens een ingelast debat 'gracieus en stijlvol'.

De rammeltrein raast recht op Mansholt af of Overleeft Mansveld de Fyra? (Frank Hendrickx Volkskrant van 28 oktober 2015 p. 2):
Moet Mansveld opdraaien voor fouten van anderen, inclusief die van haar politieke baas, minister Melanie Schultz die tot 2012 het spoor in haar pakket had? Politiek gezien is Mansveld verantwoordelijk, maar de druk was nu minder groot geweest als ze zelf minder vuur had aangetrokken. Op het Binnenhof hebben de afgelopen dagen heel wat mensen het transcript van het verhoor van Mansveld op 12 juni 2015 nog eens teruggelezen. Dat stemt zelfs medestanders somber. Meerdere keren hintte de enquêtecommissie erop dat de staatssecretaris de Kamer niet goed heeft ingelicht over alle problemen met de Fyra.
Informatie
Zo bleek na de eerste ritten in december 2012 al meteen dat de trein onder de maat presteerde. 'Niemand verwachtte dit', liet Mansveld destijds aan de Kamer weten. Probleem is alleen dat een hoge ambtenaar al in november blijkt te zijn geïnformeerd over tal van gebreken.

Bekentenissen van een Fyra-getuige (Toine Heijmans Volkskrant 10 juni 2015 p. 23):
Het ministerie belde een jaar geleden, nog voordat hij officieel werd opgeroepen: Wim, hoe gaat het? Je moet waarschijnlijk opdraven. Kom maar even langs. In de kelder trof hij vier mensen die zich in de materie aan het invreten waren. Tineke Netelenbos kwam daar binnen. Karla Peijs. Camiel Eurlings. Met de begeleiding was niets mis. Hij kreeg een rollenspeltraining aangeboden, maar sloeg dat af. Jezelf blijven tijdens het verhoor, dat was voornemen nummer drie.
Met Tineke heeft hij wel geoefend. En met de ouwe hap van toen nam hij de zaken telefonisch door. Niemand uit die tijd werkt meer bij het ministerie, maar nu voelden ze zich weer sterk, samen, als team. Wim: let daar op, let ook daar even op. 'We zullen ze een poepje laten ruiken.'
Zijn probleem:
'de politiek wil het simpel maken. Ze zoeken naar schuldigen, niet naar verklaringen. Het zal je volksvertegenwoordiging maar zijn.'
Ik vraag hem of dit nu ambtelijke arrogantie is. 'Prima vraag. Mag je zo vinden. Maar ze zitten daar semideskundig te zijn, ze meten zich een deskundigheid aan die ze niet hebben. Het enige wat dan overblijft, is het spel: het zogenaamd ontrafelen van een complot. Wat hebben we daaraan? Er komt een rapport en een debat en dan is het klaar en hebben we niets geleerd.'
Als het verhoor klaar is, verlaat hij geruisloos de zaal. Geen menselijk contact. Wel berichtjes van de ouwe hap: goed gedaan, Wim.

In het rapport 'E i V' hangt de kern van Nieuwe Onoverzichtelijkheid met het geloof van Wim Kok in de markt was te sterk, in het tweede Paarse kabinet samen.
'Kok scheurde de brief van Netelenbos in stukjes' (Volkskrant 19 mei 2015 p. 3):
Verkeersminister Netelenbos had de hogesnelheidslijn liever aan een Oranje Consortium gegund, maar had de tijdgeest tegen, blijkt bij het begin van de verhoren van de Fyra-commissie.
Pans herinnert zich de reactie van Kok nog levendig. In het bijzijn van de ambtenaar deelde de premier zijn minister mee de brief niet te willen hebben. Netelenbos: 'Maar je hebt de brief nu. Als je hem niet wilt hebben, moet je hem verscheuren.' Kok scheurde de brief ter plekke in stukjes.
Het geloof in de markt was te sterk, in het tweede Paarse kabinet. Het kabinet besloot de concessie voor de hogesnelheidslijn tegen de wens van de eigen verkeersminister openbaar aan te besteden.

Fyra-verhoren: Commissarissen dwongen NS tot hoger bod
Het aanbestedingsteam van de NS heeft het bod op de concessie voor de hoge snelheidslijn in 2001 op last van de eigen Raad van Commissarissen maximaal opgerekt. Het uiteindelijke bod op het gebruiksrecht voor de lijn van 178 miljoen zadelde NS-dochter HSA, belast met de exploitatie van de hogesnelheidslijn op met een 'heel uitdagende businesscase'.

Het geheel van controlemechanismen, de ingebouwde ‘checks and balances’ (Evenwicht door Tegenwicht) in een organisatie, provincie, Nederland dienen ter waarborging van het machtsevenwicht. Het sprookje van Hans Christian Andersen laat zien dat zijn hovelingen juist hielpen om de keizer van nieuwe kleren te voorzien. Is het, om de continuïteit van een organisatie, de BV Nederland te waarborgen, niet beter dat de hofhouding de ministers voor de valkuil van de nieuwe kleren van de keizer tracht te behoeden?

Marcel van Dam: “Ik kan er niets aan doen dat ik moet denken aan de verkiezingen in 1994: de PvdA leed na vier jaar regeren een nederlaag van 12 zetels, de grootste uit de geschiedenis. Nietemin werd Wim Kok – geholpen door ons niet gekozen staatshoofd en de nog grotere nederlaag van het CDA – ministerpresident van het eerste Paarse kabinet waarin PvdA, VVD en D66 buiten het volk om het neoliberalisme tot leidraad van het kabinetsbeleid maakten” (Volkskrant 6 november 2008).

Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991 – 2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug.

In de woorden van" ex-premier Wim Kok: De essentie van het 'poldermodel' is dialoog en evenwicht. Bij dialoog hoort tegenspraak en bij evenwicht tegenwicht. Het belangrijkste voor het goed functioneren van de overheid is tegenspraak, tegenwicht. Daarentegen was er juist bij de PvdA onder Ad Melkert sprake van een communistische kadaverdiscipline. In hoeverre is er van het peterprincipe of het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen c.q. de 4e macht sprake?

Voetnoot Sprookjes (Arnon Grunberg Volkskrant van 28 oktober 2015):
De burger wil worden verleid.
Maandagavond dineerde ik in Pretoria met rechtsgeleerde Marinus Wiechers en enkele Zuid-Afrikaanse rechters. Wiechers heeft meegeschreven aan de Zuid-Afrikaanse en Namibische grondwet.
Halverwege het hoofdgerecht zei Wiechers: 'Eigenlijk is de constitutionele monarchie de beste staatsvorm. Je hebt iets nodig wat boven de democratie staat en voor continuïteit zorgt.'
Ik ben nooit zo'n monarchist geweest, maar ik begreep de redelijkheid van Wiechers argumenten. Ja, het was misschien een vergissing te denken dat de min of meer goed opgeleide en geïnformeerde burger geen sprookjes meer nodig zou hebben.
Tegenover de destructieve sprookjes die Europa momenteel teisteren, kunnen minder destructieve varianten worden geplaatst. Wat de EU bijvoorbeeld node mist, is een koningshuis en in navolging van Engeland zou Brussel burgers ook eens tot ridder moeten slaan.
De burger wil worden verleid. Niet alleen met 1 procent meer koopkracht, maar vooral met prachtige verhalen. En uiteraard ook met een griezelverhaal nu en dan.

Wie houdt het Westen een spiegel voor? (Jip Schreibers Volkskrant 2 november 2015):
Waarom willen we schuldigen aanwijzen, de baas spelen, onszelf superieur voelen en geweld gebruiken? Ik wil dat niet. Ik doe er niet aan mee.
Ondoordacht
Althans; voor onze eigen westerse maatschappij doen we dat niet, bij de ander doen we dat graag. Het is makkelijk een groep aan te wijzen, om simpele oplossingen te zoeken, maar het is ook uiterst dom. Het is een emotionele reactie, het is ondoordacht.
Het is gevaarlijk dat zelfs in de politiek en de media dit soort gedachtegoed centraal wordt gesteld. Het lijkt of de westerse wereld de rest van de wereld een spiegel voor wil houden hoe de wereld er zogenaamd uit zou moeten zien. Maar wie houdt ons de spiegel voor?
Wat zijn wij wel niet aan het doen? Hoe egocentrisch en bijna narcistisch is het wel niet om te denken dat wij wel geweld kunnen en mogen gebruiken? Samenlevingen bombarderen en verafschuwen omdat bepaalde groepen individuen met extreme ideeën ons lijken te bedreigen (personen die niet het geluk hebben gehad zich in een veilige en gezonde omgeving te kunnen ontwikkelen).

Antigone (Sophokles): Antigone (Gr. Ἀντιγόνη) is een klassieke tragedie van de dichter/tragicus Sophokles over Antigone uit de Griekse mythologie. Het motto van het stuk: om gelukkig te worden moet je verstandig handelen (maar wat is verstandig handelen...) en de goden niet tarten (maar wat is de goden tarten...). Het centrale thema van het stuk: Het individuele geweten versus de staatswetten; de morele of goddelijke wetten versus de menselijke wetten.
Exodos
Op dat moment deed Haemon een poging om zijn vader te vermoorden en toen dat niet lukte, liet hij zichzelf in zijn eigen zwaard vallen.

Bekend is Narcissus die over zijn eigen spiegelbeeld gebogen stond en daarop verliefd werd en die tenslotte in het water verdronk.
Narcisme is een term uit de psychologie. Het is een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een obsessie met de persoon zelf (vaak het uiterlijk), egoïsme, dominantie, ambitie en gebrek aan inlevingsvermogen. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.
Het tegenovergestelde van egoïsme is altruïsme.

Narcissus of De week van gevallen mannen (Toine Heijmans Volkskrant 6 november 2015 p. 19):
Een gesprekje met Hubert Möllenkamp.
Zijn verhaal is dat van een man die opstijgt en neerstort als Loek Hermans. Als Bram Moszkowicz. Als de Amsterdamse taxibazen Dick Grijpink en Bub van Gelderen, die met hun vrouwen graag luxereizen beleefden zonder te betalen en zonder te weten wat ze eigenlijk in Dubai of Zuid-Afrika moesten. De vrouw van Bub wilde businessclass. 'Ik ga niet bij dat klootjesvolk zitten hoor', zei ze in een afgetapt telefoongesprek. En Bub zei terug: 'Nee, we gaan niet meer bij het klootjesvolk, je hebt gelijk.'
De twee vrouwen van Hubert, dochter Estelle en echtgenote Alberdien, konden een mooie Mercedes op waarde schatten maar houden zich nu schuil. Van Alberdien is hij gescheiden. Zo valt Hubert eenzaam van zijn klif. Etc.
De koning van de arme Amsterdamse huurders. Elke dag nog hou ik mijn vak bij, zegt Hubert, '80 procent in Amsterdam is sociale huur, wist je dat? Dus dan moet je ook wel willen bouwen in een ander marktsegment.'
Komen we op Loek Hermans, gevallen koning van de bijbanen. 'Zijn dochter werkt bij Mark Rutte, dat wist je toch? Dat is nog eens een conflict of interest!'
En in de vrijwel lege rechtszaal leest Hubert Möllenkamp zijn laatste woord. Ovidius schreef over Narcissus: dit waren de laatste woorden van degene die in het water bleef staren.

Met het 5Ddenkraam, het outside the box-denken wordt beoogd collectieve zinsbegoocheling, het groepsdenken binnen organisaties te doorbreken. Het navelstaren kan zowel vanuit een positief (Creativethink) als een negatief (Groupthink) gezichtspunt worden benaderd. De sterke lobby van de financiële wereld, de bouwsector en de gezondheidszorg heeft duidelijk negatief gewerkt.

Pisbier of Goh, Heineken wil gewoon bier verkopen (Sheila Sitalsing Volkskrant 9 november 2015 p. 2):
Het Bono-complex, zo luidt de prachtige typering die Het Financieele Dagblad ooit muntte voor bedrijven die graag de weldoener willen uithangen en daarbij botsen op praktische bezwaren aangaande de winst na belastingen. Daarom wringt het nogal eens als de overheid maatschappelijke taken afstoot naar het bedrijfsleven. Publiek-private samenwerking: ze zijn er gek op in Den Haag. Het is niet zelden de snelste en goedkoopste manier om een gewenst maatschappelijk doel te bereiken waar het bedrijfsleven ook baat bij heeft - 'win-win' heet zoiets in de taal van de managerskaste. Nederlandse kabinetten met een bezuinigings-opdracht zijn er dol op, want weinig ruimt zo op in de landsbegroting als outsourcen. Dat premier Rutte afgelopen september op een VN-top over duurzame ontwikkeling hoog opgaf over de fantástische samenwerking met het bedrijfs-leven in de bestrijding van armoede, ondervoeding en ziekten heeft net zo veel te maken met het snijden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking als met de liberale liefde voor een kleine overheid.

Bierreus tussen geld en geweten of Heineken in Afrika - niet zo fraai als Rutte beweert (Jonathan Witteman Volkskrant 9 november 2015 p. 5):
Als de Congolese president Joseph Kabila op bezoek gaat in de havenstad Boma, dan logeert hij in een villa met zwembad van Heineken.
Opmerkelijk genoeg noemde premier Rutte, in een toespraak voor de Verenigde Naties, juist Heinekens activiteiten in Burundi onlangs als schoolvoorbeeld van hoe het bedrijfsleven de levenstandaard van arme landen kan helpen vergroten. Maar het aureool van verlicht ondernemerschap dat rond Heineken hangt, glanst in de Afrikaanse werkelijkheid een stuk minder mooi dan Rutte gelooft, concludeert Van Beemen.\\
'Burundi is het laatste voorbeeld dat Rutte had moeten noemen', vindt hij. 'Heineken is de steunpilaar van een regime dat op grote schaal mensenrechten schendt, in een land waarvan velen vrezen dat het afglijdt richting genocide.' In Burundi zijn de spanningen tussen Hutu's en Tutsi's opgeflakkerd sinds president Pierre Nkurunziza zich deze zomer tegen de grondwet in liet herkiezen voor een derde termijn.
Heineken hielp in Burundi de ene na de andere dictator in het zadel te houden, schrijft Van Beemen. Heineken-dochter Brarudi is goed voor 10 procent van het Burundese bbp, en zelfs 30 procent van de belastinginkomsten. 'Brarudi is onze melkkoe', citeert Van Beemen een ex-minister van Financiën. 'Onze hele economie is gebaseerd op dat bedrijf.'

Ook vluchteling hoort bij Europese geschiedenis (Astrid van Weyenberg Volkskrant 6 november 2015 p. 20):
Het Huis van de Europese Geschiedenis moet gericht zijn op een gedeelde toekomst.
'Vooral in crisistijden', licht de website van het Europees Parlement toe, is het benadrukken van gedeeld erfgoed van groot belang. Maar we moeten het antwoord op huidige problemen, van welke aard dan ook, niet zoeken in erfgoed dat al lang niet meer door alle Europese burgers wordt 'gedeeld'. Niet in de minste plaats omdat dit een hiërarchie van burgerschap creëert, waarbij sommigen als meer 'Europees' worden beschouwd en zich dan ook meer thuis kunnen voelen in het Huis van Europa.
Als het museum wil bijdragen aan discussies over wat Europa zou kunnen zijn en hoe Europees burgerschap eruit zou kunnen zien, zal het zich tot de geschiedenis moeten verhouden met de blik niet op een gedeeld verleden gericht, maar op een gedeelde toekomst. Dat vereist allereerst een bereidheid om de plot van het Europese Verhaal open te breken. Want juist de hiaten, juist de herinneringen die een ander perspectief bieden, juist de stemmen waar nooit naar is geluisterd, zijn cruciaal voor een kritische bespiegeling op wat Europa zou kunnen betekenen. Superioriteitsgevoel
Het is niet genoeg, bijvoorbeeld, dat het Huis het superioriteitsgevoel erkent dat aan de Europese expansiedrift (en de resulterende welvaart!) ten grondslag lag, als het de verhalen van de slachtoffer hiervan buiten beschouwing laat. Ook die verhalen spelen een rol in de levens van Europese burgers, of ze nou van Franse of Algerijnse, van Nederlandse of Indonesische afkomst zijn. Ook die verhalen waren rond op 'ons' continent en behoren tot 'onze' geschiedenis. En het is niet genoeg om de gastarbeiders in de jaren zeventig te noemen, zonder in te gaan op recentere vormen van migratie, waaronder de huidige vluchtelingenstroom, en zonder de uiteenlopende ervaringen daarvan en de wisselende reacties daarop bespreekbaar te maken.
Juist ontwikkelingen zoals die van de laatste maanden (en jaren) leggen spanningen bloot die het idee van een Europese eenheid en een gedeelde Europese identiteit ter discussie stellen. Want is dat wat zovelen van ons als een fort proberen te bewaken niet precies dat gedeelde erfgoed en die verkregen welvaart die nu zo strak in de plot van Europa verankerd liggen? Dat dit soort vragen ongemakkelijk is, is precies waarom we ze voortdurend moeten blijven stellen. Als het Huis daar voor terugdeinst, wordt het weinig meer dan een mausoleum, waarin een gedateerd idee en ideaal van Europa wordt tentoongesteld dat totaal is losgezongen van de realiteit. Kritische lezers
Verhalen zijn nooit neutraal en het vertellen ervan is nooit onschuldig. Het lijkt alsof het Huis een gedateerd verhaal over Europa enigszins probeert bij te stellen, zonder dat het Europa als verhaal kritisch onder de loep neemt. En is 'Europa' niet juist zo'n verhaal dat er baat bij zou hebben als het grondig herschreven zou worden? Zo'n verhaal dat sterker wordt als het aan de veranderde context aangepast zou worden?
Laten we ons opstellen als kritische lezers, niet alleen van de expliciete verhalen van de ons welbekende eurofielen en eurosceptici, maar juist ook van de verhalen die zich via subtielere wegen verspreiden. Want hoe implicieter de verhalen zijn, hoe groter de noodzaak ze expliciet te maken en ze expliciet te bevragen. Als Europa iets nodig heeft, dan is dat het wel.

Europese keizer zonder kleren of EU heeft Griekse revolutie over zichzelf afgeroepen (Thomas Von der Dunk Volkskrant 7 juli 2015 p. 20):
Het extreme gebrek aan politiek-psychologisch inzicht in Brussel kan desastreuze gevolgen hebben.
Spelbreker
Tsipras is de spelbreker in de Brusselse consensus die, net als Danton, duidelijk maakt dat de oude waarheden loze kreten zijn en de keizer geen kleren aan heeft. Dat verklaart de verbetenheid waarmee men hem te lijf gaat: hij maakt een als administratief-financieel geframede kwestie, waarbij slechts afgesproken regels gevolgd worden, tot een ideologisch-politieke, waarbij keuzen gemaakt moeten worden. Daarom eist Tsipras keer op keer een opschaling van het technocratische Dorknopersniveau van Schäuble en Dijsselbloem naar dat van politieke leiders als Merkel en Hollande.
De hardnekkigheid waarmee Brussel aan een failliete koers vasthoudt, valt niet los te zien van twee heilige uitgangspunten: een neoliberaal monetair beleid en een door de euro belichaamd ideaal van de steeds hechtere unie, die elke exit procedureel nagenoeg onmogelijk maakt. Elke stap terug, of zelfs een pas op de plaats, wordt als een ontoelaatbare inbreuk op de 'enig juiste' koers gezien.
De oplossing van Brussel: nog meer Europa.
Dat is misschien rationeel logisch, maar als gevolg van het neoliberale Europese beleid van flexibilisering en privatisering dat door miljoenen burgers met de afbraak van de sociale welvaartsstaat wordt geassocieerd electoraal inmiddels onverkoopbaar, en dus - mochten de Junckers toch trachten dit door te drukken - het recept voor een pas echt grote politieke ramp, waarbij de Griekse volksopstand verbleekt.

