1.3.3 Merkwaardige lus en Verstrengelde hiërarchie (Reciprociteit)

Newton: Mensen bouwen te veel muren en te weinig bruggen.
Hofstadter: The essence of intelligence is the ability to see parallels with what is known in an unfamilar situation.
Wet van Hofstadter: Het duurt altijd langer dan je denkt, ook al houd je rekening met de wet van Hofstadter.
Escher: Vul niet uw leegte, maar leeg uw volte.
Hillier (Between Spaces): Society must be described in terms of intrinsic spatiality, space must be described in terms of intrinsic sociality.
Leo Stevens Op alle gebieden komt door de fixatie op de kwantiteit de kwaliteit steeds meer in de verdrukking.
(regeerakkoord Volkskrant 16 oktober 2010)

Neer - en Opwaartse causatie (Homo sapiens, Geest - Ziel - Lichaam, Opposite, Recursie, Zo Boven zo Beneden, Verbeeldingskracht)

Plato: Het lichaam is een gevangenis voor de menselijke geest?
Plato: De ware aard der dingen wordt door onze woorden niet onthuld maar verhuld.
Geometrie zal de ziel naar de waarheid leiden.
Plato: Ideeën regeren de wereld.
Stelling van Plato:
Alle kennis is herinnering.
Plato’s motto: God gaat meetkundig te werk.
Augustinus: Het is roemrijker de oorlog te doden met het woord dan met het zwaard, de vrede te winnen met de vrede dan door de oorlog.
Plotinus: De ervaring van het kwade leidt tot een beter begrip van het goede.
Albert Camus: Alleen de waarheid kan het onrecht tarten; de waarheid óf de liefde.
Een intellectueel is iemand wiens geest zichzelf in de gaten houdt.
De waarheid verblindt, evenals het licht. De leugen daarentegen is een fraaie avondschemer die elk voorwerp goed doet uitkomen.
Er bestaat geen
gerechtigheid, er bestaan alleen grenzen.
Grieg zegt: Wij componisten projecteren het oneindige in het eindige.
Picasso is een ander groot kunstenaar die met zijn schilderij ‘Guernica’ toont hoe het paard aan de lans van zijn eigen ruiter ten onder gaat.
Mahatma Gandhi: De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen maar niet ieders hebzucht.
We need to be the change we wish to see in the world.
H.P. Blavatsky Een toelichting op de De geheime leer: stanza’s I-IV
Vr. Maar is het niet juist om te zeggen dat ook in pralaya de ‘grote adem’ bestaat? (p. 10):
Antw. Zeker: want de ‘grote adem’ kent geen ophouden en is als het ware het universele en eeuwige perpetuum mobile.
De stralende draad die onvergankelijk is en slechts in nirvana oplost, komt daaruit ongeschonden weer tevoorschijn op de dag waarop de Grote Wet alle dingen tot werkzaamheid terugroept. . . .(De Geheime Leer Deel II, Stanza 3 Pogingen tot het scheppen van de mens p. 87)
George Monbiot: De bedrijfsmacht heeft onze verbeeldingskracht uitgewist, en heeft ons doen geloven dat er geen alternatief is voor marktfundamentalisme en dat 'de markt' een passende beschrijving is van een door de staat goedgekeurde bedrijfsoligarchie. We zijn ervan overtuigd geraakt dat we alleen als consument macht hebben, dat burgerschap een anachronisme is, dat de wereld veranderen óf onmogelijk is óf alleen bereikt kan worden door het kopen van een ander merk biscuit. Bedrijfsmacht leeft binnenin ons. Als we ons ertegen verzetten, betekent dat het verbreken van de boeien die onze geest hebben vastgeketend.
Paul Valéry: De werkwijze van de kunstenaar behelst dat hij een oneidigheid probeert in te sluiten. Een potentiële oneindigheid in een actuele eindigheid.
die äussere Realität aus ihrem Inneren […] betrachten.
Fritjof Capra: Geest - 'levensadem' is datgene wat wij met alle levende wezens gemeen hebben. Het voedt ons en houdt ons in leven. (Fritjof Capra De eenheid van leven p. 69)
Nassim Nicholas Taleb van de Black swan theory: Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid zijn er zo veel posities met macht toegekend aan mensen die geen persoonlijke risico’s dragen. (Paul Frentrop In de 16 eeuw liepen politici nog zelf ook risico Volkskrant 30 november 2012)
György Konrád: Op de vraag naar de zin van het leven antwoordt iedereen met zijn levensloop.
Manfred Kets de Vries: Filosofen hebben door de eeuwen heen verklaard dat mensen - en hun leiders - hoofdzakelijk beheerst worden door hartstocht, niet door rede.

De beroemdste uitspraak van de legendarische strateeg Sun Tzu: Het toppunt van bekwaamheid is de vijand verslaan zonder te vechten. Het is al millennia bekend hoe het mogelijk is om de vrede te bewaren. Maar een platte organisatiestructuur leidt niet automatisch tot een kwalitatief betere besluitvorming.

De Geheime Leer, Krishnamurti en transformatie (Aryel Sanat TheoSofia april 2003 p. 65):
“Paramarthasatya” is zelf-bewustzijn in het Sanskrit, Svasamvedana, of “zelfontledende overdenking” uit twee woorden, parama (boven alles) en artha (bevatting), Satya betekent volstrekt, waarachtig zijn of Esse.13

“Het opwaartse pad van de mensheidRadha Burnier 1 februari 2012):
Ware
menselijke vooruitgang is een reis van een toestand van zelfzuchtigheid, van houdingen en handelingen gebaseerd op de illusie van afgescheidenheid, naar een andere dimensie – die liefde is.
De term ‘
liefde’ in de gebruikelijke zin van het woord, houdt weinig verband met de realisatie van absolute niet-afgescheidenheid van de spirituele of goddelijke liefde. Liefde in de ware zin doet het gevoel teniet dat er ‘anderen’ zijn. Alle existenties worden ervaren als elementen van de ene, eeuwige Realiteit.
Aan het begin van deze reis ligt wedijver die sterk lijkt op het
instinctieve gedrag van leden van de lagere rijken zoals dieren. Competitie om voedsel, territorium of een partner, hoe fel soms ook, is bij deze onschuldige wezens vrij van kwade bedoelingen. Soortgelijk gedrag op menselijk niveau wordt echter bezoedeld door de zelfzuchtige processen die leiden tot doelbewuste vernietiging, misleiding en andere kwade neigingen. De mens geniet noch de gelukzaligheid die wezenlijk is voor een niet-afgescheiden, unitarisch bewustzijn, noch heeft hij de onschuld en vrede van wezens zoals dieren die niet gehinderd worden door wat zij doen of door wat andere doen; zij leven gewoon zoals de Natuur hen dat leert.

Leven en werk van Albert Camus Deel 7: Plotinos (Plotinus) en Augustinus (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #97 april 2020):
Zoals bij de Grieken en bij
Augustinus heeft Camus oog voor de menselijke beperkingen, waarmee we dienen te leren leven. Sisyphus leert gelukkig te zijn door ogenschijnlijk zinloze dwangarbeid te verrichten. Zo kunnen wij ons lot aanvaarden terwijl we ons zinvol inzetten voor onze medemensen. Daarbij kunnen we ons laten leiden door waarden als gerechtigheid en solidariteit, ook al kan ook de invulling daarvan conflicten met zich meebrengen, zoals Camus heeft ondervonden. Hij gelooft niet in God of in de geschiedenis, niet in bovenaards heil en evenmin dat de geschiedenis door revolutie een toekomstig heil zal brengen. Het gaat om het aardse leven hier en nu, zoals bij dokter Rieux in De pest. In De val bekent hij zijn tekortkomingen. Het geeft een soort loutering, of boetedoening zoals hij dat heel christelijk noemt. Hij geeft zijn eigen onvolmaaktheid toe, maar trekt zich niet terug. Zijn laatste werken, met De eerste man als eerste daarvan, plaatst hij in het teken van Nemesis, de Griekse godin van de menselijke maat en de menselijke beperkingen, waarin het niettemin mogelijk is een betrekkelijk gelukkig leven te leiden, zoals zijn moeder, het Algerijnse volk en Sisyphus hem hebben geleerd (zie deel 2 en het eerder geciteerde essay Zomer in Algiers).
Hoewel zijn toewijding aan God, het
goddelijke Ene, christelijk en gnostisch overkomt, verzette Plotinos zich tegen de gnostici, ‘tegen degenen die zeggen dat de wereld slecht is’ (p 65, over de 9e Enneade). Zijn visie is niet dualistisch maar monistisch: alles is doordrongen van (de schoonheid van) het Ene. Dat zegt ook Camus in zijn essays, op een eenvoudigere en meer concrete en begrijpelijke manier dan Plotinos. Volgens Plotinos en andere Griekse filosofen en ook volgens Augustinus worden in de wereld de (goddelijke) ideeën zichtbaar in de harmonie en orde in de natuur:
“Kan iemand met enig muzikaal gevoel de harmonie ontkennen in de geluiden die we horen, als hij werkelijk de harmonie van het domein van het geestelijke [de Logos] heeft waargenomen? Welke meetkundige of wiskundige kan het genoegen ontgaan van de symmetrieën, correspondenties en beginselen van orde in de zichtbare dingen?... Als het zicht van schoonheid dat zo prachtig wordt weergegeven door een gelaat, zodat de geest zich naar die andere [geestelijke] sfeer spoedt, en als de schoonheid zo rijkelijk in de zintuiglijke wereld wordt weergegeven en in de grootse orde die de ver verwijderde sterren ten toon spreiden, dan kan niemand zo stompzinnig en traag van geest zijn dat hij daardoor niet wordt geraakt en wordt gegrepen door een eerbiedig ontzag. Als iemand daarop geen antwoord heeft en dit niet kan beamen, dan heeft hij deze wereld niet begrepen en heeft hij ook geen zicht op die andere wereld” (
Enneaden, II.9,16, in Bertrand Russell, A History of Western Philosophy, p 315).

Leven en werk van Albert Camus (1913-1960). Deel 1: Algemene typering van Camus (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #93 31 januari 2020):
Multiculturele achtergrond
Camus groeide op in een multiculturele samenleving in Algiers met een dominante Franse minderheid, een grote meerderheid van arme ongeletterde islamitische Arabieren, die werden geregeerd door een elite van koloniale machthebbers. Daarnaast waren er Joden, Spanjaarden, Italianen en Grieken. De moeder van Camus was van Spaanse afkomst (Menorca bij Mallorca). Zijn vader stamde uit de Elzas. Wij leven nu in een multiculturele samenleving die anders is dan die van Camus. Islamitische bevolkingsgroepen vormen bij ons een minderheid. Hoewel onze tijd verschilt van de zijne, blijft de visie van Camus van vreedzaam en verdraagzaam samenleven van verschillende bevolkingsgroepen relevant. In zijn tijd steeds werd deze visie overstemd door gewelddadige polarisatie en de roep om revolutie. In onze tijd zien we ook een toenemende polarisatie en staat de tolerantie onder druk.
De visie van Camus tolereert echter geen misstanden en onrechtvaardigheid. Onrecht, geweld en onderdrukking wees hij af. Als journalist beschreef hij misstanden onder de Arabische bevolking en kwam hij voor hen op, hoewel hij vooral omging met Franse Algerijnen. Er was toen weinig intercultureel contact, hoewel de bevolkinggroepen naast elkaar woonden in dezelfde arbeiderswijk, waar Camus is opgroeid. Deze multiculturele arbeidersachtergrond heeft Camus mede gevormd. Hij heeft er wel enige afstand van genomen, maar zich er niet van vervreemd en gedistantieerd toen hij ging studeren, hogerop kwam, en er een andere wereld voor hem open ging. Ook niet toen hij als voormalige volksjongen tot de intellectuele en culturele elite ging behoren.

De hoogmoed van de theorie van alles (Mark Helprin De Groene Amsterdammer 17 juni 2000):
Listigheid
De mens heeft de illusie dat hij binnenkort een «theorie van alles» zal ontwerpen. Dan is de volmaaktheid nabij. In deze tijden van hoogmoed zijn wij ijdeler dan ooit.
Dit is vrij bekend, voor het grootste deel: het zijn de doorsnee-dingen van
hubris en ketterij, die eigenlijk allemaal worden tegengesproken door de loop van de geschiedenis en ontkend door de onveranderlijkheid van de menselijke natuur - de menselijke natuur niet van de [[1-1ConclusiesEnAanbevelingen#Prob|theorie maar van de praktijk.

Verborgen verleden van Nederland:
- Martinitoren Groningen (28 aug 2020 NPO2)
-
Vrijthof (11 aug 2022 NPO2)
-
Brandaris (18 aug 2022 NPO2)
-
Portugese Synagoge (19 aug 2022 NPO2)
-
Giethoorn (22 aug 2022 NPO2)
-
Paleis Soestdijk (23 aug 2022 NPO2)
-
Oude Haven Rotterdam (24 aug 2022 NPO2)
-
Hotel Des Indes (25 aug 2022 NPO2)

Omdenken (Hans Petersen de Volkskrant 25 augustus p. 29):
De symbiose tussen
christenen en boeren is uiteraard te danken aan het ‘Boek der Boeken’, waarin de mens zeggenschap kreeg over het dierenrijk. De een bedenkt, de ander voert uit. Handel ontstond.
Jezus echter gooide de
woekeraars en winstmakers uit de tempel. De huidige Rabobank zullen we maar zeggen. Uitbuiting werd gestraft.
In die tijd ging het niet specifiek over dieren maar wel over
naastenliefde en zorg voor de ander. Wellicht wordt het tijd voor een nieuw Christen- Democratisch Appèl, waarin het welzijn van de dieren voorrang krijgt, de Rabobank herstel- en uitkoopbetalingen financiert en boeren kleinschalig mogen boeren.
Een beetje
christelijk omdenken, Wopke.

De opmars van de morele entrepeneur
Red de wereld met tien procent van je salaris (Pepijn Vloemans De Groeene Amsterdammer 25 augustus 2022 p. 28-33):
Effectief altruïsten willen de wereld op een zo efficiënt mogelijke manier verder helpen. Wat hen bindt is de gemeenschappelijke vijand die moet worden bestreden: de problemen in de wereld die kunnen worden opgelost. En daarbij zijn ze niet vies van geld.
Volgens Todd was het
Peter Singer die van grote invloed was op het ontstaan van effectief altruïsme: ‘Singers grootste innovatie is geweest om ethiek om te zetten in actie.’ In Famine, Affluence, and Morality (1971) en Animal Liberation (1975) betoogde de Australische filosoof dat het een morele plicht is om de levens van mensen en dieren te verbeteren.

De wereld na Oekraïne David Djaïz
We hebben een gedeeld geloof nodig’ (Daan Stoop interviewt David Djaïz De Groene Amsterdammer 25 augustus 2022 p. 14-17):
Volgens de Franse denker
avid Djaïz is het meer dan ooit nodig dat burgers de controle terugkrijgen. Alleen zo kunnen de verschillende crises waar de wereld mee kampt worden opgelost. ‘Tegen het pessimisme van het verstand hebben we niets beters te stellen dan het optimisme van de wil.’
Door het in stand houden van die
disbalans geef je de sleutel aan populisten als Zemmour, die op de bühne klimmen en zeggen: ik zal het wel even regelen. Zijn politiek is gebaseerd op verdeeldheid. We moeten juist de slaphangende draden van de wederkerigheid en solidariteit die ons binnen de nationale gemeenschap kunnen verbinden opnieuw aantrekken.’
Tijdens het gesprek hupt Djaïz steeds van de
ene op de andere gedachte, van de angst voor bosbranden, de malaise die de oorlog in Oekraïne met zich meebrengt en de aanstaande klimaatcatastrofe naar een rotsvast geloof in de toekomst. Weemoed naar het verleden en wanhoop over wat komen gaat wisselt hij af met daadkrachtige vergezichten. Binnen een paar minuten schakelt hij van een er-is-toch-niks-meer-aan-te-doen-mentaliteit naar zijn nieuwe project, een boek waarmee hij handen en voeten wil geven aan nieuw beleid dat ons dichter bij het bereiken van de klimaatdoelen moet brengen, ‘het vereist een heel nieuw bestuurskundig alfabet’. Hij besluit: ‘Tegen het pessimisme van het verstand hebben we niets beters te stellen dan het optimisme van de wil.’

David Djaïz De globalisering is kapot (Brainwash festival 15 november 2020 NPO2):
De klimaatcrisis, groeiende ongelijkheid en covid-19 zijn slechts een aantal van de uitwassen van ongeremde globalisering. Schrijver David Djaïz gaat op zoek naar een oplossing.
Dichters & Denkers
De staat als sluiswachter (Dick Pels De Groene Amsterdammer 6 augustus 2020):
In
Slow Democracy pleit de Franse auteur David Djaïz voor een herwaardering van de natiestaat. Alleen die kan het mondiale kapitalisme beteugelen. Maar Djaïz blijft verre van ‘eigen volk eerst’.
De centrale stelling van het boek luidt:
de natiestaat is de enige actor die zijn burgers effectief kan beschermen tegen de uit de hand gelopen globalisering. Hij is de enige die het mondiale kapitalisme met zijn eisen van topsnelheid en moordende concurrentie kan vertragen en beteugelen. Door delen van de economie te onttrekken aan de wereldmarkt, kan hij dekking geven aan de opbloei van regionale en lokale economieën.
Door de
‘uittocht’ van de rijken en de multinationals is de sociale cohesie verrafeld, de middenklasse uitgehold en de verzorgingsstaat uitgekleed. Djaïz hoopt dat ‘een nieuw territoriaal verhaal’ over solidariteit, herstel van de verzorgingsstaat en nieuwe vormen van sociale vermenging (in het onderwijs, via een algemene sociale dienstplicht) het gevoel van gedeelde nationale identiteit kan herstellen. We moeten ‘de slaphangende draden van de wederkerigheid die ons binnen de nationale gemeenschap kunnen verbinden opnieuw aantrekken’.
Gelukkig verdampt Djaïz’
euroscepsis naarmate het boek vordert. Zodra hij inhoud probeert te geven aan een gedeeld idee van nationale identiteit, blijkt dit zich te bewegen op minstens drie niveaus van hechting en trots: dat van de lokale gemeenschap, dat van de natie en dat van ‘de kernbeginselen die de Europese democratische natiestaten samenbrengen in een gemeenschappelijk project’. Zoals het idee van een verzorgingsstaat die het kapitalisme onderwerpt aan de samenleving en niet andersom. De evidente suggestie is dat ook Europa als Grote Sluis kan gaan fungeren, zodra men besluit een effectieve Europese macht op te bouwen die centrale publieke goederen actief afschermt van de financiële en andere markten.

