6.1 Communicatiecyclus - Zwaartekracht - Energie en Informatie

LaoZi Zij die het zeggen weten het niet, zij die het weten zeggen het niet.
Zij die spreken weten niet en zij die weten spreken niet.
Socrates: Ik weet dat ik niets weet.
Martin Luther King: Het zijn niet de woorden van je vijanden die je je later herinnert, maar het zwijgen van je vrienden.
Hugo Mercier & Dan Sperber: Reasoning doesn’t have this function of helping us to get better beliefs and make better decisions. It was a purely social phenomenon. It evolved to help us convince others and to be careful when others try to convince us.
André Klukhuhn: Het wordt tijd dat Janus de beide ogenparen opendoet.
Harry Nijhof Er zal een tijd komen dat de professionals die bottom up, met hun cliënten de problemen echt oplossen beter gewaardeerd zullen worden dan de politicals die zich met navelstaren bezig houden.

Begrip en Onbegrip (Bodhisattva Pad, Brein, Energie en Informatie, Ken uzelve, Nieuw paradigma, Verbeelding)

Marcus Tullius Cicero: Geen verstandig mens zal ooit zeggen, dat van mening veranderen onstandvastigheid betekent.
Een kamer zonder boeken is als een lichaam zonder ziel.
Als ik een zaak niet begrijp, is dat geen reden om te zeggen dat zij verkeerd is, het is veeleer een bewijs van mijn onwetendheid.
Afgunst ten gevolge van deugd heb ik altijd als roem beschouwd, niet als afgunst.
Dwalen kan iedereen; maar alleen dwazen volharden in hun dwaling.
Velen willen niet zozeer deugd bezitten als wel de schijn ervan hebben.
Onze wijsgeren, die boeken schrijven over het verachtelijke van de roem, vermelden hun naam toch maar op de titelpagina!
Emil Cioran: Het is echter een heldere, cionareske paradox dat de mens juist vanwege de wil tot slagen een eindeloze reeks catastrofen achter zich laat: je manifesteren betekent je door een of andere vorm van volmaaktheid laten verblinden. Denken leidt tot niet-handelen. De utopie houdt volkeren jong en vitaal. Wijsheid maakt hem oud en futloos. Dat zag je al bij de Romeinen. Toen ze ten langen leste door contact met de Grieken beschaafd werden, sloeg de vermoeidheid toe en waren ze een gemakkelijke prooi voor de utopisch gedreven barbaren.
Michel de Montaigne: Elke mens draagt in zich het geheel van de menselijke conditie.
Michel de Montaigne: Leven is mijn ambacht en mijn kunst.
De mens is een malloot. Hij zou nog geen vlo in elkaar kunnen zetten maar hij verzint wel goden bij de vleet.
Nell Zink: there’s a clear distinction between taking your career seriously and taking your writing seriously.
Manfred Kets de Vries: Filosofen hebben door de eeuwen heen verklaard dat mensen - en hun leiders - hoofdzakelijk beheerst worden door hartstocht, niet door rede.

Het is de ‘Eeuwige wederkeer’ die de kwintessens tot uitdrukking brengt. De 1e -, 2e - 3e Grondstelling belichten het wederzijdse verband tussen Geest - Ziel - Lichaam.

Paus bij buitengewoon Urbi et Orbi: ‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje’ (27 maart 2020):
Evangelielezing: Marcus 4 35-41:
Op diezelfde dag tegen het vallen van de avond sprak Jezus tot hen: “Laten we oversteken.” Zij stuurden het volk weg en namen Hem mee zoals Hij daar in de boot zat; andere boten begeleidden Hem. Er stak een hevige storm op en de golven sloegen over de boot, zodat hij al vol liep. Intussen lag Hij aan de achtersteven op het kussen te slapen. Ze maakten Hem wakker en zeiden Hem: “Meester, raakt het U niet dat wij vergaan?” Hij stond op, richtte zich met een dwingend woord tot de wind en sprak tot het water: “Zwijg, stil!” De wind ging liggen en het werd volmaakt stil. Hij sprak tot hen: “Waarom zijn ge zo bang? Hoe is het mogelijk dat ge nog geen geloof bezit?” Zij werden door een grote vrees bevangen en vroegen elkaar: “Wie is Hij toch, dat zelfs wind en water Hem gehoorzamen?”

Mijn ooms blijven bellen dat ik naar de hel ga’ (Emilia Menkveld de Volkskrant 25 november 2023, katern Boeken % Wetenschap]], p. 14-15):\\ Iedere schrijver put uit zijn eigen leven, meent Miriam Toews. Dus schreef ze, na het verfilmde Woman Talking, opnieuw over zelfdoding, verlies en haar mennonitische achtergrond. En in Nachtgevechten ook over haar moeder, de eigenzinnige Elvira.
In
Wat ze zeiden laat u een van de vrouwelijke personages zeggen: ‘Als we onszelf hebben bevrijd, zullen we ons moeten afvragen wie we zijn.’ Hoe kom je daarachter, als je uit zo’n gemeenschap komt?
‘Dat weet ik niet… Daar probeer ik, zelfs op mijn leeftijd, nog steeds achter te komen. Misschien komen we er nooit echt achter wie we zijn en kunnen we onszelf alleen definiëren in relatie tot anderen. En dat is dan wie we zijn.

De boedel van Rutte Het ‘migratieprobleem’
Angstbeelden en wensdenken Irene van der Linde De Groene Amsterdammer 16 november 2023, p. 74-77):
Vier kabinetten-Rutte en dertien jaar VVD-migratiepolitiek: hoe
Mark Rutte bleef tamboereren op een vluchtelingencrisis terwijl een beleid met een visie op asiel en arbeidsmigratie uitbleef.

Paus zet alle veel te grote ego's in hun hemd (Piet Oudejans de Volkskrant 31 maart 2020, p. 27):
Wat een indrukwekkend optreden van paus Franciscus vorige week. Midden op een troosteloos, uitgestorven leeg Sint Pietersplein in de stromende regen sprak hij de mensen toe. Hij zette de toestand in deze wereld uiteen in een verhaal uit het Marcus-evangelie 4-35. Daar stond hij dan in z’n eentje, ontdaan van alle franje en uiterlijk vertoon als een kwetsbare oude wat strompelende man.
Hij hield een indringend betoog en sprak zijn zegen uit over de
‘de stad en de wereld’. Hij beschreef hoe wij mensen worden teruggeworpen op onze kleine , op ons zelf en hoe wij ten diepste klein, nietig, kwetsbaar en sterfelijk zijn. Los van elke politieke of religieuze overtuiging.
Alles in de wereld verliest zijn betekenis als wij op deze indringende wijze op onze existentiële angst worden teruggeworpen. Het is een grote oefening in nederigheid en nietigheid. Alle politieke tegenstellingen, economische belangen, machtsstructuren, alles verliest zijn betekenis tegen de achtergrond van wat er zich nu afspeelt. Indrukwekkend hoe paus Franciscus daarmee ook alle wereldleiders en politieke kopstukken met veel te grote ego’s – alle Trumpen, Erdogans en Poetins – in deze tijd in hun hemd zet. Wat een troostrijke gedachte is dat.

H.P. Blavatsky De SLEUTEL tot de THEOSOFIE (p. 1/2):
B: Wat is de oorsprong van de naam theosofie?
Th: Die is tot ons gekomen van de Alexandrijnse filosofen, waarheidsminnaars, philaleten genaamd, van (phil) ”minnend” en (aletheia) ”waarheid”. De naam theosofie dateert uit de derde eeuw van onze jaartelling en komt voor het eerst voor bij Ammonius Saccas en zijn leerlingen,1 die het eclectisch theosofisch stelsel invoerden.
B: Wat was het doel van dit stelsel?
1) Ook analogeten genoemd. Prof. Alex. Wilder, lid T. S., heeft in zijn
”Eclectic Philosophy” uiteengezet dat zij zo werden genoemd omdat het bij hen gebruikelijk was alle heilige legenden en verhalen, mythen en mysteriën, te verklaren volgens de regel of het beginsel van de analogie en overeenkomst; zodat gebeurtenissen, waarvan werd verteld dat ze in de uiterlijke wereld hebben plaatsgehad, beschouwd werden als een weergave van werkingen en ervaringen van de menselijke ziel. Zij werden ook wel neoplatonisten genoemd. Hoewel de theosofie of het eclectisch theosofisch stelsel algemeen in de derde eeuw wordt geplaatst, moet toch haar oorsprong veel vroeger liggen, als wij Diogenes Laertius mogen geloven, want hij schrijft het stelsel toe aan een Egyptische priester, Pot-Amun, die in het begin van de Ptolemeïsche dynastie leefde. Dezelfde schrijver vertelt ons dat de naam Koptisch is en een aan Amun toegewijde betekent, de god van wijsheid. Theosofie is het equivalent van brahmvidya, goddelijke kennis.

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 3: 1887 –1889
Hoofdstuk Het esoterische karakter van de evangeliën (p. 110):
Toen hij haar achtervolgde tot aan de voet van het altaar met de bedoeling haar te doden, werd ze gered door de Pythia die aan beiden het geheim van hun verwantschap onthulde. Ter nagedachtenis aan deze nipte ontsnapping bouwde Creüsa, de moeder, de stad Chrisa of Krisa. Zo is de allegorie, en ze symboliseert eenvoudig de inwijdingsbeproevingen.4
4) 4. Voor een occultist bevat de mythe van
Janus (als het een mythe is) vreemde en veel te denken gevende elementen. Sommigen maken van hem de verpersoonlijking van Kosmos; anderen, van Caelus (hemel); vandaar dat hij ‘twee gezichten’ heeft, door zijn twee aspecten: geest en stof. Hij is niet alleen ‘Janus Bifrons’ (met twee gezichten), maar ook Quadrifrons – het volmaakte vierkant, het symbool van de kabbalistische godheid. Zijn tempels werden gebouwd met vier gelijke zijden, met een deur en drie ramen aan elke kant. Mythologen verklaren dit als een symbool van de vier jaargetijden, van de drie maanden in elk jaargetijde, en samen van de twaalf maanden van het jaar. Tijdens de inwijdingsmysteriën werd hij de dag-zon en de nacht-zon. Daarom wordt hij vaak voorgesteld met het getal 300 in de ene hand en in de andere 65, of het aantal dagen van het zonnejaar. Chanoch (Kanoch en Henoch in de Bijbel) is – of hij nu de zoon van Kaïn, de zoon van Seth of de zoon van Methusalem is – één en dezelfde figuur, zoals op grond van kabbalistische bronnen kan worden aangetoond. Als Chanoch is hij (volgens Fuerst), ‘de inwijder, leraar van de sterrenkundige cirkel en van het zonnejaar’, van wie gezegd wordt dat hij 365 jaar heeft geleefd en levend naar de hemel werd gevoerd, als vertegenwoordiger van de zon (of God). (Zie het boek Henoch). Deze aartsvader heeft veel aspecten gemeen met Janus, die, exoterisch, Ion is, maar kabbalistisch Iao, of Jehovah, de ‘Heer God van de voortplanting’, de mysterieuze Jod, of de Ene, (een fallisch getal). Janus of Ion is immers ook Consivius, a conserendo (hij die zaait of plant), omdat hij over de voortplanting heerste. Men ziet hem gastvrijheid verlenen aan Saturnus (Chronos, ‘tijd’) en hij is de inwijder van het jaar, of tijd verdeeld in 365.
Hoodstuk Antwoord op mw. Blavatsky’s aantekeningen bij de
christelijke esoterie (p. 204,205):
Al onze
tegenslagen komen van dat monster, dat de Satan is over wie onze gelijkenissen spreken. U zult dadelijk horen wat Jezus-Christus zelf hierover zegt. Maar eerst wil ik nog eens de triomfkreet herhalen die vier jaar geleden, als het klaroengeschal van de wachter ’s morgens vroeg, in het centrum van Parijs weerklonk: ‘In de 20ste eeuw zal de oorlog dood zijn, zullen de grenzen dood zijn, zullen de legers dood zijn, zullen de keizers dood zijn’, enz. Een enorme menigte, verzameld bij het Château-d’Eau, was laaiend enthousiast door de vurige bezieling van die profetische woorden, en de echo’s verspreidden die emotie tot in de verre omtrek. Moeten we zeggen dat Victor Hugo, die vooral geniaal was in zijn voorgevoelens en vooruitziende blik, en dat Parijs, Frankrijk, Europa – de christelijke wereld van het ene uiteinde tot het andere – zich voeden met illusies en optimistische dromen koesteren? Overal in het Westen en in heel Amerika roert zich de werkelijke geest van Christus, daar kunt u zeker van zijn! De christelijke wereld kan niet langer bestaan zonder te begrijpen dat ze aan Christus toebehoort. ‘Mens agitat molem.’1 Haar Verlosser had die geest, en Paulus zou in onze tijd maatschappelijk gezien gelijk hebben: ‘Non estis vestri, vos estis Christi.’2 O mensen, Christus houdt u in zijn greep! Op de slottoren van Vincennes sprak de pythia de waarheid toen ze 110 jaar geleden via de staatsgevangene Diderot deze bevlogen woorden naar de wereld slingerde: ‘Deus, ecce Deus’3 ‘Volkeren sta op, de verlossing is nabij!’ Ziet u, geachte mevrouw, als u recht wilt doen aan het stelsel van onze verlossing en de geest van de grondlegger ervan, dan moet u twee dingen doen: ten eerste moet u niet van ‘een kwestie van principes en leringen een kwestie van personen of de geestelijkheid maken’, zoals een van uw briljante landgenoten, mw. Swetchine, heeft gezegd. De rooms-katholieke kerk bevindt zich misschien niet meer op de hoogte van het heilige evangelie, maar dat wil nog niet zeggen dat het evangelie zelf iets van zijn wetenschappelijke, religieuze en maatschappelijke waarde heeft verloren. Het kan zijn dat de christelijke geestelijkheid diep is gezonken, maar haar decadentie impliceert absoluut niet die van het katholicisme. Het zou goed zijn om in dit verband Rosmini-Serbati te lezen! . . . In de tweede plaats moeten we rekening houden met de betreurenswaardige toestand waarin het Westen zich bevond toen onze messias het tijdperk van onze verlossing – zowel in religieus, maatschappelijk, economisch als politiek opzicht – kwam inluiden.
3) Vertaling:
‘God, zie God’.

‘Straf geen scholen meer met hoge afstroom’ (Marco ten Hoff de Volkskrant, p. 29):
Minister
Dijkgraaf van Onderwijs adviseert examenleerlingen om niet naar de ‘hoogte’ van de opleiding te kijken. Leerlingen die havo of vwo doen zouden moeten overwegen om voor het mbo te kiezen. Dit is een oproep die ik van harte ondersteun. De mbo’s in ­Nederland leiden mensen op die we hard nodig hebben in onze maatschappij.
Toch wringt er iets, de minister wil graag dat docenten dit ook gaan stimuleren. Dit gaat niet gebeuren in de ­huidige situatie. Het is namelijk zo dat scholen op dit moment bestraft ­worden als ze
te veel afstroom hebben. Als een leerling van de havo of vwo naar het mbo vertrekt dan telt dit als afstroom. Leuk proefballonnetje van de minister, maar het beleid vanuit zijn eigen ministerie stuurt op iets ­anders.

Een moderne versie van dit verhaal stond in NRC van 24 december 2007, het essay De Ander als spiegel van Ryszard Kapuscinski. Ook Kapuscinski schetst dat bij elke ontmoeting met anderen uit drie mogelijkheden kan worden gekozen. Een wilde aanval inzetten op de vreemdelingen? Hen onverschillig passeren en doorlopen? Of toch maar proberen kennis te maken en met hen te communiceren? De Ander bepaalde voor hem de zin van het reizen, het verhaal dat geschreven moest worden.
De filosoof Emmanuel Lévinas noemt de ontmoeting met de Ander, face-to-face (alteriteit) “een gebeurtenis”, zelfs “een fundamentele gebeurtenis”; het is het belangrijkste, het hoogst mogelijke wat kan worden beleefd. Lévinas laat zien dat het Ik niet zonder De Ander kan bestaan. Alleen als we De Ander leren kennen kunnen we onszelf leren kennen.
Kapuscinski haalt ook de door Bronislaw Malinowski gelanceerde stelling aan:
er bestaan noch hogere noch lagere culturen, er is slechts sprake van verschillende culturen die op verscheidene manieren aan de behoeften en verwachtingen van haar deelnemers voldoen.

'We gaan naar een heel nieuw verhaal toe' (Martijn van Calmthout de Volkskrant 9 november 2016, p. 9):
Is uw theorie nu af?
'Niet zoals
Einstein in 1915 met één vergelijking alles samenvatte. Mijn theorie is eerder een manier van denken. Met enkele uitgewerkte gevolgen, vooral de kwestie van de donkere materie. Maar ook heel veel vragen die nader onderzoek vergen. Van mij en anderen.'
Alles is informatie zelfs het universum (Martijn van Calmthout de Volkskrant 9 november 2016, p. 8):
Al tientallen jaren zit de natuurkunde in een diepe crisis: van het heelal is maar 4 procent bekend. De rest moet bestaan uit geheimzinnige 'donkere materie' en '
donkere energie', maar niemand weet wat dat is. De nieuwe zwaartekrachttheorie van Erik Verlinde, waar experts al jaren naar uitzien, veegt al die schimmen in één klap van tafel, door het heelal voor te stellen als een dikke soep van informatie. Klopt rekenkundig allemaal, maar wat zégt het eigenlijk? Uitleg in zes lekenvragen.
Baanbrekende theorie: donkere materie is een volstrekte illusie (Martijn van Calmthout Volkskrant 9 november 2016):
De Amsterdamse hoogleraar theoretische natuurkunde Erik Verlinde heeft maandagnacht eindelijk een potentieel baanbrekend artikel over de zwaartekracht gepubliceerd, waar in vakkringen jaren naar is uitgekeken. De theorie kan een opvolger zijn van Einsteins relativiteitstheorie uit 1915, is de claim, die al maanden in het geruchtencircuit rondging.

Nederland heeft last van een hardnekkige compensatie- en declaratiereflex (Sander Schimmelpennick de Volkskrant 26 september 2022, p. 2):
Nederlandse burgers en bedrijven hebben last van een hardnekkige compensatie- en declaratiereflex: alle risico’s moeten worden afgedekt door de overheid. Dat hebben ze afgekeken van de grote jongens, die immers hun winsten mogen houden, maar dikwijls hun verliezen kunnen afwentelen op het collectief. De overheid geeft onder de populistische druk altijd toe, zo weten zij. Wanneer het NOS-journaal de bijstandsmoeders van stal haalt, weet je wel hoe laat het is.

Welke film springt verder in het oog? (Daan van Acht de Volkskrant 21 september 2022 of Thekla Reuten 25 september 2022 NPO1):
‘Dat is
Narcosis, waarmee het NFF tevens de Nederlandse inzending van de Oscars vertoont. Dit is een debuutfilm van Martijn de Jong en gaat óók over rouw. Toch wel opvallend, twee van de grote premièrefilms gaan beide over rouw en hoe daarmee om te gaan. Hier zien we een echtpaar waarvan de man, gespeeld door Fedja van Huêt, beroepsduiker is en – hard gezegd – niet meer bovenkomt. Dat is overigens geen spoiler, het wordt vrijwel meteen duidelijk. De moeder, gespeeld door Thekla Reuten, blijft alleen achter met twee kinderen.

Generatie 9/11 Migratie, diaspora en identiteit (Lotfi El Hamidi Buitenhof 25 september 2022 NPO2, Trailer):
In heel Europa veranderden de
levens van jongeren na de aanslagen van 9/11 abrupt: hun aanwezigheid was plots onderwerp van maatschappelijke discussie. De plek van de islam in de westerse samenleving, migratie en integratie leidden tot verhitte debatten. Lotfi El Hamidi groeide op in de multiculturele straten van Rotterdam in de jaren nul. We zijn nu ruim twintig jaar verder, en de discussie duurt nog steeds voort in kranten, op tv en universiteiten. El Hamidi maakt de rekening op, niet alleen vanuit persoonlijk perspectief, maar ook met de blik van historicus: waar bevinden we ons nu als samenleving?

De roman van Heinric en Margriete van Limborch (recensie de Volkskrant 18 december 2021):
Nederlands grootste ridderroman heeft een
vrouw als hoofdpersoon. Geen hulpeloze figuur, maar iemand met autoriteit. Dankzij vertaler Ingrid Biesheuvel is de Limborch nu voor iedereen in moderne taal te lezen. Hoe kwam ze op het idee? En wat maakt het boek zo goed?
De Limborch bestaat, net als de Aeneis van Vergilius, uit twaalf boeken (hoofdstukken, zouden wij nu zeggen). Het werk werd mondeling voorgedragen.
Het heldenverhaal, dat is geschreven door een auteur over wie niets anders bekend is dan dat hij zichzelf ‘Heinric’ noemt, gold in de Nederlandse Middeleeuwen als een van de populairste ridderromans. Het werd aan het eind van de 15de eeuw nog bewerkt in het Duits. In de loop der eeuwen verscheen het verhaal meer dan dertien keer in druk.

Is er meer aan de hand dan op het eerste gezicht lijkt? (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #118 januari 2022):
Angelo Meijers Niets is wat het lijkt

Schiet het hoger onderwijs zichzelf met ‘verengelsing’ in de voet? (Nick de Jager de Volkskrant 13 december 2021 p. 13-15):
Eenheidsworst
Belangrijk voor Letschert is dat nieuwe wetgeving geen eenheidsworst creëert. Misschien is het aantal buitenlandse studenten beperken bij andere universiteiten de beste oplossing, in Maastricht is het dat zeker niet.
Taalbeleid
De ‘international classroom’ in Maastricht geeft de Sittardse Lotte een kans op de studie van haar dromen. Haar Engels is feilloos, na nog geen jaar op de universiteit. ‘Maar nu ik hier ben, leer ik niets over de andere delen van Nederland’, zegt ze. ‘
Ik ben wel bezorgd dat ik mijn eigen cultuur vergeet.’

‘Ik heb het acteren nodig om het leven aan te kunnen’ (Steffie Kouters interviewt Katja Herbers Volkskrant Magazine 28 augustus 2021 p. 12-20):
Leeglopen over je privéleven in de Volkskrant, daar zit niet iedereen op te wachten. Zeker niet actrice Katja Herbers (40), die met haar hoofdrol in
Evil bezig is het te maken in de VS. Vraag haar liever naar haar kijk op de wereld, haar liefde voor acteren en haar grote Amerikaanse avontuur.
We zijn allemaal verantwoordelijk voor die klimaatverandering. Jij zit nu in Canada en je vliegt ook op en neer tussen New York en Amsterdam.
Meteen: ‘Zeker, we zijn allemaal verantwoordelijk. Maar het probleem ligt niet bij de individuele burger. Die blijkt best bereid minder te vliegen, minder vlees te eten en de auto te laten staan.
Wat doet onze regering? Die pompt ik-weet-niet-hoeveel-miljard in onze KLM. Veel van de groene energie die we produceren gaat naar Microsoft. Dat is allemaal kabinet-Rutte. Die vriendjes wil zijn met alle grote Amerikaanse bedrijven. Het is een truc geweest, die slogan: ‘Een beter milieu begint bij jezelf.’ Nee: een beter milieu begint bij beleid.

‘Bedrijven doen alsof ze milieuorganisaties zijn’ (Bas Hakker AD 25 februari 2021):
Journalist Teun van de Keuken dook voor de zesdelige serie
De Vuilnisman in de bijzondere wereld van de afvalverwerking. ,,Wij moeten rotzooi uit het buitenland halen om hier te kunnen verbranden.’’
Afval is dus gewoon business.
,,Zeker. En daar is op zich niks tegen, maar er zijn perverse prikkels in deze business. De belangrijkste is dat bedrijven die afval verwerken vaak al geld krijgen op het moment dat ze het afval aannemen. Daarna moeten ze het gaan verwerken, wat alleen maar geld kost. Dat kan het minder aantrekkelijk maken om de juiste – kostbare – handelingen te verrichten. Daar zit de ruimte om dingen slordig te doen of misschien net niet helemaal volgens de regels.’’

Het boek ‘Een Keizer Zonder Kleren. Ken jeZelf, God als Kracht en het Dogma Voorbij’ van Hans Feddema toont de essentie van het Grote Verhaal. Het mechanisme, dat Kustaw Bessems in zijn publicatie Donald, net zo gewoon als wij neushoorns beoogt te duiden hangt met het 'Groot Verhaal' van Teun van Keuken en een gloedvol Groot Verhaal van Thom Egberts samen. Het onderzoeksrapport 'E i V' brengt het 'Grote Verhaal' met behulp van de Kwintessens tot uitdrukking.

Geweld in Washington is ‘wake-up call’ voor dreiging populisme (Site: JOOP 19 januari 2021):
Hans Feddema: ''Als er een ‘anti-stemming’ wordt gekweekt tegen de media, de overheid, de medische wetenschap en de rechters, speel je gewelddadige groepen in de kaart.
Waar het mij om gaat, is dat het populisme zichzelf daarmee – en dat geldt nu ook voor de dreiging van geweld rondom de inauguratie van Biden – heeft
. Het gebeurde is een ‘wake-up-call’, ook voor ons in Nederland. We doen er goed aan ons constructief-kritisch op te stellen jegens de populisten binnen en buiten de Kamer. Voorts ook positief, open, rechtvaardig, menswaardig en vertrouwenwekkend te zijn, als we in de media, politiek, medische wetenschap en rechtspraak een rol vervullen.

Het lijkt al bijna gewoon: een ‘doorlopende dalende trend’ in de leerprestaties (Aleid Truijens de Volkskrant 5 december 2023, p. 19):
Sinds het begin van deze eeuw gaan kennis en vaardigheden steil achteruit in het Nederlandse onderwijs. Al lang vóór corona. Het was de periode waarin de mode van het zelfsturende of ontdekkend leren onstuitbaar bloeide en door schoolbesturen gretig werd ingevoerd, ook in mbo en hbo. Leerlingen en studenten moesten achter hun laptop hun eigen nieuwsgierigheid volgen en via Google antwoorden op vragen vinden. De leraar werd een coach. Kennis lekte weg. Dat bleek vooral nadelig voor kinderen uit minder kansrijke gezinnen. Maarten Huygen beschrijft deze plaag, en de oorsprong ervan, mooi in zijn boek Nog wat geleerd vandaag?, een pleidooi om leerlingen kennis aan te reiken.

Een bevlogen lastpak (Aleid Truijens de Volkskrant 22 oktober 2022, Boeken p. 14-15):
Geen aangenaam mens was hij, maar wel een veelzijdige, gedreven en ook tragische figuur. De biografen van Theo van Doesburg weten de kunstenaar en drijvende kracht achter De Stijl op waarde te schatten in een leesbaar, levendig portret.

Iedereen treetje hoger dat help niet (Aleid Truijens Volkskrant 13 oktober 2020 (p. 14):
Het neoliberalisme, met als credo
‘Investeer in je eigen toekomst’ heeft zelfs de hardnekkigste gelovigen onder studenten weinig gebracht. Je kunt hard studeren en braaf lenen, maar als dat glanzende diploma voert naar matig betaalde flexbaantjes die bij een zuchtje corona wegvallen, je een loodzware studieschuld meesleept en snapt dat je nooit een huis zal kunnen kopen, dan voel je je toch een beetje voorgelogen.
Interessant is wat de Britse journalist David Goodhart zegt in het interview door Martin Sommer (de Volkskrant, 10 oktober 2020): gelijke kansen leiden tot ongelijkheid. Wie in een meritocratie en kenniseconomie zijn kansen niet verzilvert – bij gebrek aan intellectuele capaciteiten, of door capaciteiten die weinig opleveren – is een loser. Voorrang kan worden ingekocht. Ouders laten hun kinderen zo lang mogelijk studeren, wat leidt tot massa’s hoogopgeleiden, die elkaar verdringen. Intussen levert dat diploma steeds minder op.

Zal het gelehesjesprotest beklijven? (Heleen Mees Volkskrant 16 januari 2018 p. 22):
Volgens oud-correspondent Peter Giessen laten de gele hesjes vooral zien hoe moeilijk het is om Frankrijk te veranderen: net als zijn voorgangers buigt Macron voor de straat en koopt hij sociale vrede door structurele problemen op de lange baan te schuiven.
Giessen heeft gelijk dat de gele hesjes typisch Frans zijn. In Nederland zijn alleen Libelle-journalist Ebru Umar en Jan Dijkgraaf in een geel hesje gesignaleerd. Maar de onvrede is universeel, althans, zij is overal in de westerse wereld voelbaar. President Trump voorspelt dat er een ware opstand zal uitbreken als hij wordt afgezet als president. De Brexit is een voorbeeld van een geslaagde volksopstand. De meeste commentatoren wijten het – niet ten onrechte – aan de inkomens- en vermogenspolarisatie die is opgetreden door de globalisering in het algemeen en China’s toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie in het bijzonder.
Als de protesten geluwd zijn, zal de nieuwe elite daarin ongetwijfeld een bewijs zien van haar eigen voortreffelijkheid. ‘Ze [de gele hesjes] hebben het gewoon te goed’, klinkt het dan. Maar het meritocratische systeem heeft de lagere sociale klassen van haar talenten beroofd en de nieuwe elite zit zo vol van zichzelf dat ze niet verder kijken kan dan haar eigen neus lang is.

Britse verkiezingen De stemming in de Midlands
‘Ik probeer niet te stemmen’ (Sacha Hilhorst De Groene Amsterdammer 2019 5 december 2019 p. 16-19):
Wie 12 december de Britse verkiezingen wint, wordt vooral bepaald in de kleinere left behind towns waar het nog alle kanten op kan. Zoals in het voormalige staalstadje Corby in de Engelse Midlands.
De herrijzenis begon met een decennium van
neoliberale schoktherapie. Thatcher besloot een voorbeeld te maken van het ingestorte staalstadje. Corby werd de allereerste enterprise zone. Nieuwe bedrijven die zich in Corby vestigden kregen vrijstelling van huur en van bepaalde belastingen; de gemeente ontsloeg een kwart van het gemeentepersoneel en stelde een CEO aan; wetten en regels die de groei inperkten werden genegeerd of geschrapt.
De verschuiving was geen reactie op de Brexit, nee, de Brexit was juist onderdeel van een groter proces waarin stad en provincie tegenover elkaar kwamen te staan.
Telefonisch licht Jennings zijn bevindingen toe. ‘De metropool en de provincie zijn politiek gezien van elkaar weggedreven’, zegt hij. De afgelopen decennia hebben steden economische activiteit naar zich toe getrokken. Grote steden werden bastions van jonge mensen, nieuwe economieën en liberale opvattingen. Commentatoren als David Goodhart signaleren een politieke kloof tussen de anywheres, die gedijen bij mobiliteit en autonomie, en de somewheres, die juist hechten aan plaats en traditie. Anderen noemen het een tweedeling tussen haves en have nots.

De ‘gewone’ Brit eerst (Arnold de Groot NRC 12 januari 2018):
De Brexit is het gevolg van de toegenomen
kloof tussen hoog- en laagopgeleiden. Zo meent David Goodhart in een boek over de ‘gewone’ Brit.
PvdA-denkers
Wie zijn de Brexit-stemmers? En breder, hoe moeten we het succes van populisten in heel Europa verklaren? Dat zijn de vragen die Goodhart, geestverwant van PvdA-denker Paul Scheffer, in zijn boek The Road to
Somewhere. The Populist Revolt and the Future of Politics behandelt.
Wat is dan die kloof? Goodhart maakt onderscheid tussen het wereldbeeld van mensen die de samenleving vanuit ‘maakt niet uit waar’ (anywhere) beschouwen, en het perspectief van de mensen die de wereld vanuit ‘een vaste, bepaalde plaats’ (somewhere) bekijken. Anywheres, die je ‘ongebondenen’ zou kunnen noemen, hangen een progressief individualisme aan en waarderen autonomie en zelf-ontplooiing. Zij voelen zich niet ongemakkelijk bij Europese samenwerking of immigratie.\\ Daartegenover staan de ''somewheres, ‘gewortelden’, die sociaal conservatiever of communitaristischer zijn, aan hun groepsidentiteit en de gemeenschap hechten, en minder op hebben met de prestatiemaatschappij en immigratie. Bovendien zijn de ongebondenen vaker hoger opgeleid en verhuizen zij voor opleiding of werk. De gewortelden wonen dichter bij de plek waar ze zijn geboren, zijn doorgaans lager opgeleid, en hebben meer moeite met veranderingen.

Luister naar de ergensmens (Marco Visscher interviewt David Goodhart Trouw 7 mei 2017):
De wereld ligt open. Voor 'overalmensen' is dat heerlijk, zegt David Goodhart, maar voor de 'ergensmensen' is het geen pretje. Zij geven hun stem aan populisten. Hoe moet het nu verder?
Vanwaar de tegenzin?
"Ik vind het curieus dat je als politicus niet de belangen van je eigen burgers prioriteit mag geven boven die van andere EU-landen. Dat druist in tegen het gezond verstand."
En daarom kozen uw landgenoten in meerderheid voor een vertrek uit de EU?
"De steun voor een Brexit is deels te verklaren uit de
ontevredenheid met de groeiende Europese bemoeienis, maar volgens mij was het vooral ontevredenheid met de jarenlange dominantie en hooghartigheid van de anywheres in ons eigen land."
Bent u somber over wat ons de komende tien jaar staat te wachten?
"Ik probeer niet somber te zijn. Op sommige terreinen zouden de
ergens- en de overalmens goed kunnen samenwerken. Neem natuurbescherming, die hoort van oudsher bij de overalmens die zich bekommert om z'n plek op de aarde, maar het is ook het terrein geworden van de ergensmens.

Afscheid van het paradijs (René Cuperus Volkskrant 20 maart 2017 p. 10):
De verkiezingsuitslag van 15 maart is een polaroidfoto van het Nieuwe Nederland. Ons land is uiteengevallen in een Populistisch Nederland (PVV, SP, 50Plus) versus een Progressief-Elitair Nederland (D66, GroenLinks, PvdD), met een ingeklemd Midden Nederland daartussenin.
De verkiezingen gingen tussen populisme, academisch idealisme en technocratisch 'realisme'. De klassieke links-rechts verdeling in het electoraat is obsoleet geworden. Er zijn nieuwe tegenstellingen en scheidslijnen. David Goodhart, de Britse Paul Scheffer, verdeelt in The Road to Somewhere de westerse samenleving in twee kampen: The Somewheres tegenover the Anywheres.
Dat is de tegenstelling tussen
'plaatsgebondenen en mobielen', tussen mensen die aan traditionele gemeenschappen hechten en grenzeloze wereldburgers. Brexit was de overwinning van de Somewheres op de Anywheres.
Maurice de Hond, de Britse Maurice de Hond, onderscheidt ook twee groepen:
financieel zekeren versus financieel onzekeren, met een omvangrijke hybride middengroep tussen die twee uitersten.

Buitenland Alliantie (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 21 januari 2021 p. 7):
Globalisering heeft de kloof vergroot tussen degenen aan de top die vooruit racen en degenen die worstelen om in het midden te blijven hangen of naar de bodem vallen’, zei hij. Internationale handel en economische integratie hebben miljoenen mensen uit de armoede getild in opkomende economieën, zei Biden, maar in economisch ontwikkelder landen ontnamen zij miljoenen hun mogelijkheden. ‘Als mensen zien dat het systeem wordt gedomineerd door elites en opgetuigd wordt in het voordeel van de machtigen, dan vertrouwen zij democratie minder en keren zij zich naar demagogen die hun legitieme angsten opstoken.’
Op 30 december sloten de EU en China een nieuw handelsverdrag.
Zal Joe Bidens analyse over het
neoliberalisme en vrijhandel de grondtoon zijn van zijn presidentschap? Ik denk van niet, maar ook als dat wél zo is, blijft Bidens ‘alliantie van democratieën’ meer een opwarming van Koude Oorlogs-ideeën over gedeelde belangen en solidariteit tussen democratische landen dan een afspiegeling van de werkelijkheid.

In het nieuws
Aan de kiezer het oordeel of Rutte een vierde keer op mag (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 21 januari 2021 p. 5):
Mark Rutte denkt echter niet aan opstappen als lijsttrekker. Hij goochelt met de woorden verantwoordelijk, eindverantwoordelijk, niet inhoudelijk verantwoordelijk. Het is nu aan de kiezer om te oordelen over de man die al tien jaar lang minister-president is, jaren waarin de overheid een groot aantal burgers ten onrechte heeft geoormerkt als fraudeur en hun levens kapot heeft gemaakt.

Luisterverhalen De talenten van Mark Rutte en zijn VVD
De gelukkigste partij van Nederland (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 21 januari 2021 p. 28-33) :
Natuurlijk is de toeslagenaffaire pijnlijker voor Asscher dan voor Rutte, want de VVD is nu eenmaal nooit de partij voor bijstandsmoeders geweest.
Bij zijn jubileum als premier werd in analyses en profielen vooral de vraag gesteld:
‘Wat wil Mark Rutte nu eigenlijk?’
Misschien is het dan tijd om die vraag eens andersom te stellen: wat willen wij eigenlijk van hém?

Economie Een jaar later (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 21 januari 2021 p. 9) :
Op 23 januari 2020 nam minister Wouter Koolmees glimlachend het rapport ‘In wat voor land willen wij werken’ in ontvangst.\\ ‘Bij ongewijzigd beleid hebben we in Nederland én een economisch én een maatschappelijk én een sociaal probleem’, schreef Hans Borstlap een jaar geleden.
Waar zullen we op 23 januari 2022 staan?

Facebook heeft het zwaar te verduren in de VS (Maral Noshad Sharifi de Volkskrant 290 oktober 2021 p. 3):
Het bedrijf Facebook krijgt een nieuwe naam: Meta. Het sociale netwerk Facebook verandert niet van naam. ‘Voortaan zullen we eerst the metaverse zijn, niet eerst Facebook’, zei ceo Mark Zuckerberg in de online bekendmaking. Facebook ligt de laatste dagen zwaar onder vuur in de VS, door dagelijks nieuwe onthullingen.
Klokkenluider
Dat alle drek er nu uit komt heeft alles te maken met Frances Haugen, de 37-jarige klokkenluider en oud-medewerker van het bedrijf die eerder deze maand Amerikaanse volksvertegenwoordigers liet weten dat Facebook winstmaximalisatie boven veiligheid plaatst. Ze nam bewijs mee: tienduizenden foto’s van interne memo’s, e-mails, strategieplannen en presentaties. Die worden nu door een aantal media doorgespit, waaronder The Wall Street Journal en The Washington Post.

Hoe mensen aan het denken te zetten (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #124 juli 2022):
David McRaney studeerde psychologie en journalistiek. Hij is wetenschapsjournalist gespecialiseerd in cognitieve processen. Sinds 2009 maakt hij de veelbeluisterde podcast You are not so smart, waarin hij denkfouten en vooroordelen bespreekt. Zijn boek met dezelfde titel en de opvolger You are now less dumb werden bestsellers in de VS.
De les die McRaney hieruit trekt is, dat
iedereen een bijdrage heeft aan het mentale klimaat, dat degenen die verandering willen bewerkstelligen, moeten doorzetten. Met enig geluk, want het moet de juiste tijd zijn, en als voldoende mensen meedoen zal die verandering er komen.

Macht en manipulatie van Big Tech (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #124 juli 2022):
Aanleiding tot haar boek over Big Tech was de verslaving van haar zoon aan
internet spelletjes. Hij maakte gebruik van haar bankrekening voor aankopen van spelbenodigdheden. Dat alarmeerde haar. Het opende haar ogen voor de enorme en niets ontziende invloed van Big Tech, die er niet voor schroomt kinderen berekenend te binden met psychologische beïnvloeding. “De Big Tech-bedrijven zijn nu de rijkste en machtigste bedrijven ter wereld... Die omvang hebben ze ingezet om hun concurrenten uit te schakelen of op te slokken, om zich de persoonlijke gegevens van hun gebruikers toe te eigenen, en - in het geval van Google, Facebook en Amazon - om die voor eigen gewin te benutten”. De andere leden van de Big Five zijn Microsoft en Apple. Netflix wordt ook genoemd en Microsoft geldt als oudere deelnemer.
Surveillance en gebrek aan privacybescherming
De schrijfster wijst op landen waar met behulp van (informatie van) Google en Facebook bevolkingen worden onderdrukt of vermoord en op het gevaar van
surveillance in een autoritaire staat, met name bij een alliantie met Big Tech-bedrijven. Ook Apple, dat zich graag profileert als kampioen op het gebied van privacy-bescherming, “lijkt evenmin veel bezwaren tegen ‘lokale Chinese regels’ te hebben,” die een onderdrukkend karakter hebben naar westerse maatstaven.

Het internet, maar sterk verbeterd (Laurens Verhagen de Volkskrant 20 augustus 2022, Wetenschap p. 18-19):
Niet alleen stond er in de laatste Kieswijzer geen enkele stelling over technologie, het onderwerp is ook nagenoeg afwezig in de partijprogramma’s. ‘
Het leeft niet’, constateert de onderzoeker. Waardoor het kon gebeuren dat op de dag dat het rapport over de toeslagenaffaire werd gepresenteerd de Tweede Kamer de Wet Gegevensverzameling door Samenwerkingsverbanden aannam, die overheidsorganisaties en private partijen zeer ruime bevoegdheden geeft om persoonsgegevens van burgers met elkaar te delen. Misschien is het nog wel erger, vraagt Van Belkom zich af, en is het niet zozeer desinteresse maar het ontbreken van een moreel kompas.

Gaat Big Tech bepalen wie er onder censuur valt? (Laurens Verhagen Volkskrant 12 januari 2021 p. 13):
‘Het kapitaal regeert’
Internetcriticus Shoshana Zuboff, auteur van The Age of Surveillance Capitalism, roemt op Twitter juist dit ingrijpen: ‘Goed!’ Maar, vraagt ze zich ook retorisch af, hoe zou de wereld eruit hebben gezien als Facebook en Twitter dat al twee jaar geleden zouden hebben gedaan? Of vier? Zo’n belangrijke rol kan niet aan de bedrijven zelf worden overgelaten, vindt ze. ‘We hebben ze in staat gesteld om de wereldwijde informatiestroom te beheersen, waardoor we zijn overgeleverd aan particuliere bedrijven en hun politieke en economische agenda’s.’ Haar oplossing: niet het kapitaal moet hier regeren, maar de politiek, met nieuwe regels en wetten.

Wie is de baas over onze data? (Tegenlicht 18 oktober 2020 NPO2):
Zijn dat de techbedrijven in Silicon Valley en China of heeft Europa nog iets te zeggen over de data van zijn inwoners? VPRO Tegenlicht gaat op zoek naar uitwegen en oplossingen.
Dát we worden bespied en afgeluisterd is geen nieuws. Shoshana Zuboff beschreef eerder al in haar monumentale boek ‘The Age of Surveillance Capitalism’ hoe grote tech-bedrijven als Google en Apple met onze data omgaan, en sprak daarover in onze aflevering 'De grote dataroof'.\\ In deze aflevering van VPRO Tegenlicht kijken we hoe we los kunnen komen van de techgiganten en onderzoeken we meerdere Europese iniatieven om de zeggenschap over onze data terug te krijgen. Welke inspanningen en initiatieven zijn er voor een meer publieke online wereld?

Vergis je niet: coronacrisis is ook een digitale pandemie (Maaike Okano-Heijmans Volkskrant 30 maart 2020 p. 28):
De huidige aanpak van de coronacrisis in China en elders brengt de digitale mensenrechten in gevaar.
Covid-19 is dus een digitale pandemie in zijn oorsprong. Maar ook in zijn effecten:
over de hele wereld grijpen overheden naar digitale instrumenten om het virus te bestrijden. Fantastisch dat kunstmatige intelligentie en bigdata-analyse behulpzaam zijn, maar laten we oppassen voor mogelijk vergaande gevolgen voor de privacy van burgers. Want toepassing van digitale instrumenten, zoals massasurveillance, kan zomaar genormaliseerd worden.
China is, evenals Israël en Iran, een uiterste: dat gaf drie Chinese telecombedrijven opdracht om een app te ontwikkelen waarmee naar verluidt zo’n 1,6 miljard mobiele telefoons worden gevolgd. Gebruikers zijn verplicht om te rapporteren over hun gezondheid. In combinatie met miljoenen camera’s en geavanceerde warmtemeters levert dit enorme hoeveelheden persoonlijke data op, waarmee ook het bestaande
surveillancesysteem kan worden geperfectioneerd.
Critici vrezen dat dit nieuwe surveillancesysteem niet meer verdwijnt.

MAX ouderenjournaal 21 december 2020 NPO1 (Han Peekel interviewt Marcel van Dam - herhaling):
Marcel van Dam gebruikt na ca. 3 minuten in het interview de term belubberen. Of met andere woorden Marcel van Dam is de geestelijke vader van deze term.
Tot slot vat de socioloog Marcel van Dam zijn
boek van het leven samen met de woorden, niet slecht gedaan jochie. Marcel van Dam is als woordkunstenaar zeker geslaagd. De VARA beoogt in radio- en televisieprogramma’s als: 'De Rooie Haan', 'De Achtergrond van het gelijk', 'Achter het Nieuws' en 'Het Lagerhuis' de waarheid dichter te benaderen.

‘Gebeurtenissen komen niet toevallig op je pad’ (Fokke Obbema interviewt Wing Jan Man Volkskrant 7 december 2020 p. 12-13):
Als student civiele techniek aan de Universiteit Twente is ze een van de vijf vrouwen, naast 75 mannen: ‘Dus ook daar was ik het buitenbeentje. Het was alsof ik constant in de voetbalkleedkamer stond, met veel bier en tieten-humor. Als Aziatische vrouw was ik een gemakkelijk doelwit.’ Een stage in Japan doet haar zelfvertrouwen goed: ‘Ik was wel alleen, maar ook trots dat ik me daar staande hield.’ Volgt een goede baan bij IBM. Als consultant komt ze binnen bij Shell, Rijkswaterstaat en universiteiten, waarmee IBM samenwerkt.
Waardoor liep u vast?
‘Waar het ten diepste op neerkwam, was onzekerheid over de vraag:
mag ik er wel zijn? Een loopbaancoach liet me een oefening doen om vicieuze cirkels in mijn denken te herkennen.
Wat is voor u een zinvol leven?
‘Van huis uit heb ik meegekregen dat het leven draait om geld. Dat werd nooit zo expliciet gezegd, maar mijn ouders leefden dat voor. Het ging hen om
welvaart, niet welzijn. Ik had bijvoorbeeld niet het plan moeten hebben Frans te studeren – alleen een bèta-studie telde.
Hoe bent u daarmee aan de slag gegaan?
‘Ik zie die niet als toevalligheden.
Gebeurtenissen komen op je pad om er iets van te leren – je kunt kiezen dat wel of niet te doen. Van huis uit ben ik niet religieus opgevoed – ik leerde vooral Chinees bijgeloof, zoals alles met een 4 is slecht en alles met een 8 is goed. Nog altijd heb ik geen religie, maar ik geloof nu wel dat we met een groter geheel zijn verbonden.’
Waar bent u op uitgekomen?
‘Een variant op het bordspel
Levensweg, maar dan levensgroot gespeeld. Oorspronkelijk is dat een hard kapitalistisch spel dat vooral draait om geld verdienen. In mijn variant gaat het om je eigen definitie van succes. Wat ook aan de orde komt: hoe ga je met je angsten om en kunnen anderen je helpen die te overwinnen?’

IJdelheid aan de top (Joost Zaat Volkskrant 7 december 2020 p. 23):
Grote woorden en valse overheidsbeloften voeden wantrouwen en complotdenken. En daar moet ik dan weer tegen knokken. Ik geloof best in goede bedoelingen en dat ze bij VWS hard werken.
Maar te grote ego’s en ijdelheid aan de top, dat zijn helaas ongeneeslijke aandoeningen.

Niet alles hoeft scienceproof. Je moet vooral snel zijn (Marije Vlaskamp interviewt Henk Bekedam Volkskrant 5 december 2020 Opinie p. 24-27):
Als WHO-baas bestreed Henk Bekedam sars in China. In India hielp hij, vlak voor zijn pensioen, de eerste covid-golf bedwingen. Hoe kijkt hij aan tegen de pandemie? En welke adviezen heeft hij voor Nederland?
Hoe deed u dat dan?
‘Ik heb veel gehad aan het boek Negotiating China, een Amerikaanse verzameling casestudy’s over onderhandelen met Chinezen. Een van de lessen: laat belangrijke onderhandelingen niet over aan mensen die China niet begrijpen. Daarom gingen WHO’ers van ons team in China naar de provincies voor overleg over sars. Mensen die China kenden.
Welke adviezen zou u de Nederlandse overheid nu geven?
Investeer meer in gezondheidszorg, laat niet alles over aan marktwerking. Zorg dat je tijdens een pandemie razendsnel kan opschalen, of het nu om ziekenhuisbedden, testcapaciteit of bron- en contactonderzoek gaat. Versterk nu al de coördinatie, bijvoorbeeld met betere informatiesystemen. Nederland zit met losse ict-systemen die niet op elkaar aansluiten. In Zuid-Korea en India komt alle informatie op één platform samen en daar heb je geen technische glitches.’

De rechtsstaat is altijd en overal kwetsbaar (Olaf Tempelman Volkskrant 5 december 2020 Opinie p. 20-21):
In 2008, het jaar dat ik terugkeerde naar Nederland, verscheen een zelfhulpboek van
‘succesdokter’ Trump in onze taal, Denk groot. Ik schreef in de Volkskrant een ironische recensie: ‘Spreekuur bij dokter Trump’. Als iemand met een glazen bol mij destijds had gezegd: ‘Binnenkort zal die succesdokter laten zien dat democratische instituten kwetsbaarder zijn dan jij denkt’, had ik gerepliceerd: ‘Ik heb vertrouwen in het politieke systeem van de Verenigde Staten.’
Van de hand van Gessen is het boek
Surviving Autocracy. In een interview met Volkskrant-correspondent Michael Persson zei Gessen over de democratische rechtsstaat: ‘Een systeem dat van normen en gebruiken aan elkaar hangt, is makkelijk te breken door mensen die zich sowieso nooit aan afspraken houden.’ Hoogleraar rechtspleging Marc de Werd schreef in de Volkskrant: ‘Rechters zijn veel kwetsbaarder dan de term ‘derde staatsmacht’ suggereert.’ Politici die rechters liever kwijt dan rijk zijn ‘zullen de hindermacht die rechters in een rechtsstaat soms moeten zijn, altijd framen als een ondemocratisch gevaar’.
Als een systeem eenmaal
‘kwetsbaar’ blijkt, sta je versteld van het tempo waarin het kan worden afgebroken, de hoeveelheid mensen die eraan meewerkt en de hoeveelheid mensen die het lijdzaam over zich heen laat komen, stelt Gessen in haar boek.\\ De Tilburgse hoogleraar privaatrecht Reinout Wibier waarschuwde in 2019 in de Volkskrant voor de consequenties van een discours waarin politici tegenstanders niet neerzetten als andersdenkenden maar als volksvijanden: ‘Het temmen van de natuurlijke neiging om de ander als de vijand te zien, is de kurk waarop onze beschaving drijft.’

Desinformatie mag niet onze kans met coronavaccins om zeep helpen’ (Peter Giesen Volkskrant 4 december 2020 p. 20):
Vanuit haar werkkamer in het Brusselse Berlaymontgebouw schetst Jourová haar
, in een video-interview met zes Europese media, waaronder de Volkskrant. Desinformatie kan de sociale vrede en politieke stabiliteit in gevaar brengen, zoals de Amerikaanse verkiezingen hebben laten zien. Maar hoe kun je de informatievoorziening, vooral op internet, reguleren zonder de vrijheid van meningsuiting aan te tasten? Jourová: ‘Wat is waarheid? En wie is gekwalificeerd om te definiëren wat de waarheid is, en wat de leugen?
Niemand, zo luidt het antwoord in het donderdag gepresenteerde European Democracy Action Plan (EDAP). ‘
Niemand mag de macht krijgen om de enige scheidsrechter van de waarheid te zijn’, zegt Jourová. Volgens de Europese Commissie kan de waarheid slechts naderbij worden gebracht door samenwerking, door factcheckers van media en non-gouvernementele organisaties, door onderzoekers die toegang krijgen tot de algoritmen van grote internetplatforms, zodat duidelijk wordt wie welke inhoud te zien krijgt en waarom.

Frankrijk zoekt linkse intellectuelen à la Sartre (Peter Giesen Volkskrant 22 oktober 2015 p. 8):
'Zijn er nog linkse intellectuelen?', vroeg Le Monde zich afgelopen weekeinde bijna vertwijfeld af. Frankrijk wordt getroffen door een tsunami aan rechtse intellectuelen, als we linkse dagbladen als Le Monde en Libération moeten geloven. Het maatschappelijk debat wordt geheel gedomineerd door 'neoconservatieven' als de filosoof Alain Finkielkraut, de tv-polemist Eric Zemmour en de romancier Michel Houellebecq, die fulmineren tegen islam, immigratie en de teloorgang van de Franse identiteit. Waar is de hedendaagse Jean-Paul Sartre, die op een ton klom om de arbeiders van Renault tot revolutie te manen?
Ster van de avond was Natacha Polony, goed voorbeeld van een Franse intellectueel nieuwe stijl. Een 40-jarige vrouw in een leren jack, met een piekerig kort kapsel als een newwavemeisje uit de jaren tachtig. Geen auteur van een moeilijk te doorgronden filosofisch oeuvre, maar een eloquente polemiste die het uitstekend doet op radio en televisie. Etc.
Monoloog
Daarnaast geselde ze Europa. 'Ik word soevereinist genoemd. Daar heb ik helemaal geen bezwaar tegen. Ik geloof in het soevereine volk. Het is de essentie van de Franse Revolutie.' Evenmin als Michel Onfray of Eric Zemmour gelooft ze dat de globalisering Frankrijk tot hervormen dwingt. Het Franse sociale model kan best worden gehandhaafd, als de politieke elite dat maar zou willen.
De Franse identiteit wordt niet alleen bedreigd door de islam, maar ook door het Angelsaksische liberalisme. Die combinatie van cultureel nationalisme en anti-liberalisme is karakteristiek voor veel Franse denkers.

Om deze twee stellingen' te onderbouwen word ik in de Volkskrant van 31 december 2010 door Arnon Grunberg en Peter van Giesen op mijn wenken bediend.
Arnon Grunberg bespreekt in de Volkskrant van 31 december 2010 De grote Drie - Succes is een vijand (Boeken p. 5) en Peter van Giesen De klokkenluiders grijpen de macht (het Vervolg p. 5). Arnon Grunberg bespreekt van Gerard Reve De ondergang van de familie Boslowits, van Frederik Hermans De donkere kamer van Damokles respectievelijk De tranen der acacia’s en van Harry Mulisch De zaak 40/61.
‘In hoeverre is de afbeelding van gruwel de oorzaak van gruwel?’ vraagt Mulisch, een eeuwig actuele vraag. Over Mulisch schrijft Grunberg: We willen de volksschrijver wel uitzwaaien op zijn begrafenis, maar we wensen bij voorkeur niet na te denken over zijn werk.

Nederland let op uw saeck! (Fred Kistenkas Volkskrant 4 december 2020 p. 26):
Het oogt fantastisch, één milieuwet die straks alle andere wetten en wetjes vervangt. Maar in Nieuw-Zeeland, die zo’n wet heeft, trekken ze zich de haren uit het hoofd: duurzamer werd het niet.
Nog een jaar en dan moet in Nederland de Omgevingswet in werking treden. Het is een wet die tientallen aparte milieuwetten samenvoegt in één wet en dat zou volgens het ministerie alles eenvoudiger en beter maken. Dat laatste wordt nu in toenemende mate betwist, zeker ook in kringen van milieujuristen maar veel verder dan wat gemor in de trant van ‘managersjargon’ of ‘reclamepraat’ komt men doorgaans niet. Je weet het natuurlijk ook nog niet zeker, hoe zo’n integrale wet gaat uitpakken, want hij geldt ook nog niet. Bovendien leek het dat geen land ter wereld ervaring had met zo’n integrale megawet die alle sectorale milieuregels samenbrengt.
Maar per toeval kwam ik erachter dat ver weg een ander westers land al ruim 25 jaar ervaring heeft met zo’n
megawet: de Nieuw-Zeelandse Omgevingswet. Deze zomer is die wet door een officiële staatscommissie geëvalueerd en de kritiek was niet mals. Men adviseert de wet weer in te trekken en gewoon weer met verschillende sectorale milieuwetjes te gaan werken net als de rest van de wereld doet. Is beter voor het milieu en geeft zwakke waarden zoals biodiversiteit en waterkwaliteit weer een eigen wet met eigenstandige ecologische minimumwaarden.
Zachte waarden, harde toets
Ik denk dat ze in Nieuw-Zeeland op basis van 25 jaar ervaring het volgende zouden zeggen van onze Omgevingswet: ‘Ja, kennen we, hebben we hier al uitgeprobeerd, voegt sectorale milieuwetten samen, gooit er een nietje doorheen, hoopt dat overheden dan
integraler gaan werken, want alles in een integrale wet, en geeft dan domweg weer de gemeente de centrale bevoegdheid voor toch al complexe beleidsvelden in transitie als ruimtelijke ordening en milieu.
Bij
integrale afweging sneuvelen zachte waarden als natuur, biodiversiteit, waterkwaliteit en luchtkwaliteit het eerst. Geef die zachte waarden dus een harde sectorale toets. Is zo’n Omgevingswet nu echt goede rechtsinnovatie? Nee. Zeker niet zonder dat rechtsbeginsel van duurzaamheid. Zo niet invoeren dus. Leidt straks tot krantenkoppen als Worst legislation ever’.

‘Nederland is niet voorbereid op grote rampen’ (Mark Misérus interviewt Erwin Muller Volkskrant 5 december 2020 p. 6):
De wet moet onder meer veranderen omdat crisissen volgens de commissie onvoorspelbaarder zijn geworden.
‘Als er vroeger iets misging in een gemeente, kon je dat makkelijker isoleren.
Nu is alles via internet met elkaar verbonden. De verwachting is dat grotere rampen als de coronacrisis, ict-verstoringen of dierziekten de komende jaren steeds vaker zullen voorkomen.
Jullie vinden dat burgers op voorhand meer betrokken moeten worden bij een ramp.
‘Burgers gaan anno 2020 echt niet meer zitten wachten tot de burgemeester zegt wat ze bij een ramp moeten doen.
Die hebben dan al van alles gehoord via sociale media. Betrek ze er dan ook eerder bij. Als ze wonen in een gebied met een hoog risico, nodig ze bijvoorbeeld uit om mee te doen met een rampenoefening. Of vraag of ze bepaalde noodvoorzieningen in huis hebben. Een ramp is voor burgers heel ver weg, die moet je dichterbij brengen. Niet om angst te zaaien, maar om de kans dat zoiets gebeurt, reëel te maken.’

Het werkt niet, maar na mijn ontslag houdt iedereen zich stil (Kaya Bouma interviewt Paula van Manen Volkskrant 22 april 2021 p. 16-17):
Paula van Manen schreef een boek over het
gepersonaliseerde onderwijs dat werd ingevoerd op de mbo-opleiding waar ze werkte. ‘Het was chaotisch. De zakken chips lagen op tafel, studenten zaten te appen, films te kijken.’ Inmiddels is ze haar baan kwijt.
De 52-jarige Van Manen, naast docent ook auteur van een reeks kinderboeken, besloot een boek te schrijven over de overstap en de chaos die volgde. In 2019 verscheen '
‘Wanneer krijgen we weer les?’ In het boek wordt de naam van de onderwijsinstelling niet genoemd. Namen van collega’s en studenten zijn gefingeerd.
Toch zit Van Manen al ruim een jaar thuis. Ze werd na het verschijnen van haar boek
geschorst en uiteindelijk ontslagen.
Nu liggen de rechtszaken achter u. Wat gaat u nu doen?
Mijn hart ligt in het onderwijs, daar zou ik graag door willen. Dan moet er wel een bestuurder zijn die het met mij aandurft, na wat er gebeurd is. Ik weet niet of ik die ga vinden.’

De gouden kans die corona heet (Aleid Truijens Volkskrant 15 december 2020 p. 20):
Onderwijsvernieuwing bleek kostenbesparend en hét excuus om van dure, stronteigenwijze, hoogopgeleide kennisoverdragers af te komen.
Droevig gevolg is, behalve de daling van de leerprestaties, dat vooral kinderen die van huis weinig meekrijgen de klos zijn. Handig kunnen communiceren en samenwerken zijn wrede, cultureel bepaalde selectiecriteria. Kennis is voor deze kinderen de grote gelijkmaker. Kennis kan iedereen opdoen en ze kan eerlijk worden getoetst. Daarom betekenen centrale eindtoetsen en eindexamens voor hen vaak hun redding.
De scholen gaan weer dicht. De komende maanden zal de
lobby van schoolbestuurders en schoolleiders die het Centraal Examen willen afschaffen zich weer luid roeren.

De taal van de machteloze opvoeder (Aleid Truijens Volkskrant 20 oktober 2020 p. 11):
Het is de taal van de machteloze opvoeder die voelt dat zijn gezag afbrokkelt, tegen kinderen die zelf nadenken over wat hun wordt verordonneerd. Het is een weinig effectieve opvoedmethode. En in het geval van volwassen Nederlanders is het ook neerbuigend om ze als ongehoorzame kinderen te benaderen. Ook de metaforen die de ministers bezigen, over de
hamer en de dans, zijn machteloze retoriek.
Hoe kunnen leraren zichzelf beschermen? Daar zei De Jonge helemaal niets over tijdens de laatste persconferentie. Dat zwijgen is schofferen van een hele beroepsgroep, die je graag aan het werk houdt omdat anders de ouders niet kunnen werken.
Terecht vraagt de kleinste vakbond, LIA, om harde maatregelen. Je kunt leraren beter beschermen, zoals kinderarts-epidemioloog Patricia Bruijning al maanden adviseert:
goed werkende mondkapjes verplichten, meer afstand tussen tafeltjes en leerlingen in vaste duo’s laten werken, niet de leraar maar de leerlingen van lokalen laten wisselen, leraren een transparant masker aanbieden, of een spatscherm. En als het moet: de helft van de klas beurtelings thuis online de les laten volgen. Het is de overheid die dit moet afdwingen, anders gebeurt het niet.

Ict heeft valse hoop gewekt of De computer moet een middel worden, geen oplossing (Aleid Truijens Volkskrant 19 september 2015 p. 12):
De zegeningen van ict in het onderwijs, het is een gevoelig onderwerp. Alle kinderen een iPad, waarop ze hun individuele leerroute volgen? Zal dat de nieuwe generatie wapenen met nieuwe vaardigheden, broodnodig deze eeuw van snelle technologische veranderingen? Geeft dat kinderen die in het huidige onderwijssysteem vastlopen nieuwe kansen? Etc.
Toch fijn dat onderzoekers van PISA, de organisatie die voor de OESO wereldwijd onderwijsresultaten toetst en vergelijkt, nu eens gekeken hebben hoe het echt zit. PISA onderzocht het gebruik van ict in de afgelopen tien jaar in zeventig landen en bekeek de samenhang met leerresultaten.
De onderzoekers hebben slecht nieuws: leerlingen die veel gebruikmaken van computers op school zijn niet beter gaan presteren in taal, rekenen/wiskunde en natuurkunde. Eerder slechter. De enorme investeringen in ict in het westerse onderwijs betalen zich vooralsnog nergens uit (Students, Computers and Learning: - (Where’s the connection?).

‘Ik was een kei in het niet-zien’ (Fokke Obbema Volkskrant 19 oktober 2020 p. 12-13):
Dat u pas op uw 77ste uzelf gaat begrijpen en aanvaarden, heeft dat niet iets tragisch?
‘Er zit iets tragisch in, zeker. Ik had het liever eerder meegemaakt. Maar het is wat het is, ik moet het ermee doen. In mijn beleving overheerst het tragische toch minder dan het geluk dat ik voel, omdat ik uiteindelijk er toch achter ben gekomen hoe het zit. Dat ik nu wel mezelf kan zijn. Vijf jaar geleden had ik dit gesprek nooit zo kunnen voeren. Dan had ik mezelf buiten schot gelaten en zou het veel oppervlakkiger zijn geworden.’

'We willen een Hannah Arendtschool in plaats van een Steve Jobsschool' (Joke Hermsen Volkskrant 30 juni 2013):
Juist in het belang van het
nieuwe en revolutionaire dat in ieder kind zit, moet het onderwijs conservatief zijn, de culturele traditie bewaren, behoeden en koesteren.
Onderzoek
Het terugdraaien van technologische ontwikkelingen acht ik even onmogelijk als onwenselijk. Maar wel dienen we vooraf onderzoek naar de wenselijkheid van een nieuw schooltype te verrichten. Zowel binnen als buiten het onderwijs moeten we een juiste maat en houding tegenover de nieuwe technologie zien te vinden, opdat deze niet met ons aan de haal gaat of, erger nog, ons de baas wordt. Vooralsnog geldt hier het even eenvoudige als goedkope advies: bescherm je brein door dagelijks enige uren offline te zijn.

‘OBA Next is niet geschikt voor de Zuidas’ (Het Parool 23 augustus 2019):
Paroollezer Henk Jan Gortzak vindt dat de inhoud van OBA Next extra bewijs is dat die uitbreiding van de OBA er in deze vorm niet moet komen.\\ In de beleidsvisie 2019-2022 heet het ‘het nieuwe internationale kenniscentrum als het innovatieprogramma voor informatiewijsheid’. Echt, zo staat het er. En nu is daar het op 9 juni geopende ‘house of skills’.
De coalitiepartijen zijn voor, de gezamenlijke oppositie is tegen, zo schreven zij in Het Parool van 9 juli.
De inhoud van OBA Next is voor mij een extra bewijs dat die uitbreiding van de OBA in deze vorm er niet moet komen. De OBA-directeur wees in september 2018 nog enthousiast op de aanwezige studenten in de study share. Nu hangen er in de ruimtes van het house of skills bordjes met de tekst dat dit geen werkplekken voor hen zijn.

De gevolgen van de coronapandemie leren ons uiteindelijk veel over onszelf (Daan Roovers Volkskrant 13 november 2020 p. V18-19):
Dat brengt mij terug bij Camus, die niet alleen in De pest, maar ook in De mythe van Sisyphus voortdurend deze kale, onbarmhartige werkelijkheid thematiseert. De mens is alleen, in een verder onverschillig universum. Net als in de afgesloten stad, Oran. De afgesloten stad is de laboratorium-opstelling van de samenleving, de quarantaine is de incubator van mens-zijn; proefopstellingen waarin we onszelf leren kennen.

Rechtvaardigheid (Ariejan Korteweg de Volkskrant 30 april 2020 p. 25):
Met de Denker des Vaderlands op een bankje op het Plein.
We, de Denker des Vaderlands en ik, zitten ieder op een uiteinde van het bankje pal voor de ingang van het parlementsgebouw en de wereld spoelt om ons heen. Tenminste, dat zou hij normaal gesproken doen. Dit keer bestaat die wereld uit Attje Kuiken van de PvdA, de vriendelijk groetende chef van de politieke redactie van RTL, een gehaaste BNR-verslaggever en een schilder die de lantaarnpalen op het Plein onderhanden neemt.
De eerste, vrij naar Hannah Arendt: we zien hier aan het Binnenhof veel micropolitiek en administratieve kwesties. De tweede, ontleend aan Ulrich Beck: politiek gaat vandaag de dag niet meer over geld, maar over de spreiding van risico’s lees risicobeheersing. De derde: wat is de waarde van wetenschappelijke kennis in het politieke debat? De vierde: de oordelen over die kennis kun je niet uitbesteden aan experts.
Wat is er met die noties gebeurd sinds de pandemie is uitgebroken? De eerste kunnen we vergeten, voor micropolitiek ontbreken tijd en vergaderruimte. Met die spreiding van risico’s daarentegen heb je de kern van de coronadebatten – terwijl we op het bankje zitten is er achter onze rug één aan de gang – wel zo’n beetje te pakken; geld lijkt daarbij geen rol te spelen, alles draait om risico’s. ‘Nu nog is iedereen solidair met iedereen’, waarschuwt Roovers. ‘We vragen nu veel in het belang van een groep kwetsbaren. Dat zal niet eindeloos lukken.’

In de Bijbel, komt al naar voren dat de 'oplossing', die Paul Krugman aanreikt niet eindeloos zal lukken.

Herover het debat (Daan Roovers Volkskrant 20 december 2019 p. 22):
Denker des Vaderlands Daan Roovers blikt terug op 2019, het jaar waarin volgens velen de vrijheid van meningsuiting onder druk is komen te staan. Maar bedoelen we daarmee wel hetzelfde?
Manifesto
Facebook-oprichter Mark Zuckerberg, zelfbenoemd hogepriester van het vrije woord, doopte zijn recente toespraak zelfs om tot een ‘free speech manifesto’: ‘Ik wil een zo breed mogelijke definitie van de vrijheid van meningsuiting verdedigen.’ Er wordt niet naar je geluisterd misschien, of je wordt overschreeuwd door anderen maar taboes zijn er nauwelijks. Je kunt er ongelimiteerd spreken, liken, haten en ook liegen.
Propagandamachine
Dat is precies wat de Brits-Joodse komiek Sacha Baron Cohen beweerde in een recente speech waarin hij de -zwanenzang van Zuckerbergs
‘manifesto’ recenseert. Hij noemde de grote sociale-mediaplaforms, the Silicon Six, Facebook voorop, de grootste propagandamachine uit de geschiedenis, die leugens en hatespeech met evenveel enthousiasme verspreiden als feiten en argumenten – over kwaadwilligheid en onverdraagzaamheid gesproken.
Zuckerbergs ‘manifesto’ is
ideologische prietpraat: ‘We must continue to stand for the freedom of expression.’ Zeker, Mark, maar dat is hier niet het punt: je bent geen politicus, in elk geval nog niet. We vragen je niet de juridische kaders van de vrijheid van meningsuiting te bepalen, maar om een zekere orde op je eigen schoolplein te handhaven. En wat het onlinedebat betreft, moeten we in elk geval niet naïef zijn: polarisatie is een verdienmodel. Hoe uitzinniger (extremer, haatdragender) de opvatting, hoe meer aandacht, hoe meer economische waarde deze heeft. Zuckerberg spreekt als ondernemer, als grootkapitalist, en hij wenst in die ambitie met rust gelaten te worden.

Blog United States of Trump #23: Na de verkiezingsdag
Trump deed een poging tot een staatsgreep door middel van een speech (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 4 november 2020):
Trump heeft de Amerikaanse democratie voor de komende vier jaar vergiftigd, ongeacht de uitslag.
Geduld is de grote onderschatte eigenschap van een goed functionerende democratie. Geduld om de ander aan te horen, te wachten tot er voldoende feiten zijn om een oordeel te vellen of totdat een plan goed doordacht is.
Het is voor de Republikeinen lastig de Amerikaanse presidentsverkiezingen te winnen door rustig, met alle geduld, de stemmen te tellen en op basis daarvan een winnaar te laten aanwijzen.
Trump blijft een sterk merk, sterker zelfs dan vier jaar geleden, en aantrekkelijk voor nieuwe kiezersgroepen. Maar om de naam Trump op de gevel van het Witte Huis te houden moet er de helpende hand van een gunstig gezinde rechter aan te pas komen, zo lijkt het. Het is te hopen dat Amerika’s rechtbanken beschikken over de rust, het geduld en de beheersing waar het bij Trump aan ontbreekt.

Donald Trump, de koning van de wegwerpwinst (Koen Haegens Volkskrant 5 november 2020 p. 27):
‘Dezelfde blinde roofgier, die in het ene geval de aarde uitputte, had in de andere de levenskracht van de natie aan de wortel aangetast’
, noteerde ene Karl Marx.
Het alternatief kent inmiddels iedereen: de
circulaire economie. In die maatschappij zonder afval is alles gericht op hergebruik. Circulaire matrassen, kringlooplandbouw en hergebruikt frituurvet zijn allang geen linkse hobby’s meer. De overheid wil dat Nederland in 2050 zo ver is. Wie te veel onder ceo’s en bankiers verkeert, gaat denken dat de circulaire droom nu al werkelijkheid is.
Helaas blijft
wegwerpwinst maken voorlopig veel makkelijker. De koning van die eenmalige baten heet Donald Trump. Van zijn belastingverlaging die vooral ten goede kwam aan de rijken, tot de energiebedrijven die ruim baan kregen om in kwetsbare natuurgebieden te boren, hakken en pompen als nooit tevoren.
Gelukkig loopt, als de planeet opgebruikt en opgewarmd raakt, het tijdperk van het extractivisme vanzelf op zijn einde. Nu maar afwachten of er dan nog genoeg mensen zijn om deze historische mijlpaal te vieren.

De roofbouw op onze planeet heeft een nieuw tijdperk betreden: het hyper-extractivisme. In de eeuwige strijd om de winsten schakelen de grootste multinationals een versnelling hoger. Wat dat betekent voor de mens en natuur is voor de happy few bijzaak.
Oh, de
happy few vermaken zich opperbest. Een Amerikaanse avonturier liet onlangs de Utopia IV te water. Hij dokte 53 miljoen euro en dobbert nu met zijn superjacht over de oceanen, zodat hij niet in de bewoonde wereld hoeft te zijn, waar de mensen buiten of in portieken slapen en urineren in een hoek van het station.

Opmerkingen over de chaos (Max Pam Volkskrant 4 november 2020 p. 26):
Om de Amerikaanse verkiezingen psychoanalytisch uit te leggen, moet je eerst de uitslag afwachten, maar voor mij is Trump een sigaar en Biden een pijp. Ongehoord trouwens hoe energiek deze twee 70(plus)-jarigen tekeer gaan, mijn eigen lichaam spreekt hier uit ervaring. Daar moet heel wat speed, pep of wat dies meer zij aan te pas komen. Dat Trump direct na zijn besmetting onafgebroken door het hele land swingt, doet mij overhellen naar de theorie van Michael Moore dat Trump nooit corona heeft gehad.
Na de moord op Theo van Gogh, die we twee dagen geleden mochten herdenken, heeft de toenmalige justitieminister Piet Hein Donner nog voorgesteld de
wet op godslastering weer in te voeren. De achterliggende gedachte: dat het onze schuld is, is eigenlijk jullie eigen schuld. Als jullie nou je mond houden, is er geen motief meer om een keel af te snijden.

Triage, Onwetendheid en Rekenporno (Volkskrant 4 november 2020 p. 28):
Onwetendheid
Fijn eindelijk te zien dat er ook wijze artikelen breed worden uitgemeten in deze krant. Het is laat, maar misschien niet té laat. Graag mijn dank doorgeven aan Ira Helsloot: 2.500 jaar geleden ontdekte al ‘iemand’ dat alle ellende voortkomt uit onwetendheid. We hebben vele Ira’s nodig.
Rekenporno
Helsloot vertelt heel slim: we moeten
‘enkele centra voor coronabehandeling openen’. Het klinkt zó eenvoudig en zó voordélig. En ach weet je, uiteindelijk ga je allemáál dood. Lastig te ontzenuwen, van die Maurice de Hond-achtige drogredenerinkjes. Rekenporno, zou ik dat voortaan willen noemen, als aanvulling op Helsloots ‘coronaporno’.

Perceptie - Ik zie, ik zie wat jij niet ziet!? (MindConsult verlicht je leven):
Een perspectief
Interessant is dat waarneming zowel een
technische kant heeft:
• hoe vindt het proces plaats waarbij een externe stimulus een intern beeld oplevert,
en een
filosofische kant:
• hoe hangt ons wereldbeeld met onze waarneming samen – ofwel hoe wordt
kennis geproduceerd?
Om beiden, en de Gestaltpsychologie die sterk gebaseerd is op wetmatigheden van waarneming, in perspectief te brengen kijken we eerst terug in de geschiedenis – waarbij ik voor de zorgvuldigheid dien aan te tekenen dat mijn visie en keus van perceptie hier uiteraard een van de mogelijke zienswijzen is!

De leer van het absolute als grondslag van alle godsdiensten (Lezing 30 november 1952 door Prof. J.E. Stok - p. 21):
Volgens de Theosofische opvattingen is het anders dan men zich voorstelt in andere kringen. Wij kunnen ons de Heer Boeddha die ongeveer 500 jaar voor Christus verscheen, voorstellen als een majesteuse figuur van zes voet hoog, een koningszoon, vorstelijk en toch doodeenvoudig in Zijn gele pij of boetekleed (zoals De Christenen zouden zeggen). Hij kwam als een persoonlijkheid, het gewaad aannemende van een dienstknecht, en ook als een individu. Maar Zijn ziel en Zijn lichaam, Zijn shakti zoals het in het Oosten heet, is veel omvattender. Hij was zo groot zo machtig en zo geheel en al één met zijn Zijn mensheid dat bij Zijn hiet omlaag verschijnen als persoon en als individu, Hij ook neerdaalde in als Zijn wijsheid. Zijn aura omspande dus tegelijkertijd de gehele mensheid en al het lijden van de mensheid werd in Hem opgenomen. Hij was dus als de Medelijdende volledig volledig in innig contact met alle problemen en met al het lijden van de mensheid.

Verwend (Martin Jansen Volkskrant 20 oktober 2020 p. 28):
Majesteit, even afgezien van ministeriële verantwoordelijkheid; was er in uw eigen gezin nu niemand die zei: ‘Is het onder de omstandigheden wel zo’n goed idee naar Griekenland te gaan?’ En was het misschien de moeite waard geweest daarnaar te luisteren? Of zijn u en uw gezin net zo verwend, individualistisch, egoïstisch en gehinderd door het idee dat alles u toekomt, als grofweg 20 tot 70 procent van het Nederlandse volk?

Schoolachterstand (.J. Krips Volkskrant 5 december 2020 Opnie p. 29):
Doordat hier en daar lessen en colleges uitvallen, vreest men onderwijsachterstanden. Dat is in de geschiedenis vaker gebeurd. In de winter 1944-1945 is er vrijwel geen lesgegeven – ikzelf heb de vijfde klas lagere school gemist. Col¬leges aan de universiteit waren al eerder gestopt.
Na de bevrijding is soepel met deze achterstand omgesprongen. Examens in 1945 waren opvallend gemakkelijk en universitaire studenten werden vlot vooruitgeholpen. De gevolgen voor ¬verdere schoolloopbanen en studie¬resultaten zijn gemeten en ongunstige verschillen met ‘betere tijden’ zijn nooit gevonden. Het onderwijs kan dus wel een stootje hebben. Een troostrijke gedachte.

Behandel gedragswetenschap niet als veredeld pr-bureau (Anne van Valkengoed Volkskrant 15 december 2020 p. 29):
Om de vaccinatiebereidheid te vergroten mogen sociale wetenschappers meedoen aan een prijsvraag. Pardon?
De hoofdprijs voor deze ‘Behavioural Challenge’: 15 duizend euro. Een leuk bedrag, maar het uitschrijven van een prijsvraag doet de relevantie, urgentie, en kwaliteit van sociaalwetenschappelijke kennis voor het oplossen van de coronacrisis tekort.
De prijsvraag legt bloot hoe de overheid de
sociale wetenschappen ziet. Niet als een serieuze wetenschappelijke discipline die een sleutelrol kan spelen in de coronacrisis, maar eerder als een veredeld communicatiebureau.\\ De overheid doet er dus goed aan de sociale wetenschappen net zo serieus te nemen als de natuurwetenschappen.

De 80/20-regel is weer actueel tijdens corona (Jan Derksen Volkskrant 19 oktober 2020 p. 21):
De Italiaanse wiskundige en econoom Vilfredo Pareto analyseerde begin vorige eeuw dat 80 procent van de Italiaanse economie werd beheerst door 20 procent van de bevolking, de rijksten.
Alle aandacht geven aan deze 20 procent die de coronamaatregelen negeren en zich ertegen verzetten kost 80 procent van je energie.
Besteedt je de aandacht aan die 80 procent die zich schikken in de maatregelen dan kost je dit 20 procent van je energie. Hiermee accentueer je de goede ontwikkeling en raak je je energie niet kwijt bij de onwilligen die toch niet veranderen.
Indien zij maar
20 procent van de aandacht krijgen, lijkt me de kans 80 procent dat hun gedrag uitdooft en we vooruitgang boeken in het onder controle krijgen van het virus.

De kern van Jan Pen: macht, micro-macro en milieu (Steven Brakman en Harry Garretsen 16 februari 2010 ):
Jan Pen is op 14 februari 2010 overleden. Hij was een van de meest kleurrijke en invloedrijke Nederlandse economen van na de Tweede Wereldoorlog. Om hem te eren en zijn bijdragen op waarde te schatten, hebben de Groningse economen Brakman en Garretsen een in memoriam geschreven.
Zijn “gelijk” haalt Pen met de huidige crisis, waarbij niet alleen de ideeën van Keynes een comeback maken, maar zeker ook het begrotingsbeleid als stabilisatieinstrument helemaal terug is van weggeweest.
Maar zelfs op micro-niveau werkt het prijsmechanisme niet altijd naar tevredenheid.
Dit geldt met name als het om het milieu gaat. Vanaf de beginjaren zeventig is Pen een van de eerste economen in Nederland die hamert op het falen van het prijsmechanisme als het om de (te lage) waardering van het (schaarse) milieu gaat. In Kijk Economie (1979) legt hij zijn zorg over het milieu uit aan het grote publiek, p. 38: “De grote milieu rampen worden door het prijzenmechanisme niet tegengehouden. Wat zeg ik? Ze worden er door bevorderd- en dat heet Pareto-optimaal!” Hij vervolgt met een uitleg over externe effecten: “de onzichtbare hand werkt alleen als schaarste wordt vertaald in prijssignalen.”
Dit korte overzicht kan helaas geen recht doen aan het werk van Pen [zie echter Eijgelshoven en Van Gemerden (1981), of Wolfson (1990)], maar het maakt wel duidelijk dat de kern van Pen’s werk draait om de vraag waarom en waar het prijsmechanisme faalt als het om de invloed van macht, de macro-economie of het milieu gaat. Het onderzoek van andere economen werd ook altijd langs deze meetlat gelegd en dikwijls werd dan door Pen vastgesteld dat dat allemaal heel knap is, maar, hallo…, de kern staat er niet in”.

‘Is dit echt de goede manier om op corona te reageren’ (Ianthe Sahadat interviewt Marli Huijer Volkskrant 16 oktober 2020 p. 14-15):
Al in april plaatste filosoof en voormalig arts Marli Huijer vraagtekens bij de ‘intelligente lockdown’. Ze werd één van de gezichten van het ‘tegengeluid’, en belandde daarmee – ongevraagd – in het kamp der virusontkenners en complotdenkers. Toch is haar kritiek nog altijd onverminderd groot: ‘Misschien duurt het nog jaren, weten wij veel.
We zitten wel met het probleem dat de zorg overbelast raakt. Veel zorgpersoneel is nu al wanhopig.
‘Een jaar geleden stond in de Volkskrant een
verhaal over de horrorgriep van 2017-2018 die het zorgsysteem op de knieën dwong. Toen was er geen corona en in alle ziekenhuizen riep men: help, wij kunnen dit niet aan.
‘Je moet dus constateren dat wij niet meer de zorg kunnen bieden die we willen bieden. Dat medewerkers in acute situaties mensen willen redden en die vraag niet stellen is logisch. Dat is ook niet aan hen. Daar moeten wij als maatschappij over praten.
De vraag hoe kun je de zorg zo efficiënt en rechtvaardig mogelijk gebruiken – dat is een ethisch-medisch én politiek probleem.’

Transhumanisme Een toekomstvisie op het menselijk leven na de integratie van mens en machine (Aat-Lambèrt de Kwant GAMMADELTA maart 2018 p. 5):
Wordt transhumanisme2 de nieuwe religie?
2)
Transhumanisme is eigenlijk een vorm van eugenetica. Het is het verminderen van de menselijke factor in de mensheid, in het belang van de controlerende elite.
Onze broncode verliezen (p. 11):
Wanneer deze transformatie zich doorzet zal ons analoge organische bewustzijn hierdoor geïnfecteerd kunnen raken en zullen we op een zeker moment definitief de toegang tot onze
bron(code) verliezen. Dan zal dit signaal definitief gescrambled worden en is de mens verloren in een kunstmatige wereld, ver verwijderd van zichzelf en het werkelijke doel van ons bestaan. Tenzij, tenzij we een kwantumsprong in ons bewustzijn maken.
Yfkie Laanstra raakt hier wezenlijke zaken. Het gaat om het verschil tussen een spirituele, holistische visie op de mens en bewustzijn of de rationele ofwel transhumanistische.
In de documentaire Technocalyps wordt er weliswaar op los gespeculeerd maar het gegeven dat wetenschappers e.d. zich hiermee bezig houden is veelzeggend Uitgangspunt is de 'maakbare mens'. Waarom zouden we geen 300 jaar kunnen worden? Met wat sleutelen en prutsen aan ons onvolmaakte lichaam met behulp van microchips en genetische manipulatie moet het mogelijk zijn een superieure mens te maken. Wanneer hebben we dat meer gehoord?
Op naar het tijdperk van de posthumane mens?
13: Yfke Laanstra raakt de kern als zij vaststelt hoe we alsmaar verder verwijderd raakten van het magische, het mythische en het heilige van het bestaan. Van onze oorsprong en van onze ware natuur. We raakten uit contact met ons innerlijk weten omtrent onze voeding. Voeding voor lichaam, ziel en geest. We stelden de industrie boven de natuur en besloten dat de natuur zelfs in veel gevallen hiervoor plaats diende te maken. We komen echter voort uit de natuur en zijn eruit opgebouwd. De natuur bevat onze broncode. Wanneer we onze relatie met de natuur weer willen versterken of zelfs herstellen dan is het van belang dat we begrijpen hoe we haar zien en benaderen.

TRANSHUMANISME Einde van de menselijke soort? (Reformatorisch Dagblad november 2017):
Dat onze kostbare planeet op velerlei wijze wordt bedreigd, is wel duidelijk:
klimaatverandering, terrorisme, het toenemend aantal aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, branden en overstromingen, een enorm vluchtelingenprobleem, religieuze conflicten, hongersnoden, mondialisering, epidemieën. De wereldmachten vechten een grote oorlog uit, bepaald door geopolitieke, strategische en economische belangen.
Het is de hoogste tijd dat er overal op brede basis een
discussie ontstaat over de grote gevaren van de transhumanistische ideologie, een discussie ook over wat we onder mens- zijn, menselijke waardigheid, ziel, spiritualiteit, enzovoorts verstaan. De ontwikkelingen gaan razend snel. De resultaten van diverse congressen op wereldniveau worden niet aan het publiek bekend gemaakt. Ze zijn hooguit te lezen in wetenschappelijke tijdschriften of kritisch geschreven boeken. De menselijke hybris heeft een lange geschiedenis. Talloze mythen tonen ons echter ook de dramatische afloop van de menselijke overmoed. Daar waar de mens zichzelf als de maat van alle dingen beschouwt, sluipt een zeer giftig addertje onder het gras. Hoogste tijd om wakker te worden! (Marcel Messing)

Omroep Fryslan Pieter Kooistra 'Denk het onmogelijke' 18 oktober 2020 NPO2 (herhaling uitzending 18 oktober)
De ideeën die hij eind vorige eeuw ontwikkelde, zijn ook nu actueel.
"Wees realistisch. Denk het onmogelijke." Het zijn de woorden van kunstenaar Pieter Kooistra (1922-1998). Hij wilde de ongelijke verdeling van de welvaart in de wereld en de vernietiging van de planeet een halt toeroepen. "Hij was een visionair", zo stelt Annemieke Roobeek, hoogleraar aan de Nyenrode Business Universiteit. Na het zien van beelden van hongerende kinderen in India begreep Pieter Kooistra dat kunst, dat hij omschrijft als 'het geestelijke', niet zonder 'het materiële' kon. Hij ging op reis en bedacht een plan voor een wereld-basisinkomen. Econome Annemieke Roobeek voorspelt nu: "Een basisinkomen voor iedereen gaat ooit bij onze tijd en de wereld horen." Ze ziet daarbij zelfs een rol weggelegd voor de Europese Centrale Bank.

Brainwash talks het dringendste probleem (Nic Althazer 18 oktober 2020 NPO2)
Wij zijn de eerste generatie die de gevolgen merken van klimaatopwarming en de laatste die er iets aan kan doen. Dat stelt de Vlaamse televisiemaker en milieuactivist Nic Balthazar. Maar er is ook goed nieuws. Er zijn namelijk zoveel oplossingen voor het klimaatprobleem, die met de dag goedkoper en haalbaarder worden. Een oproep tot actie, even urgent als hoopvol. (eerder uitgezonden 31 maart 2020)

Is de ene sprinkhaan beter dan de andere? (Peter de Waard Volkskrant 20 oktober 2020 p. 22):
In Het Financiële Dagblad werden Becks en Vuursteen beschreven als ‘fatsoenlijke kerels’.
Maar dat bewijst vooral dat ze hun
pr goed op orde hebben. Beiden hebben het kunstje geleerd van roemruchte CVC-veteraan Rolly van Rappard, iemand die met 675 miljoen euro hoog op de Quote-ranglijst staat en bepaald geen filantroop is.

Hoe ridder Rolly van Rappard een private equity-koning werd (Stefan Vermeulen 1 januari 2020):
De Nederlandse oprichter achter CVC Capital Partners groeide in dertig jaar tijd uit tot een private equity-legende. Quote portretteert hem.
Twee adviseurs die CVC recent bijstonden tijdens een overname, zeggen dat Van Rappard alleen nog op de
achtergrond meekijkt. 'Hij zit nog in het investment committee, hij zorgt er echt wel voor dat er de juiste beslissingen worden genomen. Maar de onderhandelingen zelf, daar heeft hij zijn mensen voor.'

Bestaat er voor Goldman Sachs geen crisis? (Peter de Waard Volkskrant 16 oktober 2020 p. 21):
Heel veel multinationals moeten zich Goldman Sachs voelen, zo bleek deze week bij het begin van de publicatie van de resultaten over het derde kwartaal. De bank JP Morgan Chase meldde een dag eerder een winst van 9,4 miljard dollar over het derde kwartaal, de op twee na hoogste winst in de geschiedenis.
De grote bedrijven verdienen geld als water.
Deze crisis is het probleem voor
mkb’ers en werknemers. Het is niet de crisis van de Goldman Sachs-bankier. Die weet er met zijn tentakels een slaatje uit te slaan.

Economie Flagellanten (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 9):
Dat is de echte schande van deze crisis: dat de economie (weer) op slot moet en jongeren, middenstanders en handwerkers opnieuw het haasje worden, omdat begin deze eeuw een batterij ideologisch benevelde zorgeconomen, met het werk van de neoliberale Amerikaanse econoom Alain Enthoven in de hand, onze ziekenhuizen heeft mogen ombouwen tot autofabrieken. Daardoor is sinds 2006 het aantal bedden met tienduizend gedaald, zijn de zorgpremies met vijftig procent gestegen, is de eigen bijdrage verdrievoudigd en kunnen uitgerangeerde politici bij zorgverzekeraars gemiddeld drie ton per jaar vangen.
Leve de marktwerking in de zorg.

De grens is bereikt: geef zorg en onderwijs meer lucht (Margreet Fogteloo De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 5):
De ‘economisering en pedagogisering’ heeft het onderwijs in de ellende gestort, zegt een gepensioneerde lerares over dertig jaar ineffectief onderwijsbeleid. Het verlies van kwaliteit komt onder meer tot uiting in een dramatische daling van leesvaardigheid en leesplezier bij leerlingen – en dat levert laaggeletterde volwassenen op.
Ggz-personeel, docenten, verpleegkundigen – zij hebben een
hoge burn-outscore, ondanks de liefde voor het vak. Terecht wordt dat het neoliberalisme van Rutte & co aangerekend. Maar het begon al eerder, in de jaren negentig zette ‘Paars’ op de vleugels van een mondiale beweging de bijl in de verzorgingsstaat. Daar zat toen wel wat in, de overheid was te vet, te log, te paternalistisch. De doorgeschoten slingerbeweging heeft door de corona-epidemie een precaire grens bereikt. De prijs van wat kostbaar is – de publieke sector – wordt nu duur betaald.

En de leraar ploegt voort (Rosa van Gool De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 28-33):
De resultaten dalen, kansenongelijkheid neemt toe en er is een groot lerarentekort. Waar is het misgegaan? ‘Onderwijs heeft weinig politieke urgentie.’
Sinds haar pensionering geeft Meijs nog steeds bijles aan huis en is ze actief in het bestuur van Beter Onderwijs Nederland, de vereniging van filosoof Ad Verbrugge die zich inzet voor ‘gedegen vakinhoudelijke en algemene vorming’.
Was vroeger dan alles beter? ‘Nee, natúúrlijk niet’, benadrukt Meijs. Er bestonden ook slechte leraren die geen orde konden houden, maar ze waren wel allemaal goed opgeleid.
‘Bij ons leerden alle kinderen lezen’, zegt ze beslist.
Een van de
complicerende factoren in de curriculumdiscussie is dat de politiek formeel alleen over het ‘wat’ gaat – de kerndoelen die alle leerlingen moeten leren – en niets mag zeggen over het ‘hoe’, want het is aan de scholen zelf op welke manier zij de kerndoelen bereiken. Kamerleden discussiëren dus al een paar jaar in detail over de kerndoelen, uitvoerig opgesteld door verschillende werkgroepen, maar de politiek mag zich op geen enkele manier bemoeien met wat er in de klas gebeurt.
De politiek slaagt er al decennia niet in om het onderwijs
te verbeteren. Dat komt niet alleen door de kettingbotsing van slechte ideeën, zwalkend beleid en visieloosheid van de afgelopen dertig jaar. Het zijn symptomen van een dieperliggend probleem. Er is geen duidelijkheid – laat staan overeenstemming – over de taak van de onderwijspolitiek en de grenzen ervan.
Op een paar honderd meter van de Linnaeusschool in Amsterdam-Oost, de eerste werkgever van Jeanet Meijs, stond begin twintigste eeuw een andere bevlogen leraar voor de klas.
Theo Thijssen was onderwijzer op ‘School 104’, waar hij inspiratie opdeed voor zijn boeken Schoolland en De gelukkige klas. Thijssen was de zoon van een schoenmaker uit de Jordaan en gaf tussen 1905 en 1921 les op de armenschool in Amsterdam-Oost.

Het klimaatinferno van Californië
‘Whoesj weg’ (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 22-27):
In Californië bepaalt klimaatverandering het leven van miljoenen mensen. Niet alleen de allesverwoestende branden nemen toe, ook de zeespiegel zal bovengemiddeld snel stijgen. Klimaatkosten worden onbeheersbaar. De staat biedt ons een kijkje in de toekomst.
‘De rampen die Californië treffen, illustreren dat mensen meer bezig zijn met wat er gebeurd is, dan met wat er komen gaat’, zegt klimaatwetenschapper Samantha Stevenson. ‘Ze praten over wie het moet opruimen, herbouwen of betalen. Maar dit gaat steeds vaker gebeuren. In Californië, in de hele wereld. Ook West-Europa krijgt volgens klimaatmodellen te maken met ernstige verdroging. Het benadrukt de noodzaak om collectief over klimaatverandering na te denken. Niet in de toekomst, want het voltrekt zich nu.’

Essay Heeft China al gewonnen?
Westers schaken vs. oosters Go (Kishore Mahbubani De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 34-37):
De krachtmeting tussen Amerika en China, waar Donald Trump in 2018 mee begon, zal nog tientallen jaren duren. Maar hoe goed kennen de twee rivalen elkaar? De Singaporese denker Kishore Mahbubani stelt de
juiste vragen voor de beste strategie.
Door zijn boeken over de spanningen in de
machtsverhoudingen tussen het Oosten en het Westen verscheen hij op diverse lijstjes – zoals die van Prospect en Foreign Policy – van meest invloedrijke intellectuelen.
Dit is een ingekorte bewerking van Mahbubani’s
Heeft China al gewonnen?
Eén statistisch gegeven moeten zowel Amerikaanse als Chinese leiders continu voor ogen houden: er wonen 330 miljoen mensen in Amerika en 1,4 miljard mensen in China. Dat zijn forse aantallen, maar de totale bevolking van Amerika en China samen (1,7 miljard) maakt nog altijd minder dan 25 procent van de wereldbevolking uit. Een groot deel van de resterende 75 procent begrijpt en accepteert inmiddels dat de mensheid op een kleine, verknoopte en bedreigde planeet woont waarvan we allemaal afhankelijk zijn.
Daarom valt er van de rest van de wereld weinig tolerantie te verwachten voor extreme of irrationele maatregelen van de kant van Amerika dan wel China. In de Onafhankelijkheidsverklaring eisten de grondleggers van Amerika een ‘gepast respect voor de meningen der mensen’. Als er ooit een moment was om dat advies op te volgen is het nu.

‘De wereld is een puinzooi’ (Marc Peeperkorn de Volkskrant 15 oktober 2020 p. 21):
De wereld is een puinzooi’, stelt Margrethe Vestager monter vast. De coronapandemie heeft het werk van de Europees Commissaris voor Concurrentie (en digitale zaken) compleet overhoop gehaald. Keek ze een half jaar geleden nog wantrouwig toe op elke euro staatssteun, sinds de coronapandemie heeft Vestager (een Deense liberaal) voor bijna 3.000 miljard euro aan overheidssteun voor bedrijven goedgekeurd. Waarvan ruim de helft voor Duitse ondernemingen.
Een echte breinbreker, erkent Vestager, zijn grote internetbedrijven als Facebook, Google, eBay en Amazon. De huidige concurrentieregels voor deze sector dateren uit 2000 en zijn hopeloos verouderd. Vestager en haar collega’s zijn druk bezig met een nieuwe digitale dienstenwet en eentje voor digitale markten.
Daarnaast komt de Commissie op korte termijn met speciale regels voor digireuzen:
bedrijven als Google en Facebook die door hun omvang en tentakels naar andere markten feitelijk als een sluiswachter opereren.

Draait bij covid-19 alles om het eigen land? (Peter de Waard de Volkskrant 15 oktober 2020 p. 22):
Maar de landen die in het IMF en de Wereldbank die dienst uitmaken vinden zes maanden wel genoeg.
Zij moeten worden wakker geschud door het eigen volk. Maar op de persconferenties van Rutte en De Jonge wordt het buitenland alleen genoemd als het gaat om een vergelijking van het aantal gevallen. Ook de media hebben tot nu toe geen of nauwelijks aandacht gehad voor de miljoenen mensen die in Bangladesh hun banen kwijtraken in de kledingindustrie en daardoor terugvallen in extreme armoede.
Als de mensen niet met hun neus op de feiten worden gedrukt van wat er verder in de wereld gebeurt, zullen ze zich drukker maken over het feit dat ze zelf niet uit eten kunnen dan dat er elders geen eten is.

Routekaart naar de economische afgrond (Koen Haegens de Volkskrant 15 oktober 2020, p. 23):
Loopt alles fout, dan stevenen we af op het gevreesde laatste deel van de routekaart. Daar loert het ultieme besmettingsgevaar:
de economische malaise slaat over op de financiële sector. Op de beurzen verdampen de pensioenspaarpotten. Huizenprijzen zakken. Banken draaien de kredietkraan dicht, waardoor nog meer bedrijven failliet gaan. Het zou, in de woorden van DNB-president Knot, ‘een turbo’ zetten op de huidige crisis.
Wees gerust: zo ver is het nog niet. Met wat geluk ontwikkelen onderzoekers tijdig een medicijn of vaccin. Dan komt Nederland er vanaf met een
‘gewone’ recessie. Geen pretje, maar oneindig veel beter dan een dollemansrit naar de financieel-economische afgrond.

Het hele plaatje (Ariejan Korteweg de Volkskrant 15 oktober 2020, p. 25):
Zo kwam onlangs de
Integrale Agenda Post-Coronatransitie langs, vormgegeven in een diagram en gemaakt door iets dat zich GoGoMo noemt, Stichting Good Governance Monitor. Die propageert dat diagram als middel om verkiezingsprogramma’s mee te beoordelen: wat beloven ze voor na corona, hoe gaan we verder?
Nico stuurt me later een schema waarin de programma’s van D66 en SP zijn getoetst, de eerste partijen die met een programma kwamen. Voorlopige conclusie: D66 behandelt bijna alle thema’s, maar heeft een witte vlek als het over de rechtvaardigheid van het financiële stelsel gaat. De SP heeft geen aandacht voor transparantie van de overheid, rechtvaardigheid van het belastingstelsel en vertrouwen in de politiek.

Droog die blauwe tranen voor KLM (Kees Cools Volkskrant 14 oktober 2020 p. 25):
Blauw ministerie
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heet in Haagse kringen ‘het blauwe ministerie’. ‘Staatsteun houdt ‘onze blauwe trots’ in de lucht’, stelde minister Van Nieuwenhuizen ‘onzakelijk’, schreef de Volkskrant op 27 april. Daar komt bij dat niet alleen KLM, maar de hele luchtvaartsector – als grootvervuilers bovendien – worden voorgetrokken en ten onrechte fors gesubsidieerd, met nul btw op tickets, nul accijns op brandstof, tijdens corona mochten alleen in vliegtuigen mensen opgepakt tegen elkaar zitten, de sector doet niet mee met het klimaatakkoord van Parijs en betaalt geen CO2-heffing.
Er liggen
grote maatschappelijke opgaven (onderwijs, klimaat, corona, de groeiende sociale kloof, etc.) waar de rol van de overheid onmisbaar is en miljarden mee zijn gemoeid. Aandeelhouders kunnen prima hun eigen broek ophouden, laat de markt zijn werk doen.

Ook buiten Europa bloeide de wetenschap (Volkskrant 13 oktober 2020 p. 26):
Mooi dat er aandacht is voor Christiaan Huygens. Jammer dat het besproken boek met z’n eurocentrisme onwaarheden vertelt, en dat de bespreking in de Volkskrant deze onkritisch herhaalt. Het was immers niet in Europa dat er ‘voor het eerst een wiskundige basis werd gelegd onder de ‘natuurlijke filosofie’, zoals natuurwetenschap tot die tijd vaak werd genoemd’.
Een wetenschapper uit Centraal-Azië deed dit al veel eerder, namelijk al-Khwarizmi.
Er is een tijd dat Europeanen werkelijk zelf
nieuwe dingen gaan bedenken, maar net als alle voorgaande wetenschappers staan zij ook op de schouders van voorgangers hier en elders.

Het kosmische Kennis Boek: je nieuwe spirituele gids voor nu en de Gouden Tijd (Liesbeth de Groot):
Hoewel de kosmische tekst me niet direct aansprak, maakt een droom duidelijk dat dit het ‘nieuwe’ is dat past in deze transitietijd met de vele veranderingen.
Want Het Kennis Boek bereidt ons voor op de Gouden Tijd van eenheid en vrede en daarvoor hebben we een universeel essentiebewustzijn nodig hebben. En juist de kosmische boodschappen in het boek begeleiden je hierbij, omdat die fungeren als je persoonlijke, spirituele gids. Deze manier van jezelf spiritueel ontwikkelen is zo bijzonder, dat ik daarvan mijn werk heb gemaakt.

Evelyn Underhill Het Spirituele Leven – Mystiek voor het Dagelijks Bestaan (recensie):
De theologen Renata Barnard en Marga Haas verzorgden een eigentijdse en frisse vertaling van dit kleine Meesterwerk. Deze bundel is geschikt voor persoonlijke verdieping, maar ook om in een groep te lezen en te bespreken.
Afkomstig uit Deel IV: 'Enkele vragen en problemen' (blz. 71):
Wie het spirituele leven serieus neemt, kan niet anders dan maatschappelijke vraagstukken bezien vanuit het perspectief van de eeuwigheid en nooit vanuit dat van lands- of eigenbelang. Dat betekent voor onze overtuiging uitkomen, bijvoorbeeld door in te gaan tegen vooringenomenheid en vooroordeel, compromissen afwijzen en alleen stemmen op hen, die dit onbaatzuchtige gezichtspunt delen. Als we zo zouden handelen, zou langzaam maar zeker een denktank ontstaan - een spirituele partij zo je wilt - die op de lange termijn zijn invloed in het land zou doen gelden. Maar dit vraagt veel geloof, hoop en liefde. En vooral moed.

Vrouwen zijn zelf hun grootste vijand (MindCampus advies):
Het
glazen plafond bestáát helemaal niet, het is gewoon een excuus van vrouwen die niet bereiken wat ze willen bereiken. Vrouwen zijn zelf hun grootste vijand. Zij oordelen niet alleen hard over zichzelf omdat zij de perfecte partner, collega, moeder en vriendin willen zijn, maar ook over anderen.
Mannen en vrouwen zijn niet gelijk, maar wel gelijkwaardig. Zowel in goede als in slechte zin. Waar mannen meestal openlijk agressief zijn, is de agressie van vrouwen subtieler en venijniger. Zolang vrouwen geen verantwoordelijkheid wensen te nemen voor hun echte gevoelens en elkaar blijven afvallen, is elke poging om meer vrouwen aan de top te krijgen gedoemd om te mislukken.

In diepste wezen een dichter (Mirjam van Hengel Volkskrant 9 oktober 2020 p. 19):
Dit geldt in het bijzonder voor de Nobelprijswinnaar Louise Glück. Ze heeft ‘een onmiskenbaar poëtische stem, die met sobere schoonheid het individuele bestaan universeel maakt’, zegt het Nobelcomité.

‘Geen vogel maakt zich druk waar hij volgend jaar vliegt’ (Fokke Obbema interviewt Linda de Roos Volkskrant 10 oktober 2020 (p. 12-13):
Als ik kijk naar de voorbije tien jaar dan is mijn leven volledig anders gelopen dan wat ik had bedacht. Als mens denk je controle te hebben, maar het leven gaat zijn eigen weg.
Wat is voor u een zinvol leven?
‘Het mirakel dat ik ben en dat ik dit
mysterie mag beleven, dat is voor mij genoeg. Ik omarm de Griekse uitdrukking panta rhei: alles stroomt . We zijn onderhevig aan de stroom van het leven, sterker: we zijn zelf het leven.
Doet u uw werk beter dankzij uw levensfilosofie?
‘Een boeddhistische uitspraak luidt:
vóór het inzicht is het houthakken en water dragen en na het inzicht is het houthakken en water dragen.\\ Dat inzicht over het functioneren van ons ego heeft gemaakt dat ik meer in het moment leef, waardoor ik nauwelijks meer wroet in mijn jeugd of me bezighoud met toekomstplannen. We hebben de tijd bedacht als horizontale lijn om orde in de chaos te scheppen, maar eigenlijk doet alleen de verticale lijn van het nu ertoe. Meer is er niet.’
Wat beoogt u met patiënten en familieleden te bereiken?
‘Mijn inzicht is dat ik ten diepste niet mijn denken ben, en ook niet mijn lichaam, mijn gevoelens of mijn verlangens, maar iets wezenlijk diepers, namelijk leven. Dat geeft me rust, maar daarmee kan het leven nog altijd pijn doen. Het biedt vreugde en plezier, maar ook pijn en verdriet. In spirituele kringen hoor je soms: we ontwikkelen ons tot steeds hogere bewustzijnslagen, tot er alleen liefde is. Niks van waar,
het leven blijft een munt met twee kanten. Maar het lijkt erop dat we de zijde van pijn en verdriet steeds minder accepteren.’

Marketingmix
Uitbreidingen op het originele model Het originele 4P model van McCarthy is vele malen uitgebreid en aangepast. Veel van deze uitbreidingen kunnen met een ruime interpretatie van de oorspronkelijke 4Ps ook onder dat model gelezen worden. Toch kiezen zowel wetenschappers,[3] de makers van leerboeken en vooral adviesbureaus ervoor om uitbreidingen in de vorm van aparte marketingmixfactor te benoemen. Meestal ligt de oorzaak erin dat er behoefte bestaat om specifiek aandacht aan een (deel)aspect te besteden.

En verder geen fratsen (Toine Heijmans Volkskrant 10 oktober 2020 p. 19):
Bedrijven willen groeien, want dat hoort zo, en met die groei transformeren ze vaak tot amorfe marketingmachines die mensen ondergeschikt maken aan zichzelf. Dit bedrijf niet (red. het bestaat nog in Nederland Small is Beautifull). Ze hebben er nog eigen onderhoudsmonteurs, ‘onze ogen en oren’ – als zo’n monteur iets geks ziet geeft hij dat door op kantoor. Dat staat middenin de wijk.
Zijn clubje trouwens ook: die vier miljoen (op een omzet van 26 miljoen) betaalt hij als ‘verhuurdersheffing’ aan de staat: pure belasting. In de vrije sector lappen ze niets.
Sociale verhuurders betalen in Nederland tien keer meer belasting dan commerciële verhuurders, wat verklaart waarom megacorporatie Rochdale zonder blozen een vrijesectorbenedenwoning aanbiedt van 44 vierkante meter voor een criminele huur van dik 1400 euro per maand.