Sir Roger Penrose De nieuwe geest van de keizer Over computers, de menselijke geest en de natuurwetten
Penrose, hoogleraar wiskunde aan de Universiteit van Oxford, begint dit breed opgezette boek met een beschouwing over kunstmatige intelligentie (KI) en de Turingmachine om een antwoord te vinden op de vraag of computers kunnen denken. Het incomplete antwoord veroorzaakt een zoektocht langs de grondslagen en axioma's van de wiskunde, de bewijsbaarheid van stellingen in de wis- en natuurkunde, de consequenties van Einsteins relativiteitstheorie en de quantummechanica, kosmologische principes en tot slot de wijze waarop hersens fysiologisch werken en denkbeelden tot stand komen. De stijl van het boek is populariserend, maar wel op het niveau van academisch geschoolde lezers; om de draad van het boek te kunnen volgen is een royale voorkennis wenselijk. Het boek biedt dan veel onverwachte gezichtspunten en is daarom voor de (relatief kleine) doelgroep zeer aantrekkelijk. Plezierige druk en heel overzichtelijk ondanks vele symbolen en formules.

Beste Mark Griekenland moet vertrekken (Frits Bolkestein Volkskrant 7 juli 2015 p. 21):
Een ingezonden brief van Frits Bolkestein, voormalig lid van de Europese Commissie aan de minister-president Mark Rutte.
De Europese Raad, waar u toe behoort, heeft nu de mogelijkheid zijn fout van weleer te herstellen. Ik verzoek u daarom op de aanstaande Eurotop aan te dringen op een spoedig vertrek van Griekenland uit de eurozone. Dat zal uiteindelijk het beste zijn voor de Europese Unie als ook voor Griekenland zelf.

Deze brief illustreert dat Frits Bolkestein wel erg veel boter op zijn hoofd heeft.

Het intellectuele falen van Bolkestein (Thomas Von der Dunk Volkskrant 17 mei 2010):
De kern waar het ook bij de komende verkiezingen in Nederland om draait: elk beetje meer VVD-beleid leidt sluipenderwijs tot verdere maatschappelijke onttakeling.
Balk
Maar hoe zit het de balk in zijn eigen ogen op een nu toch echt even veel urgenter terrein: het economische? Ten opzichte van zijn rol inzake de ontsporing van het neoliberalisme en het ontstaan van de ongebreidelde graaicultuur, die de overheidsfinanciën inmiddels door gedwongen bankaankoop compleet heeft ontwricht?
'Die dertig miljard krijgt de staat niet terug', zo glunderde Rijkman Groenink, ooit een van de iconen van het door de Bolkesteins gefaciliteerde grenzeloze ondernemerschap, hondsbrutaal tijdens een recente discussiebijeenkomst aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn zesentwintig miljoen evenmin.
Privileges
Als aanvoerder van de VVD en als eurocommissaris poogde Bolkestein het jarenlang de bancaire gemeenschap naar de zin te maken met privileges waarin hun hebzucht centraal moest staan. Alle mogelijke barrières voor het flitskapitaal dienden omwille van de dynamiek te worden geslecht; Britse rooffondsen en IJslandse vrijbuiterij mochten onder het mom van mondiaal ondernemerschap geen strobreed in de weg worden gelegd.

Wat is nou de schuld van wie? of Zijn onze ergernissen over de Griekse economie terecht? (Robert Giebels Volkskrant 4 juli 2015, bijlage Vonk p. 8-9):
Cijfers zouden objectief moeten zijn, maar Griekenland en de rest van de EU pikken eruit wat hen bevalt. Wat klopt er van vijf grote ergernissen? De macro-economische cijfers laten zien dat Griekenland heeft geprofiteerd van deelname aan de euro in 2001. Vanaf dat jaar versnelt de stijging van het inkomen per hoofd van de bevolking. Was het doorgestegen in het rustiger tempo van vóór de euro, dan kom je op het punt waar Griekenland nu is. De dramatische val van de afgelopen vijf jaar is volgens niet-Griekse sceptici dan ook een correctie op de buitenproportionele piek van de jaren ervoor.
De Griekse ellende is een logische, economische correctie
Dat sluit aan bij wat de eurocrisis heeft laten zien: de inmiddels negentien leden van de muntunie liggen economisch veel verder uit elkaar dan goed is voor een succesvolle eenheidsmunt. Een vrolijke onderzoeker maakte eens een muntunie van alle landen beginnend met een M en vond daarbij minder economische verschillen dan in de eurozone.
Wat heeft dat met Griekenland te maken? Toen daar de euro de drachme verving, hoorde het land opeens bij een stevige euro-economie zoals Duitsland. Voor de financiële markt waren ze vrijwel gelijk. De rente op de Griekse schuld was maar een klein beetje hoger dan op de Duitse, hoewel de twee economieën totaal verschillen in kracht. De koopkracht van de Griek was tot de crisis bijna gelijk aan die van de Duitser vóór de euro lag de Griek nog een straatlengte achter.
Griekenland heeft jaren van economische groei goedkoop bij elkaar geleend. Van wie? Van landen zoals Duitsland, Frankrijk, België en Nederland. Wij leenden de Grieken maar wat graag. Konden ze mooi onze spullen betalen. Tegenover elke onverantwoordelijke lener staat een onverantwoordelijke uitlener ('debiteur- en crediteurlanden'). Zo bezien is zowel het opblazen van de Griekse bubbel als het laten klappen ervan net zo zeer het werk van Griekenland als van de rest van Europa.

Hoeveel Grieken hebben een Porsche? (Peter de Waard Volkskrant 8 juli 2015 p. 23):
Het is in Nederland langzaam riskanter het voor de Grieken op te nemen dan voor de extremisten van IS. Een pleidooi in 'De Kwestie' van zaterdag om de Grieken te helpen, leverde 180 reacties op. De overgrote meerderheid daarvan was negatief of betrof een woede-uitbarsting.
Op zichzelf is 180 reacties op deze rubriek geen record. Als 'De Kwestie' gaat over pensioenen of hypotheken, zijn het er vaak veel meer, want de eigen portemonnee blijft voor de lezers belangrijker dan de noden van de wereld. Wel anders zijn de heftigheid van die reacties en de grote mate van desinformatie. Alle pogingen - ook die van Robert Giebels zaterdag in de krant - de vooroordelen over de Grieken weg te nemen, worden genegeerd.
Zelfs een ervaren redacteur van deze krant beweerde dat in Griekenland relatief meer mensen een Porsche rijden dan in andere eurolanden. In werkelijkheid werden er in 2010 in Griekenland 96 nieuwe Porsches ingevoerd, in 2011 37, in 2012 25 en in 2013 12. In Nederland waren dat er in 2013 meer dan 1.000 - bijna honderd keer zoveel.
In het Griekse debat zijn de hardste schreeuwers met de kortste slogans aan de winnende hand. Mensen als Juncker (voorzitter van de Europese Commissie) en Schulz (voorzitter van het Europese Parlement) bezigen inmiddels dezelfde ongenuanceerde strijdkreten als Geert Wilders. Toegegeven: ook de Griekse Syriza-bewindslieden doen aan dat spel mee. Korte slogans leveren nu eenmaal meer populariteitsprijzen op dan een genuanceerd verhaal, waar in de media niemand meer naar luistert.
Als er een Grexit komt, is die deels gebaseerd op de hardnekkige vooroordelen en de stereotypering van mensen met een bepaalde nationaliteit. De Grexit zal de wereld wel aankunnen, net als de implosie van de euro en een muur om elke staat.
De toename van vooroordelen, ook onder geïnformeerde mensen, niet.

Huizen alle gekken in Athene? (Peter de Waard Volkskrant 30 juni 2015 p. 25):
En dat zou heel goed kunnen passen in de Brusselse strategie de Griekse regering te verketteren. Het minste verwijt is nog dat van bestuurlijke onervarenheid bij de huidige Griekse regering. De andere verwijten zijn onbekwaamheid, ongeschiktheid en zelfs complete gekte. Elke keer dat een akkoord dichtbij lijkt, zouden Tsipras en zijn minister van Financiën Varoufakis als een olifant door de porseleinkast stappen. Dijsselbloem valt niets te verwijten, net als IMF-directeur Christine Lagarde en Commissievoorzitter Juncker. 'Dijsselbloem heeft het goed gedaan', aldus Het Financieele Dagblad na gesprekken met de betrokkenen bij de onderhandelingen. Dat Varoufakis vrijdag uit de onderhandelingen liep en premier Tsipras 's avonds laat een referendum uitriep, is blijkbaar niet Dijsselbloem kwalijk te nemen.
Bij zijn aantreden twee jaar geleden kreeg Dijsselbloem terecht complimenten voor de wijze waarop hij het Cypriotische conflict oploste. Maar in de voortslepende en nu mislukt lijkende onderhandelingen met de Grieken heeft ook hij gefaald. Waar twee kijven hebben twee schuld, zeker in een geval waar de een (de Grieken) veel meer heeft te verliezen dan de ander (EU). Maar Brussel weigert ook maar een klein deel van die schuld bij zichzelf te zoeken.

Is de euro het werk van Der Dicke? (Peter de Waard Volkskrant 18 juni 2015 p. 27):
De geschiedenis zal vriendelijk voor mij zijn, want ik zal die zelf opschrijven', zei Winston Churchill. Oud-VVD-leider Frits Bolkestein (82) moet die woorden hebben onthouden, want hij deinst er niet voor terug de eigen rol in zijn schrijfsels te flatteren en die van anderen te manipuleren.
Mitterand vreesde de economische macht van Duitsland en de sterke mark. In 1988 zei hij: 'De mark is in zekere zin het Duitse nucleaire wapen.' Hij wilde dat onschadelijk maken. Die kans kwam een jaar later toen de Muur viel en Kohl de beide Duitslanden wilde herenigen. 'Alleen een Europese Unie kan de macht van een herenigd Duitsland inperken. Zonder gezamenlijke munt zijn we overgeleverd aan de Duitse wil', aldus Mitterand. Samen met Thatcher en Gorbatsjov vormde hij een nieuwe entente. Indien Kohl niet wilde onderhandelen over een economische en monetaire unie, zou hij voor zijn herenigingsplan een alliantie van Frankrijk, Engeland en Rusland tegenover zich vinden. 'In dat geval zullen we terugkeren naar de wereld van 1913', dreigde Mitterand.
Kohl werd voor het blok gezet en ging akkoord met de onderhandelingen over één monetaire unie, waarbij Duitsland zijn gekoesterde, harde mark moest opgeven ten gunste van een Europese munteenheid. Dat gebeurde in 1992 in Maastricht.
De VVD van fractieleider Bolkestein, toen oppositiepartij, stemde in november 1992 voor ratificatie van Maastricht.

Meer Democratie raakt politieke bedrijf op minst fraaie plekken (Raoul du Pré Volkskrant 28 mei 2015):
Het burgerinitiatief om de politieke banencarrousel te doorbreken, verdient een enthousiaste ontvangst.
Toch waagt Dubbelboer het er nu zelf maar eens op met zijn beweging Meer Democratie. Dat initatief verdient een beter lot dan al die voorgangers, want het raakt het politieke bedrijf op een van zijn minst fraaie plekken: het voor buitenstaanders vrijwel ondoordringbare systeem om de publieke functies te verdelen.
Zelfs nu de tijd achter ons ligt dat de traditionele bestuurderspartijen oppermachtig waren, worden nog steeds bijna alle topbanen in het openbaar bestuur onderling verdeeld . Dat zit ingebakken in het systeem: zolang politici de benoemingen doen, worden politici, oud-politici en partijgenoten benoemd.

De vraag die gesteld kan worden is in hoeverre hangen de veel besproken debacle’s Enron, Parmalat, Ahold, Shell, Betuwelijn en HSL, de vernieuwingen in het onderwijs (Het Nieuwe Leren), de kredietcrisis en vanaf begin 2010 een monetaire crisis met de organisatiecultuur samen? Elk probleem heeft specifieke kenmerken, maar er kan ook van een generiek patroon worden gesproken. In bedrijven waar het misgaat wordt vaak het spel van de 'dubbele’, de verborgen agenda gespeeld. Het betekent zoveel dat een persoon eerst voor zijn eigenbelang kiest, dan voor het belang van zijn collega's, vervolgens voor het echelon boven hem en pas tot slot voor het belang van het bedrijf. Veel managers zitten in een netwerk van corruptie. Het zijn de zwakke managers, de 'carrièremanagers' met een groot ego, die dreigen en intimideren om hun gelijk te behalen. De 'carrièremanagers' spelen echter weer in en zijn als het ware de marionet van het echelon boven hen. Er bestaat een natuurlijke neiging van leidinggevenden naar het benoemen van klonen van zichzelf. Daarentegen staan managers met een sterk ego wel open voor kritiek.

Market manipulation. The Enron and Parmalat scandals demonstrated how companies could form offshore vehicles to manipulate financial results.

Stoppen Shell verrast iedereen of Waarom Shell stopt met boren (Jeroen Trommelen Volkskrant 29 september 2015 p. 3):
Shell heeft vriend en vijand verrast door de zoektocht naar olie in de Chukchi Zee boven Alaska 'voor de voorzienbare toekomst' te staken. Het besluit werd maandagochtend om 7 uur meegedeeld, op wat dit jaar vermoedelijk de laatste dag was van de exploratievergunning in het Arctisch gebied.
Wat bedoelt Shell met een 'onvoorspelbare overheid'?
Het persbericht spreekt over een 'uitdagende en onvoorspelbare federale wetgevingsomgeving' rond de olieboring. Maar tot dusver heeft Shell in Alaska juist alle benodigde vergunningen gekregen, zij het vaak na taai verzet van lokale milieugroepen en Greenpeace. De risico's zitten hogerop. Presidentskandidate Hillary Clinton bleek afgelopen augustus een verklaarde tegenstander van het project. 'Het poolgebied is een unieke schat', schreef ze in een tweet. 'Op basis van wat we weten is boren het risico niet waard.'
Welke argumenten om te stoppen vergeet Shell te noemen?
Twee maatschappelijke bewegingen hebben afgelopen jaar grote druk op Shell uitgeoefend om het Polavontuur vaarwel te zeggen: de milieubeweging en - deels in het kielzog daarvan - grote aandeelhouders. Die verzuimt Shell te noemen. Het is tekenend dat pensioenfonds ABP, een grote belegger in Shell, direct liet weten het besluit toe te juichen. Veel pensioenfondsen worstelen met hun duurzaam imago en staan onder druk om hun beleggingen in fossiele energie terug te draaien ten gunste van duurzame investeringen. Dat is mede het gevolg van jarenlange acties van milieubeweging en kritische denkers in de energiewereld. Zij kunnen in het Shell-besluit hun gelijk bevestigd zien.

Shell buigt opnieuw voor Vladimir Poetin (Rogier Ormeling Volkskrant 12 september 2015 p. 18):
Shell en BASF werken gewillig mee aan een sterkere positie van Gazprom op de West-Europese markt.
Ook al klaagde de Europese Commissie Gazprom in april nog aan vanwege misbruik van haar dominante positie op de gasmarkt en overtreding van de Europese antitrust-regels. Vergeten zijn de ruwe behandeling van Shell bij het Siberische Sachalin-project. Vergeten de bezetting van de Krim, de achtduizend slachtoffers van de oorlog in Oekraïne die nog steeds gaande is en het neerhalen van de MH17.
Critici
Ook heeft Shell blijkbaar geen problemen met het feit dat Gazprom eigenaar is van NTV. Een tv-zender die vorig jaar augustus de documentaire 13 vrienden van de Junta toonde waarin Russische critici van Poetins Oekraïne-politiek werden omschreven als verraders en supporters van 'fascisten'.

Milieuclub van prins Charles gaat verder zonder Shell of Shell verlaat klimaatclub prins Charles (Wilco Dekker Volkskrant 12 september 2015 p. 29):
Shell maakt niet langer deel uit van de The Prince of Wales Corporate Leaders Group (CLG), een invloedrijke Britse lobbyclub tegen klimaatverandering. Een verklaring voor de mutatie heeft het prestigieuze zakengezelschap met prins Charles als beschermheer niet gegeven, maar groeiende spanningen over Shells houding in milieuzaken, zoals het boren in Alaska, zouden een rol spelen. Etc.
Shell bevestigt CLG verlaten te hebben, maar zegt zich in te zullen blijven zetten voor een Europees systeem van emissiehandel. Shell zal zich ook actief in blijven zetten om oplossingen te vinden voor 'de mondiale energie-uitdagingen', aldus de verklaring.
Maar Friends of the Earth-baas Craig Bennett heeft er weinig fiducie in. 'We zijn erg teleurgesteld geraakt in Shell de afgelopen jaren', zegt hij in de FT. 'De meer progressieve bedrijven moeten zich vrij voelen de regering te kritiseren als die snijdt in subsidies voor schone energie. Met een bedrijf als in Shell erbij wordt het steeds moeilijker de groep bij elkaar te houden.' Volgens Bennett waren sommigen enthousiast toen oliebedrijven zich met milieuzaken gingen bezig houden. 'Maar nu hebben we het gevoel dat we een klap in het gezicht krijgen.'

Shell boort bij Noordpool (Wilco Dekker Volkskrant 24 augustus 2015 p. 21):
Ondanks de historisch lage olieprijs, waarschuwingen van deskundigen, kritiek van de Amerikaanse presidentskandidaat Hillary Clinton en aanhoudende wereldwijde milieuprotesten is Shell begonnen met proefboringen in het Noordpoolgebied boven Alaska. Het Brits/Nederlandse olie- en gasbedrijf kreeg daarvoor afgelopen maandag de laatste vergunningen.
Protesten en waarschuwingen
Deskundigen vinden het besluit van Shell om door te zetten opmerkelijk, schreef de Britse krant The Times zaterdag. De milieubeweging Greenpeace loopt al een hele tijd te hoop tegen de gevaren voor het milieu, maar ook aandeelhouders en experts zetten vraagtekens. Door de sterk gedaalde olieprijs mikken de meeste oliebedrijven op kostenbesparingen en het schrappen van projecten. 'Boren in het poolgebied is enorm duur. Je moet voorzichtig zijn met wat je doet', zo citeert de krant Lord Brown, de voormalig topman van Shell-concurrent BP, die zelf in 2006 een olieramp veroorzaakte in Alaska.
De prijs van Amerikaanse olie zakte vrijdagavond tot onder de 40 dollar per vat, het laagste punt in 6,5 jaar. De Amerikaanse olieprijs daalt al acht weken. Shell heeft tot nu toe 6,8 miljard dollar (6 miljard euro) in de poolexpeditie gestoken. Volgens het bedrijf gaat het om een investering voor de lange termijn. Topman Ben van Beurden zei eerder dat eventuele productie op zijn vroegst over tien jaar begint. De proefboringen moeten vaststellen wat voor olie er te winnen valt.

Shell en de Tsjoektsja (Selma Schepel de Volkskrant 15 augustus 2015 p. 27):
Nooit is het Siberische Tsjoekotka in het nieuws, maar ineens twee keer achter elkaar:
een indringende reportage van Olaf Koens en een zeer verontrustend artikel van Louwrens Hacquebord.
Moeilijke naam heeft dat volk, de Tsjoektsja, maar in hun taal klinkt die toch echt zoals het hier staat. Als Haquebord schrijft over de aanslag van Shell op de 'Chuckchi Zee' (zijn vertaling van Chuckchi Sea) 'ten noorden van Alaska', op het 'Amerikaanse continentale plat', dan lijkt die in een totaal andere wereld te liggen, maar het is toch echt de Tsjoektsjenzee, waarin de Siberische Tsjoektsja vissen voor hun
levensonderhoud, die Shell nu bezig is te asfalteren door er olie te morsen.
Eerst walsten de Sovjets over de Tsjoektsja heen om het volk met discriminerende maatregelen en wodka (bijna) kapot te maken, en nu komt onze beminde oliepomper het nog eens overdoen.
Was
Nigeria nog niet genoeg, Royal Dutch Shell plc?

