6.4 Moraal van Eenheid in Verscheidenheid

Genesis 3 22: Toen zeide de HEERE God: Ziet, de mens is geworden als Onzer een, kennende het goed en het kwaad! Nu dan, dat hij zijn hand niet uitsteke, en neme ook van de boom des levens, en ete, en leve in eeuwigheid.
Gulden regel: Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander.
Confucius: Doe nooit anderen aan wat je niet zou willen dat ze jou aan zouden doen.
Matteüs: Alle dingen die gij wilt dat u de mensen zouden doen, doet gij hun ook al zo, want dat is de wet van de Profeten.
Gandhi'd Path to Nonviolens:
. . . If one
Ponders on objects of the sense, there springs
Attraction; from attraction grows desire,
Desire flames to fierce passion, passion breeds
Recklessness; then the memory — all betrayed
Lets noble purpose go, and saps the mind,
Till purpose, mind, and man are all undone.
Het Onzevader: Uw Wil geschiede op aarde als in de Hemel.
Mattheüs 6:1-34 Aalmoezen
1. Hebt acht, dat gij uw aalmoes niet doet voor de mensen, om van hen gezien te worden; anders zo hebt gij geen loon bij uw Vader, Die in de hemelen is.
2. Wanneer gij dan aalmoes doet, zo laat voor u niet trompetten, gelijk de geveinsden in de synagogen en op de straten doen, opdat zij van de mensen geëerd mogen worden. Voorwaar zeg Ik u: Zij hebben hun loon weg.
3. Maar als gij aalmoes doet, zo laat uw linker hand niet weten, wat uw rechter doet;
4. Opdat uw aalmoes in het verborgen zij; en uw Vader, Die in het verborgen ziet, Die zal het u in het openbaar vergelden.
Katha Upanishad: Wie de diversiteit ziet en niet de eenheid, blijft dwalen van dood naar dood.
Maarten Luther: Alle schepselen zijn maskers van God en achter die maskers speelt een verborgen God het theater van de wereld.
P. Krishna: De wanorde die we om ons heen zien in de maatschappij is een projectie van de wanorde die aanwezig is in het menselijk bewustzijn.
Fred Matser: De chaos in de wereld (‘om-geving’) is een reflectie van de wanorde in onze hoofden en harten (‘in-geving’).
Ingram Smith: De zoeker het gezochte is, want wat je zoekt is de projectie van de zoeker.
Walter Baets: Wie orde zaait zal chaos oogsten.

Ethiek ('Persoonlijkheid - Individualiteit', 'Zaaien - Oogsten', 'Globale brein - Cybernetica')

Het boven aangehaalde citaat van Luther is overgenomen uit het boek Orde en trouw over Johan Huizinga van de historicus Willem Otterspeer.

Gabriël van den Brink Het vermogen van politici om publiekelijk in te gaan op morele en sociale vragen, dat ontbreekt totaal.

Iedereen verlicht (9 mei 2021 NPO2):
Duurzaam ondernemer Tom van de Beek, woonachtig in de drijvende woonwijk Schoon schip, zet zich in om mensen te inspireren en praktische tips te geven voor het creëren van een betere wereld.
Tom van de Beek, een vader
zonder masker
Als kind ontdekte hij dat de
oosterse denker Krishnamurti in de jaren 1920-1930 zijn woonplaats Ommen had bezocht. Als student dronk en rookte hij niet; als veganist liet hij vlees en zuivel staan. Nu, twintig jaar later, is hij milder. Milieuactivisme, beseft hij, kan ontaarden in fanatisme. Hij werkte jaren aan een drijvende eco-woning, een van de 45 woningen van een project dat, nu het klimaat verandert, wereldwijd sterk de aandacht trekt.

Madeleijn van den Nieuwenhuizen (Brainwash 9 mei 2021 NPO2):
In Nederland werkt driekwart van de mannen fulltime, driekwart van de vrouwen parttime. Rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen laat zien hoe dat zo gekomen is.

Roderick zoekt licht (8 mei 2021 NPO2):
Roderick bezoekt Apeldoorn waar talloze vrijwilligers zich inzetten voor het welzijn van mensen aan de rand van de samenleving. Diaken Ronald Dashorst laat hem zien hoe je met tweedehands kleding, pizza's en een bakfiets juist in coronatijd mensen nabij kunt zijn. Zonder onderscheid zet de gemeenschap Sant'Egidio mensen aan de rand van de samenleving in de schijnwerpers.
Vrede en Dialoog In de geest van Assisi
In 1986 nodigde paus Johannes Paulus II vertegenwoordigers van verschillende religies uit in Assisi om te bidden voor de vrede. Sinds 1987 heeft de Gemeenschap van Sant’Egidio deze ontmoeting voortgezet in de jaarlijkse Internationale Ontmoeting van
Mensen en Godsdiensten. Hierbij worden honderden vertegenwoordigers van de wereldgodsdiensten, politieke, sociaaleconomische en culturele wereld uitgenodigd om met elkaar in gesprek te gaan over de brandhaarden en uitdagingen van deze tijd, en om ‘in de geest van Assisite bidden voor vrede. Zo heeft deze ontmoeting in 2015 plaatsgevonden in Tirana (Albanië), met het thema ‘Peace is Always Possible’. Van 15 tot 17 september 2019 vond de laatste editie plaats in Madrid.

Vrijdenkers Twijfel (9 mei 2021 NPO2):
Wat maakt dat het
eerste kleine barstje twijfel uitgroeit tot een kloof? De vrijdenkers vertellen over de groeiende twijfel en de worsteling die daarop volgt. Totdat het onhoudbaar is en ze niet anders kunnen dan concluderen dat het geloof waarin ze zijn opgegroeid niet langer bij hen past.

Buitenhof 9 mei 2021 NPO1):
Oud-topambtenaar Tjibbe Joustra maakte in zijn lange loopbaan crisis na crisis mee: boze boeren, opstandige vissers, de MKZ-crisis, terrorisme en de Russische tegenwerking bij de MH17-ramp. In zijn boek Crisis en controle blikt hij hierop terug. Hoe ga je om met een crisis? En: hoe krabbel je op als je bent gevallen?
In India lopen de
coronabesmettingen in recordtempo op. Hoe breng je deze explosie aan besmettingen onder controle en voorkom je dat deze noodtoestand als een bosbrand over de rest van de wereld verspreidt? Veldepidemioloog en microbioloog Amrish Baidjoe is al jaren betrokken bij het bestrijden van gezondheidscrises in ontwikkelingslanden. In Buitenhof vertelt hij over zijn ervaringen en welke moeizame strijd tegen het virus de wereld nog te wachten staat.

Hoe Nederland liberaal-blauw kleurde
Baantjes in de polder (Kim van Keken en Lise Witteman De Groene Amsterdammer 25 februari 2021 p. 24-27):
In tien jaar tijd heeft de VVD van Mark Rutte een
onuitwisbaar stempel op de Nederlandse samenleving gedrukt. Dankzij enkele cruciale benoemingen is het de liberalen gelukt hun beleid tot in de haarvaten van de samenleving door te voeren.
Eerder dit jaar schreef De Groene Amsterdammer al over de
innige banden tussen VVD’ers en de (private) beveiligingswereld. VVD-lid (en oud-topambtenaar) Tjibbe Joustra lobbyde als voorzitter van de Nederlandse Veiligheidsbranche voor meer politietaken voor particuliere beveiligers.

Klokkenluiders, hofnarren en macht (Maarten Rutgers Civis Mundi Digitaal #88 augustus 2019):
Macht
Macht is voor beiden het middel om je eigen doelen te bereiken, ongeacht de ander, tegen weerstand van de ander in. Hier kun je beter spreken van machtsmisbruik.
Een voorbeeld uit het verleden. Halverwege de negentiende eeuw werd het dogma van de
onfeilbaarheid van de Paus geformuleerd. Hiermee werd de macht van de Paus onder alle omstandigheden legitiem, maar daarmee nog niet geaccepteerd. De Britse historicus Lord John Acton, een man met een stevige invloed achter de schermen in de toenmalige Britse politiek, reageert in 1887 met een brief aan bisschop Mandell Creighton waarin hij stelling neemt inzake dit dogma van de pauselijke onfeilbaarheid. In zijn ogen handelen mensen nooit alleen maar juist, dus ook de Paus niet. Hij ziet eerder machtstoename en machtsmisbruik optreden, wanneer men er van uit gaat dat onfeilbaarheid bestaat. Zijn uitspraak is: “Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad men, ….”.
Het is luid en duidelijk. Hier is sprake van machtsmisbruik, hier is macht ontspoord. Een dergelijke ontsporing kan ontstaan wanneer macht ongecontroleerd is. Macht moet te controleren zijn, moet te verantwoorden zijn.
Macht behoeft tegenspraak.
Hofnar
Vaak was de hofnar een van de weinigen die het volle vertrouwen genoot van de machthebber.
De
cultuur waarin dit mogelijk was zou aangepast aan onze tijd voordeel kunnen bieden. Ik bedoel niet dat de hofnar van weleer moet terugkeren, dat we terug moeten naar de hoven van toen. Even terzijde, hoe groot is eigenlijk het verschil tussen toen en het nu, met grote bedrijven, machtige CEO’s en hele ‘hofhoudingen’? Neen, in het nu behoeft iedere organisatie een ‘hofnar nieuwe stijl’, iemand die de leiding de spiegel kan voorhouden, iemand die tegenspraak kan bieden, iemand die de vinger op de zere plek legt. Een oud instituut in een nieuw en in de huidige tijd passend jasje. Organiseer je eigen tegenspraak door de ‘hofnar’ te introduceren. Dit klemt des te meer daar waar de robotisering van de samenleving er aan komt. We hebben dit soort figuren nodig om de samenleving leefbaar te houden. Leefbaar betekent ook accepteren dat er dingen mis gaan, dat we met elkaar in gesprek blijven, dat onfeilbaarheid niet bestaat.

Europa faciliteert de Poolse antidemocratie
Staatscorruptie met EU-geld (Ekke OverbeekDe Groene Amsterdammer 6 mei 2021 p. 17-19):
Polen is volgens de ranking van Freedom House hard op weg om na Hongarije de tweede autocratie binnen de EU te worden. Met miljarden euro’s EU-subsidie kan de nieuwe nomenklatoera in Oost-Europa weer jaren vooruit.
Polen en Hongarije blokkeerden de EU-begroting en het Herstelfonds. Ze wilden onder geen beding accepteren dat het uitbetalen van de Europese subsidies afhankelijk zou worden van het
respecteren van de rechtsstaat. Dankzij Berlijn werd de koppeling van geld aan rechtsstaat afgezwakt, waarna Warschau en Boedapest akkoord gingen.
Volgens de nieuwe tekst van de verordening kan Brussel alleen ingrijpen als een
rechtsstaatsschending aantoonbaar tot malversaties met EU-geld leidt. Wat dat in de praktijk gaat betekenen weet niemand.
Volgens de oppositie kan PiS niettemin de EU-miljarden gebruiken als verkiezingsfonds.
Polen en Hongarije willen onder geen beding toetreden tot een Europees Openbaar Ministerie dat misbruik van EU-geld in de hele Unie mag onderzoeken.

Economie Na de lockdown (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 6 mei 2021 p. 9):
Misschien is dat de grootste verrassing die begint op te doemen uit de evaluaties en projecties:
hoezeer het allemaal meevalt voor de rijken, en hoezeer de Grote Lockdown van 2020-2021 bestaande tegenstellingen verscherpt.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Isis Ontsluierd, een perspectief (David Reigle Theosofia september 2016 p. 123-135):
H.P. Blavatsky’s werk Isis Ontsluierd, gepubliceerd in 1877, had nooit de bedoeling om Isis, de Egyptische godin die de geheimen van de natuur belichaamt, te ontsluieren. Blavatsky had dit boek aan de drukker gegeven met als titel ‘De Sluier van Isis’, maar nadat met drukken was gestart, werd ontdekt dat deze titel elders al was gebruikt. Er moest dus snel een andere titel worden gevonden. De uitgever stelde Isis Ontsluierd voor en Blavatsky kon weinig anders doen dan instemmen (Blavatsky, Isis Ontsluierd, inleiding, 1:43).
127: Een paar jaar later dook het probleem van het gebruik van het woord ‘God’ op. In 1880 waren twee Engelsen die in India woonden, A.P. Sinnett en A.O. Hume, een correspondentie begonnen met de twee leraren van Blavatsky, de Mahatma’s M. en K.H. De twee Engelsen schreven toen op basis van deze brieven over de tot dan toe verborgen of occulte leringen van de Mahatma’s. Hume had in 1882 een ´Inleidend Hoofdstuk´ geschreven met als kop ‘God’, dat was bedoeld als inleiding bij een uiteenzetting over occulte filosofie. De Mahatma K.H. antwoordde duidelijk en niet mis te verstaan: Noch onze filosofie, noch wijzelf geloven in een God, en allerminst in één wiens persoonlijk voornaamwoord met een hoofdletter H moet worden geschreven… Onze leer kent geen compromissen. Zij bevestigt, of ontkent, want zij onderwijst nooit iets anders dan wat zij als waarheid kent. Daarom wijzen wij God af, zowel als filosofen en als boeddhisten.
Deel I Hoofdstuk 10
De innerlijke en uiterlijke mens (p. 432):
Omdat de ziel voortdurend voortgaat en in de loop van een bepaalde tijdsperiode alle dingen doorloopt, wordt ze daarna gedwongen om door alle dingen heen terug te gaan, en in de wereld hetzelfde web van voortbrenging te spinnen . . . want even vaak als dezelfde oorzaken terugkeren, zullen dezelfde gevolgen op dezelfde manier terugkomen.
– M. Ficino, Theologia platonica de immortalitate animae3
3) In: Cory, Ancient Fragments, ed. 1832, herdruk 1975, Wizards Bookshelf, blz. 267. Vertaling: De Vader liet elke geest van deze triade uitstromen.
Vanaf het moment dat het embryo wordt gevormd, totdat de mens, oud geworden, zijn laatste adem uitblaast en sterft, wordt begin noch einde door de dogmatische wetenschap begrepen; al wat vóór ons ligt is een leegte, alles achter ons een chaos. Voor haar is er geen bewijsmateriaal over het verband tussen geest, ziel en lichaam, hetzij vóór of na de dood. Het levensbeginsel alleen al vormt een onoplosbaar raadsel, en bij het bestuderen daarvan heeft het materialisme vergeefs zijn intellectuele vermogens uitgeput.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 2 Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Inhoud
De ‘onfeilbaarheid’ van de religie
Hoofdstuk 9 De Veda’s en de Bijbel (p. 491):
De letterlijke interpretatie van de Bijbel heeft reeds haar vruchten gedragen; met de Veda’s en de heilige Sanskrietboeken in het algemeen zal precies hetzelfde gebeuren, met dit verschil dat de absurde interpretatie van de Bijbel door de jaren heen een vooraanstaande plaats op het terrein van het belachelijke heeft verworven, en haar verdedigers zal vinden tegen alle licht en bewijzen in. Wat de ‘heidense’ literatuur betreft, haar religieuze betekenis zal, na nog enkele jaren van niet geslaagde pogingen om haar uit te leggen, worden verwezen naar de vergetelheid van ontmaskerd bijgeloof, en de mens zal er niets meer over horen.
Appendix
2 Mijn boeken (p. 779):
Zelfs bij
De Geheime Leer zijn een half dozijn theosofen druk bezig geweest met het redigeren ervan, die me hebben geholpen de inhoud te ordenen, het gebrekkige Engels te verbeteren en het voor uitgave gereed te maken. Maar geen van hen, van de eerste tot de laatste, zal ooit aanspraak maken op de basisleer, de filosofische conclusies en leringen. Niets daarvan is door mij bedacht, maar ik heb het eenvoudig weergegeven zoals het me is geleerd; of zoals Montaigne zegt, die door mij in De Geheime Leer (1:29) wordt geciteerd: ‘Ik heb hier alleen een boeket van uitgezochte [oosterse] bloemen gemaakt en heb er niets van mezelf aan toegevoegd dan het touwtje dat ze samenbindt.
Is een van mijn helpers geneigd te zeggen dat ik voor het
touwtje niet de volle prijs heb betaald?

Het belang van een onverzoenlijk recht (Dorien Pessers Vereniging voor de Sociaalwetenschappelijke bestudering van het Recht p. 77):
Inleiding
Hoe kunnen mensen samenleven? Hoe verzoenen zij zich met elkaar? En hoe verzoenen zij zich zó duurzaam dat cultuur en beschaving mogelijk worden? Deze oude, (rechts)sociologische vragen krijgen een nieuwe actualiteit nu in onze multiculturele samenleving de gebruikelijke antwoorden verouderd lijken. Zelfs het moderne recht dat – dankzij de reële effecten van de rechtsfilosofische idee van het sociaal contract – zo succesvol is geweest in het verzoenen van groepen en individuen, lijkt de grenzen van zijn vredestichtende capaciteit te hebben bereikt. Eén van de oorzaken is de herleving van een tegenstelling waarvan wij dachten dat die al lang achter ons lag: die tussen de sociale groep en het individu. Culturele minderheidsgroepen claimen hun eigen rechtsorde en de vrijheid om binnen de eigen groep individuen ongelijk te behandelen. De Nederlandse rechtsorde wordt daardoor geconfronteerd met rechtsordes waarmee vooralsnog geen verzoening mogelijk lijkt. Deze onverzoenlijkheid lijkt nog scherper te worden wanneer de positie van vrouwen binnen culturele minderheidsgroepen in ogenschouw wordt genomen. Vrouwen zijn vaak bij uitstek degenen die de groepscultuur dragen en overdragen. Sterker nog, de inferieure positie van vrouwen is vaak een constitutief element van sommige minderheidsculturen. Berechtiging van vrouwen op voet van individuele gelijkheid raakt het hart van die culturen, en wordt daarom als ondermijning van de groepsidentiteit gezien. Moet het recht tegenover deze culturele groepspraktijken zijn onverzoenlijkheid jegens discriminatie van individuen handhaven?

Meer aandacht voor geestelijke vervuiling (3 mei 1971)
Bij de officiële opening van het nieuwe bedrijfsgeneeskundig centrum in het Botlekgebied heeft de staatssecretaris van
volksgezondheid, dr. R.J.H. Kruisinga, gevraagd om grotere aandacht voor de geestelijke vervuiling van het Nederlandse volk, „We doen alles voor de materiële gezondheid van de mensen. Terecht, maar het wordt tijd dat we ons bezorgd maken om de geestelijke volksgezondheid.
Door de toenemende welvaart neemt de geestelijke vervuiling toe, zo meent de staatssecretaris. De agressie en de onverdraagzaamheid onder het Nederlandse volk groeit gestadig. Het aantal gevallen van agressie met gebruikmaking van vuurwapens in de afgelopen vijf jaar is al vervijfvoudigd (van 55 in 1965 tot 280 in 1970).

Zelfs een crisis kan Macron niet populair maken (Daan Kool Volkskrant 11 mei 2019 p. 10-11):
Hij is misschien een beetje teveel ‘le French Obama’: populair in het buitenland maar in eigen land niet zo. Frankrijk heeft onder leiding van Macron de crisis goed doorstaan, maar de president blijft toch een beetje te veel de filosoof die graag over de toekomst praat, terwijl het heden maar langzaam tot hem doordringt.
Maar terwijl Mark Rutte in de Nederlandse pers officieus tot
staatsman van de eeuw is uitgeroepen en de Duitsers massaal vertrouwen op de kundigheid van Angela Merkel, is de crisisbonus voor Macron alweer tenietgedaan.
Nadat hij wekenlang van geen wijken wilde weten gaf hij de gele hesjes uiteindelijk toch gelijk – en een
belastingverlaging van 5 miljard euro.
‘Laten we de gebaande paden en ideologieën verlaten’, zei Macron de laatste keer dat hij vanuit het Élysée het Franse volk toesprak over de coronacrisis. ‘Laten we onszelf opnieuw uitvinden. Ik in de eerste plaats.’

Johnson splijt VK met nieuw ‘blijf alert (Patrick van IJzendoorn de Volkskrant 11 mei 2019, p. 11):
De Engelsen hoeven niet meer thuis te blijven, maar de Schotten, de Welshmen en de Noord-Ieren wel. Boris Johnson heeft zondagavond besloten de ‘Blijf thuis’-mantra te veranderen in ‘Blijf alert’, maar die beslissing heeft het Verenigd Koninkrijk gespleten.
Scheur
Er ontstaan niet alleen
scheuren tussen de vier naties van het VK, maar ook tussen de politieke partijen. Labour, gesteund door de vakbonden, vindt het nog veel te vroeg voor versoepeling. Elke dag sterven er immers nog honderden Britten. Het totale aantal doden nadert de 32.000, in absolute termen het hoogste aantal in Europa. Het merendeel van de Britten heeft vrede met de huidige lockdown, die qua striktheid tussen Nederland en Frankrijk ligt.
Woede
Johnson kan de sceptici in eigen gelederen negeren, maar de zondagskranten maken gewag van onrust in zijn eigen kabinet, omdat de premier zijn ministers amper deelgenoot zou maken van zijn besluiten en te veel zou luisteren naar zijn minister van Volksgezondheid, die een omzichtige koers bepleit. Aan het begin van de crisis heeft Johnson vanwege zijn laconieke handelen ook woede opgewekt bij een deel van de bevolking. Harry Potter-actrice Miriam Margolyes zei zaterdag zelfs stilletjes te hebben gehoopt dat Johnson zou sterven toen hij in het ziekenhuis lag.

‘Wie hard is voor zichzelf, is dat ook voor zijn omgeving’ (Fokke Obbema interviewt Mardjan Seighali Volkskrant 11 mei 2019 p. 16-17):
Haar
idealisme brengt Mardjan Seighali in het Iran van ayatollah Khomeini in grote problemen. Ze wordt opgepakt, vrienden van haar worden vermoord. ‘Ik heb toen vriendschap met de dood gesloten.’
Met als vader een geslaagde zakenman van eenvoudige komaf die niets van politiek moet hebben, maar alles van dichtkunst. ‘Poëzie is onze bijbel’, luidt zijn adagium. Zijn vrouw, afkomstig uit een welgestelde familie, was verslaggever en recenseert dichtbundels voor de lokale omroep. Samen koesteren ze een ‘huisje-boompje-beestje’-ideaal voor hun drie dochters.
En dat op uw 17de.
‘Ja. Ik ben beschadigd uit de gevangenis gekomen, mijn innerlijk leven was ik kwijt. Ik ging op zoek naar de vraag:
wat is leven? Hoe kan ik verder? Onze oudste zoon kreeg de naam Pouya, pelgrim, iemand die naar waarheid en zingeving zoekt. Ik heb hem genoemd naar mijn innerlijke zoektocht. Ik heb lang last gehad van nachtmerries. Mijn vrienden komen daarin voor. Ik probeer me ze te herinneren, maar hun gezichten zijn inmiddels vervaagd. Het drukte lang op mijn leven.’
Zelf ben ik gelukkig in staat geweest naast hardheid ook zachtheid te gaan waarderen. Daardoor kon ik wegkomen van het overleven. Want zo lang je dat alleen maar doet, heb je de kunst van het leven nog niet ontdekt’.
Wat bent u over die kunst te weten gekomen?
‘Dat je in je leven hardheid én zachtheid nodig hebt.
Ieder mens heeft beide kanten in zich. Als iemand beweert erg empathisch te zijn, denk ik: er zijn vast momenten waarop je dat niet bent. In de hardheid zit kracht en geen mens kan het zonder stellen. Want de wereld kan guur zijn, het leven is bewerkelijk. Dat heb ik mijn kinderen ook geleerd: dat je je altijd moet inspannen, niks komt je aanwaaien. Ik was veeleisend in de opvoeding: geen gezeur en gezeik, maar prestaties leveren. Ze zijn allebei tophockeyers geweest.
‘Maar je moet je ook leren openstellen voor
zachtheid. Die kun je vinden in schoonheid, eerlijkheid, het geduld om niet te snel te oordelen. Van mijn man heb ik op dat vlak zoveel geleerd.

'Never waste a good crisis, as they always say' Duurzaam nu of nooit (Tegenlicht 10 mei 2020 NPO2):
De klimaataanpak staat in veel landen op pauze en ook de VN heeft twee belangrijke klimaatbijeenkomsten uitgesteld. Maar kunnen we ons die pauze wel veroorloven?
De coronacrisis brengt alle klimaatverdragen in gevaar, maar kan ook juist mogelijkheden bieden, mits het lukt om investeringen om de coronacrisis te bestrijden te koppelen aan vergroening.
De kansen voor snelle verduurzaming en CO2-reductie zijn enorm, als we denken aan de honderden miljarden euro’s die regeringen nu uittrekken om de pandemie te bestrijden en de economie overeind te houden. In Nederland kun je de crisisinvesteringen koppelen aan het Urgendapakket, in Europa aan de Green Deal en globaal aan het Parijs-Akkoord.
De coronacrisis – zoals eerder de financiële crisis – laat zien dat ingrijpende, op wetenschap gebaseerde noodmaatregelen uiteindelijk vrij makkelijk door burgers worden geaccepteerd.
Hoe gaan we de vrijgekomen miljarden gebruiken om de wereldeconomie overeind te houden en onze globale klimaatproblematiek voorgoed te tackelen? We moeten veranderen, we kúnnen blijkbaar ook veranderen, maar hoe gaan we dat duurzaam doen?

Brain wash talks 10 mei 2020 NPO2:
Klimaatverandering tegengaan is duur en kost vooral geld, is de heersende opvatting. Ondernemer An Beazar laat zien dat kiezen voor duurzaamheid juist ook geld kan opleveren.

Buitenhof 10 mei 2020 NPO1
Thom de Graaf, vicepresident Raad van State
Steeds vaker krijgt de rechter het verwijt politiek te bedrijven. Is dit verwijt terecht?
De gerenommeerde Financial Times-commentator Martin Wolf over de staat van de wereldeconomie.
En deze week maakte premier Rutte bekend dat de teugels van de ‘intelligente lockdown’ losser worden. Is het genoeg voor bedrijven om hun hoofd boven water te houden? Een gesprek met de hoofdeconoom van ABN AMRO Sandra Phlippen.

Economisch nationalisme is dodelijke dreiging (Arnout Brouwer Volkskrant 21 april 2020 p. 26-27):
Als er ooit een tijd was waarin je alleen jezelf kunt redden door ook je buren te redden, dan is het deze.
Hoe komt de wereld uiteindelijk uit de pandemie? Het antwoord hangt samen met de vraag of een van de grote kwalen van deze tijd getemperd kan worden: het economisch nationalisme dat president Trump in het groot belijdt en Nederland in het klein.
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) presenteerde vorige week een serie zwarte scenario’s over de mondiale economie. De crisis die zich aankondigt is zwaarder dan alles wat we sinds de Tweede Wereldoorlog hebben gekend. Zoals columnist Martin Wolf het verwoordde:
‘Een microbe heeft al onze arrogantie onderuitgehaald.’

Het coronavirus en de economische gevolgen. (Buitenhof 15 maart 2020 NPO1):
Aan tafel minister Wopke Hoekstra over de plannen van het kabinet.
En een analyse van VNO/NCW voorzitter Hans de Boer en hoogleraar Financiële Markten Arnoud Boot.
En Diederik Samsom is te gast over de Green Deal.

De bonus van de baas verbieden lost niets op (Koen Haegens Volkskrant 8 mei 2020 p. 10):
Het enige wat de Hollandse bonusobsessie daarentegen biedt, is morele genoegdoening. Het volk moet bloeden? Dan zij ook. Maar zelfs dat valt tegen. Een bestuursvoorzitter zal een paar ton mislopen op een salaris van een miljoen. Dat doet toch echt minder pijn dan mogelijke bezuinigingen op, pak hem beet, de zorg- of huurtoeslag van een bijstandsmoeder.

Facebook richt zijn eigen‘semi-toezichthouder’ op (Noёl van Bemmel Volkskrant 8 mei 2020 p. 10):
Facebook strikte klinkende namen uit de politiek, journalistiek en wetenschap om toezicht te houden op de inhoud van het platform met 2,37 miljard gebruikers. Pakt het platform zo werkelik zijn problemen aan?
Helpt dit om de negatieve kanten van sociale media in te dammen?
‘Maar nu richten ze in feite een eigen toezichthouder op, om te voorkomen dat de overheid dat voor ze doet. Je moet je afvragen of dat wenselijk is, hoe capabel die leden ook zijn.’ Van Dijck zou liever zien dat Facebook zijn schimmige status opgeeft. ‘Ze vinden zichzelf geen mediabedrijf en ook geen telecombedrijf – sectoren waar wel toezichthouders voor bestaan – en nu komen ze met een eigen semi-toezichthouder.
Die houdt zich alleen bezig met Facebook, niet met Instagram en WhatsApp (in bezit van Facebook, red.) en al helemaal niet met andermans apps, zoals YouTube of TikTok. De reikwijdte van de hele operatie is dus beperkt.’

Buitenhof 10 mei 2020 NPO1
Thom de Graaf, vicepresident Raad van State
Steeds vaker krijgt de rechter het verwijt politiek te bedrijven. Is dit verwijt terecht?

Raad van State pareert kritiek op rol rechters (Remco Meijer Volkskrant 8 mei 2020 p. 18):
Zitten rechters te vaak op de stoel van politici? ‘Soms schuurt het’, schrijft de Raad van State in het donderdag verschenen jaarverslag. Rechters hebben volgens de Raad een ‘zware verantwoordelijkheid’ om de politiek niet voor voldongen feiten te plaatsen.
Thom de Graaf, voormalig D66-fractieleider, oud-burgemeester en sinds november 2018 vicepresident van de Raad van State, zegt daarover: ‘Wij vinden het gepast om bij te dragen aan een beter inzicht in de werking en betekenis van de democratische rechtsstaat. Maar wel met zorgvuldige omgangsvormen. Wij doen niet aan opinie-entertainment.’
Ambitie
Al onder zijn voorganger Piet Hein Donner is een beweging ingezet om de Raad van State meer dan voorheen in gesprek te laten gaan met de buitenwereld, stelt De Graaf. Een van zijn ambities is als wetgevingsadviseur ‘scherper en breder over wetgeving te adviseren’.
De Graaf is niet van plan
‘om in zijn schulp te kruipen achter de dikke muren van de Kneuterdijk’ (locatie in Den Haag van de Raad van State, red.), aldus het jaarverslag. ‘Ik heb in mijn eerste jaar mijn best gedaan om de kanalen verder open te krijgen.’

Kibbelende V-raad komt niet tot besluit (Theo Koelé Volkskrant 8 mei 2020 p. 20):
Een eerste resolutie voor een wereldwijd staakt-het-vuren, nodig voor een efficiënte bestrijding van corona, strandde vorige maand door toedoen van wat oud-minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken, PvdA) ‘concurrerende grootmachten’ noemt: de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad, die elk beschikken over een vetorecht.
Koenders stelt dat de VN,
‘die in heel zwaar weer verkeren’, al eerder ten onrechte ‘opgegeven zijn’. Maar het is nu wel erop of eronder, meent de oud-minister, die een groeiende rol voor de Europese landen in en buiten de Veiligheidsraad ziet weggelegd. ‘Anders is het gepraat over een geopolitiek Europa holle retoriek.’

Alfred Birney boek In de Wacht (Mondo 9 mei 2020)
Wachtend op een operatie ziet Alan Noland vanaf zijn ziekenhuisbed de multiculturele samenleving aan zich voorbijtrekken. Ongegeneerd etnisch profilerend en wars van politieke correctheid legt hij zijn tijdelijke leefomgeving onder de microscoop. Daarbij spaart hij ook zijn eigen falen op persoonlijk vlak niet. Wat Alan ziet verbaast, ergert en vermaakt hem zodanig dat hij zijn levensgevaarlijke fysieke toestand bijna vergeet.

Vijf doden (Ionica Smeets Volkskrant 14 maart 2020 Wetenschap p. 21):
Er bestaan allerlei versies van dit gedachte-experiment, maar de centrale vraag is steeds: wanneer is het moreel juist om iemands rechten te schaden in het belang van de groep? En daar denk ik dus steeds aan bij de corona-uitbraak. Wanneer besluit je om evenementen af te lasten om verspreiding van het virus, ziekte en doden te voorkomen? Want sommige van die afgelastingen zullen mensen ruïneren. Wanneer ga je over tot het sluiten van scholen of het in quarantaine stellen van grote groepen mensen, wetend dat je hiermee sommige levens redt, maar tegelijk andere levens schaadt? Hoe beslis je welke patiënten voorrang krijgen als je niet genoeg artsen en ziekenhuisbedden beschikbaar hebt voor iedereen? En net als bij de colleges over het trolleyprobleem die ik vroeger volgde, moet ik concluderen dat ik geen flauw idee heb of er überhaupt wel juiste antwoorden bestaan.

Wordt de Financial Times langzaam meer rood dan roze? (Peter de Waard Volkskrant 18 september 2019):
‘Kapitalisme. Tijd voor een reset’, kopte de Financial Times (FT) woensdag op een speciale voorpagina-omslag. De roze zakenbijbel — het huisorgaan van de elite en City van Londen — zette een frontale aanval in op het huidige kapitalisme.
De 73-jarige columnist Martin Wolf, die toch de ideoloog van die krant mag worden genoemd, conludeert dat het kapitalisme gedoemd is ten onder te gaan als het niet verandert. En in die val zal het de democratie meeslepen.
Het Angelsaksische model van
winstmaximalisatie moet op de helling. Wolf wil een dynamische kapitalistische economie met een verantwoordelijke corporate governance, een gezond mondiaal en lokaal ondernemingsklimaat en een opvangnet voor mensen die het niet kunnen bijbenen in de ratrace.
Dat klinkt meer roze dan rood.

Sommer (Gerard Jensen Volkskrant 9 maart 2020 p. 19):
Ik weet waarom sommige Volkskrant-lezers zich ergeren aan de stukken van Martin Sommer. Dat komt omdat zijn analyses moeilijk te weerleggen zijn, en dat is voor met name links georiënteerde lezers niet altijd fijn. Als hij terecht zegt dat elektrische auto’s alleen zin hebben als de elektriciteit duurzaam is verkregen, zit daar iets van een ongemakkelijke waarheid in. Hetzelfde geldt voor de samenwerking op links. Sommer stelt terecht dat de partijen die zeggen op te komen voor de onderkant van de samenleving helemaal niet gesteund worden door dat deel van de samenleving. Ook weer een waarheid gelijk een koe. Als ik hoor dat lezers zich aan Sommer ergeren moet ik terugdenken aan wat een leidinggevende eens tegen mij zei: ‘Waarom kom je nou weer zeuren, het ging net zo lekker.’ Martin, ga vooral door met je bijdrages.

Links laat zijn kiezers al decennia in de steek (Martin Sommer Volkskrant7 maart 2020 Opinie p. 23):
Ik kwam Gabriël van den Brink tegen, gerespecteerd politiek filosoof. Ik vroeg hem wat hij van de linkse lente dacht. Hij barstte los: links heeft al decennia wat hij een neoliberale agenda noemt, terwijl de wensen en de noden van de grote meerderheid naadloos passen bij het programma van Forum voor Democratie. Hij stuurde de proef van zijn nieuwe boek, Ruw ontwaken uit de neoliberale droom, dat eind deze maand verschijnt. Daarin analyseert hij de cijfers van tien jaar lang kwartaalonderzoeken van het SCP naar het welbevinden van de bevolking.
Wat daaruit opstijgt is een consistente boodschap van onvrede over de liberale consensus bij de bovenlaag, ‘waar de culturele verworvenheden uit de jaren zestig en de economische dynamiek van de jaren tachtig elkaar de hand reiken’. Beleidsmakers stellen verkeerde prioriteiten, zijn met zichzelf bezig, ontbreekt het aan vermogen vorm te geven aan het algemeen belang. Naarmate de bovenlaag steeds opnieuw een andere samenleving wil, neemt de weerstand bij de rest van de bevolking toe.

Fundamentele waarden, daar draait het om in EU (Ton van den Brink en associate professor EU Law aan Universiteit Utrecht Volkskrant 22 februari 2017):
Ongecontroleerde immigratie, de euro, het associatieakkoord met Oekraïne: populisten zien er fundamentele bedreigingen in voor onze manier van leven. Allemaal veroorzaakt door de EU. De reacties daarop komen van de boekhouders ('per saldo goed voor de Nederlandse economie') of van de ingenieurs ('met een beetje sleutelen aan de bevoegdheden van de EU krijgen we een beter systeem'). En zo blijven we blind voor waar het populisten werkelijk om gaat. Daarvoor moeten we zelfs dieper graven dan het beeld van de zakkenvullende elite waarmee de EU vaak wordt gelijkgesteld. Ook dat beeld is uiteindelijk maar een symptoom van de dieperliggende afkeer tegen de EU.

Hemel en hel (Yasmina Aboutaleb Volkskrant 4 mei 2021 p. V2):
‘Je wordt geboren binnen een geloof, waarmee je leven voor een groot deel voor je is bepaald’, begint Özcan Akyol de nieuwe serie
Vrijdenkers (De Vrije Gedachte). ‘Maar wat als je je daar op een dag niet meer bij thuis voelt?’
Lale Gül – die overigens niet in de tv-serie zit – schreef er een roman over. Maar niet zonder gevolgen, vertelde ze de voorbije weken in verschillende talkshows.
Maar zoals de hemel niet zonder de hel kan, had de veiligheid en de saamhorigheid die de eigen groep meebracht voor hen ook een
keerzijde. Zich begeven buiten de eigen kring was voor de meesten niet toegestaan. In de tweede aflevering is zondag te zien hoe onder meer hierdoor bij de ex-gelovigen de eerste barst in hun eens rotsvaste geloof ontstaat.
Zoveel als de verhalen verschillen, lijken ze ook op elkaar.
Want in de zoektocht naar hun eigen opvattingen, weg van het keurslijf van de groep, doorklinkt vaak veel eenzaamheid.
Vrijdenkers Human Actualiteiten 2 mei 2021 NPO2):
Wat gebeurt er als je binnen een geloofsgemeenschap opgroeit en je jezelf er op een dag niet meer thuisvoelt? Daarover praat Özcan Akyol met zes voormalig gelovigen in de serie Vrijdenkers. De serie gaat over het
loslaten van religieuze dogma’s en het vinden van je eigen pad.

Brolsma, M. Het humanitaire moment Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930)
4,5: De Duitse cultuurpessimist Oswald Spengler (1880-1936) verkondigde in zijn onheilsprofetie
Der Untergang des Abendlandes (1918-1922) dat voor het Westen de terminale fase van de Zivilisation was aangebroken en de Franse dichter Paul Valéry (1871-1945) diagnosticeerde in zijn bekende essay ‘La crise de l’esprit’ (1919) bij Europa een diepgaande geestelijke crisis. Na 1918 was kortom kritiek op de beschaving, meestal óók een vorm van Europese zelfkritiek.
119: Sinds haar jeugd was ze bovendien bevriend met Hélène Mercier (1839-1910), de pionierster van het Toynbee-werk in Nederland. Met Kropotkin deelde Kapteyn-Muysken een sterke bewondering voor de jonggestorven dichter-filosoof Guyau, die in zijn levensfilosofie het sociaal bewustzijn van het individu voorop stelde.193 In 1898 vertaalde ze zijn hoofdwerk Esquisse d’une morale sans obligation ni sanction (1885) naar het Engels en meende vervolgens enkele duizenden Schotse metaalbewerkers een plezier te doen door het in goedkope editie onder hen te verspreiden. Kropotkin prees zijn Nederlandse vriendin voor deze barmhartige daad met de woorden: ‘U is anarchiste, zonder het zelf te weten.’194 In navolging van Guyau ontwikkelde Kapteyn-Muysken een eigen, optimistisch ‘Levensgeloof’ dat de grondslag moest vormen van een morele en maatschappelijke vernieuwing en dat ze verkondigde in De Kroniek, De Nieuwe Gids en De XXe Eeuw en in essaybundels als Affirmatie (1907) en Levensrichting van deze tijd (1916). In 1908 keerde ze terug naar Nederland, waar ze zich aansloot bij de vrijdenkersvereniging De Dageraad en de vrouwenbeweging. Haar villa in Scheveningen werd een trefpunt voor linkse intellectuelen als Bart de Ligt, Clara Wichmann, Ferdinand Domela Nieuwenhuis, de architect Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) en de sociaal-anarchist Bernard Reyndorp (1870-1950).

Marty Bax Het web der schepping, Theosofie en kunst in Nederland van Lauweriks tot Mondriaan
In Het web der schepping behandelt Marty Bax de relatie tussen theosofie en kunst in een brede culturele context. De introductie van de theosofie in Nederland omstreeks 1890 was mogelijk dankzij de inspanningen van groepjes gelijkgezinden die de secularisatie van het Nederlands geestesleven vanaf 1850 op gang brachten: liberale vrijmetselaren,
vrijdenkers van De Dageraad en spiritisten van allerlei slag.
Netwerkonderzoek naar deze groeperingen en een sociale stratificatie van de leden van de Theosofische Vereniging leggen in deze studie het bredere culturele fundament waarop de kunst zich vanaf 1895 ontwikkelde.
272: Figuur 71 Schematische weergave van universele eenheid, ruimte en beweging uitgedrukt in de neoplastische beelding in het dynamisch evenwicht van lijn, vlak en kleur, en de theosofische pendant hiervan.
491: Prometheus was een afstammeling van de titanen. In de Griekse mythologie zijn de titanen een geslacht van reusachtige wezens die als de personificaties van woeste natuurkrachten kunnen worden beschouwd. Ze waren de kinderen van Uranus (de god van de hemel) en Gaia (de godin van de aarde); de Griekse mythologie vindt hier haar parallel in het theosofische
Swabhâvat. Prometheus en Zeus - die Prometheus vervloekte - waren neven, allebei halfgoden en elkaars tegenpolen.
515/516: Mondriaans uitgangspunt is dat kunst een weerspiegeling moet zijn van het
Kosmische Web, oftewel het Web der Schepping.
In Mondriaans schilderkunst zijn beeldelementen als verhouding van stand horizontaal en verticaal, vlak en lijn, en de beperking tot de primaire kleuren stuk voor stuk terug te voeren tot centrale theosofische begrippen als
Swabhâvat (eenheid der tegendelen), Purusha (mannelijke scheppingskracht, de lijn, richting en beweging), Prakriti (vrouwelijke scheppingskracht, ruimte en kleur) en Fohat (trilling, die kleur en lijn hun materiële en expressieve karakter geeft).

Willem Otterspeer boek Bolland (p. 561): Er bestaat een grote overeenkomst tussen de opvattingen van Hegel en die van Hofstadter. De ‘strange loops’ van Hofstadter vervullen dezelfde functie als bij Hegel de ‘logische Satz’, die zegt dat het negatieve tegelijk positief is. Voor beide staat de samenhang ervan met het zelfbewustzijn en de vrije wil in het het centrum van hun redenering. Maar dat was nu juist het probleem met Bolland. Hij zei dat zijn filosofie de hoogste zelfkennis verschafte. Maar hij heeft zichzelf nooit gekend.

De natuurlijke ethiek van Spinoza hangt ongetwijfeld met de 4e dimensie, de co-reflectie van Teilhard, het projectiemechanisme van Jung en de weerspiegeling van Blavatsky samen.

De titel van het boek het CHAOSPUNT de wereld op een tweesprong van Ervin Laszlo wordt als actueel thema gebruikt. Het biedt een kader voor het formuleren van een kosmische visie (Ervin Laszlo boek Kosmische Visie Wetenschap en het Akasha-veld) op een oud vraagstuk.
144/145: De met de nobelprijs voor natuurkunde onderscheiden fysicus Manfred Eigen heeft aangetoond dat de vorming van suprasystemen onder invloed van auto- en kruiskatalytische cycli de grondslag vormt van de evolutie van alle levensvormen op aarde.
De fysisch chemicus en expert in de thermodynamica Ilya Prigogine werd onderscheiden met de Nobelprijs nadat hij de wijze waarop kruiskatalytische systemen tot de evolutie van complexe systemen leiden [en de theorie over het zelforganiserende karakter van het universum, vert.] had uitgewerkt.
De in in het boek besproken perioden Mythos, Theos, Logos en Holos (p. 66/76) correleren met de vier yuga’s.

Eigenheid in de polder (Gabriël van den Brink & Haroon Sheikh De Groene Amsterdammer 1 februari 2018 p. 34-37):
De behoefte om de nationale identiteit te beschermen is de afgelopen decennia overal in het Westen gegroeid. De lessen die Nederland als polderland leerde over menselijk samenleven kunnen voor de hele wereld van nut zijn. Waartoe is Nederland op aarde?
Het publieke debat over de Nederlandse identiteit woedt in alle hevigheid. Globalisering zou de nationale staat van zijn betekenis beroven terwijl dé Nederlandse identiteit niet zou bestaan. De auteurs van de bundel Waartoe is Nederland op aarde? (redactie Gabriël van den Brink, uitgeverij Boom), gaan daar tegen in. Volgens hen is ‘Nederland’ nog altijd een relevante categorie en kan men wel degelijk een verbindend verhaal over verleden, heden en toekomst van ons land vertellen. Dit essay is een voorpublicatie uit de bundel.
Bij het inzetten van tastbare vaardigheden op het gebied van dijkenbouw of watermanagement buiten Europa begrijpt iedereen dat je die op de plaatselijke situatie moet afstemmen. Dat zou bij minder tastbare vaardigheden op het gebied van rechtspraak, bestuur of meningsvorming niet veel anders moeten zijn. Als Nederland een dergelijke flexibiliteit zou opbrengen, dan kunnen we de wereld enigszins verbeteren.
En dan is het antwoord op de vraag waartoe wij op aarde zijn niet alleen gelegen in het voortbestaan van ons eigen land, maar ook in een herkenbare bijdrage aan de wereld als geheel.

Blijf feit en fictie onderscheiden (Gabriël Van Den Brink en Heidi De Mare Volkskrant 26 januari 2018 p. 22):
Het zou een vorm van hoogmoed zijn te geloven dat dit in het Westen volstrekt ondenkbaar is. In elk geval vormt de dynamiek in de Verenigde Staten op dit gebied een ernstige waarschuwing. Enerzijds worden allerlei vormen van fictie daar in toenemende mate op het Procrustesbed van een puriteinse moraal gelegd, anderzijds worden talloze feitelijkheden er als een vorm van nepnieuws afgedaan zonder dat men zich daartegen kan verdedigen.
Met de loochening van het onderscheid tussen feit en fictie staat in het Westen dus wel degelijk iets op het spel. Hoewel het debat daarover niet gemakkelijk of eenduidig is, zou het goed zijn als de deelnemers eraan niet voor de simpele weg van hun eigen gelijk kozen.