Een deel van de Nederlanders wacht een ongekend zware winter, de regering accepteert dit gelaten (Michael Persson de Volkskrant 23 augustus 2022 p. 10):
Het
rijke Westen zal aan minder rijkdom moeten wennen. Die terugval is niet voor iedereen te compenseren en dat moet ook niet worden geprobeerd, zeker niet als de lasten terechtkomen op de schouders van de komende generaties.

‘Het is nu allemaal keboem, keboem.En dan die jongens met dat zing-zeggen’ (Peter de Waard interviewt Herman Stok Volkskrant 19 mei 2021 p. V8-10):
Op de tafel van zijn tweekamerappartement in Amsterdam-Zuidoost liggen naast een boek met alle feitjes over de jaren zestig de bel en de toeter van zijn meest fameuze televisieprogramma
Top of Flop. ‘Die toeter en die bel hebben toch mijn leven veranderd. ’

Hoogleraar ecologie: ‘Twijfel over noodzaak van stikstof is niet terecht’ (Nick de Jager interviewt Han Olff de Volkskrant 23 augustus 2022 p. 7):
Hoogleraren van acht universiteiten maken Trouw een duidelijk statement: er is een
brede wetenschappelijke consensus over stikstof. Initiatiefnemer en hoogleraar ecologie Han Olff (Rijksuniversiteit Groningen) legt uit waarom de politiek in actie moet komen.
‘Het is dus
penny-wise but pound-foolish om nu te zeggen: laten we wachten. Sommige boeren help je daar misschien mee, maar de kosten die gepaard gaan met natuurherstel zullen exponentieel stijgen. Het is dus ook economisch geen slimme keuze. ’

Sandra Philippen (Zomergasten 31 juli 2022 NPO1):
Populisme en klimaatverandering belangrijkste onderzoeksgebieden
Phlippen beschrijft het vak van de econoom als ‘het begrijpen, maar ook het helpen oplossen van de maatschappelijke problemen van deze tijd’.\\ Populisme en klimaatverandering zijn haar belangrijkste onderzoeksgebieden, naar eigen zeggen haar levenswerk. Hoe vorm je de economie zó om dat de planeet leefbaar blijft en we elkaar tegelijkertijd niet de tent uitvechten? En: kunnen economen er misschien zelfs voor zorgen dat mensen er een beetje ‘zin an' krijgen? Dat zijn de vragen die Phlippen zich als econoom stelt.

Spelinzicht (Gijs Beukers interviewt Simon Kuper de Volkskrant 29 juli 2022 p. V10-11):
Simon Kuper schreef een boek over
de macht van Oxford-alumni als Boris Johnson. ‘Tijdens de Brexitnacht zag ik de kopstukken op tv en dacht: ik ken deze mensen, ik weet waar ze vandaan komen.’
‘En in tegenstelling tot Oxford, waar sociale klasse een belangrijke rol speelt, zijn de barrières om binnen te komen bij La Masía laag: je moet kunnen voetballen.
‘Over Barcelona heb ik vorig jaar het boek FC Barcelona: het imperium geschreven, en dit jaar over Oxford Chums: How a Tiny Caste of Oxford Tories Took Over the UK (vrij vertaald: Maatjes: hoe een kleine kaste van Oxford-Conservatieven het Verenigd Koninkrijk overnam).

Economie na corona: herstel en schulden (Buitenhof 20 juni 2021 NPO1):
De coronacrisis zou de grootste economische catastrofe zijn sinds de Tweede Wereldoorlog. Maar een jaar later lijkt het in Nederland erg mee te vallen. Een gesprek met de hoofdeconomen van de drie grootste banken van Nederland: Marieke Blom (ING), Ester Barendregt (Rabobank) en (Sandra Phlippen (ABN AMRO - Tjerk Gualthérie van Weezel en Daan Ballegeer de Volkskrant 3 mei 2022 ).

Kroniek van de coronacrisis
Deel 6: De rol van de volksaard bij de crisisbestrijding (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #103 31 oktober 2020):
“Het centrale vraagstuk voor de komende tijd is: wat moeten we veranderen in ons gedrag, in ons samenleven?” Dit was de vraag die geriater Rudi Westendorp stelde in deel 5. We zagen dat sommige landen zich beter weten te beschermen dan andere. Nieuw Zeeland, Scandinavische landen, China en andere landen in Oost-Azië lukt het beter dan andere (westerse) landen. Is daar meer discipline, minder individualisme en meer samenwerking tussen burgers en overheid? In China was de aanpak autoritair, maar er was ook veel medewerking. Dat gold ook voor andere succesvolle landen, die snel maatregelen namen, hoewel de aanpak daar minder autoritair was.
De grote transformatie van de
spiltijd
Op lange termijn lijkt de evolutie volgens evolutiewetenschappers als Teilhard de Chardin en Peter Turchin, Ultrasociety: How 10.000 years of war made humans the greatest coöperators on earth, in de richting van meer sociale verbondenheid en samenwerking te gaan. Teilhard formuleerde zijn visie in een tijd van totalitaire dreiging van het nazisme en communisme, maar liet zich daardoor de hoop in een meer empathisch perspectief niet ontnemen. Zo ziet Inglehart de opleving van de hang naar autoriteiten als een (hopelijk) tijdelijke opleving in een lange termijn trend naar postmaterialisme, die volgens Maslow e.a. uiteindelijk gericht is op zelfverwerkelijking. In het Oosten heet dit verlichting, een meer omvattend bewustzijn.
Vier levenswaarden en doelen
In India zijn (de) vier belangrijke
levenswaarden en doelen 1. kama: lust, liefde, genot en plezier, 2. artha: rijkdom, welvaart, voorspoed 3. dharma: plicht, morele en culturele waarden, gerechtigheid, de sociaal-culturele orde, 4. moksha: verlossing, bevrijding, verlichting, zelfverwerkelijking (zie o.m. Wm Th De Bary, ed., Sources of Indian Tradition). Deze vier gaan samen, zoals de behoeften in de piramide van Maslow aan het begin van dit artikel. Het is wellicht een universele visie die ook geldt voor andere samenlevingen, inclusief de onze. Hans Kuijper heeft herhaaldelijk gewezen op parallellen tussen de Indiase en Chinese cultuur. Die zijn er ook met de klassieke en de Europese cultuur, ondanks verschillen. Van tijdelijke consumptieve verdwazing, die weliswaar uitdrukking geeft aan meer welvaart, dient het Westen en de rest van de wereld zich meer te richten op postmateriële universele waarden en meer substantiële kwaliteit van leven en niet te blijven steken in consumentisme, maar zich te richten op het licht van de eeuwigheid en ‘wel te doen en gelukkig te zijn’. om met Spinoza te eindigen: ‘Bene agere et laetari’.

Orde en chaos. Deel VII: Over wereldbeeld, bewustzijn, onderbewustzijn, betekenisgeving en taal (Mathieu Wagemans Civis Mundi Digitaal #102 september 2020):
Wereldbeeld, taal en discours
In eerdere delen van deze serie over
Orde en Chaos kwam reeds de impact van ons wereldbeeld aan de orde. Een wereldbeeld heeft betrekking op de wijze waarop we de werkelijkheid, onszelf en onszelf in relatie tot de werkelijkheid zien. Het is op te vatten als een betekeniskader dat vervolgens leidend en bepalend is voor ons denken en handelen. Dat veronderstelt dat we helder zicht hebben op ons perspectief op de werkelijkheid. Dat is echter minder vanzelfsprekend dan wellicht op het eerste gezicht lijkt. We zijn ons lang niet altijd bewust van ons eigen perspectief. Anderen kunnen ons erop wijzen dat er sprake is van patronen in ons denken en handelen die we ons voorheen niet hebben gerealiseerd.\\ Het collectief onbewuste
Terwijl bij Freud uitgangspunt vormt dat het onbewuste een persoonlijk onbewuste is, introduceert Jung het collectief onbewuste. Dat verwijst naar wat Jung de oerervaring noemt die in ons aanwezig is en die we delen, zij het onbewust. Die ervaring wordt niet benoemd maar komt wel tot uitdrukking in bijvoorbeeld kunstuitingen. Jung beschouwt het collectief onbewuste als een verzameling beelden die de mensheid in de loop der tijd heeft opgebouwd naar aanleiding van opgedane ingrijpende ervaringen. Dergelijke ervaringen zouden de bron zijn van mythevorming. Er hebben zich beelden in ons vastgezet die via overerving worden doorgegeven van de ene naar de andere generatie. Jung verwijst naar archetypes van bijvoorbeeld begrippen als God, held, moeder, leven en dood. Archetypes hebben het karakter van associatieve verbeeldingen die nooit concreet worden maar die niettemin collectief worden gedeeld. Ze zijn ook niet geconstrueerd maar worden van generatie op generatie doorgegeven. Ze vormen ook geen onderwerp van discussie en ontlenen juist daar hun werking aan.

Wetenschapsfilosofie deel 2 Max Weber: wetenschap en de zin van het leven (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #71 18 november 2018)
Samenvatting
Een beperking van de wetenschap is volgens Weber dat deze het leven geen zin kan geven, en daarmee ook niet aan zichzelf als onderdeel van het leven. Daarom heeft de wetenschap aanvulling nodig van filosofie en religie en van andere methoden tot kennisverwerving.
Wat is de waarde van de wetenschap?
In zijn
godsdienstsociologische studies toont Weber de cultuurscheppende werking van religies. De wetenschap heeft als onderdeel van het rationaliseringsproces grote invloed gehad op onze cultuur, maar kan religie niet vervangen. Nietzsche schreef reeds, dat de wetenschap geen doelen en waarden aan ons leven kan geven, maar wel bewezen heeft dat zij ons deze kan ontnemen. (Fröhliche Wissenschaft I,7). Weber noemde dit onttovering, Entzauberung.
Charisma in de wetenschap
Het
rationalisatieproces vloeit volgens Weber voort uit profetische doorbraken. Zoals in voorgaande paragraaf beschreven, leidt de profetische conceptie tot een nieuw paradigma, een andere, meer rationele levensvisie dan de eerdere irrationele magische levensvisie met geesten en (half)goden. Deze rationalisering gaar gepaard met ‘Entzauberung’, de ontovering van de wereld en het verdwijnen van goden en geesten met hun betoverende vermogens. In de wetenschap zien we eveneens dat dat baanbrekende wetenschappers met nieuwe paradigma’s komen, zij het op een meer beperkt wetenschappelijk gebied, die grote invloed hebben op de wereldbeschouwing.
De vier levenswaarden
In de Indiase traditie, die in deel 10 aan de orde komt, worden o.m. de volgende vier levenswaarden of doelen onderscheiden, die we ook bij Plato aantreffen (zie mijn artikel in nr 66) en een universeel karakter hebben:
kama, liefde en zingenot, artha, rijkdom en welvaart, dharma, gerechtigheid, cultuur in brede zin als geheel van normen en waarden, moksha, geestelijke bevrijding, verlichting. Wereldlijke kennis dient de eerste drie doelen. Geestelijke kennis dient vooral het laatste doel en ook het voorlaatste. Het gaat uiteindelijk om een evenwichtig geïntegreerd geheel. Daar valt zowel in het oosten als in het westen een en ander aan te verbeteren. Onze cultuur lijkt niet erg geïntegreerd en gebalanceerd. Die van het oosten en andere volkeren evenmin. Het geïntegreerde leven is ver te zoeken, misschien in een mythisch verleden of bij de stichters van grote religies. Onze rationele wetenschappelijke cultuur is dat volgens Feyerabend en Habermas niet, zie deel 6, 7 en 8. Het biedt een onderwerp voor nader onderzoek dat voorbij de wetenschap gaat.

Klinkt ergens nog de sound van Woodstock of heerst Friedman? (Peter de Waard Volkskrant 28 maart 2017 p. 29):
Maar in de jaren negentig groeiden de bomen nog tot in de hemel en voelde niemand zich genoodzaakt een rem te zetten op de ontwikkeling. Zelfs de sociaaldemocratie sloot met haar
Derde Weg Reaganomics in de armen. De crisis van 2007 had het tij moeten keren. Maar tien jaar later is aandeelhouderswaarde nog steeds heilig. TMG, Unilever en AkzoNobel zijn omsingeld door belagers. Banken sluizen geld weg naar belastingparadijzen, accountants gaan de fout in en het volk stemt op Rutte, Merkel en Trump.
Er zijn waakhonden die de excessen moeten tegengaan, maar die liggen aan de leiband van de overheid.
Woodstock is vervlogen,
Friedman is de profeet.

Buitenhof (na ca. 36 minuten - Schuim & As 17 september 2017): Geschiedschrijving is niets anders dan hedendaagse politiek geprojecteerd op het verleden. Publicist Hubert Smeets verwijst in het interview naar de publicatie Zet koloniale heersers te kijk (NRC 16 september 2017).
Met het verwijderen van standbeelden en namen vegen we alleen onze stoep schoon, schrijft kunstenaar Hans van Houwelingen. Hij pleit voor een herintroductie van de schandpaal. „Tussen eren en onteren zit precies de ruimte om onbevangen de geschiedenis te aanschouwen.”

Het onbehagen in de maatschappij is vooral een gevolg van de eenzijdige focus van de overheid op marktwerking, het model van Milton Friedman. Incompetente politici en hun spindoctors hebben het model van Keynes volledig verziekt. Griekenland mocht als eerste land aan de schandpaal. Door het faciliteren van het ongebreidelde kapitalisme, het grootkapitaal, de neoliberale wereldorde is door politici de factor arbeid in de knel gekomen en hebben ze aan een grotere tweedeling in de maatschappij bijgedragen.
Het multipliereffect ‘macro-economie en staatsinterventie’ was in 1990 al vrijwel volledig uitgemolken. Het is niet uit te leggen. Hoe is het mogelijk dat economen het model van Keynes zo verkeerd hebben begrepen. Het lijkt niet waarschijnlijk dat de 21ste eeuw een econoom van het kaliber van Keynes zal voortbrengen.
Voor een rechtvaardige en duurzame samenleving is het belangrijk de mens centraal te plaatsen. De uitdaging voor de 21ste eeuw is om in de micro-economie zowel de vierde productiefactor ondernemerschap als de factor arbeid weer de plaats te geven die het verdient.
Voor een ‘topeconoom’ valt daarmee weinig eer te behalen.

Answer the question! (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 30 maart 2018 Sir Edmund p. 62-67):
'Dakloosheid is een van de grote problemen van Londen. Ik voer regelmatig conversaties met daklozen, die vaak niet als mensen worden gezien door voorbijgangers. Ik probeer te weten te komen waar hun problemen vandaan komen, wat er mis is gegaan in hun levens. Soms hebben ze onverwacht rechtse ideeën. Een aan lager wal geraakte drukker klaagde eens over het verval van goede oude thatcheriaanse waarden.' Later in het gesprek zegt Paxman Hard Times te herlezen. 'Een roman die als voordeel heeft dat hij voor Dickens' doen beknopt is.'
3. Politieke gebeurtenis: de Brexit
'Voorafgaand aan het EU-referendum bezocht ik Brussel en Straatsburg voor een tv-documentaire.
De Europese Unie is een verschrikkelijke organisatie. Ik zou geen geld willen zetten op haar voortbestaan op lange termijn. Er is amper een band met de mensen die de unie denkt te besturen. Tot in het stemhokje was ik vastbesloten om 'Leave' te stemmen, maar op het laatst heb ik toch voor het lidmaatschap gestemd. Het is het enige wat we hebben. Maar kijk hoe Brussel zich nu gedraagt. Hoe durven ze! En de manier waarop die Selmayr opeens die topbaan kreeg. Wanstaltig. We hebben gekozen voor 'Leave' en er is geen weg terug. Sterker, ze zullen ons niet eens meer toelaten. Hoe de Brexit gaat aflopen weet niemand, maar ik vrees de totale overgave van onze zijde. De publieke opinie zou het niet pikken als die ongekozen Lords die nu campagne voeren tegen de Brexit hun zin krijgen. Misschien ben ik ouderwets, maar als je mensen wilt vertellen wat ze moeten doen, moet je de 'bloody trouble' nemen je verkiesbaar te stellen.'