Shell speelt met vuur in poolgebied bij Alaska (Louwrens Hacquebord de Volkskrant 11 augustus 2015 p. 17):
Oliewinning Chukchi Zee Shell is naarstig op zoek naar nieuwe olie- en gasvelden, maar moet wegblijven uit de Chukchi Zee.
In 2030, wanneer de productie van olie in de Chukchi Zee volgens Shell kan beginnen, is dat slechts een druppel op een gloeiende plaat. Dus om te zeggen dat toekomstige generaties voor hun energieconsumptie afhankelijk zijn van olie uit het Noordpoolgebied is overdreven.
Maar voor Shell zelf is het een heel ander verhaal. Shell raakt door zijn reserves heen. In de eerste helft van 2015 produceerde het bedrijf 2,73 miljoen vaten olie-equivalente hoeveelheden per dag. De totale bewezen olie- en gasreserve van Shell was aan het einde van 2014 13 miljard vaten, hetgeen genoeg is voor 11,5 jaar productie. Shell moet dus op zoek naar nieuwe olie- en gasvelden wil het zijn olie- en gasproductie op peil houden.
Waar zijn deze nieuwe velden te vinden? De belangrijkste olie- en gasproducerende landen zoals Brazilië, Rusland en Saoedi-Arabië kiezen ervoor de productie in eigen handen te houden. Wat overblijft, zijn de politiek instabiele gebieden in Afrika en het Midden-Oosten en zeer concurrentie gevoelige gebieden als de Golf van Mexico. Dus kiest Shell ervoor nieuwe velden in een moeilijk maar politiek stabiel gebied als Alaska te openen. Met alle risico's vandien voor het milieu van het poolgebied - en de beleggers.

'Het is tijd voor een boycot van Shell' (Faiza Oulahsen Volkskrant 7 april 2015):
Zes actievoerders van Greenpeace beklommen maandag het boorplatform dat op weg is naar het poolgebied boven Alaska, om te protesteren tegen het voornemen van Shell om deze zomer naar Arctische olie te gaan boren. Het poolgebied is niet te beschermen tegen incidenten rond de boringen, zegt de milieuorganisatie. Volgens Shell is dat niet juist.

Naar aanleiding van de opgekrikte voorraadcijfers van Shell zegt Jeroen van der Veer: ‘Als ik over de voorbije paar jaar kijk, vraag ik me af of de balans tussen bedrijf eerst en ik eerst niet te veel verschoven is naar ik eerst. Het belang van het bedrijf moet weer centraal komen te staan. Jeroen van der Veer geeft hiermee een wenselijk geacht omslagpunt in de organisatiecultuur aan.

Eind 2007 heeft Shell, mede namens andere multinationals, aan minister Bos een brief gestuurd over de verslechtering van het vestigingsklimaat. Het lijkt er op dat hoe groter de organisatie hoe meer men geneigd is de lasten bij de overheid en de lusten in eigen zak te steken. Risicobeheersing wordt steeds meer een politiek spel. In hoeverre is de overheid bereid het spel mee te spelen? Een ding is zeker een pertuum mobile zal op aarde niet worden uitgevonden.

Diederik Samsom (de Volkskrant 20 februari 2008): Ik ken de harde werkelijkheid helaas. Eind 2006 stuurde de top van het Nederlandse bedrijfsleven een brief naar het kabinet met de oproep duurzaamheid meer prioriteit te geven. Maar elke keer dat we dat doen, wordt het door diezelfde bedrijven keihard kapot gelobbyd. Shell, een van de ondertekenaars van de bewuste brief, heeft onlangs dankzij een brief van topman Van der Veer geregeld dat de grootste energieverslinders voorlopig niet hoeven te betalen voor hun CO2-emissierechten.

Catrinus Jepma in Shell Venster, januari/februari 2008 uit grote twijfels aan de uitwerking van sommige politieke keuzes. Bijvoorbeeld over het European Trading System (ETS) waaronder de belangrijkste energiegebruikers, zoals staalfabrieken, raffinaderijen en elektriciteitsproducenten, een limiet opgelegd hebben gekregen met betrekking tot hun CO2-emissie. Jepma noemt de eerste fase van het ETS “mislukt”, bewijs haalt hij uit het feit dat de notering voor de emissie van een ton CO2 op het laatst daalde tot nog geen 10 eurocent. “Dan weet je dat er veel te veel rechten zijn uitgedeeld en dus dat van de beoogde extra stimulans van investeringen in energie-efficiëntie niets terecht komt.” “Ik denk dat het onvermijdelijk is dat de overheid in de richting van de eindgebruikers uiteindelijk haar toevlucht zal nemen tot command and control, dus gaat verbieden dat bepaalde producten met hoge emissies hier op de markt komen.

Klimaatverandering Jelmer Mommers februari 2017
Uit vertrouwelijke interne documenten blijkt dat Shell al meer dan dertig jaar zeer gedetailleerde kennis heeft over de gevaren van klimaatverandering. Toch blijft het bedrijf inzetten op fossiele energie en vormt het een sta-in-de-weg voor ambitieuze klimaatactie. Reconstructie: Zo kwam Shell erachter dat klimaatverandering levensgevaarlijk is (en ondermijnde het alle serieuze oplossingen)

Shell wil zijn activiteiten ook naar de energievoorraden van de min of meer ongerepte poolzeeën uitbreiden. Het dilemma is dat de winning gigantische bodem – en watervervuiling met zich meebrengt, anderzijds levert het verbruik van diezelfde stoffen nog eens miljoenen tonnen CO2 in de atmosfeer op.

Het artikel Affaires verontrusten belegger (p.4) en het interview Tien keer zoveel toezicht, maar meer schandalen (p. 18-19) met, oud-hoogleraar corporate governance Paul Frentrop in de Volkskrant 15 november 2014:
'Het toezicht is gebureaucratiseerd. Dat is tien jaar geleden begonnen, na de boekhoudschandalen bij Ahold en Enron. Dat mocht niet meer gebeuren, daarom kwamen er meer regels en meer toezicht. Dan komen er nog meer regels en nog meer mensen om die regels te controleren. De snelst groeiende beroepsgroep in Nederland is die van de
compliance officer, de functionaris die bij bedrijven intern moet zorgen dat de regels nageleefd worden. Na elk incident klinkt de roep om nog meer toezicht en regels, alleen het helpt niet.
Het begint natuurlijk met al die knoeiende bestuurders. Is het niet vooral een morele crisis, in plaats van een toezichtsprobleem?
'Dat denk ik niet. In elk mand appels zitten rotte exemplaren. De meeste ondernemers zijn heel goede mensen, daar hebben we er juist meer van nodig. Het is wel zo dat regels en extern toezicht knabbelen aan de eigen oordeelsvorming van mensen. Aan wat vroeger 'het geweten' heette. Zonder regels moet je zelf beslissen of het wel goed is wat je doet. Met regels hoef je minder na te denken: 'Het mag toch?' In dat opzicht staat de zucht naar meer regelgeving haaks op de wens van een goede bedrijfscultuur.'
Minder toezicht en regels dan maar? Dat zouden de bedrijven en banken wel willen.
Er is overbureaucratisering, het groeit maar door. Het gaat niet om de regeltjes. Het gaat erom dat aandeelhouders zelf moeten opletten wat er gebeurt bij de bedrijven waar ze in zitten, zodat ze in kunnen grijpen als het niet goed gaat. Het probleem is alleen dat ze nu weinig keus hebben. Anders dan particulieren kunnen grote institutionele beleggers als pensioenfondsen en verzekeraars niet even uitstappen. Ze moeten wel in aandelen beleggen, want de alternatieven leveren niks op.'
Dus? Wat moet er gebeuren?
De overheid moet helemaal geen toezicht willen houden op private ondernemingen, dat moeten aandeelhouders zelf doen. Het is de afgelopen tien, twintig jaar de trend geweest dat de overheid bouwt aan wetten en regels en toezicht, zodat we niet nog een keer een Aholdschandaal krijgen. De regels zijn er gekomen, de toezichthouders zijn er gekomen en wat blijkt? De schandalen zijn er nog steeds. Dan moet de conclusie zijn dat deze aanpak niet werkt. Dat moet je niet te snel zeggen, maar we zijn nu zestien jaar bezig met corporate governance in Nederland, en zo gaat het blijkbaar niet.'

Commotie rond villa van kroonprins in Mozambique: De bouw van de vakantievilla van kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima in het natuurgebied Machangulo in Mozambique gaat gewoon door. Dat heeft premier Balkenende gisteren gezegd na afloop van de ministerraad. Het project ligt al langere tijd onder vuur.
Een suggestie is dat de drie spindoctors aan prinses Maxima voorstellen aan haar prins voor het slapen gaan het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen voor te lezen. Wellicht valt het kwartje.

Het verslag Oud-minister De Jager krijgt topbaan KPN en Glansrijke carrière in bedrijfsleven? Word eerst eens minister van Peter de Waard in de Volkskrant 22 juli 2014 spreekt voor zich:
‘Één na-oorlogse minister van Economische Zaken zou de landelijke politiek trouw blijven en bezweek niet voor de verlokkingen van het bedrijfsleven of een andere functie. Zijn naam was Joop den Uyl.’

Peter de Waard column Dient staatshoofd publiek belang? in de Volkskrant 22 juli 2014 (p. 19) Pas onder Ronald Reagon, die de vrije markt als oplossing beschouwde voor alle problemen, werden de belastingen voor de hoogste schijven teruggebracht naar uiteindelijk 28 procent. Andere landen volgden. Het gevolg was een fiscale race to the bottom. Wie veel geld verdiende, ging op papier emigreren. Landen konden belastingvlucht alleen pareren door de tarieven voor topinkomens telkens verder te verlagen.

Thomas Friedman column Orde versus wanorde (2) in de Volkskrant 22 juli 2014: ‘De Joodse kolonisten hebben hun uiterste best gedaan om nog meer nederzettingen te bouwen en zo het het Palestijnse vertrouwen te ondermijnen dat Israël ooit genoeg macht zal afstaan om de vorming van een Palestijnse staat op de Westoever mogelijk te maken.’

Maar zoals algemeen bekend is spelen bij ex-politici, die voor een nieuwe topfunctie in aanmerking komen, niet hun inhoudelijk kennis, maar hun politieke agenda, hun politieke netwerk de belangrijkste rol.

Onno Ruding vindt dat om een volgende kredietcrisis te vermijden banken onder meer het bonussysteem dienen aan te pakken. De grote banken moeten het bonussysteem gezamenlijk afschaffen. Het advies van Onno Ruding geeft een indicatie van de oorzaak van de crisis. Een kenmerk van de kredietcrisis is dat de interbancaire markt stilviel. Het onderlinge vertrouwen van banken om aan elkaar geld uit te lenen was tot een dieptepunt gedaald. Hoe kan deze vertrouwenscrisis worden opgelost?

Amerika is de belangrijkste consument van de wereld. Het creatieve boekhouden, het live now pay later in Amerika om de lasten naar de toekomst te verschuiven heeft de afgelopen decennia ook in Nederland duidelijk aan populariteit gewonnen. De kredietcrisis laat zien dat de bal uiteindelijk altijd bij de overheid komt te liggen. Door de stijgende staatsschuld en de tanende dollar verliest Amerika aan hegemonie. Door struisvogelpolitiek te bedrijven ontstaan juist de grote conflicten. De grenzen van het creatieve boekhouden zijn bereikt. De VS zullen een nieuwe positie in de wereldeconomie moeten vinden.

Door de toenemende globalisering dreigt de lokale overheid speelbal te worden van het kapitalisme dat de aandeelhouders boven de werknemer stelt en dat mensen onzeker maakt over hun baan omdat beslissingen daarover worden genomen door topmanagers in verre hoofdsteden die geen enkele binding met hen hebben.

Job Cohen heeft ‘wanhopig slecht geopereerd’ in het dossier van de Noord-Zuidlijn en het bestuurscollege hangt daarom een bijl boven het hoofd. Harry Borghouts, Eelco Brinkman en Loek Hermans faalden bij respectievelijk de IJsselmeerziekenhuizen, gehandicapteninstelling Philadelphia en zorginstelling Meavita. Het Alderstafel-overleg is een voorbeeld van het twee handen op een buik spelletje tussen overheid en Schiphol (Volkskrant 28 augustus 2010). De vrije markt is op deze manier een illusie. Kan zo langzamerhand niet van het failliet van de door de overheid aangestuurde marktwerking worden gesproken?

De in de publieke sector te ver doorgevoerde marktwerking komt er in feite op neer dat de overheid in eigen doel schiet.

Munt of Als de Munt valt, houden we God dan op de rand? (Volkskrant Sheila Sitalsing 6 november 2015 p. 2):
Want ook bij de Koninklijke Nederlandse Munt - in bedrijf sinds 1567, vanaf 1807 het enige officiële Munthuis in de Nederlanden, tijdens de hoogtijdagen van de marktwerking- en dereguleringsoperatie in de jaren negentig van de vorige eeuw de vrije markt op gestuurd - zijn ze erachter gekomen dat het er onvriendelijk aan toe kan gaan in de wereld van de bottom lines. Deze krant heeft fijne informatie over wanprestatie bij een megaorder voor Chileense peso's weten op te vissen uit bureaulades bij het ministerie van Financiën, dat 100 procent eigenaar is van de KNM. Gisteren berichtte verslaggever Frank Hendrickx over dit kleine drama. Etc.
Bij mij borrelde een bezorgde vraag op.
Als de Munt sluit, hoe moet dat dan met God? Die wist zich ten tijde van de introductie van de euro te midden van een taaie politieke strijd te handhaven op de rand van het Nederlandse muntstuk van 2 euro. Toenmalig SGP-leider Bas van der Vlies toonde zich 'dankbaar' dat hij het pleit had gewonnen van de goddelozen ter liberale en linkerzijde en dat de randtekst 'God zij met ons' niet met de gulden verloren ging.
Zul je zien dat ze straks het slaan van de Nederlandse euromunten uitbesteden naar een firma in Bulgarije, waar ze niet wijs kunnen uit die rare randtekst. Waarop God stilletjes verdwijnt van de euro.

Kan De Munt koninklijk blijven (Peter de Waard de Volkskrant 6 november 2015 p. 23):
Nogal eens is de toekenning van het predikaat 'koninklijk' een voorbode van rampspoed. Vorig jaar ging het mis met Koninklijke Imtech - Royal Imtech -, amper drie jaar nadat het bedrijf zich koninklijk had genoemd.
Willem-Alexander kan de status zonder ruggespraak met Rutte of iemand anders van het kabinet toekennen en ook weer intrekken. Maar dat laatste doet hij nooit, net zo min als zijn moeder. Ahold bleef gewoon koninklijk, ondanks het boekhoudschandaal, Shell ondanks de manipulatie met de cijfers en KLM ondanks de fusie met Air France. Belangrijk voor die bedrijven, want onderzoek wijst uit dat een koninklijke status een premie geeft op de beurskoers.
Munten dienden al in de 6de en 7de eeuw voor Christus als betaalmiddel. Vaak hebben die de tand des tijds zo goed doorstaan dat het nu museumstukken zijn. In 1807 werd onder de Franse koning Lodewijk Napoleon het slaan van munten geconcentreerd bij de fabriek in Utrecht die daarmee toen al enkele eeuwen ervaring had.
Tot het moment dat minister Kok en staatssecretaris Van Amelsvoort in 1994 besloten het staatsbedrijf te verzelfstandigen en te vercommercialiseren, was er nooit een klacht over geweest. Er zijn zogezegd zo veel Wilhelmientjes of oudere munten in goede staat bewaard gebleven dat de verzamelwaarde nu nagenoeg nihil is. Muntverzamelaars kunnen op zijn best hopen op een stijging van de koper- of zilverwaarde.
Blijkbaar onderscheiden muntmeesters zich niet van andere topmanagers die zich in hun tomeloze ambitie vertillen aan hun pogingen de wereldmarkt te veroveren. Dat is zorgelijk. Muntmeester Maarten Brouwer zal net als zijn financiële rechterhand moeten opstappen, waarna het bedrijf onder curatele van de staat komt.
Koning Willem-Alexander kan een uitzondering maken op de gewoonteregel dat bedrijven nooit hun predicaat koninklijk verliezen. Hij heeft er nu extra reden toe. Zijn hoofd is immers het handelsmerk van een bedrijf dat wanprestaties levert.

Rijkste Nederlanders flink rijker (Wilco Dekker Volkskrant 6 november 2015 p. 25):
Nieuwe munitie voor de volgelingen van Thomas Piketty: de rijkste Nederlanders zijn dit jaar flink rijker geworden. Volgens de nieuwe Quote 500 zagen de vijfhonderd rijkste Nederlanders hun gezamenlijk vermogen voor het eerst sinds de financiële crisis weer met meer dan 10 procent toenemen. Ook kwamen er vier nieuwe miljardairs bij, blijkt uit de jaarlijkse rijkenlijst van het zakenblad.

De definitie Het Nieuwe Leren gaat op de vernieuwingen in het onderwijs in.

Groepsdenken heeft tot gevolg dat pas wordt opgetreden wanneer het duidelijk misloopt. Hokjesgeest, een tunnelvisie houdt in dat bestuurders marionetten van het systeem kunnen worden. De core business van universiteiten, de kunst van het kennisdelen, wordt door Arnold Fellendans aan de hand van het verschijnsel hokjesgeest belicht.

De bottleneck op de route hangt vaak samen met hokjesgeest. Wanneer je bereid bent het belangenspel mee te spelen krijg je een beloning. Het berust enkel op het principe van belonen en straffen. Het zijn de zwakke managers, de 'carrièremanagers' met een groot ego, die dreigen en intimideren om hun gelijk te behalen.
Een aspect van grijze muizen is dat ze geen kleur bekennen, de kool en de geit sparen. Opportunistische managers hanteren het foefje van de 'kool en de geit sparen' . Door hun standpunten abstract te formuleren is het niet mogelijk dat ze daarover later verantwoordelijkheid behoeven af te leggen. Volgens grote ego’s ligt de oorzaak van problemen altijd aan de omgeving en nooit aan henzelf. Managers met een sterk ego kunnen tegen kritiek en nemen wanneer dat wenselijk is effectieve beslissingen.

Cultuuroverdracht (juiste) heeft op de imitatie van Plato, een 'intelligent ontwerp' op basis van Waarheid, Schoonheid en het Goede betrekking en niet op intimidatie. Plato zet de natuurfilosofie in zijn werk Timaeus, die enigszins esoterisch is, en in de allegorie van de grot uiteen.

====

Vierde, Vijfde en Zesde Macht ('Wereldbrein en Cybernetica', 'Pythagoras en Aristoteles')

Petrus: Keer u af van uw huidige leven en laat u dopen onder aanroeping van Jezus Christus om vergeving te krijgen voor uw zonden. Dan zal de heilige Geest u geschonken worden. (Handelingen 2:38)
Hegel: De geschiedenis leert ons uiteindelijk alleen dit, dat de mensen niets uit haar willen leren.
Pas in de schemering ontplooien de uilen van Miverva hun vlucht.
Arthur Schopenhauer: Alle waarheid doorloopt drie stadia:
allereerst, wordt hij belachelijk gemaakt,
ten tweede wordt hij krachtdadig tegengewerkt,
en ten derde wordt hij geaccepteerd als vanzelfsprekend.

Kranten zijn de secondewijzer van de geschiedenis.
Léon Hanssen, ‘Want alle verlies is winst’ (biografie over Menno ter Braak):
Ter Braak maakte met een verwijzing naar het boek Prometheus, dat heel dit proces van zelfbevrijding voor hem had ingeluid, de balans op en hij noteerde met één enkele regel in zijn agenda deze Heraclitische gedachte:
Want alle verlies is winst, alle nedergang opgang.
Ronald Reagan: De overheid is niet de oplossing voor onze problemen; de overheid is zelf het probleem.
Aandeelhouders 2013: Minder provisie of omzet gedreven werkzaamheden. Men is voorzichtig geworden om voor het snelle geld te gaan. maar dit betekent nog niet dat de 'aard van het beestje' al echt is veranderd.
Het motto uit Di Lampedusa's roman heeft Van Kesteren tot het zijne gemaakt: alles moet veranderen, opdat alles hetzelfde kan blijven.