Er liggen weer kansen voor de PvdA (Duco Hellema en Margrieth van Lith. Volkskrant 10 oktober 2020 p. 20):
Duco Hellema en Margrieth van Lith zijn de auteurs van Dat hadden we nooit moeten doen PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig
‘Links’ was lang in verwarring. Met het afbrokkelen van het neoliberale denken is er een nieuwe toekomst.
Heroriëntatie
Dat de
huidige crisis, de onvrede over het neoliberalisme en de groeiende rivaliteit in de wereldeconomie een sociaal-economische heroriëntatie noodzakelijk maken, is een conclusie die nu door vele partijen gedeeld wordt. Maar als er nu één partij is die dergelijke opvattingen en conclusies zou moeten vertalen in een consistent en wervend programma, dan is het wel de Partij van de Arbeid. Op eigen kracht, maar liever nog als onderdeel van links-progressieve samenwerking.

Linkspopulisme is niet aan calvinistisch Nederland besteed (Sander Schimmelpennick Volkskrant 10 oktober 2020 p. 21):
Klavers voorstel is dus niet radicaal, maar eerder te bescheiden. Kansloos is het voorstel in calvinistisch Nederland niettemin: zolang de Nederlandse onder- en middenklasse de luxe heeft zich druk te maken over Zwarte Piet kan de economische elite comfortabel achteroverleunen en doorbouwen aan haar dynastieën.

Positief (Thom Macken Volkskrant 9 oktober 2020 p. 29):
Veel zijn we kwijt in deze coronadagen: het onbekommerd praten en lachen, een aai over de bol of een arm om de schouder, bij elkaar binnenlopen voor een praatje of borrel. Onze fitheid verdampt, onze gezondheid gaat achteruit, sommigen verliezen het leven.
Als longarts heb ik alles gezien in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, dag en nacht: de opluchting van patiënten die beter worden en de wanhoop als het virus als een ongrijpbare inbreker verrast. Er is samengewerkt, gezucht en gehuild, gemopperd, maar ook gelachen. Wat hield ons op de been en hoe houden we het deze winter vol?
Is dat het machtig gevoel er in het ziekenhuis als team te staan, het samenwerken in de overdracht en het zij aan zij werken in de nacht?
Voor mij niet. Het is de lichtvoetigheid die me staande houdt, de vrolijkheid die zelfs de zwaarste onderwerpen gewichtloos maakt, de grapjes die lucht geven aan de donkerrode grafieken. Het is de tinteling van contact bij een ellebooggroet, het zijn de glimmende ogen en lachrimpels boven anonieme maskers. Laten we dat koesteren. Laten we goed voor elkaar zorgen, en alle zorgen als ballonnen laten drijven in de wind.

Dossier: Ons koloniaal verleden
Het verhaal van de anderen (Chris van der Heijden De Groene Amsterdammer 8 oktober 2020 p. 26-35):
Het koloniale optreden is een van de grote misdaden van het Nederlands verleden, daarover is vrijwel iedereen het eens. Toch bestaat dit beeld nog niet zo lang. Aan de hand van sleutelboeken over het kolonialisme wordt de geschiedenis anders verteld. Helaas is ook dit verhaal van opvattingen grotendeels van westerse makelij.
Een multiculturele wereld van gelijkwaardige mensen brengt op alle gebied, ook dat van het kolonialisme, een andere moraal, andere uitgangspunten en een andere inhoud met zich mee. Moraal, uitgangspunten en inhoud vormen vanuit het westerse perspectief ‘het verhaal van de ander(en)’. Dat is waaraan op dit moment behoefte bestaat: niet langer het verhaal van degenen die koloniseerden maar dat van degenen die gekoloniseerd werden, niet het eenzijdig-witte maar het veelzijdig-gekleurde verhaal. Helaas is dit verhaal moeilijk te vinden. Daarmee is de opdracht van de (anti)koloniale geschiedschrijving van de toekomst gegeven.

VVD maakt institutioneel racisme ineens salonfähig (Leo Lucassen 8 oktober 2020 p. 27):
Door een PVV-motie in de Haagse raad te steunen, geeft de VVD ruimte aan een racistische ideologie.
En dat laatste is verontrustender dan de opstelling van partijen als de PVV en Forum voor Democratie. Want daarmee maakt de VVD, die door veel stemmers als een keurige middenpartij wordt gezien (en dat ook ooit was), institutioneel racisme salonfähig. En dat vormt een grotere bedreiging voor de principes van gelijkheid en non-discriminatie dan de inmiddels sleetse slogans van radicaal- (en extreem-)rechts.
Daar komt nog bij dat die paar duizend nieuwe Hagenaars helemaal niet de oorzaak zijn van de woningnood.
Die is namelijk het gevolg van het nota bene door de VVD ontworpen beleid van de afgelopen decennia om de voorraad sociale woningen sterk in te krimpen en te vermarkten. Daardoor is het voor Nederlanders − en dus ook Hagenaars − met een smalle(re) beurs, waar dan ook geboren, steeds moeilijker geworden om een betaalbare woning te vinden.

EU moet schandvlek in Griekenland snel wissen (Leo Lucassen Volkskrant 16 januari 2018 p. 21):
In reactie op de ‘vluchtelingencrisis’ van 2015 is Europa doorgeschoten naar de andere kant.
Hoge menselijke kosten
De grenzen zijn dus verre van open, zoals sommige extreemrechtse politici ons willen doen geloven, en het Fort Europa-beleid werkt wel degelijk. De weigering Griekenland bij te staan is hier onderdeel van. Zolang de situatie in de kampen daar niet verbetert, zullen anderen het wel uit hun hoofd laten de oversteek te wagen, zo lijkt de cynische redenering van menig politicus en beleidsmaker.
Het moge duidelijk zijn dat de menselijke kosten van dit afhoudende beleid zeer hoog zijn en dat de EU, onder druk van een rechts-populistische minderheid, haar eigen zo geprezen mensenrechten gemakshalve maar even niet van toepassing acht.
Maar om te beginnen zou de Europese Unie de schandvlek in Griekenland, want daarvan mogen we toch echt spreken, zo snel mogelijk uit moeten wissen, door de beloftes na te komen en zo echte solidariteit te betonen met de drie zuidelijke lidstaten. En dat lijkt mij nou bij uitstek geen rottig besluit.

Hoe haal je het in je linkse hoofd (Elma Drayer Volkskrant 4 december 2020 p. 29):
Tot mijn genoegen is PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher deze week een ‘offensief’ begonnen tegen laaggeletterdheid.
In de praktijk betekent dit volgens de OBA sluiting van vier kleine filialen, in stadsdelen als Noord, Oost en West. Voor de niet-Amsterdammers onder u: die staan uitgerekend in de wijken waar een goedgevulde boekenkast niet dat je zegt tot het interieur behoort.
Tegelijkertijd, las ik in de begroting, blijft de gemeente geld reserveren voor de zogeheten
OBA Next op de Zuidas. Dat is namelijk de ‘bibliotheek van de toekomst’, die bijdraagt aan ‘digitale inclusiviteit en het ontwikkelen van vaardigheden die passen bij een sterk veranderende arbeidsmarkt en de informatiesamenleving’. OBA Next zou volgens de toelichting voldoen aan ‘de behoefte van maatschappelijke organisaties en hun doelgroepen om zich in de Zuidas te manifesteren’.

De vrijheid van de kunstenaar, daar blijf je vanaf (Elma Drayer Volkskrant 9 oktober 2020 p. 29):
Natuurlijk, je kunt zulk activisme, zoals sommigen volgens dat laatste Volkskrant-stuk doen, heel deftig duiden als een signaal van ‘het zelfreinigend vermogen van de kunstsector’. Of de betreffende activisten neerzetten als ‘jonge kunstenaars die hun oudere collega’s bekritiseren op morele gronden’. Maar mij wordt het zoetjesaan zwaar te moede. Waar de moraal wint, verliest de kunst.

Elma Drayer heeft gelijk, maar gelukkig geldt op basis van het zelfreinigend vermogen klippoth, het positief – en negatief kwaad waar de moraal wint, wint ook de kunst. Het Oude Testament spreekt van het Gouden kalf en het Nieuwe testament van dat Niemand twee heren kan dienen: Jullie kunnen niet God dienen én de mammon. Ook nu gaat het nog steeds om een medaille met twee kanten, Goed en Kwaad (zie ook Demon est deus inversus). Het boek De Mystieke Kabbala Sleutel Tot De Kennis Der Wetten Van Geest, Ziel en Lichaam van Dion Fortune beschrijft de tweevoudigheid 'Demon est deus inversus' in hoofdstuk XXVI De Kelippoth (klippoth) het positief – en negatief kwaad. Maar ook Maimonides en Isaiah Berlin maken van de twee kanten van één medaille gebruik.

De kleren van de keizer (Elma Drayer de Volkskrant 18 augustus 2017, p. 18):
Decennia nadat schrijver en polemist
Karel van het Reve (1921-1999) in zijn befaamde Huizingalezing de vloer aanveegde met de holle praat van de literatuurwetenschap weet die boodschap wederom tot reuring te leiden.
Maandag hekelde filosoof
Sebastien Valkenberg op deze pagina's de hedendaagse beoefenaren van het vak - nu vanwege hun gespeur in literaire teksten naar tekenen van macht en onderdrukking. 'Sinds Van het Reves boutade is er veel veranderd, maar het proza is nog steeds niet te pruimen.' Cultuurwetenschapper Marieke Winkler reageerde als door een wesp gestoken. Zij sneerde twee dagen later dat Valkenberg 'een ware Karel-adept' is, die net als hij wil dat de literatuurwetenschap leesbare teksten produceert. (Wat u zegt, het moet niet gekker worden.) Maar, ging ze voort, had broer Gerard de lezing al niet 'de vulgairste demagogie' genoemd? Toen ik eenmaal de tekst in handen kreeg, wist ik niet wat ik las. Daar was iemand die glashelder aantoonde wat ik vagelijk voelde: dat de keizer geen kleren droeg. En die dat nog geestig onder woorden bracht ook. (Als u me niet gelooft: Literatuurwetenschap: het raadsel der onleesbaarheid staat integraal op dbnl.org, de onvolprezen Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.)
Uiteraard was hoon
Hawleys deel. Waarom zou je in hemelsnaam buigen voor zulke hypersensitieve 'sneeuwvlokjes'? Niet veel later stond haar verweer in The Guardian.
Als een evolutie in de vrije meningsuiting?
U begrijpt, als ware Karel-adept had ik graag gehoord wat hij hiervan had gevonden. Of eigenlijk kan ik dat wel raden. De keizer heeft nog steeds geen kleren aan.

Kramp (Elma Drayer de Volkskrant 8 augustus 2017, p. 2):
We leven in
gendernerveuze tijden. Afgelopen vrijdag publiceerde een (anonieme) Googlemedewerker op het interne netwerk een memo van tien pagina's, vol klachten over het verstikkende denkklimaat bij het bedrijf - vooral als het gaat om de positie van vrouwen. Volgens de auteur heeft hun achterstand in de techindustrie simpelweg 'biologische' oorzaken. Vrouwen zijn nu eenmaal van nature minder geïnteresseerd in programmeren en in leidinggeven. Dus is Googles zogeheten diversiteitsbeleid tot mislukken gedoemd.
Zulke '
incorrecte' aannames over gender, verklaarde hoofd diversiteitsbeleid Danielle Brown, weerspiegelen niet het standpunt dat 'ikzelf of dit bedrijf' wil onderschrijven, promoten of aanmoedigen. Vanzelfsprekend, schreef ze erbij, moet elke medewerker zich 'veilig voelen' om 'alternatieve' visies uit te dragen. Maar de discussie moet wel in de pas lopen met 'de beginselen van equal employment zoals te vinden in onze gedragscode, ons beleid en in de anti-discriminatiewetgeving'.
Je mag best afwijken, zolang je niet afwijkt? Fraaier illustratie van de kramp waarin het diversiteitsdebat verkeert trof ik zelden aan.
Hoog tijd om het memo zelf te bestuderen (
integraal te lezen via Gizmodo.com).
En zie, het blijkt heel wat genuanceerder dan je op grond van de reacties zou denken.
Maar de memoschrijver (die zichzelf typeert als a classical liberal) zegt expliciet te doelen op gemiddelden, erkent ruiterlijk dat de overlap tussen de seksen groot is en vindt dat je mensen eerst en vooral als individu moet beoordelen, 'niet als onderdeel van hun groep'. Heel keurig, zou ik zeggen.
Trouwens, al was dat niet het geval. Waarom zou je in hemelsnaam niet mogen vinden dat
Moeder Natuur' zich niet laat negeren?
Zelf lig ik nogal graag in de clinch met de aanhangers van dit evangelie. Met vrouwen die jubelen over hun aangeboren verbindende kwaliteiten en idem intuïtieve gaven. Met mannen die jubelen over hun aangeboren dadendrang en idem koele ratio. Kan ik fijn mijn'' evangelie verkondigen: dat genitaliën weliswaar reuze interessant, maar niet allesbepalend zijn. En vooral: dat ze niet langer je lotsbestemming hoeven te determineren - althans, niet in dit geprivilegieerde hoekje van de wereld.
Zo'n debat is veel te belangrijk om te smoren in
genderpolitieke correctheid. Veel te leuk ook.

Rivaliteit VS en China geeft ook kansen (Arnout Brouwers Volkskrant 8 oktober 2020 p. 25):
Bij de presentatie van zijn nieuwe boek American power and the cloak of idealism sprak de historicus Sebastian Reyn onlangs over wat we in deze tijd van de Franse staatsman Charles de Gaulle kunnen leren. ‘Diens oproep tot een onafhankelijke Europese stem in de wereldpolitiek is relevanter dan ooit’, zegt Reyn. Maar hij voegt toe: ‘De Gaulle had, ondanks zijn meningsverschillen met de VS, altijd scherp in de gaten dat er een fundamenteel politiek en moreel verschil bestond tussen het Westen en de Sovjet-Unie, het verschil tussen vrijheid en dictatuur. Ook in deze tijd moet dat verschil bepalend blijven bij ons oordeel over de veranderende geopolitieke verhoudingen en de positionering van Europa.’ Waarom horen we daar zo weinig over in de politieke arena?

Economie Waar zit de generaal? (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 8 oktober 2020, p. 9):
Met de term oorlog moet je oppassen als het niet echt oorlog is – de war on poverty in de Verenigde Staten pakte niet goed uit, evenmin als de war on drugs en de war on terrorism. Toch wordt de coronacrisis vaak krijgshaftig beschreven. Het is de vijand, we moeten de strijd aangaan.
Wat doe je als politicus, als leider, na zo’n bericht?
Laten we voor het antwoord op die vraag de
oorlogsmetafoor eens serieus nemen, en teruggaan naar de laatste oorlog in onze contreien. De fase in de Tweede Wereldoorlog die vergelijkbaar is met waar wij nu zijn in de strijd tegen klimaatverandering is de ‘phoney war’: de schijnoorlog waar Engeland van 3 september 1939 tot 10 mei 1940 in zat.
Gelukkig is ook hier een
How to Pay for the War van de klimaatcrisis te schrijven. We kunnen de vermogensbelasting verhogen zodat de loonbelasting met vele procentpunten omlaag kan, waardoor de besteedbare inkomens omhoog gaan. Daardoor ontstaat er ruimte in de huishoudfinanciën voor de kosten van de klimaatmaatregelen. Het kan zó gedaan worden dat er onder de streep iets overblijft, als een klimaatdividend. Alleen als de kosten voor de modale Nederlander echt gedeeld worden met het vermogende deel van de maatschappij is er draagvlak.
De vijand staat voor de deur, het aanvalsplan ligt klaar, maar niemand geeft de marsorders. Waar zit de generaal?

Stakeholderkapitalisme als alternatief
Voorbij de aandeelhouders (Diederik Baazil De Groene Amsterdammer 8 oktober 2020 p. 40-44):
Bedrijven zouden zich niet alleen op de kortetermijnwinst voor aandeelhouders moeten richten. Het stakeholderkapitalisme is een radicaal alternatief dat juist ook de belangen van klanten, leveranciers, werknemers en gemeenschappen verdedigt. Een idee dat steeds meer aanhangers vindt.
De tucht van de aandeelhouders is dusdanig sterk dat een
levensvatbare vorm van het stakeholdermodel binnen het kapitalisme lastig voor te stellen is, denkt Irene van Staveren, hoogleraar pluralistische ontwikkelingseconomie aan de Erasmus Universiteit. ‘De term stakeholder en kapitalisme gaan niet samen’, zegt ze. ‘De manoeuvreerruimte van kapitalistische bedrijven om een stakeholdermodel toe te passen is zo klein dat het een contradictio in terminis is geworden, stakeholder en kapitalisme.’
Echt eiderschap gaat over complexe problemen en het nemen van moeilijke beslissingen die nodig zijn om een duurzame toekomst te garanderen. Er is in het bedrijfsleven een chronisch gebrek aan de verbeeldingskracht en creativiteit die nodig zijn om tot de innovatieve oplossingen te komen voor de echte problemen.’

Krijgt het Rijnlandse model weer een kans? (Peter de Waard Volkskrant 28 juni 2016 p. 23):
De wortels van de naoorlogse Europese gemeenschap liggen in het Rijnland op de grens van Duitsland met Frankrijk en België. Veel van de pleitbezorgers van wat begon als de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) waren gelovige katholieken uit die regio. De publicist Ian Buruma stelde daarom ooit voor Brussel als hoofdstad van de EU in te ruilen voor Aken.
Het Rijnland is ook de naamgever van een economisch model dat het na-oorlogse Europa koesterde: het Rijnlandse model waarbij bedrijven niet op winstmaximalisatie zijn gericht maar op continuïteit.
Het Rijnlandse model paste niet alleen perfect in het gedachtegoed van de christen-democratie maar ook in die van de sociaal-democratie. Maar met de opkomst van Reagan en Thatcher waaide een westenwind over het continent. Met de opkomst van de yuppies in de jaren tachtig werd het Rijnlandse model ingewisseld voor het Angelsaksische. De belangen van shareholders (de aandeelhouders) kwamen centraal te staan en niet die van alle stakeholders - klanten, werknemers en overheid naast die van geldschieters. De Britten, veelal gesteund door de Nederlanders (met name de paarse regeringen van premier Kok) en de Oost-Europese lidstaten, waren de belangrijkste pleitbezorgers van dit Angelsaksische model. Toenmalig directeur Coen Teulings van het Centraal Planbureau en de econoom Lars Bovenberg verklaarden het model in 2008 nog als zaligmakend in hun notitie Rhineland Exit? Bedrijven konden niet meerdere meesters dienen.
In 2008 draaide de neoliberale motor al in de soep, maar toch houden politici er aan vast. Zonder de Britten is een nieuwe weg mogelijk. Zelfs meer exits hoeft niet erg te zijn. Al uiteindelijk een krachtig blok resteert dat de mondiale race to the bottom op Rijnlandse wijze durft te weerstaan, zou veel kunnen worden gewonnen.

Online les kan dodelijk zijn voor ons onderwijs ( Ankana Spekkink Volkskrant 7 oktober 2020 p. 24):
Het doel en de essentie van het hoger onderwijs komt in online lessen niet tot zijn recht.
Sterker onderwijs
Maar online onderwijs wordt problematisch als het gaat over de bevordering van zaken als
nieuwsgierigheid, creativiteit, reflectief vermogen en morele ontwikkeling. Als het gaat om elkaar werkelijk zien, zorg te dragen voor elkaar en studenten te helpen groeien als mens en professional.
Binnen die ontmoeting, in relatie met mijn studenten, kan ik als docent
sensitief zijn voor dat wat er speelt en nodig is om studenten in beweging te krijgen, nieuwsgierigheid aan te wakkeren, bewustwording te versterken en creativiteit te laten stromen. Zaken die in een online les nauwelijks voor elkaar te krijgen zijn. Met als gevolg dat online onderwijs een machteloos gevoel met zich meebrengt. Ik probeer naar mijn studenten te reiken en zij naar mij, maar we weten elkaar maar niet te raken.
De werkelijke ontmoeting tussen de docent en studenten verdwijnt. Daardoor komt het doel en misschien wel de essentie van het onderwijs niet tot zijn recht. Laten we voorkomen dat we onbewust voorbijgaan aan dat wat we als goed onderwijs kennen en ervaren. Laten we tegen elkaar blijven zeggen: vergeet niet wat je mist. En laten we dit gemis een betekenisvolle plek geven in het onderwijs van de toekomst en van nu.

Tijd voor een tegenmacht (Aleid Truijens Volkskrant 6 oktober 2020 p. 14):
De crisis waarin corona het onderwijs heeft gebracht toont de
zwakte van een systeem waarin de minister wegkijkt en de bestuurders de baas zijn.
Dankzij
slap en vaag beleid van onze onderwijsministers en schoolbesturen, zitten zij nog steeds onbeschermd met 30 kinderen in slecht geventileerde lokalen, groeit het aantal besmettingen en heeft het tot nu moeten duren voordat in de gangen en kantines iedereen een mondkapje draagt (een figuurlijke lange neus makend naar mondkapjesontkenner Jaap van Dissel).
Allemaal hamerden ze erop: leraren, verenig je.
Vorm een krachtige tegenmacht. Het is de leraar die bepalend kan zijn in het leven van een leerling. Effectief onderwijs verandert de samenleving, en de toekomst.

Oud zijn is voor losers (Ihanthe Sahadat Volkskrant 10 oktober 2020 Wetenschap p. 21-23):
Gezond en fit oud worden lijkt niet langer een streven, maar een morele plicht. Wie niet kan meedraaien, hoort er niet meer bij. Waar komt dat idee van gezondheid als keuze vandaan?
Emeritus hoogleraar Dehue ziet ‘de gezondheidspolitiek, met niet langer de maakbare samenleving, maar het maakbare individu’ met lede ogen aan. Niet dat ze het oneens is met leefstijladviezen, maar het opleggen van vitaliteit als plicht noemt ze schadelijk. ‘Voor elke leeftijdsgroep overigens, want het miskent dat mensen gewoon pech kunnen hebben met hun gezondheid.’ Een maatschappij die gezondheid, succes en geluk tot keuze reduceert, doet dit met een gebrek aan deze zaken namelijk ook. Bovendien, zegt Dehue: ‘De nadruk op goed voor jezelf zorgen ondermijnt ons gevoel voor solidariteit en empathie.’
Dehue wijst op de enorme invloed van inkomensverschillen, die maakt dat mensen met lage inkomens of weinig opleiding bij voorbaat 3-0 achterstaan. Het CBS becijferde: de hogeropgeleide met meer vermogen leeft gemiddeld zes jaar langer, en in totaal vijftien jaar langer in goede gezondheid.
Wetenschapsfilosoof Dehue ziet het als onvermogen om de eigen sterfelijkheid een plek in het dagelijks leven te geven, te accepteren dat we allemaal op een zeker moment zullen doodgaan. Swinnen denkt dat de grootste angst zich vooral richt op die fase ervoor, waarin we schijnbaar overgeleverd zijn aan hulp van anderen. ‘En het taboe op ‘aftakeling’ wordt de laatste jaren alleen maar groter.’
Wat wetenschappers als Swinnen, Machielse en Dehue daarom veel meer voor het voetlicht zouden willen zien, is het idee dat ouder worden niets bijzonders is. Dat het hoort bij het mens-zijn. Dat het een levensfase is als elke andere.

De maatschappij díé heeft een stoornis (Margreet Vermeulen Volkskrant 9 december 2017 Sir Edmund p. 10-15):
Bij psychische aandoeningen worden oorzaak én oplossing altijd bij het individu gezocht. Nu die de zwaarste ziektelast zijn geworden - vier op de tien Nederlanders krijgt ooit een stemmingsstoornis - is de vraag of er niet meer oog moet komen voor de samenleving. 'Als de maatschappij het probleem is, is een recept niet de oplossing.'
Landelijk ligt het aantal studenten met een 'functiebeperking' nog hoger: 14 procent, volgens de Studentenmonitor van het ministerie van Onderwijs. Een stijging met 4 procentpunt sinds 2010. 'Met dit soort aantallen kun je niet volhouden dat er sprake is van individuele problemen', vindt Toske Andreoli, die aan de Rijksuniversiteit Groningen afstudeert op psychische klachten van studenten. 'Studeren moet steeds sneller, iedereen moet uitblinken en ondertussen geld verdienen. Als iemand wegblijft, doet niemand navraag. Veel studenten leiden onder die anonimiteit. Er is een structureel probleem', aldus Andreoli.
Volgens het Trimbos instituut krijgt 42,7 procent van alle Nederlanders ooit een stemmings-, angst- of gedragsstoornis - meestal overigens kortdurend. De diagnose en de oplossing liggen bij het individu. Naar onderliggende structurele oorzaken blijft het gissen, terwijl ze best voor de hand liggen. Een té ambitieuze studiecultuur, de gevaren van een dubbele belasting voor werkende vrouwen, het gevoel van uitsluiting bij werklozen en de stress van armoede.
Maatschappelijke factoren worden ten onrechte buiten beschouwing gelaten, schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in het rapport Recept voor maatschappelijk probleem. Letterlijk schrijft de Raad: 'Als de maatschappij het probleem is, is een recept niet de oplossing.'
De Belgische hoogleraar klinische psychologie Paul Verhaeghe wijst met de beschuldigende vinger naar het doorgeslagen vrijemarktdenken. In een lezing over identiteit, te zien op YouTube, zegt hij: 'Ik kan dit het beste samenvatten met een uitspraak van Thatcher, die zei: er bestaat niet zoiets als een samenleving, er zijn slechts individuen. Dat gaat in tegen de psychologie en de biologie. Wij zijn groepswezens. (...)Thatcher heeft helpen realiseren dat we allemaal los van elkaar staan en allemaal met elkaar in competitie zijn. Dat is letterlijk ziekmakend. Dat past niet bij onze biologische en psychologische make-up.'
De maakbare mens is ook het centrale thema in het werk van de Nederlandse wetenschapsfilosoof Trudy Dehue. In haar boeken De depressie-epidemie (2010) en Betere mensen (2014) schreef zij al dat succes en gezondheid tegenwoordig worden gezien als een eigen keuze. 'Natuurlijk zijn er mensen die daar wel bij varen.
Maar als je niet succesvol en niet gezond bent, dan heb je gefaald. Zo maak je mensen diepongelukkig. De enige troost die er overblijft, is die van een diagnose: dat je een ziekte hebt.
'Voor elke patiënt die je helpt, komt weer een nieuwe in de plaats.'
Dat heet ook wel de 'depressieparadox'. Ondanks de relatief hoge psychiater- en psychologendichtheid in Nederland en het feit dat ze over redelijk effectieve behandelingen beschikken, neemt de omvang van de psychische problematiek niet af. Op zijn minst een aanwijzing dat systeemfactoren te weinig aandacht krijgen. Volgens Dehue worden er inderdaad voorzichtige stappen vooruit gezet. 'Psychiaters en psychologen zien zelf ook steeds meer in dat ze aan symptoombestrijding doen, terwijl de oorzaak niet wordt aangepakt. Ik zie het ook in de discussie over de groei van het aantal burn-outs. Het gaat gelukkig niet meer louter over de vraag wat je zélf moet doen om een burn-out te voorkomen, maar ook over de manier waarop we het werk hebben ingericht.'

Trudy Dehue boek De depressie-epidemie - over de plicht het lot in eigen hand te nemen.
Het ideaal van de maakbare samenleving is verruild voor het ideaal van de maakbare mens: het knappe, actieve, succesvolle individu dat alles uit het leven haalt. Helaas blijft de werkelijkheid vaak achter bij dit stralende vergezicht. Hoe competitiever een samenleving, hoe sterker de verliezers het gevoel hebben dat zij nietswaardige sukkels zijn.

Rumble in the Jungle (Bert Wagendorp Volkskrant 2 oktober 2020 p. 2):
Biden wist niet in de voetsporen van Ali te treden door Trump met een linkse hoek neer te halen toen de storm even was gaan liggen. Graag had ik hem de woorden van The Greatest horen herhalen, toen die Foreman, na alweer een serie stoten die een nijlpaard zouden hebben neergehaald, in het oor fluisterde: Is that all you’ve got George?’ Die opmerking brak Foreman.
‘Is dat alles wat je in huis hebt, Donald?’
Kiezersonderzoek na afloop wees uit, dat Biden op punten had gewonnen. Of misschien wel op beschaving.

Pensioenval of premiepiek, milder regime biedt uitweg (Gijs Herderscheê Volkskrant 2 oktober 2020 p. 2):
De spelregels voor pensioenfondsen worden al volgend jaar versoepeld. Pensioenfondsen die er slecht voor staan, hoeven de pensioenen daardoor de komende jaren niet of nauwelijks te verlagen. Ook de premies hoeven niet explosief te stijgen. De nieuwe spelregels moeten ervoor zorgen dat er
geen pech- of geluksgeneratie ontstaat doordat jong of oud bevoordeeld dan wel benadeeld wordt.
Het overleg richt zich nu nog op het formuleren van een norm voor een minimale premie. Niet kostendekkend omdat veel premies dan 31 procent omhoog zouden moeten (van 69 cent dekking naar 1 euro) maar wel een stap die kant op. Dat moet snel gebeuren, want de komende weken stellen pensioenfondsen hun premie voor volgend jaar vast.

Jan Haverkate Spindoctors van den Gouden Eeuw
In Overijssel brak na het einde van de Opstand tegen Spanje een nieuwe oorlog uit. In een conflict over de machtsverdeling in het gewest kwamen Deventer en Zwolle in 1654 lijnrecht tegenover elkaar te staan. Deventer wist zich gesteund door Twente, Zwolle door Salland en Vollenhove, en aanvankelijk ook door het stadsbestuur van Kampen. Doordat beide partijen vasthielden aan hun eigen gelijk, werd een burgeroorlog onvermijdelijk. Met als dieptepunt het beleg van Hasselt (1657) waarbij tientallen doden vielen en vele huizen schade opliepen.
Het conflict werd vooral in de media uitgevochten. Met een bombardement van drukwerk trachtten de strijdende bestuurders het publiek voor zich te winnen. Dat leidde tot de eerste mediaoorlog van Overijssel, die twintig jaar duurde en nooit eerder is onderzocht. In dit boek analyseert de auteur hoe de regenten te werk gingen. De Deventer tekstschrijvers toonden zich de beste spindoctors door gebruik te maken van een dubbele woordvoering. Hun redelijke argumenten publiceerden zij onder naam, hun emoties anoniem. Woede, spot, verontwaardiging en sarcasme: geen middel lieten zij onbeproefd om de tegenpartij in diskrediet te brengen.

Zonder toetsing met een trauma aan de slag (Maarten van Gestel Volkskrant 10 oktober 2020 Ten eerste p. 4-6):
EMDR is een bewezen traumatherapie, maar ook onvoldoende opgeleide therapeuten en beunhazen mogen zich behandelaar noemen. Getraumatiseerde patiënten kunnen daar de dupe van zijn, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.
De Volkskrant sprak tientallen behandelaars, patiënten en opleiders in EMDR-therapie. ‘Schoenmaker, blijf bij je leest’, waarschuwt bijzonder hoogleraar angst- en gedragsstoornissen Ad de Jongh (Universiteit van Amsterdam) vooral de maatschappelijk werkers, therapeuten en coaches uit het alternatieve circuit. De Jongh haalde EMDR-therapie twintig jaar geleden naar Nederland en waarschuwt voor de mogelijk ‘ontwrichtende’ werking van traumatherapiebeunhazen, die soms dubieuze claims op hun website doen. Bijvoorbeeld dat oogbewegingen ‘je ziel weerspiegelenof dat hun EMDR ‘efficiënter’ werkt dan ‘hoe het standaard wordt aangeboden’.
In de VS staan EMDR-therapeuten en cognitief gedragstherapeuten ten slotte vanaf het begin lijnrecht tegenover elkaar (‘als Democraten en Republikeinen’), terwijl ze in Nederland intensief samenwerken.

Wanneer er door kritiek een barstje in ons zelfbeeld ontstaat dan redeneert de spindoctor in ons binnenste net zo lang totdat het barstje is hersteld. Roos Vonk (Volkskrant 18 juni 2011), hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, gebruikt in Menselijke gebreken voor gevorderden deze metafoor om aan te tonen dat het oppoetsen van ons zelfbeeld een universele menselijke neiging is en dat dit proces vrijwel geheel onbewust verloopt. Waar de populaire filosoof Alain de Botton ons ego vergelijkt met een ballon die voortdurend prikjes moet incasseren, langzaam leegloopt om zichzelf daarna weer op te pompen, vertelt Vonk erbij welke psychologische mechanismen ervoor zorgen dat we ons staande houden in onze boze buitenwereld.
Kennen we onszelf dan zo slecht?
Ja, stelt Vonk, we zijn vreemden voor onszelf. Veel van onze waarnemingen en handelingen zijn gedelegeerd naar het onbewuste. We hebben nauwelijks zicht op onze drijfveren, ook al denken we van wel.

Een apart gevoel van binnen (Marjan Slob Volkskrant 2 oktober 2020 p. 26):
De ene mens is de andere niet, dus lijden zij ook op verschillende manieren aan zoiets naars als eenzaamheid. Hou dat in de gaten bij goedbedoelde overheidsacties om dit ‘probleem’ op te lossen.
Gebrek aan verbinding
De afgelopen jaren heb ik me gebogen over het fenomeen eenzaamheid. Ik volgde daarbij een gebruikelijke definitie: eenzaamheid is lijden aan een gebrek aan verbinding. Terecht stelt deze definitie het lijden centraal. Eenzaamheid is een naar, rottig gevoel.
En volgens de definitie hangt dat lijden dus samen met het feit dat iemand zich niet verbonden voelt. Met wie (of met wat) die verbondenheid ontbreekt, wordt wijselijk in het midden gelaten. Dat is aan eenzame mensen zelf. De definitie doet daarmee recht aan het feit dat eenzaamheid eerst en vooral een interne gewaarwording is. Zij is een gevoel, en zit van binnen.
Wat heb je eraan om de
‘uitkomst’ van je onderzoek tot twee cijfers achter de komma te berekenen als onduidelijk is wat je nu precies hebt onderzocht?
Schaduwkant
Eenzaamheid wordt alleen verlicht doordat een persoon weer connectie voelt met iets of iemand. Ik waardeer de pogingen van professionals en vrijwilligers om eenzame mensen te bereiken. Tegelijkertijd zou ik hen op het hart willen drukken niet voor andere mensen in te vullen wat eenzaamheid is – of hoe ‘die mensen’ geholpen kunnen worden. Sta liever simpelweg open voor de persoonlijke verhalen over het soort verbinding dat wordt gemist. En kijk dan pas of er voor jou nog wat te doen valt.

Onderzoek De bv’s van een Kamerlid
‘Alle toezicht ontbreekt’ (Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers De Groene Amsterdammer 1 oktober 2020 p. 12-13):
Tweede-Kamerlid Gidi Markuszower (PVV) runt een bedrijf dat btw terughaalt voor multinationals. Daarmee verdient hij minstens duizend euro per maand. Parlementsleden worden nauwelijks op hun nevenfuncties gecontroleerd.
‘Een volksvertegenwoordiger hoort het algemeen belang te dienen, niet een specifiek belang’, zegt Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ook hij hekelt het gebrek aan controle van de registers in het parlement. ‘Als je integriteit serieus neemt, loop je het een keer allemaal na. Ook inhoudelijk.’ Want controle kan alleen met een transparant en volledig ingevuld register.
Volgens hem staat integriteit bij de Nederlandse overheid in de kinderschoenen.
‘Al twintig jaar.’ Er wordt veel gepraat en soms wat afgestoft, maar van ‘een echt serieus systeem’ is geen sprake. Hij wijst naar de Verenigde Staten waar de regels veel strenger zijn, waar de volksvertegenwoordigers jaarlijks hele boekwerken (inclusief schriftelijke bewijzen) moeten invullen en inleveren. Nevenfuncties, bezittingen, aandelen, alles moet openbaar worden gemaakt. ‘Inclusief informatie van je partner of je kinderen.’

Voorzorg is vergif (Marco Visscher interviewt David Zaruk Volkskrant 2 mei 2020 Opinie p. 26-27):
Beleidsmakers kunnen niet meer met risico’s omgaan, stelt risicospecialist David Zaruk.
Daarom vluchten ze, ook in coronatijd, in voorzorg:
zet alles stop – en dat is een ongezonde reflex.
Als externe expert was hij betrokken bij rapporten en evaluaties van de Europese Unie. Zo zag hij van nabij hoe ongefundeerde zorgen over minieme hoeveelheden chemische bestanddelen in alledaagse producten – kleurstoffen in verf, weekmakers in plastic, brandvertragers in meubels – leidden tot Reach, alom gezien als Europa’s meest complexe regelgeving. Hij was docent risicomanagement en doceert tegenwoordig communicatie aan Odisee University College in Brussel. Op zijn blog, The Risk-Monger, toont de tot Belg genaturaliseerde Canadees zich een van de meest uitgesproken critici van het voorzorgsprincipe.

Is dit het grootse vredestekort in de vaderlandse eschiedenis? (Peter de Waard Volkskrant 1 mei 2020 p. 23):
In 1944 liep het tekort zelfs op tot ruim 40 procent van het bbp, berekende het CBS eens. Toen roofden de Duitsers het land leeg en leed het volk daadwerkelijk honger, waar iedereen nu met de herdenking van 75 jaar bevrijding weer aan wordt herinnerd.
In de zomer van 1945 was Nederland totaal verarmd en was een geldsanering nodig waarbij iedereen een nieuw tientje (‘het tientje van Lieftinck’) kreeg.
Hopelijk zal zo’n sanering nu niet nodig zijn.

Allemaal samen op een lege Dam (Sander van Walsum Volkskrant 1 mei april 2020 p. 26):
De Dodenherdenking zal stiller en indrukwekkender zijn dan ooit tevoren, in deze coronacrisis. Maar Bevrijdingsdag, dat toch al geen echte rituelen kent, lijkt zijn bestaansrecht intussen verloren te hebben.
In 1955 besloot het kabinet de bevrijding voortaan nog slechts één maal per vijf jaar te vieren – in de verwachting dat het feest na verloop van tijd wel zou verpieteren.
Zo is het dus niet gegaan. Maar de vraag is of een Bevrijdingsdag die met zijn festivals, publieke drinkgelagen en vrijmarkten zo sterk op Koningsdag is gaan lijken, zijn bestaansrecht onderhand niet heeft verloren – althans: in zijn huidige vorm. Misschien leidt de door corona geforceerde time-out wel tot een herbezinning op de invulling van deze dag – en misschien wel tot een reanimatie van het ideetje van Willem Drees.

Hoe gaat de Europese Centrale Bank de crisis aanpakken? (RedactieVolkskrant 30 april 2020):
Opinie
Maak geen misbruik van de wetenschap voor coronapolitiek
Het kabinetsbeleid berust op adviezen van deskundigen. Maar deskundigen zijn geen wetenschappers, betoogt Cees Hamelink (Volkskrant 1 mei 2020 p. 27):
Het is goed naar deskundigen te luisteren maar ze tegelijkertijd niet te zien als vertegenwoordigers van wetenschappelijke kennis. Ze hebben vaak alleen maar beperkte specialistische kennis, die in het geval van covid-19 bovendien ontoereikend blijkt om het gedrag van het virus te doorgronden. Laat staan dat het voldoende solide is iets erover te voorspellen. Omdat covid-19 een grotere kwestie is dan slechts een virologisch-epidemiologisch probleem, zou bovendien een bont gezelschap van maatschappelijke deskundigen moeten meespreken over de ontwrichting van de samenleving en een mogelijk herstel daarvan. Het zou ook zinvol zijn – zonder daar al te veel wetenschappelijk gewicht aan toe te kennen – als deskundigen uit mijn vakgebied mee zouden praten. Zij zouden iets kunnen zeggen over de bedroevende kwaliteit van de overheidsvoorlichting, zoals het verkeerde taalgebruik (het ‘nieuwe normaal’), de neerbuigende en paternalistisch toon en het verontrustend gebrek aan psychologisch en sociologisch inzicht in het gedrag van individuen en groepen in de samenleving.
Column Asha ten Broeke: De apocalyps is verbazingwekkend alledaags (Volkskrant 1 mei 2020 p. 29):
Asha ten Broeke had zich de apocalyps anders voorgesteld. Naar ten Broeke’s eigen zeggen komt dit omdat zij tot nu toe in de bevoorrechte positie verkeerde dat haar kennis over pandemieën en andere rampen vooral uit boeken en films kwam. ‘Deze verhalen bleken me hopeloos slecht voorbereid te hebben op onze huidige crisis.’
In de Bijbel is de apocalyps niet alleen het einde van de huidige tijd, maar ook een openbaring; een onthulling van kennis. En ik geloof heus dat deze crisis een hoop zal blootleggen: het falen van het vrijemarktkapitalisme staat hoog op mijn lijstje.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 2 Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Hoofdstuk 10 De duivel-mythe (p. 588)
Men zal misschien tegenwerpen dat de hindoetheologie, zowel de brahmaanse als de boeddhistische, even sterk doortrokken is van het geloof in objectieve duivels als het christendom. Er is echter een klein verschil. Juist deze verfijning van de hindoegeest is voldoende waarborg dat de ontwikkelde mensen, althans het geleerde deel van de brahmaanse en boeddhistische theologen, de duivel in een ander licht beschouwen. Bij hen is de duivel een metafysische abstractie, een allegorie voor een noodzakelijk kwaad, terwijl de mythe bij de christenen een historische entiteit is geworden, de basis waarop het christendom met zijn dogma van de verlossing is gebouwd. Hij is, zoals Des Mousseaux heeft aangetoond, even noodzakelijk voor de kerk, als het beest uit hoofdstuk 17 van de Openbaring voor zijn berijder. De Engelssprekende protestanten, die de Bijbel niet duidelijk genoeg vinden, hebben de duivelbeschrijving uit Miltons beroemde gedicht Paradise Lost (Het paradijs verloren) overgenomen, en deze enigszins verfraaid op basis van Goethe’s beroemde drama Faust. John Milton, die eerst puritein en ten slotte quietist en unitariër was, heeft zijn grote werk nooit als iets anders naar voren willen brengen dan als een roman,maar het bracht de verschillende delen van de Schrift goed bij elkaar.
589: Dit drama
Paradise Lost bevat het onuitgesproken geloof van de Engelssprekende ‘evangelisch protestantse christenen’. Niet-geloven in de voornaamste kenmerken daarvan staat volgens hun opvattingen gelijk met het ‘verloochenen van Christus’ en het ‘lasteren van de Heilige Geest’. Indien John Milton had kunnen vermoeden dat zijn gedicht, in plaats van als een werk vergelijkbaar met Dante’s La Divina Commedia te worden beschouwd, zou worden aangezien voor een tweede Openbaring ter aanvulling van de Bijbel en ter completering van zijn demonenleer, dan zou hij hoogstwaarschijnlijk zijn armoede standvastiger hebben gedragen, en het niet hebben laten drukken.
600: Het grote verschil tussen de verschillende opvattingen over de duivel is vaak echt belachelijk. Terwijl
geloofsfanatici hem altijd voorzien van horens, een staart en alle denkbare weerzinwekkende kenmerken, zelfs tot een walgelijke menselijke geur1 toe, hebben Milton, Byron, Goethe, Lermontoff2 en verschillende Franse romanschrijvers zijn lof in vloeiende verzen en aangrijpend proza bezongen. Miltons Satan, en zelfs Goethe’s Mephistopheles, zijn ongetwijfeld veel indrukwekkender figuren dan sommige engelen, zoals die worden voorgesteld in het proza van fanatieke gelovigen in extase. We hoeven slechts twee beschrijvingen te vergelijken. Laten we eerst het woord geven aan de onvergelijkelijk sensationele Des Mousseaux.

Het ziet er goed uit (Bert Wagendorp Volkskrant 29 april 2020 p. 2):
Om die angst te bezweren is er gelukkig Paul Krugman, econoom, winnaar van de Nobelprijs voor Economie 2008 en columnist voor The New York Times.
Wat schreef Krugman maandag in zijn column over de astronomische staatsschulden:
daarover hoeven we ons totaal geen zorgen te maken. Het lenen op de kapitaalmarkten is door de superlage rente gratisen de schuld zelf gaan we gewoon nooit terugbetalen, ‘and that’s OK’. ‘Het enige dat we te vrezen hebben is de vrees voor schulden zelf.’ Dat Wopke Hoekstra het even weet.
De toekomst is niet bleek,
maar juist vol van beloften.

Hopelijk kan nationale smetvrees op retour (Arjuna van der Kooij Volkskrant 29 april 2020 p. 25):
Een krappe maand geleden waarschuwden Ira Helsloot en Peter Olsthoorn in deze krant voor al
te draconische maatregelen om het coranavirus te beteugelen.
Het is te hopen dat de beleidsmakers bereid zijn bij te sturen en dat de nationale smetvrees nu hopelijk snel op zijn retour kan. Terug naar het ‘oude normaal’ alsjeblieft. Want in een samenleving van mondkapjes, desinfectiegel en plexiglas is de lol er snel van af. Om van
corona-apps nog maar te zwijgen. De telefoon als nieuwe enkelband. En het is ook te hopen dat we uit deze geschiedenis meenemen dat de manier waarop we met dier en natuur omgaan aan een radicale herziening toe is.
Dat is de
wrange paradox van deze situatie: de lucht is wel mooi schoon en stil. Zo stil als voor een perfecte storm.

Arjuna van der Kooij De mythen van de asana's Het verhaal achter de yogahoudingen
Achter elke yogahouding of asana schuilt een eeuwenoud verhaal over een godheid, een wijze, een heilig dier of een andere inspiratiebron. De mythen van de asana's is het eerste boek dat al deze verhalen samenbrengt, ingedeeld in categorieën als 'yogi's', 'goden', 'dieren' en 'aarde'. Door de prachtige vertellingen krijgen de bekende yogahoudingen een extra dimensie, waardoor je je nog meer bewust wordt van de diepe oorsprong van yoga en nog meer profijt van de oefeningen hebt.

'Waarom is troetelorka Morgan zielig en een mals varken niet?' (Arjuna van der Kooij Volkskrant 2 januari 2012):
Waarom is Morgan zielig en/of lief, en halen we daarna even makkelijk een broodje naamloze - maar evenzeer met uitsterving bedreigde - paling bij de visboer om de hoek? Dat vraagt Arjuna van der Kooij zich af.
Een tijdje geleden draaide op het witte doek een documentaire over de geschiedenis van het voormalige vlaggeschip Rainbow Warrior van Greenpeace. De makers hadden hun best gedaan de epische strijd van het goed (de natuurbeschermers) tegen het kwaad (de walvisvaarders) mooi in beeld te brengen. Gruwelijke beelden van het kwaad ontbraken daar natuurlijk niet bij.
Contraproductieve toon
Behalve de vaak
contraproductieve toon die de Partij voor de Dieren in de interruptie microfoon aanslaat, horen we zo nu en dan een geluid dat dit enigszins ongemakkelijke onderwerp aansnijdt. Zo schreef Ewald Engelen onlangs een column met de titel 'dierenvriend en moordenaar' in de Groene Amsterdammer, waarin hij het morele dilemma van de dubbele maat (dubbele standaarden) goed weet samen te vatten. Aan de ene kant, zo schrijft Engelen, vertroetelen we onze huisdieren, die voor veel mensen een emotioneel onderdeel van de familie vormen, terwijl we aan de andere kant argeloos toelaten dat dagelijks in Nederland meer dan een miljoen dieren gedood worden om onze smaakpapillen tevreden te stellen.
Zoals Albert Einstein al eens opmerkte:
'Vegetarian food leaves a deep impression on our nature. If the whole world adopts vegetarianism, it can change the destiny of humankind. Nothing will benefit human health and increase chances for survival of life on Earth as much as the evolution to a vegetarian diet.'
In 2012 de eerste vegetarische barbecue op het Binnenhof. Dat lijkt me een passend voornemen.

Vrijheid en waarheid zijn onlosmakelijk verbonden (Marcia Luyten Volkskrant 29 april 2020 p. 27):
Corona heeft laten zien hoe zwak we zijn, verknoopt in een systeem waarin alles is afgesteld op efficiëntie en laagste kosten. Dat we in Europa zelf medicijnen en medische hulpmiddelen moeten kunnen produceren, is intussen duidelijk. De
waarheid en de vrijheid vereisen dat we ook voor technologie niet van China afhankelijk zijn. Want China’s zelfverzekerdheid komt met een brutaliteit en agressie waar Europa moeilijk mee overweg kan. Wie nu nog meent dat Nederland aan soevereiniteit zal winnen door de EU te verlaten, leeft in een gevaarlijke sprookjeswereld. 75 jaar na het heroveren van de waarheid rukt de leugen op. De waarheid offeren aan handelsbelangen, is dan een zonde. Appeasement heeft bij autoritaire leiders nooit gewerkt. Liever 3G en vrij dan 5G en vazal van China.

Onze taal bouwt mee aan onze beleving (Albert Mark van Leeuwen Volkskrant 4 juli 2020 Zaterdag p. 25):
Mooie column van Max Pam over Wittgenstein en het racismedebat. De centrale vraag: kunt u zich inleven in wat de ander meemaakt? Kan ik, blanke man, weten hoe het is om een donkere vrouw te zijn in Nederland? De filosofie stelt op dat punt heftige vragen. Wat kan ik weten van jouw gevoel? Kan empathie?
Pam gebruikt Wittgenstein om die vraag te stellen, maar vergeet zijn antwoord. Het is juist Wittgenstein die een brug weet te slaan, een talige brug. Onze taal bouwt mee aan onze gevoelens.
Onze taal verandert en ook ons gevoel.
Onze taal bouwt mee aan onze beleving. Taal ontstaat niet in een woordenboek, maar in gezamenlijk gebruik. Mede door jullie, mijn taalgenoten, voel ik nu iets anders bij de woorden ‘Zwarte Piet’.
Taal veranderen we samen. Een regenboog aan persoonlijkheden die samen bouwen én begrijpen.
Als we elkaars woorden proberen te vatten en te voelen, dan kunnen we wel degelijk ervaringen delen. Empathie kan.

Internationale solidariteit (Max Pam de Volkskrant 29 april 2020 p. 24):
Elkaar helpen zonder aangezien des persoons is er niet meer bij, Nederland voorop. Zo trof ik in Le Figaro een stuk aan van de Franse economen Dany Lang en Isabelle Salle onder kop:
‘Waarom Nederland ons geen lessen heeft te geven.’
De Franse kritiek komt, in mijn woorden, op het volgende neer: het is ongekend dat Wopke Hoekstra, de Nederlandse minister van Financiën, in tijden van een levensbedreigende crisis de hand op de knip houdt bij het helpen van andere landen. Nederlanders zien zichzelf als vlijtig, deugdzaam en betrouwbaar, maar de statistieken wijzen anders uit. De auteurs zeggen net niet dat Nederlanders lui zijn, maar wel dat zij ‘minder werken dan wie ook’.
Bovendien klagen Nederlanders over de schulden van anderen, terwijl zij zelf in de vorm van hypotheken de grootste schuld hebben van allemaalblack%. Toppunt is dat zij die hypotheken ook nauwelijks van plan zijn af te lossen. In geldzaken verlangt Nederland betrouwbaarheid, maar zelf is het een belastingparadijs en ontloopt daarmee zijn financiële en sociale verantwoordelijkheid. Het is pure arrogantie van Wopke om anderen in Europa een lesje te willen leren. Aldus de auteurs. Ikzelf voeg eraan toe: de KLM verkopen en dan net doen alsof die van jou is.
Dr. Lang doceert aan de Sorbonne, dr. Salle aan de universiteit Amsterdam. Zo hoor je het ook eens van een ander, en toch ook een beetje van jezelf.

Tussen deugdzaamheid en slechtheid (Max Pam Volkskrant 11 september 2019 p. 20):
In Bregmans boek wordt het Milgram-experiment (en het Stanford Prison Experiment) behandeld in een hoofdstuk dat Na Auschwitz heet. Hoe je na Auschwitz - de vernietigingskampen Sobibir, Treblinka en Belzec waren nog erger - inderdaad kunt volhouden dat de meeste mensen deugen, is op zichzelf al een hele toer. Bregman gaat tot het uiterste en uiteindelijk komt hij tot de verklaring dat zelfs bij de meest overtuigde nazi's het besef leefde dat zij het beste met de wereld voorhadden. Dat argument is niet erg overtuigend en zijn bijna idolate bewondering voor Hannah Arendt deel ik niet.
De laatste tijd is de aandacht voor empathie en samenwerking groeiende in de sociale wetenschappen - overigens terecht. In zijn behoefte om alles bijeen te vegen en samen te vatten, surft de generalist Bregman met De meeste mensen deugen mee op de grote golf van dit ogenblik. Daar is niets mis mee, maar met zo'n omvangrijk onderwerp komt er vanzelf weer een golfbeweging terug.

Alles woelt om verandering of toch niet? (Max Pam Volkskrant 21 augustus 2019 p. 18):
In mijn journalistieke jeugd woedde kortstondig een polemiek tussen Renate Rubinstein en Henk Hofland over de vraag of alles in diepste wezen verandert, of dat alles in diepste wezen hetzelfde blijft. Zo geformuleerd klinkt het abstract, maar destijds liepen de gemoederen hoog op. Ik herinner me dat Rubinstein vond dat Hofland er niets van begreep (dom) en dat Hofland vond dat Rubinstein niet goed snik was (gek), en vice versa.
Wie de polemiek heeft gewonnen, ben ik vergeten, maar de slotconclusie was ongeveer dat
alles verandert en tegelijkertijd ook hetzelfde blijft.
Het verschijnsel dat alles verandert en toch hetzelfde blijft, zie je momenteel overal ter wereld optreden. Neem Trump, die haalt ook alles op een onconventionele manier overhoop, maar tegelijkertijd heeft hij het meest conservatieve deel van de Verenigde Staten nodig om iets te doen wat nog geen Amerikaanse president ooit eerder heeft gedaan.

Henryk Broder, der sympathische Jude (Max Pam Volkskrant 6 februari 2019 p. 20):
Ljoedmila Aleksejeva (28 Volkskrant januari 2019), Poetin, Neier en Soros zijn uiteenlopende karakters met een verschillende geschiedenis. Van hen is Neier (81) degene die mij er het meest aan herinnert dat vrijwel niets in ons bestaan eenduidig is. Neier, een in Berlijn geboren Jood, emigreerde in 1939 met zijn ouders naar de Verenigde Staten, waar hij een advocatenpraktijk opbouwde. In 1977 trad hij in die hoedanigheid op namens de National Socialist Party of America. Die wilde een mars door het stadje Skokie houden, omdat Martin Luther King dat ook had gedaan. Neier vond dat zelfs nazi’s het recht hebben om te demonstreren, ook in een wijk met veel Joodse bewoners. Het hooggerechtshof gaf hem gelijk. Zelfs een verachtelijke mening moet worden gehoord, aldus Neier, die er een indrukwekkend boek over schreef: Defending My Enemy – het verdedigen van mijn vijand.
Wat bereik je ermee om groepen die niet onmiddellijk vinden wat jij vindt in te wrijven dat zij fascist, racist, homofoob of misogyne zijn?
Zouden die mensen daardoor ineens van mening veranderen, of gebeurt misschien het omgekeerde?
Wie de rede leest, krijgt een wat ander beeld. De ironie druipt ervan af. In zijn inleiding zegt Broder dat, als het zijn keus was geweest, hij liever door de Groenen was uitgenodigd. In dat geval was hij met de fiets gekomen, maar helaas willen de Groenen hem niet. En dan zegt Broder tegen zijn AfD-gehoor: ‘Een bezoek bij u stond niet op mijn lijstje, maar ik heb de uitnodiging niettemin graag aangenomen. Want wanneer krijgt een Jood anders de gelegenheid om op te treden voor een zaal vol nazi’s, neo-nazi’s, crypto-nazi’s en para-nazi’s?’
Veel harde noten, maar ook grappen en grollen. Ik vraag me af of dat geen betere manier is om al die populisten binnenboord te houden dan ze uit te schelden voor fascist. In elk geval ist das wohl so sympathisch.[[|

Arnold Heertje laveerde tussen wetenschap en publiek debat (Frank Hendrickx Volkskrant 6 april 2020 p. 20):
In een interview met de Volkskrant merkte hij daarover op: ‘Als iemand om mijn biografie vraagt, zeg ik altijd heel kort: ‘Ik ben student aan de Universiteit van Amsterdam sinds de zomer van 1951.’ Punt. Met andere woorden: ik zie mezelf als een permanente student, in die zin dat je voortdurend kennis opneemt, bijhoudt en nieuwsgierig blijft.’
Zelfspot en humor
Toch bleef Heertje zich tot op late leeftijd mengen in allerlei discussies. Hij schreef columns voor NRC Handelsblad, Het Parool en RTL Z. Een deel van die columns is verzameld in zijn boek
De vierkante waarheid. In de Volkskrant publiceerde hij geregeld scherpe opiniestukken, niet zelden met zijn eigen PvdA als slachtoffer. ‘Domheid en arrogantie hebben de Partij van de Arbeid genekt’, luidde een kenmerkende kop boven een van zijn stukken.

Professor Heertje & Heer Bommel (Max Pam Volkskrant 8 april 2020 p. 24):
Toch begreep ik Van Amerongen wel. Heertje had zich aangesloten bij DS’70, een partij van teleurgestelde PvdA’ers die heimwee koesterden naar het tijdperk-Drees en dienovereenkomstig Willem Drees jr. als hun leider hadden aangesteld. Rare mannen, maar tegenwoordig denk ik daar wat anders over. Het was ook de tijd dat Heertje de neiging had om overal ‘antisemitische tendensen’ te ontwaren. Synagogen moesten toen nog niet worden beveiligd en de site JOOP bestond nog niet. Heertjes opgewonden reacties vond ik overdreven, ook daar denk ik inmiddels wat anders over.
Als wij voor zo’n zaaltje hadden gesproken, citeerde Heertje graag een gezegde van Heer Bommel:
‘Geld speelt geen rol, maar ik ben er toch aan gehecht.’
Heertje gaf ze onderuit de zak, zei dat klimaat en schone lucht op den duur veel belangrijker waren en geloofde niet in Amsterdam als Mainport. Het gevolg was een opstand vol harde woorden en scheldpartijen. In Nederland was Heertje een van de eersten die dit soort dingen hardop zei. Hij was zeer tevreden toen wij naar huis tuften.
In die tijd was hij erg gegrepen door Schumpeters theorie van de
creative destruction. Eerst moet de boel helemaal kapot om op volle kracht te kunnen - innoveren. Vooruitgang gaat altijd schoksgewijs. Het is jammer dat hij de huidige crisis niet heeft kunnen meemaken, want ik ben ervan overtuigd dat hij voornamelijk kansen zou zien.

De lilliputterisering van de Nederlandse politiek (Max Pam Volkskrant 7 december 2016 p. 26):
Hoe globaler de wereld, hoe meer dwergen, maar hoe sneller ze worden opgegeten of anderszins ten ondergaan. Blijft Nederland daarentegen voor de Nederlanders, moet Nederland weer groot worden, moeten wij trots zijn op Nederland, moet de Nederlandse democratie weer terug, of moet Nederland nu eindelijk eens keer vooruit, des te groter de kans dat dit sibbekundig bewustzijn zich electoraal gaat uitbetalen.

Hoe rijk is Jeff Bezos - uitgedrukt in rijstkorrels (Casper Albers Volkskrant 29 april 2020 p. 29):
Amazon is in alles een overtreffende trap, maar ook in Nederland wordt de lijst van bedrijven die schoorvoetend hun bonusconstructies en schimmige belastingdeals aanpassen om nu staatssteun te kunnen krijgen, steeds groter. De bedrijven die tijdens de vette jaren vooral bezig waren met het rijker maken van aandeelhouders, eisen tijdens de magere jaren publiek geld op.
Daar komt nog eens bij dat dit jaar de inkomstenbelasting in de hoogste schijf is verlaagd, terwijl iemand met een modaal inkomen – denk aan al die vitale beroepen die ons land draaiende houden – juist méér mag betalen. De zwaarste lasten worden steeds minder door de sterkste schouders gedragen. Nu we in deze crisis onze maatschappij opnieuw moeten vormgeven, is dit het moment om dat tij te keren.
Dergelijke misstanden visualiseren met rijst wordt nog een hele opgave.
Wellicht kan Yang een animatie maken waarin beoefenaars van vitale beroepen grote zakken rijst naar een zijn handje ophoudende ceo slepen.

Minister van Goede Bedoelingen (Aleid Truijens Volkskrant 12 mei 2020 p. 6):
Dat premier Rutte in zijn toespraak in het midden liet hoe dat ‘halve’ lesprogramma eruit moest zien, was niet handig, maar Arie Slob, de verantwoordelijke onderwijsminister, had toen moeten zeggen: zó doen we het. Hele dagen, geen halve. En pas als er sluitende afspraken zijn met de kinderopvang, en er voor werknemers die dat willen een perspex masker klaarligt. Dat deed de vriendelijke, goedbedoelende Slob niet.
Hij schoof, zoals gewoonlijk, de problemen en de verantwoordelijkheid door naar de schoolbesturen.
Onderwijs en opvang in één ministerie. Met een onderwijsminister die echt bestuurt; die voorschrijft en ingrijpt wanneer het moet, en vrijlaat waar het kan. Toegankelijke kinderopvang, bij de scholen, zodat ouders zorgeloos kunnen werken. Je kunt er tijdens lange quarantainedagen weleens over mijmeren. We blijken nu tot snelle veranderingen in staat. Waarom deze niet?

Laten we eens beginnen met lezen (Aleid Truijens Volkskrant 28 april 2020 p. 12):
Inspecteur-generaal Monique Vogelzang verontschuldigt zich in haar inleiding al bij voorbaat: dit is ‘niet het moment om het gesprek te voeren’ over de inhoud van het rapport. Het staat vol met tabellen en grafieken, ik kan er uren op turen. Net als die van het RIVM zijn ze deprimerend, al kiert ook hier soms de hoop. De kwaliteit van ons onderwijs gaat achteruit. Het lerarentekort is niet het enige probleem, en op den duur zelfs niet het ergste.
Om eens wat te noemen.
Er zijn, in
alle sectoren, meer scholen van onvoldoende kwaliteit of zelfs ‘zeer zwak’ dan vorig jaar. De inspectie vindt 38 basisscholen zeer zwak, en dan moet je het bont maken. De kinderen leren daar veel te weinig en houden daar hun hele leven last van: je doet maar één keer de basisschool.
Zijn er geen lichtpunten? Als je goed zoekt wel. Meisjes doen het steeds beter: ze studeren sneller, beter en halen hogere niveaus dan jongens en ze verlaten minder vaak de school zonder startkwalificatie. Pech voor de jongens. Maar meisjes vinden moeilijker dan jongens een baan en krijgen een lager uurloon.

Wij oudjes willen geen oorlogssfeer (Emma Westerling Volkskrant 28 april 2020 p. 22-23):
Waarom verzetten ouderen en jongeren in Nederland zich niet wat meer tegen de lockdown? Veel ouderen zijn liever in gevaar dan eenzaam.
De ‘coronadeugers’ hebben het morele gelijk aan hun kant en zijn ervan overtuigd dat alle maatregelen die door de overheid worden genomen noodzakelijk zijn om de wereld te redden van dit vreselijke virus. De ‘niet-deugers’ zijn ervan overtuigd dat het doel de middelen niet heiligt, maar worden weggezet als harteloze lui die niets geven om mensenlevens.
Dat deze tweedeling onzin is, ontgaat velen.
Vreemd dat ons nooit is gevraagd of wij al deze beschermende, betuttelende, inperkende maatregelen eigenlijk wel willen.
Ik geloof dat ik het kampnummer van mijn moeder maar eens op mijn jas ga naaien en met grote letters ‘1984’ op mijn mondmasker schrijf. Dat is het enige wat ik nog kan doen.

Van dode, zieke en failliete mensen groeit de wilde natuur (Daniela Hooghiemstra Volkskrant 28 april 2020 p. 24):
Minister Kaag vindt de coronacrisis daarentegen een 'les' om de gezondheidszorg in Europa beter te 'coӧrdineren', zei ze op televisie. In die uitspraak moet je volgens mij lezen dat zij niet vindt dat Europa ‘Een grote familie’ , is , maar dat zij wil dat het dat eindelijk eens wordt.

Corona heeft geen boodschap, maar stelt een pijnlijke vraag (Daniele Hooghiemstra Volkskrant 31 maart 2020 p. 24-25):
Al eeuwen grijpen (religieuze) leiders existentiële onzekerheid aan om alle neuzen een richting op te krijgen. Dat heeft nog nooit iets goeds opgeleverd.
Menselijk verstand, nieuwsgierigheid en vindingrijkheid zijn een betere gids dan angst. Zij hebben ons nooit ‘de waarheid’ gebracht, maar wel kennis, welvaart en gezondheid.
Corona brengt geen boodschap, maar confronteert met een pijnlijke vraag.
Het virus dat de wereld in een economische crisis dreigt te storten, treft vooral ouderen. Jongeren raken erdoor verstoken van onderwijs en dertigers, veertigers en vijftigers dreigen hun banen te verliezen, terwijl besmetting voor hen niet of nauwelijks fataal is.
Zo dringt het huiveringwekkende vraagstuk zich op wat de ene generatie overheeft voor de andere. In dat licht verbleekt ‘radicaal’ anders willen leven tot iets om nog eens te bespreken bij een latte macchiato als de Starbucks weer open is.

‘Echte aandacht, dat is waar het grootste gebrek is’ (Fokke Obbema interviewt Marleen Blootens Volkskrant 27 april 2020 p. 16-17):
Heeft de Volkskrant-lezer wel behoefte aan een interview met een dominee in deze serie? Marleen Blootens heeft erover geaarzeld. Het prikkelt daarom misschien wel des te meer dat God niet voorkomt in haar antwoord op de vraag wat een zinvol leven is.
‘Ik wil graag leven naar de toekomstgedachte van het geloof: dat God iets goed gaat maken, wat nu nog niet goed is. Al weet ik dat het soms helemaal niet meer goed komt en het alleen maar veel pijn doet. Op de vraag naar het waarom van het lot krijg je nooit antwoord – dat kreeg mijn moeder niet en ik ook niet. Wat vooral telt is: hoe kan je ermee omgaan, hoe houd je het uit? Dan draait het om vertrouwen dat het goed komt. Dat er hoop is, omdat er liefde is. Dat is voor mij fundamenteel.’

Middelvinger (Leon Commandeur Volkskrant 27 april 2020 p. 25):
Minister Hoekstra verantwoordde staatssteun aan KLM aldus: ‘KLM is van vitaal belang voor de Nederlandse economie en de Nederlandse werkgelegenheid.’ Al in 1997 bleek uit een WRR-onderzoek dat miljarden investeren in Schiphol weggegooid geld is, omdat mainports niet de motoren van de economie bleken te zijn. Hoogleraar Albert Pols (TU Delft) zei toen: ‘De zeer goed georganiseerde lobby voor dit soort projecten, Nederland Distributieland, slaat beleidsmakers om de oren met multipliers voor werkgelegenheid en toegevoegde waarde (...). Die euforie staat echter in schril contrast met de resultaten van wetenschappelijk onderzoek.’ En: ‘De overstapvluchten op Schiphol goedkoper maken of de containeroverslag op de Maasvlakte is goed voor KLM en ECT, maar nog niet voor Nederland.’
Als 1997 te lang geleden is, dan zien we dat de bevindingen uit 1997 in 2016 bekrachtigd zijn door een onderzoek van de Raad voor de leefomgeving. Weer bleek: mainports zijn niet de motor van de Nederlandse economie. Econoom Walter Manshanden (3 januari) had dezelfde boodschap:
‘Schiphol is geen aanjager voor economische groei. Het is andersom: zodra het goed gaat met de economie, groeit Schiphol.’ Dat het kabinet nu een sector steunt die geen enkel duurzaam toekomstperspectief biedt of economische of andere meerwaarde heeft voor de Nederlandse maatschappij, is een dikke middelvinger naar de wetenschap, de planeet en al die andere sectoren die het ook moeilijk hebben, maar ons land wél een duurzaam toekomstperspectief bieden.

Kanker & moederKankerdemonen op bezoek (Marleen Blootens|2 aug. 2019):
Een rem op mijn hart
In de nacht komen mijn kankerdemonen me gezelschap houden. Ze spoken om me heen en ik ben bang. Wat als ik nu toch wél een uitzaaiing heb? Dan sterf ik voor mijn kind mij zich ooit zal kunnen herinneren. Misschien moet ik maar vast beginnen met mezelf niet al te veel hechten. Ik merk dat ik een rem zet op mijn hart. Daar voel ik me vervolgens schuldig over. Heb ik al kanker, ben ik ook nog een slechte moeder. Ik zucht. Ik ben moe en in mij spookt de somberheid.
Misschien wel het grootste taboe van de kraamvrouw. Toegeven hoe ongelukkig je bent. Tegenover jezelf en je omgeving eerlijk zijn over je angsten en je spoken. Over hoe de grijze wolk eruitziet in plaats van de roze wolk.
Het kwartje valt op de dag dat zoon gedoopt wordt. Ik voel er niets bij. Geen spatje hoop of geloof in mijn ziel te bekennen. Ooit leerde ik dat depressie zoiets is als het ontbreken van geloof, hoop en liefde. En ik weet dat rouw kan voelen als een depressie. Op de dag dat mijn zoon gedoopt wordt weet ik het: in mijn ziel woont slechts rouw. Het verlies van gezondheid, het verlies van mijn vader, afscheid van de kerk en de stad waarin ik me vertrouwd voel. De stapel verdriet duwt alles wat roze is aan de kant.

Een beleid van elastiek (Ariejan Korteweg Volkskrant 25 april 2020 Zaterdag p. 6):
In zijn aanpak van de coronacrisis laat premier Rutte veel open.
Geen harde verboden, maar dringende adviezen en de oproep je verstand te gebruiken – typisch Nederlands gedogen.
De persconferentie van 21 april was daarvan de voorbode.
‘De vrijheid van de een mag niet ten koste gaan van de gezondheid van de ander’, luidde de wijsheid van de dag. Maar keer het eens om: mag de gezondheid van de een ten koste gaan van de vrijheid van de ander? Dat is de vraag waaraan het leiderschap van Rutte de komende tijd zal worden getoetst.

Angst blokkeert fiscale herziening Belastingherziening Elf onderzoeken, jaren debat, nog meer onderzoek. Hoe noodzakelijk ook, onder dit kabinet komt er geen nieuw belastingstelsel. (Egbert Kalse NRC 19 april 2019)
Smeergeld reserveren
Over één ding moet het huidige kabinet wel vast nadenken, vindt Kavelaars. Grote fiscale aanpassingen gaan altijd gepaard met onverwachte en onbedoelde inkomenseffecten. De ene groep gaat er te veel op achteruit, de andere krijgt er te veel bij. Daarom reserveerden Zalm en Vermeend in 2001 maar liefst 5 miljard gulden (2,3 miljard euro) aan ‘smeergeld’, om iedereen te kunnen compenseren die er door de fiscale wijzigingen op achteruit zou gaan.
Kavelaars: „Het huidige kabinet heeft
een enorm overschot van ruim 11 miljard euro op de begroting. Het zou verstandig zijn daar vast een bedrag van te reserveren als smeergeld voor een nieuw fiscaal stelsel. Zo voorkom je in elk geval dat er opnieuw uitstel van executie nodig is als de economie tegenzit.”
TIJDLIJN
17 september 1996 Kabinet kondigt in Miljoenennota een verkenning aan voor nieuw fiscaal stelsel.
14 december 1997 Verkenning Belastingen in de 21ste eeuw gepresenteerd.
14 september 1999 Presentatie Belastingherziening 2001.
1 januari 2001 Inwerkingtreding Belastingherziening 2001.
22 oktober 2009 Kabinet stelt Studiecommissie Belastingstelsel (Cie. Van Weeghel) in.
7 april 2010 Studiecommissie Van Weeghel presenteert rapport
Continuïteit en Vernieuwing.
17 februari 2012 Kabinet stelt Commissie Inkomstenbelasting en toeslagen (Cie. Van Dijkhuizen) in.
17 juni 2013 Commissie Van Dijkhuizen presenteert rapport Naar een activerender belastingstelsel.
11 december 2015 Kabinet stelt Studiegroep
Duurzame Groei in.
6 juli 2016 Studiegroep
Duurzame Groei presenteert rapport.
15 april 2019 Kabinet kondigt
zes nieuwe onderzoeken aan voor bouwstenen voor een beter belastingstelsel, in te voeren na de volgende verkiezingen.

Winstziekbedrijf heeft geen bestaanrecht (Ewald Engelen, Marcia Luyten en Jeroen Smit e.a. Volkskrant 25 april 2020 Opinie p. 24-25):
Ook grote, beursgenoteerde bedrijven kloppen aan voor staatssteun. Die steun mag niet onvoorwaardelijk zijn. Wie het algemeen belang schaadt, zoals Booking.com, moet worden verplicht tot terugbetaling. Want dit is het moment om de economie duurzaam en sociaal te maken.
De grote vraag is natuurlijk hoe kan worden vastgesteld welke bedrijven aan de voorwaarden voldoen,
wat de ‘goede’ bedrijven zijn en wat de ‘slechte’, welke bedrijven bijdragen aan het verduurzamen van onze economie en welke maar als een emmer achter de roeiboot blijven hangen. Het is belangrijk dat hier eenbeoordelingsmechanisme wordt opgetuigd dat breed gedragen wordt.
De tijd van bail-out van niet-duurzame en niet-sociaal rechtvaardige bedrijven is voorbij. De belastingbetalende burger die heeft geleden onder de gevolgen van de financiële crisis zal dit niet accepteren. De toekomstige generatie mag niet worden opgezadeld met een duizelingwekkende rekening voor bedrijven die afbreuk doen aan hun veiligheid en welvaart. Dit moment is in de geschiedenis om meerdere redenen uniek. Nu kan wat doorgaans onmogelijk is: aan de grootste knoppen draaien. Dit is het moment om fundamentele aanpassingen te doen, waardoor we sterker uit de crisis komen.
Laten we ervoor zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen niet alleen de schulden erven van deze coronacrisis, maar ook een duurzame, weerbare en een sociaal rechtvaardige wereld.

Geloof in het geheugen (Michael Persson interviewt Esther Safran Foer Volkskrant 25 april 2020 Boeken p. 7-9):
Voor het schrijven van een boek over haar familie botste Esther Safran Foer vaak op de fictie uit Alles is verlicht van haar zoon Jonathan. Toch was er genoeg te ontdekken, zoals de naam van haar halfzus.
Frank: ‘Hier is een vraag voor jou, mam:
denk jij dat we dichter bij de waarheid zijn gekomen? Denk je dat jij een soort compleet verhaal hebt geschreven?
Esther: ‘
Nee, zeker niet. En ik weet zeker dat er stukken niet kloppen. Maar zoals ik eerder zei: we vullen allemaal de leegte in onszelf met het verhaal dat we kunnen vertellen. Kijk, ik was er niet bij. Ik heb die mensen niet gekend. Maar ik heb een belangrijke stap gezet voor mijzelf en mijn familie, en denk dat dit dichter bij de waarheid is dan Alles is verlicht.
Frank: ‘Ik denk niet dat het boek per se over de
waarheid gaat. Het gaat over troost, en vrede.
Het moet bijzonder zijn geweest die reis samen te maken.
Esther: ‘Toen we in Oekraïne waren, gingen we elke avond eten in een pizzeria. Mijn moeder had voor het eten gewaarschuwd, al dat varkensvlees. Dus aten we elke avond pizza. Op het centrale plein, ik kan me de tafel nog perfect herinneren. En dan
herleefden we samen de dag, en huilde ik een beetje, en werd Frank ook emotioneel. Dat was een van de meest intense ervaringen van ons leven.
‘Weet je, we hadden het over weerbaarheid. Ik voel me sterker doordat ik de waarheid het hoofd heb geboden, zo ver mogelijk, in plaats van me ervoor te verstoppen of ervan weg te rennen.’

We betalen prijs voor ongebreidelde groei (H.K.H. Prinses Irene van Lippe-Biesterfeld Volkskrant 8 april 2020 p. 24-25):
De gedachte dat we na deze crisis onze oude patronen weer kunnen oppakken, is een vergissing.
Tijdgeest terugdraaien
De samenleving is geen natuurverschijnsel. Wij kunnen er zelf de vorm en richting aan geven die ons het meest waardevol lijkt. En tijdens de huidige crisis blijken we dat ook werkelijk te doen. Ineens komt een ander, dieperliggend waardepatroon naar boven waarin het inderdaad gaat over gemeenschappelijke waarden, hoop en mededogen.
In dat dieperliggende waardepatroon komt de onomkeerbare verandering van de tijdgeest tot uitdrukking. Het nodigt ons uit om ook te veranderen en die nieuwe waarden na de crisis vast te houden.
Dat is niet bij voorbaat zonder problemen. We weten uit de geschiedenis dat na een oorlog of een crisis de oude belangen met de bijbehorende oude waardepatronen weer terugkomen.
De tijdgeest die zich nu aandient beweegt zich van nature in de richting van een waardevolle samenleving. Waarom zouden we daar niet in meegaan? Het is in de geschiedenis nooit gelukt om de tijdgeest terug te draaien.

‘Vergelijk je niet met anderen, dat leidt tot veel onvrede’ (Fokke Obbema Volkskrant 6 april 2020 p. 16-17):
Hij fietst duizenden kilometers per jaar. Alleen, zonder iemand lastig te vallen. Dat is ook Joop Verhaars devies: val de ander niet lastig met je oordelen en ideeën, dan wordt het leven een stuk aangenamer.
Wilt u nog iets bereiken?
Om purnahmada
alles is goed, in het Sanskriet, ook als het niet goed is. Het lijkt me mooi als ik zo nog eens in het leven kom te staan. Ik heb die woorden van mijn vrouw geleerd, ze was erg spiritueel. Ik ben dat niet. Ik heb weleens een spiritueel boek van haar geprobeerd te lezen, het Kennisboek. Na twee van de vierhonderd bladzijden heb ik het huilend weggelegd, er was geen zin waar ik de zin van begreep.
‘Ik keur het niet af hoor, het was mooi dat zij er baat bij had, vooral in haar laatste maanden. Dat juist mijn vrouw uit is gekozen om veel te jong te sterven, daar valt geen verklaring voor te geven.
There is no logic to this – who is picked to stay or go, zingt Lou Reed. Dat heb ik op haar begrafenis nog aangehaald.’

De kameel en het virus (Margriet Oostveen Volkskrant 6 april 2020 p. 23):
Hoe Fatma vertrouwt op God en zich niettemin een ongeluk boent.
Vier jaar geleden sprak ik haar voor het eerst, ze begon toen net rechten te studeren aan de Erasmus Universiteit. Daarna schreef ik nog een paar keer over haar. Zo iemand die later grootse dingen kan doen.
‘Ik ben niet ongerust’, zegt Fatma, ‘Allah beslist wanneer het zover is.’
‘Maa-haar’, zegt Rabia, ‘mijn moeder is er wèl de hele tijd mee bezig’.
Haar ouders maken zich ook zorgen of ze straks een coronatest kunnen betalen. Die willen ze graag, want Gods wil heeft duidelijk zijn beperkingen. ‘Je moet je kameel wèl vastbinden’, lacht Rabia. Fatma knikt. Pardon? Het verhaal van de profeet en de bedoeïen die zijn kameel liet staan, zeggen ze. Die bedoeïen bond zijn kameel nooit vast, omdat hij op Allah vertrouwde. Waarop Mohammed zou hebben gezegd: ‘Bind eerst je kameel vast. En vertrouw dán pas op Allah’.

De rondvraag Europese samenwerking (Maurits Chabot en Iñaki Oñorbe Genovesi Volkskrant 8 april 2020 p. 24-25):
President Emmanuel Macron sprak vorige week over het ‘terugwinnen van de soevereiniteit’, Italië vond de houding van Nederland ‘weerzinwekkend’. Vinden EU-landen elkaar in internationale samenwerking of wordt het ieder voor zich? EU-parlementslid Derk Jan Eppink en EU-deskundige Adriaan Schout staan lijnrecht tegenover elkaar.
De EU wil onafhankelijker worden van andere handelsblokken en internationale concurrentie zal veranderen. Er komen andere eisen aan investeringen van buiten de EU. De gevechten om de overdrachtsunie en over eventueel Europees protectionisme zullen hard zijn als altijd.
Wij Europeanen gaan in de onderlinge meningsverschillen keer op keer ruziën tot het één minuut voor 12 is en onze tenen al over de rand van de afgrond staan.
Iedereen ziet dat het dan toch beter is om samen op te trekken. Dat Rutte en Hoekstra evenals hun Europese collega’s hierin keihard onderhandelen is ook nodig. Het electoraat moet zien: dit is de best bevochten uitkomst.’

Wat betekent de coronacrisis voor de wereldpolitiek? (Buitenhof 5 april 2020 NPO1):
Geert Mak
Het coronavirus zet de bestaande wereldverhoudingen op zijn kop. China stuurt artsen om het arme Italië te helpen. Amerika lijkt weg te zakken van wereldleider tot rampgebied. Historicus en bestsellerauteur Geert Mak legt uit hoe volgens hem de toekomstige verhoudingen eruit gaan zien.

Stap voor stap van koers veranderen (Maria Voskuilen 7 november 2019):
Vanzelf
Een nieuwe ervaring om zonder duwen en wilskracht iets voor elkaar te krijgen, een andere koers in te slaan. Zo soepel, ontspannen en fijn traag. Het hele veranderingsproces beweegt zich als vanzelf onder mijn voeten. En het enige wat er voor nodig is, is een plan, een gedegen voorbereiding en geduld. De omgeving, de natuur, de wind, doet de rest van het werk. In de verte hoor ik de instructeur naar mijn nichtje roepen. ‘Nu gewoon geduld hebben.’ Kennelijk is het een familiekwaal om verandering te willen forceren, onder controle te houden, met alle gevolgen van dien. Geduld en vertrouwen zijn het adagium.
Metafoor
Zo herkenbaar vanuit de praktijk. Nu ik overstag ben gegaan met mijn bedrijf, meer ben gaan coachen en minder ben gaan trainen. Ik ben in de basispositie van coach gaan staan. Mijn handen stevig aan de giek. Ik heb mijn zeil laten zakken, zodat ik minder wind vang inzake trainingsopdrachten. Hoe spannend is alleen die beweging al. Het loslaten van de oude uitgangspositie waarin ik zo stevig stond. Het zeil draai ik bij om van koers te veranderen richting coaching. Mijn werkvoorraad neemt af. Ik houd vertrouwen, wacht geduldig af. Langzaam verander ik van koers. De wind beroert de zeilen. De coachingsvragen nemen toe. Ik lig weer op koers.
Keerpunt
Wanneer er weinig wind is, is het keerpunt heel duidelijk voelbaar. Een spannend moment waarin het zeil zich precies in het midden bevindt tussen de oude en de nieuwe koers. Alsof het twijfelt wat het zal doen. Dan is het de uitdaging om vol te houden. In je plan. Je nieuwe basishouding. Je gerichtheid op het puntje van de mast. Ja dan, als de tijd even lijkt stil te staan, dan wijzigt je koers.
Overwinning
Ik proef de overwinning. Dat is zo’n lekker gevoel. De opgebouwde spanning, de opluchting. Ik ben weer aan de beurt om te handelen. Mijn nieuwe plek in te nemen, het zeil weer in de juiste positie te plaatsen. Zoeken hoe ik zo veel mogelijk wind kan vangen. Volle kracht vooruit!

Huisarrest (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 4 april 2020 p. 15):
Ouderdom of niet, mijn overgrootmoeder reisde heel Marokko door met trein, bus en taxi om iedereen te bezoeken die ze maar wilde. Haar onvermoeibare reislust was ontstaan na de dood van haar man. Die had haar altijd
binnen gehouden, niemand mocht ooit zijn vrouw zien. Ze was in dat huwelijk letterlijk opgesloten geweest, jarenlang. Toen ik dat verhaal hoorde moest ik een beetje grinniken: ik zag helemaal voor me dat de man nog niet koud in z’n graf lag, of de bevrijde weduwe had haar eerste treinkaartje al afgerekend. Want binnenzitten, dat zou mijn overgrootmoeder de rest van haar lange leven niet meer doen.
O lieve Heer, moge het geschenk van de crèche en school, dat ten grondslag ligt aan alle vooruitgang snel wederkeren.
Ik heb dit coronavacuüm aangegrepen om haar levensverhaal uit te zoeken en op te schrijven. Je moet toch wat om de dagen door te komen. Bovendien heb ik daarmee een uitstekend excuus om de kinderen achter te laten bij mijn man, want ik kan mijn moeder natuurlijk niet interviewen met hen erbij. Sorry schat, gevalletje overmacht.
Eigen leed weegt het zwaarst, maar als ik me probeer voor te stellen hoe mijn overgrootmoeder jarenlang opgesloten is geweest in een huis zonder wifi of wc-rollen schaam ik me dood. Wat een ongelooflijk verwend bestaan leid ik toch, en wat was ik dat normaal gaan vinden.

Reis door mijn kamer (Saskia Noort Volkskrant 4 april 2020 Boeken p. 12-13):
Kleiner wordende levens
Er is geen controle, geen eind in zicht, geen troost in de vorm van intimiteit. Apocalyptische beelden worden ongefilterd je leven in geslingerd dankzij de wifi en met een beetje fantasie kun je je het einde der tijden voorstellen. Mijn arme ouders die in doodsangst verkeren om alleen en langzaam te sterven. Dat ik ze niet mag bezoeken of verzorgen, en ze niet de begrafenis kan geven die ze verdienen.
Vragen waarop niemand een antwoord had, behalve: leer ermee leven. Het zou nooit meer overgaan, het ging over. Het zou psychisch zijn, het bleek fysiek. Er was geen genezing, maar die bleek er wel. De dingen kunnen anders lopen dan gevreesd. En de vrees was eigenlijk het ergste. Erger dan de pijn. Erger dan het opgesloten zijn. De mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest, mijn moeders
adagium, dat overigens niets aan haar angsten afdoet.
Mijn nieuwe thriller Bonuskind is zo goed als af, er ligt hier een manuscript dat slechts nog wat kleine correcties behoeft. 2019, het jaar dat ik eraan schreef, voornamelijk op mijn Ibizaberg, was donker, mede door dit boek. Het neemt je mee in andere hoofden, in de beangstigend kleine wereld van een puber wiens moeder vermist is. Mijn hoofd, mijn werkkamer, is er te vol van. Het puilt uit, er moet licht en lucht bij. Ik wil vluchten in iemands armen en het over trivia hebben. Ik zal vast niet de enige zijn. Uiteindelijk gaat dit ook allemaal voorbij, zoals er al zoveel voorbij is gegaan. We gaan dansen, we gaan vrijen, we gaan lachen, we gaan weer ruzie maken over Zwarte Piet.

Wat rest van Woody Allen (Bor Beekman Volkskrant 4 april 2020 Boeken p. 10-11):
Als het met filmen niets meer wordt, kan ik altijd nog schrijven, noteert Woody Allen in zijn memoires. Hij had wel wat meer aandacht mogen besteden aan zijn unieke carrière, en minder aan de kwestie die nu alles overschaduwt.
Maar alles is overkomelijk, besluit Allen. Als hij niet meer kan filmen, kan hij nog schrijven. En ook als ze het niet publiceren, kan hij nog schrijven. ‘Heb ik werkelijk geen interesse in mijn nalatenschap? Ik heb het al eens eerder gezegd en blijf erbij: liever dan in de harten en hoofden van de mensen, leef ik voort in mijn appartement.’

Draven we niet door met het thuisleren? (Felice Manshanden Volkskrant 21 maart 2020 Opinie p. 31):
Draven we nu niet een beetje door in het thuis leren? Ben ik de enige die dit ervaart? Zijn we bang om de bittere pil te slikken die hoort bij deze catastrofale ramp? Ouders opzadelen met een fulltime schoolprogramma is niet de weg om dit het hoofd te bieden.
De goedkoopste oplossing reikt Rob Lieshout aan School-tv ( Volkskrant 21 maart 2020 Opinie p. 30):
De komende schoolvrije periode zal de
gameindustrie geen windeieren leggen. Zeker niet nu scholen hun lessen gaan streamen op het voor het puberbrein zo verleidelijke internet. Een beetje puber heeft een excuus om niet alleen ’s avonds en’s nachts, maar nu ook overdag tijdens schooltijd te gaan gamen. Waarom geen gebruik gemaakt van het ‘ouderwetse’ medium televisie?
Elke regio heeft zijn eigen omroep. In plaats van elke school die zelf gaat sleutelen op onbekend terrein, maak je gebruik van betrouwbare opname- en uitzendmogelijkheden.
In elke regio laat je de beste docenten (primair en voortgezet) samenwerken. Je hebt meer mogelijkheden dan in het suffe klaslokaal. Er ontstaat aantrekkelijk onderwijs gegeven door de beste mensen.
En waarom gaan we niet gewoon landelijk en blazen we het begrip school-tv nieuw leven in? Veel programmamakers weten van gekkigheid niet hoe ze hun zendtijd moeten vullen. Met je ouders thuis samen op de bank. Hoe waardevol. Een unieke situatie vraagt om unieke oplossingen. Maak van de nood een deugd.

De rondvraag tv-toespraak Mark Rutte (Maurits Chabot Volkskrant 18 maart 2020 p. 27):
Voor het eerst sinds de oliecrisis in 1973 richtte de premier zich in een live uitgezonden tv-toespraak rechtstreeks tot de Nederlanders. Wat was de impact van zijn woorden? 'Rutte toonde zich een man van gans het volk.'
Jan Tromp (politiek expert, oud-chef politieke redactie van de Volkskrant):
'De enige keer dat zich een situatie voordeed die enigszins vergelijkbaar was met de toespraak van Rutte, was met Joop den Uyl in 1973. Den Uyl was een rommelige man met een even rommelige presentatie, maar zijn toespraak was opeens buitengewoon gedisciplineerd en direct. Het draait erom de psychologie van de coronacrisis aan te voelen Daarin zijn twee dingen van belang: de ontwikkeling van het virus, en de discussie daarover. Rutte moet daarin de toon blijven zetten. Maandagavond deed hij dat briljant. Dat er 7,6 miljoen mensen naar keken, geeft aan dat er behoefte is aan zijn boodschap.
Hans Wiegel
(voormalig vicepremier, minister van Binnenlandse Zaken en VVD-coryfee):
'Rutte had niets met de VVD te maken, maar was de minister-president met een goed, inhoudelijk verhaal. Sterk. Toen Den Uyl het woord tot de Nederlanders richtte, was ik namens de VVD oppositieleider. Ik contacteerde Den Uyl na zijn toespraak: 'de situatie is zodanig dat mijn partij u zal steunen. Als ik iets kan doen, laat het dan direct weten.'
Charles Huijskens (communicatiestrateeg, auteur van Overleven in crisistijd):
'De situatie waarin we nu zitten doet denken aan het boek Second Sleep van Robert Harris. Het verhaalt over een ramp: internet crasht, de voedselvoorziening komt stil te liggen, er zijn geen betalingen meer mogelijk en mensen gaan in groepen plunderen.
De impact van zijn toespraak is cruciaal. Een bekende leus in communicatieland is: the messenger is more important than the message.
Jan Driessen (communicatie-expert):
'De toespraak was de perfecte redevoering die een premier in crisistijd kan geven. Echt bezorgd, meelevend waar nodig, helder, eerlijk en streng op inhoud. Toch was het hoopgevend voor zover dat kon. Het was gezaghebbend, niet populistisch, niet opportunistisch.
Rutte volgde in zijn toespraak een communicatievorm die bekendstaat als de drie-eilandentheorie. Een bewezen effectieve strategie. Empathie, bewijsvoerende overtuigende harde inhoud, en een geruststellende call to action. Zo kom je communicatief veilig van eiland op eiland. Daarmee was het zonder twijfel een toespraak die voor Nederland eeuwigheidswaarde zal hebben.'

Parttime moslim, parttime junk (Charlotte Huisman Volkskrant 3 maart 2020 p. 7):
Vrouwelijke officieren krijgen een kusmondje, de rechter een middelvinger en zijn eigen advocaat een klodder spuug op zijn toga. Tramschutter Gökmen T. toont geen berouw voor zijn viervoudige moord. Integendeel.
In de gevangenis in Vught na zijn aanhouding op 18 maart zegt T. tegen zijn familie dat hij binnen deze muren meer rust en vrede vindt dan daarbuiten. ‘Ik hoop dat de beloning in het hiernamaals mooi zal zijn’, zei hij. ‘Ik heb mijn keuze gemaakt en heb er geen spijt van. Ik wacht hier op mijn dood.’
Dinsdag wordt het proces voortgezet. Naar verwachting komt de officier van justitie donderdag met zijn eis.

Juist voor zware psychische problemen is er weinig geld (Charlotte Huisman Volkskrant 29 januari 2020 p. 7):
De staat mag niet zomaar korten op de zwaarste gevallen in de forensische psychiatrie, oordeelde de rechter. De uitspraak legt een breder probleem bloot. Ook in de reguliere geestelijke gezondheidszorg is er te weinig geld voor mensen met zware aandoeningen.
Het gevolg is, zegt hoogleraar Delespaul, dat mensen met
complexe problemen, die de zorg het hardst nodig hebben, vaak langer op de wachtlijst staan. De Tweede Kamer debatteert vandaag over de ggz met staatssecretaris Paul Blokhuis. Volgens brancheorganisatie GGZ Nederland staan er bijna 38 duizend mensen op een wachtlijst voor ggz-hulp.

Herwaardering (Pim Baldee Volkskrant 18 februari 2020 p. 22):
Rechtsfilosoof Andreas Kinneging geeft in een glasheldere analyse de crisissituatie weer van de huidige mens. Meer materiële begeertebevrediging brengt niet meer geluk. Individuele vrijheid najagen leidt steeds meer tot egocentrisme en egoïsme. Elke remming op het gebruik van de ik-vorm lijkt verdwenen.
Kinneging pleit voor herwaardering van waarden als
bescheidenheid, dienstbaarheid, zingeving. Kunnen we tot deze herwaardering komen? Ik denk van wel, als je beseft dat het roeptoeteren, evenals het najagen van steeds meer begeertes, eigenlijk een pover, een armoedig iets is. Als je beseft dat bij vrijheid onlosmakelijk verantwoordelijkheid hoort. Dat bij ‘ik’ altijd ‘wij’, ‘de ander’ en ‘de anderen’ hoort. Kijk eens twee generaties terug, hoe leefden je opa en oma ? Of bekijk de foto van de aarde als stip in de ruimte. Hoe belangrijk ben je zelf? Je kunt het ook zo samenvatten: hoe ga je om met je medemens? Met je leefomgeving, de natuur, de aarde? Hoe ga je om met dieren?

Zonder fantasie is pijn niet te overwinnen (Gé Vaartjes de Volkskrant 10 november 2023, p. 27):
Met de toekenning van de
Boekenbon Literatuurprijs aan de Vlaming Jan Vantoortelboom voor zijn roman Mauk koos de jury voor de verbeelding als overlevingsstrategie.

Liefste, ik hoop dat deze brief je nooit bereikt en pas over driehonderd jaar wordt geopend (Jarl van der Ploeg de Volkskrant 10 november 2023, p. 2):
Over twaalf dagen zijn hier verkiezingen waardoor we inmiddels overspoeld raken door filmpjes waarin lijsttrekkers uitleggen hoe slecht het gaat in Nederland. Blijkbaar is dit een land waar het loont om
content te maken voor mensen die niet content zijn.

Frisser door het verleden (Emilla Menkveld interviewt Zadie Smith de Volkskrant 4 november 2023, katern Boeken & Wetenschap p. 18-19):
Charlatan is de eerste historische roman van Zadie Smith, die vanavond te gast is op het festival Crossing Border. ‘Ik vond dat ik mensen uit hun vertrouwde omgeving moest halen. En wat is er vreemder dan het verleden?’

Ischa was alles tegelijk (Margriet Oostveen interviewt Annet Mooij de Volkskrant 4 november 2023, katern Boeken & Wetenschap p. 14-17):
Ischa Meijer was een oorlogskind, beroemd en berucht interviewer, serieel grensoverschrijder. Zijn biograaf Annet Mooij heeft al die kanten, ook de grimmige, recht willen doen. ‘Er wordt zoveel gedachtenloos veroordeeld.

Het Wilde België (Tijd voor Max 3 november 2023 NPO1):
Arthur Japin is genomineerd voor de NS Publieksprijs 2023 met zijn boek Wat stilte wil. * Pim Niesten en Dick Harrewijn hebben drie jaar lang gewerkt aan de natuurfilm Onze Natuur - Het Wilde België, waarin de Belgische flora en fauna op prachtige wijze wordt gefilmd.

Genomineerden voor de NS publieksprijs (Showredactie AD 11 oktober 2023):
Arthur Japin, Herman Koch en Esther Verhoef maken dit jaar kans op de NS Publieksprijs. De auteurs, die alle drie de prijs al eens wonnen, zijn in de race met hun romans Wat stilte wil, Het Koninklijk Huis en Alter Ego.

‘Het is niet zo belangrijk of je veel of weinig geld hebt, als je maar stabiliteit en saamhorigheid kent’ (Abel Bormans interviewt Anya Niewierra de Volkskrant 26 mei 2023):
Ter gelegenheid van de Thriller Weken van het CPNB: zeven dilemma's voor bestsellerauteur
Anya Niewierra, die het schrijven van literaire thrillers combineert met een drukke baan als algemeen directeur van Visit Zuid-Limburg.

Roxane Knetemann (De geknipte gast 8 maart 2024 NPO2):
Roxane Knetemann was een verdienstelijke profwielrenner en is tegenwoordig wielrenanalist. De passie voor fietsen heeft Roxane niet van een vreemde. Haar vader Gerrie Knetemann was wereldkampioen wielrennen in 1978. Hij overleed op 53-jarige leeftijd tijdens een fietsritje aan een longembolie. Zijn dood had grote impact op het leven van Roxane, die er tot de dag van vandaag nog de gevolgen van ondervindt.

Wieteke van Dort (De geknipte gast 3 november 2023 NPO2):
Wieteke vertelt ook dat ze met 'de helm' geboren is, waardoor ze de stemmen van overleden mensen hoort. Dat komt ook goed van pas nu ze de rol speelt van geest in de film Verliefd op Bali, die volgend jaar uitkomt.

Tante Lien blijft optreden, ‘Indisch cliché’ of niet: ‘Ik kreeg die kritiek vroeger al over me heen’ (Michel Maas de Volkskrant 5 september 2023):
De
Tong Tong Fair is het jaarlijkse feestje van Indische Nederlanders, waar de tijd stil lijkt te staan. Het boegbeeld van die gemeenschap, Tante Lien, is er onverminderd populair. ‘Als mensen nu kritiek hebben, leg ik dat naast me neer’, zegt vertolker Wieteke van Dort.

Paul Verhaeghe over zijn boek Over normaliteit en andere afwijkingen (VPRO boeken 15 december 2019 NPO1):
Zodra er een ‘verwarde persoon’ in het nieuws opduikt staat een leger aan journalisten en deskundigen klaar om hem psychologisch te duiden. Maar gaat het de tv-psychologen en -psychiaters om de verwarde of om de
‘gewone’ mens? Waar komt de angst voor het abnormale en irrationele vandaan? Vrezen we De ander, of maakt het ons onzeker over hoe normaal we zelf eigenlijk zijn?
Begrijpt u het wel, na het schrijven van dit boek?
“De huidige tendens is om depressie als een ziekte beschouwen, een
hersenziekte zelfs. Als iets wat van buiten komt dus.
Wetenschappelijk is daar geen bewijs voor.\\ Dus al die mensen lijden aan een hersenziekte? Natuurlijk, er gebeurt iets met de stofjes in je hersenen als je depressief bent. Maar of dat oorzaak is of gevolg, dat is niet vastgesteld. Anders kun je verliefdheid ook een hersenaandoening noemen. Zo ontwijken we het echte probleem.”

Wim Brands VPRO boeken 20 september 2015:
Dick Wittenberg zocht het menselijke verhaal achter het kille ijzer dat ijzerdraad heet. Ook te gast is klinisch psycholoog en psychoanalyticus Paul Verhaeghe over zijn nieuwe boek Autoriteit.
Als je erop let, zie je het overal. Hoe is het mogelijk dat zo'n onooglijk product al bijna anderhalve eeuw zo'n grote invloed heeft op de wereld? Prikkeldraad heeft een fascinerende geschiedenis. Het maakte een einde aan het Wilde Westen. Het veranderde de manier van oorlog voeren. Wat werkte bij dieren, lukte ook met mensen. Zo ontstond een wereldwijd web van barrières. Om bezit te beschermen. Om rijk van arm te scheiden. Om een schijn van veiligheid te bieden. Dick Wittenberg zocht het menselijke verhaal achter het kille ijzer. Hij reisde naar de Amerikaanse stad De Kalb, waar prikkeldraad werd uitgevonden. Hij zwierf langs het 'dodendraad' tussen Nederland en België. Hij trok naar de hekwerkwijken in Johannesburg. Vlijmscherp laat hij zien hoe prikkeldraad ons verdeelt: in hen die binnen mogen en hen die buiten staan.
Ook te gast is klinisch psycholoog en psycho-analyticus Paul Verhaeghe, schrijver van onder meer Identiteit en Liefde in tijden van eenzaamheid over zijn nieuwe boek Autoriteit, een hoopgevend pleidooi om autoriteit een nieuwe, moderne invulling te geven. Hoe functioneert autoriteit? Met autoriteit loopt er vandaag de dag heel wat verkeerd. Politiek en religie zijn hun geloofwaardigheid kwijt, ouders hebben geen controle over hun kinderen. In zijn nieuwste boek bevraagt Paul Verhaeghe de manier waarop autoriteit functioneert, waarom er tegenwoordig zo weinig waarde aan autoriteit wordt gehecht en wat daarvoor een alternatief kan zijn.

Corruptie is veel complexer dan we denken (Michel van Hulten Civis Mundi Digitaal #55):
Dit artikel beoogt voort te bouwen op het gepubliceerde in Civis Mundi nr.13 van september 2012, eveneens getiteld
Nederland - corruptieland. Zie in dat nummer de Inleiding op thema 26, Corruptieproblematiek en het artikel.

UT-arts wil stop op instroom buitenlandse studenten: ‘Ze lopen psychisch vast’ (Josien Kodde Tubantia 15 januari 2020 p. 4-5):
De Universiteit Twente heeft onvoldoende aandacht voor het welzijn van haar internationale studenten. „Te veel lopen psychisch vast”, zegt campushuisarts Cees Jansen. Hij stelt zelfs een rem op de buitenlands instroom voor.
Onbegrip groeit over Engels als voertaal bij Universiteit Twente (Redactie Tubantia 15 december 2019):
De Universiteit Twente (UT)
oogst veel onbegrip over de keuze om vanaf 1 januari Engels te gebruiken als officiële voertaal. CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma noemt het ‘een tamelijk bizar idee’. SP-Kamerlid Frank Futselaar laat weten er vragen over te stellen aan de minister.

Onafhankelijk (Robert Vuijsje interviewt Annejet van der Zijl de Volkskrant 3 maart 2020, p. V10-11):
‘Mijn moeder vond dat ik met alle mensen moest omgaan, ook met arbeiders. Dat heb ik geweten’
Annejet van der Zijl (57), die dit jaar het Boekenweekgeschenk schrijft, groeide op in Friesland. Maar van alle lijntjes die samen haar familiegeschiedenis vormen, voelt ze zich misschien nog wel het minst verbonden met haar Friese kant.
Waarom hadden je grootouders Friesland verlaten?
‘Aan mijn moeders kant verhuisden ze naar Amsterdam om werk te zoeken.
Het waren de gastarbeiders van die tijd. Van mijn opa bestaat nog een brief die hij naar zijn broers en zussen in Friesland stuurde: ‘Komt allen hier, hier is werk.’ Ze waren arm. Ik vergelijk die Friese immigranten met de Ieren in New York. Sterke kerels, recht in de leer, ze werden vaak politieagent. Ze woonden in Amsterdam-West, in de Kolenkitbuurt. In de jaren dertig was dat een nieuwe wijk aan de rand van de stad.
‘Het mooie van de geschiedenis is dat daar later ook weer gastarbeiders werden gehuisvest. Mijn opa leerde Nederlands, mijn oma zat thuis en sprak alleen Fries, die kon met niemand praten. Net als de latere gastarbeiders hadden ze allemaal heimwee en dachten ze dat ze terug zouden gaan. Mijn opa heeft dat ook gedaan. Hij zei: ik vind het hier best leuk, maar na mijn pensioen wil ik geen nacht meer in de stad slapen.’
‘De meeste familiegeschiedenissen bestaan, net als de mijne, uit zo veel verschillende lijntjes dat je zelf de identiteit kunt kiezen waarmee je je het diepst verbonden voelt. Alle draadjes die samen een afkomst vormen, geven de vrijheid om zelf een route te nemen en je niet te laten afbakenen tot: dit is wat jij bent en zo moet je leven. De moeder van mijn vader had Belgische voorouders. Dat is niet waar ik me mee identificeer. Ik beschouw mezelf maar als Noord-Europees. In Noorwegen wordt mij altijd de weg gevraagd, in Italië gebeurt dat nooit.’

Annejet van der Zijl schrijft Boekenweekgeschenk (Wilma de Rek de Volkskrant 10 april 2019):
In 1998 debuteerde ze met
Jagtlust, ruim een jaar later nam ze ontslag bij HP/De Tijd om de biografie Anna te schrijven, over Annie M.G. Schmidt. Het werd een bestseller, net als haar boeken Sonny boy (2004) en De Amerikaanse prinses (2015). In 2012 ontving Van der Zijl voor haar oeuvre de Gouden Ganzenveer.

Annejet van der Zijl De Amerikaanse prinses
Op 13 april 1927 voer Allene Tew met de Mauretania de haven van New York uit. Ze liet een leven achter zich waarin ze alles had bereikt waar ze als plattelandsmeisje van had gedroomd - aanzien, fortuin, moederschap, haar grote liefde. En ze was het ook bijna allemaal weer kwijtgeraakt. 'De rijkste en verdrietigste weduwe van de stad', zoals Allene door societyrubrieken werd genoemd, had die dag echter ook nog veel vóór zich, zoals een nieuw gezin en een toekomst als officiële prinses, als Russische gravin en als peetmoeder van de latere koningin Beatrix. De Amerikaanse prinses is een reconstructie van een weids en fascinerend leven, dat zich afspeelt tegen het decor van Amerika en Europa, de victoriaanse en de moderne tijd, de industriële en Russische revolutie en de twee wereldoorlogen. Maar het is bovenal het persoonlijke verhaal van een uitzonderlijke vrouw die de moed had om, tot het bittere eind, haar eigen, onnavolgbare weg te gaan.

Annejet van Zijl Bernhard een verborgen geschiedenis
Prins Bernhard is zijn hele leven lang bezig geweest zijn eigen reputatie en die van zijn familie (en met name zijn geliefde moeder Armgard) op te poetsen. Tot over zijn dood in 2004 heen probeerde hij zijn verhaal naar buiten te brengen. Een verhaal dat niet strookte met de waarheid, zoals Van der Zijl in deze studie pijnlijk duidelijk maakt. Zij bestudeerde de Duitse jeugd van de in 1911 als graaf geboren Bernhard en schetst op serene wijze het milieu waarin hij opgroeide, de scholen die hij bezocht, zijn vriendschappen en zijn stage bij IG Farben in Parijs - kortom: alles voordat hij contact zocht met Juliana om haar in 1937 te trouwen. Weinig van wat Bernhard verteld heeft, blijkt te kloppen: zijn ouders waren onbemiddeld, de nazi-sympathieen waren onmiskenbaar, hij was geen adjunct-directeur bij IG Farben enzovoort. Rijk geillustreerd (in zwart-wit) en met een soepele pen worden de eerste 34 jaren van de prins (tot 1945) meeslepend gefileerd. Hij blijkt geen held, ook geen schurk, maar een mens van vlees en bloed die tot zijn laatste snik beducht was voor de echte waarheid over zijn verleden. Met lijst van geinterviewde personen, eindnoten, literatuuropgave en register. Verzorgde uitgave in gebonden uitvoering met leeslint.

In het VPRO programma boeken 29 november 2015 zegt Annejet van der Zijl tot slot over veerkracht: Degene die het beste kan omgaan met tegenspoed, heeft de meeste kans op voorspoed.

