8.1 Rechtvaardigheid - Broederschap - Dialectische filosofie

LaoZi Zij die het zeggen weten het niet, zij die het weten zeggen het niet.
Zij die spreken weten niet en zij die weten spreken niet.
Gulden regel: Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander.
Confucius: Doe nooit anderen aan wat je niet zou willen dat ze jou aan zouden doen. (Isis ontsluierd, deel 2 p. 398, etc.)
Confucius: Alle mensen zijn hetzelfde. Het zijn slechts hun gebruiken die verschillen.
Mattheüs 7:7-12 Alles nu wat gij wilt, dat u de mensen doen, doet gij hun aldus: want dit is de wet en de profeten.
Socrates: Ik weet dat ik niets weet.
Gelijkenis van een farizeeër en een tollenaar Want ieder die zich verheft zal vernederd worden, maar wie zich vernedert zal verheven worden.
Michel de Montaigne: Elke mens draagt in zich het geheel van de menselijke conditie.
Paul Watzlawick Communicatie tussen mensen is symmetrisch of complementair, afhankelijk of de relatie gebaseerd is op gelijkheid of verschil.
Elisabeth Kübler-Ross: Geestelijke groei is de enige reden van ons bestaan op aarde.
Abram de Swaan Wat de formule is in de natuurwetenschap, dat is de formulering in de mensenwetenschap: de nauwkeurigste, de meest beknopte én de breedst mogelijke verwoording van iemands constateringen.

Rechtvaardigheid en Onrechtvaardigheid (Gelijkheid en Ongelijkheid, Complementariteit, Leraar en leerling, Dialoog, Dilemma's)

De Bergrede van Jezus: Zalig zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.
Spreuken 10:10 Die met het oog wenkt, richt smart aan; en een dwaas van lippen zal omgeworpen worden.
22. De zegen des Heeren, die maakt rijk; en Hij voegt er geen smart bij.
William Q. Judge: Een machtige geest spreekt door de bladzijden van de Bhagavad-Gita. Deze draagt de onweerstaanbare invloed van schoonheid in zich, en toch vervult deze ons, als een kracht, als het ware van het geluid van legers die zich verzamelen of het gebrul van grote watermassa’s. Er gaat een aantrekking vanuit op zowel de krijger als de filosoof, aan de een toont hij de rechtvaardigheid van wetmatig handelen en aan de ander de kalmte die over iemand komt die niet-handelen heeft bereikt door te handelen.
Spreuken 12:12 Wat de goddeloze begeert, is een vangnet van kwaad, maar de wortel van de rechtvaardigen brengt vrucht voort.
Mahatma Gandhi: De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen maar niet ieders hebzucht.
Michael Sandel: Zelfkennis is als verloren onschuld: hoe verontrustend ook, het kan nooit "ongedacht" of "ongekend" worden.
Piet Hein Donner: Wie tegen polarisatie en buitensluiten wil vechten, moet vooral niet zelf polariseren en buitensluiten. (Volkskrant 8 januari 2011)
Arnon Grunberg: De problemen beginnen als men zijn tegenpolen niet meer speels tegemoet treedt. Bittere ernst is de doodsteek van de democratie. (n.a.v. uitspraak Piet Hein Donner 8 januari 2011 in de Volkskrant)
Ernst Hirsch Ballin: De grote denkfout is universaliteit gelijk te stellen aan uniformiteit.
Tomáš Sedlácek: Het is niet de taak van politici en economen om het bruto nationaal product zoveel mogelijk te doen groeien, maar om het verschil tussen de vette en magere jaren te verkleinen (Arnon Grunberg Volkskrant 21 april 2012).
Waar recht tot onrecht wordt, wordt verzet tot plicht (Volkskrant 30 november 2016 katern p. 10-11)

Jonathan Haidt Het rechtvaardigheidsgevoel Waarom wij niet allemaal hetzelfde denken over politiek en moraal
Als sociaal-psychologisch wetenschapper wil Haidt vooral begrijpen, maar hij doet ook een aantal suggesties om beter met groepsconflicten om te gaan. Grappig is dat in de goedlopende Nederlandse vertaling de conflicten niet meer worden verbonden met religie, zoals in Amerika, maar met moraal. Wat zegt dat over ons?

H.P. Blavatsky De SLEUTEL tot de THEOSOFIE
Over de heiligheid van de gelofte
46: B: Hebt u ook een zedelijk stelsel dat u in de Society ten uitvoer brengt?
Th: Er is een zedenleer die duidelijk genoeg is voor ieder die haar wil volgen. Ze bestaat uit het essentiële en beste van de zedelijke beginselen van de wereld, verzameld uit de leringen van alle grote wereldhervormers. U zult daarom Confucius en Zoroaster, Laotze en de Bhagavad-Gita, de voorschriften van Gautama Boeddha en Jezus van Nazareth, van Hillel en zijn school, zowel als van Pythagoras, Socrates, Plato en hun scholen erin vertegenwoordigd vinden.

Vyâsadeva (Vyasa) Bhagavad Gita
Hoofdstuk 2 De zaken op een rijtje zetten - vers 20:
(20) Derhalve, om het maar eens duidelijk te stellen: feitelijk begon je nooit met leven noch zal je er ooit mee ophouden te leven; je werd nimmer geboren, noch zal je ooit echt sterven. Evenzo reïncarneer je ook niet in dat opzicht; de ziel zoals die is, wordt nooit geboren, is eeuwig en constant. Hij is er vanaf de eerste dag van de schepping en hij houdt nooit op te bestaan als het lichaam zijn einde vindt.
Hoofdstuk 4 Het bewustzijn verenigen in het brengen van offers en in filognosie:
(7)
O zoon van Bharata, waar en wanneer er ook maar een afname is van de rechtschapenheid en het onrecht overweegt, manifesteer ik mezelf op dat moment.
(8) Opdat zij die dorsten naar de waarheid een leven mogen hebben en de onverlaten een halt wordt toegeroepen, verschijn ik generatie na generatie ten tonele met de bedoeling de weg van de menselijke principes van de waarheid, de zuiverheid, de boete en het geweldloze mededogen opnieuw te vestigen.
(22) Tevreden met wat hij op zijn weg vindt is hij, vrij van afgunst, de materiële dualiteit ontstegen en is hij, dan stabiel in geval van falen en slagen, nimmer verstoord met wat hij ook doet.

Matteüs 20:1-16 1 Het is met het koninkrijk van de hemel als met een landheer die er bij het ochtendgloren op uit trok om dagloners voor zijn wijngaard te zoeken. 2 Nadat hij met de arbeiders een dagloon van een denarie overeengekomen was, stuurde hij hen naar zijn wijngaard. 3 Drie uur later trok hij er opnieuw op uit, en toen hij anderen werkloos op het marktplein zag staan, 4 zei hij ook tegen hen: “Gaan jullie ook maar naar de wijngaard, de betaling zal rechtvaardig zijn.” 5 En ze gingen erheen. Rond het middaguur ging hij er nogmaals op uit, en drie uur later weer, en handelde als tevoren. 6 Toen hij tegen het elfde uur van de dag nog eens op weg ging, trof hij een groepje dat er nog steeds stond. Hij vroeg hun: “Waarom staan jullie hier de hele dag zonder werk?” 7 “Niemand wilde ons in dienst nemen,” antwoordden ze. Hij zei hun: “Gaan jullie ook maar naar de wijngaard.” 8 Toen de avond gevallen was, zei de heer van de wijngaard tegen zijn rentmeester: “Roep de arbeiders bij je en betaal hun het loon uit. Begin daarbij met de laatsten en eindig met de eersten.” 9 En zij die er vanaf het elfde uur waren, kwamen naar voren en kregen ieder een denarie. 10 En toen zij die als eersten waren gekomen naar voren stapten, dachten ze dat zij wel meer zouden krijgen. Maar ook zij kregen ieder die ene denarie. 11 Toen ze die in handen hadden, gingen ze bij de landheer hun beklag doen: 12 “Die laatsten hebben één uur gewerkt en u behandelt hen zoals u ons behandelt, terwijl wij het onder de brandende zon de hele dag hebben volgehouden.” 13 Hij gaf een van hen ten antwoord: “Beste man, ik behandel je toch niet onrechtvaardig? Je hebt toch ingestemd met het loon van één denarie? 14 Neem dan aan wat je toekomt en ga. Ik wil aan die laatsten nu eenmaal hetzelfde betalen als aan jou. 15 Of mag ik met mijn geld niet doen wat ik wil? Zet het kwaad bloed dat ik goed ben?” 16 Zo zullen de laatsten de eersten zijn en de eersten de laatsten.’

Het taoïsme, dat op vernieuwing en verjonging is gericht, kreeg altijd invloed in de perioden dat de gevestigde orde van een keizerrijk in verval raakte. Als de nood het hoogst is, is de redding nabij.
Waar de gulden middenweg loopt is bekend. Het is niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden. Er is niets nieuws onder de zon.

Kunnen universele waarden duidelijker gesteld worden? (Radha Burnier TheoSofia juni 2008 p. 91-95):
Rechtvaardigheid, bijvoorbeeld, maakt deel uit van de aard van het universum. Alles wordt in een staat van evenwicht gehouden; ieder schepsel heeft dezelfde potentie om te groeien tot volmaaktheid; en alle levende wezens ontvangen wat hen toekomt, in opdracht van de Wet van Karma. Niets in manifestatie valt buiten de reikwijdte van het principe van rechtvaardigheid dat manifestatie bestuurt. Dat is natuurlijk niet waarneembaar of aanraakbaar, maar bestaat eeuwig. Daarom gaat de betekenis van het woord zelf verloren, wanneer het woord gekarakteriseerd wordt, zoals men wel doet wanneer mensen het hebben over socialistische, communistische of welke rechtvaardigheid dan ook. Precies zo kan wetenschap, hetgeen zuivere kennis betekent, niet duidelijker gesteld worden. Er kan niet zoiets bestaan als Amerikaanse wetenschap, Chinese wetenschap of Indiase wetenschap. Kennis is kennis en wordt niet beter of slechter vanwege de geografische of andere bron waar zij uit voortkomt.
Mededogen, waarheid en alle waarden die eeuwigdurend zijn en niet gecontroleerd door menselijke gedachten en intenties, zitten in één categorie, die helemaal niet lijkt op de categorieën in de niet-permanente wereld van verschijnselen, die wel gekenschetst kan worden en zelfs volkomen misvormd. De wet kan Indiaas zijn of Brits, omdat de wet het product is van het menselijk denkvermogen. Maar rechtvaardigheid is dat niet en daarom is zij van nature zuiver en onveranderbaar.
In deze context kunnen wij ons afvragen of theosofie, een woord dat verwijst naar goddelijke of eeuwige wijsheid, nader aan te duiden is. Heeft het enige zin te spreken over ‘oorspronkelijke theosofie’?
Eeuwige Wijsheid kent oorsprong noch einde. Het is een zuivere staat van kennen, van opperste intelligentie die onfeilbaar handelt omdat zij zuiver en onbezoedeld is en het goede voor allen teweeg brengt. Een bepaalde persoon, notie of dissertatie over theosofie kan misschien briljant zijn of zelfs inspirerend, maar kan niet worden aangeduid als originele theosofie zolang het bij woorden of begrippen blijft.
Op weg naar een oplossing
Het menselijk individu en de menselijke samenleving moeten leren in balans te zijn om veilig te zijn. Een eenzijdige ontwikkeling van mentale capaciteiten zonder andere eigenschappen van het hart om dit in balans te brengen leidt tot zelfdestructie.

Om de snaartheorie (M-theorie) te beschrijven maakt Edward Witten van zowel spiegelsymmetrie als van supersymmetrie gebruik. Om de unificatietheorie te belichten past het rapport ‘E i V’ ook beide principes toe, maar belicht spiegelsymmetrie en supersymmetrie (complementariteit) vanuit een ander gezichtspunt. Dit gezichtspunt is gebaseerd op het Standaardmodel, de C-, P- en T-symmetry. De T-symmetry wordt door de eeuwige duur, het eeuwige nu tot uitdrukking gebracht.
De M van de M-theorie staat voor Magic, Mystery of Matrix. Het rapport ‘E i V’ heeft het liever over White Magic, Occultisme, het contrast van Black Magic. Om de spiegelsymmetrie en de supersymmetrie in het universum te symboliseren maakt het rapport ‘E i V’ gebruik van een pedagogisch denkmodel, het zogenaamde Morele kompas. De M-theorie van Edward Witten is net als het Morele kompas een multidimensionaal verklaringsmodel.

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 1: 1874-1882
Enkele vragen aan ‘HIRAF’ (p. 15):
De Europese rozenkruisers hebben, teneinde te ‘worden’ en niet ‘te worden gemaakt’, voortdurend het woord van Mattheus (11:12) in praktijk gebracht, die zegt ‘Sinds de dagen van Johannes de Doper wordt het koninkrijk van de hemel door geweld bedreigd en proberen sommigen er zelfs met geweld beslag op te leggen’ en hebben individueel gestreden en de natuur met geweld van haar geheimen beroofd. In tegenstelling daarmee staan de oosterse rozenkruisers (want zo willen we hen noemen aan wie het recht wordt ontzegd om hun ware naam te gebruiken), in de serene gelukzaligheid van hun goddelijke kennis, steeds gereed om de serieuze onderzoeker die worstelt om te ‘worden’ bij te staan met praktische kennis, die als een hemelse bries de zwartste wolken van twijfel verdrijft.
24:In dat geval zal ik eenvoudig antwoorden dat er niets in de natuur is dat niet
twee kanten heeft. Het occultisme vormt daarop zeker geen uitzondering, en bestaat uit witte en zwarte magie.
25: In feite is er een
wit en een zwart christendom, en ook witte en zwarte magie.
Een geestelijkheid, van wie het hoofddoel altijd was om van hun goddelijk kruis de galg van waarheid en van vrijheid te maken, kon niet anders doen dan te proberen de oorsprong van datzelfde kruis, dat in de meest oorspronkelijke symbolen van de Egyptische magie de sleutel tot de hemel vertegenwoordigt, in vergetelheid te begraven.
Hoofdstuk De wetenschap van de magie (p. 35):
Wanneer de schrijver van het hoofdartikel zegt dat ‘hij niet denkt dat het helemaal onwaarschijnlijk is dat er misleidende geesten zijn, die proberen bepaalde aspiranten naar occulte kennis voor de gek te houden met het denkbeeld dat er zoiets als
magie (?) bestaat’, dan kan ik hem meedelen dat ik het niet alleen waarschijnlijk vind, maar dat ik volkomen zeker ervan ben, en die zekerheid onder ede kan bevestigen, dat meer dan eens geesten, die hetzij elementalen of heel weinig gevorderde geesten waren, en zichzelf Theodore Parker noemden, overduidelijk onze zeer geachte redacteur van de Banner of Light voor de gek hebben gehouden en oneerbiedig hebben bedrogen met bijvoorbeeld de gedachte dat de Apennijnen in Spanje liggen.
39: Er is
witte en zwarte magie; en niemand die ooit in het Oosten heeft gereisd, kan daaraan twijfelen indien hij de moeite heeft genomen dit te onderzoeken. Omdat mijn geloof vast is, ben ik altijd bereid ieder eerlijk medium te steunen en te beschermen – en zelfs af en toe een dat oneerlijk schijnt te zijn, want ik weet maar al te goed wat voor hulpeloze werktuigen en slachtoffers zulke mediums zijn in handen van onontwikkelde, onzichtbare wezens.

Onzekerheid: Wat verlangen we van de Overheid? (Filosofisch kwintet 8 augustus 2021 NPO1):
In de coronacrisis zagen we een verlangen naar een autoriteit die ons
'redt'. Tegelijkertijd hebben veel mensen moeite met het erkennen van die autoriteit. Clairy Polak onderzoekt samen met sociaal wetenschapper Hans Boutellier, politicoloog Josette Daemen, schrijver Arnon Grunberg en filosoof Haroon Sheikh wat burgers en staat van elkaar verwachten. Is de onzekerheid over de rol van de staat toegenomen? Welke zekerheden zou een overheid moeten bieden? Moet een overheid alle risico's afdekken? En welke offers brengen we voor zoveel mogelijk veiligheid in ons leven?

Martha Claes (Brainwash Talks 8 augustus 2021 NPO2):
Afstuderen, een sportprestatie: het kan zo ontzettend fijn zijn om ergens trots op te zijn, weet ook filosoof . Maar trots kan ook kwalijke vormen aannemen.
Ze won dit jaar de essay-wedstrijd van cultuurhuis De Buren, met een stuk waarin ze onderzocht hoe
|trots verschillend wordt ingezet door meerderheids- en minderheidsgroepen, en wat dat betekent. "Ik herinner mezelf niet anders dan dat ik me vragen stelde. Over vriendschap, leven, goed en kwaad, rechtvaardigheid …"
Nu de wereld rekening moet houden met wat een virus doet, bouwen denkers en doeners een atlas met hoopvolle ideeën voor een wereld na corona.

Veel medailles voor Nederland, maar Japan blijft achter met een oplopend aantal besmettingen (Antal Crielaard Trouw 8 augustus 2021:
De werkelijke schade is waarschijnlijk groter
Chef de Mission Pieter van den Hoogenband zei daar zondag vertrouwen in te hebben: “Als je het vergelijkt met de Spelen van Sydney die ook erg succesvol waren: daar waren het toch eenlingen die succes haalden. Ik en Inge de Bruijn met onze eigen ploeg, Anky van Grunsven met haar eigen stal en ook Leontien van Moorsel deed het op haar eigen manier. Nu liggen er programma's en hoeven sporters eigenlijk alleen hun
intrinsieke motivatie mee te nemen. Deze prestaties zijn het gevolg van jarenlange visie. Dat verdwijnt niet zomaar.”
De belangen waren te groot
Toch zal de kritiek de komende maanden niet verstommen. In de hoofdstad worden nu dagelijks meer dan
5000 besmettingen geteld en het is de verwachting dat die cijfers de komende weken hard zullen oplopen. De schuld wordt bij de Spelen gelegd. Uit peilingen blijkt dat Japanners het er in meerderheid nog steeds mee oneens zijn dat het evenement naar het land kwam. Al draaide het sentiment een beetje, toen bleek dat het land een hoop medailles verzamelde.

J. Hainard, P. Mathez, O. Schinz Vodou kunst en mystiek uit Haiti
Vodou is de Haïtiaanse vorm van voodoo, een religie met West-Afrikaanse wortels, en alomtegenwoordig op Haïti. Het hele leven is er doordrenkt van vodou, het geeft betekenis aanalledaagse zaken.

Dichter bij de duistere kant (Laura de Jong interviewt Vonne van der Meer Volkskrant 13 maart 2021 Boeken p. 10-11):
U wist voor dit boek niets van Vodou?
‘Ik heb een paar keer afgesproken met de vrouw die ik toevallig op een borrel was tegengekomen. Zij vertelde dat er zoiets bestaat als zwarte en witte magie. Rituelen waarbij mensen elkaar schade willen berokkenen, en rituelen waarmee het tegenovergestelde wordt bewerkstelligd. Zij doet uitsluitend het laatste.’

Haïti (omroep MAX 22 januari NPO 2):
Joanna vaart over de Windward Passage naar Haïti, één van de armste landen ter wereld. De enige plek in Haïti waar toeristen komen, is een omheind schiereiland, waar cruiseschepen afmeren.
Joanna begint haar avontuur in Havana in een boksschool met een van de nieuwe vrouwelijke bokssterren van Cuba. Ze loopt door de stad met een jonge Cubaan en hoort hoe het is om vandaag de dag in Cuba te wonen. Daarna bezoekt ze de sterren van het cabaret in het National Hotel, dat dateert uit de tijd van vóór de revolutie. Joanna gaat ook naar het kleine stadje Hershey, gebouwd op het succes van de suikerindustrie. Ook bezoekt ze het graf van Che Guevara, voordat ze op weg gaat naar het favoriete strand van Hemingway. Genietend van de rumba, pina colada's, muziek en dans van Cuba eindigt Joanna deze aflevering in Santiago de Cuba, de geboortestad van Fidel Castro. De stad bereidt zich voor op het 60-jarig jubileum van de Grote Revolutie.
Cuba (omroep MAX 15 januari NPO2):
Joanna vaart over de Windward Passage naar Haïti. Ze ontdekt een heel ander land, momenteel het armste land in de westerse wereld. De enige plek in Haïti waar toeristen komen is een omheind schiereiland waar cruiseschepen afmeren. Joanna wil de toeschouwer de andere Haïti laten zien en gaat op pad om de geschiedenis en het dagelijks leven in Haïti te ontdekken.
Ze bezoekt de Citadel, een machtig fort gebouwd om de koloniale machten van Frankrijk, Spanje en Engeland af te schrikken én ontdekt een aantal verrassende dingen over dit land. Zoals een surfgemeenschap, geweldig glutenvrij brood en een levendige internationale kunstgemeenschap. Ze neemt deel aan een Voodoo-ceremonie en leert wat het betekent om een dakloos kind te zijn in de straten van Port au Prince.

Voodoo is overal (Elja Looijestijn VPRO 22 augustus 2017):
Wie goed luistert, herkent voodoomuziek overal. Leendert van der Valk wilde er meer over weten en reisde via de Verenigde Staten en Haïti naar Afrika.
Gelukkig lijkt er dankzij moderne artiesten meer ruimte voor voodoo te komen, zegt Van der Valk. ‘Beyoncé verwijst bijvoorbeeld veel naar voodoo op haar album
Lemonade en in haar beroemde zwangerschapsfoto’s beeldt ze yorubagodin Oshun uit. Dit laat zien dat voodoo ondanks die onderdrukking altijd in de popcultuur en in de zwarte cultuur is blijven leven. ¬Volgens mij komt er nu eindelijk een generatie artiesten die zegt: Amerika kan ons dat christendom wel opleggen, maar voor ons zijn de Afrikaanse wortels heel belangrijk. Daar hoort ook religie bij en daar is jarenlang een verkeerd verhaal over verteld. Ik vind het mooi dat dit verhaal tegenwoordig wat eerlijker verteld wordt.’

Welkom in de onderwereld (Gustaaf Peek De Groene Amsterdammer 5 oktober 2007):
De fotomanifestatie Noorderlicht heeft dit jaar besloten de excessen van de wereld toe te schrijven aan het immer actuele geloof.
Met
religieus conflict wordt zelden een verhit debat over ziel en geest bedoeld, maar met zijn selecties lijkt curator Wim Melis opvallend gevoelig voor de sensationele uitwassen van het geloof. Ontblote en extatische zwarte Afrikanen, voodoo op Haïti, zelfkastijding in Pakistan: het zijn voorspelbare series, die door hun eenzijdige nadruk op primitieve rituelen bovendien neigen naar een reactionair exotisme. En het gaat maar door: vogelvrije Bihari, ontvoerde kindsoldaten in Oeganda, vervolgde ‘heksenkinderen’ in de Democratische Republiek Congo. Andrew Testa is een van de weinigen die fotografisch de gruwel weet te overstijgen met een aangrijpende en onthullende serie van verminkte vrouwen uit Bangladesh. De slachtoffers zijn overgoten met zuur, een meer en meer terloopse praktijk. De stemmig belichte en verstilde portretten tonen hun gehavende lichamen.
Tegenover alle exotische uitingen van het geloof staan de foto’s die de religieuze beleving van de westerse mens moeten illustreren. Susana Raab toont met een nuchtere serie getiteld
The Holyland Experience dat Disney al lang niet meer het alleenrecht heeft op themaparken voor het hele gezin. Geloof als event; het is de meest gespotte blanke trend op Act of Faith. Van foto’s van re-enactments van religieuze parabels tot If God Is a DJ over massa’s jongeren die paus Benedictus XVI opwachten in Keulen.

Zij is een Nigeriaanse vodún-priesteres?
Zij bevrijdt vrouwen die misschien wel een ton voor een pooier verdienen. Het is niet ongevaarlijk wat ze doet. Zij raadde mij een standaardwerk over vodún aan. En wees me op een artikel op "De Correspondent'' van Maite Vermeulen, die heeft uitgezocht dat 90 procent van de verhandelde vrouwen uit Nigeria zo’n eed heeft afgelegd. Die cijfers noem ik niet in mijn boek, daar is een roman niet voor.’
U bent katholiek. Kun je het negatieve van zo’n vloek vergelijken met de duivel in het christendom?
Dat leeft nu, althans in het katholicisme, niet meer. Het kwaad wordt niet ontkend, maar al decennia ligt de nadruk op
verzoening en vergeving, op genade en dankbaarheid. Juist op: wees niet bang.

‘Of er vijandigheid is? Dat ga ik niet ontkennen’ (Wilco Dekker en Gijs Herderscheê interviewen Ingrid Thijssen Volkskrant 15 maart 2021 p. 16-17):
‘Ik maak me zorgen over de
reputatie van het bedrijfsleven.’ Ingrid Thijssen, sinds Prinsjesdag voorzitter van de werkgeverslobby VNO-NCW, wil dat het bedrijfsleven de koers drastisch verlegt: niet langer alleen de focus op economische groei. ‘We moeten een veel grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen.’ Er doen 37 partijen mee aan de verkiezingen. Hoe houd je daar als werkgeverslobby nog contact mee?
‘Ik maak me inderdaad zorgen over de grote versnippering. Nederland staat voor enorm grote vraagstukken. De klimaatproblematiek en de energietransitie, de arbeidsmarkt, het herstel uit de crisis. Om te regeren zijn er waarschijnlijk veel partijen nodig. En hoe meer partijen, hoe meer ingewikkelde compromissen. Dat kan niet meer.
Er moeten nu echt besluiten worden genomen, grote vraagstukken vragen om grote keuzen. Zie de stikstofproblematiek. Dat is een briljant voorbeeld van een groot vraagstuk waaraan niets is gebeurd, omdat de vier coalitiepartijen er niet uitkwamen. Het is extreem belangrijk dat er in de formatie wel knopen worden doorgehakt, want Nederland zit op slot. Iedereen moet bereid zijn over zijn schaduw heen te springen. Echte keuzes op de relevante dossiers, in plaats van compromissen.’

Made in amsterdam (Walter van der Kooi De Groene Amsterdammer 11 maart 2021 p. 114):
Als eindelijk iemand anders ook thuis blijkt wordt hem gevraagd even buiten te komen. ‘Ja hoor’, en de bellende man zegt tegen Frans Bromet, die hem filmt:
‘Zie je, het lukt.’ Frans: ‘De aanhouder wint.’
Een jongen verschijnt en krijgt uitgelegd dat hier een natuurkundig laboratorium zat, waar de ultracentrifuge is ontwikkeld. ‘Maar hier werkte een Pakistaanse spion en die heeft alle kennis meegenomen, waarmee een atoombom is gemaakt.’ De man kan het weten want hij werkte daar ook, ontdekte de spionage, meldde die en werd
gesommeerd erover te zwijgen. Dat weigerde hij en nu hoopt hij dat de bewoners hem willen steunen in zijn klokkenluidersrol. Wereldvreemd is Frits Veerman, de man die Abdul Khan ontmaskerde en als dank door VMF Stork, dat samenwerkte met Urenco, ontslagen en door de BVD geïntimideerd werd, ook wel. Maar tegelijk is hij de vleesgeworden integriteit en van een onvoorstelbare volharding in het eisen van eer- en rechtsherstel. Het is een klassieke Bromet die zich vastbijt in een vastbijter – een ongewone maar o zo gewone ‘kleine man’ die bedrijfsleven en overheid niet wil laten wegkomen met grote fouten en/of bewuste onrechtmatigheden; noch met hem aangedaan onrecht. De kijkersconclusie kan alleen maar zijn dat hij niet alleen steun verdient van die bewoners op de Oostelijke Eilanden, maar van iedereen. Wat het extra bitter maakt dat het niet langer ‘verdient’ maar ‘verdiende’ is, want onverwacht overleed Veerman twee weken geleden. Kort nadat hij door het (overigens slecht functionerende) ‘Huis van de klokkenluiders’ in het gelijk was gesteld. Waarna vergoeding voor geleden onrecht de volgende stap zou zijn. ‘De aanhouder wint.’

Stroomgeld (Frank Kalshoven Volkskrant 29 februari 2020 p. 16):
Ik pakte er, als voorbeeld, het jaarverslag van Alliander even bij. De baas aldaar heet Ingrid Thijssen en ze volgt Hans de Boer binnenkort op als voorzitter van werkgeversclub VNO-NCW, werd deze week bekend. Omzet in 2019: 2 miljard euro. Resultaat voor winstbelasting: 328 miljoen euro. Nettowinst: 253 miljoen euro. Dividend voor de aandeelhouders: 113,6 miljoen euro.
Aan deze getallen zijn twee zaken opmerkelijk. De hoogte van de winst, én de hoogte van de dividenduitkering.
Consumenten betalen bij Alliander dus niet extra om een bijdrage te leveren aan de vergroening van Nederland; nee, ze betalen teveel om de provincie- en gemeentekassen te spekken.
Kan iemand bij de toezichthouder ACM een wekker laten afgaan?

Werkgeverslobby krijgt een groener hart (Gijs Herderscheê Volkskrant 27 februari 2020 p. 10-11):
Op welke punten kan Ingrid Thijssen het verschil maken, na de zes roerige jaren onder haar voorganger Hans de Boer?
Dat ze geen man is, kan helpen, suggereerde ze zelf in een interview in NRC Handelsblad: 'Laatst werd me op een congres de vraag gesteld:
wat is nou het verschil tussen mannen en vrouwen? Ik zei: mannen verkondigen meningen, vrouwen stellen vragen. Met vragen stellen breng je een discussie verder, en daarmee worden beslissingen ook beter.'

Schoorvoetend scheidsrechter (Laurens Verhagen Volkskrant 13 maart 2021 Boeken & Wetenschap p. 4-6):
Daar was, met een waarschuwing bij een tweet van Thierry Baudet (zoals Trump die zo vaak kreeg), dan de eerste ingreep van Twitter bij een Nederlandse politicus.
Hoe gaan de sociale media om met desinformatie rond de verkiezingen? Vijf conclusies.

Vakbond FNV roept op tot hard politiek ingrijpen (Annika Heerekop 14 maart 2021):
Flexwerkers lopen jaarlijks miljarden aan inkomen en premies mis.
In de periode 2010 - 2019 is dit opgelopen tot 42,5 miljard euro, waarvan ruim 8,8 miljard aan werkgeverspremies voor sociale zekerheid en pensioenen. Hierdoor liep de overheid meer dan 12 miljard euro aan loonbelastingen mis.

Jezuïet die de dialoog met moslims zocht (Peter de Waard Volkskrant 2 juni 2016 p. 20):
Het eeuwige leven: Pater jonkheer dr. Christiaan van Nispen tot Sevenaer (1938-2016)
De Koran roept op tot verantwoordelijkheid, concludeerde pater Christiaan na jarenlange studie. In Caïro sloot hij vriendschap met moslims.
Begrip voor het verzet van de palestijnen
In 1998 interviewde schrijfster Vonne van der Meer hem in de Volkskrant. De titel jonkheer had hij allang opgegeven. 'Aboena Christiaan, zoals hij in Egypte wordt genoemd, heeft aan de binnenkant van zijn rechterpols een tatoeage van een kruis. Alle kopten, al dan niet orthodox, hebben zo'n tatoeage', stelde ze met enige verbazing vast.
Pater Christiaan was toen al een Egyptische Brabander in Caïro. Eens werd hij daar geïnterviewd op de televisie. Uiteraard in het Arabisch. Hij kreeg netelige vragen voorgelegd of de katholieke kerk evenals de islam niet zou moeten vinden dat de Palestijnse zelfmoordaanvallers tegen Israël heilige martelaren zijn.
In zijn antwoord, doorspekt met citaten van Arabische filosofen en theologen, zei hij dat moorden niet toelaatbaar is, maar dat men begrip moet hebben voor het verzet van de Palestijnen.
In 1955 trad Christiaan in bij de paters jezuïeten. Na een studie wijsbegeerte vertrok hij in 1960 naar Beiroet om Arabisch te leren. Zijn eerste docent zei hem: 'Er zijn mensen die een taal leren om anderen te kunnen vertellen wat ze te vertellen hebben, maar je kunt ook een taal leren om van de taal te ontvangen.' De eerste twee jaar waren bepalend. Hij volgde colleges Arabische literatuur en las over de kruistochten, maar dan bezien door Arabische ogen.

Ambtenaren besturen ambtenaren, gecontroleerd door ambtenaren (Martin Sommer Volkskrant 13 maart 2021 Opinie . 23):
We hebben natuurlijk in Nederland het beroemde middenveld als tegenhanger, met het even beroemde maatschappelijke draagvlak. Helaas. Het middenveld, van ziekenhuizen tot scholen, wordt gefinancierd door de overheid. En de
fameuze koepels worden geleid door voormalige politici annex ambtenaren met goede contacten rondom de Hofvijver. Mijn favoriet is Doekle Terpstra, van de warmtepompen. Deze week zag ik dat hij ook een deftige zorgcommissie leidt. Terpstra belichaamt het mirakel van de Nederlandse bestuurder: heeft overal verstand van en is nauw verknoopt met de staat.

Het begrip vrijheid is gekaapt door de elite’ (Bas Mesters interviewt Annelien De Dijn Volkskrant 13 maart 2021 Opinie p. 24-27):
Na tien jaar onderzoek naar de geschiedenis van denken over vrijheid trekt historicus Annelien De Dijn een opvallende conclusie: we hebben ons
idee van vrijheid te danken aan vijanden van de democratie.
Politiek filosoof Pierre Rosanvallon zegt: ‘
Democratie is geen gegeven, maar een proces dat altijd in beweging is.’ Is dat met vrijheid ook zo?
Wat nu ontbreekt, is een besef dat voor 18de-eeuwse democraten als een paal boven water stond: dat een staat alleen maar kan floreren met deugdzame burgers. En daarmee bedoelen zij geen slaafse of volgzame burgers die naar de kerk gaan. Maar burgers die zich willen inzetten voor het geheel en die gemeenschapsgevoel hebben. Die begrijpen dat je niet altijd je eigen belang kunt nastreven.

Hoe nu verder?: Politiek denker Pierre Rosanvallon ‘Zoek naar de onzichtbaren’ (Bas Mesters De Groene Amsterdammer 14 november 2019 p. 18-21):
De sociale ongelijkheid neemt toe en burgers herkennen zich niet meer in de politiek. Het antwoord van de Franse historicus Pierre Rosanvallon hierop? ‘Vertrouwen komt, als je de sociale kennis vergroot.’
Heel vaak hebben mensen een negatief oordeel over immigranten, maar als het over hun buurman gaat zeggen ze: “Ik ken hem, dat is anders.”
We moeten daarom een politiek uitstippelen gericht op het vergroten van de gemeenschappelijke kennis van de samenleving. Dat heeft ook alles te maken met vertrouwen creëren. Als je niks van iemand weet, kun je hem niet vertrouwen. Vertrouwen komt als je informatie hebt van de anderen. Dus om het vertrouwen in de samenleving te vergroten, moet je de sociale kennis vergroten. Dat is een zeer belangrijk element van een sociaal contract. Daar ligt een grote taak voor de politiek, het onderwijs en de pers. We moeten geconcentreerd blijven zoeken naar kennis, verhalen en de goede wil van de ander.’

Pierre Rosanvallon (Peter Giesen Volkskrant 17 november 2012):
'Wantrouwen is goed', zegt Pierre Rosanvallon. De coalitie van VVD en PvdA verloor deze week 23 zetels in de peilingen. De Franse president Hollande duikelde meteen na zijn aantreden in populariteit. In westerse landen is het wantrouwen tegen politieke leiders groter dan ooit, maar toch gaat het goed met de democratie, vindt de Franse historicus en politiek filosoof. 'Wantrouwen dwingt politici om beter te presteren.'
'Je hebt professionele politici nodig die zichtbaar maken wat in de samenleving leeft en daar een coherent verhaal over vertellen, een visie op lange termijn. Dat is ook een probleem van hedendaagse politici: ze vertellen geen verhaal meer.'

Nederland nog steeds tax-walhalla (Irene de Zwaan Volkskrant 10 maart 2021 p. 23):
Nederland is wereldwijd nog altijd een van de
belangrijkste knooppunten op het gebied van belastingontwijking. Dit concludeert de internationale ngo Tax Justice Network op basis van haar tweejaarlijkse ranglijst.
Alleen de Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden en Bermuda spelen volgens de organisatie een grotere rol in
belastingontwijking dan Nederland. In 2019, toen de index voor het eerst werd uitgebracht, stond Nederland ook al op de vierde plaats.
Onlangs bleek dat Google in acht jaar tijd 128 miljard euro via een Nederlandse dochteronderneming naar belastingparadijs Bermuda heeft gesluisd. Het techbedrijf betaalde daarover in Nederland zo'n 25 miljoen euro belasting. Ook de vier grootste tabaksfabrikanten ter wereld sluizen jaarlijks voor 7,5 miljard via Nederland door naar Bermuda om belasting te ontwijken, bracht journalistencollectief
The Investigative Desk vorig jaar aan het licht.

De mythe van de staatsschuld (Herman Hümmels Civis Mundi Digitaal #112 juli 2021):
Conclusie
Stephanie Kelton formuleerde op een overtuigende manier de essentie van haar Modern Monetary Theory (MMT). Ze maakt duidelijk hoe tegenwoordig op een volgens haar verkeerde manier de overheden functioneren, die vasthouden aan de klassieke economie-opvattingen waarvan het neoliberalisme een extreme uitwerking is. Ze doet dit door een duidelijk alternatieve zienswijze te beschrijven.
Keltons oplossingen lijken logisch. Maar bieden geen oplossing voor
elk onverstandig overheidsgedrag. Als bijgedrukt geld in de verkeerde handen komt (de financiële sector), kan dit een te hoge inflatie tot gevolg hebben. De huizenbubbel die we op dit moment in Nederland zien ontstaan, is een voorbeeld dat bij instorten grote gevolgen kan hebben. De opgelopen prijzen voor grondstoffen als gevolg van de coronacrisis zijn een ander voorbeeld, waardoor de inflatie kan toenemen en waarvoor Kelton geen remedie aangeeft. Ook is het mogelijk dat door het ineens vrij komen van tijdens de crisis gespaard geld, de prijzen gaan oplopen.

De mythe van de staatsschuld (Erik Jansen Civis Mundi Digitaal #108 maart 2021):
Conclusies
Al dan niet geldscheppen door de geldpers te laten draaien of meer geld te lenen is een keuze. De huidige praktijk van
‘Quantitave easing’ biedt de overheden alle kans om tegen vrijwel nul kosten geld te lenen. Ook nu al leidt dit tot speculatie (aandelen, onroerend goed, bitcoins) want beleggen in obligaties en sparen is nu volstrekt onaantrekkelijk en kan bij stijging van de rente tot enorme verliezen leiden. Dit zal nog versterkt worden als de overheid zelf extra geld gaat inbrengen. Ook al stijgt de inflatie (van consumentengoederen en energie) niet, de hoeveelheid geld wordt toch opgeblazen en zoekt zijn weg in speculatieve beleggingen. Dus belangrijk is dat het geld gericht wordt uitgegeven bv. aan de klimaaattransitie en niet aan een algemene belastingverlaging zoals Trump heeft gedaan.

Waarom de hoogste staatsschuld aller tijden geen enkel probleem is (Koen Haegens de Volkskrant 11 september 2020):
In een briljant boek betoogt econoom Stephanie Kelton waarom de hoogste staatsschuld aller tijden geen enkel probleem is.
The Deficit Myth heeft alles in zich om een klassieker te worden.
Gaandeweg de ruim 300 pagina’s, terwijl ik steeds wanhopiger naar de zwakke plek in Keltons argumentatie zocht, bekroop me een extreem ongemakkelijke vraag. Een waar ik nog steeds niet uit ben.
Moet ik nu mijn economische wereldbeeld overhoopgooien?
Dát is wat een goed boek doet.

Liefhebbers van bezuinigen hebben pech, schulden maken is de nieuwe gulden middenweg Koen Haegens Volkskrant 18 februari 2021 p. 15):
Dankzij de
revolutie-dreiging uit het Oosten konden naoorlogse sociaal- en christen-democraten in het Westen een schitterende verzorgingsstaat optuigen. Iets soortgelijks is gaande met de corona-schuldenberg.
Wereldwijd trokken overheden al bijna 12 biljoen euro uit om bedrijven te redden en banen te behouden. De afgelopen weken sprak ik twee mannen van in de zeventig die tot kalmte manen over de ontstane begrotingstekorten. Ga vooral niet overhaast bezuinigen, was hun boodschap. Daar hield de overeenstemming wel zo’n beetje op. De één, Olivier Blanchard, behoort tot ’s werelds meest prominente economen.
De ander is een ietwat
excentrieke hedgefondsmiljonair. Warren Mosler ontwierp zijn eigen sportauto’s. Uiteindelijk won een andere hobby. Met zijn dwarse ideeën én riant vermogen stond hij aan de wieg van de Moderne Monetaire Theorie (MMT).
Wees op je hoede zodra economen zich gaan presenteren als ingenieurs. Als politieke strijd schijnbaar overbodig wordt. Maar ach. Zie voor zo’n nuance maar eens gehoor te krijgen wanneer het crisis is, economen oorlogstaal uitslaan en de miljarden je om de oren vliegen.

Pas op als politici in naam van ‘jongere generaties’ gaan praten (Koen Haegens Volkskrant 10 maart 2021 p. 20):
CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra haakte daar gretig bij aan met een sneer naar
‘beste Lilianne en linkse vrienden’. Na de staatsschuld vorig jaar met 42 miljard euro te hebben laten stijgen, spreekt de demissionaire minister van Financiën nu waarschuwende woorden: ‘We mogen de rekening niet doorschuiven naar de volgende generatie. En daar loopt het mis als ik naar jullie plannen kijk.
Minstens zo belangrijk is dat de jongeren zelf niks lijken te hebben aan de luidkeels beleden steun voor hun zaak. Er is inmiddels een nieuw pensioenstelsel. Daarin mogen ze tot ver na hun
zeventigste doorwerken voor een extreem onzeker pensioen. Weinig mensen – ongeacht geboortejaar – die dit een overwinning zullen noemen.

Essay Wat komt er na de partijdemocratie?
Zwermen zonder korf (Anton Jäger De Groene Amsterdammer 11 maart 2021 p. 88-91):
De partijdemocratie in Europa lijkt ten dode opgeschreven. Ook in Nederland zien we versnippering: het aantal partijen dat deelneemt aan de verkiezingen is ongekend. Kan deze liquide democratie de uitdagingen van de 21ste eeuw aan?
Ondertussen zet het
nulsomdenken ook het migratiedebat onder hoogspanning. In een economie die weigert te groeien, is iedere immigrant die erbij komt een mogelijke last op de staatsschuld. Ze zijn ook concurrenten op de huur- en arbeidsmarkt. Dergelijke druk roept eisen tot interventie op vanwege een ‘inheemse’ arbeidersklasse, die zich ook op het vlak van het opleidingsniveau benadeeld voelt en het moet afleggen tegen de groeiende ‘diplomademocratie’.
Wilders’
nulsompolitiek en zijn afkeer van de partijdemocratie gaan dus hand in hand. Daarmee worden de autoritaire mogelijkheden van die nieuwe liquide democratie ook steeds duidelijker, en de verschillen met het historische fascisme. Dat fascisme was zelf een product van de massapolitiek, vooral toen Europese elites na de Eerste Wereldoorlog verplicht werden het stemrecht uit te breiden. Dat stemrecht kwam vooral een robuuste socialistische beweging ten goede, die zijn kaderleden nu parlementen in kon sturen. Als respons begonnen conservatieve elites zelf partijen en massabewegingen uit te bouwen, die de elite konden democratiseren alsook de democratie een elitair kantje bezorgen.

Is de publieke zaak nog in goede handen?
‘We moeten dingen simpeler willen houden’ (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 11 maart 2021 p. 50-55):
De
coronacrisis en de toeslagenaffaire lijken iets in gang te zetten wat ontbrak na alle ambtelijke schandalen in de afgelopen twintig jaar: het besef dat Nederland een probleem heeft met zijn overheid.
Ook Bussemaker gelooft dat het
rouleren van posten te ver is doorgeschoten. ‘Topambtenaren, lagere ambtenaren, Kamerleden, iedereen doet het’, zegt ze. ‘Het gaat uit van het idee dat besturen een managerial art is, dat je op elke plek kunt doen. Ik geloof daar niet in. Officieel moeten topambtenaren na zeven jaar van plek wisselen, maar hoe het gaat, is dat zij na vier jaar al gaan rondkijken. Ook lagere ambtenaren moeten vaak wisselen als ze carrière willen maken. Ik vind het een vorm van kennisverkwisting.’
Ze pleit voor een
. ‘De kern is dat de overheid anders moet gaan functioneren. Het lijkt nu vaak of burgers er zijn voor de overheid, in plaats van andersom. We moeten terug naar de kern van de verzorgingsstaat. De vraag die ambtenaren zichzelf regelmatig moeten stellen is niet: doen we het goed, maar: doen we het goede? Helaas is het lerend vermogen van onze overheid te laag.’

Onderzoek Twintig jaar klimaatpolitiek
Geen tijd meer voor gemiste kansen (Diederik Baazil, Sal Hagen en Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer van deze week 11 maart 2021 p. 44-49):
Klimaatverandering vergt politiek ingrijpen, wisten we decennia terug al. Maar in het Haagse krachtenveld raakt de ‘grootste opgave van deze tijd’ snel op de achtergrond, leert een reconstructie van het parlementaire klimaatdebat.

Economie McKinsey (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 9 maart 2021 p. 9):
Hoe
wereldvreemd moet je zijn om midden in de diepste economische crisis van deze eeuw te pleiten voor halvering van de maximale WW-duur? Terwijl volgens het CPB dit jaar de werkloosheid oploopt tot 6,1 procent en veel zzp’ers en zelfstandigen zich aan hun vingernagels boven water proberen te houden, bestaat de voorman van het naar eigen zeggen christelijke CDA het om deze crisistijd als hét moment te kiezen voor het aankondigen van een maatregel waar de gemiddelde neoliberaal alleen maar van kan dromen: een WW van maar één jaar.
Het zou de moeite waard zijn eens uit te zoeken
hoeveel belastinggeld in de met zijde gevoerde zakken van McKinsey-partners is verdwenen. En hoeveel van de grote bestuurlijke debacles van de laatste decennia op het conto van McKinsey kunnen worden geschreven.

Biden heeft er nauwelijks 50 dagen opzitten en zijn presidentschap is nu al een succes (Heleen Mees Volkskrant 10 maart 2021 p. 29):
Toch is een red%aantal economen
uitgesproken kritisch over het stimuleringspakket van Biden. Harvard-econoom Larry Summers, die kabinetsposities bekleedde onder zowel president Clinton als Obama, waarschuwde vorige maand dat het grootste stimuleringspakket sinds de Tweede Wereldoorlog tot inflatie kan leiden en de Amerikaanse dollar en de financiële stabiliteit kan bedreigen. Volgens Summers kan een deel van het geld beter worden aangewend voor de grote infrastructuur- en klimaatprojecten die Biden ook in het vooruitzicht heeft gesteld.
Maar Westerse economieën hebben decennialang niet of nauwelijks inflatie gekend, met uitzondering van de jaren na China’s toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie, toen de grondstoffenprijzen, met name olie, hard stegen. Voor aanhoudende inflatie heb je loonstijgingen nodig en die zijn er de afgelopen decennia niet geweest. Sinds de neoliberale revolutie die de Amerikaanse president Reagan en de Britse premier Thatcher begin jaren tachtig ontketenden heeft de doorsnee-Amerikaan zijn loon niet of nauwelijks zien stijgen.

Vluchtelingen die voor het eerst vrij stemmen:Wat als ze ontdekken dat ik niet op Rutte stem?’ (Anneke stoffelen en Irene de zwaan Volkskrant 10 maart 2021 p. 18-19):
Vluchtelingen die in de migratiepiek rond 2015 arriveerden, mogen nu voor het eerst in Nederland stemmen. Het zijn vaak hun eerste vrije verkiezingen. Sumer Chaban, lijstduwer voor D66, maakt de nieuwkomers wegwijs.
'Mensen zijn apetrots dat ze dit recht hebben.'

Snoeihard waar het nodig is (Bert Lanting Volkskrant 6 maart 2021 Boeken p. 8-9):
De autobiografie van vicepresident Kamala Harris laat zich lezen als een aanklacht tegen de misstanden die zij om zich heen ziet. Haar biograaf Dan Morain schetst een rijker geschakeerd beeld in Kamala’s pad .
Maar al trad ze soms hard op, ze aarzelde ook niet haar nek uit te steken met de belofte dat ze nooit de doodstraf zou eisen.
Net als andere politici hield ze zich bij
controversiële onderwerpen soms zorgvuldig op de vlakte, als het niet strikt noodzakelijk was haar mond open te trekken. En op beslissende momenten kan ze snoeihard zijn. Zo lanceerde ze tijdens een verkiezingsdebat onverwacht een aanval op Biden, omdat hij er ooit tegen was om kinderen uit achterstandswijken per bus naar witte scholen te vervoeren, ter bevordering van integratie. ‘Ik was zo’n meisje’, hield ze Biden voor. Die was uit het veld geslagen. Hij had Harris geholpen bij haar campagne voor de Senaat, en was Harris niet bevriend met zijn inmiddels overleden zoon Beau?

Ik kijk uit naar de volgende generatie (Hans Bouwman Volkskrant 6 maart 2021 Boeken p. 10-11, Interview-1, Interview-2):
Hoe schrijft de schrijver? Nobelprijswinnaar Kazuo Ishiguro vindt het moeilijker dan ooit om de veranderende wereld te begrijpen. Des te meer reden om erover te schrijven. Zoals in zijn nieuwe roman Klara en de Zon
, met een intelligente robot als hoofdpersoon.
Ik geloof nog steeds dat het waardevol is om
gevoelens over te brengen, maar ik vind het moeilijker geworden om het bestaan van literatuur op die manier te rechtvaardigen.
‘Ik heb hier nog geen antwoord op. Het is gewoon een van de vragen die bij me opkwamen tijdens de lockdown waarin ik, net als iedereen, maandenlang heb verkeerd. Ik denk dat het een goed idee is dat wij – iedereen in de vrije wereld die zich bezighoudt met
kunst en cultuur – vraagtekens zetten bij onze aannamen, onze uitgangspunten. Hebben die iets te maken met de situatie in de VS, waar mensen krankzinnige dingen geloven omdat hun gevoel ze dat ingeeft? Dat is de vraag die ik graag aan iedereen wil voorleggen.’

Zo voortreffelijk werd China nog nooit bestuurd (Olaf Tempelman Volkskrant 6 maart 2021 Boeken p. 14-15):
Een nuttige geschiedschrijving en een prikkelend pamflet buigen zich over de terugkeer van China als wereldmacht, en komen daarbij tot uiteenlopende conclusies over de status van de eenpartijstaat.
De Singaporese filosoof, China-kenner en oud-diplomaat Kishore Mahbubani stelt in zijn nieuwe boek Heeft China al gewonnen? dat het Rijk van het Midden in 1840 nog iets parten speelde:
‘een krachtig antimilitair dna’. Als China ook maar een beetje militair georiënteerd was geweest, was het aan het veroveren geslagen, in plaats van te worden veroverd.
Bij Kishore Mahbubani is de Partij sinds de dood van Mao verantwoordelijk voor het beste bestuur uit de Chinese geschiedenis. De huidige CCP, weet hij, levert ‘een van de intelligentste regeringen ter wereld’, die CCP heeft minder met Mao te maken dan met ‘’s werelds oudste ononderbroken beschaving’.
De kampen in de provincie Xinjiang noemt hij niet, wel stelt hij meerdere malen dat het huidige China ‘geen enge Goelag-staat’ is à la de oude Sovjet-Unie. Dat blijft zoiets als stellen dat een vogel die kwaakt, waggelt en zwemvliezen heeft geen eend is.

Orthodox christelijk en radicaal-rechts delen eenzelfde verlieservaring’ (Haro Kraak interviewt Sander Rietveld Volkskrant 6 maart 2021 Opinie p. 24-27):
Wat maakt orthodoxe christenen vatbaar voor radicale en populistische denkbeelden? Sander Rietveld, calvinistisch opgevoed, deed onderzoek naar de financiering van politici als Trump en Baudet. Hij schreef een boek over de
cultuuroorlog die sinds de jaren zeventig vanuit christelijk Amerika naar Nederland is overgewaaid.
Rietveld beschrijft in zijn boek hoe geld van een aantal conservatieve christelijke miljardairs uit Amerika, onder meer met
Nederlandse wortels, wordt ingezet in Europa om de cultuuroorlog aan te zwengelen. In het afgelopen decennium zou vanuit die hoek minstens 90 miljoen euro zijn uitgegeven om de boodschap aan deze kant van de oceaan te verspreiden.

Wie andere feiten wil zien moet een andere bril opzetten (Martin Sommer Volkskrant 6 maart 2021 Opinie p. 23):
Het CPB was zo voorzichtig om als bijsluiter te waarschuwen dat de doorrekening vooral bedoeld is om partijprogramma’s te vergelijken, dus niet om er goede sier mee te maken op tv. Toch vond ik Omtzigts parabel al op pagina 7 terug. De VVD krijgt van het Planbureau als enige partij een pluim omdat ze werkgelegenheid schept. Dat betekent niet dat er echte banen bijkomen. In het VVD-programma groeit de inkomensongelijkheid, waardoor meer mensen de arbeidsmarkt worden opgejaagd. Meer werkzoekenden betekent in de optiek van het CPB meer werkgelegenheid, maar ze leveren geen tastbare baan extra op.

Is boerenkoolkoninkrijk een westers equivalent van een bananenrepubliek? (Peter de Waard Volkskrant 5 maart 2021 p. 23):
En het CPB meldde deze week dat de
miljardenrekening van de pandemie op het bordje komt van de volgende generatie. Nederland staat niet alleen. In omringende landen - Duitsland met Wirecard en het cum-ex schandaal en Frankrijk met Sarkozy - zouden een vrije val moeten maken op de ranglijst.
De
moraal en de ethiek lijken inmiddels zo ver weg dat bijna buitenlandse waarnemers zouden moeten worden gevraagd om 17 maart toezicht te houden op een eerlijk verloop van de verkiezingen.

Dit zijn de betere revoluties. Minder vee, meer bos. Minder koeien, meer bloemen (Asha ten Broeke Volkskrant 5 maart 2021 p. 29):
Milieudefensie kwam, attent, met een rapport. Onze natuur staat er slecht voor en onze CO2-uitstoot daalt te traag. De energievoorziening bestaat nog steeds voor zo’n 90 procent uit kolen, aardgas en aardolie – net als tien jaar geleden.
Slechts 3 procent van de belastingen wordt gehaald bij vervuilers – net als tien jaar geleden.
Dit jaar staan er twee grote conventies gepland: over biodiversiteit in Kunming en een klimaattop in Glasgow. Daar moet het roer om, van het Grote Plunderen naar het Grote Herstel. Niet alleen moeten we nu écht-echt onze CO2-uitstoot fors terugdringen en bestaande natuur beschermen, maar, zo schrijft Graham Lawton in de New Scientist, we moeten verder gaan en op grote schaal natuur maken.