De man met de grote ziel (Wilma de Rek de Volkskrant 15 juli 2023, Boeken & Wetenschap, p. 2-5):
Vandaag is het honderd jaar geleden, dat
Louis Couperus de grootste schrijver van Nederland overleed. In zijn enorme oeuvre draait alles om de ziel, die hij zag als de essentie van het leven, datgene wat blijft. Is zijn eigen ziel nog ergens te vinden? De Volkskrant gaat op zoek.

Golden Years (Hein Janssen Volkskrant 19 augustus 2016 katern Vonk p. 4-6):
Ivo, de theatermaker
Van Hove, later in het restaurant: 'Ik kende Couperus uiteraard omdat ik vroeger zijn boeken las. Door al die televisieseries van toen is het idee ontstaan dat Couperus alleen maar Haags kostuumdrama is, over een tijd die voorgoed voorbij is. Maar Bas Heijne (schrijver en NRC-columnist, red.) heeft mij de ogen geopend door dat mooie boekje van hem: Angst en schoonheid. Couperus is zó van deze tijd! De stille kracht gaat over een clash van culturen, waar we ook nu middenin zitten. De vertelstructuur van Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan is bijna avant-gardistisch. Het is een meerstemmig boek, een polyfonie, een grote koorzang van personages. Je krijgt een anti-wereld te zien: zo wil je niet zijn als mens, zo wil je niet leven, zo wil je je niet voelen. Zijn personages laten zich een lotsbestemming aanpraten, en daar wordt een mens eenzaam, ongelukkig, weemoedig en gefrustreerd van. Couperus stelt ook de functie van het instituut familie als steunpilaar van de samenleving ter discussie, zonder moreel oordeel overigens.
Ivo van Hove: 'Een goede leider is niet iemand die alles zelf doet'
'Ik werk keihard, van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, ook als ik in het buitenland ben. Ik sta om half 7 op, om 7 uur zet ik Skype open en komen de mails binnen. Tot half 11 ben ik dan met Toneelgroep Amsterdam bezig. Daar ben ik iedere dag mee bezig, ook als ik niet in Amsterdam ben. En als er echt iets belangrijks aan de hand is, vlieg ik terug. Ik ben een heel bereikbaar en toegankelijk iemand. Als Halina zou sms'en 'Ivo, ik zit met iets', heeft ze binnen twee minuten een berichtje terug. Een goede leider is niet iemand die alles zelf doet. Dat is een dictator, ik ben meer een mentor. De kunst van leidinggeven is voor een groot deel ook verantwoordelijkheden geven aan je team. Het is mijn taak een visie te ontwikkelen over waar we met z'n allen naartoe willen. Ik ben niet bezig met de dag van vandaag of morgen, maar met die van overmorgen.

In zijn boek Eenheid in verscheidenheid: over de werkwijze van Louis Couperus verwijst H.T.M. van Vliet naar een freudiaanse interpretatie die Jan Fontijn ooit gaf van De binocle, het bekendste verhaal van Couperus (het staat in talloze schoolboeken). In dat verhaal wordt een jonge operabezoeker zo geobsedeerd door de enorme toneelkijker die hij zich heeft laten aansmeren èn door een buitengewoon glanzende kale schedel in de zaal onder zijn balkonplaats, dat hij de onbedwingbare lust krijgt het ding op dat hoofd te gooien. De eerste keer weet hij zich nog te beheersen, maar vijf jaar later neemt zijn obsessie pathologische vormen aan en smijt hij de kijker inderdaad naar zijn niets vermoedende slachtoffer.

Louis Couperus Caroline de Westenholz Heliogabalus en de Vlam van de Lust (Deel V). De zonen van Schuré:
Het verhaalt van een geheime esoterische doctrine die zou zijn overgeleverd door een reeks van Grote Ingewijden door de eeuwen heen: Rama, Krishna, Hermes, Mozes, Orpheus, Pythagoras, Plato en Jezus. Het concept is echter het bekendst gebleven door de activiteiten van mevrouw Blavatsky, wier theosofie of ‘goddelijke wijsheid’ immers op hetzelfde principe is gebaseerd.
In het hoofdstuk over Pythagoras gaat Schuré verder op deze theorie in. Zijn bron is Fabre d’Olivets vertaling van Pythagoras Gulden verzen uit 1813. Pythagoras, vertelt Schuré, beschouwde het heelal als een levend wezen, geanimeerd door een ziel en doortrokken van een grote intelligentie. In het centrum van dit heelal plaatste Pythagoras een vuur, waarvan de zon slechts een reflectie was. In esoterische zin zou dit universele vuur gelijk zijn aan de creatieve geest die de goddelijke bruidegom zou zijn van de wereldziel, oftewel het astrale licht. Geest en ziel vloeien regelrecht over uit de godheid, door Schuré genoemd: de grote Monade. En dit is waarom het getal drie de essentie uitmaakt van iedere religie: de originele godheid, de universele ziel en de creatieve geest vormen samen een drieëenheid.
Schurés theorieën zijn ook terug te vinden in het veel minder toegankelijke boek The Secret Doctrine (1888) van de stichtster der theosofie, Helena Blavatsky. Een en ander gaat uiteindelijk terug op de oeroude principes van de Sankhya, één van de zes darshana’s of principes van de oude Indiase filosofie. Deze laatste leert dat ‘de essentie’ (god of Brahma) emaneert in twee krachten: prakriti oftewel materie, en shakti oftewel vuur. De essentie zelf trekt zich vervolgens terug.

Correspondentie Neelie Kroes en Rutte over Uber onthuld (Laurens Verhagen de Volkskrant 4 februari 2023, p. 7):
Vrijgegeven sms’jes en mails werpen vers licht op het omstreden lobbywerk dat
Neelie Kroes voor taxibedrijf Uber verrichtte. Toenmalig topman Travis Kalanick ‘kan mijn kleinzoon zijn’, schrijft ze onder meer enthousiast aan Rutte.
Het Europese bureau voor fraudebestrijding Olaf doet op dit moment onderzoek naar het lobbywerk van
Kroes. Als blijkt dat Kroes de regels heeft overtreden, kan Brussel overgaan tot sancties, door haar bijvoorbeeld te korten op het pensioen.

Oud-eurocommissarissen in opspraak om dubieuze banen of 'Oud-eurocommissarissen te snel naar bedrijfsleven' (Wilco Dekker de Volkskrant 29 oktober 2015, p. 28):
Een op de drie oud-eurocommissarissen uit de ploeg-Barroso heeft een jaar na hun terugtreden bijbanen in het bedrijfsleven of daaraan verbonden organisaties. Van die bijna honderd nevenfuncties had de nieuwe Commissie er zeker acht moeten verbieden, omdat het risico van belangenverstrengeling te groot is. Dat geldt ook voor het betaalde adviseurschap van Neelie Kroes bij de Amerikaanse zakenbank Bank of America Merrill Lynch.
CEO liet eerder dit jaar al weten dat het desondanks niet kan dat een oud-eurocommissaris nog geen half jaar na haar vertrek uit Brussel tegen betaling adviseur wordt van een Amerikaanse zakenbank. Ook zeven andere bijbanen kunnen ondanks de toestemming niet door de beugel, vindt de lobbyclub tegen de lobby van het bedrijfsleven. CEO vindt deze acht functies van onder andere de oud-commissarissen Viviane Reding en Karel de Gucht ontoelaatbaar omdat het risico op belangenverstrengeling te groot is. De organisatie wil een verbod van drie jaar op alle functies waarbij belangenverstrengeling dreigt. Ook zouden oud-eurocommissarissen drie jaar lang helemaal niet mogen lobbyen.

Lobbyverbod voor ex-bewindslieden blijkt ‘tussen wal en schip beland’ (Wilco Dekker, Ariejan Korteweg en Erik Verwiel De Volkskrant 6 oktober 2021 p. 6):
Het
lobbyverbod, dat moet voorkomen dat bewindspersonen na hun vertrek als lobbyist aantreden op het terrein waar ze als lid van de regering verantwoordelijk voor waren, is per abuis ingetrokken. Dit blijkt uit correspondentie tussen ambtenaren die door de Volkskrant is verkregen middels een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

Banken geven miljoenen uit aan lobbyen of Banken geven miljoenen uit aan Haagse en Brusselse lobby (Jonathan Witteman Volkskrant 23 november 2016 p. 6):
Ook negen jaar na het uitbreken van de kredietcrisis is het nog altijd schimmig hoe de grote Nederlandse banken achter de schermen de politiek beïnvloeden. Er is een 'enorme scheefgroei' ontstaan tussen wat bankiers en burgers in de melk te brokkelen hebben in Den Haag en Brussel, mede dankzij het lobbybudget van ettelijke miljoenen euro's waarmee de grootbanken de totstandkoming van financiële wetten proberen te plooien.

Struikelend van crisis naar crisis tuigt Nederland een nieuw soort verzorgingsstaat op (Koen Haegens de Volkskrant 14 oktober 2021 p. 15):
Er is heel wat afgekletst over hoe de pandemie onze maatschappij verandert. De files zijn inmiddels terug van weggeweest. Net als vliegvakanties. Maar hier hebben we wel degelijk een hardnekkige coronaconsequentie te pakken. Wat in 2008 begon met de banken, is ruim een decennium later uitgebreid naar de rest van de economie:
de overheid als ultieme verzekeraar van alles.
Struikelend van
crisis naar crisis, tuigt Nederland daarmee een nieuw soort verzorgingsstaat op. Niet alleen voor burgers, maar ook voor bedrijven.

Het sterrenteam van lobbykantoor Hague: twee generaals, een topdiplomaat en een oud-premier. (Ariejan Korteweg de Volkskrant 14 oktober 2021 p. 9):
Dat roept twee vragen op: wat wil Hague? En waarom zou je er – doorgaans na je pensioen – gaan werken?
Dat laatste vraag ik aan Kronenburg, die ik als correspondent in Frankrijk leerde kennen als een zeer bekwame, gastvrije en actieve ambassadeur.
Lobbyist wordt hij niet, verzekert Kronenburg. Hij moet de samenwerking tussen Franse en Nederlandse bedrijven bevorderen, ‘een slag verder dan een ambassade dat zou doen.’ Daarvoor moet je in een land de weg weten, de culturele verschillen kennen, zegt hij. Een sterrenteam vindt hij het niet. ‘Het is een beetje een vriendenclub, we kennen elkaar al lang.
Dat hij vanwege deze overstap zijn column in het Financieele Dagblad moest opgeven, begrijpt Kronenburg niet. ‘Ze vinden die combinatie moeilijk. Ik schreef daar over
geopolitiek. Wat mij betreft gaat dat prima samen met werken voor Hague.’

Lobbyen is big business (Volkskrant 24 oktober 2019 p. 27):
De vijf grootste olieconcerns (Shell, Exxon, Chevron, BP, Total) gaven sinds 2010 123,3 miljoen euro uit aan het lobbyen bij de Europese Unie. Hun dertien belangenorganisaties spendeerden nog eens 128 miljoen.
Bij elkaar is dat 251 miljoen euro, oftewel een kwart miljard, en per jaar gemiddeld rond 30 miljoen euro. Dat lijkt al best veel, maar 'het is nog maar het topje van de ijsberg', zegt Pascoe Sabido van Corporate Europe Observatory (CEO), een van de organisaties die het onderzoek lieten doen. Want al die kleinere olie- en gasbedrijven zijn ook nog actief met hun lobbynetwerkjes. 'Bovendien komen de gegevens uit het officiële register van meldingen van de bedrijven zelf. Die meldingen zijn vrijwillig en worden door niemand gecontroleerd. Wij denken dat lang niet alles wordt gemeld.'
Met al dat geld had de olie- en gaslobby een leger van rond tweehonderd lobbyisten aan het werk, die de Europese Commissie, de parlementariërs en de hoge ambtenaren aardig bezighielden: gemiddeld genomen hadden ze elke week een gesprek met een hoogwaardigheidsbekleder.
De opdrachtgevers voor het onderzoek, waaronder ook Greenpeace en Friends of the Earth (Milieudefensie), wijzen erop dat alleen al de vijf groten goed zijn voor 7,4 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. En hun lobby richt zich vooral op het 'uitstellen, afzwakken en saboteren van maatregelen voor het klimaat'.
De olie- en gaslobby lijkt formidabel, maar de grootste is zij niet.
In 2014 becijferde CEO dat de financiële bedrijven twaalfhonderd lobbyisten aan het werk hadden, en per jaar 120 miljoen euro uitgaven. De geduchte lobby van de farmaceutische industrie gaf in 2015 40 miljoen uit. De drie grootste autofabrikanten (Volkswagen, Daimler-Benz en BMW) en hun organisaties waren goed voor 12 miljoen euro op jaarbasis (publicatie uit 2015), en zij hadden bij elkaar rond honderdtien lobbyisten in het veld.
De organisaties van olie- en gaslobbyisten hadden het in elk geval druk met lobbyen. ATC en Cefic, twee van de dertien organisaties in het rapport, beantwoordden mail noch telefoon.

In Den Haag Burgerslobby (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 18 oktober 2018 p. 11):
Burgers hebben na de verkiezingen altijd weer het nakijken ten opzichte van het bedrijfsleven. Beloftes worden niet ingelost. Het is een patroon, blijkt uit onderzoek. Wie lobbyt er eigenlijk voor de burgers?
‘Wie lobbyt er tijdens de kabinetsformatie eigenlijk voor de burger?’ Met die zin eindigt Wimar Bolhuis zijn boek voor het bredere publiek over verkiezingsbeloftes van politieke partijen en wat daarvan terechtkomt in regeerakkoorden. Dat boek, Van woord tot akkoord, is gebaseerd op zijn proefschrift waarop hij vorige week donderdag in Leiden promoveerde. Na zijn conclusies gelezen te hebben, denk je: inderdaad, wie is de Paul Polman van de burgers?

Hoe Zweden de ‘beste plek ter wereld’ werd De kunst om een land te verkopen (Charlotte Bӧstrom & Lisa Peters De Groene Amsterdammer 23 augustus 2018 p. 16-19):
Geen enkel land is zo hip, rechtvaardig en gendergelijk als Zweden. Tenminste, dat denkt de rest van de wereld. De werkelijkheid is anders. Zweden is goed in nation branding, een wereldwijd groeiende miljardenindustrie.
‘De overheid wil voorlopig nog wel doorgaan met het promoten van Zweden’, zegt Selin. ‘De strategie van de huidige regering is zelfs verruimd met het zogenoemde Team Zweden. Het koningspaar reist de wereld rond met de premier en bedrijfsleiders om de export te bevorderen.’ Politici willen nu eenmaal laten zien dat ze er alles aan doen om handel en buitenlandse investeringen te stimuleren. ‘En nu betekent dat: een brand consultant inhuren’, zegt Pamment.

Tom-Jan Meeus NRC 20 april 2018):
Een gewichtig man is Frank de Grave (62) nooit geworden. De VVD-routinier, nu senator en fondsenwerver van de partij, verkeert al sinds zijn 27ste, toen hij Tweede Kamerlid werd, in de hallen van de macht.
Maar het boek dat hij laatst uitbracht met Volkskrant-journalist Jan Tromp, Grote jongen zijn, is zeker geen voorname verhandeling met het eigen ego als loodzwaar uitgangspunt.
Het staat vol prettige weetjes en wetjes over Hollands besturen, in speelse schetsen.

Orgaandonatie (Enzo van Steenbergen & Emilie van Outeren NRC 25 maart 2018):
Tegen alle verwachtingen in is de gevoelige donorwet aangenomen. Het ja-kamp bleef tot het laatst bellen om politici te overtuigen en schakelde deskundigen en patiënten in. ‘Ik vraag u met uw hart te denken.’
In de Eerste Kamerfractie van de VVD wordt verrast gereageerd – weinigen hadden verwacht dat de donorwet de senaat überhaupt zou bereiken. Een interne inventarisatie leert dat de overgrote meerderheid van de VVD-fractie tegen is. Frank de Grave, sinds kort voorzitter af bij de Federatie voor Medisch Specialisten, wordt aangewezen als woordvoerder op het medisch-ethische dossier.

Lobby (Sheila Sitalsing Vokskrant 21 januari 2013):
Toen de huidige senatoren aantraden, in de zomer van 2011, telde Het Financieele Dagblad het aantal 24-karaatslobbyisten. Uitkomst: Marleen Barth is fractievoorzitter van de PvdA in de senaat en bestuursvoorzitter van GGZ Nederland, belangenorganisatie voor de geestelijke gezondheidszorg. Roger van Boxtel is D66-fractieleider en baas bij Menzis, zorgverzekeraar. Loek Hermans leidt de VVD-fractie en zit de Europese lobbyclub voor het midden- en kleinbedrijf voor. Frank de Grave is VVD-senator en voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten. Barth en Van Boxtel zitten samen met Brinkman in het bestuur van VNO-NCW, een van 's lands effectievere lobbyclubs.
De Eerste Kamer dreigt '
één groot lobbycircuit' te worden, waarschuwde oud-burgemeester Ernst Bakker twee jaar geleden al. 'Ik zou bijna zeggen: lobbycircus.' Het is dat Bernard Wientjes niet te spreken is over 'het niveau van Nederlandse politici', anders was hij allang aangeschoven in de senaat.

Dotan (Bert Wagendorp Volkskrant 17 april 2018 p. 2):
In Flat Earth News beschreef de Engelse journalist Nick Davies een paar jaar geleden hoe de Amerikaanse geheime dienst CIA in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw over een persafdeling beschikte met meer middelen en mensen dan de drie grootste persbureaus ter wereld, AP, UPI en Reuters, samen. Het 'planten' van verhalen moest de superioriteit van het vrije Westen en het communistische gevaar benadrukken. Die praktijken bleven ook in de decennia daarna doorgaan. Grote commerciële partijen, bijvoorbeeld sigarettenfabrikanten, deden hetzelfde met hún waarheden.

Wie zoekt nog naar de waarheid? (Bert Wagendorp interviewt Nick Davies Volkskrant 6 februari 2010).
Media worden gemanipuleerd door PR-bureaus en geheime diensten, en aan zoiets nobels als waarheidsvinding komen ze nauwelijks meer toe.
Maar als je kijkt naar het macro-plaatje wordt het moeilijker om optimistisch te blijven. ‘Waar is het businessmodel dat het huidige zal vervangen? We moeten niet pretenderen dat alles oké is, als dat niet zo is. Ik heb geen oplossing. Niemand. Waar vinden we onze toekomst, dat is de vraag. ’Denkt u dat een nieuwe Watergate-scoop nog mogelijk is? ‘De kans is veel kleiner, maar het kan nog steeds. We hebben slechte nieuwsorganisaties die journalisten hebben die erg goed zijn. Maar als we onze energie goed zouden gebruiken, zouden we nog altijd prachtige problemen kunnen veroorzaken voor de macht.