Is het IMF ineens links geworden? (Koen Haegens Volkskrant 13 oktober 2017 p. 15):
Er valt zelfs het woord 'basisinkomen' Decennialang was het Internationaal Monetair Fonds de ultieme neoliberale boeman. Maar op zijn jaarvergadering klinkt nu harde kritiek op de wereldwijde ongelijkheid en valt zelfs het woord 'basisinkomen'.
Als klap op de vuurpijl volgt deze week bij de jaarlijkse vergadering een pleidooi om de rijken meer belasting te laten betalen. 'In 1981 was het gemiddelde toptarief voor de inkomstenbelastingen in de ontwikkelde economieën nog 62 procent. Dat is gedaald naar 35 procent', houdt Vitor Gaspar, de hoogste man bij het IMF als het om belastingen gaat, de verzamelde wereldpers voor. Impliciet bekritiseert hij zijn grootste aandeelhouder, Amerika. President Trump wil de allerrijkste burgers nieuwe fiscale cadeautjes toestoppen. Het IMF 'heeft er veel voor over om dit plan te zien falen', reageert een prominente Republikein diezelfde ochtend nog tegenover de Financial Times.
Heeft zich daadwerkelijk een revolutie voltrokken binnen de IMF-gelederen? 'Ik denk niet dat er plotseling sprake is van een hele grote verschuiving', zegt chef-econoom Maurice Obstfeld als hij er naar gevraagd wordt, 'maar er vindt wel degelijk een evolutie plaats.' Uiteenlopende verklaringen doen de ronde. Misschien waren de hevige protesten succesvoller dan gedacht. De poppetjes spelen ook een rol. Directeur Christine Lagarde zet vol in op de aanpak van ongelijkheid en de economische positie van vrouwen. Maar bovenal is de crisis in 2008 een keerpunt geweest. 'Het IMF heeft de afgelopen jaren gebroken met de neoliberale orthodoxie', constateert econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman op woensdagavond vanaf het podium.
Waarderende woorden voor de nieuwe, linksere Washington Consensus zijn er eerder op de dag ook van Winnie Byanyima, directeur van armoedebestrijder Oxfam. 'Alleen al het feit dat ik hier ben, en kan praten over ongelijkheid, toont hoezeer het IMF is veranderd', betoogt ze in een afgeladen zaal. 'Vroeger werden wij als civil society zo ver mogelijk weg gehouden van dit soort bijeenkomsten.' Waarop ze direct een grote 'maar' laat volgen.
'Wat ik graag zou willen zien, is dat dat nieuwe denken ook het handelen van het IMF beïnvloedt.' Dat is volgens de ontwikkelingsorganisatie vaak niet het geval. Zo gaat het in de onderhandelingen over noodleningen nog altijd zelden over een hoger minimumloon. Voor bescherming van werknemers en vakbonden, volgens de nieuwe IMF-analyses goed voor de economische groei, zou zelfs helemaal geen aandacht zijn.
De kloof tussen woord en daad laat zich ook aan de overkant van de straat voelen. Op de banken in het parkje voor de deur liggen in de vroege ochtend daklozen te snurken.
Binnen in de elitebubbel rekent Byanyima haar toeschouwers voor dat de acht rijkste mannen tegenwoordig evenveel geld bezitten als de 3,6 miljard minst welvarende aardbewoners. 'Het IMF heeft die enorme ongelijkheid jarenlang gestimuleerd. Nu moet het daar eindelijk wat aan gaan doen.'

Alleen onder dwang neemt Japanner uurtje vrij (Jeroen Visser Volkskrant 29 april 2017 p. 7):
Stress en overwerken: Japan gaat de strijd aan met ongezonde werkcultuur
De Japanse regering wil het ongezonde overwerken aan banden te leggen. Op de laatste vrijdag van de maand, Premium Friday, moedigen ministeries en bedrijven in Tokio hun werknemers aan om klokslag 15 uur uit te loggen. Zo kunnen ze 'lol hebben en een andere levensstijl ervaren'. Maar de Japanse werknemers moeten nog aan het idee wennen.
'Het komt voor ons kantoor niet goed uit', zegt Meiko Makino (27), die werkzaam is bij een financiële dienstverlener. 'Op vrijdagmiddag is het bijna altijd druk, en nu al helemaal als de maand wordt afgesloten.
Uiteindelijk is meer winst maken toch belangrijker.'
Japanners horen tot hardste werkers ter wereld: werkdagen van 12 uur zijn heel normaal en gemiddeld nemen werknemers er slechts de helft van hun vakantiedagen op. Toch komt die cultuur langzaam onder druk te staan, omdat steeds meer Japanners oog hebben voor de gezondheidsschade die excessief overwerk kan aanrichten.

De paradox is dat men de kost gaat voor de baat uit van Titus Maccius Plautus (254-184 v.Chr.) volledig voor de new economy - zeepbel(casino)kapitalisme - het 'Angelsaksische model' live now pay later heeft ingeruild. Voor Japan geldt de paradox dat Japanners horen tot hardste werkers ter wereld, maar is nu een land met de hoogste staatsschuld.

Nick Leeson, Jérôme Kerviel en London whale geven het eerste signaal dat de banken hun risicobeheersing niet op orde hebben.
De illusiecultuur van de zeepbel, de aardse trimurti (drie guna’s) is de inverse van de hemelse Trimurti. Banken zorgen voor het scheppen van geld en een zakenbank á la Goldman Sachs, Lehman Brothers en banken die ongeremd geld in dubieuze waardepapieren hebben gestoken of bankemployees als Nick Leeson (Barings Bank), Jérôme Kerviel (Société Générale), London whale (JPMorgan Chase) of ex-zakenman en -belegger Bernard Madoff voor het vernietigen.
Of in de woorden van Bolkestein: de lotgevallen van de euro zijn ‘een goed voorbeeld van politiek wensdenken dat nuchter economisch denken overvleugeld’ (Volkskrant 3 december 2011).

'Het ‘Nirvana-principe’ versus het lustprincipe in onze consumptieve en destructieve cultuur' (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #32 augustus 2015)
Gewelddadige aspecten van de doodsdrift in de vorm van agressie tussen mensen, bevolkingsgroepen en landen blijven een probleem. Al worden nu precisiebombardementen en ‘drones’ vanuit cockpits of achter bureaus rationeel en gevoelloos, zonder directe agressie gepland of gestuurd. Toen Freud vlak voor de Tweede Wereldoorlog hierover schreef, was de agressie- en vernietigingsdrift hoogst actueel. Momenteel lijkt de
stelselmatige vernietiging van ons leefmilieu door overconsumptie en overproductie de grootste bedreiging die sluipend en onhoudbaar verder lijkt te gaan[4].
Identificatie: geïdentificeerd ego-bewustzijn en niet-geïdentificeerd bewustzijn van het Zelf
Het bewustzijn identificeert zich met het ego, met wensen en verlangens en met normen en waarden. Dit zijn de bewustzijnsinhouden vormen van een bewustzijn, dat in zijn diepste essentie niet-geïdentificeerd is. Dit niet-geïdentificeerde bewustzijn wordt in de Indiase traditie, bijv. in de Oepanishads en de Bhagavad Gita, zuiver of transcendent bewustzijn genoemd. Het gaat voorbij aan bewustzijnsinhouden in de vorm van wensen, gedachten, gevoelens en gewaarwordingen, die in het bewustzijn verschijnen en verdwijnen. Transcenderen betekent voorbij gaan, te boven gaan.

Frank Visser:
Ken Wilber heeft enkele jaren biochemie gestudeerd, en lange tijd zag het er ook naar uit dat hij in die richting door zou gaan, en misschien zelfs zou uitblinken. Maar al tijdens zijn eerste studiejaren verdiepte hij zich in de oosterse filosofie en de westerse psychologie, en hij raakte ervan overtuigd dat zijn roeping gelegen was in het samenbrengen van deze twee werelden. Binnen enkele jaren, hij was toen nog pas 23 jaar oud, schreef hij de resultaten van zijn privé-studies op in een boek, The Spectrum of Consciousness, dat het eerste zou blijken te zijn van een imposant oeuvre. Hierin worden de hoofdlijnen uiteengezet van een visie op de mens en de werkelijkheid waarin de inzichten van Oost en West beide tot hun recht komen -- niet alleen die van de spreekwoordelijke Freud en Boeddha, maar ook die van Piaget en Patanjali, Kohlberg en Confucius, Skinner en Shankara, Neumann en Nagarjuna, Bodhidharma en Bowlby, Plato en Padmasambhava -- om slechts enkele illustere namen te noemen. Zijn werk als geheel is gemotiveerd door het streven om te komen tot een "wereldfilosofie" (Theory of everything, philosophy). Inclusiviteit is wel de meest kenmerkende eigenschap van Wilbers visie.

De rode draad in het laatste boek De wereld als getal en andere broze zekerheden van Hermann Von der Dunk heeft op het leerproces van Plato betrekking.
Zoals Johan Huizinga in
In de schaduwen van morgen (1935) opent Von der Dunk in De wereld als getal met een stevige portie cultuurkritiek. Het getal, als symptoom van het onbegrensde materialisme van onze dagen, beheerst de westerse cultuur. De kwantiteit als waarde uit zichzelf heeft, zo stel hij, het gevoel voor kwaliteit opgeslokt.

Anna Lemkow boek Het Heelheidprincipe
Hoofdstuk 13 Religie: Verleden, Heden en Toekomst (p. 262):
Religie moet opnieuw worden opgebouwd als een krachtige toewijding aan idealen als waarheid, schoonheid, liefde, sociale rechtvaardigheid, economische kwaliteit, politieke vrijheid en internationale vrede.… Het moet opgebouwd worden als een klaroenstoot voor de zelfontwikkeling van de mens als een vrije en creatieve eenheid van het kosmische geheel, als een uniek brandpunt van het Opperwezen… als een optimistische bevestiging van het leven in deze wereld, met een vibrerend gevoel van geworteld zijn in het eeuwige en een creatieve visie op de toekomst. Haridas Chaudhuri35
267,268: Paul Tillich beschreef eens een opvatting van religie die uitstijgt boven het traditionele woordgebruik, maar daar niet de ontkenning van is. Zo opgevat heeft religie te maken met ontmoetingen of ervaringen van “het Absolute als iets wat volledig uitstijgt boven alle afgeleide absoluutheden in de verschillende werelden…. Zij vormt een ervaring van directe kennis, van een morele aansporing, van sociale gerechtigheid, of van esthetische expressiviteit…. [Zij] is de ervaring van het heilige op een bepaalde plaats, op een bepaald moment, of in een bepaald persoon, boek of beeld, in een bepaald ritueel, gesproken woord of sacramenteel voorwerp.”162 Voor Tillich is dit een directe ervaring, die uitgaat boven conventionele religieuze instituten en het wereldse domein omvat, dat daardoor geheiligd wordt.
268:
Als iemand ontdekt dat zijn diepste Aard een is met het Al, wordt hij verlost van de last van de tijd, van de angst, van zorgen; hij wordt bevrijd uit de ketenen van vervreemding en het afzonderlijke bestaan. Doordat hij ziet dat het zelf en de ander één zijn, is hij bevrijd van de angst voor het leven; omdat hij ziet dat zijn en niet-zijn één is, is hij verlost van de angst voor de dood. Als je dus de uiteindelijke Heelheid weer ontdekt, dan overstijg je – zonder deze uit te wissen – iedere denkbare grenslijn, en daardoor iedere vorm van strijd. Het is een conflictloos bewustzijn, heel, gelukzalig. Maar dit betekent niet dat je het ieder ego-bewustzijn, ieder tijdsbesef helemaal verliest.… Want heelheid is niet het tegenovergestelde van egoïsche individualiteit, het is gewoon de Grond ervan, en de ontdekking van de achtergrond doet de figuur op de voorgrond niet verdwijnen.
Met de realisatie van onze wereldwijde identiteit, zouden we in toenemende mate moeten ervaren dat het heilige iets universeels is in de mensheid. Als tegenwicht voor deze nieuwe universaliteit, zouden we een nieuwe fascinatie verwachten met oorprong en tradities. We zouden het feit van onze verschillende religies niet als een bedreiging opvatten, maar als een rijke bron van lering. We zouden steeds meer gaan begrijpen hoe het ene in het vele tot leven komt. Charles M. Johnson80

De zin van het leven (Willem Marcelis, Cile Schulz en Peter van der Boom Volkskrant 29 februari 2020 Zaterdag p. 12-15):
De tien beste inzendingen

Economisch nationalisme is dodelijke dreiging (Arnout Brouwer Volkskrant 21 april 2020 p. 26-27):
Als er ooit een tijd was waarin je alleen jezelf kunt redden door ook je buren te redden, dan is het deze.
Hoe komt de wereld uiteindelijk uit de pandemie? Het antwoord hangt samen met de vraag of een van de grote kwalen van deze tijd getemperd kan worden: het economisch nationalisme dat president Trump in het groot belijdt en Nederland in het klein.
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) presenteerde vorige week een serie zwarte scenario’s over de mondiale economie. De crisis die zich aankondigt is zwaarder dan alles wat we sinds de Tweede Wereldoorlog hebben gekend. Zoals columnist Martin Wolf het verwoordde:
‘Een microbe heeft al onze arrogantie onderuitgehaald.’ Bazooka’s
De grote centrale banken en overheden hebben tot dusver het mondiale financiële en economische systeem behoed voor een dramatische instorting. Maar de bazooka’s die deze crisis vergt, doen zelfs de financiële crisis van 2008 verbleken: meer dan 8 biljoen dollar (8.000 miljard) is in korte tijd in de rijkste economieën gepompt.
Nederland is binnen de Navo ook al niet van de lastenverdeling en het moet oppassen geen horzel te worden die de instellingen die zijn veiligheid en welvaart mogelijk maken, van binnen uitholt.
En de wereld daarbuiten?
‘Trouble travels’, aldus IMF-directeur Georgieva. ‘Deze pandemie is niet voorbij tot zij overal voorbij is.’ Economisch nationalisme is door het coronavirus een dodelijke dreiging geworden. Bepalend wordt, betoogt de Amerikaanse bankier en oud-minister Paulson, of de grote rivalen van deze tijd – Amerika en China – het eens kunnen worden over een ‘strategisch raamwerk’ waarbinnen de wereldeconomie zich kan herstellen.

Arnold Toynbee on Civilizations and Religions
The British historian, Arnold Toynbee, formulated a complex theory of the growth and demise of civilizations. Toynbee argues that the history of a nations can only be understood in the context of the broader civilization of the nation is a part. Of the twenty three distinct civilizations Toynbee identifies, sixteen are dead and gone. Of the seven currently existing civilizations all but one, Western European Christendom, have broken down and are no longer growing. It is to be emphasized that a civilization is pattern of culture and a system of institutions rather than a racial or ethnic group.
A society, according to Toynbee, develops into a civilization when it is confronted with a challenge which it successfully meets in such a way as to lead it on to further challenges. The challenge may be a difficult climate, a new land, or a military confrontation (even being conquered). The challenge must not be so difficult as to be insurmountable or even so difficult that the society does not have sufficient human resources and energy to take on new challenges.
Toynbee believes that the ideas and methods for meeting the challenges for a society come from a creative minority. The ideas and methods developed by the creative minority are copied by the majority. Thus there are two essential and separate steps in meeting a challenge: the generation of ideas and the imitation/adoption of those ideas by the majority. If either of those two processes ceases to function then the civilization breaks down.
If the creative minority fails to command the respect of the majority through the brilliance and rightness of their solutions to the problems and challenges of the society then the minority becomes merely a dominant minority. In the breakdown of a civilization the society splits into three parts: the dominant minority, the internal proletariat (the working masses which are part of the civilization) and the external proletariat (the masses which are influenced by the civilization but are not controlled by it.
The disintegration of a civilization involves a time of troubles, such as a time of wars between the nations which are parts of the civilization.
This time of troubles is followed by the establishment of a universal state, an empire. The existence of a universal state such as the Roman Empire is evidence that the civilization has broken down.

‘Ik kan heel zelfverzekerd de verkeerde kant uitgaan’ (Fokke Obbema interviewt Maartje Wortel Volkskrant 3 februari 2020 p. 12-13):
Hoe kijkt u aan tegen de dood?
‘Iemand die komt of weggaat van deze wereld stelt op de grote schaal natuurlijk niet veel voor, maar het is toch wel van betekenis. Zoals het uitmaakt of je wel of niet op een feestje komt: doe je dat, dan is je energie deel van het geheel. Dat maakt een verschil voor de sfeer, ook al weet je niet precies welk. Ik denk dat we schakels in een groter geheel vormen en in die zin allemaal belangrijk zijn. Maar ik denk niet dat mijn ego, Maartje Wortel, belangrijk is. Met mij is het straks wel klaar. Maar we zijn energie gebald in een lichaam en ik geloof dat iets daarvan ergens blijft. Shakespeare dichtte: ‘Van dezelfde stof zijn wij als dromen en ons kleine leven wordt door slaap omringd.’ Dat vind ik mooi, ik geloof in de cirkelbeweging in de natuur, die ook in de Bijbel Genesis 3:19 voorkomt: Stof zij gij en tot stof zult gij wederkeren.

Joden? Die konden zich beter gedeisd houden (Sander van Walsum De Volkskrant 31 januari 2020 p. 19):
Met al die schipperende ambtenaren hadden de Duitsers de NSB helemaal niet nodig om bezet Nederland hun wil op te leggen.
De houding die Rutte hekelde, werd bij uitstek belichaamd door Karel Johannes Frederiks, secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken en feitelijk de hoogste Nederlandse gezagdrager tijdens de bezetting. Ook Frederiks was geen nazivriend. Integendeel: hij poogde de invloed van de NSB op het openbaar bestuur zo klein mogelijk te houden. Om dat te bereiken, was hij – naar het oordeel van de naoorlogse zuiveringscommissie – de Duitsers echter onaanvaardbaar ver tegemoet gekomen. De commissie kenschetste zijn beleid in maritieme bewoordingen: ‘schipperen, meevaren, laveeren, bakzeil halen, dobberen en afhouden’. Met mensen als Frederiks hadden de Duitsers de NSB helemaal niet nodig.
Vlucht van Wilhelmina
Frederiks kon zijn ambtelijke meegaandheid tot norm verheffen in het bestuurlijke vacuüm dat ontstond na de vlucht van koningin Wilhelmina en haar ministers naar Londen. Toen ook generaal Henri Winkelman, de standvastige opperbevelhebber van het Nederlandse leger, in krijgsgevangenschap was afgevoerd, waren er geen leidende figuren op wie de bestuurders zich konden oriënteren.
Voor een andere
interpretatie van de Aanwijzingen was al snel geen ruimte meer. Zo werd de burgemeester van Zwolle, Arnoldus van Walsum (de grootvader van de auteur) in juni 1940 als eerste burgemeester van Nederland ontslagen nadat hij meermaals had geweigerd de SD inzage te verschaffen in het bevolkingsregister. Dat de Duitsers aan het ontslag het predicaat ‘eervol’ toevoegden, was niet naar de zin van Frederiks, schreef Niod-onderzoeker Peter Romijn in zijn (in 2006 verschenen) boek Burgemeesters in oorlogstijd. Hij had Van Walsum liever oneervol willen ontslaan vanwege diens ‘zeer merkwaardig gedrag’ in de voorgaande weken. Daarbij doelde Frederiks op het feit dat de burgemeester op de lokale draadomroep de vlucht van de koningin ‘misdadig’ had genoemd omdat op dat moment ‘nog jongens voor haar in het vuur gingen’.