Olieklier of Burgemeesters zijn dragers van de politieke moraal ( Ariejan Korteweg Volkskrant 14 juli 2016 p. 19):
De zwaardvis heeft een klier bij de stam van zijn zwaard die olie afscheidt. Die olie zorgt, met de zwaardvormige snuit, voor een in het vissenrijk ongeëvenaarde snelheid. Toen dit nieuws vorige week in de krant stond, moest ik aan Rutte denken. Mark de zwaardvis, onnavolgbaar door ingebouwde olieklier.
Bij de zwaardvis heeft die olieklier tegelijk de zwakke plek: het zwaard kan bij de wortel afbreken - zal je altijd zien. De vraag is nu of voor Rutte hetzelfde geldt: vormt zijn geoliede snelheid ook zijn zwakte?
Waarom morele vragen politiek urgent worden. Dat is de titel van de afscheidsrede die Gabriël van den Brink hield bij zijn vertrek als hoogleraar maatschappelijke bestuurskunde in Tilburg. Het is een dun boekje - amper zeventig pagina's - dat deze zomer bij iedere politicus naast de slaapzak in de tent zou moeten liggen. Omdat er glashelder in wordt uiteengezet waar het in de politiek om draait en welke rol de moraal daarin moet spelen. Op empirische grondslag gestoeld - Van den Brink is een gedreven veldwerker - en overzichtelijk gepresenteerd - Van den Brink houdt van puntsgewijs opgediende betogen, vervat in heldere schema's.
Van alle gezagsdragers zijn burgemeesters het meest geliefd. Zij zijn het die richting geven aan het al dan niet verwelkomen van vluchtelingen, aan de decentrale zorg, aan het behoud van winkels en horeca, aan mogelijkheden te demonstreren of vuurwerk af te steken, en daarmee zijn ze de dragers van de politieke moraal. Het aparte is: ze worden niet gekozen maar benoemd. Met eenzelfde procedure wil Aboutaleb eventueel lijsttrekker worden.
Als het morele debat de verkiezingen gaat beheersen en Samsom de schroom niet van zich afschudt, is Aboutaleb een droomkandidaat. Zwaardvis Mark moet zich dan op onbekend terrein wagen.

De jaren nul (2000-2009) Het normen en waardendebat
Blijven steken in goedbedoelde hartekreten (Volkskrant 30 december 2009)
Waar gaat het precies over?
De cultuursociologen Herman Vuijsjes en Gabriël van den Brink zijn het over één ding roerend eens: in politieke termen hebben we het helemaal nergens over.
Er is geen wervend positief verhaal van gemaakt. Want: hoe moet ik mijn kind dan opvoeden? Wat zijn dan die centrale waarden? Wat is dan de zin van het leven (zingeving)?
De overheid heeft te zorgen voor structuren die kunnen sturen in de richting van gewenst gedrag. De halfbakken politieke reactie was vooral zo teleurstellend omdat de behoefte aan dit thema zo groot was.
Van den Brink ergert zich vooral aan het dedain waarmee de hoofdstedelijke elite steevast reageert op alles wat afwijkt van de grachtengordelmores.

De jaren nul (2000-2009) ‘Achteraf sparen’ is nu de norm
Bijna iedereen wentelt zich in de schulden (Pieter Klok Volkskrant, 29 december)
Moeten Nederlanders niet gewoon sparen in plaats van te pas en onpas leningen af te sluiten, is de vraag van Ischa Meijer aan Dirk Scheringa.
‘Lenen is eigenlijk een soort sparen achteraf’, legt Scheringa uit.
Banken waren in Nederland royaler dan elders. In vrijwel elk ander land wordt van een huizenkoper verwacht dat hij zelf ook een zak geld meeneemt – in Nederland hoeft dat niet. Banken financieren met het grootste plezier de hele transactie met, indien nodig, een verbouwing erbij.

Onbekend waar we aanspoelen (Interview met Nout Wellink Volkskrant 24 december 2009)
Het is mijn opvatting dat over het jaar 2009 een groot aantal bankiers eens zou moeten zeggen: we willen niet eens een bonus. Let wel, de bedragen in Nederland zijn onvergelijkbaar met die in de Verenigde Staten.

De Nederlandse aandelenmarkt is deze eeuw met afstand de slechts presterende van Europa. De AEX is sinds 31 december 1999 meer dan gehalveerd, van 677 tot 332 punten (Volkskrant 23 december 2009). AEX was op 31 december 1996 294 en op 31 december 2007 516.

Het is als land zeker niet iets om trots op te zijn. Laat Nout Wellink zien dat hij het niet door heeft gehad hoe het mechanisme van vraag en aanbod, tussen koper en verkoper echt heeft gewerkt? Is hij een representant van de intellectuele elite die het kunstje van de ‘Kool en de Geit’ sparen tot in de puntjes beheersen? Het betekent naar de buitenwereld een ballonnetje oplaten, maar feitelijk niets doen. In hoeverre is Nederland echt een gidsland om trots op te zijn of zijn we knollen voor citroenen aan het verkopen?

Een probleem kun je alleen effectief oplossen door oorzaak en gevolg duidelijk met elkaar te verbinden en niet door wat in de politiek vaak gebeurt het egospelletje van de kool en de geit te sparen. Topbestuurders vinden dat kritiek op hun functioneren het vertrouwen in het systeem negatief beïnvloedt. De kredietcrisis leert dat de bomen niet tot in de hemel groeien. Er is een schijnwelvaart gecreëerd, die laat zien dat we te lang boven onze stand hebben geleefd. Door krediet in het systeem te pompen is een implosie door de overheid afgewend, met als gevolg een explosie van de begrotingstekorten. De crisis kan alleen worden opgelost door weer meerwaarde aan het systeem toe te voegen. Het probleem met de internetzeepbel World Online van Nina Brink is dat de huid al wordt verkocht voordat de beer geschoten is. Is het juist niet zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de problemen extra heeft versterkt?

Wordt met de cursussen ethiek bij managementopleidingen niet opnieuw het wiel uitgevonden? Komt in het kader van deze cursus opnieuw het normen en waarden debat aan de orde of met andere woorden op welke grondslag is deze ethiek gebaseerd? Kees Razenberg psychologische bespiegelingen (quaterniteit). panacee

De Geheime Leer Deel II, Stanza 5 Hoofdstuk De evolutie van het tweede ras (p. 141):
141: Vers 26 van Genesis hfst. iv, indien op de juiste manier gelezen, alleen al zou hun dit recht geven, want het noemt het nieuwe mensenras, dat afstamt van Seth en Enos, Jehova, wat iets heel anders is dan de vertaling die in de bijbel wordt aangenomen: ‘En ook aan hem werd een zoon geboren, Enos; toen begonnen de mensen zich Jah of Yah-hovah te noemen’, dat wil zeggen, mannen en vrouwen, de ‘heren van de schepping’. Men hoeft het bovengenoemde vers maar te lezen in de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst en in het licht van de Kabbala om te zien dat het, in plaats van de woorden van de huidige vertaling, moet zijn: ‘Toen begonnen de mensen zich Jehova te noemen’, wat de juiste vertaling is, en niet: ‘Toen begonnen mensen de naam van de Heer aan te roepen’; een al of niet opzettelijk onjuiste vertaling. Verder behoort de bekende passage: ‘Ik heb een man van de Heer verkregen’ te luiden: ‘Ik heb een man verkregen, gelijk Jehova’7. Luther vertaalde deze passage op de ene manier, de rooms-katholieken op een heel andere. Bisschop Wordsworth vertaalt: ‘Kaïn – Ik heb Kaïn verkregen, van Kanithi, heb ik verkregen’. Luther: ‘Ik heb een man verkregen – gelijk de Heer’ (Jehova); en de schrijver van ‘The Source of Measures’: ‘Ik heb een mens gemeten, gelijk Jehova.’ Dit laatste is de juiste vertaling, omdat (a) een beroemde rabbi, een kabbalist, deze passage precies op deze manier aan de schrijfster heeft uitgelegd, en (b) omdat deze vertaling identiek is met die in de Geheime Leer van het Oosten met betrekking tot Brahma. In ‘Isis Ontsluierd’8 heeft de schrijfster uitgelegd dat ‘Kaïn . . . de zoon van de ‘Heer’ is en niet van Adam (Genesis iv, 1)’. De ‘Heer’ is Adam Kadmon, de ‘vader’ van Yodcheva, ‘Adam-Eva’, of Jehova, de zoon van de zondige gedachte, niet de nakomeling van vlees en bloed. Anderzijds is Seth de leider en de voorvader van de rassen van de aarde; want hij is exoterisch de zoon van Adam, maar esoterisch de nakomeling van Kaïn en Abel, want Abel of Hebel is vrouwelijk, de tegenhanger en vrouwelijke helft van de mannelijke Kaïn, en Adam is de collectieve naam voor man en vrouw: ‘man en vrouw (zachar va nakobeh) schiep hij hen . . . en noemde hun naam Adam’. De verzen in Genesis van hfst. i tot v zijn voor kabbalistische doeleinden opzettelijk met elkaar verward. Na de MENS van Genesis hfst. i, 26 en Enos, de zoon van de mens van hfst. iv, 26, na Adam, de eerste androgyn, na Adam Kadmon, de geslachtloze (de eerste)logos, komen nadat Adam en Eva zijn gescheiden, tenslotte Jehova-Eva en Kaïn-Jehova. Deze stellen verschillende Wortelrassen voor, want tussen hen verliepen miljoenen jaren.

Voor wat betreft Laat uw linker hand niet weten, wat uw rechter doet wordt verwezen naar het boek Gödel, Escher, Bach van Douglas Hofstadter:
14: Klimmen en dalen, M.C. Escher (litho, 1960), 129: Hol en bol, M.C. Escher (litho, 1955).
800: Tekenen, M.C. Escher (litho, 1948) en een abstract schema van M.C. Eschers Tekenen. Boven een schijnbare paradox, onder zijn oplossing.

Voor het abstracte schema wordt naar het boek verwezen. Het schema geeft de Merkwaardige Lus of Verstrengelde Hiërarchie weer.

Het rapport 'E i V' bevat een met het abstracte schema vergelijkbare doorsnede. De Delen I t/m VII bestaan elk uit vier niveaus, die onderling met de Triade 'These + Antithese = Synthese', het '1e, 2e en 3e aanzicht' zijn verbonden. De merkwaardige lus van Douglas Hofstadter wordt op deze manier een feit.

 

F. van Raalten, boek Filosofie in hoofdzinnen 2 (P. 126): Moraal (ethiek), zo kan men zeggen, is het geheel van gecodificeerde gedragingen die zich voltrekken onder de kwalificaties goed en kwaad. Het goede is alles wat dient tot instandhouding van het leven en het stamverband. Goed is wat het leven dient, wat kan participeren aan het ruilsysteem, wat mee kan komen in het objectieve proces van wedstrijd en wedijver. Slecht is wat afvalt en te gronde gaat. Slecht is wat in de coöperatie niet functioneel is. Zo ontstaan uit de praktijk van het leven zelf twee niveau’s en de verhouding tussen beide is de natuurlijke loop van de geschiedenis.
P. 127: Het is, volgens Nietzsche, de religie geweest, die de verhouding heer – slaaf bedorven heeft, eerst de joodse, daarna ook de christelijke etc. Kortom de religie verziekt de verhouding heer – slaaf, zodat de slaaf iemand wordt die de ander niet meer kan zien als zijn gelijke wanneer hij van hem verliest. Deze wordt zijn vijand. Er ontstaan zo twee niveau’s
1. een natuurlijk coöperatief niveau, waarbij wat goed en kwaad is bepaald wordt door de Heer en waarbij de Slaaf dit recht als vanzelfsprekend erkent.
2. Een niveau waarop de Slaaf verschijnt als de gebieder van de Heer en ondanks zijn natuurlijke ondergeschiktheid toch gaat bepalen wat goed is, met nu als tegendeel: kwaad. Dat wil zeggen hij voert de moraal in en doet ontstaan wat wij nu het zedelijk bewustzijn noemen. Dat betekent dat degenen aan wie goed wordt gedaan nu bepalen wat goed is, dus de ontvangers, de passieven. Deze ‘slavenopstand’ is absurd. De actieven, de heersers hebben van nature de wetgevende macht. Men moet door hun persoonlijk optreden heen zien: het is hun natuur die bepaalt wat goed en slecht is en niet de behoeften van de zwakken.
Ra128: De moraal maakt dus van het individuum een dividuum, een gespletenheid, niet alleen tussen goed en kwaad als metafysische machten maar ook tussen het lagere slaven-niveau en het hogere natuurlijk instinctieve.

Barbara Hannah, boek Jung zijn leven zijn werk (185):
Pythagoras verklaarde in de zesde eeuw voor Chr. dat vier het getal van de totaliteit was. Er wordt van uitgegaan dat het volledig symmetrische, magische vierkant voldoet aan het beginsel van de ‘acausale geordendheid’. Net als het magische vierkant drukt de Unus Mundus de perfecte symmetrie uit. In het individuatieproces moeten wij leren de tegenstellingen als eenheid te ervaren. De ontdekkingen in de natuurlijke wereld, de natuurkunde berusten op een overeenstemming van innerlijke beelden en de observaties in de buitenwereld. Binnen en buiten vallen dan samen.
234: Zarathustra zou zeker niet gemakkelijk zijn dan de visioenen, want het was ‘hels verward’ en buitengewoon moeilijk. Jung zei dat hij zich suf gepiekerd had over bepaalde problemen en dat het heel moeilijk zou zijn het boek vanuit psychologische hoek te verklaren. Hij zei ook dat hij dacht dat Nietzsches idee van de Übermensch de directe voorloper was van het Duitse denkbeeld dat zij Herrenmenschen (‘heersersnaturen’ of ‘superieure mensen’) waren. Nietzsches drie belangrijkste denkbeelden van Zarathustra (blz. 44) de conceptie van ‘wil tot macht’, Übermensch en eeuwige terugkeer.

De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 16 Cyclische evolutie en karma (p. 714):
Maar er is werkelijk geen ongeval in ons leven, geen ongeluksdag en geen tegenspoed, die niet kan worden herleid tot onze eigen daden in dit of in een ander leven. Als men de wetten van harmonie overtreedt of, zoals een theosofische schrijver het uitdrukt, ‘de wetten van het leven’, moet men erop zijn voorbereid tot de chaos te vervallen die men zelf heeft voortgebracht. Want volgens dezelfde schrijver ‘is de enige conclusie waartoe men kan komen, dat deze levenswetten zichzelf wreken, en dus dat elke wrekende engel slechts een symbool van hun reactie is’.

De Geheime Leer Deel II, Stanza 9 Edens slangen en draken (p. 242):
Volgens de opvattingen van de gnostici zijn deze twee beginselen onveranderlijk licht en schaduw, want goed en kwaad zijn feitelijk één en hebben in alle eeuwigheid bestaan, en ze zullen altijd blijven bestaan zolang er gemanifesteerde werelden zijn.
Dit symbool verklaart de verering door deze sekte van de slang, als de Verlosser; gekronkeld om het offerbrood of om een tau, het fallische embleem. Als eenheid zijn Ennoia en Ophis de logos. Als ze zijn gescheiden, is de ene de Boom van het leven (geestelijk), de andere de Boom van kennis van goed en kwaad.
H.P. Blavatsky: Geheime Leer Deel II Stanza 10 Vervolg (p. 309):
De legende van de ‘gevallen engelen’ bevat in haar esoterische betekenis de sleutel tot de talrijke tegenstrijdigheden in het karakter van de mens; zij wijst op het geheim van het zelf-bewustzijn van de mens; zij is de hoeksteen waarop zijn hele levenscyclus is gebaseerd – de geschiedenis van zijn evolutie en groei.
Het juiste begrip van de esoterische antropogenese hangt af van een goede beheersing van deze leer. Deze geeft een aanwijzing voor de oplossing van het lastige vraagstuk van de oorsprong van het kwaad, en laat zien dat de mens zelf het ENE scheidt in verschillende tegengestelde aspecten.
H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel II De rassen met het derde oog (p. 330):
Adam Kadmon is de boom (van de sephiroth) en hij wordt esoterisch de ‘boom van kennis van goed en kwaad’.
H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel II Stanza 7 Het vijfde ras, goddelijke leermeesters (p. 475):
Omdat de geestelijke evolutie niet in staat was de stoffelijke bij te houden, toen de homogeniteit ervan eenmaal door de vermenging was verbroken, werd het geschenk de belangrijkste oorzaak, zo niet de enige oorsprong, van het kwaad16.
16) De filosofische opvatting van de Indiase metafysica plaatst de wortel van het kwaad in de differentiatie van het homogene in het heterogene, van het ene in het vele.

Om de werking van het kernkwadrant te verklaren wordt de lemniscaat gebruikt.
Daniel Ofman gaat er van uit dat een organisatie net zoals een lichaam werkt, macrokosmos = microkosmos. Een organisatie is een verzameling individuen met gemeenschappelijke overtuigingen en opvattingen, met een collectief bewustzijn, ofwel organisatiecultuur. Bij het collectieve onbewuste hebben we te maken met gedrag, conditioneringen die ‘normaal’ geworden zijn. Evolutie, ‘1 + 1 = 3’ vindt plaats wanneer ook aan de complexiteit van een cultuur, de sociale ongelijkheid voldoende aandacht wordt besteed. Om een cultuuromslag te bereiken is het groeien van een nieuw bewustzijn nodig. De wederkerigheid tussen individu en collectief, lees organisatie wordt door de vijf individuele - en collectieve dimensies tot uitdrukking gebracht.

Er is sprake van een ideale situatie, een eenheid wanneer de 'heer en de slaaf' elkaar met respect behandelen. Er treedt vervorming op wanneer de heer gaat overheersen. De slaaf gaat de heer als een vijand zien. De extremen op de negatieve as tonen het nihilisme, alle ideologische veren met inbegrip van de juridische (denk aan de volkomen rechteloosheid van politieke gevangenen) worden uiteindelijk afgeworpen. De wetten van de jungle, het oerinstinct gaat domineren.

Prof.dr. Willem B.K. Hofstee: Als persoonlijkheidspsycholoog werd hij bekend door zijn baanbrekend werk aan het Big Five- model. Dat beschrijft iemands persoonlijkheid aan de hand van de dimensies extraversie, zorgvuldigheid, vriendelijkheid, emotionele stabiliteit en openheid voor ervaringen. Hofstee verfijnde het, en zijn zogeheten Abridged Big Five Circumplex-model vormde de basis voor een vragenlijst die gebruikt wordt om persoonlijkheid vast te stellen. Deze Five Factor Personality Inventory (ffpi) is inmiddels in al bijna twintig talen vertaald en wordt gebruikt in zowel de klinische context als bij het werven en selecteren van personeel en in onderzoekssituaties.

====

Moraal van het Bijbelverhaal (Kwintessens, Eeuwige wederkeer, Bodhisattva Pad, Hoofdroute, Cultuuroverdracht, Reciprociteit)

De ware wijsheid
1 Korinthiërs 13-13: En nu blijft geloof, hoop en liefde, deze drie; doch de meeste van deze is de liefde.
2 Korintiërs 13-8: Wij kunnen ons niet tegen de waarheid verzetten, we kunnen ons er slechts voor inzetten.
Johannes 1:1: In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God.
Johannes 1:3: Alle dingen zijn door Hetzelve gemaakt, en zonder Hetzelve is geen ding gemaakt, dat gemaakt is.
Lukas 1 77: Om Zijn volk kennis der zaligheid te geven, in vergeving hunner zonden,
78
door de innerlijke bewegingen der barmhartigheid onzes Gods, met welke ons bezocht heeft de Opgang uit de hoogte;
Lukas 6 37:
En oordeelt niet, en gij zult niet geoordeeld worden; verdoemt niet, en gij zult niet verdoemd worden; laat los, en gij zult losgelaten worden.
38 Geeft, en u zal gegeven worden; een goede, neergedrukte, en geschudde en overlopende maat zal men in uw schoot geven; want met dezelfde maat, waarmede gijlieden meet, zal ulieden wedergemeten worden.
Lukas 11 52: Wee u, gij wetgeleerden, want gij hebt den sleutel der kennis weggenomen; gijzelven zijt niet ingegaan, en die ingingen, hebt gij verhinderd.
Lukas 18 9-14: (Evangelie ‘De Farizeeër en de Tollenaar’)
9 En Hij zeide ook tot sommigen, die bij zichzelven vertrouwden, dat zij rechtvaardig waren, en de anderen niets achtten, deze gelijkenis:
10 Twee mensen gingen op in den tempel om te bidden, de een was een Farizeër, en de ander een tollenaar.
11
De Farizeër, staande, bad dit bij zichzelven: O God! ik dank U, dat ik niet ben gelijk de andere mensen, rovers, onrechtvaardigen, overspelers; of ook gelijk deze tollenaar.
12 Ik vast tweemaal per week; ik geef tienden van alles, wat ik bezit.
13 En de tollenaar, van verre staande, wilde ook zelfs de ogen niet opheffen naar den hemel, maar sloeg op zijn borst, zeggende: O God! wees mij zondaar genadig!
14 Ik zeg ulieden: Deze ging af gerechtvaardigd in zijn huis, meer dan die; want een ieder, die zichzelven verhoogt, zal vernederd worden, en die zichzelven vernedert, zal verhoogd worden.
Evangelie volgens Mattheus 5:3 Zalig zijn de armen van geest; want hunner is het Koninkrijk der hemelen.
Mattheus 5:4 Zalig zijn die treuren; want zij zullen vertroost worden.
Mattheus 5:5 Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven.
Mattheus 5:6 Zalig zijn die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid; want zij zullen verzadigd worden.
Mattheus 5:7 Zalig zijn de barmhartigen; want hun zal barmhartigheid geschieden.
Mattheus 5:8 Zalig zijn de reinen van hart; want zij zullen God zien.
Mattheus 5:9 Zalig zijn de vreedzamen; want zij zullen Gods kinderen genaamd worden.
Mattheus 5:10 Zalig zijn die vervolgd worden om der gerechtigheid wil; want hunner is het Koninkrijk der hemelen.
Mattheus 6:24: Niemand kan twee heren dienen: hij zal de eerste haten en de tweede liefhebben, of hij zal juist toegewijd zijn aan de ene en de andere verachten. Jullie kunnen niet God dienen én de mammon.
Mattheüs 7:2 Want met welk oordeel gij oordeelt, zult gij geoordeeld worden; en met welke mate gij meet, zal u wedergemeten worden.
Matteüs 7:15: Pas op voor valse profeten, die in schaapskleren op jullie afkomen maar eigenlijk roofzuchtige wolven zijn.
Mattheüs 23-28 Alzo ook schijnt gij wel den mensen van buiten rechtvaardig, maar van binnen zijt gij vol geveinsdheid en ongerechtigheid.
Mattheüs 25: 14-29
14 Want het is gelijk een mens, die buiten 's lands reizende, zijn dienstknechten riep, en gaf hun zijn goederen over.
15 En den ene gaf hij vijf talenten, en den ander twee, en den derden een, een iegelijk naar zijn vermogen, en verreisde terstond.
16 Die nu de vijf talenten ontvangen had, ging heen, en handelde daarmede, en won andere vijf talenten.
17 Desgelijks ook die de twee ontvangen had, die won ook andere twee.
18 Maar die het ene ontvangen had, ging heen en groef in de aarde, en verborg het geld zijns heren.
19 En na een langen tijd kwam de heer van dezelve dienstknechten, en hield rekening met hen.
20 En die de vijf talenten ontvangen had, kwam, en bracht tot hem andere vijf talenten, zeggende: Heer, vijf talenten hebt gij mij gegeven; zie, andere vijf talenten heb ik boven dezelve gewonnen.
21 En zijn heer zeide tot hem: Wel, gij goede en getrouwe dienstknecht! over weinig zijt gij getrouw geweest; over veel zal ik u zetten; ga in, in de vreugde uws heeren.
22 En die de twee talenten ontvangen had, kwam ook tot hem, en zeide: Heer, twee talenten hebt gij mij gegeven; zie, twee andere talenten heb ik boven dezelve gewonnen.
23 Zijn heer zeide tot hem: Wel, gij goede en getrouwe dienstknecht, over weinig zijt gij getrouw geweest; over veel zal ik u zetten; ga in, in de vreugde uws heeren.
24 Maar die het ene talent ontvangen had, kwam ook en zeide: Heer! ik kende u, dat gij een hard mens zijt, maaiende, waar gij niet gezaaid hebt, en vergaderende van daar, waar gij niet gestrooid hebt;
25 En bevreesd zijnde, ben ik heengegaan, en heb uw talent verborgen in de aarde; zie, gij hebt het uwe.
26 Maar zijn heer, antwoordende, zeide tot hem: Gij boze en luie dienstknecht! gij wist, dat ik maai, waar ik niet gezaaid heb, en van daar vergader, waar ik niet gestrooid heb.
27 Zo moest gij dan mijn geld den wisselaren gedaan hebben, en ik, komende, zou het mijne wedergenomen hebben met woeker.
28 Neemt dan van hem het talent weg, en geeft het dengene, die de tien talenten heeft.
29 Want een iegelijk die heeft, dien zal gegeven worden, en hij zal overvloedig hebben; maar van dengene, die niet heeft, van dien zal genomen worden, ook dat hij heeft.
Rumi: Wij zijn zowel de spiegel als het gezicht dat we er inzien.
Radha Burnier: Pas wanneer het denkvermogen beseft dat de problemen die het tegenkomt geschapen worden door zichzelf, dan wordt het volkomen vrij.
Erich Fromm De zin van het leven is het leven zelf.
Roger Price: Het leven zelf is de grote leraar en de problemen die het leven brengt kunnen, ofschoon zij de oorzaak van lijden kunnen zijn, ook het middel worden voor het verkrijgen van inzicht en zodoende voor spirituele transformatie.
Ian McEwan: Enerzijds wordt de mens gedreven naar door het verlangen naar samenwerking, de bindende kracht achter sociale cohesie. Anderzijds is er de diepe neiging om het eigen belang voorop te stellen. ‘What to give to the others, and what to keep for yourself.’ In de balans tussen die twee uitersten krijgt onze moraal gestalte. En aan die moraal ligt uiteindelijk steeds een doel ten grondslag, of dat nu eigenbelang is of een groter geheel dient.
Ibtihal Jadib We leven in een land waar vrouwen alles mogen, maar overal op worden afgerekend (Volkskrant Magaziene 20 april 2019 p. 23).
Marcel van Dam: De collectieve betrokkenheid van burgers is versplinterd waardoor de individuele onverschilligheid vrij baan krijgt (Volkskrant 29 augustus 2013).
Eleanor Roosevelt: No one can make you feel inferior without your consent.
Jan Willem Schulte Nordholt: Want het lijkt waar te blijven dat pas dringende noodzaak de eenwording kan stimuleren.
Elma Drayer: Het klopt zonder meer dat de God van Nederland in vijftig jaar ingrijpend van gedaante veranderde. Maar wie meent dat Hij voorgoed uit deze contreien zal verdwijnen, is ziende blind en horende doof.

Evelyn Underhill Het Spirituele Leven – Mystiek voor het Dagelijks Bestaan (recensie):
De theologen Renata Barnard en Marga Haas verzorgden een eigentijdse en frisse vertaling van dit kleine Meesterwerk. Deze bundel is geschikt voor persoonlijke verdieping, maar ook om in een groep te lezen en te bespreken.
Afkomstig uit Deel IV: 'Enkele vragen en problemen' (blz. 71):
Wie het spirituele leven serieus neemt, kan niet anders dan maatschappelijke vraagstukken bezien vanuit het perspectief van de eeuwigheid en nooit vanuit dat van lands- of eigenbelang. Dat betekent voor onze overtuiging uitkomen, bijvoorbeeld door in te gaan tegen vooringenomenheid en vooroordeel, compromissen afwijzen en alleen stemmen op hen, die dit onbaatzuchtige gezichtspunt delen. Als we zo zouden handelen, zou langzaam maar zeker een denktank ontstaan - een spirituele partij zo je wilt - die op de lange termijn zijn invloed in het land zou doen gelden. Maar dit vraagt veel geloof, hoop en liefde. En vooral moed.

Antony Fernando HET CHRISTENDOM IN EVOLUTIE
Deel III. De boodschap van het Nieuwe Testament
6. Geschriften van de christenen: het Nieuwe Testament (p. 64):
Jezus veroordeelde degenen die hem vroegen een wonder te doen als teken van zijn gezag.
Toen gaven enkelen uit de kring van schriftgeleerden en Farizeeën Hem ten antwoord:
'Meester, wij willen een teken van U zien.' Maar daarop gaf Hij hun ten antwoord: 'Een slechte en overspelige generatie verlangt een teken'. (Mat. 12:38)
8. Religie volgens Jezus (p. 80,81):
Jezus bracht een aantal van deze kenmerken te berde. Vier ervan staan hieronder.
Zelfvoldaanheid: Een pseudo-religie geeft mensen aanleiding om te zeer van zichzelf overtuigd te zijn. Ze worden de dupe van de verkeerde veronderstelling dat zij meer zijn dan een ander. Dat is de les die Jezus leerde met zijn parabel van de Farizeeër en de tollenaar. Farizeeën waren leden van een sekte onder de joden van vroom-gelovigen. Vanwege de neiging van sommigen om zich afzijdig te houden van andersdenkenden, werd de term Farizeeër gebruikt als symbool voor religieuze arrogantie. Tollenaars waren ambtenaren, belast met het innen van belastingen. Vanwege de spreekwoordelijke gewetenloosheid waarmee ze de mensen geld afpersten werden ze algemeen beschouwd als een groep ongelovigen in de joodse maatschappij. In de parabel waren ze beiden, de Farizeeër en de tollenaar, naar de tempel gegaan om te bidden.
De Farizeeër ging daar staan en sprak in zijn gebed over zichzelf:
"God, ik dank U dat ik niet zo ben als de andere mensen, hebzuchtig, onrechtvaardig en overspelig, of zoals die tollenaar daar. Ik vast tweemaal per week en geef een tiende weg van al mijn inkomsten. De tollenaar daarentegen, die op een afstand bleef staan, durfde zelfs zijn ogen niet naar de hemel op te slaan. Hij sloeg zich vol berouw op de borst en zei: "O God, genade voor een arme zondaar!" (Lc 18, 11-13)
82: Mensen die religie zien als een aantal wetten en voorschriften kunnen zeer fanatiek zijn als het gaat om kleine regels maar zijn vaak volkomen ongevoelig voor zaken van meer menselijk belang. Jezus wees op dat euvel toen hij de Farizeeën vertelde:
Wee u, schriftgeleerden en Farizeeën,
schijnheiligen! U draagt een tiende af van munt, anijs en komijn, maar wat het zwaarst weegt in de Wet verwaarloost u: recht, barnhartigheid en trouw! Het ene moet u doen, maar het andere niet laten. Blinde leiders die de mug uitzeven en de kameel doorslikken. (Mt 23, 23-24)

Er is zeker sprake van een analogie tussen organismen en machines. Ook al zijn sinds David Hume op het moleculaire niveau meer details bekend de psychosynthese van Assagioli is een transformatieproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf kan verschuiven. De onsterfelijkheid van de ziel, dus dat wat Kurzweil met computertechnologie denkt te bereiken is, zoals René Girard laat zien, impliciet in de mens aanwezig.
Michel Serres Rede uitgesproken ter gelegenheid van de intrede van René Girard in de Académie Française
U ontdekte de werking van de
zondebok, het bindmiddel voor het collectief. U ontdekte ook dat eerste bindend mechanisme: het nabootsen, dat dominantie en dus ook onderwerping voortbrengt. Dit nabootsen ontspringt aan ons zenuwstelsel, zoals onlangs is gebleken met de ontdekking van spiegelneuronen.

Het bewustwordingsproces bestaat uit de uitwisseling tussen het vrouwelijk en het mannelijk, tussen 'Chaos, Gaia en Eros' en het 'Goede, Ware en Schone', tussen materie en geest, tussen lagere en hogere Triade, tussen chaos en harmonie, tussen navel (Epithumia) en hart (Thumos), tussen begin en het einde, tussen Alpha en Omega.
Het
morele kompas laat zien dat het er om gaat met de natuurlijke kringloop, de oerbron in verbinding te komen.

Het morele kompas is net als de M-theorie van Edward Witten een multidimensionaal verklaringsmodel en gaat ook van de hypothese van de eenheid van tegendelen uit.
Het principe van de antagonistische harmonie (-paren) is de allesomvattende basiswet en als zodanig te vatten onder het - uit de oud Griekse filosofie voortkomende - woord Logos. In de huidige wetenschapsterminologie is het de allesomvattende theorie, ook wel de M-theorie.

Ali Ritsema Mysteriescholen
Op de derde graad van inwijding wordt gezinspeeld (zowel in Egypte als in India) als de kandidaat gebracht wordt in de zaal die ‘de poorten des doods’ heet. In de Christelijke traditie kennen we het boek van Job, dat bij uitstek het gedicht der inwijding genoemd wordt. Het gaat om de dood, d.w.z. om het overwinnen van de persoonlijkheid en de geestelijke verrijzenis – opstanding uit de dood – van de neofiet tijdens zijn beproevingen en een zogenaamde ‘nieuwe geboorte’ bij de opstanding.

Autonomie klinkt mooi, maar hoe kun je echt zeker weten dat je wil sterven? (Paul van Tongeren Volkskrant 30 april 2021 p. 27-28):
Wanneer iemand zegt te willen sterven is dat een
existentiële keuze, waarin altijd enige twijfel aanwezig is. Daarom is het nooit zo zwart-wit als de Coöperatie Laatste Wil stelt, betoogt Paul van Tongeren.
Als de mens wordt geleid door zijn
verlangende natuur en door de wetten van de rede, kan hij zich weliswaar vergissen, maar niet tegen beter weten in handelen.
De monotheïstische religies kenden echter de ervaring van dat
kwaad, ‘de opstand tegen God’. En om die te begrijpen was een herziening of uitbreiding van de Griekse psychologie nodig. In de Confessiones (‘Belijdenissen’) van Augustinus vraagt de kerkvader zich vertwijfeld af hoe het toch mogelijk is dat hij iets slechts doet zonder dat dat enig doel dient of ergens goed voor is. In die zoektocht ontdekt hij vervolgens de wil als het vermogen dat niet (zoals het denken en het verlangen) door iets wordt geleid, maar dat zichzelf leidt en bepaalt. De vrije wil die hier ‘ontdekt’ wordt, valt dus samen met de claim van autonomie. Willen is niets anders dan zelfbepaling. Het mag vreemd klinken in onze seculiere wereld, maar ons huidige begrip van de autonome vrije wil gaat terug op de religieuze ervaring van de zonde.
Extra probleem
Maar vooral: als we niet zozeer kiezen tussen verlangens die we nu eenmaal hebben, maar kiezen wie we willen zijn. We noemen dat
‘existentiële-keuzesituaties’. Diezelfde Augustinus die in zijn Confessiones de vrije wil ontdekte, maakt verderop in hetzelfde boek duidelijk dat in zulke situaties, waarin de wil zich niet kan laten leiden door het verlangen, maar het helemaal zelf alleen moet doen, onvermijdelijk de twijfel toeslaat.

De boeddhistische blik voorbij het virus (11 april 2021 NPO2):
Deze documentaire onderzoekt hoe de crisis een waardevol moment is om de balans op te maken hoe we er als mens voor staan. Nu de coronapandemie al een jaar duurt en we nog steeds in een lockdown zitten, snakt iedereen naar het oude normaal. Maar hoe realistisch is dat? Als deze crisis ons iets heeft geleerd, is het wel hoe kwetsbaar we zijn. Onze
welvaart, consumptiedrift en manier van leven heeft het natuurlijk evenwicht op aarde flink uit balans gebracht. Om terug te gaan naar onze oude vrijheden, zullen we daarom niet alleen eerst het coronavirus moeten verslaan, maar ook kritisch naar onze eigen positie en gedragingen moeten kijken.

De goede voorouders Lange termijn denken voor een korte termijn wereld (Roman Krznaric De Groene Amsterdammer 7 januari 2021 p. 48-51):
Het kortetermijndenken voert de mensheid naar de afgrond en de generaties na ons zijn de dupe van onze kortzichtigheid. We moeten leren goede voorouders te zijn.
Onze cultuur van onmiddellijke bevrediging maakt dat we ons te buiten gaan aan fastfood, snelvuurberichten en de
‘Nu kopen’-knop. ‘De grote ironie van onze tijd’, schrijft antropologe Mary Catherine Bateson, ‘is dat we langer leven maar korter denken.’ Dit is het tijdperk van de tirannie van het nu.
Een nieuw fenomeen kunnen we het kortetermijndenken niet echt noemen. De geschiedenis biedt voorbeelden te over, van de roekeloze verwoesting van hun oerbossen door de Japanners in de zeventiende eeuw tot de op hol geslagen speculatie die resulteerde in de beurskrach van 1929.
Meer dan tien jaar lang zijn mijn eigen onderzoek en publicaties over
empathie gericht geweest op de vraag hoe wij ons kunnen verplaatsen in mensen met verschillende sociale achtergronden en begrip kunnen opbrengen voor hun gevoelens en standpunten (wat met een technische term ‘cognitieve empathie’ of ‘perspectiefovername’ wordt genoemd). Maar ik worstel al heel lang met een nóg grotere uitdaging: hoe kunnen wij een persoonlijke, empathische verbinding maken met toekomstige generaties, met mensen dus die we nooit zullen ontmoeten en van wier leven we ons nauwelijks een voorstelling kunnen maken? Anders gezegd: hoe kunnen we ons niet alleen door de ruimte heen maar ook door de tijd heen in de gevoelens en standpunten van anderen inleven?
Dat er een einde kwam aan het kolonialisme en de slavernij zou ons hoopvol moeten stemmen. Het transformatieve potentieel van langetermijndenken en het feit dat tijdrebellen nu de strijd aanbinden met het kortetermijndenken zouden ons hoopvol moeten stemmen. We moeten ons daarbij ook realiseren dat toekomstige generaties het ons nooit zouden vergeven als we de strijd hadden opgegeven terwijl we nog iets hadden kunnen doen, hoe groot of klein de kans van slagen ook was geweest. We moeten hun stemmen horen in onze dromen en laten meewegen bij onze beslissingen.
Het pad van de goede voorouder ligt voor ons. Het is aan ons het al dan niet op te gaan.

Seksuele studiereis (Arnon Grunberg de Volkskrant 7 december 2021 p. V10-11):
Wat betekent seksualiteit in een samenleving waarin iedereen min of meer toerist is?
Arnon Grunberg las het nieuwe boek
Sekscultuur van filosoof Bettina Stangneth.
Niemand is het masker dat hij draagt
Hoe moeilijk het is om te worden wie je bent (een lichaam), blijkt uit de laatste paragraaf van het laatste hoofdstuk waarin ze schrijft dat wie een
hooglied op de liefde aanheft het gevoel heeft afscheid te nemen van een wereld die niet liefheeft, oftewel van de wereld zelf.
Niemand is het masker dat hij draagt, hoe graag hij dat ook zou willen’, schrijft ze, zo terloops dat je er bijna overheen leest. Het masker beschermt ons echter tegen veel, ook tegen waanzin.
Uit Stangneths studie blijkt eens te meer dat wij
talloze maskers tot onze beschikking hebben, maar geen enkel masker zit ons als gegoten. Dat geldt ook voor het eigen lichaam, een masker dat ons vooral tijdens intens genot en pijn eraan herinnert dat het veel meer is dan dat.

Discrimineren mag niet, om welke reden dan ook. Tot het ouderen betreft (Martin Sommer de Volkskrant 9 januari 2021 Opinie p. 21):
Generaties die nog niet bestaan, maar wel al belangen hebben, die kennen we al van het
anti-abortusactivisme. Maar ik denk niet dat dat hier de bedoeling is. Krznaric vertelde in de krant immers dat hij weet dat de toekomstige generaties progressief zullen zijn en zich om het klimaat gaan bekommeren. Toch zegt die vergelijking met de anti-abortusbeweging wel iets over zijn denkwereld. In beide gevallen is er een kracht die ons eigen kleine belangetje overstijgt. Ideeën over het einde van de wereld, door toedoen van God of het klimaat, daar zit niet zo heel veel licht tussen.
Dit elementaire idee van burgerschap lijkt aan de verliezende hand, door allerlei aanspraken van groepen die zich, elk op hun eigen manier, achtergesteld voelen. Zaterdag nog hadden we een interview in de krant met de Amerikaanse politicoloog Roman Krznaric, die zich opstelt als de zaakwaarnemer van toekomstige generaties. Voorheen hadden ouderen de wijsheid in pacht. Tegenwoordig maken zij zich schuldig aan ‘ziekelijk kortetermijndenken’, en vernielen ze de wereld op kosten van toekomstige generaties. Krznaric is niet hun enige woordvoerder. Er is inmiddels een hele filosofische tak die redeneert vanuit mensen die nog geboren moeten worden. Er wordt zelfs namens hen geprocedeerd tegen een bedrijf als Shell.

Naar een ecologisch georiënteerd humanisme (Fernando Suárez Müller Civis Mundi 29 november 2015):
2. Paden in Utopia
In het communale model wordt zowel de productie van goederen als de consumptie ervan gereguleerd door coöperatieve organisaties. In Bubers ideale samenleving bestaan er dus niet alleen productieve coöperaties, maar ook consumentenorganisaties die samen de economie reguleren. De economie zou dus volgens Buber alles behalve een vrije markt moeten zijn. De politieke utopie van het neoliberalisme moest toen nog worden geschreven en verscheen in 1957. Hans Achterhuis wijst in zijn Utopie van de vrije markt terecht op het feit dat de vrije markt geen natuurgegeven is. Zij is gebaseerd op een filosofische stellingname en een visie op de mens die hij in de romans van Ayn Rand het best ziet uitgebeeld.[12]
In het model van Buber staan decentralisatie en vrije associatie centraal. Hij neigt in feite naar het ideaal van de kibboets. Socialiteit is voor Buber tegelijkertijd ook een uitdrukking van spiritualiteit, zoals reeds in zijn boek Ich und Du uit 1926 wordt beargumenteerd.[13]
In het communale idee staan de principes van gelijkheid, vrijheid en solidariteit centraal.
6. Een nieuwe verhouding tot de natuur
De verhouding van de mens tot de natuur werd al bij Callenbach gekarakteriseerd als in wezen poëtisch en religieus. Deze verhouding maakt ook duidelijk waarom het nieuwe humanisme – dat het antropocentrisme en de menslievendheid niet zozeer opgeeft, maar overstijgt – ecocentrisch en eigenlijk ‘deontocentrisch’ is. Dit veronderstelt in zekere zin
een sterke sensibiliteit voor religie en spiritualiteit. De mens blijft in het nieuwe humanisme van eminent belang, niet alleen omdat hij de drager is van een bepaald type rechten, maar vooral ook omdat hij als enig aardse wezen inzicht heeft in zijn plichten. Als enige heeft hij een rationele toegang tot wat ik de ‘deontosfeer’ zou willen noemen – tot het domein der plichten. Dit rationele plichtsbesef maakt de mens tot een wezen met echte verantwoordelijkheid. De mens heeft meer plichten dan rechten omdat hij ook plichten heeft jegens dieren, planten en natuurverschijnselen.
7. Dionysische dithyramben
Het volstaat niet om schaarste te bestrijden; men moet ook overvloed vermijden.

Met stijlvolle nuance tillen we de polemiek naar de 21ste eeuw (Marjan Slob de Volkskrant 22 januari 2022 Opinie p. 20-23):
In de tijd van W.F. Hermans was de blik van één type mensen – die van witte gestudeerde mannen – dominant. Dat is aan het veranderen.
Het belangrijkste voor een
fatsoenlijke politiek is dan ook niet om verlies te vermijden, maar om te vermijden dat de verliezers vernederd worden – een gedachte die ik ontleen aan de Israëlische filosoof Avishai Margalit. En het meest vernederende voor een verliezer is, nog steeds volgens Margalit, dat er niet werkelijk naar je wordt gekeken. Dat je wordt genegeerd. Dat je een figurant bent in het verhaal van een ander. Kennelijk ben je dan niet belangrijk genoeg om als een volwaardig persoon te worden gezien, met een eigen sensibiliteit. De maatschappelijke woede over dergelijke vernedering – die van vrouwen, van zwarte mensen, van queer mensen, van laaggeschoolde mensen – is brandstof voor de revolutionaire onderstroom die momenteel het ‘redelijke’ debat ondermijnt.
Identiteitspolitiek plaatst ons volgens mij allemaal voor de volgende revolutionaire vraag: bluered%werkelijk te kunnen zien? Hoe kan je een ander mens ervaren als een subject dat op jou lijkt en waarmee je een wereld deelt – en tegelijkertijd als een wezen dat van jou verschilt?
De quantummechanica stelt dat licht tegelijkertijd golf en deeltje is. Ik heb het altijd een flinke uitdaging gevonden om dat te begrijpenblack%. En nu stel ik eigenlijk iets soortgelijks voor waar het om mensen gaat. Kun je een ander tegelijk als medemens en als vreemde ervaren? Kun je dat allebei tegelijk waar laten zijn? Lukt je dat?

De kwalijke kant van de ouderenlobby (Marjan Slob de Volkskrant 18 mei 2020 p. 25):
In Nederland gaat ‘eerlijk delen’ meestal over het verdelen van de koek – over wie welk brokje van de welvaart krijgt, en waarom. Misschien is het zinniger om te praten over de
verdeling van levenskansen. Dat vond althans econoom Amartya Sen toen hij in de jaren tachtig zijn ‘capability-benadering’ ontwikkelde. Volgens Sen kun je alleen dán van een rechtvaardige samenleving spreken als die samenleving jou de kans geeft om je mogelijkheden (capabilities) te ontplooien.
Hier wordt de pijl van de tijd belangrijk. Ontplooien doe je mettertijd, en tijd is scheef verdeeld tussen de generaties. Ouderen hebben veel tijd gehad om zich te ontplooien. Jongeren nog niet. Beleid dat iedereen ‘solidair’ over één kam scheert en generieke richtlijnen uitvaardigt die ieders ontplooiingsmogelijkheden beperken, miskent dat jongeren hier extra hard door getroffen worden.