Na Allene Tew is er even niks meer, leegte, een kale schrijvers vlakte. of Je moet iemand niet te veel vasthouden (Steffie Kouters interviewt Annejet van der Zijl de Volkskrant 21 november 2015, bijlage Sir Edmund p. 11-18):
Als haar derde man en grote liefde in 1927 overlijdt aan een hartstilstand, wordt
Allene door The New York Times bestempeld als 'De allerrijkste, maar ook de allerdroevigste van New Yorks sociaal actieve weduwes.' Op 13 april in hetzelfde jaar vertrekt Allene met de boot naar Europa, een omgekeerde landverhuizer, om een nieuw leven op te bouwen. 'Ze was bovenal Amerikaans', schrijft Van der Zijl. 'En als er iets Amerikaans was, dan was dat wel het idee dat er altijd wel ergens een nieuw begin te vinden moest zijn.' Allene had als mantra: als je de wil en het doorzettingsvermogen hebt, dan kún je dingen. Ik geloof dat jij dezelfde overtuiging hebt.
'Maar ik vind ook dat je de wijsheid moet hebben om te accepteren dat het niet altijd zo loopt. Toen ze ziek werd, werkte dat mantra echt tegen Allene. Ze bleef maar zoeken naar een manier...
Hoe niet dood te gaan.
'Ze leverde zich over aan een stel wonderdokters uit Zwitserland, die haar met placentacellen zeiden te genezen. Een miserabele tijd. Ze zat zwaar onder de pijnstillers, die haar ook allemaal weer werden ontnomen. Een hel.'

Waldy Nods (SONNY BOY) op 85-jarige leeftijd overleden (Peter de Waard de Volkskrant 30 mei 2015):\\ Als Waldy Nods in de zomer van 2004 was overleden, zou hij in alle stilte zijn begraven en had nooit meer iemand het verhaal van zijn ouders gehoord. Maar hij overleed afgelopen woensdag op 85-jarige leeftijd in zijn woonplaats Hilversum, nadat zijn levensverhaal onder de titel SONNY BOY een absolute bestseller was geworden en de daarop volgende film een kaskraker.

Is rockster Piketty nu ook al een maestro? (Peter de Waard Volkskrant 3 maart 2020 p. 29):
Piketty wil iedere 25-jarige een ‘sociale erfenis’ van 125 duizend euro geven, zodat die zich kan settelen. Maar na vijf jaar heeft de een die 125 duizend euro er doorheen gedraaid – door het te verjubelen of door een mislukte investering – en heeft de ander er 125 miljoen van gemaakt waardoor de ongelijkheid weer even groot is.
Piketty zal heel veel aan zijn partituur moeten werken om haar zo goed te laten klinken dat een orkest haar ook kan uitvoeren.

Vergeten de anywheres de boeren en bouwvakkers? (Peter de Waard Volkskrant 25 oktober 2019 p. 28):
De liberale elites in de VS en Europa – de anywheres (de mensen die zich overal thuis voelen en zich aan de mondialisering aanpassen) – negeren de werkwaarden van de somewheres (de sociaal-conservatieve massa die op de eigen omgeving zijn aangewezen en zich door de mondialisering bedreigd voelen).
De Tilburgse hoogleraar Jac van der Klink riep in zijn oratie begin deze maand de politiek op meer te doen aan de persoonlijke en sociale waarden van werk. Hij had daarvoor een model ontwikkeld – het -Capability Work Model – met zeven voorwaarden waaraan werk moet voldoen. Behalve een goed inkomen en sociale contacten, moet een baan ook het idee geven een bijdrage te leveren aan iets waardevols.
Maar veel werknemers binnen de politie, de jeugdzorg, het onderwijs en de bouw hebben het idee niet de mooiste kathedraal te bouwen, maar doden hun tijd of houden zelfs een failliet systeem overeind.

'Alternatieve feiten bestaan niet' (Bard van de Weijer interviewt Jamie Hyneman Volkskrant 20 maart 2017 p. 20):
In religie gaat geloof boven bewijs. Dat politici in de VS ook die kant opgaan, baart Jamie Hyneman, van de legendarische tv-show Mythbusters, zorgen. Een gesprek in Twente.
Kan wetenschap nog een antwoord bieden tegen die ruis?
Ik ben niet geïnteresseerd in politiek, maar sommige politici doen hun werk niet goed. Ze verklaren van alles over de wereld om zich heen en zeggen dan: mijn feit is net zo goed als dat van jou. Dat is belachelijk.
U bent hier op een universiteit, inclusief labjassen en onderzoekers die werken aan het behalen van een graad. Wat wilt u studenten zeggen?
'Studenten brengen hier bestaande componenten bij elkaar om er iets nieuws uit te creëren, zoals een nog efficiëntere waterstofauto. Ze maken iets wat nog niet bestaat.
Dat is de ene helft, de andere helft is het teamwerk dat erbij komt kijken. Dat leer je niet tijdens colleges, dat moet je ervaren. Als studenten hier teamwerk leren, kunnen ze die kennis later overal ter wereld gebruiken.'

Nir Baram Wereldschaduw (recensie Persis Bekkering):
Boze geesten tot een verhaal maken (Volkskrant 17 oktober 2015 bijlage Sir Edmund p. 21):
Nir Baram portretteert grenzeloze ambitie in een grenzeloos ambitieuze roman.
Misschien moet je Wereldschaduw, de nieuwe roman van de Israëlische auteur Nir Baram, pas lezen als je boven de 40 bent. Misschien dat je dan de ont-maskering (ont-maskeren) van dat gepassioneerde idealisme van je jongere jaren aankunt.
'Je scandeert de leuzen in het besef dat het een rol is waarvoor je bent voorbestemd vanwege je jeugd', legt Baram zijn hoofdpersoon Gavriël Mantsoer in de mond, 'en in ruil daarvoor erkent de liberale wereld dat je je jeugd naar behoren vergooid hebt, een soort getuigschrift dat je je dienstplicht vervuld hebt. Enthousiast bestorm je je politieke jeugdjaren, maar je vuur is niet meeslepend; want iedereen weet dat hij over tien jaar op een ander punt in zijn leven is aangeland en dat in zijn plaats iemand anders de leuzen scandeert om zich daarna aan te passen aan de wereld die hij poogde te verruimen en vervolgens stil te zetten.'
Dat deze analyse een ongemakkelijke waarheid bevat, valt niet meer te ontkennen na 544 pagina's, waarin Baram de coulissen van het wereldtoneel opent. Volkomen geloofwaardig toont hij hoe 'filantropische' hedgefondsmanagers, 'idealistische' politiek adviseurs en 'visionaire' zakenmannen samenklonteren en de gebeurtenissen op de toneelvloer beïnvloeden en besmetten, en waarom we nooit iemand moeten geloven die beweert dat hij schone handen heeft. Zuiverheid bestaat niet. Dit is Hamlet in de geglobaliseerde 21ste eeuw. Etc.
Wat is er voor nodig om echt iets te kunnen veranderen aan het systeem? In een derde verhaallijn, nonchalant van toon, bedenkt een groepje berooide 'hippie-hipsters' uit Londen een protest, '11.11: wereldwijde staking, 1 miljard stakers'. Via social media krijgt de groep wereldwijde aanhang van woedende burgers die het kapitalisme willen vernietigen.
Wanneer op 11-11 alle verhalen samenkomen, heb je genoeg inzicht verkregen om met heel je hart te hopen dat het mogelijk is, dat de burgers nog in staat zijn om een nieuwe orde te scheppen.
Maar eigenlijk weet je het antwoord al.

Zinderende intensiteit (Persis Bekkering Volkskrant 10 oktober 2015 bijlage Sir Edmund p. 30-31):
Het leven van Karl Ove Knausgård wordt beheerst door zijn allang overleden dominante, kille vader. De enige manier om zich van hem te bevrijden, is door in manisch tempo te schrijven. 'Vrouw', het laatste deel van zijn serie 'Mijn strijd', is essayistischer dan ooit.
Het begin van mijn Knausgård-verslaving is echter exact te lokaliseren, want in mijn beduimelde exemplaar heb ik vanaf bladzijde 196 bijna elke pagina volledig onderstreept in slordige halen. 'Schrijven houdt in wat bestaat uit de schaduw te halen van wat we weten', is het eerste wat ik heb onderstreept.
Het is alsof zijn pen een lampje is dat steeds een schemerig hoekje van het leven belicht en hoewel de auteur wel degelijk nadenkt over een opbouw en structuur, voelt het toch vrij willekeurig: of hij nu de glinsterende natte straten van Bergen beschrijft, of het Zweedse gelijkheidsideaal bekritiseert, hij beschijnt het met evenveel aandacht. Soms schudt de lamp van opwinding over zo veel schoonheid, soms laat hij haar bijna zakken van ellende, maar het is steeds dezelfde lamp.
Bonkiger
In Vrouw zijn beide uitersten nog sterker aanwezig dan in de eerdere delen. Knausgård beschrijft de periode vlak voor het uitkomen van het eerste deel (Vader), de verschrikkelijke woede van zijn oom daarover, tot aan het voltooien van deel zes; als zijn vrouw Linda net een manisch-depressieve periode achter de rug heeft. Etc.
Maar aan het slot, over de ziekte van Linda, is daar weer die zinderende intensiteit die het lezen van Mijn strijd zo koortsachtig maakt. Sinds ik het boek dichtsloeg, bekijk ik de wereld anders: in hd. Ik zie meer. Niet alleen de druppels aan een kopje koffie, maar ook de sociale krachten die ons leven sturen. Dankzij Knausgård zijn de
schaduwen korter geworden.

De lokroep van de utopie (Martin Sommer Volkskrant 3 oktober 2015 p. 17):
Liever een referendum over een handelsverdrag dan een broeierig radicalisme.
Sandra Phlippen, hoofdredacteur van het blad Economisch Statistische Berichten, sloeg in de Rode Hoed de spijker op zijn kop toen ze vaststelde dat de politiek meer gevoelsgedreven wordt. Instinctgedreven zelfs. En dat het een beetje flauw is om de boekhouder daarvan de schuld te geven.
Net als Sandra Phlippen ben ik helemaal niet zo blij met dat ongearticuleerde gebroei. Het onbehagen is namelijk helemaal niet nieuw. Ruim een eeuw gelegen werd in heel Europa ook luidkeels geklaagd, over het materialisme, over het gebrek aan geestkracht, over een samenleving die steeds meer op een kille machine begon te lijken. De beroemde socioloog Max Weber had het over 'de ijzeren kooi' van de bureaucratie en over 'de onttovering van de wereld'. Net als nu werd er gehunkerd, naar authenticiteit, naar gemeenschap, naar een gezamenlijk hoger streven, ook toen links én rechts. Uiteindelijk vond men elkaar in de geestdrift voor de Eerste Wereldoorlog. Lees hierover het knappe boek Oorlogsenthousiasme van Ewoud Kieft.

De aanpasser wint (Gijs Beukers Volkskrant 3 maart 2020 p. V4-6):
Maakt u zich weleens zorgen om uw cv? Vreest u wel eens dat dat oogt als een tamelijk willekeurige opsomming van al dan niet afgemaakte ‘pretstudies’ en hele of halve baantjes waaraan geen werkgever behoefte aan heeft?
Les 2: generalisten weten eerder waar hun talenten liggen
Snuffelen aan uiteenlopende terreinen biedt meer voordelen: je krijgt meer informatie over je match quality. Dat wil zeggen: je weet eerder welk werk bij je kwaliteiten past.
In zijn boek Waarom generalisten verder komen citeert David Epstein een onderzoek van de Israëlische hoogleraar Ofer Malamud naar het carrièrepad van duizenden studenten uit Engeland, Wales en Schotland.
Les 7: middelbare scholieren, denk niet: wat wil ik later worden?
Wat adviseert Epstein middelbare scholieren? ‘Zij moeten zich vooral niet bezighouden met:
wat wil ik worden? En vooral wel met: wat wil ik dit jaar leren?’ Epstein vertelt over de ‘end-of-history illusion’, een psychologisch begrip over het gevoel van mensen die op een zekere leeftijd ‘af’ denken te zijn, dat hun karakter de rest van hun leven niet meer verandert. ‘Dat gevoel klopt nooit. We blijven altijd veranderen: onze waarden, onze vaardigheden, onze hobby’s, onze voorkeur voor vrienden. Het meest verandert je persoonlijkheid tussen je 18de en je 27ste. Dus als je voor of tijdens die periode kiest wat je de rest van je leven gaat doen, kies je voor een persoon die je niet eens kent die moet gaan functioneren in een wereld die je nog niet kent.’

Glazen bol of échte wetenschap? Casper Luckerhof Volkskrant 16 januari 2020 p. 21):
Wetenschappers bediscussiëren de vraag hoe verantwoord hun collega Ingo Piepers de toekomst voorspelt.
‘Ongelooflijke complexiteit’
Klep had moeite het proefschrift van Piepers helemaal door te werken. ‘Het is van een ongelooflijke complexiteit’, zegt hij. ‘Het is zó breed. Piepers gooit zóveel op een hoop. Ik denk dat geen enkele historicus die dit gelezen heeft de wil of zin heeft gehad om dit helemaal te begrijpen. De theorie is daarom wetenschappelijk ook amper te weerleggen. Je kunt er haast geen weerwoord op schrijven.’ Een korte stilte. ‘Of hij is van een ongekende genialiteit. Dat kan. Het is gewoon onmogelijk te beoordelen.’
Toch is Piepers er op gepromoveerd. Dat gebeurde in 2006 aan de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam, onder supervisie van politicoloog en PvdA-ideoloog Bart Tromp. Piepers klopte aan met een zeer ongebruikelijke benadering op de bestudering van de wereldgeschiedenis. Hij paste theorieën toe uit de zogeheten complexiteitswetenschappen: een – in Piepers woorden – ‘nieuwe wetenschappelijke discipline die gericht is op de identificatie en de verklaring van patroonvorming in complexe systemen’.
Nieuwe invalshoeken
Het waren jaren waarin De Vries zelf ook met nieuwe invalshoeken bezig was, waaronder die van de
complexiteitswetenschappen. In het Santa Fe-instituut in New Mexico kwamen wetenschappers uit verschillende disciplines samen om te onderzoeken of er structuur aan te brengen was in de chaos van het bestaan. De Vries besteedde een zomervakantie in Frankrijk aan het lezen van vuistdikke boeken over die theorieën. ‘Dat was even mode onder politicologen en economen, hoewel er ook mensen huiverig voor zijn geweest.’

Beginnersles (Jasper van Kuijk Volkskrant 18 januari 2020 Wetenschap p. 26):
Denkfouten in het hedendaags ontwerp gefileerd door innovatie-expert (en cabaretier) Jasper van Kuijk. Deze week: leren leren.
De prestaties van Nederlandse scholieren blijven dalen. In het meest recente rapport met de in Nederland beruchte internationale Pisa-scores zie je sinds 2006 gestaag dalende lijnen in alle drie de getoetste domeinen (taal, wiskunde, wetenschap). Dan zou je je af kunnen vragen of het misschien iets minder moet met dat ‘leren leren’-mantra dat de laatste decennia zo dominant is geworden in het Nederlandse onderwijs, zoals Volkskrantredacteur Hans Wansink deed. Misschien moeten kinderen gewoon weer dingen leren.
En onlangs zetten vier onderwijswetenschappers op Scienceguide, een website voor hoger onderwijs, uiteen dat
‘beginners’ – wat de meeste leerlingen en studenten zijn – vooral gebaat zijn bij goede uitleg, begeleid oefenen en daar feedback op krijgen. En dus níét bij onderwijsvormen als vraaggestuurd of probleemgestuurd leren, met minimale begeleiding van een docent.
Onderwijsexperts ontwerpen het onderwijs dat ze zelf graag zouden krijgen, in plaats van wat past bij de overgrote meerderheid van de leerlingen en studenten.
Misschien is het een idee om onderwijskundigen een vakje te geven over gebruiksgericht ontwerpen. Daarin is een van de belangrijkste uitgangspunten: geen ego-design. Ontwerp niet voor jezelf, maar voor de eindgebruiker.
En dan beginnen we de cursus met gewoon dingen leren, want ze zijn tenslotte beginners op dit vlak. Maar als ze wat verder zijn, zal zeker ook de coachende vraag langskomen: ‘Hoe vind je zelf dat het gaat?’

Ons onderwijs lijdt aan zelfdestructie (Batiaan Bommeljé Volkskrant 15 januari 2020 p. 20):
Om de onderwijscrisis te ontleden, is geen parlementair onderzoek nodig. De analyse is namelijk helder genoeg, betoogt Bastiaan Bommeljé.
Het is zonderling dat Hans Wansink in deze krant pleit voor een parlementair onderzoek naar de onderwijscrisis in Nederland. En dat vanwege het driejaarlijkse Pisa-onderzoek waaruit bleek dat het onderwijspeil in ons land sneller daalt dan in andere Oeso-landen. Wat een parlementair onderzoek hierover boven water moet halen, is onduidelijk, want de feiten zijn al jaren bekend.
Zelfbestuur
De vraag waarom het onderwijs in Nederland verschilt van de buurlanden leidt vanzelf naar de verhouding tussen overheid en onderwijsveld.
Omdat het onderwijs werd overgelaten aan ‘zelfbestuur’ ontstond hier veel meer dan elders een wildgroei van bestuurders, managers, onderwijsraden, adviesinstanties, expertisecentra en onderwijskundigen. Het resultaat was zo’n echt Nederlandse bestuurlijke schimmellaag waarin ideeën en belangen volledig zijn verknoopt.
Aldus resulteerde de onderwijscrisis in een intellectueel gedepriveerde generatie met een kinderlijk gebrek aan zelftwijfel, zelfkritiek en zelfspot. Zonder modern onderwijs zou niemand praatprogramma’s serieus nemen en zou Rutger Bregmans Alle mensen deugen geen bestseller zijn.
Men kan betogen dat millennials gebrek aan algemene ontwikkeling een slechte naam geven, maar jongeren worden niet onnozel geboren, ze worden onnozel gemaakt. Bij ons door het onderwijs.

Digitalisering bedreigt onze universiteiten (Rectores magnifici van de Nederlandse universiteiten Volkskrant 23 december 2019 p. 18):
Digitalisering en privatisering in het hoger onderwijs gaan hand in hand. De afhankelijkheid van (Amerikaanse) techbedrijven neemt toe. Tijd om een grens te trekken, stellen de rectores magnifici van de Nederlandse universiteiten.

Marcia Luyten (Volkskrant 2 januari 2020 p. 20) beschrijft in haar column Eerst wacht ons de woede de in het universum ingebakken paradox.
Mijn debat in 2020
‘Mag dan helemaal niks meer?!’ De vraag is een strijdkreet. Niet meer naar Bali op vakantie, geen 130 rijden en straks ook niet meer op diesel of benzine. Geen alcohol drinken, vlees eten is taboe en nergens mag je meer roken.
De overgang van een economie gebaseerd op exploitatie en groei naar een gericht op conservering en bescherming is ingezet, en tot we het tippingpoint bereiken roept dat steeds luider weerstand op.
Dat is het patroon van morele vooruitgang: praktijken die lang de gewoonste zaak van de wereld waren, worden onaanvaardbaar. Die nieuwe maatschappelijke consensus wordt voorafgegaan door protest en conflict. De ‘slechte gewoontes’ worden volgens filosoof Kwame Appiah pas afgeschaft wanneer we ons ervoor gaan schamen. Zo ging het met de slavernij, het duel en met het afbinden van Chinese meisjesvoeten. Zo gaat het met besnijdenis in Ethiopië en eerwraak in Pakistan. En zo zal het gaan met vlees, vliegen, vuurwerk. Maar eerst wacht ons de woede.

Essay Kunstlessen van onze voorouders
Hier zijn wij, wezens zoals jullie (Barbara Ehrenreich De Groene Amsterdammer 19 december 2019 p. 88-93):
De grotkunst van de Oude Steentijd verraadt dat onze voorouders meer zelfrelativering hadden dan wij, hun narcistische nazaten.
Zij wisten wat hun plaats in het grotere
‘plan der dingen’ was, en die was niet erg hoog. Dit lijkt hen tot lachen te hebben aangezet. Ik vermoed dat we de komende massa-uitsterving niet zullen overleven tenzij we eindelijk de grap begrijpen.

Wij en het grotere bestaan (Xandra Schutte De Groene Amsterdammer 19 december 2019 p. 3):
Barbara Ehrenreich vraagt zich in haar essay over de wonderlijke schilderingen die onze verre voorouders in de Oude Steentijd in grotten over de hele wereld aanbrachten af waarom zij de grote dieren die hen omringden zo minutieus en imposant afbeeldden en zichzelf zo miezerig en schematisch. Zou dat komen, bedenkt ze, omdat zij beter wisten wat hun plaats in het grotere ‘plan der dingen’ was? ‘Mijn eindige bestaan lijkt me onderdeel van een veel groter bestaan’, schrijft ook Oek de Jong in dit nummer, al twijfelt hij of de mens hem meer waard is dan ‘de natuur op aarde, in al zijn veelvormigheid en mysterieuze vernuft’.
Uiteindelijk gaat het daarom in dit nummer (en in deze tijd): de plaats die wij innemen in de keten der generaties en in de grotere orde der dingen. Onze paleolithische voorouders schatten die plaats niet heel hoog in – en lachten daarom. Het is wat Barbara Ehrenreich ons nu ook aanraadt: laten we onszelf relativeren en om onszelf lachen.
Ik wens u mooie kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar.

Een perfecte golf stuwt Mark Rutte in 2010 tot grote hoogte (Frank Hendrickx Volkskrant 18 december 2019 p. 13):
Het zijn vaak toevallige gebeurtenissen die de loop van de geschiedenis bepalen. Wat waren cruciale momenten in de jaren tien, die binnenkort ten einde komen? Vandaag: hoe Rutte op het nippertje premier werd.
Nieuwe rivalen lopen zich warm. Ruttes rechterflank oogt kwetsbaarder dan ooit door de taaiheid van Wilders en de opkomst van Thierry Baudet. Het CDA denkt met Wopke Hoekstra het Torentje te veroveren en op links droomt PvdA’er Lodewijk Asscher stiekem van een wederopstanding.
Alles wijst erop dat Rutte in 2021 toch weer de strijd zal aangaan, ondanks alle compromissen, gebroken beloftes en partijschandalen die hij nu meetorst. Binnen de VVD is hij onaantastbaar en zijn tegenstanders zullen hem niet onderschatten. De kiezer heeft deze premier al vaker vergeven.
Zo staat Rutte na al die jaren nog steeds overeind, langer dan iemand voor mogelijk hield toen het decennium begon.

Informatiebeleid van dit kabinet is ongrondwettelijk (Wim Voermans Volkskrant 18 december 2019 p. 20-21):
Wereld op zijn kop
De brief van Knops verhaspelt die redenering uit 2016, gooit alles op een hoop en probeert ons zand in de ogen te strooien. We geven niks meer prijs over intern beraad, zegt Knops in zijn brief. Dat is kabinetsbeleid, en trouwens ook in de Wob is ‘intern beraad’ reden om informatie te weigeren. ‘Onder artikel 68 van de grondwet is het staand beleid dat stukken die zien op intern beraad geen onderdeel worden gemaakt van het debat met de Kamer.’ Aldus de brief. Een fikse bugger off voor neuzende Kamerleden.
Wie ook maar iets weet van de grondwettelijke inlichtingenplicht, gelooft zijn ogen niet. De regering die uitmaakt wat de Kamer nog mag verlangen, dat is de wereld op zijn kop. De ministers weten echt wel wat de Kamer nodig heeft, analyseert de brief vaderlijk. Anders raakt de Kamer maar ingesneeuwd. En dan komt er ineens nog een konijn uit de hoed: ‘Voor documenten die zien op intern beraad geldt dat er belangrijke staatsrechtelijke en bestuurlijke redenen zijn om niet over te gaan tot de verstrekking daarvan.’
Ik ken ze niet. Ze worden hier verzonnen waar je bij staat. De Kamer moet zich, om diezelfde staats- en -bestuursrechtelijke redenen, met hand en tand verzetten tegen dat ongrondwettelijke beleid uit Knops’ brief.

Applausmachine voor oneliners (Kim van Keken De Groene Amsterdammer 7 maart 2019 p. 26-31):
Al jaren wordt interne kritiek binnen de VVD op quasi-nonchalante toon gesmoord. Bij diverse partijprominenten valt dit niet goed, sommigen vertrekken. Dit moet anders, vindt bijvoorbeeld Hans Wiegel. ‘En anders stapt de top maar op.’
Lekker of juist niet, openlijke gedachtewisselingen zijn al jaren een zeldzaamheid binnen de VVD. En het zijn al lang niet meer alleen de vertrekkers die dit vinden. ‘Er moet voldoende ruimte zijn voor een debat’, zegt VVD-prominent Johan Remkes, oud-commissaris van de koning van Noord-Holland. ‘Ik merk er bij de VVD momenteel weinig van.’
Hij pleit voor een ‘gezonde dosis zelfreflectie’. ‘De partijtop zou af en toe eens in de spiegel moeten kijken en intern wat meer tegenspraak moeten organiseren. Dat is nooit makkelijk, maar het móet nu echt gebeuren.’ Ed Nijpels, een andere partijbons, beaamt dit. ‘De kiezer houdt niet van een verdeelde partij, zeggen ze in de top. Toch zou ik wel voorstander zijn van een goed debat binnen de VVD.’
En ook aan de agenda is moeilijk te sleutelen, zegt hoogleraar Voermans. ‘Ik denk dat de top van de partij het electoraat belangrijker vindt dan de leden.’ Elke partij monitort met peilingen en focusgroepen. ‘Het is het geheim van de partij hoe dat gebeurt.’ Bij de VVD zet de leiding jaarlijks de koers uit in het vakantiehuis van Rutte-fluisteraar Ben Verwaayen, oud-topman van Alcatel-Lucent. ‘Daar wordt van alles beslist door een paar mensen’, zegt Voermans. ‘Deze gremia zijn niet te controleren door de leden, niemand weet wat er gebeurt.’
Hans Wiegel hekelt het gebrek aan openheid, maar heeft geduld. ‘De VVDregeert geen vijftig jaar, maar de democratie wel.’

'Dubbele petten in de Eerste Kamer Integriteit? Dat lossen wij zelf wel op (Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 16-19):
Binnenkort debatteert de Eerste Kamer over de eigen integriteit. Maar of de senatoren er echt zin in hebben? Ze moeten wel, nu de vraag op tafel ligt of Eerste-Kamerleden ministers kunnen controleren en tegelijkertijd vanuit een bijbaan adviseren.
Vooral de ondernemende politici zijn niet transparant. Van de negentien senatoren met een eigen bedrijf hebben vijf de onderneming niet eens bij de griffier opgegeven. We moesten ze opzoeken bij de Kamer van Koophandel. Nog eens vijf geven slechts gedeeltelijk informatie van hun bedrijf prijs. Zo heeft CDA’er Joop Atsma een ‘adviesbureau’ en D66’er Paul Schnabel een bedrijf in ‘zakelijke dienstverlening’, maar onduidelijk is wie hun opdrachtgevers zijn en wat voor een klussen, en in welke sector, ze binnenhalen. Dat Anne-Wil Duthler stemde over een eigen advies konden we alleen maar achterhalen omdat haar bedrijf haar naam droeg (Duthler Associates) én omdat dit werd genoemd in de bijlage van de wet.
Het toont aan dat de fracties niet bepaald hun uiterste best doen om dubbele petten te voorkomen.
Dat geldt ook voor de vvd van Ankie Broekers-Knol. Inclusief Meester Mart voeren negen van de dertien senatoren in haar fractie het woord over een sector waar zij zelf werkzaam in zijn. Hoewel ze zegt dat senatoren transparanter moeten zijn en het register beter moet worden bijgehouden, hebben elf van de dertien vvd-senatoren hun functies niet volledig ingevuld. Broekers-Knol overtreedt zélf de huisregels: van al haar negen nevenfuncties (vaak lid van een jury, maar ook toezichthouder bij de Stichting Landelijk Register van Gerechtelijke Deskundigen) heeft zij niet aangegeven of deze bezoldigd zijn of niet.
Is het mogelijk om als volksvertegenwoordiger de regering op dinsdag te controleren, en deze op woensdag, al dan niet betaald, te adviseren? Volgens Hans van den Heuvel, emeritus hoogleraar integriteit aan de Vrije Universiteit, kán dit rechtsstatelijk helemaal niet. ‘
Senatoren moeten sowieso geen ministers adviseren. Ze moeten ze juist controleren.
Ook ziet de Eerste Kamer geen heil in het geregeld debatteren en geven van workshops over integriteit, een advies van Greco en staande praktijk in de lokale politiek. Tijdens het laatste debat over integriteit in 2014 nam de Senaat zich voor regelmatig over dit thema te debatteren. Dat gebeurt nu pas weer na de ophef over
Duthler. Wel werd het voorstel voor een intensieve integriteitstraining subiet van tafel geveegd. Eenzelfde lot wachtte de adviezen om registers op te stellen voor lobbyisten die de Senaat bezoeken, en om het salaris op te geven dat met een nevenfunctie wordt verdiend.
Volgens hoogleraar Wim Voermans van de Universiteit Leiden is de combinatie van een scheve vertegenwoordiging en het steevast afwijzen van gedragsafspraken en transparantie problematisch. Of zoals hij in september zei tegen Follow the Money: ‘De Eerste Kamer moet goed uitkijken geen regentenkamer te worden. Die senatoren zitten er niet voor zichzelf of voor hun eigen sector. Net als de Tweede Kamer vertegenwoordigt de Eerste Kamer volgens artikel 50 van de grondwet “het gehele Nederlandse volk”.’

Hier is de informatie over de ■■■■■■■■ of Niet alleen de burger, maar ook de overheid misbruikt de Wob (Elsbeth Stoker Volkskrant 9 februari 2016 p. 8-9):
Een transparante overheid. Dat was het doel van de Wet openbaarheid van bestuur. Nu klagen journalisten dat zij geen informatie krijgen, en zeggen ambtenaren dat de wet wordt misbruikt om dwangsommen op te strijken.
Ook de Volkskrant, het NOS Journaal en RTL Nieuws hopen bij gebrek aan heldere regels via de rechter een antwoord te krijgen op de vraag hoe ver de overheid mag gaan met de zwarte stift.
Maar eigenlijk, zegt Voermans, is een wetswijziging niet per se nodig. 'Je moet een stapje terug doen. De overheid heeft de afgelopen vijftien jaar niet geïnvesteerd in het delen van informatie. Daar moet je mee beginnen: inventariseer welke informatie je hebt en maak deze vervolgens actief openbaar. Zo voorkom je dat de Wob een betekenisloze wet blijft.'

In de Biotoop (Sabine van den Berg Volkskrant 25 november 2019 p. V4-6):
Samen met haar man, filosoof, schrijver en docent Maarten Meester, en haar twee zoons (nu 17 en 20) woont ze sinds 2015 in de Biotoop. Omdat haar man en zij een vrij leven als schrijver ambieerden, zeiden ze 15 jaar geleden hun yuppenleventje als glossyjournalisten – zij bij Elle, hij bij Esquire – in Amsterdam vaarwel. Ze woonden jarenlang in een monumentaal pand uit 1845 in het Friese Sexbierum, maar ook daar waren de lasten hoger dan ze wilden. Ze besloten zich bij CareX te melden. Na een paar omzwervingen in leegstaande panden in Groningen en Sappemeer wisten ze, na veel aandringen, een plek te bemachtigen in de Biotoop.
Toen Van den Berg op gesprek kwam om kans te maken op een woonplek in de Biotoop, vroeg de beheerder wat zij zou kunnen bijdragen aan de ‘binding’ in de gemeenschap. Van activiteiten organiseren houdt ze niet zo, dus besloot ze te doen waar ze het best in is: stukjes schrijven.
Ben je geslaagd in je opzet om meer binding te creëren?
‘Ik denk wel dat er wat meer
wederzijds begrip is gekweekt. Af en toe raakte ik met iemand aan de praat in het dorp en dan zeiden ze: o, ben jij dat, ik lees die stukjes altijd, dat vind ik zo leuk.

‘Het eindigt altijd in rampspoed’ (Sander Pleij interviewt Robert Harris Volkskrant 23 november 2019 Boeken p. 7-9):
Hoe schrijft de schrijver? De Britse schrijver Robert Harris knalt zijn bestsellers, waarin hij historie en fictie mengt, er in één jaar uit. Zijn nieuwe boek De tweede slaap verschijnt nu tegelijk met de verfilming van De officier door Roman Polanski.
Uit dit boek neem ik mee dat samenlevingen ineenstorten, maar dat er menselijke trekken bestaan die voor altijd hetzelfde blijven.
‘Ja, we hebben buitengewone technologie maar fundamenteel zijn wij niet snuggerder en staan we niet meer in contact met de fundamenten van het menselijk bestaan. Op veel manieren hebben mensen in Cicero’s tijd juist dieper nagedacht. Ja, er zijn die fantastische sociale media en het internet, maar waarvoor gebruiken we ze? Voor poep. Grote, onontkoombare poep! Dat niet eens: uitvergrote poep. Een tsunami aan poep die op onze hoofden neerkomt. Poep-ideeën. Dát is waarom ik dit boek wilde schrijven. Dáárover gaat het. Over het feit dat we alleen maar meer idiotie mogelijk maken. De idioot is machtiger dan ooit. We hebben de idioot almachtig gemaakt. De idioot zit in het Witte Huis!’

Ontdekkingen (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 16 november 2019 p. 21):
Er is weinig zó heerlijk als de ontdekking van een fantastische schrijver van wie je nog een heel oeuvre kunt verslinden. Thuisgekomen liep ik meteen naar de boeken van mijn schoonvader en ja hoor, er zat een tweede bundel tussen: De vrolijke jaren. Daarin geeft Carmiggelt blijk van zijn liefde voor Willem Elsschot; laat dat toevallig de schrijver zijn van mijn favoriete boek. Ik las Kaas voor het eerst toen ik 17 was en er een opstel over moest schrijven voor Nederlands. We moesten een fragment uit een boek kiezen en dat herschrijven vanuit een ander vertelperspectief.
Toen ik een paar weken later mistroostig in de rij stond met suffe kinderboeken, trof ik een meisje voor mij in de rij. Ze leek ongeveer even oud als ik en gaf aan de balie een stapel boeken af voor volwassenen met de tekst:
‘Deze zijn voor mijn moeder.’ U begrijpt, ook ik moest sindsdien opvallend vaak boeken meenemen voor mijn moeder.

Het époque (Wieteke van Zeil interviewt Julian Barnes Volkskrant 16 november 2019 Boeken p. 4-6):
Verdiept Julian Barnes zich voor zijn boek De man in de rode mantel in de belle époque – Frankrijk, 19de eeuw, bloeiende kunsten en blijmoedigheid –, komt de Britse schrijver toch ook bij de Brexit uit. Hoe dat zo?
Joost Zwagerman Lezing
Maandag 18 november houdt Julian Barnes (1946) de tweede Joost Zwagerman Lezing,
een jaarlijkse lezing over de relaties tussen kunst en literatuur.

De in de kosmos verborgen repeterende patronen zijn al door Vyâsadeva in zijn boek Bhagavad Gita onderkend en door misschien wel een van de grootste radicale vernieuwers H.P. Blavatsky in een nieuw perspectief geplaatst. De intuïtieve kennis van de verborgen krachten, de herhalende patronen in de natuur worden in het oeuvre van Ervin Laszlo en van Wim van den Dungen opnieuw tot uitdrukking gebracht.
Ervin Laszlo & Anthony Peak laten in hun boek
Onsterfelijke geest wetenschap en de continuïteit van bewustzijn buiten de hersenen zien dat door te bewijzen dat bewustzijn aan de basis van de kosmos ligt en bovendien onsterfelijk is in de diepere, niet gematerialiseerde sfeer, dat het doel van het bewustzijn is om zich te manifesteren in levende wezens om op deze wijze voortdurend te evolueren.
* Onderzoekt bevindingen over het voortbestaan van bewustzijn buiten het leven om, met inbegrip van bijna-doodervaringen, communicatie na de dood en reïncarnatie.
* Legt uit hoe dit juist correleert met de allerlaatste natuurkundige theorieën over superstrengen,
informatievelden en energiematrices.
* Onthult hoe bewustzijn zich in levende wezens manifesteert om haar evolutie voort te zetten.

Eerbied en respect voor de ouders
Op veel plaatsen in het Nieuwe Testament wordt dit gebod verheerlijkt. De apostel Paulus schreef:
Efeze 6:1 Kinderen, weest uw ouders gehoorzaam in de Here, want dat is recht.
6:2 Eer uw vader en uw moeder (dit is immers het eerste gebod, met een belofte).
Zegen voor gehoorzaamheid
De apostel Paulus legt nog eens de nadruk op de zegen die aan het vijfde gebod is verbonden:
Efeze 6:3 Opdat het u welga en gij lang leeft op aarde.
6:5
Gij dienstknechten, zijt gehoorzaam uw heren naar het vlees, met vreze en beven, in eenvoudigheid uws harten, gelijk als aan Christus;
Gehoorzaamheid aan het vijfde gebod leidt automatisch tot vorming van gewoonten en karakter die bijdragen tot een lang leven. Iemand die aldus is opgevoed, zal zich verre houden van de roekeloosheid, het geweld, het verkeerde gezelschap en de opstandigheid tegen het gezag, die dikwijls op een vroegtijdige dood uitlopen. En overeenkomstig de diepste betekenis zullen zij die leren hun ouders, en later – door deze opvoeding – God zelf, te respecteren en te gehoorzamen, zeker "lang leven op aarde". Want, zoals Jezus zei:
Mattheus 5:5
Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven''.

John M. Coetzee, geboren op 19 februari 1940 ontving in 2003 de Nobelprijs voor de Literatuur. In 1962 werkte hij echter als computerprogrammeur voor IBM in Londen. Zijn ervaringen werden later verwerkt in het boek Youth (2002). In zijn dissertatie ging hij in op het werk van Samuel Beckett. Volgens Coetzee hebben de boeken van deze Ierse auteur een grote invloed op zijn eigen werk. Voor zijn dissertatie maakte hij gebruik van computer-aided stylistic analysis.

De drie missers van Italiës redder (Jarl van der Ploeg Volkskrant 2 maart 2018 p. 13):
De Italiaanse verkiezingen van zondag spelen zich af op de flanken van links en rechts populisme. De klappen vallen in het midden, bij oud-premier Matteo Renzi. Wat ging er mis met 'de Obama van Italië'?
'Maar iemand die een land wil veranderen, heeft nu eenmaal karakter nodig. En natuurlijk heb ik ondertussen fouten gemaakt. Maar kennen jullie die tekst van Samuel Beckett? Steeds geprobeerd. Steeds gefaald. Geeft niet. Probeer het opnieuw. Faal opnieuw. Faal steeds beter. Dat geldt voor iedereen, dus ook voor mij.'

Nobel - en Bookerprijswinnaar (Zuid Afrika, 1940) rondt zijn vreemde Jezus-trilogie af met "De dood van Jezus". Hoewel Goetzee veel verwijzingen naar het evangelie, maar ook naar Don Quichot van Cervantes in zijn roman smokkelt, wijkt "De dood van Jezus" toch fors af van het bijbelverhaal. In essentie gaat de roman over individualiteit, eigengereidheid en geradicaliseerd idealisme. (Blaise Tolky 15 november 2019).

Verlossing is aanstaande (Hans Bouman Volkskrant 16 november 2019 Boeken p. 9):
J.M. Coetzee sluit zijn Jezustrilogie De kinderjaren van Jezus, De schooldagen van Jezus en Don Quichot briljant af. Met Don Quichot in de hand ontpopt hoofdpersoon David zich tot een ware messias, die nog lang zal voortleven.
De dood van Jezus is te interpreteren als een roman over het ontstaan van religie. Er zijn onbeantwoordbare vragen die beantwoord dienen te worden. Waar de messias die onvoldoende geeft, schieten zijn volgers en evangelisten te hulp.
In de briljante afronding laat Coetzee twee kinderen hun oordeel geven over de roman Don Quichot, die ze bij de bibliotheek hebben geleend. Het eerste kind zegt: ‘De boodschap van het boek is, we moeten naar Sancho luisteren want hij is niet degene die gek is.’ Het tweede kind zegt dat de boodschap van het boek is dat Don Quichot doodging zodat hij niet met ‘Dulcania’ kon trouwen.
In Coetzees context zijn deze twee evaluaties evenzovele geselingen voor het begrip religie.

Meester van de meerduidigheid (Hans Achterhuis Volkskrant 8 juni 2019 Boeken & Wetenschap p. 18-19):
Met lef en niet zonder zelfkritiek leest en herleest filosoof Hans Achterhuis het werk van de Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee. Hij waakt ervoor diens romans terug te brengen tot filosofische stellingen. Voorbeeldig.
Inderdaad: het idee van ‘De Nieuwe Mens’ is te vaak van stal gehaald, om nog nieuw en onbeschadigd te zijn.
Achterhuis laat zien hoe Coetzee als auteur van het autobiografische Jongensjaren zijn eigen wreedheid beschrijft, zonder zich ervoor te verontschuldigen. Wreedheid als voldongen feit.
Achterhuis houdt zijn adem in, en leert er toch ook van: dit vermag een romancier.
De buiging die Achterhuis zo maakt voor Coetzee, valt voor een zeer groot deel hemzelf ook toe.

Voetnoot Getallen van Arnon Grunberg in de Volkskrant van 4 februari 2013 zegt met andere woorden hetzelfde.
In een brief aan Paul Auster schrijft J.M. Coetzee over de bankencrisis in 2008: 'Bepaalde getallen die hoog waren, zijn plotseling laag geworden, en als gevolg daarvan zijn we armer. (...) Er is niets veranderd behalve de getallen.'
Wat Coetzee scherp ziet is dat de getallen op beeldschermen die de mondiale economie vormen weinig tot geen relatie hebben met de werkelijkheid waarin wij leven.
Feitelijk is de mondiale economie een gigantisch psychologisch experiment waarbij mensen moeten reageren op steeds veranderende getallen. De redding van de SNS Bank door de staat, het zijn slechts getallen op beeldschermen die iets zijn veranderd.
Wat populisme wordt genoemd is de onwil, of onmacht, om met dergelijke abstracties om te gaan. Men spreekt over 'ons geld', 'ons land' en 'ons volk' terwijl economie, staat en gemeenschap abstract zijn geworden.
Oftewel, populisme is net als islamitisch fundamentalisme een reactie op en weerstand tegen de moderniteit.

Mysteries rond een heilige familie (Hans Acherhuis Volkskrant 20 augustus 2016 bijlage Sir Edmund p. 34 -36):
Een echte Coetzee, zoals De schooldagen van Jezus, waarvan Nederland nu de primeur heeft, ontcijfer je niet zomaar.
De vele hele en halve verwijzingen naar filosofie, religie en literatuur waar hij het patent op heeft, vragen erom in een geduldige herlezing ontcijferd en met elkaar verbonden te worden.\\ In De schooldagen van Jezus krijgen we meer sleutels in handen om de personages te duiden. De filosofie van Plato, die in het eerste deel al een grote rol speelde, staat hierbij centraal. De zielen van Simon en David komen, net als die van de andere bewoners van het land waar ze zich gevestigd hebben, uit een eerder leven.
Als zielen hebben ze, zo stelt Plato in De Staat, een keuze gemaakt voor een bepaalde nieuwe levensloop, die weer in een reïncarnatiecyclus tot een nieuwe, voor mensen onvermijdelijke dood zal leiden. En net als bij Plato, zijn ze door het water van de Lethe (vergetelheid) 'alles' uit een vorige levensloop vergeten. Dat leidde tijdens het verblijf in Novilla uit De kinderjaren van Jezus tot wat vlakke personages die zonder grote emoties met elkaar omgingen. In Estrella, de sterrenstad waar het tweede deel zich afspeelt, krijg je meer zicht op hun motieven en handelingen. Hier komt ruimte voor vage herinneringen aan 'een vorig leven', wat gepaard gaat met de hartstochten en het geweld dat we uit veel boeken van Coetzee kennen. Net als in Plato's grot gaat het hier nog om 'schaduwherinneringen', die alleen met muziek en dans verwoord lijken te kunnen worden. Er is een uitgebreide opleiding voor nodig om ze te incarneren. David krijgt deze opleiding, waar de nuchtere pragmaticus Simon niets van begrijpt. De ziel moet hierdoor volgens Plato 'van het wordende naar het zijnde' worden getrokken. Net als bij de klassieke wijsgeer is dat bij Coetzee nauw verbonden met getallenmystiek. David moet leren de getallen net als de sterren uit de hemelse sferen naar beneden te dansen.

Nader tot U of Zonder India en hindoeïsme geen The life of Pi (Hans Bouwman Volkskrant 19 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 62-67):
Als schrijver Yann Martel ergens enthousiast van raakt, is het van India. Zonder de intensiteit en vitaliteit van dat land geen The life of Pi, geen dieren als personages en geen keuze voor religie.
1. Boek: ' Dante Alleghieri: De goddelijke komedie (ca. 1308-1320)
'Mijn favoriete levende schrijver is J.M. Coetzee. Hij heeft een verbijsterend ingetogen en toch buitengewoon beeldende stijl.
'Het meest indrukwekkende boek dat ik ooit heb gelezen is echter De goddelijke komedie van Dante. Dat is een perfect literair werk, waarin Dante vertelt hoe hij een reis maakt door hel, vagevuur en hemel, eerst met Vergilius als gids, later begeleid door Beatrice. Het is prachtig geschreven en vertelt een meeslepend verhaal, maar is bovenal een allegorie van de reis die de ziel maakt op weg naar God. Het was voor mij een eyeopener dat een literair werk dit op zó majestueuze wijze kan doen.
'Natuurlijk moet je, om dit werk te kunnen begrijpen, iets weten van de Italiaanse geschiedenis en van het katholicisme. Nou, daar zijn de voetnoten in de diverse uitgaven van dat boek voor. Jawel, je moet een beetje moeite doen voor De goddelijke komedie. Maar iedereen wil zich toch graag af en toe ergens in vastbijten, een uitdaging aangaan, een puzzel oplossen? Mijn eigen boek Beatrice en Vergilius is onder meer een eerbetoon aan Dantes meesterwerk.'
7. Plek : India
'Zowel in positieve als negatieve zin is India het totale leven, alles tegelijkertijd op één moment. De intensiteit en vitaliteit die er heersen zijn onvergelijkelijk. In India kwam ik voor het eerst oog in oog met religieuze manifestaties die ik niet ergerlijk of verontrustend vond. Tot dan toe associeerde ik religie met paternalisme, seksisme, antisemitisme, homofobie...
'Toen ik eind 1996 in India aankwam, was ik moe van mijn eigen rationalisme, de denkwijze die me religie had doen verwerpen. In India zag ik ineens vriendelijke en weldadige manifestaties van religie, die een andere kijk op de werkelijkheid vertegenwoordigden, een alternatief voor de materiële werkelijkheid.'

Controleverlies of In noodgevallen is er Canada (Arnon Grunberg Volkskrant 8 november 2016):
Zaterdagavond interviewde ik in Groningen de Duitse schrijver Daniel Kehlmann naar aanleiding van zijn nieuwe novelle Je had moeten gaan. Zelf noemt hij het een spookverhaal, je kunt het ook begrijpen als een verhaal over jaloezie en controleverlies.
Toen ik hem vroeg hoe het ging, zei hij: 'Slecht. Vanwege Trump.' Kehlmann woont in New York. 'Trump gaat niet winnen', zei ik.
'Het zou het einde van de democratie in Amerika betekenen', zei Kehlmann. 'Daarmee het einde van de democratie in het Westen. Mijn Amerikaanse vrienden hebben zoveel vertrouwen in hun politieke systeem, in de checks and balances.' 'Ik ook', zei ik. 'In noodgevallen is er Canada.'
We spraken over Trump-aanhangers.
Die kunnen niet allemaal over één kam worden geschoren, maar zoals armoede geen excuus noch een verklaring is voor terrorisme, zo zijn armoede en verwaarlozing door de overheid geen excuus noch een verklaring voor het ondersteunen van een racist.

Beter bewust zijn (Ianthe Sahadat interviewt Steven Laureys Volkskrant 28 oktober 2019 p. V4-6):
Laureys is niet de eerste wetenschapper die zich buigt over meditatie. Tal van onderzoekers, vooral Amerikaanse, gingen hem voor. In zijn No-nonsense meditatie verwijst hij naar de belangrijkste en vroegste studies. Zoals die van Daniel Goleman en Richard Davidson, de eerste hoogleraren psychologie en psychiatrie die zich bogen over verschillende vormen van meditatie en mindfulness (de in de VS bedachte, populaire vorm van meditatie, red.).
U schrijft dat u
‘op de barricade staat voor meditatie’. Na het lezen van uw boek blijft toch de vraag hangen: wat weten we nu eigenlijk echt over het nut ervan? ‘Onderzoek naar meditatie staat nog in de kinderschoenen, dus we moeten niet te hard van stapel lopen. Maar in Nature verscheen een paar jaar terug een overzicht van het beschikbare onderzoek van de afgelopen twintig jaar en dat laat zien dat mindfulnessmeditatie gunstige effecten heeft op de fysieke en mentale gezondheid en op cognitieve prestaties. Er loopt onderzoek naar meditatie bij chronische pijn, burn-out, depressie en angst- en slaapproblemen.

Onderwijs (André van der Wateren Volkskrant 28 oktober 2019 p. 19):
Opnieuw gaat het onderwijs staken. Inzet: meer loon, meer waardering en erkenning en minder werkdruk. Mijn idee: als je basiskwaliteiten (algemene ontwikkeling, kennis, intelligentie) en onderwijsniveau te laag zijn voor je functie krijg je stress en ervaar je werkdruk. Als je eigen niveau en dat van je opleiding steeds vaker lager is dan van de ouders van leerlingen ervaar je misschien minder erkenning en waardering. Klagen helpt misschien, maar is onredelijk en onterecht. Enige oplossing: toelatingseisen en curriculum voor onderwijzers en leraren fors verhogen naar bachelor of masterniveau. Gevolg: betere kwaliteit leraren, minder werkdruk, meer erkenning en waardering en terecht meer salaris.

Denktank (Teun van de Keuken Volkskrant 8 juli 2019 p. 21):
O zoete ironie! In NRC Handelsblad las ik de volgende heerlijke zin: ‘Een denktank van prominenten uit het bedrijfsleven en de publieke sector spreekt in een nieuw rapport grote zorgen uit over de groeiende ‘horizontale verzuiling’: het verschijnsel dat hoger- en lageropgeleiden nauwelijks in aanraking komen met elkaar.
Het praat en denkt natuurlijk ook helemaal niet zo lekker met mensen die heel anders praten en denken. Dan moet je je opeens in hun
belevingswereld inleven en je aan hun manier van redeneren aanpassen. Als het even tegenzit, moet je als ceo of topambtenaar voortdurend van alles uitleggen aan die lageropgeleiden. Dat houdt de boel maar op. Met de old boys en een paar girls onder elkaar gaat het nu eenmaal veel sneller. Gewoon, tak, tak, tak, weet je? Niet lullen, maar decisions maken. Je mag het niet zeggen, maar als je dingen wilt oplossen, dan heeft die horizontale verzuiling zo zijn voordelen.

Filosofisch kwintet 7 juli 2019 NPO1:
'Alle mensen worden broeders.' Er is moeilijk een positiever begrip te bedenken dan verbinding. Toch lijkt het een marketingterm geworden, een politieke dooddoener in een tijd waarin polarisatie en segregatie toenemen. Maar wat is verbinding precies? Waarmee voelen we ons verbonden en waardoor zijn we dat kwijtgeraakt? En heeft verbinding ook een keerzijde?
Woorden stellen ons in staat de wereld te begrijpen, woorden kunnen ons ook in verwarring brengen. In zijn negende seizoen bespreekt Het Filosofisch Kwintet woorden waarmee we worstelen. Woorden waarmee marketeers, politici en bestuurders aan de haal zijn gegaan. Begrippen die werden beroofd van hun oorspronkelijk betekenis en zo vaak en lang zijn gebruikt dat ze hun waarde of inhoud verloren.
In de tweede aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat het over
verbinding, live vanaf het Mag het licht aan-festival. Te gast zijn filosoof en Denker des Vaderlands Daan Roovers, imam Khalid Benhaddou en hoogleraar rechtsfilosofie Andreas Kinneging. Stamgast is historicus Philipp Blom.

"Westerlingen zijn blind en doof voor de waarheid" (Marnix Verplancke interviewt Mogobe Ramose De Morgen 23 januari 2018):
Vergeet rijkdom vergaren en er op je oude dag van genieten. Een mens heeft maar één taak in het leven, zegt de Zuid-Afrikaanse filosoof Mogobe Ramose: het goede doen. En dat is dus iets anders dan wat wij in het Westen doen. "Afrika heeft de wereld nog veel te bieden", zegt hij. "Het kortzichtige egoïsme van de westerling zal zijn ondergang worden en als we pech hebben sleurt hij de aarde in zijn neergang met zich mee. Maar Afrika heeft daar een antwoord op: ubuntu." Oké, en nu terug naar Nelson Mandela.
“De filosofie steunde hen daarin trouwens, aangezien Aristoteles zelf slaven had en de pauselijke bul Romanus Pontifex zei dat degenen die zich niet wilden bekeren beter gedood konden worden. Ik verover, dus ik besta, verbasterden de kolonisten Descartes. Zou u Zuma in Zuid-Afrika, Mugabe in Zimbabwe of Kabila in Congo voortbrengsels noemen van de westerse democratie?
“Wanneer mensen in Afrika de westerse democratische regels volgen en dus netjes een leider kiezen, merken ze dat hun keuze nadien ongedaan gemaakt wordt door het Westen. Afrikaanse leiders worden al te vaak in het Westen verkozen en niet in hun eigen land, waardoor Afrikaanse verkiezingen op The Muppet Show lijken.” Ubuntu is de toekomst van de hele wereld en niet alleen van Afrika?
Ubuntu zal de problemen van de wereld oplossen wanneer we het maar kunnen opbrengen om oprecht te zijn tegen onszelf. Het is een eenvoudige boodschap, maar tegelijkertijd ook een hele moeilijke, heb ik al gemerkt.”

Mogobe Ramose: ‘Ik ben omdat wij zijn, en omdat wij zijn, ben ik’ (Dirk van de Glind 1 januari 2018):
De belangstelling voor Ubuntu is in Nederland gewekt door het optreden van onder anderen Nelson Mandela en Aartsbisschop Tutu die van de rijkdom van deze leefwijze van verbondenheid in woord en daad getuigden. Zo spreekt Tutu er over in het veelgeprezen
‘Boek van Vreugde’. Ramose pleit voor een gezond zelfbewustzijn van de Afrikaan en een hernieuwd bewustzijn van de oorspronkelijke, authentieke cultuur. Beide zijn volgens hem tekortgedaan en ontwricht door eeuwen van Westerse overheersing en het met geweld opleggen van westerse normen en waarden die echter eerst en vooral de Westerse belangen moesten dienen – en dat veelal nog altijd doen.
De filosofie van Ubuntu kan een waardevolle bijdrage leveren aan de ontwikkeling van waarachtige en universele menselijkheid; haar uitgangspunten van organische verbondenheid, principiële gelijkwaardigheid en geleefde solidariteit lijken me onmisbaar voor de toekomst van mensheid en planeet. Dat dit boek serieuze aandacht voor Ubuntu vraagt, is winst en in die zin is het zeer welkom.

Mogobe Ramose: 'Ubuntu kan de mens uit een westerse slaap wekken' ( Alexandra van Ditmars tijdschrift Filosofie nr. 1 2018):
Een mens wordt pas echt mens door verbinding met anderen, volgens de Afrikaanse ubuntu-filosofie. Het klassieke werk hierover is eindelijk in het Nederlands verschenen als
Ubuntu. Stroom van het bestaan als levensfilosofie, geschreven door de filosoof Mogobe Ramose.

Mogobe Ramose (Civis Mundi Digitaal #53 december 2017):
Hoe autonoom, uniek en vrij zijn we eigenlijk? De Afrikaanse denktraditie Ubuntu gaat over het idee dat je pas ’mens’ wordt door eenheid en verbondenheid met alles en iedereen om je heen. In een tijd van eenzaamheid, selfie-narcisme en vluchtig app-contact, kan deze filosofie van fundamentele medemenselijkheid ons minder egoïstisch maken?
De Zuid-Afrikaanse filosoof Mogobe Ramose schreef hét klassieke werk over Ubuntu. Vanuit Ubuntu, dat bekend is geworden door onder andere Nelson Mandela,
is het bestaan een continue stroom waarin alles steeds een balans zoekt. In dit unieke programma komt Ramose vertellen over de relevantie van deze filosofie voor onszelf én de wereld. Hij houdt ons een spiegel voor en spoort ons aan om onze vanzelfsprekendheden– over leven en sterven, individu en samenleving, geluk en misère – te bevragen. Hoe ziet Ubuntu-als-levensstijl eruit?

'Ik ben omdat wij zijn' (Sybilla Claus en Yoram Stein Trouw 25 januari 2003):
Mogobe Ramose, hoogleraar wijs begeerte in Pretoria, strijdt tegen het kolonialisme van nu. Hij is vóór herstelbetalingen voor de slavernij en schuldendelging voor Afrika. Ramose was in Nederland voor de serie 'Afrikaanse filosofen' in de Rode Hoed: ,,Dekolonisatie was voortzetting van kolonialisme met andere middelen.
In de ethiek van ubuntu gaat het om drie zaken, legt Ramose uit: erkenning van de ander als mens, respect voor de ander, bescherming van andermans leven. ,,Een belangrijk ubuntu-principe stelt dat een mensenleven meer waard is dan voedsel of rijkdom, zegt Ramose. ,,Het accepteren van armoede is historisch gezien normaal, maar filosofisch gezien niet.'' Met zijn zachte stem oordeelt Ramose fel over de huidige situatie van Afrika en de onwetendheid van het westerse publiek hierover. ,,Dat publiek is zo naïef. Ze stellen vreselijke vragen zoals: 'Wat kunnen we doen voor Afrika?' Ze doen al van alles en ze weten het niet! Hun geheime diensten manipuleren Afrika, westerse bedrijven verkopen daar hun wapens, de wereld is constant interactief, maar in wiens belang? Waarom kennen de mensen de politiek van hun eigen land niet? Ik noem dat de wil om onwetend te zijn.''

Zelfverrijking in de zorg aan banden (Gijs Herderscheê Volkskrant 10 juli 2019 p. 8-9):
Het moet onmogelijk worden om met creatieve constructies rijk te worden in de zorg. Winstuitkering wordt aan banden gelegd en voor salarissen bij zogenoemde onderaannemers gaat een plafond gelden.

Puberstemrecht (Daniela Hooghiemstra Volkskrant 9 juli 2019 p. 24):
GroenLinks en D66 willen het graag en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), die de regering adviseert, juichte het plan onlangs toe.
Omdat over pubers iedere keer wat anders gezegd wordt – vorige week' werd in deze krant nog beweerd dat ouders zich tegenover hen dienen op te stellen als ‘kamerplant’– ben ik het spoor zo langzamerhand een beetje bijster.
Maar dat de Raad al die goede eigenschappen opsomt ter ondersteuning van haar pleidooi voor uitbreiding van het stemrecht, vind ik bezwaarlijk. Zo wekt zij namelijk de indruk dat aan het recht om te stemmen bepaalde
karakterkwaliteiten zouden zijn verbonden, terwijl de essentie van onze democratie nu juist is dat ook kortzichtige, impulsieve egoïsten mee mogen besluiten.

AIVD doet voorlopig geen aangifte (Menno van Dongen Volkskrant 10 juli 2019 p. 6):
De AIVD doet vooralsnog geen aangifte tegen Volkskrant-journalist Huib Modderkolk wegens het voornemen tot schending en openbaarmaking van staatsgeheimen. Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft dat laten weten.
De timing van de juridische procedures had beter gekund, vindt Garcia López. ‘Als de AIVD dan toch aangifte wil doen, is het beter en geloofwaardiger dat te doen nadat de rechter heeft beoordeeld of bepaalde informatie openbaar mag worden gemaakt.’

AIVD doet aangifte tegen Volkskrant-journalist: ‘Publicatie over digitale spionage bevat staatsgeheimen’ (Menno van Dongen Volkskrant 9 juli 2019):
De AIVD begint een juridische procedure tegen Volkskrant-journalist Huib Modderkolk om te voorkomen dat informatie over een inlichtingenoperatie openbaar wordt. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst ziet die als staatsgeheim.
De dienst wil daarom enkele passages laten schrappen uit Modderkolks boek Het is oorlog, maar niemand die het ziet, dat eind augustus zal verschijnen.

AIVD-advies Huawei ging niet naar Kamer (Huib Modderkolk Volkskrant 9 juli 2019 p. 1):
Minister Grapperhaus hield rapport over 5G-netwerk achter.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft een advies van de inlichtingendiensten AIVD en MIVD over het 5G-netwerk niet naar de Tweede Kamer verzonden, terwijl dat wel had gemoeten. De diensten stellen daarin dat het Chinese Huawei geweerd zou moeten worden uit de kern van telecomnetwerken.
Economische belangen
Het kabinet lijkt rekening te houden met de economische belangen van telecompartijen. Onder meer T-Mobile en KPN hebben nu al apparatuur van Huawei in de kern van hun systeem. Als die bedrijven voor andere leveranciers moeten kiezen, kost dat veel geld. Grapperhaus in de brief aan de Kamer: 'Voor zover de nationale veiligheid hierdoor niet in het geding komt, wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de bedrijfseconomische aspecten.'
Verontwaardiging
Het AIVD-advies is niet aan de Kamer aangeboden, bevestigt de griffier.
'Het had vanaf het ministerie van Justitie en Veiligheid naar de Kamer gemoeten.' Kamerlid Kees Verhoeven (D66) is daar 'verontwaardigd' over. 'Hoe is dit mogelijk? Ik neem dit hoog op en eis dat het advies alsnog zo snel mogelijk naar de Kamer gaat.'

Moet ook Nederland Huawei in de ban doen bij de aanleg van 5G? (Laurens Verhagen Volkskrant 25 januari 2019 p. 26-27):
Uit vrees voor spionage, misschien zelfs sabotage, keren steeds meer westerse landen zich tegen Huawei bij de aanleg van 5G-netwerken. Nederland wacht af. Terecht?
‘Echt niet zo’n vergezocht scenario’, oordeelt Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit en lid van de Cyber Security Raad. ‘Natuurlijk zal een fabrikant zoiets niet uit zichzelf doen, dat zou commerciële zelfmoord zijn. Maar dat de overheid een fabrikant dwingt zoiets te doen, is niet uit te sluiten. Stel dat de VS in een conflict met China komen, dan kan Nederland daar ook in betrokken raken. China zou een netwerk dan op afstand kunnen platleggen.

Geef ons heden ons algoritme (Yuval Noah Harari over Dataïsme Trouw 26 februari 2017):
Je gevoel is natuurlijk niet onfeilbaar, maar het is beter dan de meeste andere richtsnoeren. In de tijd van Confucius, Mohammed of Stalin hadden mensen dus ook beter naar hun gevoel kunnen luisteren in plaats van naar de leerstellingen van het confucianisme, de islam of het communisme.
Externe algoritmen
Maar in de eenentwintigste eeuw zijn gevoelens niet meer de beste algoritmen ter wereld. We ontwikkelen nu superieure algoritmen die een ongekende rekenkracht kunnen inzetten en gebruikmaken van immense databases. De algoritmen van Google en Facebook weten niet alleen precies hoe je je voelt, ze weten ook nog ontelbaar veel andere onvermoede dingen over je.
Eigenlijk moet je dus niet meer naar je gevoel luisteren, maar naar die externe algoritmen. Waarom zou je verkiezingen houden als de algoritmen toch allang weten wat iedereen gaat stemmen en zelfs weten hoe het neurologisch in elkaar steekt dat de een PvdA stemt en de ander VVD? Volgens het humanisme moesten we naar ons gevoel luisteren, het dataïsme gebiedt ons nu naar de algoritmen te luisteren.
Extra impuls
We streven naar het Internet der Dingen in de hoop dat het ons gezond, gelukkig en oppermachtig zal maken. Maar zodra het Internet der Dingen eenmaal draait, worden mensen misschien gedegradeerd van ingenieurs tot chips, daarna tot data, en uiteindelijk verdwijnen we misschien wel in de datamaalstroom als een kluit aarde in een ziedende rivier. Het dataïsme dreigt dus met Homo sapiens te doen wat Homo sapiens heeft gedaan met alle andere dieren.

God verdwijnt, dan de mens (Taede A. Smedes Volkskrant 18 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 30-31):
Met Sapiens veroverde Yuval Noah Harari de wereld - Bill Gates en Barack Obama verklaarden zich fan. Komende week verschijnt de Nederlandse vertaling van Homo Deus, de opvolger van Sapiens. De laatste pagina's van Harari's boek vormen daarbij een teleurstellende anticlimax. Met een ferme disclaimer schrijft Harari dat alle spannende scenario's die hij in dit boek schetst 'slechts' mogelijkheden zijn. Hij wil geen voorspellingen doen. Weg is de urgentie van het boek! Ineens blijkt verontrustende non-fictie niet meer dan veredelde sciencefiction.Na deze dromerijen is het Hollandse realisme dat we bij Floris Cohen aantreffen verfrissend. Diens Het knagende weten is een prachtige studie, ofschoon wat wollig geschreven, over hoe sinds de opkomst van de moderne natuurwetenschappen over geloof en wetenschap is gedacht. Drie jaar heeft hij er naar eigen zeggen aan gewerkt. Cohen laat (onder vele anderen) Kepler, Galileo, Newton, Darwin en Einstein de revue passeren, maar ook filosofen als Immanuel Kant, Blaise Pascal en Voltaire.
Harari en Cohen maken beiden duidelijk hoe wetenschap en technologie het mens-, wereld- en godsbeeld veranderen. Cohen is daarbij nog het meest positief over religie. Hij sluit zijn boek af door te erkennen dat hij weliswaar atheïst is, maar wel mét een religieus besef. Hij noemt het 'alsof-geloof': genieten van religieuze uitingen alsof God bestaat. Dat religieuze besef is hem dierbaar. Hij wordt tot tranen toe geroerd door religieuze liederen, terwijl hij niet in God gelooft. Cohen heeft geen behoefte om atheïsme te prediken of godsgeloof als illusie weg te zetten. Hij acht weliswaar het bestaan van God 'onwaarschijnlijk', maar neemt fel afstand van de tirades van Richard Dawkins, die volgens Cohen flink van 't padje is geraakt.
God en godsgeloof hebben het in ons wetenschappelijk tijdperk weliswaar moeilijk, maar volgens Cohen legt de wetenschap de menselijke hang naar religie geen strobreed in de weg. Als we maar met mate geloven en het allemaal niet te letterlijk nemen. En als we beseffen dat wetenschap zelf geen religie is. Precies dat laatste bestrijdt Harari: wetenschap en technologie hebben het in zich zélf de religie van de toekomst te worden. Ook al verandert ze voortdurend van vorm, religie blijft bestaan. Tenminste, zolang er mensen zijn op aarde.

Palmyre Oomen & Taede Smedes (red.): Evolutie, cultuur en religie - Perspectieven vanuit biologie en theologie,
Samen met de bioloog prof. dr. Gert Flik (1954) beschrijft Palmyre Oomen daartoe (p. 23-55) uitvoerig, buitengewoon exact en goed leesbaar de geschiedenis en de inhoud van de evolutietheorie vanaf Darwin en verder. De vertakkingen van de levensboom 'boven de grond' en 'onder de grond' met hun verschillende wijzen van voortplanting (verticale en horizontale gene transfer) zowel als de evolutie van de mens komen daar ruimschoots aan bod. Boeiend is ook de bijdrage van dr. Chris Buskes (1961) 'Leven met Darwin - Cultuur en religie in evolutionair perspectief.'(p. 57-82). Als wetenschapsfilosoof, gepromoveerd op The Genealogy of Knowledge, is hij als geen ander in staat ons een beeld te geven van de kennistheoretische consequenties van Darwins evolutietheorie en ons wereldbeeld. Hij laat de lezer dan ook precies zien waarom er geen sprake is van een kloof tussen wetenschap en religie. Hoe binnen een en hetzelfde darwinistische perspectief over godsdienst wordt gedacht als een besmettelijke ziekte (Dawkins en Dennett) en als een sociaal bindmiddel (Durkheim, D.S. Wilson) weet hij inzichtelijk als eenzijdig te verklaren en er daarnaast ook nog op af te dingen met de theorie van multilevel selection van Bill Hamilton (uit 1964). Als hij echter schrijft, dat "we in de wetenschap uitgaan van de causale geslotenheid van de fysische wereld: de natuur wordt beschouwd als een gesloten systeem, dat niet door iets als van buitenaf iets bovennatuurlijks of niet-fysisch wordt beïnvloed." (p. 82), moet ik dit in zijn algemeenheid toch tegenspreken. Ik wijs daarbij op het werk van de scheikundige en Nobelprijswinnaar Ilya Prigogine (1917-2003). Deze stelt "dat het heelal zich bij de oerknal in een open systeem ver uit evenwicht bevond". Het verschil in benadering vanuit een gesloten en een open systeem heeft zeker ook invloed op de wijze waaop men als gelovige tegenwoordig in de wereld kan staan. Ik denk dan aan een houding zoals die van de procestheologen en -filosofen vanaf [[2-2TijdEnSymmetrie2|Alfred North Whitehead.

Vlaamse jongeren hebben geen vertrouwen in politiek (Fokke Obbema interviewt Mark Elchardus Volkskrant 18 februari 2017 p. 24-25):
Geloof in neergang voedt ultralinkse en -rechtse sympathieën
Uit onderzoek onder jonge volwassenen in België blijkt een totaal gebrek aan vertrouwen in de toekomst, ontdekte de socioloog Mark Elchardus. Ze zijn ultralinks en ultrarechts tegelijk.
De meeste jongvolwassenen combineren persoonlijk optimisme met maatschappelijk pessimisme. Het is een 'gretige generatie', constateerde Elchardus, gericht op persoonlijk slagen. Maar tegelijk zijn ze ervan overtuigd dat 'alles van waarde', zoals sociale zekerheid en maatschappelijke harmonie, 'naar de verdoemenis gaat'.
Hun geloof in neergang, of 'declinisme', omvat ook de overtuiging dat 'de politiek' niets voor hen kan betekenen. Zo wordt de populariteit van rechts-populistische partijen gevoed. De bevlogen emeritus-hoogleraar Elchardus, oud-provo en oud-adviseur van de Vlaamse socialist Louis Tobback, vindt het dan ook de opdracht van de politiek het declinisme te bestrijden.

De rooie rakkers van de academie (Ianthe Sahadat Volkskrant 18 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 50-51):
Sociale wetenschappen voornamelijk links-progressief De Kamer wil laten onderzoeken of wetenschappers te links zijn. Speelt politieke kleur een rol in de wetenschap?
Twee VVD-kamerleden vrezen echter dat de politieke voorkeuren van de gemiddelde wetenschapper zich in wel erg hoge mate aan de linkerzijde van het spectrum bevinden. En dat zou, net als elke vorm van diversiteitsgebrek, onderzoek en onderwijs niet ten goede komen. Een motie van het tweetal waarin ze onder meer pleiten voor een onderzoek naar dit veronderstelde probleem werd vorige week door de Tweede Kamer aangenomen.
Kwestie van interpretatie Elke beroepsgroep trekt een bepaald type mens aan, zegt de hoogleraar. 'Onder ondernemers en boeren zul je vooral rechts stemmende mensen vinden. Onder sociale wetenschappers links.' Niks mis mee, vindt hij. 'Als we maar beseffen dat het zowel de vraagstelling als de interpretatie beïnvloedt.'
In tegenstelling tot wat mensen denken, noemt Koopmans zichzelf links. 'Ik kijk alleen wel met een blik naar de maatschappij die weinig van mijn collega's lijkt te interesseren.' Waar vakgenoten zich richten op discriminatie of islamofobie, wil Koopmans bijvoorbeeld ook weten of er negatieve kanten aan migratie zitten die op conto van de migranten zelf komen. 'Met zulke vragen maak je je niet populair onder collega's.'
Koopmans ziet daarom best een rol voor de politiek. Althans, in het opdrachtgestuurde onderzoek. 'Laat gevoelige onderwerpen of beleidsvraagstukken vaker door meerdere wetenschappers bekijken', zegt hij. 'Volledig objectieve sociale wetenschap bestaat niet.'

Gekleurde wetenschap (Marjan Slob Volkskrant 16 februari 2017 p. 26):
Moeten rechtse jongeren naar de sociale faculteit?
Je kon erop wachten: na de kunstensector en de rechterlijke macht is de wetenschap aan de beurt om een politieke kleur toebedeeld te krijgen. %redWetenschap moet gaan bewijzen dat zij meer is dan een linkse hobby!
De gewenste diversiteit in wetenschappelijke perspectieven is er al, alleen zul je die eerder tussen dan binnen wetenschappelijke disciplines vinden.
De motie rept echter ook van zorgen over zelfcensuur. Duisenberg haalt een onderzoeker aan die er in zijn vakgebied uit lag omdat hij een afwijkende, 'rechtse' onderzoeksvraag stelde. Dergelijke (zelf-)censuur is inderdaad kwalijk. Het is alleen de vraag hoe je dit voorval interpreteert. Als de druk van het schoolplein: 'Jij zegt foute dingen dus nu hoor je er niet meer bij?' Of als het gevolg van een wetenschapsbeleid dat onderzoekers scherp afrekent op publicaties in gevestigde tijdschriften? Zeker als beginnende wetenschapper kun je eigenlijk geen tijd stoppen in een spannend tegendraads idee waarvan je nog niet weet wat het gaat opleveren. Het vigerende wetenschapsbeleid stuurt wetenschappers richting gebaande paden en het spelen op safe. En ja, dat is een vorm van zelfcensuur. Alleen: dikke kans dat Duisenberg dit een te sociologische interpretatie vindt.

Crisis is het nieuwe normaal (Wolfgang Streeck Volkskrant 18 februari 2017 katern Vonk p. 14-15):
'Het kapitalisme gaat ten onder aan een overdosis van zichzelf'
De elite prijst hem uitvoerig en toch verkondigt Wolfgang Streeck haar spoedige einde - plus dat van de rest van de wereld zoals wij die kennen.
Net als 99 jaar geleden ontbreekt het de elite aan enig zelfvertrouwen.\\ Het geloof in de eigen toekomst is ver te zoeken onder de rijken en machtigen van deze aarde. Van de topontmoetingen van de G20 tot het World Economic Forum in Davos, overal domineren de zorgen over de populistische uitdaging de gesprekken. De vrijhandel, globalisering - alles waarin de liberale klasse de afgelopen decennia heilig geloofd heeft, ligt onder vuur.
Een teken aan de wand is de lof die Wolfgang Streeck kreeg toegezwaaid in het huisorgaan van het Angelsaksische kapitalisme, de Financial Times. Zijn essaybundel met de veelzeggende titel How will Capitalism End? werd onder de beste boeken van 2016 geschaard. 'Beschouw dit als een waarschuwing, geen profetie', drukte de krant haar lezers op het hart.
De antikapitalisten zijn de redders van het kapitalisme.
'Inderdaad. Maar vandaag de dag is die tegenstand er niet meer. De sociaal-democratie staat er hoogst beroerd voor, net als de meeste andere linkse bewegingen. Daardoor kan ik mij geen redding van het kapitalisme door het antikapitalisme meer voorstellen. En daarmee wordt het serieuzer bedreigd in haar voortbestaan dan ooit tevoren. Want de crises zijn talrijk. Ik noem het de drie ruiters van de kapitalistische apocalyps:
de schuldenberg is enorm, groei en productiviteit stagneren, en de ongelijkheid neemt schrikbarende vormen aan. Het kapitalisme gaat ten onder aan een overdosis van zichzelf.'
Stel, we zitten hier over vijf jaar opnieuw. De eurocrisis blijkt onverwachts toch achter de rug, Spanje groeit als een tierelier, zelfs Griekenland heeft de weg naar boven gevonden.
(Streeck schudt mismoedig zijn hoofd) 'Ik geloof er he-le-maal niets van.
Stel dat wij in onze tijd een denker van het formaat John Maynard Keynes hadden. Iemand die een wenkend perspectief biedt hoe het kapitalisme te redden. Tot wie zou hij zich met zijn ideeën moeten wenden? Er is geen Roosevelt meer. Natuurlijk, we kunnen niets uitsluiten. Maar ik vermoed een theologische behoefte van uw kant. Als we maar lang genoeg blijven hopen, dan moet er vanzelf wel iets ten goede veranderen - dat idee. U wilt positief nieuws brengen zodat de lezers niet gedeprimeerd het weekeinde in gaan. Maar ik ben hier niet voor het vermaak.'

De (on)geloofwaardige leider (Doetie Talsma 30 Oktober 2018):
Geloofwaardigheid is essentieel voor politiek leiders om hun werk goed te kunnen doen. Hoe slagen zij erin om het stempel geloofwaardig te krijgen én te behouden?
‘Twijfels over geloofwaardigheid Rutte’, ‘Hoe Rutte opnieuw een deuk in zijn geloofwaardigheid opliep’, ‘Geloofwaardigheid van premier Rutte staat op het spel’; een bloemlezing van recente koppen over de afschaffing van de dividendbelasting. Of eigenlijk, over het toch niet afschaffen van de dividendbelasting. Hoewel premier Rutte de motie van wantrouwen overleefde, zal deze openlijke twijfel aan zijn geloofwaardigheid waarschijnlijk de nodige reputatieschade opleveren.

Al is de leugen nog zo snel… (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 18 december 2013):
Jokken mag niet, leren we als kind. Maar toch doen we het allemaal. Leugenaars zijn zelfs populair gezelschap.
Het boek De psychologie van de leugenaar van de Nederlandse, in Groot-Brittannië werkende hoogleraar sociale psychologie Aldert Vrij dateert al weer uit het eind van de vorige eeuw, maar voor wie geïnteresseerd is in waarom we liegen, hoe vaak we liegen, en hoe moeilijk het is leugens te ont-maskeren is het de moeite waard. Met mijn leugentje in de biechtstoel gedroeg ik me overigens, zo leer ik uit dit boek, helemaal volgens een vast patroon: vrouwen liegen vooral in het belang van de ander, om die ander te behagen, terwijl mannen leugens vooral vertellen uit eigenbelang.
In het recente artikel A Cognitive Approach to Elicit Verbal and Nonverbal Cues to Deceit, dat Aldert Vrij schreef samen met Ronald P. Fisher van Florida International University en Hartmut Blank die net als Vrij aan University of Portsmouth werkt,
leggen de drie wetenschappers uit waarom regelrecht liegen mentaal belastender is dan je houden bij de waarheid. Regelrecht liegen is dan wat anders dan je verhaal met enige overdrijving vertellen of er subtiel informatie uit weglaten. Ze benoemen zeven redenen waarom liegen belastend is voor de geest. De eerste is dat een leugen verzinnen ingewikkelder is dan de waarheid vertellen. Een hoogste ambtenaar die eens tegen toenmalig CDA-bewindspersoon Dries van Agt gezegd zou hebben: ‘Probeer het eens met de waarheid’ zal waarschijnlijk mede hierom dat advies hebben gegeven. Alle details van de leugen moeten immers kloppen, niet alleen binnen de eigen leugen maar ook met andere, eerdere verhalen.

Haags klimaatbeleid had al te veel adempauzes (Olof van der Gaag Volkskrant 16 januari 2018 p. 20):
Nederland loopt achteraan bij de vermindering van CO2-uitstoot, ook door Bolkesteins adempauzes.
Frits Bolkestein heeft op verdienstelijke wijze enkele veel voorkomende misverstanden over het Nederlandse klimaatbeleid samengevat in zijn pleidooi voor een adempauze in het klimaatdebat (O&D, 15 januari).
Allereerst het vertrekpunt. Nederland heeft sinds 1990 al vele adempauzes genomen. Nergens in Europa is de CO2 sinds 1990 zo weinig verminderd als in Nederland. De uitstoot is per hoofd van de bevolking bijna het hoogst van Europa en het aandeel duurzame energie is na Luxemburg het laagst van Europa.
Het helpt ook niet als politici doen alsof de doelen zijn te halen zonder lastige maatregelen: voor elke partij zitten er zowel kansen als electorale risico’s in het klimaatbeleid.
Uiteindelijk vraagt een snelle maatschappelijke verandering als deze om een hoog maatschappelijk vertrouwen. Samenwerking is daarbij cruciaal. De Nederlandse klimaatwet met breed draagvlak is daarom zo hoopgevend. Laat de geest van die klimaatwet nu meester worden over het klimaatakkoord. Als dat niet lukt tijdens verkiezingstijd, dan toch hopelijk snel daarna.

Culturen ontmoeten elkaar niet – of toch wel? Belangrijke stap voorbij het vrijblijvende multiculturalisme (Heidi Muijen Civis Mundi Digitaal #63 augustus 2018):
Bespreking van: Edwin Hoffman & Arjan Verdooren, Diversity Competence. Cultures don't meet, people do. Bussum: Uitgeverij Coutinho, 2018.
Het boek betekent een belangrijke stap voorbij het vrijblijvende multiculturalisme. Daarom is het zeer te waarderen hoe de auteurs met het boek uitdrukking geven (en dit deels expliciteren) aan een filosofische en ethische stellingname van pluraliteit.
De kanttekening betreft de vraag of de openheid waartoe het TOPOI-model kan uitnodigen op basis van het oprekken van de notie van ‘normaliteit’ een ambivalentie inhoudt bij het maken van die insluitende beweging. Daarmee dreigt filosofisch gezien ‘het andere’ in het eigen kader te worden ingesloten en daarmee in zekere zin ontkend. Een vrijere vorm van inclusie gaat niet zozeer uit van het hanteerbaar maken van dimensies in communicatie (zoals het doel van het TOPOI-model is) maar richt zich op de kwaliteit van de relatie en van de ontmoeting. Inclusie betekent dan het open staan voor ‘het andere’ vanuit een
niet-weten en een fundamentele gelijkwaardigheid, wat hier als een derde positie is benoemd en die wellicht makkelijker in andere media dan in de taal tot uiting kan komen.
In andere bijdragen aan dit tijdschrift heb ik een poging beschreven hoe deze weg zowel filosofisch als in verschillende media vormgegeven zou kunnen worden op basis van het Rad van interculturele levenskunst.

Wim Couwenberg Taalstrijd ook in Nederland?
Maar in veel publicaties over de Nederlandse identiteit krijgt de eigen taal niet die ereplaats en associeert men haar eerder met bepaalde morele kwaliteiten als openheid, vrijheidszin, tolerantie e.d. Als praktisch ingestelde handelsnatie, zo meent de socioloog Ernst Zahn, heeft Nederland de eigen taal minder hard nodig als middel tot zelfexpressie en symbool van nationale eenheid (4). Veel Nederlanders denken er inderdaad zo over. Voor hen heeft de eigen taal voornamelijk een instrumentele functie.

Prof. Hofstede: De menselijke natuur is wat alle menselijke wezens met elkaar gemeen hebben.
De kern van een cultuur wordt gevormd door waarden. Een waarde is een collectieve neiging om een bepaalde gang van zaken te verkiezen boven anderen. Waarden behoren tot de eerste dingen die kinderen leren – niet bewust, maar impliciet. Waarden zijn gevoelens met een richting: een plus- en een minpool. Zij hebben betrekking op:

Goed tegenoverSlecht
SchoonVuil
MooiLelijk
NatuurlijkOnnatuurlijk
NormaalAbnormaal
LogischParadoxaal
RationeelIrrationeel

E. Hoffman boek ‘Interculturele gespreksvoering’ - theorie en praktijk van het TOPOI-model
Ieder mens maakt deel uit van een sociaal verband ook wel sociaal systeem genoemd. Het blijft niet beperkt tot één systeem; een mens kan deel uitmaken van meer systemen. Naast de meer traditionele systemen zijn door immigratie en opkomende globalisering ook transnationale netwerken ontstaan en internationale sociale bewegingen. Ieder systeem heeft een eigen cultuur en communicatie. Waar liggen nu de verschillen en de overeenkomsten? Alle communicatie is intercultureel, maar een gesprek tussen een autochtoon en een allochtoon kan ook 'gewone' communicatie zijn. Dit uitstekende boek gaat daar zeer diep op in. Interculturele gespreksvoering waarin expliciet aandacht is voor de culturele factoren die van invloed zijn op de communicatie. Er dient ruimte te zijn om de 'vreemdeling' toe te laten, te ontmoeten en er-zijn-voor de ander. De schrijver promoveerde op het TOPOI-model, dat in dit boek uitvoerig wordt behandeld: een pluralistische systeemtheoretische benadering van de interculturele communicatie. TOPOI staat voor taal, ordening, personen, organisatie en inzet. Ieder item wordt grondig behandeld in de context van de systeem- en communicatieleer.

E. Hoffman boek 'Interculturele gespreksvoering' - theorie en praktijk van het TOPOI-model
Het letterwoord TOPOI staat voor `Taal, Ordening, Personen, Organisatie en Inzet`.
Het zijn de vijf gebieden waar zich in de communicatie cultuurverschillen en misverstanden kunnen voordoen. Het TOPOI-model omvat een praktisch analyse- en interventiekader om deze cultuurverschillen en misverstanden in de gespreksvoering op te sporen en aan te pakken. Het vernieuwende van het TOPOI-model is dat het vertrekpunt de interpersoonlijke communicatie is, en niet de cultuur. Voortbouwend op de algemene communicatie- en systeemtheorie van Watzlawick introduceert de auteur een nieuw concept van interculturele communicatie. Interculturele communicatie wordt omschreven als de interpersoonlijke communicatie waarin expliciet aandacht is voor de culturele factoren die van invloed op de communicatie zijn. Vanuit de systeemtheoretische invalshoek hangen deze culturele factoren niet alleen samen met iemands nationale of etnische achtergrond, maar evenzeer met sekse, leeftijd, sociale klasse, opleiding, seksuele voorkeur, beroep, religie en sociaal-geografische herkomst. Het TOPOI-model is dan ook een algemeen model dat voor elke communicatie inzetbaar is. Binnen deze brede definitie van interculturele communicatie zijn verschillende invalshoeken mogelijk. In het boek Interculturele gespreksvoering is gekozen voor de etnisch-culturele invalshoek omdat momenteel de ontmoeting en confrontatie tussen autochtonen en allochtonen van groot maatschappelijk belang is. Etniciteit is dus weliswaar het vertrekpunt, maar in het boek wordt steeds aangeknoopt bij de andere genoemde culturele dimensies en daarmee bij andere mogelijke sociale identiteiten van een persoon.

TOPOI-model in begeleidingsgesprekken - Interculturele communicatie
Het TOPOI-model is een systematiek van essentiële aandachtspunten en handvatten om in de gespreksvoering met mensen met een andere etnische en maatschappelijke achtergrond, culturele verschillen en misverstanden op te sporen en aan te pakken. TOPOI staat voor Taal, Ordening, Personen, Organisatie en Inzet. Deze volgorde is gekozen omdat TOPOI in het Grieks 'plaatsen' betekent, het meervoud van 'topos' (= plaats; denk ook aan topografie). Analoog aan deze betekenis zijn Taal, Ordening, Personen, Organisatie en Inzet de plaatsen of gebieden in de communicatie waar je culturele verschillen en misverstanden kunt achterhalen en aanpakken.
Vier van de vijf gebieden van TOPOI zijn ontleend aan de axioma's (vooronderstellingen) van Watzlawick, die een grammatica ontwikkelde om effectief te kunnen communiceren.
§ Het eerste gebied Taal omvat de verbale en non-verbale taal van de deelnemers aan het gesprek.
§ Het gebied Ordening is de kijk ofwel de zienswijze van de deelnemers op de kwesties die spelen in hun gesprek.
§ Het gebied Personen verwijst naar de personen die deelnemen aan het gesprek en naar hun onderlinge relatie. Het gebied Personen is het betrekkingsaspect in de communicatie: wie zijn de gespreksdeelnemers voor elkaar, welke beelden hebben ze van elkaar en hoe ervaren ze hun onderlinge betrekking.
§ Het gebied Organisatie is niet ontleend aan een axioma van Watzlawick, maar toegevoegd vanwege de maatschappelijke en professionele organisatorische omgeving waarbinnen de communicatie plaatsvindt.
§ Het gebied Inzet zijn de onderliggende motieven, behoeften, verlangens en drijfveren van de gespreksdeelnemers.

Erik Reijnders De illusie van de cascade Waarom het doorgeven van informatie via de lijn niet werkt
Diverse onderzoeken tonen aan dat lijncommunicatie in veranderingsprocessen cruciaal is. Doorgaans vertrouwt de strategische top daarbij op het zogeheten ‘cascaderen van informatie’ van de directie naar de werkvloer. Welnu, deze cascade is een illusie. Dit artikel geeft aan waarom. En welke richting meer kansen biedt.

Ronna Herman De Communicatie met de Hogere Rijken is geopend.
Veel van wat in de volksmond 'New Age Concepten' werden genoemd, dringen nu door in de geest en in de gesprekken van de massa. Het geloof in Engelen en interacties met Lichtwezens van Hogere Rijken van Bestaan worden niet meer geridiculiseerd zoals in het verleden. Het goede nieuws is dat er een nieuwe band van hoger frequente emotionele patronen en gedachtevormen de Aarde boven de negatieve band omringt. Die energetische band is gevuld met Licht, hoop en een sterk verlangen naar zelfexpressie en meesterschap. Geleidelijk aan omvat het Kristallijnen Grid Systeem de Aarde, en de Schepper Bewustzijnsband van Licht wordt elke dag sterker, omdat steeds meer mensen toegang verkrijgen tot de Steden van Licht en ‘koeriers' worden van Adamantine Partikels van de Schepping.

Paus Johannes Paulus II DIALOOG TUSSEN CULTUREN VOOR EEN BESCHAVING VAN LIEFDE EN VREDE (8 december 2000)
De mensheid en haar verschillende culturen
De menselijke situatie beziend, staat men altijd weer verbaasd over de complexiteit en verscheidenheid van menselijke culturen. Elke cultuur onderscheidt zich door haar eigen specifieke ontstaansgeschiedenis en de daaruit voortgekomen kenmerken die haar tot een structureel uniek, oorspronkelijk en organisch geheel maken. Cultuur is de vorm van de menselijke zelfexpressie op zijn reis door de geschiedenis, zowel op het niveau van het individu als dat van sociale groepen. De mens wordt immers voortdurend gedreven door zijn denken en zijn wil om "het goede dat zijn natuur hem meegaf en de waarden" te ontwikkelen, om zijn grondkennis van alle aspecten van het leven, met name aspecten betrekking hebbend op het sociale en politieke leven, op veiligheid en economische ontwikkeling, in een nog verdergaande en systematischere culturele synthese op te nemen en om voeding te geven aan de existentiële waarden en perspectieven, met name in de religieuze sfeer, die het zowel het individu als de gemeenschap mogelijk maken om zich op een waarachtig menselijke manier te ontplooien.

Met sociale doelen is geluk een beetje maakbaar (Margreet Vermeulen Volkskrant 7 juni 2018 p. 27):
Wie zijn welbevinden een klein zetje wil geven, doet er goed aan zichzelf een sociaal doel te stellen. Bijvoorbeeld: meer tijd met vrienden doorbrengen of een oude tante helpen. Een jaar later is de ‘levenssatisfactie’ van deze actieve gelukszoekers met gemiddeld 0,19 punten gestegen op een schaal van 1 tot 10. Dat blijkt uit onderzoek van de afdeling levensloopstudies van het Max Planck instituut in Berlijn. De studie is gepubliceerd in Psychological Science.
De boekwinkels liggen vol met zelfhulpboeken met tips om ons geluk op te krikken. Maar er is wetenschappelijk geen enkel bewijs dat we het geluk actief naar ons toe kunnen trekken. Sterker nog: er zijn zelfs aanwijzingen in Amerikaanse studies dat het actief najagen van geluk ons ongelukkiger maakt. Een mogelijke verklaring daarvoor is, volgens de Duitse psychologe en geluksonderzoeker Julia Rohrer, dat we de verkeerde, zelfzuchtige doelen nastreven, zoals een nieuwe baan of stoppen met roken. Terwijl juist contact met anderen een van de belangrijkste voorspellers is voor geluk.

De literatuur is een valse messias (Arnon Grunberg Volkskrant 21 september 2019 Boeken & Wetenschap p. 7-9):
Vanaf het moment dat hij kon lezen, schrijft Arnon Grunberg, heeft de literatuur hem gered: van zijn ouders, van zichzelf, van de liefdeloosheid. Maar vaak is wat ons redt ook datgene wat ons naar onze ondergang voert. Wanneer gaat het zien van andermans pijn over in liefdeloos voyeurisme?
Wat ons redt van de leegte, het melodrama, is al te vaak ook dat wat ons naar onze ondergang voert, op zijn minst naar de duisternis. Waar de zinloze kwelling betekenis krijgt, ligt de verleiding op de loer die kwelling te verheerlijken, zelfs op te zoeken. Men creëert dan kwellingen in de hoop erover te kunnen schrijven. Ik vrees dat ik weleens voor die verleiding ben bezweken. Als je zelf kwellingen creëert in naam van het schrijven, wordt de afgod van de literatuur een monster dat onverzadigbaar mensenoffers blijft eisen.
Literatuur als de zoveelste valse messias.
Maar Li stelt, mijns inziens terecht, dat de definitieve weg uit het melodrama onvermijdelijk naar de leegte voert, een onherbergzame weg.
Beter een valse messias dan geen messias
Aan het begin van de zomer toen ik over dit stuk begon na te denken, dacht ik dat ik zou concluderen dat de valse messias van de literatuur een vraatzuchtige afgod is. Nu de zomer voorbij is, concludeer ik: beter een valse messias dan geen. Ik kan degene die ik ooit was, die het bestaan verachtte en die die verachting wenste vorm te geven, niet verraden. Maar Li voerde me terug naar Zweig en deed me beseffen dat literatuur een zaak van redding en ondergang blijft. Zij herinnerde mij eraan dat teksten brieven aan vrienden zijn, berichten van het ene geïsoleerde leven naar het andere, niet altijd een ongevaarlijke, niet per definitie een frivole bezigheid.
Eén hartstochtelijk hoofdstuk wijdt Li aan Kierkegaard, de man voor wie ironie een zaak van leven en dood was.\\
In een tekst getiteld Het opbouwende van de gedachte dat wij tegenover God altijd ongelijk hebben – en wij weten dat God en literatuur niet wezenlijk van elkaar verschillen; zij geven ons verhalen, verschaffen zinloze kwellingen van betekenis en vullen onze levens met identieke valkuilen – schrijft Kierkegaard: ‘Je liefde had maar één wens, namelijk dat je voortdurend ongelijk mocht hebben.’

Iedereen is Jonas (Kamel Daoud De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 40-45):
Voor de Algerijnse schrijver Kamel Daoud is de grote vraag van deze tijd: wat doen we met de Ander? Wat doet bijvoorbeeld het Westen met de zuidelijke immigrant? Maar ook: wat doet het Zuiden zelf met een vreemdeling? Kan literatuur de wereld redden? In het laatste deel illustreert de bijbelse God nog een les die me nog steeds intrigeert: de begrenzing van het geweten van de intellectueel of de profeet, die geëmotioneerd kan raken door het sterven van een boom – een natuurkwestie – maar niet door een stad die ten prooi dreigt te vallen aan vlammen en toorn. Jonas huilt over de dood van een boom, een Wonderboom die zijn God heeft laten groeien en sterven en waaronder hij schaduw vond. De mens Jonas bleek niet gevoelig voor de mogelijkheid dat onder zijn ogen duizenden mensen zouden sterven, maar wel voor de dood van een heester.
Tegenwoordig wordt het Westen er vaak van beschuldigd dat het zijn geweten – soms te goeder trouw – begrenst. Er wordt gezegd dat het Westen door zijn koloniale verleden schuldig is omdat het grond, rijkdom en waardigheid gestolen heeft. Tot op de dag van vandaag wordt het Westen aangeklaagd vanwege dat verleden en ook vanwege de geavanceerde onverschilligheid die ertoe leidt dat men huilt om een film als Titanic en niet om honderden drenkelingen in de Middellandse Zee.
Het komt erop neer dat ik wil pleiten voor het recht om te vechten voor menselijke, waardige ziekenhuizen in mijn land en voor ieders plicht om voor het leven van zijn kinderen te vechten. Dat is de basiswet van onze geschiedenis: reizen, hopen, ontstijgen en vechten. Sterven en tot leven wekken.

In het leven gaat het niet alleen om lichamelijke gezondheid, maar ook om geestelijke gezondheid, het goed onderhouden van de neurale netwerken. Bij Johannes Heinrich Schultz ligt het accent op het mentale vlak en bij Wim Hof (Iceman) op de fysieke kant. Zowel Johannes Schultz als Wim Hof gebruiken trainingsmethoden die van invloed zijn op het autonoom zenuwstelsel. Autogenic training restores the balance between the activity of the sympathetic (flight or fight) and the parasympathetic (rest and digest) branches of the autonomic nervous system. This has important health benefits, as the parasympathetic activity promotes digestion and bowel movements, lowers the blood pressure, slows the heart rate, and promotes the functions of the immune system.

Het belang van zondvloedtheologie (Stephen Lloyd 2 maart 2017 ):
Waarom is de zondvloed van belang?
Het verslag van de schepping in Genesis 1 en 2 beslaat tweeënvijftig verzen, terwijl het verslag van de zondvloed in Genesis 6-9 eenentachtig verzen in beslag neemt – bijna 50 procent meer. Er zijn boekwerken vol geschreven over de theologie van de schepping, maar erg weinig over de theologie van de zondvloed. Preken over de schepping zijn veel meer gemeengoed dat die over de zondvloed. De zondvloed lijkt van weinig significantie te zijn voor moderne christenen. Waarom?
(3) Alle dingen: redding betreft de gehele schepping
Christus’ reddingswerk betreft de
verzoening van “alle dingen” (Kolossenzen 1:20). Redding gaat niet alleen over individuele zondaars die vergeving vinden en een lichaamloos leven in de hemel tegemoet gaan, maar over een nieuwe schepping waarin gelovigen fysiek herrezen lichamen hebben in een kosmos die is herschapen. De zondvloed is waar deze hoop op een fysieke wereld expliciet gemaakt is.

De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 4 De duur van de geologische tijdperken, rascyclussen en de oudheid van de mens (p. 817):
Het hele verschil ligt hierin: de hedendaagse wetenschap plaatst haar materialistische theorie van oerkiemen op aarde en van de laatste levenskiem op deze bol, van de mens en al het andere, tussen twee lege ruimten. Waar komt de eerste kiem vandaan, indien zowel spontane generatie als de tussenkomst van krachten vanbuiten, nu absoluut worden verworpen? Sir W. Thomson zegt ons dat kiemen van organisch leven in een meteoriet naar onze aarde kwamen. Dit brengt ons niets verder en verplaatst slechts de moeilijkheid van deze aarde naar de veronderstelde meteoriet.
818: Dit schijnt er natuurlijker uit te zien dan de zojuist geciteerde hypothese van Sir W. Thomson, dat de kiemen van het organische leven in een of andere
meteoriet op onze aarde vielen; of dan die andere wetenschappelijke hypothese die is gekoppeld aan het onlangs aanvaarde denkbeeld dat er helemaal geen ‘levensbeginsel’ bestaat, maar alleen levensverschijnselen, die alle kunnen worden teruggebracht tot de moleculaire krachten van het oorspronkelijke protoplasma. Maar dit helpt de wetenschap niet bij het oplossen van het nog grotere probleem – de oorsprong en de afstamming van de mens, want hierover heerst een nog erger geklaag en gejammer.
830,831: Deze leer, hoe onvolmaakt ook door onze onbekwame pen omschreven, is beslist logischer, meer in overeenstemming met de feiten en veel aannemelijker dan veel ‘wetenschappelijke’ theorieën; bijvoorbeeld de theorie die stelt dat de eerste organische kiem in een
meteoriet op onze aarde is neergevallen – zoals Ain Soph in zijn voertuig, Adam Kadmon. Maar de laatstgenoemde neerdaling is allegorisch, zoals iedereen weet, en de kabbalisten hebben nooit geprobeerd deze beeldspraak in haar dode-letter-gewaad aanvaard te krijgen. De theorie van de kiem in de meteoriet echter is afkomstig uit hoge wetenschappelijke kringen en is daarom een geschikte kandidaat om als axiomatische waarheid en wet te worden beschouwd, als een theorie die de mensen wel verplicht zijn te aanvaarden, wanneer ze zich op hetzelfde niveau willen bevinden als de hedendaagse wetenschap. Wat de volgende theorie zal zijn die door de materialistische premissen noodzakelijk wordt gemaakt, kan niemand zeggen.

In MANTRA Ego Lente 2018 (p. 21-35) beschrijft Karen Hamaker-Zondag Ego-ontwikkeling in West en Oost Hoe kijken we eigenlijk naar onszelf? Het toont hoe verschillend Oost en West de Éne werkelijkheid ervaren.

De Mexicaanse dichter Dolores Dorantes geeft vrouwen in de armste buurten een stem (Peter Swanborn interviewt Dolores Dorantes Volkskrant 1 maart 2018 V3):
‘Iedere vrouw in deze wereld heeft een onvoorstelbaar verhaal te vertellen’, zegt de Mexicaanse dichteres, mensenrechtenactiviste en boeddhistisch priester Dolores Dorantes (1973). Dorantes verblijft momenteel als ‘writer-in-residence’ in Rotterdam, waar zij deelneemt aan het 49ste Poetry International Festival, dat dinsdagavond van start ging.
Voor haar nieuwste boek Copia, waarvan deze week de vertaling verschijnt, baseerde Dorantes zich op de psychologische en filosofische achtergronden van het reproductieproces: ‘Deze bundel gaat over de structuren die mogelijk maken dat we van dag tot dag geweld en onrechtvaardigheid reproduceren. Over onze neiging om de macht uit handen te geven in ruil voor liefde. Niet omdat dat onze natuur is, maar omdat we zo zijn opgevoed. De gedichten zullen de lezer misschien niet vrolijk stemmen, maar bewustwording is de enige manier om het systeem te doorbreken.’
Naast haar werk als dichter en docent is Dorantes boeddhistisch priester en verzorgt ze in haar opvangcentrum in Texas energetische healings voor getraumatiseerde vluchtelingen: ‘De brug naar Mexico wordt beveiligd door een Israëlisch bedrijf dat ook de grens met Palestina bewaakt. Dat is nou precies wat ik bedoel met het gevaar van reproductie. We houden het geweld zelf in stand, maar zijn niet bereid dit in te zien. Laat staan er verantwoordelijkheid voor te nemen.’

Oude culturen/beschavingen en hun spirituele tradities
Midden-Amerika
De Popol Vuh van de Maya’s/Eloise Hart [Boekbespreking: Popol Vuh: The Definitive Edition of the Mayan Book of the Dawn of Life and the Glories of Gods and Kings, vert. Dennis Tedlock] Het scheppingsverhaal van de Maya’s/Gene Fernández

Het scheppingsverhaal van de Maya’s (Gene Fernández Sunrise jan/feb 2002):
Mensen uit alle tijden en uit alle landen hebben geprobeerd te begrijpen hoe het heelal is ontstaan en hoe de mensheid zich ontwikkelde. Elke cultuur doet zijn eigen verslag, uniek in details maar waarin universele thema’s zijn verwerkt. Deze overeenkomst van denken tussen verafgelegen beschavingen kan wijzen op een vorm van archetypische intelligentie die beschikbaar is voor elk mens met de geestelijke bekwaamheid om zich de toegang daartoe te verschaffen, en ook op het bestaan van een heel oude wereldwijde beschaving. De Popol Vuh1 doet verslag van een deel van het oude Centraal-Amerikaanse erfgoed. Nadat het kort na de Spaanse overwinning door een Quiché indiaan in zijn moedertaal was opgeschreven – maar waarbij werd gebruikgemaakt van het Romeinse alfabet – werd het tegen het eind van de 17de eeuw door een dominicaanse priester in Guatemala overgeschreven en vertaald in het Spaans. Zijn manuscript, ondergebracht in de bibliotheek van de Universiteit van San Carlos, Guatemala stad, werd in 1854 onder de aandacht van Europese geleerden gebracht, waardoor de kosmologie en geschiedenis van de Maya’s ook buiten Centraal-Amerika toegankelijk werd. Tegenwoordig kunnen onderzoekers ook putten uit andere documenten, inscripties en de tradities die door de nazaten van de Maya’s in stand worden gehouden.

In Isis ontsluierd Deel 1 en De Geheime Leer van H.P. Blavatsky wordt uitgebreid naar het heilige boek Popol Vuh van de Guatamalteken verwezen.

De geheime leer en haar bronnen* (Ina Belderis):
*) Vertaling van 'Secret Doctrine References — An Introduction'.
Een ander voorbeeld van hoe de oorspronkelijke bron een duistere passage in de GL kan verklaren is te vinden in GL, 2:250: ‘Allen, behalve Xisuthrus en Noach, die in feite gelijk zijn aan de grote Vader van de Thlinkithiërs in de Popol Vuh, het heilige boek van de Guatamalteken, dat ook spreekt over zijn ontsnapping in een grote boot, evenals Vaivasvata, de Noach van de hindoes.’
De Thlinkithiërs of Thlinkit indianen wonen in Alaska, Yukon en British Columbia, terwijl de Popol Vuh het heilige boek van de Quiché Maya’s in Guatemala is. Dus wat is hier het verband? We kunnen dit vinden in Chips from a German Workshop (1:338) van Max Müller, in zijn hoofdstuk ‘De Popol Vuh’: ‘De Thlinkithiërs zijn één van de vier belangrijkste volkeren die Russisch-Amerika bewonen. . . . Deze Thlinkithiërs geloven in een algemene overstroming of zondvloed, en dat mensen zich in veiligheid brachten door middel van een groot drijvend gebouw.’ Dus in het hoofdstuk van Max Müller over de Popol Vuh ontdekt hij sterke overeenkomsten als hij de scheppingsverhalen van de Thlinkit Indianen en de Maya’s vergelijkt.

'Veranderen om hetzelfde te blijven' (Wilma de Rek Volkskrant 30 januari 2016 bijlage Sir Edmund p. 30-32):
Na jaren van malaise krabbelt de boekenmarkt weer (een beetje) overeind. In deze korte serie praten uitgevers over de veranderingen in hun vak. Jean Christophe Boele van Hensbroek van Lemniscaat gelooft in de kracht van de geleidelijkheid, maar soms moet de beuk erin.
In de hal bij uitgeverij Lemniscaat ligt het pas verschenen Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad van de Deense hoogleraar Peter C. Gøtzsche. Gøtzsche beschrijft daarin hoe de farmaceutische industrie aan de lopende band onderzoeksresultaten verdoezelt, artsen omkoopt, bijwerkingen verzwijgt en patiëntenorganisaties corrumpeert; kortom, hoe Big Pharma door te liegen miljarden verdient met dubieuze pillen, zoals Bert Keizer in zijn voorwoord kordaat samenvat.
WAAROM NIET? 'Ik heb hier natuurlijk ook met grote concerns aan tafel gezeten, die mij graag wilden kopen. Ik moet er niet aan denken.'
'Ik heb een prima inkomen, een mooie uitgeverij, we zijn van niemand afhankelijk. Wat word ik er wijzer van? Ja, je krijgt geld - maar wat heb ik aan meer geld? Ik moet niet méér gaan drinken, niet meer eten, niet vaker op vakantie. Weg met de grote concerns. Breek ze op, maak er weer kleine spelers van. En ga vervolgens samenwerken, denk vooral groter dan jezelf; maar doe dat vanuit een zelfstandige positie.'
'De naam is door mijn moeder bedacht - ze had hem gedroomd. Het woord lemniscaat komt uit het Grieks. Een lemniscaat is een soort ceintuur die in een vorm van een acht is gelegd; wat aan de ene kant de binnenkant is, is aan de andere de buitenkant. Dat staat symbool voor de balans tussen het geestelijke en het materiële, tussen ideeën en werkelijkheid, eigenlijk wat een uitgeverij naar ons idee hoort te zijn: we bedenken allerlei hoogdravende dingen maar uiteindelijk moeten het wel boeken worden die mensen willen lezen. Anders heeft het geen zin.'
Nog altijd zijn kinderboeken en filosofie de belangrijkste poten: er is weinig veranderd.
'Niks! Nou ja, heel veel, maar uiteindelijk niks. Daar heb ik ook een mooie uitspraak over, even kijken... Hier, uit Il Gattopardo, De tijgerkat. Daarin zegt die oude Siciliaanse baas:
'Wij moeten veranderen om hetzelfde te blijven.'

Vertrouw de arts, maar niet de pil die hij voorschrijft (Ellen de Visser interviewt Peter Gøtzsche Volkskrant 21 november 2015):
Vertrouw uw arts, maar niet de pillen die hij voorschrijft, zegt de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche, die in een uitvoerig gedocumenteerd boek de 'door en door verrotte' farmaceutische industrie aanklaagt.
De farmaceutische industrie brengt toch ook veel goeds? Er zijn zo veel geneesmiddelen die levens redden.
'Natuurlijk, we kunnen niet zonder antibiotica en insuline, er zijn geweldige middelen tegen kanker, hartkwalen en tbc, we kunnen hiv-patiënten behandelen en pokken zijn uitgeroeid. Dat betekent nog niet dat je dan verder schandalig gedrag kunt vertonen. Een maffiabaas kan hier in Amsterdam iemand uit de gracht redden en daarna tien man doodschieten. Die redding maakt hem niet opeens een goed mens. De kernboodschap verandert er niet door: farmaceutische bedrijven hebben geen moraal, het gaat alleen maar om geld.'