Het spookbeeld van Auschwitz blijft altijd bij ons (Willem Melching Volkskrant 3 februari 2020 p. 18):
Zodra de overheid het individu niet meer beschermt, gaan de poorten van de hel open.
Wie kijkt naar Auschwitz, kijkt in een donkere spiegel en ziet de gruwelen waartoe onze samenleving in staat is. Het beklemmende is dat de Holocaust nauw verweven is met onze moderne samenleving.
‘Auschwitz’ is het symbool van het
absolute kwaad dat de moderne mens kan aanrichten. Alleen daarom al zal het spookbeeld van Auschwitz altijd bij ons blijven. De Holocaust kwam voort uit twee factoren die zeker niet voor altijd zijn verdwenen: een moderne samenleving en een overheid zonder moreel kompas.
Geleidelijke radicalisering
Maar er is meer nodig dan alleen efficiëntie.
De tweede component is radicalisering van een overheid die steeds meer zijn morele kompas verliest.
Hitler besefte in de loop van augustus 1941 dat de oorlog wel eens heel lang zou kunnen duren of dat hij hem zelfs zou kunnen verliezen. Zijn grote volksverhuizing zou dan niet verder komen dan de tekentafel. Daarom schakelde hij over van gedwongen migratie naar vernietiging. Ambitieuze SS-ers, ambtenaren en academici gingen aan de slag.
Vernietigingskampen
In het voorjaar van 1942 kwamen de deportaties op gang, ruim een jaar later waren de
meeste Europese Joden omgebracht. De bevolking van Europa stak geen vinger uit om haar landgenoten te redden.
Normaal gesproken is er een politieke en juridische ordening die ons in het gareel houdt. Maar in uitzonderlijke situaties – zoals oorlog in combinatie met een agressieve ideologie – vallen alle remmingen weg. Daarom is een herhaling van Auschwitz altijd mogelijk. Excuses zijn daarvoor geen remedie. Ook al zijn ze op hun plaats en welgemeend.

Kamer kreeg van trainingsmissie Kunduz vals beeld voorgspiegeld (Arnout Brouwers Volkskrant 1 februari 2020 p. 6):
De Tweede Kamer is onvolledig en onjuist geïnformeerd over de politietrainingsmissie in het Afghaanse Kunduz (2011-2013). Dit blijkt uit een rapport van een evaluatiedienst van Buitenlandse Zaken.
De missie in Kunduz gold altijd al als voorbeeld van een missie waarbij de situatie op de grond weinig van doen had met de Haagse realiteit - maar nu is het officieel. Als Nikolaj Gogol, de auteur van Dode Zielen (recensie), nog had geleefd, had hij materiaal genoeg voor een vervolg: Getrainde Zielen.
Net als in 19de-eeuws Rusland draaide de afdeling list en bedrog op volle toeren in Kunduz, vanwege druk vanuit de Haagse ministeries om te voldoen aan het door premier Rutte en de 'Kunduz-coalitie' (ChristenUnie, D66 en GroenLinks) bedachte beeld. De onafhankelijke directie internationaal onderzoek en beleidsevalutie van Buitenlandse Zaken heeft hierover in een rapport vernietigende conclusies getrokken. Het kabinet zegt de aanbevelingen 'zeer serieus' te nemen, maar de SP wil een parlementair onderzoek.

Wij worden ergens ingerommeld, al weten we nog niet precies waarin (Martin Sommer Volkskrant 29 februari 2020 Opinie p. 23):
Op de vraag of we met de inzet op wind en zon niet een foeilelijk Nederland worden ingerommeld, reageerde ze karakteristiek. In de zeventiende eeuw stond ook niet iedereen te juichen bij de bouw van ‘onze molens’.
‘Nu is Kinderdijk een trekpleister en maken de molens deel uit van ons nationaal erfgoed.’
Zucht. In de zeventiende eeuw was de windmolen toptechnologie, maar hij is niet voor niets weggedrukt door de stoommachine. We zien nu al de gevolgen van de terugkeer van het tijdperk van voor de stoom.
Soms, als je oplet, wordt een tipje van de sluier opgelicht. In december stelden een paar leden van de Eerste Kamer voor om de subsidie voor biomassa af te schaffen, aangezien biomassa even vies is als steenkool. Nee, afschaffen kan niet, zei minister Wiebes. Zijn argument was onthullend, namelijk leveringszekerheid. Als we stoppen met kolen en tegelijk met biomassa, dan is niet langer gegarandeerd dat het licht blijft branden. En als de stroom uitvalt, waarschuwde Wiebes, heb je de poppen aan het dansen, want dan valt het draagvlak voor de transitie weg. Zelf denk ik dat als wij van hoed en rand weten, dat draagvlak al eerder zal zijn verdampt.

Stroomgeld (Frank Kalshoven Volkskrant 29 februari 2020 p. 16):
Ik pakte er, als voorbeeld, het jaarverslag van Alliander even bij. De baas aldaar heet Ingrid Thijssen en ze volgt Hans de Boer binnenkort op als voorzitter van werkgeversclub VNO-NCW, werd deze week bekend. Omzet in 2019: 2 miljard euro. Resultaat voor winstbelasting: 328 miljoen euro. Nettowinst: 253 miljoen euro. Dividend voor de aandeelhouders: 113,6 miljoen euro.
Aan deze getallen zijn twee zaken opmerkelijk. De hoogte van de winst, én de hoogte van de dividenduitkering.
Consumenten betalen bij Alliander dus niet extra om een bijdrage te leveren aan de vergroening van Nederland; nee, ze betalen teveel om de provincie- en gemeentekassen te spekken.
Kan iemand bij de toezichthouder ACM een wekker laten afgaan?

Werken aan onze Homo gelijkmaticus (Frank Kalshoven Volkskrant 25 november 2017 Opinie p. 32-34):
We zijn onnodig somber over de economie, schreef Frank Kalshoven vijf jaar geleden. En nu ziet hij misplaatste euforie. Dat gezwalk kost miljarden. Gelukkig is er iets aan te doen.
Hoe voelen we ons, economisch gezien? Is de stemming positief of negatief? Hebben we zin in de aanschaf van een auto, een bank of een laptop? Of wachten we liever even?
Verliesaversie
Ons feilbare brein speelt meer spelletjes met ons. Naast het beschikbaarheidseffect zijn we gevoelig voor wat psychologen en economen verliesaversie noemen. We reageren, psychologisch, anders op winst dan op verlies.\\
Kuddegedrag En er bestaat ook nog zoiets als rationeel kuddegedrag. Dat is veelal iets voor professionals. Die denken: ik lift een tijdje met dat stomme kuddegedrag mee en ga er fijn geld aan verdienen. Anders dan de irrationele kuddedieren (die echt geloven dat een bitcoin kopen een goed idee is), weet de rationele meelifter dat hij vooral tijdig zijn winst moet pakken, z'n bitcoins moet verzilveren, en op zoek moet naar de volgende hype.
Pilletje
Is er geen remedie? Is de Homo manus depressivus behandelbaar? Kunnen we ons wapenen tegen onze schadelijke stemmingswisselingen? Zeker wel. Maar makkelijk is het niet.
Voor de eerste stap in het behandelplan kijken we niet naar onszelf, maar naar de overheid. Door goed begrotingsbeleid te voeren (de schatkist vol laten lopen in slechte tijden; de schatkist leeg laten lopen als het economisch tegenzit) tempert de overheid de uitslagen van de economie, en daarmee onze stemmingswisselingen.
Voert de overheid goed begrotingsbeleid? Neen. Het vorige kabinet-Rutte heeft, in economisch slechte tijden, de schatkist vol laten lopen; het huidige laat de schatkist weer leeglopen, juist nu het economisch beter gaat. Dat is dus het omgekeerde van goed begrotingsbeleid: slecht begrotingsbeleid. Twee kabinetten-Rutte hebben ons economisch én psychologisch geen goed gedaan.
Dat ons hoofd last heeft van het beschikbaarheidseffect is een biologisch feit; net als dat we verlies-avers zijn en ons als kuddedieren gedragen. Maar dat wil niet zeggen dat we ons niet kunnen wapenen tegen deze spelletjes van ons hoofd. Met het minder intuïtieve deel van ons hoofd, Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman noemt dat 'Systeem 2', kunnen we onze waarnemingen en ons eigen gedrag rustig observeren, objectiveren en overdenken.
Bijvoorbeeld: dat de marktwaarde van ons eigen huis daalt is jammer, maar huizenprijzen hebben de onbedwingbare neiging om na een daling weer te gaan stijgen. En er is geen dwingende reden voor ons om te gaan verhuizen. Dus de prijsdaling boeit ons feitelijk niet zo. Zo corrigeert het bezonken
'Systeem 2' het impulsieve 'Systeem 1'.

Artificiёle intelligentie (Cor van den Berkmortel Volkskrant 29 februari 2020 Opinie p. 29):
Bij het aantreden van het huidige Kabinet-Rutte verbaasde ik mij erover dat destijds noch in de verkiezingsprogramma’s, noch in de regeringsplannen werd gerept over beleid met betrekking tot de technologische ontwikkelingen van artificiële intelligentie. Nu is er dan gelukkig de reactie van drie hoogleraren die de regering manen tot spoed in dezen.
Ik wil hier nog een ander aspect onder de aandacht brengen. We ervaren dagelijks de impact die technologische ontwikkelingen, met name digitale, op de maatschappij hebben. En we zien ook dagelijks de sociaal-maatschappelijke problemen die velen hebben met het complexe en onpersoonlijke communiceren via digitale structuren. Ik hoop dan ook van ganser harte dat de regering niet alleen gespitst zal zijn op het binnenhalen van de Europese investeringen voor deze technologische ontwikkelingen, maar ook oog zal hebben voor de ethische kant van deze zaak. Zij mag zich in dezen niet laten leiden door kil en neoliberaal marktdenken, maar moet vooral ook alle ruimte geven aan de humane aspecten.

'Mens als computer-visie bepaalt angst voor AI' (1 november 2017):
Angst voor ‘superintelligente’ entiteiten die op alle vlakken slimmer zijn dan wij, is enkel terecht wanneer we onszelf definiëren als dataverwerkende organismen. Dit stelt Alix Rübsaam in haar sessie 'AI or Die' tijdens de ict-vakbeurzen Infosecurity & Data Cloud Expo in Jaarbeurs Utrecht.
Rübsaam gaat in haar lezing ook in op de mogelijke
Europese regelgeving rondom robots en kunstmatige intelligentie. Hoewel ze als adviseur is gevraagd door de EU, ziet ze het vastleggen van ethiek in vaste regels die niet snel aan te passen zijn, niet wenselijk. ‘Persoonlijk vind ik het formaliseren van ethiek iets wat we misschien niet moeten doen, een wet moet bijvoorbeeld aangepast kunnen worden. Ethiek vastleggen binnen software moeten we om die reden dan ook niet willen.’

Een scenario voor de toekomst van de bewustzijnsevolutie en Artificial Intelligence (Gerrit Teule GAMMADELTA september 2018 p. 4, 21-41):
Inleiding
Van Gerrit Teule ronden wij de serie artikelen af (p. 21-41), die hij ons vanaf april 2018 (jrg. 5, nr. 3) presenteerde onder de titel Bewustzijnsevolutie en Artificial Intelligence.
33: d. Moet dit lijken op menselijke intelligentie en menselijke emoties?
Artificial Intelligence wordt vaak gekoppeld aan robots, al of niet in een semi-menselijk uiterlijk. Men vraagt zich dan af of deze humanoïden ook gevoelens zullen hebben: twijfels, angsten, stemmingswisselingen, emoties, etc. In het proces van AI is het inbouwen en imiteren van ‘subjectieve gevoelens’ en daarmee samenhangende tekortkomingen van de menselijke intelligentie een dure en ook onnodige zaak. Dat zal niet gebeuren, omdat we in de eerste plaats ook van deze gevoelens niet weten hoe alles in onszelf en ons brein werkt, en in de tweede plaats omdat het een AI-systeem alleen maar verzwakt, d.w.z. afhoudt van de taak die een AI-systeem moet vervullen. Emoties (of iets wat daar in machinale vorm op lijkt) en andere verstoringen hoeven in AI-systemen helemaal niet aanwezig te zijn.
29,30: Tegmark neemt zonder verdere discussie aan dat dit interface mogelijk zal zijn en hij heeft het dan ook over “uploads”, mensen die geheel zijn opgenomen in een computersimulatie. Frank Tipler deed dat ook in zijn boek “Fysica van de
onsterfelijkheid” (1994). Als echter de eonische theorie (Teilhard/Charon) juist is, dan is dit interface zelfs principieel onmogelijk, omdat de informatie is opgeslagen in aparte tijdruimten (eonen), die voor 3D-instrumenten ontoegankelijk zijn. In dat geval zal dus ook een cyborg niet of slechts in zeer beperkte mate mogelijk zijn.
Teilhard de Chardin –
De erfzonde en de ‘Zes Proposities’ (David Grumett en Paul Bentley):
HET NASPEL EN HET LEVEN NA DE DOOD (p. 76):
Teilhard herhaalt enigszins spottend, dat er als reactie op Humani generis twee mogelijkheden zijn: ofwel morgen treedt er een wijziging in de wetenschappelijke wetten van de soortvorming op, ofwel theologen gaan een veel nauwere solidariteit in de 'buitengewone interne cohesie' van een wereld accepteren, die zich momenteel in een proces van kosmogenese en antropogenese bevindt, waarin de mens en de rest van de geschapen orde voortdurend opnieuw worden gegenereerd. 73

Moeten we bang zijn voor AI? Over Singularitarianen en AItheïsten (Luciano Floridi De Groene Amsterdammer 17 mei 2018 p. 46-51 ):
Machines lijken steeds slimmer te worden en veel beter in het opknappen van menselijk werk, maar échte Artificiële Intelligentie is uiterst onwaarschijnlijk. Waarom?
Het is als een systeem van twee messen die zichzelf kunnen slijpen. Wat is het verschil? Hetzelfde als het verschil tussen jou en de vaatwasmachine als die de vaat doet. Wat is het gevolg? Dat een apocalyptisch beeld van AI kan worden afgewezen. Wij zijn het probleem en zullen dat in de afzienbare toekomst ook blijven, niet onze technologie. Dus we moeten ons concentreren op de echte uitdagingen. Laat ik er bij wijze van conclusie vijf opsommen, die allemaal even belangrijk zijn.
- We moeten AI klimaatvriendelijk maken. We hebben de slimste technologieën nodig die we kunnen bouwen om de concrete noden aan te pakken waar de mensheid en onze planeet mee kampen, van milieurampen tot financiële crises, van misdaad, terrorisme en oorlog tot hongersnood, armoede, onwetendheid, ongelijkheid en godgeklaagde levensstandaarden.
- We moeten AI mensvriendelijk maken. Het moet worden gebruikt om mensen altijd als doel en niet als middel te behandelen, om Immanuel Kant te parafraseren.
- We moeten de domheid van AI voor de menselijke intelligentie laten werken. Miljoenen banen zullen worden ontwricht, geëlimineerd en geschapen; de voordelen hiervan zouden door allen gedeeld moeten worden, en de kosten moeten door de samenleving gedragen worden.
- We moeten de voorspellende kracht van AI laten werken voor de vrijheid en de autonomie. Het marketen van producten, beïnvloeden van gedrag, het stimuleren van mensen en het bestrijden van misdaad en terrorisme mogen nooit de menselijke waardigheid ondermijnen.
- En ten slotte moeten we ervoor zorgen dat AI ons menselijker maakt. Het serieuze risico bestaat dat we onze slimme technologieën zouden kunnen misbruiken, ten koste van het grootste deel van de mensheid en de hele planeet. Winston Churchill heeft gezegd dat
‘we onze gebouwen vormgeven en dat onze gebouwen ons daarna vormgeven’. Dit geldt ook voor de infosfeer en zijn slimme technologieën.
Singularitarianen en AItheïsten zullen hun discussies voortzetten over de
mogelijkheid of onmogelijkheid van échte AI. We moeten tolerant zijn, maar we hoeven er niet aan mee te doen. Zoals Vergilius oppert in Dante’s Inferno: ‘Spreek niet over hen, maar kijk, en laat ze links liggen. ’Want de wereld heeft behoefte aan goede filosofie, en we moeten ons bekommeren om dringender problemen.