Principes (Marjan Slob Volkskrant 3 juli 2017 p. 19):
Hier een dagdroom: stel dat Schippers op dag één van de onderhandelingen de vergroening van de economie had aangesneden. Dat is nog eens een win-win-dossier! Hier zijn schuttersputjes nog niet gegraven en hadden ondernemers en milieuactivisten elkaar spannend en zinvol kunnen aanvullen. Een historische doorbraak lag in het verschiet - en nog wel op een cruciaal en fundamenteel onderwerp! In de roes daarna zouden de ijzeren principethema's vermoedelijk opeens oude politiek hebben geleken. Leuke bijkomstigheid: groene economie is ongeveer het enige thema dat die zelfgenoegzame Buma uit de comfortzone zou hebben gedwongen.
Helaas, de realiteit is dat de formatie hapert vanwege non-discussies over starre principes. Hoe heeft juist de pragmatische VVD het zo ver kunnen laten komen?
Ik denk dat dit, ironisch genoeg, komt doordat de VVD zo weinig gevoel heeft voor principes.

Voldoende slim of Kunnen wij, slimmen, onszelf in de spiegel aankijken? (Marjan Slob Volkskrant 29 september 2016 p. 24):
Toen Donald Rumsfeld nog minister van Defensie was, deed hij een gevleugeld geworden uitspraak. Soms, aldus Rumsfeld, heb je als politicus van doen met bekende kennis ('known knowns'). In zo'n situatie weet je dat je iets weet. Soms weet je dat je iets niet weet ('known unknowns') en ga je actief op zoek naar informatie. Maar, zo observeerde Rumsfeld, soms weet je niet dat je iets niet weet ('unknown unknowns'). En dat is voor een politicus een hachelijke situatie, omdat je dan handelt zonder te beseffen dat je cruciale informatie mist.
Moet ik blij zijn met meer koopkracht in een samenleving die fundamenteel onrechtvaardig is ingericht? Ik kan me althans geen enkele morele redenering voorstellen die de systematische discriminatie van niet zulke slimme mensen goedpraat. Horen zij er niet bij of zo? Ging een democratie er niet juist om de dictatuur van de meerderheid te vermijden en 'de boel bij elkaar te houden'?
Met een toeslag hier en een zorgteam daar compenseren we minder slimme mensen wel enigszins voor het systeemgeweld dat hun wordt aangedaan, maar dat is betuttelen in plaats van hen als gelijkwaardige medeburgers beschouwen.
Waarom richten we de samenleving niet zo in dat ook zij echt kunnen meedoen? Hoe kunnen wij, voldoende-slimmen onder elkaar, onszelf in de spiegel recht aankijken?
Pijnlijke reflexen veranderen alleen als we onze onbewuste kennis durcharbeiten, zou Freud zeggen. En dat is geen gerieflijk proces, want als we deze discriminatie echt serieus nemen, zullen we als voldoende-slimmen vermoedelijk gemak en privileges verliezen. Je ontkent onbewuste kennis meestal niet voor niets.

Waarom vind ik voordringers zo onrechtvaardig? (Marjan Slob Volkskrant 11 juli 2016 p. 24):
Filosoof en econoom Amartya Sen begint zijn klassieker Het idee van rechtvaardigheid met een parabel. Drie kinderen - Anne, Bob en Carla - maken ruzie om een fluit. Anne vindt dat zij de fluit moet krijgen, omdat zij de enige is die er mooi op kan spelen. Bob maakt aanspraak op de fluit, omdat hij de enige is zonder speelgoed. En Carla wil de fluit, omdat zij degene is die hem heeft gemaakt.
De feiten worden niet betwist; de drie kinderen weten dat Anne het mooiste speelt, Bob het armste is en Carla het hardste voor de fluit heeft gewerkt. Maar uit die feiten volgt niet wie nu de fluit moet krijgen.
Hier zijn concurrerende rechtvaardigheidslogica's in het geding, betoogt Sen. De rechtvaardigheidslogica van Anne draait om kunde, talent en plezier. Bob staat voor de klassiek linkse positie die ijvert voor een eerlijke verdeling van bezit. En liberaal Carla kent sterke rechten toe aan de producent. Je kunt deze verschillende opvattingen van rechtvaardigheid stuk voor stuk verder doordenken en uitwerken. En dat is zeker zinvol - al is het maar om je eigen positie beter te begrijpen.
De vraag is alleen of de kibbelaars elkaar gaan overtuigen. Hoe degelijk hun redeneringen ook zijn, hun conclusies zullen verschillen, omdat hun uitgangspunten zo uiteenlopen.
Anders gezegd: de strijd om de fluit zal niet door argumenten worden beslecht. Argumenteren leidt er eerder toe dat de winnaar straks een mooi verhaal klaar heeft liggen over de juistheid en rechtvaardigheid van de uitkomst.
Politiek vraagt je om ruimte te maken voor mensen met andere waarden en belangen. Als je opzij moet, dan maar liever voor een zinnig verhaal, ook al botst het met het jouwe.
Ik ben op dat festival verdrongen door die kleine vrouw en dat zit me nog steeds niet helemaal lekker. Maar ik kan haar redenering volgen en dat verzacht mijn gevoel van onrecht. Het maakt dat ik me enigszins bij de situatie kan neerleggen.
En dat opent weer andere ervaringen. Want ondertussen zong Lauryn Hill de sterren van de hemel. Ik zag haar misschien niet al te best, maar ik hoorde haar wel. Ik nam toch deel.

Voetnoot Onrecht of Een maatschappij zonder onrecht bestaat niet (Arnon Grunberg Volkskrant 11 juli 2016):
Wat is rechtvaardig? Over die vraag schreef Marjan Slob donderdag een column in de Volkskrant. Slob stond vooraan op een festival, een vrouw drong voor met het argument dat dat mocht omdat ze klein was. Slob vond dit onrechtvaardig.
Aan de hand van de econoom Amartya Sen legt ze uit dat er diverse en botsende verhalen over rechtvaardigheid bestaan. Zeker, mensen willen hun eigen handelen graag rechtvaardigen. Volgens Slob volgt hieruit dat een technocratie niet werkt omdat zij 'waarden en belangen verdoezelt' en slechts aandacht heeft voor 'kennis en degelijke procedures'.
Niet ieder belang weegt even zwaar en kennis kan bijdragen aan het oplossen van conflicten.
Slob denkt dat verhalen het gevoel van onrecht kunnen verminderen, maar misschien zou men sommig onrecht ook zonder verhaal moeten accepteren?
Een volstrekt rechtvaardige maatschappij bestaat niet. En elk onrecht uit het verleden wreken is een recept voor meer onrecht, leerde Jezus al.

Bovenmeester Obama roept Europa tot de orde (Arie Elshout Volkskrant 11 juli 2016 p. 12-13):
Obama neemt stelling tegen elke neiging in Europa de Britten te straffen na de Brexit. Zijn toespraak op de Navo-top had iets weg van een kerkdienst.
Balancer
De Amerikanen zien zich gedwongen hun traditionele rol als balancer - de externe macht die toeziet op het bewaren van geopolitieke evenwicht - weer op te pakken. Ze weten dat de Europese integratie niet werd geboren uit liefde maar uit vijandschap. Doel van het project was de oude demonen te bezweren. Dat lukte: er werd in de EU een precaire balans bereikt tussen vriend en vijand, groot en klein, oost en west, noord en zuid. 'Een van de grootste prestaties in de moderne tijd', zegt Obama. Maar door de zelf-amputatie van de Britse eilanden hangt de EU ineens uit het lood, de balans verstoord.
Tusk zegt dat de Brexit een 'incident' is. Een incident? Maakt hij het daarmee niet te klein?
Obama waarschuwt tegen het beeld dat het hele westerse bouwwerk instort. Maar hoe verhoudt die relativering zich met zijn uitspraak dat er wellicht nooit in de afgelopen zeventig jaar zoveel problemen tegelijk bij elkaar zijn gekomen?
Terreuraanslagen, IS, Rusland, vluchtelingen en nu de Brexit. Fragmentatie alom, ook binnen samenlevingen. De moordpartij in Dallas zet de rassenverhoudingen op scherp in Amerika. Globaliseringsverliezers zetten frustratie en angst om in proteststemmen in Engeland en aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.
Obama bespreekt het allemaal. Rustig, bedachtzaam, met compassie maar ook met een ongelooflijk koel hoofd, in een verbluffend coherent betoog. Twee dagen lang heeft hij er bij de Europese leiders op aangedrongen Groot-Brittannië niet te marginaliseren of te straffen. Het is een proeve van leiderschap, van hem en Amerika.
Het is afwachten of Europa luistert. In zijn laatste jaar als president kent Obama zijn beperkingen. Aan het eind zegt hij tot driemaal toe over dingen die hij heeft gedaan dat het 'nog niet perfect' is. Regeren is een permanente worsteling. Het is zijn slotakkoord. Weg is hij, de aanwezigen achterlatend met de vraag wat ze een uur lang hebben meegemaakt: een college of een kerkdienst.

De toekomst als stortplaats (Laura de Jong interviewt Roman Krznaric de Volkskrant, 2 januari 2021, Boeken p. 12-14):
Toekomstige generaties zouden een stem moeten krijgen bij de politieke beslissingen van nu, bepleit politicoloog Roman Krznaric in zijn alarmerende boek De goede voorouderblack%. Hoe ziet hij dat voor zich?
Hoe vinden jullie een balans tussen
je kinderen een gelukkige jeugd te geven en tegelijkertijd uw zorgen over de toekomst te delen?
Het gaat erom een discussie met hen te hebben die over feiten gaat maar ook over hoop: je bent niet alleen, dit is een collectief gebeuren en sociale strijd is altijd zo geweest.’

Vaclav Smil Cijfers liegen niet 73 dingen die je over de wereld moet weten (Marco Visscher interviewt Vaclav Smil de Volkskrant Opinie 9 januari 2021 p. 22-25):
Vaclav Smil, de favoriete denker van Bill Gates en een eigenzinnige intellectueel, beschrijft de wereld zoals die is – en hij ziet niet veel plaats meer voor groei.
Is vliegen gevaarlijk? Hoeveel wegen alle koeien op de wereld? En wat maakt een mens gelukkig? In
Cijfers liegen niet gaat Vaclav Smil op zoek naar de nuchtere feiten over onze wereld. Met verrassende statistieken en verhelderende illustraties over landen, hun inwoners, over grondstoffen, voedselvoorziening en transport, biedt Smil een nieuwe blik op de maatschappij. Je komt te weten hoeveel mensen er nodig waren om de Pyramide van Cheops te bouwen, waarom Nederlandse mannen de langste ter wereld zijn en waarom elektrische auto's nog niet zo goed zijn als we denken.
Vaclav Smil laat zien dat feiten ertoe doen, en daagt je uit om de
cijfers in de juiste context te plaatsen. Want cijfers liegen niet, maar welke waarheid brengen zij eigenlijk aan het licht?
In uw boek ontkracht u de nodige misvattingen. Wilt u mensen anders over de wereld laten denken?
Absoluut. Als je schrijft over hoe de wereld in elkaar zit, moet je veel dwalingen rechtzetten. Ik schat dat 98 procent van de bevolking geen begrip van de werkelijkheid heeft. Wie weet hoe afhankelijk glastuinbouw is van de verlichting en verwarming van aardgas, 24 uur per dag? En wie weet het verschil tussen de korrels van rogge, tarwe en gerst? Of dat motoren er eerder waren dan fietsen? Of hoe je staal maakt? Mensen hebben geen flauw idee.’

‘De ramp na de ramp komt nog’ 22 coronabesmettingen in azc Sneek (Red. Volkskrant 8 mei 2020):
Met Groenteman in quarantaine #22: Marieke Lucas Rijneveld, schrijver
Vanuit quarantaine, niet vanuit de Volkskrant archiefkast.
Gijs Groenteman belt met mensen om te vragen hoe het met hen gaat in deze bizarre tijd. Schrijver Marieke Lucas Rijneveld wilde nog een dagboek schrijven, maar de dagen zijn teveel hetzelfde. Toch schrijft ze veel, hoewel dat - als altijd - gepaard gaat met veel twijfelen en schipperen. Gelukkig heeft ze nog de nominatie voor de Booker Prize op zak.

Kunstlobby trekt lering uit vorige crisis: nieuw taskforce schuwt economische argumenten niet (Alex Burghoorn, Michiel Kruijt Volkskrant 18 mei 2020 p. V8):
Toch zijn er tekenen dat het trauma van tien jaar geleden zich niet hoeft te herhalen. Eind april onthulde minister Van Engelshoven dat de 300 miljoen extra voor de culturele sector alleen bedoeld is om ‘de eerste maanden door te komen’. Daarmee suggereerde de D66-minister dat er nog meer in het vat zit. Kort daarna stemden 130 Kamerleden voor een motie van GroenLinks waarin de regering wordt verzocht ‘alles in het werk te stellen om creatieve makers in de culturele sector, zowel voor als achter de schermen, inclusief zzp’ers en freelancers, door deze crisis heen te helpen’.

Jetten zet het Europadebat in Nederland op scherp (Arnout Brouwers, René Cuperus Volkskrant 18 mei 2020 p. 6-7):
Nederland werd tijdens Europese discussies over steunpakketten in de coronacrisis de kop van Jut van de zuidelijke landen. Nu pleit Rob Jetten (D66) voor een radicaal andere koers. Daarmee zet hij het Europadebat, ook binnen de coalitie, op scherp.
Ook de Adviesraad Internationale Vraagstukken merkte dat onlangs op, en koppelde dat inzicht aan een pleidooi voor 100 miljard euro extra geld om op mondiaal niveau ook de sociaal-economische en financiële effecten van de coronacrisis te bestrijden.
Maar René Cuperus, een onderzoeker verbonden aan Instituut Clingendael, waarschuwt dat Jettens interventie het politieke debat over Europa nodeloos en riskant op scherp zet. ‘Het is uiteindelijk totaal improductief. Hij stelt het voor alsof je alleen voor of tegen Europa kan zijn, alsof dat de twee smaken zijn. Waarbij je een neanderthaler bent als je niet in de eenwording van Europa gelooft.
Kwetsbaar project
Volgens Cuperus doet dat geen recht aan de complexe en lauwe relatie met Europa die veel burgers hebben.
‘Europa is een heel kwetsbaar project. Als je te veel gas geeft, bevorder je het nationalisme dat je wilt bestrijden. En Jetten lanceert meteen zowel eurobonds als Europese belastingen, twee keer over de lijn van de Nederlandse burger.’

Gaan we straks op dezelfde zorgverslindende voet verder? (Danka Stuijver Volkskrant 18 mei 2020 p. 24):
Steeds meer mensen realiseren zich dat het leven in de westerse wereld zoals deze was voor de coronacrisis zo niet langer kan doorgaan. Het toe-eigenen en kapot consumeren van moeder aarde waar mensen als ware sprinkhanen en kakkerlakken tekeer gaan.
Een pad van destructie achterlatend voor de volgende generatie mens en dier. De ratrace, het gejakker in de tredmolen van alledag.
We hadden schijt aan Darwins wetten.
Survival of the fittest werd een maakbaar begrip. Een lang leven werd de norm en gezondheid een recht. We zien dat niet alles maakbaar is. Dat zelfs de modernste snufjes op de intensive care een lijf niet aan de praat kunnen houden. Een lijf dat vaak oud is maar ook slecht onderhouden. Daar moeten we van leren. Een lichaam verdient het om zuinig mee te zijn. Een benzineauto rijdt niet op diesel. Een menselijk lichaam rijdt niet op suiker, alcohol, nicotine en adrenaline. Pas wanneer het lijf begint te haperen gaan we naar de dokter. Alsof genezen beter is dan voorkomen.

Essay Frictie: Ethiek in tijden van dataïsme (Miriam Rasch De Groene Amsterdammer 14 mei 2020 p. 40-43):
Want als alles in de wereld met behulp van data in kaart is gebracht, zal de lange weg naar dominantie over de natuur voltooid zijn. De oude mens (wij) ontkomt er als onderdeel van de natuur niet aan zelf ook onderworpen te worden. Hij zal plaats moeten maken voor zijn opvolger, een wezen dat, min of meer
alwetend, godgelijk is. Niet voor niets heet de bestseller van de historicus Yuval Noah Harari – het boek dat het dataïsme definitief op de kaart zette – Homo deus Een kleine geschiedenis van de toekomst'.
Over het algemeen wordt dataïsme niet als religie gepresenteerd, ook niet, zoals Brooks deed, als filosofie, maar als de volgende stap in de ontwikkeling van de wetenschap. Dat geldt ook voor Harari. Aan zijn futurologische speculaties ligt een welbepaalde interpretatie van de wetenschapsgeschiedenis ten grondslag. Ingewikkeld is die interpretatie niet. Volgens Harari is honderdvijftig jaar wetenschappelijk onderzoek in drie woorden samen te vatten: ‘organismes zijn algoritmes’.

De oecumenische dialoog (GAMMADELTA zomer 2014 p. 22-38):
Inleiding
Bijgaand een weinig bekende dialoog uit 1993 over
‘eenheid in verscheidenheid’ tussen kardinaal Ratzinger − vanaf 2005 paus Benedictus XIV − en professor Paola Ricca die in die tijd hoogleraar theologie was aan het Waldenzer Seminarie in Rome.
Drie woorden kwamen bij de voorbereiding op deze dag steeds weer in mij op. Het zijn oude, klassieke en bijbelse woorden. Als ik dan nu wil aangeven wat wezenijk is, doe ik dat met de drie woorden die Paulus in zijn brief aan de Korinthiërs gebruikte: Geloof, Hoop, Liefde.

Bart Nooteboom Vertrouwen – Opening naar een veranderende wereld
Als alternatief voor de huidige nutsethiek pleit Nooteboom voor een deugdenethiek, die teruggaat op de praktische wijsheidsleer (phronesis) van Aristoteles. Deugden zijn volgens hem nodig voor het goede leven, zowel in het private als in het publieke domein. Hij noemt daarbij verstand, moed, matiging en rechtvaardigheid als de klassieke deugden naast de christelijke van geloof, hoop en liefde. Ze hebben net als vertrouwen twee kanten: competentie − je moet ze kennen en kunnen vanuit opvoeding, opleiding en oefening − en intentie: je moet de wil hebben ze je eigen te maken en toe te passen.

Allemaal een stapje terug (Willem Vissers Volkskrant 9 mei 2020 p. 18-19):
De tijd van meer, meer, meer is voorlopig voorbij, ook in het voetbal. Trainer Gertjan Verbeek (57) leverde zijn contract bij Adelaide United in, keerde met zijn gezin terug naar Nederland. En nu?
De aparte wereld van het voetbal, fascinerend, opportunistisch en afstotend tegelijk, is daarmee aardig getypeerd. De coronacrisis legt financiële problematiek haarscherp bloot. Nu blijkt hoe moeilijk het voetbal het krijgt om te overleven, zeker zolang de 1,5-metersamenleving duurt. Verbeek is sceptisch. ‘Je kunt niet zeggen: jij moet zo laat binnenkomen in het stadion en jij zo laat. Het is uiteindelijk ook de eigen verantwoordelijkheid. Misschien moet je gewoon niet naar het voetballen gaan als je tot een risicogroep behoort.’
Het leuke van een crisis is dat de mensen creatief worden. Daarbij hoort ook: terug naar kleinschaligheid. Het zal allemaal een beetje minder moeten. Meer rekening houden met elkaar en met de natuur. Dat zal de boodschap zijn, ook in het voetbal. Daar is het vaak allemaal ikke ikke ikke.’

Laat Tweede Kamer zichzelf eens een dwangsom opleggen (Gerrit Dijkstra en Frits van der Meer Volkskrant 12 maart 2020 p. 21):
Meer ondersteunende capaciteit voor het parlement is maar een gedeeltelijke oplossing van problemen als de toeslagenaffaire. Institutioneel geheugenverlies en politieke profilering blijven immers.
Een dwangsom bij te traag reageren door de overheid geldt voor alle wetten, dus ook voor de Vreemdelingenwet. Later is alleen een uitzondering gemaakt voor de Wet openbaarheid van bestuur, vanwege de mogelijkheid van misbruik, door de overheid te overladen met procedures. Dit gevaar van zelfverrijking, door gebruik te maken van gaten in de wet, lag altijd al op de loer.
Dwangsomaffaire
De verontwaardiging van nu over de ‘dwangsomaffaire’ getuigt ofwel van geheugenverlies, ofwel van (partij)politiek en persoonlijk opportunisme. Tevens is het een teken van het inhoudelijk en juridisch tekortschieten van de Kamer in haar wetgevende taak, met name in het geval van initiatiefwetten. Mogelijke uitvoeringsgevolgen worden (on)bewust over het hoofd gezien.
Meer ondersteunende capaciteit voor het parlement is maar een gedeeltelijke oplossing, vanwege het blijvende probleem van
institutioneel geheugenverlies en politieke profilering. Als het gaat om uitvoeringsproblemen is meer zelfreflectie een eerste stap. Dáár zou een parlementair onderzoek op gericht moeten zijn. En misschien kan de Kamer zichzelf dan ook een dwangsom opleggen, om niet in herhaling te vallen.

Interview Siebe Riedstra, vertrekkend secretaris-generaal Justitie (Remco Meijer en Martin Sommer Volkskrant 11 maart 2020 p. 14-15):
Hoe is het om ‘monsterministerie’ Justitie en Veiligheid te leiden? ‘Ik moet vaak uitleggen hoe leuk het is om hier te werken’
Siebe Riedstra was de eerste niet-jurist die de hoogste ambtenaar werd van het ‘monsterministerie’ van Justitie en Veiligheid. Na vijf woelige jaren nam de secretaris-generaal dinsdag afscheid. Net nu ambtenaren onder vuur liggen, spreekt hij zich bij hoge uitzondering in het openbaar uit. ‘Ik heb oorlog gevoerd tegen mensen die zeiden: dat wil de minister niet horen.’
Was zijn uitspraak te lichtzinnig?
‘Nee. De directeur van het WODC had in een achtergrondgesprek met Bas Haan, de journalist van Nieuwsuur, gezegd dat hij betrokken was geweest bij wijzigingen in een drugsrapport.
Dat kon niet worden ontkend. De eerste vraag was of het terecht was.
Gaat er na het bonnetje en de WODC-affaire nu een siddering door het ministerie als Bas Haan belt?
‘Ik sla van nature niet op de vlucht. In zijn boek kunt u lezen dat Bas Haan hier bij mij aan tafel zit en het gesprek
‘open en prettig’ noemt. Hij is een vasthoudende journalist en die krijgen meer aandacht dan kluitjes-in-het-riet-journalisten. Net als vasthoudende Kamerleden.’
Krijgt de overheid nog de juiste mensen, in zo’n vijandig klimaat?
‘Ja, want de afgelopen vijf jaar is mijn hele tophonderd ongeveer vervangen. Bij de asielopvang hebben we nu een oud-burgemeester, bij de kinderbescherming een voormalig gemeentesecretaris. Die brengen een nieuwe dynamiek, want dat was ook een van mijn opdrachten:
meer diversiteit. Niet alleen juristen, maar ook andere disciplines. Justitie moet juist geen closed shop zijn, niet een biotoop waar je veertig jaar blijft. De ondernemingsraad zei in onze laatste vergadering: heel goed dat jij van buiten kwam, Siebe, want vreemde ogen zien meer dan iemand die hier in korte broek binnenkomt en met grijze haren verdwijnt.’

Herwaardering (Pim Baldee Volkskrant 18 februari 2020 p. 22):
Rechtsfilosoof Andreas Kinneging geeft in een glasheldere analyse de crisissituatie weer van de huidige mens. Meer materiële begeertebevrediging brengt niet meer geluk. Individuele vrijheid najagen leidt steeds meer tot egocentrisme en egoïsme. Elke remming op het gebruik van de ik-vorm lijkt verdwenen.
Kinneging pleit voor herwaardering van waarden als
bescheidenheid, dienstbaarheid, zingeving. Kunnen we tot deze herwaardering komen? Ik denk van wel, als je beseft dat het roeptoeteren, evenals het najagen van steeds meer begeertes, eigenlijk een pover, een armoedig iets is. Als je beseft dat bij vrijheid onlosmakelijk verantwoordelijkheid hoort. Dat bij ‘ik’ altijd ‘wij’, ‘de ander’ en ‘de anderen’ hoort. Kijk eens twee generaties terug, hoe leefden je opa en oma ? Of bekijk de foto van de aarde als stip in de ruimte. Hoe belangrijk ben je zelf? Je kunt het ook zo samenvatten: hoe ga je om met je medemens? Met je leefomgeving, de natuur, de aarde? Hoe ga je om met dieren?

Over gele hesjes, de onderwijsmythe en de realiteit van sociale daling (Martin Sommer Volkskrant 10 mei 2019):
Dat onderwijs het voertuig zou zijn van sociale stijging is een vrome leugen, schreef Martin Wolf vorige week in de Financial Times in een opzienbarende column. Voor de mensen onderop is de sociale ladder weggehaald. Sterker, de werkelijkheid van vandaag is sociale daling, niet sociale stijging. Uiteindelijk wordt die daling in de onderste regionen uitgedrukt in de onzekerheid van tijdelijke baantjes, ploegendiensten, nulurencontracten en levenslang zzp’eren. Donderdag berichtte de krant over het CBS-rapport waarin staat hoe goed Nederland het doet op allerlei gebied. Eén van de lijstjes liet zien dat we ook aan de top staan van flexibele arbeid, waarbij je je kunt afvragen of dat zo’n zegen is.

Is bluffen liegen? (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 31 mei 2018 p. 54-56):
Door zijn graaf- en spitwerk bracht Bas Haan de Teevendeal aan het licht. Waarom accepteren we de leugens van ministers? Het gevaar voor de liegende politicus is dat zijn bedrog zelfbedrog wordt. Zodat hij een bonnetje ‘vergeet’.
In de titel van Bas Haans boek zitten twee ironieën. De eerste van De rekening voor Rutte is natuurlijk dat de rekening nooit door Rutte betaald hoefde te worden. Als alle VVD-bewindslieden die in zijn kabinetten zijn gevallen buschauffeur waren geworden – zoals Fred Teeven – dan konden ze met elkaar moeiteloos het OV-netwerk van een middelgroot krimpgebied in stand houden. Rutte lijkt voorlopig comfortabel in zijn Torentje.
De tweede zit in de ondertitel, waarin Haan spreekt van ‘de politieke prijs van leugens’. Alle opgestapte bewindslieden zijn met rechte rug vertrokken, Teeven zei zelfs dat hij alles ‘voor volk en vaderland’ had gedaan. Ze zijn niet met pek en veren de hofstad uit gereden, om het even zo te zeggen. Die prijs die ze voor hun leugens hebben betaald is louter politiek, hij is niet moreel of maatschappelijk. Het onderstreept maar eens hoe ingeburgerd politieke leugens zijn.

Klaas van Berkel Een en al illusies Cultuurhistorisch opstellen
De mens bouwt zijn bestaan op illusies. Maatschappelijk succes, wetenschappelijke kennis, vriendschap, een gemeenschap waar we bij horen, onze identiteit – vroeg of laat komen we erachter dat we ons een voorstelling hebben gemaakt van iets wat niet bestaat. En als we het niet zelf ontdekken, komt er wel een historicus die aantoont dat alles maar een illusie was. Klaas van Berkel is zo'n historicus. Gedurende zijn loopbaan heeft hij menigmaal zulke "ontdekkingen' gedaan en in deze bundel zijn tien essays van zijn hand verzameld die rond deze thematiek cirkelen. Over een natuurfilosoof die dacht dat hij bevriend was met René Descartes, maar merkt dat die vriendschap niets waard is als de fransman niet wil erkennen iets van anderen te hebben overgenomen; een zeventiende-eeuwse vernufteling die denkt dat hij in Rome iets tot stand kan brengen waartoe de Italianen zelf niet in staat zijn; een achttiende-eeuwse filosoof die waarschuwt tegen de zoektocht naar het onbekende Zuidland; een twintigste-eeuwse socioloog die de werkelijkheid achter de verschijnselen wil weergeven maar moet ervaren dat dat niet kan. Maar steeds blijft de vraag: als onze wereld op illusies berust, hoe komt het dan dat we op basis daarvan toch iets van beschaving hebben opgebouwd?

De illusie als bouwsteen van de beschaving (Sander van Walsum interviewt Klaas van Berkel Volkskrant 10 maart 2020 p. 25):
De biografie is dus ‘geen onschuldig genre’, schrijft u in uw boek.
‘Daarmee heb ik willen zeggen dat de auteur zichzelf bijna onontkoombaar in de biografie schrijft. Als auteur claim je een plaats in een politieke of intellectuele traditie die door de hoofdfiguur van een biografie wordt belichaamd. Zo is Jan Willem Schulte Nordholt, die ik overigens zeer hoog acht, alomtegenwoordig in zijn biografie van de Amerikaanse president Woodrow Wilson. Op het onbeschaamde af. Hij legde sterk de nadruk op het christendom en de poëzie als inspiratiebronnen voor Wilson. Simpelweg omdat dit kwaliteiten waren waarmee Schulte Nordholt zich kon vereenzelvigen. In dit geval heeft het goed uitgepakt, maar het is een riskante onderneming.’
Zou u ook de natuurwetenschap als illusoir kenschetsen?
‘De natuurwetenschap heeft zich er al ten tijde van Galilei bij neergelegd dat de vraag
‘wat betekent de wereld?’ onbeantwoordbaar is. De eeuwen daarvoor, toen geloof en wetenschap nog onlosmakelijk met elkaar waren verbonden, was dat nog de kernvraag. Niet: hoe werken de krachten in de natuur, maar: wat is het bezielde verband van dit alles. Die fundamentele vraag is allang niet meer aan de orde. In die zin zijn we vergeten wat de vraag was die de studie van de natuur oorspronkelijk inspireerde.’

Verhuizen (Max Pam Volkskrant 26 februari 2020 p. 12):
En dan zeggen ze nog dat babyboomers alles in de schoot geworpen hebben gekregen. In NRC Handelsblad las ik dat Philip Huff de 25-jarigen van nu een ton in cash wil geven.
Je hoeft geen groot econoom te zijn om te begrijpen wat er gebeurt als je alle 25-jarigen een ton geeft. De een gaat dat keurig beleggen en bouwt een vermogen op. De ander koopt een huis en zal jaren later spekkoper zijn. De derde zuipt het op en loopt tegen de verkeerde vrouw of vent aan. De vierde komt in Kassa, omdat hij (of zij) zich heeft laten oplichten. De vijfde geeft alles weg aan de sekte die hem heeft opgenomen. De zesde zet het op een spaarrekening en heeft veertig jaar later nog precies die ton. Enzovoort. Na twee generaties zal ongeveer dezelfde ongelijkheid zijn ontstaan waarmee we zijn begonnen, of vergis ik mij?

In het nieuws Links heeft ideeën nodig (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 12 maart 2020 p. 5):
De vraag is alleen of een terugkeer naar het ‘verstandige midden’ de gemoederen tot bedaren kan brengen. Was het niet juist de centristische consensus waardoor de economische ongelijkheid kon toenemen en de ecologische crisis escaleerde? Biedt ‘redelijk links’ een overtuigend antwoord op ‘radicaal rechts’? Leven we niet in een tijd die schreeuwt om een breuk met de status quo?
Je zou hopen dat dit soort vragen centraal staat in de opnieuw opgeleefde discussie over linkse samenwerking in Nederland.
Dat valt tegen. Voorlopig gaat het vooral over de potentiële zetelwinst van een fusie tussen de PVDA en GroenLinks en over de strategische voor- en nadelen van een pact met de SP. Veel verder dan een gedeelde afkeer tegen de verlaging van winstbelastingen voor multinationals reikt de inhoudelijk boodschap van het linkse blok nog niet. Misschien kunnen de progressieve fractieleiders voor ideologische inspiratie te rade gaan bij iemand als Thomas Piketty, die in zijn nieuwe boek pleit voor stevige belastingmaatregelen om ongelijkheid te bestrijden en vergroening aan te jagen. Of bij Ann Pettifor, die elders in dit nummer uitlegt hoe we de macht op de financiële sector kunnen heroveren en waarom een Green New Deal de beste manier is om een opstand van de gele hesjes te voorkomen. Want zonder nieuwe ideeën zal de linkse lente niet snel aanbreken.

Economie Coronakansen (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 12 maart 2020 p.9):
Er is weer een crisis, dus het duurt niet lang of er gaan Lessen Uit De Crisis Getrokken Worden.
Voorkomen moet worden dat de coronacrisis een schuldencrisis gaat worden. Door tegenvallende inkomsten vanwege coronaravage kunnen dan veel bedrijven en huishoudens de rente en aflossing niet meer voldoen. Met hoge schulden kan dat gemakkelijk leiden tot faillissementen en ontslagen die als een sneeuwbal door de economie gaan.
Vandaag zijn verschillende vormen mogelijk,
geen van alle pijnloos, want iedere schuld is ook iemands bezit. De grote gemene deler is een vorm van ‘helikoptergeld’. Koopkracht in de vorm van nieuw geld zal in de handen van huishoudens en bedrijven geplaatst moeten worden, zoals dat al jaren gebeurt met banken en multinationals. Zonder tegenprestatie, wellicht met als enige eis dat er schulden mee worden afgelost.
Het kan een
financiële reset betekenen voor de wereldwijde economie, die de afgelopen kwart eeuw diep in de schulden gezonken is. Het zal de macht van de grote banken en investeringsfondsen breken, en de weg vrijmaken voor een nieuwe inrichting van ons financieel bestel, waarin too big to fail een onbegrijpelijke kreet uit een duister verleden wordt. Een wild scenario? Het zijn wilde tijden.

Hoe nu verder? #7: Politiek econoom Ann Pettifor ‘Deze keer hebben we een Plan B’ (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 12 maart 2020 p. 20-23):
Hoe nu verder?
Diagnoses zijn er volop van de crises waar de wereld mee worstelt. Van de klimaatcrisis tot de crisis in de westerse democratie, van de technologische ontheemding tot het doorgeschoten kapitalisme met zijn groeiende kloof tussen superrijk en kansloos arm – er zijn inmiddels stapels boeken en rapporten over verschenen. Langzaam gaan we nu van diagnose naar voorstellen voor verandering. In deze interviewserie laten we prominente denkers aan het woord over de oplossingen voor de grote problemen van deze tijd.
Na de financiële crisis van 2008 ging de Britse econoom Ann Pettifor op zoek naar een alternatief voor een rot systeem . Het werd de Green New Deal: een antwoord op zowel de economische als de ecologische crisis.
Hebben we onze kans niet gemist? Was de financiële crisis van 2007 niet het uitgelezen moment om tegen banken te zeggen: prima, we gaan jullie redden, maar dan wel op onze voorwaarden?
‘Ik heb destijds met verbijstering toegekeken. Bankiers in de City en op Wall Street dachten echt dat ze de gevangenis in zouden gaan. Ze waren bereid om concessies te doen, maar tot hun eigen verbazing kregen ze nog meer publieke garanties dan ze al hadden. Vóór de bail-out namen ze de risico’s voor eigen rekening, nu nemen de grote banken die risico’s in de wetenschap dat ze te groot zijn om te falen. Ze hebben praktisch een vrijbrief gekregen om te gokken.’
Als ik u zo hoor, stevenen we af op een volgende crisis. Maar om toch een beetje hoopvol te eindigen: misschien hebben we deze keer op z’n minst alternatieven klaarliggen.
‘Zeker. Nu hebben we een Plan B. Het is nog een grof plan, het is verre van perfect, maar we zijn in ieder geval klaar voor een kentering. Dat is inderdaad hoopvol.’

‘Ik ben een historicus’ (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 12 maart 2020 p. 36-41):
Met Kapitaal en ideologie pleit de Franse econoom Thomas Piketty voor meer historisch onderzoek in de economie. Weet hij het traditionele economische discours over ongelijkheid te ontstijgen?
Met
Kapitaal in de 21ste eeuw in de hand probeerde ze de uitwassen van het ‘hyperkapitalisme’, zoals Piketty onze maatschappijformatie in zijn nieuwste boek aanduidt, te bestrijden zonder voor marxist te worden versleten en dus het gevaar te lopen politiek monddood te worden gemaakt. Het was een geschenk uit de academische hemel voor progressieve politici en hun paardenfluisteraars die decennialang waren bevangen door het ‘fatalisme van de bankier’, die al die tijd niets anders dan het neoliberale brevier hadden kunnen nablaten en daarmee medeplichtig waren geworden aan de vermarkting van alles en iedereen. Dankzij Piketty beschikten ze plotseling over de woorden die nodig waren om in ieder geval verbaal de nagel in de doodskist van het kapitalisme te slaan. Het leverde de auteur ontelbare audiënties met linksige politici en gezagsdragers op.
Het mondt in hoofdstuk 16 uit in een frontale aanval op de
identiteitspolitiek met zijn verdeel- en heersstrategie, die de ‘rechtse handelaren’ heeft verzekerd van de steun van de ‘linkse brahmanen’ voor neoliberaal beleid en daarmee elke vorm van sociaal-economische emancipatie van werkenden frustreert. Het is een analyse die sterk lijkt op die van Michael Lind in The New Class War. Piketty spreekt terecht de vrees uit dat ook het milieubeleid met zijn subsidies voor rijken (Tesla) en straffen voor armen (dieseltax) in de identitaire val trapt, waardoor de noodzakelijke transitie naar een klimaatneutrale economie alleen maar langer zal duren en de politieke polarisatie alleen maar groter zal worden.
Nu deze pandemie het wankele neoliberale bouwwerk dat vanaf het einde van de jaren zeventig door ‘rechtse kooplieden’ is opgetuigd het laatste duwtje lijkt te geven, doet het er ineens niet meer zoveel toe dat Piketty geen crisistheorie heeft geschreven en niet heeft nagedacht over het politieke voertuig voor zijn ideeën. We kunnen alleen maar hartstikke blij zijn met boeken als Kapitaal en ideologie, die ons meer dan voldoende handvatten aanreiken voor wat we in de wereld van na het coronavirus kunnen doen.

Waarom er met Rutte niet te praten viel in Brussel (Arnout Brouwer Volkskrant 26 februari 2020 p. 6):
In Brussel en elders reageert men boos en verbaasd, maar voor de objectieve toeschouwer is het nuttige informatie: terwijl Europese leiders vergezichten schetsen van Europa als reus op het wereldtoneel, blijft de EU ook een Gulliver, ijverig door nationale politici aan de grond vastgepind.

Xenofobie legitimeert extreem-rechtse politiek (Leo Lucassen Volkskrant 26 februari 2020 p. 20-21):
Met het hedendaagse racisme lijkt de ethische revolutie van de jaren zestig zijn laatste adem uit te blazen.
Met de opkomst van Wilders en diens
demonisering van moslims en de islam, de gelijkstelling van de Koran aan Hitlers Mein Kampf, en het idee dat moslims er heimelijk op uit zouden zijn ‘onze’ samenleving van binnenuit te vernietigen, brak een nieuwe fase aan. En met de verdere radicalisering sinds Baudet de politieke arena betrad met zijn nauwelijks verholen racisme, lijkt de ethische revolutie zijn laatste adem uit te blazen.
Lijkt, want er zijn ook wel degelijk tegenkrachten die op de gevaren van stigmatisering wijzen. Het succes van Groene partijen in diverse Europese landen die zich juist tegen het steeds openlijker racisme verzetten laat dat duidelijk zien. Belangrijker is echter hoe de traditionele middenpartijen, inclusief de sociaal-democraten, zich opstellen. Het overnemen van het radicaal-rechtse, xenofobe frame, zo laat politicologisch onderzoek zien, leidt alleen maar tot het verder legitimeren van racisme. Nu de generatie die de oorlog nog heeft meegemaakt vrijwel is verdwenen, is het de hoogste tijd voor een nieuw historisch bewustzijn en een principiëlere opstelling van politici die beter zouden moeten weten.

Temperen (Arie Verboom Volkskrant 26 februari 2020 p. 22):
Angst voor een pandemie kan ik begrijpen, maar angst voor een beurscrisis niet. Zou het niet prachtig zijn als we allemaal eens een tijdje in quarantaine moesten? Niet shoppen en niet webshoppen uiteraard, want de o zo nodige hebbedingetjes worden niet bezorgd vanwege voornoemde reden. Heerlijk die kelder eens goed leeg eten. Geen familiebezoek, geen verre reizen, want KLM heeft de vliegtuigen aan de grond, dus de airmiles hoeven ook niet CO2 gecompenseerd te worden. Allemaal door één ouderwets virusje en geeneens op onze digitale apparatuur.
Wat zal de aarde daar van opknappen. En voor wat het waard is, die beurs is altijd weer opgekrabbeld. Dankzij het hervatten van onze niet te verzieken hebzucht – jammer genoeg. Wij hebben geen mechanisme ingebouwd om te temperen, de natuur wel: het coronavirus.

Een kwestie van de wet, niet van de moraal (Yvonne Hofs Volkskrant 31 mei 2019 p. 6-7):
De Tweede Kamer riep deze week een aantal topbestuurders van multinationals op het matje vanwege hun gebrekkige belastingmoraal. Die lieten zich niet zonder slag of stoot wegzetten als belastingontduikers. ‘Jullie maken de wetten, niet wij. Alles wat wij doen valt binnen de internationale regels.’
Ik krijg dus steeds meer twijfels over het belang van hoofdkantoren voor Nederland. Ondertussen profiteren multinationals van gratis faciliteiten (goede infrastructuur en hoger onderwijs) die door anderen worden betaald.’ Edgar Mulder, PVV: ‘Elke euro belasting die grote bedrijven níet betalen moeten anderen, onder wie de burgers, in plaats daarvan wél betalen.’

Multinationals (Harry Porschen Volkskrant 1 juni 2019 p. 28):
Het was weer raak bij het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer, over de belastingafdracht van multinationals (Ten eerste, 31 mei). Na Shell, beweren nu ook Philips en AkzoNobel dat zij ‘miljarden betaalden’ aan loonbelasting, dividendbelasting, btw en accijnzen.
Tja, het is makkelijk pronken met andermans geld. Die btw wordt immers betaald door de koper, door de verkoper geïncasseerd, en weer afgedragen aan de fiscus. Voor accijns, bijvoorbeeld op benzine, geldt hetzelfde. Dividendbelasting? De multinationals houden die bij de uitbetaling van de winstuitkering aan de aandeelhouders in, en dragen die weer af aan de Belastingdienst. En van loonbelasting bestaat het overgrote deel uit inhouding op de brutolonen van werknemers, door de werkgever, die het dan weer op de rekening van de Belastingdienst stort.

VPRO boeken 21 april 2019 NPO1:
Te gast is Saman Amini over zijn graphic novel Samenloop van omstandigheden, die is gebaseerd op de gelijknamige solovoorstelling waarmee hij in 2017 en 2018 als acteur en zanger door Nederland toerde.
Zijn teksten, die zijn geïllustreerd door Tom Jager, vertellen het verhaal van een jongen die geteisterd wordt door herinneringen aan de plek waar hij opgroeide, zijn ouders en de oversteek naar
‘de andere kant van het hek’. Amini, die als vluchteling uit Iran naar Nederland kwam en zes jaar in AZC’s woonde, is het universele verhaal van een jonge vluchteling die gevangen zit tussen twee werelden.
Carolina Lo Galbo spreekt ook met Eva Meijer over haar nieuwe roman Voorwaarts, waarin ze schrijft over een groepje jonge anarchisten die in 1924 op het Franse platteland een commune beginnen.
Daar willen ze in harmonie met de natuur gaan leven, met veganisme, naturisme en gelijkheid tussen man en vrouw als basisprincipes. Het tweede deel van het boek speelt zich af in het heden, op een boerderij in Friesland waar een soortgelijk sociaal experiment ook niet helemaal uitpakt zoals de deelnemers hadden gehoopt.

He's fucked (Bert Wagendorp Volkskrant 20 april 2019 p. 3):
Het rapport van de Amerikaanse speciaal aanklager Robert Mueller wordt momenteel door juridische schriftgeleerden aan diepgravend onderzoek onderworpen. Wat staat er precies en wat betekent dat?\\ Poetin had baat bij een labiele, tv-verslaafde twitterende mafketel aan het roer van zijn grootste concurrent op het wereldtoneel. Iemand die tweespalt zou zaaien in de Navo (gelukt), die de Russen vrij spel zou geven in Syrië (gelukt) en die voor onrust zou zorgen in het handelsverkeer met de EU en China (ook gelukt). Poetin heeft chaos ontdekt als oorlogswapen.
Maar misschien was hij nog wel het meest gebaat bij een president die in de VS zelf voor een politieke puinhoop zou zorgen, die het land tot op het bot zou verdelen; een aangeschoten eend. Ook in dat streven is Poetin voortreffelijk geslaagd en het Mueller-rapport zal er opnieuw een bijdrage aan leveren.
Volgende scène uit House of Cards: de Russische president Viktor Petrov zit in het Kremlin gemeen glimlachend naar Fox News te kijken:
‘He’s fucked’, constateert hij tevreden.

De 7 hoofdzonden (Olaf Tempelman Volkskrant 20 april 2019 p. 6-7):
De menselijke zonden, waarvoor Jezus 1.986 jaar geleden is gestorven, lijken onuitroeibaar. Een ronde langs de opvallendste zondaars. Schenkt u ze vergiffenis?

Het is ook nooit goed (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 20 april 2019 p. 23).
Het probleem van vrouwen is dat wij alles kunnen. We kunnen toegewijd moederen én intelligent werk doen. Maar in plaats van het wonder te aanvaarden maken we er een probleem van. Als een vrouw ambitie heeft, is zij al snel een carrièretijger met wier verwaarloosde gezin we medelijden moeten hebben. Maar kiest een vrouw voor ‘deeltijdmutsen’ dan nemen we haar niet meer serieus, we worden zelfs boos omdat ze de vooruitgang van het land tegenwerkt. Als een vrouw economisch niet zelfstandig is, is zij jammerlijk mislukt. Maar als zij haar eigen boontjes dopt en de man slechts nodig heeft voor de gezelligheid, is zij eng. Dan is er vast iets misgegaan in haar jeugd waardoor ze zich niet meer kwetsbaar durft op te stellen.
We leven in een land waar vrouwen alles mogen, maar overal op worden afgerekend.