De echte strijd om de kiezer heeft jaren terug al plaatsgevonden (Koen Haegens Volkskrant 25 februari 2021 p. 15):
De hoofdprijs is de arbeidsmarkt. In Nederland behoort inmiddels een op de drie werkenden tot de flexibele schil. Dat is goedkoop en makkelijk voor werkgevers. Maar voor sommige politici speelde er ook een groter ideaal. Een mensbeeld, door de Franse filosoof Michel Foucault al in 1979 omschreven als ‘de ondernemer van zichzelf, die zelf zijn eigen kapitaal is, zijn eigen producent, zijn eigen bron van inkomsten’.
Deze
electorale bevolkingspolitiek stuit nu op haar grenzen. Te veel zzp’ers voelen zich helemaal geen vrije ondernemers. Te veel woningbezitters merkten tijdens de kredietcrisis dat ze gewoon huren – maar dan van de bank. Een nieuw kabinet zal de problemen op de werkvloer en de woonsector moeten aanpakken. Het maakt meteen ook duidelijk waarom dat zo ontzettend moeizaam verloopt: welke politicus gaat nou zijn eigen achterban inkrimpen?

Bhutan: Insider Travel Guide
Bhutan is now trying to measure progress not by the popular idea of Gross Domestic Product but by through Gross National Happiness.

Bhutan (TED februari 2016):
Dit land is niet alleen koolstofneutraal, het is koolstofnegatief
Diep in de Himalaya, op de grens tussen China en India, ligt het Koninkrijk Bhutan, dat heeft toegezegd voor altijd koolstofneutraal te blijven. In deze verhelderende talk, legt Bhutan's eerste minister Tshering Tobgay uit hoe zijn land geluk boven economische groei stelt en een voorbeeld voor de wereld is waar het natuurbehoud aangaat.

BBP, weg er mee (Ariejan Korteweg Volkskrant 22 oktober 2015 p. 21):
Hoe een parlementaire commissie vrije tijd, geluk en veiligheid wil meten.
Al decennia staan er vraagtekens achter het Bruto Binnenlands Product (BBP) als alleenzaligmakend instrument om te bepalen hoe we er voor staan. Dat BBP doet alsof welvaart hetzelfde is als centen tellen. Robert Kennedy zei het al in 1968: het BBP meet de productie van napalm en sigarettenreclame. Maar het meet niet de gezondheid van onze kinderen of de kwaliteit van onze poëzie. Niet onze wijsheid, onze kennis en ons mededogen. Koning Wangchuk van Bhutan voerde in 1972 Bruto Nationaal Geluk in als belangrijkste indicator voor de stand van het land.
Vaak zijn het rechtse regeringsleiders die dergelijk onderzoek in gang zetten. David Cameron toonde zich ontvankelijk, in Frankrijk zette Nicolas Sarkozy in 2009 de Nobelprijswinnaars Amartya Sen en Joseph Stiglitz aan het werk, samen met de Franse econoom Jean-Paul Fitoussi - wetenschappers van linkse snit.
Toen ik Fitoussi indertijd vroeg waarom rechts zijn inzichten bij links haalt, had hij een bondig antwoord. 'De simpele feiten geven rechts ongelijk en links gelijk. Dit is niet het moment om te adviseren de markt zijn gang te laten gaan.'
Het lijvige rapport van Fitoussi c.s werd welwillend onthaald bij de OESO, de EU en op de G20 van Pittsburgh, maar belandde daarna in een la. Het was crisis, economen en regeringsleiders hadden andere dingen aan hun hoofd.
Elke schijn dat deze commissie het gelijk van Jesse Klaver en diens economisme gaat aantonen, moet worden vermeden. Daarom is Groen Linkser Grashoff uiterst behoedzaam als hij over 'zijn' commissie spreekt. 'Ik zie geen waterscheiding links-rechts. We moeten af van een technocratische benadering, dat wordt breed gedeeld.

De toekomst ligt in het verleden besloten (Zaaien en Oogsten). Wanneer je haat zaait zul je geen liefde oogsten. De evolutie van de mensheid (de gemanifesteerde werkelijkheid) op macroschaal, die op de psyche van de anonieme massa berust, creëert op aarde golfbewegingen, bijvoorbeeld Biogeochemische cyclus (Antropoceen, Geologisch tijdperk), Epigenetica, Conjunctuurgolf, Kondratiev-cyclus. Alles wat gebeurt, is altijd historisch. De geschiedschrijving (Akasha-kronieken) legt de macro evolutie vast. In elke cel van ons lichaam, en dat van andere levende wezens, bevindt zich een geweldig rijk archief. Het boek Mens tussen hemel en aarde van Willem Schulte Nordholt laat het euvel zien dat we nog steeds niet bereid zijn van de geschiedenis te leren. De geschiedenis is de vrucht van de innerlijke wereld. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden?
De opwaartse - en neerwaartse spiraaldynamiek brengt de eeuwige terugkeer van Friedrich Nietzsche tot uitdrukking.
Voor
Alpha en Omega, die door een punt worden gesymboliseerd, is er maar een route.
Het is mogelijk de éne werkelijkheid vanuit een nieuw gezichtspunt te belichten. Het rapport 'E i V' wil aantonen dat de kwintessens van het verhaal echter gelijk blijft. De structuur van de eeuwige wederkeer impliceert een Droste-effect. Dit proces van zelfverwijzing heet recursie (chaostheorie).
Om de
spiraalwerking te verklaren biedt, net als het boek Het spiegelende brein van Marco Iacoboni, de fractale zelfgelijkvormigheid een handvat.
Het is het
zelf-bewustzijn, het reflexieve bewustzijn dat mensen kenmerkt.
Reactie van Jules Ruis naar aanleiding van mijn vraag
Is zelfgelijkvormigheid een eigenschap die zelfbewustzijn mogelijk maakt?
Jules Ruis veronderstelt dat het ontstaan van elementen in de natuur (net zo als dat pixeltje op het scherm) door bepaalde informatie wordt aangestuurd. De opgeslagen informatie heeft naar zijn mening iets met genen, memen en zelf-bewustzijn te maken. Het samenspel van genen en memen noemt hij het speelveld van de ziel.

G. de Purucker Bron van het Occultisme Een moderne presentatie van de oude universele wijsheidgebaseerd op De Geheime Leer van H.P. Blavatsky
9 Relaties tussen de kosmische en de menselijke constitutie
Verloren zielen en het pad van de linkerhand (p. 505:):
Deze straal gaat door vele en velerlei ervaringen in de stof en bouwt door de eeuwen heen langzaam een
ego op; en mocht dit ego – dat uit zijn monadische ouder is voortgekomen en daarom de eigenschappen van die ouder bezit – het pad van de linkerhand kiezen, dan begint het naar het gebied van absolute stof en spirituele dood ‘af te dalen’, wat wil zeggen dat, als een zwarte magiër de achtste sfeer bereikt, de resterende zwakke glinstering van de monadische straal zich heeft teruggetrokken. Er blijft niets anders over dan een omhulsel van de ziel, dat uiteenvalt in zijn samenstellende atomen; en deze atomen worden met de snelheid van de bliksem in de schoot van de natuur teruggetrokken zodra de laatste flakkerende glans van de monadische straal is verdwenen. Deze monadische straal wordt in zijn monadische ouder teruggetrokken en blijft daar eonen lang in zijn nirvåña.
506: Als we het meer in het bijzonder over mensen hebben, dan zijn er twee manieren om kwaad te doen: de ene wordt veroorzaakt door gewone
karakterzwakheden; en de andere is opzettelijk, in welk geval het kwaad een pad vol rozen schijnt en de vruchten van een zelfzuchtige overwinning van groter waarde worden geacht dan wandelen met de goden. Dat is het pad van de broeders van de schaduw. De richting die we door onze keuze en wil aan onze handelingen geven, bepaalt of we een zwarte of een witte magiër zullen worden. Het doet er niet toe welke graad van vooruitgang we hebben bereikt: als onze richting naar ‘links’ is, behoren we tot de duistere krachten; en als de keuze naar ‘rechts’ is, behoren we tot de krachten van de zon. De scheidslijn is deze: als we leven en werken voor onszelf, bevinden we ons op het pad van de linkerhand; wanneer we onpersoonlijk voor allen werken, zijn we op het pad van de rechterhand.

De grote ketterij van afgescheidenheid (G. de Purucker Levensvragen - in het licht van de esoterische wijsheid
Dit gevoel van afgescheidenheid is de oorzaak en de wortel van alle kwaad. Het kweekt de eigenliefde aan: ik wil dit, ik ben dat, het is van mij. En dit gevoel van persoonlijke afgescheidenheid, de waan dat men geheel afgescheiden is, geheel verschilt van alle anderen, verhindert een mens de innerlijke god te worden. Want door die innerlijke god te worden, worden we bewust één met het heelal waarvan we een kind zijn, een onafscheidelijk deel; dat betekent dat we toegang hebben tot een onuitputtelijke kracht, een wijsheid die geen grenzen kent, dat we kunnen drinken uit de bronnen van inspiratie die opwellen uit het hart van het heelal. Ieder heeft zijn oorsprong in de gemeenschappelijke bron van het leven, de intelligentie en de substantie van de kosmos.
Zelfzucht is beperkend; ze ligt ten grondslag aan alle degeneratie, aan alle morele verval, aan alle mentale en lichamelijke zwakte; ze verlamt; ze stelt grenzen en laat geen ruimte voor uitbreiding en groei. Zelfzucht is de wortel van alle kwaad en dus ook van mentale zwakheid, van een gebrek aan aanleg en kracht, van een gemis aan oordeel en onderscheidingsvermogen, van het ontbreken van een meevoelend hart. Zelfzucht is daarom de vruchtbare oorzaak van alle tegenslagen en leed. Alles wat de natuurlijke vermogens van de menselijke constitutie verzwakt, vloeit voort uit zelfzucht. Ze is de oorzaak van betreurenswaardige en schadelijke opvattingen, die tot de beperkte aard van uw eigen kleine denkwereld behoren. U bent dan een gevangene, gevangen in uw eigen zelfzucht en daardoor vreselijk belemmerd in de edelste strijd van het leven. Zelfzucht maakt u tot een gevangene – en uw gevangenis is uw lagere zelf.
Wat een gevoel van vrijheid, van waarlijk mens-zijn, ervaart iemand die de gevangenis van het lagere zelf verlaat en zijn eenheid met het Al voelt; want in de mystieke verborgenheden van uw eigen meest innerlijke wezen bent u werkelijk dat Al.
Zelfzucht en onwetendheid zijn de oorzaak van onenigheid en ruzie onder de mensen; want wie uit is op eigen voordeel, maakt gebruik van de natuurkrachten voor persoonlijke en zelfzuchtige doeleinden – soms met opzet, soms halfbewust. We doen dit met onze vrije wil, die niettemin zelf een goddelijke kracht of eigenschap is.
We hebben een wil en die wil is vrij. We zijn een deel van de krachten van het heelal, want we zijn daarvan niet te scheiden. Soms gebruiken we onze wil goed en soms verkeerd; wanneer we hem goed gebruiken, zien we wonderbaarlijke mysteriën in het hart en het gelaat van onze medemensen en herkennen we de grootsheid in hun diepste wezen; want er is ook grootsheid in ons, en grootsheid herkent altijd grootsheid.

William Quan Judge Oceaan van theosofie
Hoofdstuk 11 Karma (p. 104):
Toegepast op het morele leven van de mens is het de wet van ethische oorzakelijkheid, rechtvaardigheid, beloning en straf; de oorzaak van geboorte en wedergeboorte, maar evengoed het middel om te ontkomen aan incarnatie. Vanuit een ander standpunt gezien is het slechts het voortvloeien van gevolgen uit oorzaken, actie en reactie, precies het juiste gevolg voor elke gedachte en daad. Het betekent handelen en de gevolgen van handelen, want de letterlijke betekenis van het woord is handeling. Theosofie beschouwt het heelal als een intelligent geheel, daarom is elke beweging in dat heelal een handeling van dat geheel die leidt tot gevolgen, die zelf weer oorzaken worden van verdere gevolgen. De hindoes van de oudheid vatten het ruim op en zeiden dat elk wezen, tot Brahma toe, onder de heerschappij van karma valt.
Karma is een weldadige wet vol barmhartigheid, onverbiddelijk rechtvaardig, want echte barmhartigheid is geen gunst maar onpartijdige gerechtigheid.
Broeders! Het leven van ieder mens
Is een gevolg van eerder bestaan.
Vroegere deugden brengen zegen,
Lijden volgt op fouten, eens begaan. . . .
Dit is de leer van karma.
*
*Het licht van Azië, boek 8.

In Arnhem is geen discriminatie, of in elk geval geen rapport (Georgia Oost Volkskrant 24 februari 2021 p. 11):
De gemeente Arnhem discrimineerde in haar personeelsbeleid. Een rapport waarin dit werd vastgesteld, is anderhalf jaar geheim gehouden. Woensdagavond eist de gemeenteraad uitleg.
De coalitiepartijen hebben zich tot nog toe op de vlakte gehouden, maar een collegevoorstel om aanvullende interne documenten over deze kwestie
geheim te houden, werd half februari wel door de voltallige raad weggestemd.
‘Het doel was altijd om een
inclusieve gemeente te zijn’, zegt Nede. ‘Maar nu de problemen recht voor hun neus werden geschoven, besloten wethouders er niks mee te doen. Wat zegt dat dan over hun oprechtheid? Mijn vertrouwen is in ieder geval geschaad, en ik weet niet of dat nog goed komt.’

Economie Schizofreen (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 25 februari 2021 p. 9):
Zomaar twee internationale nieuwsberichten. Op 22 januari meldde Time Magazine dat Amsterdam als eerste stad ter wereld de
donuteconomie van Kate Raworth had omarmd. Het weekblad vroeg zich af of dat een alternatief voor het kapitalisme zou kunnen zijn. Drie weken later publiceerde de Financial Times een stuk waarin werd geconstateerd dat Amsterdam de eerste plek van Londen als mondiaal centrum van aandelenhandel had overgenomen.
Het zijn niet slechts twee haaks op elkaar staande beelden. Amsterdam als proeftuin voor
post-kapitalistische, circulaire duurzaamheidsexperimenten aan de ene kant en als knooppunt van het gefinancialiseerde hyperkapitalisme aan de andere. Ze staan namelijk voor twee diametraal verschillende kanten van diezelfde stedelijke economie die Amsterdam heet.
Overigens moet Amsterdam zich niet rijk rekenen met de beurswinst waarover de Financial Times berichtte. Ten eerste is in 2008 een grote financiële sector een giftig bezit gebleken en is het dus ongepast hierover te jubelen. Ten tweede zijn in de wereld van digitaal kapitaal dit soort ranglijstjes
betekenisloos geworden. Meer handel betekent slechts meer nulletjes en eentjes op Amsterdamse mainframes. De stad wordt er geen spat wijzer van.

Hoe Nederland liberaal-blauw kleurde
Baantjes in de polder (Kim van Keken en Lise Witteman De Groene Amsterdammer 25 februari 2021 p. 24-27):
In tien jaar tijd heeft de VVD van Mark Rutte een
onuitwisbaar stempel op de Nederlandse samenleving gedrukt. Dankzij enkele cruciale benoemingen is het de liberalen gelukt hun beleid tot in de haarvaten van de samenleving door te voeren.
Eerder dit jaar schreef De Groene Amsterdammer al over de
innige banden tussen VVD’ers en de (private) beveiligingswereld. VVD-lid (en oud-topambtenaar) Tjibbe Joustra lobbyde als voorzitter van de Nederlandse Veiligheidsbranche voor meer politietaken voor particuliere beveiligers.

Is EU-grensbewaker Frontex een oncontroleerbaar beest? (Peter Giesen Frontex Volkskrant 24 februari 2021 p. 10):
Moet Europa zich schamen voor
grenswacht Frontex, het strenge gezicht voor migranten? Het Europees Parlement buigt zich in elk geval over vermeend wangedrag.
4 Onderhoudt Frontex ondoorzichtige contacten met de wapenlobby?
Frontex is de eerste
geüniformeerde politiemacht van de Europese Unie. De Europese grenswachten mogen wapens dragen. Volgens de non-gouvernementele organisatie Corporate Europe Observatory (CEO) onderhoudt Frontex intensieve en niet-transparante contacten met de wapenlobby. ‘Dat is complete onzin. Wij geven juist wijde ruchtbaarheid aan onze contacten met vertegenwoordigers en onderzoekers van fabrikanten’, zegt de woordvoerder van Frontex.

Is dit de kant die Europa op gaat?
‘Frontex is een oncontroleerbaar beest geworden’ (Irene van der Linde De Groene Amsterdammer 11 februari 2021 p. 17--19):
Frontex, het Europese Grens- en Kustwachtagentschap, wordt steeds groter en machtiger. Maar
mensenrechten worden stelselmatig genegeerd. En democratische controle laat op zich wachten.
Het bedrijfsleven lijkt de koers van Frontex te bepalen’, zegt CEO-onderzoekster Luisa Izuzquiza. Zo is er in oktober 2018 een workshop voor Frontex-personeel over het
‘voorspellen van veranderingen in migratiestromen met behulp van open bronnen’ zoals Facebook en andere sociale media van vluchtelingen en migranten. Bedrijven als Pandora Intelligence, Airbus en CGI Nederland bieden daarvoor hun kennis en technieken aan. Het defensie- en ruimtebedrijf Airbus laat op een bijeenkomst in september 2019 zien hoe je data verzamelt via drones boven een vluchtelingenkamp of een groep vluchtelingen die op weg is naar Europa. In juli 2019 geeft een aantal wapen- en technologiebedrijven een workshop over het inzetten van een ‘autonome zwerm robots’ aan de buitengrenzen.
Aandacht voor een humaan migratiebeleid waarbij het recht op asiel serieus wordt genomen ontbreekt. Wat dat betreft lijkt de lijn van de Hongaarse president Viktor Orbán en de zijnen binnen de EU steeds meer de overhand te krijgen. Dit is het moment om het tij te keren.

Racisme in Nederland: we hebben nog een lange weg te gaan (Olaf Tempelman Volkskrant 7 februari 2021):
Een gevolg van mijn Oost-Europese correspondentschap voor deze krant is dat bij ons thuis Roemeens de voertaal is. We gaan over op het Nederlands zodra er mensen bij zijn die geen Roemeens verstaan.
Een schemerzone is de openbare ruimte.
Een identiek verhaal werd onlangs in een interview verteld door minister van Buitenlandse Handel en D66-lijsttrekker Sigrid Kaag. Haar kinderen dragen de achternaam van hun vader, Al-Qaq. Een van hen solliciteerde een tijdje onder de naam Al-Qaq en kreeg tientallen afwijzingen. Toen hetzelfde kind met dezelfde motivatiebrief onder de naam Kaag ging solliciteren, mocht het meteen op gesprek komen.
Er is wat te zeggen voor de hypothese dat racisme in onze contreien in een halve eeuw tijd van iets expliciets en onverbloemds iets meer impliciets en verhulds is geworden – al blijkt uit de verhalen van ervaringsdeskundigen in deze Editiespecial dat pijnlijk expliciet racisme ook in Nederland allesbehalve uitgestorven is.

Channa Samkalden: universele rechtvaardigheid Brainwash Talks 21 februari 2021 NPO2):
Advocaat Channa Samkalden was betrokken bij de Klimaatzaak tegen de Nederlandse staat en procedeert namens Nigeriaanse boeren tegen Shell. En met succes. Channa Samkalden over
universele rechtvaardigheid.

Parallel (21 februari 2021 NPO2):
Choreografe Ruth Meyer keert terug naar de oorsprong van haar
verbeeldingskracht, haar onderduiktijd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Samen met een aantal beeldend kunstenaars en choreografen met wie ze zich verwant voelt, wordt een dansmozaïek gecreëerd. Deze poëtische visualisatie brengt op persoonlijke wijze de helende werking van de verbeelding tot leven. Dit gesamtkunstwerk op het snijvlak van dans, beeldende kunst, drama en documentaire is een ware ode aan de fantasie.
De film laat zo het verband zien tussen het verleden en de invloed daarvan op het heden: hoe beleef je een oorlog als kind en hoe ga je later hiermee om? De bron voor haar levensvisie ligt in de Tweede Wereldoorlog toen Ruth Meyer als klein meisje met haar Joodse familie was ondergedoken. Om te ontsnappen aan de realiteit gebruikte zij haar verbeelding.
“Verbeelding als vlucht naar binnen”, zegt ze nu. Pas op latere leeftijd kwam ze tot dit inzicht. Haar gehele carrière als danser, choreograaf en filmmaker bleek gebouwd op die overlevingsstrategie.
Alleen in zijn gedachten is de mens waarlijk vrij. Als de nood maar hoog genoeg is, blijken we zelfs in staat om een parallelle wereld te bedenken, zoals Ruth Meyer als kind deed tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Joodse meisje ging in haar eigen fantasie wonen, om de gruwelijke werkelijkheid van de Jodenvervolging buiten te sluiten.
Vanuit diezelfde
bron, pure verbeelding, bouwde ze later een carrière op als succesvol choreografe. Zonder dat ze zich realiseerde dat de basis daarvoor eigenlijk werd gelegd tijdens die traumatische jeugdjaren. Haar verbeelding had als een soort ‘veilige vlucht naar binnen’ gefunctioneerd.
In de associatieve documentaire Parallel (55 min.) van Ellen Blom creëert Meyer, met kunstenaars, componisten en choreografen waarmee ze zich verwant voelt, een
zinnenprikkelende dansmozaïek, waarin dans, drama, beeldende kunst en documentaire samenkomen. Ieder van hen laat bovendien zijn gedachten gaan over wat verbeelding voor hen en hun werk betekent. Verbeelding kan het bestaan in hun optiek rijker, interessant of gewoon draaglijk maken en biedt zelfs uitkomst als het leven helemaal aan het eind, zoals bij de hoogbejaarde Ruth Meyer, nog een ongemakkelijke uitdaging in petto blijkt te hebben.
De documentaire laat zien hoe het mogelijk is de
Kwintessens, de verborgen 5e Dimensie, het 'verborgen pad' van Roberto Assagioli te verbeelden.

Tijdrebellen - Time rebels (Tegenlicht 21 februari 2021 NPO2, herhaling 6 augustus 2021 NPO2 ):
Filosoof Roman Krznaric roept de mens op een betere voorouder te zijn.
De tirannie van de tijd, van het nu, vertroebelt het zicht op waar het werkelijk over gaat:
de grote problemen van de toekomst. Volgens Roman Krznaric hebben we vergezichten nodig om de klimaatcrisis te lijf te kunnen. En jongeren zouden meteen een stem moeten krijgen bij de politieke beslissingen van nu, vindt hij.
Roman Krznaric wijst in de documentaire tot slot (na 41 minuten) op de
derde manier (het lange termijn denken, het kathedraaldenken), de Derde Weg, de ‘Hoofdroute’.
‘Hoe zullen de kinderen van de toekomst ons herinneren?’ Met die vraag als uitgangspunt schreef de Australisch-Britse filosoof en politicoloog Roman Krznaric zijn meest recente boek De goede voorouder. In het boek bepleit hij dat toekomstige generaties een stem zouden moeten krijgen bij de politieke beslissingen van nu. Iets dat volgens hem nu, in een tijd gekenmerkt door ziekelijk kortetermijndenken, nauwelijks gebeurt. Maar hoe word je dat, een goede voorouder? VPRO Tegenlicht zocht Krznaric op.
Roman Krznaric roept ons in zijn recent uitgebrachte boek
De goede voorouder op om een betere voorouder te zijn. Zodat we als veranderaars herinnerd zullen worden door de kinderen van onze kinderen. Maar we zijn nu nog te veel gericht op korte-termijn denken en Krznaric – tevens de man van econome Kate Raworth die bekendheid verwierf met haar baanbrekende ‘Donut Economie’ – wil daarvan af. Volgens hem zijn wij de toekomst aan het toe-eigenen en moeten toekomstige generaties een stem krijgen bij de politieke vraagstukken van vandaag.
We mogen de toekomst niet van onze kinderen afpakken
Hij ziet al voorzichtig een gefragmenteerde beweging ontstaan: de Time Rebels. Mensen die allen op hun eigen manier vechten voor een nieuwe economie die gericht is op de lange termijn. Zij geven Krznaric hoop, maar het is niet genoeg. Als expert op het gebied van democratisch bestuur ziet hij een ‘diepere’ democratie voor zich die losbreekt van het ziekelijke kortetermijndenken en het generationeel denken tot standaard verheft. Krznaric heeft een zes stappenplan waarmee wij leren denken als mensen die kathedralen bouwen, om zo onze toekomstige generaties te kunnen redden. Zo stelt hij ‘Wethouders van de Toekomst’ voor om onze politiek te transformeren naar lange termijn-sytemen. Kijk naar
VPRO Tegenlicht Time Rebels en laat je meenemen op een inspirerende reis door de tijd, met oplossingen voor de toekomst.

Discrimineren mag niet, om welke reden dan ook. Tot het ouderen betreft (Martin Sommer de Volkskrant 9 januari 2021 Opinie p. 21):
Generaties die nog niet bestaan, maar wel al belangen hebben, die kennen we al van het anti-abortusactivisme. Maar ik denk niet dat dat hier de bedoeling is. Krznaric vertelde in de krant immers dat hij weet dat de toekomstige generaties progressief zullen zijn en zich om het klimaat gaan bekommeren. Toch zegt die vergelijking met de anti-abortusbeweging wel iets over zijn denkwereld. In beide gevallen is er een kracht die ons eigen kleine belangetje overstijgt. Ideeën over het einde van de wereld, door toedoen van God of het klimaat, daar zit niet zo heel veel licht tussen.
Dit elementaire idee van burgerschap lijkt aan de verliezende hand, door allerlei aanspraken van groepen die zich, elk op hun eigen manier, achtergesteld voelen. Zaterdag nog hadden we een interview in de krant met de Amerikaanse politicoloog Roman Krznaric, die zich opstelt als de zaakwaarnemer van
toekomstige generaties. Voorheen hadden ouderen de wijsheid in pacht. Tegenwoordig maken zij zich schuldig aan ‘ziekelijk kortetermijndenken’, en vernielen ze de wereld op kosten van toekomstige generaties. Krznaric is niet hun enige woordvoerder. Er is inmiddels een hele filosofische tak die redeneert vanuit mensen die nog geboren moeten worden. Er wordt zelfs namens hen geprocedeerd tegen een bedrijf als Shell.

Premierskandidaten, toon leiderschap (Bob van den Bos Volkskrant 18 februari 2021 p. 29):
Alle progressieve partijen koesteren verbinding, inclusiviteit en kansen gelijkheid als belangrijke speerpunten. PvdA-lijsttrekker Lilianne Ploumen wordt uitgesloten van het RTL- verkiezingsdebat en wat doen de linkse rivalen? Solidariteit tonen? Een gezamenlijke boycot? Welnee, verbinding, inclusiviteit en kansen gelijkheid komen nu even niet uit.
Het CDA van het
‘zorgen voor elkaar’ zorgt nu even alleen voor zichzelf en houdt zich stil. Verkiezingsstrijd betekent verschillen markeren, daar hoort de PvdA als evenwaardige deelnemer bij. Wat de progressieve en christendemocratische lijsttrekkers bindt is hun afkeer van de ‘ieder voor zich mentaliteit’ van de VVD. En dat is nu precies waaraan zij zich nu zelf schuldig maken.
Dus premierskandidaten, toon leiderschap en ga de eerlijke strijd aan, met elkaar, maar eerst met RTL.

Waar de opleiding bloeit, is de docent een oproepkracht (Liesje Schreuder Volkskrant 18 februari 2021 p. 27):
Onderwijs is een voorbeeld en aanjager geweest van de invoering van wat Marjolein Quené op deze plaats (O&D, 15/2) de
‘managementleer’ heeft genoemd en waarin vakmanschap ondergeschikt is gemaakt aan financiële doelstellingen.
Quené beschrijft in haar boek
Voorbij de managementmaatschappij de toenemende polarisatie op de arbeidsmarkt niet louter als een groeiende kloof tussen hoog- en laagopgeleid werk, maar ook als éénvan een scheiding tussen controleurs en gecontroleerden: ‘Ook hoogopgeleide artsen of docenten kunnen door managers gecontroleerd worden. Zij worden dan niet gecontroleerd op hun vakmanschap, maar op hun bijdrage aan de financiële doelstelling.’
‘Rendement’
De kwaliteit van het werk of inzet zijn niet langer relevant voor de beoordeling, de manager vraagt om een flexibele, niet-kritische houding. Quené schrijft: ‘Flexibiliteit van de werknemer betekent in de praktijk dat hij telkens gedwongen wordt iets wat hij zich eigen heeft gemaakt weer op te geven. (...) Bovendien is de beoordeling op ‘potentieel’ voor de werknemer onplezierig. Het is namelijk geen objectief, maar een subjectief oordeel. (...) Dat is hard en persoonlijk, en die macht voelt de werknemer, want hij staat er machteloos tegenover.’

Luister naar de allerarmsten’ (Toon van Eijk Civis Mundi Digitaal #100, juli 2020):
Journalistiek over mondiale samenwerking: het blad
Vice Versa: Enige problematische aspecten van ontwikkelingssamenwerking.
4. Intrinsiek gemotiveerd MVO
In een artikel getiteld ‘$blue%Is het, na verleiden en voorlichten, tijd voor verplichten?
’ over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) zegt Maria van der Heijden, directeur MVO Nederland, het volgende: “Bedrijven die nu weinig of niets doen aan (I)MVO komen daar zonder problemen mee weg. Reken je af met freeriding (meeliften op de inspanningen van de koplopers) of green washing (je als bedrijf beter voordoen dan je in werkelijkheid bent), dan maak je het voor de duurzame koplopers ook aantrekkelijk om nóg meer te doen … Dat er een groep intrinsiek gemotiveerde bedrijven is, is goed. Maar daarmee alleen redden we het niet. Het gaat erom dat we het systeem veranderen. De overheid moet het schaakbord met de regels hiervoor bepalen”.

Het jaar van corona: De Nederlandse aanpak ‘We moeten een coronageneraal hebben’ (Jop de Vrieze De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 14-19):
Eind februari 2020 was het coronavirus officieel in Nederland. Hoe kan het dat we een jaar later nog steeds worstelen met de aanpak van het virus en de crisis die het veroorzaakt? Wat leert dit ons over onszelf?
Het Nederlandse
zelfvertrouwen is niet ongegrond. Op de in oktober 2019 verschenen Global Health Security Index die in kaart bracht hoe goed landen waren voorbereid op een pandemie, staat Nederland derde, achter de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. De index is opgesteld door onder meer het Amerikaanse Johns Hopkins Center for Health Security en de onderzoeksafdeling van tijdschrift The Economist. Op het gebied van preventie, detectie en rapportage, reactievermogen, de kwaliteit van het gezondheidszorgsysteem, naleving van internationale afspraken en risico op uitbraken scoort Nederland 75 van de 100 punten. Een andere, eveneens in 2019 verschenen ‘epidemieparaatheidsindex’ plaatst Nederland (net als vrijwel heel Europa) ook in de categorie ‘best voorbereid’. Het zelfvertrouwen wordt verder gevoed doordat Nederland richting zomer wel degelijk stappen heeft gezet in de coronabestrijding. De testcapaciteit wordt eindelijk dusdanig opgevoerd dat iedereen die met klachten en uiteindelijk ook iedereen die zonder klachten uit bron- en contactonderzoek naar voren komt zich kan laten testen. De GGD’en stomen een leger aan bron- en contactonderzoekers klaar en in de zorg is er geen tekort meer aan beschermingsmiddelen zoals mondneusmaskers – al is er nog wel weerstand bij het RIVM tegen het breed inzetten ervan. Het optimisme overheerst: we laten ons niet meer verrassen. Gezondheidszorgminister Hugo de Jonge spreekt ambitieus over het ‘uittrappen van brandjes’ voor ze groter kunnen worden, ook het OMT en het RIVM reppen over ‘indammen’.
De oude boodschap werkte niet meer, de schrik was weg. Daar heeft het kabinet zich niet op aangepast dan krijg je een doom loop.’
Dit alles werpt de vraag op hoe het toch komt dat we als een van de
rijkste landen ter wereld zo slecht in staat zijn deze crisis te managen. British Medical Journal (BMJ) publiceerde op 28 januari een artikel dat inging op de beperkte voorspellende waarde van de Global Health Security Index. De auteurs wijzen op verschillende factoren die de opstellers verzuimden mee te wegen, waarvan een deel Nederland inderdaad parten lijkt te hebben gespeeld.
Een volgend
kritiekpunt dat de BMJ-auteurs aanhalen is het onvermogen van de Health Security Index om de capaciteit van gezondheidssystemen op waarde te schatten. In Nederland is de zorg nog altijd relatief goed, maar kwamen de grenzen van de marktwerking in de zorg bloot te liggen, onder meer door het beperkte aantal ic-bedden en het tekort aan zorgpersoneel. ‘Alles is efficiënt gemaakt, het systeem heeft geen vet meer op de botten’, zegt Marc Bonten, hoogleraar moleculaire epidemiologie in het UMC Utrecht en lid van het Outbreak Management Team. ‘Daarnaast bleken we niet goed in staat om snel op te schalen van kwalitatief, kleinschalig naar bulk, wat met name bleek bij het testen.’
Wat Angela Vos betreft is een belangrijke les dat we nog nooit zoiets zo
samen hebben moeten doen, maar toch niet zo samen hebben gedaan. En dan doelt ze niet alleen op de burgers, maar ook op de verkokering van alle systemen, het constante onderscheid tussen wie iets wel mocht of moest en wie niet. ‘Dat is geen gevoel van samen.’ Ze ziet het uitvergroot in het politieke debat. ‘Wiens schuld is het nou? Dat interesseert me niet. Hoe komen we hier uit?’

In de wereld Wie controleert Mario Draghi? (Anne Branbergen De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 8):
Het zwaar getroffen Italië krijgt maar liefst 209 miljard euro uit het Europese corona-steunfonds van in totaal zeshonderd miljard, maar natuurlijk niet zomaar. Om de grootste economische injectie sinds het Marshallplan te mogen incasseren, moest Italië niet alleen een serieus plan laten zien, maar ook een serieuze bewaker van het plan en de toepassing ervan. Zie daar: Mario Draghi, de Mary Poppins van het stoute Italië, de nanny in wie Europa vertrouwen heeft.
De Italiaanse partijen staan allemaal keurig in de rij voor nanny Draghi, met gewassen handen en geboende nagels.
Iedereen is graag bereid om een handje te helpen bij het besteden van de enorme berg Europees geld die eraan komt. Maar controle blijft Italië’s grootste achilleshiel, ook met Mario Draghi.

Economie Rents (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 9):
Het inzicht dat nu doorbreekt is dat
exorbitante vermogens en overmatige winsten ten koste van ondermaatse lonen de economie schaden. Het inzicht is twee eeuwen oud: in de economie zie je de eeuwige terugkeer van hetzelfde. De klassieke economen – Smith, Ricardo, Marx en anderen – hadden er een woord voor: rents. De beloning van productieve activiteit lijdt onder een toenemende last van afdrachten, die verder geen constructieve rol in het economisch proces spelen. Dat is niet alleen onprettig of onrechtvaardig – dat ook – maar het schaadt de economie.
Het economenvakblad
Economisch-Statistische Berichten bereidt een special voor onder de werktitel ‘Snappen we de economie nog?’ Een goede vraag. Rond kantelpunten in het narratief ontstaat onzekerheid. Voor nieuwe inzichten moeten we dan teruggrijpen op oude en soms wat vergeten concepten. Mijn bijdrage zal over rents gaan.
Nu het stof van de pandemie begint neer te dalen, blijken we ons een flink stuk ter linkerzijde van onze positie vóór corona te bevinden. Dit is niet meer terug te draaien, want Cruijff had gelijk:
nu we doorhebben hoe rents werken, zien we ze overal. En willen we er iets aan doen.

Het jaar van corona: Nederlands exceptionalisme
Superieur falen (Ben Coates De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 24-27):
In Nederland houden we van internationale vergelijkingen als we er goed op staan. En zo niet, dan klinkt het:
‘Dit is geen wedstrijd!’ Tijdens de coronacrisis wordt Nederlands falen dikwijls gepresenteerd als Nederlandse superioriteit.
De kloof tussen wat mogelijk had moeten zijn in dit land en wat daadwerkelijk is bereikt, is enorm. Als nieuwe burger, die de regering ziet zwoegen om uit te leggen waarom iets verkeerd is gegaan, moet ik vaak denken aan wat mijn moeder tegen me zei als ik me als tiener had misdragen: ʻIk ben niet boos. Ik ben alleen heel erg teleurgesteld.’
Een andere verrassing is de vreemde arrogantie waarvan de Nederlandse reactie doortrokken is. We horen veel over Amerikaans ʻexceptionalisme’ – het idee, zoals dat onder meer is verwoord door Alexis de Tocqueville, dat Amerikanen zouden denken dat hun land superieur is aan andere landen, en bij uitstek gekwalificeerd is om de wereld te leiden. Toch heb ik de indruk dat Nederlanders net zo’n trekje vertonen; dat ze er gemakzuchtig van uitgaan dat hun aanpak de beste is, en dat andere landen het alleen maar slecht doen omdat ze te lui of te slecht georganiseerd zijn om dingen goed te regelen. (Kijk bijvoorbeeld naar de beruchte bewering van Jeroen Dijsselbloem dat Zuid-Europese landen ʻal hun geld uitgeven aan sterke drank en vrouwen’, of naar Rutte die zegt dat Engeland ʻpolitiek, monetair, constitutioneel en economisch is ingestort.’)

Essay Nooit meer een pandemie?
Voor altijd waakzaam (Benjamin Duerr De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 32-35):
We herdenken oorlogen en genocides, maar hebben
geen collectief geheugen ontwikkeld voor gebeurtenissen als een pandemie. Dat heeft gevolgen voor de aanpak vandaag en in de toekomst. Zijn we in staat om van het verleden te leren?
34:
‘Wanneer ervaring niet wordt bewaard zal de babytijd eeuwig duren’, schreef de Spaans-Amerikaanse filosoof George Santayana aan het begin van de twintigste eeuw, gevolgd door zijn bekendste zin, die ook in Auschwitz op een bord staat geschreven: ‘Degenen die zich het verleden niet kunnen herinneren, zijn gedoemd het te herhalen.’ Vooruitgang, stelde Santayana in The Life of Reason, hangt af van het herinneringsvermogen. (Erinnerungskulturen, Vergangenheitsbewältigung)
35: De Israëlische historicus Guy Beiner introduceerde het concept van ‘voor-herinnering’ (
pre-memory), het idee dat de herinnering aan een gebeurtenis al begint voordat die is afgelopen. Hoe de huidige crisis wordt ervaren en hoe wij nu met die ervaring omgaan, zal invloed hebben op de vraag of en hoe de coronapandemie zal worden herinnerd, en of er lessen uit worden getrokken. We hoeven dus niet te wachten om toekomstige generaties in staat te stellen met nieuwe pandemieën om te gaan.
Of het gaat lukken om voor de lange termijn van de huidige crisis te leren? De mensheid is intelligenter geworden, stelde de filosoof Theodor Adorno, maar niet wijzer. De ontwikkeling van wapens van de speer tot de kernraket getuigt van een toename van intelligentie. Maar het feit dat de mensheid nog steeds oorlog voert, toont aan dat zij niet in wijsheid is gegroeid.

Profiel De wereld volgens Bill Gates
Kwaadaardig genie of technofiel met missie? (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 36-40):
Hij wil polio uitroeien, een coronavaccin ontwikkelen en ons behoeden voor een
klimaatramp. Bill Gates gebruikt de rijkdom die hij vergaarde als Microsoft-topman om de wereld te verbeteren. Je hoeft geen aluminium hoedje te dragen om daar kanttekeningen bij te plaatsen.
36: Mannen met buitensporig veel macht worden gewantrouwd en dat is maar goed ook. Al bestaat er natuurlijk een verschil tussen de egoïst die zijn macht inzet om zelf machtiger te worden en de altruïst die zijn macht aanwendt ten gunste van het algemeen belang. De egoïst rekent erop dat hij gewantrouwd wordt, hij gelooft dat Niccolò Machiavelli gelijk had toen die schreef dat
gevreesd worden minstens zo’n effectief middel tot machtsbehoud is als geliefd zijn. Dat ligt anders bij de altruïst, die wil teruggeven aan de maatschappij, dus wanneer hij stuit op wantrouwen moet dat pijn doen, of op z’n minst onrechtvaardig voelen.
‘Bill Gates is een slimme man, maar hij is geen machiavelliaan’, zei een oud-collega eens over hem. Die uitspraak stamt uit de tijd dat Gates nog ‘gewoon’ de baas was van Microsoft.
38: In de uitspraak waarin de rechter Microsoft een tik op de vingers gaf citeerde ze Machiavelli:
‘Een heerser heeft nooit gebrek aan redenen om zijn gebroken beloftes te legitimeren.’
40: Voor sommige wantrouwige burgers is het kennelijk moeilijker te geloven dat Gates het beste voorheeft met de wereld dan dat hij sinistere verborgen motieven heeft. Zij zien hem als een egoïst die zich vermomt als altruïst. Als een machiavelliaan die er voortdurend op uit is zijn eigen machtspositie te verstevigen. Maar je hoeft geen aluminium hoedje te dragen om vraagtekens te plaatsen bij de invloed die een select clubje mannen kan uitoefenen enkel omdat ze absurd veel geld hebben verdiend. Je hoeft hun goede bedoelingen niet te betwisten, om te wijzen op de problematische kanten van het filantrokapitalisme.
40:
Gates heeft bewezen dat er een makkelijk pad naar politieke macht bestaat, een pad dat onverkozen miljardairs in staat stelt om publiek beleid vorm te geven op een manier die bijna altijd positieve krantenkoppen oplevert: liefdadigheid’, constateerde journalist Tim Schwab vorig jaar. In zijn artikel in The Nation somt hij op wat de documentaire Inside Bill’s Brain vergeet te vermelden:\\ - Dat de documentairemaker voor de promotie van zijn vorige film, over het Amerikaanse onderwijssysteem, twee miljoen dollar ontving van de Gates Foundation. (Wat wellicht verklaart waarom zijn meest kritische vraag aan Gates is of hij niet wat te veel hooi op z’n vork neemt.)
Nog een keer Machiavelli, uit Il Principe:
‘Iedereen die macht uitoefent moet ernaar streven dat hij voor barmhartig en niet voor wreed wordt gehouden.’ Het lijkt erop dat Bill Gates deze les ter harte heeft genomen. Maar de filosoof uit Florence schreef ook: ‘Er is niets wat zichzelf zo ondermijnt als vrijgevigheid.’

Onderzoek De vervuiler wordt betaald Een riviertje van een miljoen (Thomas Muntz, Leo van Raaij en Tim Staal De Groene Amsterdammer 18 februari 2021 p. 42-45):
Het principe
‘de vervuiler betaalt’ wordt door vrijwel niemand bestreden, maar de praktijk is anders. Vaak betaalt de vervuiler helemaal niet. Overheden blijken vergevingsgezind richting verontreinigende bedrijven. Wie betaalt dan de rekening?
De kosten claimen bij de melkfabriek? ‘Daar willen we nu absoluut nog niet op vooruitlopen’, zegt de woordvoerder aan de lokale krant De Gelderlander.
Waterschappen financieren hun activiteiten vrijwel volledig uit belastingheffing. Gaat Rijn en IJssel hier niet te lichtvaardig om met gemeenschapsgeld? Die vraag dringt zich nog sterker op na de conclusie van onderzoeksbureau TNO dat het
milieurampje is veroorzaakt door de toegenomen zuurgraad van het afvalwater van Campina. In de geheime overeenkomsten staat dat het waterschap opdraaide voor maar liefst zeventig procent, de melkfabriek voor twintig procent en de aannemer voor slechts tien procent van de kosten.
Een gevolg van
handjeklap en het koesteren van een goede sfeer, zo blijkt. Volgens Jan Tiggeloven, lid van de raad van het waterschap namens de partij Vrienden van de Berkel, is Campina ‘een belangrijke en gewaardeerde partner’.
Door heel Nederland bevinden zich nog altijd
honderdduizenden gevallen van bodemverontreiniging. De meeste daarvan worden volgens de wet als ‘historisch’ beschouwd. Dat klinkt heel oud, maar alles van voor 1987 is al ‘historisch’. Slechts een piepklein deel ervan – 1383 locaties – hebben overheden aangemerkt als ‘spoedeisend’.
Een rechtszaak van de staat tegen Akzo duurde zeventien jaar, in 2001 besliste de Hoge Raad definitief dat veroorzakers van
milieuverontreiniging van vóór 1975 indertijd niet konden weten dat het opruimen van die verontreiniging de overheid later zo op kosten zou jagen. Daarom kan de overheid kosten van sanering niet op hen verhalen.
De uitspraak had grote gevolgen, heel veel bodemverontreiniging in Nederland stamt van vóór 1975. Bovendien blijkt het moeilijk te bewijzen wat voor en na die datum heeft plaatsgevonden.
Pas sinds 1987, nog eens twaalf jaar later, is een veroorzaker ook wettelijk verplicht om nieuwe bodemverontreinigingen zelf ongedaan te maken.
‘We moesten daar wel voor kiezen’, vertelt Pieter Winsemius, in twee kabinetten de voor dit dossier verantwoordelijke minister, ‘want de kosten liepen gigantisch uit de hand. Het schoot echt door.’ Het gevolg is wel dat al die locaties nazorg nodig hebben en constant gemonitord moeten worden. Daarvoor hebben overheden volgens een recente rapportage de komende tien jaar al 140 miljoen euro opzijgezet. ‘Was dat verstandig? Het was ook niet eenvoudig’, vindt Winsemius. ‘Maar ik kan me voorstellen dat het zo nu en dan toch weer nodig blijkt om iets wat is blijven liggen weg te halen.’
Ook elders kijkt men met bewondering naar de Zwolse
‘gebiedsgerichte’ aanpak, het is een voorbeeld voor hoe straks, met de invoering van de Omgevingswet, alle gemeenten moeten omgaan met vervuilingen. Maar daar zit precies de pijn: Zwolle is een relatief grote gemeente met een ambtelijk apparaat dat deze taak aankan en een bestuur dat dit jaren achtereen prioriteit geeft. Voor talloze gemeenten in Nederland gaat dat niet op. Zij staan er straks alleen voor. De afdeling Bodem van de provincie Gelderland is, een jaar voor het zover is, al ontmanteld.

Gaat er nu wel een belletje rinkelen als de AEX het hoogste punt bereikt? (Peter de Waard Volkskrant 17 februari 2021 p. 23):
Op die 4 september was kabelaar UPC de grootste stijger op de beurs met een winst van 8,6 procent. In de AEX zaten ook fondsen als Versatel en KPN Qwest, bedrijven waarvan de koersen samen met die van ict- en mediabedrijven met donderend geraas zouden instorten. Dat zal nu weer kunnen. Nu is er een soortgelijke hype rond platform- en duurzaamheidsbedrijven
(Amazon, Tesla, Netflix) en vinden zelfs lege hulzen met zakken geld hun weg naar de beurs.
Ook nu rinkelt geen belletje als het tij keert.

Economie Verbeeldingskiller (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 11 februari 2021 p. 9):
Om met de wetenschapsfilosoof Karl Popper te spreken:
wetenschappelijke kennis is altijd feilbaar, is altijd alleen maar tijdelijk ‘waar’, bestaat altijd uit hypothesen, en is dus altijd onderhevig aan weerleggingen en herroepingen – en behoort dat ook te zijn.
In een democratie is het van groot belang dat burgers dat weten. En dat er in het publieke debat dus meerdere scholen van experts aan het woord komen. En dat politici en journalisten dus verschillende experts afkomstig uit verschillende scholen tegen elkaar kunnen uitspelen.
Voor de democratie is het funest. Het verschraalt het politieke debat doordat alle deelnemende partijen dezelfde probleemdiagnose stellen en hun oplossingen allemaal uit dezelfde nauwe bandbreedte hebben gehaald die de econometrische modellen van het CPB open laten. Daardoor zijn ze, om met de Rotterdamse socioloog Willem Schinkel te spreken, allemaal varianten op D66 geworden. Het doodt de politieke verbeelding, die juist in periodes van crisis nodig is om andere wegen in te slaan.
Programmatisch hebben we daardoor
nauwelijks iets te kiezen. En daarmee hebben de gevestigde belangen niets te vrezen van een wisseling van de macht: politici van door het CPB goedgekeurde partijen zijn inwisselbaar. Of er nu een sociaal-democraat, christen-democraat, een conservatief of een sociaal-liberaal in het Torentje zit, het jargon, de stijl, het uiterlijk en het beleid zijn hetzelfde. Alleen de retoriek verschilt.

Essay Ontevreden, maar geen revolutie
Het terechte chagrijn van praktisch geschoolden (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 11 februari 2021 p. 40-43):
In tien jaar Rutte is er een
neoliberale sluimer neergedaald over Nederland. Academisch geschoolden maken de dienst uit. Het grootkapitaal heeft weinig te vrezen. Tijd, misschien, om wakker te worden.
Zo bezien is er voldoende grond voor
onvrede en verzet, en zijn niet de jongerenprotesten verwonderlijk, maar is juist de oorverdovende steun van de rest van de burgerij voor de middenpartijen dat. En dat keer op keer – dertigmaal maar liefst tijdens de afgelopen twintig jaar. Dat roept de prangende vraag op waarom de partij die als geen andere het neoliberalisme heeft uitgedragen en verantwoordelijk is voor het merendeel van de debacles van het afgelopen decennium steeds opnieuw de verkiezingen wint. Waarom staat haar voorman, Mark Rutte, wederom bovenaan in de populariteits- en vertrouwenspolls? Waarom lijkt de VVD opnieuw de grootste te worden en dus een sleutelrol te gaan spelen in de aanstaande formatie? En waarom worden de medeplichtigen, PVDA, CDA en D66 voorop, niet of slechts incidenteel voor die medeplichtigheid afgestraft?
De implicaties hiervan zijn schokkend. En ze plaatsen Mark Rutte’s uitspraak dat we in een waanzinnig gaaf land leven in een ander, duisterder licht. Wie beseft dat ongeveer een derde van de Nederlanders tot de hoger geschoolden behoort (wo en hbo) en twee derde dus tot de middelbaar (mbo, vwo, havo) en lager geschoolden (vmbo, basisschool), ziet onmiddellijk dat Nederland een land is dat wordt geregeerd door hoger opgeleiden ten behoeve van vooral henzelf. Geen democratie, maar een technocratie. En een technocratie die zich voordoet als meritocratie: een land dat wordt geregeerd door academisch geschoolde, technische experts die hun macht volkomen normaal vinden omdat ze die aan hun (naar eigen zeggen) superieure brein en arbeidsethos danken.
Hier openbaart zich een kloof van ongekende proporties. Zeker als je bedenkt dat het volgen van een universitaire opleiding gepaard gaat met het je eigen maken van een geheel eigen wijze van kijken naar de wereld. Thomas Piketty heeft die in zijn laatste boek treffend ‘de wereld van de linkse brahmanen’ genoemd.
De al eerder genoemde Amsterdamse socioloog Herman van de Werfhorst heeft onderzocht of het klopt dat academici die werkzaam zijn aan universiteiten
‘progressiever’ zijn dan anderen. Die stelling is uit de Verenigde Staten komen overwaaien en wordt de laatste jaren ook in Nederland steeds vaker gehoord. Hier te lande heeft bijvoorbeeld Forum voor Democratie met zijn meldpunt voor ‘linkse docenten’ en zijn strijd tegen het vermeende ‘cultuurmarxisme’ aan universiteiten en hogescholen opzien gebaard.
En dus worden overheden, beleidsmakers en politici vrijwel constant gemaand om toch vooral te investeren in
onderwijs, innovatie en technologie. Het is de enige manier, zo wil het verhaal, om de structuur van de economie te versterken én de verdiencapaciteiten van ook lager opgeleiden te verbeteren, zo wordt er altijd met klem aan toegevoegd. Het is de meritocratische variant van het neoliberale doordruppelmechanisme: studeer of crepeer.
Ondertussen houdt die praktisch geschoolde meerderheid elke verkiezing weer de theoretisch geschoolde minderheid stevig in het zadel. Dan wel door te stemmen voor middenpartijen (CDA, VVD, PVDA). Dan wel door te stemmen voor uitdagers op de rechterflank die alles sociaal-economisch bij het oude willen houden en pretenderen dat de onvrede vooral cultureel van aard is (PVV, FVD).
Ondertussen lacht het grootkapitaal in zijn vuistje: voor een ‘opstand der horden’ hoeft het niet te vrezen. En duurt de neoliberale misère voort.

Heineken bezuinigt en schrapt 8.000 banen of Massaontslag bij Heineken, meer aandacht voor groeimarkt 0.0 (Wilco Dekker Volkskrant 11 februari 2021 ):
Heineken, hard getroffen door de coronacrisis, bezuinigt 2 miljard euro en schrapt achtduizend banen, waarvan 300 in Nederland. De bierbrouwer wil wendbaarder worden, met meer aandacht voor groeimarkt 0.0 procent alcohol.
Van den Brink denkt dat Heineken in de eerste helft van dit jaar nog last houdt van corona. In de tweede helft moet het herstel beginnen. Mede daarom vindt het CNV dat de brouwer doorslaat met de ingrijpende bezuinigingen, die per jaar 350 miljoen euro aan besparingen moeten opleveren. CNV is bang dat de positie van het biermerk zo te veel verzwakt. De vakbond wijst erop dat Heineken ondanks de coronaperikelen nog winst maakt. CNV verwacht ook snel herstel bij Heineken na de coronacrisis. ‘Er mag ook een evenwicht zijn tussen de belangen van aandeelhouders en van werknemers’ , aldus bestuurder Roel van Riezen.
Ook beleggers waren woensdag nog niet overtuigd door operatie Evergreen. Het aandeel Heineken daalde in Amsterdam met ruim 4,5 procent.

Heineken-topman had in Congo een leerschool voor de coronacrisis (Wilco Dekker Heineken Volkskrant 10 februari 2021 p. 31):
Dolf van den Brink presenteert woensdag voor het eerst als Heineken-topman de jaarcijfers – een jaar waarin de bierreus hard werd geraakt door de pandemie. Van den Brink, uit een familie van bestuurders, kwam al jong in beeld voor de top.
Reorganisatie
Oud-communicatiedirecteur Schuirink: ‘Toen Dolf de baas was in Mexico, heeft hij met succes tegen concurrent Corona gevochten. Onder zijn leiding zal Heineken de coronacrisis succesvol achter zich laten.’

Econoom, soefi en visionair (Peter de Waard Volkskrant 26 april 2019 p. 15):
Als minister van Financiën voerde Johan Witteveen de btw in en daarna was hij directeur van het IMF. Maar als prominent soefist was hij er ook van overtuigd dat er naast de materiële wereld een spirituele wereld bestaat waarin een veel dieper geluk is te vinden.
‘Er zijn vele economen, maar er is maar één Witteveen’, zei econoom Jan Pen over hem. Witteveen was een uitgesproken Keynesiaan en voorstander van overheidsstimulering. In zijn in 2012 verschenen autobiografie De magie van de harmonie noemde hij zichzelf een ‘sociaal-liberaal’.
In zijn tweede periode voerde hij onder meer de btw in. Maar hij was een visionair die toen al wist dat een monetaire unie niet zou werken.
Op 9 februari 1965 zei hij in de Tweede Kamer dat lidstaten met een gemeenschappelijke munt elkaar een blanco cheque gaven. ‘Eén valuta kan alleen het sluitstuk zijn van een volledige Europese integratie.’
In 2013 noemde hij de bezuinigingen van het kabinet Rutte een ‘collectieve psychose’. Tot zijn dood bleef hij zich met veel zaken bemoeien. Veelvuldig ontving hij journalisten in zijn studiekamer in Wassenaar waar hij ze trakteerde op zijn ongezouten meningen (‘Het kapitalisme is een groeimachine geworden die mensen meesleept in geld verdienen en consumeren’). Ook correspondeerde hij met bondskanselier Angela Merkel, EU-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en de Franse president Emmanuel Macron. ‘Ik ben wel heel oud, maar nog steeds heel erg bezig’, zei hij vorig jaar in het AD.