Wiskundig godsbewijs Gödel nagerekend op computer (4 september 2013):
Twee wiskundigen hebben een logisch godsbewijs van de bekende Oostenrijkse wiskundige Kurt Gödel (1906-1978) met de computer nagerekend. Het resultaat: de redenering klopt vrijwel zeker.
Gödel, die geldt als een van de belangrijkste logici aller tijden, is vooral bekend van zijn zogeheten ”onvolledigheidsstelling”, die inhoudt dat de consistentie van de wiskunde uiteindelijk niet te bewijzen is.
De wiskundige stelde ook een variant op van het ontologische godsbewijs, dat teruggaat op de middeleeuwse theoloog Anselmus van Canterbury. De kern van deze redenering is dat God als het volmaaktst denkbare wezen noodzakelijk moet bestaan.
Twee computerwetenschappers van de Vrije Universiteit van Berlijn en de Technische Universiteit Wenen zijn erin geslaagd een computermodel te ontwikkelen om Gödels ingewikkelde redenering te controleren, meldt het jongste nummer van het Duitse christelijke tijdschrift Pro. „De logische argumentatie in dit godsbewijs is aantoonbaar correct”, concluderen zij „met grote zekerheid.”
De exercitie op de computer is vooral interessant als theoretische oefening en opent nieuwe perspectieven voor het gebruik van de computer in de filosofie, aldus Christoph Benzmüller, een van de onderzoekers, „De vraag of God wel of niet bestaat moet uiteindelijk iedereen voor zichzelf beantwoorden.”
Gödel zelf was heel terughoudend over zijn persoonlijke religieuze overtuigingen. Volgens het getuigenis van zijn vrouw las hij regelmatig in de Bijbel. Hij publiceerde zijn al eerder opgestelde godsbewijs pas aan het einde van zijn leven.

Vluchtelingenargumentatie klinkt exact hetzelfde als in 1938 (Gijsbert Oonk Docent Erasmus Universiteit Rotterdam 29 mei 2015):
'Het zijn er gewoonweg te veel, als wij er zoveel toelaten dan gaat ten koste van de autonomie en cultuur van de eigen bevolking. Natuurlijk staan de Joden in Duitsland bloot aan geweld en discriminatie, maar ze overdrijven het probleem, ze zijn vooral op zoek naar betere economische omstandigheden.'
In juli 1938 werd er een conferentie georganiseerd van 32 landen. Deze bijeenkomst vond plaats in Evian, Frankrijk. Het doel was om een oplossing te vinden voor de toenemende stroom Joodse vluchtelingen uit Duitsland.
Ronald S. Lauder voorzitter van Pillars of Remembrance verwijst in zijn toespraak, gehouden op de Internationale Holocast Herdenking in Dachau 3 februari 2020 naar deze conferentie. Deze door de VS georganiseerde conferentie werd gehouden om het Joodse vluchtelingenprobleem te bespreken. Maar Amerika liet geen Joodse vluchtelingen toe en vrijwel alle andere landen volgden hun voorbeeld.
’Tolerantie op school leren’ (R. Mondelaers De Telegraaf 31 januari 2020):
De schrik slaat je om het hart bij het lezen van de column van Nausicaa Marbe. Hoe is het mogelijk dat leerkrachten historische feiten ter discussie stellen omdat deze voor bepaalde groepen en culturen niet welgevallig zijn.
De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog liggen 75 jaren achter ons. Om dit te herdenken en eer te betuigen aan de 6 miljoen vermoorde joden waren staatshoofden en regeringsleiders afgereisd naar Auschwitz. De speeches van vier gevangenen die de gruwelijkheden hebben overleefd waren zeer indrukwekkend en niet voor meerdere uitleggen vatbaar evenals die van Ronald Lauder, voorzitter van Pillars of Remembrance,
die het falen van de gehele westerse wereld toen, nog eens benadrukte en nadrukkelijk, wees op het gevaar van herhaling. In onze scholen wordt de voedingsbodem kennelijk al gelegd.

Hier klopt iets niet (Tonie Mudde interviewt Hans van Maanen Volkskrant 1 februari 2020 Wetenschap p. 22-25):
Hij was al factchecker lang voordat de factcheckrubrieken in zwang raakten. Nu komt wetenschapsjournalist Hans van Maanen met een Grote encyclopedie van misvattingen.
Dat struisvogels nooit hun kop in de grond steken, en dat het woord struisvogelpolitiek dus nergens op slaat? Ook bekend.
Blijven misvattingen daarom zo lang standhouden? Omdat het van die leuke weetjes zijn om door te vertellen?
‘Dat is een van de redenen. Zo van: de Chinese muur is zo groot, die kun je vanaf de maan zien. Klinkt dermate intrigerend dat de kans aanzienlijk is dat je het een keer doorvertelt. Zelfs al klopt er niks van, al was het maar omdat de muur vrij smal is.
‘Maar er zijn meer redenen waarom sommige misvattingen zo hardnekkig zijn. Wat zei de Franse koningin Marie-Antoinette in de 18de eeuw toen het volk in opstand kwam, omdat er geen brood was?’
Laat ze dan gebak eten.
Qu’ils mangent de la brioche, laat ze dan gebak eten inderdaad. Er is alleen geen enkel bewijs dat ze dat ooit heeft gezegd.
Maar het speelt lekker in op het idee dat de elite het contact met het volk totaal kwijt is, dus daarom beklijft zo’n uitspraak.
Het zijn drukke tijden voor factcheckers. Zo turfde The Washington Post al meer dan 15 duizend leugens of misleidende uitspraken van de Amerikaanse president Trump. Leven we in een tijdperk waarin de leugen regeert?
‘Een leugen is bewuste misleiding, dus wat anders dan een misvatting. Bovendien is de waarheid verdraaien iets van alle tijden. Propaganda is zo oud als de weg naar Rome.

Essay Het grote gelijk van Thierry Baudet Fuck de feiten (Dick Pels De Groene Amsterdammer 29 mei 2019 p. 14-17):
‘Als ik mezelf terugzie, denk ik heel vaak: mijn God, wat is dit goed.’ Aldus de allergrootste intellectueel die Nederland ooit gekend heeft: Thierry Baudet. ‘Ik heb gelijk. Dus anderen hebben ongelijk.’ En zo is dat.
Jarenlang heb ik geweigerd om me met Thierry Baudet bezig te houden. Ik had wel wat beters te doen (bijvoorbeeld door hem verafschuwde popmuziek maken). Ons laatste contact was bij de presentatie van mijn boek
Het volk bestaat niet in 2011, toen ik nog werkzaam was bij het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Ik hoopte op scherpgekante tegenspraak, maar hij wilde blijkbaar aardig zijn en kwam met een slap commentaar. Een jaar later las ik zijn boek De aanval op de natiestaat, maar daar werd ik als eurofiel ook niet vrolijk van.
Een
verdeelsleutel waarvan de betekenis enorm wordt onderschat is wat we de ‘sociale distributie van de twijfel’ kunnen noemen. Die kennispolitieke verdeling gaat dwars door alle andere heen, en scheidt degenen die de waarheid in pacht hebben en alles zeker weten van degenen die bereid zijn (een beetje) twijfel toe te laten. Luther tegen Erasmus. Gomarus tegen Arminius. Preciezen tegen rekkelijken in alle geloven en ideologieën. Betweters tegen (hoe zullen we onszelf noemen?) sceptici, gematigden, ‘relativisten’, vrijzinnigen.
Het gaat hier niet zozeer om inhoudelijke opvattingen, maar om een
mentale grondtoon, een levenshouding, een culturele stijl die alles kleurt: zelfbeeld, relaties, omgangsvormen, politieke opvattingen, economisch gedrag. Absolutisme, fanatisme en extremisme staan tegenover gematigdheid, bereidheid tot zelfkritiek, bescheidenheid en hoffelijkheid. Dit is ook de die de huidige polarisatie tussen populisten en liberale democraten aanblaast – en die wellicht belangrijker is dan de inhouden (immigratie, nationale identiteit, de EU, democratie, feminisme, klimaatverandering) waarover zij met elkaar strijden.
Ook met intellectuelen heeft hij weinig op, hoewel hij zichzelf graag ziet als ‘de belangrijkste intellectueel van Nederland’ (knipoog, knipoog, maar ondertussen): ‘Ik ben een uitzondering. Ik leg aan intellectuelen uit waarom ze ongelijk hebben en aan het volk waarom het gelijk heeft. Hoe meer opleiding mensen hebben genoten, hoe groter de kans dat ze domme dingen vinden. Dat is een raadsel waar ik me elke dag over verwonder.’
Zo is het front waaraan we staan inderdaad dat van een beschavingsoorlog, die de definitie van het ware, goede en schone als inzet heeft. In deze strijd staan degenen die hun eigen ideologische, morele en esthetische voorkeuren verabsoluteren tegenover degenen die in staat zijn deze enigszins te relativeren. Het hele populistische repertoire van ondergangsdenken, complotdenken, zondebokdenken en slachtofferdenken is afhankelijk van maar één ding: het fundamentalisme van het Eigen Gelijk. En laat de grootste verworvenheid van de westerse beschaving nou juist zijn dat we stapje voor stapje hebben geleerd, via onmenselijke schade en schande, daaraan een beetje te twijfelen.
Het verschrikkelijke gelijk van Baudet is van dit alles het brutale omgekeerde.

Gerko Tempelman Ongeneeslijk religieus Hoe God verdween uit onze wereld/mijn leven en waarom steeds meer filosofen zeggen dat-ie terug is
Zijn zoektocht gaat van de zekerheid van het geloof van zijn jeugd via de filosofie van zijn studiejaren naar het avontuur van vertrouwen en hoop nu hij vader is. Bestaat God? De tocht wordt beschreven als avontuur van studeren en denken, twijfelen en ongerijmd geloven. Reflecties zijn te lezen over geloofsinhouden, theodicee (de verhouding tussen het kwaad en Gods almacht), absurditeit en Rollins' radicale pyrotheologie (de fik erin ofwel de Geest d'r gang laten gaan). Vertrouwen en hoop zullen helpen bij het stellen van de Godsvraag op de traditionele wijze.

In Ongeneeslijk Religieus geeft Tempelman zijn voortdurende worsteling met geloof weer (Taede Smedes Volkskrant 5 januari 2019):
Theoloog Gerko Tempelman viel van zijn geloof, maar het geloof liet hem niet los. Zijn persoonlijke zoektocht zal vooral jonge zinzoekers boeien.
Wat hij hen te zeggen heeft? Het klinkt als een preek: dat ze lef moeten hebben om te kiezen voor wat ze willen geloven, een keuze die niet rationeel te beargumenteren is. Dat ze moeten vertrouwen op zichzelf, op anderen. Hoop moeten houden op een goede afloop, op een onverwachte toekomst. Maar of dit troost of houvast biedt als de grond onder je voeten wordt weggeslagen?
Hoe dan ook, de zekerheid die veel jongeren vandaag zoeken, de een in rabiaat atheïsme, de ander in fundamentalistisch geloof, die is voor Tempelman een gesloten deur. Zijn voornaamste advies aan hedendaagse zinzoekers is dat ze vooral en allereerst moeten stoppen met geloven en beginnen met loslaten: ‘Laat het bouwwerk in elkaar storten. Het is misschien het meest spirituele dat je ooit zult doen’.

Paul van Tongeren Leven is een kunst Over morele ervaring, deugdethiek en levenskunst
Deugdethiek gaat terug op de oudste theorie of filosofische benadering van de moraal, die van Aristoteles. In een mensenleven gaat het volgens hem om geluk: het hoogste goed is een geslaagd leven. Hierbij spelen deugden (houdingen; karaktertrekken) een centrale rol: moed, verstandigheid, maat en rechtvaardigheid. Van Tongeren laat zien hoe deze benadering in de loop van de eeuwen is uitgebreid en gecorrigeerd onder invloed van bijvoorbeeld de stoïcijnen, het christendom en Nietzsche. In deze inzichtgevende vergelijkende studie wordt een hoofdstuk gewijd aan de populaire filosofie van de levenskunst, waaraan de namen van Hadot, Schmid en Dohmen zijn verbonden. De gedachtegangen worden helder en toegankelijk uitgelegd, wat niet wegneemt dat een ingewikkelde en abstracte problematiek aan de orde is.

André Klukhuhn De vreemde lus Over bewustzijn en het verbond tussen wetenschap, kunst, filosofie en mystiek
Salomo Friedlaenders belangrijkste filosofische werk Schöpferische Indifferenz dateert uit 1918 en hij betoogt daarin dat de mens van de toekomst een toestand moet nastreven waarin, als bij twee contrapuntische melodielijnen, alle tegenstellingen samenkomen zonder dat ze worden opgeheven, maar in het individu in een gespannen synthese worden ondergebracht. Hierdoor zou de mens het hoogste stadium van ‘Engel’ ofwel van het goddelijke in zichzelf kunnen bereiken en, onder andere door het gebruik van superieure humor, boven het individuele uitstijgen.

André Klukhuhn Berichten uit het Feniksnest Eindtijd of wedergeboorte
Boeiende beschouwing over de betekenis van apocalyptische visies, zoals die zich vaak manifesteren rond eeuwwendingen. Ondergangsvoorspellingen komen vrijwel nooit uit, maar dat is geen reden om ze als onzin af te doen, betoogt Klukhuhn. Ze kunnen wel ontwikkelingen beïnvloeden en het verleden kan ons iets leren over hoe we nu met doemdenken om kunnen gaan. Het boek kent drie delen. Het eerste geeft voorbeelden uit de geschiedenis met een accent op de ontwikkelingen rond 1900. Het tweede deel beschrijft ideeën van toekomstdenkers uit het interbellum: Spengler, Ortega y Gasset, Huizinga, Sinclair Lewis en Hitler. In het derde deel laat Klukhuhn zien wat die denkers ons te zeggen hebben voor de omgang met sombere voorspellingen in onze tijd over toenemende migratie, populisme, milieuvervuiling en klimaatverandering. Daarbij komt ook aan bod wat de hiervoor genoemde denkers niet aan zagen komen en hoe we ons daartoe kunnen verhouden.

Apocalyptisch denken kan heel nuttig zijn, toont ‘Berichten uit het feniksnest’ (Sofie Messeman Trouw 31 oktober 2018):
De conclusie
Apocalyptisch denken heeft een functie, concludeert de auteur. Het maakt ons aan het schrikken en zet mogelijk aan tot actie. Vreemd dat we ons in verband met het klimaat blijven gedragen alsof er niets aan de hand is. We weten niet zeker of we op een ramp afstevenen als we niets doen, maar we kunnen de dreiging maar beter ernstig nemen. Mocht het toch goed aflopen, dan kunnen we opgelucht herademen.

Jos de Mul Voorbij het ontologisch egoïsme (Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 9 maart 2019):
Bespiegelingen van een post-cartesiaans antropoloog
De invloed van Descartes op het beeld dat de moderne mens van zichzelf heeft is onmiskenbaar. Weliswaar kent het scherpe onderscheid dat Descartes maakt tussen lichaam en geest een lange geschiedenis (we vinden het reeds bij Griekse filosofen als Plato en in de christelijke traditie in de filosofie). Voor Descartes is de mens samengesteld uit twee radicaal gescheiden substanties: materie (die wordt gekenmerkt door uitgebreidheid) en geest (gekenmerkt door denken). Descartes ontkent niet dat lichaam en geest in de alledaagse ervaring als een eenheid worden ervaren, en op basis van zijn ontologisch dualisme veronderstelt hij dat er derhalve een wisselwerking tussen de twee substanties moet bestaan, maar hij kan niet verklaren hoe de geest – als zuiver denkend ding – het stoffelijke lichaam kan besturen.
In zijn lezing zal De Mul betogen dat het probleem van Descartes antropologie niet zozeer is gelegen in het
lichaam-geestdualisme als zodanig, als wel in de ontologische fundamentalisering ervan. Tegenover het ontologisch dualisme zal hij een perspectivistisch dualisme verdedigen, volgens welke mensen de primaire psycho-fysische eenheid van het leven vanuit verschillende perspectieven kunnen ervaren. Op basis hiervan zal hij argumenteren dat Descartes’ probleem van de wisselwerking van lichaam en geest in feite een schijnprobleem is, dat het werkelijke probleem van Descartes’ filosofie – het ontologisch egoïsme dat het moderne denken zal gaan beheersen – aan het zicht onttrekt.

Kruistocht tegen goddeloos links (Hassan Bahara en Annieke Kranenberg Volkskrant 13 juli 2019 Zaterdag p. 10-14):
Politieke (cultuur-) christenen
En Zwitser was erbij toen FvD van denktank langzaam in een politieke partij transformeerde - zo figureert de filosoof prominent in een promotiefilmpje van een FvD-kasteeluitje in 2016, dat door Baudet werd omschreven als het samenkomen van het 'nieuwe verzet'. Zwitser is hier te zien naast FvD-leden van het eerste uur, zoals Yernaz Ramautarsing, Annabel Nanninga en Peter van Duyvenvoorde, eveneens een katholieke bekeerling die tegenwoordig leidinggeeft aan het Renaissance Instituut, het wetenschappelijk bureau van FvD - en die opgenomen is in het colofon van Epoque.
Paleoconservatisme en catholica
Hun
revolutionaire drang brengt ook een vileine, satirisch bedoelde toon met zich mee. Zo schrijft Van Goor dat hij verlangt naar een 'tijd waarin homo's nog 's nachts in de bosjes zaten, waar ze thuishoorden', en waarin 'ex-moslims net als de nog-steeds-moslims gewoon in moslimlanden zaten, en wij in Nederland'.
Taalkundige Marcel Bas fulmineert tegen de Mondriaan Stichting, die museumpubliek etnisch diverser probeert te krijgen zonder 'de wenselijkheid, het waarachtige, het heil of de terechtheid van een multicultuur' te bevragen.
Neo-Tridentijns hipster-fascisme
'Het zijn romantici. Het gaat ze om de
pathos, niet om de ethos. Het gaat om het sentiment, een gedeeld verlangen. Daar past dat 'cultuurchristen' zo goed bij. Wij zijn de laatsten der Mohikanen, het laatste bruggenhoofd tegen het oprukkend relativisme - dat gevoel is de kern van deze neo-Tridentijnse hipster-fascistische beweging.'
Een conservatief front
Baudet is niet zonder meer enthousiast over het boek van Murray, blijkt als hij de vertaling in ontvangst heeft genomen.
'Onze beschaving is in de ban geraakt van een zelfmoordcultus', zegt de politicus. 'Maar de échte vraag is: wat is er nou met ons aan de hand?' Het boek van Murray biedt daarop geen antwoord, dat is eigenlijk geschreven voor 'linkse mensen', bij wie 'het kwartje nog niet is gevallen', stelt Baudet. 'Maar ik weet niet of feiten kunnen doordringen in een hermetisch door culturele zelfmoord bevangen brein.'
In Nederland begint die mars door de instituties bij het Renaissance Instituut, dat volop bezig is met het ontwikkelen van cursussen en seminars, belooft Baudet. Daar zal een 'nieuwe generatie intellectuelen' worden klaargestoomd voor de nieuwe zuil. 'En daar hoort ook jullie tijdschrift bij!', roept de FvD-leider richting Tom Zwitser en Henk-Jan Prosman die vlak bij een tafeltje zitten waar de glanzende exemplaren van Epoque hoog opgestapeld klaarliggen voor de verkoop.