Ivan Wolffers:Patiënten werden gezien als dingen’ (HP/De Tijd 16 mei 2018):
In zijn nieuwste boek beschrijft Ivan Wolffers (69) hoe de gezondheidszorg de afgelopen vijftig jaar verstrikt raakte in de tentakels van de farmaceutische industrie. Maar bovenal is zijn roman een ode aan de liefde.
De nieuwe roman Broer van God van Ivan Wolffers bevat aan het einde een belangrijke les. Het zijn de bevlogen woorden waarmee de hoofdpersoon, de gynaecoloog Berend van Doornenbos, zijn studenten aanspoort een goede vrouwenarts te worden.
“Jullie denken misschien dat het belangrijkste in ons vak is om het ontstaan en het behandelen van de ziekten van vrouwen goed te begrijpen. Een enkeling zal ook geïnteresseerd zijn in de voorkoming ervan.

'Domme' burger blijkt competent (Eric Hendriks Volkskrant 27 februari 2018 p. 22):
De Haagse hooghartigheid omtrent referenda doet denken aan de omgang met 'domme' burgers door de Chinese partijstaat.
Als Chinezen democratie bespreken, echoën ze meestal de staatspropaganda: China is te groot en haar plattelandsbevolking te dom en onopgeleid voor nationale verkiezingen. Helemaal gek is dat idee niet: een abrupte invoering van nationale verkiezingen zou inderdaad onverstandig zijn, gezien het lage opleidingsniveau, de zwakke journalistiek en het ontbreken van een burgerschapstraditie.
Als mensen nergens bij betrokken worden, op afstand worden gehouden, werkt dat domheid en passiviteit in de hand. Maar als burgers daarentegen hun lot in eigen hand mogen en moeten nemen, zijn ze soms verrassend competent. De vraag behoort daarom niet te zijn óf we nieuwe vormen van directe democratie en lokaal zelfbestuur moeten invoeren, maar hóé we dat gaan doen.

Dus zó raapt de cel z'n dna bij elkaar (Maarten Keulemans Volkskrant 26 februari 2018 p. 20):
Een huzarenstukje: Delftse natuurkundigen zijn erin geslaagd te filmen hoe eiwitten vlak voor de celdeling het dna bij elkaar pakken. Een wonderlijke operatie, waarbij de eiwitten het touwachtige erfelijkheidsmolecuul aantrekken tot grote lasso's. Experts zijn in alle staten.
Bij elke celdeling moeten kleine, elastiekachtige eiwitcomplexjes die sliert zo oppakken dat hij niet in de knoop raakt. Onder kenners bestaat daarover discussie: werken de eiwitten als een soort haakjes die het dna bij elkaar harken, of werken ze meer als een naald en draad die het dna in lussen door hun oog trekken?
Het is dat laatste, kunnen wetenschappers onder leiding van hoogleraar moleculaire biofysica Cees Dekker nu vaststellen. Het team pinde een stukje dna aan twee uiteindes vast en liet de eiwitten erop los. Op de beverige filmpjes van het fenomeen is te zien hoe de ringvormige eiwitcomplexen op het dna gaan zitten en het dna door zich heen trekken, als een soort lasso. Die lussen kunnen vervolgens worden verpakt tot compacte worstjes, de chromosomen.
De ontdekking heeft gevolgen voor het begrijpen van welke genen wanneer tot expressie komen, verwacht hij. Hoe een cel dna precies bij zijn lurven pakt en opkrult, bepaalt mede welke genen er precies aan- en uitgeschakeld staan.
Maar voorlopig is het de fundamentele kennis die telt. 'Willen weten', zegt Dekker. 'De cel heeft een heel elegante manier om dna te organiseren. En die kunnen we nu gewoon zien.'

Trump and a post-truth world (Toon van Eijk Civis Mundi Digitaal #63 augustus 2018):
Bespreking van: Ken Wilber, Trump and a post-truth world. Shambala Publications, 2017.
De Amerikaanse filosoof Ken Wilber heeft in 2017, drie maanden na de inauguratie van Donald Trump, een interessant boekje geschreven over de maatschappelijke situatie in de VS die tot de verkiezing van Trump kon leiden. Het boekje is geen wetenschappelijke studie (het bevat bijvoorbeeld geen literatuurverwijzingen) maar is wel gebaseerd op eerdere grondige publicaties van Wilber.[1] Het enigszins pamfletachtige karakter resulteert in iets te veel herhalingen, maar desalniettemin is het een belangrijke bijdrage aan de analyse van Trump’s verkiezing tot president van de VS.
Stadia van maatschappelijk-culturele en persoonlijke evolutie
Wilber onderscheidt verscheidene stadia of niveaus van maatschappelijk-culturele en persoonlijke ontwikkeling of evolutie. Etc.

Monika Borger Onze vrije wil
Alleen als begeerte en wil gericht zijn op het goddelijke, kunnen ze ons bevrijden van het materiële gebied. Ons denkvermogen en onze intuïtie ontvangen impulsen uit goddelijke en supergoddelijke gebieden, en alleen onze beperkte ontwikkelingstoestand en onze zwakke wil verhinderen dat we daaraan getrouw gehoor geven. We kunnen onszelf bevrijden door onze wil te mobiliseren om onze geestelijke verlangens op te roepen en ons lagere denken te verheffen. Maar zolang ons persoonlijke egoïsme ons verhindert onze wil te richten op de hogere delen van onze constitutie, zullen we niet in staat zijn boven de lagere elementen uit te stijgen.

Georg Wilhelm FriedrichHegelEngels
  De 4e wet van de Spirale FormDe 2e wet van de interpenetratie
1. Natuur (objectieve geest)3. Geest (absolute geest)der Entwicklung ----van tegengestelden
||||
4. Relatief ----2. Logica (subjectieve geest)De 1e wet van de omvorming van --De 3e wet van de negatie van de negatie
  kwantiteit en kwaliteit en vice versa

Het oppervlak is de diepte (Arjan Peters Volkskrant Sir Edmund 2 december 2017 p. 18-21):
Na een paar indifferentere werken schreef Haruki Murakami weer een roman die je bij de lurven grijpt. Maar wat doen al die idioot volledige, werktuiglijke zinnen toch in zijn werk?
Een zeker autisme is Haruki Murakami (68) niet vreemd. Uit respect wordt de productieve Japanse auteur en geduchte Nobelprijskandidaat die stoornis nooit toegedicht, terwijl het een onlosmakelijk onderdeel is van zijn stijl. In de grote roman De moord op Commendatore, waarvan nu het eerste deel Een idea verschijnt is vertaald, is het niet anders.
Magische mengeling
Die vraag raakt aan een interessante kwestie:
moet je alles weten van de biografie van een kunstenaar om diens werk te begrijpen? Of heeft Commendatore gelijk, de 'idea' die niettegenstaande zijn geringe lengte een fiere persoonlijkheid is, en die de verteller op de man af voorhoudt: 'Stel dat het schilderij iets wil vertellen, dan kun je het schilderij toch zelf laten spreken? Je laat de beeldspraak de beeldspraak, de code de code en het mandje het mandje. Wat is daar mis mee?'

'Ik vergeet vaak dat ik De Da Vinci Code heb geschreven' (Steffie Kouters interviewt Dan Brown Volkskrant 30 september 2017):
Dan Brown is de Da-Vinci-Code-man. Wereldwijd werden van de bejubelde en bekritiseerde roman 81 miljoen exemplaren verkocht. Bij het uitkomen van zijn nieuwe boek, Oorsprong, doet de teruggetrokken schrijver een boekje open over zijn leven.
U bent zeer betrokken bij de toekomst van de samenleving, zei Esther Ritman van de Amsterdamse Bibliotheca Philosophica Hermetica, waar u geregeld inspiratie opdoet.
'Alles verandert zo snel. Om de Oude Grieken te bestuderen, moest je eeuwen en eeuwen terug in de geschiedenis. Nu, in 2017, hoef je maar een generatie terug te gaan om een antieke cultuur te onderzoeken. Onze ouders groeiden op zonder internet, zonder smartphone, zonder satellieten. Mijn vader zat bij de marine; de post naar mijn moeder deed er weken over. Nu mail je: 'Geef de kinderen een nachtkus.' De vraag is of onze ethiek, moraliteit en persoonlijkheden zich snel genoeg ontwikkelen om alle veranderingen aan te kunnen. Van kernenergie tot stamceltechnologie. Dat brengt ethische vraagstukken met zich mee. 'Mijn moeder had leukemie, volgens de voorspellingen zou ze tien jaar geleden al overleden zijn. Ze is net gestorven...' Stopt.

De kracht van Murakami (Aaf Brandt Corstius Volkskrant 2 december 2017 p. 30-33):
Aaf Brandt Corstius houdt van boeken met een kop en en staart, maar haar favoriete schrijver Haruki Murakami doet het precies tegenovergestelde. Wat is dan de kracht van zijn werk?
Mysterie
De boeken zijn dus een mysterie, en het is ook een mysterie waarom ik ze zo goed vind. En dit is niet een kwestie van kijk mij eens lekker gek zijn met mijn gekke boekensmaak, want ik ben compleet mainstream met mijn waardering voor Murakami. Miljoenen mensen lezen hem, veel van zijn boeken zijn bestsellers, hij werd zo beroemd in Japan dat hij moest verhuizen, zijn fans - de Harukisten - kopen babyrompertjes met al zijn boektitels erop en maken fan art van zijn citaten ('Some things in life are too complicated to explain in any language'). Zijn boeken liggen op vliegvelden. Dus hij is zoiets als Saskia Noort of Dan Brown, maar dan Japans, surrealistisch en heel goed geschreven.
De tunnel
De Murakamitunnel, zal ik dat maar noemen, naar Jonathan Franzen, die andere schrijver, die over Murakami zei:
'Only at night, and when reading certain books, do I fall down into a tunnel that takes me back to a more enchanted place.'
Ook anderen hebben zich afgevraagd waarom wij dat als fans prima vonden, die ongeconcludeerde eindes, en een recensent bedacht: 'Wij zitten vast in de wereld van nergens, we proberen te begrijpen wat er voor ons ligt, maar we krijgen nooit grip op de essentie van het menselijk bestaan.' Ja, ook dat. Het echte leven snapt ook niemand en het heeft geen duidelijke conclusie. Dus waarom zou dat in boeken zo moeten zijn?

'Shinto gaat er vanuit dat het leven prachtig is' (Marjon Bolwijn Volkskrant Magazine 2 december 2017 p. 10-14):
Je woning schoonmaken is een vrijwel dagelijks ritueel dat niet gemakzuchtig wordt uitbesteed aan een werkster, maar een klus die je zelf hoort te doen.
Want wie schoonmaakt, reinigt ook zijn geest. Volgens het shintoïsme heeft alles een ziel. Dat is ook terug te vinden in het werk van de Japanse bestsellerauteur Haruki Marukami, die van een windvlaag een personage maakt.
Zijn naam is Paul de Leeuw en hij is shinto-meester in Amsterdam, een baken voor Japanners in Europa. Nederlanders beginnen de Japanse levensfilosofie ook te ontdekken. 'Dweil de vloer. Zo simpel is het. Maar eenvoud is al moeilijk genoeg.'
De moeilijkste vraag die je Paul de Leeuw kunt stellen, is wat shinto precies is.
'Ik hou het op een filosofie waarbij de mens in harmonie leeft met de natuur. Waarbij je je bewust bent van de zuivere, onzichtbare kracht van de natuur.
Is het shintoïsme net als het boeddhisme in trek bij westerlingen op zoek naar spiritualiteit?
Het boeddhisme heeft veel meer raakvlakken met de christelijke religie waarmee westerlingen vertrouwd zijn. Het heeft een duidelijke leer, een verlossingsleer die je uit een tranendal bevrijdt en waarbij Boeddha je de weg wijst.
Shinto gaat er vanuit dat het leven zelf prachtig is, iets om te vieren. Er is geen zondebesef, geen hiernamaals waarin je beloond of bestraft wordt. Bij shinto moet je in beweging komen.' Lachend: 'De vloer dweilen. Zo simpel is het. Maar eenvoud is al moeilijk genoeg.'
Hoe raakte u, ooit mede-oprichter van de fameuze theatergroep Dogtroep, verzeild in Japan om als eerste niet-Japanner opgeleid te worden tot shintomeester?
De Leeuw wilde meer weten van de filosofie achter die shinto-oefeningen en schreef een brief aan de in Japan bekende shintomeester Motohisa Yamakage. Pas een half jaar later kwam een reactie. Yamakage schreef dat hij zijn vragen niet kon beantwoorden. Wel was hij welkom bij de opleiding tot shinto-meester in Japan. Alleen zo zou hij het shintoïsme leren doorgronden: met een opleiding van honderd dagen in de koudste periode van het jaar. Elke dag, zo schreef Yamakage, sta je om zes uur op om naar de Grote Oceaan te gaan voor een reinigingsritueel: tien minuten tot aan je kin in het ijskoude zeewater staan. 'Weet waar je aan begint. De opleiding tussentijds afbreken is niet toegestaan', schreef de Japanse meester.
Hoe kreeg u in Japan vat op het woordloze mysterie van het shintoïsme?
Ik was doodzenuwachtig. Ik was de eerste niet-Japanner die deelnam aan de ceremonie, er waren honderden mensen bij aanwezig. Maar de angst verdween snel, de handeling verrichtte ik moeiteloos. Er gebeurde iets bijzonders: er ontstond een geïsoleerd moment van een sterk bewustzijn, een ruimtelijke beleving waarin
verleden, heden en toekomst samenkwamen. Een moment van tijdloosheid, waarin je voelt dat je onderdeel bent van een groot geheel. Na afloop van de ceremonie voelde ik me schoon. Alle rituelen en ceremonies van shinto staan in het teken van reiniging. Reiniging van de geest brengt je in contact met de energie van de natuur, met het grote geheel waarvan de mens deel uitmaakt.
Japanse bedrijven zijn bekend of berucht vanwege hun ongekend sterke arbeidsethos, waardoor jaarlijks een paar honderd werknemers zich letterlijk dood werken of ten einde raad van een flat springen. Hoe shinto is dat?
'
Het arbeidsethos in Japan is veel te ver doorgeslagen. Het is gebruik om eerder dan je baas op je werk te zijn en pas te vertrekken als hij weg is. Werkweken van 70 uur zijn normaal. Veel Japanners durven geen vakantiedagen op te nemen omdat ze niet de indruk willen wekken niet loyaal te zijn aan het bedrijf. Dat heeft niets met shinto te maken. Dat is eerder de invloed van het uit China overgewaaide confucianisme, waarin jezelf opofferen voor een hoger doel centraal staat en loyaliteit aan de groep boven het eigenbelang gaat. De jonge generatie Japanners is afgedreven van shinto. Dat heeft te maken met de manier waarop het militaire bewind voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog van het shintoïsme een staatsreligie maakte.

Haruki Murakami Absolutely on Music
Recensie Het geheime verband (Erik van den Berg Volkskrant 4 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 16-19):
In Murakami's romans duikt overal muziek op. Zijn jongste boek is er zelfs helemaal aan gewijd. Met Seiji Ozawa voert hij lange gesprekken over concerten, dirigenten en solisten.
Andere hoofdstukken gaan over Ozawa's herinneringen aan zijn leermeesters Leonard Bernstein en Herbert von Karajan (formidabele tegenpolen die hij veelzeggend genoeg 'Lenny' en 'Maestro' noemt), over ijdele platenverzamelaars, over Ozawa's zwak voor Chicago-blues,
het geheime verband tussen schrijven en musiceren (Murakami legt nog eens uit waarom hij altijd eerst het juiste zinsritme zoekt), de onbegrijpelijke kanten van Hector Berlioz' Symphonie fantastique, en Ozawa's triomfantelijke comeback (na een zware operatie) in Carnegie Hall, december 2010, met Brahms Eerste symfonie.
'On-Japans'
Herhaaldelijk vraagt Murakami hoe het was om als eerste Aziaat een toppositie te verwerven in een bij uitstek westers genre. Nou ja, dat leverde weleens fricties op, bekent de dirigent na enig aandringen. Nog in 1980 werd hij drie achtereenvolgende avonden uitgefloten in de Scala in Milaan, toen hij daar Puccini's operadrama Tosca dirigeerde, met Luciano Pavarotti in de hoofdrol. 'Italianen konden een Aziatische dirigent in Tosca gewoon niet accepteren.'
Omgekeerd wordt Ozawa tegenwoordig in eigen land bekritiseerd om zijn afwijkende aanpak in de jaarlijkse zomeracademie in Kyoto. Een oudere garde docenten laat hem weten: 'Er klopt niets van je methoden, wat jij doet heeft niets met lesgeven te maken.' Het is kritiek die Murakami bekend in de oren zal klinken: zijn Amerikaans beïnvloede romans werden in Japan aanvankelijk als 'on-Japans' afgeserveerd.
Ozawa praat er luchtig over, en je vraagt je af of hij de pijn negeert of dat hij echt gelooft dat muziek alle verschillen overbrugt. In jazztrompettist Louis Armstrong hoort hij shibumi (meesterschap dat zich uit in sublieme eenvoud) en de magie van Glenn Goulds haast ondraaglijk trage tempi valt voor de dirigent slechts te verklaren uit het Japanse begrip ma: het vermogen de lege ruimte tussen de noten tot leven te wekken. 'Oost of West, het komt op hetzelfde neer, als een grootmeester het doet.'

Waarover hij praat als hij over Tokio praat (Olaf Tempelman Volkskrant 25 juli 2015 Zomer magazine p. 66-71):
De beroemdste Japanse schrijver brak met veel tradities en regels van zijn cultuur. Olaf Tempelman trekt door het Tokio van Haruki Murakami, als een van zijn personages.
Wie Tokio doorkruist op zoek naar Murakami, doet vanzelf wat veel van zijn hoofdpersonen ook voortdurend doen, in hun eentje met de metro reizen. In de woorden van een Murakami-fan op de campus van de Waseda-universiteit: 'Murakami's personages zijn alleen en ze aanvaarden dat volledig.'
Japans beroemdste schrijver uit zijn studentenjaren was de verpersoonlijking van alles waar Murakami een afkeer van had. Yukio Mishima: dat was de schrijver die Japan als sacraal beschouwde, die streed tegen de individualisering en de opgelegde democratie die de collectieve kracht van het Japanse volk teniet zou doen; die zich ontpopte als paramilitair leider en de almacht van de keizer wilde herstellen; die op 25 november 1970 op 45-jarige leeftijd na een mislukte militaire coup voor het oog van de camera's op rituele wijze zelfmoord pleegde. Mishima leefde én stierf voor de camera, mes in zijn buik. Murakami verachtte alles wat met Mishima te maken had.
Soms leer je mensen makkelijker kennen aan de hand van hun afkeren dan hun voorkeuren. Japans beroemdste schrijver van een paar decennia later was een man die de openbaarheid schuwde en consequent elk optreden voor een camera weigerde. Weinig beroemde mensen verschenen nog minder seconden in beeld dan Murakami. Mishima etaleerde voor het oog van de wereld 'een leven met de puurheid van poëzie geschreven in bloed'. Murakami vertelde in een zeldzaam interview aan het hardloopblad Runners World dat het met The Beach Boys en The Lovin' Spoonful in de iPod goed rennen is.
Altijd alleen
Er zijn veel tv-documentaires gemaakt over Murakami, er is er geen een waarin hij zélf voor de camera verschijnt.
Als hij in Tokio is, dan rent hij in de Meiji Tempel Tuin. Ver weg op het grindpad dat leidt naar de torii, de metershoge houten tempelpoort, doemen tussen de honderden boomsoorten die deze Tuin telt vier joggers op. Die kleinste van die vier mannen... wat krijgen we nou, het zal toch niet, stel je voor zeg!
Nee, natuurlijk niet. De man die wij zoeken, die loopt altijd alleen.

Schrijvers, vier de twijfel en het zelfonderzoek (Jeroen Göttgens Volkskrant 3 december 2016 p. 26):
Millenials vertolken, soms volledig op zichzelf teruggeworpen, het geluid van een nieuwe generatie.
Aafke Romeijn slaakt in haar eerste gastcolumn (4 december) een hartenkreet over haar schrijvende generatiegenoten. 'Debuten gaan al een decennium lang over twintigers die ronddolen in West-Europese hoofdsteden, op zoek naar zichzelf.' En dat terwijl het inmiddels 'bon ton is geworden om moslims te beschouwen als een gevaar dat onze samenleving zowel van binnenuit als buitenaf bedreigt'. De noodzaak tot engagement is - net als in de jaren dertig - zonneklaar, zo vindt Romeijn, maar de jonge schrijvers twijfelen, wikken, wegen, zoeken en raken meer of minder met zichzelf in de knoop. Toch verkies ik de zelfonderzoekende millennial boven de publicist die de waarheid in pacht wil hebben. Zeker wanneer zij een generatie schrijvers met een pennestreep laat verkeren aan de verkeerde kant van de geschiedenis.
Als Forum-auteur riep Ter Braak schrijvende tijdgenoten op om 'de vent' boven de vorm te stellen. Maar in Hampton Court richtte Ter Braak de blik vooral naar binnen, uitkomend bij allerlei klein leed. Zijn debuut is te waarderen om de expressionistische stijl en in thematiek loopt het vooruit op het existentialisme van Jean-Paul Sartre. Maar naar de maatstaven van Romeijn zou het hier gaan om 'decadente wegkijkerij'. Ter Braak laat hoofdpersoon Andreas vooral twijfelen over zijn liefde voor zijn verloofde Eline en zijn latere flirt Maffie. Het moet Romeijn een gruwel zijn.
Zeker wanneer twitterende heethoofden als Trump en Wilders de macht hebben of meer macht krijgen, is het belangrijk om een houding van twijfel en zelfonderzoek te propageren.
De waarheid laat zich wellicht niet in 120 tekens vangen. Romeijn geeft bovendien blijk van de nodige zelfoverschatting als ze schrijft dat je 'niet de schrijver (wil) zijn die in 1933 een novelle schreef over of z'n haar wel goed zat'.
Alsof wij decennia later nog een rondje lopen om het monument Romeijn, ons afvragend of haar levensloop met terugwerkende kracht wel de juiste was. Laten we ons gelukkig prijzen dat haar generatiegenoten zich niet tot dergelijke hoogmoed laten verleiden. Laat hen de zelftwijfel vieren.

Geloof slachtoffers (Asha ten Broeke Volkskrant 3 november 2017 p. 25):
In deze morele kwestie kan ik me niet verstoppen achter het strafrecht. Om Edward Snowden te citeren: 'The law is no substitute for morality.' Het vraagstuk verlangt dat ik een persoonlijke, principiële keuze maak: geloof ik mensen die vertellen dat ze zijn misbruikt wel of niet? In de wereld die ik voor ogen heb, bestaat er maar één antwoord: geloof slachtoffers.
Kneegate (Bert Wagendorp Volkskrant 4 november 2017 p. 2):
De Engelse Trouw zou het stuk van Jelle Brandt Corstius over zijn vermeende verkrachting niet hebben gepubliceerd. Dat was wellicht ook hier voor iedereen beter geweest: de zaak is een geloofskwestie geworden.
Asha ten Broeke gelooft Brandt Corstius. Zij schreef gisteren in de Volkskrant dat zij mensen die zeggen te zijn misbruikt op hun woord gelooft. Dat is haar goed recht, ik geloof ook weleens iets zonder dat direct bewijs voorhanden is. Maar wanneer we haar principe algemeen zouden toepassen, begeven we ons het gevaarlijke terrein van de willekeur.
Dan keren we het normale juridische traject om: de verdachte is schuldig zolang het tegendeel niet is bewezen. Dat is meestal net zo moeilijk als het bewijzen van schuld: de verdachte is meteen dader.
Dat begint op het middeleeuwse heksenproces te lijken. Vrouwen die van hekserij werden beschuldigd waren de klos: ze konden hun onschuld alleen bewijzen door te verdrinken nadat ze in het water waren geworpen. Bleven ze drijven dan was het bewijs voor hekserij geleverd en kwamen ze op de brandstapel: tamelijk onbevredigende rechtsgang.

Minpuntje (Marjan Slob Volkskrant 11 september 2017 p. 19):
Mij zit nog een ander minpunt dwars: algoritmes drukken je terug in wie je al was. Voor een algoritme ben je een optelsom van je geschiedenis. Ze zien je verleden en niet je potentie. Breken met het bekende is natuurlijk berucht moeilijk; we vallen vaak terug in onze routines. En veranderingen zijn eng. Je weet wat je hebt, niet wat je krijgt. Toch kan je als mens het besluit nemen om welbewust te breken met ál wat je van jezelf vindt en weet en de zaken voortaan over een andere boeg gooien.
Filosoof Hannah Arendt noemde dit 'nataliteit': in principe kun je jezelf iedere dag opnieuw geboren laten worden. Dankzij dit vermogen zijn mensen soms in staat om het onverwachte waar te maken. Tegen iedere waarschijnlijkheidsrekening in.
Vanouds wordt filosofie vaak gezien als een oefening in sterven. Maar voor Arendt is filosofie juist een oefening in beginnen. De mens is voor haar het dier dat kan breken met het verleden. Een dier dat 'dit niet!' kan zeggen, en zichzelf kan herscheppen. Mensen kunnen losbreken uit hun mal, het grote onbestemde tegemoet. Dat kan gevaarlijk zijn, en mislukt natuurlijk vaak.
Maar precies daar zit ook onze hoop, onze waardigheid, onze vrijheid. Die hoop, waardigheid en vrijheid gunnen algoritmes ons niet. Zij benaderen ons steevast als de sukkels die we tot nu toe waren.

Klimaat krijgt eindelijk minister met hamer (Peter van Ammelrooy Volkskrant 19 oktober 2017 p. 6):
Het klimaat krijgt in politiek Den Haag 'eindelijk een timmerman met een hamer'. Zo klinkt bijna eensgezind de reactie van de grote milieuorganisaties op de komst volgens Haagse kringen van een minister van Economische Zaken én Klimaat.
Eric Wiebes, nu nog demissionair staatssecretaris van Financiën, krijgt het voordeel van de twijfel. 'Het is een slimme, pragmatische man. Het is iemand die een probleem van alle kanten kan bekijken en dan bereid is afstand te doen van ideologische dogma's', aldus de woordvoerder van Greenpeace.

Eigenzinnig, pragmatisch, ambitieus (Joost de Vries Volkskrant 17 oktober 2017 p. 3):
Halbe Zijlstra, Eric Wiebes, Wopke Hoekstra. Het zijn de eerste namen die concreet worden gelinkt aan een post in het nieuwe kabinet. Goede keuzen?
Met even grote verwondering (en ook bewondering) kijkt het Binnenhof terug. De VVD'er combineert een technocratisch brein met een rijk gevoelsleven. Hij kan volschieten als hij denkt aan de samenwerking met de Kamer, ook leden van oppositiepartijen zijn 'meesterlijke vogels'. Wanneer belastingambtenaren massaal gebruik maken van zijn te royale vertrekregeling, roept hij uit dat hij zelf met liefde bij de Belastingdienst zou werken. 'Ja! Ja! Ja! Oprecht ja! Omdat het prachtig is!'
Hij meent het. De complexe puzzel van het belastingstelsel doet zijn hart sneller kloppen. Minstens zo complex is de instantie erachter, met haar dertigduizend ambtenaren en honderden computersystemen die moeten worden vervangen. Het was zijn taak om stelsel en dienst efficiënter in te richten. Dat mislukte.

Liberaal voor de publieke zaak (Sander van Walsum Volkskrant 11 september 2017 p. 14-15):
Voor zijn functie als voorzitter van de VSNU, de vereniging van universiteiten, verliet hij vervroegd de Kamer. Dat levert hem kritiek op, maar de zoon van wijlen minister van Financiën en ECB-president Wim Duisenberg kent de argusogen. Hij, Pieter Duisenberg (50) is 'a man of his own'. Broer Bert ziet hem opnieuw de publieke zaak dienen, nu op een andere plek.
Pieter Duisenberg is allang niet meer 'de zoon van'. Na een studie macro-economie in Rotterdam, een twintig-jarige loopbaan in het bedrijfsleven - bij Shell, Eneco en McKinsey - en een geprononceerd Kamerlidmaatschap is hij 'a man of his own'.
Rendementsdenker
Daarmee heeft hij, vooral bij studenten en docenten aan de Universiteit van Amsterdam, ook twijfel gewekt aan zijn geschiktheid voor een topfunctie in de academische wereld. Op de UvA circuleert een petitie, inmiddels door zo'n vierduizend mensen ondertekend, waarin het college van bestuur voor de keuze wordt gesteld: óf Duisenberg uit de VSNU óf de UvA uit de VSNU.
De critici merken Duisenberg aan als vertegenwoordiger van het vermaledijde rendementsdenken. Hij zou de rol van de overheid bij de toewijzing van onderzoeksgeld willen vergroten. Hij zou universiteiten willen reduceren tot kweekvijver van het hogere management van het bedrijfsleven.

In de christelijke traditie schrijft de gnostische Paulus dat de mens bestaat uit lichaam, ziel en geest. Ziel en geest zijn niet alleen maar synoniemen, want Hebreeën 4:12 zegt, dat het ‘woord (logos) van God’ een tweesnijdend zwaard tussen de ziel (psyche) en de geest (pneuma) kan plaatsen. De Griekse woorden wijzen op het verschil tussen de begrippen die ze vertegenwoordigen. Misschien werd het zwaard als ‘tweesnijdend’ beschreven omdat in oude tradities het denkvermogen tweevoudig is: het ene aspect wordt aangetrokken tot materiële elementen, het andere tot die van geestelijke aard.

Prediking moet ont-maskeren (prof. dr. A. Baars 14 mei 2010):
Gemummel
In het licht van dit alles is het uitermate bedenkelijk als de hoorders in de prediking van het Woord geen vijanden meer tegenkomen. Onder de invloed van de geest van deze tijd kan de verkondiging zo wollig worden dat het Woord -het zwaard van de Geest- stomp wordt en niemand meer pijn doet. We kunnen ook met een variant op Luther zeggen dat de prediker "tanden in zijn mond moet hebben, moet bijten en de mensen de waarheid moet zeggen die zij niet willen horen."

Het zwaard des Geestes (H. C. Bultman 8 oktober 1959):
„En neemt... het zwaard des Geestes, hetwelk is Gods Woord". Efeze 6:17b. Past het zwaard eigenlijk wel bij de Kerk van Christus? Het zwaard is toch een verdedigings- en aanvalswapen! Is de Kerk van Christus niet geroepen om zachtmoedig te zijn en het Evangelie te verkondigen? Moet de Kerk dan zo strijdlustig zijn?
Wat verstaan wij onder strijdlustig? We behoeven niet buiten de grenzen van ons vaderland te gaan om een strijdende Kerk te vinden. Er is zeer veel strijd. Kerken bestrijden elkaar. De richtingen in onze Kerk voeren dikwijls een hevige strijd. Defensief en offensief wisselen elkaar af.
We kennen de strijd vóór en tegen de belijdenis; vóór en tegen de vrijzinnigheid; vóór en tegen de vrouw in het ambt. Soms raken de gemoederen verhit en vragen we ons wel eens af, waar is de zachtmoedigheid te vinden, die Christus heeft gepredikt en getoond?
„Leert van Mij, dat Ik zachtmoedig ben".

Anna Lemkow boek Het Heelheid Principe
Hoofdstuk 14 Religie en Wetenschap (p. 272,273):
Deze ontwikkelingen hebben een wederzijdse ontmoeting en een vrijwel samengaan tot stand gebracht van alles waar mensen mee bezig zijn, met inbegrip van culturen en religies; we komen bijvoorbeeld elkaars religies en mythen tegen op de gedrukte pagina, op het televisiescherm, en door daadwerkelijk exotische heiligdommen en tempels tijdens onze toeristische en andere reizen te bezoeken. De vermenging van culturen en religies die nu plaatsvindt is zeker een verrijkende en verruimende ervaring. (Deze ontwikkelingen vormen echter een tweesnijdend zwaard. De toegenomen onderlinge afhankelijkheid van volkeren, die door de massale industrialisatie is ontstaan, speelt bijvoorbeeld een rol bij de grotere religieuze wrijvingen en conflicten, maar dwingt volkeren anderzijds ook tot samenwerking, het met elkaar delen en wederzijdse verdraagzaamheid). Om terug te keren tot Einsteins woorden, de volledige passage (in zijn boek Out of My Later Years) is het waard in zijn geheel te citeren:
Ook al zijn de werelden van religie en wetenschap zelf scherp van elkaar gescheiden, er bestaan niettemin tussen deze twee sterke, wederzijdse relaties en afhankelijkheden. Hoewel religie datgene is wat het doel bepaalt, heeft zij niettemin van de wetenschap, in de breedste zin van het woord, geleerd welke middelen zullen bijdragen tot het bereiken van de doelen die zij zich gesteld heeft. Maar wetenschap kan alleen maar geschapen worden door mensen die grondig doordrongen zijn van de aspiratie naar waarheid en inzicht.\\ Teilhard de Chardin, die zelf zowel een wetenschapper was (een heel bekende) als een mystiek christen, verklaarde dat religie en wetenschap “de twee met elkaar verband houdende gezichten of fasen zijn van een en dezelfde volledige daad van kennis.”

Met Een woord een woord won Frank Westerman de Bob den Uyl-prijs 2016, de prijs voor het beste reisboek. (VPRO boeken 18 juni 2017):
In een tijd waarin woorden besmet zijn geraakt, waarin feiten worden betwist en leugens regeren koos de jury voor een boek dat de vraag centraal stelt of het woord een wapen kan zijn in de strijd tegen geweld. Meer dan ooit is er behoefte aan schrijvers die op zoek gaan naar de verhalen achter de propaganda, de oneliners van Twitter en de gehackte sociale media. Schrijvers en journalisten zijn wapenbroeders in de strijd tegen leugen en bedrog.
Frank Westerman is zo’n wapenbroeder. In
Een woord een woord neemt hij de lezer mee langs een reeks spraakmakende gijzeldrama’s, te beginnen met de Molukse acties in de jaren zeventig. Hij laat zien hoe smal de demarcatielijn is tussen activisme en terreur, hoe iedere tijd geweld en excessen kent en hoe klein de stap naar radicalisering is. Deze unieke mengeling van reportage, persoonlijke bespiegelingen en historisch onderzoek levert een actueel en urgent boek op dat de lezer meesleept en dwingt tot nadenken.

'Is het woord sterker dan het zwaard?' (Sara Berkeljon interviewt Frank Westerman Volkskrant 19 april 2016 ):
Kunnen we onderhandelen met types als Jihadi John?
'De terreurbestrijders die ik heb gesproken, zeggen: dat gáán we doen, wacht maar af, we gaan onderhandelen met IS. Het antwoord is fundamenteel: het zwaard kan niet zonder de pen, want de pen is waar we voor staan. Hier in West-Europa hebben we, en dat is waar het om draait, een beter verhaal: democratie, het recht om het met elkaar oneens te zijn. Als we die schat overboord kieperen, hebben we niks meer te verdedigen. Zij zeggen dat ze een utopie nastreven. Hoe verwerpelijk het ook is, het is een ideaal. Wij hebben alleen iets veel beters. Ook op het terrein van het woord moeten we een strijd blijven voeren. Op dat vlak winnen we het duel glansrijk.'
Maar hoe?
'In 1977 was een Lufthansa-vliegtuig onderweg van Mallorca naar Frankfurt toen het toestel werd gegijzeld door vier Arabieren. Een van de copiloten wist de leider van de kapers, die op het punt stond te moorden, aan de praat te houden. Daardoor heeft hij levens gerend. Uiteindelijk zijn de kapers met geweld overmeesterd - heel goed.
Zowel de pen als het zwaard zijn dus nuttig, ze kunnen niet zonder elkaar.'
Is dat gelukt?
'Ja, ik denk dat ik nu hier tegen jou met enig vuur weer pleit voor de pen. De pen kan niet zonder het zwaard, maar het zwaard ook niet zonder de pen.'

Belastingparadijs (Carlijne Vos Volkskrant 19 juni 2017 p. 17):
De Tweede Kamer had meer ambitie moeten tonen om de dubieuze rol van Nederland in de mondiale belastingontwijking aan de kaak te stellen. Juist in het huidige politieke klimaat is het niet te verkopen aan de belastingbetaler dat die zich wel aan de regels moet houden, maar dat multinationals die dure juristen kunnen betalen om hun vermogens en winsten 'weg' te toveren, ongestraft blijven.
De grote multinationals als Starbucks hadden niet mogen ontbreken in de getuigenbankjes evenmin als de Nederlandse overheid die zelf met belastingvoordeeltjes bedrijven lokt. Het wordt tijd dat Nederland zijn morele kompas laat prevaleren boven de koopmansgeest en luistert naar de toenemende internationale roep om herziening van belastingregels die dusdanig zijn vervuild dat zij gelegitimeerd leiden tot belastingontduiking.

Zij hebben bommen, wij mindfulness? (Sebastiaan Valkenberg Volkskrant 19 juni 2017 p. 18):
Zwaardmacht
'Het succes van het terrorisme is niet het terrorisme, het succes van het terrorisme is de angst voor het terrorisme', zegt psychiater Damiaan Denys.
Laten we aannemen dat het zo werkt. Dan nog wil de alles-is-perceptiebenadering niet geruststellen. Op deze manier kun je alle pijn wegrelativeren. Weet dat verdriet slechts in je hoofd zit en draai het weg zoals je dat doet met het volume op een radio. Prompt verliest het leed zijn venijn. Het is een nogal cerebrale exercitie.
Hoe moet terreurbestrijding dan wel?
De zwaardmacht moet doen waarvoor ze is aangesteld, meer dan nu het geval is. Allicht dat veiligheidsdiensten geen aanslagen kunnen voorkomen als de daders onder de radar blijven. Alleen blijkt telkens weer dat ze wel degelijk 'in beeld' waren. Zo ook Salman Abedi, die in Manchester toesloeg. Hij was net terug uit Syrië, IS-leden hadden hem daar getraind.

De oplossing van het vraagstuk waarmee de bewustzijnsevolutie of de natuurwet van cyclisch, evolutionair scheppen zich bezig houdt is al millennia bekend. De wisselwerking tussen geest en materie is een medaille met twee kanten, waarop zowel de bewustzijnsevolutie (optie de hypothese Zelf-eon van Jean Charon) als de evolutietheorie van Darwin van toepassing zijn. De bewustzijnsevolutie, de ziel, de kern van de mens heeft op de absolute ‘Ruimte en Tijd’ (macrokosmos) betrekking, daarentegen de evolutietheorie op de relatieve ‘Ruimte en Tijd’ (microkosmos). De kwintessens van dit verhaal draait echter om survival of the fittest. Het dilemma van het leven ligt besloten in: Waar kiezen we nu voor? Het brengt de kwintessens, de moraal van het verhaal tot uitdrukking. Het is de bindende factor tussen individu en collectiviteit, tussen de microkosmos en de macrokosmos. Politici komen er eindelijk achter dat meerwaarde creëren moeilijker is dan elkaar op een prettige manier fêteren. Het is met name religie, het morele kompas, dat van oudsher de zingeving van het leven beoogt te beantwoorden. Het biedt een oplossing voor de ‘dikke-ik mentaliteit’. Al betekent dit niet dat religieuze dogma’s niet ter discussie kunnen worden gesteld.

Cultuur en migratie in Nederland. Kunsten in beweging 1900-1980(2003 Rosemarie Buikema, Maaike Meijer):
De jury was duidelijk: de dichter Breyten Breytenbach schreef gedichten die door een ‘bewonderenswaardig samengaan van vitaliteit en intellectualiteit, van zinnelijkheid en verstandelijkheid, uitsteken boven het meeste dat aan poëzie in Nederlandse tijdschriften wordt gepubliceerd’. Het was Kees Fens, voorzitter van de jury, dan ook een genoegen Breytenbach voor zijn bundel Lotus de Lucy B. en CW van der Hoogtprijs 1972 en de bijbehorende vijftienhonderd gulden te overhandigen. De jury heeft in haar oordeel meegewogen ‘dat het werk van Zuid-Afrikaanse auteurs in ons land zelden of nooit aandacht krijgt, in het geheel niet bij bekroningen door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, die nochtans een omvangrijke Zuidafrikaanse afdeling heeft’. De toekenning was opmerkelijk: Nederlandse letterkundigen bekroonden poëzie die niet in hun eigen taal geschreven was.

Breytenbach's (Janny Groen Volkskrant 15 september 1995) wereld, zo stelt de jury in haar rapport, 'wordt gedomineerd door paradoxen en tegenstrijdigheden. De kunstenaar is tegelijkertijd de schepper en de ontrafelaar van illusies. Hij is het middelpunt van een spiegelspel, waarin hij virtuoos jongleert met beelden en associaties. (. . .) Hij gebruikt, parodieert en transformeert in tekst en beeld citaten van anderen; hij arrangeert weefsels van traditionele en persoonlijke mythen en symbolen.'Tekst en beeld, schrijver en schilder. Wat is hem het liefst? Breytenbach aarzelt en laat (weer) de ironie in zijn ogen dansen. 'De schrijver en schilder zijn als het ware de echtgenote en de maîtresse. Ze zijn even belangrijk, maar met elkaar kunnen ze slecht overweg. Als ik het echt voor het zeggen had, zou ik schilderen en slechts af en toe schrijven. Maar het is niet makkelijk om als professioneel schilder de kost te verdienen.'Want wat belangrijk is in deze wereld wordt vooral verbaal en vrijwel nooit visueel tot uitdrukking gebracht. De schilder behoort niet langer tot diegenen die vorm geven aan de publieke perceptie, de schrijver eens te meer. En dat is zo ondanks de populariteit van de televisie, of misschien wel dank zij de tv. Het is net als met een mooie vrouw die een enorm groot huis bewoont, en plotseling vindt een invasie plaats van een groep luidruchtige, ongeletterde, wrede en lichtzinnige vrouwen. Die mooie vrouw wordt dan volstrekt onzichtbaar.'Breytenbach meent dat ook de schilder in hem onzichtbaar is. Althans, de diepere betekenis van zijn beelden blijft vaak verborgen. 'Voor mij is een schilderij de langzame vertaling of metamorfose van het bewustzijn.

Extreem individualisme (Martijn van Calmthout interviewt Jan Derksen Volkskrant 9 mei 2017 p. 25):
Vooral de Amerikaanse president Trump wordt door velen gezien als een narcist uit het boekje. Dat is niet bedoeld als compliment.
Behandeling van narcistische]]''' stoornissen is mogelijk, maar erg lastig. 'Het begint altijd met meegaan in de waan.' 'Ik doe nooit uitspraken over mensen die ik niet zelf gezien heb. Ik heb wel gekeken naar topondernemers voor de kredietcrisis, die narcistisch gedrag vertoonden. Daar zie je het totaal mislopen als mensen de kans krijgen critici weg te werken. Een kring die alleen maar bevestigt en kritiek mijdt, is het recept voor een ramp.'
Is narcisme wel te genezen?
'Zeker, maar het is een precair proces. In een behandeling ga je om te beginnen mee in de waan. Bevestigen, spiegelen, gaandeweg zelfinzicht geven gericht op verbetering, zoeken naar diepere gevoelens van onvrede en onzekerheid. Niet om te oordelen. Goh, vertel er eens meer over, dat werk.'

In de in 2007 gehouden Nexus Conferentie verlangt discussieleider Rob Riemen terug naar Plato’s academia, naar het ideaal dat je door onderwijs leert hoe goed te leven. Dus uiteindelijk het goede leven van Plato deelachtig te worden. Ronald Plasterk vindt dit echter onzin, daar is de universiteit niet voor. Hoeveel boter heeft Ronald Plasterk op zijn hoofd?

Jan Salie mentaliteit, Column van Ronald Plasterk zondag 8 oktober 2006
Al dat rondpompen en netwerken en gedwongen uitwisselen helpt niets. Het is die spruitjesgeest, Jan Salie mentaliteit, Zeeuws meisje-houding van boter bij de vis, die maakt dat we er in Nederland en in Europa niet uithalen wat erin zit.
Het onderzoek dat deze week de Nobelprijzen won was fundamenteel onderzoek over wormen, en op het moment dat het werd gedaan leidde het totaal niet tot uitwisseling met bedrijven. Dit Nobelprijwinnend onderzoek, daar had ons Nederlands innovatieplatform nooit geld in gestoken. Dat is een grote reden tot zorg.

Ook bij de presentatie van het boek Omhoog kijken in platland van Cees Dekker e.a liet Plasterk blijken het grondig oneens te zijn dat het christelijk geloof uitstekend kan samengaan met de evolutietheorie door uit te gaan van een ‘intelligente ontwerper’. Wetenschap heeft geen argumenten voor of tegen het geloof; ze hebben niets met elkaar te maken, zei Plasterk tegen de verzamelde pers.
Daar zouden de oude wijsgeren als Pythagoras en Plato het zeker mee oneens zijn. De vraag is dan natuurlijk waarom weet Plasterk dit zo zeker? Wetenschap gaat juist over het zoeken naar antwoorden (Evolutie en Involutie, Theïst en Atheïst). De Geheime Leer beschrijft Werk-hypothesen, geen dogma’s.

Hoofdstuk 5 De netwerken van het mondiale kapitalisme in het boek van De eenheid van leven de ontdekking van de verborgen overeenkomsten tussen het biologische, het psychologische en het sociale leven van de natuurkundige Fritjof Capra maken het mogelijk de huidige tijdgeest beter te begrijpen. De sociale -, diplomatieke - en lobbynetwerken zorgen er in de neoliberale, geseculariseerde maatschappij voor platland, namelijk dat burgers eenzijdig tot consumenten worden gedegradeerd. De huidige tijdgeest heeft op de relatieve ruimtetijd betrekking.

Comfortkans (Marjan Slob Volkskrant 10 april 2017 p. 19):
Eens in de zoveel tijd vraag ik me af waar politiek nu eigenlijk om draait. Hier het antwoord van Peter Sloterdijk: politiek is de strijd om de vraag welke groep zich met collectieve middelen comfort weet te verschaffen. In zijn dikke bubbelboek Sferen presenteert Sloterdijk politiek althans als een geformaliseerde strijd om 'de herverdeling van comfortkansen'. Wie kan gemeenschapsgeld, beleid en wetten inzetten om zich te beschutten tegen ongewenste invloeden van buitenaf? Wie weet zijn leefwereld tot een gerieflijk bedje te maken? En voor wie is de leefwereld een gure plek?
Zo abstract gesteld trekt aan mijn geestesoog gelijk een parade van daklozen, vluchtelingen, verwarde hoogbejaarden en moderne dagloonwerkers voorbij: groepen dus die vol in de wind staan en de macht niet weten te vergaren om hun leven wat comfortabeler te maken. Ik zie met andere woorden een klont ellende, word moe en verdrietig en weet het eigenlijk niet meer.
Zo zag ik afgelopen week een internetpetitie langskomen van actiegroep Utrecht Fossielvrij, die zich via een open brief tot de gemeente richt.
Machtsverhoudingen blijken niet alleen uit verkiezingsuitslagen, maar ook uit de ordening van je leefomgeving. De inrichting van een stad materialiseert belangen en stolt comfortkansen. Ik voel het hier aan den lijve. Voor wie is deze stad eigenlijk ontworpen? Wie moet ruimtelijk inschikken voor wie? Ik meng me heel modern in deze politieke strijd - heel comfortabel ook. Ik teken de petitie.

Monddood terug van nooit weggeweest (Geerten Waling Volkskrant 10 april 2017 p. 18):
Onlangs verschenen op het internet hartenkreten van twee immigranten die heel goed weten hoe het is om niet vrij te zijn. Een Tsjetsjeense moeder in Nederland en een Iraakse student in België verklaarden allebei dat zij afvalligen zijn, dat zij het geloof hebben afgeworpen, maar dat zij daarvoor nooit publiekelijk uit kunnen komen. Anno 2017, midden in onze samenleving, wacht hen de doodstraf.
In onze democratische rechtsstaat heeft de staat in theorie het geweldsmonopolie, maar in de praktijk staat de staat machteloos tegenover de geweldsdreiging die ons censureert. Zelfcensuur is misschien nog wel erger, in ieder geval vernederender, dan opgelegde censuur, maar extra pijnlijk is het als ze samengaan.
In ons eigen land verzuchtte officier van justitie Theo Hofstee deze week dat het toch wel lastig is om columnisten te vervolgen: 'Soms worden termen gebruikt, waarbij we echt moeten uitzoeken of het strafbaar is. [...] Maar daar zit soms lang onderzoek in. Je mag namelijk best veel zeggen in Nederland.'

De Geheime Leer (The Secret Doctrine) is een alomvattende presentatie van de essentiële leringen van de esoterische filosofie, zowel over ‘kosmogenesis’ (de theorie over het ontstaan van het heelal) als over anthropogenesis (de oorsprong en de ontwikkelingsstadia van de mensheid), de oorsprong en de werking van universele wetten in de natuur en in de mens. Tegenwoordig worstelt ieder mens op aarde tevergeefs met het vinden van vrede en geluk.

Voetnoot Wezens (Arnon Grunberg Volkskrant 21 maart 2017):
Wat hebben buitenaardse wezens met ons voor? Ruwweg gaat het artikel van Jean-Paul Keulen dat zaterdag in de Volkskrant stond over die vraag. Dat weten we niet en daarom moeten we voorzichtig zijn, aldus John Gertz. Gertz is een 'kopstuk' van de Search for Extra-terrestial Intelligence (SETI), verder is hij oprichter en voorzitter van filmproductiebedrijf Zorro Productions. Hij heeft volgens zijn eigen website onder andere psychofysiologie gestudeerd. Of hij werkelijk veel weet over buitenaardse wezens is onduidelijk, maar speculeren over het bestaan ervan is altijd zinvol.

Hoerenjong of Waarom Trump juist een zegen is voor de Amerikaanse journalistiek (Julien Althuisius Volkskrant 21 maart 2017 Bijlage p. 4-5):
Donald Trump scheldt de pers uit voor alles wat lelijk is. Toch is dat lang niet zo erg als het lijkt. Hij zou de media wel eens een dienst kunnen bewijzen.
In de Obama-jaren konden de journalistiek en het Witte Huis goed, volgens sommigen iets te goed, met elkaar overweg. 'In die acht jaar slijmden veel journalisten bij Obama en weigerden ze vaak in schandalen te duiken', schreef de conservatieve auteur Frank Miniter vorige maand op de website van zakenblad Forbes. 'Wat je ook denkt over Trumps persoonlijkheid en zijn politiek, hij heeft een eind gemaakt aan die liefdesverhouding. (...) Trumps kritiek op de media, gefundeerd of niet, heeft de media eraan herinnerd dat het hun werk is de feiten te achterhalen en daar verslag van te doen.'
En dat doen ze. Michael Flynn was tot halverwege februari de Veiligheidsadviseur van Donald Trump. Eind december, op de dag dat toenmalig president Obama sancties tegen Rusland aankondigde - en Flynn dus nog niet in functie was - liet Flynn in een gesprek met de Russische ambassadeur doorschemeren dat Trump bereid was die sancties terug te draaien.
Daarmee overtrad Flynn de wet. En, misschien nog wel erger: hij loog erover tegen Tumps vice-president Mike Pence, die daardoor alsof het gedrukt stond kon beweren dat er niets aan de hand was.
Trump was van dat alles op de hoogte, maar deed er niets aan. Tenminste, totdat The Washington Post het ontdekte en opschreef. Trump nam het op voor Flynn, noemde hem 'een prachtig mens' en beschuldigde de 'nepmedia' ervan hem 'zeer, zeer oneerlijk' te hebben behandeld.
Waarna Trump om Flynns ontslag vroeg. Een groter compliment had hij de liegende en oneerlijke nepmedia niet kunnen geven.

Stelling: Zonder de Kwintessens in het debat te betrekken is het oplossen van wereldvraagstukken niet mogelijk. De Kwintessens, wordt met behulp van de verborgen 5e Dimensie ('verborgen pad') van Roberto Assagioli en Enantiodromie van Carl Jung tot uitdrukking gebracht. Zaaien en Oogsten, de verborgen 5e Dimensie en Enantiodromie zorgen voor het herstellen van het balansmechanisme op aarde.

Deze democratie kan zoveel beter (Michiel Hulshof, Frake Schermer en Menno van der Veen Volkskrant 18 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 8-15):
Hoe zou u de democratie verbeteren? In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen stelde de Volkskrant die vraag aan een groot aantal wetenschappers uit verschillende vakgebieden. Dit zijn hun ideeën om de democratie een duwtje in de juiste richting te geven.
Deze beschouwing toont de complexiteit tussen probleem en oplossing. Voor het oplossen van wereldvraagstukken maakt het niet uit of je theïst of atheïst bent we zitten in hetzelfde schuitje (we leven op dezelfde globe). Als we de zaken werkelijk willen veranderen dienen we in de 21e eeuw aan het geestelijke kapitaal, de geestelijke gezondheid (Verbeeldingskracht, Creativiteit) meer aandacht te besteden. Om het lichaam-geestprobleem op te lossen is een ommekeer, een keerpunt in het denken nodig.

Uit behoefte aan veiligheid schuilen we in bubbels (Esther van Fenema Volkskrant 10 april 2017 p. 18):
Met de nieuwe sociale bubbels lijken we zekerheid te verkiezen boven niet-weten, twijfel en debat.
De westerse samenleving is lange tijd het product geweest van de Verlichting en de wetenschappelijke revolutie. In zijn boek Sapiens schrijft Yuval Harai dat wat de wetenschappelijke revolutie in gang zette vooral de ontdekking was dat mensen de antwoorden op de allerbelangrijkste vragen niet kenden, in tegenstelling tot de premoderne kennistradities, waarin God alles al weet of anders Mohammed, Jezus, Boeddha of Confucius. In die zin is de wetenschappelijke revolutie vooral de revolutie van onwetendheid: geen enkel concept, idee of theorie is zo heilig dat er niet over getwist kan worden.
Met het ontstaan van de nieuwe sociale bubbels gaan we dus deels een stap terug in onze ontwikkeling omdat we zekerheid lijken te verkiezen boven niet-weten, twijfel en debat, zo kenmerkend voor het westerse Verlichtingsdenken.
Als mensen onder druk staan doordat er veel verandert, grijpen ze terug op oude bekende en als veilig veronderstelde patronen. Als maatschappij vertonen we dezelfde tendens. Op zich niet erg, maar we moeten wel beseffen dat de realiteit zich niets van onze bubbel aantrekt.

Bert Wagendorp schetst de ondergang van een traditionele dagbladjournalist. (Thomas van den Berg Volkskrant 18 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 23):
De timing van de nieuwe roman van Wagendorp kon niet beter. In de huidige Trump-era van alternative facts begint de grens tussen feiten en meningen te vervagen. En dat is precies waarmee zijn hoofdpersonage, Masser Brock, in het gelijknamige boek worstelt. Deze roman speelt zich af in het schemergebied tussen feiten, meningen, waarheden en leugens.
Wagendorp schetst de ondergang van een traditionele dagbladjournalist. Masser Brock is de belangrijkste columnist van een grote landelijke krant met de omineuze naam De Nieuwe Tijd. Brock voelt hoe hij juist door die nieuwe tijd wordt ingehaald. 'Het leek erop dat nieuws louter aanleiding voor columns was geworden, dat de mening over het feit belangrijker was geworden dan het feit zelf. Soms waren meningen opeens nieuws, en dan was de cirkel rond.'

Wat een columnist vermag in een tijden van meningen (Aimée Kiene Volkskrant 11 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 8-13):
Dubbelinterview Bert Wagendorp en Bas Heijne: columnisten in roerige tijden
Volkskrant-columnist Bert Wagendorp schreef een roman over een columnist die worstelt met zijn rol in de veranderende journalistiek. Een tweegesprek met NRC-collega Bas Heijne. 'Ik denk echt dat jij gaat stoppen.'
Hoe bereik je mensen buiten je eigen filterbubble? Kan dat en moet dat?
Wagendorp: 'Volkskrantlezers zijn het over het algemeen met me eens. Degenen die ik kritisch benader lezen die krant niet. Maar via sociale media bereik je ook een andere groep, die het vaak niet met me eens is, en dat laat weten ook.'
Heijne: 'Je hebt columnisten, ik noem geen namen, die hebben een soort parmantige recalcitrantie: omdat iedereen Obama goed vindt, ga ik Obama kraken. Kritisch zijn is goed, je hoeft niet mee te gaan in het dwepende koor, maar als het ijkpunt van je column is: je eigen publiek tegenspreken, dan ben je eigenlijk heel oppervlakkig bezig. Dan ben je net zo oppervlakkig als wanneer je je lezers elke keer gaat pleasen. Zo van: als ik Geert Wilders maar een fascist noem, dan zijn ze weer blij met me. Maar als je daarom het omgekeerde doet, ben je niet veel diepzinniger.'
Maar daar is de lezer wel naar op zoek.
Heijne: 'Ik schrijf al jaren over waarom er zo gemakkelijk aan te schoppen is tegen het politieke establishment. Dit kabinet heeft zo weinig bevlogenheid getoond op de immateriële zaken. De gedachte was steeds: wacht maar tot de economie aantrekt, wacht maar tot de hervormingen zichtbaar worden, dan trekt het wel weer recht in de samenleving. Maar dat is niet waar. In de woorden van de grote historicus Huizinga: men is bezeten geraakt van ideeën die maar weinig met economie te maken hebben. De politiek heeft geen moreel verhaal. Mijn woede daarover is in sommige columns wel doorgedrongen, denk ik. Niks voor Heijne, hoorde ik dan, om zo uit zijn slof te schieten. Maar ik dacht: kijk nou eens goed wat er gebeurt!'
Wagendorp: 'Maar weet jij dan zeker dat wat jíj ziet waar is? Toen ik gisteren jouw essay Staat van Nederland zat te lezen, dacht ik: misschien moet Bas wat minder op sociale media gaan zitten.'
Heijne: 'Jij bedoelt: als je in het land komt, gaan mensen eigenlijk heel aardig met elkaar om?'
Wagendorp: 'Verreweg de meeste Nederlanders zijn redelijk, aardig en tolerant. Ze zijn ook heel solidair: ze dragen een flink deel van hun salaris af aan belastingen en sociale lasten.'
Lezen jullie andere columnisten om je mening te vormen?
Is humor een belangrijk stijlmiddel voor jullie?
Wagendorp: 'Ik denk dat Rutte ook helemaal niet wakker heeft gelegen van de satirische aanvallen op zijn open brief. Dat is allemaal ingecalculeerd.'
Heijne: 'De Volkskrant- of NRC-lezer interesseert hem niet, hij heeft het tegen de mensen die niet weten dat die kranten bestaan.'
Wagendorp: 'En toch vind ik dat ik erop moet reageren. Dat is een valkuil voor een columnist. Soms kun je niet om een onderwerp heen.'
Heijne: 'Dat is echt een lastig punt. Voor mij is het makkelijker een onderwerp te bewaren. Het Polenmeldpunt van Wilders bijvoorbeeld.
Wilders hoopt dat mensen als ik daar tegen tekeer gaan. Want zijn aanhangers vinden dat eigenlijk ook een beetje te gortig, maar als mensen als ik zich er druk over gaan maken, dan denken ze: die vreselijke Heijne, ik kies toch voor Geert.'
Heijne: 'Ik denk eerlijk gezegd dat ik er vrij makkelijk afscheid van zou kunnen nemen. Want er zijn zoveel andere dingen die ik nog zou willen schrijven.
Geweten van Nederland, noemen ze me weleens, dan krimp ik toch een beetje ineen. Stel je voor dat er iets was als de columnist des Vaderlands, ik zou nog liever doodgaan.'
Wagendorp: 'Als ze me daarvoor bellen, ben ik gisteren gestopt.'

Oproep (Bert Wagendorp Volkskrant 11 februari 2017 p. 2):
Asschers petitie dempt het geschreeuw niet
Boven een paginagrote advertentie in de Volkskrant stond gisteren: 'Een oproep aan ons allemaal'. De formulering was een beetje merkwaardig, vooral door dat 'ons'. Het was dus eigenlijk een oproep aan onszelf; je kunt je afvragen of het doen van een oproep aan jezelf wel zo zinvol is. Maar afgezien daarvan was de boodschap duidelijk: we moeten 'onze stemmen laten horen', voor het te laat is.
De naam van de partij stond er niet bij, maar de advertentie was betaald door de PvdA en Lodewijk Asscher was een van de ondertekenaars. Het was na de betaalde krantenoproepen van Pechtold en Rutte de eerste partijboodschap in dichtvorm.
Op de PvdA stemmen mocht vast ook, al beweerde Asscher in een reactie dat dat niet de achterliggende gedachte was.
Ik vroeg me af of ik, door de oproep te ondertekenen, mezelf losmaakte 'uit de traditie van Brexit en Trump', 'pal zou staan voor de beschaving', niet 'pas op zou staan als het te laat is' en 'zelf het verschil zou maken'. Ik zag het verband niet en ik vermoed dat je met dit soort petities het geschreeuw niet dempt.

PvdA speurt naar kiezer en verlosser (Mark Hoogstad AD 23-10-16):
De PvdA hangt als een aangeslagen bokser in de touwen. Ook in Rotterdam, de stad waar de partij eens oppermachtig was. Hoe het electorale tij te keren in het voormalige 'Moskou aan de Maas'? ,De PvdA is overgeleverd aan de haaien, óók in Rotterdam.'
Tegenprogramma
Die geluiden kent Fleischeuer ook. Hij is net begonnen 'dus enige terughoudendheid is op z'n plaats'. ,Maar wat ik wel merk, is dat de fractie lang heeft moeten wennen aan het feit dat acht zetels heel wat minder is dan veertien. Er wordt redelijk samengewerkt, maar men had krachtiger als eenheid kunnen optreden met een eigen tegenprogramma.'
Net als Kathmann onderstreept ook Fleischeuer de noodzaak van 'een grotere zichtbaarheid op straat'. ,De politiek voltrekt zich in de raad, maar om grip te krijgen op de veranderende maatschappij moet je de wijken in. Daar vindt het echte debat plaats over wat deze stad nodig heeft.' El Ouali vreest echter dat de PvdA een achterhoedegevecht voert. ,Alle linkse partijen hebben het lastig, maar de crisis bij de PvdA zit dieper. Kiezers voelen zich belazerd.'

Willem Drees, 24 mei 1971: 'Na lange innerlijke tweestrijd ben ik tenslotte tot de overtuiging gekomen, dat ik, gegeven mijn kijk op de ontwikkeling van de Partij van de Arbeid, niet juist zou handelen door lid te blijven. Ik moet u dan ook helaas verzoeken mij als zodanig af te voeren. Mijn vrouw, C. Drees-Hent, sluit zich hierbij aan.’\\ Het is in feite een anticlimax. Na alle speculaties en discussies is het hoofdstuk eindelijk definitief afgesloten. Het partijbestuur schrijft een keurig briefje terug: ‘Nu u definitief heeft besloten de partij te verlaten, willen wij ook langs deze weg nog eens herhalen dat wij u dankbaar zijn voor het vele dat u vóór en na de oorlog aan de politieke ontwikkeling heeft bijgedragen en dat wij uw betekenis voor de Partij van de Arbeid blijvend zullen respecteren.’

Katholieke waarden maken rentree in verward Europa (Paul Bril Volkskrant 11 februari 2017 p. 24):
Sommigen in de PvdA willen er liever niet aan worden herinnerd, maar het blijft een saillant feit dat Willem Drees, de naoorlogse patriarch van de Nederlandse sociaal-democratie, bepaald niet warm liep voor de Europese integratie.
Integendeel, hij was vervuld van argwaan.
Als premier van het verzuilde Nederland vreesde hij een roomse hegemonie, een 'Vaticaans geleid Europa'.
De christen-democratie zou die leemte kunnen vullen, op voorwaarde dat ze een geloofwaardige middenweg weet te vinden tussen enerzijds de bijna groenlinkse variant van Angela Merkel en andererzijds de reactionaire agenda op het terrein van huwelijk en gezin die zelfs het katholieke Polen op stang jaagt.
Voor katholieke politici is er in elk geval een gezaghebbende leidsman in de persoon van paus Franciscus, wiens ontwapenende optreden het aanzien van de kerk duidelijk heeft verbeterd. Al blijft de vraag of hij werkelijk bij machte is om de gewenste moderniseringsslag te maken.
Aan tegenkrachten is geen gebrek. Hun gelederen hebben sinds kort versterking van niemand minder dan Donald Trumps (katholieke) strateeg Steve Bannon. Voor deze kruisvaarder in het Witte Huis is ook het Vaticaan onderdeel van het verderfelijke establishment.
Reken erop dat er nog lang en hevig zal worden gestreden om de ziel van het Westen.

Marx zonder happy end (Bernard Hulsman NRC 28 september 2012) :
Maandag begint de Maand van de Geschiedenis. De bankencrisis en het jaar 2008 horen thuis in het rijtje historische aardverschuivingen.
Niet 2001, toen Arabische terroristen de Twin Towers in New York vernietigden, maar 2008 is het belangrijkste jaar van het eerste 21ste-eeuwse decennium, vindt de Britse historicus David Priestland. Het jaar 2008 hoort thuis in het rijtje 1917, 1929, 1945, 1968 en 1989, jaren waarin de wereld politieke, sociale en economische aardverschuivingen kende, zo begint hij Merchant, Soldier, Sage. A New History of Power. Vier jaar geleden begon de bankencrisis die uitdijde tot een financiële crisis en uitmondde in de huidige schuldencrisis waarmee voorlopig vooral Europa worstelt.
Veel illusies dat dit ook allemaal gaat gebeuren, maakt Priestland zich niet. Het neoliberale geloof is in de afgelopen dertig jaar zo diep geworteld dat de meeste politici vier jaar na het begin van de crisis nog altijd geen alternatief voor de markt zien. Ze hebben niets van de geschiedenis geleerd, stelt hij somber vast: hun antwoord op de crisis is meestal ‘nog meer markt’ en ze vinden nog steeds dat voor alles de macht van de overheid moet worden bestreden. Het ziet er voorlopig dan ook niet naar uit dat de kaste van handelaren haar macht moet delen. Grappig genoeg is het zo bezien nog maar de vraag of 2008 leidt tot een sociaal-economische aardverschuiving en inderdaad thuishoort in het rijtje 1917, 1929, 1945, 1968 en 1989.

Jeroen van der Starre Van neoliberale crisis naar crisis van het neoliberalisme? Neoliberalisme als ideologie. (5 december 2012 p. 49-50):
Conclusie
Laten we nu terugkeren naar onze centrale vraagstelling: hoe kan het zijn dat het uitbreken van de huidige economische crisis enerzijds het bewijs vormde van het inhoudelijke faillissement van het neoliberalisme, maar anderzijds aanleiding was voor het vergroten of ten minste behouden van het maatschappelijk draagvlak voor neoliberaal beleid? Precies omdat de crisis het meest fundamentele niveau van ideologie, alledaagse ervaring van fragmentatie, onmacht en afhankelijkheid van mediërende sferen als de markt eerder heeft versterkt dan verzwakt.
Meer mensen zijn afhankelijk van een uitkering voor hun inkomen en zijn daardoor overgeleverd aan een disciplinerende instantie als het UWV, meer mensen vrezen voor hun baan en zijn daardoor afhankelijker van hun chef, meer studenten vrezen voor een carrière als bijstandstrekker. Bovendien zien we dat de mate waarin we nog kunnen dromen of hopen op een betere toekomst op basis van de heersende structuren sterk is verkleind. Er is weinig hoop dat de economie snel aantrekt en we kijken aan tegen een
‘decade of austerity’, zoals dit in het Engelse taalgebied is gaan heten.
Hoe dan ook roept de afwijzing van het neoliberale project belangrijke en grote vragen op die adequaat beantwoord zullen moeten worden om de stap te maken van een neoliberale crisis naar een crisis van het neoliberalisme als zodanig. Wat Gramsci ons hierin in ieder geval kan meegeven is dat een werkelijk alternatief van onderaf opgebouwd moet worden, gebaseerd moet zijn op het veranderen van de maatschappij vanaf de basis door nieuwe vormen van participatie en samenwerking te organiseren die niet gebaseerd zijn op fragmentatie en abstract individualisme.

Van anti naar apathisch (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterammer 13 maart 2012):
Globalisering was hét buzzword van de late jaren negentig: het riep demonstraties, straatgeweld en breed debat op. Daarna is er gelatenheid ontstaan en daarmee desinteresse. Terwijl globalisering juist in de laatste jaren werkelijk diepte en impact heeft gekregen.
‘Globalisering’ werd een buzzword, een sleutel tot de centrale debatten van toen over economie, politiek en maatschappij. Zwart-wit-debatten vaak, met globalisering ofwel als gezegend werktuig der vooruitgang ofwel als brenger van doem. ‘Antiglobalisme’ werd een containerbegrip voor de meest uiteenlopende progressieve zaken: een paraplu waar kritiek op milieuvervuiling, op neoliberalisme en de ‘Washington consensus’ en op belangenverstrengeling in de politiek allemaal onder pasten. En stichtingen, ngo’s en bonden van allerlei pluimage verbonden hun naam eraan.

Ik heb in Groot-Brittannië niets meer te zoeken of Dit zijn de redenen van mijn Brexodus (Juha van 't Zelfde Volkskrant 4 februari 2017 katern Vonk p. 12-13):
Brain exit: vooral jongeren vertrekken
Artistiek directeur Juha van 't Zelfde heeft in Engeland zijn droombaan, maar door de Brexit heeft hij besloten het land te verlaten. Met pijn in zijn hart, dat wel.
Kunst als oplossing
Zelf heb ik een halfjaar geprobeerd een oplossing te zoeken, uit strijdlust tegen de cynische politiek en uit solidariteit met collega's, vrienden en iedereen die de destructieve gevolgen voelt. Het programma van Lighthouse stond de afgelopen jaren in het teken van de emanciperende werking van radicale verbeelding, en de verhalen, beelden en daden die hierop volgen. Een vrolijke en kritische bende van kunstenaars, wetenschappers en activisten, die complexe vraagstukken over onze wereld niet uit de weg gaan. Zoals de klimaatcrisis, het roofkapitalisme en oprukkend fascisme.
Mensen die in onze programma's zijn voorbijgekomen, zijn opinieleiders als filosoof Nina Power, journalist Paul Mason en activist Ash Sarkar. Politiek uitgesproken muzikanten als Holly Herndon, Gazelle Twin en Chino Amobi. Beeldend kunstenaars als Roger Hiorns, Kate Cooper en Metahaven. En filmmakers en gamedesigners als Glenn Freemantle (Gravity), The Chinese Room (Everybody's Gone To The Rapture) en Playdead (INSIDE). De een is meer bekend dan de ander, maar stuk voor stuk zijn ze voorlopers die werk maken dat de grenzen van ons denken, maken en verbeelden verkent en verlegt. In tijden van zo veel onrecht en onzekerheid zijn kunstenaars, wetenschappers en activisten belangrijk, en bepalend voor een betere toekomst. Verandering volgt uit het soort radicale verbeelding dat zij dagelijks aanspreken. Kunst is nodig opdat de mens de wereld kan herkennen en veranderen', schreef Ernst Fischer in The Necessity of Art in 1959. 'Maar kunst is ook nodig om haar inherente magie.'
In Hope in the Dark schrijft Rebecca Solnit mooi over de kracht van verbeelding. Politieke verandering komt voort uit 'the spread of ideas and the shaping of imaginations'. En: 'The most foundational change of all, the one from which all else issues, is hardest to track.' Echte verandering begint met verbeelding. En is langzaam. Maar stap voor stap kunnen we wel de politiek van de grote klap verslaan.

VPRO boeken 4 december 2016 De internationaal zeer geliefde Britse auteur A.S. Byatt (1936) is te gast.
Ze brak door met Obsessie (Possession), waarmee ze in 1990 de Booker Prize won. In 1999 werd zij verkozen tot Dame of the British Empire. Op 8 december ontvangt zij de Erasmusprijs 2016 voor haar bijdrage aan het genre Life Writing, een actueel onderwerp binnen de literatuur dat historische romans, biografieën en autobiografieën omvat.

De plakband methode 'Ik ben een serieuze auteur in een wereld van gemakkelijke ironie' (Hans Bouwman interviewt A.S. Byatt Volkskrant 3 december 2016 bijlage Sir Edmund p. 26-28):
Waarom zou je navelstaren als er buiten zoveel interessanters te onderzoeken is? De schrijfopvatting van A.S. Byatt, donderdag de ontvangster van de Erasmusprijs, schaamteloos intellectueel en harstochtelijk Europeaan. 'Veel autobiografieën zijn zowel exhibitionistisch als kleingeestig', meent Byatt. 'Ik ben opgeleid tot literatuurwetenschapper en kom uit een milieu van academici. Zowel mijn ouders als mijn docenten hebben me opgevoed met de gedachte dat je naar buiten moet kijken. Ik vind al dat navelstaren en zelfonderzoek in veel hedendaagse autobiografieën nogal beschamend. Dat is iets wat je op je 15de doet, wanneer de wereld niet groter is dan je eigen zieleroerselen.'

Rechtgeaard of 'Er is een oorlog tussen regeringen en hun burgers gaande' (Nadia Ezzerroili interviewt Zadie Smith Volkskrant 28 november 2016 katern p. 4-5):
In haar nieuwste roman is ze vlijmscherp. De Volkskrant sprak met haar over Trump, toe-eigening en identiteit: Zadie Smith op haar best.
Terugkomend op Donald Trump: Is er voor schrijvers een rol weggelegd om het oprukkende populisme in het Westen te bestrijden?
'Ik geloof dat hierin vooral een belangrijke taak voor journalisten ligt. Nu is het de tijd om hard aan het werk te gaan. Ik denk wel dat veel fictieschrijvers vaker journalistieke essays zullen schrijven, artikelen die beroeren, maar ook direct zijn.'En laat er geen twijfel over bestaan: het wordt oorlog. De vijandigheid is al aanwezig. Ik draag geregeld een hoofddoek. Gewoonlijk draag ik hem strak om mijn hoofd, maar soms drapeer ik hem losjes over mijn haar, me niet realiserend dat het eruit ziet als een islamitische hoofddoek. Op straat voel je dan de spanning. Opmerkelijk dat er zo'n kracht uitgaat van een simpele sjaal.'
Kunt u die spanning beschrijven?
'Het is een ongrijpbaar krachtveld van blikken die je verschijning opmeten. Die spanning voelt niet altijd bedreigend. In mijn buurt dragen veel schoolmeisjes een hoofddoek, maar het blijven typische luidruchtige meisjes uit Noord-Londen. Ik vind het komisch om te zien hoe sommige witte Britten op hen reageren. Ik weet natuurlijk niet wat er in hen omgaat, maar ik krijg de indruk dat ze geschokt zijn omdat ze de combinatie van een hoofddoek en een grote mond niet kunnen plaatsen. Uit de media kennen ze moslima's vooral als vrome meisjes, maar in het echte leven zien ze opeens brutale jonge meisjes met een zekere bravoure, die zich net zo irritant en uitdagend gedragen als andere meisjes uit Londen. Ik geniet daarvan.'

Het ultieme alfamannetje of Voor online-rechts is Trump het ultieme alfamannetje (Siyanda Mohutsiwa Volkskrant 12 november 2016 katern p. 4-5):
Mannen ontsnappen op The Red Pill aan de gefeminiseerde media Het verbaast Siyanda Mohutsiwa helemaal niet dat jonge, hoogopgeleide mannen op Trump stemden. Deze week klonk verbazing over het feit dat ook jonge mannen met een hogere opleiding op Trump hebben gestemd. Maar dat verbaasde mij helemaal niet. Iedereen die meelas op The Red Pill had dat kunnen weten. En ook dat ze het met opzet niet van de daken schreeuwden.
Toen ik me wat meer verdiepte in de Manosphere, werd me duidelijk dat het hoofddoel van dat forum is mannen te leren hoe ze de vrouwen kunnen versieren die ze begeren (de achten en negens op de Hot Babes-schaal). De belofte dat ze kunnen veranderen van bèta- in alfamannetjes lokt hele hordes mannen in de leeftijdsgroep middelbare school tot universiteit naar de site.
Er is vaak met recht gewezen op sites als breitbart.com en reddits als /r/the_donald als plekken waar jonge mannen hun 'anti-globalistische' ideeën uitwisselen. Ik was vooral geboeid door The Red Pill, want daar had ik gezien hoe de gespletenheid (schizoîdie) zich openbaart.
Mannen die zichzelf als 'normaal' omschrijven. En toch zitten ze hier op deze site, waar ze een compleet ander leven leiden. Op een plek waar men gelooft dat als je je 'ontwikkelt' tot een amorele man die 'zegt waar het op staat' je het toppunt van mannelijkheid hebt bereikt. Mannen die openlijk hun spijt betuigen dat ze ooit hebben geloofd in progressieve idealen en ervan overtuigd zijn dat de meeste verhalen over seksuele aanrandingen gelogen zijn. Mannen die hun vrouwenhaat zodanig rationeel hebben goedgepraat dat het maar een kleine stap voor hen is om die nieuwe rationalisering uit te breiden tot kwesties als immigratie en ras. Mannen voor wie Trump een natuurlijke held is geworden.

Obama of Bert Wagendorp over Obama: van halfgod naar sterfelijk wezen (Bert Wagendorp Volkskrant 8 november 2016 p. 2):
President Barack Obama gaf gisteren een speech in het stadion van Kissimmee in Florida. Ik luisterde naar wat hij zei en vooral naar de manier waarop hij dat deed - in 2008 kon geen politicus in zijn schaduw staan als het op spreken aankwam, en dat is zo gebleven.
De speeches waarmee Obama het presidentschap veroverde,waarmee hij euforie en hoop voedde, waren retorische hoogtepunten, maar ook valkuilen.
Je bent 55, je hebt de onmacht van grote macht ervaren; je hebt even de illusie gehad dat je de wereld met een knip van je pink langzamer kon laten draaien en met het gewicht van één enkel woord een klein beetje kon kantelen. Ze hebben een halfgod van je gemaakt en nu word je weer een sterfelijk wezen.

De overlevende die de rook nooit zou vergeten (Hans Bouman Volkskrant 4 juli 2016 p. 8-9):
'Een levend gedenkteken', zo omschreef president Obama de zaterdag in New York overleden schrijver Elie Wiesel. De schrijver en Nobelprijswinnaar voor de Vrede die de concentratiekampen Auschwitz en Buchenwald overleefde, was vele decennia een bevlogen en charismatisch getuige van de Holocaust. Hij sprak zich veelvuldig uit tegen haat, vooroordelen en intolerantie.
Bij zijn bekroning met de Nobelprijs voor de Vrede, ook in 1986, omschreef het Noorse Nobelcomité Wiesel als 'een van de belangrijkste spirituele leiders en gidsen in een tijd dat geweld, onderdrukking en racisme de wereld blijven kenmerken'.

Élie Wiesel' Dag Het is in feite het aangrijpende debat over de waarde van het leven. Aangereden door een New Yorkse taxi belandt de jonge ik-figuur zwaargewond in het ziekenhuis, waar hij zijn door de dood getekende verleden overziet. De autobiografische inslag moge duidelijk zijn. Zijn vriendin Kathleen vervult de rol van vitalistische tegenpool, tot ook haar een verwoestende crisis treft. Wat rest is de maskerade van liefde, omfloerst door wanhoop. De existentiele nood is dan wel wat sterk aangezet, geserreerd tot de kern van ontroofde levensdrift, de oorzakelijke trauma's zijn er dan ook naar. Of een catharsis mogelijk is?

Cultiveer ze, citeer ze (Marita Mathijsen Volkskrant 6 november 2020 p. 26):
Literatuur voor troonredes en persconferenties?
Welke politicus kent zijn klassieken zo dat hij schrijvers en dichters kan citeren, zoals in het buitenland gebeurt? Kom op, wend aan die strofen, om maatregelen te verzachten, om angst te temperen.
Er zijn Nederlandse dichters en prozaschrijvers die eigenlijk altijd wel een regel te bieden hebben die makkelijk uit de context te halen is en toch overeind blijft. Van Harry Mulisch, dit jaar tien jaar overleden, is net een aforismenbundel verschenen met sprankelende uitspraken die in allerlei situaties toepasselijk zijn. Bijvoorbeeld deze uit Voer voor psychologen: ‘Iedere mening sleept onmiddellijk haar tegendeel met zich mee’. Of deze: ‘Wie over de dood wil spreken, moet niets zeggen: dan spreekt hij de waarheid’ (Anekdoten rondom de dood). Gerrit Achterberg, J.C. Bloem, Martinus Nijhoff en Peter de Génestet zijn oudere dichters die onuitputtelijk zijn, maar ook bij levende schrijvers, zoals Judith Herzberg, Ellen Deckwitz of Ilja Leonard Pfeiffer zijn prachtige verwoordingen te vinden.

Jaap Goedegebuure Het verschrikkelijke wonder Over de Tweede Wereldoorlog en de Nederlandse literatuur na 1945
Verschillende van die getuigen hebben als schrijver een grote bekendheid gekregen: Abel Herzberg, Jacob Presser, Etty Hillesum, G.L. Durlacher, om ons tot Nederland te beperken, de Nederlandstalige Anne Frank, Elie Wiesel, Primo Levi wanneer we onze horizon tot de wereldliteratuur verruimen. Het zijn maar zeven voorbeelden uit een totaal dat vele duizenden getuigenissen omvat en nog altijd aangroeit. Juist die gestadig toenemende aanwas van publicaties met de Tweede Wereldoorlog als aanleiding zou ons te denken moeten geven over de mogelijkheid, of liever gezegd de onmogelijkheid dit hoofdstuk uit het recente verleden ‘ad acta’ te leggen, zoals Mulisch heeft gezegd.
Voor Heyboers leven en werk zijn de oorlogservaringen minstens zo ingrijpend geweest als voor Lucebert. En ook voor hem hadden de verschrikkingen een positieve kant. Ze markeren een profetisch aandoende uitverkiezing, en hebben het karakter van openbaring én overgangsrite, zoals die ook te vinden is in de grote oerverhalen over gestorven en weer opgestane goden die na een hellevaart tot apotheose geraken. Heyboer werd zich dat pas bewust toen hij aan het begin van de jaren vijftig in een psychiatrische inrichting verbleef. Ik citeer uit een reeks autobiografische getuigenissen en wijs daarbij op het woord ‘ontzettend’, dat hier kan worden gelezen als ‘verschrikkelijk’, maar ook als adjectief bij ‘ontzet’, synoniem van ‘bevrijding’. De oorlog is afschuwelijk lelijk. Het normale leven is lang niet mooi genoeg om de tegenpool te kunnen vormen waarin ik weer in balans kon komen. Ik zocht naar iets ontzettend moois.
Ik vond de werkelijke tegenpool van de waanzin van de oorlog en werd op slag krankzinnig. Dit bleef ik een jaar. Ik zat in een cel in een gesticht. Het ontzettend mooie van de onschuld verloste mij van het afschuwelijke van de schuld van de oorlog.
Ik kon niet meer lopen of staan alleen maar het collectieve van de geest beleven door de mensheid in schuldgevoel in duizende jaren opgebouwd. Mijn ziekte heette Christuscomplex maar het was niet meer als dat ik leefde wat de mens onbewust in banen houdt. Niemand kon mij genezen ieder was maar een mens bij mij vergeleken.

Prof.dr. J.L. Goedegebuure Het mythische substraat. Verhaalpatronen in de Nederlandse literatuur van de twintigste eeuw
Intertekstualiteit
Het is allereerst aan de lezer die patronen te identificeren en bloot te leggen, waarbij het uiteindelijke doel wat mij betreft gericht is op het creëren van een betekenis die doet beseffen hoezeer het individuele bestaan past in een ketting die ons verbindt met mensen, plaatsen en gebeurtenissen uit een ver verleden. Bij een dergelijke vorm van creatief lezen behelst de welbekende notie ‘intertekstualiteit’ wat mij betreft geen lees- of interpretatiemethode waarvan de verdere verfi jning een doel op zichzelf zou moeten zijn, maar een hulpmiddel. Wanneer de lezer er in slaagt in een literaire tekst ankerpunten te vinden voor een steekhoudende interpretatie, dan doet het er niet zoveel toe of daarvoor wel of geen steun te vinden is in werkexterne uitspraken waarin de auteur zich over zijn eventuele bedoelingen heeft uitgesproken. Het komt er bij de vraag of een interpretatie acceptabel is vooral op aan in hoeverre de tekst verbonden wordt met een context die een mogelijke betekenis doet oplichten. Verteltradities van vele eeuwen of zelfs millennia bieden een dergelijke context, ook al is een auteur zelf zich daar in eerste instantie niet of nauwelijks van bewust.

Ongemakkelijke bondgenoot of Relatieperikelen met Saoedi-Arabië, een ongemakkelijke bondgenoot (Rob Vreeken Volkskrant 11 juni 2016 katern Vonk p. 6-7):
Handel versus mensenrechten
Nederland werkt samen met het land dat lijfstraffen toepast en een intolerante vorm van islam exporteert. Relatieperikelen in zes hoofdstukken.
5 DE STICKER VAN WILDERS
Kortsluiting in de betrekkingen tussen Nederland en Saoedi-Arabië! Het knettert en het vonkt, nadat PVV-leider Geert Wilders eind 2013 een anti-islamsticker heeft verspreid waarop de Saoedische vlag staat afgebeeld met de tekst 'De islam is een leugen. Mohammed is een boef. De Koran is gif'. Wilders laat de sticker ook bezorgen bij de Saoedische ambassade in Den Haag, nota bene in een envelop van de Tweede Kamer.
De rapen zijn gaar. De Saoedi's dreigen met sancties tegen Nederlandse bedrijven en met het verlenen van visa wordt de duimschroef aangedraaid. De Nederlandse regering panikeert. De sticker kan 'vele banen kosten', zegt premier Mark Rutte. De Nederlandse export van jaarlijks 2,2 miljard euro staat op het spel. Bedrijven als Friesland Campina en baggeraar Boskalis hebben voor honderden miljoenen geïnvesteerd in het land.
Het is een mooie casus van handelsbelangen versus vrijheid van meningsuiting.
Nederland kiest voor het eerste, overigens zonder het laatste op te geven. Topdiplomaten reizen af naar Riyad om de boel te sussen. Bewindslieden tuimelen over elkaar heen om de sticker 'walgelijk' te noemen. Werkgeversorganisatie VNO-NCW plaatst een advertentie in Saoedische dagbladen om 'deze beledigende en provocatieve acties volledig te veroordelen'.
Nederland komt met de schrik vrij. Het verlenen van visa gaat nog geruime tijd stroperig en Nederlandse bedrijven klagen over onwil aan Saoedische kant, maar na enkele maanden lijkt de relatie genormaliseerd, zo laat minister Koenders de Tweede Kamer eind 2014 weten. Wilders vindt de ophef maar onzin. Volgens hem had Nederland 'dat verschrikkelijke land' allang moeten boycotten.

Filosoof Lodi Nauta ontleedt wereldbeelden (Martijn van Calmthout Premiejagers Volkskrant 11 juni 2016 bijlage Sir Edmund p. 38-42):
40: Historische zelfrelativering, dat is een belangrijke les die de Groningse filosoof Lodi Nauta zou willen trekken uit alles wat hij in zijn onderzoek heeft zien passeren. 'We hebben de onverbeterlijke neiging te denken dat we de zaken nu echt veel beter doorhebben dan vroeger. Het is belangrijk te begrijpen dat mensen dat vroeger net zo dachten, maar dan vanuit een heel ander wereldbeeld.' Nauta (49) begon ooit, dol op de natuur, als een enthousiaste student biologie in Groningen. Vogelliefhebber, met veldkijker en telescoop op vroege ochtenden, is hij nog altijd. Toch schakelde hij na een jaar plantjes en diertjes over op filosofie en, nog wat later, vooral op de geschiedenis van de filosofie. 'Kunnen zien wat en hoe mensen lang geleden hebben gedacht over de wereld, ethiek, kennis, dat blijft me intrigeren', zegt hij.
Nauta promoveerde op het denken van de vroeg-christelijke filosoof Boëthius, waarvoor hij en passant een groot aantal onbekende middeleeuwse handschriften opspoorde.
Bijna zoals in de aardwetenschappen komen zulke denksystemen en wereldbeelden het beste aan het oppervlak als zich een breuk aandient. Nauta geldt als een specialist op de overgang van de Middeleeuwen naar de moderne tijd. Hij schreef enkele jaren geleden een breed geprezen boek over de 15de-eeuwse Italiaanse humanist Lorenzo Valla. 'Op zich geen onbekende denker, een soort voorganger van Erasmus. Maar er waren alleen wat lofzangen of rücksichtlose verwerpingen waarvan je niet veel wijzer werd.'
Nauta kon deze Valla gaandeweg veel beter tot leven wekken, door diens kritiek op de middeleeuwse denkwereld nauwgezet te interpreteren. Voor Valla was dat vooral een taalkritiek.
'Hij begreep hoe taal tot luchtkastelen kan leiden. De middeleeuwers, vond hij, waren abstract en vervat in slecht Latijn.'
Voor filosofen zijn premies van 2,5 miljoen geen alledaagse zaak, zegt Nauta. Met het geld gaat hij een nieuwe groep optuigen, maar hij vat de premie ook op als een signaal. 'De filosofie en de geschiedenis worden ermee in het zonnetje gezet, in een tijd van geldverdienen en maatschappelijke relevantie waarin dat niet vanzelfsprekend is. Mijn premie betekent dus ook een verantwoordelijkheid, die ik overigens graag aanga.'

Paul Teule Vrijheid voor gevorderden (Hans Achterhuis Volkskrant 14 mei 2016 bijlage Sir Edmund p. 29):
Vrijheid als bewegingsruimte Politiek econoom Paul Teule doet een interessante poging het vrijheidsdebat verder te brengen. Vrijheid als bewegingsruimte is het idee dat Teule met veel voorbeelden helder uitwerkt.
Twee opvattingen van vrijheid van Isaiah Berlin is een van de beroemdste politiek-filosofische werken uit de tweede helft van de vorige eeuw. In deze tekst maakt Berlin een onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid. Bij de eerste gaat het om de behoefte door anderen met rust te worden gelaten, niet door hen te worden geschaad. Positieve vrijheid daarentegen draait om de mogelijkheid jezelf als mens te ontwikkelen.
Voor positieve vrijheid heb je de maatschappij nodig om je de mogelijkheden tot zelfontplooiing te verschaffen, negatieve vrijheid kan bestaan uit de verdediging van je privacy tegen maatschappelijke bemoeienis. De eerste kun je omschrijven als vrijheid tot, de laatste als vrijheid van.
Samenwerkingsverband
Dit voorbeeld is illustratief voor onze algemene maatschappelijke bewegingsvrijheid. De maatschappij is vanuit deze visie eerder een samenwerkingsverband dat onze vrijheden waarborgt en vergroot, dan de bekende oorlog van allen tegen allen waarin ieder zijn of haar eigen belang en de eigen vrijheid moet verdedigen.
Vanuit deze visie op vrijheid als bewegingsruimte laat Teule overtuigend zien dat wij in Nederland vrijer zijn dan veel andere landen, ook al belijden die, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten, de vrijheid als hoogste waarde.
Als econoom toont hij daarnaast aan dat de vrije markt alleen maar kan functioneren dankzij het toezicht en de regulering door de overheid. De heldere uitwerking van dit soort concrete voorbeelden maken de kracht en de charme uit van Vrijheid voor gevorderden: een urgent en belangrijk boek.

Er bestaat niet alleen het two Concepts of Liberty Negative liberty & Positive liberty ('negatieve' en 'positieve' vrijheid) van Isaiah Berlin, maar ook de negatieve theologie van Maimonides.

Het holistische denken laat de verbindende schakel, het andere denken zien. De verbindende schakel, de ziel tussen geest en lichaam, geeft een oude kijk op de verborgen blauwdruk, het drievoudige evolutieplan. De beschavingstransformatie die in het holos tijdperk plaats vindt bouwt op eerdere transformaties voort. Rudolf Steiner heeft er al op gewezen dat de Heilige Geest aan de aarde haar definitieve bestemming geeft.

Een leven lang 'worden wie je bent', da's pas hip (Hanna Laceulle Volkskrant 29 december 2015 p. 25):
Een nieuw wordingsverhaal
We hebben dus behoefte aan een alternatieve categorie culturele verhalen. In mijn visie zouden deze ouderdom moeten tonen als een eigenstandig stadium in een levenslang proces van 'worden wie je bent'. Dit suggereert dat goed ouder worden een kwestie is van je leren verhouden tot jezelf en tot anderen, idealiter resulterend in groeiend zelfinzicht en praktische levenswijsheid.
Essentieel is dat in dit leerproces existentiële kwetsbaarheid niet hoeft te worden ontkend, maar dat onze ervaringen hiermee onderdeel gaan uitmaken van wie we zijn. Recepten voor zo'n leerproces zijn allicht minder makkelijk te formuleren dan 'blijf bewegen' of 'neem een hond'. Maar filosofische en levensbeschouwelijke tradities bieden hiervoor wel degelijk aanknopingspunten.

Het pad door de golven of Het pad vinden door de golven, zonder gps of kompas (Cor Speksnijders Volkskrant 7 mei 2016 bijlage Sir Edmund p. 42-44):
Oceanografie
'Di lep', noemen ze het pad, weet Joe Genz, antropoloog bij de Universiteit van Hawaï. Hij spreekt de taal van de Marshalleilanden.
Een kompas hadden ze niet, gps gebruiken ze niet. De zeevaarders van de Marshalleilanden navigeren op de golven. Onderzoekers voeren achter ze aan om te ontrafelen hoe.
Oriënteren
Daar begon de fascinatie. Traditionele navigatie kan levens redden. Huth schreef er een boek over. Joe Genz las het en nodigde Huth en Van Vledder uit voor een expeditie om de di lep te vinden. De kunst van het 'lezen' van de golven dreigt verloren te gaan. Wie kan straks de di lep nog vinden?
Data-analyse
Samen analyseren ze de data die ze hebben verzameld tijdens hun expeditie. Door zeeziekte kwam op de heenreis weinig terecht van metingen of aantekeningen. Op de rustiger terugreis kon Van Vledder - die een pilletje tegen zeeziekte had genomen - notities maken over golfrichtingen en kon Huth met zijn gps-horloge de coördinaten registreren. Nu proberen ze met computermodellen en zeekaarten het mysterie van de di lep te doorgronden.
Ze zijn anderhalve dag bezig. Hun berekeningen hebben nog niet het verlossende inzicht opgeleverd.
Zeeziekte
De koers van Kelen verklaart ook de zeeziekte van de wetenschappers. Een boot die haaks op de golfrichting vaart, vangt de golven op aan de zijkant en schommelt daardoor veel meer dan een boot die tegen de golven in of met de golven meevaart.
Ervaringen die Van Vledder en Huth hebben opgedaan tijdens de expeditie krijgen betekenis. De wetenschappers kijken elkaar aan.
Van Vledder zegt: This could be the di lep.

Sprookjes uit over-over-overgrootmoederstijd (Richard de Boer Volkskrant 7 mei 2016 bijlage Sir Edmund p. 38-41):
Antropologie letteren
Waar komen onze sprookjes vandaan? Volgens nieuwe inzichten zijn bekende sprookjes véél ouder dan gedacht. Misschien zong Repelsteeltje al toen het schrift nog niet eens was uitgevonden.
De Indo-Europese stamboom
Het Perzische woord voor dochter is dokhtar, voor moeder is madar en voor kaal is kal. De gelijkenissen zijn geen toeval, want het Nederlands en Perzisch zijn familie van elkaar. Ze stammen beide af van de Indo-Europese oertaal die zo'n 6.000 jaar geleden gesproken werd. Die taal vormt de basis van inmiddels zo'n vierhonderd talen over de wereld, waaronder ook Engels, Spaans, Russisch, Grieks en Hindi.
Met de Indo-Europese taalstamboom als tijdlijn berekenden de onderzoekers hoe diep in de geschiedenis deze verhalen terugreiken. Veruit het oudste sprookje moet dat van de smid zijn die een pact sluit met de duivel. Een gewiekste smid verkoopt zijn ziel in ruil voor bovennatuurlijke krachten, die hij gebruikt om de duivel uiteindelijk te slim af te zijn. Dit verhaal werd volgens Tehrani en Da Silva waarschijnlijk al in de bronstijd - zo'n 6.000 jaar geleden - verteld door de gemeenschappelijke voorouders van alle Indo-Europees sprekende culturen.
Oude oorsprong'
Volgens De Blécourt stammen veruit de meeste sprookjes die we kennen van gedrukte teksten uit de zestiende eeuw of later.
En dat is met de smid en de duivel niet anders. 'Dat is een katholiek verhaal dat door jezuïeten werd verspreid.' Hij blijft liever op tekstbronnen vertrouwen dan op gereken met computers.

Hans Siepel Doornroosje en de Apocalyps
De kerngedachte, de oorspronkelijke betekenis van de Apocalyps staat in dit boek centraal. De Apocalyps en de Eindtijdgedachte kunnen we slechts begrijpen in bewustzijnstermen. Zoals ik in dit boek aantoon, zagen de oude wijzen de Apocalyps en de eindstrijd niet slechts als een natuurkundig, astronomisch fenomeen, maar juist als een ‘bewuste’ handeling, waarbij het menselijk bewustzijn zelf een cruciale en doorslaggevende rol speelt. Vanuit de oude wijsheid bezien, draagt de mensheid zelf een cruciale verantwoordelijkheid in de Eindtijd.

Joanna Macy & Molly Young Brown: Terugkeer naar het leven
Oefeningen en rituelen om ons weer te verbinden met het levensweb
Veel mensen voelen zich diep geraakt door de ernstige schade die de natuur en het leven op Aarde wordt toegebracht. Omdat we ons zo machteloos voelen, leidt deze pijn vaak tot schuldgevoelens of ontkenning, met als resultaat dat we onze geest afsluiten.
Terugkeer naar het leven van Joanna Macy doet ons beseffen dat wanneer we onze pijn om de wereld ontkennen of onderdrukken, we ook onze kracht ondermijnen om bij te dragen aan de heling ervan. Vanuit dit elementaire inzicht heeft zij al sinds de jaren ’70 Het werk dat weer verbindt ontwikkeld. Voor deze methode heeft zij geput uit de systeemtheorie, diepe ecologie, ecopsychologie en verschillende spirituele tradities. 'Het werk dat weer verbindt' helpt de weg voor te bereiden voor de overgang van de industriële groeimaatschappij naar een levensondersteunende samenleving, een overgang die ook wel de ‘Grote ommekeer’ wordt genoemd. Naast een grondige analyse biedt dit boek een schat aan oefeningen en rituelen, die ons helpen ons weer als deel van het grotere levensweb te ervaren en om waarden als moed, solidariteit en engagement nieuw leven in te blazen. In deze geactualiseerde Nederlandse vertaling is een aantal nieuwe oefeningen opgenomen en is gestreefd naar een aanpassing aan de Nederlands-Vlaamse context. 'Het Werk dat weer verbindt' wordt in toenemende mate toegepast in de transition-town beweging.

De Geheime Leer Deel I - Inleiding (p. 29):
Maar voor het publiek in het algemeen en de lezers van De geheime leer kan ik herhalen wat ik aldoor al heb verklaard, en wat ik nu formuleer in de woorden van Montaigne: Heren, ‘IK HEB HIER ALLEEN MAAR BLOEMEN VOOR EEN BOEKET UITGEZOCHT, EN HEB ER NIETS VAN MIJZELF AAN TOEGEVOEGD DAN HET TOUWTJE DAT ZE SAMENBINDT.’1
1) Essais, boek 3, hfst. 12.

Het boek Leven en leer van beroemde filosofen stond in de boekenkast van Montaigne, die in zijn Essais 2:10 schrijft:
Geschiedschrijvers zijn prettig en ongedwongen; de doorsnee mens, die ik wil leren kennen, wordt er scherper en meer in zijn geheel, zichtbaar door . . . Ik vind het jammer dat we niet een dozijn schrijvers als Laërtius hebben . . . zijn biografieën bevatten een overvloed aan anecdoten en opmerkelijke feiten die de achtergronden aanduiden.

Het boek Het Goddelijk Plan van Geoffrey Barborka laat zien welke wetmatigheden aan de schepping, de éne werkelijkheid ten grondslag liggen. Zowel de kosmische principes, die Jude Currivan in haar boek Het 8e Chakra (hoofdstuk 4) beschrijft, als de wetten van Marja de Vries in haar boek De Hele Olifant in Beeld, en de zeven Sleutelprincipes, die door Fred Matser in zijn boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde (p. 208/209) voor persoonlijke en planetaire transformatie heeft geformuleerd, het boek Het heilige pad van de leider van Avani van Leeuwe, de wetten die Geoffrey Barborka in zijn boek Het Goddelijk Plan onderkent en de 8 onwrikbare ideeën (Volkskrant 22 juni 2013 katern Vonk) van de econoom Lant Pritchett sluiten op elkaar aan. Deze wetmatigheden worden ook door de Zeven wijsheidssleutel tot uitdrukking gebracht.

Verbinder, dol op alles wat glimt of Altijd op zoek naar de verbinding (Jaap Stam Volkskrant 14 juni 2016 p. 16-17):
Ze kon inspirerend praten, dat was al genoegzaam bekend. Maar theologe Jacobine Geel wilde meer dan dat: verantwoordelijkheid nemen, ergens aan bouwen. Als voorvrouw van de geestelijke gezondheidszorg kan ze haar charmes en talenten als verbinder ook goed gebruiken.
Namen noemen
Geel sprak op de nationale herdenking van de ramp met vlucht MH17. De namen van alle 298 slachtoffers werden genoemd. 'Wie genoemd werd, was er', zei ze. Op een andere herdenkingsplechtigheid werden de namen gelezen van in de strijd tegen het corrupte regime van Nicaragua gesneuvelde verzetshelden. Bij iedere naam stapte iemand naar voren en zei: presente. 'Eerbetoon aan wie was gestorven én troost en bemoediging voor wie achterbleef. Mensen helpen een weg te vinden met hun verdriet, ik denk weleens dat zielzorg en geestelijke gezondheidszorg op elkaar lijken.'

Volgens het onderzoelsrapport 'E i V' sluiten zielzorg en geestelijke gezondheidszorg nauw op elkaar aan.

'Ik richt mijn energie op maatschappelijke vraagstukken' (Merlijn Twaalfhoven de Volkskrant 3 februari 2018, Opinie p. 4):
'Kunstenaars kijken met een andere blik naar de samenleving dan beleidsmakers en wetenschappers. Ik wil hen laten meedenken om nieuwe wegen te ontdekken. Laten we als musici geen achtergrondmuziekje spelen als de Titanic zinkt, maar op de brug gaan staan zodat degenen die aan het roer zijn niet alleen rationele beslissingen nemen maar ook luisteren naar hun gevoel, openstaan voor creatieve oplossingen en een visie ontwikkelen die voorbijgaat aan de zichtbare horizon.'

Filosofisch kwintet 5 augustus 2018 NPO1
Zijn wij marionetten van de datareuzen?
In een tijd waarin enkele grote technologiebedrijven weten wat onze voorkeuren zijn, hoe we leven en hoe we te beïnvloeden zijn, buigt 'Het Filosofisch Kwintet' zich over de vraag wat dat betekent voor onszelf en voor de maatschappij. Zijn we nog baas over onze eigen gegevens en dus over onze eigen levens? Of zijn we marionetten die dansen naar de pijpen van bedrijven als Google en Facebook? Deskundige denkers Philipp Blom, Evgeny Morozov, Beate Rössler en Hans Schnitzler laten, onder leiding van Clairy Polak, hun licht schijnen over deze vragen.

Het vraagstuk dat het Filosofisch kwintet 5 augustus 2018 heeft besproken is niet nieuw. Dan Brown behandelt dit thema in zijn boek Oorsprong namelijk Waar komen we vandaan, en waar gaan we heen?

Memoires van een multicultureel zandkasteel (Pieter Webeling Volkskrant 4 en 5 augustus 2018 Zaterdag p. 2-5):
Vooral op sociale media lijkt het soms wel of niemand meer met iemand overweg kan.
Schoenen van 160 jaar
Zij is van harmonie en verbinding. Hij van strijd en confrontatie. Daar zijn ze het snel over eens.
Van Heemstra: ‘Mijn oudoom Frans had een bom verpakt als sinterklaassurprise en die op 5 december 1946 afgeleverd bij een NSB’er. Anderhalf jaar ná de oorlog, dus. Die NSB’er werd gedood. Dat ging als een klein heldenverhaal de familie in. Toen Frans overleed, liet hij een ring na. Kijk, die heb ik om, een gouden ring met het lichtblauwe familiewapen. Die zou gedragen moeten worden door een toekomstig naamgenoot van de familie: mijn zoon. Toen ik zwanger werd, ben ik die familiegeschiedenis eens gaan onderzoeken. Wie is oom Frans? Hoe zat het nou werkelijk, met die aanslag?
‘Al gauw bleek dat niet alleen de NSB’er maar ook diens echtgenote en een dienstmeisje van 17 waren omgekomen. En: ging het wel om een NSB’er? Dat was niet bewezen. Ik kwam erachter dat deze Frans een treurig leven had geleid, met een jong gestorven moeder, een veeleisende, autoritaire vader en een kind dat hij verloor. Wilde hij iets bewijzen? Onder elke laag zit weer een nieuwe laag, en een nieuwe laag, en een nieuwe laag.
Van die speurtocht naar mijn oom heb ik een theaterstuk en een roman gemaakt. Zelfs nu kan ik nog steeds niet een eenduidig oordeel vellen.’
Een oom en tante van Ronald Sørensen waren verzetshelden. Zij hadden Joodse verzetsstrijders gered uit kamp Westerbork. Als eerste Nederlanders kregen ze een Yad Vashemonderscheiding van de staat Israël. Zijn vader had een minder heldhaftige geschiedenis.
‘Die was fout. In 1940 regelde hij het transport van de Duitse oorlogsbuit – uniformen, dekens, militaire spullen – naar Duitsland. Daarna ging hij in Berlijn als vrijwilliger voor de Wehrmacht werken, samen met mijn moeder.
Door Radio Berlijn liet hij zich gebruiken als Nederlandse ‘modelburger’ die zich wilde laten verduitsen. Mijn vader heeft daar later nooit met mij over willen spreken. Ik gunde hem zijn geheim.

De platformrevolutie Almachtige allesbedrijven (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 1 februari 2018 p. 22-25):
De ICT-revolutie heeft een nieuwe fase van het kapitalisme ingeluid, waarin platformen als Amazon en Uber steeds grotere marktaandelen opslokken. Wordt de toekomst bepaald door een handvol techgiganten? ‘Op den duur is deze situatie onhoudbaar.'
In het begin van de vorige eeuw introduceerde autofabrikant Henry Ford de lopende band, waarna de hele industriesector in no time overschakelde op massaproductie. En tijdens de jaren negentig werd de internetzeepbel opgeblazen, die – na het barsten – een infrastructuur achterliet waar platformen vandaag de dag van profiteren. In dat licht bezien is Jeff Bezos misschien wel de Henry Ford van de 21ste eeuw: hij perfectioneerde een nieuw organisatiemodel dat nu overal navolging krijgt.
Het is geen toeval dat andere bedrijven jaloers naar Bezos’ imperium kijken, zegt Nick Srnicek, het is in veel opzichten het meest complete en toekomstbestendige platform: ‘Amazon gaat verder dan alleen e-commerce, ze bouwen de infrastructuur van de 21ste-eeuwse economie. De advertentiemarkt kan bij de volgende recessie zomaar instorten, maar de vraag naar pakketbezorging, streaming en werken in de cloud zal alleen maar toenemen. Dat zijn precies de productiemiddelen die Amazon in handen heeft.’
Ook Evgeny Morozov, de Wit-Russische filosoof die de techindustrie al jarenlang kritisch volgt, gelooft dat het tijd wordt om drastischer oplossingen te onderzoeken. ‘Vijf jaar geleden was ik nog tevreden met het zoeken naar effectievere manieren om Google en Facebook te reguleren’, zei hij in een interview met The New Left Review. ‘Maar vandaag de dag besteed ik daar geen tijd meer aan. Nu vraag ik me hardop af wie de eigenaar zou moeten zijn van de digitale infrastructuur en de data die daar doorheen stromen. Ik geloof niet meer dat we deze diensten kunnen overlaten aan de markt.’

Stem van een land (Rasit Elibol interviewt Orhan Pamuk De Groene Amsterdammer 2 maart 2023, p. 45-48):
Dat Nobelprijswinnaar
Orhan Pamuk wordt gezien als Turkije’s grootste schrijver is een rol die hij soms tegen wil en dank op zich neemt. ‘Laten we het maar niet over Erdogan hebben.’
Toen ik
Pamuk voor het eerst sprak in september in zijn Amsterdamse hotel, een dag na zijn optreden in het Haagse theater, vertelde hij dat hij zijn laatste roman begon als een mogelijke allegorie over Erdogan ‘en niet noodzakelijkerwijs Erdogan, maar elk land dat een autoritaire regering heeft. Zijn de mensen die hen steunen daar blij mee of het is een noodzakelijk iets?’
Toch nog even terugkomend op wat hij in het theater zei, over niet naar de gevangenis gaan voor één zin, zegt hij: ‘
Erdogan was extreem repressief in de afgelopen vijf, zes jaar. De dappere mensen in Turkije zijn geen fictieschrijvers. Ik heb vrienden die achter de tralies zijn beland omdat ze journalisten zijn.