Niet gemaakt om een leugen te begrijpen (Hans Bouman Volkskrant 20 april 2019 Boeken & Wetenschap p. 7-8):
De Britse schrijver Ian McEwan zwerft met verve van genre naar genre. Zijn nieuwste roman is een knipoog naar de sciencefiction. Wat onderscheidt robot Adam van de mens?
Terugkerend element in zijn beste werk is altijd weer dat borende onderzoek naar een ethische kwestie. Misschien is het geen toeval dat deze roman vol verwijzingen naar McEwans andere boeken lijkt te zitten. Dat opnieuw de kwetsbaarheid van kinderen – sinds The Child in Time een vertrouwd motief – een kernrol speelt. Dat de Task Force in deze roman langs het onheilszwangere Chesil Beach vaart, dat Miranda net als Briony (Atonement) uit wraak valse informatie de wereld in stuurt en dat net als in The Children Act een juridische kwestie centraal staat waarin ratio en emotie keihard conflicteren.

Verzetsheld kreeg last van knagend geweten (Peter de Waard Volkskrant 8 december 2017 p. 20):
In de oorlog maakte Gerrit Gunnink deel uit van een gereformeerde verzetsgroep in Drenthe. Over twee liquidaties voelde hij zich later schuldig.
Die geheimen had Gerrit Gunnink mee kunnen nemen in zijn graf. Maar tien jaar geleden, toen hij al bejaard was, trad hij ermee naar buiten. Hij publiceerde in 2007 zijn boek De Knokploeg, waarmee hij trachtte met zijn geweten in het reine te komen. Twee jaar later vertelde hij in de EO-documentaire Nooit meer laf over de schuldgevoelens die hij zestig jaar voor zich had gehouden. Hierin zocht hij nabestaanden van de slachtoffers op en vertelde wat er was gebeurd. Gunnink stond volgens documentairemaker Geertjan Lassche bij uitstek model voor de gereformeerde verzetsmentaliteit. 'Die verheerlijkt het individu niet en komt op voor de zwakkere. Die mentaliteit steekt scherp af bij de huidige tijdgeest, waarin velen aanspraak denken te kunnen maken op roem via de massamedia.'

Het woord anomie (normloosheid) is afgeleid van de Griekse woorden a- ("zonder") en nomos ("wet"). De Oude Grieken maakten onderscheid tussen "nomos" (νόμος) (wet), en "archè" (Αρχή) (uitgangspunt, axioma, principe).
Sociologie
Organische solidariteit ontstaat juist bij toenemende sociale differentiatie, wat het geval is bij arbeidsverdeling en specialisatie. Door de
onderlinge afhankelijkheid en het besef dat de verschillende functies elkaar aanvullen ontstaat een nieuwe solidariteit, waarbij de sociale pressie afneemt. De maatschappij wordt nu niet mechanisch, maar organisch bij elkaar gehouden.
Bij een te snelle overgang kan echter de nieuwe ordening van functies, normen en waarden onvoldoende voltooid zijn, waardoor een bepaalde mate van anomie optreedt.
Ook zag hij een discrepantie tussen de ideologische theorieën en waarden en de
haalbaarheid daarvan in het dagelijks leven, een vorm van cognitieve dissonantie.

W.Q. Judge boek Theosofische inzichten
75: Tot de ‘gaven’ die hij dan opsomt behoren de volgende: wijsheid, kennis, geloof, genezing, het teweegbrengen van wonderen, profetie, het waarnemen van geesten, het spreken in verschillende talen, en het interpreteren van talen. En terwijl de apostel de Corinthiërs aanspoort om ‘de beste gaven ernstig na te streven’, gaat hij toch door om hen een nog betere weg te tonen, namelijk de verheven wet van de liefde. ‘Blijf trouw’, zegt hij, ‘aan geloof, hoop, liefdadigheid [of liefde], aan deze drie; maar de grootste van deze drie is liefdadigheid’ (1 Cor. 13:13). Spirituele gaven liggen, hoe begerenswaardig het bezit ervan misschien ook is, volgens deze goede adept, duidelijk niet op het hoogste gebied, zijn niet het hoogste doel dat een mens kan bereiken, of de meest uitmuntende weg om de menselijke vervolmaking te bereiken.

De universele verantwoordelijkheid van ieder mens Samdhong Rinpoche (Theosophia juni 2016):
Inleiding
Ik wil met u mijn gedachten delen over huidige alledaagse menselijke problemen die de mensheid ervan weerhouden om zichzelf spiritueel te ontwikkelen. De meeste mensen zijn slaven geworden van hun economische en financiële overwegingen en missen de vrijheid om na te denken over hun verantwoordelijkheid en hun vermogens om zo te handelen dat ze een hoger ontwikkelingsniveau bereiken. Hoewel veel van mijn woorden vanuit het boeddhisme komen, is het onderwerp van dit gesprek geen boeddhistische lering of gebracht vanuit een bepaalde religieuze achtergrond. Het gaat over gewone menselijke problemen waarover we kunnen nadenken en die we gezamenlijk kunnen onderzoeken.

'De hoop van elkaar in de ogen kijken' of 'Ik geloof hartstochtelijk in het evangelie' (Remco Meijer interviewt Gert-Jan Segers de Volkskrant 1 oktober 2016, p. 10):
CU-leider
Segers is op zoek naar hoop op de breuklijnen van de samenleving. Voor zijn boek sprak hij met bekende en onbekende Nederlanders.
In zijn vrijdag verschenen boek
Hoop voor een verdeeld land spreekt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers (47) bekende en onbekende Nederlanders over de 'breuklijnen' tussen arm en rijk, gelovig en niet-gelovig, ziek en gezond, jong en oud, autochtoon en nieuwkomer. En bepleit een nieuwe 'pacificatie': laat ruimte aan verschil.

Voetnoot Schrijven of Het recht van de romanschrijver en de criticus (Arnon Grunberg Volkskrant 26 september 2016):
De Amerikaanse schrijfster Lionel Shriver veroorzaakte oproer tijdens het Brisbane Writers Festival. Ze verdedigde het recht van de romanschrijver om te schrijven waarover hij wil en daarmee ook haar roman De Mandibles; ze was aangevallen vanwege de clichématige manier waarop ze een zwarte vrouw en een Mexicaanse man zou hebben beschreven.
Een van de critici, Ken Kalfus in The Washingon Post, verdedigde zich door te stellen dat romanschrijvers mogen schrijven waarover ze willen, maar dat gemeenplaatsen, zeker als die met etniciteit samenhangen, bekritiseerd mogen worden.
Zeker, met deze kanttekening: als iedereen alleen voor zijn eigen groep mag spreken, moslims voor moslims, joden voor joden, witten voor witten, dan creëert iedereen uiteindelijk zijn eigen getto.
Eeuwen geleden zei rabbi Hillel: 'Als ik niet voor mij ben, wie is dan voor mij? Maar als ik alleen maar voor mij ben, wie ben ik? En zo niet nu, wanneer dan?'

Innovator met sociaalhart en damvirus (Peter de Waard Volkskrant 6 februari 2018 p. 20):
Dankzij zijn materiaal kan een Ferrari-uitlaat de heetste vuren aan. Ondernemer Pieter Hildering had ook een grote passie voor dammen en korfbal.
Pieter Hildering was een ondernemer met een groot sociaal hart. Iedereen in nood kon bij hem aankloppen. Zijn bedrijf Hiltex Technische Weefsels steunde belangenloos individuen, bedrijven, instellingen en clubs uit de Zaanstreek. Delen is de beste manier om geluk te vergroten, was zijn motto.

Migratie in Italië (Carlijne Vos Volkskrant 6 februari 2018 p. 21):
In de afgelopen vier jaar staken bijna 700 duizend migranten in bootjes de zee over. Het leeuwendeel komt uit landen in zuidelijk Afrika en maakt geen kans op een asielstatus. Het grote probleem is dat deze illegalen moeilijk zijn uit te zetten. Nadat ze bij aankomst zijn geregistreerd reizen migranten dus vrij door om tegen gesloten grenzen van Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland te stuiten. Gevolg is dat de migratielast volledig in Italië is komen te liggen.
De opleving van xenofoob rechts in Italië mag daarom ook Brussel worden aangerekend. Net als in Griekenland hebben de Europese lidstaten geen helpende hand uitgestoken en Italië te lang laten doormodderen met de migranten. Pas toen Italië zelf in Libië dubieuze afspraken maakte met smokkelbendes en de kustwacht van de regering in Tripoli stopte de bootvluchtelingenstroom. De EU sloot zich daarbij aan en daarmee lijkt de kous af tot de volgende crisis zich aandient.
Structurele oplossingen, zoals om migranten al aan de overkant van de Middellandse Zee te screenen en zo nodig direct terug te sturen naar het land van herkomst, zijn er nog steeds niet. Zo blijft het zwakke Europese optreden in de migratiecrisis voorlopig verkiezingen bepalen.

Waar zou Vanvugt liever wonen? (P.C. Emmer Volkskrant 6 februari 2018 p. 22):
Als gouverneur van Nederlands Brazilië heeft hij de slavernij, die hij in de kolonie aantrof, laten bestaan en de slavenaanvoer nieuw leven ingeblazen. Dat bestrijdt niemand. Maar Johan Maurits was geen slavenhandelaar of plantagebezitter. Zijn salaris kan evenmin indirect zijn gefinancierd uit de winsten van de slavenhandel of slavernij, want zijn werkgever, de WIC, maakte juist grote verliezen op de verkoop van slaven op krediet. Daarmee vergeleken is het feit, dat een deel van de inrichting uit Brazilië stamt, klein bier.

Zweverig (Klaasjan van Velzen Volkskrant 6 februari 2018 p. 24):
Als schrijver van spirituele boeken werd ik zaterdag verrast door de groot gedrukte vraag op de voorpagina 'Houden Nederlanders van het spirituele boek?'. Maar ik was teleurgesteld dat het woord 'zweverig' nog altijd een misplaatste hoofdrol speelt in de framing van het onderwerp.
Toen ik begin jaren zeventig met yoga begon, werd yoga in mijn omgeving beschouwd als zweverig navelstaren.
Maar ik ontdekte al snel dat yogi's niet stáárden naar hun navel maar juist stil en wakker aanwezig waren in de levende ervaring van het midden van hun romp.
Het was voor mij de ontdekking van een misverstand: niet de yogi zweeft maar de in zijn mentale staar gevangen westerling.

Doodgezwegen armen houden zich nog even koest (Erdal Balci Volkskrant 6 februari 2018 p. 24):
Maar ze hadden het mis. De wereld balanceert eerder op de mooie bescheidenheid van de hard werkende miljarden armen die niet ver van de paleizen wonen, de duurste auto's geparkeerd zien staan in hun straten, in tegenstelling tot hun eigen kinderen andermans kinderen wel naar de beste scholen zien gaan, en de wereld toch niet in brand steken. Ze stemmen een beetje dwars en houden zich vooralsnog koest. Misschien omdat ze aanvoelen dat er grotere armoede is in de wereld dan die van hen. Namelijk die van de huidige schrijvers en filmmakers. Denk aan de namen van Charles Dickinson, Victor Hugo, Franz Kafka en je weet wat ik bedoel.

Wat een armoe of Het gif dat identity politics heet (Elma Drayer de Volkskrant 30 september 2016 p. 22):
Het wereldwijde debat heeft dit dagblad geloof ik nog niet bereikt - op een
grunbergiaanse Voetnoot in de krant van maandag na. Dat is spijtig, want de kwestie verdient de aandacht van iedereen die de letteren is toegedaan.
Het begon op 8 september, met de openingslezing van de Amerikaanse romanschrijfster
Lionel Shriver op het Brisbane Writers Festival. Daar sprak ze haar zorg uit over het verstikkende klimaat waarin ook de literatuur terecht dreigt te komen, dankzij de opmars van de zogeheten identity politics.
U begrijpt, voor fictieschrijvers een lachwekkende eis. Zij scheppen immers voortdurend personages die hun eigen identiteit niet per se
weerspiegelen. Gustave Flaubert schonk ons Madame Bovary, Émile Zola bracht Nana tot leven, Louis Couperus kwam met Eline en Constance - stuk voor stuk magistrale vrouwenportretten, terwijl ze geen van drieën wisten wat het betekent om vrouw te zijn, althans niet uit bittere ervaring. Zou deze eis uitgroeien tot nieuwe literaire norm, alleen strikt autobiografische schrijvers kwamen nog door de ballotage. Wat een armoe.
Toch is dit precies wat er volgens
Lionel Shriver kan gebeuren. In haar lezing (te vinden via de website van The Guardian) vertelt ze hoe ze op de vingers werd getikt vanwege haar recente roman De Mandibles, waarin ze het niet alleen waagt een latino op te voeren, maar ook een zwarte vrouw in een weinig flatteuze rol: dement en meegevoerd aan een hondenriem.
De Amerikaanse presidentsvrouw en mensenrechtenactiviste
Eleanor Roosevelt schreef ooit: 'No one can make you inferior without your consent.'

Malloten op chique podia (Elma Drayer Volkskrant 5 augustus 2016 p. 16):
Vorige week verbaasde ik me nogal over het feit dat zekere Belgisch-Libanese praatjesmaker de laatste tijd een podium krijgt bij instituten die daar vroeger niet over zouden piekeren: De Bezige Bij, NRC Handelsblad, de VPRO.
Volgens het postmoderne evangelie bestaat er immers geen waarheid, zijn termen als goed en fout taboe, en verdienen alle meningen evenveel respect. En wee je gebeente als je de ene visie toch een tikje steekhoudender of beter onderbouwd vindt dan de andere. Dan maak je je schuldig aan een moreel oordeel - erger zonde kan de hedendaagse intellectueel niet bedenken.
Het mag van mij. Maar de zonde lonkt in dit geval meer.

Verkeerde vrienden om zaken mee te doen (Thomas von der Dunk Volkskrant 3 augustus 2016 p. 20):
Moeten we onze 'ongemakkelijke vrienden' in het Midden-Oosten niet wat meer op afstand houden?
Staan Europa en Nederland überhaupt nog voor enige waarde, of zetten buitengaats uitsluitend economische en geostrategische impulsen de toon? Die vraag wordt met de dag urgenter, als we de vier vaste westerse 'bondgenoten' in het Midden-Oosten bezien, wier gedrag op de morele meetlat van vredelievendheid, democratie en mensenrechten weinig beter is dan dat van de landen die wij in die regio sinds jaar en dag als verderfelijke tegenstanders en bedreiging voor de stabiliteit verketteren. Hun wangedrag leidt in de westerse hoofdsteden hooguit tot wat gepruttel en soms dat zelfs niet eens. Het gaat hierbij, in alfabetische volgorde, om Egypte, Israël, Saoedi-Arabië en een steeds verder ontsporend Turkije.
Tienduizenden mensen zonder enig bewijs en enig proces achter de tralies of ontslagen - is dat nog steeds slechts 'ongemakkelijk' gedrag van een vriend?
Desalniettemin is in Brussel vrolijk een nieuw hoofdstuk in de toetredingsonderhandelingen geopend, alsof er niets is gebeurd. Wordt het niet tijd achter die fictie van een Turks EU-lidmaatschap eens resoluut een punt te zetten?
Indien, vanwege oppermachtige handelslobby's, niemand in Brussel bij machte is die technocratisch-bureaucratische mallemolen stop te zetten, moet men zich niet verbazen als de EU ook haar laatste restant aan moreel aanzien bij de eigen bevolking verliest.
Daar komt bij dat Erdogan, in dat opzicht eveneens een al oudere Turkse politiek in extremer vorm voortzettend, zich intensief met (de nazaten van) Turkse emigranten bemoeit en ook binnen de Turks-Nederlandse gemeenschap een hetze tegen andersdenkenden ontketent, die al tot de nodige geweldplegingen heeft gevoerd. Noch de Turkse ambassadeur noch het Turkse consulaat neemt daar duidelijk afstand van.
Den Haag kan niet tolereren dat een Turks probleem zo naar Nederland wordt geëxporteerd en Erdogan hier zijn obsessieve jacht op Koerden en gülenisten ongehinderd kan voortzetten. Hier dient, al is het maar omwille van de binnenlandse vrede, tegenover Ankara nu een zeer duidelijke lijn getrokken te worden - ook als dat ten koste gaat van alle vakantievluchten naar Antalya of de exportcijfers van de bv Nederland.

Vluchtelingen zijn niet gebaat bij Turkije-deal (Joël Voordewind en Shamir Ceuleers Volkskrant 15 juli 2016 p. 20):
Premier Rutte noemde het akkoord met Turkije in het belang van vluchtelingen. De bittere praktijk is anders. Gemaakte afspraken staan op losse schroeven.
Het is waar. In ruil voor 6 miljard is de instroom naar Europa opgedroogd. Voor Rutte was dat misschien wel het belangrijkste resultaat van het EU-voorzitterschap. In het belang van de vluchtelingen, zei hij er dan bij, die nu de overtocht over zee niet hoeven te maken. Een vluchtelingendeal, dus.
De praktijk is anders. Wie de situatie van vluchtelingen in Turkije ziet, kan van een goede deal voor vluchtelingen niet spreken. En dus blijft het een Turkije-deal. U heeft de ChristenUnie horen pleiten voor extra geld voor hulp aan vluchtelingen, zeker. Maar draait het hier niet om: waar zij nu bij gebaat zijn is niet het aanbieden van meer geld, maar bij het centraal stellen van de vluchteling en het beperken van de Turkse bemoeienis. Bij een ware vluchtelingendeal.

Praten als Bos of 'Maar weinig Nederlandse politici durven emotie te gebruiken' (Haro Kraak interviewt Wouter Bos Volkskrant 22 juli 2016 katern Vonk p. 10-11):
Logos, pathos of ethos?
'In mijn college in DWDD Summerschool leg ik uit hoe je logos, pathos en ethos kunt gebruiken, de bekende overtuigingsmiddelen van Aristoteles. Ik vrees dat ik zelf erg van de logos ben. Ik heb moeten leren om mijn speeches niet alleen op te bouwen uit logica en argumenten, maar om ook te durven spelen met pathos, emoties. Ik heb ook moeten leren dat ethos, de geloofwaardigheid van wat je zegt, minstens zo afhangt van hoe je als persoon wordt gezien als van inhoudelijke logica.
'Speechen kun je leren. Goede adviseurs hebben me geholpen met mijn speeches als PvdA-politicus. Een of twee keer heb ik gebruikgemaakt van mensen met verstand van theater. Bij een goede politieke speech hoort dat je gebruik durft te maken van theatrale stijl- en hulpmiddelen. Hoe je erbij staat, hoe je gekleed gaat, hoe je de achtergrond inricht, hoe je humor gebruikt, hoe je contact zoekt met het publiek. Het is een gereedschapskist waarvan je gebruik kunt maken.
Rutte of Balkenende?
'Laat er geen misverstand over bestaan: ik heb in moeilijke tijden goed met Balkenende samengewerkt. Alle verhalen over een verstoorde relatie heb ik altijd zwaar overdreven gevonden. Zeker tijdens de bankencrisis konden we op elkaar rekenen. Maar het verschil is dat Rutte in zijn rol als premier altijd het coalitiebelang vooropstelt.
Hij verdedigt de PvdA-belangen net zo goed als de VVD-belangen. En dat is razend knap. Hij heeft het kabinet zo bij elkaar gehouden. Op dat punt vind ik hem beter dan Balkenende.'
Het selling point voor de VVD is het economisme dat Jesse Klaver bestrijdt.

Filosofisch Kwintet 10 juli 2016, deze vierde aflevering gaat over de onafhankelijkheid in de politiek. Hoe onafhankelijk kunnen politici zijn? Moeten zij als volksvertegenwoordigers hun oren laten hangen naar coalitiepartijen, lobbyisten, hun achterban en de publieke opinie?
Jean Tillie, Tom-Jan Meeus en Stefan Rummens debatteren onder leiding van journalist Clairy Polak en filosoof Ad Verbruggen over de onafhankelijkheid, de integriteit van politici. De beginvraag gaat over hoe benutten Gerrit Zalm, Camiel Eurlings, André Rouvoet, Wouter Bos, Peter Balkenende en Nelie Kroes hun marktwaarde?
Jean Tillie hoogleraar Electorale Politiek aan de Universiteit van Amsterdam en decaan van de Faculteit Maatschappij en Recht van de Hogeschool van Amsterdam.
Tom-Jan Meeus politiek columnist voor NRC Handelsblad. Met zijn analyses van de Nederlandse politiek won hij vorig jaar de Anne Vondelingprijs voor politieke journalistiek.
Stefan Rummens hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. Hij doet onder andere onderzoek naar democratie, populisme, politiek extremisme en representatie.

De overheid heeft sinds de tachtiger jaren daadkrachtig aan het stimuleren van een schijnmarkt meegewerkt. De overheid is blijkbaar niet op de hoogte dat een manager iets anders is dan een ondernemer. Een manager past hooguit op het winkeltje. Een ondernemer anticipeert en innoveert om zijn markpositie te verbeteren. De vraag is dan natuurlijk wanneer neemt de overheid haar collectieve taken weer echt serieus? Alleen door het volk daadwerkelijk bij de plannen van de politieke elite te betrekken zijn veranderingen mogelijk. In de sectoren waar de overheid een duidelijke vinger in de pap heeft zoals het onderwijs en de zorg zou daarmee een begin kunnen worden gemaakt. Uiteindelijk draait het om de herkenbaarheid van de kleur van de ideologische veren. In plaats van een passieve overheid is het wenselijk dat de overheid actief bij maatschappelijke veranderingen betrokken is. Er zijn te veel carrièrepolitici (of banencarroussel, de blinde vlek van Rutte Martin Sommer Volkskrant 4 juni 2016 p. 17) die zich met gebakken lucht, met schijnoplossingen bezig houden. De zelfgenoegzaamheid bij de politieke elite heeft zo’n vlucht genomen dat Geert Wilders die zich niet aan de versleten politieke spelletjes conformeert direct de handen op elkaar krijgt.

Zijn de VS op de weg naar de afgrond (David Brooks Volkskrant 14 juli 2016 p. 22):
Ik heb nooit echt begrepen hoe het fascisme naar Europa kon komen, maar ik denk dat ik het nu beter begrijp. Je begint met een historische transformatie, zoals de grote depressie van de jaren dertig of de overgang naar een informatie-economie. Een zeker aantal mensen verliest wat ze hadden. Ze verliezen hun identiteit, zelfrespect en hoop.
Ze beginnen hun gevoel van eigenwaarde te baseren op hun stam, niet hun gedrag. Ze raken verstrikt in hun ressentimenten en worden steeds meer verslaafd aan hun eigen slachtofferschap. Ze vallen voor politici die liegen over de oorzaken van hun problemen en over hoe ze die kunnen oplossen. Feiten verliezen hun betekenis. Amusementswaarde vervangt realiteit.
Overal waar ik kom denken burgemeesters pragmatisch en ondogmatisch. Kunnen deze plaatselijke leiders omhoog komen en het nationale systeem hervormen? Of wordt de nationale politiek zo gestoord dat het alles wat goed is zal overschaduwen?
Ik wed erop dat het lokale machtiger is, dat de gezonde groei op de bodem van het bos belangrijker is dan de rot hogerop. Maar vorige week was niet goed voor het vertrouwen. Er zijn gaten in wat wij als de bodem van ons nationale leven beschouwden, en daar leven de demonen.

David Brooks De wisselwerking tussen conflict en ego (Volkskrant 10 februari 2015 p. 22):
Niet alleen columnisten hebben met dit probleem te maken. Iedereen die zich op internet begeeft, loopt het risico om te worden beledigd en gepest of op haatdragendheid en wreedheid te worden getrakteerd. Bij dergelijke aanvallen gaat het meestal om dominantie. De beledigende partij probeert zijn of haar superioriteit ten opzichte van het doelwit te bevestigen met veel vertoon van ongefundeerde harde taal.
De beste reactie is natuurlijk om het spelletje niet mee te spelen en je verre te houden van een strijd om status. Vijandigheid is een nare gemoedstoestand. Trots is pijnlijk. Wie zijn ego in toom kan houden, ziet de wereld helder, overziet het onderwerp en heeft de situatie onder controle.
De terreur die nu door IS wordt bedreven, is uiteraard van een andere categorie dan narigheid op internet. Toch zijn ook die onthoofdingen en die monsterlijke daad van verbranding van een mens, beledigingen die erop gericht zijn een soortgelijke onderbuikreactie uit te lokken.
Het zijn andere vormen van het spel van dominantie. Het zijn pogingen van onbeduidende mannen die hun macht en status door de hele wereld bevestigd willen zien.
Mensen die onze bewondering opwekken, doorbreken die keten. Zij houden hun ego in toom en onttrekken zich aan de statusoorlog. Zij richten hun aandacht op de grotere missie. Zij wijzen de onvolwassen logica van erecodes en rivaliteit omwille van status af en hanteren een beschaafdere logica waarin niet iedereen elkaars vijand is.

Heel Europa snakt naar een betekenisvol verhaal of 'Europa snakt naar vertrouwen in samenleven' (Janita Naaijer Volkskrant 13 juli 2016 p. 25):
'De Brexit is een poging om geloof en gemeenschap opnieuw vorm te geven', zegt Matthias Smalbrugge, predikant en bijzonder hoogleraar Europese cultuur en christendom aan de VU. 'In heel Europa snakken we naar een verhaal dat gebaseerd is op een mensbeeld dat ons vertrouwen geeft in samenleven.'
Dat klinkt mooi. Maar wat betekent dat in de praktijk van de migratieproblematiek?
'Dat we elkaar als migranten en niet-migranten meer verhalen moeten vertellen! Wat is voor jou een mens? Wat betekent vrijheid? Hoe horen mannen en vrouwen met elkaar om te gaan? Alleen door verhalen te vertellen, komen we erachter waar het botst en kunnen we waar nodig, zoals in het geval van de aanrandingen in Keulen, duidelijk maken dat sommige verhalen normgevend zijn. Tegelijkertijd moet een cultuur niet verstarren en moet je er ook voor openstaan om nieuwe verhalen op te nemen.'
En wat betreft Europa: terug naar de natiestaat?
'Alsjeblieft niet zeg! We zullen onze eigen geschiedenis met alle sterke en zwakke kanten, zoals het slavernijverleden, moeten inpassen in het Europese verhaal. Door als lidstaten aan elkaar te laten zien dat we een niet louter glorieus verleden hebben ontstaat er ruimte om van elkaar te leren en werkelijke perspectieven te schilderen.'

Nexit of Talent voor stroperige diplomatie (Arnon Grunberg Volkskrant 13 juli 2016):
Theresa May wordt de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk nadat alle overige kandidaten zichzelf afdoende hadden gediskwalificeerd. Ze verklaarde meteen dat ze geen vervroegde verkiezingen zou uitschrijven. Verder zei ze, een uitspraak die beroemd zou kunnen worden: 'Brexit betekent Brexit en we gaan er een succes van maken.'
Het FTSE 100 steeg1,4 procent en bereikte het hoogste punt van het jaar. Een succesvolle Brexit betekent namelijk een Brexit die geen Brexit zal zijn. Niet alleen goed voor de financiële markten, goed voor iedereen. May verklaarde ook dat ze dit jaar niet artikel 50 van het EU-verdrag in werking zal zetten.
Theresa May heeft vermoedelijk, zoals een politicus betaamt, talent voor stroperige diplomatie. Dat vergroot de kansen op een schijn-Brexit.
En voor hen die nog dromen van een Nexit: eerder zal Beieren onafhankelijk worden van de Bondsrepubliek dan dat Nederland zijn economische eenheid met Duitsland in gevaar brengt.

‘De mens wil zijn verhaal vertellen ’ (Fokke Obbema interviewt Gert Roos Volkskrant 18 mei 2020 p. 16-17):
Eenzaamheid is misschien wel het meest kenmerkende van de mens, zegt voormalig huisarts en tropenarts Gert Roos. De kunst om ermee om te gaan, is de grootste uitdaging. Wat heeft hem geholpen?
Tegenwoordig is hij docent aan de huisartsenopleiding van de Vrije Universiteit en coach. Luisteren heeft zijn grootste interesse: ‘Het inzicht in het belang van luisteren is de belangrijkste les die ik in dertig jaar praktijk heb geleerd.
Wat is voor u een zinvol leven?
Ik wil vooral mijn talenten inzetten om anderen zinvol te laten zijn. Om iets van wat ik van het leven heb geleerd aan anderen over te brengen. Ik wil ze laten zien hoe rijk ze zijn, hoeveel talenten ze in zich verbergen. Het is zo vreugdevol als iemand daar zicht op krijgt. Dat lukt door iets van het stof van iemand af te blazen, iets van de angsten en onzekerheden. Dat lukt niet altijd, maar ik kan wel een beetje helpen blazen.
In de
dialoog kan iemand er bijvoorbeeld achter komen dat hij veel aan het piekeren is. Als je die zorgen vervolgens verwoordt, zegt iemand vaak: goh, er valt een last van mijn schouders af. Dan heb je die hele stethoscoop nog niet uit je zak gehaald. De mens is sterk geneigd weg te lopen van zijn angsten, maar als je die de ruimte geeft, valt het vaak mee.’
Heft luisteren de existentiële eenzaamheid op?
Ik zie het vooral als een manier om mensen ermee te verzoenen. Als je als arts tegen een patiënt op een rustige manier kunt zeggen: ik snap dat je bang bent en dat je ’s nachts wakker ligt, dan help je die eenzaamheid onder ogen te zien. Dat doe je ook door niet een kalmerend pilletje aan hem te geven, maar te zeggen: ja, zo zit het leven nu eenmaal in elkaar.’

‘Als antropoloog beleef ik gouden tijden’ (Peter van de Werff de Volkskrant 18 mei 2020, p. 25):
Daar kwam in de jaren zestig een reactie op, onder het motto
‘alles moet kunnen’. Boy oh boy, wat een geweldige storm van bevrijding. Ik blies de storm van ganser harte verder aan. Maar wat is er daarna allemaal misgegaan?
Het besef van de nadelen leidde tot de retrocultuur van ‘het nieuwe nette’. Kinderen van ouders die het huwelijk overboord gooiden, wilden een officiële bruiloft met bruid in het wit en taart van vier verdiepingen. Als volgende reactie kwam het in ere herstellen van goede gewoonten uit de jarenzestigcultuur: yoga, meditatie, mindfulness, het vrije dansen en het omhelzen: ‘de nieuwe liefde’.
Trends,
ongeacht de risico’s, hebben een formidabele kracht en zijn een fascinerend object van studie. Als antropoloog beleef ik gouden tijden.

Kierkegaard Of/Of - Kan volgens Kierkegaard een esthetisch leven ethisch zijn?
De vraag is echter wat Kierkegaard zou zeggen tegen een estheet die stelt oprecht en resoluut in alle vrijheid en ernst te kiezen voor zijn of haar esthetische leven. Maakt zo'n keuze een dergelijk leven niet alsnog ethisch? Er kunnen echter, uitgaande van Kierkegaard's denken, drie argumenten worden gegeven voor de stelling dat een estheet niet voor zijn esthetische leven kan kiezen.

H.P. Blavatsky De SLEUTEL tot de THEOSOFIE (p. 213):
Th: Plicht is dat wat we aan de mensheid, onze medemensen, buren, familie, verschuldigd zijn en vooral wat wij verschuldigd zijn aan allen die armer en hulpelozer zijn dan wijzelf. Als die schuld in het leven niet wordt betaald, leidt dat in onze volgende incarnatie tot geestelijk onvermogen en een moreel bankroet.
Theosofie is de kwintessens van plicht.

Nader tot U of Zonder India en hindoeïsme geen The life of Pi (Hans Bouwman Volkskrant 19 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 62-67):
Als schrijver Yann Martel ergens enthousiast van raakt, is het van India. Zonder de intensiteit en vitaliteit van dat land geen The life of Pi, geen dieren als personages en geen keuze voor religie.
1. Boek: ' Dante Alleghieri: De goddelijke komedie (ca. 1308-1320)
'Mijn favoriete levende schrijver is J.M. Coetzee. Hij heeft een verbijsterend ingetogen en toch buitengewoon beeldende stijl.
'Het meest indrukwekkende boek dat ik ooit heb gelezen is echter De goddelijke komedie van Dante. Dat is een perfect literair werk, waarin Dante vertelt hoe hij een reis maakt door hel, vagevuur en hemel, eerst met Vergilius als gids, later begeleid door Beatrice. Het is prachtig geschreven en vertelt een meeslepend verhaal, maar is bovenal een allegorie van de reis die de ziel maakt op weg naar God. Het was voor mij een eyeopener dat een literair werk dit op zó majestueuze wijze kan doen.
'Natuurlijk moet je, om dit werk te kunnen begrijpen, iets weten van de Italiaanse geschiedenis en van het katholicisme. Nou, daar zijn de voetnoten in de diverse uitgaven van dat boek voor. Jawel, je moet een beetje moeite doen voor De goddelijke komedie. Maar iedereen wil zich toch graag af en toe ergens in vastbijten, een uitdaging aangaan, een puzzel oplossen? Mijn eigen boek Beatrice en Vergilius is onder meer een eerbetoon aan Dantes meesterwerk.'
7. Plek : India
'Zowel in positieve als negatieve zin is India het totale leven, alles tegelijkertijd op één moment. De intensiteit en vitaliteit die er heersen zijn onvergelijkelijk. In India kwam ik voor het eerst oog in oog met religieuze manifestaties die ik niet ergerlijk of verontrustend vond. Tot dan toe associeerde ik religie met paternalisme, seksisme, antisemitisme, homofobie...
'Toen ik eind 1996 in India aankwam, was ik moe van mijn eigen rationalisme, de denkwijze die me religie had doen verwerpen. In India zag ik ineens vriendelijke en weldadige manifestaties van religie, die een andere kijk op de werkelijkheid vertegenwoordigden, een alternatief voor de materiële werkelijkheid.'

Tim Boyd Het motief is alles
In 1971 schreef iemand met de naam Thaddeus Golas een boekje dat steeds meer een ‘underground’ sensatie werd. Dit alles vond plaats in San Francisco, vlak na het tumultueuze hoogtepunt van de zestigerjaren van de vorige eeuw. San Francisco was het middelpunt van activiteit tijdens die periode en had zich ontwikkeld tot een klein ‘Mekka’ voor de hippie- en drugscultuur van die tijd. Eigentijdse mantra’s als Peace and Love, Free Love en Turn On, Tune In, Drop Out'' hadden een groep jonge mensen aangetrokken die de grenzen van seksuele en chemische normen opzochten. In die tijd waren de meest gebruikte woorden: vrede, gelijkheid, eerlijkheid, recht en vrijheid. Het was een samenraapsel dat zowel intense duisternis als licht bevatte.

Volgens Darwin spelen er binnen het evolutionaire mechanisme drie principes, te weten variatie, selectie en reproductie een rol. De drie principes van Darwins biologisch algoritme hebben in het rapport 'E i V' op verscheidenheid, natuurlijke selectie en analogie betrekking. In essentie draait het om de analyse van ons Mens-, Wereld- en Godsbeeld. De evolutie van het GODSBEGRIP houdt gelijke tred met de verstandelijke ontwikkeling van de mens zelf. Het onderzoeksrapport 'E i V' bevat de rode draad van mijn levensverhaal.

Is individu zo anders dan de massa? (Peter de Waard Volkskrant 9 maart 2016 p. 29):
Hoogste doel is vernietiging van deze sprinkhanen, hetgeen Aafjes van nabij mag meemaken. Als hij uiteindelijk wegrijdt, blijkt er één sprinkhaan, ingeklemd tussen zijn ruitenwisser, te zijn achtergebleven. Hij volgt eerst het voor zijn leven vechtende beestje, krijgt medelijden, haalt dat van de voorruit, koestert het in een glazen pot als huisdier en pinkt een traantje weg als het overlijdt.
Aafjes gaf hiermee een rake visie op het menselijk karakter. Wat als massa als beangstigend en allesvernietigend wordt gezien, koesteren mensen als individu. Dat geldt zeker voor vluchtelingen. Mensen vinden dat er veel te veel komen. Maar als er één van die 'tevelen' voor het oog van de camera wordt tegengehouden bij de Macedonische grens en bij temperaturen onder nul in de modder ligt te kreperen, wil 99 procent onmiddellijk dat de poort wordt geopend.
Mensen zijn als massa net een zwerm vraatzuchtige sprinkhanen. Totdat je er eentje echt leert kennen.

Meta-leren, een helicopterview, dus door boven de gebeurtenissen te gaan staan, afstand te nemen verander je het perspectief. Om de schepping te vervolmaken wijzigt afhankelijk van de tijdgeest de perceptie.

De ‘top down en bottom up’ wederkerigheid komt in de organisatiecultuur tot uitdrukking. Er bestaat een duidelijke correlatie tussen de Big Five (persoonlijkheidsdimensies) van Willem Hofstee en de vijf cultuurdimensies van Geert Hofstede, boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen. Het universele mechanisme, dat al in de Bijbel bekend was wordt door Complementariteit, Evenwicht door Tegenwicht, These + Antithese = Synthese in kaart gebracht. De Universele quintessens heeft op Ockhams scheermes, op 'Balans en een tweesnijdend Zwaard' van Salomon betrekking. De geschiedenis leert dat het niet zozeer gaat om de boodschapper, maar om de moraal van het verhaal. Het zal duidelijk zijn dat om de maatschappelijke tweedeling te verkleinen, het universele mechanisme door het grootkapitaal, niet alleen in Nederland, maar ook in Brussel en Washington onvoldoende wordt onderkend.

Helper whitey (interview Robert Vuijsje met Sunny bergman Volkskrant 1 december 2015 katern p. 8-9):
'Onbewust denken wij dat we superieur zijn.'
Sunny Bergman (Nederland, 1972) maakte onder meer de documentaires Beperkt houdbaar, Sletvrees en Zwart als roet. Vanaf 3 december wordt op NPO3 de driedelige serie Sunny Side of Spirit uitgezonden. ‘Nadat ik een burn-out had gekregen, ging ik, net als half Nederland, op zoek naar mindfulness. Mijn ex-vriend uit Burkina Faso zei: ‘In Afrika bestaan depressies helemaal niet.’ Het gevoel bestaat wel, maar er wordt anders mee omgegaan. In een groot deel van de wereld wordt gedacht dat psychische problemen samenhangen met het universum en kunnen worden genezen door spiritualiteit. Op die manier wordt de ziekte bestreden. Wij vinden dat al snel onzin. Die verschillen wilde ik onderzoeken.’
Je nieuwe TV-serie heet Sunny Side of Spirit.
'Ik heb veel gereisd.
Onbewust denken Europeanen: wij zijn superieur, de rest van de wereld moet uitkomen bij onze waarden. Dat wilde ik omdraaien. Wij in het Westen hebben de meeste last van stress en burn-outs, zo veel kinderen krijgen hier op school een psychiatrische diagnose en toch denken we dat onze manier de enige juiste is. Hoe arrogant is het om te denken dat wij het meest ontwikkeld zijn?'

Levenskunst & Levensgeluk — V — Het belang van levensgeluk (Heidi Muijen - Civis Mundi 8 oktober 2014):
9. Wederkerigheid in menswording en gemeenschapsvorming
“Door het najagen van eer en rijkdom wordt de geest ook niet weinig uiteengerukt, vooral wanneer deze alleen maar omwille van zichzelf worden gezocht. (…)
Vooral ook nadat ik had ingezien dat het streven naar geld, lust of eer slechts zolang schadelijk is als deze dingen omwille van zichzelf en niet als middel tot iets anders worden gezocht (…) namelijk zo’n natuur te verwerven en ernaar te streven dat velen haar met mij verwerven. Dat betekent, dat het een zaak van mijn eigen geluk is om mij moeite te geven, dat vele anderen hetzelfde inzicht als ik verwerven, dat hun begrip en hun begeerte helemaal met mijn begrip en begeerte overeenstemmen. (Spinoza, 1986, pp. 62-65)
Nietzsche’s wil tot macht is verwant aan het Latijnse conatus begrip bij Spinoza. Dit begrip verwijst naar het natuurlijke (macht)streven dat basaal is voor diens ethiek èn politieke filosofie. Hij definieert het als “het streven waarmee elk ding in zijn bestaan tracht te volharden” (Spinoza, 1979, p. 136) en brengt dit zowel in verband met de menselijke wil (wanneer het op de geest betrekking heeft) als drang (
zowel geestelijk als lichamelijk) en begeerte (voor zover wij ons van een drang bewust zijn). Op een radicale manier brengt hij onze oordelen over goed en kwaad met dit basale streven in verband: “… dat wij niets nastreven, willen, verlangen noch begeren omdat wij oordelen dat het goed is, maar integendeel, dat wij iets goed noemen omdat wij er naar streven, het willen, verlangen en begeren.” (Spinoza, 1979, p. 137)
De
wederkerigheid tussen waarden en werkelijkheden heb ik langs verschillende invalshoeken als een complex relationeel-technisch spel willen onderzoeken. Is het mogelijk langs ludieke weg alternatieve spelregels te verkennen voor de dominante oplossingsrichting systemen en (socale) technieken te ontwerpen voor actuele problemen? Dit type samenspel is gebaseerd op een waardering van de machtshiërarchie en op de waarde van efficiency. Een sociaal spel op basis van relationele dialogische spelregels volgt veeleer waarden van medezeggenschap, professionele en collectieve verantwoordelijkheden.

Maarten van Rossem Kapitalisme zonder remmen Opkomst en ondergang van het marktfundamentalisme
De moraal van het verhaal was dat de uitwassen van het marktfundamentalisme moesten opgevangen worden door zuivere overheidsinterventies. Hiermee werd het funeste effect van het marktfundamentalisme duidelijk: winsten werden geprivatiseerd, en verliezen werden gesocialiseerd, zeg maar betaald door alle belastingbetalers. De hele kwestie maakt alvast duidelijk dat het neoliberale dogma van het afbouwen van de overheid in de VS geleid heeft tot een weinig rooskleurige situatie voor de lagere en middeninkomens.

Piet Romeijn laat zien hoe Adler’s denkwerk aanknopingspunten biedt om de hedendaagse zorgelijke spanning tussen individualisme en gemeenschapszin te verkleinen.
Viktor Frankl bouwde voort op het werk van Freud en Adler. Hij is het meest van deze tijd. Hij stierf in september 1997, op 92-jarige leeftijd. Hij trok mijn aandacht door zijn boek De zin van het bestaan, dat hij in 1946 schreef na jaren van gevangenschap in Dachau en Auschwitz. Het verbaast mij niet dat het in 23 talen vertaald is en een oplaag van ten minste 9 miljoen stuks kent. Het is een kort, objectief maar aangrijpend autobiografisch verslag van zijn ervaringen als kampgevangene in de Nazitijd, doorspekt met conclusies t.a.v. existentievragen die zijn observaties hem opleverden. Eén van die conclusies was b.v. dat de mens onder alle omstandigheden een hoeveelheid geestelijke vrijheid kan behouden. Citaat “Wij, gewezen kampbewoners, zijn de gevangenen niet vergeten die door de barakken liepen om anderen op te beuren en te troosten. Hun aantal was wellicht klein, maar ze hebben bewezen dat de allerlaatste menselijke vrijheid de mens niet kan worden ontnomen, de keuze om onder alle omstandigheden zijn eigen houding te bepalen, zijn eigen weg te kiezen.
Hij merkte dat je de innerlijke kracht van een kampbewoner alleen maar kon vergroten als je hem in een toekomstdoel kon doen geloven, een reden, hoe triviaal ook, om er straks nog te willen zijn. Gedachtig aan Nietzsche's woorden "Hij die een reden tot leven heeft, kan vrijwel alle levensomstandigheden verduren". Een gevangene die niet langer in de toekomst, zijn toekomst, geloofde, verloor zijn geestelijke houvast, en was ten dode opgeschreven.
Gesprekken met wanhopige gevangenen over de zin of zinloosheid van het leven leerden hem dat het er weinig toe doet wat wij van het leven verwachten, maar wel wat het leven van ons verwacht. Wij maken het leven niet, het leven vraagt ons. Leven betekent in feite verantwoording nemen voor de juiste oplossingen van onze levensproblemen en om de taken te vervullen waarvoor het leven ons voortdurend stelt. Zijn kampervaringen werden de basis van zijn logotherapie (Piet Romeijn).

Hans van Keken: Kortom - ik zal u niet verder met details vermoeien - de markt is in werking gezet in de zorg, maar niemand lijkt echt te weten hoe een en ander gaat uitpakken voor de zorgvragers, de zorgverleners en de zorgverzekeraars. Die ongewisheid ten aanzien van zo iets belangrijks is mijns inziens zorgwekkend.

De hamvraag is of de nauwere verwevenheid van de publieke met de private sector de kwaliteit van de samenleving echt verbetert? Het rapport ‘E i V’ verdedigt de stelling dat dit niet het geval is. Door de verzelfstanding van de wooncorporaties, de zorg en het onderwijs heeft de overheid het stuur uit handen gegeven. De door de overheid gestimuleerde marktwerking heeft een averechts effect, de valkuil van de schijnmarkt opgeleverd.

Universeel model, Kringloop:

Pythagoras:Boeddhisme (Samsara en Nirwana):Friedrich Nietzsche:Carl Jung:Sri Aurobindo:
1. Monade4. ‘Gulden Middenweg’, beëindigen van ‘lijden’ZarathustraArchetype (Unus Mundus)Opperste werkelijkheid
2. Duade (Synthese)3. Beëindiging van ‘lijden’ÜbermenschGroeiPassieve Brahman
3. Triade (Antithese)2. Ontstaan van ‘lijden’Wil tot macht‘Dubbele natuur’, aanpassingActieve Brahman
4. Tetrade (These)1. Het ‘lijden’Eeuwige terugkeerEnantiodromie (Homeostase)‘Ik’, het zelf

De aartsengelen Michaël en Lucifer in de hemel zijn de sleutel om het dualiteitsbewustzijn te kunnen overstijgen. De blauwdruk van het reflexieve bewustzijn bestaat uit een lichtzijde en een schaduwzijde. De schaduwkant van het bewustzijn brengt de 'zondeval' van Adam en Eva op aarde tot uitdrukking. De meeste mensen prefereren ‘boter bij de vis’, een beloning op aarde boven een beloning in de hemel. Het is algemeen bekend, dat letter en geest van de wet niet altijd met elkaar overeenstemmen. De moraal van het verhaal is leven we naar de geest van de wet of kruipen we door de mazen van de wet, zodat we de wet aan onze laars kunnen lappen.
Al staat in de Volkskrant van 12 februari 2010 een artikel met de kop ICESAVE PRESIDENT NEDERLANDSE BANK LIJKT NIET DE MAN DIE DE GATEN IN DE WET OPZOEKT ‘Wellink is bange toezichthouder’. Zaken lopen mis wanneer een kritische reflexie achterwege blijft. Politiek opportunisme viert hoogtij.