Kamerleden niet bewust van invloed lobbyisten (Eline Huisman, Ariejan Korteweg 23 januari 2017 p. 18):
Nooit werd op het Binnenhof zo vaak over lobby gesproken als in het afgelopen jaar. Aangewakkerd door incidenten: van banken die meeschreven aan financiële wetgeving tot oud-minister Ben Bot die zijn hand overspeelde bij minister Ploumen. Lobby kreeg politiek momentum. Maar tot een structureel debat over hoe daarmee om te gaan, wilde het maar niet komen.
De invloed van lobbyisten in Den Haag is groot en direct, zo ondervonden we tijdens onze zoektocht door Lobbyland, waarvan we in de Volkskrant verslag uitbrachten.
Nederland functioneert als een polderdemocratie, die stoelt op geduldig overleg binnen vertrouwde kaders met personen die elkaar kennen. Een geoliede lobbymachine hoort daarbij. Via de zogenoemde draaideur keren veel oud-politici na hun carrière terug op het Binnenhof in de gedaante van lobbyist.
Andersom zijn er lobbyisten die straks op de lijsten voor de Tweede Kamerverkiezingen staan. Door de rolwisselingen ligt belangenverstrengeling op de loer. Het is een van de grootste risico's van het Nederlandse lobbyland.
Door rekenschap af te leggen van een bewuste omgang met lobbyisten van allerlei pluimage, kan de politiek helpen het vertrouwen in de Haagse besluitvorming te vergroten.

De polderkeizer Afscheid van een machtige lobbyist of Opperlobbyist en 'polderkeizer' opererend vanuit de schaduw (Ariejan Korteweg interviewt Niek Jan van Kesteren Volkskrant 29 juni 2016 p. 9-10):
Hij wordt gezien als de opperlobbyist van Nederland. Niek Jan van Kesteren, algemeen-directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Na 25 jaar in het centrum van de macht vertrekt hij. 'Bij onderhandelen gaat het om de kunst van het niksdoen.'
Waarom vliegt u zelf nooit uit de bocht?
'Omdat ik niet publicitair opereer. Mijn karakter verdraagt het dat ik niet in het nieuws ben. De meeste mensen willen in de etalage zitten. Ik geef er niks om, het kost me geen moeite. Hoe onzichtbaarder hoe beter. Zorg ervoor dat altijd anderen met de eer gaan strijken. Daarbij moet je bereid zijn veel te vergeven en jezelf niet belangrijk vinden. Ik was laatst in Berlijn en las het op een reclamezuil: Kein Ego, keine Probleme. Blaas je jezelf niet op, dan heb je hier een heel relaxed leven.'
In een toespraak die u hield voor de tabaksindustrie betitelde u de houding van de overheid als cynisch, hypocriet, schaamteloos. Veel enthousiasme voor een verslavend product. Is uw taakopvatting zo ruim?
'Roken is slecht, je moet het niet doen. Maar als de productie legaal is, staan de fabrikanten moreel net zo in hun recht als iemand die rooibosthee produceert. Ik heb een hekel aan hypocrisie. De houding van de overheid ten opzichte van tabak is laatdunkend. Er wordt 4 miljard belasting op geïnd, en met de bedrijven wil men niet praten.'
De Eerste Kamer heeft niet al te veel om handen de laatste tijd. Hoe bevalt het om senator te zijn?
'Dit kwam op mijn pad. Elco Brinkman belde en ik dacht: bij VNO-NCW loopt het af, ik zit in de levensfase dat het kan. Het is een interessante omgeving met boeiende mensen. Discussies hebben een hoog niveau. De praktische relevantie is doorgaans betrekkelijk. 90 procent is niet zo spannend. De andere 10 procent kan bepalend zijn.'

Vooral bedrijfsleven profiteert van lobbykracht oud politici (Eline Huisman, Ariejan Korteweg, Sybren KooistraVolkskrant 6 februari 2016 p. 2):
Met name VVD'ers en CDA'ers maken na hun leven op het Binnenhof de stap naar bedrijven. Van alle oud-politici in de top van de sector komt tweederde vanuit deze partijen.
Kennis en netwerk
Voormalig Kamerleden en bewindspersonen zijn gewild om hun kennis van de Haagse procedures en hun grote netwerk. Public-affairskantoren maken daarvan graag gebruik en huren hen in als adviseur. Maar juist ook in bestuursfuncties zijn veel oud-politici terug te vinden die uit hoofde van hun functie aan belangenbehartiging doen.Vooral oud-bewindslieden zijn geliefd: van de oud-politici in topfuncties in de genoemde sectoren, is de helft minister of staatssecretaris geweest.
Zelf ervaren oud-politici die rolverwisseling niet als problematisch. 'De meerwaarde is dat oud-politici de beleidstaal van de overheid kunnen vertalen in consequenties voor bedrijven. En andersom kunnen ze de vaak technische taal van bedrijven vertalen naar de beleidstaal van de overheid', zegt oud-Kamerlid van de VVD René Leegte, die na zijn Kamerlidmaatschap terugkeerde naar zijn eigen public-affairs-bureau. 'Ze weten hoe de procedures werken. Met die kennis kunnen ze organisaties helpen op tijd hun informatie bij de politiek te brengen om wetten en regels beter te maken.'

Carrousel Den Haag of Baantjescarrousel Den Haag (Eline Huisman en Ariejan Korteweg Volkskrant 6 februari 2016 katern Vonk p. 8-11):
Wie toegang wil hebben tot de beslissers in Den Haag, moet weten waar de sleutel ligt. En wie weet dat nou beter dan een gewezen politicus? Daarom draaien zoveel ex-Kamerleden en -ministers hun rondje mee.
Hoe zit het met belangenverstrengeling? Bart de Liefde kwam vijf jaar lang het Kamergebouw binnen als VVD-parlementariër. Straks doet hij hetzelfde, maar dan namens taxibedrijf Uber. Zijn belofte zich beschikbaar te houden voor toelichting op die overstap verdampte binnen een dag. Een ideale draaideurpoliticus komt binnen als fractiemedewerker, leert zo de olifantspaadjes kennen, wordt Kamerlid en gaat dan cashen in de lobbysector. Dat is wat Bart de Liefde doet, maar ook zij het noodgedwongen partijgenoot René Leegte. Ze staan daarin niet alleen. Feenstra is tegenwoordig lobbyist voor de Rotterdamse havens. Oud-politici als Bert Bakker, Frits Huffnagel en Robin Linschoten vervullen lobbyfuncties, net als Ben Bot (bij Meines Holla) en Jack de Vries (bij Hill & Knowlton).
Omgekeerd
Ook het grensverkeer in omgekeerde richting is frequent, vooral in de VVD-fractie. Kamerlid Jeroen van Wijngaarden is afkomstig uit de lobbybranche (PwC), net als Han ten Broeke (Weber Shadwick), Mark Harbers (Dröge & Van Drimmelen), Ingrid de Caluwé (Burson Marsteller) en Anne Mulder (Pauw Sanders Zeilstra). Partijgenoten Arno Rutte, Ton Elias en Bas van 't Wout hebben een verleden in strategische communicatie, een van de vele schuilnamen waarvan de lobbysector zich kan bedienen.
In het lobbyvak wordt een onderscheid gemaakt tussen professionals voltijds lobbyisten en practitioners, die uit hoofde van hun functie aan belangenbehartiging doen. Wie in het lobbyistenregister van de beroepsvereniging voor Public Affairs zoekt (BVPA), komt de meeste ex-politici niet tegen. Die vindt geen Jan Peter Balkenende (Ernst & Young) of Jan Kees de Jager (KPN), Wouter Bos (eerst KPMG, nu VUmc), Maxime Verhagen (Bouwend Nederland), Camiel Eurlings (eerst KLM, nu Internationaal Olympisch Comité), Gerard Schouw (Nefarma) en Gerdi Verbeet (o.a. commissaris bij Siemens).

Kwart oud-politici stapt in de lobby (Ariejan Korteweg Volkskrant 30 januari 2016 p. 3):
Bart de Liefde, Kamerlid, gaat aan de slag bij Uber. Eerder liep de topbaan van oud-minister Eurlings bij de KLM in het oog. Dat zijn geen uitzonderingen, wijst Volkskrant-onderzoek uit.
In de topfuncties bij branche- en belangenverenigingen zien we telkens het patroon dat oud-politici in een andere gedaante terugkeren op het Binnenhof. Zij staan meestal niet te boek als lobbyist, maar doen het werk als onderdeel van hun functie. CDA-minister Maxime Verhagen, als voorzitter van Bouwend Nederland; Job Cohen, voormalig fractievoorzitter van de PvdA, als voorzitter van de brancheorganisatie voor sociale werkvoorzieningen Cedris; André Rouvoet (ChristenUnie) die voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland werd; Ank Bijleveld Schoten (CDA) die de provincies vertegenwoordigt als voorzitter van het Interprovinciaal Overleg; Joop Atsma, voormalig CDA-staatssecretaris, die voorzitter werd van de vereniging van tankopslagbedrijven.
Afkoelperiode
Oud-politici nemen interessante voorkennis en netwerken mee, weten hoe het politieke bedrijf werkt. Hetzelfde geldt voor beleidsmedewerkers van Eerste- en Tweede Kamerleden: van hen vindt 20 procent een baan in de lobby. Anders dan ex-politici duiken zij vaak op in officiële lobbyfuncties.
'De draaideur tussen politiek en belangenbehartiging draait hier soepel', zegt Lotte Rooijendijk van corruptiewaakhond Transparency International. 'Er zijn geen regels voor politici die een nieuwe functie gaan bekleden waarbij ze specifieke belangen behartigen.' Transparency pleit in Nederland voor een afkoelperiode, zoals die wel geldt in Brussel. Eurocommissarissen mogen na hun functie een jaar niet werken bij bedrijven waarmee ze in hun politieke rol te maken hadden.

De kunst van een goede lobby of In politiek Den Haag schrijven lobbyisten constant mee (Eline Huisman, Ariejan Korteweg, Volkskrant 12 december 2015 katern Vonk p. 2-4):
Dat lobbyisten meeschrijven aan Kamervragen, moties, amendementen, spreekteksten of toelichtingen bij wetsvoorstellen is zeer gebruikelijk. Ook tijdens Kamerdebatten sturen ze bij of suggereren vragen, met sms- of Whatsapp-berichten. In de zoektocht naar invloed van lobbyisten stuitte de Volkskrant op een reeks voorbeelden van die praktijk.
Voor excessen moet je eerder in Brussel zijn. Fêteren, uitruilen, omkopen misschien zelfs – het gebeurt er makkelijker onder de radar. Als je hier over de schreef gaat, blijft dat nooit lang verborgen.
Is Den Haag echt zo fatsoenlijk? We vragen het aan Anne Scheltema Beduin, die voor de Nederlandse afdeling van corruptiewaakhond Transparency International de Nederlandse lobbycultuur onderzocht. Haar antwoord: we weten het niet.\\ Ondoorzichtig, oordeelde Transparency over het Nederlandse lobbylandschap. We hebben nauwelijks inzicht in wie wordt belobbyd door wie, hoe dat gebeurt en met welk doel. Er is zelfs geen definitie van lobbyen, en de discussie over regulering al snel wordt afgedaan met clichés en algemeenheden. Maatregelen om te zorgen dat lobbyen fatsoenlijk gebeurt zijn er amper; we doen het hier slechter dan het Europees Parlement en de Commissie.

De mensen achter de tabakslobby
Edith Schippers: minister van de Tabakswerkgevers
Haar pro-rokenmaatregelen zijn het gevolg van haar plezierige contacten met (het netwerk van) de tabaksindustrie, onthult het programma Zembla op 21 oktober 2011. De uitzending De minister van tabak doet veel stof opwaaien en haalt zelfs de internationale pers. De antirookmaatregelen zijn 'doorgeschoten', zegt ze voor de camera. In de uitzending wordt duidelijk dat ze goede contacten met de tabaksindustrie & haar steunpilaren had toen ze nog in de Tweede Kamer zat. Een tabakslobbyist betitelt haar als 'een echte vrijheidsstrijdster'. Als lid van de Tweede Kamer beloofde ze al dat ze het tabaksontmoedigingsbeleid meteen zou ontmantelen, als zij aan het roer zou komen. Haar voorgangster Els Borst noemde haar eens 'een echte werkgeversminister'.
Elco Brinkman: dom of gewetenloos?
Commissaris bij Philip Morris
Met enige regelmaat is Brinkman tot 'machtigste man van Nederland' of 'invloedrijkste bestuurder' uitgeroepen. Dat moet de reden zijn geweest dat de tabaksmultinational Philip Morris Holland hem graag als commissaris wilde. En Brinkman gaf zijn ja-woord. Jarenlang liep de oud-minister Den Haag plat om ervoor te zorgen dat Philip Morris goed draaide, dus dat zoveel mogelijk mensen in Nederland gaan of blijven roken. En dat deed het geboren lobby-talent verdraaid goed.
Hans Hillen: de senator die zijn ‘tabaks-bv’ verzweeg
Het CDA - verraad
Het is onthutsend dat Hillen zijn eigen CDA verraadt. Achter de rug van zijn collega's om heult hij met de 'vijand' en ondermijnt het rookontmoedigingsbeleid van zijn eigen partij. Collega Ab Klink, destijds minister van Volksgezondheid, zet zich in voor een rookvrije horeca en probeert de druk van de kleine cafés te weerstaan, niet wetend dat zijn politieke makker Hans Hillen met de sigarettenfabrikant zit te 'sparren' over...ja, waarover precies? Dat mogen wij niet weten. De tabaksfabrikant krijgt hoe dan ook uit de eerste hand informatie over de stand in het politieke land. In de volksmond noemen ze dat een 'vuile streek'. De senator heeft met recht een dubbele pet: als CDA – er staat hij voor een tabaksontmoedigingsbeleid; als adviseur bij BAT ondermijnt hij dit beleid.

Nick Davies boek Gebakken lucht
Een topjournalist ont-maskert de leugens, verdraaiingen en propaganda in de wereldwijde media.
‘De journalistiek sterft uit door de commercie. De belangrijkste taak van journalisten is te proberen mensen de waarheid te vertellen. Maar keer op keer maken we verhalen die verdraaid zijn en onwaarheden bevatten, of die propaganda zijn. O, zeggen mensen dan, dat moeten jullie zeker schrijven van jullie rijke bazen. Maar dat was vroeger. Het echte probleem is de nieuwe generatie krantenbazen die niet uit is op propaganda, maar op winst. Deze eigenaren hebben verschrikkelijke schade toegebracht aan de redacties.
Ze hebben hun kosten verlaagd door te bezuinigen, en hun inkomsten verhoogd door steeds meer pagina’s en bijlagen te eisen. Journalisten hebben dus geen tijd meer om hun werk te doen. Ze praten niet meer in het café met politieagenten en leraren. En vooral: ze hebben geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak.’
Gebakken lucht is een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check ‘gevuld’ worden, en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleek de millennium bug een zeepbel, massavernietigingswapens onvindbaar, heroïne lang niet zo schadelijk als u denkt en de zogenaamde leider van Al-Qaida in Irak, Abu Musab al-Zarqawi, een querulant en non-valeur.

Het boek Gebakken lucht is een vijfhonderd pagina's tellende aanklacht tegen de heersende wantoestanden in de internationale journalistiek. Kort samengevat: er is geen geld, geen mankracht, geen tijd. Gevolg: het niveau van de meeste krantenartikelen is simpelweg ondermaats. Sterker nog, een deel van wat we lezen is gewoon onwaar. Onzinverhalen zijn het, kritiekloos neergepend door journalisten die werken onder immense tijdsdruk. Zo deed een groep wetenschappers op vraag van Davies onderzoek naar de herkomst van alle artikelen in zogenoemde 'kwaliteitskranten'. De conclusie was schokkend: ruim zeventig procent van die stukken was volledig of gedeeltelijk gerecycled uit persberichten, verklaringen of berichten in andere media.
Davies bespreekt immers niet alleen de gevolgen van de teruglopende kwaliteit van de journalistiek, maar probeert ook zijn vinger op de oorzaken te leggen. Belangrijkste oorzaak volgens Davies is de voortwoekerende commercialisering binnen het krantenvak.
'Een voorbeeld: vroeger waren veel lokale kranten in Groot-Brittannië simpelweg familiebedrijfjes. Nu zijn bijna alle grote kranten er in handen van drie of vier concerns die niets anders willen dan winst, winst en nog een winst. De journalist is in veel gevallen van goede wil. Mensen die journalist worden, doen dat over het algemeen om de wereld te verbeteren of toch in ieder geval om mooie stukken te schrijven. Nee, het probleem ligt bij de bedrijven die journalisten simpelweg niet in staat stellen om hun vak goed uit te oefenen. Bij alle kranten leveren goede mensen slecht werk af. In al die organisaties gaat dus iets fout.'

De vraag die Nick Davies stelt, is: Waardoor is het onthullen van de waarheid gedegenereerd tot de massaproductie van onnozelheid?
Is het misschien zo dat adverteerders of kranteneigenaars tegenwoordig het nieuws dicteren, zoals wel wordt beweerd. Ja, op zich is dat wel zo, zegt Davies, maar het probleem ligt volgens hem vooral bij de redacties zelf: Het interne mechaniek van de bedrijfstak is ernstig beschadigd.
En terwijl de redacties van kranten kleiner en kleiner worden, rijst het aantal voorlichters de pan uit; in Groot-Brittannië zijn er inmiddels zelfs meer PR-mensen dan journalisten, meldt Davies. Oftewel: een heel leger aan mensen die met alle plezier hun partijdige kijk op zaken voeren aan de overwerkte, weinig kritische journalisten van nu.

De commerciële omroepen en de terreur van de kijkcijfers hebben het gehalte aan Infotainment op TV verhoogd. De inhoud gaat het verliezen van de vorm. Voor actualiteitenrubrieken, zoals NOVA wordt het lastiger om de aandacht van de kijker vast te houden. De echte onderzoeksjournalistiek krijgt minder aandacht.

Nieuwe Media Ombudsman ageert tegen scoringsdrift
AMSTERDAM (ANP) – Een nieuwe ombudsman voor de media gaat strijden tegen scoringsdrift en oppervlakkigheid in de dagelijkse berichtgeving.
De onlangs opgerichte Stichting Media Ombudsman Nederland gaat zich inzetten voor het behouden van een onafhankelijke en hoogwaardige nieuwsvoorziening in het Nederlands taalgebied. De opkomst van digitale media zetten de traditionele media als kranten en tijdschriften onder druk, stelt de stichting. „Dat wekt de vrees dat sensatie het gaat winnen van kwaliteit en informatie”, zei voorzitter Jan van Groesen woensdag bij de presentatie in Amsterdam. Media houden zich volgens hem minder bezig met journalistieke verdieping en achtergrond. „Snelheid wint het van zorgvuldigheid.”
Zowel de Raad voor de Journalistiek als de journalistenvakbond NVJ hebben zich gereserveerd opgesteld tegenover het initiatief.

ASML-topman Peter Wennink (Buitenhof 10 april 2017):
Deze week vroeg Brainport Eindhoven 10 miljard aan het nieuwe kabinet om alle ambities waar te maken. De regio is het gebied met hoogwaardige maakindustrie waarvan ASML, de chipmachinebouwer uit Veldhoven, het visitekaartje is.

Top bedrijfsleven VS steunt Apple tegen EU (zie Volkskrant 17 september 2016 p. 28):
Een groep van 185 bestuursvoorzitters van de grootste bedrijven van de Verenigde Staten schaart zich achter Apple in de strijd die het technologieconcern voert over de miljardenheffing die de Europese Unie eist.
Eind augustus werd bekend dat de Europese Commissie eist dat Ierland 13 miljard euro terugvordert van Apple vanwege illegale belastingvoordelen die het bedrijf daar zou hebben genoten. Volgens een brief die door de groep is gestuurd aan de Duitse bondskanselier Angela Merkel zorgt de EU daarmee echter voor grote juridische onzekerheid die investeringen kan ondermijnen. Het is een "ernstige zelfveroorzaakte wond" voor de EU, aldus de zakenlieden.
Het gaat om de bestuursvoorzitters van toonaangevende ondernemingen als Caterpillar, Honeywell, Lockheed Martin, Wal-Mart, ExxonMobil en General Electric. Topman Tim Cook van Apple maakt geen deel uit van de groep, maar heeft al gezegd de naheffing "politieke onzin" te vinden. Ook Ierland is verbolgen over de zaak.