Opmaat naar een nieuw decennium New Frontiers (De Groene Amsterdammer 5 september 2017 ):
Tijdens de jubileumweek van 15 tot en met 22 september is het thema ‘New Frontiers’. Hoe kunnen de wetenschappen en kunsten elkaar helpen bij het opzoeken, oprekken en overgaan van grenzen? Hoogtepunten tijdens deze week zijn de lezingen van Jeanette Winterson, Evgeny Morozov en Orhan Pamuk. Marjolijn van Heemstra schreef een eenakter over de gebroeders Wilhelm en Alexander von Humboldt. Zij koos haar geschiedenisleraar en latere Eerste-Kamerlid Ronald Sørensen (PVV) als uitgangspunt, vertelt ze in deze special.
De ontwikkeling van het meest nobele (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 5 september 2017 ):
De mens, schreef Wilhelm von Humboldt, moet leren dat de wereld groter en diepzinniger is dan zijn eigen waarnemingen toestaan. Hoe ontstond Humboldts ideaal en hoe werd dit in de loop van de tijd vormgegeven?
Humboldts Bildung is een ideaal, en op idealen kun je je in het slechtste geval blindstaren, maar in het beste geval kun je je er geweldig aan optillen.

De kloof tussen het officiële en het heimelijke (Olaf Tempelman interview met Orhan Pamuk de Volkskrant 21 mei 2016 bijlage Sir Edmund p. 16-20):
DAT ERDOGAN ZICH ZO SNEL ALS AUTORITAIR LEIDER ZOU ONTPOPPEN, DAT HAD U TOCH OOK NIET VERWACHT?
'Laten we het niet over de persoonlijkheid van Erdogan hebben. Hij is oninteressant. Als we deze Erdogan niet hadden gehad, dan was er een andere geweest. Het oude seculiere establishment grossierde in mannen met dezelfde stijl en mentaliteit.
'Als het over de loop van de geschiedenis gaat, ben ik adept van Marx of Weber. Grote ontwikkelingen moet je niet aan persoonlijkheden toeschrijven. Erdogan is oppermachtig noch onkwetsbaar, bij de laatste verkiezingen kreeg hij maar 40 procent. Minstens de helft van zijn succes is gebaseerd op de zwakte van de oppositie. Zijn tegenstanders staan verder van elkaar af dan van hem.
'In de beginjaren kende Erdogans bewind liberale elementen, die zijn verdwenen. Maar kijk je niet naar de laatste zeven jaar, maar naar de laatste zeven decennia, dan zie je helaas continuïteit. In de decennia dat het seculiere establishment en het leger de dienst uitmaakten, was er heel veel wat kranten niet mochten schrijven.
'Nu zijn er andere dingen die ze niet meer mogen schrijven. De inhoud van de taboes was vroeger anders, taboes waren het evengoed. Toen ik werd aangeklaagd (in 2005, voor het ter sprake brengen van de Armeense genocide, red.) was Erdogan nog helemaal niet machtig. Wat we zien is een andersoortige verstrengeling van repressieve elementen die er al waren, en waarvan ik hoopte, en nog steeds hoop, dat ze onder Europese invloed aan kracht zullen inboeten.'

Het echte privacyprobleem Onzichtbaar prikkeldraad (Evgeni Morozov De Groene Amsterdammer 18 december 2013):
Bedrijven en overheden plukken ongegeneerd gegevens uit onze persoonlijke virtuele domeinen. De meeste burgers kan het niets schelen. Anderen voelen zich aangetast in hun privacy. Het is erger. In de digitale toekomst schuilt een antidemocratisch gevaar.
Evgeny Morozov is auteur van The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom en To Save Everything, Click Here: The Folly of Technological Solutionism. Dit essay verscheen oorspronkelijk in MIT Technology Reviewis auteur van The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom en To Save Everything, Click Here: The Folly of Technological Solutionism. Dit essay verscheen oorspronkelijk in MIT Technology Review

Amezon wint de slag om drie A's (Volkskrant 3 februari 2018 p. 17):
Amazon heeft Apple en Google niet alleen in merkwaarde overtroffen. De webwinkel was vrijdag ook de winnaar van de dag, na de bekendmaking van de winstcijfers van de drie A's: Apple, Alphabet (Google-moeder) en Amazon.
De koers van Amazon steeg op Wall Street 8 procent, die van Apple daalde met 1 procent vanwege de tegenvallende verkoop van iPhones en Alphabet zelfs 5 procent, ook al omdat het bedrijf een belastingtegenvaller moest incasseren.

Zweven met beide benen op de grond (Fokke Obbema Volkskrant 3 februari 2018 Sir Edmund p. 18-21):
De Maand van de Spiritualiteit zit er bijna op, zondag wordt het Beste Spirituele Boek gekozen. Hoe groot is de markt voor zulke boeken in Nederland eigenlijk?
De angst voor zweverigheid is Van Oord geheel voorbij. 'Toen ik in 2003 met Happinez begon, kreeg ik het verwijt: 'Je bent Jomanda toch niet'. Maar wat is nu eigenlijk
zweverig? Staat iemand die alleen maar met zijn werk bezig is soms stevig in het bestaan? Dat denk ik toch niet.' Is zweverig niet vooral niet-wetenschappelijk? 'Maar de grootste gebeurtenissen in ons leven zijn niet-wetenschappelijk, denk maar aan liefde, geboorte, dood. Ons leven draait om gevoelens die onmeetbaar zijn.'
In een door data gedomineerde wereld ziet zij een grote toekomst voor spiritualiteit en 'alles wat niet te meten is. Hoe groter de wereld van data wordt, des te meer belangstelling er zal komen voor kunst, muziek, theater, prachtige boeken, alles wat met inspiratie te maken heeft. Mythische verhalen zijn zo welkom in een wereld vol algoritmen en dataverwerking.'

De vakjury bestond uit Jacobine Geel (presentatrice KRO-NCRV), Kitty Geerts (boekhandelaar bij boekhandel Haasbeek Zoetermeer) en Marije van Beek (redacteur Trouw). Vorig jaar won Liefdesbang van Hannah Cuppen het Beste Spirituele Boek.
- Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? van Inez van Oord
- Go East! van Stine Jensen (Ambo|Anthos)
- Sterker dan ooit van Brené Brown (A.W. Bruna)
- Mindful communiceren van Susan Gillis Chapman (Ten Have)
- Altruïsme van Matthieu Ricard (Ten Have).

Vinger aan de pols (Carolina Lo Galbo Volkskrant 14 april 2016 katern Vonk p. 18-21):
We zitten aan de keukentafel in het souterrain van haar Amsterdamse grachtenpand. Van Oord - zongebruind, nieuwsgierige blik- is net terug van een korte retraite. Met haar boek Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? won ze de prijs voor het Beste Spirituele Boek 2016. Om op adem te komen in de hectiek van interviews en lezingen kneep ze er een paar dagen tussenuit voor meditatie en yoga.
In haar boek Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? beschrijft Van Oord het leven als een cirkel met plus- en minpolen die in evenwicht moeten blijven. Bovenaan staan idealen, spiritualiteit en God, onderaan lichaam en geld. Links de collectiviteit, rechts het ego. Die tegenpolen moet je volgens Van Oord met elkaar verbinden. In het midden van de cirkel staan de persoonlijke waarden die je nastreeft. Het is de kunst om zo dicht mogelijk bij je waarden te blijven.
Hoe doet u dat zelf, zinvol leven?
'Ik heb de waarden op papier gezet die voor mij belangrijk zijn: helderheid, dankbaarheid, daadkracht en verwondering. Ze vormen mijn
innerlijke kompas. Ik vraag me regelmatig af: klop ik nog of moet ik mijn richting bijstellen? Toen ik na vijf jaar Happinez op een dag druk op mijn borst voelde dacht ik: ben ik nog wel trouw aan mezelf? Nog diezelfde morgen besloot ik Happinez te verkopen. Veel mensen leven op de automatische piloot omdat ze een bepaalde weg van liefde of werk zijn ingeslagen, ook als ze er ongelukkig van worden. Als je trouw blijft aan je waarden, laat je je minder meeslepen door de buitenwereld.'

Om de wereld beter te leren begrijpen wordt in het onderzoeksrapport 'E i V' zowel aan René Girard als aan Alain Finkielkraut, die beide lid zijn van de Académie Française aandacht besteed. Het gaat er niet om op de Heiland en zondebok van het christendom te vertrouwen maar op het zelf.

Kertész gaf de radeloosheid vorm (Arjan Peters Volkskrant 1 april 2016 p. 3):
De Hongaarse schrijver en Nobelprijswinnaar Imre Kertész is op 86-jarige leeftijd overleden. Zijn ervaringen tijdens de holocaust waren bepalend voor zijn literaire carrière. Veertig jaar lang kon Kertész niet aan een paspoort komen. Zijn uiteindelijke verhuizing naar Berlijn- 'Europees, liberaal, een stad met veel geduld, ik spreek de taal, en hier wordt de herinnering aan de holocaust niet weggemoffeld'- noemde hij een kwestie van psychohygiëne.
Donderdag is de schrijver overleden, 86 jaar oud. Zijn beroemdste roman, Onbepaald door het lot (1975), kostte hem tien jaar. Het verhaal van de optimistische Hongaars-Joodse György Köves (14) die in 1944 naar de concentratiekampen Auschwitz en daarna Buchenwald wordt gedeporteerd, en die na zijn bevrijding als 16-jarige terugkeert in de kilte in Boedapest, was het zijne.
Het concentratiekamp is alleen voorstelbaar als literaire verbeelding, schreef hij in Dagboek van een galeislaaf (1992), niet als werkelijkheid. Ook niet als je zelf in zo'n kamp zit; dan helemaal niet. Dit lichtte hij in 2004 toe in een Volkskrant-interview: 'Over Auschwitz kun je niet schrijven- tenzij op een literaire manier. Zonder techniek, met alleen een vloed aan gruweldaden, zou de lezer het boek tegen de muur gooien.
Oeuvre
In het late Liquidatie (2004) schreef hij over tweede generatie. De holocaust terughalen is onmogelijk, ondervond Kertész, maar in literatuur is die radeloosheid vorm te geven. 'Zodat er toch hoop blijft bestaan.'

Frederik Bokshoorn Een bijzonder bordeauxs sap, jaargang 1580
Montaigne (1533-1592) deed het dus meer door woorden op een rij te zetten. Hij kon zich echter bij voorbaat goed voorstellen dat anderen niet erg geïnteresseerd zouden zijn. Waarom zouden zij dezelfde warmte voor de beschreven figuur opbrengen als die figuur voor zichzelf? En zo liet hij zijn Essais met die merkwaardige anti-fanfare beginnen die hij ongetwijfeld echter heeft gemeend dan allen die, wel wetende dat de Essais nu al vier eeuwen lang in trek zijn gebleven, die woorden in valse bescheidenheid hebben gebruikt om zich wèl bij het publiek aan te bevelen:
C'est ici un livre de bonne foi, lecteur (
‘Dit is een eerlijk boek’, of ‘Dit boek is te goeder trouw’). Il t'avertit dès l'entrée, que je ne m'y suis proposé aucune fin, que domestique et privée. Je n'y ai eu nulle considération de ton service, ni de ma gloire.
De roem is echter niet uitgebleven, en het merkwaardige daarbij is dat die in dit geval nu juist daarop berust dat de Essais altijd zo'n ‘nuttig’ boek is gebleken,
dat zij de mensen altijd op een manier hebben kunnen ‘helpen’. Men zou zich zelfs kunnen afvragen in hoeverre Montaigne een onrecht wordt aangedaan door de literaire roem die zijn deel is geworden want er is zelden iemand geweest die zomaar alles op papier neerkalkte wat hem in zijn hoofd opkwam en die zó welbewust een goede vormgeving uit de weg ging. Als hij werkelijk de literatuur had willen verrijken zouden zijn Essais er ongetwijfeld anders uitgezien hebben. Zouden zij bijvoorbeeld meer op ‘essays’ geleken hebben zoals wij die sindsdien hebben gekend. Montaigne wilde echter op een veel directere manier zijn stof kwijt. In feite koos hij opzettelijk voor een soort subliteratuur. Zulke figuren heeft de literaire roem altijd geschaad daar men steeds op zoek was naar de meer verheven aspecten van hun werk.

Hierbij enkele fragmenten uit het hoofdstuk Over de kunst van het discussiëren in het boek Essays een proeve van zeven van Michel de Montaigne, p.:
102: De meest vruchtbare en natuurlijke oefening voor onze geest is volgens mij de discussie. Misschien zijn sommige lezers wel net zo geaard als ik en leren ook zij meer door zich tegen iemand af te zetten dan door hem na te volgen, meer door iets af te kaatsen dan door het na te bootsen. Een slecht spreker draagt meer bij tot mijn stijl dan iemand die goed van de tongriem is gesneden. Van de huidige periode kunnen wij slechts leren door een stap terug te doen, door ons ervan te distanciëren meer dan door ons ermee te verenigen,door ons ervan te onderscheiden meer dan door ons aan te passen.
103: En doordat de rivaliteit, de eerzucht en de drang van hem te winnen mij opzwepen, groei ik boven mijzelf uit. Niets is dodelijker voor een discussie dan eensgezindheid.
105: Want zonder kritiek is er geen discussie.
106: Zij missen de moed kritiek te geven, omdat zij de moed missen kritiek te ontvangen, en in elkaars aanwezigheid houden ze altijd hun mening voor zich. Wij daarentegen zijn volgens mij juist zo gekwetst door tegenspraak vanwege ons gevoel van superioriteit en uit minachting voor onze tegenstander;
107: Plato zegt in Politeia dat onbekwame en lage geesten zich niet mogen wijden aan deze bezigheid.
108: Ik bedoel hier niet: op een scholastieke, wetenschappelijke wijze, ik bedoel: op een natuurlijke wijze, namelijk die van het gezonde verstand.
110: In mijn land en mijn tijd spekt de wetenschap dikwijls iemands beurs, maar zelden iemands geest.
111: De waarheid ligt niet, zoals Democritus beweerde, diep verscholen in een afgrond, maar troont veeleer eindeloos hoog in Godskennis. Ik ben iemand die net zozeer naar de vorm als naar de inhoud kijkt.
112, Plato: Als ik vind dat iets niet deugt, komt dat dan niet omdat ikzelf niet deug?
Kortom, wij moeten leven en laten leven etc.
113: Desiderius Erasmus: Eigen mest riekt het best.
114: De zintuigen zijn onze eigen, onze eerste rechters, die de dingen slechts waarnemen in hun uiterlijke verschijningsvorm; geen wonder dus dat in alle organisatis van onze samenleving de oppervlakkige formaliteiten en ceremonieën altijd en overal zo’n grote rol spelen; zozeer zelfs dat ze het beste, het meest werkzame bestanddeel van de maatschappelijke ordening vormen.
116: Want gezond verstand vind je niet vaak in die hoge kringen.
117, Socrates: ‘Als zwakke geesten zich wagen aan de wijsbegeerte, doen zij afbreuk aan haar waardigheid.’
122: Zelfs het masker van grootheid dat ons wordt getoond in toneelstukken imponeert en misleidt ons. Mijn rede is niet gemaakt om te buigen en te knikken, dat zijn mijn knieën.
127: Intussen vind ik het meer dan erg dat de dwaasheid veel meer met zichzelf is ingenomen dan de wijsheid in haar wijsheid ooit zal zijn.
152: Denk zelf, verschuil je niet achter de taal van je vakbroeders, al is die taal nog zo algemeen geaccepteerd. Juist in de chaos van onze twintigste eeuw zou zijn werk meer dan ooit gelezen moeten worden. Het avontuur van de Essays is het avontuur van een man die erop uit is de rede juist te leren denken, dit is: volgens de natuur.

Zwijgen of Genegeerd worden door laffe journalisten, heerlijk! (Sheila Sitalsing Volkskrant 24 februari 2016 p. 2):
Mensen hebben 'onredelijke verwachtingen' van stukjes in de krant en reportages op televisie, zo werd Mark Deuze gisteren in de Volkskrant geciteerd in een boeiend verhaal over het merkwaardige fenomeen dat ik 'HIER ZWIJGEN HUN VAN DE MEDIA'S OVER' noem. Deuze is hoogleraar mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam en ook hij verbaast zich erover dat hele volksstammen met grote stelligheid kunnen beweren dat er onder verslaggevers collectief wordt gezwegen over vulmaarin.
En anders zijn er dus onredelijke verwachtingen in het spel. Mensen willen, zegt Deuze, dat media hun kijk op de werkelijkheid weerspiegelen. 'Al kun je nooit iedereens waarheid weerspiegelen.'
Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat er een aanzienlijke groep mensen rondloopt die juist niets liever wil dan dat media níet hun kijk op de werkelijkheid weerspiegelen. Die dolgraag genegeerd wil worden. Zich wellustig wentelt in de rol van underdog. Willoos slachtoffer van de mainstreammedia. Opdat men redeloos tekeer kan gaan tegen laffe honden die over bepaalde zaken zwijgen en tegen journalisten die te lui zijn om naar de waarheid achter de waarheid te zoeken. Heerlijk.

Deze tekst schept geen volledig beeld of Waarom schrijven jullie hier nou nooit over? (Haro Kraak Volkskrant 23 februari 2016 katern Vonk p. 4-5):
De hogere cultuur wordt doodgezwegen, opzettelijk en kwaadwillend. Door wie? De media. Dat vindt de Belgische kunstenaar Jan de Cock. Hij klaagde vorige week vier grote Vlaamse mediaconcerns aan: de VRT, Mediahuis, De Persgroep en Roularta. Het gaat hem om vijftien 'feiten', waaronder: 'Uw strategie om duizenden pagina's en minuten te spenderen aan vreemdelingen die het land binnenstromen, maar geen seconden meer over hebben voor onze inlandse culturele elite.'
Van complotdenkers en bezorgde burgers tot rechtse commentatoren en dwarse mediamakers - haast iedereen houdt ervan om te zeggen dat de media iets negeren. Maar waarom eigenlijk?
Onredelijke verwachtingen
Mark Deuze weet het antwoord. Als hoogleraar Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam heeft hij zich ook vaak verwonderd over de bewering dat een onderwerp het nieuws niet haalt. 'Het maakt eigenlijk niet eens uit of dat waar is of niet', zegt hij. 'Als iemand roept dat X geen aandacht krijgt, kan dat komen doordat hij of zij X niet op Google Nieuws heeft ingetikt. Maar zelfs als je dat gedaan hebt, kun je achterblijven met het gevoel dat X niet de juiste aandacht heeft gekregen.'
Dat heeft te maken met de onredelijke verwachtingen die het publiek van de media heeft, zegt Deuze. 'Mensen willen dat media hun eigen kijk op de werkelijkheid weerspiegelen. Maar dat is onmogelijk.' Je eigen werkelijkheid vind je volgens hem alleen terug in zogenaamde 'echokamers', een term uit de communicatiewetenschap waarmee kleine gemeenschappen of niches worden bedoeld. 'In de kroeg ben je het waarschijnlijk erg eens met je vrienden. Dat is een bubbel van dezelfde meningen.
Maar de mainstreammedia moeten een te groot publiek bestrijken - je kunt nooit ieders waarheid weerspiegelen. Kranten geven een selectie van de werkelijkheid.'
Bovendien zijn er onderwerpen waarbij je het nooit goed kunt doen, omdat het debat te gepolariseerd is, zegt Peter Burger, mediaonderzoeker van de Universiteit Leiden. 'Denk aan klimaatverandering en het Israël-Palestina-conflict. In zo'n geval zullen er altijd mensen zeggen dat je niet de hele waarheid weergeeft.'

'De nieuwe journalist is een idealistische ondernemer' (Volkskrant 30 mei 2013):
De nieuwe journalist werkt freelance, volgt zijn hart en heeft geen geldzorgen. Zegt de nieuwe hoogleraar Journalistiek.
Mark Deuze, vanaf 1 juni hoogleraar Journalistiek en Media aan de Universiteit van Amsterdam, wil zijn studenten opleiden tot zelfstandige ondernemers die verder kijken dan de traditionele nieuwsbedrijven en de landsgrenzen.
Net terug uit Amerika, waar hij sinds 2005 docent was bij de universiteit van Indiana, richt hij zich met zijn onderzoek op de onzekere arbeidsmarkt. Zijn motto is fun and profit - tevens het thema van de Grote Freelancersdag op 4 juni - en zijn ijkpersoon Armin van Buuren. Deuze: 'Een dj is de ultieme 21ste-eeuwse mediamaker.'
'Fun and profit' klinkt wat oppervlakkig.
'Klopt. Ik leg de nadruk op fun, maar profit betekent dat je jezelf kunt bedruipen. Ik denk dat de beste journalistiek wordt gemaakt door mensen die gelukkig zijn. Die blij zijn dat ze het doen. De voorwaarden daarvoor zijn dat je zelf mag beslissen over de inhoud en dat je je geen zorgen hoeft te maken over je inkomsten. Dat kunnen we niet garanderen door alleen naar de bestaande nieuwsbedrijven te blijven kijken. Dat zul je zelf moeten doen.'

De bestuurskundige Paul Frissen (VPRO boeken 23 januari 2016) behandelt het vraagstuk van de paradox in zijn nieuwe boek Het geheim van de laatste staat.
Dat we niet inzien hoe belangrijk geheimen zijn? Dat - o paradox - de overheid geheimen moet hebben om die van ons, de burgers, te kunnen waarborgen.

Gun staat en burger geheimen of Het geheim van de laatste staat (Stephen Sanders Volkskrant 30 januari 2016 bijlage Sir Edmund p. 24-25):
Dwars tegen de tijdgeest in houdt Paul Frissen een overtuigend pleidooi voor het 'Recht op Duisternis'.
Schijnbare tegenstellingen
Frissen reageert op die verdwaasde, quasi-democratische openheidsmanie als een liberale denker die in de traditie staat van de Engelse filosoof Isaiah Berlin, die al stelde dat vrijheid de (problematische) kern vormt van de democratische rechtsstaat, meer nog dan die andere twee waarden: gelijkheid en broederschap.
En individuele vrijheid kan alleen bestaan bij gratie van het geheim - het privéterrein waartoe de staat niet zomaar toegang heeft, omdat de politiek niet alles is en niet alles politiek. Tegelijkertijd is het de taak van de rechtsstaat zijn burgers te beschermen en daarvoor zijn (soms) geheimhouding en geheime operaties nodig.
Zo komt Frissen tot zijn paradox - dat wil zeggen: schijnbare tegenstelling, geen contradictie:
'Zonder geheimen is de burger niet vrij, en zonder geheimhouding kan de staat de vrijheid van de burger niet beschermen.' Juist een waarachtig privéleven eist op gezette tijden dat de staat het geheim van de burger beschermt door zelf geheimen te hebben.
Frissen verwijst ook naar de socioloog Max Weber, die lang geleden de modernisering en 'onttovering' van de wereld al beschreef als het idee dat 'er per definitie geen geheimzinnige en onberekenbare machten zijn die een rol spelen, maar dat we integendeel alles - in beginsel - door berekening zouden kunnen beheersen'. Hier zien we al de kiemen van de transparantie-mythe, die in laatste instantie een beheersings- en maakbaarheidsmythe is.
Bepaald indrukwekkend is Frissen wanneer hij uitlegt waarom hij deze titel voor het boek heeft gekozen: 'Ik zie (...) de laatste staat als een rechtsstaat, veel minder dan als een verzorgingsstaat met omvattende en ingrijpende ambities.' Hier kiest de bestuurskundige Frissen uitdrukkelijk voor de lijn van eerder genoemde Isaiah Berlin, die met zijn begrip van 'negatieve vrijheid' de staatsbemoeienis streng afbakent - ook als daar hele leuke dingen voor linkse mensen van mochten komen.

Home, sweet home of 'Ik vergeet nooit waar ik vandaan gekomen ben' (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 23 januari 2016 bijlage Sir Edmund p. 72-79):
Tegenover me zit de man die gedenkwaardige interviews heeft gemaakt met een dronken Francis Bacon, een blowende George Michael, een stervende Dennis Potter en met vele grootheden die het culturele landschap de afgelopen vijf decennia hebben vormgegeven. Dit is de curator van een culturele revolutie waarbij de barrières tussen hoge en lage cultuur, tussen Pulp en Pinter, tussen Parton en Pavarotti, zijn gesloopt. Dit is de 76-jarige kunstpaus van het Verenigd Koninkrijk, die net zijn 23ste boek heeft gepubliceerd, wekelijks met academici het wereldgebeuren van commentaar voorziet in het radiopogramma In our time en getooid in hermelijn de Conservatieve regering bestrijdt in het Hogerhuis.
De timing van zijn jongste boek kon niet beter. Terwijl de Labour Party, zijn partij, is overnomen door linkse opstandelingen onder leiding van Jeremy Corbyn, speelt de historische roman Now is the time zich af ten tijde van de Peasant's Revolt van 1381, de grootste volksopstand uit de Britse geschiedenis. De rebellenleider was de koningsgezinde ex-soldaat Walter Tyler, maar het brein was de prediker John Ball. 'Fascinerende man', zegt Bragg, 'die streed tegen sociale ongelijkheid, tegen de onderdrukking van de boeren en tegen de corruptie van de kerk. Ball was een hedge priest, iemand die niet in de kerk, maar erbuiten preekte.
8. Politicus: Roy Jenkins
Bragg, een miljonair, gaf de partij van Tony Blair donaties, maar zijn liefde voor de oud-premier is bekoeld. Zoals een Engelse socialist betaamt is deze 'luvvie' een bijnaam voor progressieve leden van de kunstwereld traditioneel, sentimenteel en nostalgisch. Hij groeide op onder Clement Attlee, wiens regering in de tweede helft van de jaren veertig de verzorgingsstaat stichtte. De tweede Labour-golf maakte hij bewuster mee, die onder de pijprokende Harold Wilson in de Swinging Sixties.
'Wilson paste bij de tijd en omringde zich, heel dapper, met intellectuele en politieke zwaargewichten. De meeste waardering heb ik altijd gehad voor Roy Jenkins, de minister van Binnenlandse Zaken die uitgroeide tot het gezicht van de culturele bevrijding. Zijn decriminalisering van homoseksualiteit is een van de belangrijkste wetten uit onze geschiedenis. Het bewijst dat politici wel degelijk dingen kunnen veranderen.

'Her Nellness' is Amerika's literaire ontdekking (interview Margriet Oostveen met Nell Zink Volkskrant 28 november 2015 bijlage Sir Edmund p. 18-21):
Ze was metselaar. Ze schreef een boek voor slechts één lezer. Toen jutte Jonathan Franzen haar op om echt te debuteren. Meteen brak ze door in de VS en in Groot-Brittannië. Margriet Oostveen sprak Nell Zink in haar piepkleine appartement in Bad Belzig.
'Ergens staat: 'Ik begrijp niet waarom iemand denkt dat het er moreel toe doet of ik rondneuk'. Dat is nou precies wat ik zelf vind. In de Sahel gaan 700 duizend kinderen dood en intussen gebruiken mensen het woord 'moraal' bij de kwestie of ze iemand néuken?'
Nell Zinks onafhankelijkheid in alles - door verrukte uitgevers 'Nellness' gedoopt - levert haar al volgelingen op. Geamuseerd: 'Jonge vrouwen die Tiffany willen zijn en oudere mannen die me willen ontmoeten, om persoonlijk vast te stellen of ik 'ook zo seksueel oprecht' ben.'
Humor
Mislaid werd er misschien zelfs beter door. Absurdistischer.
'En God weet dat de humor van mij is, nou en of! Ik heb ook niet gevochten omdat ik dacht: misschien bereik ik meer mensen als ik eens wat minder aanmatigend ben. En een paar slimme recensenten begrepen dat dit boek vooral gaat over het oppervlakkige van íedere identiteit.
Ik geloof namelijk helemaal niet dat mensen hun achtergrond kunnen afwerpen en dat we dan in een klasseloze maatschappij leven.'
En kijk, zegt Nell Zink: intussen zijn de rollen omgedraaid. Sinds Mislaid in Amerika is genomineerd voor de prestigieuze National Book Award kan ze doen wat ze wil. 'Mijn volgende roman, Nicotine, gaat over een aseksuele man. Ook in de literaire wereld is alles uiteindelijk een kwestie van macht.'

Marinegeschut of In de wapenhandel wordt het woord 'oorlog' niet gebruikt (Margriet Oostveen Volkskrant 24 juni 2016 p. 19):
Waarom de grootste wapenfabrikanten naar de hoofdstad kwamen.
Zwaar geschut noemen we 'strikt defensief'. En de grootste wapenfabrikanten ter wereld prijzen zichzelf op de beursvloer aan in bloemrijke eufemismen:
Lockheed Martin: 'A better tomorrow.'
Northrop Grumman: '
The value of performance.'
BAE: '
Affordable solutions for a rapidly changing world.'
Ik rijd naar stichting Stop Wapenhandel om het daar dan maar te vragen. Een piepklein kantoortje in Amsterdam-West. Twintig jaar geleden opgericht, toen Europa wapens bleek te exporteren naar Irak. Politicologe Wendela de Vries doet nu al jaren fulltime feitenonderzoek naar Nederlandse wapenexportgegevens, met dank aan sponsoren als Oxfam Novib.
'Hele rijen wapenexportvergunningen' kun je tegenwoordig gewoon vinden op de website van het ministerie van Economische Zaken, zegt ze. 'En wij spitten dat dan uit.' Nederland staat wereldwijd in de toptien van voornaamste wapenexporteurs. Goed voor 2 miljard aan exportvergunningen in 2014.
Begin gewoon eens nuchter eufemismen uit te kleden, vindt Stop Wapenhandel. Bekijk die handel zoals die is. De cijfers liggen voor het grijpen en heel ingewikkeld is het ook niet. Alleen: wie wil het nog weten?

Das war einmal (Hans Wansink Volkskrant 2 oktober 2015 katern V10-11):
In Oorlogsenthousiasme onderneemt Kieft een zoektocht naar de drijfveren van een hele generatie Europese idealisten, kunstenaars en wetenschappers om oorlog te verheerlijken als een uitweg uit de identiteitscrisis waarin het oude continent zich een eeuw geleden zou bevinden. Zijn verhaal is handzaam opgedeeld in een groot aantal scènes (bijvoorbeeld 'Ascona, 1900', 'München, 1913', 'Bosnië, 1914') waarin een protagonist (Herman Hesse, Sigmund Freud, Ivo Andric) zijn verlangen naar oorlog etaleert. Nog altijd relevant, aldus Kieft in een interview met De Morgen. 'Je kunt een parallel met de jihadgangers van vandaag trekken. Die zijn al in oorlog voor ze naar Syrië vertrekken. Onbesuisd idealisme? Zeer zeker. Maar mensen hebben nu eenmaal behoefte aan zingeving, aan grote idealen. Dat ze daarna het slachtoffer worden van manipulatie en propaganda is helaas onvermijdelijk.'
PRACHTIGE OORLOG
'Wat de uitkomst ook moge zijn, deze oorlog is groot en wonderschoon', schreef de beroemde Duitse socioloog Max Weber op 28 augustus 1914. In de net uitgebroken wereldoorlog zagen intellectuelen als Weber het medicijn tegen de ontwrichting die de grootschalige industrie, de massamigratie van het platteland naar de steden en het ongebreidelde kapitalisme hadden veroorzaakt. Europa's kunstenaars en intellectuelen verheerlijkten de oorlog, schrijft Ewoud Kieft in Oorlogsenthousiasme, 'als een plotselinge ommekeer in de loop van de geschiedenis, die de modernisering van al haar ongewenste neveneffecten zou zuiveren'. Na de zomer van 1914 snakten de miljoenen Europeanen naar 'grote, zingevende verhalen, die alle rouw en ellende konden omzetten in troost en in hoop'. 'Het maakte van een ideologieloos conflict een heilige oorlog. Het gaf zin en betekenis aan een uitputtingsslag die geen zin en betekenis had.'

De klinisch psycholoog René Meijer geeft in zijn boek De Ether bestaat! een kritisch commentaar op de Duitse socioloog Max Weber.

René Meijer De Ether Bestaat!
DEEL III: De Persoon en de Politiek - B Het Commentaar: de Politiek - 1. Inleiding (p. 147-148):
De socioloog Max Weber (1864-1920) hanteerde een driedeling bij het bespreken van legitieme autoriteiten en deze driedeling laat zich herkennen als een nader inzicht in dit proces van in historische zin afglijden ofwel eroderen tot het onpersoonlijke, gezagsonzekere en immoreel chaotische. Van het traditioneel gezag van kerk en edelen met respect voor de persoon van God, ontwikkelde zich volgens Weber het charismatisch gezag van dictators als Hitler, Napoleon, Stalin en Mao in weerwil van de heiligheid, dat dan eenmaal omver geworpen, resulteert in het gezag van de legaal-rationele autoriteit van een geïnstitutionaliseerde overheid waarin het gezagsinstituut zelf heerst en niet zo zeer het individu ten dienste ervan. Zo belanden we dan met de historische zin voor de orde van de tijd sociologisch gezien van het personalisme in het formalisme, een ambtelijke werkelijkheid die zo mooi aan de kaak gesteld werd in o.a. het boek en de film A Hitchhikers Guide to the Galaxy van Douglas Adams 1979/2005. In onwetendheid vervallen over onzuiver geleefde (religieuze) remedies en gefixeerd geraakt op enkel het problematische, zijn we wederom rijp voor de psycholoog die mag constateren dat we zo nog steeds met allerlei schizoïde -ismen verstrikt zijn in een zekere egobepaalde vorm van gespletenheid. Sociaalpsychologisch kan men vijf vormen van machtsuitoefening onderkennen in dezen: de macht van belonen, de macht van straffen, de macht van delegeren, de macht der verdienste en de macht der deskundigheid.

Stelling: De Vierde, Vijfde en Zesde macht (Media) in Nederland en Brussel zorgen voor de feedforward besturing, de groepsdynamiek in de samenleving en de 1e, 2e en 3e macht in Nederland voor feedback.

In een introductie leg ik graag aan de hand van deze twee stellingen mijn ideeën aan u voor.

Verhaal of 'Een boek verfilmen is een karbonade opdrinken met een rietje' (Jean-Pierre Geelen Volkskrant 3 augustus 2015 katern V2):
Na een interviewfragment met Robert Caro, biograaf van de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson, ging het over de arbeid van het schrijven. Caro had veertig jaar over zijn boek gedaan, Buwalda vijf jaar over zijn Bonita Avenue. Het komt voor dat boeken, films en columns te snel zijn gemaakt, maar het ging volgens Buwalda niet per definitie om de duur. Belangrijker voor een schrijver is lezen: 'Als je slim bent, leid je jezelf eerst op tot lezer. Zodat je zelf je beste lezer bent.'
Van het fragment waarin illusionist David Blaine onder toeziend oog van Ricky Gervais een breinaald door zijn arm leek te steken, begreep Wilfried de Jong niet wat het in Zomergasten deed. Had hij dat niet vooraf moeten vragen? Volgens Buwalda deed de illusionist, die als eerste het wat ingedutte goochelen hip maakte, 'hetzelfde als iemand die een goed verhaal probeert op te schrijven': 'Je weet dat het niet waar is, en toch zie je het voor je neus gebeuren.' Daar was de vergelijking weer met de literatuur en het schrijven: hij zag hetzelfde in W.F. Hermans' De donkere kamer van Damocles: 'Dorbeck bestaat wel en niet. Dat kan niet. Totdat je het boek leest.'
Een interview van Michael Zeeman met Philip Roth die de dood van de roman (
of eigenlijk: de lezer, die steeds meer wordt gegrepen door het beeldscherm) voorspelde, ontlokte Buwalda een tirade tegen de opvatting (van bijvoorbeeld Salman Rushdie) dat de huidige HBO-series 'de nieuwe literatuur' zouden zijn. 'Literatuur is niet zomaar te vervangen door beeld', zei hij met Proust bij de hand: 'De mythe van "Show, don't tell", is dikke onzin. Proust vertelt 4000 pagina's lang. Dat is niet te verfilmen - dat is nou juist de kracht van literatuur.'
Vandaar natuurlijk ook dat de schrijver Buwalda maar nauwelijks geïnteresseerd is in de aanstaande verfilming van zijn eigen boek. Hij had het eerder op de avond al gezegd, na een fragment uit de filmversie van Under The Skin van Jonathan Glazer:
'Een boek verfilmen is een karbonade opdrinken met een rietje.'
Een mooie avond, met een hartstochtelijk pleiter voor het bewonderen ('maar niet van mezelf'). Heel benieuwd wat we ons ervan zullen blijven herinneren.

Wim Brands VPRO boeken 2 augustus 2015:
Maarten 't Hart heeft voor het eerst uitgebreid over zijn moeder geschreven. In zijn net verschenen boek 'Magdalena', onderwerpt de zeventigjarige schrijver 'de wonderlijke eigenaardigheden en de onwrikbare, rotsvaste zekerheid des geloofs' van zijn moeder aan een nader onderzoek. De moeder van Maarten 't Hart wilde niet dat haar zoon over haar zou schrijven terwijl ze nog leefde. Daarom heeft 't Hart in zijn werk zijn moeder zo veel mogelijk uit het zicht gehouden, waardoor een enigszins vertekend beeld van zijn jeugd is ontstaan. Na haar overlijden in 2012 kon Maarten 't Hart zich alsnog wijden aan een portret van zijn moeder.
Ook te gast is de scheikundige en filosoof André Klukhuhn over zijn boek 'Over de grenzen van de rede'. 'Dat waanzin problemen met zich meebrengt behoeft geen betoog, maar de waanzin heeft ook positieve kanten', zo vertelt hij in zijn boek. 'Het staat buiten kijf dat vele filosofen (Nietzsche, Wittgenstein), wetenschappers (Archimedes, Einstein), kunstenaars (William Blake, Vincent van Gogh) en mystici (Hadewijch, Hildegard von Bingen), die allemaal met enige vorm van waanzin waren behept, de mensheid door de geschiedenis heen van vele buitengewone bijdragen hebben voorzien'.

Wim Brands VPRO boeken 26 jul 2015:
Te gast is historicus en schrijver Willem Otterspeer, over het tweede deel van zijn biografie over Willem Frederik Hermans: 'De Mislukkingskunstenaar'. Hoewel hij zei weinig fiducie te hebben in de biografie, besefte W.F. Hermans heel goed dat ook zijn eigen leven onderwerp zou worden van studie. Mede daarom legde hij een immens archief aan, waarin hij alles bewaarde over wat hij schreef, las, zag en meemaakte. Biograaf Willem Otterspeer heeft zich door dat archief heen gewerkt om het leven van de grote romanschrijver te reconstrueren. De biografie die daar uit voort kwam biedt een nieuwe en belangwekkende visie op de schrijver, een schrijver die gevangen zat in zijn eigen ambitie om 'alles' tot stand te brengen, een schrijver die gedoemd was onder die ambitie te bezwijken, een schrijver voor wie de mislukking het belangrijkste motief van zijn leven en werken werd.
Sander Bax, universitair docent literatuurwetenschap en cultuurgeschiedenis, vertelt over zijn nieuwste boek 'De Mulisch Mythe'. Er zijn weinig schrijvers die zo zeer tot een mythe zijn geworden als Harry Mulisch. Voor de een is hij de onuitstaanbare, arrogante schrijver die het liefst over het Leidseplein paradeerde, voor de ander is hij de laatste grote intellectuele auteur die Nederland gekend heeft. 'De Mulisch Mythe' vertelt het verhaal van een fenomenaal schrijverschap en van de publieke figuur Harry Mulisch: hoe hij uitgroeide van een jonge debutant uit Haarlem tot een groot Europees schrijver.

'Contact voedt de verbeelding' (Persis Bekkering Volkskrant 30 mei 2015 Sir Edmund p. 18-21):
Philip Glass (78) kan niet alleen componeren en musiceren, maar ook schrijven, blijkt uit zijn autobiografie 'Woorden zonder muziek', die nu in Nederlandse vertaling verschijnt. Persis Bekkering koos vier fragmenten, belde Glass op in zijn huis in New York en legde ze hem voor.
SAMENWERKING TUSSEN DE KUNSTVORMEN
Halverwege de jaren zeventig keert het tij. Glass schrijft samen met regisseur Robert Wilson de minimalistische opera Einstein on the Beach, een postmodern gesamtkunstwerk van vijf uur dat inslaat als een bom - bovenstaand fragment gaat over de wereldpremière in Avignon, 1976.
Op welk moment realiseerde hij zich dat Einstein een van de grote kunstwerken van de twintigste eeuw zou worden? 'Ongeveer een maand geleden', zegt hij. Het is even stil. Dan lacht hij: 'Het is een grap, maar ook weer niet. We hadden nooit de bedoeling om iets te schrijven dat impact zou hebben. Intuïtief voelden Bob (Wilson, red.) en ik aan dat het goed was. Maar we hebben het helemaal niet zo vaak opgevoerd. Pas in 2012 zijn we met Einstein op een lange tournee gegaan, en is er een goede videoregistratie van gemaakt. Feitelijk hebben niet genoeg mensen de opera gezien om te kunnen zeggen dat het zo'n belangrijk werk is. Dus weet je wat het is? Een gerucht.'
ONDERLING CONTACT
'Dat is voor mij vanzelfsprekend', zegt Glass. 'Niemand wordt een schilder door in zijn eentje te werken, niemand wordt musicus voor zichzelf. Die onderliggende verbondenheid vind ik belangrijk. Ik heb nooit geprobeerd iets 'anders' te doen. In mijn werk heb ik elementen gecombineerd die voor mij volledig vanzelfsprekend waren. Dat leidde kennelijk tot een ongewoon resultaat. Het voelde niet alsof ik iets aan het 'uitvinden' was. De kracht van de menselijke verbeelding wordt gevoed door onderling contact.'
Dan begint hij een lang verhaal over Albert Einstein, hoe zijn ideeën kort na hem ook door anderen werden bedacht. Gelooft het muzikale icoon dan niet in genieën? Hij aarzelt. 'Nee, ik denk het niet. Ik geloof in het menselijk ras.'
Op zoek naar roem en erkenning is hij nooit geweest, zegt hij met dezelfde nuchterheid die zijn memoires zo goed te verteren maakt. Deel uitmaken van de kunstwereld, iets maken, dat vindt hij een grandioze ervaring.
'Het beste aan succes was dat ik mijn bijbaantjes op kon zeggen.'

Het boek van Philip Glass completeert de twee 'kanten van een verhaal' van Eric Smit aan.

Schreeuw! (Jean-Pierre Geelen Volkskrant 18 oktober 2019 p. 2):
Mijn (belasting)centen mogen ze. De vraag is of het gebeurt. Want ziekenhuispersoneel zit in een ongezonde spagaat. Tegenover hen staat Ad Melkert, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, die eind augustus ontslagen en minder zorg voorspelde wanneer de vakbonden zouden volharden. Een rituele cao-dans, maar de zorger zit in de kramp. Er is maar één oplossing: meer geld van de minister, graag goed besteed.
Het is boerenwijsheid, maar als deze dagen iets hebben geleerd over actievoeren, is het dat de grootste bek het voor het zeggen heeft. In de slappe-kniedemocratie is sympathie een machtsfactor. Zie hoe de ene na de andere provinciebestuurder door z’n hoeven zakte zodra er een trekker voor de deur stond.

De connotatie ('bijklank, ondertoon, bijbetekenis, gevoelswaarde') van een woord of kleine woordgroep is de ermee verbonden voorstelling (vooronderstelling), vaak van emotionele aard, buiten de eigenlijke betekenis van het woord ofwel denotatie. Het woord connotatie is etymologisch af te leiden als het Latijnse connotatio (van het Lat. prefix con-, „met-“, „tezamen-“, en notatio, „optekening“).

Arnon Grunberg voetnoot Strategie (volkskrant 16 juni 2011)
Waarom wij het vermogen hebben om logisch na te denken? Opdat we onderscheid kunnen maken tussen wat waar en niet waar is. Op woensdag berichtte The New Times echter over een artikel in The Journal of Behavorial and Brain Sciences waarin twee onderzoekers, Hugo Mercier en Dan Sperber, stellen dat rationaliteit vanuit evolutienair oogpunt primair is bedoeld om de ander te overtuigen. Waarheid is slechts een bijkomstigheid. Irrationaliteit is bovendien geen aberratie in de evolutie, maar een alternatieve en vaak betere strategie. Negeer argumenten die je theorie niet ondersteunen, besteed alleen aandacht aan argumenten die je theorie bevestigen.
Ongetwijfeld valt er wat af te dingen op het onderzoek van Mercier en Sperber, maar een vluchtige blik op het politieke debat bevestigt hun gelijk: waarheid is onbelangrijk, wat telt is de overwinning op de tegenstander.
Kortom democratie is de triomf van de irrationaliteit met betrekkelijk vreedzame middelen.

Het gaat er op lijken dat met de inzichten van Iain McGilchrist, Hugo Mercier en Dan Sperber het fenomeen enantiodromie van Carl Jung wordt onderbouwd. Of met andere woorden we leren de éne werkelijkheid steeds beter te begrijpen.

Iain McGilchrist: Things Are Not What They Seem.

Begrijpen is volgens Spinoza de dingen zien in hun ‘logische afhankelijkheid’.
Het begrip toeval wordt in verband gebracht met ‘logische afhankelijkheid’ en ‘acausale geordendheid’ (Karma-Nemesis).
Dr. Jolande Jacobi boek De psychologie van Carl G. Jung (p. 21): Jung noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, ‘acausale geordendheid’.
Barbara Hannah boek Jung zijn leven zijn werk (p. 319): Jung toonde aan dat synchronistische gebeurtenissen slechts een specifiek voorbeeld lijken te zijn van een veel breder natuurlijk beginsel, dat hij ‘acausale geordendheid’ noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, zoals in het geval van de discontinuïteiten in de fyica (de geordendheid van energiekwantums, nucleair verval enzovoort) of de natuurlijke getallen.

Erasmus boek Lof der zotheid (De reformatie)
Voorts kan men enige mensen aantreffen die de godsdienst zo op zijn kop zetten dat ze nog eerder Christus zelf ernstig zouden beledigen dan dat er ook nog maar een heel onschuldig grapje op een bisschop of vorst wordt gemaakt, vooral als dat iets heeft te maken met ‘het slijk der aarde’. Hij heeft hier twee vliegen in een klap. Allereerst zegt hij dat de onberispelijkheid van hoog aangeschrevenen niet in vraag wordt gesteld en vervolgens merkt hij op dat deze hoog aangeschrevenen vaak geheimen hebben die ze liever niet bekend zien gemaakt worden, zeker als ze over hun geld gaan.

Stelling: Zaken lopen mis wanneer in de politiek de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed.

Marcel van Dam De dubbele agenda van deskundigen (Volkskrant 31 maart 2011)
Commentaar: Als argument hoor ik al jaren dat de stijgende zorgkosten door de vergrijzing komt. Feit is dat de echte vergrijzing nog moet beginnen. Bij productontwikkeling speelt het probleem dat de klant wil een Rolls Royce voor de prijs van een Volkswagen. Dit fenomeen doet zich ook in de zorg voor. Er zijn meer perspectieven om naar de kosten in de gezondheidszorg te kijken. Nu wordt de zorg vooral gezien als een groeisector waarin veel geld valt te verdienen. Met name Els Borst heeft er voor gezorgd dat de overheid de rem uit de zorgauto heeft verwijderd. De hamvraag is of met het toenemen van de kosten de kwaliteit navenant stijgt? Het is de grootste misser om de gezondheidszorg met de massaproductie van een T-Ford te vergelijken. In deze zin is de zorg geen markt. Of misschien nog belangrijker is de vraag hoe ziek is de maatschappij door onze aandacht alleen op marktwerking te focussen? De zorg is deel van de “instant-geluksindustrie” geworden. Het is wenselijk met een ‘hybride’ bril naar de éne werkelijkheid te kijken.

Wat is dialectiek?
Organisch en anorganisch
Moleculaire biologen kennen nu de volledige DNA-structuur van een organisme, maar kunnen hieruit niet afleiden hoe het organisme zichzelf organiseert gedurende zijn ontwikkeling, net zoals de kennis van de structuur van H2O geen inzicht verschaft in de eigenschap van vloeibaarheid. Een analyse van de chemische verbindingen en cellen van het lichaam heeft geen formule voor het leven als uitkomst. Hetzelfde geldt voor de geest zelf. Neurowetenschappers beschikken over een groot aantal gegevens over wat de hersenen doen. De menselijke hersenen bestaan uit 10 miljard neuronen, waarvan elk neuron gemiddeld duizend verbindingen heeft met andere neuronen. De snelste computer is in staat om ongeveer een miljard bewerkingen te maken per seconde. De hersenen van een vlieg die op de muur zit voert 100 miljard bewerkingen tegelijkertijd uit. Deze vergelijking geeft een idee over het onmetelijke verschil tussen de menselijke hersenen en zelfs de meest geavanceerde computer.
De enorme complexiteit van de menselijke hersenen is een van de redenen waarom idealisten geprobeerd hebben de geest met een mystieke aura te omringen. Kennis van de details van individuele neuronen, axonen en synapsen volstaat niet om fenomenen als denken en emoties te verklaren. Nochtans is daar niets mystieks aan. In de taal van de complexiteitstheorie zijn zowel de geest als het leven fenomenen van hogere orde. In de taal van de dialectiek: de sprong van kwantiteit naar kwaliteit betekent dat het geheel over eigenschappen beschikt die niet afgeleid kunnen worden uit de som van de delen of ertoe worden gereduceerd. Geen enkele van de neuronen op zich is bewust. De som van het totaal van de neuronen en hun verbindingen zijn dat wel. Neurale netwerken zijn niet-lineaire dynamische systemen. Het zijn de gecompliceerde activiteiten en wisselwerkingen tussen de neuronen onderling die het fenomeen voortbrengen dat wij bewustzijn noemen.

Wat wil het brein?

Albert Einstein, Relativiteitstheorie, de eenheid van Massa, Tijd en Energie (Kracht, Beweging) - Ruimte - Tijd - Beweging (Standaardmodel).

Theorie van allesUnificatietheorie (x)Rapport Eenheid in Verscheidenheid 
Ruimte (Energie)Inertie (Tijd-as)1.Zwaartekracht (M/V)3. Spiegelsymmetrie
RelativiteitstheorieKompaskwadrant7. Hermeneutische cirkel (SQ) ----5. Reflexief bewustzijn (EQ)
||||
SnaartheorieQuantummechanica (Microkosmos)4.b Ether-paradigma ----6. Meta-leren
BewegingMaterie, Massa4.a Materiesymmetrie (PQ)2. Tijdsymmetrie (IQ)

x) Het 'Hoe en Wat', 'Ether-paradigma en Reflexief bewustzijn' staat tegenover 'Wat en Hoe', 'Hermeneutische cirkel en Meta-leren'.

Behoudswetten en bijbehorende symmetrieën beschrijven de transformaties tussen energie en materie.
Een positron (ook: positon) is het antideeltje van het elektron (foton + proton = elektron + positron + proton).

Een molecuul is opgebouwd uit atomen die in een vaste rangschikking van chemische bindingen met elkaar verbonden zijn. Een chemische stof is gedefinieerd door de atomen waaruit het molecuul bestaat en de onderlinge scheikundige verbindingen die tussen de atomen bestaan.

Joris Vandenberghe Neurobiology of brain-gut interactions in human gastric sensitivity and hypersensitivity
Ik heb de voorbije jaren vaak gevloekt op (het toenmalig advies van) prof. Igodt. Geworsteld heb ik met de neurowetenschappen en de gastro-enterologie, met de geprotocolleerde aanpak die zo verschillend is van het geïndividualiseerd klinisch werk. Gevloekt op de onvermijdelijke inperking van het onderwerp: één functionele stoornis, functionele dyspepsie, één centrale vraagstelling – een doctoraat als les in nederigheid en als antidotum tegen megalomane ambities. Gevloekt ook op de te grote afstand – zeker na het vertrek van mijn oorspronkelijke promotor, prof. Fischler - tot de psychiatrie, mijn klinische core business. Veel gecompenseerd door in tussentijd met (te) veel andere zaken bezig te zijn – als een doctorandus zou beoordeeld worden op zijn vermogen tot focussen, zou ik het er maar bekaaid van af brengen.

Het wekt verwondering dat in de snaartheorie het verschijnsel mens volledig wordt buitengesloten. Al stelt Robert Dijkgraaf de architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter.

De snaartheorie neemt volgens Lee Smolin ruimte en tijd als fundamentele gegevens aan. In de Unificatietheorie zijn daarentegen Ruimte en Tijd wel degelijk in de beschouwingen meegenomen.
Het is Blavatsky die in De Geheime Leer aantoont dat in het Akasha-veld ruimte en tijd één zijn. BDE personen met een verruimd bewustzijn bevinden zich in de imaginaire 5e dimensie waar tijd en ruimte geen rol meer speelt.

Anima mundi betekent 'de ziel van ons klein heelal' en wordt gebruikt als een equivalent voor Akasha-veld.
In het informatie registrerende en overdragende Akasha-veld van het universum worden de correlaties tussen de micro - en macrokosmos tot stand gebracht. Het 'Hoe en Wat' in de aardse microkosmos staat tegenover het 'Wat en Hoe' in de hemelse macrokosmos.

Met name de boeken van Ervin Laszlo en het boek Geestkunde van Freek van Leeuwen geven een nieuw perspectief op een oud paradigma. Of met ander woorden voor het nieuwe paradigma geldt er is niets nieuws onder de zon. Daarmee wordt bedoeld dat de natuurlijke grondslag van de dynamiek in de schepping, het levensritme op aarde gelijk blijft. De dynamiek in de schepping vinden we in de rij van Leonardo Fibonacci terug. Maar primair draait het in de mensenwereld om de natuurlijke grondslag van de wederkerigheid die Ervin Laszlo in zijn boek WorldShift2012 aanhaalt.

Ervin Laszlo bespreekt in zijn boek Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn de relatie tussen de micro - en macrokosmos, René Meijer in zijn boek De Ether Bestaat aan de hand van 3 aanzichten, 6 gezichtspunten (Darshana's).

Ervin Laszlo en Jude Currivan boek KOSMOS een integrale visie op de wereld
Hoofdstuk 3 Relativiteit, Yin en yang (p. 41):
Op deze stromende drempel tussen licht en donker, tussen positief en negatief, voltrekt zich wat wij 'co-creativiteit' noemen.
Verborgen symmetrieën (p. 44/45):
Het verschijnsel van symmetriebrekingen wordt overal in de natuur aangetroffen.
Om de geheimen in de natuur af te leiden uit de kennis van de relaties in de symmetrieën staat bekend als de gauge theory (ijktheorie).
De oud-Griekse meetkundigen onderzochten al pakweg 2500 jaar geleden zulke dualiteiten die elkaar weerspiegelen in de zogeheten platonische veelhoeken (polyeders), vijf regelmatige veelvlakken waarvan zij geloofden dat het de archetypische bouwstenen van materie waren – de vijf klassieke elementen aarde, water, lucht, vuur en ether.
Deeltjes en golven (p. 45):
Tegenhangers die elkaar weerspiegelen en niet los van elkaar bestaan, maar elkaar aanvullen (ze zijn complementair), komen overal in de natuur voor.
Harmonie in co-creatie (p. 51):
De contouren van een alomvattend model van de kosmos als de integrale werkelijkheid zal ons duidelijk worden hoe de allesdoordringende aard van non-lokale connecties, ontstegen aan de bekende grenzen van tijd en ruimte, ons aanspoort tot de erkenning dat wij niet alleen de muziek van de schepping zijn, maar ook de musici die haar spelen en de componisten die haar co-creëren.

De leerschool van het leven is een netwerk van mensen of groepen mensen, een sociaal netwerk, dat in het spraakgebruik als 'netwerk' wordt aangeduid. De netwerkconnecties (Communicatie, Trekkermechanisme, NLP) in de microwereld van het brein functioneren analoog aan een sociaal netwerk ('complementaire schismogenesis') in de macrowereld.

Het morele kompas wordt gebruikt om de synthese tussen 4 elementen, de verborgen 5e dimensie weer te geven. Tegenover 'Ether staat Aether', de Gemeenschappelijke horizon die door de driehoek (1 + 2 + 3 + 4 = 10) van Pythagoras wordt gesymboliseerd. Het meta-leren staat net als water voor 20. Het is het reflexief bewustzijn dat een mens van een dier onderscheidt. De Triade 'Aarde - Lucht - Water' wordt met de twee duaden, 'Aarde - Ether' en 'Vuur - Water', de Tetrade verbonden. De unificatietheorie biedt de grondslag voor het begrijpen van het bewustzijn.

In het rapport ‘E i V’ worden in het bijzonder dichotomieën beschreven, bijvoorbeeld:
- God en Darwin (Evolutieplan) en de controverse tussen H.P. Blavatsky en Marcelo Gleiser
- Geest en Lichaam (Bewustzijn en Materie) en de controverse tussen Poortman en Swaab
- Hersenonderzoek en de controverse tussen Ramachandran en Swaab
- Hersenonderzoek en Hersenpolitiek en de controverse tussen Swaab en Alan Fiske
- Psychologische gezichtspunten en de controverse tussen Jung en Freud.
- Psychoanalyse en Psychosynthese en de controverse tussen Carl Jung en Roberto Assagioli.
- Psychosynthese en Singulariteit (Intelligent design en Artificial intelligence) en de controverse tussen Roberto Assagioli en Raymond Kurzweil.
- Goed en Kwaad en de controverse tussen Plato en Plasterk (alfa- en bètawetenschappen)

Controverses tussen wetenschappers zijn een gegeven, maar gelukkig ligt in de chaostheorie een ordeningsprincipe besloten.

Plato verdeelde de werkelijkheid in twee zijnssferen, materie en geest met als schakel de ziel. Het antahkarana, nous legt de imaginaire verbinding tussen epithumia en thumos. Het zelfbewustzijn, dat meta-leren mogelijk maakt, kan als een recursiefproces worden opgevat. Het universum (universele quintessens) creëert een levend wezen dat in staat is zichzelf te aanschouwen en te reguleren. Het universum kijkt als het ware op een bewust niveau naar zichzelf. De in het brein, het geheugen opgeslagen informatie kan opnieuw worden geprojecteerd. We zijn aan onze eigen perceptie, het eigen perspectief overgeleverd. Het reflexieve ik, het zelfbewustzijn ondergaan we niet alleen als een ontologisch gegeven, maar veeleer als een fenomenologisch feit.

James M. Pryse boek Apocalypse Ontzegeld - een esoterische uitleg van de Openbaring van Johannes (p. 5):
De derde trap staat in verband met de speculatieve philosophie, die tot de eerste principes tracht door te dringen door middel van de zuivere rede; de vierde trap is het directe begrijpen van de waarheid door middel van het heldere denken onafhankelijk van de een of andere vorm van rede; en deze twee graden die tot het noetische of hoger denken behoren, vertegenwoordigen het veld van kennis dat open ligt voor hen wier bewustzijn de wereld van geestelijke werkelijkheid heeft bereikt. Plato spreekt op een andere plaats van de “staattoestand”, die hij beschrijft als een soort van krankzinnigheid veroorzaakt “door een goddelijke bevrijding van de gewone wegen des mensen”.
9: Aldus heeft het lichaam vier voornaamste levens-centra, die ruw gezegd gelijkvormig aan de vier werelden zijn en aan de vier gemanifesteerde voortgebrachte krachten van de ziel; deze vier somatische afdelingen zijn als volgt:
1. Het hoofd, of hersenen, is het orgaan van het Nous of hoger denken.
2. De streek van het hart, inbegrepen al de organen boven het middenrif, is de zetel van het lager denken (phrên, of thumos), de psychische natuur er bij inbegrepen.
3. De streek rondom de navel is het centrum van de begeerte natuur (epithumia), de emoties, begeerten en hartstochten inbegrepen.
4. Het centrum van voortplanting is de zetel van de belevendigende krachten op het laagste bestaansgebied. Dit centrum wordt door vele oude schrijvers niet vermeld, zoals b.v. Plato, die vier hoedanigheden aan de ziel toeschrijft, maar slechts een drievoudige indeling van de somatische afdelingen maakt, de Nous of Logos, aan het hoofd toekennend, thumos aan de hartstreek, en epithumia aan de streek beneden het middenrif. Anderen geven echter het viervoudige systeem, zoals Philolaos de Pythagoreër, die de zetel en kiem (archê) van de rede in het hoofd plaatst, dat van het psychische principe in het hart, dat van groei en ontkieming in de navel, en dat van zaad en voortplanting in de geslachtsorganen.
16: Het Lam, Iêsous, moet daarom overeenkomen met de hoogste van deze, de Nous. Nu geeft het woord Iêsous de som 888. De rode Draak, “de archaïsche slang, die de Duivel en Satan is”, past geheel in de plaats van de heerser over de derde somatische afdeling, epithumia, welk woord het getal 555 oplevert. Het vierde Beest, “de Valse Propheet”, krijgt zijn plaats in de vierde afdeling als het generatieve principe, akrasia, “sensualiteit”; de getalwaarde van zijn naam is 333. Plato gebruikt voor dit principe het woord akolasia, dat dezelfde betekenis heeft en ook dezelfde getalwaarde.
71: Iêsous is klaarblijkelijk Iêios verhoogd tot 888, de Gnostische Ogdoad (de gemanifesteerde Logos) in drieënige vorm.
103: De Ram is het vierde van de dierlijke symbolen, of “beesten” en is identiek met de Boogschutter op het witte paard, de heerser over de vier somatische afdelingen. Hij is de intellectuele Zon, het Nous, hetwelk Iêsous is, van wiens naam de getalwaarde 888 is.

Pythagoras (De Gulden Verzen van Pythagoras) en Plato richten zich zowel op de vergankelijke als de onvergankelijke wereld. De controverse tussen Plato en Aristoteles (waarheid) kan met de gezichtspunten van Hegel en Marx worden vergeleken. Het 5D-concept en Ether-paradigma zijn zowel op de filosofie van Plato en Aristoteles als op de dialectische filosofie van Hegel en Marx (Engels) gebaseerd.
Plato verdeelde de werkelijkheid in twee zijnssferen, materie en geest met als schakel de ziel. Het Antahkarana, nous legt de imaginaire verbinding tussen epithumia en thumos.

Plato heeft het dilemma al omschreven als kiezen we voor thumos of voor epithumia, de kwalitatieve of de kwantitatieve as?

Cultuuroverdracht (juiste) heeft op de imitatie van Plato, een 'intelligent ontwerp' op basis van Waarheid, Schoonheid en het Goede betrekking en niet op intimidatie. Plato zet de natuurfilosofie in zijn werk Timaeus, die enigszins esoterisch is, en in de allegorie van de grot uiteen.

De definitie van het reflexief bewustzijn biedt, net als de Allegorie van de grot van Plato of het Hologram-paradigma (Cultuur holografisch gespiegeld, Het holografische paradigma) een model om de spiegelwerking van de psyche, het bewustwordingsproces te verklaren.

De eerste op 23 september 1983 gehouden Van der Leeuw-Lezing Een onderzoek naar de koppige dwaasheid van regeerders door Barbara Tuchman:
Door Plato zijn er al voorzetten gedaan, een uitverkoren klasse tot beroepsbestuurders op te leiden. In een rechtvaardige maatschappij zouden dan mensen uit de heersende klasse bij de verstandigen en wijzen in de leer moeten om in de kunst van het regeren onderricht te krijgen.

Alain de Botton over de waarde van kust (19 februari 2017, 16.00 uur op NPO 2):
Filosoof Alain de Botton vond troost in kunst. Wat is de noodzaak van kunst, en hoe kan kunst helpen bij de grote levensvragen?

Ligt het dan niet voor de hand dat op het snijvlak tussen geesteswetenschappers en natuurwetenschappers (Geestkunde en Natuurkunde) het gemeenschappelijke raamwerk van de Unificatietheorie ligt? Het draait dus wel degelijk om De keerzijde Leer de andere kant van de medaille te zien van Adam J. Jackson of zoals Erik van Zuydam in zijn boek De ontdekking van het NU, hoofdstuk Het spel van de tegendelen (p. 180) beschrijft.
Maar U.G. Krishnamurti, die zegt en er is geen "enlightenment" staat wel haaks op de visie van Jiddu Krishnamurti.
Wel cruciaal is: Als je je stoort aan de onvolkomenheden en gekte van anderen, kijk dan eerst naar diezelfde onvolkomenheden in jezelf (p. 183).

Alain de Botton GELUK of wat er nog van over is (Volkskrant 31 oktober 2009):
Ik voel deze strijdigheid (tussen bedrijfsleven en filosofie) ten diepste. En ik betreur haar, want een aantal mensen dat ik op deze wereld het meest bewonder, houdt zich ofwel bezig met de filosofie ofwel met het bedrijfsleven bezig – en beide kampen zijn er heilig van overtuigd dat ze elkaar niets te zeggen hebben. Ik droom van een wereld waarin ze een dialoog aangaan en inzien hoeveel ze van het andere kamp kunnen opsteken. Van Plato is de befaamde uitspraak dat de wereld alleen beter zou worden als de filosofen koning of koningen filosoof zouden worden. Vervang koningen door ondernemers en u hebt mijn mening over dit onderwerp.
De kern van het filosofisch verwijt aan het moderne commerciële ideaal is dat het zich schuldig maakt aan een reusachtige verdraaiing van prioriteiten en een proces van materiële accumulatie tot het hoogste goed verheft, terwijl dit maar een van de vele factoren zou moeten zijn die de richting van ons leven bepalen, als onderdeel van een authentieker, breder gedefinieerde opvatting van onszelf.
De filosofie streeft niet naar afschaffing van hiërarchie; ze probeert nieuwe vormen van hiërarchie te vestigen op grond van waardenstelsels die niet worden erkend door en zich afzetten tegen die van de huidig meerderheid. Met behoud van en stevige greep op het onderscheid tussen succes en mislukking, goed en slecht, beschamend en eervol, probeert ze ons tot een ander besef te brengen van dat wat met recht onder deze gewichtige hoofdjes mag worden ondergebracht.
Daarbij is het nuttig om legitimiteit te verlenen aan hen die in elke generatie niet in staat of bereid zullen zijn zich plichtsgetrouw te schikken in de heersende opvattingen over succes, maar die het misschien toch verdienen anders dan onder het lompe etiket idealist of dromer te worden gerangschikt. De filosofie kan ons een reeks overtuigende en troostende verzekeringen geven dat er meer dan één manier is om te slagen in het leven.

In het 5Ddenkraam wordt de synthese van wetenschap, religie en filosofie tot uitdrukking gebracht en berust op psychologische, sociologische en filosofische (monadische) gezichtspunten. Bij dit concept gaat het om de juiste transformatie tussen binnen en buiten en vice versa. De ziel, de schakel tussen 'geest en lichaam' staat daarbij voorop. Bij de individuele kant gaat het om de zelfkennis. De grote leraren van de mensheid, zoals Christus, Boeddha, Plato en Confucius, hebben over ethiek eigenlijk hetzelfde gedacht ‘Alle dingen dan die gij wilt dat u de mensen doen, doet gij hun ook alzo; want dat is de Wet van de Profeten’.

Het Über-ich, ook het superego genoemd, functioneert in de theorieën van Sigmund Freud als een censurerende kracht t.o.v. het Es. Het ontstaat door een identificatieproces met de sanctionerende (= belonende en straffende) ouders. De ouderlijke attitudes en gedragsregels worden overgenomen (= introjectie), voornamelijk gedurende de fallische fase. Het Über-ich is dus het innerlijke, verbiedende aspect van de persoonlijkheid (= geweten).
In hoeverre is het Über-ich, Ich en Es een nieuwe doorsnede van het oude inzicht thumos, nous en epitumia van Plato?

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I Proloog (p. 44/45):
Parabrahm (de ene Werkelijkheid, het Absolute) is het gebied van het absolute bewustzijn, dat is die essentie die geen enkel verband heeft met het voorwaardelijke bestaan en waarvan het bewuste bestaan een voorwaardelijk symbool is. Maar zodra wij in gedachten afstappen van deze (voor ons) absolute ontkenning, treedt er tweevoudigheid op in de tegenstelling van 'geest (of bewustzijn) en stof, subject en object.
45: Geest (of bewustzijn) en stof moeten echter niet als onafhankelijke werkelijkheden worden beschouwd, maar als de twee facetten of aspecten van het Absolute (Parabrahm), die de basis vormen van het voorwaardelijke Zijn, hetzij subjectief of objectief.
Het zal dus duidelijk zijn dat de tegenstelling tussen deze twee aspecten van het Absolute essentieel is voor het bestaan van het ‘gemanifesteerde Heelal’. Zonder kosmische substantie zou de kosmische verbeeldingskracht zich niet kunnen manifesteren als individueel bewustzijn, omdat bewustzijn alleen door middel van een materieel voertuig19 te voorschijn komt als ‘ik ben ik’. Er is immers een stoffelijke grondslag nodig om een straal van het universele denkvermogen in een bepaald stadium van ingewikkeldheid ergens op te richten. Evenzo zou kosmische substantie zonder kosmische verbeeldingskracht een lege abstractie blijven en er zou geen bewustzijn uit voortkomen.\\ Het ‘gemanifesteerde Heelal’ is dus doordrongen van dualiteit en deze is als het ware de essentie van zijn EX-istentie als ‘manifestatie’. Maar evenals de tegenovergestelde polen van subject en object, geest en stof, alleen maar aspecten zijn van de Ene Eenheid waarin ze tot synthese zijn gebracht, zo is er ook in het gemanifesteerde Heelal 'dat’ wat geest aan stof, en subject aan object verbindt.
46: Zo is ons bewustzijn afkomstig van de geest of de kosmische verbeelding; de verschillende voertuigen waarin dat bewustzijn wordt geïndividualiseerd en tot zelf- of reflectief bewustzijn komt, zijn afkomstig van de kosmische substantie; terwijl fohat in zijn verscheidene manifestaties de geheimzinnige schakel vormt tussen denkvermogen en materie, het bezielende beginsel dat ieder atoom tot leven prikkelt.
De Geheime Leer Deel I Stanza 1 De nacht van heelal (p. 73):
(c) Met ‘dat wat is en toch niet is’ wordt de grote adem zelf bedoeld, waarover wij alleen kunnen spreken als over absoluut bestaan, maar die wij ons niet kunnen voorstellen als een of andere vorm van bestaan die wij kunnen onderscheiden van niet-bestaan. De drie tijdperken – het heden, het verleden en de toekomst – vormen in de esoterische filosofie een samengestelde tijd; want deze drie zijn slechts samengesteld met betrekking tot het gebied van de verschijnselen, maar in het rijk van de noumena hebben zij geen abstracte geldigheid. Zoals in de geschriften wordt gezegd: ‘De verleden tijd is de tegenwoordige tijd en ook de toekomst, die, hoewel zij nog niet tot bestaan is gekomen, toch is’; zo luidt een voorschrift van de Prasanga Madhyamika leer, waarvan de dogma’s bekend waren sinds deze zich losmaakte van de zuiver esoterische scholen6.
6) Zie het Dzjoengaarse ‘Mani Kumbum’, het ‘Boek van de 10.000 voorschriften’. Raadpleeg ook Wassilief, ‘Der Buddhismus’, blzn. 327 en 357 e.v.
73/74: Kortom, onze denkbeelden over duur en tijd zijn alle ontleend aan onze gewaarwordingen, volgens de wetten van associatie. Onontwarbaar samenhangend met de betrekkelijkheid van de menselijke kennis, kunnen zij niettemin geen bestaan hebben, behalve in de ervaring van het individuele ego , en vergaan zij wanneer de voortgang van zijn evolutie de maya van het bestaan van verschijnselen verdrijft. Wat is de tijd bijvoorbeeld anders dan de opeenvolging in panorama’s van onze bewustzijnstoestanden? Met de woorden van een Meester, ‘Het irriteert mij deze drie onhandige woorden – verleden, heden en toekomst – te moeten gebruiken, die armzalige begrippen van de objectieve fasen van het subjectieve geheel; zij zijn vrijwel even weinig geschikt voor het doel als een bijl voor fijn houtsnijwerk.’ Men moet paramartha verkrijgen opdat men niet een te gemakkelijke prooi wordt voor samvriti – dit is een filosofisch axioma7.
7) Duidelijker gezegd: ‘Men moet waar zelfbewustzijn verkrijgen om samvriti, de ‘oorsprong van de misleiding’, te begrijpen.’ Paramartha is synoniem met de Sanskrietterm svasam-vedana of ‘de bespiegeling die zichzelf analyseert’. Er is een verschil in interpretatie van de betekenis van ‘paramartha’ tussen de Yogacharya’s en de Madhyamika’s, maar geen van beiden verklaren de werkelijke en ware esoterische betekenis van de uitdrukking. Zie verder Sloka 9.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 1 Symboliek en ideografie (p. 335):
‘Het volgende dient om een dubbelzinnigheid van het woord taal weg te nemen. In de eerste plaats betekent het woord het uitdrukken van gedachten door het menselijke spreken, maar het kan ook het uitdrukken van gedachten door een ander middel betekenen. Deze oude taal is in de Hebreeuwse tekst zo geformuleerd, dat men door het gebruik van de geschreven lettertekens, die de taal volgens de eerste definitie vormen, met opzet een heel afzonderlijke reeks van gedachten kan overbrengen, die verschillen van de denkbeelden die tot uitdrukking worden gebracht als men de klanktekens leest. Deze tweede taal geeft onder een sluier een reeks van gedachten weer, in de verbeelding gevormde kopieën van waarneembare dingen die zich kan voorstellen en van dingen die tot de werkelijkheid kunnen worden gerekend zonder waarneembaar te zijn.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 2 De mysterietaal en haar sleutels (p. 355):
De ZEVEN SLEUTELS openen de mysteries uit het verleden en de toekomst van de zeven grote Wortelrassen en ook van de zeven kalpa’s. Hoewel de wetenschap het ontstaan van de mens en zelfs de esoterische geologie beslist zal verwerpen, evengoed als de satanische en vóór-Adamse rassen, moeten de geleerden, als ze geen andere uitweg zien uit hun moeilijkheden, toch tussen die twee kiezen, en we zijn er zeker van dat ondanks de Schrift, de archaïsche leer zal worden aanvaard zodra de mysterietaal bij benadering wordt beheerst.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 11 Het vijfde ras, de goddelijke leermeesters -
Demon est deus inversus (p. 452/453):
De Ouden begrepen dit zo goed, dat hun filosofen – nu nagevolgd door de kabbalisten – het kwade definieerden als de schaduwzijde van god of het goede: demon est deus inversus is een heel oud gezegde. Inderdaad is het kwade alleen maar een tegenwerkende blinde natuurkracht; het is reactie, weerstand en tegenstelling – kwaad voor sommigen, goed voor anderen. Er bestaat geen kwaad op zichzelf: alleen de schaduw van het licht; zonder deze zou het licht niet kunnen bestaan, zelfs niet in onze waarnemingen. Als het kwade verdween, zou het goede tegelijk daarmee van de aarde verdwijnen. De ‘oude draak’ was zuivere geest voordat hij stof werd, passief vóór hij actief werd. In de Syrisch-Chaldeeuwse magie zijn Ophis en Ophiomorphos verenigd in de Dierenriem, in het teken van de androgyne Maagd-Schorpioen. Voor haar val op aarde was de ‘slang’ Ophis-Christos en na haar val werd zij Ophiomorphos-CHRESTOS. In de beschouwingen van de kabbalisten wordt het kwaad overal als een KRACHT behandeld die het goede tegenwerkt, maar er tegelijkertijd onmisbaar voor is, omdat het er levenskracht en bestaan aan geeft die het goede anders nooit zou hebben. Er zou geen leven mogelijk zijn (in mayavische zin) zonder dood, geen regeneratie en wederopbouw zonder vernietiging.

De open ruimte Volledig werk en blogbiografie van R.A. (Rudy) Cornets de Groot
De polaire spanningen tussen werkelijkheidsbeginsel en Eros leggen meteen de ambiguïteit van De Groots optiek bloot. Hij werd door De Nieuwe Taalgids als literatuurtheoloog buiten spel gezet. Welnu, naar mijn gevoel is er in Intieme optiek weinig theologie, theosofie, astrologie of alchemisterij te vinden.

Debat (Vragen & Antwoorden, 'Individueel en Collectief', 'Deugd en Ondeugd', Middenweg, Intelligent Design, Catharsis)

Matteüs: Waar twee of drie verenigd zijn in mijn naam, ben Ik in hun midden (18,20).
Rumi: Wij zijn zowel de spiegel als het gezicht dat we er inzien.
Marcus Aurelius Het leven van een mens is wat zijn gedachten ervan maken.
Meister Eckhart: Um die „Gottesgeburt in der Seele“ zu verwirklichen, muss man die Vorstellung von Zeit aus dem alltäglichen Leben entfernen.
Meester Eckhart: De uiterlijke mens is de zwaaiende deur; de innerlijke mens is het stille scharnier. (BRES #300 november 2016 p. 74)
Alexis de Tocqueville: Als ongelijkheid in een samenleving de regel is, vallen de grootste ongelijkheden niet op. Maar als alles ongeveer gelijk is, treft het geringste niveauverschil iemand al onaangenaam.
Charles Darwin: Onwetendheid leidt vaker tot overmoed dan kennis.
Steve Jobs: Musicians play their instruments I play the orchestra.
Hilary Benn: We never have and we never should walk by on the other side of the road.
Izz ad-Din Ruhulessin: God verandert de toestand van een volk niet alvorens het zichzelf verandert. (Volkskrant 2 februari 2016 p. 2)
Edward Snowden: Ik wil de maatschappij de kans bieden te bepalen of ze zichzelf wil veranderen (Sheila Sitalsing Volkskrant 30 december 2013).
Stelling: Voor een juiste balans tussen individuele en collectieve belangen dienen net als 'Kerk en Staat' het 'publieke en private' domein duidelijk door Zielkunde (op basis van Zaaien en Oogsten, Complementariteit, carbage in carbage out), een derde weg (middenweg 'Hoofdroute', rechtvaardigheid, ‘bron van harmonie’) van elkaar te worden onderscheiden. Het privatiseren van de publieke sector komt er in feite op neer dat de overheid, lees de bureaucratie in eigen doel schiet. Door het stuur uit handen te geven los je geen problemen op. Het mechanisme evenwicht door tegenwicht, these + antithese = synthese, heeft gefaald. Hoofdoorzaak van het onbehagen in de maatschappij is dat de overheid religie buiten hun referentiekader heeft geplaatst.

Wij zijn het klimaat (Emma Meelker de Volkskrant 18 november 2021 p. V12):
Je zou kunnen zeggen:
wie er ‘gered’ moet worden, dat zijn we zelf, mensen met een mening over het soort klimaat waarin we gedijen. Op Twitter wordt er vaak gemopperd over hoe media de gevolgen voor de mens uit de krantenkoppen houden en dat arme klimaat de klappen laten opvangen. Lezer Oscar Toetenel schreef ons: ‘Ik zou het als bezorgde lezer passend vinden als de teksten weerspiegelen dat de mens – ieder mens, behalve Elon Musk – onderdeel is van ‘het klimaat’.’

‘We moeten leerlingen weer leren discussiëren’ (Kaya Bouma en Rik Kuiper interviewen Samira Bouchibbti Volkskrant 14 november 2020 Opinie p. 24-27):
Twee uurtjes
burgerschapsles per week is niet genoeg, vindt oud-Kamerlid Samira Bouchibti. ‘Het moet een thema worden dat verweven zit in het hele onderwijs, en niet alleen in geschiedenis en maatschappijleer.’
Onlangs verscheen van haar hand ook
Nederland is van ons allemaal, een vuistdik handboek burgerschap vol praktische lesideeën over onder meer gelijke behandeling, de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van meningsuiting.
Wat moet er nog meer gebeuren om spanningen in de klas weg te nemen?
‘Scholen zouden veel meer tijd aan
burgerschap moeten besteden. Met twee uurtjes maatschappijleer per week red je het niet. Burgerschap moet een thema worden dat verweven zit in het hele onderwijs, niet alleen in geschiedenis en maatschappijleer. Tijdens Nederlands kun je een boek pakken over de vrijheid van meningsuiting. De wiskundeleraar kan er een Arabische wiskundige bij pakken, zodat leerlingen niet denken dat alle Arabieren terroristen zijn.’
‘Ik pleit ook al jaren voor een Nationale Dag van de Grondwet, waarin we als samenleving stilstaan bij de Grondwet.
Als school kun je daar een themaweek omheen organiseren, waarin het gaat over kernwaarden als gelijkheid, rechtvaardigheid en solidariteit, en over de werking van de rechtsstaat. Over de vrijheid van onderwijs, die soms keihard botst met artikel 1 van de Grondwet, het verbod op discriminatie.’

Crucialiteitsladder (Sheila Sitalsing Volkskrant 30 april 2020 p. 2):
We zijn kortom, allemaal cruciaal. Geloof die onbewezen onzin over zogenaamde ‘bullshitjobs’, bedacht door een antropoloog die zelf ook niet boven aan de crucialiteitsladder staat, niet.
En kunstenaars. Kunstenaars waren aanvankelijk een beetje vergeten, ook door hun eigen minister, en wanneer een minister haar eigen sector vergeet, merk je hoe
cruciaal ministers zijn. Maar nu kun je ook allerlei politici horen pleiten voor het vitale belang van de kunsten. Van de mensen die het ondenkbare durven te denken, luikjes in hoofden openen, drukken waar het pijn doet, het zomaar kunnen laten waaien, en ook anderszins het leven zin geven.
Vier dagen eerder kreeg KLM 2- tot 4 miljard euro toegezegd. Omdat KLM volgens Wopke Hoekstra, jawel,
cruciaal zou zijn voor Schiphol, en Schiphol cruciaal zou zijn voor de hele westerse beschaving.
Het verhaal van de coronahulp is niet het verhaal van cruciale en minder cruciale sectoren.
Het is het verhaal van de sterkste lobby’s met de brutaalste vertegenwoordigers en de grootste bek.

KLM-miljarden doen denken aan RSV-debacle (L. Boonekamp Volkskrant 30 april 2020 p. 29):
De 2 tot 4 miljard euro steun die KLM
gaat krijgen van de Nederlandse staat doet mij denken aan de reddingsoperatie van diezelfde Nederlandse overheid voor scheepsbouwer Rijn-Schelde-Verolme in de jaren -zeventig. RSV was in zwaar weer terechtgekomen door de oliecrisis van 1973 en de daaruit voortvloeiende globale overcapaciteit van scheepswerven. De Nederlandse overheid was bang voor verlies van werkgelegenheid, kreeg door financiële steun aan RSV een steeds grotere vinger in de bestuurspap van het bedrijf en was daardoor medeverantwoordelijk voor een aantal desastreuze investeringsbeslissingen. Uiteindelijk mocht het allemaal niet baten en in februari 1983 kreeg het bedrijf uitstel van betaling.
De staat had er toen inmiddels 2,7 miljard gulden in gestopt en er bleef een schuld van 2,25 miljard gulden over.
Overheidsinmenging in het bedrijfsleven bleek weer eens een hachelijke zaak. Wopke Hoekstra was toen net 8 jaar oud en had hiervan vast geen enkele weet. Ik raad hem aan het rapport van de parlementaire enquêtecommissie over deze zaak er nog eens op na te lezen, voordat hij besluiten gaat nemen waar hijzelf en de belastingbetaler later spijt van kunnen krijgen.

Marleen Stikker (Brainwash Talks 26 april 2020 NPO2)
Het internet is stuk, stelt internetpionier Marleen Stikker. Het grote geld en techreuzen als Google en Facebook hebben de digitale ruimte volledig overgenomen. Gelukkig kunnen we onze online soevereiniteit heroveren.
In Het internet is stuk onderzoekt Marleen Stikker wat er misging en hoe we die digitale soevereiniteit kunnen terugwinnen door de mens en niet de economie centraal te stellen, onze data te beschermen, en onze technologieën te doorgronden. We moeten de macht over ons digitale leven weer naar ons toe trekken. We hebben het internet stukgemaakt, we moeten – en kunnen! – het ook weer repareren.

Reperatie (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 2019 5 december 2019 p. 9):
In haar nieuwe boek pleit Marleen Stikker ervoor het internet te repareren door dominantie van techgiganten en dataroof tegen te gaan. Reparatie: het lijkt me een kernwoord voor het hele kapitalistische systeem. Dit gaat niet over post-kapitalisme of een einde aan de groei. Post-wat-dan-ook ben je pas als het al zo ver is, en stilstaan kan nu eenmaal niet. Wat doen we intussen met het reëel bestaande kapitalisme? Repareren. Niet hier en daar een moertje vastdraaien, maar stappen zetten naar een nieuw ontwerp. Denk aan de Amerikaanse New Deal of de opbouw van de Nederlandse welvaartsstaat. Geen post-kapitalisme, maar gerepareerd kapitalisme. Wel een omwenteling, geen revolutie. Geen gerommel in de marge, maar systeembrede verandering.
Er is maar één optie. De overheid moet voortrekker zijn, verandering afdwingen, sectorbelangen opzijschuiven en voorwaarden scheppen voor anders consumeren en produceren. De New Deal en de welvaartsstaat kwamen er ook niet door nudging of demonstraties. Het waren top-down-omwentelingen, na zware systeemcrises – depressie en oorlog. Maar top-down-beleid werkt niet als de top geen ruggengraat en visie heeft en in dienst lijkt te staan van banken, autoproducenten, gas- en oliebedrijven, industriële landbouw. Is er een grote klap nodig voordat die band verbroken wordt, of komen we tijdig tot echte reparaties?

Red het internet (Laurens Verhagen Volkskrant 30 november 2019 Boeken p. 24-26):
Het internet is van een idealistische vrijplaats verworden tot een gevangenis zonder privacy.
Bij sommigen kwam het misschien met Nina Brink en de beursgang van World Online in 2000, of met die van Google, een paar jaar later: het besef dat het helemaal fout is gegaan met het ooit idealistische world wide web. Voor anderen waren de onthullingen van Snowden uit 2013 (de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA bespioneert wereldwijd alle digitale communicatie) het keerpunt. Voor nog een andere groep ging de ogen pas open bij het Cambridge Analytica-schandaal, toen bleek dat gegevens van Facebook-gebruikers werden gebruikt bij pogingen de Amerikaanse verkiezingen te manipuleren.
Stikker lijkt het tij dus – eindelijk – mee te hebben. Maar ze is er niet gerust op, vertelt ze:
‘Je ziet nu wel een voorzichtige kentering, maar ondertussen dondert alles nog sneller in elkaar. Tegenover elk sprankje licht staan twintig voorbeelden van duisternis.’ Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken. Vijf oplossingen voor de hardnekkige problemen die er zijn.

De Betrouwbare Mannetjes zetten de belangrijkste discussies van de afgelopen weken voor u op een rij (de Volkskrant 23 augustus 2019):
Collega Sylvia Witteman laat in de Volkskrant optekenen niet te begrijpen waarom mensen een labrador hebben, want ‘dan kun je net zo goed iemand met het syndroom van Down in huis nemen’. Na klachten uit de
down- dan wel labradorwereld zegt de hoofdredactie dat de bewuste zin eigenlijk uit het driegesprek met Witteman, Frits Abrahams en Midas Dekkers geschrapt had moeten worden, wat weer tot een nieuwe vlaag van verontwaardiging leidt. Zomergasten-presentator Janine Abbring twittert te vrezen dat er straks ‘alleen nog maar gortdroge interviews’ zullen zijn, wat we niet kunnen bevestigen nu we nog geen zondagavond thuis zijn geweest.

Geen massatoerisme op Vlieland is mooi, maar het is jammer dat iedereen voor vakantie zo ver van huis moet (Peter de Waard de Volkskrant 12 juni 2018):
Wie op Vlieland een ligstoel met parasol huurt, een ijsje eet, een biertje neemt en zich ook nog even wil insmeren met factor 50 is 53,26 euro kwijt. Daarmee staat Vlieland op nummer 31, ver voor Zandvoort en Scheveningen en ook voor West Palm Beach en Plage Saint-Claire aan de Côte d’Azur.
Meteen werd Vlieland tot het St. Tropez van Nederland gebombardeerd, hoewel er meer zeehonden liggen dan topless vrouwen. Wie naar deze plek wil, moet miljonair zijn of Midas Dekkers heten.
Het is mooi dat de Wadden worden ontzien van het massatoerisme, zoals Midas Dekkers wil.
Het is een
uitwas dat iedereen daardoor zo ver van huis moet.

Oud-topman (Akzo, RSV) Allerd Stikker (90) publiceert boek ‘Op zoek’ met verzameld werk (20 april 2018):
Oud-topman Allerd Stikker (Akzo, RSV) werd deze maand 90 jaar. Hij heeft 50 jaar gesproken en geschreven woord over zijn zoektocht naar onze kosmische oorsprong miljard jaren geleden tot onze aardse bestemming in deze eeuw gebundeld in het boek ‘Op zoek naar de oorsprong van de mens en onze rol op deze aarde’. Een boekwerk met meer dan 100 artikelen, voordrachten en interviews geschreven door en over Allerd. Een deel van het werk gaat over duurzaamheid bij ondernemingen.
In april 2016 gaf Allerd nog
een lezing in Amsterdam tijdens het inhoudelijke programma van het grootse ‘Innovation Expo’ met als titel ‘13,7 miljard jaar innovatie’.

Allerd Stikker ‘Op zoek’ naar de oorsprong van de mens en onze rol op deze aarde
Allerd’s zoektocht
De zoektocht waar de teksten in dit boek uit zijn ontstaan, begon in de eerste jaren van mijn studie scheikundige technologie in Delft. Ik las toen Human Destiny van Pierre le Comte du Nouy. Deze Franse bioloog beschreef het evolutieproces zo boeiend en bevlogen dat dit magistrale, kosmologische beeld mij voorgoed raakte. Maar het duurde tot 1963 dat deze ervaring weer opleefde toen ik Le Phénomène Humain van Pierre Teilhard de Chardin las. Vanaf dat moment heeft mijn fascinatie voor onze kosmische oorsprong en onze rol op aarde mij niet meer losgelaten.

'Gebrek aan tact vaak oorzaak ontslag minister' (Sander van Walsum interviewt Anne Bos Volkskrant 28 maart 2018 p. 27):
Historica Anne Bos promoveert op onderzoek naar de aftocht van ministers en staatssecretarissen tussen 1967 en 2002.
U besteedt veel aandacht aan Gijs van Aardenne, die niet aftrad hoewel hij als minister van Economische Zaken de Kamer onjuist had geïnformeerd.
'Dat heb ik gedaan, omdat hij wel had moeten aftreden. Dat was het oordeel van de parlementaire enquêtecommissie die in 1984 de zogenoemde RSV-affaire (verkwisting van overheidssubsidies aan de kwijnende scheepsbouw, red.) onderzocht, en zo dachten ook veel Kamerleden erover. Maar zijn eigen partij, de VVD, hield hem tegen beter weten in de hand boven het hoofd, en coalitiegenoot CDA ging daarin mee omdat ze geen kabinetscrisis wilde. De politiek heeft daar tot op de dag van heden lering uit getrokken: bewindslieden die als aangeschoten wild worden beschouwd, kunnen beter tot aftreden worden bewogen.

Genoeg van Shells trukendoos of Helaas creëert Shell nog steeds eigen waarheden (Ike Teuling de Volkskrant 28 april 2016, p. 20):
De Groningers hebben genoeg van de communicatietrucjes van Shell. Minister Kamp zou zich moeten distantiëren van hun jongste lobbybrief.
Dat Shell zijn eigen waarheden creëert, zoals in deze lobbybrief, is helaas niet nieuw. Shell beheerst het vak van
framing als de beste. In Nigeria bijvoorbeeld komen de dagelijkse lekkages in pijpleidingen volgens Shell steevast door sabotage. Dat de levensduur van vele leidingen allang overschreden is en dat die door achterstallig onderhoud bijna uit elkaar vallen, weet het bedrijf succesvol te maskeren. Het slaagt er daarbij zelfs in om als slachtoffer over te komen.

Het boek DE GROTE WERELDRELIGIES en de twee vormen van elke religie van Antony Fernando bespreekt de middenweg (p. 58,62,63,64,68,69,73,74 en 76) van onvolwassenheid naar volwassenheid (p. 3,91,92,93,174,181).
185/186: Maar het ziet er naar uit, dat de wereld in de toekomst voor de vorming van een verenigde mensheid, een spirituele theologie nodig heeft, die de aandacht vestigt op de gemeenschappelijke wortels van alle godsdiensten. Zo'n theologie zal de realiteit moeten uitleggen van leven en dood, waarover alle religies het eens en waarvan alle mensen in hun onderbewustzijn overtuigd zijn. Samengevat zou deze deze op het vlak van de ervaring berustende realiteit zijn: Zonde en lijden horen wezenlijk bij het mens-zijn.
Maar alle mensen ongeacht hun kleur, kaste of geloof zijn begiftigd met de spirituele kracht deze belemmeringen draaglijk te maken en het eeuwige goddelijke leven deelachtig te worden.

Daan Heerma van Voss, laat je niet fêteren in China (Wouter van Oorschot Volkskrant 14 januari 2020 p. 22-23):
In ‘Pennestreken’ vertelt Daan Heerma van Voss over de gecensureerde Chinese vertaling van zijn roman De laatste oorlog. Er zijn sekscènes uitgehaald en een moslim-personage is geheel verwijderd.
Banden verbreken
Dan stelt Heerma van Voss wat hij noemt
‘de belangrijkste vraag’: zouden we alle culturele banden met landen met problematische regimes dan moeten verbreken?
Dat werd door het geëngageerde volkje inderdaad gevonden toen in Zuid-Afrika nog het apartheidsregime heerste. Uw collega Willem Frederik Hermans werd na zijn bezoek aan dat land door het gemeentebestuur van Amsterdam (die vrije stad!) als persona non grata gebrandmerkt en samen met Gerard Reve, die er ook geweest was, op een zwarte lijst van de Verenigde Naties geplaatst. Datzelfde volkje wilde destijds wél de culturele banden blijven onderhouden met de Sovjet-Unie, land vol monddood gemaakte en opgesloten schrijvers en wetenschappers die hun stem hadden durven verheffen.

Het geniepige kantje van de hervorming van het onderwijs (Aleid Truijens de Volkskrant 24 augustus 2019, Opinie p. 18):
De protestgroep WO in Actie organiseert op 2 september de
‘Ware opening van het Academisch Jaar’. Ze heeft universiteiten gevraagd hun eigen opening af te gelasten. Ik hoop dat ze massaal komen, bestuurders, docenten en studenten.
Minister
Ingrid van Engelshoven zou die dag toch al in Leiden zijn om het academisch jaar te openen, dus dat is makkelijk. Ik hoop dat ze langskomt. Dan kan ze luisteren naar ‘internationale topwetenschappers’ die het Nederlandse hoger onderwijs bekritiseren.
Maar er zit een geniepig kantje aan de geplande hervorming:
die honderd miljoen komt vooral ten goede aan de bèta- en techniekvakken en wordt weggehaald bij alfa-, gamma- en medische wetenschappen. Want al verkoopt de minister de hervorming als een investering, het moet wel ‘budgetneutraal’ natuurlijk.
Wat
bezielt de minister om vakgebieden zo tegen elkaar uit te spelen? Ze zegt het niet, maar het sluit naadloos aan bij de populistische tendens om te honen over ‘pretstudies’ zonder enig maatschappelijk of economisch nut, die op kosten van de samenleving mensen uitspuwen op wie de arbeidsmarkt niet zit te wachten. Ook de VVD doet daar al jarenlang aan mee, hoewel hun leider Mark Rutte, historicus, ook zo’n pretletter is die een onzinstudie heeft gedaan.
Alfa’s hebben Nederland veel gebracht. Onze handel voer wel bij onze
geweldige talenkennis. Nederlandse schilderkunst, architectuur en design zijn van topniveau en trekken nog altijd hordes toeristen. Iedereen, ook techneuten en alfa-bashers, heeft plezier van films, toneel, tentoonstellingen, kranten, boeken en popmuziek gemaakt door kneuzen van alfa-studierichtingen.
Alfa-onderzoekers bestuderen niet alleen obscure dichters – al mag dat ook – , ze dragen, met de gamma’s, ook bij aan de analyse van maatschappelijke verschijnselen, zoals de tweedeling in de samenleving, de botsing van religies en de invloed van sociale media. Alfa-studenten worden vaak leraar, journalist, voorlichter, vertaler, museumdirecteur enzovoort. Als de kwaliteit van al die beroepsmensen afneemt, zijn de gevolgen dramatisch.
Alfa’s, bèta’s en techneuten, we hebben ze alle drie even hard nodig. Juist de ‘nieuwe’ onderwerpen vragen om samenwerking. Big data, algoritmen op internet, privacy, kunstmatige intelligentie – er zitten technische, culturele, filosofische en maatschappelijke kanten aan. Ik hoop dat de wetenschappen zich niet door de minister uiteen laten drijven.

In het boek ‘In dit huis. Twee eeuwen Tweede Kamer’ schetsen zestien gezaghebbende auteurs op toegankelijke wijze de ontwikkeling van deze volksvertegenwoordiging, vanaf de opening in 1815 tot de huidige direct gekozen Kamer.
Een van de bijdragen staat op naam van historicus Henk te Velde. Hij schrijft over de welsprekendheid van onze parlementariërs. En zijn oordeel is niet mals: de meeste Nederlandse parlementariërs blinken door de eeuwen heen niet uit in welsprekendheid maar zijn vooral gefocused op onderhandelen.

Retorica en democratie
Wat het publiek wil (Willem Witteveen De Groene Amsterdammer 9 juni 2001):\\ De retoricus Burke zag het gevaar van de retoricus Hitler op een moment dat velen in Amerika Hitler nog zagen als een leider die stabiliteit bracht op het Europese continent. Ofwel: de retorica is onmisbaar voor de democratie.—
Quintilianus beweert in boek XII van zijn 5red
black%niet alleen «dat wie redenaar is een goed mens behoort te zijn, maar ook dat wie geen goed mens is nooit een redenaar zal worden». Of, in de fraaie vertaling van Piet Gerbrandy: «Welsprekendheid en morele kwaliteiten versterken elkaar.»

Buitenhof 26 april 2020 NPO1
In Buitenhof GroenLinks-leider Jesse Klaver en voorzitter chemische industrie en oud-voorzitter VNO-NCW Bernard Wientjes in debat over de CO2-heffing voor bedrijven en de steun aan de multinationals tijdens de coronacrisis.
De ziektekostenverzekeraars schoten deze week de ziekenhuizen te hulp zodat ze niet in financiële problemen raken. Voorzitter Raad van Bestuur (a.i) zorgverzekeraar VGZ Ab Klink over de impact van corona op de rol van de verzekeraar.
En de partijvoorzitter van 50PLUS Geert Dales over de ruzie in zijn partij.

Groenen dromen kabinet overwoekerd door realiteit (Yvonne Hofs Volkskrant 2 november 2019 p. 2-3):
‘Het groenste kabinet ooit’ krijgt meer milieuproblemen dan het kan oplossen: stikstof, pfas, boze boeren en bouwvakkers. Daar komt nu ook nog bij dat volgens het PBL de klimaatdoelen niet gehaald gaan worden.
Op Ruttes persconferentie gaat het amper over de klimaatanalyse van het PBL. De met pfas besmette grond en met stikstof overvoerde natuur hebben tastbaarder consequenties en krijgen daarom voorrang van het milieucrisismanagement. Rutte: ‘We overleggen iedere dag, het is alle hens aan dek.’

Terug in Europa (Peter Giesen Volkskrant 2 november 2019 (Boeken & Wetenschap p. 12-14):
Voor het vervolg op zijn bestseller In Europa reisde Geert Mak opnieuw over het continent. Wat is er geworden van de grote verwachtingen uit de vorige eeuw? En hoe moet het nu verder?

Een beetje dader (Sander van Walsum Volkskrant 2 november 2019 (Boeken & Wetenschap p. 24-27):
Critici verwijten Ad van Liempt, ten onrechte naar zijn mening, geschiedschrijving in grijstinten. Door deze ‘nivellering’ zou het onderscheid tussen daders en slachtoffers vervagen.

Spiegelgevecht rond politieke boodschap (Laurens Verhagen Volkskrant 1 november 2019 p. 14):
De politiek reageert wisselend op de aankondiging van Twitter. Zo stelt het kamp rond president Trumps Democratische opponent Biden: 'We waarderen het dat Twitter erkent dat het geen ongefundeerde smaad moet toestaan in advertenties, zoals de Trump-campagne die heeft verspreid.' Een zegsman van het Witte Huis noemt de maatregel van Twitter echter 'de zoveelste poging om conservatieven monddood te maken'.
Jack Dorsey pareerde deze kritiek bij voorbaat.
'Dit gaat niet over vrije meningsuiting. Dit gaat over het betalen voor bereik.'

Nir Baram is te gast in het TV programma De nieuwe wereld 3 juli 2016:
Nir Baram (1976) staat bekend als een van de beste schrijvers van Israël. Hij is een uitgesproken criticus van de Israëlische politiek en zowel zijn vader als grootvader dienden als ministers voor de Arbeiderspartij in het Israëlische kabinet. Baram werd wereldberoemd met zijn roman Goede mensen, over collaborateurs in de Tweede Wereldoorlog. Zijn laatste roman, Wereldschaduw, werd kort na verschijnen door TimeOut Magazine gekozen als beste boek van het jaar.
Volgens Nir Baram is bewegingsvrijheid voor Joden en Palestijnen belangrijker dan een politieke oplossing. De eerste stap om de huidige impasse te doorbreken is de erkenning dat Joden en Palestijnen in Israël overal dezelfde rechten moeten hebben.

De evolutie leert ons geen moraal (Johan Bolhuis en Marcus Düwell Trouw 24 april 2016): Darwin heeft ons geleerd dat de eigenschappen van levende wezens in de loop van de geschiedenis zijn ontstaan, evoluerend door natuurlijke selectie. Als dat klopt, dan zouden wij een gewijzigde versie zijn van onze verre voorouders, en meer lijken op onze nauwste verwanten, de chimpansees, dan op 'lagere' dieren. Taal en moraal zouden dan een lange geschiedenis hebben.
Dit is een populaire visie, die ten grondslag ligt aan de evolutionaire psychologie; de manier waarop wij denken is bepaald door de struggle for life van onze verre voorouders uit de Steentijd, zo'n miljoen jaar geleden. Daardoor zouden man en vrouw op verschillende manieren jaloers zijn; zij heeft er meer moeite mee als hij een emotionele verhouding heeft met een ander dan wanneer hij vreemdgaat, bij hem is het net andersom: een verliefdheid ziet hij door de vingers, maar hij kan er niet tegen als ze het met een ander doet.
Dit past bij een dogma van de gedragsbiologie, over promiscue mannetjes die zoveel mogelijk vrouwtjes willen bevruchten, terwijl vrouwtjes hun partner juist aan zich willen binden om samen voor de jongen te zorgen. Dat bepaalde ook het seksuele gedrag van onze jager-verzamelaar-voorouders, en aan die stra- tegie zijn we nog altijd onderworpen.
Bijzondere vermogens doorgronden
We kunnen beter nagaan waar wij onze bijzondere vermogens aan danken. Hoe zijn wezens ontstaan die taal tot hun beschikking hadden, waardoor ze met beperkte middelen oneindig konden combineren? Hoe konden ze creatief worden, zich door kunst uiten, het vermogen ontwikkelen om zich in de gedachtenwereld van anderen te verplaatsen en zich af te vragen: hoe ga ik met een ander om?
Als we dat doorgronden, snappen we alléén waarom wij überhaupt de vraag kunnen stellen wat wij zouden kunnen, willen en moeten doen - maar we weten dan nog vrijwel niets over wat de juiste moraal is. Een evolutionaire verklaring van het ontstaan van morele vermogens dwingt ons op geen enkele manier om bepaalde morele opvattingen te omarmen.
Wij zijn niet de gevangenen van onze geschiedenis, maar moeten onze creatieve geest benutten om de maatschappij in te richten naar ons goeddunken.
Wat een goede maatschappij is, dat vertelt de evolutie ons niet. Dat zullen we zelf moeten bedenken.

Laten we in godsnaam een alternatief bieden of 'Laat PvdA een strijdbaar links alternatief worden' (Frank Hendrickx interviewt scheidend PvdA-ideoloog Monika Sie Dhian Ho Volkskrant 2 juli 2016 katern Vonk p. 14-15):
Het is nu of nooit, zegt de scheidend ideoloog van de PvdA. De Brexit bewijst volgens Monika Sie Dhian Ho dat Europa sociale doelstellingen nodig heeft.
'Ik ben niet goed in ruziemaken', zegt Monika Sie Dhian Ho (49), afzwaaiend huisideoloog van de PvdA, ook wel bekend als 'de vechtpartij'. En: 'Ik heb er niet mijn dagelijkse business van gemaakt om herrie te schoppen.'
Er bestaan nog steeds verschillende stromingen?
'Van Waarde is breed aangenomen door de partij. Er ligt een zelfbewust programma. Maar er is wel altijd een stroming geweest van bestuurders en fiksers die minder door waarden en ideologie worden gedreven. Die is er nu nog.'
'Het idee van een collectieve identiteit is heel lang uit de mode geweest. Een socioloog als Anthony Giddens, aan wie ook de sociaal-democratie zich heeft gelaafd, zei dat het draait om zelfidentiteit. Het individu centraal. Identiteit is aan jezelf werken. Meer niet. Maar dat is niet zo. Er is juist grote behoefte aan collectieve identiteit. Kijk om je heen. Steeds meer mensen zijn gevoelig voor de reductie van hun identiteit tot één geloof of één volk. Een gevaarlijke tendens.
Was het een emotionele beslissing?
'Het is vreemd om een tegenstelling op te roepen tussen de verstandigen versus de onderbuiken. Er is gezegd dat de mensen onzeker zijn en angstig, maar dat is helemaal niet zo. Mensen zien dat het niet goed gaat. Ze zijn ontevreden.
De financiële instellingen worden beter van de EU. Het hardwerkende volk niet. De ongelijkheid neemt toe binnen landen en tussen landen.'
'We moeten de markt beteugelen, op het gebied van de arbeid, op het gebied van de financiële sector, op het gebied van vrij verkeer van personen. Als we dat niet doen, zullen Marine Le Pen en Geert Wilders op een verschrikkelijke manier het alternatief bieden.

Onafhanelijkheid? (Teun van de Keuken Volkskrant katern Vonk 2 september 2016 p. 14):
Op zoek naar de inhoud achter de holle frase.
Milieudefensie gaat de journalistiek in, en wel de 'onafhankelijke onderzoeksjournalistiek'. Dat schrijft hoofdredacteur Annemarie Opmeer in haar commentaar in het Milieudefensieblad Down to earth. Een onbedoeld grappige titel, omdat het juist allerminst down to earth (nuchter) is om je Oerhollandse blad een Engelse naam te geven.
U schrijft dat u de pers harder nodig heeft dan persvoorlichters. Je hebt dus pers nodig vóór de milieubeweging. Dat is toch niet onafhankelijk?
'We doen aan journalistiek vanuit de overtuiging dat het goed is voor de wereld om bepaalde dingen naar buiten te brengen.'
Ik zou dan het woord onafhankelijk schrappen. 'Dat snap ik. Dat ben ik ook wel met je eens.

Filosofisch kwintet 3 juli 2016 over de onafhankelijkheid van wetenschap en wetenschappers. Bedrijven en instellingen beroepen zich graag op 'onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek' als ze beleid of producten willen rechtvaardigen. Maar hoe onafhankelijk is die wetenschap? Van welke kanten wordt er aan de wetenschap getrokken?

Voetnoot Slavernij of Een beter sociaal vangnet maakt geen einde aan populisme (Arnon Grunberg Volkskrant 1 juli juni 2016):
Recentelijk pleitte de econoom Coen Teulings in NRC Handelsblad voor een beter sociaal vangnet voor met name ouderen. Zo'n vangnet zou volgens hem ervoor kunnen zorgen dat steun voor nationalistisch populisme afbrokkelt. Op woensdag beweerde Heleen Mees in de Volkskrant, terugkijkend op het referendum in Groot-Brittannië, ongeveer hetzelfde. De kiezers die tegen hadden gestemd waren volgens haar rationeel.
Volgens de Financial Times werd vooral in die regio's voor de Brexit gestemd waar afhankelijkheid van EU-subsidies het grootst is. Sinds het werk van Nobelprijswinnaar Kahneman weten we dat mensen niet zo rationeel zijn, althans slecht met statistieken kunnen omgaan.
Ik vind betere herverdeling en betere bescherming van ouderen prima, maar wie denkt dat steun voor het populisme daarmee afbrokkelt zal weleens bedrogen uit kunnen komen. De mens is niets dan verlangen en daarmee veelal een slaaf van zijn emoties. Een beter sociaal vangnet zal aan deze slavernij geen eind maken.