Zal de beurs in de toekomst alleen blanco cheques gaan noteren?
Peter de Waard Volkskrant 10 februari 2021 p. 23):
Bij Spacs wordt niet belegd in een activiteit, maar in de vermeende wijsheid van een goeroe. In de VS gaan er nu al meer Spacs naar de beurs dan bedrijven. In principe is een Spac vooral bedoeld om de peperdure administratieve en juridische rompslomp van een gewone beursgang te ontwijken. Er hoeft geen prospectus met cijfers uit het verleden te worden overlegd noch aan andere vereisten worden voldaan. Bij een beursgang is een bedrijf gauw 4 tot 8 procent van het opgehaalde kapitaal kwijt aan deze plichtplegingen.
Maar als het bedrijf later opgaat in een GZMG, BBCB of Spac, kan het een stuk goedkoper. Het maakt duidelijk dat in de groei naar meer regelgeving ook de wal het schip keert.

Kamer tekent grif Hoekstra's blanco cheque (Yvonne Hofs de Volkskrant 26 maart 2020, p. 17):
De Kamer aarzelde woensdag niet het miljardenstimuleringspakket van minister Hoekstra te ondersteunen, zonder dat hij aan details hoeft te sleutelen.
Desondanks komen de Kamerleden – uiteraard – toch met een aantal mitsen, maren en zorgen op de proppen. Zo vraagt D66’er
Joost Sneller hoe diep de zakken van de CDA-minister nou eigenlijk zijn. De miljarden vliegen nu wel erg snel de schatkist uit. blueblack%: ‘Dit pakket aan noodmaatregelen kost al 15 miljard euro voor de eerste drie maanden. Daarna is er nog een grote kans op tegenvallende belastinginkomsten. Hoelang denkt u dit vol te houden?’ Hoekstra antwoordt dat 45 tot 65 miljard aan extra uitgaven de beste inschatting is die hij kan maken, maar dat hij mogelijk meer geld nodig heeft als de crisis langer duurt dan gehoopt. ‘Ik kan niet uitsluiten dat ik dan weer bij u moet aankloppen.
Meerdere Kamerleden maken zich zorgen over mogelijk misbruik van de noodregelingen.
Bart Snels (GroenLinks) is verbolgen omdat KLM als een van de eersten bij het kabinet op de stoep stond, maar tegelijkertijd aankondigde zo’n 2.000 flexwerkers op straat te zetten. ‘Ondertussen krijgen de piloten in vaste dienst, die tonnen per jaar verdienen, met dank aan onze noodsteun hun volledige salaris doorbetaald. Is dat nou echt de bedoeling?’

Niets geleerd (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 16 augustus 2018 p. 9):
De internationale financiële intelligentsia heeft sinds het uitbreken van de crisis het ene na het andere rapport gepubliceerd waarin gewezen werd op de ontwrichtende effecten van een huizenzeepbel. Zo’n bel zuigt schaars kapitaal naar laagproductieve sectoren. Legt een buitenproportioneel beslag op het besteedbaar inkomen van huishoudens. Doet een forse greep in de schatkist. En maakt economieën zeer kwetsbaar voor schokken op internationale financiële markten.
Nederland is een schoolvoorbeeld. Meer dan een derde van de financiering van onze huizenzeepbel kwam uit het buitenland. Via een in New York geleerd trucje werden hypotheekcontracten als zogenaamde securitisaties doorverkocht aan buitenlandse beleggers.
Er is namelijk ontzettend veel mis met Nederlandse securitisaties. Ze zijn verantwoordelijk voor honderdduizenden werklozen en pakweg 650 miljard euro aan gederfde economische groei. En die lage faillissementscijfers waar bankiers en lobbyisten mee schermen komen niet door prudentere kredietverstrekkers of betere securitisatiebouwers. Maar door onze hardvochtige faillissementswetgeving. Als burger word je tot de poorten van de hel achtervolgd als je in gebreke blijft. Als bank kun je op een blanco cheque van de minister van Financiën rekenen. Dat is het echte probleem. En dat is nog altijd zo. Niets geleerd, niets vergeten.

Euro is kind van het Duitse verleden (Frits Bolkestein Volkskrant 6 juni 2015 p. 18-19):
Toen Italië lid mocht worden van de EMU kon men dat Griekenland niet weigeren. Dit is de Fluch der bösen Tat: Een gemaakte fout blijft je achtervolgen.
De Monetaire Unie is tot stand gekomen door politici, niet economen. Sommige politici zijn ook economen maar deze waren dat niet. In de jaren zestig zei Johannes Witteveen, toen minister van Financiën, later directeur van het IMF, dat landen die een Monetaire Unie vormden elkaar een blanco cheque gaven. Dat inzicht speelde geen rol toen de EMU werd overwogen.
Toen ik leider van de VVD was, heb ik mijn uiterste best gedaan Italië buiten de euro te houden. Ik heb in ruime mate gelobbyd, bovenal in Duitsland. Tietmeyer, chef van de Bundesbank, zei tegen mij: Ich bin nur Beamte, sie sind Politiker, suggererend dat ik het vuile werk maar moest doen. De arme man (die het eigenlijk met mij eens was) kon ook moeilijk anders want zijn baas, Helmut Kohl, wilde Italië erin. Hij had daarbij de steun van Frankrijk. Zou Italië niet toetreden, dan was Frankrijk het zwakste land. Nu was Italië dat.

Het verschil in rendement tussen sparen en beleggen alleen maar verder toegenomen (Heleen Mees Volkskrant 10 februari 2021 p. 29):
Sinds de crisis in de eurozone in 2013 is de kortlopende rente in de eurozone onafgebroken negatief geweest. Omdat sparen geld kost in plaats van oplevert en de bedrijfswinsten onverminderd hoog zijn, hebben het beleggen in aandelen en de aandelenkoersen de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen.
Sinds het uitbreken van de coronacrisis is het verschil in rendement tussen
sparen en beleggen alleen maar verder toegenomen. De centrale banken aan weerszijden van de oceaan hebben de geldkraan wagenwijd opengezet. Terwijl de rente nog verder is gedaald zijn de aandelenbeurzen tot recordhoogte gestegen. Amerikaanse miljardairs zijn het afgelopen jaar 1.000 miljard rijker geworden. In Nederland geldt hetzelfde, zij het in een andere orde van grootte. Ook de huizenprijzen zijn ondanks de coronacrisis flink gestegen.
Volgens Jacobs zouden, als je de opbrengsten van zo’n
uniforme belasting op kapitaalinkomen volledig aanwendt om de belasting op arbeid te verlagen, de tarieven voor de loon- en inkomstenbelasting in elke schijf met 8 procentpunten omlaag kunnen. Dat zou tot een flinke groei van het arbeidsaanbod leiden, wat de Nederlandse economie hard nodig heeft. Het is tijd voor een vermogenswinstbelasting. Dat was het twintig jaar geleden al.

In De prijs van gelijkheid gaat econoom Bas Jacobs op zoek naar de heilige graal van de welvaartseconomie. Hoe kunnen inkomen en vermogen zo doelmatig mogelijk worden herverdeeld? Herverdeling is kostbaar. De maatschappelijke welvaart daalt gemiddeld met tien cent per herverdeelde euro. En de laatste euro herverdeling - de prijs van gelijkheid - kost zelfs 50 cent aan welvaart. Jacobs toont aan dat veel overheidsbeleid doelmatig noch rechtvaardig is. De progressie van de inkomstenbelasting is niet optimaal. De werkende armen zouden veel minder belasting moeten betalen en de middengroepen juist meer. Werkende armen zijn ook veel beter geholpen met een lager minimumloon in ruil voor belastingverlaging. Het toptarief op arbeidsinkomen knijpt de rijken maximaal uit. Vermogensinkomsten en -winsten moeten volgens Jacobs zwaarder worden belast, net als erfenissen. En grootschalige subsidies op pensioenen en huizen kunnen worden afgebroken. De vlaktaks vindt Jacobs een economisch onzinnig idee. En het basisinkomen is het meest ondoelmatige herverdelingsbeleid denkbaar. Eén btw-tarief is goed, maar bij een verdere vergroening van het belastingsysteem heeft Jacobs twijfels.

Moeten alle 65-minners gewoon weer gaan werken? (Peter de Waard Volkskrant 24 april 2020 p. 21):
Niemand weet of de economische gevolgen van de ‘intelligente lockdown’ meer slachtoffers eisen dan dat de lockdown slachtoffers heeft voorkomen. Het kabinet moet twee onbekenden met elkaar vergelijken. De beste lobby wint.
Vooralsnog is er een
blanco cheque uitgeschreven. Er zijn tientallen miljarden aan schadeloosstelling beschikbaar voor ondernemingen. In een tweede ronde zou het kabinet daar voorwaarden aan willen koppelen – geen belastingontwijking, geen bonussen en geen inkoop van eigen aandelen – zoals Lodewijk Asscher en Jesse Klaver willen.
Maar dan verzandt het systeem al snel in dezelfde complexe bureaucratie die de Belastingdienst fataal is geworden.
Belastingontwijking is niet te definiëren. Bonussen (vallen winstdelingen en een dertiende maand daar ook onder?) zijn onderdeel van langlopende afspraken. En inkoop van eigen aandelen doet al niemand meer.
In 2050 weten we of Jaap van Dissel of Paul de Beer gelijk had.
Rutte luistert alleen naar de eerste.

Deeleconomie leidt niet vanzelf tot meer gelijkheid (Koen Frenken Volkskrant 24 augustus 2015 p. 18):
Steeds meer mensen delen hun huis, auto, boot, gereedschap, parkeerplaats, boeken of kleding. Het gaat om particulieren die elkaar tijdelijk toegang geven tot hun bezit. Dit vindt doorgaans plaats tegen een kleine betaling en via een internetplatform (zoals Airbnb, SnappCar, Peerby).
Toch is er steeds meer discussie over de nadelige effecten van de deeleconomie.
Naast zorgen over privacy en monopolie, kunnen deelplatformen de ongelijkheid in de samenleving doen toenemen.
Immers, alleen degenen met bezit kunnen verdienen aan de deeleconomie. Dat is vooral zichtbaar bij Airbnb, waar huizenbezitters een deel van de kosten kunnen terugverdienen met tijdelijke verhuur. Het gevolg is dat huizenprijzen verder stijgen - met name in populaire steden als Amsterdam en Utrecht - en daarmee ook de huren van reguliere woningen. Als deze trend doorzet, zullen lagere inkomens steeds vaker gedwongen worden om de stad te verlaten.
Ongelijkheid in de opbrengst van verhuur wordt ook in de hand gewerkt door discriminatie. Particulieren die onderling spullen verhuren, zijn gebaat bij vertrouwen. Wanneer dit vertrouwen ontbreekt, zal de verhuurder een lagere prijs moeten vragen om toch iets te kunnen verhuren.
Hoewel deze vormen van ongelijkheid reëel en aanzienlijk zijn, moet niet worden vergeten dat de deeleconomie in beginsel gelijkheid stimuleert. Het verlaagt de verhuurprijzen van vele producten en daar profiteren verhoudingsgewijs de laagste inkomens het meeste van. Daarnaast bieden platforms een laagdrempelige manier voor iedereen om wat bij te verdienen. Toch is er reden genoeg om de deeleconomie kritisch te blijven volgen en om eventueel overheidsbeleid te ontwikkelen die excessen tegengaan.

Zorgverzekering (Hanne Obbink Trouw 10 februari 2021):
Vooral de rijken profiteren van een hoog eigen risico in de zorg.
Het vrijwillig eigen risico in de zorg vergroot de ongelijkheid, blijkt uit onderzoek. Wie veel verdient, profiteert er meer van.
Het stelsel uithollen
Deze verschillen ondergraven de solidariteit die aan de zorgverzekering ten grondslag ligt, stelt Spinnewijn. De keuzevrijheid rond het eigen risico veronderstelt dat mensen hun situatie zelf goed kunnen inschatten en daar ook naar handelen, betoogt hij, maar dat blijkt niet voor iedereen evenzeer te gelden.
Als meer mensen de verstandigste keuze zouden maken en minder premie gingen betalen, zou dat het stelsel verder uithollen.
Daar komt nog bij dat mensen met hogere inkomens meestal gezonder zijn en dus minder kosten maken, stellen de onderzoekers. Zij hebben dus sowieso meer te winnen bij de keus om een hoog eigen risico te nemen.
“Onze studie toont dat het slechts een beperkte groep is die van die keuzes kan profiteren.”

Is het morele risico in de zorgverzekering geen punt? (Peter de Waard Volkskrant 22 november 2017 p. 31):
Totale solidariteit is een mooi ideaal. Vooral in de zorg. De gezonden betalen voor de zieken - hoe vaak die ook de deur van de dokter plat lopen.
In de bancaire wereldje heet dit het moral hazard (morele risico). 'Too big to fail'-banken kunnen alle risico's nemen met kredieten en waardepapier omdat ze weten dat ze door de staat gered worden als het mis gaat. Zo lang handelaren geld voor de bank verdienen, mogen ze onverantwoorde risico's nemen. Iedereen - nou ja: bijna iedereen - vindt dat deze moral hazard moet worden aangepakt.
In de zorg is iedereen daarvan heel wat minder overtuigd. Maar 385 euro eigen risico moet kunnen.

Is dit het Zweedse zorgparadijs (Sander Schimmelpennick Volkskrant 8 februari 2021 p. 15-17):
Vrijwel nergens ter wereld dragen mannen en vrouwen in zo’n gelijke mate bij aan gezin en maatschappij als in Zweden. Maar is het Zweedse verlof- en opvangsysteem werkelijk de heilige graal? En wat is de ratio achter de royale verlof- en opvangregelingen?
Verschil met Nederland
Het grote verschil tussen Nederland en Zweden zit hem bij de middenklasse; een combinatie van economisch bewustzijn en economische noodzaak leidde ertoe dat Zweedse mannen en vrouwen werk- en gezinstaken gelijk zijn gaan verdelen.
Forseke:
‘Ik weet dat het niet sexy klinkt, maar het feit dat mannen en vrouwen, ook als ze getrouwd zijn, hun eigen belastingaangifte doen in Zweden, is belangrijk. Vrouwen moeten inzicht hebben in hun economische positie.
Schulman: ‘Het belangrijkste is
gelijke betaling. Vrouwen moeten hetzelfde verdienen. En vrouwen moeten het zelfvertrouwen hebben om werk te zoeken waar ze plezier in hebben, neem geen genoegen met een baantje.’
Schyman: ‘Zweden is niet het paradijs. Maar als ik de Nederlandse situatie beluister, doen Zweedse vrouwen zichzelf dan toch in ieder geval iets minder tekort dan hun Nederlandse zusters.’

Obsessieve waarheidsdrang (Cyrille Offermans De Groene Amsterdammer 4 februari 2021 p. 60-61):
Ooit viel Marlene Dietrich – letterlijk – voor hem op de knieën, maar inmiddels is de roem van de grote Rus Konstantin Paustovski tanende. In Nederland mogen we onszelf gelukkig prijzen met de omvangrijke uitgaven van zijn werk.
Marlene Dietrich liep met hem weg. In haar memoires noemde ze hem zonder aarzelen ‘de beste Russische schrijver die ze kende’. Ze had het over Konstantin Paustovski. Ik heb geen idee hoeveel Russische schrijvers de diva kende, dus ook niet hoeveel literaire autoriteit we aan haar bekentenis moeten toekennen.
Schrijver en actrice bleven nog een paar uur met elkaar praten en onderhielden ook daarna contact. Dietrich las Paustovski’s zesdelige, zeer imposante
Verhaal van een leven en zei het te betreuren dat ze de schrijver pas zo laat had leren kennen.
Haar aanvankelijke bewondering was gebaseerd op één verhaal, ‘Het telegram’, mij tot voor kort onbekend. Maar het maakt nu deel uit van
De muziek van de herfst, de verzamelde en door Wim Hartog vertaalde verhalen.
De romantische instelling – aldus Paustovski – staat een mens niet toe
‘leugenachtig, onwetend, laf en wreed te zijn. In de romantiek ligt een veredelende kracht besloten. (…) Romantiek is een inherente eigenschap van alles, met name van de wetenschap en de kennis. Hoe meer een mens weet, des te completer neemt hij de werkelijkheid waar, des te dichter wordt hij door poëzie omgeven en des te gelukkiger is hij.’ Onduidelijk of Marlene Dietrich ten tijde van deze zinnen al voor hem op de knieën was gegaan, zeker is wel dat de lezer van dit boek ze op zowat elke pagina bevestigd kan vinden.

Een land van kleine buffers Er is genoeg geld, maar we gebruiken het verkeerd Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 4 februari 2021 p. 9
Zaterdag stond de ambtelijke top van het Openbaar Ministerie, rechtspraak en politie gezamenlijk met een groot interview in Trouw. De drie topambtenaren vrezen de bezuinigingen die op de pandemiesteun gaan volgen. Ze wensen deze keer buiten schot te blijven. Want, en hier gebruiken ze grote woorden: anders kunnen ze hun rol binnen de rechtsstaat niet naar behoren vervullen. Tussen de regels door lees ik: nu al eigenlijk niet meer.
Natuurlijk, de hele Tweede Kamer heeft zich bij de Algemene Beschouwingen in september uitgesproken voor een sterkere overheid. De topambtenaren vertrouwen het echter niet.
Het gaat niet alleen om
geld, ook om mensen. De rechtspraak komt tweehonderd rechters tekort, de politie krijgt de roosters nauwelijks meer rond. Ze wil duizend mensen erbij, op de langere termijn 3500. Ze lopen op hun tenen en de burger merkt het. Verdachten worden niet opgepakt, rechtszaken slepen.
Dit is deel van een
groter plaatje. Bij het schrijven van mijn boek Een land van kleine buffers stuitte ik op kleine financiële buffers bij veel huishoudens, bij bedrijven en bij gemeenten, en ook op zeer magere reële buffers, in mensen en middelen, in de gehele publieke sector.
In 2013 al rapporteerde het CBS dat gemeenten, provincies en waterschappen met een tekort van
4,1 miljard euro worstelden. De krimp vertaalde zich in afname van menskracht. In 2008 werkten er bij het rijk 123.000 mensen, in 2018 121.000 – en dat terwijl de Nederlandse bevolking toenam van 16,4 miljoen naar 17,2 miljoen mensen en de samenleving snel complexer werd. Ook bij de gemeenten daalde het aantal medewerkers in die jaren, van 171.000 naar 147.000 mensen. Bij de provincies van dertienduizend naar elfduizend. Hoe kan een krimpende publieke sector de maatschappij op hetzelfde niveau blijven ondersteunen?

Hebzucht en angst (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 3 mei 2018 p. 9):
Er is veel geld verdiend, maar de prijs daarvoor is dat onze
kwetsbaarheid ook erg groot is. Onze? Ja: de goede jaren kwamen vooral de hogere inkomens en de financiële sector ten goede. Komt er weer een klap, dan zullen de kosten opnieuw gesocialiseerd worden.
De
slingerbeweging (Conjunctuurgolf) van de financiële markten kan aanschouwelijk gemaakt worden in een grafiek van de financiële cyclus – de op en neer slingerende grafiek van de bewegingen van vastgoedprijzen en kredietvolumes. In het kielzog van deze twee indicatoren bewegen andere financiële markten mee. Stijgt de curve, dan stijgen vastgoedprijzen en zijn banken hun kredietverstrekking aan het verruimen. Dat gebeurt nu, net als in de lange expansie van 1994 tot 2007. Er komt altijd weer een keerpunt. Hoe ver zijn we daarvan af? Van de financiële markten wordt vaak gezegd dat ze heen en weer slingeren tussen hebzucht en angst. Als, zoals nu, de hebzucht van de opgaande fase vermengd gaat worden met de angst die op het keerpunt regeert, weet je dat het eraan zit te komen.
Intussen ontkoppelt de financiële sector weer een beetje verder van de reële economie, onder andere door de vreemde investeringsstrategieën van de financiële reuzen.
Daarom pleit het IMF al jaren voor gecoördineerde schuldafbouw nu het misschien nog zonder grote brokken kan. Daar komt voorlopig niets van terecht. Private en publieke schulden stijgen wereldwijd fors de laatste jaren, zo laat ook het jongste rapport weer zien. De titel van het rapport is alvast een understatement: a bumpy road ahead.

Peter Singer boek De president van goed en kwaad:
Meer dan enige andere president in de recente geschiedenis gebruikt George W. Bush een retoriek van goed en kwaad. Wat gebeurt er wanneer een professor in de ethiek deze taal serieus neemt?
In
'De president van goed en kwaad' concentreert Peter Singer zich op de aanspraak van Bush dat hij weet wat goed en wat kwaad is. De auteur legt het patroon van ethische verwarring en innerlijke tegenspraak bloot in de taal waarvan Bush zich bedient. Hij onderzoekt presidentiële teksten over onderwerpen die uiteenlopen van stamcelonderzoek en belastingverlagingen tot Irak en het streven naar Amerikaanse superioriteit.

Naar een meer universeel ethisch perspectief. Over het werk van ethicus Peter Singer, Een ethisch leven, Ethiek in een tijd van globalisering en andere werken. (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #81 6 april 2019):
Wat Singer boeiend maakt is zijn toepassing van de min of meer klassieke filosofie van het utilitarisme op eigentijdse problemen.
Een objectieve ethische visie
In de bespreking van het boek van Robert Sapolsky door Patricia van Bosse wordt de biologische basis van onze sociale neigingen toegelicht. Altruïsme en samenwerking zouden ook een evolutionaire genetische basis hebben. Samenlevingen die kunnen samenwerken zouden een evolutionair voordeel hebben t.o.v. samenlevingen die daartoe minder in staat zijn, volgens evolutiewetenschapper Peter Turchin in Ultrasociety: How 10.000 years of war made humans the greatest coöperators on earth. Onze toekomst hangt af van ons vermogen tot samenwerken. Dat vraagt een ethische levenswijze.
The Point of View of the Universe, Henry Sidgwick and Contemporary Ethics met Katarzyna de Lazari-Radek & Peter Singer:
7. The Origins of Ethics and the Unity of Practical Reason
Darwin’s The Descent of Man appeared three years before The Methods of Ethics and
Sidgwick understood that evolutionary accounts of the origins of human morality raise a question about the truth of our moral judgments. We draw on Sidgwick’s arguments against this kind of external attack to respond to Street’s recent evolutionary critique of moral realism. Surprisingly, the way in which we defend objectivity against this evolutionary critique puts us in a position to support a bold claim: the dualism of practical reason can be resolved in favour of impartiality.

Onderzoek Bedrijfsadvocaten en ethiek
De butlers van de Zuidas (Margreet Fogteloo en Annerie Smolders De Groene Amsterdammer 25 februari 2021 p. 28-35):
De Zuidas in Amsterdam is synoniem met het
neoliberalisme, waarbij corporate lawyers tegen forse honoraria de belangen van machtige cliënten behartigen. Deze bedrijfsadvocaten weten hun partijdigheid goed te verdedigen. Durven zij in de spiegel te kijken?
In Nederland bleven de
corporate lawyers buiten schot, wel werd ethiek hot binnen de advocatenopleidingen, en op de grote Zuidas-kantoren traden filosofen toe om intern te reflecteren op dilemma’s.
De komst van Angelsaksische kantoren versterkte die trend. Hogan Lovells, Baker McKenzie, Clifford Chance, Linklaters en Simmons & Simmons, steeds meer Angelsaksische kantoren openden hier de afgelopen decennia vestigingen. Overnames en fusies verengelsten tot
mergers & acquisitions, advocaten tot corporate lawyers, procederen tot corporate litigation. De torens werden hoger en prestigieuzer.
Volledige dienstbaarheid aan het doel van de tabaksindustrie was de regel, blijkt uit het vonnis. Het vonnis werd in hoger beroep bevestigd en sloeg de advocatuur hard om de oren.
At every stage, lawyers played an absolutely central role in the creation and perpetuation of the Enterprise (de tabaksindustrie) and the implementation of its fraudulent schemes. They devised and coordinated both national and international strategy’, schrijft de federale rechter Gladys Kessler in haar samenvatting.
Wat houdt ethiek dan in? Zeker, stagiairs leren een ‘niet pluis’-gevoel te ontwikkelen, er is intern aandacht voor valkuilen. De Nederlandse Orde van Advocaten lanceert binnenkort een self assessment tool waarmee advocaten kunnen reflecteren op hun eigen functioneren, met een focus op ethiek en vaardigheden.

De rechtsraak heeft een onmachtprobleem (Maurits Barendrecht en Maurits Chabot Volkskrant 12 september 2020 Opinie p. 24-25):
Te vaak biedt een juridisch proces geen oplossing voor een conflict. Rechtvaardigheid vergt meer dan een vonnis. Tijd voor een hervorming van de rechtspleging.
In de rechtszaal komt een kopstuk na vele jaren in het beklaagdenbankje. Een voor een leggen de bendeleden verantwoording af. Ze kunnen zich verschuilen achter hun zwijgrecht en hun advocaat twijfel laten zaaien over de betrouwbaarheid van getuigen. Ze hoeven niet te vertellen hoe het wel zit. Onschuld is een belangrijk uitgangspunt.
Bij een spoortje twijfel volgt vrijspraak, krijgen strafrechters ingepeperd. Is dat terecht als een verdachte voortdurend betrokken lijkt bij conflicten en leed?

Strafpleiters en ethiek Rambo’s met aktetas (Margreet Fogteloo en Annerie Smolders De Groene Amsterdammer 10 september 2020 p. 22-29):
Een jaar na de moord op Derk Wiersum staat de positie van strafadvocaten vol in de schijnwerpers. Waar ligt de grens van hun gekoesterde partijdigheid als zij verdachten uit de onderwereld verdedigen? Hoe gaan zij om met de druk van dit type cliënten? Een zoektocht naar ethische dilemma’s in de strafadvocatuur.
Waar ligt de grens tussen het belang van de cliënt en het algemeen belang? Hoe onafhankelijk ben je van cliënten die je kantooromzet bepalen? Hoe voorkom je dat je in de tang komt van mensen die het met hun charme en onberekenbaarheid tot de hogere regionen van de onderwereld hebben geschopt? Hoe zit het met de betaling door deze figuren, ben je onderdeel van het witwassen van crimineel geld?
En wat moet je ervan denken dat Peter Plasman het romantische ideaal van de advocaat die een onschuldige uit de gevangenis houdt als het ware omkeert, en een schuldige eruit houden een grotere uitdaging vindt? Is het juridische spel dat de strafrechtadvocaat speelt misschien te ver doorgeschoten?
Deze vragen legden we voor aan doorgewinterde strafpleiters, hoogleraren advocatuur, dekens en officieren van justitie.
Zes jaar geleden gooide Freeke het roer om.
Ze laat niet meer, zoals ze ooit op een cursus van Gerard Spong heeft geleerd, als goede jurist haar geweten thuis, maar doet in feite wat Marc Loth in 2003 opperde: haar professionele moraal verdiepen met persoonlijke morele opvattingen. Samen met collega Wikke Monster houdt ze kantoor in Amsterdam. Beiden namen afscheid van het coûte que coûte willen winnen, het juridisch spel dat ze jarenlang met veel plezier speelden als medewerker van diverse prestigieuze kantoren, zoals Loyens & Loeff en Stibbe.
In Amerika is al veel langer kritiek op de juridisch-technische beroepshouding van strafadvocaten.
In essentie gaat het daarbij om de vraag hoe je kunt voorkomen dat advocaten optreden als hired gun. In Nederland lijkt reflectie hierover onder strafadvocaten afwezig, of volledig overstemd door de scherpe verwijten richting OM.
‘De kernwaarde van partijdigheid is ethisch minimalisme’, zegt de Amsterdamse deken Evert-Jan Henrichs. ‘Je moet als partijdig adviseur tot het uiterste gaan voor de cliënt. De morele grens is denk ik lastig te geven.’ Toch is er volgens hem nu wel aandacht voor de scherpe kantjes hiervan: ‘Andere gerechtvaardigde belangen’ dan het belang van de cliënt mogen niet uit het oog worden verloren, volgens de laatste versie van de beroepsethische regels. Als we horen waar Freeke, Monster, Van der Kruijs en Shukrula tegenaan liepen, dan is er een kiem gelegd voor verdergaande discussie.

Europees Hof maakt meer indruk dan Brussel (Arie Elshout Volkskrant 19 november 2019 p. 12-13):
Het goede nieuws zijn de ‘revolutionaire’ uitspraken van het Hof van Justitie. Die hadden een ‘ontnuchterend’ effect op andere staten die de Poolse kant op willen. Het slechte nieuws is het verzet onder de lidstaten. Maar daar kan Timmermans niets aan doen, aldus de balans die in Commissiekringen wordt opgemaakt.
Het blijkt uitermate moeilijk Europese democratieën te behoeden voor een autocratische zondeval. In 2014 besloten de EU-landen dat men elkaar niet alleen de maat moet nemen over vis en financiën, maar ook over zoiets fundamenteels als democratische waarden. Ingevoerd werd het rechtsstatelijk mechanisme, om via dialoog landen op het rechte democratische pad te houden.

De Poolse rechter die strijdt tegen de ‘verwoesting’ (Jenne Jan Holtland Volkskrant 19 november 2019 p. 12-13):
Poolse rechters die vrezen voor de onafhankelijkheid van de rechtspraak hopen dinsdag steun te krijgen van een vonnis van het Europees Hof van Justitie. ‘Dit is een sleutelmoment’, zegt Igor Tuleya, rechter met de bekendheid van een rockster.

Een beetje dader (Sander van Walsum Volkskrant 2 november 2019 (Boeken & Wetenschap p. 24-27):
Critici verwijten Ad van Liempt, ten onrechte naar zijn mening, geschiedschrijving in grijstinten. Door deze ‘nivellering’ zou het onderscheid tussen daders en slachtoffers vervagen.

Migratieland Amerika Go North (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 20 juni 2019 p. 24-29):
De Verenigde Staten zijn op hun final frontier gestuit. In plaats van constant grenzen te verleggen, is Amerika onder Donald Trump een naar binnen gekeerd land geworden.
Paint it black. Donald Trumps gedroomde grensmuur, waarvoor hij op autoritaire wijze 5,7 miljard dollar opeiste bij de Amerikaanse overheid, wordt een steeds grimmiger fantasie. Op maandag 16 mei berichtten de ochtendkranten dat Trump een zwart geschilderde grensafscheiding wil. Donker metaal neemt meer hitte op. Iedereen die probeert over de muur te klimmen zal zijn handen branden, was Trumps toelichting. Hij vroeg ook om scherpe punten boven op de muur. En de muur moet hoger. Tien in plaats van vijf meter. Het bezwaar van Trumps medewerkers bleek niet het sadistische ontwerp, maar het kostenplaatje. ‘Als je eenmaal aan het schilderen bent, blijf je schilderen’, klaagde een regeringsfunctionaris tegen TheWashington Post.

Essay Het mondiaal visueel geheugen Telkens weer het napalmmeisje (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 20 juni 2019 p. 46-49):
Nieuwsfoto’s bereiken sinds de jaren dertig een mondiaal publiek. Sommige worden zelfs wereldwijd herkend. Is daarmee een collectief, visueel geheugen ontstaan dat de hele mensheid omvat? En welke boodschap dragen de foto’s die daar deel van uitmaken?
We lezen op totaal verschillende manieren foto’s waarvan we denken dat ze voor zichzelf spreken.
Foto’s geven heel direct toegang tot herinneringen. Het zijn ‘krachtige media voor het overbrengen van het verleden’, schreef de Duitse socioloog Harald Welzer.
‘Herinnering heeft beelden nodig, omdat de geschiedenis zich aan ze hecht als iets dat herinnerbaar en vertelbaar is.’
Maar foto’s worden niet direct deel van een collectief geheugen als ze een keer zijn gepubliceerd. Vrijwel alle foto’s die in de publieke ruimte verschijnen, verdwijnen weer snel – of sterven, in publieke zin.
Dit essay is gebaseerd op het proefschrift The Global Visual Memory: A Study of the Recognition and Interpretation of Iconic and Historical Photographs waarop Rutger van der Hoeven op woensdag 19 juni promoveert aan de Universiteit Utrecht

Samen sterk of verdeel en heers? Sinds Machiavelli (1469 - 1527) weten we dat voor politicals geldt ‘het doel heiligt de middelen’. Een belangrijk deel van de verdeel en heers problemen die we signaleren hebben we door onvoldoende checks & balances (het dialectische model Evenwicht door Tegenwicht) zelf gecreëerd. 'De remedie is tegelijkertijd de kwaal' (geweten, 'Goed en Kwaad', 'Deugd en Ondeugd'). De vraag dringt zich op welke debacles moeten zich voordoen voordat echt actie wordt ondernomen. Het gaat mis, chaos dreigt wanneer voor onnatuurlijke selectie, een gesloten systeem wordt gekozen. Chaos, onbalans ontstaat omdat politici geen oog hebben voor de keerzijde van de medaille.

Orde en chaos. Deel VII: Over wereldbeeld, bewustzijn, onderbewustzijn, betekenisgeving en taal (Mathieu Wagemans Civis Mundi Digitaal #102 september 2020):
Wereldbeeld, taal en discours
In eerdere delen van deze serie over
Orde en Chaos kwam reeds de impact van ons wereldbeeld aan de orde. Een wereldbeeld heeft betrekking op de wijze waarop we de werkelijkheid, onszelf en onszelf in relatie tot de werkelijkheid zien. Het is op te vatten als een betekeniskader dat vervolgens leidend en bepalend is voor ons denken en handelen. Dat veronderstelt dat we helder zicht hebben op ons perspectief op de werkelijkheid. Dat is echter minder vanzelfsprekend dan wellicht op het eerste gezicht lijkt. We zijn ons lang niet altijd bewust van ons eigen perspectief. Anderen kunnen ons erop wijzen dat er sprake is van patronen in ons denken en handelen die we ons voorheen niet hebben gerealiseerd.
Het collectief onbewuste
Terwijl bij Freud uitgangspunt vormt dat het onbewuste een persoonlijk onbewuste is, introduceert Jung het
collectief onbewuste. Dat verwijst naar wat Jung de oerervaring noemt die in ons aanwezig is en die we delen, zij het onbewust. Die ervaring wordt niet benoemd maar komt wel tot uitdrukking in bijvoorbeeld kunstuitingen. Jung beschouwt het collectief onbewuste als een verzameling beelden die de mensheid in de loop der tijd heeft opgebouwd naar aanleiding van opgedane ingrijpende ervaringen. Dergelijke ervaringen zouden de bron zijn van mythevorming. Er hebben zich beelden in ons vastgezet die via overerving worden doorgegeven van de ene naar de andere generatie. Jung verwijst naar archetypes van bijvoorbeeld begrippen als God, held, moeder, leven en dood. Archetypes hebben het karakter van associatieve verbeeldingen die nooit concreet worden maar die niettemin collectief worden gedeeld. Ze zijn ook niet geconstrueerd maar worden van generatie op generatie doorgegeven. Ze vormen ook geen onderwerp van discussie en ontlenen juist daar hun werking aan.

Was Grexit een nog grotere financiёle ramp geworden? (Peter de Waard Volkskrant 20 juni 2019 p. 27):
Volgens het 157 pagina’s tellendeplan B, dat in het volgende maand te verschijnen boek The Last Bluff wordt onthuld, zou de rekening gigantisch zijn. Europese instituties en overheden zouden 342 miljard euro moeten afschrijven. Italië, een land dat toen al in problemen zat, zou 63 miljard euro kwijt zijn geweest, 4,1 procent van het bbp.
Europa had daarnaast een deel van de eigen banken te hulp moeten schieten, die onmiddellijk insolvent zouden zijn geworden. Om te voorkomen dat de centrale bank van Griekenland zelf euro’s zou blijven drukken, had de ECB de uitgifte van de nieuwe drachmes moeten ondersteunen. ‘Het zou bijna absurd zijn geweest om een reddingsplan te weigeren om een ander reddingsplan te moeten uitvoeren. Dat is de ironie van het hele ding’, aldus het top secret-plan.
Daarnaast zou een humanitaire ramp dreigen.
Een bankroet zou twee miljoen Grieken onder de armoedegrens duwen.

Strenge selectiecriteria versterken ongelijkheid (Tom van den Brink Volkskrant 26 juli 2018 p. 20):
Scherpe selectiecriteria en stijgende kosten zetten de toegankelijkheid van hoger onderwijs onder druk, betoogt het Interstedelijk Studenten Overleg.
Averechtse maatregelen
De afgelopen jaren zijn er door de overheid echter averechtse maatregelen genomen die de toegankelijkheid van het onderwijs (in)direct onder druk hebben gezet. Studeren wordt steeds duurder en meer en meer opleidingen in het hoger onderwijs hanteren allerlei selectiecriteria, wat betekent dat een geschikte vooropleiding (bijvoorbeeld een havo- of vwo-diploma) niet meer genoeg is. Diverse rapporten laten zien dat zeker bepaalde groepen studenten – die met lager opgeleide ouders, een functiebeperking of een niet-westerse migratieachtergrond – minder snel instromen bij de opleidingen van hun keuze. Deze maatregelen gaan daarmee in tegen het beoogde doel van het maximaal benutten van talent, hetgeen we zo hard nodig hebben voor de Nederlandse kenniseconomie.
De afgelopen jaren heeft het hoger onderwijs te veel in het teken gestaan van efficiëntie, schaalvergroting en studierendementen, met alle gevolgen van dien. Verkeerde maatregelen zorgen voor verkeerde selectie. De student moet weer centraal komen te staan in het onderwijs. Het onderwijs moet zo worden ingericht dat de talenten van alle studenten zo goed mogelijk kunnen worden ontplooid, met als uitgangspunt: gelijke kansen door verschil te maken.

'We zijn verplicht om ons bewust te zijn van het lijden van dieren' (Maarten Keulemans interviewt filosoof Will Kymlicka Volkskrant18 november 2016):
Varkens op straat, paarden die de mens de rug toekeren, honden met burgerrechten. Ziedaar de wondere ideeënwereld van de spraakmakende Canadese filosoof Will Kymlicka.
Heeft u het idee dat we de goede kant opgaan?
'Soms ben ik daar optimistisch over, soms pessimistisch. Als ik om me heen kijk, zie ik overal mensen met banden met huisdieren die ze heel belangrijk en bevredigend vinden. Ze zien dieren als onderdeel van het gezin, erkennen dat het individuen zijn met een persoonlijkheid. Ik denk dat die ervaring mensen meer kan openen voor de mogelijkheid dat bijvoorbeeld ook varkens wezens zijn met een persoonlijkheid, gevoelens enzovoorts.' 'Als je kijkt hoe we denken over kinderen, etnische minderheden of gehandicapten... De afgelopen eeuwen hebben we een soort zorg ontwikkeld over de innerlijke ervaring van die mensen. We schuiven ze niet meer opzij als inferieur of schadelijk, we zijn er als maatschappij gevoeliger voor geworden dat ook andere subgroepen kunnen lijden. Dat vermogen je bewust te zijn van het lijden van anderen houdt niet op bij de soortgrens. Als we het eenmaal hebben, zijn we haast verplicht om ons bewust te zijn van het lijden van dieren.'

Dries van Agt 'Vriend, het gaat mij om de rechtvaardigheid’ (Volkskrant 8 augustus 2009)
Maar het is allemaal ten koste gegaan van een volk dat aan de Holocaust part noch deel had: de Palestijnen. Juist Europa draagt daarom een bijzondere verantwoordelijkheid voor hun lot.
‘Er is een kentering gaande. Inderdaad zijn de hoogmogenden van het CDA, ik doel op de fractie en bewindslieden, niet bereid naar mijn betogen te luisteren. Maar anders, vriend, anders ligt het bij de rank and file van het CDA. Daar hoor ik andere geluiden. De kloof tussen het Binnenhof en de rest van het land is zéér diep geworden.’

... kwam 'de dorpsgek' met zijn ethisch reveil (Co Welgraven Trouw 9 september 2002)
Zelfs de man die de term 'ethisch reveil' in de Nederlandse politiek en samenleving heeft ingebracht, weet niet meer wanneer hij dat gedaan heeft. In een rede voor de Edmund Burke-stichting, die de conservatieve gedachtevorming koestert, zei oud-premier Dries van Agt begin dit jaar: ,,Toen ik bijna een kwart eeuw geleden, in 1977, de roep om een ethisch reveil aanhief (de term moreel reveil ware beter geweest), werd ik in de media nog als de dorpsgek bejegend: de verlichte geesten van die dagen gingen meesmuilend voorbij aan het geprevel over normen en waarden.'
Dat hij destijds de risee werd, klop als een bus. Maar dat hij die oproep -waarnaar in deze dagen vaak wordt verwezen nu minister Heinsbroek van economische zaken en premier Balkenende hameren op het herstel van normen en waarden- in 1977 deed, klopt niet..

Christendemocratische politiek nader beschouwd (Wim Couwenberg Civis Mundi 31 maart 2011):
Succes CDA dankzij een unieke combinatie van Hollandse dominees- en koopmanstraditie
Geen partij heeft met zoveel succes de principiële attitude van de Hollandse domineestraditie en de pragmatische houding van de niet minder Hollandse koopmanstraditie weten te combineren met enerzijds een welluidend appèl op hoge ethische beginselen dat het Hollandse geweten aanspreekt en anderzijds in de geest van de koopmanstraditie een heel pragmatische opstelling als het op zakendoen aan komt en dus een hoge mate van politieke flexibiliteit, kortom een doeltreffende melange van politiek moralisme en realisme. Dat realisme is vooral te danken aan de inbreng van de katholieke staatkunde. De huidige informele CDA-leider Maxime Verhagen is daarvan een eminente exponent en vertolker. In een verkenning van het huidige partijlandschap in 2008 wordt het CDA in Elsevier nog gekarakteriseerd als een gladde machts- en carrièremachine die heel slim inspeelt op alle mogelijkheden die de moderne techniek aanreikt ter instandhouding van zijn machtspositie.[7] Dat klopte op dat moment nog. Inmiddels is het CDA echter in ernstig politiek verval en daardoor ook verdeeld geraakt, met name tussen moralisten (primaat christelijke beginselen) en realisten (primaat machtsmotief) met laatst genoemden als overwinnaar.
Het CDA-congres begin oktober 2010 is terecht geprezen vanwege het open debat, dat daar gevoerd werd over de koers van de partij. In de geschiedenis van het CDA was dat echter hoge uitzondering. De missie van Balkenende over christelijke en sociale waarden die opnieuw de nodige aandacht verdienden, aldus Trouw-redacteur Hans Goslinga, verkeerde spoedig in een politiek van louter machtsbehoud met als vertrouwd kenmerk het smoren van intern debat, het vermijden van lastige kwesties zoals het migratie- en integratievraagstuk en het verdacht maken van elk tegengeluid.

Adieu God? (Ferd Grapperhaus 14 september 2020 NPO2):
De van huis uit katholieke minister van Veiligheid en Justitie, Ferdinand Grapperhaus, ging als kind elke zondag met zijn ouders naar de kerk. Maar van de preken heeft hij weinig onthouden. Net als zijn vader las hij tijdens de dienst namelijk de Bijbel. Omdat die vol prachtige verhalen en metaforen staat.
Boeddhisme
Ook toen zijn vrouw vier jaar geleden plotseling ernstig ziek bleek te zijn, zocht hij zijn heil niet in de kerk. Hij ondervond toen wel steun aan het Boeddhisme, het geloof van zijn vrouw. ‘Zij zei: ‘Accepteer het nou, neem het tot je. Laat de klappen van het lot je leven niet bepalen. Ik vond dat heel erg moeilijk.’
Minister van Eredienst
De afgelopen maanden woonde Grapperhaus, die ook minister van Eredienst is, wel weer regelmatig een kerkdienst bij. En dat ontroerde hem soms, vanwege de manier waarop de kerkgangers omgingen met de beperkingen die werden opgelegd vanwege corona.
Hiernamaals
Hoewel Grapperhaus niet gelooft in een hiernamaals, zou hij toch ‘hevig teleurgesteld’ zijn als Petrus hem niet zou binnenlaten. ‘Natuurlijk ben ik wel eens ijdel en heb ik wel eens gelogen. Maar als hij mij een slecht mens zou vinden, zou ik echt verbouwereerd zijn.’

Een wezenlijk barmhartige jongen Jan Tromp Volkskrant 4 november 2017 Zaterdag p. 8-10):
'CDA'er, maar van een totaal ander slag dan de grijze figuren van het midden'
Een vechter met een angstaanjagende energie, zeggen vrienden over Ferdinand Grapperhaus. Een scherp criticus van de huidige politiek, die hij opportunisme verwijt. Wat kunnen we van deze sociaal bewogen patriciër verwachten nu hij minister van Justitie en Veiligheid is?
In december 2016 publiceerde hij in Het Financieele Dagblad een open brief, gericht aan minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Deze had kort daarvoor de opkomst van het populisme toegeschreven aan de bankencrisis.
Grapperhaus schrijft: 'Excellentie, ik ben het niet met U eens. Het populisme is opgekomen, omdat er al twee decennia een maatschappelijke onthechting gaande is. De onderste laag van de samenleving, vijftien procent van onze bevolking, is als enige, sinds 2005, stil blijven staan in een tijd van welvaartstoename en megagrote technologische vooruitgang.'
Er is een tweede groep bij gekomen, vervolgde Grapperhaus zijn brief aan Dijsselbloem, een groep mensen die het Sociaal en Cultureel Planbureau de Onzeker Werkenden noemt. 'Het zijn mensen wier baan op de tocht staat of die net werkeloos of arbeidsongeschikt zijn geworden, en geen vooruitzichten hebben in de door uw kabinet zo vrolijk geformuleerde participatiemaatschappij. Een aanzienlijk deel van deze twee groepen behoort tot de Nederlanders die op de rand van of in armoede leven, met kinderen die geen sportclubje of Playstation hebben.'
Gereformeerde mannenbroeders
In zijn onlangs verschenen boek Rafels aan de rechtsstaat wendt Grapperhaus zich tot een andere evangelieschrijver. Uit Marcus 10-25: 'Het is gemakkelijker voor een kameel om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om het koninkrijk van God binnen te gaan. (...) Velen eersten zullen de laatsten zijn en velen laatsten de eersten.'
Grapperhaus haalt Thorbecke aan die waarschuwde
'dat wanneer de kloof tussen arm en rijk te groot werd wetgeving nog slechts de betekenis van ironie zou hebben'. Hij concludeert: 'Een rechtsstaat die zo is ingericht dat daarin ongelijkheid en zelfs toename van ongelijkheid wordt toegestaan, is op zijn minst gerafeld.'

'Onze samenleving raakt ontwricht' (Laura de Jong interviewt hoogleraar Ferdinand Grapperhaus Volkskrant 4 maart 2017 p. 24-25):
Onze samenleving wordt steeds ongelijker, stelt Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar arbeidsrecht in Maastricht, hoogste baas van advocatenkantoor Allen & Overy en columnist van Het Financieele Dagblad, in zijn nieuwe boek Rafels aan de rechtsstaat.
Er zijn toch geen rechtelozen in de Nederlandse samenleving?
'
Nee dat niet, maar onze van oudsher goed gehechte samenleving begint ontwricht te raken. In mijn optiek is een rechtsstaat een samenleving waarin de overheid zorgt dat iedereen op een rechtvaardige manier aan die samenleving kan deelnemen: gelijkheid, vrijheid en rechtvaardigheid. Ik constateer nu dat gelijkwaardigheid en toegang tot gelijke kansen niet meer vanzelfsprekend zijn. Er zijn in onze samenleving twee groepen die er de afgelopen tien jaar niet op vooruit zijn gegaan in inkomen, steeds meer in de hoek zitten waar de klappen vallen, en weinig kansen hebben.'

Rusland onveranderlijk anders (Lien Verpoest Volkskrant 4 mei 2018 p. 22):
Er zijn meer meningen dan ooit over Rusland. De structurele dialoog met de EU valt mede door wederzijds onbegrip stil. Het is realistischer om te erkennen dat Rusland fundamenteel anders is, betoogt Lien Verpoest.
Ook nu zijn er meer meningen dan ooit over Rusland, die vaak een normerende boodschap in zich dragen: Rusland voldoet niet. Rusland respecteert de mensenrechten niet. Rusland kan bezwaarlijk een democratie genoemd worden. Rusland heeft geen vrije pers. Rusland leeft niet op aan Europese normen en waarden. Want, om het met de woorden van Madame de Staël te zeggen, om moreel perfect te zijn moet je toch een constitution libre hebben?
Het onderhouden van een structurele dialoog is de werkelijke uitdaging voor de Nederlandse en Europese diplomatie. Rustig, realistisch en vooral pragmatisch samenwerken waar mogelijk (contraterrorisme, energie, onderzoek en cultuur) en rode lijnen trekken waar nodig (de Krim, Syrië); dit gebeurt in de luwte van het hevige debat.
Het is een aanpak waarin het wezen van de diplomatie vervat zit zonder evenwel afbreuk te doen aan onze waarden. Ondanks de recente grote uitdagingen, maar ook dankzij de lange traditie van bilaterale relaties met Rusland kunnen Nederlandse beleidsmakers hierin het voortouw blijven nemen.

Nederland samen met Duitsland tegen hogere EU-begroting (Marc Peeperkorn Volkskrant 3 mei 2018 p. 6-7):
'Nederland wijst dit af', liet premier Rutte weten. 'Dit is niet acceptabel.' In de plannen van de Commissie dreigt Nederland zijn bestaande kortingen op de EU-afdracht te verliezen waardoor de jaarlijkse bijdrage met 1,5 miljard euro omhoog zou gaan. De Duitse minister Scholz van Financiën vreest dat zijn land straks 10 miljard euro per jaar meer aan de EU moet betalen.
Kortingen
Het pijnlijkste voor Nederland is het langzaam afbouwen van alle kortingen op de betalingen aan de EU. Die bedragen nu circa 1,5 miljard euro per jaar. Nederland krijgt die omdat het anders per inwoner veruit het meest aan de EU betaalt. Dat dreigt nu alsnog te gebeuren. Voor Rutte is dit onbespreekbaar en reden om zijn veto te gebruiken. Hij wordt daarin gesteund door de Tweede Kamer.
Het Commissievoorstel wordt mogelijk maandag al voor het eerst door de EU-leiders besproken. Betrokkenen verwachten een snoeihard gevecht tussen de lidstaten. De kans is minimaal dat er voor de Europese verkiezingen (mei 2019) een akkoord ligt, zoals de Commissie wil.

Prijs van de Unie (Raoul du Pré Volkskrant 3 mei 2018 p. 23):
Voor Rutte is het nu zaak om het verzet slim te doseren. Een kabinet dat veel van de EU verwacht, mag ook wat moeite doen om de eigen kiezers uit te leggen dat zoiets geld kost. Kleiner dan de huidige zal de nieuwe begroting bovendien niet worden, gezien de stemming in Duitsland, Frankrijk en Italië. Die slag is verloren. Als Rutte wezenlijke invloed wil hebben kan hij zijn energie dan ook beter richten op de vraag of al dat geld wel optimaal wordt besteed. Daar is nog een wereld te winnen, met meer kans op succes.

Marx had ten minste deels gelijk (Carel Zuil Volkskrant 3 mei 2018 p. 24):
Marx' kritiek op de geldcultuur is de belangrijkste reden hem op zijn 200ste geboortedag te herdenken, betoogt Carel Zuil.
Crises
Hoe interessant het ook is uit te zoeken of de economische theorieën van Marx uitkomen of niet, fundamenteler is zijn kritiek op de kapitalistische geest en de overheersende rol van het geld. 'Het verandert de trouw in ontrouw, de liefde in haat, de haat in liefde, de deugd in ondeugd, de ondeugd in deugd, de knecht in heer, de heer in knecht, de domheid in verstand, het verstand in domheid.' Zo citeert hij uit Shakespeares Timon van Athene. En in het Communistisch Manifest drukt Marx zich als volgt uit: '(De bourgeoisie) heeft geen andere band tussen mens en mens gelaten dan het naakte eigenbelang, dan de gevoelloze 'contante betaling'... Zij heeft de persoonlijke waardigheid opgelost in de ruilwaarde'.
Geld is de macht in de moderne maatschappij waaraan alles ondergeschikt gemaakt wordt. Gebieden waar de overheid in het recente verleden invloed op had zijn grotendeels prijsgegeven aan commerciële belangen zoals zorg, onderwijs, volkshuisvesting , openbaar vervoer en media. We leven in een genotzuchtige consumptiecultuur. Misschien is Marx' kritiek op de overheersende geldcultuur wel de belangrijkste reden om deze grote denker op zijn 200ste geboortedag te herdenken.

Economen waaien te veel met de winden mee (Wimar Bolhuis Volkskrant 3 mei 2018 p. 25):
Economen moeten in hun adviezen meer durven ingaan tegen de stroom van het economisch getij, betoogt Wimar Bolhuis.
Gevolgen
Het vergroten van flexibele arbeid en ondernemerschap, het verhogen van de AOW-leeftijd en het stimuleren van tweeverdieners waren economische stokpaardjes voor en tijdens de crisis. Het IMF, de DNB, het CPB en wetenschappers uiten steeds meer zorgen over de sociale en politieke gevolgen ervan.
Hieruit blijkt dat in een tijd van crisis doelmatigheidsargumenten de boventoon voeren en in economisch hoogtij rechtvaardigheidsargumenten. Elke econoom leert dat rechtvaardigheid vaak geld kost, omdat herverdeling leidt tot groeiverlies. Deze uitruil maakt het meewaaien met de wind vanuit een irrationeel, psychologisch perspectief begrijpelijk. In een hoogconjunctuur is er meer bereidheid de kosten van rechtvaardigheid te betalen. In een laagconjunctuur is dit draagvlak minder.
Maar de essentiële vraag is waarom economen, die juist opgeleid worden om een rationeel, economisch perspectief te bieden, hun aandacht voor doelmatigheid en rechtvaardigheid niet gelijkmatig over de conjunctuurcyclus verdelen. Oftewel, tegen de stroom inroeien als het nodig is.
De econoom is bijna een beschermde diersoort. Er lijkt een debat nodig of dit terecht is. De hoge status van economen is alleen gerechtvaardigd als ze gepaard gaat met verantwoordelijkheidsbesef: nooit met de wind meewaaien, altijd tegen de stroom inroeien.

De overdrachtsunie bestaat eigenlijk al (Ewoud van Laer Volkskrant 18 april 2018 p. 23):
In februari van dit jaar zijn de vorderingen van De Nederlandsche Bank en de Bundesbank tezamen opgelopen tot ruim duizend miljard euro! Daar tegenover staan vooral de verplichtingen van de centrale banken van Italië (444 miljard), Spanje (399 miljard), Portugal (82 miljard) en Griekenland (54 miljard).
Een bijzonder kenmerk van deze zogenaamde Target2-saldi is dat ze een oneindige looptijd hebben en belast zijn met een rente van 0 procent. Dat impliceert dat deze vorderingen van de Bundesbank en De Nederlandsche Bank in feite waardeloos zijn. De tekorten van de zuidelijke lidstaten worden dus niet meer gecompenseerd door landbouwsubsidies, maar door de opbouw van schulden bij hun centrale banken. De door velen gevreesde overdrachtsunie bestaat dus eigenlijk al.