Brief of Het Hollandse belastingparadijs kan nóg paradijselijker (Bert Wagendorp Volkskrant 30 augustus 2016 p. 2):
Premier Mark Rutte ontving op 16 mei een schrijven van de Silicon Valley Tax Directors Group, een club die voor 85 bedrijven in Silicon Valley de wereldwijde belastinglobby regelt. Het Financieele Dagblad had de brief boven water gehaald en publiceerde er gisteren over. De SVTDG streeft naar algehele belastingvrijstelling voor Apple, Facebook, Google, Amazon, Microsoft en de andere technologiereuzen. Zo lang dat hoogste ideaal niet is gerealiseerd is het de bedoeling nationale belastingdiensten met een fooi af te schepen. De SVTDG is behoorlijk succesvol.
Ze zouden bij de SVTDG heel graag zien dat er elke week een regeringsleider langskomt voor een gratis belastingadvies. Maar niet alle regeringsleiders voelen Mark Ruttes ongelooflijke drive om het multinationals zo goed mogelijk naar de zin te maken.
Deze week komt de Europese Commissie naar buiten met haar besluit in de kwestie 'Apple in Ierland'.
De Ieren zijn minstens zulke pleasers als Mark Rutte; dankzij een paar zeer gunstige tax rulings betaalde Apple over de in Ierland geparkeerde internationale winsten jarenlang twee procent belasting. Volgens de EC is dat geen belasting betalen maar staatssteun. De schattingen over de naheffing variëren van honderd miljoen tot miljarden euro's.

Neemt CIO de macht over van CEO? (Peter de waard Volkskrant 30 augustus 2016 p. 25):
Terwijl in Haagse kringen nog een achterhoedediscussie wordt gehouden over het Engels in het onderwijs, heeft het bedrijfsleven zich allang bij de realiteit neergelegd.
Bedrijfsprocessen worden nu bepaald door ict. Grote complexe digitaliseringsprojecten, zoals de implementatie van een elektronisch patiëntendossier in de zorg of de onlinedienstverlening bij een woningbouwcorporatie zijn strategisch van zo groot belang dat ze daarmee het bestaansrecht van organisaties raken.
Dat betekent dat de CIO in de toekomst de sleutelfiguur is in organisaties. En net zoals in het verleden CEO's geen idee meer hadden wat hun CFO's nu uitvoerden, dreigt hetzelfde nu te gebeuren met wat zich binnen de ict-afdelingen afspeelt. CEO's zullen daarom steeds vaker worden gerekruteerd uit CIO's. De CIO 4.0 is straks eigenlijk de CEO. En als die ook nog een mondje Nederlands spreekt, is dat mooi meegenomen.

'Silicon Valley' wil afspraken met fiscus (redactie de Volkskrant 29 augustus 2016 p. 26):
Als het Nederlandse kabinet zijn belastingregels niet versoepelt, dreigt het gunstige Nederlandse vestigingsklimaat voor Amerikaanse bedrijven verloren te gaan. Daarvoor hebben Google, Apple en nog zo'n tachtig grote Amerikaanse technologiebedrijven het
kabinet-Rutte in een brief gewaarschuwd.
Nederland zou zich wat de Amerikaanse techbedrijven betreft ook moeten verzetten tegen een nieuwe Britse wet, die ervoor zorgt dat de Britse belastingdienst winst die uit Groot-Brittannië wordt weggesluisd naar buitenlandse dochterondernemingen kan belasten. Die aanslagen kunnen voor een groot deel ook bij Nederlandse bedrijven terechtkomen, wat een negatief effect heeft op het
vestigingsklimaat.
Britse wet
De brief is ondertekend door de
financieel directeuren van de toonaangevende bedrijven uit Silicon Valley, die zich hebben verenigd in de Tax Directors Group (SVTDG). Behalve premier Rutte worden ook minister Dijsselbloem van Financiën, minister Kamp van Economische Zaken, minister Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Wiebes van Financiën aangeschreven.

We moeten op zoek naar wat we nog wél delen of 'We moeten ons engageren met mensen met wie we het níet eens zijn' (Frank van Zijl Volkskrant 17 december 2016 katern Vonk p. 14-15):
Essayist Bas Heijne vertrok naar Parijs om in alle rust te kunnen nadenken en schrijven. Maar de actualiteit roept, aldus de kersverse winnaar van de P.C. Hooft-prijs.
U zegt: door die illusie van de onbeperkte zelfbeschikking is onze beschaving in het geding.
'Ja, want die burger denkt: mijn vrijheid is onbeperkt. Tot hij beseft dat hij voortdurend wordt gemonitord en gemanipuleerd. Snowden is wat dit betreft een omslagpunt: we zijn geen subject dat zijn eigen wereld creëert, maar een object dat wordt bekeken. We zijn broedmachines voor commercie, we zijn niet vrij. Dan worden mensen driftig, omdat ze zich gedwarsboomd en bedrogen voelen.
Doet Asscher dat straks anders? 'Je zult in gesprek moeten met degenen die vanuit miskenning redeneren, zoals Gerard Joling in zijn internetcolumn. Die schrijft dingen als: mijn moeder moet 12 kilometer fietsen voor een kerk, terwijl er om de hoek een moskee staat. Het is nagemeten en het is totaal niet waar, maar je moet wel weten dat dit leeft. Want uit de blindheid van politici komt deels het ressentiment tegen de elite voort.'
Daarmee is het probleem nog niet opgelost
'Ik ben niet optimistisch, maar er is geen reden om bij de pakken neer te zitten. We dienen ons te engageren met mensen met wie we het niet eens zijn. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Aboutaleb in Rotterdam zegt: we zijn een gemeenschap en als je die afwijst, dan vertrek je maar. Ik vind het onterecht dat daar zoveel kritiek op komt. Mij wordt verweten dat ik geen panklaar recept heb: hij analyseert van alles, maar biedt geen oplossing.
Ik probeer slechts te laten zien waar het volgens mij om gaat. Voor de rest zeg ik: er is in de wereld nog nooit iets veranderd zonder een bewustzijnsverandering vooraf.'

Bos contra Heijne (Jos de Greef Volkskrant 14 november 2015 p. 25):
Bos laat in deze column precies horen waarom Bas Heijne gelijk heeft. Duidelijk wordt hier getoond dat politiek een kwestie van optellen en aftrekken, delen en vermenigvuldigen is geworden.
Het politieke ideaal verdwijnt in taal van spindokters en persvoorlichters en is niet meer het ideaal van bevlogen politici.
Iedereen snapt dat je in dit land compromissen moet sluiten, maar daags na de verkiezingen in zee gaan met de tegenstander die je verguisd hebt is nooit geloofwaardig te maken. Het ontbreekt aan waarachtigheid. Zeldzaam is de politicus die doet waar hij in gelooft, die een ideaal heeft waar de kiezer voor kan kiezen, in plaats van wat tegenwoordig de regel is, een ideaal kiest waar hij of zij de meeste kiezers bij kan vinden.
Niet Heijne is de populist, maar Bos, die niet voor zijn ideaal gaat, met alle beperkingen die dat met zich meebrengt, maar voor de weg die de meeste kiezers oplevert om vervolgens te kiezen voor een regering die niemand wil.

Suikerlobby aan winnende hand (Dion Mebius Volkskrant 30 juli 2016 p. 35):
De Europese Unie dreigt de strijd tegen hartziekten, zwaarlijvigheid en suikerziekte te verliezen. De voedingsindustrie lobbyt met miljoenen euro's tegen het inperken van suikergebruik.
In totaal is 12,1 procent van de Nederlandse kinderen te zwaar. 'Voedingsbedrijven zouden daar veel meer verantwoordelijkheid voor moeten nemen.'
Toch is het te makkelijk om de schuld volledig in de schoenen van de voedingsindustrie te schuiven, vindt Seidell. Dat 'Brussel' zo makkelijk beïnvloedbaar blijkt, is namelijk een groot deel van het probleem. 'Politici laten zich er ogenschijnlijk toe verleiden om maar geen regelgeving door te voeren, omdat iemand van de voedingsindustrie ze vertelt dat dit niet goed uitkomt. Dat is ontzettend schadelijk en zegt naar mijn mening meer over de ontvanger, dan over de boodschapper.'

Kandidaten Trump en Sanders stellen 'corrupte' politiek VS aan de kaak (6 augustus 2015):
Trump. In zijn campagne legt de multimiljardair een open zenuw bloot in het Amerikaanse democratische systeem: de ondemocratisch grote invloed van miljardairs en lobbyisten op het politieke proces.
Het vermogen van de gebroeders Koch wordt geschat op 86 miljard dollar.
De broers Charles (80) en David (75) hebben aangekondigd 900 miljoen dollar te investeren in de aankomende presidentsverkiezingen. Onder de nieuwe regels hoeven de Koch's niet bekend te maken waar dat geld vandaan komt en wie er gedoneerd hebben.

In het programma Brandpunt 1 maart 2016 haalt president Obama aan dat de Koch brothers zelfs een miljard dollar investeren.

Robert Kennedy: “Energiegiganten ontwrichten de democratie” (23-06-2015):
Waarom krijgen de oliegiganten dan zoveel subsidie?
“Omdat de democratie in de Verenigde Staten een farce is. We hebben in ons land twee broers, de Koch brothers, met enorme belangen in vastgoed en olie. Zij steken zoveel geld in de Republikeinse campagne dat ze de macht kunnen opkopen. In de congresverkiezingen van eerder deze maand staken ze 300 miljoen dollar. ‘De allerbeste investering is een investering in een politicus,’ is hun instelling.

Lobbypraktijken moeten uit de schaduw (Raoul du Pré Volkskrant 23 december 2015 p. 23):
Daglicht is de beste remedie tegen doorgeslagen lobbypraktijken. Laat de Kamer nu eens doorpakken.
Op en rond het Binnenhof is een groot netwerk actief van lobbyisten die hun stempel op het beleid drukken: ze beïnvloeden de agenda, steken ideeën in, brengen initiatieven op gang of proberen die juist te smoren. Daarin verschilt Den Haag niet van andere regeringscentra.
Waar Nederland wél in verschilt, is de schimmigheid. Veel lobbyisten werken bij voorkeur onder de radar en er zijn weinig landen waar zo weinig regulering is om te voorkomen dat lobby's uit de hand lopen.
Het loopt uit de hand als een lobby te machtig wordt - als beleidsmakers te veel aan de leiband van één partij lopen zonder dat zij daar open over zijn en zonder dat duidelijk is wat er tegenover staat. Als niet meer duidelijk is door wie we precies worden bestuurd, wordt het ook veel moeilijker ons bestuur te controleren.

Kamer wil meer inzicht in onzichtbare lobbypraktijk (Eline Huisman Volkskrant 22 december 2015 p. 6): Een werkgroep met parlementariërs moet zich buigen over plannen om de Tweede Kamer weerbaarder te maken voor lobby-invloed.
Hoogleraar public affairs Arco Timmermans noemt het een belangrijke eerste stap: 'De media zijn nu de enige controle op lobby. Dat is niet genoeg; politici die denken dat er niets hoeft te worden geregeld, zijn niet van deze tijd. Lobbyisten zeggen vaak dat het erom gaat dat een politicus zijn beslissing achteraf kan verantwoorden. Maar juist de voorkant is essentieel: heeft iedereen gelijke toegang?'

Lobby Dijsselbloem We schrijven zelf wetten (Robert Giebels Volkskrant 6 november 2015 p. 4):
Volgens minister Dijsselbloem van Financiën is er geen sprake van dat banken of wie dan ook voor hem 'zijn' wetten schrijven. Wel worden 'steeds vaker belanghebbenden, deskundigen, organisaties of personen geconsulteerd bij concept wetsvoorstellen'.
NRC kwam gisteren met documenten die volgens de krant aantoonden dat de topmannen van de drie banken, inclusief oud-minister van Financiën Gerrit Zalm, nu bestuursvoorzitter van ABN Amro, druk op Dijsselbloem hebben uitgeoefend om de toelichting op een wet zo te schrijven dat de banken niet van ongeoorloofde staatssteun beschuldigd konden worden. De wet voorkwam dat de banken opeens 350 miljoen euro belasting zouden moeten betalen. Maar dat voordeel zou door Brussel als staatssteun kunnen worden betiteld.
Als er goede suggesties komen, worden die overgenomen, schrijft Dijsselbloem vandaag aan de Tweede Kamer. 'Dit draagt bij aan de vormgeving en uitvoerbaarheid van de wetgeving. Goede suggesties, ook tekstvoorstellen kunnen daarbij worden overgenomen maar steeds onder volledige verantwoordelijkheid van ons als bewindspersonen.'

Coco's Dijsselbloem begrijpt het niet of heeft een januskop (Bert Wagendorp Volkskrant 5 november 2015 p. 2):
De Tweede Kamer wil van minister Dijsselbloem van Financiën weten hoe het zit met de samenwerking tussen zijn ministerie en de bank ING bij het maken van wetten. Volgens een verhaal in NRC Handelsblad heeft de bank geholpen een wet op papier te krijgen die ervoor zorgt dat de bankensector jaarlijks een aftrekpostje van 350 miljoen mag opvoeren - en dat wordt meer naarmate er meer coco's worden gesleten.
Tot gisteren was ik een gelukkig man die niet wist wat een coco was. Nu weet ik het wel: het is een contingent convertible. Dus eigenlijk weet ik het nog steeds niet precies. Dat is niet zo vreemd, want toezichthouder AFM waarschuwde ons particulieren vorig jaar al ons niet te bemoeien met coco's. Die zijn zo ingewikkeld, dat alleen de zieke geest van een geniale gek ze begrijpt. De banken nemen dergelijke enge freaks nog altijd graag in dienst. Ook nadat de creaties van de financiële gifmengers een jaar of wat geleden bijna de samenleving ontwrichtten, de banken zelf aan de rand van de afgrond brachten en voor een jarenlange crisis zorgden. Etc.
So far so good: wie er nog steeds op vertrouwt dat de grootbankiers het beste met hem voorhebben, is een ongeneeslijk naïeve optimist en moet dat zelf maar weten of hulp zoeken.
De coco-aftrek was al bekend, maar wat we niet wisten was dat de bankiers zich intensief hadden bemoeid met de wetgeving die dat mogelijk maakte. Ze dreigden er bijvoorbeeld mee dat áls het ministerie er een stokje voor zou steken, de 350 miljoen gemiste aftrek weleens zou kunnen leiden tot een vermindering van de bankkredieten met 126 miljard euro. Bij gewone mensen heet dat chantage, bankiers spreken liever van een rekenvoorbeeld. Jeroen Dijsselbloem en zijn hulpsheriff Wiebes schrokken zich kapot en jasten de Nota van Wijziging zonder stemming door het parlement.

Groei in eurozone, zij het traag of Economie Nederland scoort beter dan gemiddeld EU-land (Marc Peeperkorn Volkskrant 6 november 2015 p. 28):
De bescheiden groei komt door de lage olieprijs, de geldpomp van de ECB, de lage eurokoers en de stijgende binnenlandse vraag omdat er meer mensen werken die meer te besteden hebben. Europees Commissaris Dombrovskis (Euro) maant lidstaten deze 'rugwind' te gebruiken om verder te gaan met hervormen en investeringen aan te jagen, en de begrotingsdiscipline niet te laten verslappen. Hij wijst op de financiële risico's komende jaren door de afvlakkende groei in China, grote geopolitieke spanningen (Syrië) en de vluchtelingencrisis.

In het programma TTIP: Recht van de sterkste (Tegenlicht 4 oktober 2015) komt duidelijk naar voren, dat overheden zich door de macht van het grootkapitaal buiten spel laten zetten.
Nederlandse lokale overheden hebben geen benul van TTIP (23 april 2015).
Duitse, Franse en Belgische gemeenten en provincies gaan de barricades op om inspraak te krijgen bij de onderhandelingen van het handelsverdrag TTIP. In Nederland doen hun equivalenten voorlopig niets, zo blijkt uit een inventarisatie van Binnenlands Bestuur.
Gelijkgeschakelde regels
Voor- en tegenstanders kwamen de afgelopen weken in diverse toonaangevende media uitgebreid aan het woord om hun visie te geven over de mogelijke gevolgen van TTIP. Zo zijn er flinke zorgen bij milieuorganisaties over gelijkgeschakelde regels met Amerika, dat het over het algemeen minder nauw neemt met milieunormen en voedselveiligheid dan Europa. Het Nederlandse bedrijfsleven wijst op hun beurt op de mogelijkheid om, bij een akkoord, diensten aan te bieden bij de Amerikaanse overheid en de daarbij behorende toenemende banen. Dat er grote gevolgen komen bij een akkoord lijkt onontkoombaar. En dat lijkt met name te gelden voor overheden.

Vierde macht
Ook de huidige crisis laat zien hoe geldschepping door private banken uit de hand kan lopen. De hoeveelheid geld die in omloop is in Nederland, is de afgelopen 25 jaar ruim vijf keer zo groot geworden, terwijl het nationaal inkomen 'maar' drie keer zo groot werd. Het teveel aan geld heeft geleid tot prijsstijgingen. Maar die zijn nauwelijks zichtbaar, omdat het geld vooral is gaan zitten in de schijnbare waardestijging van huizen, terwijl de huizenprijzen merkwaardig genoeg niet in de inflatie-index worden meegenomen. Het gevolg kennen we: banken kwamen in de problemen, overheden moesten te hulp schieten, huishoudens kampen met een hoge schuldenlast en de economie zit in een langdurige recessie.

Wie heeft de macht in Nederland?
De vierde macht De positie en macht van ministers of staats - secretarissen kan niet los worden gezien van hun ambtenaren. Staatsrechtelijk gezien zijn de verhoudingen glashelder: het primaat van de politiek betekent dat de minister de baas is en ambtenaren hebben de besluiten van hun politieke bazen loyaal uit te voeren. De vraag is of het in de praktijk ooit zo is gegaan. Zelfs de Russische tsaar zei ooit: ‘Ik ben het niet, die Rusland regeert; dit geschiedt door tienduizenden klerken’. Wetenschappers en mensen uit de praktijk zijn het er veelal over eens dat ambtenaren aanzienlijke invloed uitoefenen op Haagse besluitvormingsprocessen, maar niet over de vraag of deze ‘vierde macht’ zich structureel tot hindermacht manifesteert.

Op geheime website geeft autolobby cadeautjes weg (Geerlof de Mooij de Volkskrant 1 oktober 2015 p. 5):
Een geheime website voor europarlementariërs met fikse kortingen op dure auto's, uitgebreide etentjes op kosten van de fabrikant, lucratieve nevenfuncties met ruimhartige onkostenvergoedingen - de Europese autolobby investeert flink in politiek wrijf- en smeerwerk. De Duitse fabrikanten spannen de kroon met bijna elf miljoen euro per jaar, meer dan de helft van het Europese totaal van 18 miljoen euro. Het grootste budget hebben de 43 lobbyisten van Volkswagen. Etc.
De
autolobby profiteert volgens Eickhout van het naar elkaar wijzen door de lidstaten en Brussel. De lidstaten die opkomen voor hun industrie, weigeren hard op te treden. Brussel weigert op zijn beurt de lidstaten te dwingen tot strengere wetgeving. 'En dus bepalen autofabrikanten de spelregels.'