In het rapport 'E i V' staan niet de organisatieadviseurs centraal, maar het Ken uzelve. De overheid daarentegen beoogt het moreel kompas met behulp van nudging op te krikken of te manipuleren. In de kern gaat het om een cultuuromslag, die het evenwicht, de harmonie herstelt. Of met andere woorden het draait om inspirerend, het morele leiderschap. Gelukkig zijn er inspirerende leiders als de gynaecoloog Denis Mukwege (College tour 9 oktober 2015) en de Zweedse arts en professor Internationale Gezondheid Hans Rosling (Volkskrant 10 oktober 2015 - katern Vonk p. 14-15).

Verbreek ketenen, steeds opnieuw (Jet Bussemaker Volkskrant 1 juli 2016 p. 20):
'Het besef dat de betovergrootvader van mijn dochter nog als slaaf geboren is, heeft mij diep geraakt.'
Op 1 juli 1863 werden in Paramaribo 21 kanonschoten afgevuurd. Met veel bombarie werd de afschaffing van de slavernij in het Nederlands Koninkrijk ingeluid. Het betekende voor de meeste slaafgemaakten wel dat ze, als contractarbeider, nog tien jaar op de plantage moesten blijven werken. Maar de ketenen die ze in onvrijheid gebonden hielden, werden voorgoed verbroken.
Volgens Spinoza is onvrijheid de mate waarin iemand (door iemand anders) 'vervreemd wordt' van zijn eigen natuur. Erger misschien nog wel dan lichamelijke straf is het afnemen van wat je als mens ten diepste bepaalt. Je identiteit. Dat is letterlijk wat er gebeurde met slaafgemaakten.
Laat de kanonschoten van toen een wake-upcall zijn voor vandaag. En laten we ons realiseren dat de ketenen die we een ander omdoen door hem te discrimineren en zijn identiteit te ontkennen, elke dag opnieuw verbroken kunnen worden.
Dat we vrijheid alleen sámen kunnen vormgeven. Als we de stemmen uit het verleden laten spreken. Dan komt 'wij' misschien wel dichterbij.

Dreigen in Brussel, masseren in Den Haag (Arie Elshout Volkskrant 30 juni 2016 p. 10):
Premier Rutte schoffeert de 2,5 miljoen kiezers die nee stemden bij het Oekraïne-referendum, zeggen de initiatiefnemers. Maar wat doet Rutte in Brussel?
Tijdens het Europese overleg schetste hij de drie prominentste zorgen: het associatieakkoord is een eerste stap naar een Oekraïens lidmaatschap van de EU, de paragrafen over militaire samenwerking zijn feitelijk een veiligheidsgarantie en er zal steeds meer geld naar Oekraïne gaan.
De houding van de andere lidstaten is vooralsnog constructief. Door het Brexit-referendum is het besef gegroeid dat de sceptische burger niet langer kan worden genegeerd. EU-president Tusk stelde dinsdag dat de leiders hun best te zullen doen 'een wettig bindende oplossing' te vinden waarmee Rutte kan thuiskomen. Volgens een hoge EU-ambtenaar hoopt men er voor het eind van het jaar uit te zijn.

Het dilemma waar onze premier in gevangen zit hangt zoals ik eerder liet weten met het boek Poubelle van Pieter Waterdrinker samen, maar ook met het beleid tussen nationaal en supernationaal en met het conflict tussen Hans van Mierlo en Aar de Goede.

De relatie van weerspiegeling die bestaat tussen individu en collectief past Pieter Waterdrinker in zijn boek Poubelle toe. In het boek Poubelle verpersoonlijkt Wessel Stols het hedendaagse Europa. Wessel Stols gaat door overmoed in het boek van Pieter Waterdrinker zijn ondergang tegemoet. Tot slot krijgt hij alle rekeningen gepresenteerd. Het vraagstuk dat Pieter Waterdrinker in zijn boek Poubelle aansnijdt hangt voor managers met overmoed, hybris en gezichtsverlies samen. Het boek Poubelle van Pieter Waterdrinker staat in het onderzoeksrapport 'E i V' symbool voor hoe probleem en oplossing met elkaar samenhangen.

Het boek Tegen de stroom van Hirsch Ballin heeft op een paradigmawisseling op de werkelijkheid te scheppen betrekking en sluit op een ommekeer in het denken aan. In zijn boek Tegen de stroom laat Hirsch Ballin zien hoe de heiligverklaring in Rome werkt. Met dat ik in de voetsporen moest treden van Wouter Bos, mijn politieke leermeester; van Gerrit Zalm en Wim Kok, helemaal zo’n onaantastbare grootheid. ..etc. Wel vind ik dat Europa bij uitstek geschikt is om een aantal zaken aan te pakken laat Jeroen Dijsselbloem zien hoe politici op aarde heilig worden verklaard.

Het artikel 'In Brussel getekend, in Den Haag weer vergeten' van Maarten Hillebrandt (Volkskrant van 27 december 2013) illustreert het probleem dat zich in de relatie tussen Den Haag en Brussel voordoet. Het beleid tussen nationaal en supernationaal wordt door de 4e macht, de technocraten voorbereid. De burger heeft daar geen enkel zicht op. De democratie komt daardoor ernstig onder druk te staan.
Achter gesloten deuren
Het is een bekend fenomeen: nationale politici maken handig gebruik van de weinig transparante besluitvorming van de EU. Ministers in de Raad nemen hun besluiten vaak achter gesloten deuren en op basis van consensus. Zo blijft niet alleen het besluitvormingsproces, maar ook de uitkomst ambigu: de verantwoordelijkheid ligt tenslotte bij iedereen en niemand tegelijk. Dit biedt ministers, ook Asscher, de kans om de schuld voor besluiten waar ze zelf deel in hebben af te schuiven op 'Europa'.
Het is begrijpelijk dat nationale leiders tegen Europese besluiten zijn en zich daar publiekelijk tegen uitspreken. Minder begrijpelijk is dat zij daarmee wachten tot het besluit al genomen is en niet met elkaar, maar over elkaars hoofden heen het debat aangaan: dat komt tegenover de nieuwe Europese burgers oneerlijk en weinig integer over. Klagen over besluiten die we als Nederland zelf hebben onderschreven, dat geeft geen pas.

D66-pionier in de schaduw van Hans van Mierlo (Volkskrant 24 juni 2016 p. 10):
Hij was de man die zijn partij D66 een van zijn kroonjuwelen bezorgde met het referendum als democratisch instrument. Maar hij bleef last hebben van de dominantie van Hans van Mierlo.
De Goede werd de eerste voorzitter van de afdeling Den Haag en zette het referendum op de agenda van D66.
De relatie met Van Mierlo zou niet meer goed komen. Toen die het leiderschap weer naar zich toe trok, raakte De Goede in 1988-'89 definitief met hem gebrouilleerd.
'Hans leeft van de kritiek, maar kan er zelf niet tegen.' De Goede vond dat Van Mierlo bezig was de oprichtingsidealen te verraden. 'Hans predikt een ledendemocratie, maar voert een eenmansbewind.'

GGZ Goudmijn voor zorgondernemers (Jeroen Suijs en Harrie Verbon Volkskrant 30 juni 2016 p. 22):
Ggz Marktwerking en gebrek aan toezicht maken van de ggz een luilekkerland voor zorgondernemers.
Kennelijk kijken de instanties die dat zouden kunnen of moeten doen (de NZA, de IGZ, het CIBG, de SVB, de zorgkantoren, het CIZ, zorgverzekeraars, de gemeenten) er niet naar. Misschien niet zo verwonderlijk, want deze opsomming van instanties laat al zien dat controle en toezicht een onoverzichtelijke lappendeken is, waar geen enkele instantie zich kennelijk geroepen voelt het voortouw te nemen.
Kortom, marktwerking en het gebrek aan controle en toezicht maken van de ggz een luilekkerland voor op winst beluste zorgondernemers. Wij zijn het met psychiater Damiaan Denys eens dat het geen verbazing wekt dat de mensen met de meest ernstige psychiatrische problemen buiten dit systeem vallen. Die patiënten leveren geen winst op.

Neem emoties serieus maar laat ze niet regeren (Barbara Baarsma Volkskrant 30 juni 2016 p. 23):
Tweedeling
De herverdelingsmachines staan ook onder druk omdat ze in de loop van de tijd steeds transparanter zijn geworden. Duidelijk is welke groepen profiteren en wie er bijdragen. Vroeger was dat beeld mistiger. Er was geen tweedeling zichtbaar, er waren vele groepen die deels overlapten.
Nu is er wel een zichtbare tweedeling. We weten dat het zorgstelsel, volkshuisvesting en sociale zekerheid herverdeling van hoog- naar laagopgeleiden inhoudt. We weten dat de doorsneesystematiek bij werknemerspensioenen herverdeling van jong naar oud betekent en de AOW herverdeling van hoog- naar laagopgeleiden.

Het gevecht om de kijker (Menno van Dongen Volkskrant 1 november 2019 p. V1, V4-7):
Met de komst van Disney+ en Apple TV+ breekt in november definitief de streamingoorlog uit. Na jaren vol inleidende beschietingen is de streamingoorlog in een cruciale fase terechtgekomen. Marktleider Netflix wordt de komende maanden aangevallen door vier van de grootste en rijkste bedrijven ter wereld, die hun oog hebben laten vallen op een sector die groeit en groeit.
Al twaalf jaar maakt Netflix de dienst uit. Het Amerikaanse platform heeft abonnees in meer dan 190 landen. De streamingdienst zette in 2013 de stap naar Nederland en introduceerde een nieuwe vorm van series kijken, door niet wekelijks een aflevering beschikbaar te stellen, maar meteen een heel seizoen. Zo kregen we er de uitdrukking bingewatchen (ketting- of comakijken) bij.

Grote opmars van Google op Nederlandse scholen (Kaya Bouma, Liselot van de Klift Volkskrant 1 november 2019 p. 1):
Google wordt op scholen een steeds grotere speler. In het primair onderwijs in Nederland maakt 70 procent van de scholen gebruik van Google-software. Privacyorganisaties vrezen dat het techbedrijf met gegevens van kinderen aan de haal gaat.
Kritisch
José van Dijck, hoogleraar media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht, denkt dat scholen onvoldoende kritisch naar Google kijken. ‘Het is een bedrijf, geen weldoener die gratis software uitdeelt. Uiteindelijk betalen wij Google in data.’ De hoogleraar doet met een collega onderzoek naar technologie in het basisonderwijs. ‘Scholen behoren tot de publieke ruimte, maar met de opkomst van techbedrijven in het onderwijs begint die ruimte steeds meer privaat te worden.’
Aan Googles liefde voor onderwijs zit iets dubbels (Kaya Bouma, Liselot van de Klift Volkskrant 1 november 2019 p. 8-9):
‘Het kind dat je nu verleidt, wordt later klant’
‘We moeten niet denken dat Google een weldoener is die dit allemaal doet om het onderwijs beter te maken’, brengt hoogleraar media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht José van Dijck daar tegenin. ‘Google is een bedrijf. De software is gratis maar wij betalen in data.’
Samen met een collega onderzoekt Van Dijck welke technologie Nederlandse basisscholen gebruiken en welke afwegingen ze daarbij maken. ‘In de Verenigde Staten is het de afgelopen vijf, zes jaar hard gegaan. Daar is Google nu de grootste speler, Microsoft is nummer twee, Apple timmert ook aan de weg en zelfs Facebook is bezig met onderwijsproducten.’
De interesse van grote techbedrijven in het onderwijs is volgens haar goed te verklaren. ‘Daar zitten jonge mensen, een enorm belangrijke doelgroep voor techbedrijven. Als je kinderen kunt binnenhalen, houd je ze waarschijnlijk later ook als klant.’
Scholen denken te makkelijk: wat een fijn systeem, we voeren het in, vindt Van Dijck. ‘Maar data is als zuurstof voor Google. Op basis van gegevens van leerlingen kan het bedrijf weer andere producten ontwikkelen. Dat kritische bewustzijn is naar mijn idee heel slecht doorgedrongen bij scholen.’

Éen tegen allen (Huib Modderkolk Volkskrant 24 oktober 2019 p. V4-5):
In radioprogramma Argos zei scheidend toezichthouder op de Nederlandse geheime diensten Harm Brouwer zaterdag dat Edward Snowden de samenleving ‘gevoelig’ heeft gemaakt voor het werk van geheime diensten. Door zijn onthullingen is de maatschappij kritischer geworden. En ‘een geheime dienst moet een kritische samenleving hebben’. Het was een verkapte sneer naar de veiligheidsdiensten, die Snowden nog altijd als verrader zien, en tegelijk een steun in de rug voor de klokkenluider. De eenling die het opneemt tegen de staat.

Woede (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 31 oktober 2019 p. 9):
In het arme Zuiden protesteren al even wanhopige onderdanen tegen het uitblijven van de beloftes van het mondiale kapitalisme: een leven van welvaart en luxe dat sterk moest lijken op de beelden van het rijke Noorden die de media verspreidden. En ook hier – in Chili, Algerije, Irak, Libanon, Hongkong – richt de woede zich op een elite die vooral goed voor zichzelf zorgt, zich weinig gelegen laat liggen aan de noden van de gewone man en vrouw en zich hult in de hardvochtige ideologie van de meritocratie om de eigen privileges en de achterstelling van anderen goed te praten.
Het gebrek aan daadkracht ligt dus niet aan onwetendheid maar aan politieke onwil. Het maakt de woede alleen maar begrijpelijker.

In Den Haag Hoe of wat (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 31 oktober 2019 p. 11):
Indachtig filosofen als Socrates en Hannah Arendt zou Den Haag meer moeten nadenken over wát het wil en minder over hoe. Maar Socrates en Arendt waren geen politici.
Telkens weer blijkt het een onhaalbaar streven. Steeds weer zit het venijn in de staart, daar waar burgers direct met concrete maatregelen te maken krijgen.
Zouden Socrates en Arendt te veel theoreticus zijn geweest? Zij hoefden immers niet op zoek naar compromissen tussen verschillende politieke idealen en naar oplossingen voor praktische problemen. Zij hoefden geen politiek te bedrijven.

De boeren en de politiek ‘De problemen zag je van mijlenver aankomen’ (Hidde Boersma en Janno Lanjouw De Groene Amsterdammer 31 oktober 2019 p. 14-17):
Boeren richten hun woede in de recente protesten vooral op ngo’s en groene politici. Maar de daadwerkelijke oorzaak van de onvrede ligt aan de andere kant van het politieke spectrum: jarenlange kop-in-het-zand-politiek van het CDA en de VVD.
Een ontluisterende reconstructie van het PAS-debacle in Trouw liet onlangs zien dat een van de architecten van het huidige beleid, Henk Bleker (CDA), in 2011 staatssecretaris van Economie, Landbouw en Innovatie, meerdere malen gewaarschuwd werd voor de ontoereikendheid van het beleid. Hij weigert zich te verantwoorden voor zijn keuze destijds. Deze week onthulde de Volkskrant dat het huidige ministerie van Landbouw verscheidene signalen negeerde dat het PAS-beleid op instorten stond, en geen maatregelen nam om zich op een negatieve uitspraak van de rechter voor te bereiden.
Dit soort kop-in-het-zand-politiek is al decennia gemeengoed. ‘In de jaren negentig was er de BSE-crisis, waarbij koeien die diermeel aten besmet raakten met de gekkekoeienziekte, die bij mensen de dodelijke ziekte van Creutzfeldt-Jakob tot gevolg had. De link tussen het eten van besmet vlees en de hersenziekte werd maandenlang ontkend, met als dieptepunt de Engelse landbouwminister John Gummer, die zijn dochter voor de camera een hamburger liet eten: zie je wel niks aan de hand’, zegt Candel.

‘Het is een bekrompen idee dat Huawei een risico is’ (Huib Modderkolk en Laurens Verhagen Volkskrant 30 oktober 2019 interviewen Mika Lauhde p. 6-7):
Door de angst voor Chinese spionage staat Huawei internationaal onder druk. De Europese ambassadeur van het telecombedrijf Mika Lauhde bezocht Nederland om de zorgen weg te nemen.
Minister Ferd Grapperhaus (Veiligheid) maakt binnenkort bekend welke eisen hij gaat stellen aan partijen die apparatuur gaan leveren voor het nieuwe 5G-netwerk.
De Verenigde Staten, Japan en Australië hebben Huawei uit angst voor spionage al geheel of gedeeltelijk in de ban gedaan.
Die zorgen bestaan in Nederland ook. Eerder onthulde de Volkskrant dat inlichtingendienst AIVD spionage door Huawei onderzocht.
Er zijn pleidooien om Nokia en Ericsson, desnoods met Amerikaans geld, te steunen en te laten concurreren met Huawei.
Eerst zeggen de Amerikanen dat China Huawei illegaal steunt, en nu willen ze hetzelfde doen met Europese bedrijven. Bedenk wel: bij Huawei werken vele duizenden Europeanen. Als er iets misgaat bij Huawei, is de economische schade in Europa groter dan in China.’

Opblazen (Boudewijn Otten Volkskrant 30 oktober 2019 p. 27):
Sinds het moment waarop IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi zichzelf opblies, is de Amerikaanse president Donald Trump zichzelf aan het opblazen (Ten eerste, 29 oktober).

Zal het inflatiespook nog ooit als engel terugkeren? (Peter de Waard Volkskrant 30 oktober 2019 p. 27):
Inflatie is geen conjunctuurverschijnsel meer dat samenhangt met de ups en downs van de economie, het is slachtoffer van de structurele veranderingen van die economie. Al sinds de tweede helft van de jaren tachtig loopt de inflatie terug. Dat heeft te maken met mondialisering, flexibilisering en digitalisering die het mogelijk maken wereldwijd te shoppen voor de goedkoopste arbeid, kapitaal, diensten en goederen.
Bandieten en spoken laten zich vangen, engelen niet.

Alles op zwart (Niels Waarlo interviewt Douglas Rushkoff Volkskrant 22 oktober 2019 p. V8-9):
De tijd dat de mens voor het karretje wordt gespannen van techbedrijven moet maar afgelopen zijn, schrijft Douglas Rushkoff in zijn boek Team Human.
In plaats van gebruikers verbinden, betoogt hij in zijn boek, houden digitale platformen ons met casino-achtige verleidingstrucjes als likeknoppen en constante notificaties in hun greep. Bedrijven stoppen ons in hokjes op basis van onze interesses om advertenties te slijten, en schotelen liefst berichten voor die deze commercieel aantrekkelijke interesses versterken. ‘Mensen werden niet langer consumenten van sociale media’, schrijft hij. ‘We werden het product.’
Wie zegt dat mensen algoritmen gehoorzamen als een horde hersenloze zombies?
‘Ik weet niet hoe goed het werkt, al slagen ze er in elk geval in om 14-jarige meisjes constant te laten swipen. Maar ik denk dat ze ons hoe dan ook beïnvloeden.
Onze apparaten stimuleren continu onze hersenstam. Ze veranderen hoe we denken, hoe we ons tot andere mensen verhouden. Amerikanen zijn gevoeliger voor propaganda, denken in vluchten of vechten, vriend of vijand. Mensen maken moeilijker oogcontact. Dat is allemaal niet wat de programmeurs voor ogen hebben: het zijn de bijwerkingen. ‘Het is moeilijk om erachter te komen wat de programmeurs wel voor ogen hebben, omdat de algoritmen black boxes zijn.
‘En ik zou zeggen: wees je bewuster van hoe technologieën je bespelen. Zoals wanneer een aflevering op Netflix eindigt om vervolgens af te tellen naar de volgende, een voorbeeld van zo’n casinomechanisme. Als dat soort dingen je opvallen, ben je er minder vatbaar voor. Dan krijg je de controle terug over je eigen leven.’

‘Als je praat, kun je niet luisteren’ (Wilma de Rek interviewt Rachel Cusk Volkskrant Magazine 12 oktober 2019 p. 12-17):
De Britse schrijver Rachel Cusk is immer op zoek naar de waarheid en dat roept zowel bewondering als afschuw op. Binnenkort verschijnt de vertaling van haar nieuwe essaybundel Coventry.
In Coventry schrijf je over de ouders van je man, die, als ze bij hoge uitzondering eens buiten de deur aten, de avond vaak in stilte doorbrachten. Daar waren ze trots op, voor hen was stilte de hoogste vorm van intimiteit. In je trilogie speelt stilte ook een grote rol.
‘De situatie in die drie romans is dat andere mensen steeds aan het praten zijn en één iemand luistert. Dat is het punt:
als je praat, kun je niet luisteren. Mensen zijn bang voor stilte. Met woorden creëren ze hun werkelijkheid, wat iets anders is dan dé werkelijkheid, en om hun werkelijkheid overeind te houden hebben ze ook weer woorden nodig.’
Wordt een schrijver niet juist beter naarmate hij ouder en
wijzer is?
‘O nee, absoluut niet. Elke schrijver zal beamen dat hij moet ophouden met schrijven als hij oud is, omdat zijn beheersing van de taal afneemt. Denk aan de Canadese schrijver Alice Munro, die stopte toen ze bij zichzelf een verlies van kracht en van controle over de woorden begon te constateren. Taal bestaat volledig in het hier en nu. In de taal verraad je jezelf. Bedenk maar eens hoe je zou klinken als je zou proberen te praten zoals pubers doen; je zou jezelf volstrekt belachelijk maken. Voor een beeldend kunstenaar is het anders, bij hem kan als hij oud is een zekere spiritualiteit haar intrede doen, omdat hij zich niet meer zo druk hoeft te maken om dagelijkse beslommeringen.’

Canadese schrijver Rachel Cusk houdt de Van der Leeuw-lezing (Corine de Vries Volkskrant 6 juni 2019):
In haar lezing op vrijdag 22 november gaat Cusk in op het thema ‘Laat werk: de expressieve vrijheid van oudere vrouwelijke schrijvers en kunstenaars.

JUNCKER De scheidend voorzitter van de Europese Commissie over zijn grootste fouten en successen (Marc Peeperkorn interviewt Jean-Claude Juncker Volkskrant 12 oktober 2019 Zaterdag p. 12-15):
Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, neemt afscheid. Een gesprek over zijn grootste successen en mislukkingen (en waarom hij vooral Frans Timmermans zo graag op diens hoofd zoent).
U hebt een sterke voorkeur voor Frans Timmermans, hij heeft het juiste hoofd?
‘Ja! (glimlacht)
Het is liefde! Ik vraag mezelf nooit af waarom ik dit soort dingen doe. Er zijn mensen die het leuk vinden, anderen niet. Dat kan me niet schelen. Zo ben ik.’
U gelooft in God, heeft dat u geholpen de afgelopen vijf jaar?
‘Ik weet het niet. God weet dat. (lachend)
Wie weet wat God weet?
Bidt u in moeilijke situaties?
‘Toen ik naar Trump ging of probeerde Griekenland te redden heb ik niet gebeden. Ik bid alleen op zeer vertrouwelijke en intense momenten.
Als iemand om wie ik veel geef zwaar ziek is of op sterven ligt, dan bid ik. Maar niet te veel. Ik denk dat de afstand van de aarde tot de hemel te groot is voor God om mijn gebeden te horen. Want ze zijn erg kort.’

Column Economie Knot (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer van 19 september 2019 p. 9):
Vorige week kondigde de president van de Europese Centrale Bank (ECB) een tweede monetair stimuleringspakket aan. De rente gaat nog meer naar beneden en de ECB gaat haar balans opnieuw gebruiken voor een opkoopprogramma voor hoogwaardige staats- en bedrijfsobligaties: QE2.
Kenmerkend voor Nederland zijn immers de lange balansen van huishoudens, zoals de WRR in 2016 in het rapport Samenleving en financiële sector in evenwicht schreef.
Nederlanders beschikken over uitzonderlijk veel pensioenvermogen en hebben ongekend hoge hypotheekschulden. De eerste bedragen ongeveer twee keer het bruto binnenlands product; de tweede één keer het bbp. En aan beide kanten van de balans worden de negatieve effecten van het beleid van de ECB steeds nadrukkelijker zichtbaar. Nauwelijks opbrengsten op pensioenbeleggingen waardoor kortingen en afschrijvingen dreigen, en een compleet overspannen huizenmarkt, met hoge hypotheekschulden en dito woonlasten. Met alle gevolgen voor koopkracht, binnenlandse bestedingen en de financiële stabiliteit van Nederlandse banken van dien.
Het betekent dat Knot niet alleen zijn afkeer van QE2 had moeten laten blijken, maar dat hij ook had moeten pleiten voor het terugdraaien van de
vijftig miljard euro aan lastenverzwaringen die Rutte I, II en III Nederlanders de afgelopen tien jaar door de strot heeft gedouwd.
En als Knot eerlijk was geweest, had hij erkend dat de Europese Monetaire Unie met zijn
one-size-fits-none-beleid is mislukt. Maar daar is hij helaas te diplomatiek voor.

Klimaatoplossingen: De rol van de media Hoe vertel je het grootste verhaal ter wereld? (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer van 19 september 2019 p. 18-21):
Tijdens de kerstvakantie van 2014 is Alan Rusbridger in een
reflectieve bui. Kort daarvoor heeft hij zijn afscheid aangekondigd bij The Guardian, de Britse krant waaraan hij meer dan twintig jaar leiding mocht geven. Vanuit een comfortabele zetel naast een knisperend haardvuur overdenkt hij zijn journalistieke nalatenschap. Er is genoeg waarop hij trots kan zijn, maar van één ding heeft hij spijt: hij had meer aandacht moeten besteden aan klimaatverandering. Dat is zonder twijfel the biggest story in the world, weet Rusbridger, en toch slaagt de journalistiek er maar niet in om het overtuigend te vertellen. De wetenschap is taai, de vooruitzichten somber en altijd is er wel breaking news dat de opwarming van de aarde van de voorpagina verdringt.
Psychologen noemen klimaatverandering wel eens the problem from hell: de oorzaken zijn zo verknoopt met het moderne leven dat we allemaal medeplichtig zijn en de doemscenario’s over een ineenstortende beschaving en een onbewoonbare aarde gaan ons voorstellingsvermogen te boven.
Alleen lijkt dat niet eens Pieter Kloks voornaamste bezwaar. Hij vindt het überhaupt verdacht dat The Guardian klimaatverandering beschouwt als een ‘acuut probleem’. Want: ‘Je moet als verslaggever de meest ongemakkelijke vragen kunnen stellen. Alle hypotheses moeten we onderzoeken, en niet één kant op zoeken.’
Het is precies deze ingesleten neiging bij journalisten waar twijfelzaaiers handig op inspelen. Uit angst om van eenzijdigheid of activisme te worden beticht, zoeken veel media graag naar een dwars tegengeluid, zelfs als dat ten koste gaat van waarheidsvinding. Zo kan Thierry Baudet aan talkshowtafels flauwekul verkondigen en laten debatcentra duurzaamheidsdeskundigen discussiëren met opiniemakers die roeptoeteren dat het klimaat ‘een nieuwe religie’ is. Het streven naar objectiviteit slaat in zulke gevallen door in gemakzuchtige enerzijds-anderszijds-journalistiek, waarin ‘beide kanten’ van het verhaal aan bod komen, zonder de afweging te maken of een van beide kanten wellicht dichter bij de waarheid staat dan de andere. ‘Ik ga er niet over wie gelijk heeft’, zei filmmaker Marijn Poels, toen hij op Radio 1 mocht vertellen over zijn documentaire waarin hij klimaatontkenners laat leeglopen. ‘Ik ben toch geen wetenschapper.’

Naomi Klein over de Green New Deal ‘Wat willen we eigenlijk?’ (De Groene Amsterdammer van 19 september 2019 p. 22-27):
Honderdduizenden jongeren die in klimaatmarsen de straat op gingen, daar leefde Naomi Klein van op. Tegelijkertijd is de Canadese journaliste/activiste bezorgder dan ooit.
In haar nieuwe boek On Fire: The (Burning) Case for a Green New Deal balanceert Naomi Klein tussen hoop en vrees.
Het boek bevat essays die u in het verleden heeft geschreven. Heeft u nergens uw mening over veranderd?
‘Terugkijkend heb ik onderschat wat voor uitdaging de klimaatverandering voor links met zich meebrengt. Natuurlijk daagt de klimaatcrisis ook het rechtse wereldbeeld uit en bieden de middenpartijen geen oplossing omdat ze nooit iets gróóts willen doen, en altijd het compromis zoeken. Links heeft zich echter altijd vooral bekommerd om de eerlijke verdeling van de rijkdom, maar hield er geen rekening mee dat de aarde grenzen stelt aan de consumptie.’

Stekel (Pieter Klok Volkskrant 17 september 2019 p. 21):
Ooit waren wetenschappers verlichte lieden die ons hielpen feitelijk en onbevoordeeld naar de werkelijkheid te kijken, de laatste jaren is dat beeld snel aan het eroderen. Niet alleen door een aantal gevallen van regelrecht bedrog, maar vooral doordat bleek dat wetenschappers vaak naar een conclusie toe redeneren. Hun verlangen iets baanbrekends te onthullen bleek groter dan hun liefde voor de waarheid.
Maar daar houdt het niet op. Onderzoek van Elsevier laat zien dat veel wetenschappers zich ook schuldig maken aan chantage. Zogenaamde peer reviewers eisen dat hun eigen studies worden geciteerd alvorens toestemming te geven voor publicatie in een vakblad.
Wetenschappers die de mens met al zijn onhebbelijkheden willen begrijpen, kunnen voortaan beter zichzelf bestuderen.

De opmars van de cybercrime (Buitenhof 15 september 2019 NPO1):
‘Het is oorlog, maar niemand die het ziet’, geschreven door Volkskrant-journalist Huib Modderkolk, laat een wereld zien waar een enkeling maar het fijne van weet. Digitale spionage tussen landen en bedrijven en bij burgers is echter diep in onze samenleving verankerd. En Nederland speelt in dat veld een belangrijke rol. Wat staat ons te wachten? Een debat met Huib Modderkolk, Frank Groenewegen van Fox-IT en Inge Philips, partner bij Deloitte.
Jort Kelder concludeert na ca. 25 minuten dat er wordt eigenlijk je eigen vijand gecreёerd.

Plagiaat (Buitenhof 16 juni 2019):
Oud-rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam Dymph van den Boom werd er in NRC Handelsblad van beschuldigd delen van haar proefschrift zonder bronvermelding te hebben overgeschreven. Is het een kwestie van slordigheid of is er sprake van plagiaat? Te gast is een van de leden van haar promotiecommissie, emeritus hoogleraar Willem Koops.

Onderzoek Personeelstekort in de ggz Elke dag nieuwe gezichten (Roos Menkhorst en Catrien Spijkerman De Groene Amsterdammer 6 februari 2019 p.):
De geestelijke gezondheidszorg verkeert in een diepe crisis. Na eerdere massaontslagen drijven instellingen nu op uitzendkrachten en duurbetaalde zzp-psychiaters. Personeelstekort leidt tot dodelijke slachtoffers, blijkt uit ons onderzoek. ‘Waarom smeer je poep in je haren?’
De stress heeft toegeslagen bij psychiater Ilse in haar allerlaatste uur op de High Intensive Care in Leeuwarden. ‘Ik moet zo om twee uur mijn kinderen ophalen, nog een intake doen en mijn rapportages schrijven.’ Ze schuift achter haar computer en begint driftig te typen. Sinds drie uur vannacht is ze al wakker, want ze moest ook nog haar spullen inpakken voor de verhuizing. Na een paar minuten roept ze, turend naar het beeldscherm: ‘Ik red die intake zo niet! Ik ga vragen of Andrei het overneemt, hij zou om twee uur beginnen.’ Ze realiseert zich al gauw dat Andrei de patiënt niet kent. Ze typt weer verder. Het is inmiddels kwart voor twee.
Er wordt geklopt. Daar staat de manager Behandelzaken van de afdeling met een bos bloemen in haar handen, een bedankje voor haar werk. Geen tijd, dat komt zo, zegt Ilse wijzend naar de bloemen. Ze staat op om haar jas te pakken: ‘Ik moet nu mijn kinderen ophalen. Ik kom zo terug om dit af te maken. De kinderen kunnen wel even in mijn kamer blijven als ik de intake doe.’ De manager kijkt verbouwereerd naar de psychiater die de deur uit rent.

Zorg voor een beetje emotie (Lars Duursma en Job ten Bosch NRC 7 april 2008):
Iedereen kan leren om te overtuigen. Maar hoe? De serie Ik krijg altijd gelijk gaat op zoek naar trucs.
Aristoteles beschreef in zijn filosofische leer (de Ars Rhetorica) de drie basiselementen van een overtuigend betoog:
logos (inhoud), ethos (geloofwaardigheid) en pathos. Pathos is het Griekse woord voor ‘lijden’ of ‘emotie’ en betekent dus in feite het bespelen van de emoties van het publiek. In ons huidige taalgebruik kom je het begrip tegen in woorden als ‘empathie’ en ‘sympathie’. Daaruit blijkt ook meteen het belang van pathos voor je overtuigingskracht. Want je kunt wel geloofwaardig zijn en inhoudelijk een sterk verhaal hebben, als je daarbij geen emotie weet op te wekken zul je nooit kunnen overtuigen.
Een andere groep werd eerst
geconditioneerd om op basis van hun emoties te denken door middel van vragen als: ‘schrijf in één woord op wat je voelt als je het woord ‘baby’ hoort.’ Daarna kregen beide groepen een bedelbrief te lezen met een emotioneel appèl om geld te doneren. De uitkomst was opvallend. Mensen die eerst hun hersenen op analytische modus hadden gezet doneerden significant minder dan degenen die in een emotionele modus zaten. De conclusie van het onderzoek was niet alleen dat een emotionele oproep mensen vaak sneller overtuigt dan een puur rationele, maar dat het tevens mogelijk is om emoties te onderdrukken door eerst de rationele vermogens aan te spreken.
„Als mensen worden geconfronteerd met de pijn die angst voor terreur veroorzaakt, verlangen zij naar een leider die deze pijn weet weg te nemen en tegen de druk bestand is die daarmee gepaard gaat – het liefst een crisismanager. En wat is nu juist het voordeel van Clinton ten opzichte van Obama? Precies, al die jaren ervaring in het centrum van de macht!”
Zelf kunnen we natuurlijk niet voor elk van onze ideeën een documentaire of YouTube-filmpje maken.
Maar we kunnen wel gebruik maken van beeldend taalgebruik. Spreek dus niet over ‘vijftigduizend man,’ maar liever over ‘de Arena of Kuip, tot de laatste stoel gevuld.’ Dus maak het voorstelbaar door het beeldend groter te maken. Speel in op het gevoel. Maar pas altijd op voor overduidelijk valse emoties want die keren zich meteen tegen je. En weg is jouw gehoor.

Klimaatdebat zonder drammers (Yvonne Hofs Volkskrant 6 februari 2019 p. 5) Kort na de mini-coalitiecrisis over het kinderpardon werd de coalitie in de Tweede Kamer opnieuw op de proef gesteld: het uitgestelde debat over het klimaatbeleid kwam er alsnog. En dit keer ging het over de inhoud.

Veel gletsjers in Himalaya in 2100 weg (Ben van Raay Volkskrant 6 februari 2019 p. 7):
De water- en voedselvoorziening van 1,9 miljard mensen in Azië komt eind deze eeuw in gevaar doordat minstens een derde van de gletsjers van de Himalaya door de klimaatverandering zal zijn weggesmolten, stellen onderzoekers in een brisant rapport.
Een mooie kans voor regionale samenwerking?
Ja, ware het niet dat waterpolitiek altijd zeer gevoelig ligt.
De regio rond de Himalaya is bovendien geopolitiek bijzonder volatiel, met de slepende oorlog in Afghanistan, de gewapende vrede tussen Pakistan en India, onrust in de Chinese provincies Tibet en Xinjiang en conflicten in de voormalige Sovjet-republieken in Centraal-Azië. Spanningen over water zijn er al, bijvoorbeeld tussen Pakistan en India over de verdeling van het Indus-water en tussen India en China over beoogde dammen in de Brahmaputra.

Henryk M. Broder: Heeft de EU geen idee van Europa? (24 september 2018):
Vorige week vond er weer eens een EU-top plaats. En waarover werd daar gesproken? Over “Europese oplossingen”. Maar wie het nu nog steeds over “Europese oplossingen” heeft, moet de afgelopen drie jaar wel geslapen hebben, toch?
In hoeveel EU-landen wordt men inmiddels alleen nog maar uitgelachen wanneer men het over “Europese oplossingen” heeft? Maar de Duitse regering en de Europese Commissie doen dit nog steeds heel graag. Waarom? Heel eenvoudig: omdat dit in duidelijke taal betekent dat de anderen, bijvoorbeeld wat betreft immigratie, datgene moeten doen wat wij van hen verlangen.

'Mens als computer-visie bepaalt angst voor AI (1 november 2017):
Angst voor ‘superintelligente’ entiteiten die op alle vlakken slimmer zijn dan wij, is enkel terecht wanneer we onszelf definiëren als dataverwerkende organismen. Dit stelt Alix Rübsaam in haar sessie 'AI or Die' tijdens de ict-vakbeurzen Infosecurity & Data Cloud Expo in Jaarbeurs Utrecht.
Rübsaam gaat in haar lezing ook in op de mogelijke
Europese regelgeving rondom robots en kunstmatige intelligentie. Hoewel ze als adviseur is gevraagd door de EU, ziet ze het vastleggen van ethiek in vaste regels die niet snel aan te passen zijn, niet wenselijk. ‘Persoonlijk vind ik het formaliseren van ethiek iets wat we misschien niet moeten doen, een wet moet bijvoorbeeld aangepast kunnen worden. Ethiek vastleggen binnen software moeten we om die reden dan ook niet willen.’

De wraak van de nerds (Sander Schimmelpennick Volkskrant 30 september 2019 p. 19):
Mensen die nog steeds niet over de naïviteit van toen heen zijn, doen er goed aan het onlangs verschenen boek De strijd om Uber te lezen. De centrale figuur in het boek is Travis Kalanick, oprichter en ceo van Uber tussen 2010 en 2017. Kalanick wordt geportretteerd als het kwade genie, een machiavellist, gericht op werelddominantie. Onder het cynische maar ware startup-motto 'Het is beter om vergiffenis dan om toestemming te vragen' overtrad Kalanick elke wet, regel of fatsoensnorm die hij kon vinden. Zich bewust van de monopoliserende werking van het internet, begreep hij dat Uber alleen kon slagen als het sneller groeide dan welke concurrent ook. Dat alles ten koste van de chauffeurs, de belastingbetaler en werknemers. Qua apengedrag deed Kalanick weinig onder voor de mannen op Wall Street; hij claimde dat door zijn succes ook vrouwen on demand beschikbaar waren - 'Boob-er' noemde hij dat.
Het is dus verstandig de tech-elite, hun bedrijven, maar ook hun slim verkochte ideeën zeer kritisch te volgen. Zo is het basisinkomen geen linkse utopie, maar een libertarische dystopie, uitgevonden om de massa's af te kopen. En verzandt filantropie niet zelden in zelfoverschatting, zo laat Bill Gates, de nestor van het gilde der capuchontruirijken, onbedoeld zien in de onlangs verschenen miniserie . Vorige week was het de Week Tegen Het Pesten; laten we in dat kader de kinderen van nu vooral vertellen wat aardiger te zijn voor dat stille klasgenootje met die bril. Je weet maar nooit.

Een slimmere computer vraagt om afluisteren (Koen Haegens en Niels Waarlo Volkskrant 28 september 2019 Wetenschap & Boeken p. 26-27):
Grote techbedrijven luisteren met je mee, bleek deze zomer. Maar het kan niet anders als we intelligentere spraakassistenten willen.
Maar stoppen met meeluisteren doen de techbedrijven niet. Ze hebben simpelweg mensen nodig om hun spraakherkenningssoftware te verbeteren. Dat heeft te maken met de gebruikte techniek bij deze kunstmatige intelligentie: deep learning.
Het probleem ligt wat Jim Stolze betreft in de combinatie van
'de arrogantie van de techbedrijven en de naïviteit van de consument'. De bedrijven verstoppen cruciale zaken ergens ver weg in hun voorwaarden en denken dat de gemiddelde consument het dan wel snapt. De consument overschat op zijn beurt de mogelijkheden van machine learning.
Stolze: 'Iedereen denkt dat kunstmatige intelligentie pure magie is. Dat is niet zo. Alexa, Siri of Google Assistent zijn eigenlijk nog best knullig.' Volgens hem zijn veel dialogen met spraakassistenten nog altijd in hoge mate door programmeurs 'gescript'. Met andere woorden: de mens is nog altijd hard nodig voor verbetering van de computer. Zonder de labels die de mens aan plaatjes of klanken hangt, heeft de computer geen flauw idee wat hij moet doen.

George van Hal De quantumcomputer Een digitale revolutie op het punt van uitbreken
Google biedt glimp van nieuw computertijdperk (George van Hal Volkskrant 27 september 2019 p. 4-5):
Een futuristische Google-computer troeft op rekensnelheid de meest geavanceerde traditionele computer af. Dat blijkt uit een gelekt artikel. Een mijlpaal voor deze zogeheten quantumcomputer.
Wat is de volgende quantummijlpaal?
Uiteindelijk willen wetenschappers een zogeheten ‘universele quantumcomputer’ bouwen. Eentje waarop je niet alleen één bepaalde berekening kunt uitvoeren, maar die je elk denkbaar probleem kunt voeren.
‘Ik denk dat het nog minimaal tien jaar duurt voordat we zover zijn’, zegt Hanson. Dergelijke computers moeten onder meer de fouten corrigeren die tijdens quantumberekeningen kunnen ontstaan. Zonder efficiënte foutcorrectie is een universele quantumcomputer onmogelijk. Daarom is dat de belangrijkste toepassing waar quantuminstituten als QuTech en bedrijven als Intel, IBM en Microsoft nu aan werken.
Google hoopt met een simpelere processor de rest voor te blijven.
Het enige probleem: niemand weet nog wat voor nuttigs dat dan moet zijn. Of, zoals de onderzoekers van Google het zelf in iets meer positieve bewoordingen in hun artikel opschrijven:
‘We zijn nu nog slechts één creatief algoritme verwijderd van waardevolle toepassingen op de korte termijn.’

Verwacht geen wonderen van artificiële intelligentie (Corinne Cath-Speth en Roel Dobbe Volkskrant 14 augustus 2019):
Een blind vertrouwen in maatschappelijke oplossingen dankzij nieuwe technologieën is naïef.
Positieve ontwikkelingen zijn er ook: coalitie en oppositiepartijen zien de noodzaak in van nieuwe wetgeving om de ontwikkeling en integratie van algoritmen bij de overheid in goede banen te leiden. En een tijdelijke Tweede Kamercommissie voor de Digitale toekomst buigt zich over de in te halen kennisachterstand bij politici. Met meer kennis begrijpen zij beter waartoe AI-systemen wel en niet in staat zijn, en kunnen ze opgeklopte marketing doorprikken. Met nieuwe wetgeving kunnen leveranciers tekortkomingen niet verhullen als ‘bedrijfsgeheim’. Artificiële intelligentie is niet ‘onafwendbaar’ noch een wondermiddel voor complexe maatschappelijke problemen.

Iedereen kan en mag quantumrekenen (Martijn van Calmthout Volkskrant 2 juli 2016 Bijlage Sir Edmund p. 48-50):
Quantumprofeten: 'De sky is the limit'
Rekenen met een quantumcomputer: het klinkt als de verre toekomst. Maar IBM laat liefhebbers alvast online met een echte quantumchip in New York spelen. De Volkskrant experimenteerde even mee.
Quantumspoken
Op het allerkleinste niveau van de materie hebben deeltjes geen exacte eigenschappen. Hun kenmerken worden als een loterij, waarin bij een meting één bepaalde eigenschap uit vele wordt getrokken. Dat geldt niet alleen voor deeltjes maar bijvoorbeeld ook voor andere minuscule systemen. Een bijzonder gevolg daarvan is zogeheten verstrengeling, waarbij deeltjes elkaars quantumtoestand kunnen onthouden. Het is als twee loterijen die van elkaar weten wat de ander doet, ook al is alles toeval. Dicht bij elkaar op een kleine quantumchip klinkt dat misschien nog niet zo heel gek. Maar proeven, ook in Delft, laten zien dat de spookachtige verstrengeling zelfs bij kilometers afstand nog stand houdt.
Julia Cramer heeft intussen voor de zekerheid het dikke Quantum Information-handboek opengeslagen, dat alle fysici op QuTech verplicht in de kast hebben. Zonder die quantumbijbel is het ook met maar vijf qubits al gemakkelijk verdwalen in de quantuminformatica, zelfs voor de expert. Dat de meetopstelling die je mag programmeren een halve planeet verderop staat, is eigenlijk nog maar het kleinste probleem. Denken als een quantum, dat is de truc.

Artificial Intelligence faalt zonder de mens (Muriel Serrier Schepper 11 juni 2019):
Blijkbaar is slimme technologie toch nog niet zo slim. Hoe beter? Zes succesfactoren met voorbeelden.
Op basis van mijn ervaringen, ben ik erachter gekomen dat er zes succesfactoren zijn om tot echte waarde creatie te komen met slimme technologieën, naast uiteraard de beschikbaarheid van kwalitatief goede data.
1. Wees kritisch of AI wel de beste oplossing is en toegevoegde waarde biedt
2. Begin klein en deel je succes
3. Leider met kennis, een vooruitstrevende visie en lef
4. Uitvoerend team met kennis en vaardigheden die aansluiten bij de AI-projecten
5. Samenwerking tussen organisatieonderdelen
6. Medewerkers wier werk door AI verandert erbij betrekken
''Ik bespreek deze zes factoren en geef bij elke factor voorbeelden vanuit de praktijk.En wat blijkt, alle succesfactoren hebben te maken met ons menselijke gedrag en de samenwerking met elkaar. Blijkbaar is slimme technologie toch nog niet zo slim en blijken ook AI implementaties gewoon verandertrajecten te zijn.

Helder communiceren is juist het probleem (Koen Haegens Volkskrant 27 juni 2019 p. 25):
Bezuinigingsbeleid, belastingpolitiek, en ja, ook de rente: ze presenteerden het als techniek. Daardoor hadden mannen als Draghi vrij spel.
Verkiezingen gingen over van alles, behalve de grote economische keuzes.
Misschien komt het inderdaad doordat de rijen niet langer gesloten zijn. Misschien hebben de technocraten ook gewoon hun hand overspeeld. Maar inmiddels regent het ongemakkelijke vragen.
Waarom hoeven centrale bankiers eigenlijk geen democratische verantwoording af te leggen? Waarom kopen ze wel schulden op van multinationals, maar niet van noodlijdende gezinnen?
De ECB-president heeft gelijk: die legitimiteitscrisis los je niet op met helder communiceren. Maar de rijen sluiten en meer discipline? Nee Mario, die tijd lijkt toch echt voorbij.

De epische strijd tussen big finance en big tech (Koen Haegens Volkskrant 6 februari 2019 p. 25):
Welke sector is daarmee anno 2019 het meest gehaat, big finance of big tech? Wint het gebrek aan scrupules bij Deutsche Bank het nog van Facebook? Troeft het cynisme van Goldman Sachs dat van Uber af? Ik zou er mijn geld niet op durven zetten. Dat wil niet zeggen dat de risico’s hetzelfde zijn. Roekeloze bankiers kunnen een financiële crisis teweegbrengen. Ook als het om het witwassen van crimineel geld gaat, blijven zij van belang. De FAANG-bedrijven (Facebook, Apple, Amazon, Netflix en Google) veroorzaken in plaats daarvan meer politieke schade – zie de Amerikaanse verkiezingscampagne. Om maar te zwijgen van toekomstige datalekken en gegevensmisbruik.
Uitgerekend die twee werelden gaan de komende jaren op elkaar botsen. Banken à la ING pogen zich al langer te transformeren tot een hip platformbedrijf, inclusief mooie apps, agile werken en een campus-in-aanbouw in de Amsterdamse Bijlmer. Een groep onderzoekers heeft die trend ‘de Appleïsering van de financiële sector’ gedoopt. Maar het omgekeerde gebeurt nu ook. Techbedrijven als Apple, Google en Facebook maken zich op om met hun financiële diensten Europa te veroveren. De eerste bankvergunningen zijn al binnen. Met dank aan PSD2. Die sinds kort ook in Nederland ingevoerde Europese richtlijn dwingt banken om betaalgegevens te delen met derde partijen.
Heb ik als burger in die epische strijd om de economische apenrots dan helemaal niets meer te zeggen, vraagt u zich af?
Gelukkig wel. U mag binnenkort zelfs kiezen. Gaat u in zee met de tech-reuzen en deelt u, wellicht in ruil voor een fijne korting, uw financiële hebben en houden met hen? Vertrouwt u wat privacy betreft liever op ING en ABN Amro? Of zet u in navolging van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid uw geld op een publieke bank die niet voor de winst gaat?

Voor het bevorderen van de betrokkenheid bij de democratie
De kloof tussen hoog- en laagopgeleiden zorgt de laatste decennia voor een nieuw soort klassenmaatschappij. Doordat de politieke elite eigenlijk alleen uit hoogopgeleiden bestaat, voelen laagopgeleiden zich niet langer vertegenwoordigd door traditionele politieke partijen. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de democratie. Het referendum is hier mogelijk een oplossing voor.

Wij zijn ziende blind Armand Leenaers Volkskrant 29 januari 2019 p. 24):
De moraal van dit verhaal: wij zijn ziende blind. Thuis, op het werk en al helemaal in de ons omringende wereld die wij met al onze communicatiemogelijkheden helemaal niet blijken te doorgronden. Als media en wetenschap de vensters zijn waarmee we de omgeving aanschouwen, gaat er iets heel erg mis. Ik geloof niet in complotten en samenzweringen, maar wel in de bedwelming van groepsgedrag. Beste lezer: neem niets vanzelfsprekend voor waar aan, kijk verder dan uw neus lang is en sta open voor mensen die zich niet conformeren aan bestaande inzichten en opvattingen. Op deze opiniepagina bijvoorbeeld.
Omzien in verwondering (Joost Knoop Volkskrant 29 januari 2019 p. 24):
Met stijgende verbazing heb ik vrijdag gekeken naar de reactie van twee VVD-bewindslieden op de vraag wat het kabinet denkt te gaan doen om alsnog de gestelde klimaatdoelen voor 2020 te halen. Eerst Cora van Nieuwenhuizen, die zei dat de tijd van goedkope maatregelen voorbij is, terwijl ze zelf koud het laatste bordje 130 in de berm heeft geslagen.
Daarna Mark Rutte, die om de drie woorden het woord draagvlak in de mond nam, terwijl de man samen met de PvdA vier jaar lang de ene ingrijpende maatregel na de andere heeft genomen, zonder dat woord ook maar één keer te gebruiken. Snijden in sociale voorzieningen of verhogen van de AOW-leeftijd moesten we met zijn allen moedig slikken. Toen ging het vooral over onszelf, maar nu het over onze kinderen gaat, gaat het ineens over draagvlak. Wonderlijk.
Woningnood draait om soevereiniteit van burgers (Erdal Balci Volkskrant 29 januari 2019 p. 24):
Woningnood in Nederland is geen kwestie meer van lange wachttijden voor geschikte woongelegenheid, maar een rat die aan de autonomie van de burger knaagt.
Het falende woonbeleid van de afgelopen decennia dwingt steeds meer Nederlanders om te kiezen uit meerdere kwaden: dakloosheid, afscheid van de stad en de sociale omgeving, intrekken bij familie, echtscheidingen uitstellen, enzovoort. Praktijken die de vrije individuen van de 21ste eeuw terugwerpen naar de omstandigheden en de cultuur van honderd jaar geleden.
In een uitstekend stuk zet Anita Engbers, voorzitter van de Werkgroep Huurders van de PvdA, op de website van het platform Vrij Links uiteen
hoe de keuze van de politiek om het probleem van woningnood over te laten aan de vrije markt dat probleem in de loop der jaren alleen maar erger heeft gemaakt. Engbers is een sociaal-democraat in hart en nieren en constateert met pijn in het hart dat de sociaal-democraten medeschuldig zijn aan deze impasse, omdat ze de plannen om de rol van de overheid bij de nieuwbouw van woningen steeds meer te beperken geen strobreed in de weg hebben gelegd. Corporaties hebben die zware taak gekregen, maar bleken te dunne schouders te hebben voor deze reusachtige materie, en nu zitten de lagere inkomens en de middenklasse in een verschrikkelijke verdrukking.

Alex Brenninkmeijer boek Moreel leiderschap
De roep om moreel leiderschap is actueel. President Trump won de verkiezingen als een alfamannetje en hij laat zich van dag tot dag gelden. Maar ook in Rusland, China, Turkije, Polen en Hongarije zien we sterke leiders hun positie vestigen. Onafhankelijke media worden kapotgemaakt of gemanipuleerd, en de democratie wordt uitgehold.
Het economische verdienmodel van het neoliberalisme stuurt op marktmacht zoals van Amazon. De digitale wereld wordt beheerst door machtige partijen zoals Apple, Google en Facebook, die – vaak achter de schermen – tot vrijwel alles in staat blijken.
Is sterk leiderschap succesvol en is er geen alternatief?
Veel mensen zijn op zoek naar dat alternatief, gebaseerd op waarden als eerlijkheid, oprechtheid, gematigdheid en redelijkheid. Maar hoe pas je moreel leiderschap – in het grote en in het kleine – toe en hoe ga je om met macht die anderen over je uitoefenen?

Alex Brenninkmeijer (Buitenhof 2 december 2018 NPO1):
En we hebben een gesprek met oud-ombudsman en lid van de Europese Rekenkamer Alex Brenninkmeijer over media, politieke verruwing en leiderschap.
In het boek Moreel leiderschap ontrafelt Alex Brenninkmeijer — op basis van zijn ervaringen als rechter, Nationale ombudsman en lid van de Europese Rekenkamer, en op grond van zijn inzichten als hoogleraar — hoe moreel leiderschap als tegenovergestelde van macht kan werken. Hij doet aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden verslag van zijn zoektocht naar de werking van moreel leiderschap. Een vorm van leiderschap die iedereen kan ontwikkelen.
Het economische verdienmodel van het neoliberalisme stuurt op marktmacht zoals van Amazon. De digitale wereld wordt beheerst door machtige partijen zoals Apple, Google en Facebook, die — vaak achter de schermen — tot vrijwel alles in staat blijken.
Is sterk leiderschap succesvol en is er geen alternatief? Veel mensen zijn op zoek naar dat alternatief, gebaseerd op waarden als eerlijkheid, oprechtheid, gematigdheid en redelijkheid. Maar hoe pas je moreel leiderschap — in het grote en in het kleine — toe en hoe ga je om met macht die anderen over je uitoefenen?
Brenninkmeijer haalt in Buitenhof aan hoe de sancties in de sociale zekerheid ontspoorde, maar wanneer hij dit thema bij de PvdA'ers Asscher en Kleinsma aankaart worden de politieke gelederen gesloten,
met het argument het is zo in het regeerakkoord afgesproken.
Een ander voorbeeld is Draghi, die nee zegt tegen de rekenkamer wanneer zij controles willen uitvoeren.

Retorica – de logos, ethos en pathos van het overtuigen
Drie ovetuigingsmiddelen
Daar waar we argumenten aandragen, hopen we te overtuigen. Argumenteren zelf is een talige bezigheid, maar om te overtuigen is vaak meer nodig dan alleen een goed argument. Binnen de argumentatieleer richt de retorische leer zich op de kunst van de welsprekendheid of het overtuigen. Aristoteles verstaat onder ‘retorica’ de “vaardigheid om geschikte overtuigingsmiddelen te vinden om in een redevoering te gebruiken” (bron [1] p. 49). Hij maakt onderscheid tussen technische en niet-technische overtuigingsmiddelen. Onder niet-technische middelen wordt bijvoorbeeld materiaal verstaan dat onafhankelijk is van de spreker, zoals wetten, rapporten of documenten. De technische middelen zijn daarentegen interessanter.

Oude en nieuwe retorica Wie anderen wil overtuigen, begeeft zich bewust of onbewust op het terrein van de retorica – het klassieke systeem van regels en adviezen voor welsprekendheid en doeltreffende communicatie. Professor Grootendorst legt, bij wijze van inleiding op de volgende congresbijdragen, uit hoe dit aloude systeem precies in elkaar zit. Bovendien gaat hij na hoe het tegenwoordig funcioneert – onder meer aan de hand van de gebeurtenissen na de dood van prinses Diana.
Prof. dr. R. Grootendorst - hoogleraar Taalbeheersing van het Nederlands, Universiteit van Amsterdam
Is overtuigen door middel van taal een kunst of een kunstje? In Het winnende woord (verschenen in 1997) omschrijft Marjan Spolders retorica als "de kunst en de kunde van het overtuigen door woorden". Volgens de auteur is hiervoor een "zekere aanleg" onontbeerlijk, maar retorica is volgens haar ook een vak dat je kunt leren. Er is dus alle reden om voor een antwoord op de centrale vraag van dit congres te rade te gaan bij de retorica.

Alex Brenninkmeijer, de Nationale Ombudsman schetst in het jaarverslag een overheid die het volk kil, onverschillig en ruw behandelt. Met als hét voorbeeld het permanente geblunder bij de toeslagenafdeling van de Belastingdienst. Zo veroorzaakt de overheid zelf verruwing van de samenleving.
Balkenende vindt het verslag ‘een zwart-wit verhaal’ en wie niet ziet dat het goed gaat met het land, is behept met ‘een negatief zelfbeeld’. Minister Ter Horst stelt dat ‘Alles wat de Ombudsman signaleert, neemt het kabinet serieus’ (Volkskrant 2 juli 2008).

Ombudsman stelt spelregels op voor participatie
Gemeenten spelen soms niet goed in op mogelijkheden voor inspraak van de burger. Regelmatig ontvangt de Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer, klachten van burgers over de manier waarop gemeenten met hen omgaan. Ze voelen zich genegeerd of vinden dat ze te laat worden betrokken. Ook klagen ze over gebrek aan informatie en hebben het idee dat de échte beslissing al lang genomen is, zonder hun betrokkenheid. Brenninkmeijer heeft met gemeenten tien spelregels opgesteld voor burgerparticipatie vanuit het perspectief van de burger.

Nieuw: Dag van de Burger
De Nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer, roept de derde dinsdag van maart uit tot Dag van de Burger. Een dag waarop de overheid jaarlijks stilstaat bij de gene om wie het allemaal draait: de burger. Terugkijkend op 25 jaar Nationale ombudsman constateert hij dat er meer nodig is dan regels en wetgeving om de relatie tussen overheid en burger te verbeteren. Daarom moet bij de overheid minstens één dag per jaar de mens achter de burger centraal staan. Zijn boodschap in 2007 aan de overheid is "De Burger? Dat bent u zelf!".

Strandrellen: Bos kraakt kritiek ombudsman
De kritiek van de Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer op het optreden van politieagenten tijdens de strandrellen in Hoek van Holland is slecht gevallen bij het kabinet. Minister Wouter Bos (PvdA, Financiën) is boos en heeft geen goed woord over voor de uitspraken van Brenninkmeijer.

Kennis en informatie (Bert Groen Volkskrant 13 oktober 2015 p. 22):
Aleid Truijens houdt Paul Schnabel, voorzitter van Platform #onderwijs2032 voor dat kennis iets anders is dan informatie. Als leraar in het voortgezet onderwijs verwoordde ik het een keer zo tegen een leerling die zich afvroeg 'waarom wij dat allemaal moeten leren?': 'Wat zou jij ervan vinden als je zaterdag op het voetbalveld een scheidsrechter hebt met een iPad in de hand, die jou vertelt dat hij de spelregels niet kent? En dat dat geen probleem hoeft te zijn omdat hij, als er iets gebeurt, gewoon op zijn iPad opzoekt wat er dan moet gebeuren.' De blik in zijn ogen maakte duidelijk dat mijn leerling het verschil tussen kennis en informatie toen wellicht beter begreep dan Paul Schnabel.

Kennis zit niet meer in je hersenen (Aleid Truijens de Volkskrant 10 oktober 2015 p. 18):
Ik vind dit rapport niet inspirerend, om maar eens een woord te gebruiken waar het Platform dol op is. Het toont verbluffend weinig visie op onderwijs. Er worden stokoude vernieuwende ideeën ontvouwd, platgetreden paden uit vier decennia mislukte onderwijsvernieuwing. Stokoud is bijvoorbeeld het idee dat je op school moet leren 'sollicitatiebrieven te schrijven'. Natuurlijk moet dat. Alsof er één leraar Nederlands is die dat niet allang doet! Zo vaak dat voor belangrijker dingen als literatuur geen tijd overblijft.
Het bekendste is het cliché dat kennis 'in onze gedigitaliseerde tijd' minder ertoe doet en dat onderwijs er minder nadruk op moet leggen. Schnabel zegt daarover in Trouw:
'Vroeger zat je kennis in je hersenen en je boeken, nu is dat de computer.' Hij 'worstelde' eerst nog 'met de emotie om daarvan afscheid te nemen', nu is zijn visie hierop 'radicaal veranderd'.
Schnabel is dus om. Kennis zit niet meer in je hersenen. Goh. Welke profeten hebben hem zover gekregen? Zou deze wetenschapper, hoogleraar, oude baas van het Sociaal en Cultureel Planbureau echt niet weten dat kennis iets anders is dan informatie? Dat wie niks weet en snapt ook niet kan opzoeken? Dat het bij kennis gaat om een zinvol verband, niet om de feiten zelf maar om het begrijpen van hun samenhang? Dat zou treurig zijn.
Kennis is ongezellig. 'In Nederland hoor je weinig te weten. Als je dat toch doet, is het je geraden om het verborgen te houden', schreef de
wijze Remco Campert.
Wat gaan we kinderen onderwijzen? Dat moet de vraag zijn, niet 'wat moeten ze leren'. Leren doe je overal en altijd, thuis en op straat; school brengt je dingen bij die je niet vanzelf leert - een onderscheid dat pedagoog Gert Biesta terecht maakt.
Niet kneden, maar helpen vormen. Toekomstige volwassen de werktuigen bieden om kritisch na te denken over de wereld, dat zou de taak van onderwijs moeten zijn. Daarover zwijgt het rapport. Misschien iets voor het volgende 'voorstel'.

Waarom vind ik voordringers zo onrechtvaardig? (Marjan Slob Volkskrant 11 juli 2016 p. 24):
Filosoof en econoom Amartya Sen begint zijn klassieker Het idee van rechtvaardigheid met een parabel. Drie kinderen - Anne, Bob en Carla - maken ruzie om een fluit. Anne vindt dat zij de fluit moet krijgen, omdat zij de enige is die er mooi op kan spelen. Bob maakt aanspraak op de fluit, omdat hij de enige is zonder speelgoed. En Carla wil de fluit, omdat zij degene is die hem heeft gemaakt.
De feiten worden niet betwist; de drie kinderen weten dat Anne het mooiste speelt, Bob het armste is en Carla het hardste voor de fluit heeft gewerkt. Maar uit die feiten volgt niet wie nu de fluit moet krijgen.
Hier zijn concurrerende rechtvaardigheidslogica's in het geding, betoogt Sen. De rechtvaardigheidslogica van Anne draait om kunde, talent en plezier. Bob staat voor de klassiek linkse positie die ijvert voor een eerlijke verdeling van bezit. En liberaal Carla kent sterke rechten toe aan de producent. Je kunt deze verschillende opvattingen van rechtvaardigheid stuk voor stuk verder doordenken en uitwerken. En dat is zeker zinvol - al is het maar om je eigen positie beter te begrijpen.
De vraag is alleen of de kibbelaars elkaar gaan overtuigen. Hoe degelijk hun redeneringen ook zijn, hun conclusies zullen verschillen, omdat hun uitgangspunten zo uiteenlopen.
Anders gezegd: de strijd om de fluit zal niet door argumenten worden beslecht. Argumenteren leidt er eerder toe dat de winnaar straks een mooi verhaal klaar heeft liggen over de juistheid en rechtvaardigheid van de uitkomst.
Politiek vraagt je om ruimte te maken voor mensen met andere waarden en belangen. Als je opzij moet, dan maar liever voor een zinnig verhaal, ook al botst het met het jouwe.
Ik ben op dat festival verdrongen door die kleine vrouw en dat zit me nog steeds niet helemaal lekker. Maar ik kan haar redenering volgen en dat verzacht mijn gevoel van onrecht. Het maakt dat ik me enigszins bij de situatie kan neerleggen.
En dat opent weer andere ervaringen. Want ondertussen zong Lauryn Hill de sterren van de hemel. Ik zag haar misschien niet al te best, maar ik hoorde haar wel. Ik nam toch deel.

De onzichtbare vijand of De vijand is niet alleen onder ons, zij is ook in ons (Marjan Slob Volkskrant 24 juni 2016 p. 24):
Rapper Typhoon werd aangehouden omdat een agent de combinatie van twee in het oog springende kenmerken - dure auto en zwarte huidskleur - verdacht vond. Pijnlijk en beledigend voor Typhoon, dat overijverige profileren, en goed dat hij het debat daarover aanzwengelt, maar al met al stemt de hele affaire me eigenlijk wel optimistisch.
Eigenlijk, suggereert Žižek, hebben felle haters van verborgen vijanden het angstige vermoeden dat zijzelf misschien verdorven zijn. Ze vrezen dat zij een spoor in zich hebben van wat zij zo zeggen te haten. De vijand is niet alleen onder ons, zij is misschien ook in ons. Voor een groot ego op wankele pootjes is zo'n vermoeden soms dermate bedreigend dat het zichzelf opblaast. Destructie als oplossing. En het maakt kennelijk niet uit wie je meesleurt in je particuliere egodrama.

Strijd om waarden van Columbus tot Trump (Hans Wansink Volkskrant 19 januari 2018 Sir Edmund p. 26,27):
Gelauwerd hoogleraar Jill Lepore levert in zijn boek These Truths A History of the United States niet minder dan een ‘historische handleiding tot burgerschap’ en dat in een sprankelend betoog vol rake typeringen.
De opkomst van het internet
dat alles is wat een op regels gebaseerde orde niet is: wetteloos, ongereguleerd en zich onttrekkend aan elke verantwoording’, ondermijnt in de ogen van Lepore de stabiliteit van de Amerikaanse samenleving. De belofte van de verbinding van alle mensen met elkaar werd niet ingelost, net zo min als ‘de wazige fantasie van liberalen en anarchisten over een wereld zonder regering’. Integendeel, schrijft Lepore: ‘Sociale media verergerden het politieke isolement van de gewone Amerikanen, versterkten de polarisatie zowel op links als op rechts, werkten identiteitspolitiek in de hand en droegen bij tot een vrijblijvend, vaag en impotent model van politieke betrokkenheid.’ Zo is het.

Facebook blijft een gevaar voor de democratie (Coen van der Ven Groene Amsterdammer 10 oktober 2019 p. 5):
Wie zich blijft buigen over wat Facebook moet doen verliest de meer fundamentele vraag uit het oog: waarom heeft een bedrijf zo veel macht? Wie debat essentieel vindt voor democratie, laat dat debat niet over aan één marktpartij. Die zoekt naar oplossingen, breekt partijen op of gaat serieus op zoek naar mogelijkheden om persoonlijke data weg te halen uit Silicon Valley en onder democratische controle te brengen. In het egocentrische en techno-optimistische wereldbeeld van Zuckerberg – waar ook andere lieden van de tech-elite aan lijden – is dat misschien een existentiële aanval. Maar het zou een opluchting voor hem moeten zijn. Gespreksleider zijn van de grootste debathal ter wereld is nu eenmaal een baan die niemand zou moeten willen.

Economie Micro/macro (Dirk Bezemer Groene Amsterdammer 10 oktober 2019 p. 9):
Eén deelgebied van de economie schitterde door afwezigheid op het lijstje dat ik op de ochtend van de conferentie nog eens doorkeek: de macro-economie. Miste ik iets, of stond de tijd daar echt stil? Werkloosheid, inflatie en groei worden er nog steeds bekeken vanuit evenwichtsmodellen die twintig jaar geleden ontwikkeld werden. Ze bieden geen enkele houvast bij het stellen en beantwoorden van de belangrijke vragen, is een veelgehoorde klacht. Modellen die realistischer zijn – waarin bijvoorbeeld de complexiteit van het economisch systeem serieus genomen wordt, of waarin financiële effecten voluit meedoen – komen in de macro-economische toptijdschriften niet of nauwelijks aan bod. Wie kritisch is, kan er beter wegblijven. Geen opwekkende conclusie.
De methoden zijn micro-economisch, de lessen zijn macro-economisch. Er is dus genoeg vernieuwing te vieren, het past alleen niet altijd in de micro/macro-hokjes die tachtig jaar geleden zijn bedacht. Heel verwarrend voor de gestaalde kaders en
gatekeepers in de traditionele macro-economie. Dat is hun probleem. Science advances one funeral at a time, zei Max Planck.
Er gaat dus veel mis in het behouden van talent.
In de leerstoelen macro-economie is de man-vrouwverdeling nog weer schever dan in de rest van het vakgebied. Het lijkt me niet vergezocht een verband te zien met het gebrek aan vernieuwing. Zo levert de traditionele macro-economie ons dan toch, onbedoeld, een nieuw inzicht. Diversiteit helpt écht.

Poetins waarheid (Tegenlicht 24 februari 2019 NPO2):
Wat is echt en wat is fake? De Brits-Russische auteur Peter Pomerantsev werkte tijdens Poetins presidentschap tien jaar lang voor de Russische televisie en zag hoe het Kremlin media inzet om de Russen een alternatieve waarheid voor te schotelen. Een waarheid die overal verwarring zaait en waardoor de Russen niets geloven van het nieuws uit het Westen. Peter Pomerantsev over de impact van bijna twintig jaar Poetin-propaganda. Alles is fake, wil Pomerantsev maar zeggen, de waarheid zet je in hoe en wanneer het uitkomt.
Toen hij na tien jaar in Moskou terugkeerde naar Londen ontdekte hij met verbazing en afgrijzen dat in het Westen hetzelfde gebeurt. Ook hier lopen feit en fictie steeds meer door elkaar. Hij verwijst in dit verband naar Trump. Maar ook naar de Brexit, die door politici wordt aangegrepen om een dramatische realityshow weg te geven, terwijl het om ‘een volstrekt abstract begrip’ gaat dat – bij gebrek aan grote ideologieën - door politici bewust is gecreëerd om zich te kunnen profileren.
Tegenlicht toont in deze documentaire via een uitgebreid interview met Pomerantsev –afgewisseld met nog weinig vertoonde beelden van Poetin –
een somber beeld van hoe Westerse politici in navolging van Poetin hun pr-machines informatieoorlogen laten voeren en het publieke debat bepalen. De journalistieke media worden hiermee volgers van de show, in plaats van dat ze zelf de agenda kunnen bepalen.

Peter Pomerantsev: ‘In de politiek hebben ideeën plaatsgemaakt voor gevoelens’ (Bas Heijne interviewt Peter Pomerantsev NRC 27 september 2019):
Pomerantsev: „Het is een kip-of-het-ei-vraag: jaagt nieuwe technologie deze ideologie aan, of is het juist andersom? Rusland liep weliswaar voorop in de pathologische omgang met de feiten, maar na mijn jaren daar zag ik dat overal hetzelfde aan de hand was, in Amerika, Europa, Latijns Amerika, Zuid-Oost Azië en niet te vergeten China. Overal wordt technologie gebruikt als politiek wapen, met grote gevolgen. In de twintigste eeuw ontwikkelden we rechten om onze vrijheid te beschermen.
En hoe wordt het pluralisme ondermijnd? Er is juist meer informatie dan ooit.
„Orbán en Erdogan hebben een vrije markt, maar die is zo gemanipuleerd dat wanneer je als mediabedrijf wilt meedoen en advertenties van aan de overheid gerelateerde bedrijven wilt krijgen, of je wilt dat jouw andere bedrijven kunnen floreren, je toch echt op de lijn van de regering moet zitten. Je hebt in die landen nog steeds een hoop kranten, maar van pluriformiteit is geen sprake.
Heeft het ook te maken met de toegenomen kennis over hoe de menselijke geest in elkaar steekt, waardoor die gemakkelijker te manipuleren valt?
„ Doelgroepen vinden en analyseren kan tegenwoordig steeds precieser. Er is veel debat over of je mensen werkelijk kunt beïnvloeden door een psychologisch profiel van hen op te stellen aan de hand van hun likes op Facebook. In theorie kan dat, een gigantische hoeveelheid data verzamelen over de opvattingen en het gedrag van mensen, maar het is de vraag of je ze op die manier echt kunt aansturen. Maar we kunnen wel steeds beter specifieke groepen bedienen en die voortdurend testen op wat ze vinden en willen.
Dat brengt veel mensen ertoe onze tijd met de jaren dertig van de vorige eeuw te vergelijken. Terecht?
„Natuurlijk zijn er parallellen.
Hanna Arendt noemde het vernietigen van een rationeel discours een symptoom van totalitarisme. Wanneer sociale samenhang verdwijnt, vervangen politici de natie door ‘het volk’, een vage homogene entiteit. Het grote verschil tussen toen en nu is, denk ik, dat de bewegingen van toen er een min of meer duidelijke ideologie op nahielden. Dat zie je nu niet. Poetin heeft verschillende boodschappen. Via extreme ideologen, als Alexandr Doegin, onderhoudt hij de banden met de alt-right beweging. Laatst in het interview in de Financial Times schurkte hij tegen types als Salvini en Orbán aan, omdat ze hem van pas komen. Ze zijn anti-Europa, en bovendien corrupt. Maar net zo goed spreekt hij voor een groep bankiers en zegt hij dat de sancties moeten worden opgeheven omdat we meer globalisering nodig hebben. Als je tegenwoordig als politicus succes wilt hebben, moet je er meer dan één ideologie op na houden. Je moet over het talent beschikken met een stalen gezicht totaal tegenstrijdige dingen te beweren.”

Essay De russificatie van onze realiteit Agenten van de chaos (Peter Pomerantsev De Groene Amsterdammer 10 oktober 2019 p. 40-45):
In het Rusland van de jaren negentig moesten nepnieuws en complottheorieën aan het publiek worden opgedrongen. Nu verlangen we ernaar, ook in het Westen. Leven we in een realiteit die Poetin heeft gemaakt?
De Russische kunsthistoricus Boris Groys beschrijft in zijn boek History Becomes Form dit proces als de
‘Grote Tsimtsum’, een term die hij ontleent aan de joodse mystieke traditie van de kabbala (tzumtzum), een alternatieve versie van de schepping waarbij God eerst de wereld schept en zich er vervolgens uit terugtrekt. ‘Door de terugtrekking van de sovjetmacht, of de Tsimtsum van het communisme, ontstond de oneindige ruimte van tekens ontdaan van zingeving’, schrijft Groys. ‘De sovjetideologie kende geen toeval (…) ze beschouwde zichzelf als het noodzakelijke product van historische ontwikkeling volgens het dialectisch materialisme (…).
Kunstenaars bedachten andere manieren om te reageren op deze Tsimtsum. Lev Rubinstein gaf spoken word-performances met in zijn hand een stapel cataloguskaartjes uit de bibliotheek, die kleine emblemen van culturele orde, waarop hij raadselachtige zinnen schreef die hij weggooide nadat hij ze had voorgelezen. Het gevoel van verdwaasde desoriëntatie is al aanwezig in Verder en verder uit 1984:
Een felle vlaag van nostalgie heeft je hier in haar greep. Hoe die ontstaat, is onbekend…
Hier herinnert alles je aan iets, duidt op iets, verwijst naar iets.
Maar zodra je begint te begrijpen wat wat is, is het tijd om te gaan.
Ik noem deze kunstenaars niet alleen omdat ze de ingrijpende veranderingen in de samenleving
weerspiegelden en haar politieke toekomst voorzagen, maar ook omdat velen uit dit milieu vervolgens het bestuur vormgaven. De bedenker van de term ‘medische hermeneutiek’ (Anton Nossik), de beroemdste moderne kunstimpresario van het land (Marat Gelman) en een van zijn beroemdste dichters (Timoer Kibirov) sloten zich allemaal aan bij het Fonds voor Effectieve Politiek, een nieuw pr-bedrijf dat werd opgericht door de grondlegger van het nieuwsagentschap Post Factum, Gleb Pavlovski, die in 1996 de campagne van president Jeltsin leidde en in 2000 die van Poetin.\\ Dit is de grote paradox van het einde van de Koude Oorlog: de toekomst, of beter gezegd het toekomstloze heden, arriveerde als eerste in Rusland. Wij zijn net de achterstand aan het inlopen. Al geldt hier misschien een eenvoudige culturele logica: als onze eigen ideologische samenhang gebaseerd was op verzet tegen de Sovjet-Unie, moesten we wel volgen toen die ineenstortte.

Het klassieke vijfde element van de ether wordt door het snijpunt (nulpunt, leegte, tzimtzum) van de drie assen gesymboliseerd. De 5e dimensie, de imaginaire verticale as (Axis mundi, caduceus), de middenzuil van de levensboom symboliseert de verbindingslijn naar de hemel (Akasha, Aether, goddelijke essentie, Heilige Geest, Tawhid).

Doorzichtige luchtkastelen (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 10 oktober 2019 p. 62-63):
Met zijn roman Quichot maakt Salman Rushdie eindelijk weer kans op de Booker Prize. Zijn variatie op Cervantes past perfect in onze
onwerkelijke werkelijkheid. Maar hoe past de roman in Rushdie’s oeuvre?
Don Quichot ging over een man die de wereld weigerde te zien zoals hij was, en die zijn fictionele romantiek verkoos boven de werkelijkheid. Oftewel: een man van deze tijd. Dat heeft Rushdie goed gezien. Maar Don Quichot projecteerde op het heden een helder, rechtlijnig verleden. Wat nu wordt geprojecteerd is zelden helder en rechtlijnig. Waar Rushdie voorheen zijn hysterische fantasie aan de zware werkelijkheid van India koppelde, koppelt hij nu zijn hysterische fantasie aan de ongrijpbare, luchtige onwerkelijkheid van de VS van Donald Trump – een land waar,
om Peter Pomerantsev te parafraseren, ‘niets waar en alles mogelijk’ is. De luchtkastelen waren nog nooit zo doorzichtig als nu, Don Quichot op zijn paard met zijn lans nog nooit zo ongevaarlijk als nu.

Laat de leugen niet regeren (Sander Pleij interviewt Peter Pomerantsev Volkskrant 19 oktober 2019 Opinie p. 24-25):
Propagandisten, populisten en manipulatoren saboteren de waarheid én de democratie, ziet onderzoeker Peter Pomerantsev. Hoe zorgen we ervoor dat feiten er weer toe doen?
‘Het draait nu minder om ideologie’, zegt Peter Pomerantsev als hij deze tijd met de Sovjet-Unie van zijn geboortejaar vergelijkt, ‘maar de totalitaire geest is dezelfde. Die wil anderen beroven van hun rechten en hun menselijkheid.’
Liggen hier mogelijkheden voor de journalistiek?
Het advertentiesysteem moedigt media nu aan om extreme meningen en spectaculaire affaires te belonen, stelt Pomerantsev. Daarom, vindt hij, zou de EU media moeten ondersteunen die de publieke zaak dienen.
‘Er moeten subsidies komen voor zenders en digitale media die pogen om polarisatie tegen te gaan en die beraadslagend debat en vertrouwen aanwakkeren.’
Ook de media zouden meer verbeelding moeten hebben, vindt u. Kunt u een voorbeeld geven?
‘Media moeten niet boven de strijd staan, maar laten zien hoe ze helpen het leven op heel praktische wijze te verbeteren. Dat genereert vertrouwen en een omgeving waarin bewijs ertoe doet. Kijk bijvoorbeeld hoe de mainstreammedia erin slaagden de mensen in Flint, Michigan, te helpen het schandaal van vergiftigd water in hun stad bloot te leggen. Hoe bruikbaarder en toekomstgerichter de media zijn, hoe meer bewijs en feiten er weer toe gaan doen.’

Europa legt Google opnieuw miljardenboete op vanwege machtsmisbruik (Laurens Verhagen Volkskrant 20 maart 2019):
Voor de derde keer heeft Europa Google een hoge boete opgelegd vanwege machtsmisbruik. Dit keer ligt Google’s advertentieplatform AdSense onder vuur.
D66-Kamerlid Kees Verhoeven uitte eerder tegenover de Volkskrant zijn twijfels over de effectiviteit van de Europese boetes: ‘We kunnen boetes uitdelen. Miljardenboetes soms. Maar Google lacht daarom.’

Het www is ziek op zijn verjaardag (Laurens Verhagen Volkskrant 9 maart 2019 Boeken & Wetenschap p. 22,23):
Precies dertig jaar geleden, in maart 1989, stuurde Tim Berners-Lee zijn baas bij onderzoeksinstituut CERN in Genève een voorstel voor het World Wide Web. ‘Vaag, maar opwindend’ vond zijn baas het. Het world wide web veranderde uiteindelijk de wereld, maar staat aan alle kanten onder druk.
Jeroen van den Hoven, hoogleraar Ethiek en Techniek aan de TUDelft
Hoewel het www mensen mondiaal dichter bij elkaar heeft gebracht, heeft het zijn democratische belofte en morele idealen nooit kunnen waarmaken, zegt Jeroen van den Hoven. ‘Integendeel: het web is een vehikel voor winstbejag, verslaving, manipulatie, machtsstreven en een keur aan Evil Online geworden.’ Van den Hoven noemt het hoopgevend dat sinds enige tijd de onlinetegencultuur groeiende is. ‘Tim Berners-Lee heeft nu ook weer een goed initiatief genomen met Solid: een ‘digitale kluis’ die de centralisering van macht, invloed en kapitaal ontmantelt en de zeggenschap over persoonsgegevens teruggeeft waar ze hoort: bij het individu.’ Privacy, zelfbeschikking en vrije keuze op het web? ‘Het is nog niet te laat.’

Algoritmes maken fouten, maar mensen maken er meer (Laurens Verhagen Volkskrant 19 januari 2018 Sir Edmund p. 30-31):
Zowel Hannah Fry als Jim Stolze beschrijft in nuchtere en heldere bewoordingen waarom algoritmes in het dagelijkse leven zo'n belangrijke rol spelen.
Als AI-ondernemer is Stolze goed ingevoerd, maar vergeleken bij Fry scheert hij meer aan de oppervlakte. Een slordige 170 pagina's is voor zo'n complex onderwerp net te karig, zeker gezien het grote aantal onderwerpen dat Stolze wil behandelen. Net als bij Fry is ook zijn boodschap echter helder: we moeten hard aan de slag om systemen te bouwen die we wél begrijpen.

Onder invloed van een charlatan laat ict-ondernemer Gerard Sanderink zijn imperium steeds verder afbrokkelen (Laurens Verhagen de Volkskrant 10 juni 2022 p. 31):
De volledige uitvoerende directie van ict-bedrijf Centric stapte deze week op na een conflict met eigenaar Gerard Sanderink. De rij vertrokken directeuren en managers is immens sinds Sanderink onder invloed is van ‘cybercharlatan’ Rian van Rijbroek.

Daar is de ‘cybercharlatan’ weer (Laurens Verhagen Volkskrant 18 januari 2018 p. 10):
Vorig jaar werd auteur Rian van Rijbroek neergesabeld na een desastreus optreden in Nieuwsuur over
cybercriminaliteit.

Het probleem, dat Rian van Rijbroek in haar boek Unhacked aanstipt hangt met de verstrengeling tussen politiek en bedrijfsleven, het ééndimensionale denken van Robbert Dijkgraaf en ons geweten samen. Prof. dr. Ben van Lier CMC, Director Strategy & Innovation Centric: De schrijver van dit boek levert niet alleen een bijdrage aan het vergroten van onze kennis van de huidige ontwikkelingen op het gebied van cybersecurity, maar ook aan het het broodnodige debat over de gevolgen hiervan voor onze veiligheid en hoe deze te plaatsen in een nieuwe geopolitieke situatie.

De Autoriteit Persoonsgegevens is nog altijd onvolwassen De tragedie van het privacytoezicht (Belia Heilbron & Emy Koopman De Groene Amsterdammer 17 januari 2019 p. 36-41):
Van Facebook tot de handel in schulden – privacyschendingen halen voortdurend het nieuws. Maar de waakhond die de privacy moet beschermen staat er slecht voor. Profiel van een toezichthouder die bijna dertig jaar lang klein en machteloos is gehouden.
De Autoriteit stond er op de dag dat de nieuwe privacywet inging slechter voor dan de tien jaar daarvoor’, zegt een ontgoochelde oud-medewerker. Nieuwe medewerkers vertellen ons, op voorwaarde van anonimiteit, dat ze het wiel opnieuw aan het uitvinden zijn. ‘Al die nieuwe mensen hebben werkelijk geen idee wat de nieuwe wet inhoudt, dat had ik ook niet’, zegt een van hen. ‘Het is onwaarschijnlijk gecompliceerd. Het duurt gewoon echt wel een tijdje voordat je dat een beetje doorziet.’

DWDD University presenteert: De toekomst (16 januari 2019 NPO1):
Informatie
Vroeger stuurde je elkaar af en toe een brief, nu zijn we de hele dag online. En we staan niet alleen continu in contact met elkaar, maar ook met bedrijven, instellingen en de overheid. Met elkaar produceren we een oceaan aan data. Zelflerende computers gebruiken die data om meer en meer beslissingen voor ons te maken. Big data en algoritmes helpen ons enorm maar lopen we ook gevaar? Als we niet uitkijken bepalen ze ons hele leven. Of doen ze dat al? Hoe vrij zijn we in de keuze voor een hypotheek? Een baan? Of een ziekenhuis? Hoe zit het met onze privacy en wat als computers slimmer worden dan wij?

'Bewustzijn bij machine? Totale onzin' (Laurens Verhagen interviewt Luciano Floridi Volkskrant 2 november 2017 p. 27):
Luciano Floridi (Rome, 1964) is een Italiaans hoogleraar filosofie, gespecialiseerd in informatie-ethiek. Hij is sinds 2013 werkzaam aan de Universiteit van Oxford. In 2014 verscheen zijn boek De Vierde Revolutie. Hij betoogt hierin dat we ons nu in de vierde grote verandering bewegen, waarin het on- en offlineleven zich steeds meer vermengen. Deze vierde revolutie volgt op die van Copernicus (aarde draait om de zon), Darwin (natuurlijke selectie) en Freud (veel van onze daden gebeuren onbewust).
Kunstmatige intelligentie beleeft de een na de andere doorbraak en robots worden steeds natuur getrouwer. Maar de vraag of computers bewustzijn hebben, vindt filosoof Luciano Floridi een nepkwestie.
Bent u niet onder de indruk van alle recente doorbraken?'''
'Eerlijk? Ik zie het nog lang niet altijd. Als Siri of die slimme thermostaat Nest voorproefjes zijn van onze toekomst, dan ben ik zelfs bijzonder sceptisch. Ik heb Nest een jaar geprobeerd: totale rommel. Je hebt er geen fluit aan. Ik ben wél onder de indruk van specifieke oplossingen voor specifieke problemen. Bij Go bijvoorbeeld. Maar de doorbraken blijven binnen de context van zo'n spel. Het echte leven is echter geen setje afgesproken regels. Als we rondrijden, gebeurt dat niet op een schaakbord. Robots spelen niet vals, mensen wel.'

'Kunstmatige intelligentie is net zo belangrijk als klimaat, zorg of onderwijs' (Laurens Verhagen Volkskrant 29 september 2018 Sir Edmund p. 54-57):
Investeren in het welzijn van de bevolking betekent tegenwoordig ook: geld en aandacht besteden aan kunstmatige intelligentie. De kersverse universiteitshoogleraar Maarten de Rijke pleit voor een nationale AI-agenda.
'Je moet vragen stellen bij de macht en grootte van 'De Grote Vijf': Google, Amazon, Apple, Facebook en Microsoft. Vooral omdat wij de grondstof leveren: interactiedata en talent. Van elke like wordt Facebook wijzer. En Google van iedere zoekopdracht. Grondstof gratis weggeven, dat was toch nooit de bedoeling? Die grondstof moet hier profijt opleveren. Natuurlijk maken die bedrijven mooie producten, maar we zien de winsten op één plek terechtkomen, en dat is niet Nederland. Je moet er wat voor terugkrijgen. Het onlangs geopende filiaal van Google Brain (de tak van Google die zich bezighoudt met AI, red.) aan de Amsterdamse Zuidas is een mooi begin. Nu de rest nog.'
En er is ook een belangrijk
cultuurverschil, geeft De Rijke toe: 'In de VS zijn de data van de bedrijven. In China van de overheid. En hier in Europa? Daar zijn ze van de consument. Dat heeft ook consequenties voor AI. Nu sturen we alle data, zoals foto's, naar de VS en China, maar misschien moet je het wel omdraaien en algoritmes naar de telefoon sturen om dáár te leren wat er op die foto's staat.'

Professor Honkela en de verpletterende vredesmachine (John Schoorl interviewt Timo Honkela Volkskrant 21 oktober 2017 Magazine p. 28-34):
Ergens in Finland werkt een geleerde aan een computer die wereldwijd vrede moet brengen. Tegelijk rekent de professor af met zijn jeugdtrauma. John Schoorl toog naar Helsinki.
Wolkenridder
De universiteit van Helsinki heeft inmiddels in de gaten dat Honkela een wetenschappelijke ster in opkomst is en laat hem in alle rust in twee werkkamers rondscharrelen, werkend aan zijn uitvinding. Vrienden, collega's en andere betrokkenen begonnen een crowdfundactie zodat hij een boek kan afmaken, dat binnen een half jaar verschijnt, Peace Machine: the testament of an AI-researcher. Behalve over de uitvinding en de wetenschap gaat dat vooral over zijn persoonlijk leven. Want, zegt hij, je kunt pas begrijpen hoever hij is gekomen, als je weet van de cruciale gebeurtenis uit zijn jeugd - de dood van zijn moeder.
Spraaksoftware
Samen hardop dromen, daar is niks mis mee, zegt Honkela. 'Onderzoek heeft bewezen dat de manier waarop wij nadenken over de toekomst van invloed is op hoe die eruit zal zien (Structure follows Strategy). Zo heeft de onderzoeker ook een droom dat hij Barack Obama ontmoet. 'Want hij heeft het vermogen om de wereld te laten kennismaken met de Peace Machine.'
Overdosis
Timo Honkela was 8 jaar toen hij zijn moeder vond, achter de keukendeur. Ze had een overdosis medicijnen genomen en hij was de eerste van het gezin die haar dood aantrof. Dat ze depressief was vermoedde hij wel, al kende hij dat woord niet. Vaak zag hij haar zitten, kettingrokend, in stilte starend, ongelukkig, somber. Ze was ooit zo'n prachtige, stralende vrouw geweest, als laborant in Helsinki.

De aanwinsten van Europa’s grootste technologiebeurs (Laurens Verhagen 4 september 2018):
De laatste smartphones, internetblenders en peperdure tv’s: op de Internationale Funkausstellung (IFA) in Berlijn staan in oneindig veel hallen de spullen die we over een paar jaar in huis hebben. Of niet.
De IFA bestaat al sinds 1924, maar moet tegenwoordig de aandacht verdelen met de in bijna alle opzichten uitbundigere beurs CES die in Las Vegas wordt gehouden. Het zijn de twee grootste elektronicabeurzen ter wereld, die elk jaar in januari en eind augustus de twee ijkpunten voor de techindustrie en consumentenelektronica vormen.

Europa maakt miljarden vrij voor inhaalslag kunstmatige intelligentie: ‘AI verandert onze wereld’ (Laurens Verhagen Volkskrant 25 april 2018):
Landen als China, Canada en de VS lopen uit op Europa met kunstmatige intelligentie. Met als gevolg dat talent hier wegloopt. Extra investeringen én speciale AI-centra moeten de kloof dichten.
Om echt verschil te maken, is naast geld ook een grondig doordachte ethiek rondom AI nodig, stelt de commissie: niet alleen de maatschappij als geheel moet profiteren, ook de individuele burger. ‘Om het vertrouwen te versterken, moet de burger begrijpen hoe de technologie werkt.’ Het rapport signaleert, naast alle voordelen, ook risico’s op het gebied van veiligheid of ingebakken vooroordelen in algoritmes, waardoor ongelijkheid in de maatschappij juist kan worden versterkt. Transparantie moet dus vooropstaan. Deze ethische kant moet overigens (later dit jaar) voor een belangrijk deel nog worden uitgewerkt.

Voetnoot Artificiële intelligentie of Kunstmatige intelligentie als vervanger van democratie (Arnon Grunberg Volkskrant 25 november 2016):
'Wat als we democratische verkiezingen vervangen door een systeem van kunstmatige intelligentie?', vroeg Louise Fresco zich in NRC af.
Ze constateert dat een van de redenen dat democratie matig werkt is dat veel mensen wel geëngageerd zijn maar niet stemmen. Als voorbeeld noemde ze jongeren die tegen Trump protesteerden. De ironie van het Amerikaanse kiessysteem echter is dat het er in veel staten nauwelijks toe doet of je stemt, het gaat om een paar swing states.
Fresco ziet big data niet uitsluitend als een gevaar, wat verfrissend is. Op basis van uw data weten we wat u zou stemmen en hoeft u het niet meer zelf te doen.
Ook pleit ze voor de vervanging van politieke leiders door artificiële intelligentie. Waarom niet? Erger dan de mens kan het niet worden. We moeten er alleen voor zorgen dat de artificiële intelligentie die ons gaat regeren niet door stervelingen wordt misbruikt.

Robotisering creëert dubbel zoveel jobs als er verdwijnen (Michiel Martin DeMorgen 17 september 2018 ):
Maar zijn we daar klaar voor?
Volgens een nieuw rapport van het World Economic Forum kunnen robots en andere slimme systemen tegen 2025 wereldwijd bijna dubbel zoveel jobs creëren als vervangen. Alleen: zijn we wel klaar voor die snelle transitie? "Dit is een schreeuw om aandacht richting het onderwijs."

Gooi die mobiel toch maar leeg (en wel hierom) Laurens Verhagen Volkskrant 15 september 2018 Sir Edmund p. 26-27):
Sociale media ondermijnen de waarheid. Dat is het vierde argument in een reeks van tien dat de Amerikaanse techpionier Jaron Lanier aanvoert om je sociale media-accounts te verwijderen.
Lanier beschrijft hoe
sociale netwerken hun gebruikers in een ijzeren greep houden dankzij hun krachtige algoritmes. Deze maken gebruikers niet alleen verslaafd (met ‘slachtoffer’ Trump als bekendste voorbeeld), maar schotelen ook nog eens vaak negatieve emoties voor en veranderen de gebruikers langzaam maar zeker in goed getrainde honden in plaats van autonome katten.
De algoritmes proberen de perfecte parameters te vinden voor het manipuleren van de hersenen waarop de hersenen, op zoek naar diepere betekenis, zich constant aanpassen. Maar er is geen diepere betekenis: de stimuli vanuit de algoritmes zijn willekeurig. Verslaving is het onvermijdelijke gevolg, betoogt Lanier. Daarbij komt nog dat negatieve emoties zoals angst en boosheid langer blijven hangen dan positieve. Het resultaat is een ‘onnatuurlijke, wereldwijde uitvergroting’ van de gemakkelijke (negatieve) emoties. Op Twitter en Facebook krijgen negativiteit en contrasten in menselijke betrekkingen de overhand, terwijl de grootste aso’s logischerwijze de meeste aandacht krijgen en de grootste roedel aan zich weten te binden. Het erge is, beschrijft de auteur, dat hij bij zijn eerste stappen op social media (in de allereerste chatrooms) bemerkte hoe bij hemzelf ook het slechtste naar boven kwam: zijn innerlijke trol.

Cambridge analytica (Joop van Haaften Volkskrant 22 maart 2018 p. 26):
Opeens is het databedrijf dat een manipulatieve bijdrage leverde aan de overwinning van de Trumpcampagne en het 'Leave' -kamp van Brexit opnieuw hot news. Dankzij klokkenluider Christopher Wylie.
Wanneer is nieuws nieuw genoeg om nieuws te zijn?
Actueel lijkt nu hoe boven water te krijgen hoe alert, integer en effectief Facebook zijn spelregels versus Cambridge Analytica heeft gehandhaafd.
Dat Mark Zuckerberg zo lang verstoppertje speelt, stelt niet gerust.

Interne ruzie splijt Facebook (Laurens Verhagen Volkskrant 21 maart 2018 p. 3):
Het misbruik van gebruikersgegevens heeft bij Facebook een hoog slachtoffer gemaakt: het hoofd beveiliging is gedegradeerd. Privacy beter beschermen of ongeremd winst maken: daarover gaat de richtingenstrijd.
Twee maanden geleden schreef Zuckerberg op zijn eigen Facebook: 'We hebben de verantwoordelijkheid om volledig te begrijpen hoe onze diensten worden gebruikt en om alles te doen wat in ons vermogen ligt om het goede te versterken en het slechte te vermijden. Dit is mijn persoonlijke doel voor 2018.' Het goede is verder weg dan ooit, het slechte manifesteert zich, althans voor Zuckerberg, in de oprukkende hashtag #DeleteFacebook.

Mercer, de man die miljoenen stak in Trumps hulpmiddelen (Laurens Verhagen Volkskrant 20 maart 2018 p. 15):
Minstens zo belangrijk is de miljoeneninvestering door Mercer in Cambridge Analytica. Hier komt alles samen: het inzetten van data en algoritmes om zo de publieke opinie verregaand te beïnvloeden. Door deze miljoeneninjecties staat Mercer te boek als politiek invloedrijk. Zijn scherpe intellect onderscheidt hem van de doorsnee-donateur. 'In de politiek is de geldman doorgaans de domste persoon in de kamer. Bij Mercer geldt het tegenovergestelde', zegt Cambridge Analytica-klokkenluider Christopher Wylie tegen The Guardian.

Control-Alt-Delete (Bard van de Weijer Volkskrant 17 maart 2018 Sir Egmud p. 56):
Bard van de Weijer bespreekt de logica en onlogica van technologica.
Sinds de mens God heeft afgeschaft, heeft hij de bouw van het hiernamaals zelf ter hand genomen. We laten ons lijf invriezen, of uploaden ons brein naar de cloud, een entiteit zo virtueel als de hemel zelf. Over hoe dat uploaden precies moet, hebben de onderzoekers trouwens nog geen idee. Dat mogen toekomstige generaties uitzoeken. Gooi maar over de heg, die breinen. Een ding is zeker: voor Stephen Hawking komt de techniek te laat. God hebbe zijn brein.

Dotan (Bert Wagendorp Volkskrant 17 april 2018 p. 2):
In Flat Earth News beschreef de Engelse journalist Nick Davies een paar jaar geleden hoe de Amerikaanse geheime dienst CIA in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw over een persafdeling beschikte met meer middelen en mensen dan de drie grootste persbureaus ter wereld, AP, UPI en Reuters, samen. Het 'planten' van verhalen moest de superioriteit van het vrije Westen en het communistische gevaar benadrukken. Die praktijken bleven ook in de decennia daarna doorgaan. Grote commerciële partijen, bijvoorbeeld sigarettenfabrikanten, deden hetzelfde met hún waarheden.

Zaden en gif, daar gaat het Bayer om (Gerard Reijn Volkskrant 30 mei 2018 p. 9):
Het Duitse Bayer neemt het Amerikaanse Monsanto over met instemming van de mededingingsautoriteit. Door de samenvoeging ontstaat 's werelds grootste bedrijf in zaden- en gewasbeschermingsmiddelen.
Wat voor bedrijf wordt dat Bayer na de overname?
Kan de combinatie van Bayer en Monsanto meer dan elk apart?
Richard Visser, hoogleraar plantveredeling aan de Wageningen Universiteit, heeft zich erover verbaasd dat er nier meer combinaties van bestrijdingsmiddelen en resistente rassen zijn gemaakt. 'Dat is betrekkelijk simpel. De resistentie tegen glyphosaat zat in één gen.'

Geef de kiezer het recht op amendement (Boris van der Ham, Boris van Overbeeke, Franca Eurlings en Flip Hoedemaeker Volkskrant 30 mei 2018 p. 23):
Naast ‘ja’ of ‘nee’ moeten kiezers ook met een alternatief kunnen komen.
Een van de missies van D66 is om mensen te betrekken bij de politiek en onvrede en alternatieve opvattingen een stem te geven. ‘Kanalen graven naar het centrum van de macht’, noemde de partij dat ooit. Daarom verzetten we ons tegen de conservatieve reflex die nu de mode lijkt. De afstand tussen samenleving en politiek moet worden verkleind, juist méér democratische inspraak is nodig.

Van der Veer en de Kamer begrijpen niets van elkaar (Robert Giebels Volkskrant 29 maart 2018 p. 13):
Jeroen van der Veer is uitgenodigd door een 'uitermate kritische' Tweede Kamer, constateert hij woensdagmiddag. De man die had besloten de baas van ING een
salarisverhoging van 1 miljoen toe te kennen, proeft een 'agressieve stemming' als Kamerleden de president-commissaris van ING vragen naar zijn beweegredenen.
Kloof
Als Van der Veer nadrukkelijk stelt dat het salaris van de hoogste baas van ING vroeger of later omhoog zal gaan, blijkt de kloof tussen hem en de Kamer gegroeid. Want, vinden de Kamerleden, in tegenstelling tot wat Van der Veer probeert over te brengen is een bank is geen gewoon bedrijf, maar een dat in geval van nood met belastinggeld overeind wordt gehouden. Van der Veer na afloop: 'Er is meer tolerantie voor niet-banken dan voor banken.'

Jeroen van der Veer is een representant van het ééndimensionale neoliberale 'zwart-wit' denken van het grootkapitaal. Volgens Jeroen van der Veer bestaat er geen Gulden Middenweg.

Middenklasse als dekmantel (Wim de Leur Volkskrant 11 april 2018 p. 25):
Als Wimar Bolhuis schrijft dat de PvdA en de SP een blinde vlek hebben voor de zorgen van de middenklasse over onze manier van samenleven, ben ik dat graag met hem eens (O&D, 8 april). Ik krijg echter steeds meer de indruk dat in veel analyses van hoogopgeleide Nederlanders die middenklasse als dekmantel wordt gebruikt om uiting te geven aan wat eigenlijk ook hun eigen zorgen zijn.
Die angstige verkramptheid om toe te geven dat het niet alleen de middenklasse is die zich zorgen maakt, maar dat ook veel hoogopgeleiden niet gelukkig zijn met de geschetste ontwikkelingen, brengt de oplossing van de problemen niet dichterbij.Het wordt tijd dat iedereen, hoog-, midden- en laagopgeleid, de moed heeft om open te zeggen hoe men over bepaalde sociale ontwikkelingen denkt.

De blinde vlek van PvdA en SP (Wimar Bolhuis Volkskrant 9 april 2018 p. 18):
Sociaaldemocraten hebben geen oog voor zorgen over onze manier van samenleven.
Men ziet echter iets groots over het hoofd. Deze focus is een kansloze route als men een aantrekkelijke partij wil worden voor de middenklasse, voor de sociaaldemocratische basis.
Sterker nog, een bepaalde culturele cohesie is een noodzakelijke voorwaarde voor onderlinge verbondenheid, wat het draagvlak geeft voor economische solidariteit. Daarbij is zeer belangrijk dat grenzen stellen voor de
middenklasse de vrijheid van levenswijze beschermt.
Pijnlijk voor de SP en de PvdA is dat er in Nederland
een grote sociaal voelende middenklasse bestaat, die afgehaakt is. Gewone mensen die solidair willen zijn met mensen die pech hebben. Alleen: hun solidariteit kent grenzen. Want solidariteit kost belastinggeld en in ruil vraagt men bescherming van economisch en cultureel groepsbelang.
Daarom wil deze
middenklasse niet solidair zijn met uitkeringsfraudeurs of werkweigeraars. Of met onverbeterlijke straatschoffies of mensen met onderdrukkende culturele gebruiken. Ook wil men niet solidair zijn met publiek op te vangen gelukszoekers, terwijl de eigen familie geen huis kan krijgen. De middenklasse wil dat de politiek haar in deze situaties beschermt. Zorgen dat migranten geen Nederlands leren, moslims hun kinderen autoritair opvoeden, islamitische mannen hun vrouwen onderdrukken en de Arabische leefwijze onverenigbaar is met de Nederlandse leefwijze zijn dominant. Ook vraagt de middenklasse om grenzen te stellen aan de toon en omgang in het publieke debat, zonder onwelgevallige meningen meteen als racistisch te veroordelen. Zeker nu de crisis voorbij is, voert dit alles de boventoon.
De sociaaldemocratie focust zich echter eenzijdig op het stellen van grenzen voor de meerderheid in haar omgang met een minderheid, om de vrijheid van kwetsbare groepen te beschermen. Zo wordt zij zelf automatisch een minderheid.

Slag aan de Donau (Tegenlicht NPO2 8 april 2018):
Geen migranten, de pers aan banden en een universiteit die tot staatsvijand is verklaard: dit is het Hongarije onder premier Viktor Orbán. In Boedapest staat een universiteit, opgericht en gefinancierd door de miljardair George Soros, om de waarden van een ‘open samenleving’ te propageren. Maar juist die gepropageerde West-Europese waarden als de scheiding der machten, vrije media en vrijheid van onderwijs staan in aanloop naar de verkiezingen op 8 april onder druk.

Brainwash talks Inburgeren - Dit gaat er mis NPO2 8 april 2018\\ De taal leren en meedoen in de samenleving. Al zo'n 25 jaar zijn dat de eisen die gesteld worden aan nieuwkomers. Inburgeren, dus. Politiek filosoof Tamar de Waal deed er onderzoek naar en kwam tot een stuitende conclusie.

Buitenhof 1 april 2018 Debat tussen Paul Cliteur en Tamar de Waal
De radicale imam Fawaz Jneid haalde op Facebook zo hard uit naar Ahmed Aboutaleb dat de Rotterdamse burgemeester nu onder beveiliging moet leven. Maar de imam wordt niet vervolgd, omdat hij binnen de grenzen van de wet zou opereren, zei het Openbaar Ministerie deze week. Het gevolg: grote commotie in de Tweede Kamer. Minister Grapperhaus wil nu de wet veranderen. Over de vervolging van Fawaz Jneid en de gevolgen van wetsverandering een debat tussen Paul Cliteur, hoogleraar rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden – hij schreef onlangs het boek In Naam van God, een boek over de wortels van religieus terrorisme - en Tamar de Waal, jurist en politiek filosoof aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Voetnoot Kwetsbaar (Arnon Grunberg Volkskrant 28 maart 2018):
Men beseft dat grootschalige oorlogen weinig rendement opleveren, maar de zelfdestructiviteit van onze leiders is reëel. Je hoeft geen statisticus te zijn om de kwetsbaarheid van de huidige wereldorde te doorzien.

Bruusk (Sheila Sitalsing Volkskrant 28 maart 2018 p. 2):
Het komt niet vaak voor dat de volksvertegenwoordiging deskundigen uitnodigt om hun licht te laten schijnen over een plan van de regering, en dat die experts vervolgens de boel volledig afbreken. Met de grond gelijk maken. De verantwoordelijke minister tot op de schoenveters afbranden.
Hoogleraar bestuurskunde Frank Hendriks had de mooiste formulering: 'Het kabinet verandert de spelregels tijdens de wedstrijd in het eigen voordeel'.
Ik ben benieuwd, zei universitair docent politicologie Martin Rosema tegen de Eerste Kamer, of de senatoren iets met ons advies zullen doen. Of dat ze het naast zich neer zullen leggen. Zoals het kabinet bij voorkeur doet met adviezen van haar burgers.

Een benoeming als een gescript toneelstuk (Marc Peeperkorn Volkskrant 28 maart 2018 p. 7):
Een flitsbenoeming zoals die van Martin Selmayr tot secretaris-generaal van de Europese Commissie was eens maar nooit weer, vindt het Europarlement.
Aanbeveling
Waar Oettinger de nadruk legt op de letter van de wet, wijzen de parlementariërs op de geest ervan. Wederom is Gerbrandy het hardst: 'Het is misschien binnen de regels maar over de schreef van de bestuurlijke integriteit.' De Democraat vindt dat Juncker de reputatie van de Europese Unie heeft beschadigd. 'Dit gaat de Europese verkiezingen volgend jaar behoorlijk beïnvloeden.'

Hogedrukpan Egypte gaat eens ontploffen (Vivienne Matthies-Boon Egypte Volkskrant 28 maart 2018 p. 23):
De geautoriseerde Europese wapenhandel naar Egypte is gestegen van 3 miljard euro in 2013 naar 19,5 miljard in 2015. En dit alles omdat internationale leiders denken dat het steunen van autoritaire leiders zoals Sisi tot stabiliteit in de regio zal leiden. Ook het IMF deelt deze gedachte wanneer het de Egyptische overheid prijst voor haar hervormingen en betrokkenheid bij de 'kwetsbaren' onder de bevolking, terwijl het deze zelfde groep nog dieper in de armoede duwt door de devaluatie van het Egyptische pond en het wegnemen van subsidies.