Alex Brenninkmeijer laat in zijn boek Moreel leiderschap zien dat het in de kern nog steeds draait om de redenaarskunst Logos, pathos en ethos (hoofdstukken p. 66-111) van Aristoteles. Zinvolle communicatie begint met luisteren (p. 111). In de Epiloog, hoofdstuk systeemkritiek (p. 315) schrijft Alex Brenninkmeijer: ‘Dat zit wellicht meer in mijn natuur en het is een rol die ik als vanzelf ook bij het schrijven van dit boek gekozen heb. Mischien dat ik in die onafhankelijke en afstandelijke rol meer ruimte vond voor langzaam denken en het balanceren van mijn oordeel tussen logos, pathos en ethos. Maar ik geef toe dat het een lastig proces is en dat ik soms ook fouten maak.’
Over de toekomst van de democratie heb ik geschreven onder de noemer
‘de bemiddelenderol van de democratie’. Politici zouden meer moeten luisteren en overleggen met burgers en belanghebbenden en minder via het innemen van standpunten hun zin moeten willen doorzetten.

Zorg voor een beetje emotie (Lars Duursma en Job ten Bosch NRC 7 april 2008):
Iedereen kan leren om te overtuigen. Maar hoe? De serie Ik krijg altijd gelijk gaat op zoek naar trucs.
Aristoteles beschreef in zijn filosofische leer (de Ars Rhetorica) de drie basiselementen van een overtuigend betoog:
logos (inhoud), ethos (geloofwaardigheid) en pathos. Pathos is het Griekse woord voor ‘lijden’ of ‘emotie’ en betekent dus in feite het bespelen van de emoties van het publiek. In ons huidige taalgebruik kom je het begrip tegen in woorden als ‘empathie’ en ‘sympathie’. Daaruit blijkt ook meteen het belang van pathos voor je overtuigingskracht. Want je kunt wel geloofwaardig zijn en inhoudelijk een sterk verhaal hebben, als je daarbij geen emotie weet op te wekken zul je nooit kunnen overtuigen.
Een andere groep werd eerst
geconditioneerd om op basis van hun emoties te denken door middel van vragen als: ‘schrijf in één woord op wat je voelt als je het woord ‘baby’ hoort.’ Daarna kregen beide groepen een bedelbrief te lezen met een emotioneel appèl om geld te doneren. De uitkomst was opvallend. Mensen die eerst hun hersenen op analytische modus hadden gezet doneerden significant minder dan degenen die in een emotionele modus zaten. De conclusie van het onderzoek was niet alleen dat een emotionele oproep mensen vaak sneller overtuigt dan een puur rationele, maar dat het tevens mogelijk is om emoties te onderdrukken door eerst de rationele vermogens aan te spreken.
„Als mensen worden geconfronteerd met de pijn die angst voor terreur veroorzaakt, verlangen zij naar een leider die deze pijn weet weg te nemen en tegen de druk bestand is die daarmee gepaard gaat – het liefst een crisismanager. En wat is nu juist het voordeel van Clinton ten opzichte van Obama? Precies, al die jaren ervaring in het centrum van de macht!”
Zelf kunnen we natuurlijk niet voor elk van onze ideeën een documentaire of YouTube-filmpje maken.
Maar we kunnen wel gebruik maken van beeldend taalgebruik. Spreek dus niet over ‘vijftigduizend man,’ maar liever over ‘de Arena of Kuip, tot de laatste stoel gevuld.’ Dus maak het voorstelbaar door het beeldend groter te maken. Speel in op het gevoel. Maar pas altijd op voor overduidelijk valse emoties want die keren zich meteen tegen je. En weg is jouw gehoor.

Eerst het vreten, dan de identiteit (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 5 april 2018 p. 16-19):
Links Nederland verliest door zijn obsessie met culturele verschillen uit het oog waar het zich werkelijk druk om zou moeten maken: de klassenstrijd. Dat vond Ewald Engelen en dat vindt hij na een paar oorwassingen nog steeds.
Politieke partijen, kranten- en tijdschriftredacties, radio- en tv-programma’s, de publieke denktanks (WRR, SCP, CPB), columnisten, academici, BN’ers en cabaretiers – zij beschikken nu eenmaal allemaal over beperkte tijd, aandacht, zendtijd en kolommen. En daarvoor geldt hetzelfde als voor euro’s: je kunt ze maar één keer uitgeven.
Dat hebben we geweten. Al twintig jaar spenderen we onze schaarse hulpbronnen aan een ritueel debat over de al dan niet vermeende onverenigbaarheid van islamitische waarden met Nederlandse. Kijk de websites van #Pauw en #DWDD er maar op na. Het zijn genderneutrale rompertjes, Zwarte Piet, vluchtelingen, IS, hoofddoekjes, Wilders, Baudet, racisme, de koran die de klok slaan.
Het gevolg is dat het cruciale datum van de dalende arbeidsinkomensquote, die in een cijfer de radicaal verschoven machtsbalans tussen kapitaal en arbeid uitdrukt, in het politieke en publieke debat nagenoeg ontbreekt. En datzelfde geldt voor grafieken die laten zien dat vanaf de jaren zestig economische groei (oplopend) is losgekoppeld van welzijnsgroei (stagnerend). Terwijl daar toch echt de sleutel schuilt. Culturele emancipatie zonder een programma van sociaal-economische herverdeling leidt alleen maar tot politieke schermutselingen tussen de uitgebuitenen onderling.
En dus komt die zo broodnodige publieke discussie over het hoe en wat van die dramatisch gedaalde arbeidsinkomensquote of hoe ondanks economische groei ons welzijn zo is verschraald maar niet van de grond. En vermeien we ons nu al twintig jaar met een narcistische wedren in leed van minderheden die uiteindelijk allemaal het slachtoffer zijn van die gigantische uitbuitingsmachine die kapitalisme heet.

Durf gerust pessimistisch te zijn (Addie Schulte Volkskrant 2 april 2019 p. 22):
De zelfverklaarde optimist Mark Rutte is in Nederland al jaren premier. Bijna alle politici dwepen met een soort optimisme, zelfs Thierry Baudet. In de winkels liggen de boeken van de vooruitgangsoptimisten Steven Pinker (Verlichting Nu), Hans Rosling (Feitenkennis), Charles Groenhuijsen (Optimisten hebben de hele wereld) en nu ook Maarten Boudry (Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat).
Hypotheses
Een ander probleem is dat de nadruk op feiten het karakter van
neergangstheorieën miskent. Dat zijn geen wetenschappelijke hypotheses, maar betekenisgevende verhalen. Ze vertellen mensen een verhaal waarmee ze hun positie in de maatschappij kunnen begrijpen. Dergelijke verhalen zijn niet met een handvol grafieken te weerleggen. De feitelijke benadering miskent ook de verstrengeling van pessimisme en optimisme. Die kun je terugvoeren op hun intellectuele geschiedenis in de 18de eeuw. Maar die verwantschap is ook duidelijk zichtbaar in de belangrijkste neergangstheorieën die nu de ronde doen. Denk aan klimaatverandering. Die hangt direct samen met het gebruik van fossiele brandstoffen. En dat was de aanjager van de grotere welvaart, de vooruitgang. De migratie van ‘gastarbeiders’ kwam voort uit het verlangen de West-Europese economieën verder te laten groeien. Maar toen de groei afnam en de ‘gastarbeiders’ niet vertrokken, zag een deel van de bevolking hun aanwezigheid als een bedreiging voor de nationale eigenheid.
Wie die wisselwerking tussen vooruitgang en neergang uit het oog verliest, kan kiezen voor een strijd tegen de pessimisten. Die zal dan lang duren. Het alternatief is om kritisch te kijken naar vooruitgangs- en neergangsideeën. En daar hoef je niet somber van te worden.

‘Uitsterven dieren ráákt ons niet’ (Cor Speksnijder interviewt René ten Bos Volkskrant 28 maart 2019 p. 27):
Filosoof René ten Bos neemt na twee jaar afscheid als Denker des Vaderlands, maar eerst verschijnt nog zijn boekExtinctie, over het verdwijnen van mens en dier. ‘Er voltrekt zich een ecologische catastrofe.’
In uw boek verwijst u naar de denkers Steven Pinker, die ervan uitgaat dat het steeds beter gaat met de mensheid, en zijn tegenpool David Benatar, die de menselijke geschiedenis schetst in doembeelden. Met wie voelt u zich het meest verwant?
‘Ik ben optimistisch over veel dingen - in veel opzichten gaat het beter met de mensheid. Ik word ook niet depressief van Thierry Baudet. Maar ik vind pessimisme interessant. Optimisten zijn altijd nare mensen: ze plaatsen een stip op de horizon en willen daarnaartoe. Iemand met twijfels is een spelbederver. In mijn werk zit een sterke anti-utopische tendens.

Links kan rechts niet rechts inhalen (Addie Schulte Volkskrant 26 april 2018 p. 22):
Het is twijfelachtig of omarming van conservatieve ideeën leidt tot een wederopstanding van links.
Halsema gebruikt het idee van een tolerant en progressief Nederland om uit te halen naar identiteitsactivisten die volgens haar te makkelijk het verwijt van racisme hanteren, tegen ‘defaitistisch links’ dat niet trots genoeg is op wat bereikt is en tegen rechtse ondergangsdenkers. Nationalisme is ook bij haar een middel om onderscheid aan te brengen.
Het is te betwijfelen of links met deze strategie succes kan boeken. Asscher is het nog niet gelukt. De manoeuvre leidt vooral in linkse kringen tot discussie en onenigheid.
Kijk maar hoe Halsema de nationale trots gebruikt in een intern-linkse discussie. Het nationalistische verhaal zal ook altijd spanningen blijven opleveren met de Europese en mondiale idealen, waar partijen als de PvdA en GroenLinks lastig helemaal afscheid van kunnen nemen.

CBS-cijfers overdrijven kostenstijging van AOW (Harrie Verbon Volkskrant 2 april 2019 p. 23):
Wordt de AOW onbetaalbaar? Dat ligt er maar aan hoe je de kostenstijging berekent, aldus emeritus hoogleraar Harrie Verbon.
Onheilstijding
Kortom, politici over een breed front proberen ons, met behulp van het CBS en het CPB, wijs te maken dat als de AOW-leeftijd niet verhoogd wordt de AOW op den duur onbetaalbaar wordt. Deze onheilstijding is gebaseerd op de aanname dat de AOW-uitkering even hard stijgt als het nationale inkomen. In de afgelopen veertig jaar is daar alleen maar sprake van geweest tijdens de kredietcrisis die ons vier jaren achteruit wierp. Dat waren achteraf gezien goede jaren voor de AOW, maar nu de economische groei weer uitbundige vormen begint aan te nemen, zien we de AOW-uitkering alweer langzaam maar zeker achter blijven bij de economische groei. Dit volgt allemaal uit gegevens die we bij het CBS kunnen vinden. Door een selectieve keuze van gegevens blijkt het CBS in staat een scheve voorstelling te kunnen geven van de ontwikkeling van de AOW-uitgaven. Dat is een fraaie illustratie van het bekende gezegde: er zijn leugens, er zijn grove leugens en er is statistiek.

‘Wopke Hoekstra, geef gewoon toe dat EU afstevent op transferunie’ (Harrie Verbon Volkskrant 24 januari 2019):
De sterke lidstaten blijven de zwakke lidstaten onderhouden op kosten van hun eigen belastingbetalers.
Toen Griekenland in 2010 problemen kreeg door een extreem hoge overheidsschuld, werd binnen de kortste keren een tijdelijk fonds opgericht, het ESM geheten, om de Griekse overheid van
‘zachte’ leningen te voorzien.
Dat was in strijd met het verdrag van Maastricht uit 1992, waar de zogeheten no bail-out conditie werd geformuleerd.
Er is ook geen alternatief, tenzij de EU-lidstaten bereid zouden zijn de ‘one-size-fits-all’ euro op te geven, zodat de zwakkere lidstaten via automatische prijsdalingen van hun producten weer concurrerend kunnen worden tegenover de sterkere lidstaten.
Het is echter duidelijk dat zeker de sterke lidstaten niet bereid zijn hun ‘concurrentievoordeel’ op deze wijze op te geven en liever de zwakke lidstaten blijven onderhouden op kosten van hun eigen belastingbetalers.

Harrie Verbon De glans van paars is bedrieglijk (Volkskrant 24 juni 2010):
Dat paarse beleid (Kabinet-Kok I en Kabinet-Kok II) was helemaal niet zo mooi. Zo had de paarse coalitie geen boodschap aan het welzijn van kinderen: de kinderbijslag werd beknot, weduwen die kinderen hadden opgevoed werden aangepakt, alleenstaande moeders moesten aan het werk. Onder paars begon het ongebreidelde marktdenken vorm te krijgen (vormgeving). In de zorg, in de energie, in de sociale woningbouw, in het onderwijs, bijna overal in de (semi) collectieve sector moest meer marktwerking komen. Een van de merkbare gevolgen van de marktwerking is dat de topbestuurders in die sectoren nu vrijwel overal balkenendeplus salarissen verdienen. De markt vraagt daar immers om.

Goed leven (Eline Sluys Volkskrant 2 april 2019 p. 24):
Onbegrip zou ook kunnen aanzetten tot nieuwsgierigheid, openheid en zelfonderzoek. Waarom maken vrouwen andere keuzes? Omdat zij geconditioneerd zijn door de Nederlandse deeltijdcultuur? Ongetwijfeld speelt dit mee, we zijn allemaal geconditioneerd door onze omgeving. Mees evengoed. Je kunt het ook omdraaien. Misschien verzetten ‘deeltijdvrouwen’ zich juist tegen de conditionering van onze kapitalistische cultuur. Misschien willen zij zich niet conformeren aan de ratrace die mensen opjut zo hard mogelijk te werken om spullen kunnen kopen die ze niet nodig hebben. Misschien verstaan zij onder een goed leven wel een leven waarin ruimte is voor meer dan werk, waarin je het samen rooit en voor elkaar zorgt. Ieder naar eigen inzicht, vermogen en draagkracht. Als je wilt dat anderen gaan zien dat hun gedrag wordt gestuurd door conditionering, helpt veroordelen niet. Zie eerst in dat je zelf ook het slachtoffer bent van je conditionering.

Pas maar op met die grote verhalen (Daniela Hooghiemstra Volkskrant 2 april 2019 p. 24):
En wat te denken van het christendom, een van de succesvolste ‘verhalen over verleden, heden en toekomst’ van de afgelopen millennia, dat zoveel mensen heeft doen lijden en sterven?
Juist nu de ideologieën in Nederland dood leken te zijn en religie op zijn retour, komen
‘de verhalen’ weer. Hoe minder mensen ergens in geloven, zo lijkt het zelfs, des te groter worden ze.
Volgens ‘predikant van de Zuidas’ Ruben van Zwieten, vertelt de Bijbel niet de absolute waarheid''', maar van het ‘grote verhaal’ maakt hij intussen wel een handeltje.
Het ‘boreaal’ bestaat niet, en toch wel.
Mensen hebben verhalen nodig, dat snap ik ook wel. Maar niet zomaar en altijd. Zoals verhalen in de kunst de waarheid kunnen laten zien, kunnen zij in de werkelijkheid het zicht daarop juist ontnemen. Zo verliest de verbeelding haar schoonheid. Dat ‘grote verhaal’ kan de politiek missen als kiespijn.

Hoog opspelen en diep vallen (Martin Sommer Volkskrant 26 januari 2019 Opinie p. 5):
De profileringsdrang van coalitiepartijen levert alleen teleurstellingen op.
Politicoloog Tom van der Meer gaf in de woensdagkrant de bekende verklaring voor dit gedrag. Het is beter dat coalitiepartijen zich profileren, zei hij. Ze hebben de les geleerd van de PvdA, die helemaal opging in het regeren met de VVD en daar een bijna-doodervaring aan overhield.
Dat is waar en tegelijk treurig. Volgens politicoloog Van der Meer werd de PvdA gedecimeerd omdat ze pacteerde met de VVD en het nog lekker vond ook. Nu zetten de coalitiegenoten telkens in op hun eigen stokpaarden, om vervolgens keer op keer hun eigen teleurstellingen te organiseren. Tot die kruik een keertje barst natuurlijk, bijvoorbeeld op deze pardonkwestie. Het ziet er niet naar uit dat het oordeel van de kiezer milder zal zijn. De enige politicologische slotsom die stand houdt, is dat alleen oppositie nog rendeert. En ook dat is treurig.