Onderzoek of Mensen hebben soms tegenstrijdige opvattingen (Jean-Pierre Geelen Volkskrant Katern V2 29 juli 2015):
De mediaconsument is gewaarschuwd: zodra het woord 'onderzoek' klinkt, is waakzaamheid geboden.
Het opvallendst was de houding van Motivaction-directeur Verheggen. Die vond het onderzoeksrapport van Labyrinth weer 'onevenwichtig': 'Ik snap eigenlijk niet hoe het zo naar buiten heeft kunnen komen.'
Zijn eigen rapport vond hij niettemin 'een verkenning, geen zuiver wetenschap onderzoek'. Ook dacht hij nu dat 'een aantal vragen verbeterd had kunnen worden'. En: 'Dat is overigens in elk onderzoek zo: onderzoek is mensenwerk.'
Die waarschuwing was bijzonder. De mediaconsument is dus gewaarschuwd: zodra het woord 'onderzoek' klinkt, is waakzaamheid geboden. Dat zijn onderzoek tegenstrijdigheden vertoonde, vond hij dan weer logisch: 'Mensen hebben soms tegenstrijdige opvattingen.' Daarmee illustreerde Verheggen zijn eigen gelijk: het onderzoek dat hij niet rijp achtte voor publicatie, verdedigde hij nu toch.
Zo toonde Medialogica met wetenschappelijke zuiverheid dat je met veel onderzoek alle kanten op kunt. Maar mogelijk moet dat eerst nog worden onderzocht.

Voetnoot Sfinx of Schäuble is een machiavellist (Arnon Grunberg Volkskrant 20 juli 2015):
Een belangrijk symbool van het naoorlogse Duitsland is de filosoof Jürgen Habermas, die in The Guardian zijn land bekritiseerde. De goodwill die sinds 1945 was opgebouwd, is verspeeld. De beul: Wolfgang Schäuble. Aldus Habermas.
Heribert Prantl schetst in de Süddeutsche een genuanceerder portret van Schäuble. Een sfinx wordt hij genoemd, oftewel een wezen dat macht symboliseert, maar zelf een raadsel blijft. 'Er ist ein Machtmensch, der sein Machtmenschentum fast immer gut zu verbergen verstand.' Vrij vertaald: 'Hij is een machiavellist die zijn machiavellisme bijna altijd goed wist te verbergen.'
Machtspolitiek trekt zich weinig aan van morele kaders. Dat het Duitse antwoord op de Griekse crisis toch steeds weer in morele kaders wordt geplaatst, komt doordat de progressieve medemens verslaafd is aan de melancholie van het verliezen.

De staat van toezicht Sector- en themastudies (Pieter Welp, Meike Bokhorst, Krispijn Faddegon, Peter de Goede, Esther IJskes en André Knottnerus - red.):
20: Bij de maatschappelijke verwachtingen van toezicht speelt de beeldvorming in de media een zeer belangrijke rol. Media spreken toezichthouders aan op hun functioneren en roepen hen ter verantwoording bij incidenten en problemen. Door hun optreden in de media kunnen toezichthouders publiekelijk gezag verdienen of verspelen. Dat roept de vraag op wie in de onderlinge verhouding tussen media en toezicht het meest bepalend is. Zijn de media doorslaggevend voor de beeldvorming van het toezicht of kan het toezicht door een gerichte mediastrategie de beeldvorming naar zijn hand zetten? Van Twist, Klijn en Van der Steen houden in de studie over toezicht en media een pleidooi voor een bewuste en actieve mediastrategie van toezichthouders. Dat is een zaak van lange adem, waarbij toezichthouders werken aan branding ofwel het beeld dat ze willen uitstralen naar de buitenwereld.
De onderzoekers adviseren de toezichthouders om zich niet te focussen op de actualiteit, maar duurzame aandacht te hebben voor framing, scripting en casting. Dat betekent niet het naïef geloven in het vermogen om beelden te creëren, maar wel het werken aan een beeldvormingsstrategie die verder gaat dan ad hoc brandjes blussen bij incidenten. Toezichthouders moeten zich daarbij proactief opstellen, aldus Van Twist, Klijn en Van der Steen. Beelden blijven hangen, ook al wordt in de krant van vandaag morgen de vis verpakt.
410: Naast het nadenken over de wijze waarop
normen worden gesteld en door wie, zal ook aandacht moeten worden besteed aan het organiseren van dwingendheid en doorwerking. Op welke manier kan men stimuleren dat men zich aan de normen houdt? Dat is opnieuw niet alleen inhoudelijk, maar ook institutioneel, zoals de veiligheidsindex Rotterdam laat zien; het gaat over zeggenschap en eigenaarschap. Daarbij is het van belang te beseffen dat praktijken van nieuw publiek management, (keten)governance, maar ook evalueren en leren, plaats hebben te midden van (soms tegenstrijdige) gedragsprikkels. Net als de politieke context staan ook die tegenstrijdige gedragsprikkels haaks op toezicht en evaluatie. En ook deze spanning kan niet worden opgelost. Daarom moet aandacht worden geschonken aan de gedragsprikkels en waaraan mensen (managers, toezichthouders, burgers) blootstaan en die zeer bepalend zijn voor de doorwerking van evaluatie en toezicht. Een slimmere inhoudelijke aanpak van weerbarstige maatschappelijke vraagstukken is onvermijdelijk ook een kwestie van passend institutioneel ontwerp.

Het verslag Analyticus met rechts hart is niet bang voor ruzie of Paul Jansen belangrijkste kandidaat voor hoofdredacteurschap Telegraaf van Haro Kraak en Loes Reijmer (Volkskrant 20 juli 2015 p. 4-5) geeft een ontluisterend beeld van de relatie tussen politiek en media.

Griekse redding of Noodzakelijk vertrouwen is ver te zoeken (Carlijne Vos Volkskrant 20 juli 2015 p. 19):
Een echte ommekeer valt derhalve te verwachten van hervormingen van het pensioenstelsel, modernisering van de publieke sector, liberalisering van de arbeidsmarkt en verbetering van de administratieve systemen en de belastingdiscipline.
Die noodzakelijke hervormingen vragen om een cultuuromslag en daarvoor is vertrouwen nodig. Bovendien moeten de Grieken dan wel zicht hebben op licht aan het eind van de tunnel. Dit kan niet zonder schuldenverlichting. Dit besef is na het IMF nu ook doorgedrongen tot de Europese onderhandelaars.
Griekenland zal zich moeten bewijzen voordat schuldsanering aan de orde komt, maar herstel van het vertrouwen is niet alleen taak voor de Grieken, zoals premier Rutte de Tweede Kamer voorhield. Ook Europa zal een toontje lager moeten zingen en zijn kiezers duidelijk maken dat de redding van Griekenland in eigen belang is.
Niet alleen om een einde te maken aan de eindeloze en tijdverslindende debatten over de schuldencrisis en de onzekerheid op de financiële markten, maar ook om een einde te maken aan de zelfdestructie van een in rap tempo gepolariseerd Europa.

In Nederland is de situatie gegroeid dat de hoogwaardigheidsbekleders die in de schaduw van de formele macht opereren, met al hun bijbanen aanzienlijk meer verdienen dan de verantwoordelijke bewindspersonen. Uiteindelijk is het de informele 'vierde, vijfde en zesde macht' die echt aan het roer zit. Michail Gorbatsjov heeft gelijk ‘We hebben een perestrojka nodig.’ Voor politci geldt ook de kwaliteitscirkel Plan – Do - Check – Act van Deming. Politici dienen zich op de checks and balances (Evenwicht door Tegenwicht) te concentreren.

Stelling: De Vierde, Vijfde en Zesde macht (Media) in Nederland en Brussel zorgen voor de feedforward besturing, de groepsdynamiek in de samenleving en de 1e, 2e en 3e macht in Nederland voor feedback.

Ze maken gebruik van de chaos’ (interview Friedrch Moser, regisseur documentaire over lobbyisme in de EU Volkskrant 31 augustus 2012)
Lobbyisten hebben de naam schurken te zijn. Maar volgens documentairemaker Friedrich Moser kun je het ook omdraaien: het zakenleven en de financiële sector hebben hun kans gegrepen om het chaotische politieke proces van de Europese Unie te beïnvloeden.
Vanaf 1987 maakte de Association for the Monetary Union of Europe, een dochter van de European Round Table of Industrialists (ERT), de politieke geesten rijp voor de door het bedrijfsleven zo vurig gewenste gemeenschappelijke munt. ‘Als we wachten tot onze regeringen iets doen, zullen we een hele tijd moeten wachten’, zei Wisse Dekker. ‘De industrie moet het initiatief nemen.’
The Treaty of Maastricht and its timetable for a European Economic and Monetary Union (EMU) was welcomed by ERT, as it regarded a single currency as a necessary pillar for the Single Market and a means to reduce the cost of doing business. Members were active in encouraging the successful implementation of the Maastricht timetable based on the adoption of the euro as the single currency in 1999 and the introduction of euro notes and coins in 2002.

The fifth power is a term, apparently created by Ignacio Ramonet, that intends a continuation of the series of three classic branches of Baron de Montesquieu's separation of powers and the fourth power, the mass media. The term fifth power can be used to refer either to economic systems, the Internet or the Church.

De uitvoering van het onderwijs, de zorg en het wonen heeft de overheid aan de markt, lees private sector overgedragen. De hamvraag is of de nauwere verwevenheid van de publieke met de private sector de kwaliteit van de samenleving echt heeft verbeterd? Het rapport ‘E i V’ verdedigd de stelling dat dit niet het geval is. Door de verzelfstanding van het onderwijs, de zorg en de wooncorporaties heeft de overheid het stuur uit handen gegeven.
Voor wat betreft het onderwijs spreekt het artikel Kennis mag weer in het onderwijs (Volkskrant 15 maart 2010) van Harm Beertema bestuurslid mbo Beter Onderwijs Nederland voor zich.

De paradox is dat de kleilaag waar Harm Beertema over spreekt zelf geen toegevoegde waarde heeft. Harm Beertema concludeert tot slot dat het eerste wat een volgende minister moet doen, is het ontmantelen van deze kleilaag die kwaliteitsverbetering in de weg staat. Pas dan kan het mbo weer worden wat het was: een prachtige opleiding waar het talent van zo’n 500 duizend jongeren weer tot zijn recht komt. Biologen hebben zeker gelijk wanneer ze culturen vergelijken met plantaardige organismen, die opbloeien, rijpen, verwelken en tenslotte afsterven. De fase waarin Nederland zich bevindt begint al duidelijk minder fris te ruiken.

Het impliceert dat er behoefte is aan een beter evenwicht tussen de feedforward besturing van de 1e, 2e en 3e macht en de feedback besturing van de 4e, 5e en 6e macht.

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart 2010 laten een ding volgems de partijleiders duidelijk zien: Het grootste verlies blijkt een eclatante overwinning.
De crisis in Nederland is niet in de laatste plaats een leiderschapscrisis. Marcel van Dam: Het is waar, ons land heeft grote problemen. Maar het grootste probleem is dat het oplossen van de problemen niet aan de politici wordt toevertrouwd. Niet aan een meerderheid en al helemaal niet aan een minderheid (volkskrant 11 maart 2010).

Het adagium ‘u vraagt, wij draaien’ van veel politici staat diametraal tegenover de zienswijze van God. In vers 33 (p. 10) vinden we de juiste manier van omgaan met God en geld: Maar zoekt eerst Zijn Koninkrijk en Zijn gerechtigheid en dit alles zal u bovendien geschonken worden.

Eufemistisch gesteld de op het principe ‘u vraagt, wij draaien’ gebaseerde oplossingen die politieke partijen de afgelopen decennia ten uitvoering hebben gebracht sluiten niet op de vraagstukken die in de maatschappij echt spelen aan. Voor het waarborgen van onze toekomst gaat het er niet om bevolkingsgroepen af te scheiden, maar juist om grenzen te doorbreken. Regeren is nog steeds vooruitzien. Dus verder kijken dan je navel, lees neus lang is. Er is bij politici duidelijk een gemis aan zelfreflectie.

Het probleem waar we het over hebben is dat door individualisering en secularisering het collectieve waarden - en normenpatroon is versnipperd. Iedereen gaat voor zijn eigen ‘waarheid’. Het heeft betrekking op het cultuurrelativisme– wat jij wilt, het is jouw feestje. De door de overheid breed ingevoerde marktwerking heeft het probleem, het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ ('Pad der Linkerhand’) alleen maar versterkt. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom houdt. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk aan het ontstaan en wordt door de bestuurlijke elite gepredikt dat arbeidsvoorwaarden flexibeler, lees goedkoper moeten en houdt de emo-TV (algemene vertrossing) het volk dom. De door de politiek gestimuleerde marktwerking heeft een averechts effect, de 'valkuil van de schijnmarkt' opgeleverd. Voor de PvdA politici Jo Ritzen, Ronald Plasterk en Jeroen Dijsselbloem en Maria van der Hoeven van het CDA geldt penny wise pound foolish.

'Na zaak Mauro is politiek theater geworden' Martin Sommer Volkskrant 5 november 2011).

Het ‘Pad der Linkerhand’, het ‘ieder voor zich’ laat zien dat de mens door het maken van verkeerde keuzes zelf verantwoordelijk is voor het kwaad. Het collectief onbewuste van Carl Jung geeft de feedback om bij te leren. Er is zeker een overeenkomst tussen Sven Kramer en het neoliberalisme, beide denken voor goud te gaan, maar plotseling staan ze met lege handen. We kennen het resultaat van een proces, maar niet het proces zelf. De processen die onze beslissingen , keuzes en voorkeuren bepalen zijn onbewust.

In de politiek is de feedback te veel op opportunistische korte termijn belangen gericht. Het zijn mensen die aan de ’eeuwige wederkeer’ op basis van het kwalitatieve en/of kwantitatieve feedforward-feedback-mechanisme sturing geven. Het 5Ddenkraam legt de nadruk op feedforward besturing. Het is effectiever te voorkomen dan te genezen. Houden we ons bezig met creëren of nabootsen dat’s the question. De vraag blijft actueel kiezen we voor het eigen koninkrijkje, de 'bv-Ego' of het koninkrijk in de hemel, het hemelse rijk? De vierde dimensie van Ouspensky op aarde staat tegenover het Eeuwige nu in de hemel.

De natuurlijke ethiek van Spinoza hangt ongetwijfeld met de 4e dimensie, de co-reflectie van Teilhard, het projectiemechanisme van Jung en de weerspiegeling van Blavatsky samen.

De bevelscultuur (autoritarisme) vervangen door laissez-faire lost niets op. Het gaat er in de eerste plaats om het als we maar geld kunnen verdienen is alles goed door een integrale lange termijn visie à la Job Cohen te vervangen.

Een samenleving smeden die is gebaseerd op waarden van ontplooiing en solidariteit dat beschouwt Job Cohen als zijn belangrijkste opdracht in de functie van PvdA-lijsttrekker (Volkskrant 13 maart 2010).
Zal dat gemakkelijk zijn? Nee, zeker niet. Nederland gaat zware tijden tegemoet waarin veel maatregelen genomen zullen moeten worden die potentieel splijtend in de samenleving werken. De grote politieke uitdaging is dan ook niet of er grote veranderingen plaats moeten vinden maar hoe je dat doet op een manier dat iedereen het mee kan maken. Dat je geen land van verliezers en winnaars krijgt. Dat niet de ene helft van Nederland optimistisch en in de toekomst gelovend vooruit wil, en de andere helft van Nederland bezorgd en naar binnen gekeerd zich afvraagt hoe het verder moet. Dat is een grote opdracht. Maar het maakt onze economie sterker. En ons land ook domweg een stuk prettiger om in te leven.

Het verslag van Frank Visser van de manifestatie “Klaar om te wenden?” bij het afscheid van ex-SER voorzitter Herman Wijffels op vrijdag 31 maart 2006 laat zien dat er wel degelijk een verband ligt. Om met het veranderen van de structuur een begin te maken is de strategie “Klaar om te wenden?” nog steeds hoogst actueel.
Spiral Dynamics is kort gezegd een theorie over de ontwikkeling van waardepatronen in de mens en de samenleving, die door de Amerikaanse psycholoog Clare Graves – een tijdgenoot en geestverwant van Maslow -- is ontwikkeld.
Don Beck is net terug van een bezoek aan het Midden-Oosten, waarvan hij op de hem eigen wijze verslag deed. Hij poneerde de uitdagende stelling dat het in het huidige Midden-Oosten niet om religie gaat, zoals het in het toenmalige Zuid-Afrika niet om ras ging, wat betreft de kern van het conflict. Veeleer zijn er
botsende waardepatronen, die aan het licht gebracht moeten worden voordat aan een oplossing kan worden gedacht.
Op basis van Spiral dynamics is het mogelijk integrale, gemeenschappelijke visies, een
gemeenschappelijk verhaal te ontwikkelen.

Door de secularisatie en de daarmee samenhangende ontzuiling zijn de verticale bindingen tussen de maatschappelijke lagen voor een belangrijk deel verloren gegaan. Naast het thema vierde macht verdient ook het fenomeen organisatiecultuur meer wetenschappelijke aandacht.

Ambtenaren in de stress door scoringsdrift ministers
Politieke druk op de ministeries van Binnenlandse Zaken, Algemene Zaken, Economische Zaken en Financiën veroorzaakt stressklachten bij de ambtenaren die het beleid moeten verkopen. Dat melden ingewijden.
We zitten nog midden in het zomerreces. Maar nu al is de extreme druk van politieke en ambtelijke top op de ambtenaren die het beleid moeten verkopen voelbaar bij de betrokken ambtenaren. Sommigen noemen de druk die op hen wordt uitgeoefend ‘onaanvaardbaar hoog’.
De vier ministeries spelen een centrale rol in het bestrijden van de economische crisis en het verlagen van de lastendruk voor burgers en bedrijven. Ze zijn daarom belangrijk in het verkopen van het kabinetsbeleid. Dit najaar wil het kabinet haar successen uitventen, want over ruim een jaar zijn er verkiezingen.
De politieke en bestuurlijke top van de ministeries slaagt er echter niet in de betrokken ambtenaren iets in handen te geven waarmee ze de Nederlandse bevolking kan overtuigen van de daadkracht van dit kabinet. De Scoringsdrift dreigt daarmee een averechts effect te sorteren.
Hierdoor loopt het kabinet Balkenende nog meer schade op en wordt de druk op de ambtenaren – ‘Tom Poes, verzint een list’ – nog groter.

In hoeverre creëren grote bureaucratische organisaties nog kwalitatieve meerwaarde?

M.A.P. Bovens sluit zijn oratie ‘De vierde macht, Revisited’ , uitgesproken op 13 september 2000, af met de conclusie: In ieder geval loont het de komende jaren meer energie te steken in het bestuderen en ontwerpen van horizontale vormen van verantwoording. Waar het om gaat is te identificeren wat de rechtsstatelijke risico’s en mogelijkheden van deze alternatieve vormen van publieke verantwoording zijn. Daarvoor moeten we niet terug naar Weber, maar kunnen we, in de voetsporen van Crince le Roy, onze inspiratie nog het beste zoeken bij Charles Montesquieu. Uitgangspunt is eerder het menselijk tekort dan heldendom. De remedie voor een allesoverheersende vierde macht is daarom niet de concentratie van politieke macht bij een charismatische leider, maar het organiseren van institutionele tegenmacht. Het afleggen van verantwoording geschiedt niet op basis van onderschikking, maar op basis van nevenschikking en onderlinge afhankelijkheid. Er is geen sprake van hiërarchische bevelsrelaties, maar van wederzijdse wettelijke plichten en bevoegdheden die eventueel bij de rechter kunnen worden afgedwongen of aangevochten. De dominante metafoor is niet de spitse piramide, maar de balans, de weegschaal van Vrouwe Justitia.

De middelmatigheid regeert. De zesjescultuur in Nederland is een afspiegeling van het regeringsbeleid. Je krijgt het management dat je verdient.

Slechts langzaam dringt het tot politici door dat om orde te scheppen in het economische verkeer, het prijsmechanisme, de onzichtbare hand van Adam Smith in het publieke domein niet goed werkt. Is dit echter geen open deur, het vrij internationaal handelsverkeer versus centraal geleide economieën, individuele sturing versus centrale sturing? Dat de elite er beter van wordt wil nog niet zeggen dat het goed is voor het volk. Wat het individu voor zichzelf aantrekkelijk vindt behoeft nog niet goed te zijn voor het collectief.