1e Kamer Sleepwet debat 27 maart 2018 (zie ook Sleepwet)

Waar moderne dominee Arjen Lubach preekt, daar volgen zijn kijkers (Haro Kraak Volkskrant 14 oktober 2017 p. 18-19):
Waarom is de methode-Lubach zo doeltreffend?
Hoe krijgt Zondag met Lubach het voor elkaar burgers te activeren, tot een referendum aan toe?
Zondag met Lubach heeft inderdaad geen duidelijke politieke kleur: er klinkt harde kritiek op het salafisme, op corpsballen en op alle politieke partijen. Maar er is wel sprake van stokpaardjes: de ratio en de wetenschap winnen het altijd van 'sprookjes' als religie, kwakzalverij en de monarchie. Progressieve idealen als klimaat en dierenwelzijn gaan hand in hand met wat meer conservatieve verontwaardiging over moderne fenomenen als tuigvloggers, Airbnb en foodies.
De kijker wordt vaak rechtstreeks op zijn geweten aangesproken. Anders dan komieken uit de jaren negentig met hun ironie en distantie, gelooft Lubach wel degelijk dat het zin heeft je druk te maken en in actie te komen.
Anno 2017 is de tijdgeest kennelijk rijp voor een ongelovige die als een grofgebekte en geestige dominee preekt. De grote kracht is dan ook dat Zondag met Lubach, tussen de lolligheden door, echt ergens over gáát. Lubach neemt zijn kijkers serieus. En hoe diepgravender een item, hoe meer de conclusie overtuigt.
De lange arm van Lubach reikt ver, maar hij misbruikt hem niet. Met zijn doelen kun je het oneens zijn, maar het kan in elk geval geen kwaad als mensen, bijvoorbeeld, minder vlees eten of meer nadenken over privacy. Met andere woorden: Lubach kiest tamelijk veilige doelen uit. Een item over Wilders sluit hij niet af met een negatief stemadvies, maar met een hashtag om hem vragen over de haalbaarheid van zijn beleid te stellen: #hoedan.
Mede dankzij Lubach gaat Nederland nu stemmen over een ingewikkelde wet waarvan slechts een klein deel ter discussie staat: het zogenaamde sleepnet. Dat een referendum niet het ideale middel is om deze wet aan te pakken, weet Lubach. 'Ik ben ook tegen referenda, maar fuck dat even!' Het gaat hem om het signaal aan de Tweede Kamer: 'Doe er wat aan.'

Geen bewijs voor vrediger wereld (Cor Speksnijder Volkskrant 27 maart 2018 p. 25):
In het grootste deel van de wereld zijn generaties opgegroeid zonder dat ze een oorlog hebben meegemaakt. Wetenschappers vragen zich af hoe duurzaam deze periode van relatieve vrede is. Is de mensheid na de Tweede Wereldoorlog definitief een vreedzamer weg ingeslagen? Of stevenen we af op een volgende grote oorlog met - weer - tientallen miljoenen doden?
De Amerikaanse computerwetenschapper Aaron Clauset (Universiteit van Colorado), die onderzoek doet naar complexe sociale en biologische systemen, gaf onlangs nieuwe voeding aan dit debat met een publicatie in Science Advances. Hij onderwierp cijfers over oorlogen tussen 1823 en 2003 aan een statistische analyse. Zijn conclusie: uit de statistieken blijkt dat de kans op het uitbreken van een oorlog tussen staten niet meetbaar is veranderd. Er is dus geen trend richting vrede.
'Als de 'lange vrede' een eeuw aanhoudt, is dat statistisch niet 'ongewoon'. Maar als volgende week de pleuris uitbreekt door toedoen van Kim Jong-un of Donald Trump, ligt dat ook binnen de statistische verwachtingen.'
Evenmin applaus van Steven Pinker, de Canadees-Amerikaanse hoogleraar psychologie die ervan uitgaat dat de mens steeds vreedzamer wordt. Oorlogen laten zich niet leiden door statistieken, zegt hij. Belangrijk zijn de omstandigheden in een bepaalde periode. 'Die zijn nu heel anders dan honderd of tweehonderd jaar geleden: onderlinge verbondenheid van nationale economieën, internationale lichamen als de VN, vermindering van militaire uitgaven in verhouding tot het bruto nationaal product.'

Vrolijk Pasen (Peter Middendorp Volkskrant 24 maart 2018 Opinie p. 2):
Dus als de uitspraak 'er is ook nog zoiets als een vrije wil' iets aantoont, zou je zeggen, is het waarschijnlijk vooral dat mensen altijd en eeuwig dezelfde dingen zeggen, letterlijk in dezelfde woorden, wat in dit geval een beetje in tegenspraak lijkt met de inhoud, de vrije wil, om niet te zeggen dat de uitspraak zelf laat zien dat zij niet klopt.
Ons bewustzijn lijkt trouwens niet veel meer te zijn dan een klein, uitwendig
controlemechanisme op de uitgaande communicatie. Toen klank taal werd, moest er evolutionair gesproken toch iets ontstaan, liefst buiten onszelf, waarmee we konden controleren of het geen onzin was wat we stonden uit te kramen. Daarmee konden we onszelf ineens waarnemen, van buitenaf. En wat we zagen was een ik met een persoonlijkheid en ook nog zoiets als een vrije wil.
Als het allemaal waar is wat ik zeg, hebben we ook niet zoveel invloed op de inhoud van onze verhalen, hooguit een beetje op de vorm. We blijven ze gewoon vertellen. Zelf. Steeds op een iets andere manier. Net zo lang tot ze wat gaan betekenen.

Links moet niet bang zijn voor grote woorden (Carlijne Vos Volkskrant 24 maart 2018 Opinie p. 6-8):
Als links weer iets te zeggen wil hebben in het debat, moet het duidelijke ideeën en concrete oplossingen bieden. In zijn campagne voor Bernie Sanders leerde Zack Exley (48) hoe je dat doet.
Wat zou de oplossing van links moeten zijn?
' Rebuilding the economy. En dan heb ik niet over de herverdeling van cijfers op bankrekeningen, maar over grootscheepse mobilisatie van kapitaal. Een soort marshallplan voor grootschalige investeringen in innovatieve start-ups, klimaatneutrale oplossingen en verduurzaming van bedrijven zodat er weer banen komen. Die dingen kwamen ook terug in het socialistische manifest van Jeremy Corbyn. Die ging terug naar het basisprincipe van de productiemiddelen van Karl Marx, waarmee je banen en welvaart creëert.
'Ironisch genoeg zie je dergelijke oplossingen nu ook van rechts komen. In Denemarken wist een centrum-rechtse regering de economie ingrijpend te hervormen met zware bezuinigingen op sociale zekerheid, maar ook door fors te investeren in innovatieve industrie, verduurzaming en onderwijs. Ook elders zie je meer pragmatici opstaan die praten over het oprichten van grote investeringsfondsen om de economie om te buigen.
'In Nederland zie je dat volgen mij niet gebeuren, in de VS en Goot-Brittanië hebben ze het zelfs helemaal opgegeven. Er zijn bijna geen grote investeringen gedaan, ook niet onder Labour van Blair of onder Clinton. Ze vertrouwden op de markten. Als die er niet in slaagden om banen te realiseren, dan was dat gewoon ons lot.
'Gelukkig zie je nu aan de nieuwe generatie linkse politici en aan economen als Corbyn en Sanders dat er weer geloof ontstaat in het hervormen van de economie en de opbouw van welvaart.'

Kantklossen (Sheila Sitalsing Volkskrant 23 maart 2018 p. 2):
Het referendum had een prachtige toekomst tegemoet kunnen gaan, als democratisch instrument van ons allemaal, als overbrugger van kloven, als extra feestje. Maar ze zijn bang voor ons. Ze willen dat we gaan kantklossen.

Excuses Faceboek (Lennart Freud Volkskrant 23 maart 2018 p. 25):
Na een paar dagen van oorverdovende stilte heeft Mark Zuckerberg op CNN zijn excuses aangeboden voor de gang van zaken rond het bedrijf Cambridge Analytica. Facebook sluit zich hiermee aan in een lange rij van oliebedrijven die hun excuses aanbieden na een lek. Uit het onlangs verschenen rapport Negligence in the Niger Delta van Amnesty International staat dat ook bedrijven als Shell en Eni traag op lekken reageren. Excuses van deze lekkende bedrijven kunnen we dus maar beter niet te serieus nemen.

Het geheime wapen van Xi (Leen Vervaeke Groene Amsterdammer 22 maart 2018 p. 16-17):
Sinds deze maand is vice-president
Wang Qishan na president Xi de machtigste man van China. De in het binnenland gevreesde corruptiebestrijder gaat nu de relaties met het buitenland beheren.
Maar met Wang krijgen de Amerikanen ook een ideologische rivaal voor zich, die zijn overtuigingen niet onder stoelen of banken zal steken.
Daar kan Hank Paulson, de Amerikaanse minister van Financiën van 2006 tot 2009, die tijdens van de kredietcrisis uitgebreid met Wang onderhandelde, over meepraten. In zijn boek Dealing with China beschrijft hij een bijzonder veelzeggend gesprek. ‘
Je was mijn leraar’, zei Wang midden in een vergadering, met zijn typische vrijpostigheid, aldus Paulsons boek. ‘Maar kijk naar jullie systeem, Hank. We zijn niet zeker of we nog van jullie moeten blijven leren.’

Tegenstanders in plaats van vijanden (Marcel ten Hooven Groene Amsterdammer 22 maart 2018 p. 40-45):
Een representatieve democratie als de Nederlandse organiseert de kunst van het samenleven beter dan andere kiessystemen. Kiezers en gekozenen kunnen niet anders dan inschikken. Zo krijgt de onredelijkheid geen kans.
In zijn sleutelartikel ‘De smalle marge van democratische politiek’ trok de sociaal-democraat Joop den Uyl in 1970 de volgende conclusie over de mentale houding die zijn partij, de PVDA, in acht moest nemen: ‘De PVDAis er niet op uit de tegenstander in de vernieling te jagen. Het doel is niet het conflict, maar de overbrugging van het conflict.’ Hij wilde daarmee geenszins zeggen dat politici in het debat hun tweedracht moesten verdoezelen, integendeel, maar dan om maatschappelijke spanningen te dempen, niet om ze te vergroten. Openlijke politieke strijd in het parlement kon naar zijn idee een soort ontsnappingsventiel zijn voor de druk die maatschappelijke tegenstellingen op de samenleving leggen. Elke keer dat Herman Tjeenk Willink zegt: ‘Politiseren is maatschappelijk depolariseren’, laat hij dan ook niet na de eer te gunnen aan Den Uyl.

Digitaks (Marc Peeperkorn Volkskrant 22 maart 2018 p. 16):
De Europese Commissie stelt een belasting van 3 procent voor op de digitale activiteiten van internetreuzen als Airbnb, Booking, Google en Facebook. Dat levert de betrokken lidstaten minimaal 5 miljard euro extra belastinginkomsten per jaar op. De webbedrijven betalen nu gemiddeld de helft minder belasting dan gewone bedrijven.
Doorn in het oog
De belastingontwijking door webgiganten is burgers, traditionele bedrijven en politici een doorn in het oog. Uit vertrouwelijke berekeningen die in Brussel circuleren, blijkt dat Facebook vrijwel alle belastingafdracht ontloopt.

Geheugenmodule (Laurens Verhagen Volkskrant 16 december 2017 Sir Edmund p. 44-46):
Schuurman plaatst een flinke portie nuchterheid als tegenwicht bij dit ongebreidelde vooruitgangsgeloof vanuit Silicon Valley: 'Ik geloof niet in het idee dat je de neurologische code van de hersenen zou kunnen kraken. Het brein is veel te complex voor zo'n modelmatige benadering.'
Ook Müller ziet het niet gebeuren. 'Je kunt het brein niet zomaar aflezen, laat staan kopiëren. Het is ongelofelijk complex, met 86 miljard neuronen en duizenden connecties tussen elk paar neuronen. We weten nog niet hoe we alle informatie in kaart moeten brengen, laat staan hoe we die zouden moeten representeren.' Iedereen leert verschillend, zegt Müller, en heeft verschillende ervaringen. En iedereen maakt daar weer andere voorstellingen van. Een concreet voorwerp als 'tafel' gaat nog wel, maar bijvoorbeeld 'rechtvaardigheid' of 'vakantie in Parijs' betekent voor iedereen iets geheel anders. En misschien is dat ook wel zo prettig.

De crux, de moraal van het verhaal is en dat was in de Bijbel al bekend, dat het onmogelijk is moral hazard te automatiseren omdat elk individu de lat op een ander niveau legt. Het gaat primair om de mondige burger. De mislukte ICT-projecten bij de overheid spreken voor zich.

Thomas von der Dunk: 'Kiezer moet einde maken aan tijdperk-Rutte' Thomas von der Dunk (Volkskrant 26 februari 2017):
Jort Kelder vergeleek zijn vriend Mark Rutte op 16 februari met Johan de Witt en betitelde hem zelfs als de beste naoorlogse premier. Gekker moet het natuurlijk niet worden. Ofschoon door Haagse-kaasstolp-journalisten lang geprezen om zijn pretentieloze pragmatisme dat hem in staat stelde om een onmogelijke coalitie over links bijeen te houden nadat hij even moeiteloos met extreem-rechts in zee was gegaan, is deze principiële visieloosheid het laatste waar Nederland nu behoefte aan heeft. Het is hoog tijd dat de kiezer op 15 maart aan Ruttes verblijf in het Torentje een einde maakt.
In deze tijden waarin het rechtspopulisme belangrijke grondwaarden van de naoorlogse westerse ordening - rechtsstaat en vrij pers inclusief - ter discussie stelt en dankzij massale onvrede op de poorten van de macht beukt, zitten wij voor het premierschap niet te wachten op een vlag die op elke bestuurlijke modderschuit past, maar op een minimum aan morele leiding. En Rutte is van alle huidige democratische lijsttrekkers - van Buma en Seegers tot Asscher en Klaver - de laatste die dat kan bieden. Als minister-president heeft hij die plicht zes jaar lang op vrijwel elk moment dat dat vereist was, lafhartig ontdoken.
Op vrijwel elk moment - van de schunnige uitspraken van Wilders, waarop Rutte steevast weigerde te reageren, tot de hoogoplopende emoties rond Zwarte Piet, waar hij zich tot platitudes beperkte. De rij is eindeloos. Zijn eenzijdige economische insteek staat elk besef dat politiek meer is dan technocratisch managen omwille van de winstgevendheid van de BV Nederland in de weg.
Verschillende tongen
En zelfs nu Brussel eindelijk iets wil doen aan de belastingparadijzen voor multinationals - symbool van de verwording van het hyperkapitalisme - hangt de VVD aan de rem, omdat dat de economie beschadigen zou. De hypocrisie ervan is onuitstaanbaar:
tegelijk de Grieken verwijten dat zij te weinig belasting innen en zelf Griekse belastingontduikers faciliteren. Het morele besef dat wat Nederland hier doet, op heling neerkomt, ontbreekt bij de VVD geheel.
Trumpiaans
De klimaatproblematiek negeert de partij ook vrijwel geheel.
En de laatste reden dat zo'n tweestrijd cynisch zou zijn, is omdat juist het door de VVD voorgestane sociaal-economische beleid de PVV groot heeft gemaakt. Het is de diepe onvrede over de toenemende bestaansonzekerheid en materiële ongelijkheid, product van de
Heilige Drieëenheid van de neoliberale kerk - deregulering, privatisering en flexibilisering - die, tezamen met de graaizucht in de door de VVD geprotegeerde belastingparadijzen, het nationalistische populisme, dat juist opkomt voor de verzorgingsstaat, als geen ander heeft gevoed. En wie het VVD-partijprogramma beziet, weet: dat wordt met een Rutte-III alleen maar erger.

In het VVD-partijprogramma valt niet iets wat lijkt op een duurzame langetermijn visie te onderkennen.

China wil onbeperkte macht geven aan Xi (Ben van Raaij Volkskrant 26 februari 2018 p. 1):
President Xi Jinping van China lijkt af te stevenen op een onaantastbare machtspositie. De Chinese Communistische Partij wil de grondwetsbepaling afschaffen die de duur van het presidentschap beperkt tot twee termijnen van vijf jaar. Dan kan Xi in functie blijven tot ver voorbij 2023.
De mogelijkheid dat Xi nog langer president blijft vergroot zijn macht, zegt Kovrig. En dat stelt hem in staat meer hervormingen door te voeren, wat goed kan zijn als het de juiste hervormingen zijn. 'Maar het kan ook leiden tot een toenemende autoritaire onderdrukking en verdere machtsconcentratie, die het veel moeilijker zullen maken om de koers te verleggen als de hoogste leider een foute beslissing neemt.'

Duitsland trumpiaanse hypocrisie (Arnout Brouwer Volkskrant 26 februari 2018 p. 18):
Dramatisch lage inzetbaarheid
De jongste plannen worden samengevat met de afkorting Pesco en voorzien onder meer in meer (materieel)samenwerking, meer doelmatigheid, en extra investeringen (een Europees Defensiefonds van 1 miljard euro). Tijdens een recente bijeenkomst van Instituut Clingendael bezwoeren de insiders dat het ditmaal menens is. 'Omdat er geen keus meer is, het moet.' Een expert zei: 'De afgelopen twintig maanden is er meer gebeurd dan de afgelopen twintig jaar'. De eerste keer dat je dat hoort, spits je de oren. Maar toen ik exact dezelfde toverformule in München wéér hoorde, kwam de bullshit-meter alsnog in beweging.
Ik geloof graag dat er nu in Brussel een echte ambtelijke omwenteling gaande is, waarbij zelfs de Commissie zijn handjes vies maakt aan het defensiedossier. En de insiders verzekeren ons dat ditmaal de Duitsers wel volledig betrokken zijn. Ze hebben hele blikken ambtenaren opengetrokken om deze kar te trekken!
Verbijsterende prestatie
En zelfs de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov kon niet op een negatief woord over Europese defensie of zelfs maar het Oostelijke Partnerschap van de EU met Ruslands buurlanden betrapt worden. Voor Moskou geldt nog altijd: de wens een wig te drijven tussen de zwakke Europeanen en hun Amerikaanse bondgenoot is groter dan bijna alle andere overwegingen.
Veel Europeanen zullen het eens zijn met Grahams woorden, en we hopen er echt het beste van, maar de ware stand van zaken is dat 'Europa' diplomatiek en militair zo zwak is dat iedereen het kosteloos een goede toekomst kan toewensen. Dat is een verbijsterende prestatie, meer dan een kwart eeuw na de instorting van de Berlijnse Muur.

De vertrolling van de Amerikaanse geest (Ross Douthat Volkskrant 24 februari 2018 Opinie p. 8):
De pogingen van de Russen de verkiezingen te beïnvloeden zijn zeker aanklachten waard, maar moeten niet leiden tot achtervolgingswaanzin en hysterie, schrijft Ross Douthat.
De fixatie op Rusland is, in het slechtste geval, een manier om de tweede keus te maken zonder toe te geven dat je hem hebt gemaakt, om te doen alsof je door het verpletteren van je landgenoten in werkelijkheid verraders en buitenlandse vijanden aan het bevechten bent.
De verkiezing van Trump was een plotselinge schok in een langdurig conflict. Maar het doet ons geen goed ons in te beelden dat de echte dreun van buiten onze grenzen kwam, terwijl het in werkelijkheid een uniek verhit moment was in onze eigen koude burgeroorlog.

Erken ook Amerikaanse bemoeienis (Erik Oterdoom Volkskrant 22 februari 2018 p. 24):
Wellicht heeft Amerika zich nooit met Russische verkiezingen bemoeit. Maar als de oud-ambassadeur van de Verenigde Staten in Moskou, Michael McFaul, op de uitspraak van Russische politici 'Jullie zijn zelf ook verantwoordelijk voor politieke omwentelingen in andere landen' antwoordt met 'Ja maar dat is niet waar', dan is hij kort van memorie (Ten eerste, 19 februari). Ik ben vrij veel in Chili geweest tussen 1972 en 1976, dus zowel vóór de militaire staatsgreep door Pinochet, geregisseerd door de CIA (de aanloop naar, de oorzaak van en de coup zelf), als daarna. En dit is maar één land. Er zijn er vele geweest. Het zou McFaul sieren dit soort politieke en gewelddadige inmengingen in andere landen te erkennen, al was het alleen maar voor zichzelf.

Zwendeltaal en pr-middelen in de politiek De halve waarheid is geen leugen (Marcel ten Hooven De Groene Amsterdammer 22 februari 2018 p. 12-13):
In de woorden van Hannah Arendt moet politiek een waarheidstrouwe poging zijn ‘de wereld te verwoorden’. Maar in die politiek neemt het aantal pr-mensen en mannetjesmakers toe die zich bedienen van metaforen, hyperbolen en suggestie om kiezers hun versie van de werkelijkheid te doen laten geloven.
Hannah Arendt schreef haar essay ‘Liegen in de politiek’ nadat The Washington Post en The New York Times ‘The Pentagon Papers’ hadden gepubliceerd, de documenten waaruit bleek dat de Amerikaanse regering opzettelijk bedrog en misleiding aanwendde om de Vietnamoorlog te rechtvaardigen. De onthulling stemde haar hoopvol. Arendt: ‘Zolang de pers vrij is en niet corrupt, heeft ze een enorm belangrijke rol te vervullen en kan ze terecht de vierde macht worden genoemd.’ Noteer daarom deze woorden van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff over het aftreden van Zijlstra, uitgesproken in College Tour, want wellicht moet hij er later nog eens aan herinnerd worden: ‘Ik verlies liever een collega die me dierbaar is aan de vrije pers, dan dat we hier in Den Haag allemaal blijven zitten omdat we de macht over de pers hebben.’

Hollands nepnieuws (Linda van der Pol & Coen van der Ven De Groene Amsterdammer 22 februari 2018 p. 14-17):
De PVV-voorman onderstreept hiermee onbedoeld hoe vloeibaar de term fake news is. Wilders en ook president Trump gebruiken het om gevestigde media te diskwalificeren terwijl juist gematigde politici – waaronder leden van de Europese Commissie – de term gebruiken om Russen en extreem-rechtse opiniemakers mee om de oren te slaan. Nepnieuws is een label dat op veel kan worden geplakt: satire, propaganda, hate speech, desinformatie of journalistieke slordigheid.
Minister Ollongren, de AIVD en vele liberale politici die zich in de afgelopen twee jaar in een verkiezingscampagne bevonden, wijzen met een beschuldigende vinger naar Rusland als het gaat om desinformatie. Rusland schermt sinds enkele jaren openlijk met een militaire doctrine die erop is gericht om landen van binnenuit te ontwrichten. Hoe zwakker je buurman is, des te sterker je zelf bent.
Staatscontrole over Russische massamedia was in Rusland de hoeksteen waarop Vladimir Poetin zijn autoritaire kleptocratie heeft gebouwd’, schrijft Shekhovtsov. De luxe om het publieke debat op slot te gooien hebben liberale leiders niet. Een open samenleving lijkt in dit specifieke geval zelfs een nadeel te zijn: op een vrije marktplaats van ideeën kan een moedwillige saboteur zich makkelijk ongezien wanen tussen oproerkraaiers die zich beroepen op hun recht op vrije meningsuiting.

Bij de val van een minister (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 15 februari 2018 p. 5):
Nederland heeft de traditie om terug te kijken op voorbije kabinetten aan de hand van ‘sleutelmomenten’. Dat van Rutte III hebben we wellicht zojuist gezien. En wat een onvoorstelbaar gênant en pijnlijk moment is het. Niet alleen dat de minister van Buitenlandse Zaken loog voor een publiek van eerbiedwaardige partijgenoten en nóg eens loog en bleef liegen. En niet alleen dat de leugen zelf doet denken aan de patjepeeër die opschept over wat een vent hij is. Maar nog meer de reactie bij hemzelf en bij het kabinet toen hij eenmaal op de leugen werd betrapt.
Natuurlijk zou Poetin graag een machtiger en groter Rusland zien; iedereen die een biografie over Poetin leest weet dat. En natuurlijk betekent dat niet dat hij stiekem een grote invasie voorbereidt van de voormalige Sovjet-Unie. Je zou hopen dat Zijlstra na een half jaar op BZ was uitgelegd dat de wereld niet een plek is vol geheimen en complotten, maar van belangen en invloed. Niet alleen hij lijkt daar de vinger niet achter te hebben, iedereen die beaamde dat Zijlstra’s ‘verhaal wel klopt’.
Zijlstra zei maandag onder meer dat Nederland niet bang hoeft te zijn voor ophef omdat ‘
onze reputatie in het buitenland uitstekend is’. Het is een fluim van een opgeblazen ego dat geen idee heeft waar het zo losjes mee speelt: het gezicht van een land dat een traditie heeft van pedant moralisme en een blinde vlek voor zijn eigen tekort.

We zijn blij met de assemblage van onze iZoon (Britta van Beers De Groene Amsterdammer 8 februari 2018 p. 42-45):
Het kabinet wil meer ruimte geven aan nieuwe voortplantingstechnologieën, die diep kunnen ingrijpen in onze opvattingen over menselijk leven. Is het acceptabel dat een kind een klinische constructie is? De liberale eugenetica ontleed.
Zo bezien vormt kiembaanmodificatie juist een bedreiging van de menselijke waardigheid. Dat die bedreiging niet denkbeeldig is, blijkt uit de reeds bestaande, wereldwijde voortplantingsmarkt. Daar is alles te koop voor hedendaagse wensouders met een creditcard en internetverbinding, van eicellen tot draagmoeders. Dankzij het uitdijend arsenaal van voortplantingstechnieken begint deze voortplantingsmarkt inmiddels het karakter van een wereldwijde ‘genetische supermarkt’ te krijgen. Niet alleen het onderscheid tussen persoon en zaak, en tussen geboren en gemaakt, dreigt daarmee te vervagen; ook is op voorhand niet duidelijk of de mens de consument of het product zal zijn van de genetische supermarkt.
In die zin is er veel te leren van het huidige debat over internetdata, algoritmen en techgiganten als Google en Facebook. Daar wordt zichtbaar hoe technologie die belooft de menselijke vrijheid te vergroten zich uiteindelijk ook tegen de menselijke vrijheid kan keren. Volgens een recent rapport van het Rathenau Instituut, Regels voor het digitale mensenpark, is er zelfs een sterke verwantschap tussen de ‘persuasieve technologieën’ die IT-bedrijven inzetten en kiembaanmodificatie. Waar de mens wordt getemd via persuasieve technologie die in staat is het gedrag van mensen te beïnvloeden op basis van de datasporen die ze achterlaten wanneer ze gebruik maken van digitale media, daar wordt de mens geteeld via genetische interventies zoals kiembaanmodificatie op basis van de data die vrijkomen bij genetische screening en sequencing. De overgang van menselijke reproductie naar de productie van menselijke embryo’s en van embryoproductie naar de productie van mensen is daarmee compleet.

Bij ons aan de universiteit (Martin Sommer de Volkskrant 3 februari 2018, Opinie p. 5):
Wie bezwaren heeft tegen het Engels, wie aarzelt bij het
internationaliseringscredo, hoort bij de 'nationalistische, protectionistische krachten die onderwijs achter de dijken willen'. 'Kansen pakken!'
Het is een patroon, beschreven door de opgestapte
Eelco Runia in de NRC. Alles begint bij marktwerking, intussen bij de overheid bijna overal op de terugtocht. Behalve aan de universiteiten. Het sleutelwoord is outputfinanciering. Onderwijs fungeert als pseudomarkt waarin universiteiten concurreren om studenten. De universiteiten in de periferie van het land hebben te weinig studenten en proberen dat goed te maken door buitenlanders te lokken. Zodoende verengelsen Tilburg, Twente, Maastricht en ook Groningen in straf tempo. Het komt erop neer dat Nederland te veel universiteiten heeft voor de vraag naar hoger onderwijs, maar de minister of universiteitsbestuurder die dat durft te zeggen, moet nog opstaan. En dus tracht men 'markten' aan te boren in China, kansen pakken tenslotte, en heeft alleen een studentenfractie die 'Calimero' heet de ruggegraat om niet te willen samenwerken met een politiestaat.
Tien jaar geleden presenteerde
Jeroen Dijsselbloem het rapport van zijn parlementaire enquête (Commissie-Dijsselbloem) over onderwijsvernieuwingen. Ik schreef daar toen over. Het gebrek aan inhoudelijke argumenten, de sterke mannencultuur, de disciplinering van het personeel, het is een feest van herkenning. Ook destijds was het doorslaggevende argument dat Nederland hopeloos achterop dreigde te raken. Nu is internationalisering goed omdat internationalisering moet.
Minister
Bussemaker zei in de Kamer dat een international classroom helpt om te gaan met verscheidenheid en bijdraagt aan culturele vaardigheden.
Dat doet sterk denken aan de portfolio's van de mbo-studenten van toen, waarin niet zozeer
kennisoverdracht alswel empathie en samenwerking werden beproefd.

Op middelbare scholen is Frans niet langer 'en vogue' (Irene de Zwaan Volkskrant 12 januari 2018 p. 19):
'Als we niet investeren in Frans, gaan we keihard omzet verliezen'
Het aantal eindexamenkandidaten Frans daalt sterk. Onderzoeker Marjolijn Voogel is voor een verplichting in de lagere klassen. Leerlingen die geen Frans kiezen hebben hun redenen. 'De docent Duits is minder streng.'
'Op de Nederlandse universiteiten zijn nu nog maar 250 tot 300 studenten met als hoofdvak Frans', zegt Alicia Montoya, hoogleraar Franse letterkunde en cultuur aan de Radboud Universiteit. 'Toen ik studeerde, waren dat er nog meer dan duizend.'
Volgens Montoya heeft de decentralisatie van het onderwijs funest uitgepakt voor het vak Frans. Doordat schooldirecties een grotere keuzevrijheid kregen, verdwenen de moderne vreemde talen naar de achtergrond. Het is tijd dat de overheid deze tendens een halt toeroept, vindt zij. Als directeur van het Kenniscentrum Frankrijk-Nederland in Nijmegen is Montoya een van de ondertekenaars van een manifest dat eind januari wordt verspreid om aandacht te vragen voor de nijpende positie van de Nederlandse buurtalen Frans en Duits. 'Het is vijf voor twaalf', staat in het manifest. 'Zonder actie missen we de internationale boot.'

Wat een geweldige schrijver van een goede onderscheidt (Bart Jungmann interviewt Martin Michael Driessen Volkskrant 11 november 2017 Sir Edmund p. 18-23):
Voormalig theaterregisseur Martin Michael Driessen verruilde tien jaar geleden Duitsland voor het Zuid-Hollandse rivierendlandschap om een (volgens critici en prijsuitreikers) groot schrijver te worden. Nu is er een nieuwe vertelling, De pelikaan. Hoe vangt Driessen het menselijk tekort?
De pelikaan leest als een parabel over het menselijk tekort, over die merkwaardige afhankelijkheid in onderlinge relaties. 'Twee mensen die elkaar zowel goeds als kwaads doen, en het beperkte inzicht in onze eigen levens. Dat gegeven fascineert mij enorm.'
Martin Michael Driessen aarzelt er zelf iets over te zeggen en verwijst in eerste instantie naar de recensies. 'Mijn werk wordt vaak tijdloos genoemd, qua inhoud en stijl. Dat zijn die parabels. Die laten zich transponeren en behouden hun geldigheid.'
Na enig aandringen: 'Anders dan de meeste tijdgenoten deins ik niet terug voor exotisme. Ik laat mijn eigen ervaringen aan een lang touw in een diepe put zakken. Ze komen weer boven als vertellingen die niet voor de hand liggen.
'Ik gebruik mijn verbeeldingskracht om imaginaire maar coherente werelden te scheppen. Dat is iets wat mijn calvinistische collega's zich nogal eens ontzeggen.'
Zijn voorkeur voor avontuurlijke verhalen verklaart Driessen uit zijn vorige werk als opera- en theaterregisseur.
Mannelijkheid
In de persoon van Konrad projecteerde Driessen ook een eigen karaktertrek.
'Jezelf op een masculiene manier op de proef stellen.' Mannelijkheid of juist het gebrek daaraan: beide worden geregeld aan de orde gesteld, zowel in zijn werk als in het gesprek. Het menselijk tekort is vooral een mannelijk tekort.

De software ziet een vlekje: kanker? (Laurens Verhagen Volkskrant 2 december 2017 Sir Edmund p. 40-43):
Zo langzamerhand kunnen computers net zo goed ziekten als kanker of tuberculose herkennen als artsen - of beter. Toch worden ze nog weinig ingezet. De dilemma's van AI in de zorg.
Zelflerende computers
Inmiddels zitten de zelflerende computers die gebruikmaken van zogenoemde deep learning neurale netwerken op ongeveer 2 procent. De netwerken zijn extreem goed geworden in het systematisch doorploegen van grote hoeveelheden afbeeldingen om deze vervolgens te ordenen, te classificeren en er afwijkingen uit te halen. Op basis van ook weer grote hoeveelheden trainingsdata kan het systeem zo tot beslissingen of inzichten komen. Het is nauwelijks voor te stellen, maar nog maar een paar jaar geleden was de AI-wereld in rep en roer omdat een deeplearningnetwerk een kat kon herkennen in een bak met afbeeldingen. En nu? Nu zitten we op het omslagpunt waarbij computers in specifieke taken even goed of zelfs beter zijn dan getrainde artsen.
Thirona
Al deze software maakt gebruik van deeplearningnetwerken. Thirona en Screenpoint bevinden zich in een steeds drukker wordend speelveld van start-ups die zich bezighouden met AI in de gezondheidszorg.

Is het internet kapot? (Jan Kuitenbrouwer De Nieuwe Amsterdammer 30 november 2017 p. 32-33):
Het internet zou een machtsvrije publieke ruimte worden, een wereldwijd digitaal koffiehuis voor rationeel-kritisch debat. Dat werd het niet. De enorme macht van Google, Facebook en Amazon kan alleen worden beteugeld door regulering.
In De structuurverandering van het publieke domein beschreef Jürgen Habermas het ontstaan van de Anglo-Europese ‘koffiehuis’-cultuur, waar politieke meningsvorming plaatsvindt door ‘kritisch-rationeel’ debat, een voorwaarde voor echte democratie. Om zuiver te functioneren moet de publieke agora vrij van politieke of economische inmenging zijn, stelt Habermas – ‘machtsvrij’. De commerciële mediacultuur – die begin jaren zestig nog in de kinderschoenen stond, maar toch – vormt een inbreuk op die machtsvrijheid, de meningsvorming wordt gecorrumpeerd door verborgen economische en politieke belangen. De structuurverandering verscheen in 1962. Je leest het en denkt: you ain’t seen nothing yet, Jürgen.
En zie: daar was het internet. Een nieuwe, machtsvrije publieke ruimte! Precies wat de moderne democratie nodig had.
Een wereldwijd digitaal koffiehuis voor rationeel-kritisch debat, zogezegd. Een plek voor ontmoeting en dialoog, tussen alle mensen, klassen en volkeren. Open, transparant en democratisch. Cyberdemocratie!
Van Spanje tot Zuid-Afrika, van Denemarken tot Griekenland, overal wordt het politieke klimaat grimmiger, kost het steeds meer moeite om een civiel debat te voeren, coalities te vormen en compromissen te sluiten. En langzaam begint duidelijk te worden dat het internet hier een belangrijke rol in speelt. Dat het internet geen machtsvrije publieke ruimte is geworden, en dat de ‘cyberdemocratie’ er heel anders uitziet dan de founding fathers van het internet zich voorstelden.
De techbedrijven zien de bui hangen. Zij zijn onmetelijk rijk en voor onweerstaanbare honoraria huren zij oud-politici om in Washington en Brussel de lobby te versterken (
zie Uber en Neelie Kroes). Ook public relations is iets waar de techbedrijven uiterst bedreven in zijn. Ineens maken zij mooie gebaren om te bewijzen dat zij wel degelijk publiek dienstbaar zijn. Facebook huurde honderden journalisten als factcheckers om te helpen bij het bestrijden van fake nieuws, Uber begon project ‘Movement’.\\ Ingrijpende maatregelen zijn voorlopig dus niet te verwachten. Als het gaat om het reguleren van big business hebben Brussel en Washington de laatste jaren sowieso weinig klaargemaakt. In 2008 explodeerde de wereld wegens een gebrek aan regulering van de financiële industrie, en negen jaar later is er nog vrijwel niets gebeurd.\\ U en ik zijn misschien onder de indruk van 2,7 miljard dollar boete, maar in de directiekamer van Google werd het vonnis begroet met de woorden: ‘We’ve won!’ Voor Google, Amazon en Facebook zijn zulke bedragen lunchmoney.
Waarschijnlijk zal het probleem dus wel geparkeerd worden op de bekende neoliberale vluchtheuvel genaamd ‘zelfregulering’. Hetgeen, zoals bekend, een oxymoron is. Zoals het woord ‘cyberdemocratie’ dat ook dreigt te worden.

Co-auteur: robot (Erik van den Berg Volkskrant 23 december 2017 Sir Edmund p. 20-21):
Een robot die zelfstandig verhalen schrijft is de heilige graal in kunstmatige intelligentie. Vooralsnog blijft het bij samen schrijven met een auteur, bleek bij een poging een robot een hoofdstuk te laten toevoegen aan de toekomstklassieker Ik, Robot.
De heilige graal
Voor wie het Meertens Instituut associeert met J.J. Voskuils Het Bureau, met dialectonderzoek en midwinterhoornblazen:
artificiële intelligentie is ook hier niet meer weg te denken, zegt Folgert Karsdorp (34), taaltechnoloog aan het Meertens: 'Het instituut beheert onder meer de Verhalenbank en de Liederenbank, omvangrijke collecties volksverhalen en liederen die een prachtige bron voor onderzoek vormen. Met digitale technieken kunnen we die op een nieuwe manier bekijken.
Helaas had Karsdorp geen goed nieuws voor de CPNB. 'Mijn antwoord was kortweg: nee, dat kan een computer niet. Een machine die zelfstandig verhalen schrijft, is de heilige graal in kunstmatige intelligentie. Er wordt wereldwijd onderzoek naar gedaan, maar zover zijn we nog lang niet.'

Robots (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 7 december 2017 p. 9):
Ik geloof er geen flikker van dat robots onze banen gaan overnemen. Zo, die is eruit.
De vierde reden is gebaseerd op het aloude inzicht dat er een wereld van verschil bestaat tussen ‘weten dat’ (knowing that) en ‘weten hoe’ (knowing how). Fietsen, autorijden, lesgeven en verplegen leer je niet door regeltjes uit je hoofd te leren maar door het te doen. Onze banen bestaan maar voor een beperkt deel uit regelgeleide handelingen. Veel groter is het aandeel van onze geschoolde intuïtie. Alleen regelgeleid gedrag kan in algoritmes worden gevangen en is dus in principe automatiseerbaar. Alles wat op intuïtie is gebaseerd niet.

Tuur je niet blind op het beeldscherm (Cor Speksnijder Volkskrant 14 december 2017 p. 6):
Wat is het probleem met computerschermen en smartphones?
Oogheelkundige Caroline Klaver waarschuwt voor de grote gevaren voor de ogen door langdurig gebruik van beeldschermen: tienduizenden Nederlanders die last hebben van bijziendheid dreigen de komende decennia blind te worden.
Kinderen kijken er tegenwoordig veel te vaak en veel te lang achter elkaar naar, stelt Caroline Klaver, hoogleraar oogheelkunde aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, in NRC.

Stel leren programmeren niet verplicht (Koen Istha Volkskrant 12 oktober 2017 p. 22):
In werkelijkheid zit dit allang in het curriculum met vakken als filosofie, Nederlands en wiskunde. Deze '21ste-eeuwse vaardigheid' was ook de centrale gedachte bij de oprichting van de eerste scholen door de oude Grieken.
De lobby voor verplicht programmeren wordt financieel ondersteund door bedrijven als Microsoft en IBM. Die presenteren zich graag als nobele onderwijsvernieuwers die belangeloos hun mankracht, financiën en producten ten dienste van het onderwijs stellen. Microsoft, Facebook en Google bieden gratis cursussen programmeren voor kinderen en scholen aan. Het is naïef te denken dat deze bedrijven dit uit altruïsme doen.
Laat scholen vrij in het wel of niet aanbieden van programmeerlessen. Gebruik de middelen die hiermee worden bespaard voor urgentere doeleinden zoals kinderen degelijk lees- en schrijfonderwijs aan te bieden. Om de woorden van Neelie Kroes te gebruiken: lezen en schrijven is het 'nieuwe lezen en schrijven'.

Zouden robots geen betere verslaggevers zijn? (Peter de Waard Volkskrant 21 maart 2017 p. 29):
Wat kunnen we doen om te voorkomen dat robots onze banen inpikken?
In de toekomst zal de tweedeling tussen hoog- en laaggeschoold vervallen. Er komt daarvoor een veel extremere tweedeling, hield Ton Wilthagen, hoogleraar in Tilburg, ons voor in Wereld zonder werk? op NOS 3. Een tweedeling tussen mensen die banen hebben die niet door robots kunnen worden overgenomen en banen waarbij dat wel kan.
Het proces is al gaande: veel hooggeschoolde en beter betaalde banen in de bankensector worden vernietigd, terwijl er laaggeschoolde banen in horeca, logistiek en zorg bijkomen. Wilthagen verwacht dat in Nederland twee tot drie miljoen banen verdwijnen. In de bankensector zijn er nu al 60- tot 70 duizend geschrapt, maar ook al het werk van de beursjongens aan de Amsterdamse Zuidas zal direct door computers kunnen worden gedaan. Iedereen breekt zich de hersenen of er een mouw aan te passen is: basisinkomen, herverdeling van werk, of belasting op robots?
Misschien moet het Media Park een appelboomgaard worden.

Investerenin kinderobligaties (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 30 november 2017 p. 22-25):
We zien millennials als vrolijke alleskunners, maar ze vormen de meest uitgeknepen generatie in tijden. Hun precaire positie wordt geduid door Malcolm Harris. ‘Millennials komen ergens vandaan.’
‘Iedere autoriteit, van moeders tot presidenten, heeft millennials op het hart gedrukt zo veel mogelijk menselijk kapitaal te verzamelen’, schrijft Malcolm Harris in zijn zojuist verschenen Kids These Days: Human Capital and the Making of Millennials. ‘En dat hebben we gedaan. Maar de markt heeft zich niet aan zijn kant van de afspraak gehouden. Wat is er gebeurd?’
Dat ‘unlucky’ krijgt een extra onfortuinlijke bijklank als je bedenkt dat millennials beter geschoold zijn en harder werken dan voorgaande generaties (het totaal aantal gewerkte uren in Nederland is de laatste twintig jaar met zestien procent toegenomen, aldus het CBS ), maar desondanks lager op de economische ladder dreigen te eindigen. Uit de marketingfolder kennen we millennials als digitaal begaafde alleskunners, maar volgens economische maatstaven is het een van de meest uitgeknepen cohorten in tijden.
Ik ervaar verbazing wanneer ik hoor dat middelbare scholieren aan hun CV werken en dat ouders de prestaties van kun kinderen tot in detail in de gaten houden via een digitaal ‘leerlingvolgsysteem’.
‘Kapitalisme speurt wanhopig naar alles wat nog niet in het teken staat van winstmaximalisatie, om dat vervolgens zo snel mogelijk tot een markt te transformeren’, schrijft Harris, die actief betrokken was bij de Occupy Wall Street-protesten, schrijft voor het radicale tijdschrift Jacobin en een hamer en sikkel in zijn Twitter-profiel heeft. ‘Wie hiervan profiteert noemt het “disruptie”, links heeft het over “neoliberalisme”, bij millennials staat het bekend als “de wereld”. En de wereld is klote.’
Harris is geboren in 1988, en dat zegt veel. Zijn generatie is de eerste die volledig binnen een systeem is opgegroeid waar het marktdenken erin is geslaagd om door te dringen tot bijna alle facetten van het leven. ‘Millennial’ is daarmee niet zozeer een luchtige typering voor de smartphonegeneratie, als wel een aanduiding van de kapitalistische omstandigheden rondom de overgang van de twintigste naar de 21ste eeuw.
Als dit zo doorgaat is in de toekomst iedereen millennial: levend in een maatschappij waarin levens van jongs af aan vallen onder een regime van maximale winst tegen zo laag mogelijke productiekosten, terwijl de gouden twintigste eeuw steeds kleiner wordt in de achteruitkijkspiegel.

Race to the bottom (Carlijne Vos Volkskrant 3 november 2017 p. 21):
Afschaffen dividendbelasting ontbeert ratio en druist bovendien in tegen Europees beleid.
Het verweer van Rutte is dat bedrijven hiermee gecompenseerd worden voor de hogere (klimaat-)kosten en het afschaffen van belastingvoordeeltjes die van Nederland een belastingparadijs maken. De vraag is of dit zo is. Bedrijven en hun goedbetaalde fiscalisten slagen er altijd in om de mazen in de wet te vinden.
De 'gewone, normale' burger van Rutte die braaf zijn belasting betaalt, schiet met deze ingreep niets op. Om het 'Vertrouwen in de toekomst' - zoals het regeerakkoord is gedoopt, te herstellen had het kabinet zinniger cadeau-tjes kunnen uitdelen.

Allemaal moderne markiezen de Canteclaer (Martin Sommer markiezen Volkskrant 3 november 2017 p. 22):
In het laatste KNAW-rapport over deze materie staat zonder omwegen dat Engelstalig onderwijs ten koste gaat van de toegankelijkheid. En dat vooral de allochtone jongeren daarvan het slachtoffer zijn. Normaliter is toegankelijkheid het eerste gebod aan de universiteiten. En het tweede gebod luidt dat allochtone jongeren zoveel mogelijk kansen moeten hebben. Tot het Engels als universiteitstaal ter sprake komt. Dan zijn al die geëngageerde bestuurders ineens heel stil.
Het zijn allemaal moderne markiezen van Canteclaer, fi donc en parbleu, maar dan in het Engels. Eet je strawberries, schatje.

Mensenbrein in supercomputer (17 mei 2011):
Het brein, met zijn miljarden neuronen die allemaal op de een of andere manier verbonden zijn, is zonder twijfel het meest complexe orgaan van het menselijk lichaam. Hierdoor heeft het de mens altijd al geboeid. Zo publiceren neurowetenschappers alleen al meer dan 100.000 wetenschappelijke artikelen per jaar. Maar volgens Henry Markram, de oprichter uit Zwitserland van het Human Brain Project (HBP), heeft al deze kennis ons nog niet heel veel verder gebracht. ‘Iemand die 100 jaar geleden aan zijn oma moest uitleggen hoe het brein werkt, zal niet heel veel anders hebben gezegd dat iemand die dat nu zou doen’. Ik sprak hem vandaag op het Nederlandse congres voor Brain & Cognition, in Leiden.

Je krijgt niet alles (Maartje Laterveer Volkskrant 14 oktober 2017 Zaterdag p. 2-5):
Als het niet een moraalsprookje is, wat is het dan?
'Het is een coming-of-age-verhaal. Denk ik. Het moment waarop je je realiseert: o, wacht eens, ik krijg niet alles, dat is het moment waarop je volwassen wordt.'

Digitale inktkoelies (Bert Wagendorp Volkskrant 30 november 2017 p. 2):
In zijn boek Ontzielde Wereld, beschrijft Franklin Foer de 'existentiële dreiging van big tech'. Hij heeft ook een oplossing om die dreiging het hoofd te bieden: we moeten weer van papier gaan lezen. Dat zal best, maar het is toch een beetje alsof je tegen een zieke patiënt zegt dat hij gewoon niet meer naar de dokter moet gaan. Een andere oplossing ziet Foer in de 'Big One', de moeder aller computerhacks die internet zal opblazen. Maar ook dat kun je moeilijk een levensvatbare basis voor een nieuw bedrijfsplan noemen. Dat de politiek de monopolisten zal dwingen zichzelf op te splitsen, zoals in de VS ooit gebeurde met de olie- en spoorwegmonopolies, zit er voorlopig ook niet in.

Onder het juk van Big Tech (Tonie Mudde Volkskrant 14 oktober 2017 Sir Edmund p. 10-15):
Bedrijven als Facebook en Google veranderen ons in oppervlakkige internetjunkies en bedreigen de democratie, waarschuwt de Amerikaanse journalist Franklin Foer in zijn boek Ontzielde Wereld. 'We moeten in verzet komen. Nu het nog kan.'
De macht van de grote vier Facebook, Google, Apple, Amazon neemt angstaanjagende vormen aan, vindt Foer. 'We moeten in verzet komen. Nu het nog kan.'
Loopt u niet wat hard van stapel? Met Facebook blijven we in contact met vrienden, het is gebruiksvriendelijk, het kost ons niks. Handig toch?
'Onlangs is in mijn land een racistische, haatzaaiende president aan de macht gekomen en Facebook speelde hierbij een zeer dubieuze rol. Kwaadwillenden manipuleerden de verkiezingen, onder meer door nepnieuws over 'corrupte Hillary' te creëren. Ze gebruikten de mechanismen van Facebook om die nepberichten als een virus rond te laten gaan.
'Alleen al dat viral gaan werkt statusverhogend in de wereld van sociale media. Bovendien bereikt dergelijk nepnieuws door de algoritmen van Facebook precies die mensen die er het meest vatbaar voor zijn. Puur op basis van je vrienden en je likes verschijnt het op een prominente plek op je scherm: dit is écht iets voor jou. Het is een omgeving waarin geruchten en samenzweringen extreem goed gedijen.'

Digitale revolutie helpt de armen (Thomas Friedman Volkskrant 30 november 2017 p. 22):
Er is een stichting gecreëerd, EkStep, om mobiele onderwijsapps te maken die ouders, onderwijzers en studenten via digitale middelen moet helpen sneller te leren. Zoals Shankar Maruwada, mede-oprichter en directeur van EkStep, zegt: in tegenstelling tot bijvoorbeeld Facebook, waarvan het zakelijke model erop gericht is 'je aandacht vast te houden', zijn EkStep, Adhaar en andere 'sociale platformen' erop gericht 'je handelingsvermogen te vergroten', vooral als je arm bent.
Het Westen werd rijk 'voordat het rijk werd aan data', zegt Pramod Varma van EkStep.

Thomas Friedman belicht het belang van E-learning. Het rapport 'E i V' is met behulp van E-learning tot stand gekomen.

Stelling: Internet is een weerspiegeling, de manifestatie van het informele circuit (facebook, instagram en twitter), de achterkamertjes in de politiek, maar ook van het formele circuit E-learning. Primair draait het echter niet om internet, maar om de interdisciplinaire systeemtheorie.

We zijn nog lang niet af van IS (Hassan Bahara interviewt Souad Mekhennet Volkskrant 20 september 2017 Sir Edmund p. 30-32):
Met een groot netwerk onder jihadisten gaan voor de Duitse journalist Souad Mekhennet deuren open die voor anderen gesloten blijven. Het boek dat zij schreef over haar werk is nu in vertaling verschenen.
Het jihadistische terrorisme zal nog heel lang onderdeel blijven van onze politieke realiteit, denkt Mekhennet. Zowel in het Midden-Oosten als in Europa. Zolang er politiek onrecht, sektarisme en maatschappelijke uitsluiting bestaan, zullen jongeren blijven vallen voor het jihadisme.
Ook in haar boek Ik moest alleen komen, dat afgelopen week in Nederlandse vertaling verscheen, komt die weinig rooskleurige voorspelling terug. Het boek is een weerslag van zestien jaar journalistiek werk over het jihadisme.
Maar ook hier zullen ze een gevaar vormen.
'Het indammen van dat gevaar verdient dan ook prioriteit. Berecht ze, maar zorg er bijvoorbeeld ook voor dat ze niet kunnen ronselen in de gevangenis. En monitor ze goed. Breng hun omgeving in kaart. Wie is hun familie? Wie zijn hun vrienden? Met wie praten ze? Probeer in hun hoofden door te dringen en laat ze inzien dat ze het verkeerde pad hebben gekozen.'
Deradicalisering dus. Gebeurt dat nu adequaat bij terugkeerders?
'Nee, totaal niet. Je hebt een hele deradicaliseringsindustrie waarin veel geld omgaat. Maar de mensen die daarin werken, de zogenaamde experts, zijn niet toegerust voor die taak. Ik sprak ooit een imam die zei dat we terugkeerders moeten brainwashen, dat we de vuiligheid uit hun hoofd moeten schrapen. Ik weet niet of dat de beste manier is.
Deradicaliseren is een traag, intensief proces, dat alleen slaagt als een jihadist echt openstaat voor andere zienswijzen.'
‘Terrorisme is big business geworden’ (Brenda van Osch NRC 15 september 2017):
De Duitse journaliste Souad Mekhennet reisde jaren door de Arabische wereld – inclusief IS-gebied – om te onderzoeken hoe het komt dat mensen radicaliseren. Deze week verschijnt de vertaling van het boek dat ze erover schreef. ‘Ik heb heel angstige situaties meegemaakt. Na Egypte kreeg ik last van PTSS.’
In Irak zei een invloedrijke sjiitische partijleider tegen je: ‘Je hebt een heel zwaar leven gekozen. Moge Allah een man in je leven brengen die je grote hart en onderzoekende geest waardig is.’
Mekhennet schiet in de lach. „Het bijzondere is dat ik meerdere huwelijksaanzoeken heb gekregen van jihadisten, terwijl zogenaamd ruimdenkende westerlingen er vanuit gaan dat mijn keuze voor dit werk betekent dat ik geen partner of kinderen wil. Daar zou je bij een man met deze baan niet vanuit gaan, toch?
„Ik geloof wel dat mijn werk het lastiger maakt om iemand te vinden. Nu staan er veel foto’s van me op internet, een paar jaar geleden kreeg je alleen foto’s van jihadisten als je mij googelde.”
Met een knipoog: „Dat schrikte wel af.”

Dicht op de huid van jihadi's (Hassan Bahara Volkskrant 8 juli 2017 Bijlage Sir Edmund p. 30-31):
Weinig journalisten kunnen een ontmoeting met een IS-lid navertellen. Souad Mekhennet wel.
'Dit is allemaal het gevolg van de Amerikaanse bezetting in Irak', zegt Abu Yusaf, die tijdens het autoritje zal vertellen dat hij een Marokkaans-Nederlandse achtergrond heeft. 'Nu vechten wij de jihad om de islamitische wereld te bevrijden.'
Even is er sprake van een verstandhouding tussen Mekhennet en Abu Yusaf als ze spreken over de uitsluiting die ze beiden als migrantenkinderen ervaren hebben in het Westen. Maar dan grijpt Mekhennet weer terug op haar kritische journalistieke instinct.
'Echte jihad was geweest als je in Europa was gebleven om er een fatsoenlijk leven op te bouwen', zegt ze. 'Dat is veel moeilijker. Jij hebt voor een uitvlucht gekozen.'
I Was Told to Come Alone staat vol van zulke spannende ontmoetingen die Mekhennet heeft gehad met jihadisten over de hele wereld. Het boek is deels memoir, deels verslag van haar journalistieke carrière, die haar voerde naar het walhalla van de journalistiek, The Washington Post, de krant waarin ze onder meer de identiteit onthulde van Jihadi John, de Koeweits-Britse beul die het vuile werk verricht in de onthoofdingsfilmpjes van IS.
De rest van haar journalistieke carrière zal in het teken staan van die vraag: wat drijft gewelddadige jihadisten?
De antwoorden op deze vragen die Mekhennet uit de mond van jihadisten optekent, komen voor haar erg dichtbij.
Ze hebben het over uitsluiting, discriminatie, culturele arrogantie. Ze deelt die ervaringen. Uitsluiting en arrogantie belemmerden haar in haar journalistieke carrière in Duitsland, waar ze om haar religieuze en etnische achtergrond telkens werd gewantrouwd en onderschat. Pas in de Amerikaanse journalistieke wereld, waar ze niet schrikken van een beetje diversiteit, wist ze zich werkelijk op waarde geschat.

Het filosofisch kwintet (NPO2 9 juli 2017):
Centraal in het debat staat de inval in Irak. De inval berust op een politieke beslissing op basis van bewuste misleiding van informatie. Informatie, die ook nog eens afkomstig was van de hoogste regeringsniveaus.

Chronologisch nieuwsverslag over de CIA-Tapes (2 maart 2009):
CIA bekent geen 2 maar 92 tapes te hebben vernietigd!.
Op 5 december 2007 kreeg de CIA van de New York Times te horen dat informatie over het vernietigen van videotapes door de CIA op 7 december wereldkundig zou worden gemaakt.\\ CIA-directeur Generaal Michael V. Hayden, schreef zijn personeel daags daarop een brief om de kwestie in perspectief te plaatsen. Hoewel volgens de Herald Tribune niet duidelijk is wie de opdracht gaf, blijken volgens hoge regeringsofficials (van nu en destijds) de hoogste niveaus binnen de CIA voor de beslissing verantwoordelijk. De tapes bevatten ondermeer honderden uren video-opnames van twee Al Qaeda gevangenen, Abu Zubaydah en ''Abd al-Rahim al-Nashiri.

Het machogedrag 'Wie niet voor ons is, is tegen ons' van Bush laat zien dat het mogelijk is dat je beslissingen neemt die zodanig uitpakken dat je het omgekeerde bereikt van datgene wat je graag zou willen bereiken, namelijk een suksesvol president. Bush is door zijn 'denktanks' op het verkeerde been gezet, hij is de marionet van het systeem geworden. In naam van de vrijheid wordt in Amerika de democratie afgebroken (Herman Lelieveldt Volkskrant 14 juni 2008).

Wie lult, maakt een echte discussie onmogelijk (Jan Bransen Volkskrant 19 oktober 2016 p. 26):
Niet zozeer de leugen, maar bullshit is de allergrootste vijand van de waarheid.
Waarheid is geen mening
Kraaijeveld lijkt liegen te verwarren met bullshit. Harry Frankfurt schreef daar tien jaren geleden een prachtig boekje over dat in de VS een hit werd toen Bush de Irakoorlog begon. Wie liegt, zo betoogt Frankfurt, houdt rekening met de waarheid. De leugenaar respecteert en bevestigt de waarheid zelfs - voor zichzelf. Maar wie er zomaar een eind op los lult, die geeft echt niet meer om de waarheid.
En Frankfurts punt is niet dat je met bullshit de waarheid geweld aan doet. Want dat doe je eigenlijk niet eens. Je negeert hem zo volstrekt dat er iets anders gebeurt, iets dat veel belangrijker is dan de waarheid. Want als je lult, maak je een écht gesprek onmogelijk. Je maakt het onmogelijk jezelf en elkaar serieus te nemen.
Dáár gaat het om, dat we élkaar serieus nemen. Daar hoort de waarheid bij. Maar dat is slechts het begin. Een klein en doorgaans onbeduidend begin, omdat eigenlijk alles dat er écht toe doet pas aan de orde kan komen als we het niet meer over de feiten hoeven te hebben.

Weggepoetste waarheid of 'We zijn de waarheid uit het oog verloren' (Arno Bosma de Volkskrant 8 oktober 2016, katern Vonk p. 2-3):
Weg met relativisme en cynisme
Vrijheid, gelijkheid en democratie hebben we hoog in het vaandel staan. Het slachtoffer is de waarheid, stelt Kees Kraaijeveld, en dat is een kostbare vergissing.
Maar de grote vraag die
Rutte in Zomergasten niet kreeg luidt: Als het inderdaad geen cafetariamodel is en als we in het Nederlandse café der waarden dus moeten eten wat de pot schaft, wat staat er dan op het menu?
Rutte spreekt als liberaal vanzelfsprekend over 'vrijheid' en over 'het op een beschaafde manier met elkaar omgaan'. Zijn partijgenote Edith Schippers had het onlangs over 'de democratie' die moet worden beschermd. En verder moeten we ons van haar 'met elkaar bemoeien'.
Vrijheid, democratie, gelijkheid, tolerantie. Is dat dan alles? Mist hier niets? Toch wel. Staatssecretaris
Sander Dekker van Onderwijs, ook VVD'er, deed nog een poging bij de opening van het academisch jaar: 'een discussie op basis van kennis en feiten'.
Waarheid
Dat komt in de buurt, maar ook bij
Dekker mist een essentiële waarde. Want wat is de grote vergeten waarde van onze tijd? Natuurlijk: de waarheid.
Het probleem met
waarden is dat het - anders dan Rutte zegt - wél een cafetariamodel is. Groepen mensen vormen waardenhiërarchieën, die zijn essentieel voor de groepsvorming. Maar er bestaat geen vaststaand menu waarvan je alles moet nemen. Nee, het relatieve belang van waarden verandert voortdurend. En soms dreigt er dus wel eens een waarde van tafel te vallen, zoals nu met de waarheid.

Dekoloniseren of de Antillen wegdoen? Dat gaat zomaar niet (Sheila Sitalsing Volkskrant 19 oktober 2016 p. 2):
Je hebt van die Nederlandse politici die vooral over de grenzen grote roem genieten. Harry van Bommel: tijdens zijn bezoeken aan Suriname steevast opening krant. Bert Koenders: in tal van 's werelds brandhaarden met wuivende palmbladeren begroet. Ronald van Raak: al vele jaren een vaste waarde in de media die het deel bedienen van het Koninkrijk dat in de Caraïbische Zee ligt.
Het plannetje haalde de Nederlandse pers nauwelijks. Op de eilanden ontstond begrijpelijkerwijs wat meer commotie over deze variant op 'flikker de eilanden op Marktplaats', waarmee ene Hero Brinkman in een grijs verleden kortstondige roem heeft vergaard.
'Donder op', schreef een krant terug. Een zuiver-Ruttiaans antwoord dat Bosman gek genoeg niet kan waarderen. Hij vindt de reacties 'emotioneel' - hét argument van de populist die zijn eigen diarree graag stralend als 'het realistische geluid' opdient.
Terwijl dit de realiteit is: Bosmans voorvaderen moesten zo nodig de piraat uithangen, zich ongevraagd verre buitenlanden toeëigenen, de lokale bevolking uitmoorden, grootschalige mensenhandel bedrijven om die gebieden te exploiteren met gratis werkkrachten, daar eeuwenlang de dikke baas uithangen. 'Onze manier van leven', waar je tegenwoordig zoveel over hoort. Maar nu het financieel niet meer uit kan, wil Bosman de boel wegdoen.

Maar sinds kort weten we, NOS 8 juni 2017, dat Nederland voor multinationals geen belastingparadijs is maar een 'verhullingsparadijs'. In plaats van 'verhullingsparadijs' heb ik het over 'schijnmarkt'. De filosoof en testadviseur in de IT Gerard Numan laat op zijn website zien hoe het mogelijk is de valkuil van de schijnmarkt te doorgronden.

De filosoof en testadviseur in de IT Gerard Numan (Cursus: meesterlijke gedachten):
Filosofie is de kunst van het denken. Het levert geen weten op maar, mits goed beoefend, een gestaalde geest die wijd open staat voor de werkelijkheid, een gevoelige antenne heeft voor het eigen denkproces en dat van anderen en vlijmscherp foutieve denkconstructies fileert. Filosofie levert daar binnen ook schoonheid op en momenten van inzicht en verwondering. Klik hier voor een korte introductie in de filosofie.
In deze cursus staan 10 van de belangrijkste en mooiste kunststukjes uit de filosofiegeschiedenis centraal. Gedachten die belangrijk zijn geweest voor de mentale geschiedenis van de mens maar die bovenal inzichten opleveren die een ieder nog steeds kunnen verrijken. Die veel van de hedendaagse debatten overbodig zouden maken als ze beter gekend waren en die ons nog steeds kunnen verrukken.
Download de tekst bij de cursus
hier.

Aanraakbaar en gevreesd (Michael Persson Volkskrant 12 oktober 2019 Zaterdag p. 6-7):
Elizabeth Warren maakt sinds kort een reële kans om de Democratische presidentskandidaat te worden. Haar plannen voor een ‘eerlijker Amerika’ jagen de gevestigde orde de stuipen op het lijf.
Lobbyisten afschaffen. Geen draaideur meer tussen Wall Street en Washington. Nieuwe regels voor banken om consumenten te beschermen. De vakbonden versterken. De grote techbedrijven opbreken (Mark Zuckerberg noemde Warren in een uitgelekte opname een ‘wezenlijke bedreiging’ voor zijn bedrijf). De thema’s werden drie jaar geleden benoemd door Bernie Sanders en Donald Trump, met hun afkeer van geld in de politiek en het ‘moeras’ van plucheplakkers en baantjesjagers. Trump won ermee, maar ging zelf gewoon door met dergelijke praktijken; Sanders verloor ermee, maar had de grond bouwrijp gemaakt.
Het is Warren die daarop bouwt aan een ander, in haar ogen eerlijker Amerika. ‘Ik heb daarvoor een plan’, is de kreet waarmee ze haar toespraken doorspekt en die het tot T-shirts en koffiemokken heeft geschopt. Voor haar is een presidentschap geen eindstation van een lange politieke loopbaan, of van een zucht naar macht of zelfbevestiging. Het is gewoon de logische plek waar ze haar wetenschappelijk opgebouwde verontwaardiging het best kan botvieren.

Profiel De opkomst van Elizabeth Warren De prairie-kandidaat (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 10 oktober 2019 p. 28-33):
Elizabeth Warren is de nieuwe hoop van progressief Amerika. Ze heeft plannen, véél plannen, om het kapitalisme te temmen. Kan ze daarmee president worden?
Warrens boodschap rust op de simpele premisse dat Washington te veel wordt gestuurd door bedrijfsdollars en te weinig door een moreel kompas. ‘Wat er ook wordt besloten in Washington, je kunt ervan uitgaan dat de uitkomst is beïnvloed door geld, gesmeerd is door geld, gestuurd is door geld’, zei Warren tijdens een rally die ze hield op Iowa State University eind september. Warren stond op het podium in haar campagne-outfit: zwarte broek, platte schoenen en een vest van merinowol in een zachte kleur.
Warrens plan, ongeveer anderhalf keer zo lang als dit artikel, betekent onder andere het voorgoed sluiten van bedrijfslobby’s en van de ‘draaideur’ tussen Wall Street en Washington. Ook wil ze dat iedere gekozen functionaris verplicht wordt om zijn of haar belastinggegevens openbaar te maken.
De vraag rest of ze genoeg selfies kan nemen en op genoeg deuren kan kloppen om haar beweging breder te maken.
En dat gebeurt alleen als kiezers zichzelf weerspiegeld zien in het verhaal dat Warren over zichzelf vertelt: vanuit de prairie met een lange omweg via Cambridge, Massachusetts naar Washington om daar Amerika’s middenklasse een kussen onder het wankele bestaan te schuiven.

The Do-Not-Think Tank (Christine Rosen 18 SEPTEMBER 2017):
Google and other Big Tech companies are a growing threat to open discourse.
On August 30, New America president Anne-Marie Slaughter terminated the left-leaning think tank’s relationship with scholar Barry C. Lynn and his Open Markets program. Slaughter says that Lynn was not abiding by New America’s “standards of openness and institutional collegiality.” He says he was fired for his staunch antitrust views on the biggest technology companies and, in specific, his praise for the EU’s decision in June to levy a $2.7 billion fine on Google for unfair market practices. Lynn has studied monopolies for nearly 20 years (15 of them while based at New America). He is the author of two books on the subject, including Cornered: The NewMonopoly Capitalism and the Economics of Destruction (2009), and numerous essays and op-eds. His work is notable for its examination not only of the economic impact of monopolies, but also of their political implications. The mission of the initiative Lynn headed at New America promises as much: “The Open Markets Program at New America was founded to protect liberty and democracy in America from extreme concentrations of economic and political power.” Research topics include the growth of food and farming conglomerates; the challenges posed to small businesses; and, in recent years, the growing power of “Big Tech” companies like Amazon and Google. Journalists and politicians had been paying a great deal of attention to this work in recent years. Massachusetts senator Elizabeth Warren delivered the keynote address at an Open Markets conference about “America’s Monopoly Problem” in June 2016, and the New York Times frequently cites the work of the Open Markets team in its reporting on the growth of Amazon.

Verstrikt geraakt in een Gordiaanse ICT-knoop (Robert Giebels en Alexander Leeuw Volkskrant 18 augustus 2017 p. 8-9):
Wie zijn vooringevulde aangifte ziet, zou kunnen denken dat de Belastingdienst zijn ict aardig op orde heeft. Maar in werkelijk is de chaos groot. De dienst draait op niet minder dan 600 veelal verouderde computersystemen. Alle alarmbellen gaan af, blijkt uit interne documenten.
cultuur
Een rijk met allemaal eilandje
'De Belastingdienst weet zelf niet precies of de systemen doen wat ze denken dat ze doen', zegt hoogleraar Dennis Broeders van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Om te kijken of computermodellen nog aansluiten bij de werkelijkheid, moet je ze voortdurend stresstesten. 'Dat doet de Belastingdienst te weinig.'
Het ontbreekt volgens Broeders en het BIT ook aan samenwerking door de ontwikkelaars en de belastingambtenaren die de programma's gaan gebruiken. Daardoor bestaat de kans dat de ontwikkelaars iets maken waar de werkvloer niet om gevraagd heeft. 'Samenwerken is bijna niet te doen bij de Belastingdienst', weet Hofstra, de externe ict-specialist. 'Het zijn allemaal eilandjes. Dat is puur een cultuurding.'

Depressieve miljarden-inners (Robert Giebels en Alexander Leeuw Volkskrant 12 augustus 2017 p. 10-11):
De Belastingdienst doet alles om goede mensen te lozen - en dat kost zo'n 700 miljoen
Met een opbrengst van 1 miljard euro per werkdag zijn de 30 duizend medewerkers van de Belastingdienst voor Nederland van onschatbare waarde. Vreemd genoeg doet de dienst er zelf alles aan om goede mensen kwijt te raken. 'Het is langzamerhand een geweldige puinhoop bij de Belastingdienst, waar je in 1977 nog met trots werkte', schrijft een ambtenaar op de interne website van de Belastingdienst. Een collega valt hem bij: 'Grote betrokkenheid is omgeslagen in een 'ach, laat maar'-gevoel.' Een derde mengt zich in de chat-discussie: 'Waarom zijn we zo loyaal? Is het: hoe slechter de ouders, hoe trouwer het kind?'

De balans is doorgeslagen (Rosa van Gool Volkskrant 18 augustus 2017 p. 19)
Postmodernistische literatuurwetenschappers vervallen vaak in onbegrijpelijk obscurantisme.
Doorgeslagen balans
De balans tussen Gomperts' 'literatuurwetenschap' en 'literatuurkritiek' is zo ver doorgeslagen naar de 'wetenschappelijke' kant dat men zich in bochten moet wringen om output te produceren.
Een uitstekend literatuurcriticus en gemiddeld wetenschapper zal nu geen hoogleraar meer worden; het vak verdwijnt uit de academie. Om met Van het Reve te spreken: 'Dames en heren, ik heb u een tafereel geschilderd van grote ellende.'
Maar wat de toekomst betreft ben ik optimistischer gestemd dan hij. Het is erg dat de literatuurkritiek, door Steenmeijer samengevat als 'de brede, kritische, persoonlijke en heldere blik van de essayist', uit de academie verjaagd wordt, maar dankzij het internet zijn er talloze andere publicatiemogelijkheden. Door hun minachting voor helderheid, toegankelijkheid en een persoonlijke invalshoek maken de cultuurwetenschappen vooral zichzelf irrelevant. Of, zoals een van mijn docenten me ooit toevertrouwde: 'De spannendste dingen gebeuren buiten de universiteit.'

Cultuur en migratie in Nederland Veranderingen van het alledaagse 1950-2000. - Isabel Hoving, Hester Dibbits en Marlou Schrover (red. 2009):
Voorwoord bij de reeks
Voor u ligt het vijfde deel van de boekenreeks Cultuur en migratie in Nederland. In de vijf delen van deze reeks wordt vanuit diverse invalshoeken bekeken hoe de Nederlandse cultuur de laatste honderd jaar is veranderd door de komst van migranten. De Nederlandse cultuur is altijd in beweging geweest, niet alleen door de invloed van migranten, maar wel mede daardoor. De veranderingen in onze cultuur leidden in de afgelopen eeuw tot hevige maatschappelijk discussies. Daarbij kwam steeds de vraag terug: wat houdt de Nederlandse cultuur precies in? Het doel van deze reeks is het aanbieden van gegevens waaruit een nieuw antwoord op die oude vraag afgeleid kan worden. Uit de vele verhalen over culturele veranderingen die deze vijf delen vertellen, rijst een onverwacht dynamisch beeld op van de Nederlandse cultuur: het beeld van een bewegelijke veelheid van culturen, die steeds nieuwe verbindingen met elkaar aangaan.

Een monument voor Srebrenica (René Cuperus Volkskrant 10 juli 2017 p. 19):
Nederland blust lastige historische en morele vragen graag af met omvangrijke studies en rapporten. Loe de Jongs boekenplanken vol over de Tweede Wereldoorlog; het volumineuze Srebrenica-rapport van het NIOD; het nieuwe wetenschappelijk onderzoeksproject naar de 'politionele acties' in Indonesië. Het levert enorme boekwerken op die zoveel overhoop halen dat de werkelijke morele vragen over schuld, aansprakelijkheid, lafheid en moed ondergesneeuwd raken. We zijn goed in rationaliseren en analyseren, maar slecht in toegeven van schuld of verantwoordelijkheid.
De laatste gerechtelijke uitspraak over Srebrenica maakt nog eens indringend duidelijk dat Nederland een nationaal herdenkingsmonument voor de slachtoffers van Srebrenica nodig heeft. Een monument voor de omgekomen mannen en jongens en hun nabestaanden, maar ook voor Dutchbat. Zo'n monument moet ook het dramatisch falen van de internationale gemeenschap bij het beveiligen van de UN-Safe Area herdenken.

Topgeek: we zijn extreem kwetsbaar (Gerard Janssen Volkskrant 8 juli 2017 Bijlage Zaterdag p. 2-5):
Met haar bedrijf Radically Open Security test Melanie Rieback de computersystemen van grote bedrijven. En legt het ene lek na het andere bloot. We onderschatten de gevaren schromelijk, waarschuwt ze.
Dit voorjaar won ze de jaarlijkse TIM Award voor de innovatiefste ict-leider van Nederland, uitgereikt door CIO Magazine. De jury was unaniem lovend: 'Ze steekt op een unieke manier de nek uit om veranderingen teweeg te brengen.'
Dat vitale infrastructuur vandaag de dag zo makkelijk te hacken is, bezorgt Rieback geen slapeloze nachten. 'Wat me wakker houdt, is wat er nu aan de hand is in de Verenigde Staten. Het hacken van de verkiezingen. Hoe Trump er nu op reageert. Hij zwakt het af omdat hij er beter van wordt. Hij bagatelliseert buitenlandse inmenging in de verkiezingen. Ik bedoel ... Wow... Hoe zijn we hier beland? Wat betekent het voor de democratie, als we niet meer kunnen vertrouwen op de integriteit van onze verkiezingen? Welke implicaties heeft dat voor onze samenleving? Wat betekent het dat een zakenman toegang heeft tot het grootste afluisterapparaat van de wereld? Daar maak ik me ernstige zorgen over.'

Elektromonnik predikt de hackerspace (Gerard Janssen Volkskrant 6 mei 2017):
Hackerspaces zijn een soort ambassades van de hackerscultuur. Mitch Altman, een leermeester voor jonge buitenbeentjes als hij zelf ooit was, is ervan overtuigd dat leren hacken goed is voor het onderwijs, voor de lokale economie en voor de saamhorigheid.
Sinds Altman Noisebridge oprichtte, reist hij als een elektromonnik de hele wereld rond om lezingen te geven over het belang van hackerspaces, en te helpen bij het opzetten ervan. 'Ik ben de afgelopen veertien maanden twee maanden thuis geweest.' Overnachten doet hij niet in hotels, maar bij andere hackers op de bank. Altmans Ted Talk werd al een half miljoen keer bekeken. Zijn voornaamste boodschap: scholen kunnen nog veel leren van hackerspaces. Hands-on, project-based en play-based leren is volgens hem de toekomst van het onderwijs. Inmiddels hebben duizenden steden zijn voorbeeld gevolgd. Alleen al in Nederland zijn er zo'n twintig plekken als Noisebridge, van Groningen tot Maastricht.

Medicalisering (Frank Kalshoven Volkskrant 13 mei 2017 p.14):
Medicalisering loont ook voor de dokter, of breder: de zorgindustrie. Medicalisering is domweg handel: adhd-pillen, ivf-klinieken, antidepressiva, consultje hier, consultje daar, de anti-verouderingsindustrie.
Betrokkenen blij; medische industrie blij. Waarom is medicalisering dan erg? Op deze vraag geeft het rapport (gek genoeg) geen duidelijk antwoord. Laten we een poging doen.

De illusie van tastbaarheid (Margreet Vermeulen interviewt Gerrit Glas Volkskrant 13 mei 2017 Bijlage Sir Edmund p. 13-15):
Hersenscans lijken psychische aandoeningen inzichtelijk te maken - kijk dan! -, maar het ziek zijn omvat veel meer, zegt psychiater en 'neurofilosoof' Gerrit Glas.
Wat is het effect van de kleurige MRI-scans van mensen met ADHD, schulden, pedofilie en ga zo maar door?
'Ja, daar gebeurt iets geks mee. Het beeld schept de illusie van tastbaarheid: het is echt zo, we kunnen het zien. De neuro-essentialisten gaan nog een stap verder. Die zeggen: 'Wat je ziet is de essentie.' Dat zie je vooral bij mensen die minder verstand hebben van de techniek die achter de scans schuilgaat.'

Alleen de geur van Hind kan ons redden (Erdal Balci Volkskrant 9 mei 2017 p. 24):
De beschimping van vrouwen door websites als GeenStijl is een georganiseerde vorm van grenzeloze platheid, het is een sneeuwvlok in de lawine die op ons afkomt en heeft als doel de 'Hinds' van deze tijd te laten buigen.
De open maatschappijen in het Westen zijn verrezen op gelijkheid tussen man en vrouw. Internet is de plek van een nooit aflatend spervuur op die gelijkheid. Een digitale, geoliede machine haalt zonder oponthoud het onbedekte haar van de moslima en het lijf van de westerse vrouw door het slijk. De kracht van vulgariteit wordt op de vrouw losgelaten. De trollen, de hackers, de piranha's zullen net zo lang doorgaan met het beledigen en kleineren totdat de vrouwen in het Westen net zo mak zijn geworden als de vrouwen die zich ook na 1500 jaar nog steeds voor de kruiwagen van Mohammed laten spannen.

E-commerce waanzin. Digitale dijk of digitale kloof? (Lode Goukens Civis Mundi april 2017):
Hoe digitale stormloop te keren met een digitale dijk

Dit fenomeen is trouwens alomtegenwoordig. De banken die in elke winkelstraat in Vlaanderen massaal kantoren openden in de jaren 1980 en 1990 sluiten al jaren diezelfde kantoren om de klanten te verplichten enkel nog digitaal te werken en liefst aan steeds stijgende transactiekosten, dossierkosten of abonnementskosten. Bovendien willen nutsbedrijven, banken en zelfs de overheid niet bereikbaar meer zijn. Vul het formulier online maar in (als u het vindt) en dan sturen ze een e-mail met no-reply-adres met verwijzing naar algemene voorwaarden, reglementen of een forum waar de klant zelf maar moet uitzoeken hoe hij zijn probleem oplost. De trend in de maatschappij is die van een sterke partij aan één kant die broadcast of uitzendt, maar niet luistert. Bij normale communicatie is er steeds een zender en ontvanger die uitwisselen. Wanneer luisterde die tegenpartij nog eens naar de vragen? Sommige bedrijven gaan zelfs zover dat na een helpdesk in India nu ook software standaardantwoorden geeft op basis van semantische analyse van het formulier. De ideale manier om mensen van het kastje naar de muur te sturen tot ze uiteindelijk opgeven.
De enige winkels die stilaan overblijven zijn apotheken. De apotheker geeft voorlopig nog uitleg, maar hoe lang nog? De digitale kloof is dus niet het probleem, maar het ontbreken van een digitale dijk om de digitale stormvloed te keren.

Kopie internet-archief of Internetarchief stalt back-up van het internet in Canada uit angst voor Trump (Lisa van der Velden Volkskrant 1 december 2016 p. 13):
Het belangrijkste internetarchief ter wereld is zo bang voor Donald Trump dat het een back-up van het gehele internet in Canada aanlegt. Dat schrijft Brewster Kahle, oprichter van The Internet Archive, op het officiële blog van de non-profitorganisatie. De verhuizing gaat miljoenen kosten, stelt hij, maar het is goed besteed geld.
In Nederland slaat de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag ook websites op, maar slechts een selectie. Internet Archive-oprichter Kahle wil juist geen onderscheid maken. 'Onze missie is om iedereen alle toegang tot alle kennis te geven. Voor altijd. En gratis.'

Nerd die heilig gelooft in verzamelen of Backups als medicijn tegen de vergankelijkheid (Laurens Verhagen Volkskrant 1 december 2016 p. 13):
Brewster Kahle, internetidealist en techoptimist
Hij is een klassieke nerd, afgestudeerd aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) in computerwetenschap. Maar Brewster Kahle (1960) noemt zichzelf het liefst bibliothecaris. Ook is de Amerikaan een internetidealist en techoptimist. Om zijn idealen te verwezenlijken, komen technologie en een bijna maniakale drang om te archiveren samen.
Anachronisme De idealen van Kahle lijken een anachronisme in een tijd waar er door landen als China, Syrië, Iran en Rusland steeds meer wordt getornd aan het vrije internet. Maar Kahle is naar eigen zeggen uiteindelijk een optimist. 'Soms word ik wakker en denk ik: We gaan dit winnen! Dat het allemaal open is, dat we doorgaan met delen. Dat de technologie beter wordt in het beschermen van privacy.'
We moeten er rekening mee houden dat iedere bibliotheek ooit een keer afbrandt, zo houdt hij ons meerdere malen voor. Zijn eigen archief is het medicijn tegen de vergankelijkheid.

Ik las dus in The Economist... (Gijs Beukers interviewt Zanny Minton Beddoes Volkskrant 7 april 2020 p. V4-5):
Weekblad The Economist geldt al sinds 1843 als een orakel voor liberalen, en nog steeds floreert het tijdschrift. Wat is het geheim volgens hoofdredacteur Zanny Minton Beddoes?
Mister Roete
Ook de huidige hoofdredacteur, Zanny Minton Beddoes (53), beweegt zich tussen regeringsleiders. Of ze de Nederlandse premier weleens heeft gesproken? ‘Vaak’, zegt ze tijdens een gesprek op haar bescheiden kantoor, met bureau, bank en boekenkast vol biografieën van staatsmannen en geschiedenisboeken. ‘Mister Roete, een bedachtzame man. Ik zie hem geregeld op het World Economic Forum in Davos. Ik bespreek met hem dezelfde onderwerpen als met ceo’s en denktanks: de toekomst van Europa, bijvoorbeeld.’
Aanleiding voor het interview is de publicatie van
Liberalism at Large The World According to The Economist. In dat boek onderzoekt historicus Alexander Zevin het liberale gedachtengoed van The Economist vanaf 1843, het oprichtingsjaar.

Hef extra vermogensbelasting om crisis te bezweren (Réne Koekkoek Volkskrant 7 april 2020 p. 26-27):
Waar halen we de enorme bedragen voor noodmaatregelen tegen de economische crisis vandaan?
In januari 2019 werd bekend dat de 26 rijkste mensen ter wereld evenveel vermogen hebben als de armste helft van de wereldbevolking, zo’n 3,7 miljard mensen. Datzelfde jaar steeg het vermogen van de 500 rijkste mensen in de wereld met 25 procent. Afgelopen juni smeekten miljardairs zelf om hogere belastingen.
Het is aangetoond dat de westerse wereld in de periode 1950-1980, toen welvaart gelijker was verdeeld, meer economische groei kende dan in de dertig jaar erna. Dat is begrijpelijk:
onbegrensde vermogensvermeerdering aan de top zuigt het levenssap uit de economie en remt investeringen.

Er is meer dan keuze tussen vrije markt of dwang (Gabriёl van den Brink Volkskrant 7 april 2020 p. 26-27):
We moeten onze samenleving meer op coöperatieve wijze inrichten – en dat was al duidelijk vóór deze crisis.
Neoliberaal
Volgens mij was dat een gevolg van het feit dat de bestuurlijke elite in het Westen vanaf 1989 een neoliberale agenda volgde. De titel van mijn boek luidt dan ook Ruw ontwaken uit een neoliberale droom. In feite was de uiterste houdbaarheidsdatum van het oude regime al geruime tijd voorbij toen de coronacrisis losbarstte.
Zoönose
Bovendien is er alle aanleiding om nog eens goed na te denken over de oude economie. Er bestaat immers een samenhang tussen de huidige pandemie en de liberale wereldorde. Waar mensen en dieren dicht op elkaar leven, neemt het risico op zoönose (infectieziekte die van dier op mens kan overgaan, red.) toe. Dat geldt niet alleen voor markten in het Chinese binnenland maar ook voor onze eigen bio-industrie.
Even desastreus is het proces van globalisering dat alle fysieke, sociale en morele grenzen ondermijnt.

Nieuwe verzuiling of Hoe journalisten de media de maat nemen (Ariejan Korteweg Volkskrant 1 december 2016 p. 23):
Waarom het allemaal de schuld is van de 'mainstreammedia'.
Aan de sprekers zou het alvast niet liggen. De gestruikelde wonderwethouder Pieter Hilhorst was er, die zichzelf blijmoedig presenteerde als het lijk uit de anatomische les. De altijd verstandige emeritus hoogleraar Gabriel van den Brink stond op het programma. Alsmede de dynamische Eric Smit, hoofdredacteur van onderzoekswebsite Follow The Money. Goeie line-up, na vanmiddag zou er met verse inspiratie gecommuniceerd worden.
Ewald Engelen, redacteur van Buitenhof en columnist van De Groene, beaamde dat: 'mainstream media' kijken de macht naar de ogen. En Wierd Duk, journalist van het AD, verzekerde dat de media alles wat er toe doet hebben gemist.
Het wemelt van de politici die beweren de politiek te verfoeien. De volgende fase is die van politici en journalisten die de media de maat nemen. Een nieuwe verzuiling kondigt zich daarmee aan, geholpen door de sociale media die partijen in staat stellen hun opvattingen te verspreiden onder de eigen parochie. VVD, Denk en Wilders zijn daarin voorlopers.
'Mainstreammedia', die meer dan één perspectief willen uitdragen - we gaan er nog eens naar terugverlangen.

Zijn sociale media rem op de produktiviteit? (Peter de Waard Volkskrant 30 november 2016 p. 35):
Een van de paradoxen van de huidige digitale revolutie is dat die nauwelijks tot productiviteitsstijging leidt. De technologische ontwikkelingen zouden tot een zo grote productiestijging per werknemer moeten leiden dat ondanks de vergrijzing niemand langer dan 30 uur per week zou hoeven te werken en iedereen op zijn 58ste met pensioen kan gaan. Maar het tegendeel is waar. De productiviteit stijgt nauwelijks of neemt zelfs af.
Jarett Kobek, auteur van de roman Ik haat het internet, zei dat de nieuwe generatie zich eigenlijk geen raad meer weet met de nieuwe technologieën. Op het ongefilterd internet zijn racisme en seksisme net zo waardevol als de genuanceerde bijdrage van een hoogleraar. 'Twitter en Facebook zijn alleen opgericht om zo veel mogelijk geld te verdienen aan ónze bijdragen', aldus Kobek. En zaak is iedereen dan ook zo dom mogelijk te houden.
Calvin Newport, hoogleraar computerwetenschappen aan Georgetown University in Washington, roept al langer dat sociale media niet alleen een verwoestende uitwerking hebben op de maatschappij en politiek, maar ook op de economie.
'Sociale media maken werknemers verslaafd aan opwinding. Hierdoor worden ze te snel afgeleid en hebben ze steeds meer moeite om geconcentreerd te werken. In plaats van dat ze iets presteren, zijn ze voortdurend de wereld aan het overtuigen dat ze belangrijk zijn.'
Er zijn andere oorzaken voor het achterblijven van de productiviteit (vergrijzing, lage investeringen e.d.), maar sociale media zijn in de digitale economie van een gaspedaal een rem geworden.

Steekvlamjournalistiek (Paul Onkenhout Volkskrant 1 oktober 2016 bijlage Sir Edmund p. 30-33):
De succesvolle en spraakmakende Belgische verslaggever en schrijver Chris de Stoop stopt met de journalistiek. In 'Ex-reporter' legt hij uit waarom. Een gesprek over de ingrijpende veranderingen in het vak.
Wat bedoelde Verleyen volgens u precies?
'Op de richting van het infotainment die de journalistiek insloeg. Dat kreeg al een stevige stoot door de commercialisering op televisie. Dat had een enorme uitstraling op de rest van de media. De tabloidisering van de pers kwam op gang.
'En toen volgde de stormachtige opkomst van internet, zo rond 2000. Wij lachten erom, zo naïef waren we. We hadden er geen flauw benul van dat de allergrootste revolutie uit de geschiedenis op ons afkwam. Die elementen samen hebben de journalistiek ingrijpend veranderd; er iets anders van gemaakt. De basis die essentieel was voor de journalistiek, namelijk de ongeschreven afspraak dat de lezer gelooft wat jij zegt, raakte aangetast.'
U schetst een somber beeld in uw boek. Er is minder creativiteit, minder integriteit en minder kwaliteit.
'De creativiteit is zwaar aangetast door het top-downmodel; de chefs die bestellen wat ze willen en met die ruwe grondstoffen aan de gang gaan. In de jaren tachtig en negentig, de gouden jaren, was de formule van Knack en de meeste andere bladen bottom-up.
Sterke individuen deden zelfstandig en in vrijheid hun werk en verdedigden hun ideeën in vergaderingen. Nu hebben die vergaderingen hun waarde verloren, behalve voor de chefs en onderchefs.
Toch is in sommige opzichten het niveau verhoogd.
'Veel journalisten zijn beter en professioneler dan destijds. Maar ze hebben het tij niet mee. En het tij wordt vooral gestuurd door de chefs, de managers en de cijfers. Vroeger draaide het om de journalisten, nu om de chefs en de cijfers. Op dat vlak is het al bijna tien jaar paniekvoetbal.
'Iedereen kijkt naar elkaar. Journalisten rennen allemaal achter elkaar aan en onder invloed van de nieuwe media wordt de snelheid steeds hoger. Alles wordt opgeofferd aan de snelheid.
'De waan van de dag is de waan van het moment geworden. Maar buiten de waan van het moment de waarheid zoeken, daar hebben mensen juist meer behoefte aan dan ooit. Ik heb me altijd sterk gemaakt voor diepgaande, originele en waarachtige verhalen; voor een journalistiek die uit de nieuwsmolen stapt en de nuance en de bredere focus nog wel aan bod laat komen.'

Toegang tot de leegte 'Mensen zitten door internet vast in hun eigen hokken' (Huib Modderkolk interviewt Jarett Kobek Volkskrant 26 november 2016 bijlage Sir Edmund p. 22-24):
Jarett Kobek schreef het boek 'ik haat het internet'
Zonder internet was Trump nooit tot president gekozen, zegt Jarett Kobek. En er is nog veel meer mis met de sociale media. Hij verpakte zijn aanklacht in een bijzonder geestige roman.
Heeft internet Trump aan een overwinning geholpen? 'Absoluut. Kijk naar het Middenwesten van de VS. Daar zijn de verkiezingen gewonnen. Daar wonen niet de mensen die profiteren van het hyperkapitalisme. Ik vind het schokkend om te zien wat daar in tien jaar veranderd is: het was nooit de mooiste plek om te leven, maar het is er leeg, verdorven. De staat van de economie is er hopeloos. Het biedt een depressieve aanblik.
'In Californië kende ik één ander iemand die geloofde dat Trump kon winnen. Dat laat twee dingen zien: mensen zitten door internet vast in hun eigen hokken, en de maatschappij is verdeeld tussen hen die van internet profiteren en hen die slachtoffer zijn.'

Gebrek aan veren
In zijn column stelt Ariejan Korteweg (O&D, 12 mei): 'Wat Kok eigenlijk deed, was veren opschudden, door de ogen te openen voor marktwerking.' Illustratief is het verslag 'Kok scheurde de brief van Netelenbos in stukjes' van Sander Heijne in de Volkskrant 19 mei 2015. Pans herinnert zich de reactie van Kok nog levendig. In het bijzijn van de ambtenaar deelde de premier zijn minister mee de brief niet te willen hebben. Netelenbos: 'Maar je hebt de brief nu. Als je hem niet wilt hebben, moet je hem verscheuren.' Kok scheurde de brief ter plekke in stukjes. Het geloof in de markt was te sterk, in het tweede Paarse kabinet. Het kabinet besloot de concessie voor de hogesnelheidslijn tegen de wens van de eigen verkeersminister openbaar aan te besteden. De reactie Niet alleen gebrek aan veren van Carel Zuil (O&D, 13 mei) roept de vraag op in hoeverre door de nieuwe PvdA koers van marktwerking in het onderwijs en de gezondheidszorg de sociale zekerheid echt is toegenomen? De werkelijkheid is dat door het verhogen van de pensioenpremie en de pensioenleeftijd naar 67 jaar de sociale zekerheid is afgenomen.'

Wat zijn bots?
Een chatterbot, chatbot of kortweg bot is een geautomatiseerde gesprekspartner. Het is dan ook een samenvoeging van het woord 'chat' en 'robot'. Chatbots zijn te vinden op websites en in Instant Messenger programma’s, zoals Windows Live Messenger (het vroegere MSN Messenger) Skype, Yahoo, AIM of Google Talk. In het geval van Instant Messenger programma's kan je de chatbot toevoegen als buddy.

Kabinet blijft bij massaal aftappen (Huib Modderkolk Volkskrant 29 april 2016 p. 1):
Het kabinet zet de plannen voor het op grote schaal aftappen van internetverkeer ongewijzigd door. Daarmee trekt het zich niets aan van de kritiek van de telecomsector en maatschappelijke organisatie. Inlichtingendiensten kunnen straks datacentra die e-mail, sms, internettelefoon en apps verwerken structureel in de gaten houden.

Van Microsofts chatbot zal in China geen overtogen woord komen of Chinese chatrobot van Microsoft weigert over politiek te praten (Laurens Verhagen Volkskrant 30 november 2016 p. 2):
Trump, de dalai lama of het bloedbad op het Tainanmenplein? De in China populaire chatrobot Xiaoice wil over dergelijke gevoelige onderwerpen niet praten. Zijn baasje Microsoft heeft hem zo geprogrammeerd.
Dat Microsoft geen problemen heeft om het de machthebbers naar de zin te maken, zal nauwelijks een verrassing zijn.
Eerder kwam de softwaremaker al onder vuur te liggen omdat zijn zoekmachine Bing gecensureerde zoekresultaten geeft. Microsoft wordt dankzij deze eigen maatregelen niet tegengehouden door 'the Great Firewall', waarmee China het internetverkeer censureert. De houdt Google, Twitter, Facebook, Flickr en YouTube wel tegen.
Vorige week nog schreef The New York Times dat topman Mark Zuckerberg van Facebook er veel voor over heeft om toegang te krijgen tot de gigantische Chinese markt met 700 miljoen internetgebruikers. Facebook zou een filter aan het maken zijn om inhoud te blokkeren die de Chinese overheid onwelgevallig is.

Twitter is een sociaalnetwerksite waarop men zichzelf, zoals bij Facebook, een digitale illusoire wereld en een avatar kan aanmeten.

Media doen wat terroristen willen of Bij volgende aanslag zouden media moeten zwijgen (Marcel Rözer Volkskrant 26 maart 2016 p. 22):
Alleen zijn in stilte, dat is wat al die slachtoffers verdienen. De media zijn daar kennelijk niet toe in staat. Wat schieten we op met die nieuws-tsunami?
The show must go on. Nieuws anno 2016 is amusement, hoe gruwelijk ook.
Wat extra veel pijn doet, is dat de huidige nieuwsvoorziening precies datgene doet wat de terroristen willen. Een terreuraanslag zonder cameraploegen, journalisten, twitteraars, Facebookers enzovoort, heeft geen enkele zin. Dat weet elke terrorist en zeker die van IS. Zij zijn geholpen en gebaat bij de primaire reacties van de media. Bij de inkleuring in 'wij en zij', bij een haatprediker als Wilders die onmiddellijk airtime krijgt. Wie zwijgt verliest. Zeker in tijden als deze.
Alleen zijn in stilte, dat is wat al die slachtoffers én ja, zelfs de daders verdienen. De media zijn daartoe kennelijk niet in staat. En wij dan, de luisteraars en kijkers? Zijn wij bereid om stil te zijn? Om te evolueren? Om de tv en de radio bij een volgende terreurdaad uit te zetten en ons niet mee te laten slepen door primaire emoties?

Kapotgetwitterd of Eén foute tweet en je hebt geen leven meer (Nadia Ezzeroilli Volkskrant 10 februari 2016 katern Vonk p. 10-11):
Ronson, die een boek schreef over naming en shaming in de sociale media, ondervond dat aan den lijve.
In het boek Dit is vernederend (Maven Publishing), gaat Jon Ronson in op publieke vernederingen op sociale media aan de hand van gesprekken met slachtoffers, aanstichters en deskundigen op het gebied van schaamte.

'We gaan gebukt onder terreur van online femenisten' (Bas Paternotte Volkskrant 16 februari 2016 p. 21):
Dat komiek Stephen Fry van Twitter moest vertrekken omdat zijn grap over een 'bag lady' niet goed viel is te treurig voor woorden, zegt journalist en columnist Bas Paternotte in de Nieuwsbreak. 'Het is een grap, die vind je leuk of niet leuk. We gaan overduidelijk met zijn allen gebukt onder de feministische vrouwtjesbrigade.'

'Cybercrime kost Nederland jaarlijks 8 miljard' (Michael Persson Volkskrant 10 juni 2014):
Een Amerikaans rapport denkt dat de economische schade door hackers wereldwijd even groot is als die van verkeersongevallen en drugshandel. Nederlandse bedrijven onderschatten de gevaren.
Persoonlijke gegevens
Behalve industriële spionage geniet ook de diefstal van persoonlijke gegevens groeiende interesse van hackers. De afgelopen twee maanden werden onder meer Spotify en eBay doelwit van zulke aanvallen, waarbij gegevens van tientallen miljoenen gebruikers werden buitgemaakt.

Mark-Rutte toont zich 'van zijn protestant-christelijke kant of 'Even wennen: Rutte als dominee in Haagse kerk, met 'mooi anti-D66-verhaal (Remco Meijer [[''De Volkskrant 7 november 2016, p. 2):
'Ik beschouw mezelf als een kind van de Nederlandse protestants-christelijke cultuur: omzien naar elkaar, verdraagzaamheid en verantwoordelijkheid.'
Het is even wennen, minister-president Mark Rutte in de kerk op de kansel in plaats van achter het katheder in Nieuwspoort. De vrolijke liberaal Rutte is zondagochtend eenmalig dominee Rutte in de stemmige Haagse Duinzichtkerk, waar de inwoners van de Archipelbuurt en het Benoordenhout ter kerke gaan. Twee wijken vol welgestelden en hoogopgeleiden. Met 1200 man is het stampvol.
Anti-D66 verhaal
Hij stelt twee teksten centraal: 'De weldaden van de Heer' in Psalm 111 ('Wie leeft naar zijn wet, getuigt van goed inzicht') en Matteüs 25, waarvan hij 14-30 leest, over het
woekeren met talenten. Rutte: 'Geloofstradities zijn persoonlijk en maatschappelijk kapitaal. Als we daarmee woekeren in de goede zin van het woord, voegt dat waarde toe aan ons eigen leven en de samenleving als geheel. Als we ze ongebruikt laten, verliezen we iets essentieels.'
Een beetje politiek is het toch wel. 'Een mooi anti-D66 verhaal', concludeert Pieter de Savornin Lohman, oud-diplomaat en voorzitter van Wijkvereniging Benoordenhout. 'Goed dat dit wordt gezegd in een tijd waarin het geloof zo wordt weggemoffeld.'

China lanceert investeringsfonds van 20 miljard voor Oost-Europa (Gerard Reijn Volkskrant 7 november 2016 p. 11):
China wil zijn investeringen in Oost- en Midden Europa fors opvoeren. Het heeft een investeringsfonds opgezet van 10 miljard euro voor de financiering van 'projecten' in de oostelijke helft van Europa.
China is een grote investeerder in Europa, en investeert steeds meer. Volgens de Chinese krant South China Morning Post groeiden de Chinese investeringen in Europa in 2015 met 44 procent. Dit jaar gaat het ook hard. Zo kondigde ChemChina aan de Zwitserse zaad- en landbouwgifproducent Syngenta over te nemen voor rond 40 miljard euro.
In 2015 investeerde China in de hele Europese Unie 11 miljard euro, zo becijferde de Rhodium Group. Het afgelopen jaar ging bijna de helft van de Chinese investeringen in Europa naar Duitsland: 10 miljard euro. Duitsland is nog steeds favoriet: het Chinese bedrijf Midea nam deze zomer nog voor 1,2 miljard euro een kwart over van de aandelen van de Duitse robotfabriek Kuka.\\ Bondskanselier Angela Merkel probeerde nog een 'Europese oplossing' voor de aandelen van Kuka te vinden, maar dat lukte haar niet. De Europese investeringen in China lagen vorig jaar ook op 11 miljard euro, maar hier is de de tendens juist dalende. In het afgelopen kwartaal investeerden bedrijven uit de Europese Unie nog maar voor 1,7 miljard euro, het laagste niveau in zeven jaar.\\ Volgens de Brusselse denktank Bruegel gaat 19 procent van alle buitenlandse investeringen van China naar Europa, en slechts 13 procent naar Noord-Amerika.
Nieuwe Zijde Route
Het nieuwe fonds werd gelanceerd bij een bijeenkomst in Riga, door de Chinese premier Li Keqiang. Die was zaterdag in de Letse hoofdstad voor de topconferentie '16+1', een jaarlijkse vergadering van de regeringsleiders van China met elf Oost-Europese leden van de EU en vijf Balkanlanden. China heeft grote interesse in Oost-Europa en de Balkan.
Het land investeert grote bedragen in de verbinding over land tussen China en dat deel van Europa, in het kader van wat het noemt de Nieuwe Zijde Route. In dat verband worden spoorlijnen aangelegd die China moeten verbinden met Piraeus in Griekenland, en met Rotterdam. De haven van Piraeus is al in Chinese handen.

Misschien was 't fout, maar hallo, in zaken gaat het zo (Tom Kreling Volkskrant 7 november 2016 p. 12-13):
Reconstructie: het grootste vastgoedfaillissement uit de financiële crisis
De ondergang van Eurocommerce was het grootste vastgoedfaillissement uit de financiële crisis. Het bedrijf van Ger Visser liet een schuld van ruim 700 miljoen euro achter. Vandaag moet hij met zijn vrouw en kinderen voor de rechter verschijnen vanwege faillissementsfraude en oplichting.
Perspectief
En als de Rabobank een paar maanden had gewacht, had hij een echt huurcontract gesloten en was er niks aan de hand geweest. Dus ja, strikt juridisch zit hij wellicht fout, maar hallo, dan kun je iedereen die zaken doet, wel gaan onderzoeken. Het is wat andere gevallen stenenschuivers de afgelopen jaren al eerder tegen de rechter verzuchtten; dat ze alleen naar de juridische werkelijkheid keken. 'Maar je hebt ook een zakelijke werkelijkheid.'
Heel soms zakt de woede over de zijn geplofte bedrijf en de strafzaak even weg. Het is zoals het is, zegt hij dan.
En dan probeert hij er van een afstandje naar te kijken, met de zakelijke blik die hij veertig jaar hanteerde. Analyserend vraagt hij zich dan af: waar kijk ik nou eigenlijk naar?
En laatst wist hij het ineens. Een verdienmodel. Want als er verliezers zijn, zijn er ook winnaars. 'Zo'n officier, die maakt vast promotie met mijn zaak. Die bankmedewerkers hebben er een mooi werk van. En die curatoren worden miljonair.'

Pim en Donald (en Geert) of Neem charismatische leiders liever bloedserieus (Toine Heijmans Volkskrant 7 november 2016 p. 17):
Geert Wilders begint het 'Plan voor Nederland' dat hij zaterdag publiceerde met de woorden 'Pim' en 'Fortuyn'. Vijftien jaar na zijn dood heeft Pim nog steeds charisma en dat weet Geert - verderop in de tekst steelt hij slim een fortuynisme: 'de puinhopen van Mark Rutte'.
Pim showde zijn succes, en Donald doet dat ook - Pim met zijn villa in Rotterdam en zijn professoraat, Donald met zijn geld en bedrijven - en tegelijk showen ze hun zwakte, kwetsbaarheid en strijd. 'Pim vertelde uitgebreid hoe ongelukkig hij was in de liefde, over zijn eenzaamheid, dat hij seks had met Marokkanen, hij deelde álles. Kiezers herkennen zich in die strijd. Ze leven een compleet ander leven, maar pikken er elementen uit waarmee ze zich identificeren. Wat de leider dan politiek gezien doet of zegt, maakt geen klap meer uit.'
Pim en Donald (en Geert) vallen de bestaande orde aan, consequent en zonder de kiezer naar de mond te spreken (Fortuyn was voor het pardonneren van asielzoekers). Trump gaat tekeer tegen het neoliberalisme, tegen Democraten en Republikeinen tegelijk, 'we kijken ernaar alsof hij een compleet gestoorde kolderieke figuur is, maar ik was verrast door zijn inhoudelijkheid in de debatten. En gestoord of niet, alleen al omdát hij het durft de bestaande orde aan te vallen, hijsen ze hem op een schild'.
Goed - en hoe ga je daar als conventioneel politicus zonder charisma maar met uitstraling dan mee om? 'Je moet ze bloedserieus nemen.'

Vereenvoudiging spelling dient hoger doel (Maurice deHond Volkskrant 7 november 2016 p. 18):
De reacties op het voorstel om de 'ei' en 'ou' af te schaffen, laten twee parallelle werelden zien.
Mijn artikel (2 november) waarin ik pleitte om de druk op scholen te verminderen door de korte ei te vervangen door een lange ij en de 'ou' te vervangen door een 'au', kreeg twee soorten respons. Positieve reacties (die ik vooral één-op-één ontving) waarin men aangaf dat men zelf lang op school had gezwoegd om de spelling onder de knie te krijgen. Veel mensen bekenden nog steeds bang te zijn om spelfouten te maken. Er waren ook veel negatieve reacties, vooral via sociale media, van mensen die reageerden alsof ze door een wesp gestoken waren.
Maar om een rustige afweging te maken van de mogelijke voor- en nadelen van mijn voorstel tot de vereenvoudiging van de spelling, is blijkbaar teveel gevraagd. De eigen primaire emotieoverheerst. Lijken die personen uit die twee parallelle werelden toch meer op elkaar dan ze zelf denken.

Aandacht s.v.p. (Fonds Hopman Volkskrant 4 november 2016 p. 25):
Wat moet Maurice de Hond ervan genieten dat Bert Wagendorp en een Belgische brievenschrijver zo uitgebreid ingaan op zijn zoveelste losse flodder (). Hij heeft al die aandacht zo hard nodig. Nu ben ik uit hetzelfde hout gesneden - altijd aandacht nodig - zodat ik me maar meng in de discussie. Laten we die verbreden: elk onderdeel van onze maatschappij moet puur functioneel zijn.
De functie van kleding bijvoorbeeld is niet meer dan warm houden en bedekken. Ik wil Maurice voortaan alleen nog in een joggingpak zien, een oud joggingpak wel te verstaan. En we moeten terug naar de functionalistische jarenzestigbouw: huizen zijn om te wonen, architectuur voegt daar niets aan toe.
Dat geldt uiteraard voor alle kunstvormen. Ik neem aan dat Maurice zich nooit vertoont in een restaurant: eten en drinken is alleen nodig om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. De auto kan de deur uit: die is bedoeld om van A naar B te komen, en dat kan ook goedkoper. Nu maar hopen dat Bert Wagendorp in zijn volgende column op me reageert: ik heb die aandacht zo hard nodig!
Kollum (Jan Willem Dalhuisen Volkskrant 4 november 2016 p. 25):
Jou kollum, Bert, fan donderdag 3 nofember, is me uit het hard gegrepen. Ik neem tenminste aan, dat je het seriejeus bedoelde. Met jou foorstel zul je nog meer tijt frijmaken voor nuttige zaken dan met het foorstel van Mouries. En dat fond ik al soon keigoet iedee.
Ik krijg bij het tiepen van dese regels al soon heerlik warme, suidafriekaanse taalbeleefing. Ik wort steets antousijaster. Maar je kunt nog meer effisijentiewinst boeken.
Er is feel oferbodig in onze taal, er kan best wat weg en dan begrijpen we het allemaal nog goet. Ik stel foor te beginnen met de klinkers weg te laten in de sgrijftaal (bij het praten hoor je se tog wel).
Klnkrs wg, lv d 1ft! Dt schllt hl vl drknkt n ppr!
Genieten
Weer erg genoten van mijn krant donderdag. De pretenties van Maurice de Hond zijn zowel door Jean-Pierre Geelen, Bert Wagendorp als door een aantal lezers op zeer vermakelijke wijze doorgeprikt. Neemt iemand hem nog serieus als hij zijn licht over onderwijs laat schijnen?