‘Brexit biedt een kans voor links’ Marco Visscher interviewt Costas Lapavitsas Volkskrant 12 januari 2018 Opinie p. 6-8):
Weinig progressieve mensen kijken uit naar een Brexit. De Grieke econoom en politicus Costas Lapavitsas wel. Hij ziet de Europese Unie als een neoliberaal bastion dat niet meer kan worden hervormd, maar moet worden verworpen.
U heeft het vaker over de elite. Wie schaart u hieronder?
‘Het zijn de hogeropgeleiden die werken in de financiële sector en bij grote ondernemingen, of verbonden zijn aan de gevestigde politieke partijen. Ze worden gedoogd door veel mensen die makkelijk mee kunnen komen in een mondiale economie. Deze elite heeft het meeste profijt gehad van de EU en is onvermurwbaar in haar steun aan de Unie, omdat die de beste garantie is dat ze haar privileges behoudt. Hét probleem van links in Europa is dat deze elite niet bekritiseert, maar ondersteunt.
De crisis van de EU valt volgens u samen met een crisis van links?
‘Ja, we zijn getuige van het failliet van het neoliberale project dat de EU is geworden. Een elite die niet luistert en zich niet aanpast, is gedoemd af te stevenen op een ondergang.
Daarom moet links opkomen voor nationale autonomie en volkssoevereiniteit.

Het Brexit-debat doet denken aan voetbalfans (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 11 oktober 2018 p. 25):
Waarover hebben ze het in het Verenigd Koninkrijk? Over ‘Neglexit’ en hoe het koninkrijk wordt bestuurd in deze krankzinnige tijden.
Tevreden constateerde ze dat het land zich in een staat van ‘anarchie’ bevindt;
niet in de negatieve zin van chaos, ‘maar letterlijk zonder baas of bestuur’. Ambtenaren kunnen hun gang gaan zonder te worden lastig gevallen door grootse initiatieven van politici. In België, zo weet Maxtone Graham, heeft dat ooit 589 dagen goed gewerkt.
In zijn recente Telegraph-columns zwijgt Johnson over de Brexit. Eerst schreef hij over het lot van de bedreigde olifant en in de jongste aflevering mengde hij zich in #MeToo
door mannen aller landen op te roepen een einde te maken aan slechte behandeling van vrouwen, iets waar het koor in Euripides’ Medea, zo doceerde de classicus, al over zong. Volgens een door The Economist gepubliceerde peiling zijn Johnsons kansen om de Medea van Downing Street te onttronen afgenomen. Misschien moet de oud-presentator van Have I Got News for You zijn ambities verleggen. Question Time zoekt nog een opvolger voor Dimbleby.

Madeleine Albright Fascisme Een waarschuwing (Steffie Kouters interviewt Madeleine Albright Volkskrant 11 augustus 2018 Zomer magazine p. 50-56):
Als regeringen in Europa en Amerika de opmars van het fascisme niet tegenhouden, wie dan wel?
Een destructieve kracht is in de hele wereld bezig aan een hernieuwde opmars. En die kracht heeft volgens de voormalige US Secretary of State Madeleine Albright alle kenmerken van fascisme. Aan het eind van de jaren tachtig, toen de Koude Oorlog ten einde kwam, geloofde zij net als velen dat de democratie voor eens en altijd had gezegevierd. Maar bijna dertig jaar later lijkt de loop van de geschiedenis niet langer zeker.
Instituten waar ze heel haar leven op kon rekenen worden aangevallen. Democratische principes worden aan de kant gezet en de notie ‘waarheid’ wordt belachelijk gemaakt door individuen met enorme macht. Overal waar Madeleine Albright komt wordt haar gevraagd: Wat denk je? Waarom gebeurt dit? Wat kunnen we doen?
Albright roept ons op de fouten van het verleden niet te herhalen. Daarbij baseert ze zich mede op haar jeugdervaringen in het door oorlog verscheurde Europa en de kennis die ze opdeed als diplomaat.

De hamvraag is: 'Waartoe zijn wij op aarde?' ( Hans Dijkhuis Trouw 1 april 2000):
,,Wij zijn op aarde om God te dienen en om hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn.'' Zo'n eenvoudig en geruststellend antwoord bevredigt tegenwoordig nog maar weinig mensen, maar de vraag is er niet minder prangend om geworden. Dit is de vraag die 'ons het meest interesseert', merkt de Amerikaanse schrijfster Annie Dillard op in haar boek 'Een beetje goddelijkheid'.
Haar voornaamste inspiratiebronnen zijn de joodse -en met name de chassidische- traditie, en de eigenzinnige jezuïet Teilhard de Chardin, paleontoloog en theoloog. 'Ik weet helemaal niks van God', schrijft Dillard weliswaar, maar zij maakt wel duidelijk naar welke soort God haar voorkeur uitgaat. Geen almachtige en albestierende God, de grote regisseur van al het fysieke kwaad dat ons overkomt en van al het morele kwaad dat wij elkaar berokkenen, wel een God die zich -zoals de titel van de Nederlandse vertaling al suggereert- alleen door middel van de mens kan manifesteren en realiseren, een God die ons leert dat elk mensenleven heilig is, en die ons inspireert de wereld naar Zijn idee te vervolmaken en te voltooien.

Het mysterie van het leven kan in poëzie of rab voelbaar worden gemaakt. Het levensraadsel hangt samen met de persona van Carl Jung en de musica universalis van Pythagoras. Kunst, mysterietaal maakt het mogelijk de waarheid dichter te benaderen.
Muziek heeft bij
Pythagoras op de ‘muziek der sferen’, de musica universalis (eonische muziek) betrekking. Volgens Johannes Kepler bestaat de verbinding tussen geometrie, kosmologie, astrologie, harmonie en muziek door de musica universalis.

De grote onafhankelijke denkers als opvolgers van de uomo universale (Steven B. Sample Sunrise mrt/april 1997):
Dante was een voorbeeld van het buitengewoon brede en creatieve intellect dat we de uomo universale, de universele mens of de alzijdig ontwikkelde persoon, zijn gaan noemen. Zou zo iemand of zo’n wereld tegenwoordig kunnen bestaan? Zouden we ons in deze tijd een belangrijke dichter kunnen voorstellen van wie het begrip van de hedendaagse wetenschap en de wiskunde dat van een Dante uit de 14de eeuw zou kunnen evenaren?
Voor de meer recente helden van dit proces van intellectuele integratie moeten we ons wenden tot de ‘grote onafhankelijke denkers’: tot Thomas Jefferson die in de 18de eeuw belangrijke bijdragen leverde aan de politieke theorie, de architectuur, de landbouwkunde en het hoger onderwijs; tot Charles Darwin die in de 19de eeuw een verbinding legde tussen de malthusiaanse economische theorie en de puzzel van de evolutionaire verandering waar biologen zich mee bezighielden; en tot Ilya Prigogine die in onze eigen eeuw door zijn werk in de chemie, waarvoor hij de Nobelprijs ontving, zich met nog diepere vraagstukken op het gebied van filosofie en literatuur ging bezighouden.
Wij in onze tijd zouden er goed aan doen om als ons model te nemen de uomo universale en zijn latere opvolgers, de ‘grote onafhankelijke denkers’. Natuurlijk moeten we de academische specialisatie en de belangrijke intellectuele bijdragen van de vakopleidingen blijven waarderen.
Maar wij allen in de academische wereld moeten, ongeacht ons beroep of de tak van wetenschap waar we werkzaam in zijn, ijverig werken aan het weer tot één geheel maken van kennis en aan het opnieuw realiseren van een werkelijk brede kennisverwerving die het coherente intellectule hart van de universiteit vormt. Een goed begin zou zijn om meer studenten en faculteit aan te moedigen om aan twee of drie wijd uiteenlopende gebieden van kennis aandacht te schenken.

De gelijkvormigheid op elke schaal, de wet van analogie staat voor Eeuwige wederkeer, lees perpetuum mobile, die met behulp van de getallensymboliek van Pythagoras, de lemniscaaten de Hermeneutische Cirkel tot uitdrukking kan worden gebracht.

De diameter van de bol symboliseert de verticale dimensie. Bij een kubus is dit de diagonaal ld, die volgens het theorema van Pythagoras berekend wordt met de wortel uit L2 + B2 + H2 (a2 + b2 + c2). Voor de 4e Dimensie geldt dat een blok, lees Ruimte een oneindige Lengte heeft.

Westen meet bij mensenrechten met twee maten (Thomas von der Dunk Volkskrant 3 november 2015 p 20):
Op de geloofwaardigheid van de westerse kritiek op de schendingen van de mensenrechten in China valt wel het een en ander af te dingen.
Interne verdeeldheid: dat is het nationale trauma van China. De verdeel-en-heerspolitiek van de Europese koloniale mogendheden en de burgeroorlogen tussen diverse krijgsheren, die tot ver in de 20ste eeuw het eens zo trotse China tot machteloos slachtoffer maakten, staan er diep in het geheugen gegrift. Hameren op westerse waarden als mensenrechten wordt in dat licht gezien als een dekmantel om het nu herrijzende China opnieuw zijn rechtmatige plek te ontzeggen. En met verzet daartegen kan elke Chinese machthebber op grote instemming van de eigen onderdanen rekenen.
Dat gevoel wordt vast versterkt door het feit dat het Westen, als het om de mensenrechten gaat, voortdurend - hoezeer ook vaak noodgedwongen - met twee maten meet. De confrontatie met Rusland laat Brussel nu in de Wit-Russische dictator Loekasjenko na jaren van afwijzing plots een potentiële partner herkennen. De hooggestegen vluchtelingennood heeft Brussel ertoe gebracht om aan de Turkse president Erdogan vergaande toezeggingen te doen, juist nu deze een steeds autocratischer koers is gaan varen en de vrijheid voortdurend met voeten treedt.

Wuif de noodzaak van volkenrecht niet weg (Thomas von der Dunk Volkskrant 16 juli 2018 p. 15):
Moet Nederland zich in het geval van militaire interventies wat minder aantrekken van de internationale rechtsorde? Volgens VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke is dat noodzakelijk, nu de Veiligheidsraad steeds onmachtiger wordt, omdat de Russen voortdurend elk gewapend ingrijpen tegen boosdoeners blokkeren. Den Haag zou sinds het rapport van de commissie-Davids te angstvallig geworden zijn, door altijd maar een volkenrechtelijk mandaat te verlangen, waardoor het zich binnen de Navo isoleert. Leve Trump die er, anders dan Obama, in Syrië tenminste meteen eigenmachtig met een vergeldingsaanval op los heeft geslagen, toen Assad een rode lijn overschreed!
Bovendien positioneert Den Haag zich graag als de hoofdstad van het internationaal recht, dat allerlei instanties herbergt die daarover waken. Dan kun je niet te luchthartig de noodzaak van een volkenrechtelijk mandaat terzijde schuiven: dat gaat onherroepelijk wringen. Daarbij komt - en dat is iets wat de indertijd voor politieke steun verantwoordelijke Nederlandse politici, zich verschuilend achter hun ‘met-de-kennis-van-nu-mantra’, nog steeds niet erkennen - dat de door Ten Broeke opgevoerde inval in Irak op evidente leugens was gebaseerd, ook met de kennis van toen.
Atlantische volgzaamheid
Speciaal voor Nederland, dat zich op andere momenten zo graag op een verheven moreel-humanitair standpunt stelt dat zich hooguit het echt neutrale Zwitserland veroorloven kan, wordt al te veel Atlantische volgzaamheid problematisch.

Carrousel Den Haag of Baantjescarrousel Den Haag (Eline Huisman en Ariejan Korteweg Volkskrant 6 februari 2016 katern Vonk p. 8-11):
Wie toegang wil hebben tot de beslissers in Den Haag, moet weten waar de sleutel ligt. En wie weet dat nou beter dan een gewezen politicus? Daarom draaien zoveel ex-Kamerleden en -ministers hun rondje mee.
Hoe zit het met belangenverstrengeling? Bart de Liefde kwam vijf jaar lang het Kamergebouw binnen als VVD-parlementariër. Straks doet hij hetzelfde, maar dan namens taxibedrijf Uber. Zijn belofte zich beschikbaar te houden voor toelichting op die overstap verdampte binnen een dag. Een ideale draaideurpoliticus komt binnen als fractiemedewerker, leert zo de olifantspaadjes kennen, wordt Kamerlid en gaat dan cashen in de lobbysector. Dat is wat Bart de Liefde doet, maar ook zij het noodgedwongen partijgenoot René Leegte. Ze staan daarin niet alleen. Feenstra is tegenwoordig lobbyist voor de Rotterdamse havens. Oud-politici als Bert Bakker, Frits Huffnagel en Robin Linschoten vervullen lobbyfuncties, net als Ben Bot (bij Meines Holla) en Jack de Vries (bij Hill & Knowlton).
Omgekeerd
Ook het grensverkeer in omgekeerde richting is frequent, vooral in de VVD-fractie. Kamerlid Jeroen van Wijngaarden is afkomstig uit de lobbybranche (PwC), net als Han ten Broeke (Weber Shadwick), Mark Harbers (Dröge & Van Drimmelen), Ingrid de Caluwé (Burson Marsteller) en Anne Mulder (Pauw Sanders Zeilstra). Partijgenoten Arno Rutte, Ton Elias en Bas van 't Wout hebben een verleden in strategische communicatie, een van de vele schuilnamen waarvan de lobbysector zich kan bedienen.
In het lobbyvak wordt een onderscheid gemaakt tussen professionals voltijds lobbyisten en practitioners, die uit hoofde van hun functie aan belangenbehartiging doen. Wie in het lobbyistenregister van de beroepsvereniging voor Public Affairs zoekt (BVPA), komt de meeste ex-politici niet tegen. Die vindt geen Jan Peter Balkenende (Ernst & Young) of Jan Kees de Jager (KPN), Wouter Bos (eerst KPMG, nu VUmc), Maxime Verhagen (Bouwend Nederland), Camiel Eurlings (eerst KLM, nu Internationaal Olympisch Comité), Gerard Schouw (Nefarma) en Gerdi Verbeet (o.a. commissaris bij Siemens).

Veranderende vaders (Murat Isik Zaterdag p. 2):
Dr. Anna Machin, evolutionair antropoloog, ontdekte dat er al tijdens de zwangerschap van hun partner hormonale veranderingen optreden bij mannen , door de toename van de hoeveelheid oxytocine, het 'liefdeshormoon'.
Murat Isik kreeg dit jaar de Libris Literatuur Prijs voor zijn roman Wees onzichtbaar en is auteur van het boekenweekessay 2019.

Waarom sommige volkeren slimmer zijn dan andere (Erdal Balci Volkskrant 20 maart 2018):
Ik ga vandaag een mysterie ontrafelen. En dat ik dit vlak na de herverkiezing van Vladimir Poetin doe, mag toeval heten. Ook na de Chinese grondwetswijziging, waarmee Xi Jinping het presidentschap tot zijn dood veiligstelde, had ik het mysterie kunnen ophelderen. Of kunnen wachten tot de eerstvolgende verkiezingszege van Tayyip Erdogan. Deze actie van het blootleggen van het raadsel heeft deels te maken met de bovengenoemde heren, maar wat me werkelijk bewoog was een wandeling die ik in de migrantenwijk maakte waar ik ben opgegroeid.
De despoot is zelf een doorsnee denker en maakt er zijn levenswerk van om iedere autonome denker, die de opgehemelde middelmaat van de dictator durft te overstijgen, het eeuwige zwijgen op te leggen. Hij maakt de vrije geesten monddood en pookt het vuur van de banaliteit net zo lang op totdat de intellectuele, creatieve capaciteit van de gemeenschap volledig in de as ligt.
Het menselijke brein is gereed voor acceleratie. Hij staat te popelen om alle grenzen te verleggen. Hij is de plant die naar de zon groeit. Voor het menselijke brein is de zon de vrijheid. Een hoger IQ-gemiddelde heeft niets te maken met ras, huidskleur of nationaliteit, maar is een geschenk van de wereld aan volkeren die democratie en vrijheid hebben weten te stichten.
Vrijheid is zuurstof. Vrijheid is schitterende creativiteit. Vrijheid is een hoger IQ.

Tunahan Kuzu: mijn held, mijn idool, mijn rolmodel (Erdal Balci Volkskrant 10 juli 2018 p. 22):
Om een lang verhaal kort te maken: op de Dam, tijdens het Keti Koti-festijn om precies te zijn, stond een politicus te spreken die eerder een engel is dan een man. Hij heeft me geleerd dat engelen ook kunnen vechten. Vandaag voor de overleden slaven van Suriname, morgen voor de dode slaven van zijn moederland. Waarschijnlijk pleit hij snel voor een standbeeld ter herdenking van de slavernij in Istanbul. Een politicus naar mijn hart. Een held, een idool, een rolmodel.

Erdal Balci (Jan van Capel Volkskrant 11 juli 2018 p. 25):
Fantastisch weer de column van Erdal Balci. Hij laat op een weergaloze manier gen spaan heel van Denk-voorman Kuze en diens slavernijverleden. Goed dat een schrijver van Turkse afkomst dit doet. Vraag me wel af waarom de autochtone columnisten die al jaren bij de Volkskrant actief zijn deze bal voor open doel niet hebben ingekopt.

Harriet Duurvoort (Nathalie de Waard Volkskrant 13 juli 2018 p. 23):
Wat een prachtige column van Harriet Duurvoort (O & D, 12 juli). De wijze waarop zij de ratrace in onze huidige maatschappij beschrijft is subliem.