Hoezo loonmatiging? (Pieter Klok de Volkskrant 5 maart 2009):
Arie van der Zwan
(73) heeft ervaring met crisissen. Tijdens de jaren tachtig runde hij de Nationale Investeringsbank, die namens de overheid bedrijven steunde....
De
DNB vertrouwde te veel op zijn rekenmodellen. Maar als je dat doet, schakel je het gezonde verstand uit. Een kind kon zien dat het misging. De bankiers kwamen in het parlement ook op de proppen met hun risicomodellen die het allemaal niet hadden zien aankomen.

Volgens Arie van der Zwan (Pieter Klok de Volkskrant 5 maart 2009) vertrouwde de DNB te veel op zijn rekenmodellen. Maar als je dat doet, schakel je het gezonde verstand uit. Een kind kon zien dat het misging. De bankiers kwamen in het parlement ook op de proppen met hun risicomodellen die het allemaal niet hadden zien aankomen.

De kern van het probleem is dat de financiële sector extreem complex is geworden. Het mechanisme van Checks & Balances is daardoor een farce geworden. De kredietkrisis leert dat het niet lukt, met alleen de Nederlandse handelsgeest, voor wat hoort wat, het elkaar de bal toespelen, de twee handen op een buik politieke spelletjes.

De als het maar leuk is cultuur in het onderwijs is een rem op het leveren van echte prestaties. De vraag kan worden opgeworpen in hoeverre heeft de Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen onder voorzitterschap van Jeroen Dijsselbloem de beerput echt opengetrokken?
Wanneer zaken volledig uit de hand lopen is er niemand meer die zich politiek verantwoordelijk voelt.

De Vierde , de Vijfde (belangengroepen) en de Zesde macht (Mediahype, Mediacratie) kunnen enerzijds aan de balans bijdragen anderzijds de balans verstoren. Aanvankelijk is in het onderstaande rechter kwadrant van deze indeling gebruik gemaakt. In de nieuwe indeling worden de gepopulariseerde internet media nu als vijfde macht en de adviesbureaus als zesde macht aangemerkt. In het rechter kwadrant worden de adviesbureaus en de belangengroepen tot de vijfde macht gerekend.

Cultuur (Gechiedenis)Wikipedia categorieën 
UnificatietheorieDefinitiesTrias Politica ende 4e, 5e en 6e macht
1. Heelal3. Religie4.b Vierde hogere MachtZesde Macht, Zenders, Media
7. Hermeneutische Cirkel ----5. Reflexief Bewustzijn4.a Vierde lagere Macht ----2. Uitvoerende macht
||||
4. Ether-paradigma ----6. Meta-leren1. Wetgevende macht ----3. Rechtsprekende macht
4.b Natuur2. WetenschapOntvangersVijfde Macht Lobbyisten
Snijpunt diagonalen: Cultuur  

Bij de diagonalen 1./2. en 3./4. gaat het om het basisprincipe, de complementariteit, de wisselwerking tussen het wat en het hoe en vice versa tussen beide polen op één diagonaal, maar hetzelfde mechanisme bestaat ook weer tussen beide diagonalen etc. Hierbij kan men denken aan wat de Taoïsten de "10.000 dingen" noemen. Het gaat er om in de '10.000' dingen, in de complexe werkelijkheid het patroon in het geheel te herkennen.

De 5e categorie Wetenschap, de 5e dimensie staat in het rapport ‘E i V’ voor methodologie. Het biedt een handvat, namelijk de ‘bewustzijnsschil’ om aan de unificatietheorie handen en voeten te geven. Of met andere woorden te laten zien hoe de 'Kwantumshift in het wereldbrein' geleidelijk plaatsvindt. Het is net als met Geest en Lichaam, hemel en aarde, Zo boven, Zo beneden, top down en bottom up, deductief en inductief. Het zijn de twee complementaire kanten van een medaille, het is de psyche, de schakel tussen geest en lichaam waar het in de Kwantumshift, de Unificatietheorie echt om draait.

Het is mogelijk de Tetraktis, de driehoek (1 + 2 + 3 + 4 = 10) in het vierkant van Pythagoras en de vier oorzaken-leer van Aristoteles, met elkaar te verbinden. De tien categorieënleer van Aristoteles wordt in de publicatie Kwaliteitskundig kader toegelicht.

Pythagoras enAristoteles:  
1. Atman3. Suksma Sarira1. "wezen(lijk)-zijn" 
MonadeTriade7. bv. gezeten-zijn (positie)9. "doende-zijn" (actie)
4. Doeloorzaak ----2. Werkoorzaak5. "wààr?-zijn" (plaats)3. "hoedanig?-zijn" (kwaliteit)
|||| 
1. Stofoorzaak ----3. Vormoorzaak2. "hoe groot?-zijn" (kwantiteit)4. "met betrekking tot iets-zijn" (relatie)
TetradeDuade10. "ondergaande-zijn" (passie)8. bv. geschoeid-zijn (habitus)
4. Sthûla-sarira2. Karana Sarira 6. "wanneer?-zijn" (tijd); Snijpunt 2./3. en 4./5.

In het linker kwadrant is ook de indeling volgens Subba Row (Subba Row) opgenomen. Subba Row deelt de beginselen in de mens en de kosmos op gelijke wijze in. Dit komt overeen met de weerkaatsing van de microkosmos in de macrokosmos. In het rechter kwadrant is een poging ondernomen om de tien categorieënleer van Aristoteles schematisch weer te geven.

Met behulp van 10 dimensies wordt een oud paradigma, de getallensymboliek (1 + 2 + 3 + 4 = 10) van Pythagoras, opnieuw uitgewerkt. Het kompaskwadrant toont een inductieve, causale benadering. Uiteindelijk mond deze uit in de vraag wat is Ruimte en Tijd of hoe kijkt de wetenschappelijke wereld tegen dit fenomeen aan?

In het kompaskwadrant staat de diagonaal 1./2. voor 'De Persoon en de Politiek', de diagonaal 3./4. voor 'Methode en Wetenschap' ('Ether-paradigma en 5D-concept') en de verticale as door het centrum voor 'Analyse en Spiritualiteit' (René Meijer boek De Ether Bestaat!).

Het Ether-paradigma en het 5D-concept worden naast elkaar gebruikt en passen beide in een 5Ddenkraam. Het Ether-paradigma heeft als vertrekpunt de materie, elektromagnetisme, de relatieve ether van René Meijer. Het 5D-concept belicht de 5e Dimensie vanuit een filosofisch perspectief. Het is net als met Geest en Lichaam, hemel en aarde, Zo boven, Zo beneden, top down en bottom up, deductief en inductief. Het zijn de twee complementaire kanten van een medaille, die beide de kwintessens tot uitdrukking brengen. Of met andere woorden het Ether-paradigma begint bij 4 en eindigt bij 5 en het 5D-concept begint bij 5 en eindigt bij 4.

De drie diagonalen (dimensies) maken het mogelijk om het bewustzijn eindeloos te verruimen, je blik te verbreden en te vernieuwen. Welke dimensie laten we in het leven een centrale rol spelen? De singulariteit van het oneindige bewustzijn is een inzicht dat op een andere manier de samenhang en de totaliteit weergeeft.

De PvdA plaatst in het nieuwe beginselprogramma vrijheid boven gelijkheid en solidariteit. Een typisch liberaal beginsel is de vrijheid van het individu. Daarentegen verklaart links zich van oorsprong solidair met de zwakkere groepen in de samenleving. Gelijkheid, emancipatie vaak via spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ brengt de relatie, het spanningsveld tussen het individuele en het collectieve tot uitdrukking. Door vrijheid boven gelijkheid en solidariteit te stellen positioneert de PvdA zich als centrum rechtse middenpartij.

Jaap Dronkers schrijft in de Volkskrant van 15 januari 2005):
‘Het noodzakelijke evenwicht tussen de drie tradities 'Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap' (Principes) is sinds de jaren zestig teloor gegaan. Het motto van het kabinet-DenUyl (1973 – 1977), spreiding van Geld, Kennis en Macht, ging alleen over ongelijkheid. Het gaat vooral om het herstel van individuele en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van samenleving, buurt, school en gezin. Sinds de jaren zeventig is de ongelijkheid gegroeid, de gemeenschapszin verzwakt en is er dus voor links weer een wereld te winnen.’

Jaap Dronkers, ‘Ruggengraat van ongelijkheid’, Elsevier 13 oktober 2007: Het streven in het onderwijs de laatse decennia was: ongelijkheid tegengaan. Gelijke mensen, gelijke kansen was het devies. Maar de afgelopen decennia is die ongelijkheid alleen maar toegenomen, volgens de socioloog Jaap Dronkers – ondanks maatregelen om dat tegen te gaan, en soms juist dóór die maatregelen. Het lijkt wel of de gunstige vernieuwingen van de eerste driekwart eeuw voor een groot deel teniet zijn gedaan door wat er de laatste 25 jaar werd ingevoerd. Dronkers bepleit het navolgen van de eerste zin van het grondwetsartikel over onderwijs: Het onderwijs heeft de voortdurende zorg van de regering.

Arie van der Zwan', boek Van Drees tot Bos (de Volkskrant'' 1 april 2008): ‘De PvdA is ideologisch uitgewoond.’ Zijn partij ‘is losgeslagen van de ankers’. ‘Ze heeft ook geen hart meer, ze mist elke vorm van bezieling’, luidt zijn diagnose. Van der Zwan hoopt dat de partij terugkeert naar haar aanvankelijke missie – met de strijd tegen – kort samengevat – De Superkapitalist.

Dries van Agt 'Vriend, het gaat mij om de rechtvaardigheid(Volkskrant 8 augustus 2009)
Maar het is allemaal ten koste gegaan van een volk dat aan de Holocaust part noch deel had: de Palestijnen. Juist Europa draagt daarom een bijzondere verantwoordelijkheid voor hun lot.
‘Er is een kentering gaande. Inderdaad zijn de hoogmogenden van het CDA, ik doel op de fractie en bewindslieden, niet bereid naar mijn betogen te luisteren. Maar anders, vriend, anders ligt het bij de rank and file van het CDA. Daar hoor ik andere geluiden. De kloof tussen het Binnenhof en de rest van het land is zéér diep geworden.’

Zonder Idealisme blijft het dwijlen met de kraan open. Het is zeker geen toeval dat CDA-coryfee Hans Hillen signaleert 'Waar zijn de idealen voor morgen?' (Volkskrant 27 juni 2009).
Het is glashelder wie er onderuit gaat wanneer het CDA niet met een duidelijk verhaal komt.

De overheid heeft sinds de tachtiger jaren daadkrachtig aan het stimuleren van een schijnmarkt meegewerkt. De overheid is blijkbaar niet op de hoogte dat een manager iets anders is dan een ondernemer. Een manager past hooguit op het winkeltje. Een ondernemer anticipeert en innoveert om zijn markpositie te verbeteren. De vraag is dan natuurlijk wanneer neemt de overheid haar collectieve taken weer echt serieus? Alleen door het volk daadwerkelijk bij de plannen van de politieke elite te betrekken zijn veranderingen mogelijk. In de sectoren waar de overheid een duidelijke vinger in de pap heeft zoals het onderwijs en de zorg zou daarmee een begin kunnen worden gemaakt. Uiteindelijk draait het om de herkenbaarheid van de kleur van de ideologische veren. In plaats van een passieve overheid is het wenselijk dat de overheid actief bij maatschappelijke veranderingen betrokken is. Er zijn te veel carrière politici die zich met gebakken lucht, met schijnoplossingen bezig houden. De zelfgenoegzaamheid bij de politieke elite heeft zo’n vlucht genomen dat Geert Wilders die zich niet aan de versleten politieke spelletjes conformeert direct de handen op elkaar krijgt.

Waarom wordt in de media wel aan de mening van de nitwit Geert Wilders uitgebreid aandacht besteed, maar nauwelijks aan de publicaties van de onderzoeksjournalisten David Simon, Bart Tromp en Marcel Metze? De massamedia schromen niet om onderbuikgevoelens breed uit te meten. Onbenullige thema’s krijgen naar verhouding veel te veel aandacht. De emotie-TV viert hoogtij. Kijkcijfers dicteren het aanbod. Het streelt blijkbaar ons ego wanneer we op TV mensen zien die nog dommer, slechter, lelijker .... zijn dan wij. De TV wordt een poppenkast, waar theater hoogtij viert. Het komt er op neer dat we door selectieve informatie onze eigen vooroordelen bevestigd willen zien.

De middelmatigheid regeert. De zesjescultuur in Nederland is een afspiegeling van het regeringsbeleid. Je krijgt de politici, het management dat je verdient. Wilders profileert zich in het buitenland als de nieuwe Nederlandse premier (Volkskrant 6 maart 2010). Hij omschreef de profeet Mohammed als ‘barbaar, massamoordenaar en een pedofiel’. Wie haat zaait zal geen liefde oogsten.

Voor de emancipatie van vrouwen dient goed onderwijs, verbetering van de toegang tot de arbeidsmarkt centraal te staan. Om de keuzevrijheid en autonomie te bevorderen werkt een triviaal onderwerp als het hoofddoekverbod eerder averechts. Wilders biedt simpele oplossingen voor complexe vraagstukken en zorgt zo onbedoeld voor de nodige entertainment. Het eerste is helaas niet mogelijk. Wat betreft het tweede punt slaagt hij aardig.

We leven in een multimediaal tijdperk. Internet en TV, de spiegel van de samenleving hebben een belangrijk deel van de informatievoorziening van nieuwsbladen overgenomen en mede daardoor zijn kranten marktaandeel aan het verliezen. Met name de zwaar gesubsidieerde publieke omroep is debet aan dit verlies. De informatievoorziening, de interactieve media moeten het wereldbeeld van de mensheid verruimen in plaats van vernauwen.

Infotainment is in de plaats van het echte politieke debat gekomen. De media neigen er naar het nieuws als smakelijke hapklare brokken op te dienen. In hoeverre is bij deze verwevenheid tussen politiek en massamedia van een incestueuze verhouding sprake? Leggen de media zich niet te veel toe op sensatie dan aan waarheidsvinding te doen? Media vervullen een bemiddelende rol tussen het verslaan van de actualiteit en de ontvanger van deze informatie. Media selecteren het nieuws, rubriceren het en voorzien het van een kader. Er wordt wel gezegd dat de leugen regeert. Voor de media ligt er een boeiende taak om onzin te ont-maskeren en de waarheid aan het licht te brengen.

De geschiedenis leert dat de verbeeldingskracht, de complexiteit van de menselijke geest zich niet zo gemakkelijk laat beheersen. Door socialisten werd er vroeger op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom hield. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk ontstaan. Het impliceert dat we, mede als gevolg van het uitbesteden van de moraal aan de markt, de lat lager hebben gelegd. De kredietcrisis laat zien dat de bestuurders te veel met het bemachtigen van bonussen in de weer zijn geweest en dat ze daardoor onvoldoende tijd hebben overgehouden om echt op het winkeltje te passen. Nu zorgen het onderwijs en de teloorgang van de media (Volkskrant 13 december 2008) er voor om de domheid van het volk te bevorderen en de toezichthouders, die zich met gebakken lucht bezig houden voor het eerste. Door een gebrek aan een consistent en gedeeld waardepatroon is de afstand tussen ideaal (Goede, Ware en Schone) en huidige werkelijkheid duidelijk toegenomen. De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

De éne werkelijkheid bestaat uit paren van tegenstellingen. Asymmetrie bestaat op aarde, maar niet bij God (Ain-Soph) in de hemel. ‘Begrip en onbegrip’, ‘orde en wanorde’, ‘negentropie en entropie’, ‘analoog en digitaal', ‘logische afhankelijkheid en acausale geordendheid’, ‘collectieve en persoonlijke onbewuste’, 'psychoanalyse en psychosynthese', 'evolutie en involutie', 'microkosmos en macrokosmos', 'individueel en collectief', ‘hemel en aarde’ kunnen niet los van elkaar worden gezien.

Het ‘Pad der Linkerhand’, het ‘ieder voor zich’ laat zien dat de mens door het maken van verkeerde keuzes zelf verantwoordelijk is voor het kwaad. Het collectief onbewuste van Carl Jung geeft de feedback om bij te leren. Er is zeker een overeenkomst tussen Sven Kramer en het neoliberalisme, beide denken voor goud te gaan, maar plotseling staan ze met lege handen. We kennen het resultaat van een proces, maar niet het proces zelf. De processen die onze beslissingen, keuzes en voorkeuren bepalen spelen zich voor een belangrijk deel onbewust af.

We laten zien dat Marie-Louise von Franz (cursief aangegeven) op een vergelijkbare wijze telt.
Pythagoras past deze wijze van tellen toe. Hij denkt in klassen, groepen, categorieën, verzamelingen. De tien punten, beschreven binnen die ‘driehoek van Pythagoras’, zijn van evenveel waarde als alle leringen over de afstamming van de goden en engelen die ooit uit een theologisch brein zijn voortgekomen. De telling (1 + 2 + 3 + 4 = 10) van het pythagorisme drukt met elk cijfer ook het beginsel van de complementariteit uit. Het principe van de ‘eenheid der tegendelen’ van Heraclitus of het mechanisme 'These + Antithese = Synthese' van Hegel, het 1 + 1 = 3. De telling brengt een proces, een golfbeweging, het voortplanten van een evenwichtsverstoring tot uitdrukking.
DNA sequencing determines the order of the nucleotide bases in a genome.

Voor fotonen geldt hetzelfde als voor neutronen, synapsen, gedachten en gevoelens (communicatie) ze verschijnen en verdwijnen.
Een synaps is een verbinding tussen twee neuronen waardoor een impuls kan worden overgedragen. Het brein bestaat uit zenuwcellen, de neuronen. Onder invloed van interacties met de buitenwereld kunnen hersencellen worden aangemaakt en verdwijnen. Neuronen en spiegelneuronen hebben vertakkingen en vormen zo een neuronennetwerk. Waar ze elkaar raken in de synapsen, ontstaat een gedachte of herinnering. Ideeën, gedachten en emoties zijn verbonden in dit neuronetwerk en ze zijn elk mogelijk verbonden met elkaar. Het brein is een medium dat het vormen van gedachten mogelijk maakt, maar is er niet de bron van. Door nieuwe associaties te leggen is een diversiviteit van representaties, het 5D-concept ontstaan. Het biedt een houvast om de éne werkelijkheid beter te leren begrijpen.

De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 3 Oorspronkelijke substantie en goddelijke gedachte (p. 368):
In de Sepher Jezireh, het kabbalistische boek van de schepping, heeft de schrijver kennelijk de woorden van Manu herhaald. Daarin stelt men het zo voor, dat de goddelijke substantie in eeuwigheid alleen heeft bestaan, grenzeloos en absoluut, en dat deze uit zichzelf de geest heeft uitgezonden. ‘Een is de geest van de levende god, gezegend zij ZIJN naam, die eeuwig leeft! Stem, geest en woord, dit is de heilige geest; en dit is de kabbalistische abstracte drie-eenheid, die door de christelijke kerkvaders zonder meer is vermenselijkt. Uit dit drievoudige ENE vloeide de hele Kosmos voort. Eerst kwam Uit EEN het getal TWEE voort, of lucht (de vader), het scheppende element; toen kwam het getal DRIE, water (de moeder), voort uit de lucht; ether of vuur voltooit de mystieke vier, de Arba-il. ‘Toen de verborgene van de verborgenen zich wilde openbaren, maakte hij eerst een punt (het oorspronkelijke punt of de eerste sephiroth, lucht, of heilige geest), gaf er een heilige vorm aan (de tien sephiroth, of de hemelse mens) en bedekte het met een rijk en prachtig gewaad, dat de wereld is.

====

Basisreferentie

Het rapport Eenheid in Verscheidenheid. Op de eerste bladzijde van het rapport onder Download doc-format kan het eerste concept worden geraadpleegd.

Zie ook

Boeken:

Externe Links

Categorie: Definities | Auteurs: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 10 jan. 2008 keer bekeken.