In zijn column in The New York Times 12 juli 2015 is econoom Paul Krugman ongenadig hard voor de opstelling van Angela Merkel, die hij met haar moralisme-economie beschuldigt van verraad aan het Europese project. Het leningenprogramma voor Griekenland is uitvoerig in de Tweede kamer besproken (verslag 19 augustus 2015):
De heer Slob (ChristenUnie): Als je in Griekenland aan mensen vraagt wat zij van dit pakket vinden, zelfs aan bestuurders die ermee hebben ingestemd, merk je dat het vertrouwen dat dit echt zal gaan werken en dat dit de oplossing voor de problemen is, bijna nul is, misschien zelfs nog wel minder. Nu heeft de regeringsfractie die coalitiegenoot is van de fractie van de heer Nijboer gisteren al aangegeven helemaal geen vertrouwen in het pakket te hebben. Als ik de heer Nijboer hoor spreken, heeft hij er heel veel vertrouwen in. Is dat vertrouwen ergens op gestoeld, vraag ik de heer Nijboer.
De heer Nijboer (PvdA):
Ik geef de heer Slob mee dat Griekenland een enorm zware tijd te gaan heeft en nu in een ongelofelijk moeilijke situatie verkeert. Het alternatief van faillissement was rampzalig geweest voor de Grieken. Er zou een totale chaos zijn ontstaan en een torenhoge werkloosheid. Het is nodig dat de Griekse economie grondig wordt hervormd en dat de corruptie wordt aangepakt, dat er maatregelen komen voor beschermde sectoren zoals apothekers. Medicijnen worden bijvoorbeeld de helft goedkoper. Er zullen allerlei maatregelen genomen die zwaar zijn en die pijn doen, maar die wel nodig zijn en een basis geven om de Griekse economie erbovenop te helpen.\\ Ja, daar geloof ik in. Ik geloofde er voor Ierland, voor Spanje en voor Portugal ook in. Ik geloof dat dit de basis kan bieden voor herstel van de Griekse economie. De Grieken waren overigens al goed bezig voor de verkiezingen, alleen kwam er toen een premier die onverantwoord handelde en die de afgelopen maanden een enorme schade heeft aangericht.

De hebzucht wordt door het creatieve boekhouden verdoezeld, maar leidt tot het vernietigen van het financiële systeem. Hoe hypocriet is het dat de VS en de EU het medicijn dat het IMF aan een land als Griekenland voorschrijft zelf niet weten toe te passen? Binnen de Europese Unie is het illusoire foefje van de overdrachtsunie gemakkelijker te realiseren dan cultuuroverdracht. Met het Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap in zijn boekje Broederschap Pleidooi voor verbondenheid toont Frans Timmermans dat er niets nieuws is onder de zon. Het zal duidelijk zijn dat ook voor Frans Timmermans geldt Ken uzelve.

Het is wenselijk esoterische inzichten als de vijand verslaan zonder te vechten en bijvoorbeeld de thema's die betrekking hebben op dialectiek en annihilatie in het onderwijs te incorporeren.

De Westerse beschaving, de Westerse cultuuroverdracht is aan verval onderhevig. In het interview van Donald Trump met redacteuren van de The Washington Post komt dit naar voren.

Stelling: Door het doorgeschoten neoliberalisme, het monetaire medicijn, de eurostabiliteitscultuur van vrijwel onbeperkt scheppen van geld, het wanbeleid van macro-economen wordt het echte ondernemerschap in de micro-economie vernietigd.

In de kern hangt 'Vrijheid en Ongelijkheid' met Rechtvaardigheid samen en heeft op tegenstellingen betrekking, die al door Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita zijn onderkend.

Het innerlijke kompas van Inez van Oord sluit op de innerlijke strijd in de Bhagavad Gita aan. Het lijkt er op dat haar boek Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? op de Bhagavad Gita voorbouwt. Het boek De Hele Olifant in Beeld van Marja de Vries kan gelezen worden als een moderne versie van het boek Het Goddelijke plan van G. Barborka.

Links en rechts staan in de politieke besluitvorming als gelijkwaardig tegenover elkaar. Voor het introduceren van de marktwerking door de overheid hielden de socialistische krachten (these) en rechtse, liberale krachten (antithese) elkaar aardig in evenwicht. Het is aannemelijk dat de liberalisering van de financiële markten, lees deregulering en de hypothese van de great moderation ('grote matiging') de ernst van de kredietcrisis hebben versterkt. De klassieke controverse tussen John Maynard Keynes en Milton Friedman moet daardoor in een ander perspectief worden geplaatst. Door de introductie van de marktwerking heeft het corrigerende mechanisme van het keynesianisme sterk aan kracht ingeboet. Of met andere woorden nu de wal het schip heeft gekeerd zal het herstel middels het keynesianisme moeizamer verlopen.
De door de overheidsbureaucratie aangestuurde marktwerking heeft contraproductief gewerkt. Door de schaalvergroting is de bureaucratie bij zorginstellingen, woningcorporaties en het onderwijs sterk toegenomen. Het principe van Evenwicht door Tegenwicht (Checks and Balances) is danig verstoord. Het creatieve boekhouden is topsport geworden. Om de eigen incompetentie te verhullen zijn politici nu druk in de weer de Checks and Balances aan Europa uit te besteden. Volkskrant 8 februari 2013: Rekenkamer ziet geen verbetering Controle op noodfondsen EU ontbreekt.

De vraag dient te worden beantwoord in hoeverre geldschepping en de belastingparadijzen op aarde de kern van het probleem zijn. Voor veel financiële instellingen is de dienstverlening op het terrein van belastingontwijking, het creatieve boekhouden, topsport geworden en het levert een zeer goed belegde boterham op. Het verschoningsrecht laat zien hoe gemakkelijk het is, door te zwijgen de boot af te houden. Voor diegenen die lang genoeg de boot weten af te houden kennen we de verjaringstermijn.

Shell of Het patent op hypocrisie berust niet uitsluitend bij Shell (Sheila Sitalsing Volkskrant 1 maart 2017 p. 2):
Het is een mooie, informatieve film die Shell gemaakt heeft, 26 jaar geleden alweer.
Gisteren kwam de Shellfilm uit 1991 weer even in de belangstellling, omdat De Correspondent hem heeft opgeduikeld en verspreid, vergezeld van een verhaal over de hypocrisie van de Koninklijke. Shell knew! schreef ook The Guardian in een zinderend stuk. 'Shell wist ervan!', als ware er een grof schandaal onthuld.
Shell is er primair om geld te verdienen aan het voorzien in de schier onlesbare dorst van de mensheid naar olie. Waarom zouden ze bij Shell in godsnaam blijven aandringen op minder olieconsumptie als de rest van de samenleving daar evident geen zin in heeft, als politici bangig naar hun kiezers loeren die niet warm te krijgen zijn voor kilometerbeprijzing?
Gisterochtend opende de Volkskrant met het bericht dat de landen van de Europese Unie weinig haast meer hebben om de afspraken uit het akkoord van Parijs na te komen. Gisteravond opende het NOS Journaal met het bericht dat de wegen dichtslibben met auto's.
Het patent op hypocrisie berust niet uitsluitend bij Shell.

'Polderjongen’ wacht zwaarste baan van het land (Wilco Dekker en Frank van Zijl Volkskrant 1 mei 2018 p. 6-7):
Benschop wordt staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en in die hoedanigheid Koks vooruitgeschoven post in Europa. Met succes: mede door zijn lobbywerk – en dat van VVD-minister Gerrit Zalm van Financiën – gaat de Nederlandse bijdrage aan Brussel met 1,3 miljard euro omlaag.
Debacle
De afstraffing volgt enige weken later bij de Kamerverkiezingen: de PvdA verliest 22 van de 45 zetels. Benschop neemt zijn verantwoordelijkheid en verdwijnt geruisloos van het politieke toneel.
Oud-reclameman Jan van Ingen Schenau, die in 1994 samen met Benschop de campagne van Kok deed: ‘Het was een hopeloze campagne en Dick voelde zich persoonlijk verantwoordelijk, al is het de vraag of dit terecht was. Hij was toen ook nog staatssecretaris, ik denk dat die combinatie ongelukkig was.’
Na het debacle belt Benschop Jeroen van der Veer, die hij eerder ontmoet heeft bij een milieuconferentie in Kyoto. Of hij bij
Shell kan komen werken. Dat kan. Benschop gaat in 2003 aan de slag bij de oliemultinational, onder meer als fabrieksdirecteur in Maleisië. Door zijn waardevolle politieke netwerk wordt hij in 2011 president-directeur van Shell Nederland.
Van Ingen Schenau nu: ‘Het grote probleem van Benschop bij Schiphol is dat hij te maken krijgt met een omgeving die in de weerstand staat. Mensen die zich ‘geschiphold’ voelen – niet voor niks is dat een term die nu wordt gebruikt. Hij moet omwonenden aan tafel zien te krijgen, om een brug naar de toekomst te bouwen.’
Vroeger hadden wij het over de driehoek: een plan deugt pas als het goed is voor werkgever en werknemer, de aandeelhouder en de klanten. Het is nu een vierkant geworden: de maatschappij is net zo belangrijk. Dat aspect heeft Schiphol de laatste zes, zeven jaar genegeerd.’
Polderen
Dick Benschop is het vleesgeworden polderen, beaamt vrijwel iedereen die hem kent. Wat ook iedereen zegt: als iemand het hoofdpijndossier Schiphol tot een goed einde kan brengen, is het Dick Benschop.
‘Niemand anders dan Dick kan publieke en private belangen zo goed bij elkaar brengen’, zegt een bestuurder die hem kent. ‘Hij is integer, nauwkeurig en betrouwbaar.’
Er is net een boek uit van topvrouw Marry de Gaay Fortman, die het heeft over de noodzaak van ‘beminnelijke doeltreffendheid’. Die term omschrijft Dick heel goed.’
Volgens een insider zou Benschop bij zijn eerste openbare optreden eigenlijk direct moeten zeggen dat 500 duizend vluchten per jaar mooi genoeg is voor Schiphol, en dat het dus gedaan is met de groei. ‘Maar dan gaat meteen zijn kop eraf. De politiek accepteert dat niet.’

‘Beminnelijke doeltreffendheid’ is geslaagde risicobeheersing wanneer rechtvaardigheid centraal staat. ‘Beminnelijke doeltreffendheid’ heeft echter ook een negatieve kant, namelijk hoe kan ik om mijn doel te bereiken mijn tegenstander bewust op basis van verdeel en heers manipuleren.

Rohit Bhargava Persoonlijkheid niet inbegrepen*
*) Waarom bedrijven hun authenticiteit kwijtraken En hoe grootse merken het terugkrijgen
Hoe gebruik je persoonlijkheid om authentieke marketing en merken te creëren?
Het tijdperk van het gezichtloze bedrijf is voorbij. In de 21e eeuw moeten succesvolle merken en bedrijven een dynamische persoonlijkheid hebben om gepassioneerde klanten te trekken. Veel organisaties verbergen zich achter gestandaardiseerde berichten en advertenties. Volgens social media-goeroe Rohit Bhargava werkt deze strategie niet meer. Hij laat zien hoe succesvolle bedrijven zichzelf opnieuw hebben uitgevonden om te voldoen aan de eisen van dit nieuwe tijdperk.
Persoonlijkheid niet inbegrepen is een bron van waardevolle informatie en verhelderende inzichten over hoe je de ziel van jouw merk kunt herontdekken.

Persoonlijkheid is de macrotrend voor bedrijven (Erno Hannink):
Persoonlijkheid is voor een bedrijf van belang. We doen steeds minder zaken met bedrijven die zich verstoppen achter facades, mooie missies en regels. We doen liever zaken met mensen, personen zoals jij en ik.
Er zijn 3 redenen om het boeken te lezen:
1. Persoonlijkheid is de macrotrend – de 3 thema’s in ieder bedrijf zijn op dit moment, hoe kun je meer doen met social media (blog, LinkedIn, Twitter, Facebook….), het gebruik van mond-tot-mond reclame, authentieke interactie met de klant – ofwel persoonlijkheid.
2. Er staan veel verhalen in het boek – verhalen uit de praktijk van Rohit enOgilvy, en andere bedrijven die met persoonlijkheid het verschil maken.
3. Theorie en praktijk – het boek kent een theoretisch deel en een praktisch deel. Er wordt uitgelegd waarom persoonlijkheid van belang is, wat het inhoud, definitie, achtergrondverhaal en er wordt gekeken naar hoe jij dit kunt toepassen in jouw situatie.

Niets meer aan te doen? Natuurlijk wel. Haat wordt gemaakt of 'Iedereen is verantwoordelijk voor hoe er wordt gepraat' (Sterre Lindhout Volkskrant 28 januari 2017 katern Vonk p. 14-15):
Wat je ook terugleest in Emckes werk is wetenschappelijkheid. Ze studeerde in Londen en Harvard en promoveerde in Frankfurt in de filosofie. In veel van haar teksten klinkt het
maakbaarheidsoptimisme van Jürgen Habermas door, bij wie ze afstudeerde. Of het deconstructivisme van Judith Butler, de door Emcke vaak geciteerde feministe en gender-theoretica.
In het najaar verscheen haar jongste essay, Gegen den Hass, een boek met een neonoranje kaft. Het staat hoog in de bestsellerlijsten en in het van oudsher linkse Kreuzberg is geen boekwinkel te vinden waar het werk niet in de etalage ligt. Het is een aanklacht tegen haat, haat tegen vluchtelingen in Duitsland, tegen zwarten in de VS, tegen ongelovigen door IS. Emcke wil de haat begrijpen, de uitsluitingsmechanismen blootleggen die eraan ten grondslag liggen: de vernauwende blik van het populisme, het streven naar een homogene bevolking, of het streven naar reinheid binnen bepaalde stromingen in de islam.
'Ik ben liever politiek correct dan moreel infantiel', zei u laatst tegen de Berlijnse krant Der Tagesspiegel.
In eerste instantie gaat het haar niet om het vinden van oplossingen die morgen uitvoerbaar zijn, want die bestaan volgens Emcke niet. Ze wil blootleggen hoe haat werkt, wat de 'mechanieken' zijn.
Haat en uitsluiting zijn gevolgen van collectieve blikvernauwing - dat is een van de fundamentele theses in het boek. Waartoe blikvernauwing kan leiden, beschrijft Emcke aan de hand van de liefde. Ook die kan het vermogen om rationeel op een situatie of persoon te reageren grotendeels uitschakelen. Het gevoel is zo dominant dat het een eigen werkelijkheid creëert.
Wat is het doel van die deconstructie?
'Laten zien hoeveel er nodig is voor daar op die plek zo'n grimmige massa staat. Er zijn veel momenten waarop we hadden kunnen ingrijpen, met andere begrippen, andere beelden, andere narratieven... In Duitsland, maar overal in Europa, zeggen we nu: die haat is er nu eenmaal, daar kunnen we toch niets meer aan doen? Natuurlijk wel, denk ik dan. Haat wordt gemaakt, die haat heeft ideologische frames nodig, ideologische mallen.'

Polderen tegen het populisme of Een paar observaties over de nationale Bilderbergconferentie (René Cuperus Volkskrant 6 februari 2017 p. 19):
Op bezinningsweekend en in weekendtenue zijn Nederlandse ondernemers geen neoliberale flexibiliseerders.
Tegelijkertijd was er ook voortdurend onbegrip over het waarom van de populistische opstand. De conferentie beet zich stuk op de paradox van de huidige Nederlandse samenleving: hoe kan het toch dat in zo'n succesvol, gelukkig, goed georganiseerd land zoveel woede en onbehagen ontstaan is? Dan wreekt zich toch ook dat er op zo'n conferentie geen dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking aanwezig is, en wel óver de kwade mensen wordt gesproken, maar niet mét.
Toch respect voor VNO-NCW, dat ze deze voor Nederland bijzondere ontmoeting elk jaar maar weer organiseren. Dit succesmodel smaakt naar meer. Waarom organiseert de Nederlandse vakbeweging niet zelf een alternatieve Bilderbergconferentie? Of worden er à la Zweden (de beroemde 'Almedalen Week' op Gotland) een week lang nationale kringgesprekken georganiseerd op Tessel? Wie de boel in deze tijden van sociale en culturele polarisatie nog een beetje bij elkaar wil houden, moet de handen flink uit de mouwen steken.

PvdA zou de Postbank van de politiek kunnen zijn (Marc Oosterhout Volkskrant 6 februari 2017 p. 18):
Politieke partijen moeten niet vies zijn van emotie
Partijen moeten inspelen op emoties als vaderlandsliefde en solidariteit om kiezers te binden.
Het opvallende is dat we de emotie van solidariteit nauwelijks horen in de politieke arena. We horen het woord misschien af en toe wel, maar voelen doen we het niet. Er is geen partij die de emotie van solidair patriottisme groot maakt, zoals de Postbank dat ooit deed. Terwijl veel partijen solidariteit in hun DNA hebben zitten. Zeker links Nederland. De PvdA werd er zelfs er in 1946 voor opgericht. Solidair patriottisme als tegengeluid van het nationaal patriottisme. Het geluid van meedoen in plaats van uitsluiten. De PvdA zou er zomaar eens de verkiezingen kunnen winnen.

De stadsschool een remedie tegen segregatie (Micha de Winter de Volkskrant 6 februari 2017, p. 18):
Zorg dat kinderen vaker mengen die uit ander sociaal milieu
Uitwisseling tussen groepen leerlingen werkt alleen als hun veiligheid en identiteit niet in het geding zijn.
Om er voor te zorgen dat kinderen zich kunnen ontwikkelen in een veilige gemeenschap, maar tegelijkertijd al doende kunnen leren de brug met anderen over te steken, kunnen we denken aan een nieuw arrangement in het onderwijs dat ik aanduid met het begrip 'stadsschool'.
De bedoeling is om op structurele, niet vrijblijvende basis uitwisseling te creëren tussen groepen leerlingen die elkaar in de huidige samenleving niet vanzelf meer tegenkomen. Laten we zeggen dat leerlingen uit school x eenmaal per maand samen met leeftijdgenoten van school y samen les krijgen, bijvoorbeeld in geschiedenis, Engels, muziek of burgerschap, dus een vak uit het bestaande curriculum.
De ervaring met bestaande
uitwisselingsprogramma's leert dat ouders een cruciale rol spelen: met hén moet niet alleen gesproken worden over het grote persoonlijke en maatschappelijke belang dat er aan samenscholen verbonden is, maar vooral ook over de manier waarop de samenwerkende scholen vormgeven aan de hiervoor genoemde voorwaarden.
Pas als ouders ervan overtuigd zijn dat de veiligheid en identiteit van hun kinderen niet in het geding zijn, kunnen ze de
stadsschool als een duidelijke winst gaan zien.

Oprechtheid is in de Tweede Kamer geen handige kwaliteit' (Huib Modderkolk Volkskrant 6 februari 2017 p. 14-15):
PvdA-Kamerlid Astrid Oosenbrug: 'Nu begrijp ik waarom de Tweede Kamer gewantrouwd wordt'
In 2012 kwam ze voor de PvdA in de Tweede Kamer. Als een van de weinigen bracht ze in plaats van een hoge opleiding een hoop praktijkkennis mee, over ict. Bij de volgende verkiezingen is ze er niet meer bij. Ze stopt, gedesillusioneerd.
Het onbegrip
Later gaf ze een interview aan Trouw. 'Een partijgenoot zei: als je dat in het eerste jaar had gehad, had je meer status gehad binnen de partij. Zo is Den Haag geworden: hoe kom je in de media? Heb je de juiste oneliners? Oprechtheid is geen handige kwaliteit. Het is belangrijker om spelletjes te beheren en die voor jou te laten werken. Ik werd vooral genoemd in digitale media, maar dat vond men niet goed genoeg.'

Optimisme zonder onvrede is zinloos of Optimisme zonder ontevredenheid wordt gezapigheid (Asha ten Broeke Volkskrant 2 december 2016 p. 25):
Het was me in mijn nog na-etterende oh-fuck-iemand-gaat-Trump-nucleaire-codes-geven-shock even ontgaan, maar het blijkt fantastisch te gaan met de wereld. Of althans, dat vindt de Zweedse historicus Johan Norberg. Afgelopen zaterdag stond in Sir Edmund een interview met hem, omdat hij een optimistisch boek heeft geschreven over dat we er nu beter voorstaan dan in welk eerder tijdperk ook.
Het is niet goed genoeg, en dat geldt ook voor Norbergs reactie op andere problemen. Wanneer Mudde hem terecht confronteert met grote issues van onze tijd als klimaatverandering en overbevolking, komt de historicus niet veel verder dan dat we luchtvervuiling en het gat in de ozonlaag ook hebben weten te fiksen. Maar ondertussen gaat het met bijvoorbeeld het terugbrengen van de CO2-uitstoot niet supersnor. In Nederland was die uitstoot in 2015 hoger dan in 1990 - niet helemaal de bedoeling van het Kyoto-protocol.
En de armoede mag dan afnemen, de minder optimistische historicus Tony Judt schreef in zijn boek Ill Fares the Land dat de ongelijkheid in westerse samenlevingen sinds het einde van de 19de eeuw was afgenomen, maar nu weer groeit. Opwaartse mobiliteit is voor jonge mensen niet meer vanzelfsprekend. 'Er is iets goed mis met de manier waarop we op dit moment leven', stelde hij.
Dat het nu op veel vlakken beter dan ooit gaat met de wereld, danken we immers niet aan mensen die content naar de historische cijfers keken, maar aan de ontevredenen die zagen dat het niet vanzelf goed zou komen. Vooruitgang danken we aan de mensen die een betere wereld willen, die dat diep en fel nodig hebben, en die bereid zijn daarvoor te zweten en te vechten.

Profeet van het optimisme of 'Alles staat er beter voor dan in welk eerder tijdperk dan ook' (Tonie Mudde interviewt Johan Norberg Volkskrant 26 november 2016 Bijlage Sir Edmund p. 8-13):
'De profeet van het anti-pessimisme': historicus Johan Norberg
Het gaat fantastisch met de wereld. Zolang je maar zicht houdt op het grote plaatje, zegt de Zweedse historicus Johan Norberg in zijn prikkelende boek Vooruitgang.
U wilt tegen die kiezers zeggen: stel je niet aan, jullie overschatten je eigen angsten?
'Ehh, daarmee zou ik mezelf waarschijnlijk erg impopulair maken. Niemand wil horen dat hij zijn energie richt op pietluttige problemen.'
Toch zou u dat het liefst wel tegen hen zeggen, of niet?
'Ja, al zou ik het anders verpakken. Zij leven in het hier en nu dus hebben weinig aan de boodschap dat het honderd jaar geleden erger was. Ik zou eerder zeggen dat ik hun onvrede deels begrijp. De huidige machthebbers hebben ons tenslotte ook de financiële crisis ingeleid, de Irakoorlog, chaos in het Midden-Oosten.
'Maar ik zou hen ook wijzen op de statistieken die laten zien hoe het werkelijk gaat met de welvaart, met het opleidingsniveau, met onze gezondheid, noem maar op. Misschien helpt dat om wat van de onvrede weg te nemen. Veel van deze stemmers voelen zich bedreigd. En mensen die zich bedreigd voelen, worden vaak op allerlei fronten conservatiever. Angst voor buitenlanders, angst voor diversiteit.

Leggen Italianen bom onder Europa XIV? of Uit de puinhoop van de EU herrijst ooit Europa XV (Peter de Waard Volkskrant 1 december 2016 p. 31):
Volgens de christelijke overlevering is Europa een creatie van Noach die na de zondvloed zijn zonen uitzond naar drie continenten: Sem naar Azië, Cham naar Afrika en Jafet naar Europa.
De Volkskrant is allang niet bijbelvast meer, maar schreef vorig jaar dat tweederde van alle mannen in Europa afstamt van drie voorvaderen die hier tussen 2500 en 2200 voor Christus leefden.
Wetenschappers, onder wie de Leidse hoogleraar evolutiegenetica Peter de Knijff, hadden die conclusie getrokken op grond van onderzoek van het Y-chromosoom van 334 Europese mannen. Ze noemden de drie 'oer-Europeanen' I1, R1a en R1b.
Komend weekeinde zal Italië in een referendum een nieuwe bom onder Europa XIV leggen, nadat de Grieken en de Britten al flink wat schade hebben aangericht.
Het kan de allesvernietigende bom zijn. De enige troost is dat Europa altijd uit zijn as opstaat, hetgeen van natiestaten niet kan worden gezegd. Uit de puinhoop van de EU herrijst ooit Europa XV.

De druppel of 'Ik weet wat het is buitengesloten te worden' (Sacha Bronwasser interviewt Ellie Lust Volkskrant 30 november 2016 katern p 10-11):
Wie of wat zette je leven op het juiste spoor? In een serie interviews vraagt de Volkskrant mensen naar hun inspiratiebron. Politiewoordvoerder Ellie Lust (50) zag als kind haar levensmotto op een monument in Oostzaan.
'Dat recht en onrecht, verzet en plicht, dat heeft natuurlijk met je morele kompas te maken. Dat van mij, dat van de politie. Neem die kwestie van etnisch profileren. Profileren doen we elke dag, dat is niet erg. Maar etnisch profileren is iets anders. Je trekt op basis van kleur een negatieve conclusie: de combinatie 'Audi Q7 met een zwarte man erin' klopt niet.

WAAR RECHT TOT ONRECHT WORDT… (17 maart 2014):
Fouad Sidali: 'Hitler is onder ons. In de gedaante van Geert Wilders. Hitler vond ook dat er minder Joden moesten zijn. Opdat we nooit zullen vergeten'.
Geert Wilders, ’s Vaderlands Grote Belediger in naam van het Vrije Woord, is het zat. Hij wenst niet langer met Hitler vergeleken te worden. En al helemaal niet door PvdA-Kamerleden van Marokkaanse Afkomst, zoals Fouad Sidali
Dat is volgens hem smaad, een aantasting van zijn goede naam, en bovendien zou het kwetsend zijn voor de slachtoffers van de nazi’s in WO II. Daarom bedreigt hij iedereen die in het vervolg nog het lef heeft de voorzitter van de Peroxidepartijmet “der Führer” te vergelijken. Niet met geweld natuurlijk. Dat is strafbaar, dat weet onze Geert heel goed. Maar met rechtszaken.
Geert Wilders, ’s Vaderlands Grote Belediger in naam van het Vrije Woord, is het zat. Hij wenst niet langer met Hitler vergeleken te worden. En al helemaal niet door PvdA-Kamerleden van Marokkaanse Afkomst, zoals Fouad Sidali.
Dat is volgens hem smaad, een aantasting van zijn goede naam, en bovendien zou het kwetsend zijn voor de slachtoffers van de nazi’s in WO II. Daarom bedreigt hij iedereen die in het vervolg nog het lef heeft de voorzitter van de Peroxidepartij met “der Führer” te vergelijken. Niet met geweld natuurlijk. Dat is strafbaar, dat weet onze Geert heel goed. Maar met rechtszaken.

Supermacht Europa of Dreiging en militaire macht sijpelen in Europa's scheuren (Bert Wagendorp Volkskrant 1 december 2016 p. 2):
De persoonlijke website van Federica Mogherini, in de Europese Commissie verantwoordelijk voor Buitenlandse Zaken en Veiligheid, opent prominent met dit citaat: 'Defensie is een van de geweldige bouwstenen om het proces van Europese integratie nieuw elan te geven. Europa is opgebouwd in golven (...). Het is nu tijd om de fundamenten te leggen voor een gemeenschappelijke defensie.' Ze zei dat begin september in de krant La Repubblica.
In één ding ben ik het eens met Donald Trump: in Europa zijn ze te beroerd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen verdediging. Dat de Amerikanen er genoeg van hebben daarvoor op te draaien gaan we de komende jaren ondervinden; Trump heeft het geld nodig om de highways op te knappen.
Groot-Brittannië, in de EU het land met de hoogste defensiebegroting, is slachtoffer geworden van wensdenkers, dagdromers en de wil van 'het volk'. Het is op weg naar een Brexit en een toekomst vol weemoed.
En Vladimir Poetin, vriend en godfather van alle populisten wereldwijd, maar lachen; alles valt zijn kant op.
Maar elk nadeel heeft zijn voordeel, zelfs als het Trump, Brexit of Poetin heet. In Brussel wordt al veel langer gelobbyd voor hechtere defensiesamenwerking, maar nu levert de boze buitenwereld nieuwe argumenten. De totale defensiebegroting van de huidige 28 EU-landen is drie keer zo hoog als die van Rusland, maar het rendement is lager.
Een Europees defensiebeleid is, gezien de recente ontwikkelingen, noodzakelijk en volkomen logisch. Maar noodzaak en logica zijn in het huidige Europa niet meer wat ze ooit waren en vervangen door angst, twijfel en nostalgie.
Nationalisten zijn de nieuwe rattenvangers.

Universiteit moet ongelijkheid bestrijden (Martijn Dekker Volkskrant 29 september 2016 p. 23):
Als je het gelijkheidsbeginsel toepast in een ongelijke wereld bevoordeel je hen die toch al een veel betere uitgangspositie hebben.
Sebatiaan Valkenburg betoogt dat er op Nederlandse universiteiten onbekommerd wordt gediscrimineerd (O&D, 24 september). Hij heeft volkomen gelijk. Als je kijkt naar de samenstelling van het personeelsbestand en de studentenpopulatie, dan is er geen andere conclusie mogelijk dan dat deze gekenmerkt wordt door structurele, onrechtvaardige ongelijkheid.
Hij toont hiermee aan dat zijn moreel kompas herijkt moet worden. Los van specifieke beleidsvoorstellen, die nog niet zijn gedaan, of quota, die helemaal nog niet aan de orde zijn, valt het toch juist te prijzen dat men groepen mensen probeert te helpen die gebukt gaan onder zeer hardnekkige, historische ongelijkheid?
Valkenberg lijkt met name dit laatste niet te begrijpen. Hij beschikt waarschijnlijk dus niet alleen over een defect moreel kompas, hij lijkt ook te lijden aan het verongelijkte-witte-mannensyndroom. Hij moet wel heel erg blind voor zijn eigen privileges zijn, wil hij niet inzien dat het door hem zo geroemde gelijkheidsbeginsel volkomen nutteloos is als de sociale context waarin dat beginsel ingebed moet zijn, gekenmerkt wordt door diepe ongelijkheid.
Een van de belangrijkste doelstellingen van universiteiten is het bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke kwesties. Laten we voor de oplossingen voor institutionele ongelijkheid eens beginnen bij onszelf. Tijd voor afirmation action, bevestigende actie.
Het is heerlijk stereotypisch voor een UvA-docent om Karl Marx van stal te halen, maar de gelegenheid leent zich er zo goed voor dat ik het niet kan laten. Valkenberg is namelijk precies zo'n filosoof waar Marx op doelde toen hij de beroemde woorden sprak:
'De filosofen hebben de wereld tot dusver slechts geïnterpreteerd; nu komt het erop aan haar te veranderen.'

Voldoende slim of Kunnen wij, slimmen, onszelf in de spiegel aankijken? (Marjan Slob Volkskrant 29 september 2016 p. 24):
Toen Donald Rumsfeld nog minister van Defensie was, deed hij een gevleugeld geworden uitspraak. Soms, aldus Rumsfeld, heb je als politicus van doen met bekende kennis ('known knowns'). In zo'n situatie weet je dat je iets weet. Soms weet je dat je iets niet weet ('known unknowns') en ga je actief op zoek naar informatie. Maar, zo observeerde Rumsfeld, soms weet je niet dat je iets niet weet ('unknown unknowns'). En dat is voor een politicus een hachelijke situatie, omdat je dan handelt zonder te beseffen dat je cruciale informatie mist.
Moet ik blij zijn met meer koopkracht in een samenleving die fundamenteel onrechtvaardig is ingericht? Ik kan me althans geen enkele morele redenering voorstellen die de systematische discriminatie van niet zulke slimme mensen goedpraat. Horen zij er niet bij of zo? Ging een democratie er niet juist om de dictatuur van de meerderheid te vermijden en 'de boel bij elkaar te houden'?
Met een toeslag hier en een zorgteam daar compenseren we minder slimme mensen wel enigszins voor het systeemgeweld dat hun wordt aangedaan, maar dat is betuttelen in plaats van hen als gelijkwaardige medeburgers beschouwen. Waarom richten we de samenleving niet zo in dat ook zij echt kunnen meedoen? Hoe kunnen wij, voldoende-slimmen onder elkaar, onszelf in de spiegel recht aankijken?
Pijnlijke reflexen veranderen alleen als we onze onbewuste kennis durcharbeiten, zou Freud zeggen. En dat is geen gerieflijk proces, want als we deze discriminatie echt serieus nemen, zullen we als voldoende-slimmen vermoedelijk gemak en privileges verliezen. Je ontkent onbewuste kennis meestal niet voor niets.

Meer vrijheid én meer ongelijkheid of Hoe de kloof tussen arm en rijk dieper werd in de VS (Eelco Bosch Volkskrant 10 september 2016 katern Vonk p. 8-11):
Amerika is in drie decennia ingrijpend veranderd. Het vrijemarktevangelie heeft volgens George Parker meer vrijheid, maar ook grotere ongelijkheid gebracht.
Waar ging het mis?
'Deels was het overmacht. Technologische veranderingen, globalisering. Daar had geen Amerikaanse politicus iets aan kunnen doen. Maar daar kwam iets bij. Eind jaren zeventig ontstond er een idee op rechts dat anti-overheid, pro-markt de enige manier was. Een vrijemarktevangelie waar we tot de dag van vandaag last van hebben. Sinds het aantreden van Obama in 2008 is het minder geworden, maar het is twintig, dertig jaar lang de machtigste ideologie geweest en de Democraten deden daar meestal aan mee, denk aan Bill Clinton. De macht van Wall Street in het bedrijfsleven nam alsmaar toe. Het aloude idee dat je tot een overeenkomst moest proberen te komen met eigenaren, arbeiders en regelgevers werd losgelaten. Eigenaars, aandeelhouders, werden de enige stakeholders die ertoe deden.'

Nexus 72 Democratische bespiegelingen
Oprukkend populisme in heel Europa en de VS, volkswoede geuit in referenda, autoritaire machtsgrepen in Polen en Hongarije: de democratie is onmiskenbaar in crisis. Er zijn politieke instituties, er is stemrecht en vrijheid van meningsuiting, maar de ware democratie is meer dan politiek; zij behoeft ook een cultuur van geestelijke vorming, menselijkheid en een open uitwisseling van ideeën. Die democratische geest lijkt in onze tijd te zijn vergeten.
Opdat de democratische geest weer tot leven wordt gewekt, presenteert Nexus 72, ‘Democratische bespiegelingen’ de eerste Nederlandse vertaling van Walt Whitmans beroemde klassieker Democratic Vistas, voorafgegaan door een hartstochtelijk appel van Thomas Mann om de democratische geest levend te houden. In diezelfde geest bepleit bepleit Peter Sellars dat is ontstaan bij Mozart en Haydn en nu verkeert in een puberteitscrisis. Minstens zo scherp zijn de observaties van onder meer Jeb Bush, Anne Applebaum en Randall Kennedy in het symposiumgesprek ‘Democracy Today in the USA’.

In Amerika wordt in naam van de vrijheid de democratie afgebroken.
Herman Lelieveldt (Volkskrant 14 juni 2008): Bush en Cheney concentreerden de macht in het Witte Huis ten koste van ministeries en instellingen en perfectioneerden het regeren bij decreet. Door het creatieve gebruik van executive orders en signing statements wisten zij de bemoeienis van het Congres tot een minimum te beperken en de oppositie van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat te omzeilen. De machtsgreep van Bush is niet onopgemerkt gebleven. Volgens de journalist Charlie Savage in zijn boek Takeover beleeft Amerika na dertig jaar weer de terugkeer van de imperial precidency, het keizerlijke presidentschap. Matthew Crenson en historicus Benjamin Ginsberg durven de handelwijze van Bush in hun boek Presidential Power. Unchecked and unbalanced, zelfs misdadig te noemen. Dat werpt een nieuw licht op het vermeende falen van Bush als president. Het is veel te eenvoudig om dat toe te schrijven aan zijn neoconservatieve ideologie. Veel belangrijker is het dat Bush als president te weinig tegenspel en debat georganiseerd heeft daarmee een van de mechanismen voor goede democratische besluitvorming geschonden heeft.

Arnon Grunberg onthoudt zich van een oordeel in sterke reportages over vluchtelingen en migratie (Jan Tromp de Volkskrant 4 augustus 2023):
Dit is geen pamflet, waarschuwt
Arnon Grunberg in zijn boek De vluchteling, de grenswacht en de rijke Jood. Wat het wel is? Een verzameling prachtige reportages, waarin de ­schrijver eerder benoemt dan beoordeelt.

Voetnoot Superioriteit of Superioriteit afleiden uit machtsverhouding is dwaasheid (Arnon Grunberg Volkskrant 10 september 2016):
In zijn boek Moeder was niet thuis voor haar begrafenis schrijft M.S. Arnoni dat wie zelf niets heeft gedaan om trots op te zijn altijd nog trots kan zijn op zijn vaderland. Nationalisme als gemankeerd narcisme, het is hier eerder aan de orde gekomen.
Iets soortgelijks doet zich voor bij de superioriteit van de 'eigen' cultuur. Waarom de superioriteit van cultuur benadrukken? Uit onzekerheid dat er iets mis is met die cultuur? Een minderwaardigheidscomplex? Of om zieltjes te winnen? 'Kom bij ons, wij zijn superieur. De God van de vooruitgang is echt de allerbeste.'
Of gaat het uiteindelijk toch om het uitoefenen van macht?
Je kunt stellen dat de menselijke cultuur superieur is aan die van de varkens, omdat mensen varkens op industriële wijze slachten en varkens dat niet met mensen doen.
Dat superioriteit kan worden afgeleid uit de machtsverhouding is dwaasheid. Vermoedelijk hebben varkens dergelijke dwaze gedachten niet.

Voetnoot Onrecht of Een maatschappij zonder onrecht bestaat niet (Arnon Grunberg Volkskrant 11 juli 2016):
Wat is rechtvaardig? Over die vraag schreef Marjan Slob donderdag een column in de Volkskrant. Slob stond vooraan op een festival, een vrouw drong voor met het argument dat dat mocht omdat ze klein was. Slob vond dit onrechtvaardig.
Aan de hand van de econoom Amartya Sen legt ze uit dat er diverse en botsende verhalen over rechtvaardigheid bestaan. Zeker, mensen willen hun eigen handelen graag rechtvaardigen. Volgens Slob volgt hieruit dat een technocratie niet werkt omdat zij 'waarden en belangen verdoezelt' en slechts aandacht heeft voor 'kennis en degelijke procedures'.
Niet ieder belang weegt even zwaar en kennis kan bijdragen aan het oplossen van conflicten.
Slob denkt dat verhalen het gevoel van onrecht kunnen verminderen, maar misschien zou men sommig onrecht ook zonder verhaal moeten accepteren?
Een volstrekt rechtvaardige maatschappij bestaat niet. En elk onrecht uit het verleden wreken is een recept voor meer onrecht, leerde Jezus al.

Antigone (Sophokles): (Gr. Ἀντιγόνη) is een klassieke tragedie van de dichter/tragicus Sophokles over Antigone uit de Griekse mythologie. Het motto van het stuk: om gelukkig te worden moet je verstandig handelen (maar wat is verstandig handelen...) en de goden niet tarten (maar wat is de goden tarten...). Het centrale thema van het stuk: Het individuele geweten versus de staatswetten; de morele of goddelijke wetten versus de menselijke wetten.
Exodos
Op dat moment deed Haemon een poging om zijn vader te vermoorden en toen dat niet lukte, liet hij zichzelf in zijn eigen zwaard vallen.
Bekend is Narcissus die over zijn eigen spiegelbeeld gebogen stond en daarop verliefd werd en die tenslotte in het water verdronk.
Narcisme is een term uit de psychologie. Het is een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een obsessie met de persoon zelf (vaak het uiterlijk), egoïsme, dominantie, ambitie en gebrek aan inlevingsvermogen. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.
Het tegenovergestelde van egoïsme is altruïsme.

'De paradox van de vrijheid' (Buitenhof 11 september 2016):
Minister Edith Schippers gooide deze week de knuppel in het hoenderhok. In haar HJ Schoo-lezing waarschuwt ze voor de dreiging van de politieke islam, voor de kloof tussen diegenen die normen en waarden delen en diegenen die zich daarvan afkeren. We moeten de vrijheid verdedigen, stelt Schippers. En: onze cultuur is een stuk beter dan alle andere. Maar hoe verdedig je vrijheid? Wat zijn de grenzen van democratie? En hoe tolerant moet je zijn tegen intolerantie? In Buitenhof een debat, met rechtsgeleerde en filosoof Paul Cliteur, socioloog en politicoloog Merijn Oudenampsen en columnist en historicus Zihni Özdil.

Schippers baarde een muis of Schippers' lezing langs de pijnlat gelegd (Martin Sommer Volkskrant 10 september 2016 p. 17):
In de liberale gelijkstelling van geloven loopt de lezing van de VVD-minister vast.
Ik denk dat het minder met zelfvertrouwen dan met de Nederlandse traditie te maken heeft. De overheid is angstvallig neutraal en alle geloven of scholen zijn haar even lief. Juist die gelijkstelling is een probleem.
Wij worden geconfronteerd met de paradox van de onvrijheid: onze vrijheid wordt misbruikt om de onvrijheid te vestigen. Het antwoord is een overheid die minder angstig is voor staatspedagogiek (overigens een stokpaardje van H.J. Schoo). Die durft aan te wijzen wat goed is, en tegenhoudt wat slecht is. Wat ongelijk is, moet ongelijk worden behandeld. Inderdaad met wat meer zelfvertrouwen. Dat is niet liberaal maar ook Schippers moet erkennen dat we de problemen met de islam met een neutrale overheid niet oplossen. Dat doet ze impliciet ook, omdat ze wel hardop zei dat ze de weigering handen te schudden afwijst.
Verplicht handen schudden staat niet in de wet. Vandaar dat het College voor de Mensenrechten de weigeraars altijd weer in het gelijk stelt, omdat de godsdienstvrijheid prevaleert. Tegelijk is handenschudden een historisch en krachtig symbool van gelijkwaardigheid in de omgang. Wat had ik graag gezien dat de minister dat even deftige als politiek correcte College de oren had gewassen. Jammer. Nu baarde deze berg alles bij elkaar een muis.

Laat cultuur de plek zijn waar het mag schuren (Geert Drion Volkskrant 9 september 2016 p. 20):
H.J. Schoo-lezing
Het gevaar van het koppelen van cultuur aan superioriteit, is dat anderen worden buitengesloten.
In de door haar uitgesproken H.J. Schoo-lezing roept minister Edith Schippers op om krachtiger het geluid te laten klinken dat een samenleving met meer vrijheid is te verkiezen boven een samenleving met minder vrijheid.
Maar minder goed gekozen is de centrale plek die Schippers inruimt voor het begrip 'cultuur' om haar standpunt kracht bij te zetten.
'Onze cultuur is de beste', zegt Schippers. Dat is in haar betoog een belangrijke stap, omdat zij daarmee het 'cultuurrelativisme' wil ontzenuwen, dat zij aanwijst als een belangrijke oorzaak van de gevaarlijke situatie waarin zij onze samenleving ziet verkeren. Durven te zeggen dat 'onze cultuur de beste is', is een onderdeel van het medicijn dat Schippers ons wil voorschrijven.
Er is een weg uit dit dilemma. Het is mogelijk om het begrip 'cultuur' in dit debat op een andere manier in te zetten: als aanduiding voor juist de dynamiek in de samenleving, waarin we identiteiten en uitdrukkingsvormen met elkaar delen en confronteren. Waar het mag, nee, waar het moet 'schuren' - zoals trouwens ook Schippers wenst. Dat 'schuren' is inderdaad een mooie term, juist omdat het tweezijdigheid impliceert.

De mensen achter de tabakslobby
Edith Schippers: minister van de Tabakswerkgevers
Haar pro-rokenmaatregelen zijn het gevolg van haar plezierige contacten met (het netwerk van) de tabaksindustrie, onthult het programma Zembla op 21 oktober 2011. De uitzending De minister van tabak doet veel stof opwaaien en haalt zelfs de internationale pers. De antirookmaatregelen zijn 'doorgeschoten', zegt ze voor de camera. In de uitzending wordt duidelijk dat ze goede contacten met de tabaksindustrie & haar steunpilaren had toen ze nog in de Tweede Kamer zat. Een tabakslobbyist betitelt haar als 'een echte vrijheidsstrijdster'. Als lid van de Tweede Kamer beloofde ze al dat ze het tabaksontmoedigingsbeleid meteen zou ontmantelen, als zij aan het roer zou komen. Haar voorgangster Els Borst noemde haar eens 'een echte werkgeversminister'.

Ross Douthat over Antonin Scalia (Volkskrant 16 februari 2016 p. 21):
Volgens Ross Douthat, columnist van The New York Times, was Antonin Scalia (1936-2016) de belangrijkste opperrechter in het Amerikaanse Hooggerechtshof.
Op een of andere manier hadden we geluk met het wankele evenwicht in ons hoogste hof. Het stelde beide helften in onze gepolariseerde natie in staat om zich enigszins vertegenwoordigd te weten en het idee te hebben dat er op zijn minst een kans was om te winnen in de meeste controversiële kwesties.

Ons Ruslandprobleem Hoe gevaarlijk zijn de Russen (nog)? (Ross Douthat Volkskrant 10 september 2016 p. 22):
Ruslands plek in de Amerikaanse politiek was altijd betrekkelijk simpel. Hoe rechtster je was, hoe groter je angst was voor Ivan en zijn Slavische listen. Hoe linkser, hoe groter de kans dat je dacht dat de Rode bedreiging vooral een verhaaltje was om je bang te maken.
Maar is Poetins bewind met zijn revanchistische ambities het grootste potentiële gevaar waar we mee geconfronteerd worden? Groter dan Al Qaida en IS en hun trawanten? Groter dan het veel rijkere, veel sterkere en minstens zo autoritaire China?
Het volstaat niet om te zeggen dat ze allemaal gevaarlijk zijn; staatslieden moeten prioriteiten stellen, en onze prioriteiten zijn gevaarlijk ongedefinieerd. Als de afgelopen vier jaar echt het begin zijn van een Koude Oorlog 2.0, dan zou onze benadering van het Midden-Oosten en Azië gewijzigd moeten worden met het oog op het winnen van een nieuwe schemeroorlog met Moskou.
Maar als Peking een belangrijkere rivaal is dan Moskou - als China's middelen en ambities gevaarlijker zijn dan Poetins sterke spel met een zwakke hand - dan hebben we wellicht een pad van deëscalatie en nukkige samenwerking nodig met het Russische bewind.
Donald Trump, met zijn groteske omhelzing van Poetins boevenimago, is niet de man voor deze taak.
Maar zoals vaker in deze verkiezingsstrijd, kun je te midden van de gekte de vragen herkennen die een volgende generatie leiders zal moeten stellen.

De wraak van de boze burgers (Ross Douthat Volkskrant 5 juli 2016 p. 20):
The Economist en NYT-columnist Douthat tonen begrip voor kiezers die zich in de steek gelaten voelen door een elite van zelfbenoemde 'wereldburgers'.
In de steek gelaten
De hedendaagse crisis van het liberalisme van de vrije markt werd in 1989 geboren, uit de as van de SovjetUnie. Het was de grootste triomf van het liberalisme, maar het leverde ook een benauwende, technocratische politiek op, geobsedeerd door procesmanagement. In de afgelopen kwart eeuw heeft de meerderheid ervan geprofiteerd, maar veel kiezers voelen zich in de steek gelaten.
Hun boosheid is gerechtvaardigd. Voorstanders van globalisering, The Economist inbegrepen, moeten erkennen dat de technocraten fouten hebben gemaakt en dat de gewone mensen daarvoor de rekening hebben betaald. Het besluit om een onvolmaakte Europese munt in te stellen, een schoolvoorbeeld van een technocratische operatie, heeft geleid tot stagnatie en werkloosheid en drijft Europa uit elkaar.
De mensen die zich vandaag de dag in het Westen 'kosmopoliet' noemen, daarentegen, maken deel uit van een meritocratische orde, die verscheidenheid omvormt tot gelijkheid. Een orde die de besten en de slimsten overal vandaan plukt en ze omsmelt tot dat speciale mensensoort dat we 'wereldburgers' noemen.
Deze soort is - binnen bepaalde grenzen - divers wat betreft ras en gericht op de leuke dingetjes van vreemde culturen - lekker eten en een vleugje exotische spiritualiteit. Maar - net als de boeren uit Cornwall die voor de Brexit hebben gestemd - denken en handelen onze wereldburgers als de leden van een stam. Eigen wereldbeeld
Ze hebben hun eigen, specifieke wereldbeeld (dat neerkomt op een liberaal christendom zonder Christus), hun eigen gemeenschappelijke ervaring met opvoeding en onderwijs, hun eigen gemeenschappelijke waardenpatroon en uiteraard hun gemeenschappelijke vrees voor en verachting van dezelfde groepen die er niet bij horen (evangelische christenen, provincialen). Van Londen via Parijs en New York is elke 'wereldstad' (net als elke 'werelduniversiteit') in toenemende mate inwisselbaar, zodat de wereldburger zich op al die plekken direct thuis voelt.
Ze kunnen niet inzien dat wat van binnen aanvoelt als verscheidenheid, in de ogen van de buitengeslotenen overkomt als een aristocratie.
Ze kunnen niet inzien dat hun lofzangen op multiculturele openheid vals kunnen klinken uit de monden van Londenaren die gek zijn op Afghaanse restaurants, maar nooit willen wonen naast immigranten.
Ze kunnen niet inzien dat hun visie op de loop van de geschiedenis die onvermijdelijk de stam, het geloof en de natiestaat achter zich laat, in de ogen van buitenstaanders veel weg heeft van iets uit vroegere tijden: een verhaal ter rechtvaardiging waarom alleen deze machtige kaste het verdient om de wereld te regeren.

Mag Dijsselbloem scum zeggen? of Mag Dijsselbloem 'Fuck off' roepen in Brussel? (Peter de Waard Volkskrant 13 september 2016 p. 25):
Ondernemers en werknemers die een dikke middelvinger uitsteken naar de belastingdienst zouden 'tuig van de richel' kunnen worden genoemd. Tegen buitenlandse brievenbusmaatschappijen die alleen naar Nederland komen omdat ze daardoor hun winsten buiten het zicht van de fiscus weten te houden, zou op zijn Haags 'pleur op' kunnen worden gezegd. Misschien zou het zelfs moeten worden gezegd.
Nu kan worden gezegd dat belastingontduikers geen vlogs maken van de wijze waarop zij de fiscus vernederen. Noch vallen zij cameraploegen van de NOS of RTL lastig als die op de Zuidas een video van brievenbussen te schieten. Zij zijn minder naïef dan de Zaanse straathooligans die zich voor de Vomar-supermarkt verzamelen en nu de hele natie tegen zich in het harnas hebben gejaagd. Zij houden zich heel slim zo schuil mogelijk. En daarom heeft de vlog van de Turkse Nederlanders ook meer maatschappelijke verontwaardiging opgeleverd dan de maandenlange publicatie van de Panama Papers en Wikileaks bij elkaar.
In beide gevallen worden echter de normen en waarden getart. Als de ene tuig van de richel is, geldt dat ook voor de ander.

Tony Atkinson, ongelijkheidsgoeroe RIP (Peter de Waard Volkskrant 3 januari december 2016 p. 29):
Hij was de ongelijkheidsgoeroe van der wereld en de mentor van Thomas Piketty. De Britse econoom Tony Atkinson, die Nieuwjaarsdag op 72-jarige leeftijd overleed, bleef zich tot aan het einde van zijn leven afvragen hoe de huidige welvaart beter verdeeld zou kunnen worden.
De laatste jaren was hij hoogleraar in Oxford en de London School of Economics. In zijn in 2015 verschenen boek stelde hij vast dat de ongelijkheid steeds verder toenam en dat het al was gekomen tot een nieuwe standenmaatschappij van ongelijke kansen. Rijken huwden weer vaker met rijken, waardoor armen op zichzelf werden teruggeworpen. In een interview met de Volkskrant zei hij in 2015: 'Nederland is nu ongelijker dan een generatie geleden. Bovendien - en dat is minstens even belangrijk - is ook het Nederlandse armoedecijfer toegenomen.'

'Hoge werkeloosheid is niet te tolereren' (Jonathan Witteman interviewt Tony Atkinson Volkskrant 19 september 2015 p. 30-31):
Maar voor we aan de medicijnen beginnen eerst de diagnose: waarom acht Atkinson de huidige economische ongelijkheid in veel westerse landen schadelijk? Want dat de een meer geld verdient of rijker is dan de ander is natuurlijk niet per se schadelijk, integendeel. In discussies over het thema blijft vaak buiten beschouwing wanneer ongelijkheid doorslaat van gezond naar ongezond.
'Ongeacht hun politieke opvattingen zijn de meeste mensen voorstander van gelijkheid van kansen', zegt Atkinson. 'In Amerika hoor je de Republikeinse kandidaten daar voortdurend op hameren: het gaat niet om economische gelijkheid, het gaat erom dat iedereen een eerlijke kans krijgt.' Maar dit onderscheid tussen uitkomsten en kansen is nogal kunstmatig, vindt Atkinson. 'Want als de inkomens- en vermogensongelijkheid een bepaald niveau bereiken, beginnen ze het startpunt van de volgende generatie te schaden.' Hoe groter de kloof tussen rijk en arm, hoe meer het uitmaakt voor iemands levenskansen of hij als kind van arme of rijke ouders ter wereld komt. 'Het huidige ongelijkheidsniveau in het Verenigd Koninkrijk, Amerika en een aantal andere OESO-landen vormt nu een barrière voor de gelijkheid van kansen. Bovendien ondermijnt de huidige ongelijkheid de solidariteit: vooral in Amerika hebben de meeste mensen helemaal niet geprofiteerd van de economische groei van de laatste vijftien jaar.' Etc.
'Kijk naar de onderhandelingen over TTIP: het gaat puur om de belangen van het mondiale bedrijfsleven en van regeringen. Consumenten en werknemers zijn daarbij op geen enkele manier vertegenwoordigd. Bezien vanaf de overkant van de Noordzee lijkt het alsof er in Nederland meer publieke discussie is over de arbeidsmarkt. In het Verenigd Koninkrijk kondigde de regering eerder dit jaar de invoering van een leefbaar loon aan, een van mijn voorstellen. Maar de discussie over het voorstel kwam pas na de aankondiging. Andersom had mij een betere volgorde geleken.' Etc.
Een van Atkinsons belangrijkste voorstellen is dat overheden zich veel meer moeten bemoeien met de richting van technologische vooruitgang. Het verdwijnen van banen door zulke vooruitgang lijkt iets waartegen beleidsmakers machteloos staan, maar dat is niet waar, zegt Atkinson. Veel van de belangrijkste uitvindingen van nu - bestuurderloze auto's, de iPhone, internet - zijn juist ontstaan dankzij investeringen van overheden. Regeringen kunnen er dus ook voor kiezen om geld te steken in technologische vooruitgang die de werkgelegenheid juist ten goede komt in plaats van afbreekt, zegt Atkinson.