Te (Frank Heinen Volkskrant 7 november 2016 katern Vonk p. 2):
Diederik Stapel noemde zaterdag in KRO's De wandeling zijn onzinonderzoeken 'een verslaving'. Iedere negatieve sensatie als gevolg van de fraude - schuldgevoel, bijvoorbeeld - werd gedempt door nieuw onderzoek, nieuw succes, nieuwe leugens. En de kijker maar wachten, op de tranen die op iedere 'te'-bekentenis moeten volgen, want zonder catharsis geen te-tv. En ze kwamen, de Stapel-tranen, in weggeslikte vorm, maar de camera dronk ze gulzig in.
Even later zat de Tilburgse ex-professor op een bankje en las voor uit zijn boek.
Het woord 'overgulzig' viel.

De bankencrisis is een gevolg dat er te lang op de pof is geleefd. Het is interessant om te zien dat het instrument van de ingenieuze hefboomwerking dat de slagkracht, de geldschepping van banken enorm heeft vergroot uit de kast wordt gehaald om het probleem op te lossen. China kan niet worden verweten dat ze daar niet intrappen. Ze kopen liever de krenten uit de pap dan dat ze hun geld in de bazooka, het nieuwe noodfonds - de inversie van de slagkracht van de banken - investeren. De vraag is nu hoeveel Andre Stapel’s er in de financiële wereld rondlopen die probleem en oplossing met elkaar verwarren? De bazooka is niet meer dan een losse flodder.
De oplossing van de eurocrisis hangt samen met het evenwicht tussen import en export van de individuele landen (Henk Brouwer en Henk Folmer in ‘O & D’ Volkskrant 11 november 2011) of met andere woorden met de bekende macro-economische kringloop van François Quesnay. Wereldwijd is de invoer van alle landen gelijk aan de uitvoer van allen, 'Invoer + Uitvoer' = 0. Het exportoverschot van het ene land hangt met de schuldenberg van een ander land samen.

Historicus moet geen aanklager worden (Martin Sommer Volkskrant 27 oktober 2016 p. 24-25):
De geschiedschrijver is niet langer beschrijver, maar ook rechter over het verleden geworden.
Verbinding
Van Deursen was zeer gereformeerd en zijn cultuurkritiek is voor een voormalige katholiek als ik soms raadselachtig. Maar de uitgangspunten op grond waarvan hij geschiedenis bedreef zijn dat helemaal niet. 'Geschiedenis moet gaan over de dingen die mensen verbinden', schreef hij als eerste zin in De last van veel geluk. En de tweede zin: 'Zonder verbinding geen gezamenlijk lot.' Daar ben ik het hartgrondig mee eens.
Lotsverbondenheid moet een vorm krijgen en die vorm is, zeker in een wereld zonder God en kerk, geschiedenis. Dat was toen Van Deursen in 2004 zijn Last van veel geluk publiceerde nog een courante opvatting.
Politieke en juridische strijd
Van Deursen wilde met zijn geschiedschrijving 'recht doen aan de doden'. Dat willen de eisers van schadevergoeding en excuses evenzeer, maar dan heel anders. Onze maat is hun maat geworden. Historici passen hun rol aan. Zij worden aanklagers. Drie historische instituten vinden zij aan zij met politici en juristen dat van de politionele acties nu de onderste steen boven moet. Hoogleraar Beatrice de Graaf pleitte in NRC voor een Nederlandse 'Vergangenheitsbewältigung' voor onze koloniale oorlog in de Oost.
Zo is de geschiedschrijver niet langer beschrijver en beoordelaar, maar ook rechter over het verleden geworden. Afgelopen is het met het beginsel van geschiedenis als 'discussie zonder eind'. Van Deursen vond nog dat de historicus niet kon bewijzen, alleen vertellen. Hij zou zich omdraaien in zijn graf.

Zo vermijd je bullshit Jos Kessels Volkskrant 22 oktober 2016 p. 24):
Jan Bransen, hoogleraar filosofie van de gedragswetenschappen, en Kees Kraaijeveld zijn het eens over het belang van waarheid voor het kunnen voeren van een zinvol gesprek. Maar Bransen (O&D, 19 oktober) vindt dat het domein van waarheid veel kleiner en minder interessant is dan Kraaijeveld (Vonk, 8 oktober) doet voorkomen. Aan waarheid op zich heb je niet zoveel, aldus Bransen, bovendien is het een 'conversatiestopper'. De vraag waar het volgens hem om draait, is hoe je verstandig met waarheid omgaat. Dat zal Kraaijeveld op zijn beurt weer niet ontkennen. Hoe komt het dan dat deze twee filosofen zo'n tegengesteld standpunt innemen? Het antwoord is simpel: Bransen is een academische, Kraaijeveld een praktische filosoof.
Als je dagelijks met de analyse van praktijkkwesties bezig bent, met mensen die grote belangen en sterk gekleurde perspectieven hebben, is de waarheidskwestie niet een 'onbeduidend begin' van een gesprek, zoals Bransen beweert, maar een allesbepalende voorwaarde ervan. Zonder respect voor de feiten en de ambitie van waarachtigheid komt een gesprek in de praktijk niet van de grond of blijft steken in vruchteloos debat.

Voorvechter van onderwijs voor arbeidersklasse (Peter de Waard Volkskrant 19 oktober 2016 p. 16):
Arbeiderszoon Jan Erdtsieck schopte het tot rector, vakbonds bestuurder, columnist en politiek activist. Zijn leven lang zette hij zich in voor goed onderwijs.
Op het moment dat de PvdA instemde met de sluiting van het openbare gymnasium in Leeuwarden zegde Jan Erdtsieck meteen zijn lidmaatschap op. 'Gaan eindelijk de arbeiders naar het gymnasium, dan besluit de arbeiderspartij het gymnasium op te heffen.'
Na enkele jaren in de politieke wildernis te hebben verkeerd, werd hij gebeld door Harry van Bommel, toen onderwijswoordvoerder bij de SP. Die las de columns die Erdtsieck onder het pseudoniem Ahasveros in Het Schoolblad van onderwijsbond ABOP schreef. Ze zaten op dezelfde lijn. Van Bommel haalde hem bij de onderwijswerkgroep van de SP.

Dronkers hoorde er niet bij (Martin Sommer de Volkskrant 9 april 2016 p. 19):
Jaap Dronkers vond dat Ons Onderwijs 2032 ten koste gaat van gelijke kansen.
Dronkers was getuige geweest voor de commissie-Dijsselbloem, die in 2007 de
onderwijsvernieuwingen onderzocht. Daar vertelde hij hoe hij in 1997 samen met dagblad Trouw was begonnen met het publiceren van de prestaties van middelbare scholen.
Het was voor het ministerie zo onverdraaglijk geweest, dat Dronkers tien jaar lang geen toegang kreeg. 'Bis zum auf den heutigen Tag', riep hij Dijsselbloem toe. 'Niente!' Het zat hem nog dwars. Zoals hem ook dwarszat dat zijn afscheidsrede toen hij in 1999 als hoogleraar uit Amsterdam vertrok, nergens werd gepubliceerd. Hij behandelde daarin de verschillen in becijfering bij schoolonderzoeken en centraal schriftelijke examens en hoe zwarte scholen hun leerlingen met een hoger cijfer een kontje dachten te geven.
Dronkers verwijt de politiek het denken over onderwijs uit handen te hebben gegeven aan deelbelangen zoals de onderwijswerkgevers. Denk aan Paul Rosenmöller van de VO-raad, die het ene na het andere flexibiliseringsplan lanceert; allemaal namens de
schoolbesturen en allemaal met de verzekering dat hier louter en alleen het publieke belang wordt gediend.
Dronkers' laatste waarschuwing was dat een aan zichzelf overgelaten onderwijsbestel 'in dienst staat van de leidende groeperingen en alleen hun belangen zal behartigen'. Ik zal hem zeer missen, want zonder stoorzenders als Dronkers gaat het niet.

Zelfde taal... toch vreemden? of 'We maken met verschillende klanken dezelfde taal' (Wilma de Rek Volkskrant 19 oktober 2016 katern Vonk p. 4-6):
Briefwisseling Charlotte Van den Broeck en Arnon Grunberg
Een schriftelijk tweegesprek tussen Charlotte Van den Broeck en Arnon Grunberg over wat en wie mensen voor elkaar zijn, over taal en over vreemdeling zijn, hardop voorgelezen bij de opening, dinsdag, van de Frankfurter Buchmesse.
Arnon Grunberg
Hoor jij nooit de stem van je ouders of leermeesters?
Hoe het zou moeten zijn, weten we allemaal. Ik denk dat het nooit zo zal worden als het zou moeten zijn, daarom ben ik geen idealist, voor zover idealisten mensen zijn die menen dat het paradijs op aarde haalbaar is.
Hoe het is, is niet evident. Kundera heeft geschreven dat het een van de taken van de literatuur is om de werkelijkheid zichtbaar te maken. De dekens waaronder die verscholen ligt weg te rukken. Ik voeg eraan toe: literatuur kan ook het gat tussen hoe het is en hoe het zou moeten zijn minder pijnlijk maken.
Charlotte Van den Broeck
Ik lees Levinas, een idealist wat de verhouding tussen deze wereld en de wereld daarnaast of daarboven - al naargelang - betreft. Hij zegt:
'De Ander is in eerste instantie geen feit, geen obstakel, bedreigt me niet met de dood. Hij is naar wie ik in mijn schaamte verlang.'
Een vaderland past niet in een laptop. Een vaderland, een omgrenzing, een thuis ligt in een ander, in verbinding. Maar ik vind het idee van een vaderland ouderwets. Voor de meeste plekken maakt het niet uit of je er geweest bent - misschien wel of je er iets kocht. De meeste mensen die je tegenkomt, zullen je niet onthouden. Een goede ontmoeting is er een die weerhaken slaat.
Wat versta jij precies onder intimiteit?
Hoe het is en hoe het zou moeten zijn, een spagaat. In het midden daarvan zit een lichaam met een hoofd erop. Daar.
Is Europa een paradijs?
Arnon Grunberg
Ik moet iets over mijn ouders zeggen. Dat is het enige dat ik mij heb voorgenomen. De rest is open, maar ik weet niet hoe ik moet beginnen.
Er zijn geen spelregels en intimiteit is elkaar aanraken.
Een waardige tegenstander? Maar natuurlijk. Oordeel ik over jouw waardigheid? Zonder mij met Socrates te vergelijken, als hij het gesprek met iedere willekeurige voorbijganger wenste aan te gaan, waarom zou ik niet in iedereen een waardige tegenstander zien, ook in jou. Juist in jou. Uiteraard kan het gesprek soms zinloos blijken te zijn.
Wat is geen smeekbede om liefde?
Charlotte Van den Broeck
De enige en de ander heffen elkaar op. Als ik de enige voor jou ben, zijn er geen anderen, als er geen anderen zijn, is er een enige. Is dat een manke, romantische redenering?
Als de grens tussen enige en andere wegvalt, de illusie van de liefde, valt dan de schaamte weg of is de geliefde de enige voor wie we ons moeten schamen?
Iets kunnen zeggen wat zich niet laat zeggen, maar het proberen te zeggen en het te blijven proberen te zeggen tot het erbij in de buurt komt, troost bijvoorbeeld, dat proberen te zeggen.

Stefan Hertmans De Bekeerlinge (VPRO boeken 16 oktober 2016 na ca. 26.30 minuten):
Tussen de plooien van de geschiedenis zijn gevallen. Neem een bescheiden persoon en laat daar de geschiedenis door schijnen. Dan zie je een prisma verschijnen. Er gaat een lichtstraal door en er komt een regenboog uit.
Voor de Vlaamse schrijver Stefan Hertmans is literatuur toch dingen die men collectief beleven of kwellen dat je die laat zien door de emoties van een persoon. Als je een individu toont kun je daaruit de hele context aflezen.

De Vlaamse schrijver Stefan Hertmans(1951) is onder andere bekend doorOorlog en Terpentijn en praat met Jeroen van Kan over zijn nieuwste roman De Bekeerlinge. Stefan Hertmans ontdekt de sporen van een voorname christelijke jonkvrouw uit de elfde eeuw, die haar leven vergooide uit liefde voor een joodse jongen. Hertmans gaat letterlijk achter deze vrouw aan, die samen met haar verboden liefde op de vlucht slaat en een duizelingwekkende tocht aflegt, opgejaagd door alles en iedereen. De historische bronnen waar de auteur De Bekeerlinge op baseerde brachten hem in een chaotische wereld van passie, haat, liefde en dood, en voeren hem uiteindelijk van Caïro naar het kleine Provençaalse dorp, waar hij sinds decennia thuis is.

Oekraïne of Een klassiek-Ruttetje: we staan nergens voor (Sheila Sitalsing Volkskrant 23 september 2016 p. 2):
Of het kan kiezen voor de route die dit kabinet koos: we hadden geen verhaal, we hebben slap verdedigd, we staan nergens voor. We hebben gefaald en verloren. We geven dat niet toe, maar we gaan traineren, uitstel kopen, onnavolgbare redeneringen opzetten om zowel de mensen hier als vrinden elders het idee te geven dat we ze tegemoet komen.

Algemene beschouwingen Paaien, een grap en een tik (Raoul du Pré Volkskrant 23 september 2016 p. 6-7):
'De premier zegt A en doet B' (Buma (CDA) versus Rutte):
Buma (CDA): 'Laatst zei de premier: als ik eerlijk ben over de Wet werk en zekerheid, krijg ik een kabinetscrisis. Even later kwam er een brief waarin stond: ik ben met het kabinet zeer gemotiveerd om verder te gaan met die wet. Ik weet niet of de premier het doorheeft, maar bij de één A zeggen en bij de ander B doen, is precies de reden dat alles wat in de afgelopen twee uur gezegd werd over de koopkracht en alle procenten die werden genoemd, door niemand meer worden geloofd.'
Commentaar
Een klassiek debat waarin degene die wordt aangevallen probeert om uit de verbale wurggreep te blijven. Buma stelt hier dat de premier spreekt met twee monden en keurt dit af. Rutte reageert bagatelliserend door te stellen dat 'dit een heel normale werkwijze is'. Het neigt naar een drogreden. Het lijkt alsof je het antwoord wil vermijden door te zeggen dat anderen - collega's of iedereen - dit ook doen. Ook interessant is de stijl van Rutte waarin hij probeert om Buma direct in zijn kamp te krijgen. Een stijl die de verzoenende Rutte veelvuldig gebruikt in debatten. Maar Buma trapt hier niet in en gaat in de aanval. Zijn laatste zin is een pijnlijke maar retorisch sterke manier om dit te zeggen.

In de fuik van moeders pappot (Aleid Truijens Volkskrant 24 september 2016 p. 14):
De PvdA broedt op een programma, of zit zich stilletjes te schamen omdat het kabinet met een PvdA-onderwijsminister liefst drie beslissingen nam die aantoonbaar nadelig uitpakten voor kinderen uit 'lagere strata' en die de sociale kloof in Nederland vergrootten: het afschaffen van de studiebeurs, het toestaan van talloze nieuwe categorale scholen en het minder belangrijk maken van de Cito-toets: leerkrachten blijken kinderen van hogeropgeleiden hoger aan te slaan, ontdekte de Inspectie van het Onderwijs. Het kwam ons op een berisping van de OESO te staan.

Kiezerspeiling leidt tot schijnbeschouwing (Frank Kalshoven Volkskrant 24 september 2016 p. 25):
Met de Miljoenennota van het kabinet en de Macro Economische Verkenningen van het Centraal Planbureau op schoot, beide afgelopen dinsdag officieel gepubliceerd, zit ik hier - dat gevoel heb ik althans - voor paal. Aan deze documenten mag dan maanden zijn gewerkt, voor de Algemene Politieke Beschouwingen van deze week woensdag en donderdag tussen de fractievoorzitters in de Tweede Kamer en het kabinet, hadden ze even goed niet kunnen bestaan. De formulering 'pleur op' - ik heb het nagezocht - komt in geen van beide documenten voor.
In de Miljoenennota stelt het kabinet voor 261,9 miljard euro uit te geven via de collectieve kas - dat staat er wel in.
Hoe kan dat? Hoe kun je agenderen dat je het wilt hebben over 261,9 miljard, om vervolgens te verzanden in
'pleur op'? Het antwoord is natuurlijk: er komen verkiezingen aan. Het 'algemene beeld' is nu al belangrijker dan de begroting van komend jaar.
Dat algemene beeld, zo wil de voltallige oppositie ons doen geloven, is dat Nederland tjokvol ontevreden mensen zit die niets liever willen dan het beleid van het kabinet-Rutte terugdraaien. Dat was ook de kop in deze krant vorige week: 'Meerderheid kiezers wil kern van beleid kabinetten-Rutte terugdraaien.'

Vergeet intelligentie: passie en doorzettingsvermogen bepalen je succes. of 'Grit' bepaalt of je succesvol wordt, maar wat is het eigenlijk? (Kelli van der Waals Volkskrant 24 september 2016 bijlage VolkskrantMagazine p. 32-36):
Het mooie is: je kunt jezelf grit aanleren, als je wilt. Dat meent althans Angela Duckworth, hoogleraar in de psychologie aan de universiteit van Pennsylvania. In oktober verschijnt de Nederlandse vertaling van haar boek Grit: The Power of Passion and Perseverance (vertaald als: 'De kracht van passie en doorzettingsvermogen'), dat in de VS een populair-wetenschappelijke hit is. In haar al negen miljoen keer bekeken TED-talk vertelt Duckworth hoe ze als wiskundedocente op een openbare school ontdekte dat intelligentie niet per se bepalend was voor het verschil tussen haar beste en slechtste leerlingen. Sommige van haar beste leerlingen hadden helemaal niet zo'n hoog IQ, en sommige van haar slimste leerlingen deden het helemaal niet zo goed. Hun succes lag vooral besloten in hun bereidheid hard en lang te werken. In hoeveel grit ze hadden.
Tirannieke opvoeding
Cultuurcriticus David Denby wijst in The New Yorker op de lijst eigenschappen die Duckworth en haar mede-onderzoekers samenstelden om kinderen op hun karakter te kunnen beoordelen: naast grit was dat ook zelfbeheersing, geestdrift, optimisme, sociale intelligentie, dankbaarheid en nieuwsgierigheid. Een beetje een rare opsomming, vindt Denby.
'Er staat niets over eerlijkheid of moed, niets over integriteit, vriendelijkheid en verantwoordelijkheid voor anderen.' Oftewel: de lijst is gespeend van ethiek of moraal. 'Duckworth lijkt kinderen louter voor te bereiden op persoonlijk succes: het goed doen op school en universiteit, een baan vinden, en dan liefst in het bedrijfsleven waar dit soort eigenschappen worden gewaardeerd door managers.'
Bikkelhard
Het is dus oneerlijk deze kinderen af te rekenen op grit, of het gebrek daaraan. In Denby's woorden: dat maakt Duckworths werk onbedoeld bikkelhard.
Voor mensen met de juiste aanleg kan grit net dat duwtje geven om wél te doen wat je wilt of af te maken waaraan je was begonnen. Maar een al te grote focus op grit sluit, net als het blindstaren op intelligentie, veel mensen buiten. En wie wel grit heeft, pas op: je doet nooit genoeg je best.
'Ik weet zeker dat de meesten van ons beter af zijn met méér grit, niet minder', zegt Duckworth. De ruim driehonderd pagina's van haar boek zoemen van enthousiasme. Maar luister nog eens haar eigen TED-bijdrage en de grenzen van grit worden snel duidelijk. 'Grit is vasthouden aan je toekomst', zegt ze. 'Niet een week, niet een maand, maar jarenlang. Grit is het leven leiden alsof het marathon is, geen sprint.'
Het leven als een marathon, je moet het maar willen.
En kunnen.

Zelfs Swaab maakt zich schuldig aan drogreden (Pieter Vermunt Volkskrant 29 september 2016 p. 22):
Jawel, de opvolger van Wij zijn ons brein is uit. Nadat Dick Swaab een aantal jaren geleden zijn bestseller publiceerde, is er veel aandacht gekomen voor ons gedrag in relatie tot onze hersenstructuren. Te pas en te onpas wordt verwezen naar hersengebieden die groter of kleiner zijn bij proefpersonen die afwijkend gedrag vertonen.
Helaas zien we ook op andere vlakken de gevolgen van een dergelijke redeneertrant. Zo zien we dat politici drogredenen gebruiken om hun eigen gelijk te halen. In het debat van maandag tussen Trump en Clinton, gebruikte Trump de ene na de andere drogreden.
Helaas zien we ook in Nederland dat sommige politici hier sterke staaltjes van ten beste geven en zo de argeloze kiezer weten in te palmen. Ik stel voor dat we het komende half jaar tot de verkiezingen alert zijn en deze redeneerfout blijven benoemen.
Als zelfs een uitmuntend en gelauwerd onderzoeker als Dick Swaab zich hieraan schuldig maakt, wie zijn wij gewone stervelingen dan om die fout niet te maken!

Ons fantastische brein of 'Het karakter van mensen is niet te veranderen' (Wilma de Rek interviewt Dick Swaab Volkskrant 24 september 2016 bijlage Sir Edmund p. 16-19):
Zes jaar na de megabestseller 'Wij zijn ons brein' komt neurobioloog Dick Swaab met een nieuw boek: 'Ons creatieve brein'. En jawel: ook kunst en cultuur blijken terug te voeren op de activiteit van onze hersencellen.
De beroemde bioloog E.O. Wilson vindt dat de bèta- en de gammawetenschappen een brug moeten slaan.
'Dat is mijn punt ook in dit boek. Je moet samenwerken, elke discipline - sociologie, filosofie - heeft kennis over een stukje van de wereld, en die moet je bij elkaar brengen. Om te beginnen moet je elkaars taal leren spreken, en dat is ingewikkeld, dat is binnen de neurowetenschappen al lastig: moleculair biologen en elektrofysiologen spreken moeilijk met elkaar. Dus laat staan een neurowetenschapper en een socioloog.'
Toch vindt u dat het leven geen zin heeft.
'Daar ben ik van overtuigd. Ik realiseer me dat het allemaal voor niks is. En het punt is: de enigen die beseffen dat het leven geen zin heeft, zijn depressieve patiënten.
'Je moet iets interessants te doen hebben dat je de illusie van zin geeft. Daar gaat het om. Zolang je niet depressief bent, kun je die illusie hebben. Als ik mijn studenten uitleg dat de vrije wil een illusie is, heb ik nog steeds het idee dat ik alles heel goed heb overdacht, dat ik zelf mijn woorden kies. Maar ik wéét dat het onzin is.'

Swaab en de prinsessenjurk (Asha ten Broeke Volkskrant 23 september 2016 p. 22):
Dick Swaab wil een prinsessenjurk voor me kopen. In zijn nieuwe boek, Ons creatieve brein, beschrijft de bestverkopende neurobioloog hoe hij in Disneyland allerlei meisjes vol plezier in zulke jurkjes zag rondlopen. 'Ik heb nog gekeken of ik zo'n jurk voor Asha ten Broeke kon kopen - maar helaas, ze waren er niet in volwassen maten. Zo jammer! Ik zag haar er in gedachten al in lopen!'
En: hoe weet zo'n meisjesaap nou wat ze 'als vrouwtje' met een pan moet? Apen koken toch niet?
Daar geeft Swaab geen antwoord op. Hij weet wel dat de meisjesapen moedergedrag vertoonden, en de jongensapen niet. 'Je moet het werk van Hines nog maar eens bekijken', voegt hij toe. Dat doe ik meteen. In de onderzoekspaper staat weliswaar een foto van een meisjesaap die lijkt te snuffelen aan het achterwerk van een popje (zoals apenmama's doen), maar het sekse-onderscheid dat Swaab noemt, staat verder nergens vermeld.
Maar geen nood: Swaab heeft nog een argument. 'Je ziet al die stereotypen ook in verschillende maatschappijen. Dat stereotype gedrag dat je hier bij baby's ziet, zie je ook bij Chinese baby's.' Interessant, zeg ik, heeft iemand daar onderzoek naar gedaan? 'Nee, nee', zegt hij. 'Het is iets dat me zo opvalt.' Oh.

Hillary Clinton for president? (David Goldman Volkskrant 14 september 2016 p. 25):
De Amerikaanse commentator David Goldman schrijft in een opiniestuk voor de Asia Times dat je de Amerikaanse verkiezingen niet kunt winnen zonder de stem van de 'deplorables'. 'Trump gaat winnen.'
David P. Goldman zegt dat de Amerikaanse presidentsverkiezingen voorbij waren op het moment dat het woord
'deplorable' (beklagenswaardig) ontsnapte aan de mond van Hillary Clinton.
'Amerikanen', schrijft Goldman, 'zijn door de bank genomen een vergevingsgezind volk. Ze kunnen het Hillary zelfs vergeven dat ze tienduizenden compromitterende e-mails op een illegale privéserver is kwijtgeraakt en er vervolgens herhaaldelijk over liegt op een manier die de beklagenswaardige intelligentie van de gemiddelde kiezer beledigt. Maar wat je niet kunt doen, is op hen spuwen en zeggen dat het regent. Dat vergeven ze je nooit.'

Heeft u dat gehoord, over Hillary? (Zeynep TufekciVolkskrant 14 september 2016 p. 25):
Zeynep Tufekci, hoogleraar aan de universiteit van North Carolina, schrijft in een opiniestuk in The New York Times over het groeiend complotdenken in de VS. Kun je het stoppen?
Het heersende internetbusinessmodel is niet goed voor democratie. We moeten bronnen van informatie steunen die betaald worden middels abonnementen, donaties en filantropie. Dan is go viral or die niet meer de enige optie. En als de elites dan ook uit hun ivoren torens komen, kan de samenzweringskoorts stoppen.

Sorry of Hoe echt zijn de sorry's voor Groningen? (Sheila Sitalsing Volkskrant 9 september 2016 p. 2):
Het zal de tijd van het jaar zijn, want anders valt niet goed te verklaren waarom er plots zoveel sorry's door de lucht dwarrelen; waar je ook kijkt zie je ze zweven, de excuses waar je niets voor koopt en die enkel vragen oproepen. Sorry hoezo, en voor wat precies? En: zijn ze wel echt?
Gisteren was het de beurt aan de president-directeur van Shell Nederland, Marjan van Loon, om sorry te zeggen voor - tja, voor wat eigenlijk?
Misschien, dacht ik, is dat wat Marjan van Loon bedoelt met de veiligheid die 'altijd op nummer één' heeft gestaan: altijd de trapleuning vasthouden op het bedrijfsterrein, niet bellen achter het stuur. Scheuren in de muur, een bevende bodem, golvende aardappelgronden, staan simpelweg niet in het veiligheidsprotocol.
Hoog in de lucht zag ik de excuses dwarrelen, doelloos, op weg van nergens naar nergens.

Met rug tegen muur is democratie op z'n best (Dirk-Jan van Baar Volkskrant 9 september 2016 p. 21):
De SPD, de PvdA, president Hollande, de Clintons; op hun laatste benen lopen ze het best.
Anders dan in de jaren dertig wordt er geen geweld gebruikt. Het wordt alleen constant gesuggereerd, om in geval van valse beschuldigingen de vermoorde onschuld te kunnen spelen. In werkelijkheid is dit verre van onschuldig, omdat de liberale rechtstaat er niet goed raad mee weet. Het is klassieke agitatie, om het gezag er in naam van de democratie slecht uit te laten zien.
Paradoxaal genoeg zorgt dat voor een patstelling, een cordon sanitaire waarbij de rechtspopulisten zichzelf buitenspel plaatsen en de sociaal-democraten telkens weer uit hun graf opstaan. De SPD in Duitsland, de PvdA bij ons, president Hollande in Frankrijk, de Clintons in Amerika; op hun laatste benen lopen ze het best. Voor de huidige toestand is geen alternatief. Ook tegen de politiek van de leegte is niets te doen, zolang rechtspopulisten van echt geweld afzien. Het gebruik van geweld van hun kant zou ook dom zijn, daarin leggen zij het af tegen de moslimterreur. 'De status-quo is taaier dan velen denken, omdat de westerse democratieën (niet voor het eerst!) met de rug tegen de muur staan. Als Angela Merkel dat bedoelde met haar 'Wir schaffen das', heeft zij gelijk.

De minister gaat niet over bonussen (Wilco Dekker Volkskrant 9 september 2016 p. 23):
Minister Dijsselbloem van Financiën pleitte gisteren in de Volkskrant voor het aan banden leggen van bonussen bij (beurs-genoteerde) bedrijven. In de vernieuwde gedragscode zou moeten staan dat de bonus maximaal 20 procent van het vaste salaris mag zijn. Goed idee?

Wetenschapscommunicatie: iedereen vindt het belangrijk, maar niemand wil er voor betalen (Bart Verheggen juni 25, 2018):
Maarten Keulemans had een prikkelende column in de Volkskrant vorige week, waarin hij de wetenschap opriep om de bloggende academicus eens serieus te nemen. Ons blog was één van de voorbeelden die hij aanhaalde, naar aanleiding van een sessie op het congres ‘Bessensap’ over wetenschapsblogs waarbij ik in het panel zat.

Professor, wat zegt u nu? (Ionica Smeets Volkskrant 14 mei 2016 bijlage Sir Edmund p. 38-41):
De geleerde en de leek spreken vaak elkaars taal niet. Ionica Smeets gaat dat én andere problemen te lijf.
6. Wetenschapscommunicatie is niet voor sukkels
Hoe vaker een wetenschapper in de media komt, hoe slechter diens kwaliteit als onderzoeker moet zijn. Althans: dat is het vooroordeel dat leeft binnen de universiteit. Dit heet ook wel het Carl Sagan-effect, naar de astronoom die met zijn televisieprogramma's en boeken hele generaties warm maakte voor de sterrenkunde.
Sagan was ook een uitstekend onderzoeker, maar hij mocht geen lid worden van de Amerikaanse academie van wetenschappen. Terwijl zijn publicatielijst beter was dan die van anderen die wél lid waren. Bizar genoeg kende diezelfde academie Sagan later haar meest prestigieuze prijs toe.
Zulke dubbelheid zie ik vaker: onderzoekers mopperen eerst op collega's omdat ze op televisie komen en vragen vervolgens hoe zij zelf eens bij Humberto Tan kunnen aanschuiven. Het vooroordeel dat wetenschapscommunicatie voor de sukkels is, blijkt bovendien volkomen onterecht.
Wetenschappers die actief zijn op het gebied van popularisering, presteren ook op academisch gebied meer dan hun collega's die veilig in de ivoren toren toren blijven. De publiek zichtbare figuren maken langere werkweken, publiceren meer en hun werk wordt vaker geciteerd.

Is Silicon Valley het nieuwe Rome? (Peter de Waard Volkskrant 30 juli 2016 p. 31):
Wie vroeger een advertentie plaatste, een taxi nam of een hotelkamer boekte, hielp de plaatselijke economie. Het lokale sufferdje had er zijn bestaansrecht aan te danken en de taxichauffeur kreeg geld voor de ritprijs. De hoteleigenaar ontving de kamerprijs en de gemeente streek de toeristen- of vermakelijkheidsbelasting op.
Nu is er een veel gevaarlijker ontwikkeling gaande. Al het geld gaat naar één plek: Silicon Valley - een gebied ten zuiden van San Francisco met de oppervlakte van de Nederlandse Randstad.
Google, Facebook, Uber en Airbnb strijken al het geld op en geven dat (vaak nadat via een omweg langs Bermuda en de Maagdeneilanden is voorkomen dat de fiscus er nog een hap uit neemt) door aan een beperkte groep oprichters en aandeelhouders die van gekkigheid niet weten wat ze met al die miljarden aan moeten.
De Amerikaanse zakenbank Cowen & Co schatte dat Airbnb dit jaar voor 12 miljard euro aan overnachtingen regelt. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2015. Hier zal Airbnb 10 tot 15 procent van krijgen: een bedrag van tussen de 1,2 en 1,8 miljard euro - geld dat wegstroomt uit de lokale en nationale economieën. Uber is nog inhaliger. Die houdt 20 procent in op een omzet van 25 miljard aan boekingen dit jaar: zo'n 5 miljard euro. En baas boven baas Google verdient 80 miljard aan advertenties, 12 procent van de mondiale reclamemarkt.

Gedoogbonus of 'Brexitvluchtelingen welkom' (Sheila Sitalsing Volkskrant 4 juli 2016 p. 2):
Henk Nijboer, een fris-blozend Kamerlid van de PvdA, had nog maar net een blogje gepost waarin hij trots rept van 'de strengste bonuswetgeving van Europa die dankzij de PvdA vruchten afwerpt tegen de hebzucht van bankiers', of de premier walste alweer oneerbiedig over een sociaal-democratische verworvenheid heen.
Er is weinig waarmee je Nederlandse beleidsmakers zó blij kunt maken als met een positief stukje over Nederland in een buitenlands dag- of weekblad. Dan gaan ze blozen en glimmen, als een voetbalsupporter die zichzelf terugziet op het grote scherm in het stadion. Het stukje in de NYT is van een columnist die op eigen houtje een lijstje bij elkaar heeft gefantaseerd, maar dat dondert niet. We zijn genoemd. En als die bonuswetgeving een obstakel mocht vormen, dan is de premier niet te beroerd om te wijzen op de mazen.
Arme Henk Nijboer. Die mag straks tegen briesende kiezers het bestaan van gedoogbonussen uitleggen.

Zout in de wond Kunstenaars in Europa van Juriaan Benschop en Bloemen van het kwaad dertig dichtende dictators van Paul Damen (VPRO boeken 3 juli 2016):
Jurriaan Benschop maakt in Zout in de wond een rondgang langs kunstenaars die werken in Europa. Bij het woord Europa denken we tegenwoordig aan regeldruk, aan het vluchtelingenprobleem en het onvermogen daar een Europees antwoord op te formuleren, maar dat Europa is in dit boek ver weg. Het gaat in alle portretten om identiteit, om gebonden zijn aan de plaats waar je bent opgegroeid en aan de thema’s die voortkomen uit je afkomst.
Dat een kampbeul technisch heel behoorlijk Schubert kan spelen, dat willen we nog wel geloven, maar is het ook denkbaar dat een kampbeul virtuoos Schubert speelt? En hoe erg zou dat zijn? Dat is de vraag die de Engelse cultuurfilosoof George Steiner voortdurend opwierp in zijn werk, zonder de vraag ooit definitief te kunnen beantwoorden. Bloemen van het kwaad is een bloemlezing van gedichten die geschreven zijn door dictators. Mao, Stalin, Hitler, het hele schurkenpantheon is vertegenwoordigd. Kan een dictator heel goede poëzie schrijven? En zo ja, hoe erg is dat?

' Het volk trekt dit niet langer' (Janita Naaijer Volkskrant 28 juni 2016 p. 21):
Esther Voet (hoofdredacteur Nieuw Israëlietisch Weekblad, opiniemaker, redacteur jalta.nl.):
'Alleen als de EU de Brexit als een serieuze wake-up call gaat zien, maar ik vrees dat dit niet zal gebeuren. Verhofstadt brult nu al dat de EU na vertrek van de Britten juist een stap vooruit moet zetten. Alle politieke partijen zouden juist het omgekeerde moeten doen. Ze zouden bij de burgers te rade moeten gaan. 'Where did we go wrong?'
'Brussel houdt totaal geen rekening met regionale en lokale gevoeligheden. Ze stellen allerhande regeltjes op die buiten landelijke tradities vallen. De EU is voor burgers daardoor meer een last dan een lust geworden. Neem die idiote maandelijkse, kostenverslindende volksverhuizing van Brussel naar Straatsburg.
Jort Kelder (journalist, presentator en ondernemer):
Wie gaat het betalen dat Draghi nu alle Zuid-Europese schulden opkoopt? Nederlandse pensioenen verdampen en dat hebben we allemaal te danken aan de euro. Of je nu keurig de Volkskrant leest of PVV stemt, uiteindelijk betaal je voor de leningen die Italiaanse maffioso hebben afgesloten bij bevriende bankiers. Onder burgers is heus draagvlak voor samenwerking op Europees niveau, maar er heerst een enorm wantrouwen vanwege welvaartsverlies. Geld schuift van Noord- Europa naar Zuid-Europa; we leveren jaarlijks 1 à 2 procent van onze welvaart in.

Premier in Zomergasten: Mark Rutte gooit alle schroom van zich af of Een rechtse premier bij het linkse Zomergasten (Remco Meijer Volkskrant 28 juni 2016 p. 8):
Mark Rutte op 4 september een avond lang op tv in Zomergasten. 'Geestig', dacht trendwatcher Adjiedj Bakas toen hij maandagochtend het bericht las. Bakas is vaak spreker op VVD-bijeenkomsten. 'Hoho, ik ben partijloos hè. Maar geestig dat een linkse omroep een rechtse premier uitnodigt, dat is wat ik dacht. Wim Kok zou indertijd voor de hand liggend zijn geweest. Dit niet.'
In de aanloop naar de verkiezingen van maart 2017 lijkt Rutte alle schroom van zich af te schudden. Hij was afgelopen oktober gasthoofdredacteur van Margriet, bereikte een breed kijkerspubliek met zijn politieke moppentrommel bij het Correspondents' Dinner, dook op bij de Toppers, deed in hemdsmouwen een verrassingsoptreden op de piano op Den Haag CS en werpt zich nu dus voor de leeuwen bij de VPRO. De premier wil het land duidelijk laten zien wie er schuilgaat achter de politicus.
'Heel Amerikaans', zegt Bakas. 'Rutte heeft in zijn team mensen die bestuderen wat andere regeringsleiders doen. Dit lijkt op hoe Obama in de media optreedt.'
Team Rutte
Bij het 'team' dat Rutte bijstaat in het nemen van dit soort beslissingen moet in de eerste plaats worden gedacht aan Stephan Schrover, directeur-generaal van de Rijksvoorlichtingsdienst. Hij kijkt met de overheidspet, terwijl de politiek assistent van de premier, de uit de VVD afkomstige Sophie Hermans, let op de belangen van de partijpoliticus Rutte.
Een programma als dit is bij uitstek geschikt niet alleen de politicus, maar ook de mens Rutte te tonen.'

Correspondents' Dinner (T. Heidenis Volkskrant 15 februari 2016 p. 9):
Al dagenlang staat de krant vol commentaren op het
Correspondents' Dinner. Ik keek er ook naar en kon er nauwelijks om lachen: een stel schrijvers en adviseurs dat een aantal grappen en grollen bij elkaar harkte, de minister-president die ze instudeerde en ten gehore bracht en vervolgens als enige alle lof oogstte. Ben ik nou te nuchter, of gewoon te zuur?

'Ik hou niet van de middelmaat' (Nathalie Huisloot interviewt Anita Elberse Volkskrant Magazine 27 juni 2016 p. 12- 18):
Succes is een keuze, aldus de Nederlandse Anita Elberse (43), hitprofessor aan Harvard. Wereldsterren staan voor haar in de rij.
Op haar 38ste werd ze een van de jongste vrouwelijke hoogleraren in de geschiedenis van Harvard. Haar vak is zo populair dat zich jaarlijks twee keer zoveel studenten voor haar colleges aanmelden dan er in de zaal passen. Ze brengt analyses van tot de verbeelding sprekende succesverhalen van klinkende namen uit de media, de showbizz en de sportwereld. Haar lessen over marketingstrategieën zijn een ware performance. Elberse staat geen seconde stil, loopt trappen op en af, onderzoekt, vraagt, prikkelt, steevast met een vrolijke blik in haar lichtblauwe ogen, terwijl haar studenten - allemaal leerlingen die hun hele leven niets anders dan tienen hebben gehaald - op het puntje van hun stoel zitten.
Je kent Alan Horn vanwege je onderzoek naar de werkwijze bij Disney. Heb je het met hem over het gigantische succes van de film Frozen gehad?
'Ja, hij heeft mij veel uitgelegd. Ik zag het niet direct, maar het zit slim in elkaar. Frozen gaat eigenlijk over de liefde tussen twee zusjes, die sterker is dan de relaties met anderen. Dat is een boodschap waarop veel kinderen goed reageren. Het is leuk dat zo'n prinses eindigt met een prins, maar als jij een 6-jarig meisje bent, gaat het daar toch niet om? Dan gaat het erom dat je zus jou uiteindelijk komt redden. Daar wordt diep over nagedacht bij de studio. Dat vind ik leuk om te weten. Sowieso is het gaaf iedereen achter de schermen te mogen spreken en in de cijfers te mogen duiken.
Beyoncé is een geweldige ster, maar de mensen achter haar zijn vaak net zo interessant, zo niet interessanter.'
Wat is jouw grootste talent?
'Dat ik slimmer ben dan de gemiddelde mens misschien? Dat is het in essentie wel, denk ik. Ik ben gewoon heel slim.'
Historicus Maarten van Rossem vertelde eens dat hij nog geen IKEA-kastje in elkaar kan zetten. Jij wel?
'O ja, dat vind ik hartstikke leuk. Het klinkt misschien uit de hoogte, maar ik ben een goede allrounder. Ik had ook zó talen of natuur- of scheikunde kunnen studeren.'
Er komen in Nederland af en toe gevallen van frauderende wetenschappers naar buiten. Snap jij dat, met jouw drive om de beste te zijn?
'Ik zou daar nooit mee kunnen leven. Als je het niet op eigen kracht kunt halen, dan liever helemaal niet. Als ik lees wat Diederik Stapel deed, denk ik: er was iets niet goed in zijn hoofd, een afwijking waardoor hij dat bleef doen. Ik vind het ziekelijk. Het ergste is nog dat er zoveel anderen door worden geschaad. Direct en indirect. Dat zijn drama's. Het is zo ontzettend egoïstisch. Ik kan me bijna niets voorstellen dat egoïstischer is dan dat.'
Ben jij nooit onzeker, onder de druk van Harvard?\\ 'Nee, ik ken onzekerheid niet. Je kunt bij Harvard Business School in je achtste of negende jaar opgaan voor een tenure, een levenslange aanstelling. Je wordt dan op alles wat je hebt geschreven beoordeeld. Ook mensen buiten Harvard beoordelen je. Als je het niet redt, moet je weg. Daarbij is de grote vraag of je dé expert op jouw vakgebied bent, de wereldleider. Daar was ik zeker over. Ik dacht: ik ga dit redden.

Van dubbeltje naar kwartje (Tamara Klopper Volkskrant Magazine 25 juni 2016 p. 38-42):
Voor kinderen van laagopgeleide ouders wordt het alleen maar moeilijker om hogerop te komen. Deze drie doorzetters is het toch gelukt.
In de jaren zestig, zeventig en tachtig werd de kansenongelijkheid in het onderwijs flink verkleind. Dankzij allerlei nieuwe maatregelen hoefde je als je slim was niet zoals je vader in een fabriek te gaan werken. De Lange profiteerde als arbeiderskind van dit beleid, maar voelde zich niet meteen op zijn gemak: 'Mijn vader was metaalbewerker, mijn moeder huisvrouw, de PvdA was onze partij. Dat mengde niet makkelijk met de hogere kringen waaruit andere studenten kwamen. Vooral de moeders uit dat milieu vonden vaak dat hun kinderen niet hoorden om te gaan met een arbeiderszoon.'

Laat de gave van het woord weer winnen (André Vis Tubantia 14 juni 2016):
Winstpunt
Langzaamaan groeit de gedachte dat het maatschappelijk debat is ontaard. Die constatering is een winstpunt maar het zou nog mooier zijn als we een paar spaden dieper spitten. Neem bijvoorbeeld de ingesleten gewoonte om iemand waar je het niet mee eens te vierendelen, in mootjes te hakken en aan de haaien te voeren. Terwijl het er ten diepste om gaat de uitspraak van die persoon met argumenten te bestrijden. Waar is kortom ons vermogen tot het voeren van een rationeel debat gebleven?
Empathie
Bij samen horen analytisch vermogen, empathie, begrip maar ook kennis, menselijk inzicht, het vermogen tot het stellen van vragen en het voeren van een dialoog. Kennis halen we van de iPad, het menselijk inzicht is uitbesteed aan algoritmes en het stellen van de juiste vragen en het aangaan van de dialoog hebben we ingeruild voor het snelle oordeel.
Laat de dialectiek herrijzen. Als we onze kinderen scholen in de psychologie, filosofie en sociologie hebben we een kans. Opdat ooit de beschaving in het debat terugkeert - als we oud zijn en der dagen zat.

Maarten van Buuren en Joep Dohmen over schrijvers en denkers
Waarom zou niet iedereen een kunstwerk van zijn leven kunnen maken? Waarom is die lamp, dit huis wel een kunstwerk en mijn leven niet?’ Dit zijn de woorden van de Franse filosoof Michel Foucault, waarin wij ons 25 jaar later steeds meer herkennen, nu de grote idealen en utopieën zijn verbleekt. Foucaults ideeën sluiten aan bij een cultuur van levenskunst die algemeen aanvaard was in de klassieke oudheid.
Oog in oog met het leven en de dood, liefde en pijn, met de schrijvers en denkers, het publiek en elkaar. Pasklare antwoorden bestaan niet. Discussie is essentieel om er achter te komen wat literatuur en filosofie te bieden hebben voor onze eigen levensweg.

We zoeken leiders, maar laten ons niet sturen (Joep Dohmen tijdschrift Filosofie mei 2016):
We verlangen naar een sterke leider. ‘Het is niet voor niks dat zo’n grote achterban heeft’, merkt filosoof en Joep Dohmen op. Maar hij ziet een gigantische paradox. We zijn sceptisch, willen autonoom zijn. We geloven niet meer in absolute kennis of macht. ‘We zoeken naar leiding, maar laten ons niet sturen’. Hoog tijd voor een nieuw soort leiderschap, waarin ruimte is voor samenwerking, kwetsbaarheid en menselijkheid, en oog voor maatschappelijk belang.
‘Een laatbloeier’, noemt Dohmen zichzelf. De recente emeritus – tot voor kort was hij hoogleraar wijsgerige en pedagogische ethiek aan de Universiteit voor Humanistiek – is dan ook nog niet klaar om afscheid te nemen van zijn rol als geestelijk leider. Een gesprek over nieuw leiderschap, kwetsbaarheid en de rol van levenskunst.
Is er wel ruimte voor een leider die zich kwetsbaar opstelt in een samenleving waar mensen zo naarstig op zoek zijn naar een sterke leider?
‘Het is niet zozeer een keuze. Die kwetsbaarheid van leiderschap is fundamenteel. Wij zijn eindige wezens. We gaan dood. We vergissen ons. Er is ambivalentie. We maken fouten, tot blunders aan toe. Dat moet je erkennen. Zowel in het moderne idee van de maakbare samenleving als dat van traditioneel leidershap heerst het geloof dat fouten geëlimineerd kunnen en moeten worden. Veel realistischer is: we gaan dit doen want indeze context en in dit perspectief – dat dus volgens mij een maatschappelijk perspectief moet zijn – is dit de best mogelijke oplossing. Maar ook dan kan blijken dat je op het verkeerde paard gewed hebt. Dat hoort erbij.
Martha Nussbaum laat in the Fragility of goodness zien dat het goede altijd kwetsbaar is. Een voorbeeld: Iedereen weet dat het vaak schipperen is tussen werk en privé. Daar kunnen vreselijke dingen gebeuren. Je kunt een slecht moeder of vader zijn omdat je te veel werkt. Maar als je te veel afwezig bent op je werk, ben je weer een slechte leidinggevende.
Die spanning is in een mensenleven niet op te heffen. Je kiest voor iets dat waardevol is en tegelijkertijd gaat iets anders dat ook heel waardevol is naar de knoppen.’

'Politici maken onze democratie kapot' (Joep Dohmen Volkskrant 3 september 2011)
De geesteswetenschappen en de kunsten helpen de mens zich in te leven in anderen. Daarop bezuinigen voedt de haat, stelt filosoof en hoogleraar Joep Dohmen.
Ja-knikkers
Nederland kiest echter vandaag voor op winst gericht onderwijs. De Nederlandse universiteiten moeten van overheidswege zwaar bezuinigen, met name op de niet-exacte vakken. De verantwoordelijke politici en bestuurders zien het belang van geesteswetenschappen en kunst niet in. Zij willen niet onder ogen zien dat de kredietcrisis op rekening komt van onverantwoordelijk handelende individuen. Zij willen niet toegeven dat het echec van de banken geen toeval was en alles te maken had (en heeft!) met een cultuur van ja-knikkers. Onze minister van Onderwijs, Marja van Bijsterveldt, zei in Trouw: 'Ik wil alles uit het kind halen.' Hoe dan? Door het een vakkenpakket te geven van Engels, taal, rekenen en economie. Geen enkel woord over brede algemene vorming, dat vindt ze maar flauwekul.
Het mensbeeld van Nussbaum is het tweede belangrijke punt in Niet voor de winst. Dat is niet zo positief. Zij laat zien hoe jonge kinderen moeten leren hun primaire narcisme, hun schaamte over hun lichamelijkheid en hun onmacht te overwinnen. Opvoeding betekent: jonge mensen niet alleen leren inzien maar ook leren aanvaarden dat ze als mens kwetsbaar zijn en afhankelijk van anderen. Alleen wie daarin slaagt, is zelf beter in staat om open te staan voor anderen en anderen te helpen. Wie er echter niet in slaagt zijn onmacht te verdragen, zal zijn angst, walging en schaamte over zichzelf al gauw op anderen projecteren. Die ander, die vreemdeling, die allochtoon deugt niet; hij stinkt, is een rat, tuig. Met andere woorden: humanistische vorming via de geesteswetenschappen en kunsten is van groot belang voor een bloeiend, gelukkig leven. Maar zij is van nog veel groter belang voor het voorkomen van mislukte levens en het tegengaan van een cultuur van haat.

Spokenjacht 'Het verjaagde spook' als beproefde onderhandelingstactiek (Sheila Sitalsing Volkskrant 15 juni 2016 p. 2):
Van vroeger, toen we als krant alle schermutselingen in het afkortingenrijk van de sociale zekerheid nog op de voet volgden (WAO, WIA, Wajong, Pemba, Bijstand, het hield niet op, zodra je erin was geslaagd een regeling te doorgronden, werd-ie afgeschaft) herinner ik me 'het verjaagde spook' als beproefde onderhandelingstactiek.
Met een beetje handigheid valt zoiets door alle onderhandelende partijen zelfs uit te leggen als 'er komt extra geld bij'. Virtueel klopt dit: het imaginair ingetrokken bedrag komt er imaginair weer bij. Zo eenvoudig is het om mensen gratis blij te maken. Eerst bedreig je ze, daarna vertel je ze dat je eigenhandig de dreigementen de kop in hebt gedrukt. Ze zullen nog dankjewel zeggen ook.
De zorgen, de stress, de slapeloze nachten: ze waren nergens voor nodig, Martin van Rijn heeft een potje gevonden, net op tijd voor een investering in de populariteit van de PvdA in de gezondheidszorg - maar dat laatste is toeval. 'De zorg is klaar voor de toekomst', zei Van Rijn; het zijn woorden die we ongetwijfeld zullen terugvinden op de lijst met oneliners voor de verkiezingsstrijd. 'Fantastisch nieuws!', reageerde de ouderenclub ANBO en het hele belangenveld beaamde dit en roemde omstandig het eigen aandeel in dit resultaat. Iedereen winnaar, het blijft een van de schitterende rituelen uit de polder.
De VVD 'investeert' ook: 300 miljoen euro in defensie en eenzelfde bedrag in politie en justitie. Daarmee worden eerdere ingrepen deels ongedaan gemaakt. 'Investeren' klinkt fraaier.

Geld terug s.v.p. (Thomas de Boer Volkskrant 15 juni 2016 p. 26):
Wat zijn politici toch vreemde wezens. Het gaat beter met de economie dan verwacht, daarom is de belastingopbrengst 1,2 miljard hoger dan verwacht (Ten eerste, 14 juni). Dat betekent dat de Nederlandse belastingbetaler meer belasting betaalde dan nodig is. Dan is het voor de hand liggend dat overschot terug te geven aan die belastingbetaler. Maar zo denken politici niet. Zij gebruiken dat overschot om hun achterban te gerieven. In een bananenrepubliek zouden we dat cliëntelisme noemen. In Nederland wordt het 'reparatie' genoemd, of 'leuke dingen voor de mensen'.

De goedaardige tiran of Xi maakt serieus werk van inkomensherverdeling (Heleen Mees Volkskrant 14 juni 2016 p. 26):
'As a liberal, I no longer feel I have a future in China.' Met die dramatische verzuchting van een hoofd van een prominente denktank in Peking begint Orville Schell zijn essay in The New York Review of Books van deze maand. De man, die anoniem wordt opgevoerd, heeft het natuurlijk over de onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting in China. Die gaat van kwaad tot erger, aldus Schell.
Xi Jinping heeft er weinig vertrouwen in dat van dat laatste veel zal terechtkomen als de rijke bovenlaag in China haar zin krijgt en er meer democratische vrijheden komen. De VS vormen het beste bewijs dat het in een democratie allesbehalve een gegeven is dat de rijke bovenlaag haar rijkdommen zal delen met anderen. De regering van Xi maakt wel serieus werk van inkomensherverdeling, onder meer door de introductie van oudedagsvoorzieningen, versoepeling van de binnenlandse migratieregels en maatregelen om armoede in steden uit te bannen. Laat inkomensherverdeling, die consumptie stimuleert en besparingen ontmoedigt, nou toevalligerwijs ook het beste recept zijn voor de Chinese economie.

Atatürk vergoelijkte Armeense genocide (Erik-Jan Zürcher, hoogleraar Turkse talen en culturen Volkskrant 15 juni 2016 p. 26):
Geschiedvervalsing is helaas onlosmakelijk verbonden met het debat rondom de Armeense genocide. De hele officiële Turkse positie is erop gebaseerd, maar ook de voorvechters van erkenning van de genocide maken zich eraan schuldig.
'Ik herhaal: de negatieve oordelen die over ons worden gegeven zijn onjuist. Deze waarheid staat historisch en logisch onomstotelijk vast.' Dat zijn uitspraken die nauwelijks verschillen van wat zijn verre opvolger Tayyip Erdogan nu zegt.

'Maar Mark, dit is toch een ontzettend doorzichtige truc' (Jan Brilman Volkskrant 10 juni 2016 p. 20):
Verplaatsen wij ons in gedachten naar het Torentje, eind mei. Rutte, Van der Steur en enkele andere VVD-toppolitici zijn er niet gerust op. Rutte neemt het woord.
Ard weet wel iets. 'Ik heb vroeger, toen ik nog lid van de Tweede Kamer was, Opstelten regelmatig geholpen met het formuleren van antwoorden op Kamervragen over de Teevendeal. Dat is niet helemaal zoals het hoort.'
'Briljant! Net genoeg over de schreef om onze staatsrechtelijke scherpslijpers in de gordijnen te krijgen en aan de andere kant: ze hebben allemaal boter op hun hoofd, dus er vloeit geen bloed uit.'
'Maar Mark, dit is toch een ontzettend doorzichtige truc?'
'Klopt Edith, oldest trick in the book, maar ik ken mijn pappenheimers. Let maar op, dit komt helemaal goed. Ard, stuur asap een brief naar de kamer!'

Politieke sonderen, een discrete kunst of De duistere kunst van het 'politiek sonderen' (Frank Hendrickx, Wilco Dekker, Volkskrant 9 juni 2016 p. 17):
Kamerlid Ard van der Steur souffleerde de minister die hij eigenlijk moest controleren. Geen ongebruikelijke praktijk, maar op het Binnenhof wordt er liever over gezwegen. 'Het had niet zo expliciet gemoeten.'
De afgelopen jaren nam dat informele afstemmen - in Haags jargon: 'politiek sonderen' - een vlucht. Toen oppositiepartijen akkoorden sloten met het kabinet was er ook vooraf overleg over de inhoud van de Kamerbrieven. 'Iedereen wil zeker weten dat de afspraken goed zijn opgeschreven', aldus een betrokkene. Ook wordt er achter de schermen vaak gesproken over het indienen van moties en andere procedurele kwesties. Binnen de grenzen
Toch is dat volgens de oppositie 'binnen de grenzen'. Dat partijen bekijken of de gemaakte afspraken ook correct zijn verwoord, is iets anders dan een Kamerlid dat vooraf adviseert wat de minister naar de Kamer stuurt en wat niet, zoals Van der Steur dat deed via zijn uitvoerige 'track changes'. Of, zoals SP'er Michiel van Nispen zei: 'Van der Steur was een fluisteraar voor falende VVD-collega's.'
'Er bestaan dus eersterangs- en tweerangs-kamerleden', mopperde GroenLinkser Liesbeth van Tongeren. PvdA'er Recourt wilde het niet ontkennen. 'Ik wil van dit kabinet een succes maken en wil tijdens een debat niet verrast worden. Dualisme is niet volledig zuiver.'
Ook Mark Rutte ziet het zo. Dat Van der Steur iets te ver is gegaan met zijn adviezen aan Opstelten wilde de premier wel beamen. 'Maar ik vind de term integriteit hier ongemakkelijk. Volgens mij gaat het hier over smaak.'

Een beetje topman zit met miljoenen in zijn bedrijf (Wilco Dekker, Xander van Uffelen Volkskrant 8 juni 2016 p.12-13):
Het aandelenbezit in het eigen bedrijf groeit onder bestuurders en commissarissen, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. De topmannen tonen beleggers er hun vertrouwen mee - en verdienen er vaak goed aan.
Een bonus van zeven jaarsalarissen
KPN heeft als richtlijn dat de bestuursvoorzitter een aandelenbelang opbouwt van ten minste twee keer het jaarsalaris. Bij 'gewone' bestuurders is dat één jaarsalaris. Topman Blok heeft 2,7 jaarsalarissen aan KPN-aandelen, maar hij is daarmee bepaald geen koploper. Er is eerder sprake van een inhaalrace, want de bazen van andere AEX-bedrijven met een richtlijn voor aandelenbezit zijn al veel verder. Bij supermarktconcern Ahold (Dick Boer), chipmachinefabrikant ASML (Peter Wennink), verf- en chemiebedrijf AkzoNobel (Ton Büchner), boorplatformbouwer SBM Offshore (Bruno Chabas), oliebedrijf Shell (Ben van Beurden), voedingsmultinational Unilever (Paul Polman) en het eerder genoemde Relx (Erik Engstrom) hebben de topmannen allemaal meer dan vier jaarsalarissen aan aandelen in het eigen bedrijf. Bij DSM-topman Feike Sijbesma zijn het zelfs zeven jaarsalarissen, maar hij is dan ook al bijna tien jaar de baas bij het chemieconcern. De bazen van tankopslagbedrijf Vopak (Eelco Hoekstra, 1,7 jaarsalaris) en elektronicaconcern Philips (Frans van Houten, 2,6) blijven juist achter.

Toezichthouder heeft vaker belang (Wilco Dekker, Xander van Uffelen Volkskrant 8 juni 2016 p. 1):
Niet alleen bestuurders maar ook toezichthouders (commissarissen) hebben steeds vaker aandelen in het eigen bedrijf. Zo hebben de president-commissarissen van telecombedrijf KPN en bank ING voor meer dan een miljoen euro gestoken in aandelen van de onderneming waarop ze onafhankelijk toezicht moeten houden.
Opfrisbeurt
De Kamer houdt vandaag een hoorzitting over de voorstellen van de commissie-Van Manen. Die boog zich dit jaar over een opfrisbeurt van de regels voor goed bedrijfsbestuur. In het voorstel voor de vernieuwde code-Tabaksblat wordt onder meer geadviseerd commissarissen voortaan ook in aandelen en opties te laten belonen. Volgens de commissie vraagt het bedrijfsleven daarom, en mag het in andere landen ook. Voorwaarde is wel dat het om maximaal de helft van hun beloning gaat. Bovendien mag de commissaris de aandelen niet verkopen tot twee jaar na zijn of haar aftreden.

'Debatteren vraagt om luisteren' (Janita Naaijer Volkskrant 8 juni 2016 p. 25):
Bram Bakker (psychiater en publicist):
'Hoezo debat? Wat ik zie, is dat we mede door internet steeds meer in een zendcultuur verzeild raken. Er wordt veel gezonden, maar weinig geluisterd. Terwijl dat laatste voor een echt debat noodzakelijk is. Koploper is Geert Wilders die alleen maar zendt. Leve de vrijheid van meningsuiting! 'Ja, er wordt onbehagen geuit, maar de manier waarop dat gebeurt, leidt tot niets. We kunnen elke week wel een nieuw referendum houden. We zijn chronisch ontevreden en doen aan egomarketing. Klagen en nog eens klagen over wat niet deugt. Het ene moment zijn het verkeersdrempels, en het volgende moment is het Zwarte Piet. En dat terwijl we het netto behoorlijk goed hebben. In plaats van dat zogenaamde debatteren, zouden we ons beter eens bezig kunnen houden met de vraag wat er onder die ontevredenheid schuilgaat.'
Jan Derksen (hoogleraar klinische psychologie en psychotherapie, Radboud Universiteit):
'
De verruwing van het debat gaat ten koste van de inhoud. Met de secularisatie is het respect voor gezag en autoriteit gesneuveld. Wat ervoor in de plaats is gekomen, is een directe en impulsieve expressie van primaire ideeën. De midden- en hogere klasse hebben de taal en het gedachtengoed van wat vroeger de zwakkere sociale klasse werd genoemd, geabsorbeerd. In de Tweede Kamer wordt nu net zo gepraat als in de gemiddelde volkswijk. 'De emotionele intelligentie is over de hele linie tanende. Het zou goed zijn om bij Kamerleden en ministers een emotionele-intelligentietest af te nemen alvorens hen te beëdigen. Ook de Kamervoorzitter zou met heldere regels moeten komen om ervoor te zorgen dat debatteren meer wordt dan een wedstrijdje oneliners produceren om de kranten te halen. 'Het racisme- en integratiedebat vraagt om inhoud, de invloed van antropologen, psychologen en pedagogen ontbreekt en door politieke belangen weet je nooit waar het debat echt over gaat.'

De meeste mensen zijn niet tegen, zij zijn vóór of Het midden heeft een charismatische coach nodig (Alexa Gratema Volkskrant 8 juni 2016 p. 25):
Mensen zijn moe van al dat gepolariseer. En ze maken zich wél druk om het welzijn van anderen.
Onze jeugd, de toekomst, heeft wel betere dingen te doen dan naar de stembus lopen. De opkomst bij de universitaire verkiezingen was nog nooit zo laag en geef ze eens ongelijk. Ze willen gewoon goed bestuurd worden, niets meer en niets minder. Ze zijn er moe van, van dat gepolariseer. Dat gedwongen partij kiezen leidt alleen maar tot meer verdeeldheid in plaats van dat het mensen verbindt. Studenten gaan liever naar een festival om met duizenden zielsverwanten de nog immer krachtige noten van John Lennons Imagine te neuriën.
Ja heus, een grote meerderheid van de Nederlanders - ongeacht huidskleur, achtergrond, maatschappelijke positie - maakt zich op een zelfde manier druk over het welzijn van haar medeburgers. Deze mensen fietsen zes keer achter elkaar de Alpe d'Huez op en zwemmen met vluchtelingen. Daarmee krijgen zij het gevoel tenminste iets te dóén.
De meeste mensen zijn niet tegen, zij zijn vóór. Voor een rechtvaardige samenleving, waarin iedereen die ergens voor wil knokken, kansen krijgt.

Fel debat over uitsluiting hoort bij emancipatie (Jaco Dagevos bijzonder hoogleraar integratie en migratie EUR Volkskrant 8 juni 2016 p. 24):
Mondige jongeren uit migrantengroepen die 'terugpraten': het is een vorm van emancipatie.
Het gaat dus over zaken van (algemeen) belang. Zonder debatten daarover komen we nergens. Die debatten zullen schuren. En het heeft er alle schijn van dat we nog maar aan het begin staan. Behalve dat deze kwesties een lange adem vergen, neemt het aantal mondige, goedopgeleide jongeren uit migrantengroepen de komende jaren verder toe. Zij zullen hun plaats in de Nederlandse samenleving opeisen.

Eindredactie of Ard van der Steur is een kanjer (Sheila Sitalsing de Volkskrant 7 juni 2016 p. 2):
Over Ard van der Steur hoor je weleens gemopper bij ons in de straat. De man zou een staatsrechtelijke nul zijn, ongeschikt voor het ministerschap dat hij nu al ruim een jaar met hartstochtelijke ijver vervult. Omhooggevallen - of eigenlijk omlaag, want hoger dan Kamerlid kun je niet worden in dit land, al zien heel wat Kamerleden en Ard van der Steur zelf dat mogelijk anders.
Er zijn mensen, andere Kamerleden bijvoorbeeld, die het nijvere correctiewerk niet in de haak vinden. Dat de man die als Tweede Kamerlid de minister moest controleren, deze zelfde minister adviseerde hoe hij de Tweede Kamer moest informeren. Daarbij ook wees op mogelijke risico's voor de bewindspersonen en waarschuwde voor al te malle openheid en deemoed. Zoiets valt onder
grensoverschrijdend gedrag, vinden ze in de Tweede Kamer, die eerder al viel over het feit dat Ard van der Steur een persbericht van het ministerie had helpen redigeren.
Dat is
geestig, omdat elke partij die ooit in de regering heeft gezeten nooit anders heeft gedaan dan de godganse dag in innig overleg treden met de eigen bewindslieden. En toen het Kamerlid Geert Wilders geen eigen minister had in het gedoogding van Rutte I, ging hij Gerd Leers, de meest beklagenswaardige asielminister uit de vaderlandse geschiedenis, in diens eigen kantoor molesteren.
Er
heerst onvoldoende 'politieke sensitiviteit' op Justitie, concludeerde Marten Oosting. Volgens mij is het omgekeerd: het is er één brok politieke sensitiviteit.

Schattigheidswaarde of Waarom we robots overschatten (Toine Heijmans Volkskrant 6 juni 2016 p. 19):
Lang zagen mensen hun machines als werktuig maar ergens in de jaren tachtig kregen ze er gevoelens voor, ontdekte Sherry Turkle, de Amerikaanse hoogleraar die haar halve leven is geobsedeerd door de relatie mens-computer. 'We zien een robot nu als kameraad.' Maar robots zijn dom, zegt Bibi, en hun schattigheidswaarde kalft snel af. Twee onderzoeken deed ze, samen met de Technische Universiteit Eindhoven, waar ze van machines houden. Robia als trainer, en Robia die kinderen leert samenspelen. Het bleek veel werk voor hetzelfde resultaat.
Vertrouwen op robots zegt veel over
'onze angsten voor de ander, onze teleurstelling in de ander, ons gebrek aan kameraadschap, ons gebrek aan tijd.'
Bibi bekijkt het praktischer: 'een robot gebruiken vergt gewoon héél véél extra werk. Echt. Normaal pak je als therapeut je spulletjes en ga je aan de gang; nu zaten we uren en uren alle mogelijke antwoorden van een kind te verzinnen, en de reactie van de robot erop, en moest dat allemaal geprogrammeerd. Ik ben heel erg van de innovatie en de techniek, maar zo ver zijn we gewoon nog lang niet.'
Hugo en Robia, en ook de populaire 'zorgrobot' Zora, blijven buikspreekpoppen. Dat stelt gerust. Want robots houden niet van mensen. En als robots dom zijn, zijn wij dat ook.

Eerst doorgeven, pas later filteren of Eerst nieuws brengen, dan nuanceren (Suzanne Geuze Volkskrant 4 juni 2016 ktern Vonk p. 8-9):
Waarom kon de voormalige justitiebaas Pieter Cloo zich cruciale informatie ineens niet herinneren? Moet hij dan niet toch onder ede worden verhoord? En waarom deed hoofd financieel-economische zaken Coen Hoogendoorn vrijwel niets om het bonnetje boven water te krijgen, terwijl hij wist waar dat zich bevond? Waarom is Fred Teeven niet opnieuw verhoord? En waarom concludeert Oosting dat er géén doofpot is, als de keurig gepresenteerde feiten anders uitwijzen?
Het is goed spitwerk, waarbij de journalisten gebruikmaken van hun uitgebreide netwerken. Toch zien sommigen de nadelen. 'Framing is hét kenmerk van politieke communicatie', zegt politiek commentator Kees Boonman van EenVandaag. Immers: de hoofdrolspelers uit zo'n rapport hebben er vaak geen belang bij om het onder een vergrootglas te leggen. 'Je benadrukt wat je wílt dat blijft hangen, waardoor minder welgevallige informatie naar de achtergrond verdwijnt.' Dan kun je wel 'meerdere Haagse bronnen' hebben die stellen dat Oosting mild oordeelt, als die bronnen betrokkenen zijn, hebben ze ook belang bij het downplayen van zo'n onderzoek.
Ook rapporten als dat van Oosting worden geframed, stelt Boonman. 'Ze worden begeleid door mensen die politieke communicatie dondersgoed snappen. In dit geval bijvoorbeeld door Bert Kreemers, secretaris van de commissie. Hij was in de Srebrenica-tijd voorlichter bij Defensie en weet precies hoe zoiets werkt.' Kreemers doet al jaren dit soort onderzoeken voor de overheid, waaronder ook dat van de commissie-Hoekstra over Bart van U., de moordenaar van Els Borst.

'Toon immigratiedebat was altijd al: ze zijn anders' (Ianthe Sahadat interviewt Elizabeth Buettner Volkskrant 2 juni 2016 p. 25):
Polen waren ooit populair in Engeland?
'Dat woord zou ik niet kiezen. Maar ze waren niet controversieel. Voor ik naar Nederland kwam, werkte ik in Groot-Brittannië. Het viel mij als buitenstaander (Buettner is Amerikaanse, red.) en historicus op dat de argumenten in het Brexit-debat van weinig historisch inzicht getuigen. In de jaren veertig en vijftig kwamen er behoorlijk veel Polen en andere groepen Oost-Europeanen naar Groot-Brittannië - daar hoor je nooit iemand over.'
Heeft u ook nog iets optimistisch te melden over de multiculturele samenleving?
'Ze zijn soms lastiger te vinden in bronnen voor een historicus, maar een groot deel van de mensen leeft natuurlijk gewoon het alledaagse leven. De multiculturele samen- leving is voor de meeste van ons een voldongen feit en het leven gaat door. En als je de gemiddelde Brit had verteld dat een curry over veertig jaar het populairste eten in zijn land zou zijn, had hij je verbaasd aangekeken.'

'Ziljoen Europese regeltjes zitten ondernemers dwars' of Google-chef Eric Schmidt: Brussel heeft oogkleppen voor (Peter van Ammelrooy Volkskrant 25 mei 2016 p. 31):
Als Nederlands bedrijf kun je net zo succesvol worden als Google of Apple, vertelden hun bazen op het Startup Fest Europe. Als de overheid dat wil.
Symbolischer had de kloof tussen de Verenigde Staten en Europa niet kunnen worden verbeeld. In Amsterdam legde topman Eric Schmidt van Google dinsdag aan Europese ondernemers en overheden uit hoe ze hun bedrijven net zo succesvol konden maken als zijn bedrijf. Op datzelfde moment, 500 kilometer zuidelijker, haalde de belastingdienst met honderd man het hoofdkwartier van Google in Parijs overhoop. Op zoek naar bewijzen dat de Amerikanen liefst 1,6 miljard euro belasting hebben ontdoken.
Oogkleppen
Brussel heeft volgens de Google-baas oogkleppen voor. 'Wij mogen geen advertenties plaatsen als mensen naar specifieke producten zoeken, maar ondertussen negeert Europa de macht van Amazon.' De Amerikaanse webwinkel is een van de grootste online-retailers hier, met 32 duizend werknemers en tegen de dertig distributiecentra.
De spanningen tussen Europa en de Verenigde Staten konden weleens oplopen door nieuwe maatregelen die de Europese commissaris voor een gemeenschappelijke digitale markt vandaag zal bekendmaken. Die zouden onder meer een einde maken aan de blokkade van content in het ene Europese land voor gebruikers in een andere lidstaat. Dat zou ook consequenties kunnen hebben voor een Amerikaanse aanbieder als Netflix, dat nu zijn eigen tv-series als House of Cards niet in elke lidstaat vertoond omdat de uitzendrechten voor veel geld zijn verkocht aan een commerciële zender. Het opheffen van 'geoblokkades' zou aan die situatie een einde maken.

Zoek of Frankrijk op zoek naar de belastingmoraal van Google (Sheila Sitalsing Volkskrant 25 mei 2016 p. 2):
Dansen rond de belastingschandpaal.
Wilden de Fransen ook zo'n overeenkomst? Nee, de Fransen wilden niet ook zo'n overeenkomst. Dat de Britse fiscus zich in het pak laat naaien door de snelle jongens uit Mountain View, moeten ze daar zelf weten. De Fransen zijn van het confrontatiemodel. Een leger fiscaal rechercheurs, ict-specialisten en corruptiebestrijders verzamelen, schouders tegen de deur en duwen maar. Op zoek naar de belastingmoraal van Google.
In Amsterdam, op het Startup Fest, beklaagde Eric Schmidt zich ondertussen over de 'miljoenmiljard' regels die het ondernemen in Europa zo hinderen. Maar over de Franse fiscus had hij even niets te zeggen.

Like & trust of 'Het apparaat weet veel van ons, maar wij weten niets van het apparaat' (Bard van de Weijer Volkskrant 25 mei 2016 katern Vonk p. 10-11):
Voor Esther Keymolen (34) was het zo'n moment waarop ze dacht: nu kan alles veranderen. Nu nemen gebruikers misschien massaal afscheid van sociale media. De techniekfilosoof zat midden in het onderzoek voor haar proefschrift toen de schandalen rond de NSA uitbraken en bekend werd dat gebruikers van sociale media werden afgeluisterd. Gebruikers staan machteloos, de politiek loopt achter de feiten aan, bedrijven kunnen ongestoord hun gang gaan. Je zou er gewoonweg somber van worden.
'Ja, dat moet niet, hè? Ik ben niet somber. Mensen hebben een natuurlijke kunstmatigheid, zoals filosoof Helmuth Plessner zegt. We zijn altijd onlosmakelijk verbonden geweest met technologie. Als een paleontoloog een opgraving doet en wil weten of hij te maken heeft met mensen of apen, zoekt hij naar werktuigen. Technologie heeft ons altijd onderscheiden. Wie we zijn komt door onze technologie.
'Het geeft ons zekerheid, het belooft een thuis, dat alles harmonieus wordt. In die belofte schuilt ook een paradox.
Want de 'thuiskomst' is altijd tijdelijk. De utopische ideeën die we vaak bij nieuwe technologie hebben, gaan altijd vergezeld van nadelen. Tech lost problemen op, en brengt nieuwe. Kijk naar Airbnb, naar Uber, naar Facebook.
'Daarom moeten we technologie niet laten determineren wat we doen. We moeten ons realiseren dat technologie nooit precies doet wat we willen. Dat is eigenlijk ook fijn, want daardoor blijven we flexibel en creatief.'

De Europese Unie, dat is flower power elite project (Patrick van IJzendoorn interviewt Alan Sked Volkskrant 21 mei 2016 katern Vonk p. 14-15):
De Europese Unie is een gedoemd project. Alan Sked, Brexiteer van het eerste uur, is heel stellig. Europa zal uiteenvallen. Het heeft een vlag en een volkslied, maar geen volk.
Angst voor isolationisme onterecht
Sked zelf wilde vorig jaar met een progressief-eurosceptische partij, New Deal, meedoen aan de verkiezingen, maar zijn familieomstandigheden voorkwamen dat. Volgens hem verhindert Brussel een waar progressief verhaal. 'Kunnen we de spoorwegen nationaliseren? Nee. Veel richtlijnen zijn in het voordeel van grote bedrijven. Het uitvoeren van medische testen is door een richtlijn zo duur geworden, van 100 duizend naar 2,5 miljoen pond, dat alleen de grote farmaceuten het kunnen bekostigen. 'Dat grote internationale bedrijven een Brexit vrezen, de zakenbanken en de consultancy-reuzen, zegt me genoeg. Het is een elite-project.'
Paradoxaal genoeg gelooft Sked dat kapitalistische belangen de Britten zullen helpen na een Brexit. 'Politiek gezien heeft de EU er baat bij dat dit land ten onder gaat, maar de grote Duitse autobedrijven en de Franse wijnboeren willen hun spullen blijven afzetten hier. Met een tarievenoorlog snijdt de EU zichzelf in de hand.'

Herinneren en vergeten of Liever méér dan minder geschiedenis (Martin Sommer Volkskrant 21 mei 2016 p. 17):
Hoe houden we de boel bij elkaar zonder gemeenschappelijke geschiedenis?
Er komt een half jaar uitstel, dat staatssecretaris Sander Dekker 'een verdiepingsslag' noemde. Tegen die tijd zitten we midden in de verkiezingscampagne en dan zien we verder. Desondanks bleven de vragen.
Want waarom is het vak geschiedenis in dit plan in een facultatief verdomhoekje beland? Dat is raar omdat zowel staatssecretaris Sander Dekker als het Kamerlid Loes Ypma (PvdA) een warm pleidooi hield voor burgerschap, dat in het nieuwe onderwijs wél tot de kernvakken behoort.
Burgerschap is hoog nodig, aldus het tweetal, om de nieuwe tweedeling tussen hoog- en laagopgeleiden te bestrijden, de boel bij elkaar te houden en ook vanwege de verbinding.
In een diverse samenleving heeft iedereen immers zijn eigen geschiedenis, daar komt het op neer. Wie ben jij om mij Willem van Oranje op te dringen?
Dit is de stand van zaken. Straks leren ze in plaats van geschiedenis burgerschap op school. De grote vraag is waarin dat burgerschap gefundeerd moet zijn. Ze gaan leren over mensenrechten en kinderrechten, staat in Onderwijs2032. Rechten opeisen is niet zo moeilijk. Maar het recht van de een is de plicht van de ander. En die moet de bereidheid opbrengen om voor zijn medeburger op te komen. Ook de nieuwe politica Sylvana Simons wil verbinden. Ik ben reuze benieuwd. De boel bij elkaar houden, lukt alleen als we het gevoel hebben bij elkaar te horen.
Dat gevoel heeft twee kanten. Ik knoop hier aan bij de beroemde Franse denker en schrijver Ernest Renan (1823 -1892), die zich in het diep verdeelde Frankrijk van de negentiende eeuw met hetzelfde vraagstuk bezighield.
De kern van het nationale gevoel is 'dat alle burgers veel gemeenschappelijk hebben en ook dat ze heel wat vergeten zijn'. Onze gezamenlijkheid is niet gebaseerd op bloedband of huidskleur, maar op de wil om samen te leven, bij Renan uitgedrukt in het gedeelde leed dat in de geschiedenis is geleden en het vieren van gezamenlijke grote daden. Ook mensen van buiten mogen meedoen, vandaar de populariteit van zijn idee.
Maar het Franse burgerschap is niet gratis bij Renan. Je moet bereid zijn erbij te willen horen. Je moet veel gemeenschappelijks wíllen hebben. Dat betekent bij Renan ook veel ellende vergeten, de bloedige Bartholomëusnacht bijvoorbeeld; of langer geleden de kruistocht tegen de Katharen. Een boeiend idee voor Nederland: de slavernij hoort heus bij de Nederlandse geschiedenis. Maar een beetje vergeten kan geen kwaad.

Voyeur van beroep (John Schoorl interviewt Gay Talese Volkskrant 21 mei 2016 Volkskrant Magazine p. 12-21):
Journalist Gay Talese mag 84 zijn, de godfather van de literaire journalisitiek speurt nog steeds naar mooie verhalen. Hij trekt nu alle aandacht met zijn spectaculaire stuk in The New Yorker over een voyeuristische moteleigenaar. 'Goddamn, wie koopt er nou een motel voor de seks?'
Ook onder het rampjaar 1981 en zijn seksuele verkenningstocht heeft zijn huwelijk niet wezenlijk geleden. Een weekend lang nam Nan de benen, toen kwam ze weer thuis. 'Ze wist dat ik vooral verslaggever was en dat die seks vanuit mijn verslaggeversschap erbij hoorde. Weet je, seks is niet zo belangrijk. Het gaat om respect voor elkaar. Geweldige seks is geweldig, maar het doet er niet echt toe. Ik zal het voor je spellen: R.E.S.P.E.C.T.'
Dan klinkt-ie zomaar door de ruimte, terwijl Talese het restaurant verlaat, the voice uit zijn allerberoemdste verhaal: Frank Sinatra, I got you under my skin.

Wegkijken, zesjescultuur en regeltjes bij de politie (Elsbeth Stoker Volkskrant 21 mei 2016 p. 16):
Vier kwalen van de politie Volgens haar eigen medewerkers is de politie te vergelijken met de V&D: een kolos die bang is voor verandering. En er zijn meer problemen, blijkt uit een zeer kritisch rapport.
Een dreigende existentiële crisis over het effect van de strafrechtketen. Rechercheurs die hun eigen smartphone gebruiken bij gebrek aan deugdelijk materiaal van hun werkgever. En een organisatie waarin men elkaar niet kritisch durft aan te spreken.
Existentiële crisis
Twijfel en scepsis over de effectiviteit van de strafrechtketen overheerst dan ook onder de respondenten. Ze zeggen dat de straffen - zeker op gebied van ondermijnende criminaliteit zoals hennephandel - vaak mager afsteken tegen de inspanningen. 'Rechters zijn in hennepzaken de laatste jaren minder bereid om een gevangenisstraf op te leggen', schrijven de onderzoekers. Het resulteert erin dat velen in de opsporing van mening zijn dat de gemiddeld opgelegde straffen voor ondermijnende criminaliteit geen recht doen aan de bewezen strafbare feiten. Het duurt bovendien lang voordat verdachten zich bij de rechter moeten verantwoorden. Bijvoorbeeld: in 2015 zijn 400 verdachten aangehouden in Zuid-Nederland, aan het eind van dat jaar waren er zes veroordeeld. 'Dit moet ongerustheid opwekken bij de verantwoordelijke bestuurders en professionals, want dit kan duiden op een mogelijk existentiële crisis', waarschuwt het rapport.

Wat gaat er mis tussen Trump en de vrouwen? (Roos Vonk Volkskrant 18 mei 2016 p. 24):
Geregeld overschrijdt Donald Trump de grens waar het de omgang met vrouwen betreft. Hij doet ongepaste voorstellen, kust vrouwen op de mond bij de begroeting en beoordeelt ook in werksituaties vrouwen overwegend op hun uiterlijk en hun lichaam. Wat is er psychologisch gezien mis met deze man, afgezien van een ernstig geval van narcisme? Het is altijd gevaarlijk op afstand een diagnose te stellen, maar de signalen zijn in dit geval wel zo extreem, haast karikaturaal, dat ik het erop durf te wagen.
Instrumentele kijk op mensen
Nog een effect van macht is een objectiverende kijk op andere mensen:
zij worden gezien als instrumenten om de eigen doelen te bereiken. Een kenmerk dat sowieso al sterk is bij narcisten als Trump. Is het je doel om je bedrijf aan de top te brengen, dan zul je als machtige persoon anderen beoordelen in termen van hun waarde om dat doel te bereiken. Maar heb je toevallig net zin in seks, dan heb je een ander doel en bekijk je mensen door die bril. Machtige mannen die aan seks denken, blijken zelfs vaker de voorkeur te geven aan een aantrekkelijke maar ongekwalificeerde medewerkster. Denken ze net aan succes, dan is het natuurlijk omgekeerd.
Doordat mensen vaak ook op elkaar letten om te bepalen wat er aan de hand is, ontstaat zo een situatie waarin iedereen denkt (inclusief de seksist): blijkbaar kan dit. Door te zwijgen geven vrouwen elkaar én de seksist een signaal dat het oké is. In de woorden van Edmund Burke:
er is maar één ding nodig om het kwade te laten zegevieren: goedwillende mensen die niets doen.

Werk en een volwaardig bestaan of Werk is onmisbaar ingrediënt voor volwaardig bestaan (Heleen Mees Volkskrant 18 mei 2016 p. 26):
Ik werd gekielhaald toen ik in november 2007 in de Pietje Bel-lezing met Vita Activa van Hannah Arendt in de hand pleitte voor een dienstenmaatschappij naar New Yorks model.
In De Groene Amsterdammer van deze week staat echter een fraai artikel van Casper Thomas dat bewijst dat de brievenschrijfsters destijds ongelijk hadden.
De in Hannover geboren Arendt ontvluchtte in 1933 op 27-jarige leeftijd Duitsland toen daar de parlementaire democratie in hoog tempo werd ontmanteld. Ze zocht haar toevlucht in Parijs, maar toen Hitler in 1940 Frankrijk binnenviel, werden joodse migranten als Arendt opgesloten in detentiekampen. Ze wist te ontsnappen en arriveerde in 1941 in de Verenigde Staten. In het essay We Refugees uit 1943 beschrijft Arendt hoe zij en andere vluchtelingen gedacht werden geen verleden te hebben in het land van aankomst. Alleen het feit dat ze nieuwkomer waren bepaalde hun identiteit.
Op korte termijn is een lik-op-stukbeleid tegen de bedreigers, zoals Raoul du Pré vorige week in het commentaar van deze krant bepleitte, hard nodig. Maar belangrijker is om kritisch te kijken naar de oorzaken van het falende integratiebeleid. Jarenlang is geprobeerd met inburgeringsexamens en verklaringen van verbondenheid tijdens de naturalisatieceremonie de integratie te verbeteren. Zonder resultaat. Voortaan moet de nadruk op werk komen te liggen want, zoals Hannah Arendt in Vita Activa al betoogde, dat is een onmisbaar ingrediënt voor een volwaardig bestaan.

U heeft 18 minuten of Zo hou je het perfecte praatje (Iantha Sahadat interviewt Chris Anderson Volkskrant 14 mei 2016 bijlage Sir Edmund p. 8-13):
U bent geboren in Pakistan, uw ouders waren missionaris. Zij verspreidden het geloof. U verspreidt ideeën.
'Mijn vader en ik waren het maar op weinig punten eens, maar ik geloof wel dat het enorm bevredigend is om je leven in dienst te stellen van iets, een idee, dat groter is dan jijzelf.'
Wat is dat 'idee' voor u?
'Ik heb altijd een obsessie met passie gehad.
Niet zozeer mijn eigen passie, maar die van andere mensen. Ik heb altijd in de media gewerkt. Waar anderen zochten naar kwantiteit, was ik als bladenmaker vooral geïnteresseerd in tijdschriften over thema's waar kleine groepen warm voor lopen, zoals borduren. Het klinkt misschien gek, maar dat was ook wat ik in TED zag toen ik er voor het eerst rondliep en de gelukzaligheid voelde die er rondging. Mensen die zeiden dat dit de mooiste week van hun jaar was; dat zette me aan het denken en bracht me op het idee dat het groter kon worden.'

Praten of Het werkwoord 'klankborden' bestaat eigenlijk al jaren (Sheila Sitalsing Volkskrant 16 april 2016 bijlage Sir Edmund p. 13):
Het is eigenlijk heel simpel.
Een duik in het universum van de mensen die hun brood verdienen met wat ze zelf coachen, trainen en begeleiden noemen, leert evenwel dat klankborden daar al jaren bestaat, als werkwoord. In de wondere wereld van mensen die veelvuldig dingen tegen elkaar aanhouden, met elkaar sparren, elkaar handvatten aanreiken teneinde uitdagingen te lijf te gaan, en 'haal toch die aap van je schouder' tegen elkaar zeggen is klankborden een doodnormaal woord. Er zijn veel verheven definities van in omloop, maar klankborden blijkt neer te komen op dit: praten.
Praten is een adequaat woord, maar wie zich opwerpt als 'facilitator van klankborden' kan vermoedelijk hogere rekeningen sturen dan wie zich in normaal Nederlands uitdrukt. In gelul kan je niet wonen, zei Jan Schaefer, legendarisch wethouder te Amsterdam voor de PvdA in de vorige eeuw. Je kunt er wel een goedbelegde boterham mee verdienen.

Het doel moet zijn goed onderwijs of 'Weg met die vrijwillige slavernij in het onderwijs' (Rik Kuiper interview met geschiedenisleraar Jelmer Evers Volkskrant 16 april 2016 bijlage Werken in het onderwijs p. 4-7):
Geschiedenisleraar Jelmer Evers (40) ging de barricaden op om zijn eigen school te redden, maar schudde het hele Nederlandse onderwijs wakker. 'Deze impact hadden we nooit verwacht.'
Na vier jaar vertrok Evers naar Unic, een nieuwe en vernieuwende middelbare school in Utrecht. Daar zag hij dat het anders kon. En daar 'radicaliseerde' hij vervolgens ook.
'Ik vond het daar vanaf het begin fantastisch', zegt hij. 'Dat kwam vooral omdat ik leerlingen meer ruimte kon geven en omdat we daar vakoverstijgend konden werken. Ik kon met collega's van andere vakken projecten verzinnen. Voor goede plannen was altijd ruimte in het rooster.'
Flip the system
De leraar moet weer aan de macht komen in het onderwijs. Dat is de boodschap van Jelmer Evers. Nu is de leraar op veel plekken vooral een uitvoerder, vindt Evers, een speelbal van schoolleiders, bestuurders en het ministerie van Onderwijs, die het onderwijs bewust of onbewust als een neoliberale markt zien waar scholen met elkaar moeten concurreren.
Dat moet anders, want zo’n markt – waar leraren vooral efficiënt moeten werken en Cito- scores, examenresultaten en PISA-scores van levensbelang zijn – levert niet per definitie het beste onderwijs op. De leraar is er het sluitstuk in plaats van het startpunt.
Zet het systeem op z’n kop, stelt Evers voor,‘Flip the system’, zoals hij het noemt. Het onderwijs moet niet top-down, maar bottom-up worden georganiseerd, we moeten toe naar een systeem van collectieve autonomie, zodat alle leraren verantwoordelijkheid voor alle leerlingen kunnen en moeten nemen. Daarin zijn docenten sterke professionals, die samen bepalen hoe het onderwijs eruitziet. En de manager? Die hoeft zich alleen nog af te vragen wat docenten nodig hebben om hun werk te doen.
Hij experimenteerde er lustig op los. Hij bloeide op, ontwikkelde les na les. Zoals pas nog, toen Evers met collega's van economie, aardrijkskunde en maatschappijleer een module over internationale betrekkingen bedacht. Daarin wordt de periode na de Tweede Wereldoorlog behandeld.
Het boek heeft geleid tot een kentering, denkt Evers. Of eigenlijk twee kenteringen: de ene van onderop, de andere van bovenaf.
'Onderop - op de werkvloer - is een cultuurverandering nodig. We moeten weg van die vrijwillige slavernij, docenten moeten niet meer alles lijdzaam over zich heen laten komen.
We roepen dat we experts zijn, maar ondertussen slagen we er niet in onszelf goed te organiseren en voor onze eigen belangen op te komen. Dat verandert niet zomaar, daar gaan jaren overheen. Maar de eerste veranderingen zijn zichtbaar. Kijk maar hoe docenten zich nu beginnen te bemoeien met de plannen voor Onderwijs 2032.'

Oordeel niet zo snel over kinderen (Aleid Truijens Volkskrant 16 april 2016 p. 16):
Zeg niet dat niemand heeft gewaarschuwd. De beschamende conclusie die de Onderwijsinspectie trekt in haar jaarverslag is niet verrassend.
De kloof tussen kinderen van hoogopgeleide en die van laagopgeleide ouders groeit; bij gelijke intelligentie krijgen die van hoogopgeleiden gemiddeld een 'hoger' schooladvies. Vaak een té hoog advies: bij kinderen van hoogopgeleide ouders is sprake van 'overadvisering'; hun kinderen komen als zij een gemiddelde intelligentie (vmbo-t) hebben toch vaak (38,8 procent) op het vwo terecht. Bij kinderen van laagopgeleide ouders is juist sprake van 'onderadvisering'.
'Onacceptabel!' roept voorzitter Paul Rosenmöller van de VO-raad. 'Zorgelijk' sippen minister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker. Dat gejammer hoeven we niet serieus te nemen. De groeiende ongelijkheid is gewoon een gevolg van overheidsbeleid.
De onlangs overleden onderwijssocioloog Jaap Dronkers wees onvermoeibaar op ongelijkheid in kansen, op cruciale verschillen in 'cultureel kapitaal'. Hij bewees dat vroege selectie - de valbijl waaraan wij onze 12-jarigen onderwerpen - kansen verkleint. Dat de heersende modes in het onderwijs, eerst het competentieleren en vervolgens de 21ste-eeuwse vaardigheden, in het nadeel zijn van kinderen uit lagere milieus. Bij rekenen is iedereen gelijk, maar dat geldt niet voor vaardigheden als zelfstandig werken, jezelf presenteren, werkstukjes maken en samenwerken. Ook voor de citotoets is iedereen gelijk. Een toets heeft geen vooroordelen of verwachtingen. De Citotoets kon voor onderschatte kinderen hun redding betekenen.
Dit kabinet nam welbewust maatregelen die de ongelijkheid vergrootten: het schafte de basisbeurs af en de bijdrage in de studiekosten. Het oordeel van de leerkracht in groep 8 ging zwaarder tellen dan de Cito-score. Die maatregel had meteen gevolgen: kinderen van hoogopgeleide ouders die hetzelfde scoren als die van lager opgeleiden, bleken 3,5 keer zo vaak een hoger advies krijgen. Vreselijk, jammerde Bussemaker afgelopen herfst. Maar ze herriep de maatregel niet. Hopelijk gebeurt dat nu.

De internetgoeroe achter de club van Beppe Grillo of Politicus buiten de schijnwerpers (Sarah Venema Volkskrant 13 april 2016 p. 14):
Je kunt moeilijk om de schreeuwende komiek Beppe Grillo en zijn Vijfsterrenbeweging heen, maar het brein achter die beweging bleef liever onzichtbaar. Toch hield internetgoeroe Gianroberto Casaleggio sinds de oprichting de touwtjes van de beweging in handen. Maandagochtend overleed hij op 61-jarige leeftijd, nadat hij onder een valse naam was opgenomen in een ziekenhuis.
Eerlijke burgers
Het begon allemaal met een idee van Casaleggio: een digitale beweging van burgers. Zij kwamen met elkaar in contact over lokale politiek en moesten dan als vertegenwoordigers het landsparlement in gaan. Met eerlijke burgers aan de macht en een webvolk dat de nieuwe machthebbers van huis uit kon controleren, wilde Casaleggio een einde maken aan de corrupte Italiaanse achterkamertjespolitiek. Links en rechts was niet relevant voor de beweging en een lijsttrekker was er niet. Via directe democratie had de burger het voor het zeggen.
Toch had Casaleggio een grote invloed op die burgervertegenwoordigers in het parlement. Hij was de eigenaar van de allesbepalende weblog van de digitale beweging. De werknemers van zijn adviesbedrijf Casaleggio Associati runden de website waarop hun gedrag werd afgebrand of goedgekeurd.

Onbeantwoorde zonen (Aleid Truijens de Volkskrant 5 maart 2016, Sir Edmund p. 16-19):
Vroeger waren vaders in de Nederlandse literatuur mannen om hartgrondig te haten. Hoe zit dat met het nieuwe golfje vaderboeken dat we ontwaren?
De gevoelige zoon die ietsje te veel aan zijn moeder hangt, is een archetype, bijvoorbeeld te zien in de romans Een vlucht regenwulpen van
Maarten 't Hart (1978) en Opwaaiende zomerjurken van Oek de Jong uit 1979, of in het autobiografische werk van Simon Vestdijk, het 'kind tussen vier vrouwen'.
Vadermoordenaars en moederminnaars genoeg in onze literatuur. Allemaal mannen. In de literatuur van net na de Tweede Wereldoorlog is de vaderhaat virulent. Bij
Jan Wolkers, bijvoorbeeld, is de vader de toornige, straffende instantie, plaatsvervanger van de alziende God, en de moeder de sussende bemiddelaar. In De junival zou Wolkers haar eren.
God sta me bij
De journalist die geheimen van zijn overleden vader ontsluiert in God sta me bij want ik ben onschuldig van
Arjan Visser is er wél op gebrand alle feiten te achterhalen. Of misschien kunnen we zeggen: journalist Arjan Visser die twee verhalen op het spoor is, over zijn in de fruithandel sjoemelende vader en zijn zus die wordt verdacht van drugshandel. Want het is de vraag waarom dit boek een 'roman' moet heten - het veranderen van een paar namen maakt van werkelijkheid nog geen fictie. 'Dit boek is gebaseerd op feiten en verhalen', schrijft Visser in het nawoord, rijkelijk vaag.
Hamvraag
De vaderboeken passen in een bredere trend. Ook veel theater- en documentairemakers kiezen hun stof dicht bij huis: het leven van hun vader of moeder. Ofwel: de bronnen van hun eigen bestaan. De vraag naar de
eigen identiteit is na twee millennia christendom, waarin het ego er weinig toe deed, de hamvraag geworden. Dat minithema roept genoeg vragen op: waarvoor leef ik, heeft mijn leven zin? Hoe ben ik zo geworden? Waar kom ik uit voort? Doe ik het beter dan mijn ouders?
Het volgende vaderboek is al in aantocht: in april verschijnt een boek van journalist
Marcel van Roosmalen, over, jawel, zijn overleden vader: De man achter het gordijn. Over 'een zoon die zijn vader te laat leert kennen', vertelt de tekst in de catalogus. Dat klinkt vertrouwd.

Hawkey 'Door te lezen ga je jezelf in context zien' (Anne van Driel Volkskrant 5 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 62-67):
Meervoudig Oscargenomineerd Hollywoodster, regisseur, scenarioschrijver, romancier en nu ook auteur van een jeugdboek - waar vindt Ethan Hawke zijn magie? Nou:
Rules of a Knight heet het groene boekje. Als Leidraad voor een nobel leven is het nu in het Nederlands vertaald. Daarin stelt Hawke - bekend van rollen in onder meer Reality Bites, Training Day, Before Midnight en Boyhood - regels van goed gedrag op.
Schaterlach: ,That sounds so weird!
Morele waarden aankaarten
Literatuur, besefte Hawke, is een voertuig om grotere ideeën aan te dragen, ook als er geen crisis is. 'Mijn vader wist me meer bij te brengen door Lord of the Rings dan in een normaal gesprek.' En dus zette hij zich aan het schrijven. 'Ik schreef vooral voor de oudste twee, nu 18 en 14. Omdat zij niet altijd bij mij zijn. Schrijven was een manier om bij hen te zijn zonder dat ik met hen samen was.'
In twintig hoofdstukjes volgen levenslessen, elk met een moraal en een parabel. Ontleend, aldus Hawke, 'aan oosterse en westerse filosofie, indiaanse literatuur, boeddhistische verhalen. En kungfu-films.'
Zoals regel 2, Bescheidenheid: 'Je bent beter dan niemand, niemand is beter dan jij.' Of Hawkes favoriet, Eenzaamheid: 'De stem van onze geest is zacht, onhoorbaar wanneer hij moet wedijveren met andere stemmen.'
'Mijn moeder zei altijd: 'Hoe meer je leest, hoe slimmer je bent - it's really no rocket science. Ieder van ons ziet zijn leven door een piepklein sleutelgat. En iedereen neemt zijn eigen sleutelgat bloedserieus. Het geweldige van lezen is dat het je andere sleutelgaten toont.
Je begint jezelf in context te zien, als een onderdeel van een groter geheel. Een groot goed, zeker voor tieners: die zien zichzelf als het middelpunt van het universum. Lezen haalt de druk van de ketel.'
3. Boek: The Asian Journal of Thomas Merton
Thomas Merton (1915-1968) was een katholieke monnik. Hij publiceerde meer dan zeventig geschriften.
'Merton was hartstochtelijk in zijn geloof en tegelijkertijd ruimdenkend over andere religies - dat is schaars. Daarbij durfde Merton netelige kwesties aan te kaarten.
Hij sprak zich uit tegen de Vietnam-oorlog, wat behoorlijk gevaarlijk was als katholiek in die tijd.'
In 1968, nadat hij ruim 25 jaar afgezonderd in een abdij had geleefd, kreeg Merton van zijn abt toestemming naar Azië te reizen, en er de geestelijk leiders te ontmoeten over wie hij jarenlang gelezen had: de Dalai Lama, Tibettaanse en Japanse monniken. Zijn dagboek uit die tijd is gepubliceerd als The Asian Journal.
'Hij besefte daar dat hij meer met hen gemeen had dan met de katholieken in zijn eigen land. Ik bewonder hoe nieuwsgierig zijn geest zijn leven lang was. Hij bleef leren, leren, leren. En zo nederig. Wanneer je zijn dagboek leest: hij zocht en zocht en zocht... altijd.'
4. Sporter: Megan Rapinoe
'Meer nog: deze dames hebben voor elkaar gekregen wat de meeste mannen niet gelukt is: de Verenigde Staten in vervoering brengen voor voetbal überhaupt.
'En ik heb drie dochters. Dus ik kijk graag hoe zij kijken naar vrouwen die op heel hoog niveau presteren. En naar groepen mensen die vrouwen toejuichen zoals dat bij mannen gebeurt.
Dat doet iets met hun zelfbewustzijn, denk ik. Net zoals ik het goed vind dat zij vrouwen zien schoppen, bloeden, vechten, zweten - en niet louter in een sexy jurk zien rondparaderen. Niet dat daar iets mee mis is, trouwens.'
5. Theater: Lin-Manuel Miranda
De musical volgt het leven van Alexander Hamilton, een van de zeven Founding Fathers, de grondleggers van de Verenigde Staten. In 1776 smeedden zij de immigranten in Amerika tot één natie, en legden de basis voor de huidige democratie door hun Onafhankelijkheidsverklaring op te stellen. Met die historische zin:
All men are created equal.
8. Natuur: De oceaan, de woestijn
'Het is nogal evident voor mensen die vaker zeilen, maar het voelt alsof je in de ruimte bent, een figuurtje op een andere planeet, in het midden van het sterrenstelsel. In New York vergeet je weleens dat je op de aarde staat, toch?
Maar wanneer je de kromming van de aardbol kunt zien, en dolfijnen en walvissen... dan is de wereld vol magie.'

John Algeo laat net als Hans Christian Andersen (De nieuwe kleren van de keizer) zien dat het mogelijk is de éne werkelijkheid aan de hand van sprookjes te duiden. Sprookjes, zei Tolkien, helpen ons bij het hervinden van de frisheid van de reactie van een kind op wat nieuw is.
Tolkien beschrijft in zijn Lord of the Rings het menselijke evolutieverhaal.

De op – en neergaande lijn in de conjunctuurbeweging wordt vanuit het psychologische ('Psyche en Logos') gezichtspunt met behulp van het zelfbewustzijn, de zelfreferentie verklaard. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. Door het cliëntelisme ('ondernemende' bestuurscultuur), de te nauwe verstrengeling tussen overheid, lees politici en bedrijfsleven en het mismanagement dat daardoor is ontstaan, is er decennia lang een feestje gebouwd. De rekening van dit feestje wordt nu aan de burger gepresenteerd. De wederkerigheid, de rekening van dit feestje wordt nu, met als camouflage de zogenaamde participatiesamenleving, aan de burger gepresenteerd.

De eindconclusie van Amanda Gefter is dat we allen in ons eigen referentiekader leven en daardoor komt opnieuw de discussie centraal te staan vanuit welk referentiekader wordt beoogd Probleem en Oplossing ('Zaaien en Oogsten') met elkaar te verbinden.

Het samenbundelende principe de grens van een grens dat door Amanda Gefter op p. 349 wordt verwoord komt verdacht veel met de drie manifestaties van fohat - eenheid van alle eenheden DGL Deel I p. 467) of eenheid van eenheden DGL Deel I p. 698) of eenheid weerspiegeld in alle eenheden en elke eenheid DGL Deel II p. 668) - overeen. Het trekken van een grens op aarde is mensenwerk.

Als er iets fout gaat gaat het goed mis (Jan van der Putten Volkskrant 2 januari 2015 katern Vonk p. 6-7):
Ruim 24 eeuwen na zijn dood is de Griekse geschiedschrijver Thucydides weer volop actueel. Zijn analyse over de oorzaak van de Peloponnesische Oorlog (431-404 v. Chr.) tussen Athene en Sparta is herontdekt door de Amerikaanse politieke wetenschapper Graham Allison.
Tanende machten
Allison ziet in Thucydides' analyse een paradigma van wat er kan gebeuren als een heersende grootmacht zich door een opkomende macht bedreigd voelt. Wat ze ook doen of juist niet doen, hoe ze ook op elkaar reageren, de valstrik van een oorlog is steeds dichtbij. De kans dat de rivalen daarin trappen, is historisch heel groot: sinds de 16de eeuw heeft dit soort conflicten zich volgens Allison zestien keer voorgedaan; twaalf keer is het tot oorlog gekomen.
De Chinese leider Xi Jinping is zich daarvan goed bewust. Thucydides' valstrik bestaat niet, zei hij bij zijn bezoek aan Amerika in september, 'maar als belangrijke landen keer op keer strategische misrekeningen maken, dan kunnen ze voor zichzelf zo'n valstrik zetten'. Vertaald: als Amerika en China niet uitkijken, kan er een oorlog tussen hen uitbreken. Historische precedenten zijn er genoeg. De laatste vijf eeuwen is slechts in vier van de zestien gevallen van verschuivend machtsevenwicht een oorlog uitgebleven: de overgang van de wereldhegemonie van Engeland op Amerika verliep vreedzaam, en de grote krachtmetingen na de Tweede Wereldoorlog werden evenmin op het slagveld beslist. Dat waren volgens Allison de gewapende vrede tussen de Sovjet-Unie en Japan, de Koude Oorlog en de Duits-Franse rivaliteit om de hegemonie in Europa. Gaat de mensheid dan toch vooruit?
Amerika zou China's opkomst moeten aanvaarden en de gemeenschappelijke belangen laten prevaleren. Veel hangt af van de vraag wie de nieuwe Amerikaanse president wordt. Intussen hebben de Chinezen de tijd De kunst van het oorlogvoeren te bestuderen van hun legendarische strateeg Sun Tzu, die bijna een eeuw voor Thucydides leefde. Zijn beroemdste uitspraak: 'Het toppunt van bekwaamheid is de vijand verslaan zonder te vechten.'

Met behulp van de 'Bewustzijnsschil' beoogt het rapport 'E i V' aan het oplossen van het raadsel wat is bewustzijn een steentje bij te dragen. Het referentiekader, het 5Ddenkraam van de evolutionaire 'Bewustzijnsschil' en het gezichtspunt van de Unificatietheorie hebben vrijwel dezelfde uitkomst als het boek In Einsteins achtertuin van Amanda Gefter opgeleverd. Het 5Ddenkraam is op het oeroude ether-paradigma gebaseerd.

Didacticus wint het van literator (Hans Bouman Volkskrant 9 mei 2015):
'Binnnen elk systeem zijn er beweringen die waar zijn, maar waar niet van bewezen kan worden dat ze waar zijn.' Aldus luidt de Onvolledigheidsstelling van Gödel, zoals die in het eerste hoofdstuk van In het licht van wat wij weten wordt aangehaald door het personage Zafar.
Klassensysteem
Het vernederende, ja verwoestende effect van het Britse en internationale klassensysteem is een van de rode draden in deze roman. Het nadrukkelijkst komt dit tot uiting in de relatie die Zafar krijgt met de wel erg ijzig en eendimensionaal geportretteerde Emily Hampton-Wyvern, dochter van een rechter. Zafars verhaal wisselt vaak van tijd en plaats, van Bangladesh, Londen en Afghanistan naar onder meer Parijs, Islamabad en New York. De verhalende passages worden voortdurend onderbroken door bespiegelingen en een overdaad aan wetenswaardigheden en faits divers uit de meest uiteenlopende disciplines. Regelmatig zijn deze illustratief. De beschouwing over de kaartprojecties van Mercator en Peters bijvoorbeeld - vergezeld van twee inzichtelijke afbeeldingen - die zeer van elkaar verschillen, elk op hun manier recht doen, en elk op hun manier andere aspecten van de werkelijkheid ontkennen. Anekdote
Er zijn ook momenten dat je een beetje moe wordt van alweer een erudiete anekdote, alweer een welgekozen citaat uit een klassieke roman, alweer een verbluffend feit uit de wondere wereld waarin wij leven.
In het licht van wat wij weten is een bewonderenswaardige proeve van bekwaamheid, die nog beter had kunnen zijn wanneer de literator Rahman het vaker had gewonnen van de didacticus.

Maakt technologie Utopia mogelijk? (Peter de Waard Volkskrant 21 augustus 2015 p. 19):
Het einde van het kapitalistisch systeem is in zicht. Het zal niet gebeuren door een volksopstand zoals het communisme overkwam; het systeem wordt steen voor steen afgebroken door de informatietechnologie.
In Groot-Brittannië en de VS is het boek Postcapitalism, a guide to the future (Postkapitalisme, een gids naar de toekomst), waarin het nieuwe systeem wordt gepresenteerd, een hype. Het is geschreven door economisch journalist Paul Mason van Channel 4 en in voorpublicaties verschenen in The Guardian. Inmiddels heeft ook The Financial Times het boek geprezen: 'Zelfs als je het huidige kapitalistische systeem liefhebt, zou het een fout zijn dit boek te veronachtzamen.'

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.