In het rapport ‘E i V’ heeft Intelligent Design op het 'Goede, Ware en Schone' van Socrates betrekking. Het intelligent design brengt het doel, het ‘Goede Ware en Schone’, dat in de schepping zit verborgen tot uitdrukking. De driehoek van Pythagoras laat al het universele mechanisme, het universele patroon zien dat in het universum zit verborgen. Een integrale denktrant maakt het mogelijk het fenomeen evolutionair bewustzijn te onderbouwen. Het universele patroon wordt aan de hand van het morele kompas en het evolutionaire aspect met behulp van de 'Bewustzijnsschil' toegelicht.
De C-, P- en T-symmetrie (C-, P- en T-symmetry) van het standaardmodel beschrijft het universele patroon Triade + Tetrade = Kwintessens. Of met andere woorden het universele patroon van de mens is hetzelfde als het patroon in de gehele schepping. Hoe de
grote verscheidenheid aan inzichten met elkaar samenhangen wordt door de Kwintessens tot uitdrukking gebracht. Het verschijnsel Synchroniciteit hangt met de doelgerichtheid in de natuur, met de ‘natuurlijke selectie’, het zo boven zo beneden; zo binnen zo buiten samen.

De basis van elk leerproces (internalisering) is: ‘Wat’ moeten we aan ‘Wie’, ’Wanneer’ en ‘Hoe’ leren, en ‘Waarom’ vinden we dat?
Herrmann, Jung, Kolb en Leary
Het meervoudig brein-model van Herrmann, het typologisch model van Jung, het model van leerstijlen van Kolb en de roos van Leary (en wellicht nog andere modellen) lijken ergens allemaal op elkaar.
De belangrijkste overeenkomst is dat deze modellen allemaal uitgaan van twee dimensies, waartoe verschillen tussen mensen te herleiden zijn.
- Bij Kolb is dat de dimensie concreet-abstract en de dimensie actief-passief
- Bij Herrmann is sprake van de dimensie ratio-emotie en de dimensie van orde-chaos
- Bij Jung is dat de dimensie intuïtion-sensation en de dimensie feeling-thinking
- Bij Leary is sprake van de dimensie boven-onder en de dimensie samen-tegen

David Kolb De leercyclus
Ieder mens leert op zijn of haar eigen manier. Leren is een proces dat uiteindelijk leidt tot gedragsverandering. De psycholoog Kolb deed veel onderzoek naar de fasen in het leergedrag van mensen en vond vier fasen. Deze fasen kunnen je inzicht geven in wat nu eigenlijk jouw leerstijl is.

 
 

Ned Herrmann Herrmann Brain Dominance Instrument:

Kees Razenberg psychologische bespiegelingen (Quaterniteit).

Kees Razenberg: De bedoeling van het boekje met de titel Het principe van de quaterniteit als algemeen denkraam is om aan te tonen dat de vier functies van de typologie van C.G. Jung (te weten de polaire functies van het gevoel en de ratio en de polaire functies van de intuïtie en de gewaarwording) meer vertegenwoordigen dan enkel een typologie. Men kan heel veel onderscheidingen terugvoeren tot dit onderscheid in vier functies van Jung en wat dat betreft kan men spreken over een oer-onderscheidingsprincipe achter de psyche. Juist in deze tijd van zoeken naar nieuwe houvasten kan het principe van de quaterniteit (of vier-eenheid) een belangrijke rol spelen. Essentieel daarbij is: transcendentie van polariteiten.

Kees Razenberg: In de Oosterse filosofie bestaat de idee dat alle verschillen terug te voeren zijn op de polariteit "yin-yang". Het principe van de quaterniteit combineert de polariteit "yin-yang" met de polariteit "extraversie - introversie" van C.G. Jung.
Men kan deze twee polariteiten zien als de oer-polariteiten achter het bestaan, van waaruit verschillen in karaktereigenschappen tussen mensen te verklaren zijn (uitwerking naar typologie van Jung), maar ook bijvoorbeeld verschillende stromingen in de filosofie (zoals empirisme en idealisme) en in de psychologie (zoals behaviorisme, humanistische psychologie etc.).

Om het nieuwe paradigma te verklaren wordt als metafoor het kernkwadrant van Daniel Ofman gebruikt. Het toont op eenvoudige wijze de polariteiten, de tegenstellingen waarop de wereld stoelt. De kwintessens, de imaginaire 5e dimensie heeft op de levenskunst betrekking en ligt in de 4e dimensie besloten. Welke route kiezen we in het leven (vrije wil), dus waar gaan we voor in het leven?
De kwintessens van het rapport ‘E i V’ draait echter om survival of the fittest. Het dilemma van het leven ligt besloten in: Waar kiezen we nu voor heeft op de vrije wil betrekking. Het brengt de kwintessens, de moraal van het verhaal tot uitdrukking.
Bij de natuurlijke selectie gaat het het primair om de context 'Uw wil geschiede'. Richard Dawkins heeft gelijk wanneer hij stelt dat het bij levensprocessen om natuurlijke selectie gaat.

Het mechanisme achter de 'natuurlijke selectie' wordt door de Heilige tetraktys van Pythagoras weergegeven. De getallen van Pythagoras brengen een relatie, een specifieke categorie van betrekkingen tot uitdrukking. Pythagoras en Aristoteles maakten al van de getallensymboliek gebruik om aan een duurzame samenleving inhoud en vorm te geven. De telling toont een proces, een golfbeweging, het corrigeren van een evenwichtsverstoring. Pythagoras was een cyberneticus. De mens maakt deel uit van auto- en kruiskatalytische systemen (Ervin Laszlo).

De discrepantie tussen Hegel en Engels is al eerder tussen Pythagoras en Aristoteles naar voren gekomen. De fysica en de metafysica zijn complementair. De quintessens van de éne-werkelijkheid wordt met behulp van het 5D-concept en het Ether-paradigma tot uitdrukking gebracht.

In de systeemleer staat de ‘4’ voor het terugkoppelingsmechanisme, dat op de invoer, de verwerking en de uitvoer volgt. De hemelse ‘1 2 3’ ontstaat wanneer de aardse ‘4’, het terugkoppelingsmechanisme harmonie creëert. Dit terugkoppelingsmechanisme heeft op de levenskunst, de zin van het leven betrekking. Een tipje van de sluier wordt opgelicht. De driehoek van Pythagoras is nog steeds actueel. Het ultieme ordeningsprincipe, de negentropie is al millennia bekend.

Het Spiegelneuron geeft een wetenschappelijke onderbouwing van het projectiemechanisme van Carl Jung e.a. Zowel de Radboud Universiteit, de Universiteit Leiden als de Vrije Universiteit Amsterdam besteden aan het thema spiegelneuron serieus aandacht. De hamvraag is nu in hoeverre politici echt bereid zijn over hun eigen schaduw heen te stappen?
Het onderzoeksrapport ‘E i V’ verklaart de spirituele bewustzijnsverandering (4e dimensie, ‘Pad der Rechterhand’) mede aan de hand van:
- Mimese (Plato)
- Deus sive Natura (Spinoza)
- Weerspiegelingstheorie (Hegel en Engels)
- Weerspiegeling, Weerkaatsing (Blavatsky)
- Co-reflectie (Chardin)
- Projectiemechanisme (Freud, Herrmann, Jung, Kolb en Leary)
- Spiegelneuron (Iacoboni)
- Spiegelsymmetrie (Standaardmodel)
- Zelf-bewustzijn, Reflexief bewustzijn (Bewustzijnsschil)

Het ‘Pad der Linkerhand’, het ‘ieder voor zich’ laat zien dat de mens door het maken van verkeerde keuzes zelf verantwoordelijk is voor het kwaad. Het collectief onbewuste van Carl Jung geeft de feedback om bij te leren. Er is zeker een overeenkomst tussen Sven Kramer en het neoliberalisme, beide denken voor goud te gaan, maar plotseling staan ze met lege handen. We kennen het resultaat van een proces, maar niet het proces zelf. De processen die onze beslissingen, keuzes en voorkeuren bepalen spelen zich voor een belangrijk deel onbewust af.

Om duurzame ecosystemen te behouden is een omslag in het denken gewenst en het verleggen, het laten oplossen van grenzen een eerste voorwaarde. In plaats van dat elke discipline met zijn eigen ding bezig is dienen we beter naar elkaar te luisteren. Duurzame innovatie vraagt om het creëren van en-en oplossingen. De mensheid moet voorkomen dat ecosystemen duurzaam ontregeld raken.

Het gaat om ‘Leiderschap en de natuurlijke gang van zaken’ van Jan Bommerez (zie 'powerpointpresentatie'):
Plaatje 2: Er zullen 1.000 keer meer technologische doorbraken zijn in de 21ste eeuw dan in de 20ste eeuw. De koppeling van creatieve menselijke breinen en krachtige computernetwerken is zo snel en fundamenteel dat ze voor een kantelpunt zal zorgen in de menselijke geschiedenis.
Ray Kurzweil, leading inventor sometimes compared to Thomas Edison
Plaatje 8: Stelling: In het Bewustzijnstijdperk komt er een versnelde bevrijding van menselijk potentieel. De menselijke ‘rups’ maakt een kwantumsprong tot ‘vlinder’…
Leiderschap dient in de richting te werken van deze evolutie en vooral te ijveren voor meer bewustzijn en dat betekent in eerste instantie emotionele intelligentie.
Plaatje 22: Het meest gelezen boek over leiderschap in de hele menselijke geschiedenis is de Tao Te King van Lao Tse. Het bevat het DNA van natuurlijk leiderschap.
Plaatje 33, Daniel Goleman en collega’s stellen in een speciaal nummer van de HBR over doorbraakleiderschap dat voor leiders in de 21ste eeuw het management van de organisatieresultaten begint met het management van hun eigen binnenwereld.
Plaatje 35: Dolfijnen en kleine kinderen hebben kennen meestal een staat van synergie tussen beide hersenhelften – die staat valt ook samen met coherentie in het hartveld. Dat is de staat van doen zonder doener, onze natuurlijke staat.
Plaatje 39, Lao Tse: De grote leider spreekt weinig. Hij spreekt nooit zonder zorgzaamheid. Hij werkt zonder eigenbelang en laat geen sporen achter. Als het werk klaar is zeggen de mensen ‘Wij hebben dit zelf gedaan’
Plaatje 48, Albert Einstein: Wetenschappelijke ontdekkingen hebben weinig met intellect te maken. Er is altijd een bewustzijnssprong die je wat mij betreft intuïtie kunt noemen. De oplossing komt gewoon naar je toe en je weet niet hoe of waarom.
Plaatje 52: Het organisatiemodel dat zich ontplooit voor het Bewustzijnstijdperk is een afspiegeling van hoe het in de natuur gebeurt: ‘symbiose’ of ‘eenheid in verscheidenheid’.

Antigone (Sophokles): Antigone (Gr. Ἀντιγόνη) is een klassieke tragedie van de dichter/tragicus Sophokles over Antigone uit de Griekse mythologie. Het motto van het stuk: om gelukkig te worden moet je verstandig handelen (maar wat is verstandig handelen...) en de goden niet tarten (maar wat is de goden tarten...). Het centrale thema van het stuk: Het individuele geweten versus de staatswetten; de morele of goddelijke wetten versus de menselijke wetten.
Exodos
Op dat moment deed Haemon een poging om zijn vader te vermoorden en toen dat niet lukte, liet hij zichzelf in zijn eigen zwaard vallen.

P. Krishna: Waarom is er dan ego en wanorde in het menselijk bewustzijn wanneer deze ook het resultaat is van biologische evolutie die deel uitmaakt van de ordening van de natuur? Dat is de vraag die je moet stellen. Met andere woorden: heeft de natuur wanorde gecreëerd in ons bewustzijn? Heeft de natuur het ego daar in ons bewustzijn gelegd? Zo ja, dan kun je het niet veranderen. Je kunt het niet veranderen door erover te denken en te leren. As het ego dus zoiets is dat zijn bestaan heeft in de natuur, dan moet ik het er maar mee doen, dan moet ik ermee leren omgaan, me eraan aanpassen. Ik kan het namelijk niet laten verdwijnen omdat ik het niet zelf schep. Anderzijds, als het ego iets is wat ik creëer door mijn eigen denkprocessen, dan kan ik leren het niet langer te scheppen. Met andere woorden, als ik wanorde creëer in mijn bewustzijn, dan kan ik leren die niet langer te scheppen. We moeten dus zien te ontdekken of de wanorde in ons bewustzijn een schepping is van onze eigen benadering van het leven, van ons eigen denken.
Ben ik de oorzaak van mijn eigen ellende of komt de ellende ergens van buitenaf? Natuurlijk is er altijd ook een uiterlijke oorzaak voor ellende en men kan bezig blijven met zich druk te maken om die oorzaak van buitenaf. Dat is wat een politicus en een zakenman doet; maar een religieus mens is er meer in geïnteresseerd om de innerlijke oorzaak te vinden en als je vrij bent van de innerlijke oorzaak, dan schept de uiterlijke oorzaak geen ellende, conflict of geweld. Als we dus spreken over een innerlijke transformatie van het bewustzijn, dan hebben we het over het veranderen van de innerlijke toestand doordat we begrijpen, doordat we waarnemen wat waar is en wat niet waar. Maar waarom zou dat het bewustzijn veranderen? Wat moet ik precies leren door te kijken? We praten over het kijken naar waarheid, het waarnemen van waarheid, enzovoort. Wat moet ik dan leren? Tenslotte is het geheugen, zoals we zagen, al gedurende een miljoen jaar opgebouwd in het verleden, met daarbij inbegrepen de 50, 60 jaar van het huidige leven die we tot nu toe achter ons hebben. Als je dat onderzoekt, dan zul je ontdekken dat de wanorde in het bewustzijn (ik gebruik dit woord in de betekenis die Krishnamurti eraan gaf, namelijk als dat wat alle negatieve emoties zoals woede, geweld, haat, jaloezie, conflict en verdriet vertegenwoordigt) ontstaat vanuit illusies in het denken. Er is sprake van illusie, zo definieerden we in de vorige lezing, als het denken iets voor waar houdt wanneer het niet waar is of wanneer het een enorm belang hecht aan iets wat in feite helemaal niet zo belangrijk is. Beide zijn illusies en uit die illusies komt wanorde voort in het bewustzijn. Omdat die voortkomt uit illusie kan er een eind aan gemaakt worden. Illusie bestaat niet in de natuur. Het is een schepping van mijn eigen denken, mijn eigen denkproces.

Geert Mak (Volkskrant 20 november 2004): ‘Omdat de mentaliteit van topmanagers en topbestuurders langzaam maar zeker die van de hele samenleving wordt.’
Door zijn positie zet de manager de toon, stelt Mak. Hij bepaalt de richting die de samenleving opgaat. ‘En dat is nu totaal de verkeerde kant uit.’ Mentaliteit is volgens Mak allesbepalend.
‘Kijk naar de topambtenaren op het ministerie van Onderwijs. Daar is geen enkel besef meer van good-taxpayers’ money. Het is als in de nadagen van de Gouden Eeuw: de staatskas is een ruif waar je uit eet. Wie kan, die graait.’
Dat betekent dat in de mores van deze beroepsgroep het algemeen belang ondergeschikt is aan het particuliere. Al individualiserend, emanciperend, calculerend en concurerend, is de sociale verantwoordelijkheid afgeschaft. Dat wat nuttig is, mag best oneerlijk zijn. Uiteindelijk ondermijnt dat een samenleving. Sociale ethiek is niet veilig te stellen met een wettekst of instituut, verantwoordelijkheid moet worden aangeleerd, overgedragen.
Pieter Tordoir onderschrijft Maks vergelijking met het verval in de 18de eeuw, en hij verwijst naar de Amerikaanse econoom Mancur Olson. In The Rise and Decline of Nations beschrijft die hoe een succesvolle natie haast wetmatig zijn aandacht richt op behoud van het verworvene, totdat de stabiliteit blijkt te zijn omgeslagen in rigiditeit en neergang onvermijdelijk is.
Op dat omslagpunt in de cyclus van welvaart en achteruitgang, verandert volgens Tordoir ook de moraal: die gaat richting decadentie. Zelfzucht en gemakzucht zetten de neergang in. Als de mentaliteit aan de top inderdaad tekenend is voor een onvermijdelijke cyclische ontwikkeling, dan zou de stagnatie van de economie meer zijn dan een conjunctureel dipje. In het gunstigste geval maken economie en samenleving een pas op de plaats en sturen ze zichzelf bij. Het ongunstige scenario voert verder.
Er is een slecht voorteken: een korte termijn-perspectief in combinatie met een roofzuchtige elite die zich tegoed doet aan de staatskas, zijn twee kenmerken die in het geheel niet horen bij een hoogontwikkelde samenleving. Dat zijn patronen die typerend zijn voor ontwikkelingslanden Geert Mak: ‘Ik snap eigenlijk niet waarom er nog geen opstand is uitgebroken. Tegen die managerskaste groeit een enorme haat.’

Willem Mastenbroek Grenzen aan beter organiseren, Zelforganisatie en besturing als civilisatieprocessen:
En er is nog meer: Geert Mak ziet bepaalde uitwassen. Mak is historisch goed onderlegd en zijn feitenkennis in combinatie met enige journalistieke flair brengt hem tot de volgende diagnose (Mak, 2004): “We hebben nu te maken met een ‘new boys netwerk’. Het ‘old boys netwerk’ is aan het uiteenvallen. In dit netwerk ging misschien van alles mis maar exorbitante zelfverrijking uit de bedrijfskas was volstrekt not done. Niemand wilde doorgaan voor een graaiende parvenu”. Dat is volgens Mak snel aan het veranderen; hij schrijft: “Er is de afgelopen decennia binnen sommige leidinggevende kringen in de private en semi-publieke sector een mentaliteit ontstaan die sterk doet lijken aan de regenteske uitwassen van de achttiende eeuw. De beloning staat in geen enkele verhouding meer tot de feitelijke werkzaamheden en de bereikte resultaten. Falen wordt zelden of nooit meer gestraft. Met marktwerking heeft dit alle niets meer van doen. Bijna dagelijks maken de kranten melding van bestuurders die ondanks hun evidente mislukking wegkomen met handen vol goud.”
Waar gaat dit heen? Mak stelt: “We zien, voor onze ogen, zich een historische cultuurbreuk voltrekken, een ‘high trust society’ die in snel tempo bezig is te veranderen in een ‘low trust society’.

De hoofdroute is eerder door Pythagoras en later opnieuw door bijvoorbeeld Spinoza onderkend. Spinoza: Maar vóór alles is het nodig een middel te ontdekken om het verstand gezond te maken en het, voor zover dit aanvankelijk gaat, te zuiveren, opdat het de dingen op gelukkige wijze zonder dwaling en zo goed mogelijk kan begrijpen. Hieruit kan iedereen reeds zien, dat ik alle wetenschappen (de wetenschappen hebben maar één doel, waarop zij alle moeten worden gericht) op een doeleinde wil richten, te weten om, zoals ik reeds zei, de hoogste menselijke volmaaktheid te bereiken.
'Survival of the fittest' wordt vaak verward met 'het recht van de sterkste'. Een organisme hoeft echter niet de 'sterkste' te zijn om betere overlevingskansen te hebben dan anderen. Een betere camouflage of beter vluchtgedrag kunnen overlevingskansen vergroten en er voor zorgen dat een organisme 'the fittest' is. Het dier dat het best is aangepast aan diens omgeving en daardoor de beste overlevingskansen heeft, is de 'fittest'.
Het betekent al helemaal niet dat de 'sterkste' het morele recht heeft te doen wat hij wil met de 'zwakkere' met de motivatie dat dat nu eenmaal zo werkt in de natuur.
We moeten er net als het antropisch principe van uitgaan dat de dingen zijn zoals ze zijn, het leven, het ontwerp is zoals het is. In dit kader is het interessant te verwijzen naar de 'De vier wie-vragen' Genen zijn niet belangrijker dan organismen (Richard Dawkins, NRC Handelsblad 22 mei 2004). De vierde vraag gaat over de zin van het leven, de waarde van ons gedrag om te overleven. Om de continuïteit van het leven op aarde voor de mensheid te waarborgen gaat het primair om de eenheid der tegendelen (kwalitatieve as), de hemelse triade en de natuurlijke selectie ('Survival of the fittest'). Het ‘ieder voor zich’ is een doodlopend spoor.
De
overlevingsstrategie, survival of the fittest heeft op de menselijke natuur, dat wat alle menselijke wezens met elkaar gemeen hebben, 'goed en kwaad', de grondbeginselen van de ethiek die nooit veranderen betrekking.

Door Plato zijn er al voorzetten gedaan, een uitverkoren klasse tot beroepsbestuurders op te leiden. In een rechtvaardige maatschappij zouden dan mensen uit de heersende klasse bij de verstandigen en wijzen in de leer moeten om in de kunst van het regeren onderricht te krijgen. Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking.

De futuroloog Ray Kurzweil verwacht met computertechnologie de mensheid te kunnen redden. Plato brengt echter al met de dodecaëder, de kwintessens, de zin van het leven, de levenskunst (Friedrich Nietzsche) tot uitdrukking.

Volgens een in de systeemleer bekende regel ‘Garbage in - garbage out’, voor de secularisatie ‘Zaaien en Oogsten’, is het voor het verkrijgen van de gewenste uitvoer nodig eerst de invoer te veranderen. Het leven bestaat niet alleen uit consumeren, de Stof, maar zoals de wijsheidsboeken ons eerder hebben laten zien ook uit de Geest. Het boek ‘Corpus Hermeticum’ p.203: Het is de weg van kennis die tot zelfkennis, ja tenslotte tot Gnosis leidt, een fundamentele kracht tot levensvernieuwing. ‘Het denken met het hart en het voelen met het hoofd’. Voor het creëren van een spiritueel ecosysteem is het verleggen, het laten oplossen van grenzen een eerste voorwaarde.

De geschiedenis leert dat personen als Socrates en Jezus Christus, die aan de kant van het volk staan, juist het slachtoffer worden van een politieke moord. Als het slecht gaat zoeken de ‘daders’ een ‘zondebok’. Om zelf buiten schot te blijven treedt het zondebokmechanisme in werking. Juist diegenen die niet corrupt zijn worden opgeofferd.

Ont-maskeren (Zelfreinigend vermogen, 'Leraar en leerling', 'Geloof en Secularisme', Groupthink, Masker)

Piet Hein Donner: Wie tegen polarisatie en buitensluiten wil vechten, moet vooral niet zelf polariseren en buitensluiten. (Volkskrant 8 januari 2011)
Arnon Grunberg: De problemen beginnen als men zijn tegenpolen niet meer speels tegemoet treedt. Bittere ernst is de doodsteek van de democratie. (n.a.v. uitspraak Piet Hein Donner 8 januari 2011 in de Volkskrant)

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 1 Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Deel 1 – De ‘onfeilbaarheid’ van de religie
Hoofdstuk 4 Theorie over paranormale verschijnselen (p. 162):
Degenen die niet kunnen geloven in een persoonlijke duivel en in de dogma’s van de kerk, moeten niettemin toegeven dat de geestelijkheid slim genoeg is om haar reputatie van
onfeilbaarheid niet in gevaar te brengen door zoveel aandacht te besteden aan verschijnselen die, als ze op bedrog berusten, onvermijdelijk eens moeten worden ontmaskerd.
185: We vragen de lezer om te letten op de zin die we cursief hebben gedrukt. Deze maakt duidelijk dat de katholieke kerk, ondanks haar
onfeilbaarheid en haar vrije mogelijkheden tot uitwisseling van berichten met het koninkrijk van de hemel, bereid is zelfs de geloofwaardigheid van goddelijke wonderen op grond van menselijk getuigenis te aanvaarden.

Onderwijskrijger (Chris de Werd Volkskrant 5 mei 2021 p. 29):
‘Verstoorde verhoudingen’ is hét middel van schoolbesturen om van een lastig personeelslid af te komen, ook al kost je dat soms geld. Sterker nog: de Commissie Onderwijsgeschillen, een soort ‘onderwijsrechtbank’ met rechters, advocaten en al en meestal het voortraject voor de kantonrechter, wordt door besturenorganisaties zélf in stand gehouden.
Gedenk ook eens andere verhalen (Tineke Bakker-Overeem Volkskrant 5 mei 2021 p. 29):
Ik zou heel graag zien dat elk volgend gedenkjaar het verhaal van een paar anderen zou worden verteld, dat elk volgend gedenkjaar de plek van waaruit de herdenking wordt uitgezonden een andere is, dat elk volgend gedenkjaar daardoor ons besef van vrijheid nog meer betekenis en waarde krijgt.

We moeten leren om vrij te zijn met elkaar, en niet ten koste van elkaar (Alicja Gescinska Volkskrant 5 mei 2021 p. 27):
De spanning tussen
vrijheid en veiligheid loopt als een rode draad door de geschiedenis van de mens. Wie meent dat we door de coronacrisis in een dictatuur zijn beland, weet niet wat de begrippen vrijheid en onvrijheid betekenen, stelt Alicja Gescinska.
Isaiah Berlin, die met
Two Concepts of Liberty misschien wel het belangrijkste essay over vrijheid van de vorige eeuw schreef, sprak over de snoek en de witvis. De vrijheid van de snoek is de dood van de witvis.
Onze vrijheid is zoals onze menselijke natuur zelf: per definitie sociaal. We kunnen pas vrij zijn in onze verbondenheid met elkaar. ‘De mens die het meest vrij is, is de mens die het
meest broederlijk is.’ Zo drukte de Franse filosoof Gabriel Marcel het treffend uit. Marcel pleit voor een herwaardering van het begrip ‘naaste’, dat in onze individualistische wereld in de verdrukking is geraakt. ‘Naaste’ is een prachtig woord, dat filosofen te lang hebben veronachtzaamd en aan predikanten hebben overgelaten. De filosofie zou veel meer om de ander, de naaste, de broeder moeten draaien. En dat geldt ook voor de politiek en voor hoe we zelf naar onze vrijheid kijken: niet jezelf, maar de ander wat vaker centraal zetten. Precies omdat het persoonlijke altijd interpersoonlijk is, is ook onze persoonlijke vrijheid door en door interpersoonlijk. Ik ben vrij voor én door de ander.
Wanneer we er zo naar kijken, worden de opofferingen van de voorbije maanden zinvoller, draaglijker, hoopvoller. Uiteraard hebben wij allen talloze individuele vrijheden moeten opofferen.
Maar je moet soms vrijheden opgeven om ze niet te verliezen. Tijdelijk loslaten om ultiem te behouden. Wie de broederlijkheid (lees broederschap) omarmt, beseft dat opofferingen zinvol zijn als daad van broederlijkheid, van bekommernis om de ander, in het bijzonder de kwetsbaarsten onder ons. Het opofferen van onze individuele vrijheid in naam van onze menselijke broederschap, bekrachtigt paradoxaal genoeg ook die vrijheid. Immers, geen mens zo vrij als hij die tot broederlijkheid in staat is.

Alicja Gescinska boek De verovering van de vrijheid Van luie mensen, de dingen die voorbijgaan Ontdek de verborgen schat van de levenskunst (recensie Dirk Verhofstadt)
En zo moet de overheid de banksector reguleren, monopolies voorkomen en machtsmisbruik bestrijden. In die zin is de vrijheid zoals Gescinska stelt altijd ‘een begrensde vrijheid’.
Elk leven is risicovol en geen enkele overheid kan ervoor zorgen dat die risico’s verdwijnen (risicobeheersing). Hier is de uitspraak van de Oostenrijks-Britse filosoof Karl Popper relevant:
De poging om de hemel op aarde te verwezenlijken, brengt steeds de hel voort.
De vrijheid van de ooievaar is de dood van de kikker. Wie kwetsbare mensen niet weerbaar maakt, niet opvoedt, geen kansen biedt, niet verzorgt, geen bescherming biedt, zorgt voor een duale samenleving met een kleine groep ‘vrijen’ en een hele grote groep ‘onvrijen’. In dat geval zouden de vrijen een voorrecht genieten. En voorrechten kunnen nooit de basis zijn van een morele samenleving. In die zin zijn we inderdaad verplicht om onze vrijheid te veroveren op diegenen die hun macht misbruiken om anderen in onvrijheid te houden.

Hoewel zij ook genoeg redenen tot somberheid zag, is voor filosoof Alicja Gescinska 2020 toch vooral het jaar van de hoop. (Volkskrant 23 december 2020):
Begin dit jaar verloor ik door het overlijden van de Britse filosoof Roger Scruton een van mijn beste vrienden. Ik zag door corona al mijn lezingen geannuleerd worden. De Maand van de Filosofie, waarvoor ik dit jaar het essay schreef, viel bijna geheel in het water.
Afgelopen zomer had ik een lang gesprek met Geert Mak. Zelden was het
contrast zo groot tussen de buitengewoon sympathieke aard van de boodschapper en de buitengewoon sombere aard van de boodschap als tijdens dat gesprek. Een heleboel problemen en uitdagingen hangen als donkere wolken boven Maks toekomstbeeld.

Hoe vrijheid een valse belofte kan zijn (Alicja Gescinska Brainwash):
Politici van links tot rechts spreken over vrijheid. Maar hoe kan de vrijheid van iemand die helemaal
links staat, hetzelfde zijn als die van iemand aan de rechterkant van het spectrum? Daar moeten we vragen over stellen.
De Britse filosoof Isaiah Berlin maakt onderscheid tussen positieve en negatieve vrijheid. Die begrippen hebben niet te maken met goed of slecht, maar met de manier waarop je vrijheid definieert. Negatieve vrijheid betekent dat je vrij bent wanneer er iets niet is, namelijk externe restricties. Bij positieve vrijheid ben je vrij als er iets wel is: concrete mogelijkheden. Negatieve vrijheid draait om wat je
mag doen. Positieve vrijheid om wat je kan doen.

Niveleren is een feestje, maar als het over klimaat gaat even niet (Martin Sommer Volkskrant 12 september 2020 Opinie p. 26):
De maatschappelijke effecten van klimaatbeleid zijn hier tastbaar, maar ook de aanhangers van Piketty en overige tegenstanders van het neoliberalisme laten zich niet zien. Voor drie windmolens op hun terrein beuren de boeren de balkenendenorm. Te betalen in box 3, dus geen loonbelasting. In sommige gevallen wonen ze zelf op de Veluwe, als ouderwetse
absentee landlords. De omwonenden mogen naar het gedraai van de wieken kijken en genieten van de overlast.
De klimaattafel die ging over dit onderwerp, stond onder leiding van Diederik Samsom. Hij was het snelst klaar van alle tafels, had op papier zijn zaakjes keurig voor elkaar. Om het aardgasvrij maken van uw huis te bekostigen, zou er een speciale hypotheek komen, de gebouwgebonden financiering. Maar ook daar ziet het Planbureau voor de Leefomgeving geen heil in. Bij een gewone hypotheek is er een onderpand, het huis, maar bij zo’n gebouwgebonden krediet is dat er niet. Waarom zou de bank zin in extra risico hebben?
Evenmin is er hypotheekrenteaftrek, zodat niet alleen het gas, maar ook uw lening om ervan af te komen duurder wordt. Nivelleren is een feestje, maar als het over klimaat gaat even niet.

Economie Het verdriet van Veendam (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer p. 9):
In Veendam (27.000 inwoners) had volgens de laatste cijfers (2018) 18,7 procent van de eenoudergezinnen een laag inkomen, vergeleken met 14,7 procent in Nederland. Sinds de laatste recessie (2012) is het aantal huishoudens dat ten minste een jaar een laag inkomen heeft in Nederland sterk afgenomen; in Veendam is het toegenomen. Het zijn twee indicatoren van de ongelijkheid en het gebrek aan perspectief. Voeg daarbij de aardbevingen – in Veendam was de laatste op 9 januari 2019 – met uitzichtloze compensatieprocedures. De verantwoordelijke ministers Kamp en zijn opvolger Wiebes bewogen zich soepel van ontkenning naar bagatellisering. Shell en de NAM konden een oplossing jarenlang traineren.
Nu zijn er
grote plannen voor Windpark N33. Langs deze provinciale weg in de gemeenten Veendam, Menterwolde en Oldambt gaan windmolens geplaatst worden.
In mijn hoofd resoneerde de eindtune van
Het oog. ‘Gute Nacht, Freunde, es wird Zeit für mich zu gehen. Was ich noch zu sagen hätte, dauert eine Zigarette.Als Den Haag Veendam nog iets te zeggen heeft, moeten ze snel zijn. De verkiezingen naderen.

In goed gezelschap (Hein Janssen interviewt Lenny Kuhr Volkskrant 11 mei 2020 p. V1, 7-8):
De troubadour van Lenny Kuhr is er altijd op het juiste moment. In 1969, als winnend lied op het Songfestival, en nu, voor eenzame ouderen.
‘Ik heb altijd een spirituele, mystieke aard gehad, altijd een diep heimwee gevoeld, maar wist niet waarnaar. Later bleek dat het heimwee was naar wie ik zelf ten diepste ben.
‘De zoektocht naar het mysterie van het leven ben ik vol aangegaan, vooral in de periode dat ik begin jaren negentig door neurologische problemen een tijdlang mijn stem ben kwijt geweest. Ik kon niet meer zingen en nog nauwelijks praten. Pas na een jaar kwam mijn stem langzaamaan terug. Ik dacht: als ik nooit meer kan zingen, wie ben ik dan? Toen het steeds beter ging, ben ik weer gaan zingen. Heel breekbaar allemaal, in het alternatieve circuit, waar ik me veilig en geborgen voelde en waar ik mijn verhaal in liedjes vertelde. In dat afpellen van mezelf kwam ik uit bij niets, ik was niets meer. Een zangeres zonder naam kan nog, maar een zangeres zonder stem? Nee, dat kan niet. Maar ik heb mijn stem en mezelf hervonden.’
Op de hoes van de cd Het lied gaat door staat een foto van Kuhr en haar twee muzikanten. Van de achterkant gefotografeerd, alle drie met een gitaar op de rug, een stoere jas aan, op weg naar weer een optreden. ‘Ik ben geen vedette. Als we optreden sjouw ik gewoon mee, ik help met het decor, en ik rol na afloop het kleed op.’
En het lied gaat door,
het lied gaat door
Het lied gaat altijd door
In een andere taal,
in een ander verhaal
Het lied gaat altijd door
Steeds verandert het
van zanger en decor
En het lied gaat altijd door.

NLP Nieuwsbrief Positief = negatief & negatief = positief
Nietzsche zei al dat twee soorten mensen een gelukkig leven hadden. Zij die te negatief waren en zij die te positief waren. Mensen die te negatief zijn, hebben het een tijdje zwaar, maar daarna valt alles weer mee. Mensen die te positief zijn, hebben het een tijd leuk en daarna valt het tegen. Alleen mensen die denken dat ze realistisch zijn, hebben volgens Nietzsche een naar leven. Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) gaat uit van het idee dat je beter te negatief kan zijn, zodat later alles meevalt. Het ironische lot van NLP is dat vervolgens hele volksstammen “NLP” trainers gingen denken dat NLP zou gaan over positief denken. Daar is dus geen sprake van.

‘Een klein deel van de mensheid is anders dan de rest ’ (Fokke Obbema Volkskrant 9 maart 2020 p. 12-13):
De kiem wordt in haar jeugd gelegd, vermoedt de 63-jarige bioloog en schrijver, die haar leven in Nederland afwisselt met reizen: ‘Als meisje hoorde ik de bijbelverhalen over de woestijn.’
Kun je je talenten in de woestijn wel ontwikkelen?
‘De woestijn heeft me geleerd wat ik wel en niet ben, wat van waarde is, wat het
bestaansmysterie inhoudt. Daar kom je in de woestijn dichtbij, al krijg je er nooit een definitief antwoord op. Het is niet voor niets dat profeten en mensen die naar waarheid zoeken er zo vaak heen zijn gegaan. Ik heb er geleerd dat ik heel klein ben in vergelijking met de natuurkrachten, maar ook dat ik ongelooflijk sterk ben als het nodig is. Ik heb er geleerd over de nare kanten van mezelf: dat ik een opgeblazen ego kan hebben, mensen kan haten en zelfs kan vermoorden. In Soedan leerde ik met nomaden optrekken – de waarde van er voor elkaar zijn, de bereidheid je leven voor de ander op te offeren.’
Was het een zoektocht naar uzelf?
‘Het antwoord daarop is achteraf ‘ja’, maar zo voelde het toen niet. Het was de verwondering: alsof je iets herkent, waar je bij hoort.
Ik krijg daar nu weer tranen van in mijn ogen… ik vermoed dat de bijbelverhalen in mijn jeugd over de woestijn een bodem hebben gelegd. Dat werd getriggerd op het moment dat ik de woestijn zag. Maar je kunt het niet rationeel verklaren. Wij zijn geen rationele wezens. Er zijn voortdurend allerlei processen aan de gang die je niet goed kunt duiden. Dan kun je met Freud of Jung aankomen, maar ten diepste resoneert het met iets van je mens-zijn: wij zijn geen afgesloten entiteiten. We worden gedefinieerd door de relaties die we hebben: met de geschiedenis, met de toekomst, met plekken, met mensen, met dingen – daar vindt meer plaats dan je kan verklaren.’

Zo niet weer (Remco Meijer Volkskrant 9 maart 2020 p. 14-15):
Van het aanvangstijdstip tot aan het programma: alles is erop gericht het staatsbezoek aan Indonesië deze week zonder diplomatieke hoofdpijn te laten verlopen. Anders dus dan de vorige keer, toen het een zware migraineaanval werd.
Aan de vooravond van het 60-jarig bestaan van de Indonesische republiek zegt toenmalig minister Ben Bot (Buitenlandse Zaken) in een historische toespraak dat Nederland
‘aan de verkeerde kant van de geschiedenis’ heeft gestaan: ‘Waar het nu in de eerste plaats om gaat, is dat wij de Indonesiërs eindelijk klare wijn schenken. Ik zal met steun van het kabinet aan de mensen in Indonesië duidelijk maken dat in Nederland het besef bestaat dat de onafhankelijkheid van de Republiek Indonesië de facto al begon op 17 augustus 1945 en dat wij zestig jaar na dato dit feit in politieke en morele zin ruimhartig aanvaarden.’

De eerste vrouw in het old boys network (Peter de Waard Volkskrant 9 maart 2020 p. 16):
Bedrijven vond ze ‘net mensen’. Dien de Boer had zeven kinderen. Dat weerhield haar niet commissariaten te verzamelen en ceo’s te coachen. Samen met Aleida Meijerink zette Dien de Boer vijftien jaar geleden een leiderschapsprogramma op dat aanvankelijk bij Twynstra Gudde was ondergebracht. Meijerink: ‘Zij deed vooral de individuele coaching. Dat was niet iets nieuws voor haar. Als commissaris nam ze vaak de ceo al onder haar hoede’, zegt Meijerink.
Zij zorgde ervoor dat hij zijn
onzekerheden kwijt zou raken.

Mollen (Marjan Slob Volkskrant 9 maart 2020 p. 19):
Mensen die de maatschappij benaderen als een soort mollenspel, ondermijnen de waarde van informatie en werken egoïsme alleen maar verder in de hand. Het alternatief is simpel, en eigenlijk doodeng: democratie vraagt om deelnemers die de moed hebben om elkaar in onzekerheid vertrouwen te schenken.

Mankracht (Haroon Ali Volkskrant 10 maart 2020 p. V2):
Als iemand zichzelf een alfaman noemt, moet je je zorgen maken.
In Tegenlicht zien we mannen die kiezen voor verkeerde, opgefokte copingstrategieën. De mankrachttraining in Nederland begint niet verkeerd, met een kringgesprek over gevoelens. Maar daarna moeten deelnemers hun ‘woede vieren’ door elkaar verrot te schelden en verbaal te intimideren.
Op een bijbehorend blog van de VPRO worden betere adviezen gegeven, samengesteld door de mannen van het Reddit-forum.
Val vrouwen niet aan; probeer ze bij te benen.
In dat laatste advies zit de
crux. Je wordt geen betere man door vrouwen te omschrijven als ‘opportunisten’, omdat ze financieel sterker staan, hun werk en een gezin willen combineren, meer keuzevrijheid en opties op de datingmarkt hebben. Vrouwen hebben nu eindelijk wat mannen al sinds mensenheugenis hebben – en dat is prachtig. Maar de emancipatie van vrouwen betekent niet dat de psychische problemen van mannen irrelevant zijn. Mannen moeten praten over hun zorgen, werken aan hun fragiele mannelijkheid en hun veranderende rol in de maatschappij. Maar dat kunnen ze niet zonder de steun van vrouwen.

Alfamannen (Tegenlicht 8 maart 2020 NPO2):
Wat betekent het om man te zijn, in de huidige maatschappij? Het online mannendomein wordt in de mainstream media vooral in verband gebracht met extreem-rechts. Maar is dit wel het hele verhaal? Wie zijn deze mannen precies? En waar worstelen zij mee? In deze uitzending van VPRO Tegenlicht gaan we op zoek naar een antwoord op die vragen vanuit het mannelijk perspectief.
De opkomst van vrouwen in onderwijs, economie en maatschappij: veel mannen in de online ‘manosphere’ vinden dat de wereld te ver is ‘door-gefeminiseerd’. Sommigen van hen zeggen dat de man hierdoor vervreemd is geraakt van zijn wezen, zijn wortels en zijn waarde. In de VS bestaat, vooral online, een levendige mannengemeenschap die zich verenigen op duizenden sites, blogs en fora.

De ont-maskering van de Amerikaanse media of Amerikaanse media zijn schoothondjes van politieke elite (Derk Jan Eppink Volkskrant 3 augustus 2016 p. 21):
WikiLeaks hangt met zijn publicatie van e-mailwisselingen niet alleen als donkere wolk boven de Democratische partij, maar ook boven Amerikaanse media. Mainstream media gedragen zich als schoothondjes tegenover Democratische kopstukken, blijkt uit onthullingen van Wikileaks. Amerikaanse media zijn niet meer de spiegel van de samenleving maar buiksprekers (onderbuikgevoelens, 'Dikke Ik'-debat) van het politieke establishment.

Superioriteitsgevoelens (Peter van Ede Volkskrant 28 juli 2016 p. 21):
Reinout Wibier raakt een gevoelige snaar in de discussie over religie versus wetenschap, maar verzuimt de kern van het probleem te benoemen.
Zowel de aanhangers van alle grote godsdiensten als overtuigde atheïsten zijn ervan overtuigd dat zij de hoeder van het enig ware geloof zijn. Het is dit uitgangspunt, veel meer dan de religie of atheïstische overtuiging an sich, dat de wederzijdse minachting voedt.
Door te stellen dat jouw geloof het enig ware geloof is, stel je impliciet dat alle andere geloven/overtuigingen dat niet kunnen zijn. Het zijn de daarmee gepaard gaande superioriteitsgevoelens die mensen sterken in hun overtuiging dat alles geoorloofd is om de ander van hun gelijk te overtuigen.
De excessen van deze overtuigingsdrang hebben de samenleving tot op de dag van vandaag geremd in haar ontwikkeling en eeuwen van door deze superioriteitsgevoelens geïnspireerd geweld veroorzaakt.

'De politiek is moreel leeg, dat is kwalijk' (Stevo Akkerman interviewt Gabriël van den Brink Trouw 27 november 2015):
Terwijl kiezers van politici verwachten dat zij duidelijke morele keuzes maken en daar helder over spreken, verliest men zich in Den Haag in technocratisch bestuursdenken. Het gevolg is een breed levende onvrede over de politiek, vooral die van de middenpartijen, die hun ideologische bevlogenheid willens en wetens hebben begraven. PvdA, CDA en VVD spreken de taal van het economische belang, zegt Gabriël van den Brink vandaag bij zijn afscheid als hoogleraar maatschappelijk bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg. Volgens hem is de politiek 'moreel leeg'.
Waaruit blijkt die leegte?
"Vooral uit het bestuurlijke en politieke handelen. Er wordt op landelijk politiek niveau soms wel over morele waarden gesproken, maar zodra het op besturen aankomt, zie je daarvan bitter weinig terug. Ik heb tien jaar empirisch onderzoek gedaan naar hoe de overheid in de praktijk functioneert, en dat is in toenemende mate technocratisch. Het uitoefenen van de macht door het stellen van regels is een doel geworden. Wat dat betreft beginnen we op China te lijken. Terwijl de Europese traditie juist berust op een mix van macht en moraal."

Frans Timmermans (Wim van Egmont Volkskrant 15 juli 2016 p. 22):
Frans Timmermans' speech op 6 juli voor het Europees Parlement met een loyaliteitsverklaring aan Juncker was pijnlijk om te zien. Hij overschreeuwde zichzelf volledig. Het deed denken aan de liefdesverklaring van Camiel Eurlings aan Maxime Verhagen op het befaamde CDA-congres over regeren met de PVV.
Gênant was het applaus dat Timmermans kreeg van een deel van het Europees Parlement. Preken voor de eigen parochie ging zelden gepaard met zo veel dedain voor burgers. Een groot deel van Europa, in veel landen zelfs een meerderheid, schreeuwt om een pas op de plaats. Men vreest migratie door poreuze buitengrenzen, een superstaat en verlies aan identiteit. Men wil zijn cultuur, nationale identiteit en nationale staat gegarandeerd zien en niet verliezen in een Europees 'post-nationaal' project. Maar die boodschap komt bij Timmermans niet aan. Dat toonde zijn speech in geforceerd 'posh' Engels duidelijk aan. Timmermans spreekt dan wel zes talen, maar de gewone burger verstaat hij nog steeds niet.