Zijn radicale ideeën weer modern (Peter de Waard Volkskrant 4 augustus 2015 p. 19):
Tony Atkinson pleitte al voor het basisinkomen toen Rutger Bregman nog niet eens geboren was. Hij had al een eigen ongelijkheidsindex, Atkinson-index, voordat Thomas Piketty ter wereld kwam. De inmiddels 70-jarige Britse econoom was echter heel lang een rare snoeshaan die niet serieus werd genomen. Etc.
Atkinson heeft zelf het vervolg geschreven: Inequality, What Can Be Done? (Ongelijkheid, Wat Kan Er Aan Worden Gedaan?) Het boek is slechts half zo dik als dat van Piketty, wat suggereert dat ongelijkheid moeilijker te bewijzen is dan te verhelpen. Maar in werkelijkheid is Atkinson veel rechtlijniger. Hij keert terug naar de hoogtijdagen van Keynes en Den Uyls 'verdeling van kennis, macht en inkomen'. Hij bepleit een manier van agressief overheidsingrijpen die Hans de Boer de schrik om het hart moet doen slaan, Diederik Samsom zal doen hoofdschudden en zelfs bij de vriendelijke brombeer Emile Roemer tot gefronste wenkbrauwen zal leiden.
Nu zou kunnen worden verwacht dat Atkinsons werk niet verder zal komen dan de universiteitsbibliotheek en enkele smoezelige boekenzaakjes voor bejaarde marxisten. Maar inmiddels heeft ook het liberale zakentijdschrift The Economist er al ruime aandacht aan gegeven.
Die krant wijst zijn radicale ideeën uiteraard af, maar erkent dat hij enkele ongemakkelijke waarheden vertelt.
'Het laat zien hoe scheef de huidige economische verhoudingen zijn in de ogen van iemand uit het niet zo verre verleden... en misschien van de niet zo verre toekomst.'
Als The Economist dat vindt, is misschien toch ruimte voor oude linkse idealen.

Nieuwsbrief van de Werkplaats Basisinkomen
Ook in Groot-Brittanië zit nog weinig schot op politiek niveau. De discussie over het basisinkomen kent daar een langere traditie dan in de meeste landen, maar dat geeft het nog geen voorsprong op de rest van Europa wat betreft een mogelijke doorbraak. BIRG, de Basic Income Research Group (Basic Income Earth Network), staat daar al enkele jaren garant voor een gedegen aanpak die de geloofwaardigheid van het basisinkomen vergroot. Maar tot nu toe hebben de pogingen om via het ontwikkelen van haalbare invoeringsmodellen meer steun in bredere kring te verwerven, nog te weinig resultaat gehad. Dat geldt ook voor het uitvoerige rekenwerk van Hermione Parker, lid van het Engelse BIRG, die heeft aangetoond dat het mogelijk is om een (gedeeltelijk) basisinkomen te financieren binnen de bestaande financiële kaders. Door de »hervormingen« van de sociale zekerheid onder Thatcher is het stelsel juist steeds verder af komen te staan van het basisinkomen. Het voorwaardelijke karakter van het stelsel is immers in belangrijke mate aangescherpt. Toch heeft die stelselherziening geen rust gebracht. De kritiek die al jarenlang van verschillende kanten op het Britse stelsel wordt uitgeoefend, neemt nog steeds toe en dat geeft de Britse beweging voor basisinkomen reden tot hoop. Tijdens de conferentie benadrukt Hermione Parker het feit dat een toonaangevende Britse deskundige op sociaal-zekerheidsterrein en criticus van het bestaande stelsel, Tony Atkinson, het basisinkomen nu als een serieuze optie beschouwt. In een recente studie concludeert Atkinson, die het basisinkomen tot dan toe altijd had bekritiseerd, dat, een beperkte vorm van een (gedeeltelijk) basisinkomen niet die nadelige effecten hoeft te hebben waar de critici meestal klakkeloos van uitgaan.

Volgende generatie krijgt het slechter of Als niks verandert, zal volgende generatie armer zijn (Peter de Waard Volkskrant 19 juli 2016 p. 23):
In het rijke Westen was het normaal dat kinderen het beter zouden krijgen dan hun ouders. Die tijd lijkt voorbij, stelt adviesbureau McKinsey.
De achteruitgang in de afgelopen tien jaar heeft te maken met de kredietcrisis en de daarop volgende recessie. Veel ingrijpender zijn echter de vergrijzing en de flexibilisering op de arbeidsmarkt. Hierdoor is de economie in een negatieve spiraal terechtgekomen. Als voor de meerderheid van de mensen de koopkracht daalt, zal ook de consumptieve vraag dalen en zal meer geld nodig zijn voor sociale voorzieningen. Er ontstaat een negatieve spiraal die nu al merkbaar is.
'De sociale gevolgen zijn ook al merkbaar. Ruim eenderde van de mensen die er op achteruit zijn gegaan vrezen dat hun kinderen het in de toekomst weinig beter zullen krijgen. En deze groep had ook de negatiefste meningen over handel en immigratie', aldus McKinsey. Meer dan de helft van die mensen stelde dat de invoer van goederen en diensten tot banenverlies in de landen leidt. Bij degenen die er op vooruit gingen was dat ruim een kwart. 'Inkomensachteruitgang voedt de steun voor de standpunten van het National Front en de Brexitbeweging in Groot-Brittannië', aldus het onderzoek.
McKinsey wijst erop dat de organisatiegraad in bijna alle westerse landen is afgenomen, waardoor werknemers er niet in slagen hun deel van de nationale koek te verdedigen. De enige uitzondering is Zweden, waar zeven van de tien werknemers lid zijn van een vakbond en het loondeel in het bbp vrijwel gelijk is gebleven. Dat in Nederland en Groot-Brittannië een zo grote groep heeft ingeleverd aan koopkracht is vooral te verklaren doordat daar de grote middengroepen zwaar zijn getroffen, onder meer door de snelle afkalving van werk in de dienstensector, waar bonden nauwelijks iets te vertellen hebben.

Oneerlijkheid schuilt in elke democratie (Hans Wansink Volkskrant 13 augustus 2016 p. 26-27):
De ongelijkheid van invloed die je in alle democratieën tegenkomt, maakt gewone burgers tot tweederangsburgers, betoogt de Amerikaanse politiek filosoof Jeffrey Green.
Om het begrip democratie hangt een geur van heiligheid, het is onze civiele religie. Menselijke waardigheid veronderstelt dat we onszelf besturen. Alleen op die manier ontkomen we aan de willekeur van koningen, aristocraten, dictators en veldheren. Het idee van een vrij en gelijk burgerschap is de morele kern van onze liberale democratie.
Tweederangsburgerschap
De conclusie die Jeffrey Green uit de ongelijke verdeling van macht en invloed trekt, is dat gewoon burgerschap in feite tweederangsburgerschap is. De jaloezie van deze tweederangsburgers ten opzichte van meest bevoorrechte leden van de maatschappij, met name de superrijken, acht Green dan ook redelijk. Deze plutocratenklasse mag wat hem betreft een speciale 'economische' behandeling (in de vorm van extra belastingheffing) krijgen om excessieve ongelijkheid tegen te gaan.
De verontwaardiging, die als gevolg van de 'schaduw van oneerlijkheid' bij de tweederangsburger kan oplaaien, ontslaat hem wat Green betreft van het braaf volgen van de democratische spelregels inzake beschaafde beraadslagingen. Zoals Machiavelli, de grondlegger van de moderne politieke filosofie, zijn vorst in sommige omstandigheden toestond te liegen, bedriegen, stelen en doden om zijn verantwoordelijkheden jegens de staat effectief uit te oefenen, zo mag de tweederangsburger op een vulgaire, abrupte, ongearticuleerde manier uiting geven aan zijn frustraties en verlangens.
De nationale verkiezingen leiden weliswaar tot een wisseling van de wacht in de regering, maar - bij gebrek aan een heldere opdracht van de kiezer - niet tot een heldere nieuwe politieke agenda.
De mythe van de actieve burger
In een eerdere studie, The Eyes of the People uit 2010, heeft Jeffrey Green al afgerekend met de mythe van de actief aan de democratie deelnemende burger. Een grote groep maakt geen gebruik van zijn stemrecht en zoekt ook geen andere wegen om meningen en belangen onder de aandacht van de volksvertegenwoordigers te brengen.
In een massademocratie is de 'mondige, participerende burger' voor de meesten een onhaalbaar ideaal. Zij beleven de politiek passief: door te kijken naar het optreden van politici in de media.
Om de kiezers de kans te geven een goede beoordeling te maken van (het karakter van) de politieke leiders vindt Green het van groot belang dat zij bekeken kunnen worden in situaties die ze zelf niet kunnen regisseren: tijdens live uitgezonden open persconferenties en spontane debatten.
'Candor' (oprechtheid), is dan ook volgens Jeffrey Green de belangrijkste deugd voor politici van de 21ste eeuw.

Buitenhof 18 augustus: Nobelprijswinnaar Mario Vargas Llosa, schrijver op het kruispunt van ‘Literatuur en Politiek’. Vargas Llosa heeft een leven lang geëngageerd geschreven, als journalist, essayist en romancier. Onder zijn bekendste werken zitten niet alleen romans als ‘De stad en de honden’ (1963)
 en ‘Het ongrijpbare meisje’ (2006) maar ook autobiografisch werk als ‘De vis in het water’ (1993) over Vargas Llosa’s gooi naar het Peruviaanse presidentschap.
In 2010 mocht hij de Nobelprijs voor Literatuur ontvangen. Het juryrapport vermeldde dat deze eer hem toekwam wegens: “de manier waarop hij machtsstructuren in kaart brengt en zijn scherpzinnige beelden van het verzet, de opstandigheid en de nederlaag van het individu.”
Chris Kijne spreekt met Mario Vargas Llosa over zijn werk, engagement en het verdwijnen van hogere cultuur.
In zijn Nexus-lezing 8 juni jl., ‘The Future of Humanism’, analyseert Mario Vargas Llosa genadeloos wat er mis is met onze tijd en verkent hij de mogelijkheden van een alternatieve levenshouding, waarbij een premie gezet wordt op intellectuele ambities, waardebewustzijn en geestelijke autonomie.
Onze tijd kenmerkt zich door een hang naar het triviale: op tv, in de krant, de politiek en het onderwijs. Overal lijkt de cultuur in de ramsj te liggen, alleen het spektakel telt nog. Wat een financiële crisis lijkt, is in werkelijkheid een morele crisis.

Gehoorzaamheid of Is verzet tegen de staat altijd moreel onaanvaardbaar? (Arnon Grunberg Volkskrant 18 juli 2016):
Een dictatuur: een staat die volledige en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid afdwingt.
In zijn boek Unforbidden Pleasures schrijft psychoanalyticus Adam Phillips over gehoorzaamheid. 'Wie we gehoorzamen en hoe we gehoorzamen - en wat we doen terwijl we aan het gehoorzamen zijn - zijn de bepalende factoren in ons leven', stelt hij.
Naar aanleiding van de mislukte Turkse staatsgreep is het nuttig na te gaan wanneer ongehoorzaamheid tegen de staat moreel gezien aanvaardbaar is.
Ondanks ons verleden - verzetsstrijders ten tijde van de Tweede Wereldoorlog zijn zo ongeveer de laatste Nederlandse helden - lijkt er tegenwoordig consensus te bestaan over het feit dat verzet tegen de staat altijd onaanvaardbaar is.
Goed, toen al-Sisi in 2013 de democratisch gekozen Morsi in Egypte omverwierp, vonden het Westen en een deel van de Egyptenaren dat prima. Morsi was van het Moslimbroederschap en voor mensen met dergelijke opvattingen gelden andere regels, nietwaar?
Volgens mij is dit een goede definitie van dictatuur: een staat die volledige en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid afdwingt.

'Aartsvijand' Gülen: Erdogan is vergiftigd door macht (de Volkskrant 18 juli 2016, redactie):
De Turkse premier Erdogan is 'vergiftigd' door macht. Dat zegt de Turkse liberale islamitische geleerde Fethullah Gülen, die door Erdogan wordt gezien als het brein achter de mislukte coup van afgelopen weekeinde, maandag in de Duitse krant Der Spiegel. 'Omdat Erdogan zelf zo'n machtshonger heeft, denkt hij dat iedereen daaraan lijdt.'
Uitlevering
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken
John Kerry zei maandag dat de VS geen formeel verzoek tot uitlevering van Gülen hebben ontvangen. Erdogan heeft gezegd dat hij wil dat Washington zijn rivaal, die hij verdenkt achter de mislukte staatsgreep te zitten, uitlevert.\\ Volgens Kerry zijn daarvoor officiële wegen en dat heeft hij zijn Turkse ambtsgenoot Mevlut Cavusoglu ook duidelijk gemaakt, zei hij. 'Turkije moet met bewijs komen, niet met beschuldigingen.' De VS zullen volgens Kerry niets ondernemen om een legale procedure tegen te houden.

Stuntelende kolonels geven Erdogan munitie (Rob Vreeken Volkskrant 18 juli 2016):
Op straat, van oppositiepartijen en buitenlandse leiders kreeg de Turkse president steun tegen de muiters. Eerder was er juist zo veel kritiek op zijn autoritaire strapatsen.

Gülen, de plaaggeest en voormalige bondgenoot van Erdogan (Rob Vreeken Volkskrant 16 juli 2016):
President Erdogan beschuldigt de naar Amerika uitgeweken oud-imam Fethullah Gülen ervan achter de militaire couppoging van vrijdagavond te zitten. Ooit waren de twee vrienden, nu zijn het aartsvijanden. Gülen ontkent in alle toonaarden dat hij er iets mee te maken heeft. Wie is hij precies? Lees hier het profiel terug dat onze buitenlandverslaggever Rob Vreeken in 2014 schreef over Gülen.

Erdogan blijft na coup het kleinere kwaad (Dirk-Jan van Baar Volkskrant 18 juli 2016 p. 19):
Wie wil weten hoe een tegen de oude elite opgehitste nationalistische, populistische massademocratie eruit ziet, moet in het huidige Turkije zijn.
Geen strategisch genie
In eigen land vonden steeds meer aanslagen plaats, die aan IS zijn toegeschreven en aan de Koerden tegen wie vorige zomer een oorlog is begonnen. Anders dan Kemal Atatürk, die vele successen op het slagveld behaalde, kun je Erdogan geen strategisch genie noemen. Maar net als in de jaren twintig, toen de bolsjewieken en de Europese mogendheden vóór Atatürk kozen, blijft er behoefte aan een 'sterke man' in Ankara. Niemand anders dan de in eigen land nog steeds populaire Erdogan kan die rol vervullen.
Met democratie in liberale zin heeft dat niks te maken, met het mobiliseren van het eigen volk des te meer. Wie wil weten hoe nationalisme, populisme, islamofascisme en tegen de oude staatselite opgehitste massademocratie er in de eenentwintigste eeuw uitzien, moet in Turkije zijn. Het land staat voor oriëntaalse modernisering, meer dan het Westen lief kan zijn, maar minder rampzalig dan de rest van de moslimwereld.

De overlevende die de rook nooit zou vergeten (Hans Bouman Volkskrant 4 juli 2016 p. 8-9):
'Een levend gedenkteken', zo omschreef president Obama de zaterdag in New York overleden schrijver Elie Wiesel. De schrijver en Nobelprijswinnaar voor de Vrede die de concentratiekampen Auschwitz en Buchenwald overleefde, was vele decennia een bevlogen en charismatisch getuige van de Holocaust. Hij sprak zich veelvuldig uit tegen haat, vooroordelen en intolerantie.
Bij zijn bekroning met de Nobelprijs voor de Vrede, ook in 1986, omschreef het Noorse Nobelcomité Wiesel als 'een van de belangrijkste spirituele leiders en gidsen in een tijd dat geweld, onderdrukking en racisme de wereld blijven kenmerken'.

Europa moet wakker worden geschud (Joschka Fischer Volkskrant 5 juli 2016 p. 21):
Het besluit van de Britse kiezers om afscheid te nemen van de Europese Unie is geen goed voorbeeld van de zwarte Britse humor waar ik van houd.
Op dit moment nemen de meeste regeringen een tegenstrijdig standpunt in: ze wijzen verdere integratie af, terwijl ze eisen dat de EU moet 'leveren'. Maar wat de EU dan wel moet leveren en hoe dat moet, bij ontstentenis van verdere integratie, wordt er niet bij gezegd. Toch kan zelfs in Europa niemand van twee walletjes eten.
Er is misschien nog tijd om de huidige ontwikkelingen in het Westen te keren. We hebben geen overwinning van Trump, of van Front National-leider Marine le Pen nodig om te weten waar het nationalisme dat ten grondslag ligt aan de Brexit naar toe leidt.

'Ik verwacht dat we de sociale advocatuur kapotmaken' (Elsbeth Stoker Volkskrant 5 juli 2016 p. 8-9):
De plannen van het kabinet om fors te bezuinigen op de kosten voor gratis rechtsbijstand zijn desastreus, zegt raadsman Erik Thomas. Voor advocaten, maar ook voor hun cliënten.
'Advocaten zijn er voor de checks and balances, dat is een van de fundamenten van de rechtsstaat.
Stel je voor: als je verdacht wordt van het kweken van hennep, heb je tegenwoordig niet alleen te maken met justitie. Ook met de gemeente die je huis wil sluiten, de woningcorporatie die je uit je huis wil zetten, de energiemaatschappij die je een gepeperde naheffing stuurt en de kinderbescherming omdat je je kinderen zou hebben blootgesteld aan de gevaren. En dat terwijl de rechter nog niet eens vastgesteld heeft of je wel schuldig bent. Jij voert een oorlog op vijf fronten en je hebt daarbij recht op een goede advocaat.'

Hirsch Ballin Tegen de stroom Over mensen en ideeën die hoop geven in benarde tijden (recensie Stephan Sanders de Volkskrant 4 juni 2016 bijlage Sir Edmund p. 21):
Ernst Hirsch Ballin beschrijft zijn morele voorbeelden, onder wie Anton de Kom.
Interessante inspiratiebron
Een van de morele voorbeelden die Hirsch Ballin bespreekt is Anton de Kom (1898-1945) de Surinaamse schrijver en politieke activist, die zich in Paramaribo keerde tegen de heersende raciale ongelijkheid, waarna hij, eenmaal verbannen naar Nederland, zich als sympathisant van de communistische partij aansloot bij het verzet. Juist de Kom is een interessante inspiratiebron, omdat hij in het koloniale Suriname voordurend 'hatelijk onbegrip' tegenkomt uit de hoek van de katholieke geestelijkheid. Hirsch Ballin wordt getroffen door De Koms vermogen telkens weer de menselijke waardigheid te zien, en aan die waardeoriëntatie vast te houden, ook in moeizame omstandigheden. Anton de Kom 'liet iets zien van een echte universaliteit die de regionale en culturele verschillen niet ontkent.'

Voetnoot Vrijhandel (Arnon Grunberg Volkskrant 2 juni 2016):
Woensdag verleden week schreef Coen Teulings in NRC Handelsblad een interessant stuk over de afnemende steun voor vrijhandel. In Amerika, maar ook in Nederland. Trump en Sanders zien China als de grote banenafpakker. Protectionisme is het antwoord, maar protectionisme leidt tot handelsoorlogen en verarming. 'Op lange termijn is vrijhandel in ieders belang', schrijft Teulings. Op korte termijn erkent hij dat vrijhandel slachtoffers maakt.
Teulings pleit voor betere werkeloosheidsuitkeringen voor ouderen, in de hoop dat het electoraat niet verder op hol slaat. Dat lijkt chantage: geef ons meer geld, anders hollen we het politieke midden verder uit.
Bovendien ben ik, anders dan Teulings, niet overtuigd van de rationaliteit van de kiezer. Trumps belangrijkste bijdrage aan het debat is het herhalen van de kreet crooked Hillary (achterbakse Hillary). Sommige kiezers willen opgezweept worden door taal waarover ze niet hoeven na te denken. Een beter sociaal stelsel zal daar weinig aan veranderen.

De blinde vlek van links (Nicholas Kristof Volkskrant 2 juni 2016 p. 24):
Klassiek liberalisme preekt verdraagzaamheid, met als motto de uitspraak die vaak aan Voltaire wordt toegeschreven: 'Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal tot mijn dood uw recht om het te zeggen verdedigen.'
In de derde plaats marginaliseren wetenschappers zich wanneer zij samenklonteren aan de linkerkant van het spectrum. We hebben academici als sociologen en antropologen hard nodig om het beleid van de Verenigde Staten te beïnvloeden op terreinen als armoedebestrijding, maar wanneer ze op een linkse planeet blijven zitten, zal hun wijsheid niet worden aangeboord.
Economen daarentegen blijven invloedrijk. Voor een deel lijkt mij dat omdat er een kritische massa bestaat van Republikeinse economen die de Democratische economen bestrijden en zo deze discipline naar de hoofdstroom van het Amerikaanse spectrum manoeuvreren. Er zijn geen eenvoudige oplossingen om de ideologische homogeniteit op onze universiteiten tegen te gaan, maar we kunnen toch erkennen dat dit een manco is, in plaats van onszelf te feliciteren met onze eenzijdigheid?

Als vrouwen winnen, winnen mannen ook (Nicholas Kristof Volkskrant 2 augustus 2016 p. 16):
Even afgezien van hoe je over Hillary denkt: ik snap dat veel Amerikanen haar wantrouwen, en best een vrouw in het Witte Huis willen zien, maar dan een andere. Toch is haar kandidatuur een mijlpaal en de geschiedenis leert ons dat als vrouwen vooruitgaan, de hele mensheid vooruitgaat.
Esther Duflo, een econoom aan het Massachusetts Institute of Technology, zegt dat discriminatie niet alleen slecht is voor de directe slachtoffers, maar voor de samenleving als geheel. Uit onderzoek blijkt dat dat voor een deel komt doordat niet groepen bestaand uit mensen met de hoogste IQ's de beste besluiten nemen, maar juist groepen met een meer gevarieerde samenstelling qua geslacht en andere kenmerken. In een onderzoek waarin studententeams een bedrijf moesten runnen, deden teams die uitsluitend uit mannen of vrouwen bestonden het minder goed dan evenredig gemengde teams. De optimale mix was een team met iets meer vrouwen dan mannen.
Vrouwen zorgen voor betere besluitvorming, deels omdat ze de mannelijke neiging naar zelfoverschatting en risicogedrag intomen.
Misschien dat enkele mannen met superioriteitsgevoelens op hun vrouwelijke bazen mopperden, maar dankzij die vrouwen behielden ze wel hun baan.
Dus zeg ik tegen die mannen die bang zijn dat ze getroffen worden door de scherven van weer een gebroken glazen plafond: het is niet alleen onvermijdelijk, en niet alleen gewoon eerlijk, maar er zijn overweldigende aanwijzingen dat als vrouwen macht krijgen en gaan meebeslissen, wij mannen daar ook van profiteren. Dus laten we ons niet druk maken en het feestje meevieren.

Niemand luister echt naar Sylvana (Stephan Huijboom Volkskrant 30 mei 2016 p. 18):
Nederland is niet af voordat Nederland Sylvana Simons of een andere niet-witte premier heeft.
Tijdens de anderhalve week durende mediastorm rondom Sylvana Simons ontstond al gauw een patroon. Vrijwel iedere publieke figuur rekende het Sylvana aan dat zij zich bij de nieuwe politieke beweging Denk had gevoegd omdat die geen partij kiest in de zogeheten Armeense kwestie. Die zaak draait om de vraag of het voormalige Ottomaanse Rijk zich gedurende de Eerste Wereldoorlog volgens de volkenrechtelijke definitie aan 'genocide' heeft schuldig gemaakt of niet, waarbij verder niemand ontkent dat er honderdduizenden Armeense slachtoffers zijn gevallen.
De cultureel antropoloog Sinan Çankaya stelde (O&D, 25 mei) dat links Nederland de partij Denk over zich heeft afgeroepen. Daar heeft hij volstrekt gelijk in. Het holistisch linkse geluid dat onvoorwaardelijk antiracisme ademt en zich tegelijkertijd onuitputtelijk inzet voor economische gelijkheid en ecologische duurzaamheid, die stem is nagenoeg uit de publieke sfeer verdwenen. Voorlopig duurt de versplintering op links voort, hoewel het positief is dat mede door Denk antiracisme langzaamaan weer op de politieke agenda belandt.
Nederland is namelijk niet af voordat Sylvana Simons of een andere niet-witte politica ooit minister-president is geworden.

De schok van Oostenrijk of Extremisme gedijt als het midden het laat afweten (René Cuperus Volkskrant 30 mei 2016 p. 19):
Maar Oostenrijk is 'onder ons' en symboliseert de politiek-maatschappelijke situatie waarin we verkeren. Lees deze week als bewijs daarvoor even Vrij Nederland. Daarin staat een in de beste traditie van het oude VN geschreven sociologisch portret van inwoners uit Almere Haven door Margalith Kleijwegt en Max van Weezel, en een bijzonder interview met de Hongaarse schrijver György Konrád.
Niet alleen de inwoners van Almere Haven blijken boos, bang en afgehaakt, dat blijkt ook te gelden voor een humanistisch intellectueel in Hongarije. Tot ontsteltenis van de politiek-correcte VN-interviewster, blijkt de grote schrijver Konrád zich erg op te winden over de vluchtelingencrisis. 'We realiseren ons te weinig wat we te verdedigen hebben. Europa is geen perfect continent maar de traditie van humanisme, de individuele vrijheid van burgers, dat is een groot goed en dat zijn we aan het verkwanselen. We moeten onze grenzen veel strenger gaan bewaken. Het openstellen van de grenzen is een idee van Europeanen die niet begrijpen wat er op het spel staat'.
De conclusie: extremisme en alarmisme gedijen als het midden het laat afweten.

Evangelie of Het evangelie van oude mannen (Sheila Sitalsing Volkskrant 18 april 2016 p. 2):
Cor zegt het toch. In een interview met Jan Tromp, afgelopen zaterdag in de Volkskrant over zijn biografie: 'Als een topman van DSM, een man van Shell, een man van Unilever en nog één of twee gezamenlijk opstaan en zeggen: het is mooi geweest, het is genoeg zo, we gaan met elkaar spelregels opstellen om aan die tendens van nooit genoeg een einde te maken - dan zou dat fantastisch zijn.' Cor - 6,5 miljoen euro aan opties in één jaar - Boonstra die zich keert tegen wat de graaicultuur is gaan heten en die pleit voor 'de noodzaak van zelfbeheersing' en 'beperking van de salarissen als een normaal, vast patroon': ik vind het ondanks alles mooi.
Ondanks zijn dédain voor de politiek - 'de overheid is niet capabel en heeft onvoldoende uitstraling om iets af te dwingen in het bedrijfsleven' - waarmee hij zich schaart in een traditie van Nederlandse ceo's die zich ver verheven achten boven het gekrioel op het Binnenhof.
En ondanks het feit dat zijn eigen uitstraling en capaciteiten kennelijk óók onvoldoende waren om iets af te dwingen bij zijn Raad van Commissarissen, want die bleven hem maar volstouwen met aandelenopties. Al zei hij nog zo krachtig: potverdomme wat veel.
Het is mooi omdat Boonstra gelijk heeft met zijn constatering: 'Elke keer dat weer een forse bonus betaald wordt, is dat een stimulans voor onlustgevoelens.'
En omdat hij ook gelijk heeft als hij tegen zichzelf zegt: 'Cor Boonstra, je bent nu PvdA-achtig naïef. Dat je weet dat het er niet van komt.'

Oud-topman Philips: managers moeten graaicultuur stoppen (Jan Tromp Volkskrant 15 april 2016 p. 2 ):
De top van het bedrijfsleven in Nederland moet een einde maken aan de cultuur van zelfverrijking onder managers.
Boonstra zegt zorgen te maken over de maatschappelijke effecten van toenemende ongelijkheid: 'Iedere keer dat weer een forse bonus betaald wordt, is dat een stimulans voor onlustgevoelens.'

'Ik moet m'n mond houden' (Jan Tromp interview met Cor Boonstra Volkskrant 15 april 2016 bijlage Sir Edmund p. 24-27):
Het klinkt goedkoop als hij het zegt, vreest hij. Toch uit Cor Boonstra zijn bezorgdheid over de effecten van de bonuscultuur. 'Er is een algemene tendens ontstaan van het-is-nooit-genoeg.'
'Een flink aantal managers in Europa heeft gebruikgemaakt van de snelle winst. En dan loopt het de verkeerde kant uit. Dan krijg je dat het management gaat werken aan kortetermijnwinstgevendheid en de lange termijn laat sloffen.'
'Mijn punt is: de enigen die echt kunnen zeggen: het is mooi geweest, het is genoeg geweest, we gaan er wat aan doen, zijn de topmanagers. Dan heeft het misschien een kans. Al zeg ik meteen tegen mijzelf: Cor Boonstra, je bent nu PvdA-achtig naïef.'
Ongerust waarover?
'Ik ben ongerust over het feit dat de gemiddelde beloning van een topman zeventien, achttien, twintig keer zo hoog is als van een medewerker. Elke keer dat weer een forse bonus betaald wordt, is dat een stimulans voor onlustgevoelens. Ik maak me ongerust over het feit dat er nu al niet genoeg banen zijn en dat met de voortschrijdende automatisering er steeds minder banen zullen komen voor de middenklasse. Ik maak me ongerust over de imbeciliteit van de politiek die niet in staat is te ageren tegen het inhoudsloze, demagogische programma van de PVV.'
Waar draait het op uit?
'Op diepe onvrede over steeds meer ongelijkheid in de maatschappij. Ik zie veel moedeloosheid. Ik kom nog regelmatig in Amerika. Ik zie een absolute tweespalt in dat land tussen rijk en arm. Ik zie hoe nagenoeg iedereen daar moedeloos onder wordt. Schokkend vind ik het dat een goedwillende man als Obama, met wie we allemaal blij waren, dat die wordt afgemaakt. Hij wordt gewoon afgemaakt door domme mensen van de Tea Party, hij wordt volkomen geblokkeerd door voormannen van de Republikeinse Partij die rollebollend met elkaar over straat gaan. Dus ook een goed mens, een intelligente man, een gemotiveerde man, wordt gewoon door de onlustgevoelens in de maatschappij machteloos gemaakt.
'Ik hoop dat mijn kleinkinderen voldoende slagkracht zullen hebben om in een veel moeilijker wereld te overleven. Ik ben diep bezorgd. Tegenover je zit een vroegere sociaal-democraat die VVD'er is geworden en die inmiddels dit soort dingen zegt.

Wat betreft het debat over Platform 2032 ondersteunt de opinie van Karin Heijer docent Wiskunde aan het Erasmus Gymnasium Rotterdam en Bestuurslid van Beter Onderwijs Nederland (BON) het rapport 'E i V'. Het zal ook duidelijk zijn dat de spelletjes die politici spelen minder complex zijn dan het lijkt en dat er behoefte blijft aan stoorzenders, het tegenwicht van een Jaap Dronkers.

Oordeel niet zo snel over kinderen (Aleid Truijens Volkskrant 15 april 2016 p. 16):
Zeg niet dat niemand heeft gewaarschuwd. De beschamende conclusie die de Onderwijsinspectie trekt in haar jaarverslag is niet verrassend.
De kloof tussen kinderen van hoogopgeleide en die van laagopgeleide ouders groeit; bij gelijke intelligentie krijgen die van hoogopgeleiden gemiddeld een 'hoger' schooladvies. Vaak een té hoog advies: bij kinderen van hoogopgeleide ouders is sprake van 'overadvisering'; hun kinderen komen als zij een gemiddelde intelligentie (vmbo-t) hebben toch vaak (38,8 procent) op het vwo terecht. Bij kinderen van laagopgeleide ouders is juist sprake van 'onderadvisering'.
'Onacceptabel!' roept voorzitter Paul Rosenmöller van de VO-raad. 'Zorgelijk' sippen minister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker. Dat gejammer hoeven we niet serieus te nemen. De groeiende ongelijkheid is gewoon een gevolg van overheidsbeleid.
De onlangs overleden onderwijssocioloog Jaap Dronkers wees onvermoeibaar op ongelijkheid in kansen, op cruciale verschillen in 'cultureel kapitaal'. Hij bewees dat vroege selectie - de valbijl waaraan wij onze 12-jarigen onderwerpen - kansen verkleint. Dat de heersende modes in het onderwijs, eerst het competentieleren en vervolgens de 21ste-eeuwse vaardigheden, in het nadeel zijn van kinderen uit lagere milieus. Bij rekenen is iedereen gelijk, maar dat geldt niet voor vaardigheden als zelfstandig werken, jezelf presenteren, werkstukjes maken en samenwerken. Ook voor de citotoets is iedereen gelijk. Een toets heeft geen vooroordelen of verwachtingen. De Citotoets kon voor onderschatte kinderen hun redding betekenen.
Dit kabinet nam welbewust maatregelen die de ongelijkheid vergrootten: het schafte de basisbeurs af en de bijdrage in de studiekosten. Het oordeel van de leerkracht in groep 8 ging zwaarder tellen dan de Cito-score. Die maatregel had meteen gevolgen: kinderen van hoogopgeleide ouders die hetzelfde scoren als die van lager opgeleiden, bleken 3,5 keer zo vaak een hoger advies krijgen. Vreselijk, jammerde Bussemaker afgelopen herfst. Maar ze herriep de maatregel niet. Hopelijk gebeurt dat nu.

Europa moet transparantie afdwingen of Plan Europese Commissie zal belastingontwijking niet tegengaan (Maaike van Diepe en Giuseppe Van Der Helm, Tax Justice Nederland Volkskrant 15 april 2016 p. 20):
Een voorstel van de Europese Commissie om belastingontwijking tegen te gaan en transparantie te verhogen, is een wassen neus.
Deze week presenteerde de Europese Commissie een voorstel dat er toe moet leiden dat bedrijven eindelijk inzichtelijk maken hoeveel en in welke landen ze belasting betalen. In plaats daarvan komt de Europese Commissie met een slap voorstel.
De harde aanpak tegen belastingontwijking die verschillende Europese landen nu beloven, lijkt voorlopig nog niet te gebeuren, omdat diezelfde landen in de EU dwarsliggen om echte daadkrachtige stappen te zetten. Zo ook Nederland, dat zich momenteel eerder verbergt achter het Europees voorzitterschap dan dat het als voorzitter de kar trekt. Die laatste rol zou Nederland niet misstaan, gezien de aanzienlijke rol die ons land speelt in menig belastingconstructie.
Zoals ook minister Dijsselbloem vorige week aangaf: Nederland moet onderdeel worden van de oplossing.
De Panama Papers tonen wederom de waarde en noodzaak voor meer transparantie aan. De belastingdiensten in Europa mogen nu dan wel in hun handjes knijpen met al die gelekte informatie, degene die de informatie lekken, betalen een hoge prijs hiervoor.

Tax Justice Nederland Wat is het probleem?
Belasting is de belangrijkste en meest duurzame financieringsbron voor ontwikkeling. De Europese Commissie schat dat alleen al in Europa 1000 miljard euro wordt misgelopen door belastingontwijking en -ontduiking. Rijke mensen, banken en multinationals hebben een geavanceerd systeem opgebouwd van belastingparadijzen, ondersteund door legers van accountants, advocaten en lobbyisten. Dit systeem is gebouwd om bewust minder belasting te betalen over hun winsten en rijkdom. Deze elite is volledig afhankelijk van door de overheid gefinancierde infrastructuur en instituties en publiekelijk opgeleide arbeidskrachten om hun geld te verdienen. Maar door de belasting te ontwijken, dragen ze hier zelf niet aan bij.
Dit leidt ertoe dat steeds meer rijkdom uit het publieke domein in particuliere handen valt. Dit verstoort de economie, ondermijnt de democratie en berooft mensen van de vitale publieke diensten die we nodig hebben om te leven.

Verborgen talenten (Wout Ultee emeritus hoogleraar sociologie, Radboud Universiteit Nijmegen Volkskrant 15 april 2016 p. 22):
'Overheid moet sturen op gelijke kansen' staat er boven het opiniestuk van UvA-hoogleraar sociologie Herman van de Werfthorst (O&D, 14 april). Deze kop en de inhoud miskennen dat 'gelijke kansen' geen eenduidig doel zijn en daarmee geen doel waarop een overheid kan sturen. Er is sprake van ongelijkheid als 80 procent van de kinderen met hoger opgeleide ouders naar het vwo gaan en 20 procent van de kinderen met lager opgeleide ouders dat ook doen.
Maar moet de 80 procent naar 20 procent worden teruggebracht, moet de 20 procent naar 80 procent, of kunnen sociologen een gulden middenweg omschrijven?
Links Nederland is op basis van het werk van de Leidse socioloog Frederik van Heek in de jaren zestig uitgegaan van verborgen en verloren talenten in lagere milieus, maar het kan natuurlijk ook zijn dat kinderen uit hogere milieus jaren boven hun kunnen zwoegen door dure bijspijkercursussen en cultureel en intellectueel verantwoorde vakanties met hun ouders.

Ik heb als arbeiderskind geluk gehad (Joris Brekelmans Volkskrant 15 april 2016 p. 22):
Kinderen die even slim zijn, maar in een ander milieu zijn geboren, hebben ongelijke kansen in het onderwijs, leren we van de Onderwijsraad (Ten eerste, 14 april). Die ongelijkheid is in Nederland sterker dan elders en de laatste jaren neemt die toe.
Onderbenutting van talent heeft grote invloed op iemands leven: onderwijs bepaalt je kansen op de arbeidsmarkt, je persoonlijke ontwikkeling en wie je vrienden zijn.
Mijn broer en ik, we komen - ouderwets gesteld - uit een arbeidersmilieu en we zijn beiden op de universiteit geëindigd. Dankzij de Cito-toets en de mogelijkheid om te 'stapelen' in het onderwijs. De opa van mijn vriend was dat niet gegund.
Die was veel te slim voor zijn monotone werk in de textielfabriek en leed daaronder. Mijn ouders zouden het advies van de basisschoolleraar nooit tegenspreken. De opa van mijn vriend mocht niet doorleren, hij zat in het verkeerde milieu. Juist de Cito-toets en de mogelijkheid tot stapelen wordt de laatste jaren ondermijnd. Herstel die mogelijkheden en geef gelijk begaafden zo veel mogelijk gelijke kansen. Dan krijgt iedereen de mogelijkheid met zo min mogelijk omwegen en weerstand zijn plek in de samenleving te vinden.

'Kind dat van ouders moet scoren, is geen blij kind' (Bart Dirks interview met schooldirecteur Renald Gunsch Volkskrant 14 april 2016 p. 7):
Is er in Den Haag een pikorde tussen middelbare scholen? 'Zonder meer. Sorghvliet en Haganum, twee gymnasia, staan bovenaan. Ik stoor me aan de enorme pr-campagnes van de middelbare scholen. Het is haast Amerikaans wat ze doen, die vercommercialisering van het onderwijs. Ze roepen dat ze vol zitten, dat er wachtlijsten zijn. Het maakt ouders bang, ze maken elkaar gek.
'Hier in de wijk merk ik gelukkig dat ouders nadrukkelijk vragen naar ons oordeel. Persoonlijk vind ik het jammer als ze naar een middelbare school willen in bijvoorbeeld Rijswijk. Het Johan de Wittcollege, hier in de Schilderswijk, is een prima keuze. Jammer als het talent uit de wijk verdwijnt.'

Assertieve ouders en subjectieve lerareren of 'Onacceptabele' ongelijkheid: opleiding ouders steeds bepalender voor schoolsucces (Rik Kuiper Volkskrant 14 april 2016 p. 6-7):
De ongelijkheid in het onderwijs neemt toe. Kinderen van hoogopgeleide ouders krijgen hogere schooladviezen, gaan naar betere scholen en halen uiteindelijk een hoger diploma dan even intelligente kinderen van laagopgeleiden. Dit constateert de Inspectie voor het Onderwijs.

Overheid moet sturen op gelijke kansen (Herman van de Werfhorst Volkskrant 14 april 2016 p. 22):
De recente cijfers van de Inspectie voor het Onderwijs liegen er niet om: de sociale ongelijkheid in het Nederlandse onderwijs neemt toe.
Centrale sturing
Juist nu we zien dat de ongelijkheid toeneemt, is het zaak dat de overheid haar afwachtende houding heroverweegt. Moet er niet meer sturing komen om de brede scholengemeenschappen in ere te herstellen? Moeten er meer vaste normen worden geformuleerd om op basis van het leerlingvolgsysteem tot advies over te gaan? Het lijkt me dat de overheid niet langer op haar handen kan blijven zitten.

Wiebes raar bezig (Volkskrant 14 april 2016 p. 24):
Het plotse dreigen met hoge boetes bij belastingontwijking(-ontduiking) door minister Wiebes als reactie op het nieuws doet nogal vreemd aan als je bedenkt dat zijn Belastingdienst zelf grote bedrijven in Nederland helpt onze belasting te ontwijken (Economie, 13 april).
Zoals bij Starbucks, dat met behulp van bedenkelijke boekhoudkundige constructies jaarlijks voor tientallen miljoen gematst wordt, waarna dit kapitaal via Nederlandse brievenbusfirma's naar het buitenland weggesluisd wordt. Zelfs nadat Wiebes door de EU is teruggefloten, blijft hij hierin volharden. Laat staan dat hij boetes gaat uitdelen aan dergelijke bedrijven.
Dit valt niet uit te leggen: het Nederlandse 'klootjesvolk' manen toch vooral hun belastingformulier goed in te vullen en ondertussen zelf grote kapitaalkrachtige bedrijven helpen de belasting te ontduiken.
Een oproer door verontwaardigde burgers over dergelijke rechtsongelijkheid, zoals net in IJsland, lijkt me dan ook zeer logisch.

Belasting en ongelijkheid Banning Vereniging (22 november 2015):
Hoe moet het nieuwe belastingstelsel eruit zien met het oog op het verminderen van ongelijkheid? Het kabinet heeft een akkoord bereikt over de belastingherziening, maar voor steun in de Eerste Kamer moet nog onderhandeld worden. Alle reden dus om van gedachten te wisselen over hoe het belastingstelsel ongelijkheid kan verminderen en daar contructieve en vernieuwende voorstellen te doen.

IMF: Nederlands belastingstelsel werkt ongelijkheid in de hand (Elsevier 10 november 2015):
Het Nederlandse belastingstelsel is te veel gericht op het belasten van arbeid in plaats van consumptie en kapitaal. Dat werkt schulden en ongelijkheid in de hand.

Arm en rijk, samen apart (NRC 5 september 2015):
Sociale geografie
In de grote Europese steden gaan arme en rijke mensen steeds verder uit elkaar wonen. Deze ‘apartheid’ komt onder meer voort uit de immigratie, de diensteneconomie en het neoliberalisme.

BELASTINGEN IN DE BESTUURDERSKAMER (OIKOS nieuws november 2013):\\ Met de titel ‘Yeah we gaan belasting betalen’ zette Oikos afgelopen zomer een gedurfde campagne neer. Oikos riep multinationals op niet langer oneigenlijk gebruik te maken van belastingconstructies om belastingen te ontwijken, maar hun fair share te betalen in het land waarin ze actief zijn. Oikos gaat samen met de Vereniging van Beleggers voor Duurzaam Ondernemen (VBDO), ICCO en PwC met het bedrijfsleven het gesprek aan over hoe eerlijk belasting betalen onderdeel kan worden van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Op deze wijze wil Oikos het onderwerp eerlijke belastingen op de agenda in de bestuurskamers van Nederlandse multinationals krijgen.

Professor Robert Reich toont aan dat vergaande inkomensongelijkheid de Amerikaanse droom onmogelijk maakt. (4 december 2014):
Toen Bill Clinton hem presenteerde aan de pers als minister van Werkgelegenheid kwam hij nauwelijks boven de microfoons op de katheder uit. Maar wat Robert Reich ontbeert in lengte – hij meet slechts 1.50 meter – compenseert hij met bevlogenheid en humor. Als hij zich voorstelt aan een nieuwe lichting studenten die zijn college over inkomensongelijkheid aan de toonaangevende universiteit van Berkeley komen volgen, vraagt hij of ze zich de tijd van Carter kunnen herinneren, voor wie hij nog werkte. De zaal, overduidelijk te jong, blijft stil. ‘En daarvoor werkte ik nog als speciaal gezant voor president Lincoln,’ vervolgt Reich op droge toon maar met perfect gevoel voor komische timing.
Centraal staat de opvatting dat inkomensongelijkheid slecht is voor iedereen. Niet alleen voor mensen met de laagste inkomens en de middenklasse, maar ook voor de rijkste één procent. Het is de middenklasse die de economie draaiende houdt, en in de VS zit inmiddels genoeg zand in de motor om hem piepend en krakend tot stilstand te krijgen. Reich presenteert een pak maatregelen om die motor weer aan te zwengelen. ‘Bah, een gortdroog onderwerp en dat op de late avond. Ook nog met statistiek zeker?’ Nou, om eerlijk te zijn, ja. Maar met archiefbeelden en gestileerdegraphics en Reichs subtiele humor weet Kornbluth een boeiende documentaire met artistieke flair neer te zetten.

'Wie is Wilders zonder ons, de buitenlanders?' of 'Als ik dicht, ben ik 95 procent Nederlander' (interview Sander van Walsum met Rodaan Al Galidi Volkskrant 27 januari 2016 p. 16-17):
Keulen, de opkomst van extreem-rechts, de zure discussies: volgens Rodaan Al Galidi, zelf ex-asielzoeker, zijn 'wij buitenlanders' verantwoordelijk voor alles wat momenteel misgaat in Europa.
Dit weekeinde presenteerde hij zijn zesde roman, Hoe ik talent voor het leven kreeg - over de lotgevallen van een Irakees die, net als hij, na omzwervingen door ongastvrije Aziatische landen in Nederland terechtkomt, en die, net als hij, negen jaar tussen hoop en vrees leeft. Te midden van lotgenoten die onder deze omstandigheden niet altijd aangenaam gezelschap zijn en die elkaar vaak slecht begrijpen.
De Nederlanders, overwegend passanten die haastig hun hondje uitlaten, zijn afstandelijk.
'Irak doodt het lichaam', schrijft hij, 'Nederland doodt de geest.'
Gedurende de eerste jaren in Nederland heb ik mijn situatie in het azc altijd vergeleken met mijn situatie in Irak. Die vergelijking stemt mild. Een azc is hoe dan ook vele malen barmhartiger dan het Irak van Saddam Hussein. Dat heeft me geholpen optimistisch te blijven en barmhartig voor mijzelf te zijn en voor de Nederlanders. En ik begreep dat zo'n klein land niet iedereen kon toelaten. Mijn boek is geen aanklacht tegen Nederland. Hooguit tegen Irak of tegen de andere landen waaruit mensen willen vluchten. Tegen het Midden-Oosten. Tegen misbruik van religie. Het is zeker geen aanklacht tegen de mensen hier.'
Verwijder IS en creëer daar een veilige zone. Dan gaan alle Syriërs terug naar hun boerderij, het mooie weer, naar de graven van hun oma's en opa's. Het Westen heeft het met Koeweit gedaan, doe nu hetzelfde in Syrië. Anders blijven er miljoenen komen. Niet alleen uit Syrië, maar ook uit Irak. Dat kan het Westen niet accepteren, omdat het Westen er kapot van gaat.
'Kijk naar de Russen. Die hebben Europa bevrijd van Napoleon Bonaparte. Anders hadden we hier nu Frans gesproken. Ze hebben Europa bevrijd van Hitler, anders hadden we nu Duits gesproken. En nu doen de Russen wat in Syrië. Ga niet naar Obama, maar ga naar de Russen. Ga naar Poetin. Hij bevecht IS op de grond, niet vanuit de lucht. Hij is een zoon van Stalin, hij kan tegen die barbaren van IS op.'

Economisch herstel is ook een erezaak (Rens van Tilburg Volkskrant 27 januari 2016 p. 26):
In het tv-programma Nieuwsuur1(8 januari 2016) toonden de bestuursvoorzitters van de vier grootbanken zich onlangs weer eens aan het volk. Zij beloofden dienstbaarheid aan de klant en bedankten de belastingbetaler nogmaals voor het door de crisis helpen van hun instelling. Twitter vond het allemaal maar saai en nietszeggend.
Eerst doen de eigenaren van Microsoft en Facebook er alles aan om geen belasting te betalen, om vervolgens zelf te bepalen welke publieke doelen op welke manier te dienen. De essentie van publieke doelen is nu juist dat het publiek deze vaststelt.
Privaat en publiek schuren helemaal zodra de rijken zich storten op de politiek.
Berucht zijn de Amerikaanse gebroeders Koch die met hun oliemiljarden denktanks en politici steunen die klimaatverandering ontkennen. De Hongaarse belegger George Soros heeft zojuist twee ton overgemaakt aan de ja-campagne bij het Nederlandse Oekraïne-referendum. Een land waarin hij aanzienlijke investeringen heeft. Vast allemaal goed bedoeld. Maar met het democratische principe van 'een man, een stem' heeft het niets te maken, het is meer 'een dollar, een stem'.
En dan remt de ongelijkheid ook nog eens de economie.
In Davos herhaalde de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz het nog maar eens: de rijken potten het geld op waardoor de werkloosheid toeneemt. Het reële inkomen van de meeste Amerikanen is nu lager dan dertig jaar geleden. Ook in Nederland daalt gestaag het deel van de economische koek dat aan de arbeiders toevalt. Het CBS onthulde vorige week dat in Nederland bijna 300 duizend huishoudens door geldgebrek uitgaven voor verwarming of kleding uitstellen of achterwege laten.
Naast de bezuinigingen, die de armsten het hardste raken, is de belangrijkste crisismaatregel het massaal bijdrukken van dollars, ponden, yennen en euro's. Hierdoor stijgen de prijzen van bestaande bezittingen. De rijken profiteren. De Bank of England berekende dat 40 procent van de winsten van haar monetaire verruiming terechtkwam bij de top 5 procent Britse huishoudens.
Ondertussen laten we de meest effectieve crisismaatregelen onbenut. Schrijf onhoudbare schulden af, ten koste van de vermogende schuldeisers. Verhoog de lonen en verschuif de belastinggrondslag van arbeid naar kapitaal. Verminder de ongelijkheid en iedereen zal er eer in kunnen scheppen dat de wereldeconomie eindelijk weer duurzaam herstelt.

Ongelijkheid in vermogen treft de economie Vermogens moeten hoger belast worden (Bas van Bavel Volkskrant18 december 2015 p. 21):
We moeten vermogenswinst beter belasten, want de spankracht van het systeem is aan zijn eind.
Groei
De rijkdom van de meestvermogenden is zeer snel gegroeid. Twee jaar op rij nam hun bezit met zo'n 10 procent toe. De rijkste 7.500 huishoudens bezitten nu 129 miljard tegenover 108 miljard twee jaar geleden. Omdat het bezit van de rest van de bevolking niet toenam, groeide het aandeel van de meest vermogenden sterk.
Onderin de verdeling zien we een zeer grote groep huishoudens met meer schulden dan bezittingen. Ondanks de stabilisatie of het voorzichtig herstel van de huizenprijzen beslaat die groep in 2014 net als in 2013 zo'n 15 procent van de huishoudens, tegenover 11 procent in 2012.
In Nederland is de vermogensongelijkheid in internationaal perspectief zeer groot. Uitgedrukt als Gini-coëfficiënt, een maatstaf voor ongelijkheid tussen 0 (volledige gelijkheid) en 1 (volledige ongelijkheid), ligt die nu op 0,9, dus dicht tegen de maximale ongelijkheid.
De nieuwste cijfers over de ontwikkeling van de belastingdruk laten zien dat over een lange periode de belastingen op arbeid en consumptie steeds verder stijgen en die op vermogens(winst) steeds verder dalen. Omdat het aandeel van kapitaal in het nationale inkomen steeds verder groeit, wordt het dus steeds moeilijker om onze welvaartsstaat, en ons onderwijs, de gezondheidszorg en andere voorzieningen, te bekostigen.
Dat leidt tot een verdere verhoging van belastingen op arbeid en consumptie, waardoor de vicieuze cirkel wordt versterkt. Met processen als de robotisering, in feite een vervanging van arbeid door kapitaalgoederen, en de navenante groei van het belang van kapitaal, wordt dit probleem zeer waarschijnlijk nog pregnanter.
Het zou goed zijn een brede discussie te beginnen waarbij vermogensongelijkheid bespreekbaar wordt gemaakt als fundamenteel probleem voor de Nederlandse samenleving en economie.

Belast de superrijken (Bart van den Ende de Volkskrant 18 december 2015, p. 22):
Yvonne Hofs stelt aan de hand van de zorgcaissières terecht vast dat ons zorgstelsel is uitgekleed, waar ouderen, zieken en hulpbehoevende groepen de dupe van worden. Maar waar wringt het nu echt?
De bezuinigingen in de zorg worden
gerechtvaardigd met de vaststelling dat onze riante zorgvoorzieningen onbetaalbaar zijn geworden. Dit is volstrekt onjuist: we laten de superrijken voor vele miljarden belasting ontwijken middels de Zuidas. Met dit geld kunnen we gemakkelijk de zorg op peil houden.
De zorg is betaalbaar, maar we kiezen er voor om de superrijken weinig of geen belasting te laten betalen en de zorg uit te kleden onder
valse voorwendselen.

De exodus en ons geweten (24 oktober 2015):
Zelden bleek een essay zo voorspellend als ‘Het multiculturele drama’ van Paul Scheffer uit 2000. Nu, tijdens de vluchtelingencrisis, komt de hoogleraar Europese Studies met een betoog van hetzelfde kaliber: ‘De exodus en ons geweten’. Hij weegt de vier belangrijkste argumenten voor grenzeloze opvang. En vindt ze slecht doordacht. Genereuze opvang vraagt om grenzen.
We moeten terug naar Webers beroemde onderscheid tussen overtuigingsethiek en verantwoordelijkheidsethiek: in het ene geval gaat het om een handelen dat zich niet bekommert om de gevolgen, terwijl een verantwoordelijkheidsethiek juist wil nadenken over de voorzienbare gevolgen van keuzes die men maakt. Zo’n moraal zegt dat de voorzienbare gevolgen van zo’n grenzeloze opvang toenemende spanningen en agressie in de samenleving zullen zijn. Aan het onmogelijke is niemand gehouden. Als mensen met een liberale houding niet over grenzen willen nadenken, dan trekken uiteindelijk mensen met een autoritaire inslag die grenzen. Dat staat op het spel, en daarom is een moraal die de eigen gewetensnood tot uitgangspunt neemt, geen duurzame moraal.

Voetnoot Democratie of Twijfelen aan democratie is ten strengste verboden (Arnon Grunberg Volkskrant 24 oktober 2015):
Een vriendin die voor een actualiteitenrubriek op televisie werkt, vroeg of ik dacht dat het aan de media lag dat de PVV zo groot was in de peilingen.
Het is veilig de media de schuld van alles te geven; de kiezer zou slechts het willoze slachtoffer zijn van propaganda en massapsychologie.
Slachtoffer is misschien wat overdreven, maar feit blijft dat het maatschappelijk debat voor het grootste gedeelte bestaat uit slordig geësthetiseerde propaganda.
De politieke fakkeloptocht als middel om kiezers te winnen is uit de mode geraakt, maar het verbale equivalent van de fakkeloptocht is nog altijd courant. 'Democratie' of 'meer democratie' wordt daarbij als een panacee beschouwd. De expert kan zich natuurlijk vergissen, maar is de wijsheid van de massa altijd te vertrouwen?
Democratie is verworden tot een georganiseerde religie. Twijfel aan de god die democratie heet, is ten strengste verboden. Geen gunstige ontwikkeling. Ietsje minder democratie s.v.p.

Voor je het weet wordt je afgeschilderd als een nuttige idioot van Peking (Fokke Obbema Volkskrant 24 oktober 2015 katern Vonk p. 14-15):
'Dat hoofdstuk over mensenrechten zal eruit moeten'
Mijn streven om lof en kritiek over China en het Westen te verdelen, botst met hun instructies. Sommigen blijken daaraan zo gewend geraakt dat een vrije rol hun angst aanjaagt. 'Ik zou niet weten wat ik met al die vrijheid zou moeten doen die u heeft', zegt een ervaren journalist van de partijkrant het Volksdagblad. In stilte knikt hij instemmend bij mijn opmerkingen over mensenrechten ('China wil toch groot zijn en internationaal een belangrijke rol spelen? Dan wordt het tijd ook tegen kritiek te kunnen'), maar een onzichtbare derde verhindert hem die ook te noteren: 'Ik kan kritische opmerkingen wel opschrijven, maar mijn eindredacteur in Peking haalt ze er toch weer uit.' Etc.
Speelt de onafzienbare buitenwereld enige rol, dan wordt alles anders. Dat blijkt ook als sommige journalisten zich zo enthousiast over mijn boek China and the West tonen dat zij mij met een Chinese uitgever in contact willen brengen. Zou de tekst dan moeten worden aangepast? 'Ja, dan moeten er wel wat passages worden verzacht', meent de een.
'Ik denk dat er wat hoofdstukken uit moeten, bijvoorbeeld dat over onze president en dat over de mensenrechten', zegt een ander.

De hamvraag is in hoeverre de stille diplomatie van Jaap de Hoop Scheffer cs. echt voorkomt dat de Tibetaanse cultuur wordt vernietigd. Of met andere woorden de koopmansgeest regeert. De alles-voor-de-winst-mentaliteit, de hollandse koopmansgeest, die door de VVD wordt benadrukt staat haaks op het verlichtingsdenken, het nirwana in het Oosten. De situatie in Oekraïne leert dat de stille diplomatie van Jaap de Hoop Scheffer juist niet aan de stabiliteit heeft bijgedragen. Elma Drayer stelt de morele bijziendheid, de blinde vlek in het denken bij Aafke Romeijn aan de orde, terwijl René Cuperus de morele bijziendheid, het politieke opportunisme bij Jaap de Hoop Scheffer ter discussie stelt. Henk Hogeboom van Buggenum laat in zijn bespreking van het boek De geopolitiek van emotie van Dominique Moïsi zien dat om het tij te keren ook met de keerzijde van het politieke opportunisme, namelijk het morele kompas rekening dient te worden gehouden.

Humor is een probaat midddel om niet in cinisme te vervallen. Ralf Bodelier…...werkt als vrij gevestigd onderzoeker, journalist, debatleider en schrijver. Hij geeft colleges op HBO-opleidingen en universiteiten en verzorgt lezingen. Ook laat hij zich graag verleiden om andermans disputen, congressen en symposia van vaart, humor en resultaten te voorzien. Want de waarheid is te vinden in het botsen der meningen.
Utopia is het enige realisme
In het denken van George Steiner is weinig ruimte voor hoop. De invloedrijke joodse intellectueel, die als kind aan de nazi’s ontsnapte, schetst een inktzwart universum waarin alleen de utopie nog voor hoop kan zorgen. (Filosofie Magazine, december 2012)
De oude man oogt breekbaar, loopt met een stok en noemt zichzelf ziekelijk. Maar hij spreekt met heilig vuur. George Steiner (83) was even in Nederland voor een lezing bij het Nexus Instituut en de faculteit Geesteswetenschappen van de Tilburgse Universiteit.
Ze bekennen het zonder schroom, enkele studenten Geesteswetenschappen in Tilburg, wachtend voor de aula. Meer dan veertig boeken en elf eredoctoraten ten spijt, nooit eerder hoorden zij van de wereldberoemde hoogleraar uit Geneve, Cambridge, Oxford en Harvard. Toch is de aula afgeladen vol.
Steiners lezing -fel, erudiet en humoristisch- gaat over de universiteit. Of, beter, over het verval van de universiteit. Dat wil zeggen, het verval van de universiteit zoals die ooit in het klassieke Athene en Rome werd bedacht. De universiteit met een ruggengraat van geschiedenis, literatuur en filosofie. De universiteit die vanuit deze geesteswetenschappen de samenleving doordenkt en kritiseert.

Humor raakt het wezen van de mens
Woordenspel of bloedsomloop?
Er is een heel arsenaal van termen tot bepaling van het geestige. Naar vorm en inhoud maken diverse auteurs de meest verschillende indelingen. Toch mag men vermoeden dat er in die veelheid een hiërarchie van menselijke waarden schuilgaat. Dat geldt niet alleen van de verbale, maar ook van de practical jokes. De stinkbom, de boertige taal, de schuine mop, de dijenkletser en de zouteloze schoolmeestersmop, zijn van een lager allooi dan de sceptische of zelfs cynische ironie. En deze staat weer lager dan de tragikomische Witz van de vervolgde jood of de humoristische wijsheid van een christen; die kan zich soms bewegen tot op de rand van de 'black humour' , zoals de boutade, toegedicht aan St. Laurentius, die als een frikadel op een rooster tegen zijn beulen zei dat hij gekeerd moest worden omdat hij nu 'halfgaar' was. De humor van joden en christenen heeft minstens gemeen, dat beiden beseffen dat zij onder een maat blijven, die zij anderzijds toch als normgevend willen aanvaarden.

Henry David Thoreau (1817) zocht het schone, het ware en het goede in de afzondering van een zelfgebouwde blokhut aan het meertje Walden in de wouden van Concord, Massachusetts en in het verbouwen van hetgeen zijn dorst kon lessen en zijn honger kon stillen. Hij was achtentwintig jaar en wilde mens, kunstenaar en denker op zichzelf zijn. Hij zag zichzelf geenszins als evangelist of goeroe. Desondanks trok hij net als zijn Middeleeuwse voorgangers, de heremieten, veel bekijks. Vrienden, kennissen en bewonderaars stroomden op zondagen toe. Hij ageert tegen het (Amerikaanse) protestantse arbeidsethos, verzet zich (niet zonder humor) tegen het marktmechanisme en de logica van 'de vooruitgang'.

Jonathan Franzen (De koffer op zee VPRO – 25 september 2022, NPO2):
De Amerikaanse auteur
Jonathan Franzen is een van de meest geprezen auteurs van deze tijd. Hij won de National Book Award voor zijn boek De correcties, werd genomineerd voor onder andere de Pulitzerprijs voor de literatuur en afgelopen jaar was zijn nieuwe boek Kruispunt wederom een groot succes. Hij komt langs in de studio voor een gesprek over dat laatste boek.

Jonathan Franzen Purity (recensie):
Na
The Corrections en Freedom weet Jonathan Franzen opnieuw te imponeren met Purity. Zijn pijlen zijn dit keer gericht op het vergiftigende effect van internet. Virtuozer dan ooit zijn de wisselingen van decor en periode.
Net als zijn voorganger,
Freedom, heeft de nieuwe roman van Jonathan Franzen een bijna provocerend hoogdravende titel. Purity, in de Nederlandse vertaling Zuiverheid: een wat archaïsch klinkend begrip, nauwelijks zonder ironie te bezigen. En het roept ongemakkelijke associaties op, variërend van de rooms-katholieke catechismus tot de Neurenberger rassenwetten. In Duitsland, waar Franzen ooit studeerde, is de term dermate besmet dat het boek daar Unschuld heet.

‘Hoe meer een personage op mij lijkt, hoe moeilijker ik het heb’ (Hans Bouman interviewt Jonathan Franzen de Volkskrant 30 september 2021):\\ Zes romans, meer dacht Jonathan Franzen niet in de pen te hebben. Nu is er Kruispunt]], het eerste deel van een trilogie. Het verhaal speelt zich grotendeels af op één dag in 1971. Hoe kwam hij daarbij?

Lach dan of 'Purity is geen statement tegen internet' (Margriet Oostveen interviewt Jonathan Franzen de Volkskrant 24 oktober 2015, Sir Edmund p. 16-21):
Een gesprek over humor en empathie, over zijn jeugd en over rare seks.
Jonathan Franzen begroet me met de woorden: 'Dood en depressie op elke pagina? Seriously?
In uw memoires The Discomfort Zone verklaart het hoofdstuk 'Two Ponies' veel over uw verlangen komisch te zijn.
'Dat gaat over vreselijke ruzies tussen mijn vader en mijn broer en dagelijkse loopgravenoorlogen tussen mijn vader en moeder toen ik opgroeide. In die tijd begon ik mijn toevlucht in de Peanuts-strips van
Schulz te zoeken.'
Amerikanen zijn ook beter in
zelfspot dan Europeanen.
'The Discomfort Zone is één langgerekte oefening in zelfspot. Ik had ooit een theorie... dat we ons vol humor zogen was misschien wel een reactie op onze werelddominantie. Want je zit moreel gezien een beetje in een lastige positie als je de grootste militaire macht ter wereld bent en er slechte dingen gebeuren in jouw naam. Comedy was een manier om te dealen met een doodgewoon iemand zijn, in zo'n land.'
U noemt internet '
totalitair'. Dan vraag je er misschien ook om.
'En dat ís het, want niemand kan zich er nog aan onttrekken. Maar zelfs internet is volgens de regels van de comedy in mijn roman beland: een man met een verschrikkelijk geheim wordt daar zelf de grootste onthuller van geheimen! En nóg nemen ze het serieus.'
Een misverstand over Jonathan Franzen is dat hij niet aan internet doet. De hele wereld weet intussen wel dat hij de internetpoorten van zijn schrijfcomputer dichtlijmde. Maar buiten zijn kantoor? Dan zit hij de helft van de tijd te lezen op internet. Alleen in sociale media gelooft hij niet: 'Mensen zeggen daar dingen die ze nooit in het echt tegen iemand zouden zeggen. Oog in oog is waar empathie begint.'
Haat u het daarom?
'Agressief atheïsme is gemeen en stompzinnig, omdat het ervan uitgaat dat wie ergens in gelooft, een totale idioot is die de wereld kapotmaakt. Maar hoe heeft het de wereld dan kapotgemaakt? Er is al genoeg schade aangericht zonder religie. Het idee dat alle ziekten van de wereld herleid kunnen worden tot die paar idioten die in ridicule stromingen geloven - dat is stompzinnig.'
U vindt alle mensen stom die het
tegenovergestelde (Complementariteit) van hun eigen opvattingen niet willen onderzoeken.
'Ja, maar het
verbinden van een extreem kapitalistische ideologie met de Bijbel, zoals nu in Amerika gebeurt - daarvoor moet je wel bijzonder stupide zijn.'
U bezocht Obama, toch?
'Ja - over
Christusfiguren gesproken, haha.'
Waar ging het over?
'We hadden een mooi gesprek over Nixon. Ik beargumenteerde waarom ik hem een van de grootste presidenten van de 20ste eeuw vond - alle milieubescherming die we hebben in de Verenigde Staten is op een of andere manier door Richard Nixon in gang gezet. En Obama lachte en zei: 'Je hebt gelijk, jammer alleen dat Nixon gek was.'
Uw romans blijven verbazingwekkend scherp over de
tijdgeest. Zeker als je bedenkt dat u daar schrijvend al jaren eerder mee bezig was.
'Dat komt door het beste advies dat ik ooit kreeg, van de schrijver Don DeLillo: jaag nooit achter de samenleving aan, maar probeer aandacht te hebben voor wat juist níét in het nieuws is. Dan heb je als vanzelf te pakken waar de mensen over praten. DeLillo zei het zo: 'De schrijver leidt. Hij volgt niet.'

Thomas Piketty graaft niet diep genoeg (Jonathan Witteman Volkskrant 24 oktober 2015 katern Vonk 10-13):
De mythe van de vampiereconomie
Onbegrijpelijk dat de Franse econoom zoveel volgelingen heeft, ook in Nederland. Zijn retoriek is oppervlakkig, zijn tegenstelling tussen arbeid en kapitaal niet meer van deze tijd, vindt rechtsgeleerde Marc De Vos.

China moet meer aan internationaal recht gaan bijdragen (interview met Michael Liu Volkskrant 28 september 2015 p. 8):
Buiten China is het een zeldzaamheid: een Chinese ngo. In Den Haag heeft Michael Liu het 'Chinese Initiative on International Law' opgericht.
Staat China niet vooral op gespannen voet met internationale recht, zie bijvoorbeeld de disputen in de Zuid-Chinese Zee met landen als de Filippijnen en Vietnam?
'Nee, die spanning zie ik niet zo. De Filipijnen en Vietnam beroepen zich op internationaal recht, dat mag natuurlijk. Het probleem is meer dat China nog niet goed weet hoe het met dat recht zijn belangen kan dienen. Want dat is helaas hoe landen ermee omgaan, in het verleden en ongetwijfeld ook in de toekomst.
'Neem de Verenigde Staten, die het Internationaal Strafhof niet erkennen, omdat ze dat niet in hun belang vinden, maar elders wel voor internationaal recht pleiten om hun eigen belangen te dienen.
'Of neem Nederland, dat een groot voorstander ervan is, omdat het daar als klein, open land groot belang bij heeft. Nederland is ook bereid mijn organisatie te steunen, omdat het weet dat daar een eigen belang mee wordt gediend. Mijn land moet zijn houding tegenover internationaal recht nog bepalen en daar wil ik graag aan bijdragen.'
De Chinese kritiek op het internationale systeem is vaak dat het door westerse machten is opgebouwd en dat hun normen en waarden domineren. Bent u het daarmee eens? En wat zou China anders willen?
'Het lijdt geen twijfel dat het bestaande systeem is opgezet door westerse landen en dat het dus vooral hun belangen dient. Ook veel westerlingen zijn het daarmee eens. Maar het gaat erom wat we eraan zouden willen doen.
De VN steunen op drie peilers: veiligheid, ontwikkeling en mensenrechten. Westerse landen leggen sterk de neiging op de mensenrechten. De Chinese bijdrage kan zijn het belang van ontwikkeling te onderstrepen.

De mensen in het boek Levenswerk Doorwerken met passie na je pensioen van Anna Beeftink laten zien dat het anders kan. Zij stoppen niet met werken. Hun werk is zozeer deel van hun leven dat ze daar niet aan moeten dénken. Ze kunnen er nog steeds veel passie in kwijt en ontlenen er hun gezondheid en levenslust aan.
De auteur heeft onderzocht waarom sommige mensen na hun 65ste jaar nog doorwerken, terwijl daar geen financiele noodzaak voor is. Het werk levert klaarblijkelijk nog zoveel plezier en voldoening op dat ze met werken zijn doorgegaan. Om een rode lijn in die levens te ontdekken, heeft de schrijfster negen bekende, actieve Nederlanders ouder dan 65 jaar geinterviewd, onder meer Dick Bruna, Nico ter Linden en Seth Gaaikema. In deel een heeft ze die gesprekken weergegeven. Naast het cv en een actuele foto heeft ze de invloed van de jeugd en het arbeidsverleden op de huidige werkzaamheden en mentale instelling opgetekend. Die aanpak heeft authentieke en inspirerende verhalen opgeleverd. In deel twee heeft ze informatie over arbeid en ouderen opgenomen, zoals onderzoekscitaten, voorbeeldprojecten, wetgeving, inzet van sociale partners, webadressen en interviews met een manager van een uitzendbureau en een P&O-manager. Boek over een actueel thema, bestemd voor een breed publiek. Met een voorwoord van de huidige minister van SZW, Piet Hein Donner.
Voorwoord (p.7)
Steeds meer mensen willen ook na hun vijfenzestigste doorwerken. Omdat ze dat graag willen. Omdat ze daar, geestelijk en lichamelijk ,nog uitstekend toe in staat zijn.
We kunnen niet zeggen dat vijfenzestig jaar voor iedereen het absolute eindpunt van het werkende leven is. Ik ben niet de eerste die dat zegt. Doorwerken Abraham Kuyper zei het aan het eind van de negentiende eeuw al.

Hermione Parker Health, Wealth and Poverty
Promoting health and well-being through the application of socialist principles.

Loonkloof tussen top en werkvloer neemt toe (Wilco Dekker de Volkskrant 20 juni 2015, p. 7 en p. 28-29) laat zien dat het kwartje bij de top van het bedrijfsleven (wat Sloterdijk 'de verschrikkelijke kinderen van de moderne tijd' noemt.) nog niet is gevallen.

Plasterk: 'Unieke talenten' moeten meer kunnen verdienen (Wilco Dekker de Volkskrant 10 juli 2015):
'Specialisten' en 'unieke talenten' in de (semi)publieke sector moeten toch meer kunnen verdienen dan de 'balkenendenorm' van 178 duizend euro. Daarbij gaat het onder andere om topwetenschappers, chef-dirigenten, luchtverkeersleiders, actuarissen, econometristen, klinisch fysici, klinisch chemici en solisten bij opera en dans.

De naïviteit van Plasterk komt opnieuw in dit artikel naar voren. Jan Hakvoort heeft met zijn reactie in de Volkskrant van 11 juli 2015 (p. 27) gelijk wanneer hij stelt:
Unieke talenten
Uitblinkers in hun vakgebied mogen van minister Plasterk meer verdienen dan de balkenendenorm (Economie, 10 juli). Gek dat alleen in topfuncties unieke talenten 'rondlopen'. Ze zijn echt veel wijder verbreid, beste minister!

Hulp & Handel of Ontwikkelingshulp vereist aanpak belastingontwijking (Carlijne Vos Volkskrant l3 juli 2015):
Zonder aanpak van belastingontwijking is investeren in ontwikkelingslanden water naar de zee dragen.
Wie betaalt de nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen die de armoede en ongelijkheid in de wereld moeten verhelpen? Dat is de vraag die deze week centraal staat op de VN-top Financing for Development in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië.
Dit jaar lopen de millenniumdoelen af die de Verenigde Naties in 2000 afspraken om honger en armoede in de wereld te halveren. De zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen die nu zijn bedacht voor na 2015 zijn nog veel ambitieuzer dan de vorige. Doel is niet langer alleen armoedebestrijding, maar ook duurzame economische ontwikkeling en voorkomen van milieuschade en sociale ongelijkheid.
Goede voorbeeld
Minister Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking verwacht veel van bedrijven getuige haar Hulp & Handelagenda. Die keuze is terecht, maar kan niet blind worden gemaakt. Private investeringen dragen niet zonder meer bij aan ontwikkelingsdoelen en werken vaak zelfs averechts.
Na de ramp in Bangladesh heeft Ploumen het goede voorbeeld gegeven door de textielindustrie hard aan te pakken.
In Addis Abeba kan zij het voortouw nemen door harde eisen te stellen aan bedrijfsinvesteringen en mee te werken aan een mondiale aanpak van belastingontwijking. Als daar geen eind aan wordt gemaakt, is investeren in arme landen een kwestie van water naar de zee dragen.

Hulpgeld naar ondernemers, ten koste van wie? (Wim Bossema Volkskrant 18 april 2013):
Minister Ploumen presenteert haar beleid van ontwikkelingshulp plus handel met veel aplomb als de nieuwe koers, maar in het wereldje van de kenners en uitvoerders van ontwikkelingssamenwerking heerst veel scepsis.
Weinig nieuws onder de zon
Jeroen Kwakkenbos van Eurodad zag weinig nieuws onder de zon: het bedrijfsleven heeft altijd meegedaan en veel graantjes meegepikt. Dus van een keuze 'wel of niet met het bedrijfsleven' is helemaal geen sprake. De grote kwestie is: hoe? Hij heeft het onderzocht en opgeschreven in een sterk rapport: Private Profit for Public Good? Enkele conclusies: de westerse bedrijven profiteren verreweg het meest en deze stroom hulpgeld wordt slecht geëvalueerd en in de gaten gehouden.
In het Volkskrant-artikel vatte ik de dilemma's bij bedrijven en hulp zo samen: De meeste landen in Afrika maken een groeispurt mee, dat heeft niets te maken met ontwikkelingshulp. Waarom zou daar ook nog eens belastinggeld in moeten worden gepompt? En waarom zouden echte ondernemers eigenlijk aankloppen bij de veeleisende bureaucratie van ontwikkelingssamenwerking?
Antwoorden op die vragen werden ook op het symposium gegeven, of liever gezegd: verwoord als twijfels, dilemma's, en nieuwe vragen.

Vermogensverdeling
Op woensdag 14 januari sprak de commissie voor Financiën met minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en staatssecretaris Wiebes van Financiën over de vermogensverdeling in Nederland. Aanleiding was het bezoek van de Franse econoom Piketty in november 2014.
Het kabinet liet eerder in een brief aan de Kamer weten dat het moeilijk is om goed te beoordelen of er in Nederland sprake is van ongelijke vermogensverdeling. Helemaal als de situatie in Nederland met die van andere landen vergeleken moet worden is dat gecompliceerd. Maar omdat zowel de Kamer als het kabinet het een belangrijk onderwerp vindt, gingen ze erover in gesprek. Daarbij ging het om de vraag of het waar is dat de ongelijkheid door de jaren heen is toegenomen en of er daadwerkelijk sprake is van ongewenste ongelijkheid.

Kloof tussen arm en rijk groeit snel in Nederland (Wilco Dekker Volkskrant 19 januari 2015):
Dat blijkt uit de meest recente gegevens over de hoogste vermogens, die de Volkskrant heeft opgevraagd bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Begin 2012 bezat de rijkste 1 procent van Nederland 24 procent van het private vermogen: aandelen, bank- en spaarrekeningen, huizen en andere bezittingen. Begin 2013 was dat aandeel van de rijkste 75 duizend huishoudens opgelopen naar 26,6 procent. Bij de berekening zijn de pensioenen buiten beschouwing gelaten. Het CBS doet dat omdat mensen nu niet bij hun pensioen kunnen, het is geen 'vrij' vermogen. Worden de honderden miljarden voor de oude dag wel meegerekend, dan is de kloof aanzienlijk kleiner, hoewel nog steeds veel groter dan de inkomensverschillen. Volgens critici moeten de pensioenen voor een eerlijke vergelijking meetellen.
Schulden
Voor de crisis, in 2008, bezat de top 1 procent ruim eenvijfde van het vermogen, in 2013 was het opgelopen tot ruim een kwart. De ongelijkheid is tijdens de crisis dus gegroeid. De Utrechtse hoogleraar Bas van Bavel noemt de nieuwe cijfers 'tamelijk schokkend'. Van Bavel deed vorig jaar onderzoek voor een rapport over ongelijkheid van de WRR, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Hij wijst erop dat het aandeel van de topvermogens op het hoogste punt van de afgelopen decennia is beland. Tegelijk zijn er 1,1 miljoen huishoudens met meer schulden dan bezittingen, eenderde meer. De grootste groep huishoudens, bijna een kwart, had een vermogen van nul tot vijfduizend euro.
Schokken
De nieuwe CBS-cijfers bevestigen volgens Van Bavel het beeld uit het WRR-rapport: de problemen met schulden onderin nemen toe, de middengroepen hebben nauwelijks nog vermogen en kunnen schokken dus moeilijk opvangen, de subtop - van een ton tot een half miljoen euro - ziet zijn vermogen sterk slinken en alleen de topvermogens blijven intact, vooral doordat het financiële vermogen de crisis goed doorstaat. Volgens Van Bavel is de vermogensongelijkheid, exclusief de pensioenen, internationaal gezien groot. Volgens het kabinet is daar niks over te zeggen, omdat verschillende landen verschillende cijfers gebruiken.
Het aantal huishoudens met schulden is met eenderde gestegen tot 1,1 miljoen.
Omdat de huizenprijzen in 2013 verder daalden en de beurzen het prima deden, zijn de vermogensverschillen waarschijnlijk verder gegroeid. Dat is pikant voor het kabinet, dat nog voor de zomer met voorstellen wil komen voor een nieuw belastingstelsel. Sinds de bestseller van de Franse econoom Thomas Piketty over de groeiende ongelijkheid staan ook de vermogens daarbij op de agenda. Dat is lastig voor de coalitie: de PvdA wil vermogens zwaarder belasten, de VVD moet daar niets van hebben. Wereldwijd
Oxfam Novib voorspelt dat de allerrijkste 1 procent van de wereldbevolking in 2016 een vermogen heeft dat groter is dan het vermogen van de rest van de wereldbevolking, als de groeiende ongelijkheid niet wordt gestopt. Volgens de organisatie is het vermogen van de rijkste 1 procent van de bevolking in 2014 gegroeid naar 48 procent. Een jaar eerder was het nog 46 procent. Als die groei doorzet denkt Oxfam dat het aandeel van de superrijken volgend jaar boven de 50 procent uitkomt.
De cijfers staan in een onderzoeksrapport van de organisatie. Het gemiddelde vermogen van de rijkste 1 procent is 2,7 miljoen dollar (ruim 2,3 miljoen euro). De waarschuwing komt kort voor het jaarlijkse Wereld Economisch Forum in het Zwitserse Davos. Dat begint woensdag. Volgens Oxfam hebben de tachtig rijkste mensen samen meer vermogen dan de armste 3,5 miljard mensen.

OESO: ongelijkheid was nog nooit zo groot (Wilco Dekker Volkskrant 22 mei 2015):
De ongelijkheid is in veel geïndustrialiseerde landen de afgelopen drie decennia op een recordniveau beland. De kloof tussen arm en rijk, die mede wordt veroorzaakt door de opmars van flexibele arbeid, is niet alleen sociaal schadelijk, maar belemmert ook de economische groei en moet dus worden aangepakt.
De inkomensverschillen in Nederland zijn relatief klein, bevestigt het OESO-onderzoek: hier verdient de top 6,6 keer zo veel als de onderkant. De vermogensverschillen zijn juist groot: de rijkste 10 procent heeft 60 procent, de onderste 30 procent heeft vrijwel niets of vooral schulden. Bij de OESO-landen is de inkomensongelijkheid het grootst in Chili, Mexico, Turkije, de Verenigde Staten en Israël. Denemarken, Slovenië, Slowakije en Noorwegen kennen de minste ongelijkheid.

Armen schieten er niets mee op als het rijken goed gaat (Jonathan Witteman Volkskrant 18 juni 2015 p. 31):
Een studie van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft een nieuwe bres geschoten in de trickle down-theorie, het idee dat als het de rijken goed gaat, de welvaart vanzelf omlaag sijpelt naar de rest van de maatschappij. Stijgende inkomensongelijkheid heeft een negatief effect op de economische groei, terwijl meer gelijkheid de groei juist omhoog stuwt.
Naar schatting de helft van de rijkdom in de wereld is nu in handen van de rijkste 1 procent van de bevolking, aldus het IMF. In Europa en de Verenigde Staten is het aandeel van de rijkste 1 procent in de totale welvaart de afgelopen decennia gestegen, terwijl het aandeel van de 'armste' 90 procent kromp. In Europa bezat de rijkste 1 procent in 1980 een vijfde van alle welvaart, in 2010 was dat gestegen naar een kwart. Het aandeel van de onderste negentiende van de bevolking nam af van 40 procent naar 35 procent.

Kloof groeit door toename ongelijkheid Eric van den Outenaar Volkskrant 18 juni 2015 p. 31):
De kloof tussen arm en rijk zal na 2017 verder groeien, omdat de ongelijkheid tussen inkomens wereldwijd snel toeneemt. Dat blijkt uit recent onderzoek van de Nederlandse economen Ward Rougoor en Charles van Marrewijk van SEO Economisch Onderzoek en Universiteit Utrecht.
Met de studies scharen de twee economen zich achter de stellingen van veelbesproken Franse ongelijkheidseconoom Thomas Piketty. Sinds de publicatie van zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw vorig jaar woedt er een verwoed debat in de wereld van beleidsmakers en economen over de ongelijkheid van vermogens. Doorgaans wijzen de tegenstanders van Piketty erop dat inkomensverschillen juist afnemen.
De inkomensverdeling in Nederland is relatief gelijk. Bij vermogens is dat anders, het pensioen niet meegewogen. De rijkste 1 procent bezit meer dan een kwart van het private vermogen, ruim meer dan een jaar eerder. Aan de onderkant groeien de schulden, meldde de Volkskrant eerder op basis van CBS-cijfers.

Liberale kritiek op ongelijkheid (Rens van Tilburg Vokskrant 22 april 2015):
Hoe ogenschijnlijk uiteenlopende werelden kunnen worden verenigd, mocht ik onlangs ervaren op het jaarlijkse samenzijn van het Institute for New Economic Thinking dat in Parijs wetenschappers en hedgefund-managers samenbracht. Een sterrencast verzorgde de aftrap: Thomas Piketty, de Franse econoom van dat vuistdikke boek over een eeuw ongelijkheid, en de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz .
Dat gelijkheid en groei prima samengaan, lieten de naoorlogse jaren al zien. Recent vonden onderzoekers van zowel IMF als OESO dat ook nu groeiende ongelijkheid de economie schaadt. De rijken potten hun geld op. De armen kunnen niet in zichzelf investeren. Talent gaat verloren. Inzichten die voeding geven aan een liberale kritiek op ongelijkheid en daarmee het fundament leggen voor een sociaal-liberaal belastingcompromis.
Dat de samenleving zich steeds meer sluit, zou juist liberalen moeten verontrusten. Een idee dat Amerikaanse hedgefund-managers omarmen, dat moet de VVD toch ook aanspreken?

Het gelijkheidsbeginsel is een algemeen principe dat iedere burger (wettelijk) gelijke rechten en een gelijke behandeling in gelijke gevallen toekent. Het gelijkheidsbeginsel kan gerekend worden tot de gelijkheidsrechten onder de grondrechten en/of mensenrechten en is vastgelegd in veel internationale verdragen. Het beginsel heeft met name betrekking op gelijke behandeling ongeacht godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat.
Het gelijkheidsbeginsel is een westers begrip en heeft zijn wortels in de Verlichting en het humanisme. Bij de Franse Revolutie was het gelijkheidsbeginsel voor het eerst het uitgangspunt bij de staatsinrichting (égalité naast de liberté en de fraternité). In de 20e eeuw werd als uiting van het gelijkheidsbeginsel het algemeen kiesrecht en het vrouwenkiesrecht in Nederland ingevoerd.
In de Nederlandse Grondwet is het gelijkheidsbeginsel verankerd in artikel 1:
Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Over de vrije wil wordt geleerd, dat de menselijke wil een zekere vrijheid heeft om burgerlijke rechtvaardigheid tot stand te brengen, en om een keuze te maken in zaken die aan het verstand onderworpen zijn. Maar de wil heeft zonder de Heilige Geest niet de kracht om de geestelijke rechtvaardigheid tot stand te brengen, omdat de mens van nature niet inziet wat uit Gods Geest is. Dat gebeurt in het hart, wanneer de mens door het Woord de Heilige Geest ontvangt.
Augustinus zegt dat met zoveel woorden in boek III van de Hypognosticon:
'Wij geven toe dat alle mensen een vrije wil hebben, een zeker redelijk oordeel.
Maar daardoor zijn ze nog niet in staat in zaken die op God betrekking hebben, zonder God iets te beginnen, laat staan te volbrengen. Ze zijn slechts in staat te beslissen over de zaken van het huidige leven, ten goede en ten kwade. Goed noem ik die dingen, die uit een goede gezindheid voortkomen zoals: willen werken op de akker, willen eten en drinken, een vriend willen hebben, een huis willen bouwen, een vrouw willen trouwen, vee houden, de kunst om de verschillende goede dingen te onderscheiden. Kortom, de wil tot alle goede dingen die betrekking hebben op het huidige leven. Al die dingen blijven niet bestaan zonder dat God ze bestuurt, ze zijn immers ontstaan en bestaan uit Hem en door Hem. Kwade dingen noem ik: een afgod willen dienen, een moord willen plegen etc.'

Jan Terlouw ZIJ DIE NA ONS KOMEN (Eerste John Rawlslezing, 26 oktober 2012) en de ‘Sluier van onwetendheid’ (veil of ignorance)
Sinds ongeveer het midden van de vorige eeuw doet zich een
nieuw probleem voor: we vragen meer van de aarde dan die kan leveren. Steeds als een probleem een relatie heeft met menselijk handelen, moet de vraag worden gesteld hoe rechtvaardig dat handelen is. Dat geldt dus ook voor het menselijk handelen dat leidt tot uitputting van de aarde. Daarbij gaat het om nu levende mensen die misschien door die uitputting zwaarder worden getroffen dan anderen, maar zeker zijn ook in het geding de rechten van nog ongeborenen. Zij zullen het straks met minder natuurlijke rijkdommen moeten doen dan wij. Past onze handelwijze, als het gaat om die aardbewoners van de toekomst, in de theorie van rechtvaardigheid van John Rawls?

Mr N. Ravi (Foundation Day at Adyar 17 november 2005): The secular approach to maintaining harmony in a multi-religious country would be based on citizenship and nation- hood as the organizing principles rather than religion or ethnicity. As John Rawls puts it:
The problem of political liberalism is to work out a political conception of political justice for a constitutional democratic regime that a plurality of reasonable doctrines, both religious and non-religious, liberal and non-liberal, may freely endorse and so freely live by and come to understand its virtues. More often than not, however, it is not possible to keep religion out of politics or governance.

VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG (vastgelegd 31 augustus 2011) De vaste commissie voor Buitenlandse Zaken heeft op 14 juni 2011 overleg gevoerd met minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken over de mensenrechten en de vrijheid van godsdienst en meningsuiting.
De regering wappert met
'Ruggie-richtlijnen', maar de AIV oordeelt net als wij dat deze nogal vaag zijn en zeker te weinig ambitieus voor een land dat de mensenrechten zo hoog in het vaandel zegt te willen hebben. Hoe oordeelt de minister daarover? Onderdeel van deze 'Ruggie-richtlijnen' is een «duty to protect» voor staten tegenover bedrijven. Hoe gaat het kabinet daar invulling aan geven? Kan de minister een brief schrijven waarin wordt ingegaan op het effect op het gebied van de mensenrechten, zowel positief als negatief, van het Nederlandse bedrijfsleven in het buitenland? Wil hij daarvan jaarlijks verslag doen aan de Kamer?

'Ik vind De Duivelsverzen een magistraal boek. Ben ik nog wel moslim?' (Nauman Janjua Volkskrant 28 september 2012)
Recent verdedigde ik op Facebook de vrijheid van meningsuiting en schreef ik dat de uitspraken van voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz onacceptabel waren. Een moslim, van mijn leeftijd, hoogopgeleid vroeg mij meteen: 'Serieus. Ben jij nog wel Moslim?' Mijn antwoord: Die beslissing ligt niet bij jou.

Om een samenleving te verenigen dient de transformatie van ons bewustzijn, de visie van Václav Havel centraal te staan. De psychosynthese van Roberto Assagioli is een transformatieproces, een leerproces waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift. Het maakt het laten oplossen van conditioneringen mogelijk.

Ervin Laszlo boek De Akasha-ervaring Wetenschap en het kosmisch geheugenveld (met bijdragen van Jude Currivan, Pim van Lommel, Swami Kriyananda, Alex Gray, Eric Pearl, Stanislav Grof, Edgar Mitchell, Larry Dossey, e.a.)
10: In zijn vermaarde Raja Yoga heeft Swami Vivekananda (zijn goeroe was Sri Ramakrishna) het oude Akasha-concept als volgt beschreven:
Het hele universum bestaat uit twee hoedanigheden een ervan wordt Akasha genoemd het tweede is prâna, de energie van het leven. Akasha is het alomtegenwoordige, allesdoordringende bestaan. Al wat vorm heeft, al wat het eindresultaat is van combinatie, is voortgekomen uit dit Akasha.
11: Het verenigd veld is een ruimtevullend medium dat ten grondslag ligt aan alle manifeste dingen en processen van het universum. Het is een complex en fundamenteel medium, dat alle universele velden omvat: elektromagnetisme, zwaartekracht en de sterke en zwakke kernkrachten. Het is bovendien de drager van het nulpuntenenergieveld. Bovendien is het het kosmische element dat informatie registreert, conserveert en overdraagt. In deze laatste hoedanigheid is het verenigd veld het Akasha-veld, het herontdekte oude concept Akasha-kroniek. Een levende connectie met dit veld is daarom hét kenmerk van iedere Akasha-ervaring.
Hoofdstuk 2 Ervaringen van oneindig bewustzijn Swami Kriyananda (J. Donald Waters)
31: Samen met mijn goeroe (Paramahansa Yogananda) heb ik gewerkt aan de redactie van zijn commentaren bij de Bhagavatgita.
32: Ik begon op 7 oktober aan dit werk en was er op 5 december mee klaar; minder dan twee maanden voor een werk van zeshonderd bladzijden.
163: De antropologe Marilyn Mandala Schlitz deed drie decennia pionierswerk op het gebied van laboratoriumonderzoek van bewustzijn, cultuur en genezing.
195: De psychiater Stanislav Grof heeft ruim vijftig jaar ervaring in het onderzoek van uitzonderlijke bewustzijnstoestanden, geïndiceerd met psychedelische middelen en diverse non-farmacologische methoden.
228: Zoals Laszlo in zijn samenvatting schrijft, is het kwantumhologram een non-lokale kwantuminformatiestructuur die is afgeleid uit Max Plancks onderzoek (eind 19e eeuw) naar de verrassende straling die materiële objecten uitzenden en nu bekend is als black body radiation (lett. ‘zwarte-lichaamsstraling’).
246: Net als de zintuiglijke informatie heeft de informatie die het lichaam via kwantumeffecten bereikt haar oorsprong in de ‘echte’ wereld en is daarom een afspiegeling van de gebeurtenissen en omstandigheden in die wereld. Hoewel wij in de moderne wereld van alledag gewoonlijk niet openstaan voor dit soort spontane, buiten zintuiglijke informatie, waren en zijn traditioneel levende stammen – met name hun sjamanen, medicijnmannen, profeten en spirituele leiders – er vertrouwd mee.
248: De mathematisch fysicus Walter Schempp heeft bewezen dat kwantumhologrammen coherent zijn en dat ze zich met elkaar verstrengelen, net als de vortices die in supergekoeld helium ontstaan.
Het Akasha-veld is een veld van kwantumhologrammen, een soort supergeleidend medium. In dit veld is niets aanwezig dat de wrijvingsloze verbreiding en verstrengeling van de in het veld ontstane hologrammen kan remmen. De door objecten in tijd en ruimte uitgezonden golven creëren kwantumhologrammen die zich overal in dit veld verstrengelen, dus in tijd en ruimte. Zo ontstaan sequencen van interferentiepatronen, die culmineren in het superkwantumhologram dat de volledige integratie is van alle kwantumhologrammen. Het superkwantumhologram bevat alle informatie over alle dingen die bestaan of ooit bestaan hebben: het is het ‘hologram van het univesum’.

Sri Ramakrishna believed that the essential message of the Bhagavad Gita could be obtained by repeating the word Gita several times,[72] "'Gita, Gita, Gita', you begin, but then find yourself saying 'ta-Gi, ta-Gi, ta-Gi'. Tagi means one who has renounced everything for God."
Krishna, der Lehrer
Es handelt sich um eine Selbstoffenbarung Krishnas, der sich vor Beginn eines großen Krieges, welchen das Mahabharata ausführlich beschreibt, auf dem Schlachtfeld von Kurukshetra dem Fürsten Arjuna als göttliches oder kosmisches Selbst zu erkennen gibt.

Ervin Laszlo boek Kwantumshift in het wereldbrein
Hoofdstuk 12 Metafysische, theologische en ethische implicaties,
Twee domeinen van de werkelijkheid (p.118).
In het nieuwe concept vormen de twee domeinen van de werkelijkheid – het domein van de actuele entiteiten (het ‘ruimtetijddomein’) en het domein van het kosmisch plenum (het ‘velddomein’) - tezamen de werkelijkheid.

Stanislav Grof (p. 225):
Parapsychologische onderzoekers als J.B. Rhine, Gardner Murphy, Stanley Krippner, Jules Eisenbud, Charles Tart, Elmer en Alyce Green, Arhur Hastings, Russell Targ en Harold Puthoff hebben nauwkeurig wetenschappelijk onderzoek verricht dat suggereert dat telepathie, zien op afstand, psychische diagnose en genezing, Poltergeist-verschijnselen of psychokinese bestaan. Deze tak van onderzoek heeft de aandacht getrokken van moderne fysici en het is een serieuze theoretische uitdaging geworden om deze nieuwe bevindingen in te passen in het nieuwe paradigma.

Of zoals Gerrit Teule het in zijn boek WDNKW uitdrukt (p. 107): een fijnzinnige fotonenbeweging kan leiden tot grove spierbewegingen.
Een bijzonder kenmerk van elektromagnetische straling is, zoals gesteld, dat er extreem nauwkeurig afgestemd kan worden op een bepaalde golflengte/frequentie.
151: De kleine eonische tijdruimte is gevuld met een extreem heet ‘fotonengas’, dat Charon aanduidt als (black body radiation).
152/153: Eonen zijn tijdens de oerknal ‘gebakken’ en sindsdien overal in en om ons heen aanwezig. Ze zijn door onze hele zwaartekrachtruimte verspreid in een ‘verborgen’ imaginaire dimensie. Ze kunnen niet verbranden of veteren.
In onze wereld zijn er ontzettend veel elektronen, aanwezig in elk atoom. Als eonen/elektronen de dragers zijn van geest, dan is dus alle materie per definitie doortrokken van geest. Daarom spreken we in de eonenhypothese over psychomaterie. In ons heelal bestaat er niets anders dan dat.

KONINKLIJKE YOGA Volgens Patanjali, de wereldberoemde "vader" van Yoga (p. 11):
De combinatie van de orthodoxe inhoud en onorthodoxe aanpak heeft een verfrissend resultaat tot gevolg: Yoga is geen starre discipline meer, maar een levend, boeiend geheel. Hierdoor is een mens in staat zich op een concrete wijze te ontwikkelen.
Daarbij komt dat Het Raja Yoga Instituut gebruik maakt van de jongste ontdekkingen op het gebied van de vierde stap van Yoga: Pranayama. Door diepgaand onderzoek van de oude Sanskriet teksten is de verborgen betekenis achterhaald van deze moeilijke stap van Yoga. Tot nu toe werd deze stap als ademhalingsbeheersing vertaald. Het blijkt nu dat Pranayama niets te maken heeft met ademhaling. Het is in werkelijkheid een geheel aan subtiele technieken, waarbij energie mentaal gestuurd wordt. Bevestiging hiervan kun je vinden in de geschriften van Swami Vivekananda en Alice Bailey.

Piet Romeijn Universele religie
Sindsdien is er tenminste één beweging aan het groeien die zich beijvert voor een niet-monopolistische universele religie. Het is een monnikenorde die in 1897 werd gesticht in de buurt van Calcutta, door Swami Vivekananda, een discipel van Rama Krishna, die toen net gestorven was. Het is inmiddels de grootste monnikenorde van India geworden, met 141 centra in 16 landen. Vivekananda was een van de deelnemers aan dat eerste wereldparlement van religies in 1893. In de New York Herald van toen stond daarover het volgende:

Vivekananda is zonder meer de grootste figuur van het Parlement van Religies. Na zijn toespraken beseffen wij hoe dwaas het is om missionarissen naar India te sturen

De toespraak die hij daar hield werd in z’n geheel afgedrukt in het tijdschrift Prana nr. 76, van mei 1993, ter gelegenheid van het eeuwfeest van dat eerste Parlement. Ik geef er een uiterst summiere samenvatting van, maar wél met nagenoeg dezelfde woordkeuze als Vivekananda, Hij sprak een heldere taal in plaats van het zo vaak duistere en cryptische van de Indiase filosofie. Bedenkt U dat dit ruim een eeuw geleden werd uitgesproken. De ‘ik’ erin is Vivekananda (die toen 30 jaar oud was; hij stierf in 1902).

Swami Vivekananda De Universele Religie bestaat al.
Vraag: Zijn de religies van de wereld werkelijk strijdig met elkaar? Spreken ze elkaar tegen of vullen ze elkaar aan?
Swami Vivekananda: Ik begon mij in deze vraag te verdiepen toen ik nog een jongen was en ik heb haar mijn levenlang bestudeerd. Ik geloof niet dat ze met elkaar in tegenspraak zijn - ze vullen elkaar aan. Elke religie pakt als het ware een deel van de grote universele waarheid op en gebruikt al haar kracht om dat deel van de grote waarheid te belichamen en te symboliseren. Het is daarom aanvulling, niet uitsluiting.
We weten dat er haast tegenstrijdige standpunten over iets kunnen zijn, terwijl ze allemaal hetzelfde ding betreffen. Stel dat een man naar de zon reist en naarmate hij verder komt maakt hij een foto van de zon, in elk stadium. Als hij terugkeert heeft hij vele foto's van de zon, die hij voor ons neerlegt. We zien dat er geen twee hetzelfde zijn, maar wie zal ontkennen dat dit allemaal foto's zijn van dezelfde zon vanuit verschillende standpunten? Maak vier foto's van deze kerk, vanuit verschillende hoeken. Hoe verschillend zouden ze eruit zien, en toch zouden ze allemaal deze kerk weergeven. Op dezelfde manier kijken wij allen naar de waarheid vanuit verschillende standpunten, die verschillen al naar onze geboorte, scholing, omgeving enzovoorts.
Mijn idee is daarom dat al deze religies verschillende krachten zijn in Gods economie, werkzaam ten behoeve van de mensheid, en dat niet één ervan dood kan gaan, dat niet één ervan gedood kan worden. Zoals u geen enkele kracht in de natuur kunt doden, zo kunt u geen enkele van deze spirituele krachten doden.
En die universele religie, waarover filosofen en anderen in elk land dromen, bestaat al. Zij is hier. Zoals de universele broederschap der mensen al bestaat, zo is er ook de universele religie.

Beatrice Bruteau Het schandaal van exclusivisme (kliekgeest)
Wat wij nodig hebben is een visie van algehele eenheid (in plaats van algehele diversiteit) waarbinnen er een verheerlijking is van diversiteit (in plaats van de onderdrukking ervan). Swami Vivekananda verklaart in zijn geschrift over ‘Universele religie’:
U kunt niet allen dwingen te conformeren aan dezelfde ideeën: dat is een feit, en ik dank God dat dit zo is. Ik ben niet tegen enige sekte. Ik ben blij dat er sekten bestaan, en wilde alleen dat zij zich steeds meer vermenigvuldigen. Waarom? Gewoon hierom: als U en ik en allen die hier aanwezig zijn precies dezelfde gedachten zouden koesteren, dan zouden er geen gedachten zijn die we zouden kunnen denken... Het is de botsing van denkbeelden, de differentiatie van gedachten, die gedachten opwekt… Wanneer de religies dood zijn, zullen er geen sekten meer zijn… Maar zolang de mensheid denkt, zullen er sekten zijn. Variatie is het teken van leven, en dat moet er zijn. Ik bid dat zij zich zullen vermenigvuldigen zodat er uiteindelijk evenveel sekten zullen zijn als mensen, en dat ieder zijn eigen methode zal hebben, zijn individuele methode van denken in religie. (Swami Vivekananda’s Works, deel 2, 12e druk, Calcutta, Advaita Ashrama, 1971).

Materie-bewustzijn van Teilhard heeft op het universele bewustzijn (’Energie en Materie’) betrekking. Zonder geest ('Energie') bestaat er geen bewustzijn en zonder bewustzijn geen 'Materie'. 'Geest en Materie' horen bij elkaar als de twee zijden van een medaille, die door het ‘Ether-paradigma’ (etherisch dubbel) met elkaar worden verbonden. Het etherische dubbel is de blauwdruk waarnaar het fysiek lichaam gebouwd is. Men moet begrijpen dat de fysieke vorm van de mens niet eenvoudigweg geschapen wordt door de wisselwerking van fysische factoren.

De caduceus (5e dimensie) is een mooi voorbeeld van de in – en uitspiralende torsiegolf in een vortexvorm.
De torus wordt als een multidimensionale vortex opgevat. De lemniscaat illustreert de draaikolk stuctuur van de vortex (Jan Wicherink boek Ontheemde Zielen Ontwaken p. 179). Het reflexief bewustzijn brengt als ware verschillende aggregatieniveaus van Ether, van statisch tot zeer dynamisch tot uitdrukking. De lemniscaat, de eeuwige wederkeer, symboliseert de wisselwerking, de reflectie tussen de macrokosmos en microkosmos.

Freek van Leeuwen boek Geestkunde
Hoofdstuk 7 De geestelijke inwikkeling en Hoofdstuk 9 De geestelijke ontwikkeling (p. 293 en 461)

G. de Purucker Mens en evolutie (p. 176):
Locke, de Engelse filosoof en logicus uit de zeventiende eeuw, heeft een gedachte geuit die typisch theosofisch is. In zijn tweedelige werk, An Essay Concerning Human Understanding, stelde hij zich een immense hiërarchie van entiteiten voor – hij noemde ze afwisselend “geestelijke wezens”, “soorten van geesten” of “intelligenties”, de naam doet er op het ogenblik niet toe – die van de Godheid of Schepper van alles, omlaag reikt naar het dier en nog lager. Hij schreef:
En als we denken aan de oneindige macht en wijsheid van de Maker, hebben we reden om te geloven dat het in overeenstemming is met de grootse harmonie van het heelal en het grote plan en de oneindige goedheid van de Architect, dat er soorten van wezens zijn die geleidelijk van ons uit opklimmen naar zijn oneindige volmaaktheid, zoals wij ook zien dat ze van ons uit geleidelijk afdalen: . . . - Boek III, hfdst. vi
Als we dus in alle delen van de schepping die binnen de menselijke waarneming vallen, ontdekken dat er een gradueel verband bestaat tussen het ene en het andere, zonder grote of merkbare hiaten in die grote verscheidenheid van dingen die we in de wereld zien, die zo nauw met elkaar zijn verbonden, . . . maakt de regel van de analogie het misschien aannemelijk dat het ook zo is bij dingen die ons en onze waarneming te boven gaan; en dat er verscheidene soorten van intelligente wezens zijn, die ons in verschillende graden van volmaking overtreffen, opklimmend naar de oneindige volmaking van de Schepper, met kleine stappen en verschillen, en dat elk zich niet op grote afstand van de volgende bevindt. - Boek IV, hfdst. xvi

Hoe is het revolutionaire grondmotief van de moderniteit – het beheersings- en het emancipatiemotief – theoretisch verwerkt? (Wim Couwenberg Civis Mundi 4 augustus 2015):
I. Politieke rechtsfilosofie
- Tenslotte is die spanning verwerkt door beide motieven op elkaar te betrekken zonder ze met elkaar te identificeren en wel in dier voege dat de moderne staat als belichaming van soevereine politieke macht zijn eerste en voornaamste taak gelegen ziet in de waarborging van burgerlijke vrijheid en gelijkheid. Het zijn liberale theoretici als John Locke, Adam Smith, John Stuart Mill en Alexis de Tocqueville die daarvan de meest bekende filosofische vertolkers zijn. De liberaal-democratische rechtsorde is er de juridische positivering van.

Afscheid Cees Maris als hoogleraar Rechtsfilosofie met theatrale rechtszaak over slavernij (Civis Mundi 2 mei 2013):
De filosoof John Locke verwierp slavernij omdat hij vond dat alle mensen gelijk zijn, maar bezat aandelen in de slavenhandel. De uitslag van het proces staat dus niet bij voorbaat vast. Zang van de Ghanese Rebecca Atanga geeft het toneelstuk muzikale verdieping. Maris’ theatrale afscheidsrede gaat niet alleen kritisch in op slavernij, maar ook op de geloofwaardigheid van recht en rechtspraak, de publieke rol van religie, de objectiviteit van academisch onderzoek en de verhouding tussen waarheid en schoonheid. Een belangrijke actuele vraag is: Moet de rechtsstaat neutraal zijn of mag hij steunen op religieuze argumenten? Meer in het algemeen: wat is waarheid?

Neoliberalisme, consumentisme, het ‘dreigende einde van de geschiedenis’* (Hans Komen Civis Mundi 4 augustus 2015):
*) Noot: de titel verwijst naar het boek Het einde van de geschiedenis van Francis Fukuyama over ‘de triomf van het liberalisme’. Inmiddels heeft hij zijn rooskleurige visie herzien voor een meer realistische visie. Zie S.W. Couwenberg, Wereldgebeuren sinds de jaren 60. Van linkse dominantie naar liberale triomf en Heeft de geschiedenis zin? en boekbespreking Francis Fukuyama, Political Order and Political Decay (Orde en verval )
De Geus: de achtergronden van het consumentisme in de liberale politieke filosofie bij Hobbes
Ook De Geus (p 53-58) schrijft in zijn boek Filosofie van de eenvoud over het historische verband tussen liberalisme en consumentisme. Hij traceert dit tot de liberale politieke theorieën van Thomas Hobbes en
John Locke.
“Uit hun liberale politieke theorieën blijkt dat in de kapitalistische marktsamenleving de mensen in essentie worden gedreven door het nastreven van eigenbelang, en de wens om geld en bezittingen te accumuleren. Ten gevolge van deze algemene houding zijn zij echter niet langer in staat om hun behoeften, wensen en verlangens te beperken (Macpherson, 1975, The Theory of Possessive Individualism: Hobbes to Locke)…
Dit proces…van verzamelen…en accumuleren heeft… een ideale voedingsbodem gecreëerd voor onze op groei gerichte economieën en de moderne, vaak excessieve vormen van massaconsumptie.”(1)

Mens was altijd oorlogszuchtig (Cor Speksnijder de Volkskrant 19 december 2017, p. 25):
Volgens recent Amerikaans onderzoek raken oorlogen tegenwoordig net zoveel mensen als vroeger. Maar er is veel kritiek op de studie. Zo zou het rekenmodel niet deugen en is er geen verklaring voor waarom mensen vechten.
Antropoloog Rahul Oka van de Universiteit van Notre Dame (Indiana, VS) komt samen met enkele collega's in PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) tot een andere conclusie. Na het bestuderen van 430 gewapende conflicten over de hele wereld - van een conflict in China van 2.500 voor Christus tot de Irakoorlog - stelt
Oka dat samenlevingen nu even gewelddadig zijn als vroeger. 'We zijn niet beter af dan vroeger. We kunnen onszelf niet op de schouder slaan', zegt Oka.
De Canadees-Amerikaanse hoogleraar psychologie
Steven Pinker, die het standpunt huldigt dat de wereld in de loop der geschiedenis een veiliger plek is geworden, moet van Oka's rekenwerk niet veel hebben. Hij laat weten weinig waarde te hechten aan de wetmatigheden die de onderzoekers hebben ontdekt. 'Het universum wordt niet geregeerd door een mysterieuze wet die een verband aanbrengt tussen groepsomvang en aantallen slachtoffers.' Volgens Pinker bieden Oka en zijn collega's geen antwoord op de vraag waarom mensen vechten en wat de invloed is van ecologie, sociale normen, technologie en andere factoren.
Ook
Johan van der Dennen, senioronderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen, is niet overtuigd door de conclusies uit de studie. Toch spreekt hij van een belangrijke bijdrage aan het wetenschappelijk debat, omdat Oka het midden houdt tussen 'extreme posities'.