Misstap of Misstap de Liefde schadelijk voor imago parlement (Raoul du Pré Volkskrant 29 januari 2016 p. 19):
Politici die onbeschaamd overstappen binnen de eigen sector brengen de Tweede Kamer in diskrediet.
Zou De Liefde nou echt de hele discussie hebben gemist over de te grote verwevenheid van de Haagse politiek met het lobbycircuit rond het Binnenhof? Uber is actief binnen een sector waar De Liefde zich als Kamerlid mee bezighield. Hij liet zich zeer positief over Uber uit. 'Als de insinuatie is of ik me als Kamerlid over de sector uitliet met een baan bij Uber in het achterhoofd, is het antwoord volmondig nee', liet het Kamerlid donderdag weten aan de website Follow the Money.
Dat zal best, maar De Liefde had moeten voorkomen dat de gedachte überhaupt zou opkomen.
Zijn stap doet denken aan die van CDA'er Jack de Vries, die als staatssecretaris hartstochtelijk pleitte voor de aanschaf van het gevechtsvliegtuig JSF en toen vrolijk aan de slag ging als lobbyist bij het kantoor dat de JSF vertegenwoordigde. Of CDA'er Camiel Eurlings die als oud-minister van Verkeer de overstap maakte naar KLM. Of ze het nu willen of niet: zo wekken ze achterdocht. Welke kennis nemen politici mee? Namen zij politieke besluiten toen zij al wisten waar hun toekomst lag?

Voetnoot Irak of Vrees voor incompetentie en goedgelovigheid van politici (Arnon Grunberg Volkskrant 9 juli 2016):
'Blair schuldig aan beoordelingsfouten maar niet aan leugens,' (Blair guilty of misjudgments but not lies) kopte de Financial Times naar aanleiding van het Irak-rapport van John Chilcot over de Britse steun aan de Amerikaanse invasie van 2003.
Het rapport bevat voor ieder wat wils. Chilcot zegt dat Groot-Brittanië de internationale rechtsorde niet heeft geschonden, maar zoals Patrick van IJzendoorn donderdag in de Volkskrant schreef: 'Er was slechts sprake van incompetentie, geblunder en goedgelovigheid.'
De beslissing van Obama om niet in te grijpen in Syrië is een reactie op Afghanistan en Irak. Blair merkte terecht op dat de oorlog in Syrië tot nu toe twee keer zoveel slachtoffers kostte als in Irak.
Is de invasie van 2001 in Afghanistan overigens echt zoveel gerechtvaardigder dan die van 2003 in Irak? Weten wij waarvoor de Nederlandse soldaten in Afghanistan zijn gevallen?
Ik vrees voor incompetentie, geblunder en goedgelovigheid van politici.

Matteo Renzi's speelt blufpoker (Michael Braun Volkskrant 21 juli 2016 p. 20):
Door zijn lot te verbinden aan een referendum, zet Renzi de deur open voor de populistische Vijfsterrenbeweging en dreigt de EU een steunpilaar kwijt te raken, betoogt Michael Braun.
Plotseling zit Renzi in het defensief. Daarbij moet hij de komende maanden twee uitdagingen tot een goed einde brengen om politiek te overleven: het referendum over de grondwet en de bankencrisis.
Eigenlijk zijn de belangrijkste punten van de hervorming van de grondwet populair. De afschaffing van de provincies, de vergaande beperking van de macht van de Senaat en de verkleining van dit orgaan tot 100 senatoren uit de regio's bevallen veel burgers. Maar Renzi beging de kapitale blunder om dit komende referendum om te vormen tot een plebisciet over zijn eigen persoon, met de aankondiging dat hij zich 'uit de politiek zou terugtrekken' als hij zou verliezen.
Zo dreigt voor Renzi al na enkele jaren in de regering erosie van zijn machtspositie. En zijn in 2014 aangebroken tijdperk zou na een nederlaag met het referendum over de grondwet zelfs een kort intermezzo kunnen blijken.
Dan zou Italië weer daar uitkomen waar het zich bevond voor de opmars van Renzi. Dat wil zeggen: met een overgangsregering van de PD en het kamp-Berlusconi die zich moeizaam verhoudt met de crisis, net als de kabinetten onder Mario Monti en Enrico Letta in de jaren 2011-2014.

Irak-rapport wederom bewijs incompetentie Britse bestuurlijke elite (Patrick van IJzendoorn Volkskrant Plus 6 juli 2016) of Nieuw bewijs voor incompetentie elite (Volkskrant 7 juli 2016 p. 12-13):
De publicatie van het Chilcot-rapport over de aanloop naar de Irak-oorlog. Daarin stond wat de Labour-leider altijd al heeft geroepen, namelijk dat de oorlog niet gerechtvaardigd was. Tegelijkertijd kon ook de aanstichter van dit alles, Tony Blair, tevreden zijn. John Chilcot had immers geoordeeld dat de oud-premier niet had gelogen of misleid. Er was slechts sprake van incompetentie, geblunder en goedgelovigheid.
Corbyn wees erop dat meer dan een miljoen Britten in maart 2003 de straat op waren gegaan om, tevergeefs, tegen de inval te demonstreren. Volgens hem krijgen die mensen nu alsnog gelijk. Boven alles is het Chilcot-rapport wederom een bewijs voor het falen en de incompetentie van de bestuurlijke elite. Zo lijkt er een onvermogen te zijn om een helder plan te maken, bijvoorbeeld voor wat er in Irak had moeten gebeuren na de oorlog. Dat het rapport het licht zien ten tijde van een bestuurlijke crisis als gevolg van het EU-referendum is daarom meer dan toepasselijk. Het enige plan aan Blairs kant bleek te bestaan uit een belofte aan Bush: I will be with you, whatever.
Deze zes woorden vatten het rapport prima samen.

Slavernij historisch even balangrijk als Holocaust (Thomas von der Dunk Volkskrant 6 juli 2016 p. 24):
Gezien de langetermijn impact hebben slavernij en imperialisme niet minder gewicht dan de Holocaust.
Dirk-Jan van Baar lijkt één van hen. Op 20 juni keert hij zich tegen mijn pleidooi van 7 juni om meer aandacht te schenken aan de keerzijde van de VOC-mentaliteit, met de officiële Duitse Vergangenheitsbewältigung als tegenvoorbeeld.
Van Baars tweede punt is nog merkwaardiger: alleen als je zelf last van schuldgevoel hebt, hoef je aan je schuld aandacht te besteden? Dan gaan de Turken inzake Armenië dus vrijuit. Nu heeft Van Baar op 5 juni inderdaad omwille van de lieve vluchtelingenvrede met Ankara een pleidooi in die geest gehouden.
Niet het aantal slachtoffers, maar de impact van een gebeurtenis op langere termijn dient de doorslag te geven. Wat uit het verleden bepaalt het meest het heden? Wat beïnvloedt, nationaal en mondiaal, de huidige breuklijnen? En dan valt er voor het Westen best wat voor te zeggen, aan slavernij en imperialisme niet minder gewicht toe te kennen dan aan de Holocaust. Al was het maar omdat ze dat in Amerika, Afrika en Azië doen, en de relatie met deze werelddelen ook sterk onze toekomst zal bepalen.

Voetnoot Strafexpeditie of Doet Griekenland vrijwillig aan masochisme? (Arnon Grunberg Volkskrant 17 juli 2015):
Ruwweg zijn dit de twee posities aangaande Griekenland: Griekenland is ziek en heeft zo weinig inzicht in de eigen ziekte dat dwangverpleging de enige uitweg is.
De andere positie: die dwangverpleging is een strafexpeditie.
Griekenland kent inderdaad allerlei problemen, zo is in vergelijking met andere landen in de eurozone het verschil tussen de belasting die zou kunnen worden geïnd en de belasting die daadwerkelijk wordt geïnd groot. Deze problemen verdwijnen echter niet door Griekenland te dwingen al zijn schulden af te betalen. Zelfs het IMF, niet bepaald een revolutionaire organisatie, stelt dat kwijtschelding de enige manier is om Griekenland uit het moeras te trekken.
Dat Dijsselbloem de strafexpeditie 'perspectief bieden' noemt, weerspiegelt de dynamiek van het sadomasochisme. Elk pak slaag biedt de masochist meer perspectief, maar doet Griekenland vrijwillig aan masochisme? Of is de sadist zo narcistisch te denken dat al zijn slaafjes zijn sadisme lekker en gezond vinden?

Voetnoot Fataal (Arnon Grunberg Volkskrant 10 juli 2015):
Woensdag stond er een artikel van Peter de Graaf in de Volkskrant met de kop: 'Onstuimige relatie wordt Juliette uiteindelijk fataal'. Ik had eroverheen gelezen, maar een dag later stuurde de moeder van Juliette mij een mail waarin ze haar onvrede met het OM en de journalistiek uitte.
Juliette, een 17-jarige vwo-scholiere uit Geldrop, wordt op 26 oktober 2014 op een parkeerplaats in Eindhoven gewurgd door de 22-jarige Koen, met wie ze toen een 'knipperlichtrelatie' had. Koen was jaloers en eerder had hij Juliette bedreigd, maar ondanks dat bleef ze zich kennelijk tot hem aangetrokken voelen.
Het schrijven van Juliettes moeder raakte mij, maar of een zwaardere eis van het OM de wond zal helen betwijfel ik. Juliettes dood riep ook een vraag op die mij al langer bezighoudt: hoe komt het dat sommigen van ons zich zo hartstochtelijk aangetrokken voelen tot wat hun fataal zal worden?

In het onderzoeksrapport 'E i V' wordt de vraag die Arnon Grunberg in deze Voetnoot stelt met behulp van het morele masker geduid.

Theodor W. Adorno Minima Moralia, recensie Arnon Grunberg.
In aforisme na aforisme, het ene vaak nog briljanter dan het andere, wrijft hij de lezer de impasse in en hij vergeet daarbij niet, vrijwel alle profeten en instituten - van wie de lezer nog heil verwacht - te ont-maskeren als handlangers van de verdinging. De journalistiek bijvoorbeeld geeft 'de begrijpelijkheid voor de dommen de hoogste prioriteit'.

Electorale praktijk versus democratisch mensbeeld (Wim Couwenberg Civis Mundi 6 februari 2016):
Massapsychologie
In tal van andere publicaties is met een beroep op de inzichten van de massapsychologie eveneens gewezen op het sterk irrationele karakter van het democratische proces. Dit is naar mijn indruk mede de reden geweest waarom in Nederland zolang de politieke lijdelijkheid van kiezers gecultiveerd is.[7] De politieke elite had weinig vertrouwen in het oordeelsvermogen van kiezers.[8] In hun strijd om de kiezersgunst, zo valt in de literatuur hierover veelvuldig te beluisteren, appelleren politici veel meer op het gevoel dan op het verstand en spelen zij doelbewust in op de lagere instincten, het egoïsme, de afgunst en de ijdelheid van de kiezersmassa.
Wijsheid van de massa
In de sociale wetenschappen is er wel een reactie gekomen op de oude massapsychologische verklaringen van collectief gedrag. In aansluiting op de economische theorie van politieke besluitvorming en het moderne individualiseringsproces gaat men bij die verklaring niet zozeer uit van een irrationeel reagerende massa, maar van individuen die niet opgaan in de massa, maar hun eigen rationeel doordachte keuzes maken. De driftmatige en emotionele kanten van menselijk gedrag laat men zodoende teveel buiten beschouwing hoewel die vooral in politieke kwesties en conflicten vaak de boventoon voeren.

Referenda zijn in strijd met de democratie (Ton Zwaan Volkskrant 13 juli 2016 p. 25):
De Brexit en het Oekraïne-referendum tonen aan dat het houden van referenda volksverlakkerij is.
Het wordt de hoogste tijd te onderkennen dat nationale referenda strijdig zijn met de principes van de parlementaire democratie en de rechtsstaat. Ze zijn geen waardevolle toevoeging aan het democratisch instrumentarium, maar een vorm van volksverlakkerij die aanzet tot leugen, bedrog en manipulatie en uiterst bedenkelijke gevolgen kan hebben. Stop de referendumzwendel. Schaf alle referendumwetgeving op nationaal niveau af. De stabiliteit en de toekomst van Nederland en van Europa zijn te belangrijk om over te laten aan namaakjournalisten, neppolitici en pseudo-intellectuelen.

Wat leren we van Stapel of anders geformuleerd hoe vindt het creëren van de maatschappelijke orde, de besluitvorming plaats? Voor het verhaal van Ton Zwaan geldt de quote van George Orwell: Sommige ideeën zijn zo fout dat alleen een heel intelligente mens daarin zou kunnen geloven.

De roep om referenda is niet te stuiten (Frank Hendriks Volkskrant 15 juli 2016 p. 21):
Helemaal afzien van volksstemmingen zoals Ton Zwaan deze week betoogde, is niet reëel. In het huidige tijdsgewricht zullen referenda linksom of rechtsom de vertegenwoordigende democratie gaan opschudden. We kunnen daar maar beter het beste van proberen te maken.
De befaamde Britse staatsrechtgeleerde Vernon Bogdanor heeft ooit gezegd dat 'in the last resort' alle argumenten tegen het referendum argumenten zijn tegen de democratie zelf: tegen het kernidee van burgerlijk zelfbestuur op basis van meerderheden. Referenda zijn directe afstammelingen van het klassieke democratische ideaal, stelt ook de politicoloog David Altman die wereldwijd onderzoek deed naar het fenomeen, en daarbij laat zien dat niet-democratische regimes, anders dan Zwaan beweert, niet vooroplopen in het gebruik van referenda.
Wettelijke mogelijkheden voor volksstemmingen wegnemen zal geen of tegendraads effect sorteren. We kunnen maar beter proberen er het beste van te maken.

Referendumfobie nekt vertrouwen in Europa (Joost van den Akker Volkskrant 14 juli 2016 p. 21):
Volksraadplegingen Ton Zwaan zit er naast: wie de uitslag van referenda serieus neemt, versterkt het draagvlak voor Europa.
De pavlovreactie van de Europese leiders op de uitkomst van het Brexit-referendum was even voorspelbaar als onbevredigend: er moet een denkpauze over de EU komen en vervolgens een hervorming, zodat de burger beter ziet welk goeds Europa hun brengt. Tegelijkertijd vreest men dat diezelfde burger zich daarover rechtstreeks kan uitspreken: referenda en burgerinspraak zijn prima, maar niet als het over Europa gaat.

Democratie (Eric Holleman Volkskrant 14 juli 2016 p. 22):
Enkele fractiespecialisten bepalen het beleid in Nederland. Wat heeft dit met democratie te maken?
Het is heel goed dat het parlement bij belangrijke kwesties zijn oren niet naar de lobbyisten, maar naar alle burgers laat hangen. Ik krijg de indruk dat tegenstanders van het referendum het liefst helemaal zonder inspraak van burgers zouden willen regeren.
Nóg dommer (Bert Fakkeldij Volkskrant 14 juli 2016 p. 22):
Mijnheer Zwaan, er is een groep nóg dommer dan degenen die hebben meegedaan aan deze 'volksverlakkerij' en dat zijn degenen die niet hebben gestemd om de ellende te voorkomen die hij vreest. Democratie, les 1: maak altijd gebruik van je stemrecht.

De praktijk leert dat referenda er toe kunnen bijdragen om de wendbaarheid van de Europese Unie te verbeteren. Wat is precies het verschil tussen de incompetente politici in het Westen en bijvoorbeeld corrupte politici in Oekraïne? In hoeverre is er van bekeringsijver, het preken voor eigen parochie, van proselitisme sprake? Of met andere woorden in hoeverre zijn politici een marionet van het systeem?
Hoe is het mogelijk dat het vraagstuk van het zeepbel(casino)kapitalisme door bewindspersonen, die verantwoordelijk zijn voor de politieke keuzes die er worden gemaakt niet is onderkend? In het programma Kan het anders met uw pensioenpremie? (Zwarte zwanen 5 22 juli 2016 ) komt naar voren dat de hoofdrolspelers, zowel de beheerders als de toezichthouders van onze pensioenen slechts pionnen zijn in een spel waarvan zij de essentie, de kwintessens niet begrijpen.

Referendum of Referenda win je met het inspelen op angst (Arnon Grunber Volkskrant 20 juli 2016):
Er is de laatste tijd gediscussieerd over referenda. De essentie van het referendum werd maandag geschetst in een artikel in de Volkskrant over Erdogan. Demonstranten riepen: 'Wij willen de doodstraf.'
Waarop Erdogan antwoordde: 'Ik hoor uw verzoek. In een democratie krijgen de mensen wat zij willen.'
Het volk is het kind dat roept: 'Ik wil.' Het referendum is het middel om die wil door te zetten.
In een parlementaire democratie krijgt het volk niet altijd wat het wil; de volksvertegenwoordiger zou matigend moeten werken. Er is bijvoorbeeld geen parlementaire meerderheid voor een Brexit in Groot-Brittannië.
Referenda win je niet met waarheid, maar met het inspelen op angst en frustratie, het creëren van een vijandbeeld. En herhaling. Eindeloze herhaling.
Ik vermoed dat in Nederland via het referendum de doodstraf wel weer kan worden ingevoerd, of het onvrijwillig laten castreren van pedofielen. Het afschaffen van de grondwet zou ook moeten lukken.

Arnon Grunber heeft ongelijk wanneer hij stelt referenda win je niet met waarheid. De participatiesamenleving van de darwinist Plasterk is austerity driven. Hoe voorkom je dat de armen armer en de rijken rijker worden, dus een grotere tweedeling ontstaat? Door mismanagement met de mantel der liefde te bedekken wordt de meerwaarde, die politici kunnen creëren tot het nulpunt gereduceerd. Het probleem is dat politici niet de moed hebben gehad hun kiezers de waarheid te vertellen.

Maak de Europese Unie ultra wendbaar (Haye Hazenberg Volkskrant 11 juli 2016 p. 18):
Hervorm de EU zodanig dat landen op deelgebieden kunnen integreren en op andere de-integreren.
Als we nu niets doen aan de hervorming van de EU zal zij richting steeds heviger crises blijven strompelen. Roep daarom nu om grondige hervormingen, zodat politieke partijen en lidstaten weer grip kunnen krijgen op een Unie die hen uiteenrukt.

Wat wil het volk? (Hielke Lootsma Volkskrant 11 juli 2016 p. 19)
Binnen elke democratie bestaat er een zekere obsessie met de wil van het volk. En dat is gezien het principe van de democratie maar goed ook. Wat wil het volk? En hoe verhoudt zich dat met het regeringsbeleid?
Naar aanleiding van de Brexit is er ook weer lustig op los gespeculeerd. Volgens sommigen wil het volk niets anders dan 'Blut und Boden', volgens anderen een sterk en sociaal Europa.
Gezien deze continue staat van verwarring is het eigenlijk heel merkwaardig dat er niet meer wordt geïnvesteerd in de articulatie van het volk. Een referendum hoeft niet per se ingewikkelde zaken tot het absurde aan toe te reduceren, maar zou ook kunnen bestaan uit een lijst vragen met bijvoorbeeld 5-punts antwoordschaal. Zou het volk niet moeten bepalen op welke terreinen en in welke mate Europa aan de touwtjes trekt?

New York laat Hillary weer stralen (Michael Persson Volkskrant 21 april 2016 p. 5):
New York is dus toch de staat van Hillary gebleven. Clinton deelde dinsdag in de Democratische presidentiële voorverkiezingen een flinke klap uit aan concurrent Bernie Sanders, die nu nagenoeg kansloos is voor de nominatie (maar zeg nooit nooit, natuurlijk). Bij de Republikeinen won Donald Trump met overmacht, maar zijn pad naar de nominatie is nog steeds bochtig en glibberig.
Maar voor een deel is het negatieve imago van Clinton aan Sanders zelf te danken. Omdat hij Clinton wegzet in steeds fellere bewoordingen wegzet als schoothondje van het grootkapitaal en radertje van het systeem (deze week maakte hij ook haar campagnefinanciering verdacht), komt Clinton ook bij veel Democraten in een steeds valer daglicht te staan. Een woordvoerder van Clinton noemde dat dinsdag 'destructief' en 'niet productief voor de Democraten', noch voor het land.
Tegelijkertijd vindt tweederde van de Democraten dat de felle campagne de partij energie geeft. Sanders heeft de progressieve agenda van de partij ontegenzeggelijk scherper gesteld. De vraag is nu hoe ver hij kan gaan voordat het pijn gaat doen.

Porosjenko (Theo van der Heijden Volkskrant 11 juli 2016 p. 19):
Gisteren zag ik premier Rutte en de Oekraïense president Porosjenko op tv. Ik moest denken aan het boek 'Panama Papers', hoofdstuk 22 over 'De gasprinses' (Timosjenko) en 'De chocoladekoning' (Porosjenko). Beide grootschalige oplichters en klant van het Panamese oplichtersconcern Mossack Fonseca. Met terugwerkende kracht stem ik alsnog tegen het verdrag met Oekraïne.
Premier Rutte, maak werk van het opruimen van de Nederlandse hulptroepen voor de grootschalige internationale belastingontwijking en -ontduiking aan de Amsterdamse zuidas. Geef een duidelijke stem aan het EU-beleid voor effectieve regelgeving tegen de bedrijven en particulieren, die belasting ontduiken. Zo verwerft u de steun van de burgers voor de Europese Unie.

Rutte vraagt niet om radarbeeld (zie ook Volkskrant 9 juli 2016 p. 6):
Premier Mark Rutte gaat de Oekraïense president Porosjenko niet namens Nederland vragen naar de ruwe Oekraïense radarbeelden van de ramp met vlucht MH17. Die beelden zouden meer duidelijk kunnen scheppen over de toedracht. Wij vragen nooit als Nederlandse regering naar informatie in het kader van MH17, tenzij het Openbaar Ministerie ons dat eventueel zou verzoeken. Het kabinet wil geen politieke beïnvloeding van dit belangrijke strafrechtelijke onderzoek, zei Rutte. Wel gaat Rutte morgen om de beelden vragen voor de nabestaanden van slachtoffers van de ramp, zoals hij de Tweede Kamer dinsdag heeft beloofd. De premier beschouwt het als een beleefdheid dat een brief wordt beantwoord. Ik weet formeel niet eens wat erin staat.
Daders moeten voor de rechter
Het is absoluut geen diplomatieke poging de beelden toch te krijgen, verzekerde Rutte. Ik wil geen politieke vingerafdruk op het onderzoek, want dan zouden landen kunnen zeggen dat het niet deugt. En het belangrijkste is dat de daders voor de rechter komen.
Het OM is wel naar Moskou geweest om extra radargegevens te verstrekken. ''Als het OM het kabinet vraagt om contact op te nemen met wie dan ook, dan zijn we onmiddellijk beschikbaar’’, besloot de premier.

Geheime diensten laten terroristen onnodig lopen Premier Rutte moet voor topoverleg naar Europa (28 augustus 2015):
We kunnen in elk station poortjes plaatsen, we kunnen in elke trein gewapende bewakers laten meerijden, we kunnen in elke straat militairen laten paraderen. Maar dat is allemaal niet nodig als geheime diensten in Europa beter hun werk zouden doen. Hun onderlinge wantrouwen frustreert de bestrijding van terroristen. Geheime diensten in Europa moeten eindelijk eens stoppen met elkaar bespioneren en beter gaan samenwerken. Daar ligt een mooie taak voor premier Rutte.

De ministers vinden dat ze het druk hebben : mooi zo, zegt Rutte (Frank Hendrickx Volkskrant 11 juli 2016 p. 8):
De bewindspersonen van Rutte II klagen over de hoge werkdruk. Aangedreven door te veel koffie en cola werken ze tot diep in de nacht. En nog komen ze niet aan al hun taken toe. De premier ziet het probleem niet.
Minister Edith Schippers van Volksgezondheid onthulde zaterdag in NRC Handelsblad dat ze 'een parallel universum' heeft gecreëerd. Ze spreekt congressen toe via vooraf opgenomen videoboodschappen. Tegelijkertijd is haar fysieke verschijning bij een andere bijeenkomst. Het is volgens Schippers de enige manier om aan de eisen van haar ambt te voldoen, zeker ten tijde van het Nederlandse EU-voorzitterschap de eerste helft van dit jaar.
Taakverdeling
Het valt critici wel op dat sommige bewindspersonen zware pakketten hebben en anderen weer helemaal niet, zoals minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk. Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur komt evenmin om in het werk.
Een andere taakverdeling kan, maar als het aan Rutte ligt, blijft het aantal bewindspersonen gelijk.
'Ik ben blij als ik lees dat ze het druk hebben', zei hij zaterdag tegen RTL Nieuws. 'De kracht van een klein kabinet is keuzes maken. Je moet je richten op de kerndingen.'
Of de 'Rutte-doctrine' overeind blijft, blijkt bij de volgende formatie. Waarschijnlijk komt er dan een coalitie van vier of meer partijen. De kans is groot dat het aantal bewindspersonen dan ook toeneemt.

Commissie stiekem (Frank Hendrickx Volkskrant 13 november 2015 p. 4-5):
Uit de brief ('vanavond nog gekregen van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA') blijkt volgens Plasterk dat de Amerikanen 1,8 miljoen belgegevens hebben onderschept in Nederland. 'Het wordt eigenlijk bevestigd.'
Het is het begin van een affaire die nu, ruim twee jaar later, het politieke leven van een fractievoorzitter bedreigt. Om een uitdrukking van Plasterk te gebruiken: het optreden bij Nieuwsuur was the original sin.
Alles was nu anders geweest als Plasterk die middag had geluisterd naar het hoofd van de inlichtingendienst AIVD. Diens advies: ga niet naar Hilversum. Er valt niks te melden. We weten niet hoe het zit.
Vergeefs. Plasterk, die als minister verantwoordelijk is voor de AIVD, wilde zo graag de zorgen wegnemen bij burgers. Ongebreideld aftappen? 'Dat doen onze diensten niet.'
4-2-2014
De blunder van Plasterk ligt op straat.
In een summiere Kamerbrief moet hij toegeven dat niet de NSA, maar de Nederlandse diensten zelf de 1,8 miljoen belgegevens hebben verzameld.
Waarom nu, ruim drie maanden na zijn optreden bij Nieuwsuur? Het antwoord: toeval. Of, vanuit het perspectief van Plasterk: domme pech.
De bodem valt onder Plasterk vandaan als de landsadvocaat in dat proces beslist dat de informatie over de verzamelde 1,8 miljoen belgegevens naar buiten mag. Plasterk wordt zo gedwongen om zijn fout te erkennen: Niet de Amerikanen, maar de Nederlandse diensten waren verantwoordelijk.
De oppositie is verbijsterd. 'Er klopt niks van wat hij heeft gezegd', meent CDA-leider Sybrand Buma.
'Plasterk heeft een strop om zijn eigen hals gelegd', oordeelt PVV-Kamerlid Martin Bosma. Etc.
In de uren daarna staat de deur van de CIVD wagenwijd open. Vanuit de oppositie wordt gesuggereerd dat de informatie over het aftappen van de belgegevens alleen tussen neus en lippen door werd gemeld.
Plasterk zou zijn blunder hebben weggemoffeld in de commissie stiekem.

Niet de Amerikaanse NSA, maar de Nederlandse inlichtingendiensten blijken metadata te hebben vastgelegd van 1,8 miljoen telefoongesprekken. (7 februari 2014):
Loopt Nederland niet aan de leiband van de CIA, de Mossad en tal van private bedrijven, die voor meer dan 50 miljard dollar aan afluistertechnologie proberen te slijten?
"Ons land is met circa 2.500 medewerkers bij AIVD en MIVD een kleine speler, zeker vergeleken bij de Verenigde Staten. Daar werken bij de National Security Agency (NSA) tussen de 30.000 en 40.000 mensen, in de hele staatsveiligheidssector ongeveer een miljoen. Vanzelfsprekend wordt kennis en informatie uitgewisseld." "Nederlandse inlichtingenmensen gaan regelmatig bij de CIA in Langley op bezoek voor cursussen, maar ook in Groot-Brittannië en Frankrijk. Dat heeft ook tot doel om de onderlinge verstandhouding en samenwerking goed te houden."

Brexit ont-maskert defecten van EU (Hans Wansink Volkskrant 9 juli 2016 p. 18-19):
Referenda zijn een probaat middel om een doorbraak te forceren in slepende politieke kwesties, betoogt Hans Wansink. Die heilzame werking geldt ook voor de Brexit.
Referendumvirus
Als laatste pluspunt ziet Tamminga 'de ont-maskering van Italië als bankenkerkhof'. De Italiaanse banken zijn na de kredietcrisis nooit gesaneerd; de bedrijven waaraan ze veel te gemakkelijk kredieten hebben verstrekt, betalen niet terug. Om de geldautomaten in zijn land aan de praat te houden, ziet premier Matteo Renzi zich nu genoodzaakt kapitaalinjecties te geven in de orde van grootte van 40 miljard euro. Maar dat mag helemaal niet van Europa. Daar is afgesproken dat eerst de spaarders en de beleggers moeten bijspringen - en dat dus niet de belastingbetalers opdraaien voor de vallende banken. Renzi heeft daar geen boodschap aan en koerst aan op een confrontatie met de Europese autoriteiten, te beginnen met eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem.
Zand in de machinerie
Hetzelfde speelt ook bij het sluiten van handelsverdragen. Dat zou moeten gebeuren in een een-tweetje van de Europese Commissie met het Europees Parlement. De regeringsleiders hebben hier deze week een stokje voor gestoken. Deze verdragen, om te beginnen dat met Canada, moeten nu aan alle nationale parlementen worden voorgelegd. Tegenstanders van het TTIP-verdrag tussen de EU en de VS voeren overal actie voor referenda.
Zo ontkomt ook het Europees Parlement niet aan Tamminga's stresstest. Het EP, heen en weer pendelend tussen Brussel en Straatsburg, is er nooit in geslaagd de harten van de Europeanen te winnen. Het wordt door het electoraat gezien als een verlengstuk van de eurocratie. De recente uitbreiding van zijn bevoegdheden werkt dan ook averechts: namelijk tot meer afkeer bij de kiezers in de lidstaten.
Zeker nu het EP een beperkt toerekeningsvatbaar type als Jean-Claude Juncker heeft gekozen als voorzitter van de Europese Commissie: antireclame voor de Europese zaak.

Deze uitslag negeren is juist democratisch (Christiaan Vos Volkskrant 9 juli 2016 katern Vonk p. 11):
Tekortschieten
Het democratische gehalte van het Brexitreferendum is gering. Zowel in procedureel als in moreel opzicht schiet het ernstig tekort. Hoe ver dit referendum afstaat van het ideaal van een goed functionerende democratie wordt duidelijk aan de hand van het werk van de Duitse filosoof en socioloog Jürgen Habermas. Hij ziet de maatschappij als een netwerk van communicatief handelen dat erop gericht is begrip tot stand te brengen. Vrij vertaald: een echte democratie komt voort uit goede gesprekken. De deelnemers aan zo'n goed gesprek moeten volgens Habermas dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen: wat gezegd wordt, moet begrijpelijk zijn; wat beweerd wordt, moet waar zijn; de intenties van de gespreksdeelnemers moeten waarachtig zijn en de houding van de gesprekspartners tegenover elkaar moet respectvol zijn.
Gijzelen
Nou schetst Habermas natuurlijk een ideaalbeeld, iets wat je in de praktijk nooit zult aantreffen, maar dit is bijna het tegenovergestelde.
Op basis van dit referendum alléén moeten de exit-onderhandelingen niet worden gestart. De uitslag van het referendum verplicht wel tot nader onderzoek naar de onvrede over de Europese Unie bij een groot deel van de Britse bevolking, én tot het zoeken naar een democratische procedure waarmee wel een legitiem besluit over deze ingewikkelde kwestie mogelijk wordt.
Een referendum is hiervoor niet geschikt. Het is niet voor niks dat bij besluiten met verstrekkende gevolgen vaak extra waarborgen zijn ingebouwd. Voor grondwetswijzigingen in Nederland is bijvoorbeeld twee keer een versterkte parlementaire meerderheid vereist, met tussentijdse verkiezingen. Zo'n procedurele rem is niet ondemocratisch, maar kan juist waarborgen dat de moreel juiste beslissing genomen wordt. Een besluit dat wél voldoende draagvlak heeft in de hele samenleving.

Nyenrode hoogleraar Paul Frentrop valt door de mand (Eric Smit):
Corporate governance hoogleraar Paul Frentrop (Nyenrode) wordt gesponsord door een stichting die verbonden is aan een controversiële bron van geld
'Andermans geld'
Afgelopen zaterdag deed NRC Handelsblad-journalist Menno Tamminga een bijzondere duit in het zakje door heel nadrukkelijk zijn vinger op een wel heel pijnlijke plek te drukken. In een artikel schrijft hij kort iets over de inaugurele rede die Paul Frentop onlangs hield aan Universiteit Nyenrode, - getiteld 'Andermans geld'. Frentrop aanvaardde vorig jaar een gesponsorde leerstoel corporate governance & capital markets aan de 'Business Universiteit'. In zijn oratie stelt Frentrop onder andere dat de instellingen die onze pensioenen beheren, - stichtingen, pensioenfondsen, verzekeraars, beleggingsinstellingen - zich tegenover hun achterban moeten legitimeren door open te zijn over hun beleggingen. Het zijn in de woorden van Frentrop immers 'beheerders van andermans geld'. Frentrop heeft zijn leerstoel op zijn beurt te danken aan andermans geld; dat van zijn sponsor. 'De stichting Topas dank ik voor het mogelijk maken van de instelling van de leerstoel die ik bekleed,' schrijft Frentrop in zijn dankwoord. Stichting Topas?
Rotterdamse havenarbeiders
Dat gegeven wekte de warme belangstelling van Tamminga die een oud collega is van de voormalige FD en NRC-journalist (en criticaster) Frentrop. Tamminga vond uit dat Stichting Topas gelieerd is aan de stichting Optas, een stichting die op controversiële wijze een kolossaal vermogen vergaarde.
Stichting Optas beheerde jarenlang de pensioenen voor de Rotterdamse havenarbeiders. In 2007 verkocht Optas het beheer van de pensioenen aan levensverzekeraar Aegon en incasseerde daarmee 1,5 miljard euro. Geld dat de Rotterdamse havenarbeiders toe had moeten komen, maar nu door een klein clubje van elitaire bestuurders naar eigen goeddunken wordt beheerd en wordt besteed aan sociale en culturele projecten. Dit tot groot ongenoegen van de havenarbeiders. Die gingen uiteindelijk in 2010 akkoord met een schikking waarbij er 500 miljoen euro in de pensioenpot werd teruggestort.

Groeiambities Buitenlandse overnames door Nederlandse bedrijven zijn uitgedraaid op mislukkingen
De verloren jaren negentig (Volkskrant 31 oktober 2009):
De rigoureuze ommezaai van ING om de bank en verzekeringsdivisie uit elkaar te halen, lijkt het zoveelste bewijs dat het glorieuze tijdperk van het Nederlandse bedrijfsleven uit de jaren negentig achteraf gezien op drijfzand was gebaseerd. Nederlandse topbestuurders verlegden in dat decennium hun jachtterrein naar het buitenland, in de volle overtuiging dat zij met overnames en fusies de Hollandse bedrijven konden omvormen tot machtige multinationals. Bedrijven als supermarktconcern Ahold, verzekeraar Aegon, uitgeverij VNU en kantoorleverancier Buhrman probeerden met grote overnames snel te groeien.
‘Als je de gehele periode overziet, lijkt het erop dat Nederland de afgelopen twintig jaar niet goed gemanaged is’ is het harde oordeel van Paul Frentrop, hoofd corporate governance bij pensioenbelegger ABP (APG Asset Management). ‘Als land moet je woekeren met je talenten. Nederland heeft met de Rotterdamse haven een sterke geografische uitgangspositie, maar inmiddels geen enkel internationaal scheepvaartbedrijf meer in eigendom. Door de gasbel en de forse pensioenbesparingen hadden we een kans een grote financiële sector te creëren. Dat leek even te lukken, maar ook dat voordeel is de afgelopen jaren goeddeels verkwanseld.’
APG overweegt in samenwerking met universiteiten een onderzoek te beginnen naar de managementfouten van de afgelopen twintig jaar.
Frentrop heeft wel al een idee wat er is misgegaan in de bestuurskamer van de Nederlandse bedrijven. ‘Er was veel aandacht voor grote overnames, volgens de methode: grote stappen snel thuis. Dat was niet voor alle transacties de juiste strategie.’
Het optimisme vertaalde zich in een reeks van overnames en fusies, ook al wijst wetenschappelijk onderzoek uit dat de meeste van deze fusies mislukt zijn en niet het verwachte resultaat opleveren, meent Trompenaars. ‘Wereldwijd zijn 400 duizend consultants bezig om bedrijven te adviseren te fuseren, terwijl diezelfde adviseurs horen te weten dat in 75% van de gevallen hun actie op een mislukking uitdraait.’
Trompenaars typeert de manager uit de jaren negentig als een bierkratmanager. Zijn gebrek aan capaciteiten om echte meerwaarde te creëren, verhult hij met een grote bek.

In bedrijven waar het misgaat wordt vaak het spel van de 'dubbele’, de verborgen agenda gespeeld. Het betekent zoveel dat een persoon eerst voor zijn eigenbelang kiest, dan voor het belang van zijn collega's, vervolgens voor het echelon boven hem en pas tot slot voor het belang van het bedrijf. Het zijn de zwakke managers, de 'carrièremanagers' met een groot ego, die dreigen en intimideren om hun gelijk te behalen. De 'carrièremanagers' spelen echter weer in en zijn als het ware de marionet van het echelon boven hen. Veel managers zitten in een netwerk van corruptie. Daarentegen staan managers met een sterk ego wel open voor kritiek. Het hangt van de organisatiecultuur af of met tegenspraak iets wordt gedaan of dat een whistleblower volledig wordt genegeerd.

Ton de Kok CDA kan uit zelfbehoud beter oppositie in gaan (Volkskrant 30 juli 2010)
Natuurwetten
In het licht van het denken van onze enige filosoof, de tweede generatie allochtoon Spinoza, is die kans zeer reëel. De meest relevante stelling van hem is: elk wezen gehoorzaamt aan de natuurwetten en streeft dus naar volharding in zijn bestaan.
Kijken we naar ‘het wezen’ Maxime Verhagen, dan leeft in hem per definitie de existentiële vraag: hoe kan ik in mijn bestaan als politicus volharden? Toegespitst: hoe kan ik minister van Buitenlandse Zaken blijven?
Hij kan dat, als hij zich in de komende onderhandelingen laat leiden door weloverwogen eigenbelang. Met andere woorden: hij moet loepzuivere argumenten vinden die de fractieleden duidelijkheid geven aangaande de vraag wel of niet met de VVD en de PVV in zee.
Ook in de fractie slaat de drang tot zelfbehoud toe. De fractieleden stellen zich de vraag: hoe kan ik volharden in mijn politieke bestaan? Daarna pas komt het partijbelang en dan het landsbelang. Die volgorde spreekt voor zich: de partij bepaalt immers de plaats van ieder lid op de volgende verkiezingslijst. Uiteraard wordt dit soort persoonlijke overwegingen nooit hardop uitgesproken.

Economie is een sociale wetenschap (Nederland) of een gedragswetenschap (Vlaanderen) die zich bezighoudt met de voortbrenging en verdeling van schaarse goederen en diensten. In de economie staat tegenover de vraagzijde de aanbodzijde, tegenover de koper de verkoper. Als economisch ruilmiddel speelt geld een belangrijke rol in het economisch systeem.
De kredietcrisis leert dat de kwantitatieve modellen van het CPB geen rekening houden dat een mens meer is dan een koel en calculerend wezen, maar zich vooral door emoties en angsten laat leiden. De basis van de economische ordening is op eenvoudige rekensommen gebaseerd. Wereldwijd is de invoer van alle landen gelijk aan de uitvoer van allen. Artificiële intelligentie leert echter dat het veel lastiger is om kwalitatieve parameters, kwalitatieve relaties (prestatie-indicatoren) vast te leggen.

Van der Hoeven (Volkskrant 28 oktober 2009): Ik maak me zorgen over het korte termijn winstbejag dat hier en daar overheerst. Een gebrek aan ethisch en moreel handelen is mede oorzaak geweest van de economische crisis.
Haar opmerkingen zijn de werkgevers Bernard Wientjes, Loek Hermans en Albert Jan Maat in het verkeerde keelgat geschoten.
Van der Hoeven gaat met de onderwijswereld overleggen over cursussen ethiek bij managementopleidingen (Volkskrant 30 oktober 2009).
Door haar vrijwel kritiekloze en kleurloze politieke opstelling etaleert Van der Hoeven zich op ethisch terrein als een lege huls. Dit in tegenstelling tot wat je van een CDA politicus in het kader van het rentmeesterschap zou mogen verwachten. Of met andere woorden wat is precies de toegevoegde waarde van deze minister? Verdient Maria van der Hoeven het voordeel van de twijfel of moet Van der Hoeven zelf voor haar falende overheidsbeleid verantwoordelijkheid nemen?

Om situaties binnen bedrijven te verbeteren is veelal een cultuuromslag nodig. Het gaat er om de nadruk op thumos te leggen, te leren het juiste politieke spel te spelen.
Er is op een hoger bewustzijnsniveau altijd een derde punt.
Sinds Machiavelli weten we dat voor politicals geldt ‘het doel heiligt de middelen’. Het boek De heerser bevat een leidraad hoe een cultuuromslag op een gewelddadige manier te realiseren.

Als het slecht gaat willen de 'politici' elkaar niet beschuldigen en dan treedt de mythe van het onschuldige lam in werking. Politieke dieren zitten in een netwerk van corruptie. Juist diegene die niet corrupt zijn worden vaak opgeofferd.

Slechts langzaam dringt het tot politici door dat om orde te scheppen in het economische verkeer, het prijsmechanisme, de onzichtbare hand van Adam Smith in het publieke domein niet werkt. Is dit echter geen open deur, het vrij internationaal handelsverkeer versus centraal geleide economieën, individuele sturing versus centrale sturing? Dat de elite er beter van wordt wil nog niet zeggen dat het goed is voor het volk.

Illustratief is dat de internationale bankensector collectief heeft gefaald en zich desalniettemin op riante bonussen trakteert. De elite is te veel met het bemachtigen van bonussen in de weer geweest en heeft daardoor onvoldoende tijd overgehouden om op de continuïteit van de organisatie te letten, dus echt op het winkeltje te passen. Er is een old boys network ontstaan dat elkaar op een profijtelijke manier de bal toespeelt. Degenen die verantwoordelijk zijn voor de kredietcrisis laten zich extra belonen, terwijl de werknemers het gelag mogen betalen. De arrogantie van de macht is grenzeloos.

De kern van het probleem heeft een sociaal-psychologische dimensie en heeft met ons ego te maken. In een gezond bedrijf wordt het management dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van problemen ontslagen. De bonussencultuur zorgt er voor dat men elkaar gaat indekken. De egospelletjes optimaal meespeelt. Zaken worden onder de pet gehouden.

Het primaire proces in het onderwijs draait om de relatie ‘Leraar en Leerling’, de kennisoverdracht van inhoudelijke kennis. Door de schaalvergroting en de daarmee samenhangende bureaucratie in het onderwijs is deze relatie aardig onder druk komen te staan. In bureaucratische geleide organisaties staat veelal niet de klant, de leerling waar het feitelijk om moet draaien, maar het bouwen van eigen koninkrijkjes centraal. Het is een utopie te geloven dat door schaalvergroting de effectiviteit en efficiency in een dergelijke organisatie toeneemt. Het tegendeel is eerder het geval. Aan de neerwaartse spiraal, die de afgelopen decennia in het onderwijs naar voren is gekomen, is de zogenaamde marktwerking mede debet.

Aad Fokker Volmaaktheid, Integratie (spreekbeurt gehouden 8-11-'98 voor de religieus-humanistische kring Modern Beraad, Den Haag))
Een door de psychologie onderkend psychisch mechanisme is de verdringing. Hier citeer ik een passage die ik tegenkwam in het geschrift "Filosofie van het numineuze" van de psycholoog drs P. Revis, dat voor een belangrijk deel aanknoopt bij de ideeën van C.G. Jung. "Het christelijke volmaaktheidsideaal vraagt van de mens een identificatie met het absoluut goede. Daardoor wordt het kwaad verdrongen naar het onbewuste. Sinds Freud weten we dat verdrongen bewustzijnsinhouden niet weggedrongen kunnen worden maar op een gevaarlijke manier verschuiven naar het onbewuste. Het christendom kent hier talloze voorbeelden van. Veel heiligen en asceten zijn levenslang gekweld door bekoringen van 'de duivel'. Deze bekoringen bleken vaak te bestaan uit seksuele fantasieën van een Hieronymus-Bosch-achtige omvang."
Als het ideaal van ethische volmaaktheid een illusie is, waar zal een mens zich in zijn streven dan op richten? Dat zou een streven naar volledigheid of naar heelheid kunnen zijn. Het goede en het kwade zijn geen aparte entiteiten - God en Duivel -, maar zijn met elkaar verweven, zoals tot uitdrukking gebracht wordt door het ying-yang-symbool. Jung heeft de notie van 'de schaduw' ingevoerd als het geheel van kwaliteiten van een mens die het daglicht niet kunnen verdragen. In wat Jung de individuatie noemt, leert het individu met zijn schaduw om te gaan. Wie zijn schaduw accepteert hoeft zich voor z'n schaduw niet te schamen, maar zal deze om zo te zeggen 'onder sim' weten te brengen. Dat kan een overwinning op jezelf betekenen. Daarmee bereikt je heelheid en raakt je persoonlijkheid geintegreerd. In de ethiek gaat het volgens Jung dus niet om het bereiken van volmaaktheid, maar van volledigheid.
Los van specifieke geloofsvoorstellingen of godsdienstig gestempelde overtuigin-gen, kan de idee van het volmaakte een ingrediënt zijn van religiositeit. Zo kan vervolmaking een richtsnoer zijn voor een spiritueel-religieuze praxis, al zul je er nooit volmaaktheid mee bereiken. Bijvoorbeeld verschaft de notie Het punt Omega van P. Teilhard de Chardin een ideëel perspectief. Zoiets als een attractor hebben mensen nodig om zich in te zetten voor behoud van wat kostbaar in deze wereld is. We zullen zo'n ideëel doel nooit bereiken, maar zo'n ideaal, al is het onbereikbaar, wijst ons een richting. Door die richting in te slaan ervaren wij ons leven als zinvol.

Anthony Stevens boek ‘Over Jung- leven en werk’ (p. 53):
Aanpassing door ontwikkeling van de persoonlijkheid, dat Jung de persona noemde, met welk woord in de oudheid het door acteurs gedragen masker werd aangeduid. De persona is de ‘verpakking’ van het ik: het is de p.r.-man of –vrouw van het ik, die de buitenwereld duidelijk moet maken hoe men wil worden gezien en tegemoet getreden. Iemands sociale succes hangt af van de kwaliteit van zijn persona. In eerste instantie ontstaat de persona tijdens het opgroeien uit de behoefte zich aan te passen aan de verwachtingen van ouders, leerkrachten en samenleving.

Sadik Harchaoui:
De idee van ‘public diplomacy’ is u bekend. Het is een vorm van diplomatie die rekening houdt met opvattingen van het publiek bij de vorming en uitvoering van buitenlands beleid; dat zich bekommert om de publieke opinie in andere landen en om een proces van interculturele communicatie. Dat betekent dus dat diplomatie niet alleen iets is voor diplomaten. Het is wenselijk dat burgers, organisaties en netwerken vaker worden betrokken bij public diplomacy om de spanningen tussen islamitische landen en Nederland en/of Europa, bijvoorbeeld naar aanleiding van de Deense cartoons of de film Fitna, te kanaliseren.
Met het oog op de schaarste van grondstoffen, de mensenrechtensituatie in het Midden-Oosten en de aanhoudende versplintering en fragmentering van religieuze bewegingen is het uiterst urgent dat wordt gewerkt aan een omvangrijk en structureel beleid om burgers – moslims en niet-moslims – gezamenlijke verantwoordelijkheid te laten dragen voor een gemeenschappelijke toekomst. Ik zou dat het incorporeren van sociale diplomatie binnen het domein van de ‘public diplomacy’ willen noemen.

Het verslag van Frank Visser van de manifestatie “Klaar om te wenden?” bij het afscheid van ex-SER voorzitter Herman Wijffels op vrijdag 31 maart 2006 laat zien dat er wel degelijk een verband ligt. Om met het veranderen van de structuur een begin te maken is de strategie “Klaar om te wenden?” nog steeds hoogst actueel.
Spiral Dynamics is kort gezegd een theorie over de ontwikkeling van waardepatronen in de mens en de samenleving, die door de Amerikaanse psycholoog Clare Graves – een tijdgenoot en geestverwant van Maslow -- is ontwikkeld.
Don Beck is net terug van een bezoek aan het Midden-Oosten, waarvan hij op de hem eigen wijze verslag deed. Hij poneerde de uitdagende stelling dat het in het huidige Midden-Oosten niet om religie gaat, zoals het in het toenmalige Zuid-Afrika niet om ras ging, wat betreft de kern van het conflict. Veeleer zijn er
botsende waardepatronen, die aan het licht gebracht moeten worden voordat aan een oplossing kan worden gedacht.
Op basis van Spiral dynamics is het mogelijk integrale, gemeenschappelijke visies, een
gemeenschappelijk verhaal te ontwikkelen.

Het morele kompas is net als de M-theorie van Edward Witten een multidimensionaal verklaringsmodel en gaat ook van de hypothese van de eenheid van tegendelen uit. De tijdsdimensie gaat op het mysterie van talloze heelallen in. Volgens wetenschappers als Lisa Randall zou de oerknal een gevolg kunnen zijn van de botsing van twee heelallen.
Het principe van de antagonistische harmonie (-paren) is de allesomvattende basiswet en als zodanig te vatten onder het - uit de oud Griekse filosofie voortkomende - woord Logos. In de huidige wetenschapsterminologie is het de allesomvattende theorie, ook wel de M-theorie.
These + Antithese = Synthese, het 1 + 1 = 3, brengt in het rapport ‘E i V’ antagonistische harmonieparen tot uitdrukking. De eenheid van tegendelen, de synthese tussen de paren van tegenstellingen ontstaat door de wisselwerking tussen geest en materie, tussen het spirituele en het materiële, tussen software en hardware.

====

Samenvatting (Levensbeschouwing, 'Individueel en Collectief', 'Professionals & Politicals')

Matteüs 23-28: Alzo ook schijnt gij wel den mensen van buiten rechtvaardig, maar van binnen zijt gij vol geveinsdheid en ongerechtigheid.
Thomas Berry: Wat met de buitenwereld gebeurt, gebeurt ook met de binnenwereld. (Matthew Fox De verborgen spiritualiteit van mannen)
Om God te bevroeden, moeten wij vreemd genoeg leeg worden van God. (Meister Eckhart citaten)
P. Krishna: De wanorde die we om ons heen zien in de maatschappij is een projectie van de wanorde die aanwezig is in het menselijk bewustzijn.
Maarten Luther borduurt voort op Novum instrumentum omne, Griekse tekstuitgave van het Nieuwe Testament van Desiderius Erasmus. In het kader van er is niets nieuws onder de zon, zie ook het werk van de mystici Raymond Lull (1232/1233 - 1315/1316) en Meister Eckhart (1260-1328), Jiddu Krishnamurti (1895-1986) en Teilhard de Chardin (1881-1955). Het boek Lof der zotheid van Erasmus (27 oktober 1466, 1467 of 1469(?) - 12 juli 1536) is een nieuwe versie van de De goddelijke komedie van Dante (14 mei en 13 juni 1265 – 13/14 september 1321).
G. Bodifée: Het is de paradox van het leven dat het de grootste orde in de natuur tot stand brengt door de meest intensieve productie van wanorde.
In die doelgerichte handelingen, die gericht zijn op het
leven en op een uitbreiding van het leven, komt de aarde tot leven.
J.A.A. van Doorn: Intellectuelen hebben zich te veel opgeworpen als ideologen, vertegenwoordigers van de wetgevende rede die de ervaringswijsheid van de gemiddelde burger bij voorbaat afdoen als een manifestatie van vooroordelen, onbegrip en onwetendheid. Democratie is de politiek van het menselijk tekort en in die politiek dient commen sense het uitgangspunt te vormen.
Ben Verwaayen: Wanneer je authentiek bent, ben je ook transparant
Een leider moet iemand zijn die creëert wat moet komen. (Pieter Broertjes en Wilma de Rek Volkskrant 6 november 2010)
Griet Op de Beeck: Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal een blinde vlek hebben en dat daar de kern van alle waarheden ligt.
Stelling: Is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden? Aan de hand van het geweten laten zich herhalende patronen in de geschiedenis wel degelijk verifiëren. De herhalende patronen, de universele patronen, de unificatietheorie, het universele mechanisme, het universele en eeuwige perpetuum mobile, dat al in de Bijbel bekend was ligt vast. Het is zoals het is (antropisch principe), daar kan de wetenschap weinig aan veranderen.

De loftuiting die ik eerder citeerde van de Rotterdamse rector magnificus, voor onze ‘bruggenbouwer’ Wim Couwenberg – wat sowieso al een toepasselijke term is voor iemand die al sinds mensenheugenis in Rotterdam woont – zou het voor de hand doen liggen om Wim ‘de Desiderius Erasmus van onze tijd’ te noemen. Maar hierbij wil ik ervoor pleiten om dat niet te doen. Ik vind Wim Couwenberg de Geert Grote van onze tijd. (Geerten Waling Civis Mundi digitaal #67 september 2018 III)
‘We leven in cultuur van verandering’ (Jelte Wiersma Elsevier 19 januari 2019 p. 44-46):
Emeritus hoogleraar staatsrecht Wim Couwenberg (93) is optimistisch. Net als ‘zijn’ katholieke kerk, is ook de islam niet opgewassen tegen de ‘
stoomwals van de moderniteit’. Om het probleem van het ego op te lossen gaat het in essentie om ‘Geloof, Hoop en Liefde’, Zingeving of ‘Wat bezielt ons?’ de moraal van het verhaal.

Tobbende binnenvetters, Elsevier 15 november 2003:
In de visie van Kees van Lieshout, hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan de katholieke universiteit Nijmegen, wordt extraversie bepaald door de wijze waarop mensen worden geactiveerd. Er is een duidelijk verschil tussen introverte en extraverte types bij prikkels uit de omgeving. Van Lieshout brengt liever een ander onderscheid aan tussen overcontrolers, undercontrolers, en veerkrachtige individuen. De veerkrachtige houden het (gulden) midden tussen beide extremen. De biologische bepaaldheid van persoonlijke eigenschappen verklaart mede de verschillen tussen 'mannen en vrouwen' . Overcontrolers zijn relatief vaak vrouwen, undercontrolers relatief vaak mannen. De overcontrolers met hun introverte aanleg zullen zich overigens eerder bij een psychotherapeut melden dan hun tegenhangers. Undercontrolers hebben de neiging anderen als de oorzaak van problemen aan te wijzen. Zij gedragen zich in de ogen van hun medemens vaak ook nogal ongevoelig, bot, agressief, antisociaal. Overcontrolers zoeken het probleem eerder bij zichzelf. Zij zijn plichtsgetrouw, hechten veel waarde aan de verwachtingen van hun omgeving.

Wederkerigheid is analoog aan het begrip periodiciteit in de esoterie. De top down & bottom up wederkerigheid komt in de organisatiecultuur c.q. het maatschappelijke klimaat tot uitdrukking. Er bestaat een duidelijke correlatie tussen de Big Five (persoonlijkheidsdimensies) van Willem Hofstee en de vijf cultuurdimensies van Geert Hofstede, boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen.

Angela Merkel (Kwantumchemie) laat zien dat we niet alleen een geschiedenis, maar ook een toekomst delen (Trouw 5 mei 2021);
Dat de Duitse bondskanselier op 5 mei komt spreken, ligt allang niet meer gevoelig. De
Nederlandse herdenkingscultuur is verbonden met de Europese, zegt Hanco Jürgens.
Die
gezamenlijke herdenkingscultuur lag lang gevoelig. In het naoorlogse Nederland was het ondenkbaar dat een Duitse politicus een rol zou krijgen bij een oorlogsherdenking.
Europese herinneringscultuur
Zo is de
Nederlandse herdenkingscultuur onlosmakelijk verboden met de Europese. “Het is goed om ons te realiseren dat we deel uitmaken van een Europese herinneringscultuur”, zegt Jürgens. Hij noemt het namenmonument dat gebouwd wordt in Amsterdam, ontworpen door de Pools-Joods-Amerikaanse architect Daniel Libeskind. Dat monument staat niet op zichzelf, maar is verbonden met monumenten in Parijs en Berlijn. “Dat is wat Merkel benadrukt: we hebben een gezamenlijke geschiedenis en we hebben ook een gezamenlijke toekomst.”

Nout Wellink, Coen Teuling c.s. hebben om de groei van banken te bevorderen het spel met de bankenlobby (Institute of International Finance) meegespeeld. Het marktfundamentalisme houdt met de moraal van het verkoopverhaal geen rekening. Het levensverhaal van Coen Teulings, die getrouwd is met Salomé Bentinck (ir. S.A. barones Bentinck) staat diametraal tegenover het levensverhaal van pater jonkheer dr. Christiaan van Nispen tot Sevenaer.

Om het tij te keren zal het old boys network, dat door NL2025 wordt vertegenwoordigd zeker niet voldoende zijn.

Asha ten Broeke beschrijft (Volkskrant 24 februari 2017 p. 25) de paradox tussen individueel en collectief:
'Ministeries en artsen die mensen verantwoordelijk dreigen te maken voor gezondheidsproblemen die ze nauwelijks kunnen vermijden of oplossen, om het hen vervolgens kwalijk te nemen als ze toch ziek worden - over bizar gesproken.'

James Doty heeft gelijk, in essentie, de kern draait het om ons levensverhaal. De relatie tussen Individueel en Collectief kan zowel door een mandala als een lemniscaat worden gesymboliseerd. De cirkel, de levenscirkel, de mandala symboliseert de eenheid tussen de innerlijke en uiterlijke wereld, de 'micro- en macrokosmos'. De lemniscaat verbindt de horizontale cirkel met de verticale cirkel en symboliseert de bewust of onbewust ervaren werkelijkheid. Het leven is een continu ervaringsproces, dat tracht knelpunten in de gewenste richting bij te sturen. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. We zijn het zelf die in het leven orde en wanorde creëren. Elk mens schrijft zijn eigen levensverhaal. Of met andere woorden ‘Het gaat om de moraal van ons levensverhaal’. Voor de gechiedenis van gemeenten, steden, provincies, landen, continenten en levensovertuigingen geldt een collectief verhaal. Het leven gaat over verhalen binnen verhalen, cirkels in cirkels of gesymboliseerd door concentrische cirkels.

Bij het zelf-bewustzijn, reflexief bewustzijn gaat het om de wisselwerking tussen het verticale (non-lokale) en het horizontale bewustzijn, de synchronisatie van de complementaire rechter - en de linker (‘Voelen en Denken’) hersenhelft. De communicatie, de interacties tussen hersenhelften vindt grotendeels plaats via verbindingen van de hersenbalk en heeft op de lateraliteit (Lateralization) van de rechter - en de linker hersenhelft betrekking. In het rapport ‘E i V’ draait het om het gulden midden van Aristoteles, de ‘Gulden Middenweg’ tussen het publieke en private domein, de relatie tussen Kwantiteit en Kwaliteit, Welvaart en Welzijn, de lateraliteit, de communicatie tussen de rechter - en linker hersenhelft van ons brein. Of met andere woorden leggen we het accent op de kwaliteit van leven of het verdienmodel. Een levenskunstenaar kenmerkt zich door tussen beide de juiste balans te hebben gevonden.

De oplossing van de controverse, die Alicja Gescinska (Volkskrant 5 mei 2021 p. 27) en Chris de Werd (Volkskrant 5 mei 2021 p. 29) signaleren is net als de controverse tussen A.P. Sinnett en A.O. Hume (Theosofia p. 123-135) al millennia bekend. In het leven is het mogelijk elke split second een keuze te maken en ons met het rechterpad (opwaarts) of met de keerzijde het linkerpad (neerwaarts, Klimmen en Dalen) te verbinden.

De Akasha-ervaring waar Ervin Laszlo het over heeft vindt in de microkosmos plaats, daarentegen het non-lokaal bewustzijn maakt deel uit van de macrokosmos. In een split second, het eeuwige nu staan we met de macrokosmos in verbinding. Een ommekeer, een keerpunt in het denken is nodig. Als we de zaken werkelijk willen veranderen dienen we aan het geestelijke kapitaal, de geestelijke gezondheid meer aandacht te besteden. In het 5Ddenkraam zijn metafysica, het bovennatuurlijke en fysica, net als Idealisme en Materialisme de twee complementaire kanten van één medaille. Voor eenwording moeten we ons weer met het non-lokaal bewustzijn - als het ware het centrum van het Akasha-veld - verbinden. Dus met de oerbron En-Soph ('Chaos, Gaia en Eros') waar alles uit voortkomt.

Schuldverwerking in de Duitse literatuur na 1945 (Jan Kuipers Civis Mundi Digitaal #17 maart 2013):
2. Schuldbeleving door het Duitse volk
De gangbare term voor schuldverwerking is in het Duits
Vergangenheitsbewältigung (afrekenen met het verleden). Daarin is de schuldcomponent wel aanwezig, maar het gaat er meer om hoe je baas wordt over de herinnering aan het verleden en dat een plaats geeft in je geheugen, je leven eventueel. Tegenwoordig spreekt men ook wel van Erinnerungskulturen (schuldgevoel).
Alles overziend, krijg ik de indruk dat er in de
"Erinnerungskultur" van een groot deel van het Duitse volk geen plaats was voor "Vergangenheitsbewältigung" en dat dat in de Duitse literatuur na de Tweede Wereldoorlog ook niet is terug te vinden. Er is verontwaardiging, verdriet, verbazing en ongeloof. De meeste schrijvers stelden het ontbreken van schuldverwerking wel aan de kaak, maar in hun kritiek gingen ze niet verder.

Dit zijn de betere revoluties. Minder vee, meer bos. Minder koeien, meer bloemen (Asha ten Broeke Volkskrant 5 maart 2021 p. 29):
Milieudefensie kwam, attent, met een rapport. Onze natuur staat er slecht voor en onze CO2-uitstoot daalt te traag. De energievoorziening bestaat nog steeds voor zo’n 90 procent uit kolen, aardgas en aardolie – net als tien jaar geleden.
Slechts 3 procent van de belastingen wordt gehaald bij vervuilers – net als tien jaar geleden.
Dit jaar staan er twee grote conventies gepland: over biodiversiteit in Kunming en een klimaattop in Glasgow. Daar moet het roer om, van het Grote Plunderen naar het Grote Herstel. Niet alleen moeten we nu écht-echt onze CO2-uitstoot fors terugdringen en bestaande natuur beschermen, maar, zo schrijft Graham Lawton in de New Scientist, we moeten verder gaan en op grote schaal natuur maken.

Het probleem waar we het over hebben is dat door individualisering en secularisering het collectieve waarden - en normenpatroon is versnipperd. Iedereen gaat voor zijn eigen ‘waarheid’. Het heeft betrekking op het cultuurrelativisme – wat jij wilt, het is jouw feestje. De door de overheid breed ingevoerde marktwerking heeft het probleem, het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ ('Pad der Linkerhand’) alleen maar versterkt. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom houdt. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk aan het ontstaan en wordt door de bestuurlijke elite gepredikt dat arbeidsvoorwaarden flexibeler, lees goedkoper moeten en houdt de emo-TV (algemene vertrossing) het volk dom. De door de politiek gestimuleerde marktwerking heeft een averechts effect, de valkuil van de schijnmarkt opgeleverd. Voor de PvdA politici Jo Ritzen, Ronald Plasterk en Jeroen Dijsselbloem en Maria van der Hoeven van het CDA geldt penny wise pound foolish.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ borduurt voort op de dissertatie Liefde, solidariteit en recht: een interdisciplinair onderzoek naar het wederkerigheidsbeginsel (enantiodromie) van Dorien Pessers (Peter Brusse interviewt Dorien Pessers Volkskrant 18 december 1999). De economy of regard van Avner Offer komt met het wederkerigheidsbeginsel van Dorien Pessers overeen. Door met de keerzijde van de medaille rekening te houden kunnen problemen gemakkelijker worden opgelost en komt synthese dichterbij. De crux van 'Welzijn en Welvaart' (Kwaliteit en Kwantiteit) is hoe richten wij onze levensenergie (levenskracht, oerbron, levensbron, astraallichaam) om de geestelijke gezondheid te bevorderen? Of anders gezegd wat bezielt ons? Of hoe voorkomen we dat onze carrièrepolitici (of De blinde vlek van Rutte Martin Sommer Volkskrant 4 juni 2016 p. 17) gebakken lucht verkopen of met andere woorden "na ons de zondvloed!" beleid verkopen? Het betekent dat we ook met de keerzijde van de medaille rekening dienen te houden.

Spiegelpaleis, het kristalpaleis is een metafoor voor het zelf-bewustzijn, ons reflexief bewustzijn, de spiegelsymmetrie (weerspiegeling, weerkaatsing). De definitie van het reflexief bewustzijn biedt, net als de Allegorie van de grot van Plato of het Hologram-paradigma (Cultuur holografisch gespiegeld, Het holografische paradigma) een model om de spiegelwerking van de psyche, het bewustwordingsproces te verklaren.

De mystieke paradox is dat het Lam Gods, het ongemanifesteerde Zelf (Hogere Zelf), draagt of wegneemt de zonden van de wereld. Iets dat onbeweeglijk weerloos is, zelfs niet eens aanwezig, heeft tóch rechtstreeks invloed op wat is. Maar: wanneer het geëist wordt, ontstaat verdrukking. En doet Het zijn mond niet open: wanneer jij het enneagram wil doorgronden, is en blijft het onbegrijpelijk. Zo blijft het hek van het mystieke domein gesloten.

Famke Louise in Nederland, Greta Thunberg in Zweden en Christina von Dreien uit Zwitserland laten ook zien hoe het mogelijk is de waarheid dichter te benaderen. Onze intuïtie maakt mogelijk de kloof tussen hebben we De Hele Olifant in Beeld van Amanda Gefter, Trudy Dehue en Marja de Vries met de olifantspaadjes van onze carrièrepolici te overbruggen. Om de waarheid dichter te benaderen maken zowel Amanda Gefter, als Trudy Dehue en Marja de Vries van de metafoor van de olifant gebruik. In de theosofie is het ‘menselijk tekort’ (’Goed en Kwaad’) juist de grondslag voor de ‘menselijke evolutie‘.

De kloof tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang, de chaos in de wereld neemt toe doordat politici in het algemeen beter zijn in het doorschuiven dan in het oplossen van problemen. De relatie tussen Anthropogenesis en Cosmogenesis, de in de kosmos verborgen blauwdruk van het leven, het morele kompas (rechtvaardigheid, zelfreinigende vermogen), lees negentropie maakt het mogelijk de chaos te bedwingen. De Kwintessens brengt de ‘Eeuwige wederkeer’ (Perennial philosophy, Sanātana Dharma, de opwaartse - en neerwaartse spiraaldynamiek), de Eeuwige wederkeer van Friedrich Nietzsche tot uitdrukking.

Frits Bolkestein behoort echter tot de categorie politici, die beter zijn in het doorschuiven van problemen naar de toekomst, dan in het oplossen ervan. Wat betreft de twee complexe netwerken, die Fritjof Capra onderkent, vat de Volkskrant van 16 januari 2019, met name Olof van der Gaag, Leo Lucassen en Heleen Mees de actuele situatie samen.

In de zeventiger jaren was iedereen verbaasd over de economische groeispurt van Japan. De top van het Nederlandse bedrijfsleven toog naar Japan om dit eens haarfijn uit te zoeken. Uit onderzoek is toen gebleken dat de belangrijkste factor de 'optimale' samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven was. Deze toverformule, het 'en-en' van 'Politiek en Bedrijfsleven' is sindsdien door de overheid volledig overgenomen. Maar ook onder aanvoering van de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Britse premier Margaret Thatcher begon begin jaren tachtig het dereguleren van de financiële markten. Deze strategie van dereguleren, het niet meer relevant verklaren van de Glass-Steagall wet, heeft het neoliberalisme, het casinokapitalisme voortgebracht.

In de Volkskrant 12 september 2020 (Opinie p. 26) schrijft Martin Sommer Niveleren is een feestje, maar als het over klimaat gaat even niet een vervolg op de column van Het verdriet van Veendam van Dirk Bezemer (De Groene Amsterdammer 11 september 2020 p. 9). Met de slotconclusie welke fatsoenlijke politieke partij kan zoiets stilzwijgend laten passeren? Aan het oplossen van het klimaatvraagstuk kan technologie een bijdrage leveren, maar zonder gedragsverandering redden we het zeker niet.

Ordening is het tegendeel van chaos. De kernvraag is hoe verander je chaos in harmonie?
In het rapport Eenheid in Verscheidenheid worden de contouren geschetst hoe van de culturele evolutie (cultuuroverdracht) met elkaar samenhangen. De oplossing van het ééndimensionale marktdenken ‘u vraagt, wij draaien’ heeft een psychologische (Deel IV), een sociologische (Deel V) en een filosofische (Deel VI en VII) dimensie. Mardjan Seighali volgt op haar pelgrimstocht de 'Hoofdroute' van Kader Abdolah.

Voor de mens geldt de levenscyclus, het natuurlijke ritme van de goddelijke geboorte, de adolescentie, volwassenheid (geestelijke groei) en de ouderdom (overgang) [wetten van opgaan, blinken en verzinken]. Het navelstaren , de emotie-TV viert hoogtij. De TV wordt een poppenkast, waar theater hoogtij viert. Heuristiek maakt het mogelijk het fenomeen wederkerigheid beter te begrijpen.

Daniel Ofman: Een maskerkwadrant is een kwadrant dat aan de oppervlakte lijkt op een kernkwadrant, maar in realiteit precies het omgekeerde is. Masker staat voor façade.

Met behulp van het maskerkwadrant is het mogelijk ons van onze conditioneringen bewust te worden en onze vrijheid te herwinnen. We laten zien hoe het mogelijk is ons weer met de natuurlijke kringloop te verbinden. Bij het 'Ken uzelve' gaat het om het ik en de ander. Doorzie uw eigen mogelijkheden, beperkingen en grenzen. Het leert je regisseur te worden van je eigen leven. Het maskerkwadrant maakt het weloverwogen eigenbelang, het egoïsme zichtbaar en laat zien dat we in een loop (schizofrenie) terecht kunnen komen wanneer we niet meer met onze spirituele bron zijn verbonden.

Jiddu Krishnamurti Wat is waar? Hoofdstuk 24 Intuïtie is volledig ontwaakte intelligentie.
Je denkt dat je door te redeneren intuïtie zult krijgen, maar via het proces van redeneren kun je niet tot intuïtie komen. Je redeneren berust voornamelijk op de kern die het 'zelf' is en bevrijdt het denken dus niet, maar versterkt eerder het ikbesef. Dat leidt tot logisch lijkende waanideeen, want die kern van het 'zelf' is gevormd op grond van de valse waarden van het vergankelijke. De intuïtie is steeds op gelijke sterkte in de mens aanwezig en kan volledig tot uiting komen wanneer de kern van het 'zelf' volkomen is opgelost.
In plaats van het 'zelf' te versterken en zo de intuïtie te verdoezelen, wordt redeneren dan het instrument van de intuïtie Intuïtie krijg je niet door redeneren, maar door de oorzaak van de belemmering weg te nemen.
Als een idee je aanstaat, als het bevredigend en troostrijk overkomt, neem je het aan en dat noem je dan intuïtie. Neem bijvoorbeeld het idee van reïncarnatie. Je hoort daarover en omdat je het je bevalt, grijp je het aan, in de gedachte dat dit nu intuïtie is. Het wordt dus een werkelijkheid voor je en alles wat je doet, je hele leven, wordt erop gebaseerd. Volgens mij is deze bevrediging gevende aantrekkelijkheid geen intuïtie. Het is louter aantrekkingskracht. Het is de kern van het 'zelf' in de tijd laten voortbestaan, met meer mogelijkheden en een grotere kans op ontplooiing. Deze 'intuïtie' is persoonlijk, ze geeft je voldoening en je streeft haar na, je noemt haar een natuurwet of het goddelijke plan. Leg dit nu vooral niet zo uit dat ik voor of tegen reïncarnatie ben. Ik spreek over de waarheid, die tijdloos is.

Zowel de programma's van CDA als van PvdA zijn de afgelopen decennia naar rechts opgeschoven. Het doorgeschoten neoliberalisme is geen panacee om mismanagement, bestuurlijk wanbeheer te verkleinen. Falende managers worden op vette vertrekbonussen getracteerd. Het heeft eerder de bestuurlijke chaos vergroot. Het gaat er om van de motieven van onze politici, de bestuurlijke elite een helder beeld te krijgen, het zelfbedrog, het egoïsme dat er aan ten grondslag kan liggen te ont-maskeren (ont-sluieren).

De ‘Merkwaardige lus’ is een besturingsmechanisme dat op een niveau en tussen niveaus werkzaam is. De lus kan met de lemniscaat van het morele kompas worden vergeleken. Bij ‘Verstrengelde hiërarchie’ onderscheiden we dichotome categorieën als bewust en onbewust, kwantitatieve as en kwalitatieve as, ’piramidespel en leer van de hiërarchieën’ (derde grondstelling), individu en collectief. Op een niveau en tussen niveaus bestaan de spanningsvelden 'eustress of distress'. Bij een koppel kun je spreken over de band die ontstaat, terwijl bij groepen, grotere eenheden er sprake is van een sfeer, het hangt in de lucht, een cultuur. De niveaus zijn onderling verbonden, er vindt een wisselwerking plaats. De partner waarmee je samenleeft, de groep, de cultuur waar je deel van uitmaakt spelen een belangrijke rol bij de keuzes die je bewust of onbewust in het leven maakt.

Een organisatie, een multiculturele maatschappij bestaat uit een verzameling mensen. Het rapport ‘E i V’ gaat er van uit dat de eigenschappen van een persoon in de kenmerken van een organisatie worden weerspiegeld. Een organisatie is een groep individuen met gemeenschappelijke overtuigingen en opvattingen, met een collectieve psyche, ofwel organisatiecultuur. Het betekent dat de eigenschappen van de organisatie door die van de individuen die er deel van uitmaken worden bepaald. Of met andere woorden de managementstijl wordt in de organisatiecultuur weerspiegeld.

Volgens het topmanagement verslechtert het vestigingsklimaat in Nederland wanneer de kritiek op de hoogte van hun salaris blijft aanhouden en de hypotheekaftrek voor topinkomens wordt beperkt. Geeft het dreigement van topbestuurders om het hoofdkantoor van hun bedrijf naar het buitenland te verplaatsen niet vooral aan dat voor deze mensen het belang van hun bedrijf volsterkt ondergeschikt is aan hun eigenbelang?

Het zondebokmechanisme laat zien dat Jezus een verlicht persoon was, die de egospelletjes van de elite door had.
De dubbele moraal is zowel bij de overheid als het individu eerder regel, dan uitzondering geworden.

Zonder de input van de mysterietaal, die zich op het snijvlak tussen de microkosmos en macrokosmos bevindt is religie ondenkbaar. Maar ook voor het bereiken van het punt omega, de output blijft religie relevant.

De economische groei stagneert omdat de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. De kwintessens van het rapport 'E i V', het Meta-leren berust op het bewustzijn van bewustzijn, het zelf-bewustzijn en wordt door het integrale denken (lemniscaatdenken) tot uitdrukking gebracht. Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking. Het is mogelijk oude inzichten aan nieuwe inzichten te toetsen. Uiteindelijk blijkt dat er niets nieuws is onder de zon. Net als in de tijd van Luther is er opnieuw behoefte aan een wereldwijde vernieuwing terug naar de Bron. Om de kloof tussen de hoofdzakelijk door reclame - en PR-bureau's gecreëerde beeldvorming en de door burgers ervaren werkelijkheid te overbruggen zijn in dit rapport niet 95, maar slechts 27 stellingen opgenomen.

Het klimaatdebat laat zien dat politici en wetenschappers hun uiterste best doen om het wereldgebeuren voor de leek zo onbegrijpelijk mogelijk te maken. De politiek wordt te veel door korte termijndenken beheerst. Het is wenselijk dat er duidelijker beleidslijnen voor de komende decennia worden uitgestippeld. Het spreekt voor zich dat het welvarende Westen daarin het voortouw dient te nemen. Het onderzoeksrapport 'E i V' plaatst de relatie tussen 'Slachtoffers en Daders' in het licht van de evolutie van de mensheid, antropogenese (hominisatie). De oplossing van het vraagstuk, namelijk het probleem van het ego, waar politici mee worstelen, is al in de Bijbel bekend. In zijn politieke boodschap borduurt Boris Johnson op de derde weg van Tony Blair voort. Om armoede op te lossen gaat het niet alleen om economische groei. We dienen ook de moraal van het verhaal, ons geweten daarin te betrekken.

Jan Terlouw is binnen D66 een roepende in de woestijn. Feitelijk toont Rob Jette een Janus-gezicht. Hij volgt de derde weg van Boris Johnson en Dominic Cummings (Patrick van IJzendoorn de Volkskrant 27 mei 2020 p. 9). De derde weg, de extreme vorm van het kapitalisme gaat overheersen, wanneer de moraal buiten het verkoopverhaal ('fact free-politics' ‘blije klimaatontkenner’ Donald Trump) wordt gehouden.

De natuurfilosofie verbindt de fysica met de metafysica, de geestkunde. Een ommekeer in het denken ontstaat wanneer de natuurfilosofie in de geest van The Advancement of Learning van Francis Bacon weer centraal komt te staan. De schoonste energietransitie is hoe richten wij onze levensenergie. Om bewustwording, het bewustwordingsproces, een paradigmawisseling te bevorderen spelen niet alleen klimaatwetenschappers, maar ook kunstenaars (cultuur) zeker een belangrijke rol. Kunst maakt het mogelijk de onkenbare oerbron oerbron (zonder grenzen) van de concentrische cirkels, de triade 'Gödel, Escher, Bach', 'Er zou een hele nieuwe publieke sfeer kunnen ontstaan die we nog niet kennen' te duiden.

Het leerproces op aarde, lees levenskunst heeft op de moraal van het verhaal betrekking, namelijk dat we groepsimmuniteit tegen het kwaad opbouwen. Of met andere woorden het gaat om het 'en-en'/'of-of'-mechanisme, namelijk het balansmechanisme wederkerigheid tussen homo sapiens. De kwintessens van het verhaal, De ware wijsheid
1 Korinthiërs 13-13: En nu blijft geloof, hoop en liefde, deze drie; doch de meeste van deze is de liefde.
2 Korintiërs 13-8: Wij kunnen ons niet tegen de waarheid verzetten, we kunnen ons er slechts voor inzetten.
wordt niet alleen in de Bijbel maar ook in het boek The Story of My Experiments with Truth van Mahatma Gandhi onderwezen. In essentie gaat de moraal van het verhaal over de reiziger, de pelgrim.

Martin Drenthen Grenzen aan wildheid Wildemisverlangen en de betekenis van Nietzsches moraalkritiek voor de actuele milieu-ethiek
§2. Het natuurbegrip in Nietzsches antropologie (p. 43):
Behalve met betrekking tot de natuurwetenschappen en de kosmologie, speelt het natuurbegrip ook een rol in Nietzsches
antropologie. Hierover zijn eveneens enkele studies verschenen. Richard Schacht (1988) wijst er bijvoorbeeld op dat het natuurbegrip bij Nietzsche fungeert als een tegenbegrip (these + antithese) tegenover allerlei morele concepten die de menselijke mogelijkheden vastleggen. De menselijke natuur wordt daarmee, aldus Schacht, een term die de openheid van het menselijke leven aanduidt.
§3. Nietzsches latere werk (p. 90):
Nietzsche richt in zijn laatste werken nogmaals expliciet zijn kritiek op de dominante houding ten opzichte van de natuur (in Afgodenschemering en De antichrist) en hij reflecteert op zijn eigen natuurlijkheid (in
Ecce Homo). De twee werken waarin het natuurbegrip nog het meest aan de orde komt zijn Afgodenschemering, waarin hij nog regelmatig over natuur spreekt106, en De antichrist. Vloek op het Christendom (Der Antichrist. Fluch auf das Christenthum, geschreven en ter publicatie gereed gemaakt in 1888, verschenen als nagelaten werk). Hierin speelt het natuurbegrip vooral een rol in zijn kritiek op het christendom, namelijk als ‘tegenbegrip van God’.107
§4. De natuurvisie van het sociaal-constructivisme (p. 196):
196: Als sleutelconcept in de moraalkritische
milieu-ethiek fungeert het natuurbegrip primair als tegenbegrip van de moraal. Maar we kunnen het begrip in de milieu-ethiek niet achterwege laten, omdat we onvermijdelijk een antwoord moeten formuleren op de vraag hoe we ons tot de werkelijkheid verhouden. We interpreteren onszelf en de werkelijkheid om ons heen onvermijdelijk steeds opnieuw. We spreken onvermijdelijk (impliciet dan wel expliciet) over ‘de’ natuur, maken voortdurend met een zekere waarheidspretentie claims over de aard en morele betekenis van de werkelijkheid. We kunnen niet anders dan trachten de natuur die om uitleg vraagt hermeneutisch ‘toe te eigenen’.44

Het creëren van dichotomieën blijft uiteindelijk allemaal mensenwerk:
- Verkoper en Koper ('aanbodzijde en vraagzijde', 'crediteur- en debiteurlanden')
- Leraar en Leerling ('Werkgever en Werknemer',
principaal-agentproblematiek, 'Opdrachtgever en Opdrachtnemer', ’Heer en Slaaf’)
- Politicals & Professionals (Managementstijl)
- Toezichthouders en Directie
- Man en Vrouw (Anima en Animus)
- Luisteraar en Spreker
- Machthebbers bedrijfsleven en - overheid (amoreel, bonuscultuur, Luxleaks: belastingvlucht bedrijven onthuld)
- Gewetensvolle – en Gewetenloze machthebbers
- Spiritualiteit en Godsdienstwaanzin
- Neoliberalisme (marktfundamentalisten, superkapitalisme van het geseculariseerde Westen) en IS (moslimfundamentalisten van het geïsmaliseerde Oosten)
- Marktfundamentalisten en Moslimfundamentalisten (Market fundamentalism & Islamic fundamentalism)
- 'Waarnemer en Waargenomene'

‘Wie denk je wel dat je bent’ brengt discussie op gang (Job Hoevenaars Volkskrant 10 februari 2020 p. 19):
Wie denk je wel dat je bent maakt de tongen los. In het NTR-programma doen Joep van Deudekom en Rob Urgert wetenschappelijke experimenten met twee groepen die onderling sterk verschillen. Aannames hierover worden getoetst.
Rob Urgert en Joep van Deudekom onderwerpen steeds twee groepen mensen die in de maatschappij recht tegenover elkaar staan aan wetenschappelijke, maar vaak ook hilarische experimenten, om meer inzicht te krijgen in hun verschillen. Zij worden bijgestaan door Ap Dijksterhuis, hoogleraar
sociale psychologie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.
Aflevering 1: Jonkies tegen Oudjes
Aflevering 2: VVD tegen GroenLinks
Aflevering 3: Stresskippen tegen ijskonijnen
Aflevering 4: Gelovigen tegen ongelovigen
Aflevering 5: Mooie vrouwen tegen ‘gewone’ vrouwen
Aflevering 6: Vleeseters tegen vegetariërs

De gammawetenschap is als het ware de schakel tussen de alfa- en bèta-wetenschappen. Om de complexe werkelijkheid te duiden gaat het om de synthese, de status quo van de alfa, bèta en gammawetenschappen, tussen 'these, antithese en synthese', namelijk de unificatietheorie, die ook geldt voor de eenheid der tegendelen, paren van tegenstellingen:
-
Zionisme en Antizionisme (Semitisme en Antisemitisme)
-
Verlichtingsbeweging en Antiverlichtingsbeweging (Democratisch en Antidemocratisch)
-
Moreel en Immoreel gedrag
- Establishment en Anti-establishment
- Klimaatwetenschappers en Climategate
- Machiavellisme en Anti-machiavellisme
- Kapitalistisch en Antikapitalistisch
- Consumentisme en Anti-consumentisme
- Seksisme en Antiseksisme
- Racisme en Antiracisme
- Liberalisme en Neoliberalisme
- Globalisering en Antiglobalisering (
Controversy, Mondialisering en Lokalisering)
-
Darwinisten en Anti-Darwinisten (Modern synthesis - 20th century)
- Pluralisme en Antipluralisme
- Realisme en Anti-realisme
- Succesvolle risicobeheersing en Mislukking (
markt- en overheidsfalen).

Theosofie & Apologetiek (Reflectie, Magazine voor religie en spiritualiteit zomer 2023 p.32):
'noun'is de hoogste vorm van intuïtie, we kunnen het wellicht het beste zien als 'influisteringen van de ziel', als dit je al eens overkomt, weet je 100% zeker dat de hoogste vorm van waarheid bij wijze van spreken aan je geopenbaard is. Het zijn de hoogste flitsen van inzicht.

In de kern gaan al de boeken van Ian Buruma over het thema verlossing. Ian Buruma belicht de vluchtelingenproblematiek in zijn boeken vanuit een universeel perspectief. VKK-priester professor J.E. Stok werkt in zijn voordrachten het thema verlossing, dat de mens ‘tegelijkertijd zowel offeraar als slachtoffer is’ ('heer en slaaf' van Nietzsche) uit. 'Heer en slaaf' zijn in een relatie niet gelijk maar complementair, gelijkwaardig en kunnen worden gebruikt, zijn een metafoor, net als 'Mannelijk en Vrouwelijk' om de aard van de menselijke natuur tot uitdrukking te brengen.

Meditatietechnieken maken het mogelijk probleem en oplossing met elkaar te verbinden, de waarheid dichter te benaderen. Zowel het Hindoeisme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom, Islam en Humanisme maken gebruik van meditatie. Er wordt ook wel onderscheid gemaakt tussen mediteren op het horizontale vlak, het mensenrijk en mediteren op het verticale vlak, het kosmische of Goddelijke rijk.

Hegel vertaalt de , de geestelijke wereld naar de materiële wereld en Marx vice versa. Echter elke echte verandering komt nog altijd van binnenuit.
Het mysterie van het leven zit in onszelf.
Het gaat niet om ‘of-of’ 'Aristoteles of Descartes', ‘Hegel of Marx’, maar om ‘en-en’. Of met andere woorden het gaat om het 'en-en'/'of-of'-mechanisme, namelijk het balansmechanisme wederkerigheid tussen homo sapiens.

Teilhard de Chardin pleit ervoor, dat wetenschap en godsdienst naar elkaar gaan luisteren. Daarbij zal de wetenschap tot een hyperfysica moeten komen, die zowel de evolutie van het heelal die van het leven en van de mensheid omvat. Deze zal, uitgaande van de verschijnselen, de werkelijkheid naar haar complexiteit en innerlijke samenhang moeten beschrijven en daarbij haar zichtbaar maken. Er is immers maar één waarheid, en die is ongedeeld. Dan zal de schadelijke tegenstelling, die sinds Galilei en Newton godsdienst en wetenschap gescheiden houdt definitief verdwijnen. Beide hebben zij hun eigen rechtmatige manier om de ene werkelijkheid te benaderen. Beide maken zij Gods grootheid hierin zichtbaar.

Mainstream media gedragen zich als schoothondjes tegenover Democratische kopstukken, blijkt uit onthullingen van Wikileaks. Amerikaanse media zijn niet meer de spiegel van de samenleving maar buiksprekers (onderbuikgevoelens, 'Dikke Ik'-debat) van het politieke establishment. Gezien de onzekere situatie op de financiële markten is een ding wel duidelijk dat in plaats van het consumentisme aan te wakkeren zal onze premier aan het emancipatieproces (begeleidingskunde), de ’Hoofdroute’ of aan de voedingsbodem van zijnsontwikkeling meer aandacht dienen te besteden. Het Dikke Ik heeft een morele tunnelvisie waarin alleen het eigen, individuele geluk telt. Nederland is een vrij land, iedereen heeft kansen om vooruit te komen. Als je dat niet lukt, dan is dat je eigen schuld.

De voedingsbodem(grondslag), de moraal van het verhaal heeft op de Daemon & Demon van Socrates en zijn leerling Plato betrekking. 'Guilty! Sluit haar op!' is analoog aan, lijkt verdacht veel op het uiteindelijk geeft Pilatus toe aan de wens van het volk en 'wast zijn handen in onschuld' (Matt. 27:24).
Pontius Pilatus-syndroom, 'Wat wil het volk?' slaat op schuld afschuiven. Geert Drion ont-maskert het betoog van Edith Schippers 'Onze cultuur is de beste'.

Plato verdeelde de werkelijkheid in twee zijnssferen, materie en geest met als schakel de ziel. Het Antahkarana, nous legt de imaginaire verbinding tussen epithumia en thumos. Het zelf-bewustzijn, dat meta-leren mogelijk maakt, kan als een recursiefproces worden opgevat. Het pentagram staat symbool voor zelfgelijkvormigheid, recursie.

De quintessens van het verhaal is dat om een duurzame samenleving te creëren er maar een pedagogische 'Hoofdroute' is. Er is een radicale ommekeer in het denken nodig om ons weer met de oerbron te verbinden. Met het inzicht dat het 5Ddenkraam (5D-concept) biedt is het wel mogelijk de levenscycli op aarde beter te beheersen. Het geeft aan op welke wijze synthese, het 1 + 1 = 3 kan worden bereikt. Het accent ligt in het rapport ‘E i V’ niet specifiek op het systeemdenken, de levenscycli op aarde, maar op het 5e element, de blauwdruk achter de levenscycli. De teloorgang van de materiële wereld kan door de geestelijke wereld, het integrale denken (kringloopdenken) worden opgelost. De 5e dimensie, het zelf-bewustzijn draait om het bewustzijn van het bewustzijn, het meta-bewustzijn, het universeel bewustzijn, het non-lokaal bewustzijn. Maar dat we de éne werkelijkheid van het leven volledig kunnen beheersen zal altijd een illusie blijven.

In het rapport 'E i V' draait het primair om de wisselwerking (wederkerigheid) tussen het Quartic reciprocity (quadrivium, viersprong, vier gezichtspunten) psychologie, sociologie, filosofie en ethiek, die samen een 5Ddenkraam vormen. Deze interdisciplinaire aanpak (de vier pijlers psychologie, sociologie, filosofie en ethiek) in het rapport ‘E i V’ sluit nauw aan bij:
- Evolutionaire kringloop 'Mineralenrijk, Plantenrijk, Dierenrijk en Mensenrijk',
- Pythagoras
‘bron van harmonie’: 'Meetkunde, Rekenkunde, Sterrenkunde en Muziek ',
- Paracelsus geneeskunst berust op vier pijlers: 'Alchemie, Astronomie, Filosofie en Ethiek',
- STEM-model 'Science, Technology, Engineering, and Mathematics',
- Happiness economics 'Economie, Psychologie, Sociologie en Gezondheid',
- Transcendentalisme 'Religie, Cultuur, Filosofie en Literatuur',
- Fritjof Capra De eenheid van leven (p. 69) 'Materiёle structuur, Vorm, Proces en Betekenis',
- Boeddha
'Vier Edele Waarheden',
- H.P. Blavatsky De Geheime Leer
de synthese van 'Religie, Wetenschap, Filosofie en Kunst',
- 'Geestkunde - Zielkunde - Natuurkunde en Kunst' (Moraal van het Bijbelverhaal).

Politici in het Westen hebben het paard achter de wagen gespannen door de verantwoordelijkheid voor het rentmeesterschap aan het grootkapitaal over te dragen. Het probleem is nu dat door het gebrek aan tegenwicht het grootkapitaal in zijn eigen spelletjes, lees sprookjes is gaan geloven en geleidelijk het casinokapitalisme is ontstaan.

Jeroen Dijsselbloem is in het voetspoor, de derde weg van Wouter Bos getreden. De derde weg , die door de PvdA werd aangehangen staat tegenover de Derde Weg, lees de Gulden regel van Karin Armstrong. Het brengt de controverse tussen Jeroen Dijsselbloem en Ferdinand Grapperhaus tot uitdrukking. Het rentmeesterschap uit de Bijbel biedt houvast voor een duurzame samenleving.

Hoe we de balans kunnen herstellen, hoe we ons kunnen verlossen van onze bubbel is al millennia bekend. Hoe is het mogelijk dat politici in hun bubbel blijven geloven?