Hoe het cultuurmarxisme Europa sloopt (Luc Pauwels Civis Mundi 5 augustus 2015):
Crisissen zetten geen zoden aan de marxistische dijk
De theorie van de mens die wordt geboren met een ‘onbeschreven blad’ is natuurlijk al veel ouder en dateert nog van vóór Marx. In moderne tijden werd ze het meest pregnant geformuleerd door John Locke (1632-1704): elke mens begint met een ‘leeg’ verstand en het hoofd wordt ‘gevuld’ door ervaringen en indrukken, opvoeding en indoctrinatie. De mens is dus ‘maakbaar’ en de samenleving bijgevolg evenzeer. Deze theorie houdt empirisch geen stand en is al jaren, om niet te zeggen eeuwen achterhaald. Ze werd met de grond gelijkgemaakt door de gerenommeerder Canadese neurowetenschapper Steven Pinker in Het onbeschreven blad (The Blank Slate, 2002).[8] Toch blijft het fabeltje van het ‘onbeschreven blad’ in de mode, want het is de sokkel van de gelijkheidswaan en het nivelleringsprincipe (‘gelijkheid met de heggenschaar’) die het credo van het cultuurmarxisme vormen.

Italië is één blok barmhartigheid na aardbeving Amatrice (Jarl van der Ploeg Volkskrant 25 oktober 2016 p. 19):
Het Italiaanse stadje dat twee maanden geleden door een aardbeving werd getroffen ligt nog in puin. Maar de inzamelacties zijn 'hartverwarmend' en er komt veel hoog bezoek, zoals spelers van Lazio Roma.
Amatrice na de beving
Maar de stilte in het centrum betekent niet dat er niets is gebeurd in Italië. Het land is al twee maanden lang één solide blok barmhartigheid. Er zijn talloze inzamelingsacties op scholen, treinstations en luchthavens. De kok wiens restaurant ineenstortte, bouwde direct een rijdende keuken om alle daklozen van eten te voorzien. Moeders uit de omgeving brachten hun kinderen naar het noodschooltje van Amatrice, zodat leeftijdsgenootjes toch speelkameraadjes hadden.

RECHTVAARDIGHEID: WAT IS DE JUISTE KEUZE? (NPO2 17 juli 2016):
Michael Sandel verheldert morele dilemma's en onderzoekt thema's als rechtvaardigheid, gelijkheid, democratie en burgerschap aan de hand van de denkbeelden van filosofen als Jeremy Bentham, J.S. Mill, Robert Nozick, John Locke, Immanuel Kant, John Rawls en Aristoteles.
Is martelen toegestaan? Kan het verkeerd zijn de waarheid te vertellen? Hoeveel is een mensenleven waard? Wat is de ethische kant van moord? Wat is rechtvaardig?
Michael J. Sandel (1953) zorgde met zijn reeks over deze dilemma’s voor een van de populairste interactieve colleges uit de geschiedenis van Harvard University. Ze werden in vele landen op tv uitgezonden. Vanuit de overvolle zaal van het historische ‘Sanders Theatre’ in Boston gaat de Amerikaanse filosoof als een Socrates van onze tijd met studenten in gesprek. Met een mix van speelsheid en ernst worden er aannames onder de loep genomen. Door te argumenteren en de dilemma’s met nieuwe scenario’s steeds van een andere kant te belichten.
Michael Sandel verscherpt tegenstellingen om zo eigen morele overtuigingen duidelijker te maken. Hij noemt het een oefening in zelfkennis, de kern van filosofie.
EEN GOED LEVEN (11 september 2016):
Michael Sandel stelt aan het einde van zijn lezingenreeks vast dat we het als individuen nooit eens zullen worden over de relatie tussen de wet en morele vraagstukken, zoals bij discussies over homohuwelijk en abortus. De wet kan bij grote morele vraagstukken nooit neutraal zijn. Een debat hierover is noodzakelijk en het is tegelijkertijd een gelegenheid om de waarden van anderen meer recht te doen.

Jos Straathof Postmortale orgaandonatie en de grenzen van autonomie Hoofdstuk II. Het onoplosbare probleem van autonomie en orgaandonatie (p. 5):
Autonomie wordt belangrijker geacht dan andere waarden; in die zin lijkt er weinig sprake van een moreel neutrale overheid. Met de hulp van Alasdair MacIntyre en Michael J. Sandel probeer ik te analyseren waarom deze keuze, in ieder geval in de casus van de postmortale orgaandonatie, problematisch is en nimmer lijkt te leiden tot een toename van het aantal donoren.
Hoofdstuk III. Morele betrokkenheid in het politieke discours
27: Het politieke liberalisme schrijft voor dat we in onze politieke beraadslagingen onze morele en religieuze overtuigingen thuis laten. Wat rechtvaardig is, wordt bepaald door de juiste procedures, en niet door bepaalde opvattingen over het goede. Sandel haalt met instemming president Barack Obama aan, die, in tegenstelling tot zijn voorgangers, oog heeft voor de onmogelijkheid van morele neutraliteit. Ook Amerikanen “zijn op zoek naar zingeving, naar een verhaal dat hun leven overkoepelt. Als we echt met mensen willen spreken over wat hen bezighoudt, als we onze hoop en waarden op hen willen overbrengen op een manier die bij hen aansluit, dan kunnen we als vooruitstrevende mensen het veld van het religieuze discours niet negeren” (2010, blz. 295).
28: Deze aristotelische opvatting roept de vraag op wat dit zou moeten betekenen voor het
politieke discours in onze samenleving. De huidige uitgangspunten hiervan, namelijk het verbeteren van de economie en het respect voor de rechten van het individu, zijn te mager. Ze bieden, zoals we zagen, geen ruimte voor moreel of religieus geïnspireerde idealen, die echter wel degelijk een rol spelen. Het politieke discours kan daarom volgens Sandel niet langer onverschillig staan tegenover de achtergrond van burgers die hieraan zouden moeten deelnemen. Er moet tegenwicht worden geboden aan opvattingen over de goede manier van leven die uitgaan van puur persoonlijke belangen. Daarom moet er in het politieke discours aandacht zijn voor zaken als solidariteit en wederzijdse verantwoordelijkheid, voor de corrumperende gevolgen van marktwerkingbij sociale instituties, voor toenemende ongelijkheid in de samenleving. Dat vereist een politiek van morele betrokkenheid, stelt Sandel. Een overheid kan zich niet moreel neutraal opstellen. Het respect voor morele of religieuze overtuigingen van burgers betekent in de hedendaagse liberale politiek het negeren van dergelijke opvattingen en overtuigingen. Politiek wordt bedreven zonder ernaar te verwijzen, aldus Sandel, die spreekt van een onwaarachtige manier om respect te tonen.
Voor het levensverhaal moet binnen het politieke discours weer een plaats worden gevonden. “In plaats van de morele en religieuze overtuigingen die onze medeburgers in het openbare leven inbrengen uit de weg te gaan, zouden we ons daar directer mee moeten bezighouden, soms door ze ter discussie te stellen of te bestrijden, soms door ze aan te horen en ervan te leren” (blz. 316).

Michael Sandel boek Rechtvaardigheid; Wat is de juiste keuze?
Michael J. Sandels Rechtvaardigheid is een toegankelijk geschreven boek, dat alle grote vragen uit het actuele debat over burgerschap, democratie en individuele verantwoordelijkheid aan bod laat komen. De lezer ontkomt er niet aan stil te staan bij de morele, politieke, juridische en filosofische dilemma’s die ons allen aangaan. Dit belangrijke boek is een aanrader voor iedereen die begaan is met de publieke zaak.’

Maatschappelijke ontwikkeling op een doodlopende weg (Harm Bart Civis Mundi Digitaal #12, 4 juli 2012):
Het gaat om een
mentaliteitskwestie die ook via de panacee ‘toezicht’ niet valt op te lossen. Op het moment dat ik dit schrijf speelt de derivatenkwestie bij de Rotterdamse woningbouwcorporatie Vestia. De zaak staat niet op zichzelf. Ik noem nog maar even de problematiek rond het onderwijs-conglomeraat Amarantis om dit te illustreren. Stuitend - want het publieke vertrouwen ondermijnend - zijn de regelingen die met falende en van hybris vervulde bestuurders worden of zijn getroffen. Juridisch is er misschien geen speld tussen te krijgen, maar dat laat alleen maar zien dat de zaken verkeerd in elkaar zijn gezet. Men kan het morele fundament van een samenleving niet ongestraft zo ondermijnen. En met toezicht kan men het niet optuigen - daarvoor moeten waarden van buiten het marktdenken een rol van betekenis gaan spelen. Voor indringende beschouwingen daarover verwijs ik naar het boekWhat money can’t buy'' The moral limits of markets’ van Michael J. Sandel (2012).

Debat over beschavingsideaal
Straks kunnen we ook supermensen maken (Peter Giesen Volkskrant 22 mei 2010):
Michael Sandel en Nick Bostrom zijn twee van de veertien prominente sprekers op de Nexus-conferentie, vrijdag 11 juni 2010.
Met Bostrom en Sandel botsen twee mensbeelden. Bostrom gelooft in de scheppende mens, die zich van andere dieren onderscheidt door zijn meesterschap over de natuur. Sandel erkent de menselijke creativiteit, maar waarschuwt voor hubris, voor de hoogmoed van een mens die zijn beperkingen niet meer wil zien. Sandel: ‘De idee dat de mens de natuur moet beheersen om menselijk te zijn, is een valse idee van vrijheid. Meesterschap over de natuur is geen doel op zich. Meesterschap is goed om bijvoorbeeld ziekten te overwinnen. Maar het is niet noodzakelijkerwijs goed. De atoombom is ook een vorm van heerschappij over de natuur. We moeten kijken waar ons meesterschap toe leidt, of het in overeenstemming is met onze morele waarden’.

Arjan Bulthuis Het gelijk van de communitaristen. Waarom de liberalen fout gaan. (26 augustus 2016):
De liberale principes stellen dat de overheid zich niet moet bemoeien met verschillende opvattingen over een goede manier van leven. Sandel beargumenteert in zijn boek “Rechtvaardigheid, wat is de juiste keuze”, waarom hij vindt dat de staat rechtvaardigheid wel aan deugdzaamheid en aan een goede manier van leven moet verbinden. Kenmerkend voor het communitarisme is het expressieve perspectief op de rol van de staat; de staat heeft het recht en de plicht om, op grond van de belangrijke waarden van de gemeenschap die hij vertegenwoordigt, burgers tot bepaalde levenswijzen aan te sporen. Een rechtvaardige samenleving moet een bepaald moreel besef ondersteunen. Rechtvaardigheid wil dan zeggen dat mensen gegeven wordt wat hen moreel gezien toekomt zodat deugdzaamheid beloond en bevorderd wordt. Sandel is het eens met de visie van Aristoteles op politiek. Voor Aristoteles was rechtvaardigheid mensen geven wat ze verdienen. En wat iemand verdient hangt af van wat er verdeeld wordt en welke menselijke deugden in dat verband relevant zijn. Het doel van een zaak of een goed bepaalt binnen het teleologische denken van Aristoteles daarbij de relevantie. Over het doel van sociale praktijken zoals politiek, kunnen we echter van mening verschillen. Waar dient een staatsverband voor?

Martijn van den Boom Burgerschap, Vertu en Revolutie republicanisme in de politieke theorie van de jacobins tijdens de eerste franse republiek 1793–94
1.3. Het hedendaagse denken over het republicanisme (p. 155):
In de jaren ’80 van de vorige eeuw begonnen denkers als Walzer en Michael Sandel zich af te zetten tegen het heersende liberale paradigma op het gebied van rechtvaardigheidstheorie. Volgens het liberalisme kan er een rechtvaardigheidstheorie worden ontwikkeld zonder daarbij een conceptie van het goede leven te veronderstellen, waardoor deze theorie ‘neutraal’ kan zijn. Binnen het liberalisme ligt de nadruk op rechten die het individu heeft. Daarnaast ziet het liberalisme het individu als een wezen dat op zichzelf vrij in staat is een keuze te maken wat betreft de conceptie van het goede: de zogenaamde unencumbered self. Deze gedachte wordt door het communitarisme, de stroming waarin Walzer en Sandel vaak geplaatst worden, verworpen. Zij zien het individu als een embedded self. Door deze denkers wordt het belang van de samenleving en interactie tussen burgers centraal gesteld, niet alleen de rechten van het individu.52 De gemeenschap waarin het individu leeft, bepaalt mede de voorkeuren en mogelijkheden van het individu. Zijn gesitueerdheid in de wereld bepaalt hoe het individu zichzelf en de wereld ziet: ‘[W]e cannot conceive our personhood without reference to our role as citizens, and as participants in a common life.’53 Een theorie van rechtvaardigheid zou altijd ontstaan vanuit een bepaalde conceptie van het goede, die door de gemeenschap is ingegeven. In het filosofische debat werden door verschillende denkers vraagtekens gezet bij de gedachte dat een theorie van rechtvaardigheid neutraal kan zijn: ‘[C]an [rights] be identified and justified in a way that does not presuppose any particular conception of the good.’54

Vier jaar Balkenende wbs jaarboek 2006 (p. 20):
Het normen-en-waardendebat was een van de paradepaardjes van de kabinetten-Balkenende. Hans Boutellier probeert te achterhalen waarom het normen-en-waardenoffensief, mede gebaseerd op de communitaristische opvattingen van Etzioni, niet gelukt is. Hij doet dit aan de hand van enkele cruciale interventies in het debat: het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en een onderliggende voorstudie van Gabriël van den Brink.
Het normen-en-waarden debat was een van de paradepaardjes van de kabinetten-Balkenende. Hans Boutellier probeert te achterhalen waarom het normen-en-waardenoffensief, mede gebaseerd op de communitaristische opvattingen van Etzioni, niet gelukt is. Hij doet dit aan de hand van enkele cruciale interventies in het debat: het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en een onderliggende voorstudie van Gabriël van den Brink.
127: Dat de WRR koudwatervrees toont bij het benoemen van basale morele uitgangspunten, is enigszins begrijpelijk, maar het slaat de discussie, die door het kabinet was beoogd, wel erg snel dood. In dat verband toonde Gabriël van den Brink zich voortvarender. Hij schreef een achtergrondstudie bij het WRR-rapport onder de gedurfde titel Schets van een beschavingsoffensief. 6 Waarom ging zijn benadering de WRR te ver?
128: Uitgangspunt van de studie van Van den Brink is dat een pluralistische, dynamische maatschappij behoefte heeft aan een zekere mate van normaliteit. Die hoeft volgens hem niet van bovenaf te worden opgelegd; zij kan eenvoudigweg worden afgeleid uit wat burgers grosso modo normaal vinden.
Volgens Van den Brink bestaat het in de titel van zijn studie aangekondigde beschavingsoffensief uit de inspanning om modern burgerschap te bevorderen, dat wil zeggen ‘het vermogen en de bereidheid om op verschillende levensgebieden rekening te houden met anderen’. Om deze eis van modern burgerschap vorm te geven neemt hij zijn toevlucht tot de metafoor van de snelweg. We leven in ‘een maatschappij die tempo maakt en alle dagen stress oproept. Een maatschappij ook die weinig ruimte laat voor afwijkende gedragingen en die hoge eisen stelt aan het vermogen tot zelfregulering.’ Op de snelweg wordt de geïndividualiseerde vrijheid van de auto genoten, maar ondergaat men ook de noodzaak van het conformisme aan de regels, de gemiddelde snelheid (en de files, zou ik daaraan toe willen voegen). Zo is het ook in de moderne samenleving.
Van den Brink is een systemenbouwer, en daar slaagt hij op onnavolgbare wijze in. Daardoor krijgen zijn standpunten iets onontkoombaars en dwingends. Aan alles is gedacht. Zelfs voor het koningshuis gloort hoop: ‘Waarom zouden we de zaak niet over een heel andere boeg gooien en het koningshuis een centrale rol geven bij de bevordering van burgerschap?’ Het is een ideologie van de planmoraal, waarbij terecht aandacht wordt gevraagd voor het collectief, maar waarin de individuele vrijheid wel erg wordt ingeperkt tot een geatomiseerde autorace. Inmiddels is het morele probleem echter wel glashelder geworden, maar wat kan de overheid daarmee?
129: Handhaving van de rechtsnormen en correctie van de uitwassen is afdoende; meer zit er voor de overheid niet in. Van den Brink bepleit daarentegen een rem op de individualisering door substantiële normatieve eisen aan burgers te stellen die ‘het collectief’ kunnen schragen. Hier wordt een onderschikking aan het collectief voorgesteld, die zich slecht verhoudt met liberale c.q. postmoderne inzichten. Deze opvattingen hebben verschillende consequenties voor de rol van de overheid.

Tussen de verkoper en de koper, de aanbodzijde en de vraagzijde zit voor beide partijen de stem van het geweten. Uiteindelijk zijn we het allemaal zelf, die de chaos creëren. Welke leraar laten we prevaleren? Regeert een politicus als goddeloze dwaas of als rechtvaardige wijze that's the question.
Maatschappelijke vraagstukken worden niet met direct betrokkenen besproken maar ondergebracht in commissies, overlegorganen en externe adviesbureaus waarop burgers geen zicht hebben. In plaats van dat politici met een visie komen wordt de verantwoordelijkheid uitbesteed. De onverbeterlijkheid van de mens waar Hegel naar verwijst is niet nieuw.

Door het ‘u vraagt, wij draaien’ van het cliëntelisme, de twee handen op een buik politieke spelletjes kan van een gesloten systeem worden gesproken waarvoor de tweede wet van de thermo dynamica geldt en waarop dus de entropie van toepassing is. Of met andere woorden in een gesloten systeem blijft de kwantiteit, de totale hoeveelheid energie gelijk, maar de kwaliteit van de totale hoeveelheid energie zal na verloop van tijd lager zijn dan ervoor. Maar gelukkig bestaat er ook negentropie.

Hans Wijers, voorzitter van de raad van bestuur van AkzoNobel, vindt Nederland risicomijdend, passief en zelfgenoegzaam.

Bij de presentatie van het boek Omhoog kijken in platland van Kees Dekker e.a liet Ronald Plasterk blijken het grondig oneens te zijn dat het christelijk geloof uitstekend kan samengaan met de evolutietheorie door uit te gaan van een ‘intelligente ontwerper’. Wetenschap heeft geen argumenten voor of tegen het geloof; ze hebben niets met elkaar te maken, zei Plasterk tegen de verzamelde pers.
Daar zouden oude wijsgeren als Pythagoras en Plato het zeker mee oneens zijn. De hamvraag is dan natuurlijk waarom weet Plasterk dit zo zeker? Wetenschap gaat juist over het zoeken naar antwoorden (Evolutie en Involutie, Theïst en Atheïst). De Geheime Leer beschrijft Werk-hypothesen, geen dogma’s.

Microbiologie Verdachte plaatjes
Beelddetective in de biologie (George van Hal Volkskrant 28 november 2020 Wetenschap p. 22-23):
Deze maand trok wetenschapsblad
Science een artikel terug van oud-minister Ronald Plasterk. ‘Beelddetective’ Elisabeth Bik bracht de bal aan het rollen met haar speurwerk naar dubieuze afbeeldingen in vakartikelen. Wat drijft haar?
Elisabeth Bik speurt naar verdachte afbeeldingen in de vakartikelen van haar ex-collega’s.
Naar patronen die zich herhalen. Naar dezelfde cellen die opduiken op microscoopfoto’s van verschillende weefsels, bijvoorbeeld. Naar streepjes en vlekjes die op meerdere afbeeldingen staan, terwijl je gezond verstand je vertelt dat dat absoluut onmogelijk is.
Zo ook die twee vlekjes, aanwezig in plaatjes uit een artikel dat dertien jaar geleden
in het toonaangevende vakblad Science werd gepubliceerd door Ronald Plasterk en collega’s. De oud-minister maakte destijds furore als wetenschapper bij het Hubrecht Instituut in Utrecht, de plek waar ook zijn co-auteurs werkten.
Het artikel doet verslag van het gedrag van rna, een neefje van dna waarin eveneens de genetische informatie van het leven schuilt. Dat leven is in dit geval de rondworm C. elegans, wiens rna Plasterk en collega’s in kaart brachten met zogeheten
northern blots, een analysetechniek die rna zichtbaar maakt.
Zo ging het in eerste instantie ook met het artikel van Plasterk. Pas nadat Bik openbaar haar beklag had gedaan op Twitter kwam de bal aan het rollen. En dan zijn er van Plasterk nóg eens drie artikelen waar Bik en anderen op PubPeer hun twijfels bij hebben geplaatst.
Eentje heeft nu een formele expression of concern’, zegt ze. Daarmee geeft de uitgever toe dat er iets verdachts aan de hand is zonder het artikel meteen terug te trekken. Dat artikel verscheen in 2004 in het vakblad Nucleic Acids Research. In de publicatie duiken foto’s op van embryo’s van zebravissen die overduidelijk hetzelfde zijn, terwijl het artikel claimt dat het om verschillende embryo's gaat.
Of er ook gevolgen zullen zijn voor de andere twee artikelen met verdachte plaatjes en of de vondsten invloed zullen hebben op de carrière van Plasterk, durft Bik niet te zeggen. Daarvoor gebeurt het nog net iets te vaak dat haar vondsten geen consequenties hebben.

Het zijn eerder allemaal kleine stapjes, die uiteindelijk een grote stap vormen.
Crisis en ommekeer (27 oktober 2009): Volgens Wijffels is er sprake van een drievoudige crisis in onze cultuur: economisch, moreel en ecologisch. Het zijn onderling samenhangende globale problemen, die om globale oplossingen vragen. Er is een ommekeer nodig. Wil Derkse, Eelke de Jong en Evert van der Zweerde gaan met Wijffels in gesprek en gaan in op de economische, wijsgerige en theologische aspecten van zijn betoog.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ ondersteunt het gezichtspunt van Herman Wijffels.

Het verslag van Frank Visser van de manifestatie “Klaar om te wenden?” bij het afscheid van ex-SER voorzitter Herman Wijffels op vrijdag 31 maart 2006 laat zien dat er wel degelijk een verband ligt. Om met het veranderen van de structuur een begin te maken is de strategie “Klaar om te wenden?” nog steeds hoogst actueel.
Spiral Dynamics is kort gezegd een theorie over de ontwikkeling van waardepatronen in de mens en de samenleving, die door de Amerikaanse psycholoog Clare Graves – een tijdgenoot en geestverwant van Maslow -- is ontwikkeld.
Don Beck is net terug van een bezoek aan het Midden-Oosten, waarvan hij op de hem eigen wijze verslag deed. Hij poneerde de uitdagende stelling dat het in het huidige Midden-Oosten niet om religie gaat, zoals het in het toenmalige Zuid-Afrika niet om ras ging, wat betreft de kern van het conflict. Veeleer zijn er
botsende waardepatronen, die aan het licht gebracht moeten worden voordat aan een oplossing kan worden gedacht.
Op basis van Spiral dynamics is het mogelijk integrale, gemeenschappelijke visies, een
gemeenschappelijk verhaal te ontwikkelen.

Cultuuroverdracht (juiste) heeft op de imitatie van Plato, een 'intelligent ontwerp' op basis van Waarheid, Schoonheid en het Goede betrekking en niet op intimidatie. Plato zet de natuurfilosofie in zijn werk Timaeus, die enigszins esoterisch is, en in de allegorie van de grot uiteen.

In de levensboom (Akasha) verloopt de schepping, de involutie van boven naar beneden. De evolutie, de 'ommekeer' in het leven, van beneden naar boven.

Het Meta-leren is gericht op kennissystemen, divinatiemethoden die leren het leven beter te begrijpen. Het multidimensionale morele -, innerlijke kompas integreert de alfa-, béta- en gammawetenschappen en de zes Darshana's. Het biedt een kader voor de driehoek van Pythagoras, het enneagram, de vier kwadranten van Ken Wilber, het hexagram van de I Ching, het kernkwadrant van Ofman, het Tetragrammaton, het Circumplex, de Hermeneutische Cirkel, en de systeembenadering. Het morele kompas laat zien hoe het innerlijke universum en het universum, de éne werkelijkheid met elkaar zijn verbonden.

Het rapport 'E i V' beoogt, net als de bewustzijnsfilosofie, aan het gezichtspunt van Ervin Laszlo een steentje bij te dragen. Dit aanvullende inzicht is niet alleen door E-learning tot stand gekomen, maar berust ook op het dualisme, tegenstellingen en de binaire code van machinetalen. Voor het delen van kennis is internet een uniek medium. In tegenstelling tot computers werken onze hersenen niet op basis van de digitale, binaire code maar op een analoge manier.

Hoofdstuk 5.3 brengt de schakel tussen 'Geest en Lichaam' ('5D-concept en Ether-paradigma') de psyche ter sprake. Het is deze relatie waar het in de unificatietheorie, lees het morele kompas om draait. Het morele kompas heeft een zelfde structuur als de unificatietheorie. Het brengt de complementariteit op een niveau, maar ook in de systeem hiërarchische structuur tot uitdrukking (Merkwaardige lus en Verstrengelde hiërarchie).

Elke medaille heeft twee complementaire kanten, die door de spiegelsymmetrie, het projectiemechanisme tot uitdrukking wordt gebracht. De eenheid der tegendelen is het basisingrediënt in het rapport ‘E i V’. De eenheid der tegendelen brengt echter ook een tegenstelling tussen twee polen, de keerzijde tot uitdrukking.

Het morele kompas is een multidimensionaal verklaringsmodel. Elke dimensie (medaille) toont een complementair perspectief. Door de verschillende perspectieven uit te diepen en op elkaar af te stemmen ontstaat een vollediger zicht op de éne werkelijkheid.

Om de supersymmetrie in het universum te symboliseren maakt het rapport ‘E i V’ gebruik van een pedagogisch denkmodel. Dit model is gebaseerd op de supersymmetrie tussen geest en stof. De M-theorie van Edward Witten is net als het morele kompas een multidimensionaal verklaringsmodel. De M van de M-theorie staat voor Magic, Mystery of Matrix. Het rapport ‘E i V’ heeft het liever over White Magic, Occultisme, het contrast van Black Magic.

In het leven gaat het om het nemen van de juiste beslissing op het juiste tijdstip en de juiste plaats, maar daarentegen kan de mens het tijdstip en de plaats waar hij geboren wordt niet kiezen. Elke beslissing vindt in het nu, in een split second plaats. Het leven bestaat alleen in het eeuwige nu. Waar kiezen we, bewust of onbewust, voor in het leven?

Het pedagogisch denkmodel biedt een context voor zowel de theïstische als de atheïstische wereld. Voor de theïst staat Akasha, het centrum symbool voor goddelijke energie. Voor de atheïst kan het centrum voor het mysterie van het leven, het ontstaan van leven uit de 'dode materie', symbool staan. Het rapport ‘E i V‘ gaat er vanuit dat het ontstaan van leven, een perpetuum mobile op aarde niet zal worden uitgevonden.

Leven betekent eeuwig terugkerende cycli, met het steeds weer nieuwe begin. Het morele kompas belicht de 5e dimensie, de communicatie, de kwintessens, de alomvattendheid van het aardse ruimte/tijd-continuüm. Het morele kompas is een hulpmiddel om te leren de wereld, de éne werkelijkheid beter te begrijpen. Daartoe wordt veelal van mythen gebruik gemaakt. Het gaat echter om de kwintessens, de interpretatie van het verhaal.

Een misvatting ontstaat wanneer we God daadwerkelijk als een man op een wolkje gaan zien.

Neem niet alles wat je leest, ziet of hoort voor waar aan.

Voor de mens op aarde is er een concreet begin en einde. Dit geldt echter niet voor de eeuwigheid in de hemel, het universum.

Gelet op de uitspraak van Simon Vinkenoog: De eenheid in oneindige verscheidenheid. De macro- en de microkosmos, en wij mensen precies in het midden daarvan aanwezig is het linker plaatje echter wel juist. De mens staat in dit plaatje voor de ziel, de schakel tussen lichaam en geest.

De Geheime Leer Deel I, Stanza 2 Het denkbeeld van differentiatie (p. 85):
Om zich te bevrijden van het persoonlijke bestaan, op te gaan in en één te worden met het Absolute2 en in het volle bezit van paramartha te blijven, moet men beschikken over ‘een helder en door de persoonlijkheid niet verduisterd verstand’ en moet men ‘de verdiensten van verscheidene levens, gewijd aan het Zijn als geheel (het hele levende en bezielde Heelal) in zich hebben opgenomen’.
2) Daarom is Niet-zijn in de esoterische filosofie ‘ABSOLUUT Zijn’. Volgens haar leer is zelfs Adi-Boeddha (de eerste of oorspronkelijke wijsheid), wanneer deze is gemanifesteerd, in zekere zin een illusie, maya, want alle goden, met inbegrip van Brahma, moeten aan het eind van de ‘eeuw van Brahma’ sterven; alleen de abstractie die men Parabrahm noemt – of we die nu Ensoph of ‘het Onkenbare’ van Herbert Spencer noemen – is ‘de ene absoluteWerkelijkheid. Het ene Enig Bestaande is ADVAITA, ‘zonder een tweede’, en al het andere is maya, leert de Advaita-filosofie.
86: (b) De term ‘adem’ van het ene Bestaan wordt door de archaïsche esoterie alleen toegepast op het geestelijke aspect van de kosmogonie; in andere gevallen wordt deze vervangen door de overeenkomstige term op het stoffelijke gebied: beweging. Het ene eeuwige Element, of elementbevattende voertuig, is Ruimte , in elke betekenis zonder dimensie; tegelijk daarmee bestaan eindeloze duur , oer- (en dus onvernietigbare) stof, en beweging – absolute ‘eeuwigdurende beweging’: de ‘adem’ van het ‘ene’ Element. Zoals wij hebben gezien, kan deze adem nooit ophouden, zelfs niet tijdens de eeuwigheden van pralaya (zie Chaos, Theos, Kosmos in Afdeling II).
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 3 Oorspronkelijke substantie en goddelijke gedachte (p. 360/361):
Zij wordt ‘Chaos’ genoemd, en het aangezicht van de wateren, voortgebracht door de Geest die uit het Onbekende voortkomt, onder welke naam dan ook. (ZieChaos, Theos, Kosmos’.)
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 14 De vier elementen (p. 504/505):
Metafysisch en esoterisch gezien is er maar één ELEMENT in de natuur, en aan de wortel daarvan is de godheid; en de zogenaamde zeven elementen, waarvan er vijf zich al hebben gemanifesteerd en van hun bestaan blijk hebben gegeven, zijn het kleed, de sluier van die godheid. Direct uit de essentie daarvan komt de MENS, of men deze nu stoffelijk, psychisch, mentaal of geestelijk beschouwt. In de latere oudheid wordt in het algemeen over slechts vier elementen gesproken; alleen in de filosofie erkent men er vijf. Want het lichaam van de ether is nog niet volledig gemanifesteerd en zijn noumenon is nog ‘de almachtige Vader – Aether, de synthese van de rest’.

DE GROTE BEWUSTZIJNS VERANDERING Science Fiction Bijlage Deel 2 HET BOEK DER VERWARRING Conclusies (p. 16/17):
Vanuit de eenheid creëerd u uw gepolariseerde universele spel. Iedere keer wanneer u kiest voor een onderbewuste (-) OF hogerbewuste (+) ervaring neemt uw eigen schepping in omvang ofwel ruimte en tijd toe. Het zijn dus altijd de tegengestelde keuzes die een schepping doen ontstaan en groeien in het zelf en nooit de eenheidsgerichte ofwel EN ervaring welke niet schept maar alleen is. Oorzaak en gevolg kunnen net zoals begin en einde dus alleen maar bestaan in een wereld waar voor en tegen ofwel plussen en minnen bestaan. Wanneer een schepper op een zeker moment alle extremiteiten van zijn eigen schepping c.q. tegengestelde keuzes heeft ervaren kan hij besluiten deze ervaringen (on)bewust te blijven herhalen of wederom op te lossen in zichzelf dus in plaats van OF weer EN te zijn.
In het eerste geval zal herhaling na verloop van tijd lijden tot blokkering in de vorm van onverwerkt c.q herhaalt verleden, waardoor het bewustzijn langzaam veranderd in onbewustzijn. In deze fase trekt de schepper zich over het algemeen terug in het meest extreme verdichte +/-3D of verlichte +/-4D deel van zijn schepping waarbij hij de tegengestelde pool van zijn eigen schepping begint te ontkennen. In deze scheppingsfase herhaalt c.q. ervaart de schepper vaak niet meer dan 0,01% van zijn totale schepping en ziet de rest van zijn schepping (99,9%) als iets dat buiten hem staat. Deze schijnbare afscheiding ofwel gevecht tegen het ander deel van zichzelf blijft bestaan totdat de schepper wederom de wens uit weer heel ofwel een te worden met zijn oude volledige zelf.

De beschavingstransformatie die in het holos tijdperk plaats vindt bouwt op eerdere transformaties voort.

Éne werkelijkheid ('Micro- en Macrokosmos', 'Binnen- en Buitenwereld', Interdisciplinair)

Eed van de pythagoreeërs: Voorwaar, bij de Tetraktys die aan onze Ziel de bron verschafte, die de wortels der immer vloeiende natuur bevat.
Mondriaan: Kunst is alleen maar een vervangingsmiddel zolang de schoonheid van het leven nog afwezig is. Naarmate het leven aan evenwicht wint, zal de kunst geleidelijk verdwijnen.
In het algemeen is het menselijke leven een mengeling van tragedie en komedie. Het verandert en verandert, net als het weer. Alles gaat voorbij. Maar in alles is er leven, eenheid. (Louis Veen: Het geschreven werk van Piet Mondriaan; voorstel tot een editie. 1997)
C.G. Jung: Alleen een dwaas is geïnteresseerd in de schuld van andere mensen, daar hij er niets aan veranderen kan. De wijze leert alleen uit eigen schuld. Hij zal zich zelf vragen: "Wie ben ik, dat mij dit alles overkomt? Om het antwoord op deze gewichtige vraag te vinden, zal hij in zijn eigen hart kijken. (Dr. A.G. Vreede Grepen uit de leringen van C.G. Jung p. 100)
Wolfgang Pauli vatte de relatie tussen psyche en materie op als een spiegelsymmetrie.
(Engelien Scholtes boek De verborgen dimensie in het werk van Jung en Pauli)
Wislawa Szymborska:
Uit het raam heb je een mooi uitzicht op het meer,
maar dat uitzicht ziet niet zichzelf.
Kleurloos en vormloos, stemloos, geurloos
en pijnloos bestaat het op deze wereld.
Alexis de Tocqueville: When the past no longer illuminates the future, the spirit walks in darkness.
Eleanor Roosevelt: No one can make you feel inferior without your consent.
Winston Churchill: The first lesson that you must learn is, when I call for statistics about the rate of infant mortality, what I want is proof that fewer babies died when I was Prime Minister than when anyone else was Prime Minister.
Werner Heisenberg: De eerste slok uit de beker van de natuurwetenschappen maakt iemand atheïstisch – maar op de bodem van de beker wacht God.
Bas Heijne: Als iedereen zijn eigen waarheid gaat geloven, wordt de verhouding tussen individu en buitenwereld onvermijdelijk problematisch en ligt de weg open voor radicale pogingen om de wereld die zich niet naar hem wil voegen te vernietigen, of zichzelf - en meestal allebei tegelijk.
Gustaaf Peek: We zijn uitverkoren, maar niet om de bezittende klasse een kader te geven voor onze eigen uitbuiting.
Overheden redden banken en claimen het balansverschil bij hun burgers. Hoe kunnen we niet spreken van daders en slachtoffer.

Over het bovenstaande citaat van Heisenberg zegt paus Benedictus XVI (boek Licht van de wereld p. 192,193): Dat ben ik volledig met hem eens. Zolang je bedwelmd bent door alle losse dingen die je kunt weten, zeg je bij jezelf: meer kan niet; nu weten wij alles. Maar zodra je ziet hoe onvoorstelbaar groots het totaal is, dwaalt je blik daarover heen weg, en komt de vraag op naar een God van wie dat alles komt.

De levensboom, het boek der schepping heeft 32 paden en laat een kant van de medaille zien. De andere kant wordt door de boom van de kennis van goed en kwaad gerepresenteerd. In de voorstelling van het Boeddhistische Levensrad wordt op een iconografische manier het proces aangeduid waardoor wij voortdurend de echte werkelijkheid vervormen tot onze eigen relatieve ervaring daarvan, die gekenmerkt is door de kwaliteit van lijden (vergelijk de Eerste Edele Waarheid). Dit universele proces, volgens welke elke mentale en materiële manifestatie tot stand komt, verloopt via twaalf stadia, die tezamen ‘de Keten van Ontstaan in Voorwaardelijkheid’, of ‘de Twaalf Nidanas’ worden genoemd. Of met andere woorden het Westen maakt gebruik van de levensboom in de Bijbel, terwijl het Oosten het levenswiel van het Boeddhisme toepast.

Stelling: De Vierde, Vijfde (Vijfde colonne) en Zesde macht (Media) in Nederland en Brussel zorgen voor de feedforward besturing, de groepsdynamiek in de samenleving en de 1e, 2e en 3e macht in Nederland voor feedback. Door het technocratische beleid, met een sterke focus op het marktmechanisme is zowel in Den Haag als in Brussel, de politieke deugd een liefde voor allen, de geest van gelijkheid van Montesquieu voor een belangrijk deel door het fêteren van het grootkapitaal vervangen.

‘De hel is de eenzaamheid’ (Bas Mesters De Groene Amsterdammer 3 mei 2018 p. 32-37):
In zijn zoektocht naar broederschap in Europa bezoekt Bas Mesters na Parijs, Londen en Berlijn nu Rome, waar kunstenaars, filosofen en verschoppelingen vanuit verlaten gebouwen de egocratie bestoken. Met instemming van de bisschop.
Het grote voorbeeld van de kunstenaars en deelnemers is Pier Paolo Pasolini, de cineast, schrijver, kunstenaar en activist die in Ostia werd vermoord. Hij zag al in de jaren zestig dat consumisme de burgerlijke waarden zou ondermijnen, vertelt Filippo Lange.
Terwijl Lange me in zijn auto naar het parkje brengt waar Pasolini werd vermoord en waar hij wordt herdacht, reflecteert hij op de trits van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid, broederschap. ‘Broederschap is de voorwaarde voor een solidaire gemeenschap. Je kunt het vertalen met liefde voor de ander.’ Pasolini, zegt Lange, is de geest van dit gebied. ‘Wij zijn kinderen van Pasolini. Elke 2 november gedenken we zijn dood en komen we bij elkaar in het theater om zijn denken te actualiseren. Hij was tegen het establishment, tegen de macht. Hij ging voor de waarheid en werkte altijd vanuit de periferie. Hij luisterde naar de meest nederigen. En hij verdedigde ze, net zoals Jezus dat deed.’
Pasolini had een katholieke moeder en verhield zich op geheel eigen wijze tot het geloof. Hij uitte felle kritiek op de kerk, het Vaticaan. Hij verfilmde het evangelie volgens Mattheus, en juist deze film van deze volstrekt onafhankelijke denker is voor een van de hoogste prelaten van de katholieke kerk, monseigneur Vincenzo Paglia, prefect van de Pauselijke Academie voor het leven en vertrouweling van paus Franciscus, een enorme inspiratiebron. ‘Pasolini’s analyses zijn van een ongekende, indrukwekkende helderheid’, zegt hij. ‘Zijn waarde was dat hij de corruptie van het consumisme blootlegde dat de humanistische waarden vernielt en onkruid zaait tussen de mensen.
De mooiste film die ik over Jezus heb gezien is die van Pasolini. Voor het evangelie volgens Mattheus heeft hij geen acteurs gebruikt, maar mensen uit de periferie, en hij heeft geen andere woorden gebruikt dan die in het evangelie staan. Pasolini had de evolutionaire kracht van het evangelie begrepen.’
De eigen identiteit prevaleert boven het gemeenschappelijke leven.’ Paglia schrijft in zijn boek zelfs over ‘de dood van de ander’.
‘Ja, dat heb ik van een Italiaanse psychiater. Die refereerde aan de constatering van de filosoof Friedrich Nietzsche:
God is dood. De psychiater schreef: maar ook de ander is dood. Ik vind het pessimistisch klinken, maar er zit een kern van waarheid in.’
Maar hoe? Wat is volgens Paglia dan het antwoord op de vraag:
‘Wie is wij’? ‘Ik geloof dat we helaas heel goed weten wie ik is. We leven in een egocratie (probleem van het ego in het onderzoeksrapport 'E i V'), waarin de macht van het ik overheerst. Het grote gevaar van de verzwakking van de gezamenlijkheid is dat je alleen nog een verbinding met jezelf onderhoudt, of met de eigen groep. Er is dan geen vrije tussenruimte meer om in te zien dat elke ik die niet verbonden is met de ander gedoemd is om te verarmen. En dat die ik conflicten zal creëren en zich zal elimineren. Want het ik neigt er altijd naar om de enige te zijn. Daarom is het nodig om een nieuwe verbintenis te vinden tussen het ik en het wij.’
De vierde weg is de christelijke weg. Die voegt aan het Europese weefsel ‘de dimensie van de liefde en van de dankbaarheid en de vergeving toe die je zelfs verplicht om je vijanden lief te hebben’. En de vijfde weg? Dat is die van het wereldlijke humanisme, die ‘een burgerlijke vertaling is van de Hebreeuwse, Griekse, Romeinse en christelijke traditie tezamen. Die humanistische traditie beklemtoont de waardigheid van het subject, of zo je wil: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Die drie zouden onvoorstelbaar zijn zonder de andere tradities die ik net aanstipte. In de hedendaagse samenleving hebben de religieuze tradities dan ook de plicht vrijheid, gelijkheid en broederschap te ondersteunen en elke totalitaire politiek te bekritiseren.’
En daarom, zegt Paglia, staat hij tegenover Jean-Paul Sartre. ‘Die zei: “De hel, dat is de ander.” Nee: de hel is de eenzaamheid. De hel is het ik dat uniek wil zijn.
Laten we stoppen met ons afvragen: wie ben ik? Laten we ons afvragen: voor wie ben ik?’

De vijfde weg? (Derde weg van Benjamin Barber in het rapport 'E i V') creëert balans, de vijfde colonne, de vijfde macht van de lobbynetwerken zorgt voor onbalans. Of met andere woorden 'voor wie ben ik?’ draagt een collectief karakter, daarentegen heeft de vijfde colonne op specifieke deelbelangen (bv. #dividendgate van Ewald Engelen) betrekking, draagt een sterk individueel karakter.

Onbehagen Broederschap (Bas Heijne 1 mei 2018 NPO2):
Er wordt nu overal weer een taal van strijd gesproken, van opstand en oorlog. Van wij tegen zij. Terug is de onbeschaamde verheerlijking van de sterke man, die inspeelt op onze gekrenkte trots. Was het streven naar broederschap naïef?
Heijne gaat op zoek naar een nieuw narratief waarbij we weer het gevoel krijgen dat we echt betrokken zijn bij de samenleving. Waarbij we bereid zijn te strijden voor de waarden van de democratie.
In deze laatste aflevering voert Bas Heijne gesprekken met onder anderen historica en journaliste Anne Applebaum, filosoof Raoul Martinez en schrijver David Van Reybrouck.

Pierre Teilhard de Chardin een pelgrim van de toekomst (Ko Kleisen GAMMA april 1999 p. 40-45):
Tijd, ruimte, materie
In 1923 vertrekt hij naar China om daar fossielen (versteende overblijfselen) van dieren te zoeken uit het prehistorische verleden. Geleidelijk is hij gaan inzien, zoals hij dat jaar schrijft, 'dat de studie van het verleden en de ruimte op zichzelf zinloos en teleurstellend is. De ware wetenschap is de wetenschap van de toekomst, die trapsgewijs door het leven verwerkelijkt wordt.' Hij voelt zich 'un pèlerin de 1'avenir', een pelgrim van de toekomst. 'Is mijn hele leven als paleontoloog niet gebouwd op de hoop een enkele stap naar voren te helpen verwezenlijken?' Later voegt hij hieraan toe: 'De ware belangstelling van mijn leven concentreert zich (...) om een zeker pogen God in de wereld beter te ontdekken.' God en de wereld vormen voor hem geen tegenstelling. 'Kind van de aarde' en 'kind van de hemel' had hij zich genoemd. Hij verenigde in zich 'een onbegrensd geloof in de Heer, de bezieler van de wereld, en een onaantastbaar geloof in de wereld, vooral in de wereld van de mens die door God wordt bezield', schrijft hij in 1927.
44: Hij ging volkomen op in wat hij als zijn
levenstaak zag: als christen de paleontologie te beoefenen en aan de wereld duidelijk te maken dat de evolutie in de schepping een zinvol, doelgericht proces is, dat van energie naar materie, van materie naar leven, van leven naar bewustzijn, van bewustzijn naar zelfbewustzijn, van zelfbewustzijn naar collectief bewustzijn voert, om ten slotte haar voltooiing te bereiken in Christus.

Anton Blok boek De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000
Hoofdstuk 3 Heuristische uitzonderingen (p. 87,88):
Bij een (nieuwe) theorie gaat het steeds weer om het herkennen van de eenheid van een complex van verschijnselen die zich in de directe zintuigelijke waarneming voordoen als geheel gescheiden dingen. Dit gezichtspunt is ontleend aan Einstein, die ook meende dat ‘het mooiste lot van een natuurkundige theorie gelegen is in de weg te wijzen naar de vestiging van een meer omvattende theorie, waarin ze voortleeft als een grensgeval’.

Volgens Pierre Teilhard de Chardin is 'de ware wetenschap, de wetenschap van de toekomst, die trapsgewijs door het leven verwerkelijkt wordt' en aansluit op ‘het mooiste lot van een natuurkundige theorie gelegen is in de weg te wijzen naar de vestiging van een meer omvattende theorie, waarin ze voortleeft als een grensgeval’ van Albert Einstein.

De éne werkelijkheid heeft net als bij Ayurveda op de "kennis van het leven", de oerbron, de 11e dimensie En-soph betrekking. De oerbron manifesteert zich middels het eeuwige nu.
De verborgen 5e Dimensie, de verticale as, Axis_mundi, de Staf van Hermes, de gouden keten van Homerus, de staf van Mercurius, Sutratman, draad van Ariadne, Caduceus, Esculaap, de kosmische Lichtzuil en ook de Middenzuil van de levensboom. De Staf van Hermes wordt beschouwd als de sleutel en de weg van persoonlijke (spirituele) ontwikkeling.
De “staf” (p. 96) waarmede het goddelijke kind de volkeren zal hoeden, is natuurlijk de caduceus van Hermês, de voorbeeldige schaapherder van de zielen. In de oudere mythologie vindt men deze magische staf in de hand van Neb, de God van wijsheid en “de bewaarder van de scepter van kracht”.

Voor Carl Jung betekent eros de religieuze hartstocht, geestesdrift, voor Freud de seksuele drift. In het leven heeft alles zijn tegenstelling, aardse begeerte inbegrepen. Het is noch het een, noch het ander. Het gaat niet om ‘of-of’ maar om het juiste evenwicht tussen die twee, het ‘en-en’. En dat evenwicht lukt alleen maar goed met een, met de natuurlijke orde van de tijd goed geregelde (dynamische en niet lineair destructief dwangmatige), stabiele omgang met de ander.

Bij bewustwording gaat het steeds om wat binnen en buiten plaats heeft. Balans ontstaat wanneer we binnen en buiten goed op elkaar weten af te stemmen. Het spanningsveld tussen de 'Binnenwereld en Buitenwereld', het 'Bewuste en Onbewuste' verklaart Carl Jung met behulp van de ‘huwelijksquaterniteit’. Het zijn de zintuigen die de verbinding tussen binnen en buiten leggen. NLP gaat er ook vanuit dat onze zintuiglijke indrukken een beeld van de werkelijkheid ofwel een model van de wereld creëren.

In het onderzoeksrapport 'E i V' wordt in het bijzonder aan de inzichten van Teilhard de Chardin, Jiddu Krishnamurti en H.P. Blavatsky aandacht besteed. Door met name de psychologie van Carl Jung sluiten deze inzichten zeer nauw op elkaar aan .

Apenrots (Sheila Sitalsing Volkskrant 2 mei 2018 p. 2):
Shell levert al decennia leden van de bestuurlijke elite, van Frits Bolkestein tot Wouter Bos en Wopke Hoekstra. Sigrid Kaag heeft er lang geleden eventjes gewerkt, net als Eric Wiebes. Shell helpt, ook op het hoogste niveau. En soms, wanneer je haar naam ijdel gebruikt, niet - daarover kan Halbe Zijlstra (een tijdje ingehuurd klusjesman voor Shell geweest, overigens) leuk vertellen.
Als dit zou stoppen, Shell als een van de hofleveranciers van het Binnenhof, zou dat groot nieuws zijn.
Mijn voorspelling: Shell blijft nog heel lang over de apenrots heersen.

De Chinese vogelkooi (Heleen Mees Volkskrant 2 mei 2018 p. 25):
In 1980 was de Amerikaanse economie tien keer zo groot als de Chinese, hoewel China vier keer zoveel inwoners telde. In 2014 is de Chinese economie de Amerikaanse economie al voorbijgestreefd, gemeten in lokale prijzen. Over tien jaar zal de Chinese economie de Amerikaanse ook voorbij zijn gestreefd gemeten op basis van officiële wisselkoersen.
President Trump dreigt een handelsoorlog te ontketenen omdat hij de regering in Beijing wil dwingen haar investeringen in geavanceerde technologieën als halfgeleiders, elektrische auto’s en commerciële vliegtuigen in het kader van het beleidsprogramma Made in China 2025 terug te schroeven. Maar hoe zit het dan met Silicon Valley, dat zijn bestaan grotendeels te danken heeft aan het Amerikaanse ministerie van Defensie? Daar is namelijk het geld vandaan gekomen om de technologie te ontwikkelen waar Silicon Valley nu om bekend staat. Gaat Trump de Amerikaanse defensieuitgaven soms ook verlagen?
Het Westen begint er langzamerhand van doordrongen te raken dat de groei van China geen laughing matter is maar een serieuze bedreiging voor onze levensstandaard. Wat nog ontbreekt is het inzicht dat China niet vals speelt, maar gewoon het spel beter beheerst.

Wat betreft het Westerse verdienmodel geldt dat de Verenigde Staten en Europa vechten om een been en China gaat er ras mee heen.

Het neoliberalisme, het Angelsaksische casinokapitalisme is in Amerika vastgelopen doordat George Bush zowel de belastingen heeft verlaagd als de politieke ambities sterk heeft uitgebreid. Volgens Dani Rodrik zit ‘Europa gevangen in een trilemma’ maar dit geldt ook voor Amerika. In Amerika wordt in naam van de vrijheid de democratie afgebroken (Herman Lelieveldt Volkskrant 14 juni 2008).
Als gevolg van de globalisering ontsnappen multinationale ondernemingen (
5e macht, lobbyisten) steeds verder aan de greep van staten.

'De City bepaalt meer dan ooit hoe de Britten naar de wereld kijken' (Anne Applebaum Volkskrant 13 december 2011 Opinie)
David Cameron vond het redden van het financiële hart van Engeland, de Londense City, belangrijker dan het redden van de Europese economie.
Ritselaars
Alle andere onderhandelaars hadden het idee dat hun doel het redden van de Europese economie was, en ze waren bereid om hiervoor offers te brengen. Naar hun idee was Cameron er vooral op uit om de City te redden, en hij kwam met een pakket van eisen. Een nog minder diplomatieke diplomaat drukte het zo uit: 'Hij geeft meer om die ritselaars in de City dan om ons.'
Cameron werd met applaus begroet door de Britse pers, die blij was dat hij bereid was om alles op te offeren met als doel de Britse financiële wereld te beschermen. In geen enkele andere Europese hoofdstad zou hij zo bejubeld zijn, omdat geen enkele andere Europese hoofdstad er zo over denkt als Londen, en geen enkele andere Europese hoofdstad er binnen afzienbare tijd zo over zal gaan denken als Londen.

Dr. A.G. Vreede Grepen uit de leringen van C.G. Jung
Hoofdstuk 1. Het Bewuste en Onbewuste (p. 71):
Dr. Annie Besant schreef in haar "Studie over het Bewustzijn" op pag. 32:
"Bewustzijn en leven zijn identiek, twee namen voor het zelfde, beschouwd van het innerlijke en uiterlijke standpunt. Er is geen leven zonder bewustzijn; er is geen bewustzijn zonder leven ... Wanneer onze aandacht gericht is op de eenheid, spreken wij van leven; wanneer het gevestigd is op de veelheid der dingen, noemen wij het bewustzijn."
96: Een Hindoe vergeet nooit
zijn lichaam of zijn geest, een Europeaan verwaarloost altijd of het een of de ander. Door deze methode om of de ene of de andere pool te verwaarlozen is de Europeaan vooruit gegaan en heeft de wereld veroverd, waartoe de Hindoe niet in staat was. De Hindoe kent alleen zijn eigen natuur, maar weet ook in hoever hij zelf natuur is; de Europeaan die een wetenschap der natuur bouwt, weet daarentegen praktisch niets over zijn eigen aard, omtrent de natuur in hem zelf. De Hindoe is gelukkig een methode te hebben ontdekt, die hem helpt de opperste kracht der natuur te beheersen zowel in de innerlijke als in de uiterlijke wereld; voor de Europeaan wordt het vergift wanneer hij de Natuur volkomen vervreemdt en haar tot een blindelings gehoorzamende robot maakt.
97: "Terwijl de Westerling zijn macht over de natuur van de uiterlijke wereld op een bijna duivelse manier heeft ontwikkeld, mist hij geheel en al de bewuste erkenning van zijn ondergeschiktheid aan zowel de uiterlijke als aan de innerlijke natuur. Hij moet leren niet te doen, wat hij maar wil en als hij die les niet leert, zal zijn eigen natuur hem vernietigen.

Naar de sportschool om de planeet te redden (PeterGiesen interviewt Peter Sloterdijk Volkskrant 30 april 2011)
Peter Sloterdijk verwijst naar Friedrich Nietzsche: de mens kan alleen vooruit als hij naar het onmogelijke streeft. Natuurlijk zal ook de succesvolste mens nooit bereiken wat hem voor ogen staat, maar progresssie is slechts mogelijk door de ‘verticale spanning’ tussen dagelijkse werkelijkheid en onvervulbaar ideaal.
In de naoorlogse samenleving, het kristalpaleis, raakte de verticale spanning op de achtergrond. Het horizontale werd belangrijker gevonden: iedereen moest gelijk zijn.