Het zal duidelijk zijn dat het mechanisme van het doorgeschoten neoliberalisme, dat Peter de Waard in zijn column Wordt Super Mario de man die voor altijd rente afschafte? beschrijft (Volkskrant 12 maart 2019) op de risicobeheersing een averechts effect heeft.

WODC (Peter Giesen Volkskrant 15 juni 2019 Opinie p. 23):
De WODC-zaak bevestigt tevens de wanorde op het ministerie van Justitie, dat al decennia wordt geplaagd door affaires. Justitie is een departement waar veel politieke spelletjes worden gespeeld, maar waar de politieke antenne niet altijd scherp staat afgesteld. Het strafrechtelijk onderzoek in de WODC-affaire doet de reputatie van het ministerie geen goed, omdat het de indruk wekt dat kritische geluiden niet worden getolereerd. Toekomstige klokkenluiders zullen zich nog eens extra bedenken voordat zij misstanden melden. Daardoor wordt klokkenluiden als heilzaam correctiemechanisme schade toegebracht.

Het aanzetten van de Amerikaanse geldpers, het helicoptergeld gaat ten koste van het buitenland en toont de beperkingen van de kwantitatieve parameters. Een ding is duidelijk dat het Westen onder leiding van de VS de voorkeur geeft aan het bestrijden van de as van het kwaad (de keerzijde van de medaille) uit het Oosten, het moslimfundamentalisme, boven het reguleren van het marktfundamentalisme in eigen huis. Het toont het oeroude zondebokmechanisme. De as van het kwaad bestrijden, de boodschap van Christus is de unique selling point van religies.

Door aan het kruis te sterven neemt de Zoon voor de zonden van de mensheid de schuld op zich. Jezus, 'hij die bevrijdt' wordt Zondebok: Op de verlosser, de wereldverbeteraar wordt de schuld afgeschoven. Pilatus waste zijn handen, 'in onschuld'. Pontius Pilatus-syndroom, 'Wat wil het volk?' slaat op schuld afschuiven.
Ook nu nog zijn er politici, die net als Pontius Pilatus op 'de wens van het volk' inspelen.

Wat betreft het gedachte-experiment vraagt Ionica Smeets (Volkskrant 14 maart 2020) zich af of er überhaupt wel juiste antwoorden bestaan.

Gedachte-experiment op basis van de eerder genoemde vijf kenmerken, de persoonlijkheidsdimensies, de Big Five kunnen we zeggen: Jezus was een mystieke intellectueel, een rechtvaardige wijze, die met hart en ziel, met moed en bedachtzaamheid koos voor welzijn en welvaart van de mensheid.
Het zondebokmechanisme laat zien dat Jezus, 'hij die bevrijdt' een verlicht persoon was, die de egospelletjes van de elite door had. Het gedachte-experiment wordt op basis van de relatie tussen Geest en Lichaam, de Kwintessens toegelicht.
Het Ether-paradigma maakt het mogelijk dit op het 5D-concept gebaseerde gedachte-eperiment te onderbouwen.

De boodschap, het nieuwe inzicht van Jezus (historisch-kritisch benaderd) Keer dan ook uw andere wang toe is de keerzijde van het Oog om oog, tand om tand uit het Oude Testament en berust op de Gulden Regel Wat gij niet wilt dat u geschiedt doet dat ook de ander niet (Wederkerigheid).

De moraal van het verhaal, het 'zelfreinigende vermogen en zelfverrijking' is dat ethiek zowel de oorzaak van het probleem als de oplossing ervan laat zien. Het gaat volledig mis, er ontstaat een breuk wanneer extremen van het kapitalisme gaan overheersen, de moraal, de regulerende principes buiten het verkoopverhaal worden gehouden, het gedrag wordt amoreel. Het zijn juist de waarden en normen, die mensen met elkaar verbinden. Of anders gezegd de onzichtbare muren tussen 'Wij en Zij', waardoor we de ander uitsluiten, dienen we af te breken. In plaats van dat een dialoog twee partijen nader tot elkaar brengt, kunnen de meningen ook verharden en ontstaat er een loopgraven oorlog. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed.

Zowel de programma's van CDA als van PvdA zijn de afgelopen decennia naar rechts opgeschoven. Het doorgeschoten neoliberalisme is geen panacee om mismanagement, bestuurlijk wanbeheer te verkleinen. Falende managers worden op vette vertrekbonussen getracteerd. Het heeft eerder de bestuurlijke chaos vergroot. Het gaat er om van de motieven van onze politici, de bestuurlijke elite een helder beeld te krijgen, het zelfbedrog, het egoïsme dat er aan ten grondslag kan liggen te ont-maskeren.

Het 5Ddenkraam laat net als de levensboom en het enneagram zien dat het goede nieuws is dat er een zelfregulerend [zelfreinigend, zelfgenezend, zelfhelend vermogen, homeostase (sociologie) of (fysiologie)], als het ware een 'Checks and Balances' (het dialectische model Evenwicht door Tegenwicht) in het universum zit ingebakken. Het gaat er om de schijnwaarheden in het leven, de ingebakken clichés te demystificeren.

In de politiek geldt ter linkerzijde de uitspraak van Frits van Oostrom: wij hebben ‘te dunne’ politici voor de ‘te dikke’ maatschappelijk problemen. Terwijl om een duurzame samenleving te bereiken Mark Rutte voor 100% het neoliberalisme van Donald Trump ondersteunt.

Dat we iets van beschaving hebben opgebouwd heeft op het universele mechanisme reciprociteit, het wederkerigheidsbeginsel betrekking, dat de auteur zichzelf bijna onontkoombaar in de biografie schrijft (Klaas van Berkel Volkskrant 10 maart 2020).

Marty Bax is op de relatie tussen kunst en spiritualiteit gepromoveerd. In haar proefschrift Het web der schepping, Theosofie en kunst in Nederland van Lauweriks tot Mondriaan schrijft ze op p. 169 dat de ex-voorzitter van de Theosofische Vereniging Annie Besant lid is geweest van de Engelse vrijdenkersbeweging The National Secular Society. Richard Dawkins is op dit moment een bekend lid van deze vereniging. Piet Mondriaan is in 1909 lid geworden van de Theosofische Vereniging.
Met haar stelling dat kunst alleen juist te interpreteren is wanneer je bekend bent met het gedachtegoed van de kunstenaar (
en de geest van de tijd), heeft ze, zo verduidelijkte ze tijdens de verdediging van haar proefschrift, voor een andere dan in de kunstgeschiedenis gebruikelijke invalshoek gekozen. Daar waar ‘traditionele’ kunstgeschiedenis kiest voor een analyse van het beeld (compositie, kleurgebruik, expressieve waarde, enz.) is juist een bewuste aanpak vanuit de filosofische achtergrond interessant. Zelf spreekt ze van een ‘interdisciplinair onderzoek’, waarin ze kunstgeschiedenis verbindt met sociologie en religie (in dit geval ‘antieke wijsheid’). Haar stelling is: “Wie niets weet van Theosofie zal de bedoeling van Mondriaan niet kunnen begrijpen.” Ook als haar boek aangeeft wat Theosofie is, is het toch eigenlijk niet verwonderlijk dat een van de opponenten, die middag, opnieuw vroeg om een definitie van ‘Theosofie’, en ook van ‘Theosofische kunst’.

Kunst maakt het mogelijk de synthese van de drie domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers, de 4e Dimensie in een 4Ddenkraam, de Tetrade, de Lagere Tetraktis weer te geven. Door de verborgen 5e Dimensie, het morele kompas (de moraal van het verhaal, de stem van het geweten), aan deze Tetrade toe te voegen ontstaat een 5Ddenkraam, die de Kwintessens van het leven tot uitdrukking brengt. Met behulp van Drie domeinen en Kunst, de vier domeinen 'Filosofie, Religie, Wetenschap en Kunst' ('Alfa-, Gamma- en Bétawetenschappen en Kunst' of 'Geestkunde, Zielkunde, Natuurkunde en Kunst') is het voor de mensheid mogelijk de Éne werkelijkheid ('Microkosmos en Macrokosmos' - '1e, 2e en 3e Macht en Vierde, Vijfde en Zesde Macht' - 'Vijf individuele - en vijf collectieve dimensies' - 'Leven en Dood'), lees Unificatietheorie beter te begrijpen.

De Triade vormt de natuurlijke eenheid en de Tetrade vormt de natuurlijke selectie. Bij levensprocessen gaat het om de natuurlijke eenheid en de natuurlijke selectie, namelijk om de Weltstoff van Teilhard de Chardin, de memen van Richard Dawkins, de geest-substantie Swabhâva (Mind stuff) in de Theosofie.

Met zijn talenten woekeren: komt uit Mattheüs 25 14-29, waarin het verhaal verteld wordt van een heer die op reis gaat en zijn geld verdeelt onder zijn knechten. Twee knechten besteden het geld goed; de derde doet er echter niets mee en ontvangt de toorn van de heer wanneer deze terugkomt. Een talent was in die tijd een muntsoort; met woekeren wordt bedoeld maximaal benutten, zonder negatieve bijklank.

In essentie gaat de column Verhuizen (Max Pam Volkskrant 26 februari 2020) over de Farizeër en de Tollenaar, Lukas 18: 14 en Mattheüs 25: 29.

Om een humanitaire crisis te vermijden dient het bevorderen van broederschap, de Unificatietheorie centraal te staan.
De synthese van vier domeinen = Kwintessens = Unificatietheorie. Geestelijke gezondheid, het proces van zelf-transformatie, de Zielkunde omvat Geest en Lichaam, Geestkunde en Natuurkunde.

Ter verdediging van het neoliberalisme (Heleen Mees Volkskrant 26 februari 2020 p. 22): Wat betreft hindsight 20/20 heeft Heleen Mees gelijk,
After looking back on the situation, Jim realized that quitting his job was a foolish act.
Jim: "Dad, why did you let me quit my job without interceding?"
Dad: "Hindsight is 20/20, son, learn from your mistakes."
maar wat betreft het neoliberalisme heeft zij ongelijk en Bas Heijne gelijk, het neoliberalisme heeft de gemeenschap, een duurzame samenleving ondermijnd.

The LEARNING LEMNISCATE is a way of describing two of the four types of learning that we use in our lives to generate knowledge. The four are propositional, practical, experiential and inspirational learning, The lemniscate involves the last two which are the heart of Systemic Thinking and being systemic.
What we do in the world, the way we contribute to organisations, is fundamentally a function of the way we view the world. Most of the time we are quite unaware of the details of all the beliefs and values that make up our worldviews and which we employ quite unconsciously to everything that we encounter.
Learning is about identifying the driving values, testing them against other worldviews to create new meaning from which we can reflect, plan and act in ways more appropriate to our conscious intention.
The Learning Lemniscate maps the process that describes how this approach to learning is achieved. Learning that encompasses concrete, experiential, mental reasoning and spiritual insights is the basis for new behaviour and new value positions.

James Scouller Three Levels of Leadership model How to Develop Your Leadership Presence, Knowhow and Skill
The model is intended as a practical tool for developing leaders’ leadership presence, knowhow and skill. It summarizes what leaders have to do, not only to bring leadership to their group or organization, but also to develop themselves technically and psychologically as leaders.
The three levels referred to in the model’s name are Public, Private and Personal leadership. The model is usually presented in diagram form as three concentric circles and four outwardly-directed arrows, with personal leadership in the center.

  • The first two levels – public and private leadership – are “outer” or “behavioral” levels. Scouller distinguished between the behaviors involved in influencing two or more people simultaneously (what he called “public leadership”) from the behavior needed to select and influence individuals one to one (which he called private leadership). He listed 34 distinct “public leadership” behaviors and a further 14 “private leadership” behaviors.
  • The third level – personal leadership – is an “inner” level and concerns a person’s leadership presence, knowhow, skills, beliefs, emotions and unconscious habits. "At its heart is the leader’s self-awareness, his progress toward self-mastery and technical competence, and his sense of connection with those around him. It's the inner core, the source, of a leader’s outer leadership effectiveness.” (Scouller, 2011).

Waar liggen de grenzen van de individuele verantwoordelijkheid en de collectieve schuld?

mr. Tjerk Potma en prof. dr. Steef Peters Projectmanagement en Het Nieuwe Werken De Projectmanager Nieuwe Stijl
Model van Sturing en Zelfsturing
Binnen een organisatie gaat het om de balans tussen sturing op de wijze van werken en zelfsturing door de professionals.

Er is te veel aandacht voor het 'eigen koninkrijkje', de 'bv Ego' en te weinig voor het grote geheel. Het lineaire, ééndimensionale denken viert hoogtij. De overheid zit te veel in de rol van Dwaas. Het gaat om dienend leiderschap. Politici lijken in het bijzonder met het virus penny wise pound foolish besmet?

De praktijk leert dat referenda er toe kunnen bijdragen om de wendbaarheid van de Europese Unie te verbeteren. Wat is precies het verschil tussen de incompetente politici in het Westen en bijvoorbeeld corrupte politici in Oekraïne? In hoeverre is er van bekeringsijver, het preken voor eigen parochie sprake? Of met andere woorden in hoeverre zijn politici een marionet van het systeem?
Hoe is het mogelijk dat het vraagstuk van het zeepbel(casino)kapitalisme door bewindspersonen, die verantwoordelijk zijn voor de politieke keuzes die er worden gemaakt niet is onderkend? In het programma Kan het anders met uw pensioenpremie? (Zwarte zwanen 5 22 juli 2016 ) komt naar voren dat de hoofdrolspelers, zowel de beheerders als de toezichthouders van onze pensioenen slechts pionnen zijn in een spel waarvan zij de essentie, de kwintessens niet doorzien. Het loopt zeker mis wanneer de pionnen menen de wijsheid in pacht te hebben.

De Axis Mundi symboliseert de wederkerigheid (enantiodromie) tussen hemel en aarde. Wederkerigheid verbindt het tijdelijke karakter van het leven op aarde met het eeuwige tijdloze van het leven, de eeuwige wederkeer in het universum. Wederkerigheid heeft, op de wisselwerking (enantiodromie), op de relatie tussen Geest en Lichaam (Immateriële- en Materiële wereld), op het spanningsveld Idealisme en Materialisme betrekking.

De Nederlandse graficus Maurits Escher heeft de penrose-driehoek vaak toegepast in zijn werk.
Robbert Dijkgraaf, lid Innovatieplatform (NRC 27 december 2008: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter):
De mens is slechts een onmisbare schakel in de ultieme cirkelredenering . U kunt deze lus zo vaak doorlopen als u wilt, net zoals de monikken de eindeloze trap op- en aflopen in de bekende prent Klimmen en dalen van M.C. Escher – een prent die trouwens geïnspireerd was door het werk van Penrose en zijn vader.
Op het eerste hoekpunt van de driehoek staat de wetenschap. Deze is verbonden met het tweede hoekpunt waar de mens staat, de bedenker van vele nutteloze en nuttige zaken, waarvan de wetenschap er slechts één is. Op zijn beurt vormt de mens weer een verbintenis met het derde hoekpunt, de natuur, wederom als onderdeel van een groter geheel, want de natuur brengt naast de mens ontelbaar andere verschijningsvormen voort. Ten slotte wordt de natuur weer verbonden met de wetenschap, een terrein dat veel meer bestrijkt dan alleen de beschrijving van de fysieke werkelijkheid.

Uitgangspunt is dat de Chaostheorie, met inbegrip van Amor fati (Liefde voor het lot), de ontbrekende schakel is van de Algemene relativiteitstheorie. De chaostheorie beschrijft de verborgen ordening en complementeert de Unified field theory. Het laat zien hoe 'elektriciteit en magnetisme' in de Unified field theory kan worden ingepast. Anderzijds bevordert het een nieuwe bifurcatie, een kwantumshift in het wereldbrein volgens Ervin Lazlo. Praktisch komt het er op neer dat door bewustwording de publieke opinie verandert. Al zal het zeker niet mogelijk worden met behulp van de chaostheorie volledig op het onzichtbare grip te krijgen. Er wordt gebruik gemaakt van het inzicht van Spinoza om de dingen in hun ‘logische afhankelijkheid’ te leren zien.

Rupert Sheldrake: "Het is duidelijk dat de chaos vrouwelijk is en dat de schepping uit de chaos lijkt op de schepping uit de moederschoot: een allesomvattende potentialiteit die uit de duisternis te voorschijn komt."

Bij een compromis kan het wenselijk zijn de kool en de geit te sparen. Het gedoogbeleid laat zien dat daardoor de problemen eerder groter dan kleiner zijn geworden. Gedogen leidt dus uiteindelijk tot een averechts effect.

Om de evolutie van de mensheid op aarde een stapje verder te brengen draait het om een 'Individueel + Collectief' leerproces. Daarentegen om de continuïteit van het leven op aarde voor de mensheid te waarborgen gaat het primair om de eenheid der tegendelen (kwalitatieve as) van Heraclitus, de hemelse Triade en de Tetrade, namelijk de natuurlijke selectie.

Bas Van Bavel heeft gelijk 'inputmarkten zijn belangrijker dan de outputmarkten', de cybernetica leert carbage in carbage out.
Volgens een in de systeemleer bekende regel ‘Garbage in - garbage out’, voor de secularisatie ‘Zaaien en Oogsten’, is het voor het verkrijgen van de gewenste uitvoer nodig eerst de invoer te veranderen. Het leven bestaat niet alleen uit consumeren, de Stof, maar zoals de wijsheidsboeken ons eerder hebben laten zien ook uit de Geest. Het boek ‘Corpus Hermeticum’ p.203: Het is de weg van kennis die tot zelfkennis, ja tenslotte tot Gnosis leidt, een fundamentele kracht tot levensvernieuwing. ‘Het denken met het hart en het voelen met het hoofd’.
Voor het creëren van een spiritueel ecosysteem is het verleggen, het laten
oplossen van grenzen een eerste voorwaarde.

Staan Europa en Nederland überhaupt nog voor enige waarde, of zetten buitengaats uitsluitend economische en geostrategische impulsen de toon? Waar kiezen we nu voor heeft op de vrije wil, de 'Hoofdroute' van Zack Exley, het eeuwig 'Goede - Ware - Schone', maar ook op niet mijn wil maar uw wil geschiede betrekking. Het brengt de kwintessens, de moraal van het verhaal tot uitdrukking. Het controlemechanisme van Peter Middendorp komt met het balansmechanisme in het onderzoeksrapport 'E i V' overeen.

Andere divineermethoden (Devenir philosophy) zijn De scheppende kracht van het Woord , het intercultureel bijbellezen, het interpreteren van de De Geheime Leer of de Koran. Algemeen gesteld gaat het er om het bewustzijn op informatie-energiestructuren in het Akasha-veld zodanig af te stemmen dat de universele levensstroom, de creatielemniscaat wordt geactiveerd. Het werkt echter alleen wanneer bij het zoeken naar een hogere waarheid, de lichtzijde van het bewustzijn centraal staat. In wisselwerking met de vraag ontstaat, in het licht van het nu en van de eeuwigheid, een nieuw perspectief op de werkelijkheid.

Wat betreft het marktmechanisme zitten Wouter Bos, Jeroen Dijsselbloem, Mark Rutte, Coen Teulings en Frans Timmermans in hun vastgeroeste denkpatronen om de lat voor het grootkapitaal steeds lager te leggen gevangen. De crux van het rapport ‘E i V’ zit in de relatie tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan), tussen het zondebokmechanisme en het marktmechanisme of met andere woorden tussen heer en slaaf (politicals en professionals) respectievelijk tussen verkoper en koper. De crux, de moraal van het verhaal is en dat was in de Bijbel al bekend, dat het onmogelijk is moral hazard te automatiseren omdat elk individu de lat op een ander niveau legt. Het gaat primair om de mondige burger. De mislukte ICT-projecten bij de overheid spreken voor zich.

Om een begin te maken met het oplossen van de kredietcrisis is een paradigmawisseling in het denken noodzakelijk. Of zoals Albert Einstein stelt: Je kunt een probleem niet oplossen vanuit hetzelfde soort denken dat tot het probleem heeft geleid.
Om te voorkomen dat de wal het schip keert is een paradigmawisseling noodzakelijk. Is het wenselijk dat de spanningen in de wereld toe - of afnemen?

Hoe discutabel is de door de politiek aangestuurde overheid(shuishouding)? Het betekent ook dat het door de overheid gestimuleerde ongebreidelde marktdenken, de distributie van de schaarse natuurlijke grondstoffen op basis van de macht van multinationals uiteindelijk tot een catastrofe zal leiden.

Het evenwicht door tegenwicht, het balansmechanisme, these + antithese = synthese, dat Wim Kok en Tjeenk Willink van de PvdA hanteren was al in de Bijbel bekend. In de woorden van ex-premier Wim Kok: De essentie van het 'poldermodel' is dialoog en evenwicht. Bij dialoog hoort tegenspraak en bij evenwicht tegenwicht. Het belangrijkste voor het goed functioneren van de overheid is tegenspraak, tegenwicht. Dit geldt ook de passieve houding van de overheid voor wat betreft de toekomst. Voor een doeltreffende aanpak van maatschappelijke vraagstukken is een actievere, van het private domein onafhankelijker opstelling van de overheid gewenst. Met onafhankelijk wordt bedoeld dat de overheid zich minder door politieke machtspelletjes moet laten beïnvloeden.

Gelukkig biedt de schepping een mogelijkheid door schade en schande wijs te worden. In plaats van het materiële, lineaire denken dient aan het immateriële, cyclische denken meer aandacht te worden gegeven. Er bestaan meer opties om naar de wereld te kijken. Met name de interdisciplinaire benadering brengt de wetenschap een stapje verder. In de esoterie zijn geest en lichaam de twee toestanden van het ENE, dat noch geest noch stof is; beide zijn latent het absolute leven.

De maatschappij waarin wij leven is niet alleen een reflectie van ons individuele bewustzijn, maar ook een manifestatie van ons collectieve bewustzijn (Universele bewustzijn). Alleen door het bewustzijn te transformeren, te bevrijden van hebzucht, van allerlei soorten illusies die het bewustzijn beheersen, is het mogelijk de crisissen in de maatschappij op te lossen. Voor een helder collectief bewustzijn is het wenselijk dat we leren de macht van het ego door het hogere Zelf te laten overnemen. De conditioneringen worden daardoor geleidelijk opgelost.

Paracelsus is claimed by the Fraternitas Rosae Crucis to be the true identity of the mythical alchemist Christian Rosenkreutz who was the major figure in the Fama Fraternitatis published in 1614 in Germany, which at the time caused excitement throughout Europe by declaring the existence of a secret brotherhood of alchemists and sages who were preparing to transform the arts, sciences, religion, and political and intellectual landscape of Europe while wars of politics and religion ravaged the continent. Divergent views believe Rosenkreuz to be a pseudonym for a more famous historical figure like Francis Bacon.

De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de nieuwe schijnrealiteit, de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

Het draait primair om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, net zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden.

Net als in 1989 met het vallen van het ’IJzeren Gordijn’ is het moeilijk te voorspellen op welke termijn een 'Kwantumshift in het wereldbrein' zich duidelijker gaat manifesteren. In eerste instantie is het wenselijk dat de extra aandacht die na 1989 voor het mechanisme ‘u vraagt, wij draaien’ is ontstaan weer terug in de fles te krijgen. Het gaat bij het ‘u vraagt, wij draaien’ om de 'dubbele’, de verborgen agenda die in het verkoopspel een belangrijke rol kan spelen.
Anthony Stevens boek ‘Over Jung- leven en werk’ (p. 51): Zoals de structuur van de psyche bepaald wordt door de in wezen biologische idee van het archetype, zo voltrekt zich psychisch functioneren in overeenstemming met de biologische principes van aanpassing, homeostase en groei.
De homeostase brengt voor een individu de keerzijde, de onbewuste as in beeld. In het 5D-concept wordt op de homeostase van een sociaal systeem de nadruk gelegd.

Volgens de filosoof Charles Taylor: (Hermeneutische cirkel) is het probleem van vandaag vooral dat er geen gemeenschappelijke horizon of raamwerk is van waaruit morele ervaringen kunnen worden geduid. Charles Taylor wordt algemeen erkend als een autoriteit op zijn gebied; dat van de mens, zijn taal, cultuur, en samenleving (Mens en maatschappij.) De waarde van authenticiteit staat in zijn denken centraal.

Mgr. Everard de Jong (GAMMA: jrg. 16 nr. 2- juni 2009) stelt in zijn publicatie Verklaart de biologie God of verklaart God de biologie? de vraag: waarom geen herinvoering van het teleologische denken in de biologie? De Jong verwijst naar de vieroorzakenleer van Aristoteles en hoe deze grondlegger van de biologie de epistemologie van de teleologie onderbouwt (p. 21).
Een omissie in zijn publicatie is dat hij niet aan een voor de R.K belangrijke wetenschapper als de zalig verklaarde Raymond Lull refereert. Raymond Lull reikt namelijk met zijn Ars generalis ultima een methode aan waardoor het mogelijk wordt de hele werkelijkheid, een flits van godsbeeld te ervaren. Raymond Lull gebruikt het uitgebreide model van Aristoteles, dat niet vier, maar tien categorieën toepast.

De moed van Xiaobo's staat in schril contrast met de twee handen op één buik politieke machtsspelletjes (you scratch my back and I'll scratch yours, vriendjespolitiek). De tijdgeest wordt door het individuele consumentengedrag (consumentisme), 'zelfexpressie door consumptie' en het collectieve stemgedrag tot uitdrukking gebracht. Atomisering staat voor persoonlijke dienstverlening, terwijl kosmisering juist mensen met elkaar verbindt. Zo hangen ook de kredietcrisis en de schuldencrisis met elkaar samen.

De schuldencrisis is voor een belangrijk deel het gevolg van egotripperij van topmanagers en topbestuurders, die elkaar op een prettige manier fêteren. Primair draait het om authentiek leiderschap namelijk hoe creëren we een gezonde, vitale maatschappij, een vitale cultuur. In een gezonde economie van 'Oikos en Ethiek' gaat het niet om de knikkers, maar om het plezier in het spel. Door 'Oikos en Ethiek' centraal te plaatsen verdwijnt de tegenstelling tussen ‘Eurofielen en Eurosceptici’ naar de achtergrond. De indruk ontstaat dat de VVD de rekening van het fêteren door de publieke sector wil laten betalen. Het Holland Financial Centre-debacle laat zien dat Wouter Bos, net als Jeroen Dijsselbloem zich volledig ten dienste stellen van het grootkapitaal.

De focus van vernieuwingen ligt te veel op de kwantiteit in plaats van op de kwaliteit. Wantrouwen en angst leiden er toe dat mensen zich terugtrekken in de eigen groep, met uitsluiting van anderen. Bij het Meta-leren (Het Nieuwe Leren) gaat het meer om afleren dan om aanleren. Door ingesleten conditioneringen, gehechtheid, dogma's te laten oplossen is het mogelijk dat we met meer vertrouwen naar de toekomst kijken, we ons meer met het creatieve beginsel verbinden.

Net als Kerk en Staat dienen het publieke en private domein, de publiek-private samenwerking duidelijk van elkaar te worden onderscheiden. De in de publieke sector te ver doorgevoerde marktwerking komt er in feite op neer dat de overheid in eigen doel schiet. Door het stuur uit handen te geven los je geen problemen op.

Het korte termijn denken overheerst bij politici en bedrijven. Bij het ongebreidelde marktdenken gaat het niet om collectieve, maar om deeloplossingen. Het op de korte termijn gefixeerde ééndimensionale marktdenken bevordert de graaicultuur. Het wordt tijd om het dilemma markt versus moraal te doorbreken. Er is niets nieuws onder de zon. Door alle eeuwen heeft de ontkenning van de waarheid tot lijden en dood geleid. Het zijn in hoofdzaak de onschuldigen die van menselijk falen de prijs betalen. Zaken lopen mis wanneer de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden.

De in de kosmos verborgen repeterende patronen zijn al door Vyâsadeva in zijn boek Bhagavad Gita onderkend en door misschien wel een van de grootste radicale vernieuwers H.P. Blavatsky in een nieuw perspectief geplaatst. De intuïtieve kennis van de verborgen krachten, de herhalende patronen in de natuur worden in het oeuvre van Ervin Laszlo en van Wim van den Dungen opnieuw tot uitdrukking gebracht.

De menselijke geest is voor iedereen hetzelfde. Maar elke cultuur laat zien dat het op een andere manier tot uitdrukking kan worden gebracht. Natuurkundigen melden ons nu dat de handeling van observeren het waargenomene verandert. Dit is een effect dat wij nauwelijks merken op het niveau waarop we leven, maar dat merkbaar is in de sub-atomaire wereld. In de ijlere dimensies van de realiteit – zoals de emotionele en de mentale – zijn de waarnemer en het waargenomene één, op een manier die veel meer waard is dan in de fysieke dimensie. Aryel Sanat schrijft (p. 77): Volgens de waarnemingen van CWL (Charles Webster Leadbeater) is er geen duidelijke scheidslijn tussen de waarnemer en het waargenomene. Alles wat we waarnemen is het evenbeeld van wat er in onze geest omgaat.

Roberto Assagioli, Carl Jung en Abraham Maslow bieden een oplossing voor het individu.
Richard Sennett, Geert Hofstede en Abram de Swaan bieden een oplossing voor het collectief.

Wim van den Dungen boek Levensboom (Sepher Yetzirah):
Deze Naam (YHVH) verdeelt het licht. Dit betekent dat T een 'universele sleutel tot creativiteit' is. Dit betekent dat Tetragrammaton een 'universele sleutel tot creativiteit' is. Een 'getetragrammatoniseerd' bewustzijn is een 'Goddelijk bewustzijn'.
Indien we 'sepher' met ruimte en 'sephar' met tijd vergelijken, dan betreft 'sippur' (of 'communicatie') de 'quintessense' of 'vijfde dimensie' (in De Geheime Leer: Sepher, Saphar en Sipur of ‘door middel van getal, getallen en getelden’) en sluit op hoofdstuk 13 De kenner, het gekende en de kennis van de Bhagavad Gita aan:
(13) Laat me je op de hoogte stellen van het kenbare waar ik de scepter over zwaai: het is het opperste van de Absolute Waarheid21, dat zijn begin niet kent en smaakt als nectar, en niet iets is dat gebeurt, noch iets is dat niet bestaat.
(20) De combinatie van de persoon en de materiële natuur22 moet je zien als zijnde zonder een oorsprong, en ook moet je de drie geaardheden23, tezamen met hun afgeleiden, zien als een tijdgebonden effect teweeggebracht door die materiële natuur.
21) Dit wordt in het Sanskriet ook wel het Brahman genoemd. Het staat voor God, geest en de Absolute Waarheid, bestaat zowel van binnen als van buiten en vormt het geheel van de kenner, het gekende en de kennis.
(20) De combinatie van de persoon en de materiële natuur22 moet je zien als zijnde zonder een oorsprong, en ook moet je de drie geaardheden23, tezamen met hun afgeleiden, zien als een tijdgebonden effect teweeggebracht door die materiële natuur.
22) Het onpersoonlijke van de materiële natuur, prakriti, en het persoonlijke van het mannelijk principe, de persoon, de purusha, kan men niet los van elkaar zien, net zoals men licht en duister niet los van elkaar kan bezien. Tezamen vormen ze de fundamentele dualiteit van de werkelijkheid die men de grotere ziel noemt of het universele zelf van Brahman, God of het Absolute, dat alle elementen van de materie en de geest bevat die het zichtbare en kenbare uitmaken van alles wat er bestaat.
23) De drie geaardheden van de onwetendheid, de goedheid en de hartstocht, tamas, sattva en rajas, waarover al eerder gesproken werd in het Lied, worden ondersteund door de drie disciplines van de goddelijkheid van respectievelijk de vernietiging (persoon: Siva, werkelijkheid: Paramatma - de Superziel), de handhaving (persoon: Vishnu, werkelijkheid: Bhagavan - de Fortuinlijke) en schepping (persoon: Brahma, werkelijkheid: Brahman - de Absolute Waarheid), welke ieder respectievelijk de kenmerken dragen van de traagheid, de kennis en beweging.

Olifant aan de top of 'De olifant is slimmer, maar wij willen dat niet toegeven' (Wilma de Rek interview met Frans de Waal Volkskrant 23 april 2016 bijlage Sir Edmund p. 26-28):
Bioloog Frans de Waal ergert zich aan de borstklopperij van de mens, die meent boven de dieren te staan.
Maat der dingen
'Ware empathie is niet op onszelf gericht, maar op de ander. In plaats van de mens tot de maat van alle dingen te maken moeten we andere soorten evalueren aan de hand van wat ze zijn. Als we dat doen, weet ik zeker dat we nog veel magische bronnen zullen ontdekken, waaronder enkele die nog buiten het bereik van onze verbeeldingskracht liggen.' (slotalinea van Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?)
U benadrukt in het boek voortdurend hoe arrogant mensen wel zijn: 'Nog erger dan de borstklopperij van de mens is de neiging andere soorten te kleineren.' Is dat nou zo?
'Het geldt niet voor biologen. Ik ken collega's die met vissen en vogels werken en die niet noodzakelijk vinden dat de mens aan de top moet staan. Maar als je de algemene wetenschap neemt - de psychologie, filosofie of antropologie - vindt men dat wel. Ik heb gehoord dat de filosofen in Nederland een groot debat hebben gevoerd over de vrije wil. Dat debat is mij helemaal ontgaan, maar kennelijk zien ze de vrije wil als datgene wat ons mensen apart zet van de andere soorten op aarde.
U schrijft dat u een lezing over bewustzijn bijwoonde van een 'prominent filosoof' op wie u vervolgens nogal afknapte. Over wie ging dat?
'Ga je dat dan in het interview zetten?'
Ja, graag.
'Het is natuurlijk Daniel Dennett, die veel heeft geschreven over de evolutie van bewustzijn.
Hij hield een heel verhaal over hoe bewustzijn voortkomt uit neurale verbindingen in de hersenen. Het klonk vrij overtuigend, alhoewel ik zelf nog steeds niet weet wat bewustzijn is en dus ook niet hoe de connectie tussen neuronen ineens bewustzijn produceert. Maar in het midden van dat verhaal zei hij opeens: And obviously humans have infinetively more consciousness than other species. Dat was het moment waarop hij mij verloor, want ik dacht: hoe weet hij dat nou? We weten nauwelijks wat bewustzijn is - hoe kunnen we dan weten of andere dieren meer of minder bewustzijn hebben dan de mens?'

In de microkosmos gaat het om de ‘wederkerigheid’, het Ich und Du van Martin Buber. Daarentegen gaat het in de Big Three, de Microkosmos en Macrokosmos om de Big Five van Geert Hofstede. In het rapport 'E i V' staat de Big Three, de paren van tegengestelde antroprogenesis versus kosmogenesis centraal. Volgens het onderzoelsrapport 'E i V' sluiten zielzorg en geestelijke gezondheidszorg nauw op elkaar aan.

De paranoia, oftewel de marktfundamentalisten in het Westen kunnen met de moslimfundamentalisten in het Oosten worden vergeleken. Deze 'scoringsdrift', deze mentaliteit heeft dezelfde wortels Demon est deus inversus (Hogere – en Lagere Tetraktis). Fundamentalisme is op haar beurt weer een reactie op het secularisme en is vermoedelijk op dezelfde onderbuikgevoelens, epithumia van Plato gebaseerd. Maar gelukkig bestaat er ook thumos.

Het bewustwordingsproces bestaat uit de wederkerigheid tussen het vrouwelijk en het mannelijk, tussen 'Chaos, Gaia en Eros' en het 'Goede, Ware en Schone', tussen materie en geest, tussen lagere en hogere Triade, tussen chaos en harmonie, tussen navel (Epithumia, onderbuikgevoelens) en hart (Thumos), tussen begin en het einde, tussen Alpha en Omega.
De Goddelijke liefde Eros (thumos) zorgt voor het verbinden terwijl daarentegen de omgekeerde weerkaatsing van Eros (Epithumia) voor het scheiden zorgdraagt. De negatieve betekenis van Eros staat voor wellust, driftleven, epithumia.

Hoofdstuk XIII van de Bhagavad Gita heeft op de relatie tussen ‘Kshetra en Kshetrajna’, ’Kenner en Kenproduct’ (Kenproduct: Kennis, Wijsheid en Waarheid van het hogere Zelf) het leerproces (internalisering) betrekking. Het feedforward-feedback-mechanisme, de 4e Dimensie van onze psyche verandert deze Triade in een Tetrade. Door de verborgen 5e Dimensie, aan de Tetrade toe te voegen ontstaat een 5Ddenkraam, die de Kwintessens tot uitdrukking brengt.

De acht kosmische principes, die Jude Currivan in haar boek Het 8e Chakra (hoofdstuk 4) beschrijft hangen met de paren van tegenstellingen ‘1 + 7’, ‘2 + 6’ en ‘3 + 5’ samen.

De alfa-, béta- en gammawetenschappen zijn de drie disciplines, die zich met het ‘Geest – Ziel – Lichaam’ vraagstuk bezighouden. Het is de ziel (psyche), deze intermediair waar het in het rapport 'E i V', lees Unificatietheorie om draait. De functie van de psyche heeft betrekking op de wederkerigheid tussen complementaire werkwoorden 'Creativiteit en Zelfdestructie', ‘Scheppen en Vernietigen’ (Trimurti), 'Verschijnen en Verdwijnen', 'Aantrekken en Afstoten', 'Ontvouwen en Invouwen', ‘Zaaien en Oogsten’, 'Creëren en Nabootsen', 'Geven en Ontvangen', 'Voelen en Denken', 'Vechten en Vluchten', 'Slapen en Waken', 'Luisteren en Spreken', 'Lezen en Schrijven’ en brengt de fractale zelfgelijkvormigheid (‘Entropie en Negentropie’, 'Golven en Velden'), symmetrie op elke schaal tot uitdrukking.

Net als 'Geest en Lichaam' zijn 'Moraal en Cultuur', de grote Wet ('Law of one') van de Gulden regel, de moraal van het verhaal onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De ‘Law of One’ heeft op het verschijnsel karma ‘Er is niets nieuws onder de zon’ (Zaaien en Oogsten, Geven en Ontvangen), de 2e grondstelling betrekking. Het gaat in het kwantumvacuüm om de virtuele scheidslijn tussen twee polen (syzygieën), het aardse en het hemelse, tussen dharma en karma, waarvan Dharma buiten de bestaanssfeer van de wereld der tegenstellingen ligt, de Éne werkelijkheid . Het draait primair om de geestelijke wederhelft of Syzygos.

De moraal van het verhaal is de zelfontplooiing van de mens op aarde, en in dit universum is God daarin als medeschepper betrokken.

Het 5Ddenkraam, de verborgen 5e dimensie, heeft op de levenskunst, de zingeving van het leven betrekking. Voor de mens is de eigen evolutie geen blind proces zonder enige bedoeling. Door de vergaande individualisering en secularisering komen de mensen wel steeds losser van de zingeving, het Goede, Ware en Schone en de van oudsher stabiele sociale netwerken in de maatschappij te staan.

Moraal, ethiek (Ethica Spinoza) ontstaat als gevolg van de kenmerkende, unieke verschillen, het spanningsveld tussen het individueel menselijke en het heil van het collectief.

Het achtvoudige pad wordt vaak ook kort omschreven als moraliteit (of ethisch goed gedrag), samadhi (meditatie) en wijsheid.

Gelukkig zijn er steeds opnieuw schrijvers zoals Yann Martel met het boek The life of Pi, Thaddeus Golas met het boek The Lazy Man's Guide to Enlightenment en CarlJung met het boek Antwoord aan Job , die de essentie van de moraal van het verhaal weten samen te vatten.

In het rapport 'E i V' gaat de verborgen imaginaire 5e dimensie, de middenweg, Axis mundi (five-dimensional space) over de Kwintessens (moraal van het verhaal), de zingeving van het leven.

De veritas duplex heeft op het Deus sive Natura, God als ‘achterkant’ van de natuur (“God in de natuur en de natuur in God”) van Spinoza betrekking. In organisaties draait het primair om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid, entelechie in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden. Maar dit is niet waar. Religies zijn niet uitgevonden, maar maken deel uit van ons innerlijke bewustzijn. De wet van harmonie, de karmische wet is met antropogenese verbonden. Antropogenese geeft een aanwijzing voor de oplossing van het lastige vraagstuk van de oorsprong van het kwaad, en laat zien dat de mens zelf het ENE scheidt in verschillende tegengestelde aspecten (De Geheime Leer Deel II p. 309).

Adorno en Levinas vertegenwoordigen de continentale filosofie. De negatieve dialectiek van Theodor W. Adorno (kies: 6 – kritische theorie – Adorno) sluit op de waarheidsvinding, de paradigmawisseling in het rapport 'E i V' aan. Waarheidsvinding is een principe van beschouwing en onderzoek dat feiten belangrijker of op zijn minst gelijkwaardig acht aan ervaring en opportuniteit. Discussie over de aard en zin van dit principe vindt vooral plaats in het kader van sociaal onderzoek zoals dat door gedragswetenschappers wordt gedaan. Wat leren we van Stapel of anders geformuleerd hoe vindt het creëren van de maatschappelijke orde, de besluitvorming plaats?

In het onderzoeksrapport ‘E i V' komt duidelijk naar voren, dat de structuur, de kwintessens van de universele esoterie op de negatieve dialectiek is gebaseerd. De grondslag van de esoterie: ‘Er is niets nieuws onder de zon.’

Het driehoekige diagram van Roberto Assagioli toont dat synthese via het dialectisch, met name het verticale bewustzijn plaats vindt.

Het is de vertikale as, de 3e dimensie, die de wisselwerking tussen 'goed en kwaad', 'positief en negatief', 'symmetrie en gebroken symmetrie' ,'kwantitatieve - en de kwalitatieve as' symboliseert.
Het eigenlijke denken vindt plaats op het snijvlak, de schakel tussen verleden en toekomst in het nu, tussen de binnenwereld en de buitenwereld, tussen het individuele en het universele, dialectische bewustzijn, in de psyche de schakel tussen lichaam en geest.

De ‘Eenheid in Verscheidenheid’, de eenheid van het leven en het veelvoud van de vormen wordt met behulp van de kubus c.q. bol tot uitdrukking gebracht. In het snijpunt van de kwantitatieve, de kwalitatieve en de verticale as, ofwel de as van resp. de persoon, de feiten en de principes, vinden we de alles samenvattende 6 gezichtspunten (Darshanas) van de filognosie, het neutrale centrum waar de synthese en de realisatie plaatsvindt.

Pythagoras verklaarde in de zesde eeuw voor Chr. dat vier het getal van de totaliteit was. Er wordt van uitgegaan dat het volledig symmetrische, magische vierkant voldoet aan het beginsel van de ‘acausale geordendheid’. Net als het magische vierkant drukt de Unus Mundus de perfecte symmetrie uit. In het individuatieproces moeten wij leren de tegenstellingen als eenheid te ervaren.

De Theorie van alles heeft op de evolutie van onze zielen, die uiteindelijk in het omegapunt zullen convergeren, betrekking. De moraal van het verhaal is dat we uiteindelijk zelf de vormgevers zijn van de 'leer van de laatste dingen'. Deze in oorsprong westerse term verwijst in christelijke, joodse en islamitische religies naar wat wordt omschreven als het einde van de wereld of het einde der tijden.

De essentie van elk leerproces draait nog steeds om de interacties tussen wat in aanleg gegeven is en welke invloeden er uit de omgeving zijn.
Een mens heeft een persoonlijkheid, bij een organisatie kan daarentegen van een cultuur worden gesproken. Net als een mens is een organisatie een levend wezen dat vreselijk kan blunderen.

Een vraagstuk dat met het 'Waarom' van het leerproces nauw samenhangt, heeft betrekking op hoe meet je met bijvoorbeeld de Citotoets kwaliteit? Een thema dat in de onderwijswereld onder deskundigen veel discussie uitlokt. Met het 'Hoe' hangt samen hoe motiveer je de leerling tot betere prestaties? Wat betreft de prestaties is de discussie in het voordeel van de leerkracht beslecht. De volgende vraag is dan waar hangt de kwaliteit van de docent mee samen?

Wat laten we regeren, gaan we uit van het 'en-en'/'of-of'-denken?
Welzijn en welvaart zijn bipolaire, complementaire eigenschappen op de kwalitatieve as. Eenzijdige aandacht voor welvaart, leidt tot ongebreideld materialisme, consumentisme (ongebreidelde behoeftebevrediging, overconsumptie) en het daarmee samenhangende milieuvraagstuk (materiële werkelijkheid). De optimale situatie ontstaat wanneer aan welvaart en welzijn in gelijke mate aandacht wordt besteed. Volmaaktheid is tussen aanhalingstekens geplaatst daar het een utopie, een illusie betreft. Het ultieme is voor mensen niet blijvend weggelegd (Bonhoeffer).

Van der Hoeven gaat met de onderwijswereld overleggen over cursussen ethiek bij managementopleidingen (Volkskrant 30 oktober 2009).

In plaats van een terugtredende overheid op gebieden als gezondheidszorg, milieu, energievoorziening en onderwijs is er juist een actief betrokken overheid nodig. De politiek zal juist meer aandacht dienen te geven aan hoe we gezamenlijk de continuïteit van het leven hier op aarde kunnen bevorderen in plaats van deelbelangen ‘Wat wil het volk’ te behartigen. Bij een meerderheid van de overheid leeft de illusie dat wanneer zij zelf maar buitenspel blijft staan het allemaal wel goed komt.

De energie -, klimaat - en kredietcrisis kunnen alleen effectief worden aangepakt wanneer van een sluitend model (hoofdroute) van de éne werkelijkheid (bv. A.P. Fiske) wordt uitgegaan. De gesignaleerde crises vragen om een ruimere context. De cyclische evolutie biedt daarvoor een handvat. De kredietcrisis kan een breuk in het traditionele marktdenken van Adam Smith te weeg brengen.
Verdient Maria van der Hoeven het voordeel van de twijfel of moet Van der Hoeven zelf voor haar falende overheidsbeleid verantwoordelijkheid nemen? Inmiddels is bekend dat ze de eer aan zichzelf houdt.

Het Spel van de Orde: een apollinische droom van de Filognostische Associatie; speel een levensecht spel en ontdek uw verborgen potentieel, meesterschap, talenten, ware identiteit en bestemming.

Zie ook:

Boeken:

Externe Links

<< vorige | volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.