De dunne jas van het kapitalisme Schuld en boete (Bram Mellink en Merijn Oudenampsen Groene Amsterdammer 28 mei 2020 p. 20-23):
Nederland is vermaard om zijn
strenge begrotingsbeleid. Dit wortelt in het marktdenken van de jaren tachtig. Streng begroten werd een apolitiek gegeven. Door de coronacrisis komt daar nu verandering in.
Nederland lijkt zo bij uitstek een illustratie van Max Webers beroemde stelling dat de protestantse ethiek aan de basis staat van het kapitalisme. Door de protestantse nadruk op een sobere levensstijl en een streng arbeidsethos kwamen kapitaalvorming en investeringen op gang en zou het kapitalistische systeem zijn ontstaan. Deze korte samenvatting van Weber maakt echter meteen duidelijk waarom de
zuinige volksaard van Nederlanders geen verklaring vormt voor hun strenge budgettaire opvattingen. Op het persoonlijke niveau, waar Weber de bron van de protestantse ethiek zocht, steken veel Nederlanders zich juist diep in de schulden. Nederland heeft een van de hoogste schuldenlasten per huishouden ter wereld.
Politici, ambtenaren en kiezers worden niet gedreven door beroepseer, idealen of ‘het publieke belang’ – een stelling van, alweer, Max Weber – maar handelen uit welbegrepen eigenbelang.
Hoewel Buchanan het liefst de oude cultuur van soberheid hersteld zag, geloofde hij niet dat een eeuwenlange culturele evolutie zomaar opnieuw kon worden afgedwongen. Feitelijk was dit Weber op zijn kop. Die had de protestantse ethiek van spaarzaamheid namelijk een ‘dunne jas’ genoemd ‘die men op elk moment kon uittrekken’, maar stelde dat deze jas een ‘staalhard omhulsel’ werd toen het kapitalistische systeem eenmaal was volgroeid. Buchanan geloofde niet in Webers these dat het kapitalisme een sobere moraal bevorderde. Volgens hem was het een dunne jas gebleven en was die jas zelfs losgeknoopt toen Keynes de victoriaanse moraal van weleer had uitgebannen.
Juist de afwezigheid van een traditionele moraal maakte volgens Buchanan strenge begrotingsnormen noodzakelijk.
Na de financiële crisis van 2008 werden de recepten uit de jaren tachtig opnieuw voorgeschreven. Pieter Korteweg, de voormalige topambtenaar van Financiën, drong in de pers aan op harde bezuinigingen en vergeleek het keynesiaanse stimuleringsbeleid met
‘zelfrijzend bakmeel van dr. Oetker’. Journalisten waren danig onder de indruk. ‘Pieter Korteweg heeft zijn gelijk dertig jaar geleden bewezen, waarom zou hij vandaag ongelijk hebben?’ schreef Kees Tamboer in Het Parool. Veelzeggend is dat ook Lodewijk Asscher het bezuinigingsbeleid verdedigde, door een keynesiaanse politiek te vergelijken met ‘een vader met grote schulden, verslaafd aan gokken’, die ‘zijn kinderen geruststelt door ze te beloven dat ze volgende zomer op vakantie gaan’. Het had zo door Buchanan geschreven kunnen zijn. De ene crisis is echter de andere niet. De bezuinigingen van het kabinet-Rutte II verdiepten de economische malaise, stelden onderzoekers achteraf vast. De econoom Bas Jacobs weet het misplaatste bezuinigingsbeleid aan ‘fantoompijn uit de jaren tachtig’.
De huidige coronacrisis stelt de recepten uit de jaren tachtig opnieuw ter discussie. De publieke sector, door de
public choice-theorie afgedaan als een zelfingenomen slokop, blijkt een fundament onder de samenleving. Lodewijk Asscher pleit inmiddels voor een links investeringsbeleid en stelt dat ‘een technocratische of post-ideologische politiek geen perspectief biedt’. Het is haast onvermijdelijk dat het begrotingsbeleid in de aanloop naar de volgende verkiezingen weer inzet zal worden van politieke strijd. Zeker is dat het ministerie van Financiën in dat debat een ‘frontpositie’ zal innemen.

Joe Biden benadrukt dat Amerika ‘terug’ is aan de trans-Atlantische tafel; en nu moet China aangepakt (Arnout Brouwers Volkskrant 22 februari 2021 p. 8):
'Amerika is terug', aldus de boodschap van Joe Biden aan Europa tijdens een (virtuele) veiligheidsconferentie in München. De amerikaanse president voorziet een aankomende 'langdurige competitie met China', die de wereld voor een cruciale keuze stelt tussen het autocratische en het democratische model.
Biden zei dat 'democratische vooruitgang' bedreigd wordt in de VS én Europa, en dat democratieën zijn beland in een
'fundamenteel debat' over de toekomst van de wereld. Daarin 'betogen sommigen dat autocratie bij uitdagingen als de vierde industriële revolutie en de mondiale pandemie de beste weg vooruit biedt - en anderen begrijpen dat democratie essentieel is om deze uitdagingen aan te kunnen. We moeten bewijzen dat democratie nog steeds resultaten kan bereiken voor onze mensen in deze veranderende wereld, en geen relikwie van de geschiedenis is.'
Maar veel lidstaten, Duitsland voorop, varen uit economische en andere overwegingen liever een onafhankelijker koers. Zij willen wel samenwerken om China via multilaterale regels in te tomen, en houden afstand van de Amerikaanse retoriek over de verdediging van democratische waarden.

De grootste omissie in de wetenschappelijke wereld is te onderkennen dat een computer wel het denken maar niet het voelen, de menselijke emoties kan simuleren. De demonstraties op het Tahirplein en Maidan-plein laten zien dat Marjolijn Antheunis in zoverre gelijk heeft dat moderne sociale media nuttig kunnen zijn bij het verdrijven van een dictator. Maar wanneer de dictator eenmaal is vertrokken zijn de moderne sociale mediakanalen twitter, facebook en instagram zeer beperkt om te laten zien wat de verschillende partijen met elkaar verbindt. De vertrossing van John de Mol zorgt er voor dat we ons lijdzaam aan het economisme, het selling point van de VVD aanpassen. Het gedrag van amorfe gnoes komt met groupthink overeen. De vraag komt naar voren in hoeverre Oekraïne op termijn beter af is met de grootkapitalisten uit het Westen of de oligarchen in het Oosten?

Corruptiebestrijder Saakasjvili neemt ontslag: 'Hervormen onmogelijk onder Porosjenko' (Tom Vennick Volkskrant 8 november 2016 p. 12):
Corruptiebestrijder Mikhail Saakasjvili voelt zich 'verslagen en moe'
Corruptiebestrijder Mikhail Saakasjvili heeft ontslag genomen als gouverneur van de Oekraïense regio Odessa. Hij zegt dat hervormen vrijwel onmogelijk is onder de Oekraïense president Petro Porosjenko.
Saakasjvili zei maandag dat Porosjenko corrupte ambtenaren de hand boven het hoofd houdt. 'In Odessa steunt de president persoonlijk twee clans', aldus Saakasjvili. 'Conservatieve krachten vallen alles aan dat progressief is. Alle nieuwe beginnetjes worden in de kiem gesmoord.
Met zijn ontslag is het vertrouwen in Porosjenko's hervormingsgezindheid gedaald tot een nieuw dieptepunt. Eerder gooiden hervormingsgezinde ministers de handdoek in de ring. Ook zij klaagden dat hervormingen gedwarsboomd worden door de president.

Carl Jung onderscheidt vier leiderschapstypen de Wijze, de Goddeloze, de Rechtvaardige en de Dwaas. In de overheidssfeer is in Nederland met name de louter technocratische leider, de goddeloze dwaas (goddeloos materialisme, zielloze consumptiemaatschappij) populair.

Casino of Verkiezingen zijn als het casino (Arnon Grunberg Volkskrant 22 juli 2016):
Coen Teulings schreef woensdag in NRC over vrijhandel versus protectionisme: 'De pond is door de Brexit nu zo'n 15 procent minder waard. Omdat Engelsen net als wij ruwweg de helft van hun consumptie importeren daalt de koopkracht van de Engelse Henk en Ingrid dus ruwweg met 7 procent.'
Hij voegt eraan toe dat de Brexiteers iets anders hadden beloofd. Je wint geen verkiezingen met beloftes van verarming, al kan dat wel het gevolg zijn van verkiezingen. Wat dat betreft lijken verkiezingen op het casino. Men gaat naar het casino in de hoop rijker te worden, sommige mensen verarmen er in hoog tempo.
Dat vrijhandel geen panacee is, heeft Teulings zelf ook al eens betoogd.
Treurig is vooral dat sommige progressieve mensen denken dat minder vrijhandel, meer protectionisme, meer nationalisme, minder kapitalisme, minder EU, zal leiden tot meer rechtvaardigheid en een beter milieu.
Integendeel, het omgekeerde zal het geval zijn.

Coen Teulings moet zich met cijfers bezighouden, niet met columns (Prof. mr. dr. Afshin Ellian Elsevier 20 mei 2016):
Sommige mensen lijden aan extreme vormen van zelfgenoegzaamheid. Men moet ze vooral een column geven om over de waarheid aller waarheden te schrijven.
Teulings schreef een ongewone column over de massamigratie: ‘15 jaar Scheffer: groot reputatieverlies’. Op 15 oktober 2015 schreef de columnist Teulings alle ellende van de multiculturele samenleving toe aan Paul Scheffer. Reputatieverlies? Juist Paul Scheffer mag als een belangrijke valorisatiefactor voor Nederland worden genoemd.
Scheffer heeft het gedaan! Daarom komt Teulings tot de conclusie: ‘Ziehier het resultaat van 15 jaar Scheffer. In de perceptie van Europa bungelt Orbáns Hongarije onderaan als gesloten bolwerk. Niet zo gek ver daarboven komt Nederland, ooit lichtend voorbeeld. Het gebrek aan richtinggevoel bij het politieke midden heeft geleid tot groot reputatieverlies. Het holde ons vermogen uit nieuwe mensen en nieuwe ideeën te integreren. De rekening daarvan moet nog komen. Die kan weleens hoog zijn.’ Orbáns Hongarije wordt in een groot aantal Europese landen, maar niet in Nederland als lichtend voorbeeld gezien. Natuurlijk: wat niet is, kan nog komen.
Teulings heeft ongetwijfeld verstand van het begrip ‘de rekening’. De rekening is er al: deze massale volksverhuizing kost Duitsland ruim 90 miljard euro. De politieke rekening komt nog later bij de eerst volgende verkiezingen.

Hoe is het mogelijk de self-fulfilling prophecy van Frits Bolkestein te voorkomen?
Belangenverstrengeling, symboolpolitiek tussen politici en de 4e macht dient te worden vermeden. De organisatiecultuur, de 4e macht moet er voor waken dat 'carrièrepolitici en carrière-ambtenaren', 'Leraar en leerling' de marionetten van het systeem kunnen worden.
Arnon Grunberg had zich moeten afvragen hoe is het mogelijk dat het vraagstuk van het zeepbel(casino)kapitalisme door bewindspersonen, die verantwoordelijk zijn voor de politieke keuzes die er worden gemaakt niet is onderkend?

Amerika is niet meer het lichtend voorbeeld (Michael Persson Volkskrant 14 mei 2016 katern Vonk p. 2-4):
Hoe deze campagne een eind maakte aan de illusie
Donald Trump en Bernie Sanders zijn elkaars tegenstrevers, maar op een opmerkelijk punt zijn ze het eens: de Verenigde Staten staan er belabberd voor.
Chauvinistisch
Amerika is natuurlijk nog steeds een buitengewoon chauvinistisch land. In veel staten zweren kinderen op basisscholen aan het begin van de dag een eed van trouw, met de hand op het hart en het gezicht naar de vlag. Voor aanvang van sportwedstrijden zingen de toeschouwers het volkslied. Het is geen gewone nationale trots, het is een geloof in de eigen uitverkorenheid, een 'exceptionalisme' dat te herleiden zou zijn tot de Founding Fathers, de wijze mannen die aan de wieg van Amerika stonden en die (unieke) kwaliteiten zagen in de immigranten die het land maakten tot wat het was. Hardwerkende, gelovige, eerlijke en moreel hoogstaande types die, zo schreven ze in de Onafhankelijkheidsverklaring, het recht hadden op leven, vrijheid en (uniek!) het najagen van geluk. Daartoe bedachten ze een (uniek) politiek systeem met zijn verdeling van machten om te voorkomen dat de Amerikanen zich, met al hun individuele morele superioriteit, collectief te kwaadaardig zouden organiseren.
Buitenlandse reizigers keken hun ogen uit. Moderne Amerikaanse politici en politicologen halen graag Alexis de Tocqueville aan, een Franse filosoof die begin negentiende eeuw in de nieuwe wereld rondreisde en de eerste Amerika-deskundige aller tijden werd. Hij signaleerde onder meer hun gemeenschapszin, hun neiging tot vrijwilligerswerk, hun egalitaire streven ('De rijken voelen zich niet verheven boven het gewone volk; integendeel, ze blijven met de lagere klasse omgaan, ze luisteren naar hen en ze spreken met hen') en hun 'welbegrepen eigenbelang': ze offeren zich op voor het collectief omdat ze weten dat ze er zelf uiteindelijk beter van worden. Aldus De Tocqueville.
Ondanks de vrijheid, of juist door de vrijheid namen Amerikanen hun verantwoordelijkheid wel, was de gedachte, in dat unieke Amerika.
Teleurstellende scores
Maar kijk waar het exceptionalisme het land heeft gebracht. Op de ranglijstjes van het
World Economic Forum treffen we de grootste economie ter wereld opvallend weinig in de top aan. Infrastructuur: 16de. Gezondheidszorg: 35ste. Basisonderwijs: 58ste. Corruptie: 34ste. Openbare instellingen: 33ste. Veiligheid: 67ste. Zelfs op het gebied van concurrentie, een belangrijke kwaliteit van een kapitalistisch land, eindigt Amerika op een teleurstellende 22ste plek. Klein voorbeeld: kabel-tv is hier door gebrek aan concurrentie twee tot drie keer zo duur als in Nederland.
En kijk naar de typisch Amerikaanse waarden die De Tocqueville zag. Vertrouwen? Alles kost geld of gaat via een advocaat. Egalitarisme? De rijken sluiten zich op in gated communities. Vrijgevigheid? Ja, er wordt veel gegeven, vooral aan instellingen waarop een naamplaatje kan worden geschroefd. De meeste collectieve voorzieningen komen er bekaaid vanaf.

Ook Poetin en Xi hebben de VN nodig of VN-top: Nemen de nieuwe wereldleiders het over? (Michael Persson Volkskrant 26 september 2015 p. 5):
'Een zelfzuchtige en grenzeloze honger naar macht en materiële welvaart leidt zowel tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen als tot uitsluiting van de zwakkeren', zei Paus Franciscus vrijdag in de plenaire zaal van de Verenigde Naties in New York. Een moreel appel, waarmee hij zijn persoonlijke agenda aan die van de VN koppelde. Etc.
Deels is de chaos te wijten aan de Verenigde Naties zelf. Het voorkomen van de 'gesel van de oorlog', het belangrijkste doel waarom de organisatie in 1945 werd opgericht, lukt de laatste jaren slecht. De Veiligheidsraad heeft niets kunnen uitrichten om de slachting in Syrië en de annexatie van de Krim te voorkomen, vooral dankzij veto's van Rusland en China. Een Britse oud-ambassadeur bij de VN noemde Syrië in The Guardian een 'vlek op het geweten van de Veiligheidsraad, de grootste mislukking van de laatste jaren'. Volgens hem heeft dit falen 'zeker gevolgen voor de status van de Verenigde Naties als geheel'.
En nu staan de mannen achter die veto's Poetin en Xi, toch vrolijk op het podium van de organisatie die zij tandeloos maken. Hoe gaat dat samen?
Het is de paradox van een multipolaire wereld. Na de val van de Sovjet-Unie waren het twee decennia vooral de Verenigde Staten en Europa die de wereld op sleeptouw probeerden te nemen (lang niet altijd met succes, zie de Balkan, Rwanda en Irak). Poetin en Xi vertegenwoordigen de nieuwe wereldorde, waarin de macht over veel meer landen verdeeld die steeds meer hun eigen weg kiezen. Om die onafhankelijkheid te laten zien hebben ze echter wel een gemeenschappelijk podium nodig, en zelfs applaus. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties vormt letterlijk het wereldtoneel.

'Sluit Clinton op!' klinkt het uit duizende kelen of 'De partij is groter dan Trump' (Michael Persson Volkskrant 21 juli 2016 p. 12):
Het is de gemeenschappelijke vijand die tot het meeste enthousiasme leidt, tijdens de avonden in de arena. Als Chris Christie, gouverneur van New Jersey, woensdagavond een showproces tegen Hillary Clinton opvoert, spelen de gedelegeerden uitzinnig mee. Elke keer als Christie in zijn rol van aanklager een lastige kwestie uit Clintons verleden oprakelt, schreeuwt de tweeduizendkoppige jury vloer het oordeel: 'Guilty! Sluit haar op!'
Zelfs Stephen Brown, een gedelegeerde uit South Carolina die vindt dat de partij maandag de laatste opstand van anti-Trumpers op een 'zorgwekkende' manier heeft neergeslagen (een aantal gedelegeerden werd gedwongen partij voor Trump te kiezen), legt zich erbij neer. 'We hebben geen keus. We hebben geen alternatief.' Hij komt net terug van een speech van John Kasich, de gouverneur van Ohio en gematigde ex-presidentskandidaat die zijn steun voor Trump nog niet heeft uitgesproken en officieel niet op de conventie aanwezig is maar dus wel in kleinere hotelzaaltjes met partijgenoten praat. 'Het belangrijkste is te voorkomen dat Clinton president wordt.'

Bij Pontius Pilatus is ook van een dubbele moraal sprake.
Door aan het kruis te sterven neemt de Zoon voor de zonden van de mensheid de schuld op zich.
Jezus wordt Zondebok: Op de verlosser, de wereldverbeteraar wordt de schuld afgeschoven. Uiteindelijk geeft Pilatus toe aan de wens van het volk en 'wast zijn handen in onschuld' (Matt. 27:24).
Pontius Pilatus-syndroom, 'Wat wil het volk?' slaat op schuld afschuiven.

Redenen van het hart (Marjan Slob Volkskrant 30 april 2018 p. 19):
Wat is er eerst: een inzicht (waar dan een gevoel uit volgt) of een gevoel (waar dan een inzicht uit volgt)? Tijdens de hoogtijdagen van het rationalisme dachten veel filosofen dat inzicht in waarden en belangen tot passende gevoelens en handelingen zou leiden. Er is echter ook altijd een stroming geweest die zei dat het precies andersom werkt. Eerst voel je iets - en vervolgens ga je voor jezelf uitzoeken welke redenen je daar eigenlijk voor hebt.
De Britse filosoof Simon Blackburn stelt dat dit nu zo'n zeldzaam filosofisch probleem is waarbij één groep het gelijk duidelijk aan zijn zijde heeft - en wel de laatste. Als mens reageer je eerst op de wereld om je heen, en dan volgt (soms) het redeneren.
Ik weiger dit conflict te zien als een botsing tussen
emotie en ratio. De experts zijn ook emotioneel. Ze hebben alleen andere emoties, die opborrelen uit andere waarden. Emoties die getuigen van een ander inzicht en een andere beleving. En aangezien experts van die waarden hun werk hebben gemaakt, kunnen zij het inzicht dat in hun beleving besloten zit wat beter met feiten en argumenten bekleden. Dat maakt hun inzicht misschien sterker, maar daarmee nog niet waardevoller.
Ik bedoel maar: de politiek kan zich in het geval van de Oostvaardersplassen niet verlaten op feiten. Ze zal een koers moeten kiezen op grond van waarden.

Simon Blackburn Filosofie De grote vragen (Hans Driessen Volkskrant 21 april 2006):
Beter niet vragen: wat waarheid is (Hans Driessen Volkskrant 21 april 2006):
Toen Pilatus Jezus de vraag stelde 'Wat is waarheid?', waren er al minstens vijf eeuwen verhitte discussies over deze heikele kwestie aan de gang....
Het belangrijkste argument van Socrates is dat zijn opponent pretendeert een waarheid uit te spreken, namelijk dat er geen waarheid bestaat, en tegelijkertijd met de inhoud van zijn stelling de mogelijkheid tot het poneren van die stelling onderuithaalt. Deze oerscène wordt door de Engelse filosoof Simon Blackburn (1944) als uitgangspunt genomen voor een beschrijving van de verschillende gedaanten die de aloude waarheidscontroverse in de geschiedenis van de filosofie heeft aangenomen. Hij laat zien dat het uiteindelijk altijd een strijd is tussen wat hij noemt de absolutisten en de relativisten, tussen degenen die volhouden dat er zoiets is als een eeuwige, onveranderlijke maatstaf (de waarheid ofwel de werkelijkheid) waaraan we de juistheid van onze oordelen kunnen toetsen, en degenen die het bestaan van een dergelijke maatstaf ontkennen. Blackburn laat het niet bij een beschrijving; hij gaat op zoek naar een uitweg uit deze eeuwige, en in zijn dogmatische vorm onoplosbare controverse.
Welnu, zo'n
derde partij is er niet. Blackburn toont dus aan dat je vanuit een absolutistisch standpunt de relativisten niet de wind uit de zeilen kunt nemen. Dat betekent dat je nooit een afdoende antwoord kunt geven op de vraag 'Wat is waarheid?'. Maar dat houdt nog niet in dat je je dan maar moet neerleggen bij de conclusie dat de waarheid relatief is.

Matteo Renzi's speelt blufpoker (Michael Braun Volkskrant 21 juli 2016 p. 20):
Door zijn lot te verbinden aan een referendum, zet Renzi de deur open voor de populistische Vijfsterrenbeweging en dreigt de EU een steunpilaar kwijt te raken, betoogt Michael Braun.
Plotseling zit Renzi in het defensief. Daarbij moet hij de komende maanden twee uitdagingen tot een goed einde brengen om politiek te overleven: het referendum over de grondwet en de bankencrisis.
Eigenlijk zijn de belangrijkste punten van de hervorming van de grondwet populair. De afschaffing van de provincies, de vergaande beperking van de macht van de Senaat en de verkleining van dit orgaan tot 100 senatoren uit de regio's bevallen veel burgers. Maar Renzi beging de kapitale blunder om dit komende referendum om te vormen tot een plebisciet over zijn eigen persoon, met de aankondiging dat hij zich 'uit de politiek zou terugtrekken' als hij zou verliezen.
Zo dreigt voor Renzi al na enkele jaren in de regering erosie van zijn machtspositie. En zijn in 2014 aangebroken tijdperk zou na een nederlaag met het referendum over de grondwet zelfs een kort intermezzo kunnen blijken.
Dan zou Italië weer daar uitkomen waar het zich bevond voor de opmars van Renzi. Dat wil zeggen: met een overgangsregering van de PD en het kamp-Berlusconi die zich moeizaam verhoudt met de crisis, net als de kabinetten onder Mario Monti en Enrico Letta in de jaren 2011-2014.

De realiteit valt een beetje tegen of Dokter, zijn wij wel normaal? (Marjan Slob Volkskrant 21 juli 2016 p. 21):
De spreekkamers van Nederland zitten vol mensen met zorgen. Is mijn kind te druk, mijn neus te groot, mijn buik te dik, mijn man te neerslachtig? Met andere woorden: dokter, zijn wij wel normaal?
Als mensen naar de dokter gaan omdat ze zo graag normaal willen zijn, bedoelen ze dat ze ernaar verlangen dat hun leven beter wordt dan het is. Of een bepaalde ingreep daarbij gaat helpen, is aan de medische stand om te beoordelen. Alle begrip voor hoe lastig dat is. Maar medische stand, maak je niet onschendbaar door te zeggen: 'Voor ons is normaal louter een statistisch begrip.' Voor je patiënten werkt dat niet zo, en je hebt je tot hen te verhouden. Bij hen ligt je zorgplicht.
Hoe wetenschappelijk verantwoord is het eigenlijk om de werking van de menselijke geest te negeren, en hoog en droog op je wetenschappelijke paard te blijven zitten?

'Kapitale beslissingen neemt men nooit met het volle verstand' (Eelco Runia Volkskrant 24 december 2011)
Het besluit de nationale munten in te ruilen voor de euro was geen weloverwogen, rationeel besluit, maar een geval van God-zegene-de-greep. Dat betekent echter niet dat we er nooit aan hadden moeten beginnen.
Dat het besluit de nationale munten in te ruilen voor de euro een geval van God-zegene-de-greep was, blijkt bijvoorbeeld uit wat André Szász, destijds directeur bij De Nederlandsche Bank, zich herinnert van een bijeenkomst in de Trèveszaal waarin het kabinet Lubbers III geïnformeerd werd over wat de introductie van de euro zou kunnen gaan betekenen. Szász vertelt dat premier Lubbers tijdens die bijeenkomst vroeg ‘of de politiek verantwoordelijken wisten waarmee ze bezig waren’ (de Volkskrant, 30 oktober 2010). Uit de reacties concludeerde Szász dat dat niet alleen niet het geval was,maar dat ‘de politiek verantwoordelijken’ het helemaal niet wilden weten. Van een complot van politici omde burgers te euro in te rommelen was volgens Szász dan ook geen sprake. ‘Het is erger: alsof (de politiek verantwoordelijken) het zelf maar beperkt wilden weten’.
In zijn In de schaduwen van morgen noemde Johan Huizinga veranderingen van speelveld heroïsch: ‘Heroïsme gaat over de schreef. Van tijd tot tijd moeten in deze wereld de dingen over de schreef gaan. Niemand kan wensen, dat de zaken in elk opzicht blijven voortsukkelen in de baan, waarin onvolmaakte wetten en onvolmaakter zeden ze gestoten hebben. Zonder heroïsche ingreep geen concilie van Nicaea, geen afzetting der Merovingers, geen verovering en grondvesting van Engeland, geen Hervorming, geen opstand tegen Spanje, geen vrij Amerika.’ Laten we blij zijn dat het heroïsme van onze dagen een civiel heroïsme is, een heroïsme dat niet gepaard gaatmet bloedvergieten, dat zich beperkt tot het een enkele keer durven doen van iets zonder daar met ons volle verstand bij te zijn.

Dirk Verhofstadt Een absoluut vrije markt is immoreel (1 oktober 2010):
De geschiedenis heeft immers voldoende aangetoond dat als de staat zich met alle aspecten van het maatschappelijk gebeuren bezighoudt, de vrijheid van het individu in het gedrang komt. In die zin keerde Popper zich tegen elke totaalvisie van partijen of personen die meenden dat ze een systeem hadden gevonden dat kon voldoen aan alle wensen van de burgers en in staat was het welzijn en de welvaart van eenieder te vergroten. Elk van die experimenten is evenwel uitgedraaid op een mislukking. Staten die teveel macht hadden over hun burgers, zoals onder het communisme en het fascisme, onderdrukten de rechten en vrijheden van individuele burgers. In die zin had Popper volkomen gelijk. Maar wat in het geval de vrijheid absoluut is? Zijn mensen dan werkelijk vrij en leidt dit tot een samenleving waarin elk individu kan ontplooien? Is een ongebreidelde vrije markt een waarborg voor een open samenleving?
Hayek en Friedman verwezen regelmatig naar Adam Smith als hun intellectuele inspirator. Die schreef immers dat men door het eigenbelang na te jagen, tegelijk het algemeen belang bevordert. Het leidde bij Friedman tot de stelling dat de overheid de werking van de vrije markt op geen enkele manier mag belemmeren. ‘De vrije markt krijgt op deze manier, zeker in de neoliberale theorie, een bijkans goddelijke en onaantastbare status’, concludeert Achterhuis. Ik zou het omschrijven als marktfundamentalisme. Nochtans was Smith zich goed bewust van de noodzaak van een overheid die zou instaan voor defensie, rechtspraak, publieke diensten, infrastructuur, algemeen onderwijs en, bijzonder relevant, voor een streng toezicht op banken. En ook voor een overheid die juist zou optreden tegen allerlei vormen van monopolies, oligopolies en prijsafspraken die de vrije markt belemmeren.

De praktijk leert dat referenda er toe kunnen bijdragen om de wendbaarheid van de Europese Unie te verbeteren. Wat is precies het verschil tussen de incompetente politici in het Westen en bijvoorbeeld corrupte politici in Oekraïne? Of met andere woorden in hoeverre zijn politici een marionet van het systeem?

Verkrachtingen Tahrir: 'Ze werd in de kluwen van mannen teruggetrokken' (Sacha Kester Volkskrant 2 juli 2013):
Tientallen vrouwen zijn tijdens de demonstraties op het Tahrirplein in Egypte ingesloten of meegesleurd door groepen mannen en misbruikt of verkracht. Een van hen was een 22-jarige Nederlandse, die na behandeling in het ziekenhuis naar Nederland is teruggekeerd. Maar volgens een groep vrijwilligers die vrouwen probeert te beschermen werden ook grootmoeders en moeders belaagd die hun kinderen bij zich hadden.

Referendum of Referenda win je met het inspelen op angst (Arnon Grunber Volkskrant 20 juli 2016):
Er is de laatste tijd gediscussieerd over referenda. De essentie van het referendum werd maandag geschetst in een artikel in de Volkskrant over Erdogan. Demonstranten riepen: 'Wij willen de doodstraf.'
Waarop Erdogan antwoordde: 'Ik hoor uw verzoek. In een democratie krijgen de mensen wat zij willen.'
Het volk is het kind dat roept: 'Ik wil.' Het referendum is het middel om die wil door te zetten.
In een parlementaire democratie krijgt het volk niet altijd wat het wil; de volksvertegenwoordiger zou matigend moeten werken. Er is bijvoorbeeld geen parlementaire meerderheid voor een Brexit in Groot-Brittannië.
Referenda win je niet met waarheid, maar met het inspelen op angst en frustratie, het creëren van een vijandbeeld. En herhaling. Eindeloze herhaling.
Ik vermoed dat in Nederland via het referendum de doodstraf wel weer kan worden ingevoerd, of het onvrijwillig laten castreren van pedofielen. Het afschaffen van de grondwet zou ook moeten lukken.

Arnon Grunber heeft ongelijk wanneer hij stelt referenda win je niet met waarheid. De participatiesamenleving van de darwinist Plasterk is austerity driven. Hoe voorkom je dat de armen armer en de rijken rijker worden, dus een grotere tweedeling ontstaat? Door mismanagement met de mantel der liefde te bedekken wordt de meerwaarde, die politici kunnen creëren tot het nulpunt gereduceerd. Het probleem is dat politici niet de moed hebben gehad hun kiezers de waarheid te vertellen.

De dictatuur van de electorale meerderheid of Turkse dictatuur van de electorale meerderheid (Martin Janssen Volkskrant 20 juli 2016 p. 19):
Europese leiders feliciteren en vleien de Turkse president Erdogan als eunuchen in de harem van een Osmaanse sultan.
Na de coup
Binnen 24 uur na beëindiging van de coup waren reeds 2.745 Turkse rechters ontslagen. Dit is slechts mogelijk geweest als er al lijsten bestonden met namen die lang van tevoren zorgvuldig waren opgesteld. Dit is althans de mening van EU-commissaris Johannes Hahn.
Turkije heeft veel ervaring met militaire coups die het leger in het verleden meestal verdedigde met de bewering dat de seculiere Kemalistische republiek in gevaar was.
De coupplegers van 15 juli schreven echter in een verklaring dat ze in Turkije juist de democratie en rechtsstaat wilden herstellen.
Het leger
Onrust en instabiliteit in het leger zullen daarom de komende jaren de norm worden en dit geschiedt op een uiterst cruciaal moment waarop Turkije de militaire macht juist hard nodig heeft voor de strijd tegen de eigen Koerden en de IS-netwerken in het land.
Te verwachten is bovendien dat de verhoudingen met de Verenigde Staten verder zullen verslechteren omdat Turkije de uitlevering eist van de in Pennsylvania wonende Turkse geestelijke Fethullah Gülen. De Turkse premier Yildirim dreigde reeds dat degenen die Gülen steunen in oorlog zijn met Turkije. De Verenigde Staten kunnen Gülen echter niet uitleveren omdat ze weten dat deze in Turkije reeds veroordeeld is voordat hij berecht wordt.
Godsgeschenk
De gebeurtenissen van de afgelopen periode lieten zien dat Turkije ten diepste een Midden-Oosters land is waar democratie vaak lijkt op de dictatuur van de electorale meerderheid. Europese leiders blijven president Erdogan ondertussen feliciteren en vleien als eunuchen in de harem van een Osmaanse sultan.
Erdogan tenslotte is in de wolken met de hele gang van zaken blijkens zijn in euforie uitgesproken woorden dat hij de mislukte coup beschouwt als een waar godsgeschenk. Woorden die te denken zouden moeten geven.

Vluchtelingen zijn niet gebaat bij Turkije-deal (Joël Voordewind en Shamir Ceuleers Volkskrant 15 juli 2016 p. 20):
Premier Rutte noemde het akkoord met Turkije in het belang van vluchtelingen. De bittere praktijk is anders. Gemaakte afspraken staan op losse schroeven.
Het is waar. In ruil voor 6 miljard is de instroom naar Europa opgedroogd. Voor Rutte was dat misschien wel het belangrijkste resultaat van het EU-voorzitterschap. In het belang van de vluchtelingen, zei hij er dan bij, die nu de overtocht over zee niet hoeven te maken. Een vluchtelingendeal, dus.
De praktijk is anders. Wie de situatie van vluchtelingen in Turkije ziet, kan van een goede deal voor vluchtelingen niet spreken. En dus blijft het een Turkije-deal. U heeft de ChristenUnie horen pleiten voor extra geld voor hulp aan vluchtelingen, zeker. Maar draait het hier niet om: waar zij nu bij gebaat zijn is niet het aanbieden van meer geld, maar bij het centraal stellen van de vluchteling en het beperken van de Turkse bemoeienis. Bij een ware vluchtelingendeal.

Cultuursociologie bevindt zich op het snijvlak tussen Cultuurwetenschappen en Sociologie, Culturele psychologie tussen Cultuurwetenschappen en Psychologie, Evolutiepsychologie tussen Evolutie en Psychologie, Paleontologie tussen Geologie en Biologie, Geochemie tussen Geologie en Scheikunde en Geofysica tussen Geologie en Fysica.

Ligt het dan niet voor de hand dat op het snijvlak tussen geesteswetenschappers en natuurwetenschappers het gemeenschappelijke raamwerk van de Unificatietheorie ligt?
De geschiedenis leert dat de oplossing van de Unificatietheorie, het levensmysterie al millennia bekend is. Het hangt er alleen maar vanaf hoe je het probleem formuleert. Hoe selectief zijn we als waarnemer? Gerrit Teule verklaart Waarneming creëert deeltje in zijn boek Ethiek, schoonheid en eonen (p. 181).

Het morele kompas is niet alleen een scheppingsmodel op macrokosmisch niveau, maar ook een pedagogisch denkmodel op microkosmisch niveau. Het morele kompas is een model dat gebruikt wordt om van boven naar beneden de scheppingsleer en van beneden naar boven de bewustzijnsevolutie te verklaren. Het denkmodel laat zien hoe het mogelijk is een ommekeer op het levenspad van de mens teweeg te brengen.

De geschiedenis laat een diversiteit aan innovatieve, interdisciplinaire grenswetenschappers zien waarvan de inzichten nauw op elkaar aansluiten.
Pythagoras, Ammonius Saccas, Origenes, Dante Alighieri, Helena Blavatsky, Spinoza, Schelling, Nietzsche, Teilhard de Chardin, Einstein, Jung, Wittgenstein, Krishnamurti, David Bohm, Jean Charon en Ervin Laszlo zijn eminente wetenschappers die zich hebben bewogen op het snijvlak van natuur en cultuur.

Grote leraren zijn ’leiders’ die de mens in het centrum plaatsen, de dubbelzinnigheden, dubbele agenda’s doorzien en ont-maskeren. De geschiedenis leert dat grote leiders en denkers naar eenheid streven. Het zijn evenwichtskunstenaars, die de Gulden middenweg bewandelen en contrasterende eigenschappen verenigen. Grote leiders kijken naar een verschijnsel van verschillende kanten, denken grenzeloos, multidimensionaal en interdisciplinair en willen dingen aan de mensen geven die nopen tot nadenken.

Ervin Laszlo boek Kosmische Visie Wetenschap en het Akasha-veld (p. 50/51):
Als twee of meer torsiegolven op elkaar inwerken, integreert het daaruit voortvloeiende interferentiepatronen (interferentiepatronen) de informatie van alle deeltjes in het geheel. We kunnen eenvoudiger en zinvoller - zeggen dat de vortices informatie registreren over de toestand van de deeltjes waardoor ze werden gecreëerd, terwijl het interferentiepatroon de informatie registreert over het totaal van de deeltjes wier vortices elkaar hebben ontmoet.
105: Stanislav Grof stelde vast dat veel mensen in ingrijpend veranderde bewustzijnstoestanden een vorm van bewustzijn ervaren die dat van het universum zelf lijkt te zijn. Deze hoogst opmerkelijke veranderde toestand treedt op bij mensen die zich met hart en ziel wijden aan de taak om de ultieme gronden van al het bestaande te begrijpen.

Het rapport ‘E i V’ heeft een 7*7 structuur (negenenveertig). Deze matrixstructuur geeft de relatie, de spiegelsymmetrie tussen de zevenvoudige samenstelling van de mens en de zevenvoudige samenstelling van de planeten weer. Of met andere woorden het patroon van de mens is hetzelfde als het patroon van de gehele schepping. De zevenvoudige structuur maakt weer onderdeel uit van de tienvoudige matrixstructuur van de microkosmos en macrokosmos. Eerder heeft Raymond Lull in zijn hoofdwerk Ars Magna (‘de grote kunst’) of ook wel Ars Generale Ultima al van de tien categorieën van de aristotelische wijsheid gebruik gemaakt. Raymond Lull (1232/1233 - 1315) gebruikt, net als Thomas van Aquino (1225 - 1274), het uitgebreide model van Aristoteles, dat niet de vier oorzaken-leer, maar de tien categorieën toepast.

Unificatietheoriemorele kompas:Drie aanzichten: Filognosie:
RuimteKwalitatieve as2. Top down en Bottom upFilosofie en EthiekI Methode en Wetenschap
MaterieKwantitatieve as1. Segulier en RegulierPsychologie en SociologieIII De Persoon en de Politiek
TijdVerticale as3. Analyse en OntwerpMorele kompas en CultuurII Analyse en Spiritualiteit

De éne werkelijkheid is dat het universum in het menselijke bewustzijn wordt weerspiegeld. De driehoek van Pythagoras en de categorieën van Aristoteles symboliseren hoe de innerlijke wereld met de uiterlijke wereld, religie en wetenschap, 'Wat en Hoe; Hoe en Wat' met elkaar worden verbonden. De beschavingstransformatie die in het holos tijdperk plaats vindt bouwt op eerdere transformaties voort:

Morele kompas:Culturele evolutie (filosofie)Reciprociteit:Blauwdruk:Principes:Ethiek:Hoofdstukken:
4. LemniscaatZo beneden, Zo bovenWatUnificatieMoraal van het BijbelverhaalSophia perennis7.48.4
3. Verticale asMorele kompasHoeDuurzaamheidBroederschapIntegratie7.38.3
2. Kwalitatieve as7. Filosofie en 8. EthiekWatKerk en StaatVrijheidVrijheid7.28.2
1. Kwantitatieve as5. Psychologie en 6. SociologieHoeDemocratieGelijkheidRechtvaardigheid7.18.1

Het morele kompas representeert dezelfde thema’s als in de filognosie aan de orde komen.

Het morele kompas is een metafoor die gebruikt wordt om te laten zien hoe de éne werkelijkheid, het innerlijke universum, de bewustzijnsevolutie en de scheppingsleer met elkaar zijn verbonden. Het morele kompas verbindt de zes Darshanas. Het enneagram, de vier kwadranten van Ken Wilber, het hexagram van de I Ching, het kernkwadrant van Ofman, het Tetragrammaton, het Circumplex en de systeembenadering zijn modellen die nauw bij het morele kompas aansluiten.

De ‘Eenheid in Verscheidenheid’ wordt met behulp van de kubus c.q. bol tot uitdrukking gebracht. In het snijpunt van de kwantitatieve, de kwalitatieve en de verticale as, ofwel de as van resp. de persoon, de feiten en de principes, vinden we de alles samenvattende 6 gezichtspunten van de filognosie, het neutrale punt waar de synthese en de realisatie plaatsvindt.

Het proces van de tweevoudige evolutie, sutratman komt in het 3e aanzicht, de verticale as (de middenzuil in de levensboom) naar voren. Nieuw in het rapport 'E i V' is het 5D-concept, de kwintessens waar alles om draait. Aan de hand van de verborgen 5e dimensie wordt het 3e aanzicht belicht.

„In de theosofie van Blavatsky gaat het om het doorgronden van het Ene, dat door theosofen het goddelijke principe wordt genoemd, en om de ziel te verenigen met de universele ziel. Dit gebeurt niet door openbaring, maar door inzicht. Het spirituele pad is de weg naar dat inzicht. Door reflectie, zelfkennis en intellectuele discipline kan de ziel ertoe worden gebracht om eeuwige waarheid, goedheid en schoonheid te aanschouwen.”

Wat heeft dit met Mondriaan te maken?
„Een belangrijk idee in de theosofie is dat de wereld is opgebouwd uit tegenstellingen, die met elkaar in harmonie en evenwicht moeten worden gebracht.”
Mondriaan, en ook andere kunstenaars die zich door de theosofie lieten beïnvloeden, zagen in kunst een mogelijkheid dergelijke principes van de theosofie te verbeelden. Dit resulteerde in een kunstopvatting die door hem en anderen abstract plasticisme werd genoemd. De kunstenaar moet esthetische balans en ritme bereiken door het gebruik van tegenstellingen zoals de rechte hoek tussen de lijnen, en door alleen maar primaire kleuren te gebruiken. Balans mag in deze opvatting niet worden bereikt door symmetrie en herhaling, maar alleen door proportie en plaatsing van de vlakken.”
Prima theorie. Maar hoe zouden deze rode, gele en blauwe vlakken de verbeelding kunnen zijn van deze theosofische principes?
In dit kader kan ook verwezen worden naar het tijdschrift PRANA Nr. 178 april/mei 2010 over Kleuren Klanken Beelden.

Een data matrix is een tweedimensionale streepjescode bestaande uit witte en zwarte vierhoeken in een vierkant of rechthoekig patroon. Een data matrix vertoont een opvallende gelijkenis met een Hof van Eden-patroon.

Chaostheorie (kies: Classificatie, ‘B. Driehoek en vierkant van Sierpinski’ en ‘G Bomen van Pyhagoras’).
Het ontstaan van spontane zelfordening uit chaos wordt emergentie genoemd. Emergentie vindt ook plaats in cellulaire automaten.
Een Hof van Eden-patroon is een patroon in een cellulaire automaat.

H.P. Blavatsky boek De SLEUTEL tot de THEOSOFIE (p. 137):
Tijdens iedere devachanische periode bekleedt de ego, alwetend als die per se is, zich als het ware met de reflectie van de voormalige “persoonlijkheid”. Ik heb zojuist verteld dat de ideële bloesem van alle abstractie en dus niet-sterfelijk en eeuwige kwaliteiten of eigenschappen, zoals de liefde en barmhartigheid, de liefde voor het goede, het ware en het schone, die ooit in het hart van de levende “persoonlijkheid” opwelden, zich na de dood aan de ego hechten en deze dus naar devachan volgen. De ego wordt dus tijdelijk de ideële reflectie van het menselijk wezen dat hij de laatste keer op aarde was, en die is niet alwetend.
175/176: Zoals al eerder gezegd (zie Isis Ontsluierd), kan de middelpuntzoekende kracht zich niet zonder de middelpuntvliedende kracht openbaren in de harmonische omwentelingen van de hemellichamen, en alle vormen en hun ontwikkeling zijn het produkt van deze tweevoudige kracht in de natuur. Nu is de geest (of buddhi) de middelpuntvliedende kracht en de ziel (manas) de middelpuntzoekende geestelijke energie; en om één resultaat voort te brengen, moeten zij in volmaakte eenheid en harmonie zijn.

De Geheime Leer Deel II, Stanza 1 Het begin van bewust leven (p. 35):
‘Elke wereld heeft haar moederster en zusterplaneet. Zo is de Aarde het geadopteerde kind en de jongere broer van Venus, maar haar bewoners hebben hun eigen aard . . . Alle bewuste voltooide wezens (volledig zevenvoudige mensen of hogere wezens) worden bij hun aanvang voorzien van vormen en organismen, geheel in harmonie met de aard en toestand van de sfeer die zij bewonen.’
‘De sferen van het Zijn of levenscentra, die afgezonderde kernen zijn die hun mensen en hun dieren voortbrengen, zijn talloos; niet één heeft ook maar enige gelijkenis met haar gezellin of met enige andere van haar eigen speciale nageslacht.’
‘Alle hebben een dubbele stoffelijke en geestelijke natuur.’ (Wet van zelfontplooiing)
‘De levenskernen zijn eeuwig en altijddurend; de kernen periodiek en eindig. De levenskernen maken deel uit van het absolute. Het zijn de schietgaten van die zwarte onneembare vesting, die voor altijd is verborgen voor de blik van de mens of zelfs de Dhyani. De kernen zijn het licht van de eeuwigheid, dat daaruit ontsnapt.’
De Geheime Leer Deel II, Stanza 6 De evolutie van de zweetgeborenen (p. 171):
Analogie is de leidende wet in de Natuur, de enige ware draad van Ariadne, die ons langs de onontwarbare wegen van haar domein kan voeren naar haar eerste en laatste mysteriën. De Natuur is als scheppend vermogen oneindig, en geen enkele generatie van natuurkundigen kan zich er ooit op beroemen de lijst van haar middelen en methoden te hebben uitgeput, hoe uniform de wetten die zij volgt ook zijn.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 18 Over de mythe van de 'gevallen engelen' (p. 555):
Misschien wordt dit gerechtvaardigd door dat beginsel van de wetenschappelijke theorie dat ons leert over licht en geluid en het gevolg van de ontmoeting van twee golven van gelijke lengte. ‘Als de twee geluiden dezelfde intensiteit hebben, brengt hun samengaan een geluid voort dat vier keer de intensiteit van elk afzonderlijk heeft, terwijl hun interferentie volkomen stilte teweegbrengt.’
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 2 De voorouders die de wetenschap biedt (p. 762):
Waarom zouden de aanhangers van Haeckel in dit specifieke geval dan mogen protesteren?\\ Ze hebben natuurlijk een antwoord klaar: ‘Omdat wij het bestaan van de monadische essentie niet erkennen.’ De manifestatie van de logos als inividueel bewustzijn in de dierlijke en menselijke schepping wordt door de exacte wetenschap niet aanvaard, en dit denkbeeld geeft natuurlijk niet alle aspecten ervan weer.

G. de Purucker boek Aspecten van de Occulte Filosofie hoofdstuk Goed en Kwaad
Als verandering, verdeling, tegengestelden, tegenstelling, contrasten, licht en donker, geest en stof, goed en kwaad, kort en lang, als deze en alle andere eeuwige contrasten zouden verdwijnen uit het oneindige grenzeloze, dan zou alles, hoog en laag, van geest tot de meest grove stof, ook verdwijnen, omdat het gehele heelal in al zijn oneindige manifestaties – en ik gebruik het woord heelal hier in de absoluut grenzeloze betekenis – uit deze contrasten is opgebouwd. Wij noemen dat pad of aspect dat omhoogvoert de rechterhand, vaak ook de kant of het pad van licht, van het goede, van mededogen, van harmonie; we spreken over de andere of contrasterende kant als de kant van onvolmaaktheid, van beperking, van gebrek, van nog niet ontplooide eigenschappen – in feite van alles dat tegenover de rechterhand staat, als de kwade kant van de natuur, de duistere zijde of de linkerhand.

Vrij bewerkt naar Leoline L. Wright boek Wat gebeurt er na de dood?
Waarom sterven Wij? Het wonderlijke, mystieke proces van de dood vindt steun in de wet van de periodiciteit die het leven van alle dingen beheerst. Want dood en geboorte zijn zelf uitingen van deze universele wet. Alle leven heeft twee polen, een positieve en een negatieve. Alles beweegt zich als een slinger tussen dag en nacht, hitte en kou, eb en vloed, regen en zonneschijn, systole en diastole, slapen en waken - en ook tussen geboorte en dood. Maar zoals de tweede pool van elk van deze paren van tegenstellingen - nacht, kou, vloed, zonneschijn, enzovoort - niet anders is dan een periode en geen eindfase, zo is ook de dood niet een einde maar het begin van een tijdperk van leven van een andere aard. En daar het slechts een tijdelijke periode is, moet het weer door geboorte worden gevolgd.
Het is dus deze wet van periodiciteit die ten grondslag ligt aan de manifestatie van alle actieve, samengestelde wezens, en die het geestelijk Zelf helpt zich van zijn aardse tabernakel te bevrijden. Maar dit gebeuren, deze zogenaamde dood die wij kunnen waarnemen, is slechts het keren van het tij, waarbij het niet stervende, voor het oog onzichtbare Zelf op de geestelijke ebstroom wordt meegevoerd naar de oneindige oceaan van het eindeloos bestaan.

De microbiologie laat zien dat de wereld anders in elkaar zit dan eerder werd aangenomen.

Carl Woese (Syracuse (New York), 15 juli 1928) is een Amerikaanse microbioloog die bekend is vanwege het definiëren van de Archaea als domein (rijk) van organismen in 1977. Daarnaast stelde hij de hypothese van een RNA-wereld op.
De genetische code van Nirenberg schrijft voor hoe mRNA wordt gelezen om een eiwit te vormen. In 2006 hebben Andrew Fire (VS) en Craig Mello (VS) de Nobelprijs gekregen voor het ontdekken dat genen stilgelegd kunnen worden (RNA-interferentie).

Noch de vergelijking om die uit de proteïnen gemaakt werden, noch die van rRNA's of genen bevestigden de vooronderstelling van de evolutietheorie. Carl Woese, beroemd bioloog van de Universiteit van Illinois, heeft dit erover te zeggen:

"Er is geen consistent organisch fylogenie uit de vele individuele proteïne-fylogenies die tot dusver geproduceerd zijn, verschenen. Overal kunnen fylogenetische buitensporigheden gezien worden in de universele boom, van de wortel tot de belangrijkste takken en onder de verschillende (groepen) tot zelfs tot het uiterlijk van de belangrijkste groepen."182

Het feit dat de resultaten van de moleculaire vergelijking niet voor de evolutietheorie, maar eerder daartegen spreken, wordt ook toegegeven in een artikel met als titel "Is it time to uproot the tree of life?" gepubliceerd in het tijdschrift Science in 1999. Dit artikel door Elzibet Pennisi zegt, dat de genetische analyse en vergelijkingen die door de Darwinistische biologen zijn uitgevoerd om het licht over de 'levensboom' te laten schijnen, eigenlijk tot de tegenovergestelde resultaten leidden, en zegt dat: "de nieuwe gegevens vervuilen het evolutionistische plaatje"

Een jaar geleden dachten biologen die de nieuwe reeksen genomen van meer dan een dozijn micro-organismen bestudeerden dat deze gegevens wellicht de geaccepteerde belangrijkste levenslijnen van de vroegste geschiedenis zouden ondersteunen. Maar wat zij zagen, verbaasden hen. De vergelijking van de beschikbare genomen verhelderde het plaatje, hoe de belangrijkste groepen zich ontwikkeld hadden niet, het bracht het in verwarring. En nu met nog acht microbiale reeksen in de hand, wordt de situatie nog verwarrender.. Vele evolutionistische biologen hadden gedacht, dat zij ruwweg het begin van de drie koninkrijken van het leven zouden zien… toen de volledige DNA-reeksen de weg vrij maakten om andere soorten genen te vergelijken, verwachtten onderzoekers, dat zij deze details eenvoudig aan de boom konden toevoegen. Maar "niets is verder van de waarheid afgelegen" zegt Claire Fraser, hoofd van The institute for genomic research (TIGR) in Rockville, Maryland. In plaats daarvan hebben de vergelijkingen vele versies van de levensboom opgelevert die verschillen van de rRNA-boom en ook in tegenstrijd met elkaar zijn…"183

Hoe meer onderzoek er gedaan wordt, des te meer het concept van de homologie terrein verliest. Vergelijkingen van proteïnen, rRNA's en genen laten zien dat schepsels die volgens de evolutietheorie nauw aan elkaar verwant zijn, eigenlijk totaal van elkaar verschillen. Een studie uit 1996 gebruikte 88 proteïnenreeksen en deelde de konijnen bij de primaten in, in plaats van knaagdieren; een analyse in 1998 van 13 genen in 10 diersoorten plaatste zeeëgels onder de chordata; een andere studie in 1998 gebaseerd op 12 proteïnen plaatste koeien dichter bij walvissen dan bij paarden. Moleculair bioloog Jonathan Well beschrijft de situatie:

"De inconsistenties in de bomen zijn op verschillende moleculen gebaseerd, en de vreemde bomen die het resultaat van een aantal moleculaire analyses zijn hebben nu de moleculaire fylogenie in een crisis gebracht."184

De wetten van harmonie en analogie zorgen voor balans. Voor de mensheid gaat het er om dat we ons met de natuurlijke kringloop verbinden.

De vreugde van Christus (06-02-2009)
Bedenk dat de vreugde kan verduisterd worden door ongeloof of ongehoorzaamheid aan Gods Woord. Twee voorwaarden zijn onontbeerlijk om de volheid van vreugde te genieten: onderschikking aan Gods Woord en dankbaarheid.
Vreugde door onderschikking. Menig christen is vol activiteit, …doen maar…. helaas al te vaak naar eigen visie of inzichten… Niet alles is nuttig in Gods plan, of er wordt voorbij gegaan aan datgene waartoe God je echt roept. Zich onderschikken is bereid zijn zich te plaatsen onder Gods leiding.
Een leven uit dankbaarheid.
Het is God geloven of anders gezegd, God vertrouwen op Zijn Woord. Vertrouwen dat wat God doet het beste is. Gods weg is de beste, waarheen die ook leidt. Het betekent staande blijven wanneer het nochtans handig lijkt af te haken. God geloven, geloven wat geschreven staat ook als het verstandiger lijkt anderen, kringen, gangbare opvattingen, dogma’s, overleveringen te volgen. Alle dingen werken mede ten goede voor wie Hem liefhebben. Innerlijk weten ‘God houdt alle dingen in zijn hand’, Hij laat niet varen het werk zijner handen.

Vervang trots liever door dankbaarheid (Bob de Ruiter Volkskrant 5 augustus 2015 p. 20):
Het zou goed zijn als we, met columnist David Brooks, in de voetsporen treden van de Romeinen. De column van David Brooks over dankbaarheid heb ik ervaren als een onverwachts cadeau. Daarmee is zijn stukje meteen onderdeel van de 'geschenkeneconomie' waar hij voor pleit. Brooks stelt voor de 'dankbare aard' te ontleden. Die bevordert namelijk een mentaliteit die als tegenwicht kan dienen voor de cultuur waarin het eigenbelang zo centraal staat. Oude Romeinen
Daarmee treedt Brooks in de voetsporen van de oude Romeinen. Als een Romeinse schrijver een mooi gedicht had geschreven, zei hij: 'Ja, Genius is langs gekomen.' En hij was blij en dankbaar voor de inspiratie die was komen aanwaaien.
Zulke bescheidenheid zou iedereen sieren. In de praktijk is het nog niet zo eenvoudig daarnaar te leven, maar de eerste stap kunnen we allemaal zetten en wel nu: het woord 'trots' schrappen uit onze woordenschat en in plaats daarvan 'dankbaarheid' bezigen.
Brooks schrijft: dankbaarheid voel je voor de inspanningen en intenties van anderen. Een focus op dankbaarheid suggereert een wereld waarin inspanningen, intenties en de ander belangrijker zijn dan (de eigen) talenten en resultaten. Stelt u zich zo'n wereld eens voor!

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.