Verliezershoop (Harriet Duurvoort Volkskrant 22 juni 2018 p. 24):
Ik had me erop verheugd de degens te kruisen met Telegraaf-columniste Nausicaa Marbe, maar die is ziek. Wat rest ,is een en al positiviteit. Man of the match is Roda JC-aanvoerder Nathan Rutjes. Aandoenlijk, oprecht, lief en aanstekelijk blij. Hij heeft dit jaar alles verloren wat er te verliezen viel, zo begrijp ik. Wacht niet tot de storm voorbij is, maar leer dansen in de regen, is zijn motto.
Terreurdreiging, polarisering, verrechtsing; populisten die met burgeroorlog flirten. De vele verworpenen der aarde die de Europese kusten hopen te bereiken. We hebben het er deze avond niet over gehad.
Het heetste hangijzer wordt door Erik van Muiswinkel van stal gehaald. Hij sluit de avond af met een sketch over het Zwarte Pietendebat. Bij de bar bezweert iemand dat de traditionele Zwarte Piet helemaal niet racistisch bedoeld is. Ik lach minzaam, het is te warm en te vroeg in het jaar nu voor mij.

Schande dat uitgerekend Nederland geen slavernijmuseum heeft (Harriët Duurvoort 6 juli 2017):
Ik heb een zwak voor Afrika, vooral rond Ketikoti. Het staat symbool voor mijn grotendeels in nevelen gehulde familiegeschiedenis. Zoals Noraly Beyer en Typhoon in de prachtige documentaire Amsterdam, Sporen van suiker zeiden: Als je meer weet, krijg je vastere grond onder je voeten over wie je bent.
Met het Ninsee vind ik het gênant dat uitgerekend Nederland geen slavernijmuseum heeft als in Liverpool of Washington. Nederland heeft het nodig de eigen koloniale geschiedenis in volle breedte te kennen en te erkennen, voor te gaan lamenteren over globalisering. Slavernij was geen zwarte bladzijde, maar is een hoofdplot geweest in het vuistdikke geschiedenisboek van Nederland.

Catastrofaal universum (Graa Boomsma De Groene Amsterdammer 21 juni 2018 p. 59):
Het slotverhaal van De gulheid van de zeemeermin,
Doppelgänger, Poltergeist, gaat over een dichter die zich verliest in een samenzweringstheorie rond leven en dood van Elvis Presley, inclusief tweelingenhersenspinsels en de Twin Towers-ramp van 2001. Zijn paranoïde gedachten daarover wil de dichter alleen kwijt aan zijn schrijfdocent, de ik-verteller. Die herkent de obsessie van de dichter maar weet tegelijkertijd dat hij zichzelf moet beschermen ’tegen de afgrond die mijn innerlijke wereld vormt’. Waar gelooft de obsessieve dichter in? Het leven na de dood, geesten, het paradijs, de eeuwigheid? Het antwoord staat in de allerlaatste zinnen van het allerlaatste verhaal dat Denis Johnson heeft geschreven. Lees hem. Hij is er niet meer maar zijn boeken blijven.

WHAT IS 'Happiness Economics'
Happiness economics is the formal academic study of the relationship between individual satisfaction and economic issues like employment and wealth. Happiness economics attempts to use econometric analysis to discover what factors increase and decrease human well-being and quality of life.

Voortbouwen op vroeger (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 22 juni 2018 Sir Edmund p. 66-73):
De pijlers van een goed bestaan zijn natuur, een gevoel voor het oude en gezelschap, vindt de Engelse schrijver en baron Adam Nicolson. En dus verdiept hij zich in de 17de eeuw, leest hij poëzie van William Wordsworth en legt hij met zijn vrouw een huis aan op Kreta.
5. Historische figuur: Thomas Jefferson
‘Thomas Jeffersons onafhankelijkheidsverklaring is de allermooiste uiteenzetting van menselijke idealen. Het is een coherente visie op sociale rechtvaardigheid, een fundering van een goede samenleving. Bij Barack Obama zag ik die idealen terug. Herinner je je de toespraak waarin hij zei dat we onze beste geschiedenis moeten kiezen? In de beste delen van de geschiedenis zagen we bijvoorbeeld maatschappijen waar de welvaart eerlijk was verdeeld, waar een zekere gelijkheid was.\\ ‘Ik maak me zorgen over de saamhorigheid binnen onze samenleving. Vooral over de tweedeling die de laatste decennia is ontstaan. Ik vind het niet erg om de weelde van Sissinghurst te delen met de valleien van Wales. Eigenlijk ben ik een socialist. Waar die ongelijkheid toe heeft geleid zien we nu met Trump en de Brexit. Nationalistische, poujadistische onzin. Ik vraag me af hoezeer sociale media hiermee te maken hebben. Achter het toetsenbord denken mensen dat ze macht hebben, maar uiteindelijk bevestigt het slechts de machteloosheid. Dat wekt woede op. De Brexit is een teken van verbittering over het politiek proces, niet zozeer over Brussel als wel over Londen. Ik heb moeite met leden van de gevestigde orde die het populisme aanwakkeren, temeer omdat ze ermee wegkomen door hun charme. Die vervloekte Engelse charme. Dat is alles wat ze op Eton leren: charme, savoir-faire en het verhullen van je ware bedoelingen. Ik kan het weten. Ik zat er ook op school.’

Directeuren spelen haasje-over met topinkomens (Wilco Dekker Volkskrant 14 en 15 juli 2018 p. 14-15):
De topinkomens stijgen weer sneller en de loonkloof tussen top en werkvloer loopt op, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. Een van de oorzaken: het ‘omhoog vergelijken’ met grotere bedrijven. De directeur van VW meer geld, dan ook de directeur van de Kas Bank.
‘Bedrijven en hun commissarissen moeten voortdurend kritisch bevraagd worden over het beloningsbeleid’, zegt directeur Paul Koster van de VEB. ‘Want het is nog nooit aangetoond dat een steeds hogere beloning ook leidt tot duurzaam betere resultaten bij een bedrijf.’

‘Waar voel ik me schuldig over?’ (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 12 juli 2018 p. 46-47):
Sylvia Plath kreeg na The Bell Jar (1963) de rol in de feministische canon van een door het huwelijk onderdrukte vrouw. Maar er bestaat ook een persoonlijker lezing. ‘Feminisme is bij Plath niet alleen verlost worden van mannen, maar vooral van andere vrouwen.’

Allemaal aasgieren (Gawie Keyser De Groene Amsterdammer 12 juli 2018 p. 50-51):
Ambitie en exploitatie zijn kernbegrippen in het oeuvre van regisseur Billy Wilder. Nergens is zijn blik op de corrupte ziel van de mens zo meedogenloos als in ‘Ace in the Hole’, een ondergewaardeerd meesterwerk.
De film, een meesterwerk, flopte destijds. Het beeld dat Wilder schetst van morele corruptie was te confronterend. Inmiddels valt Ace in the Hole het best te bekijken als deel van een ‘trilogie van cynisme’, samen met Double Indemnity (1944) en Sunset Boulevard (1950).
Met elementen van film noir, horror en melodrama werpen deze films op meedogenloze wijze licht op de schimmige kanten van de mens: hoe we instinctmatig vallen voor de verleiding van ambitie en vervolgens verstrengeld raken in zelfvernietigende daden van narcisme, eerzucht en het uitbuiten van anderen voor eigen gewin. Dit idee keert terug in Wilders films, vaak vermengd met galgenhumor.
Hoe Douglas deze scène speelt, weerspiegelt Wilders obsessie met het eigenbelang: mensen koesteren dat alsof het gaat om de essentie van wie ze zijn (wat, zo laat Wilder ons zien in al zijn films, inderdaad het geval is).

De voorbeeldige president (Frans Verhagen De Groene Amsterdammer 12 juli 2018 p. 60-61):
Ben Rhodes beschrijft van binnenuit zijn tijd aan de zijde van Barack Obama. Amerika had geluk met zo’n president. Dat wordt in de Trump-jaren steeds duidelijker.
‘Stel nu dat we het mis hadden?’ was de eerlijke vraag die Obama zichzelf na de verkiezingen van 2016 stelde. Had hij te ver doorgeduwd? Voelden mensen zich veiliger als ze zich konden terugtrekken in hun eigen bubble? Rhodes probeert hem op te vrolijken. ‘Progress doesn’t move in a straight line’, zegt hij tegen Obama, die erkent dat de geschiedenis ‘zigs and zags’.‘Wat als we het verkeerd hebben?’ is een vraag die in de regering-Trump nooit wordt gesteld, sterker, die als hoogverraad beschouwd zou worden. Als de instituties overleven is het hopelijk wel een vraag die de Amerikaanse kiezer zich zal stellen. Maakt het wat uit wie het ambt vervult? Dat is misschien het enige heilzame wat we van de Trump-jaren kunnen overhouden: nou en of het er wat toe doet.

Hier is uw agenda, burgemeester (Tjerk Gualthérie van Weezel Volkskrant 12 juli 2018 p. 7):
Van uitgeprocedeerde asielzoekers tot de brandweer: de zes grootste problemen voor Femke Halsema aan de hand van vijf bekende Amsterdammers en één Hagenees.

Hoe lang wil het Westen het over de Krim hebben? (Thomas von der Dunk Volkskrant 18 juni 2018 p. 18):
Hoe om te gaan met Moskou, nu het gemeenschappelijke westelijke afwijzingsfront als reactie op Ruslands annexatie van de Krim in 2014 steeds meer barsten begint te vertonen? In Europa moet de Hongaarse premier Orbán er al veel langer niets van hebben. Hij koketteert openlijk met een Poetiniaans model van ‘onliberale democratie’ - lees: een plebiscitair gelegitimeerde autocratie met een sterke man die de natiestaat op een voetstuk verheft en van de rechtstaat weinig over laat.
De Krim is in 1954 bij Oekraïne gevoegd toen dat slechts administratieve betekenis had, zoals Vlieland en Terschelling in 1942 door de Duitsers van Noord-Holland naar Friesland overgeheveld zijn. Die hebben daar nooit veel misbaar over gemaakt, maar als de Friezen zich morgen plots zouden afscheiden, wordt dat - begrijpelijk - ook anders.

Foute tafels (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 12 juli 2018 p. 9):
Veel is al over de perversiteit van deze vorm van
zelfregulering gezegd. Jan Rotmans trekt terecht de vergelijking met obesitasbestrijding: snoepproducenten verantwoordelijk maken voor obesitaspreventie, dat is wat de klimaattafels feitelijk doen. Of banken zelf het risico laten wegen van de activa op hun balans, zoals na de crisis nog steeds gebeurt. Of automobielfabrikanten hun eigen emissiedata laten aanleveren. Of belastingadviseurs gespecialiseerd in belastingontwijking miljoenen betalen voor advies over belastingwetten, zoals de Europese Commissie kennelijk jarenlang deed.
Het
riekt naar corruptie, gaat het klimaat dus niet redden en geeft het grootbedrijf dat verantwoordelijk is voor het merendeel van de uitstoot uitstekende mogelijkheden om ons voor de kosten te laten opdraaien. Zie de uitlatingen van Marjan van Loon van Shell tijdens de onderhandelingen.

Rassenleer als exportproduct Geweldig volk! (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 12 juli 2018 p. 30-33):
Amerika was in de jaren dertig een inspiratiebron voor het Derde Rijk. Naar welk verleden keert het Amerika van Donald Trump eigenlijk terug?
Hitler’s American Model legt in detail bloot hoe, vóór 1940, nazi-Duitsland met grote interesse naar de overkant van de Atlantische Oceaan keek en inspiratie opdeed voor de manier waarop raciale waanbeelden van een juridisch fundament konden worden voorzien. Ook nu het boeken regent waarin parallellen worden getrokken tussen de jaren dertig en het Trump-tijdperk blijkt deze geschiedenis zich slecht in het Amerikaanse zelfbeeld als land van vrijheid te voegen.

‘De big guys vinden we niet op zee’ (Tjitske Lingsma en Coen van de Ven De Groene Amsterdammer 12 juli 2018 p. 26-29):
De jacht op de criminelen die Afrikaanse migranten afpersen, martelen en in wankele boten de Middellandse Zee op duwen, is geopend. Ze staan inmiddels op sanctie- én opsporingslijsten. Toch moeten de eerste grote jongens nog gepakt worden.

Kader Abdolah Leve de val van het kabinet (Volkskrant 22 februari 2010):
Het maakt even niet meer uit op wie de kiezers straks zullen gaan stemmen, want de val van dit kabinet heeft een reservoir van energie vrijgemaakt
Afgelopen zaterdag in de vroege ochtend is het vierde kabinet Balkenende gevallen. De PvdA-ministers stapten op en premier Balkenende kondigde de val van zijn kabinet aan. Hij zei het volgende: ‘Het voortbestaan van een kabinet kan nooit een doel in zichzelf zijn. Het zou moeten gaan om werk en welzijn in Nederland – nu en in de toekomst. En om de bijdrage die Nederland in redelijkheid kan leveren aan een betere wereld. Die intentie hadden mijn collega’s en ik drie jaar geleden bij de start. We ervaren het collectief en individueel als een nederlaag dat we hierin zijn tekortgeschoten.’
Ware woorden
Het waren mooie ware woorden, je kunt zeggen dat het jammer is dat het kabinet gevallen is, maar het tegengestelde is waar. De val van dit kabinet zal een gezond psychisch effect op het land hebben. Indien Balkenende door had geregeerd, was het schadelijk voor de bevolking geweest. Dit kabinet leerde ons en onze kinderen dat principes niet belangrijk zijn in het leven, dat je je nooit aan je beloftes hoeft te houden en dat de normen en waarden van Balkenende flauwekul zijn. Ik dank de ministers van de PvdA die niet meer met Balkenende samen wilden werken Als de PvdA en het CDA waren blijven samenwerken, zouden zij ons slechts leugens hebben moeten verkopen. Bos heeft ons en zichzelf gered met zijn beslissing om afstand te nemen van het bedrog en de valse compromissen.
Toen het kabinet viel, begon diezelfde ochtend een frisse wind door het land te waaien. Het was essentieel dat Nederland onomwonden nee tegen de politiek van Jaap de Hoop Scheffer zei. Zulke politici laten een zwak, onwaar gezicht van Nederland aan de rest van de wereld zien. Ze creëren een karakterloze bevolking om zo hun politiek te kunnen blijven verkopen.
Afgelopen zaterdag heeft Nederland zich van dit soort valse politiek gedistantieerd.

Nader tot U of Zonder India en hindoeïsme geen The life of Pi (Hans Bouwman Volkskrant 19 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 62-67):
Als schrijver Yann Martel ergens enthousiast van raakt, is het van India. Zonder de intensiteit en vitaliteit van dat land geen The life of Pi, geen dieren als personages en geen keuze voor religie.
1. Boek: ' Dante Alleghieri: De goddelijke komedie (ca. 1308-1320)
'Mijn favoriete levende schrijver is J.M. Coetzee. Hij heeft een verbijsterend ingetogen en toch buitengewoon beeldende stijl.
'Het meest indrukwekkende boek dat ik ooit heb gelezen is echter De goddelijke komedie van Dante. Dat is een perfect literair werk, waarin Dante vertelt hoe hij een reis maakt door hel, vagevuur en hemel, eerst met Vergilius als gids, later begeleid door Beatrice. Het is prachtig geschreven en vertelt een meeslepend verhaal, maar is bovenal een allegorie van de reis die de ziel maakt op weg naar God. Het was voor mij een eyeopener dat een literair werk dit op zó majestueuze wijze kan doen.
'Natuurlijk moet je, om dit werk te kunnen begrijpen, iets weten van de Italiaanse geschiedenis en van het katholicisme. Nou, daar zijn de voetnoten in de diverse uitgaven van dat boek voor. Jawel, je moet een beetje moeite doen voor De goddelijke komedie. Maar iedereen wil zich toch graag af en toe ergens in vastbijten, een uitdaging aangaan, een puzzel oplossen? Mijn eigen boek Beatrice en Vergilius is onder meer een eerbetoon aan Dantes meesterwerk.'
7. Plek : India
'Zowel in positieve als negatieve zin is India het totale leven, alles tegelijkertijd op één moment. De intensiteit en vitaliteit die er heersen zijn onvergelijkelijk. In India kwam ik voor het eerst oog in oog met religieuze manifestaties die ik niet ergerlijk of verontrustend vond. Tot dan toe associeerde ik religie met paternalisme, seksisme, antisemitisme, homofobie...
'Toen ik eind 1996 in India aankwam, was ik moe van mijn eigen rationalisme, de denkwijze die me religie had doen verwerpen. In India zag ik ineens vriendelijke en weldadige manifestaties van religie, die een andere kijk op de werkelijkheid vertegenwoordigden, een alternatief voor de materiële werkelijkheid.'

Met de handelsoorlog gaan wij wellicht het Romeinse Rijk achterna (Jan Derksen Volkskrant 23 juni 2018 Opinie p. 11):
Met de handelsoorlog, door de Amerikaanse president Donald Trump opnieuw en stevig geïnitieerd, wordt op een fundamenteel andere manier tegemoet gekomen aan onze agressieve strevingen. Terecht spreken we hier van oorlog, de agressie heeft zich verlegd van het politiek bepaalde militair-industrieel complex naar het economische. De agressie, op zoek naar een beter passende uitweg, lag al langer op de loer in het economische bereik: zeker in de VS raakte de laatste decennia de gehele cultuur doordrongen van commercie. Alles draait om financieel gewin en dit wordt steeds minder verhuld. In geen bar of restaurant kun je er omheen; alles gaat over verdienen en dan zoveel mogelijk. Aardigheid bestaat zolang je betaalt. De directe agressie wordt nu veel sterker gereguleerd via economische wegen en kan net zo destructief zijn voor de economie als oorlogen van weleer voor de menselijke soort en de cultuur. De kans is groot dat er geen overwinnaars zullen zijn, alleen verliezers, en dat de armoede tot verdere vernietiging leidt.

Chef ellende (Marjan Slob de Volkskrant 16 april 2018 p. 19):
De term '
hybride' werd vijfentwintig jaar geleden in de techniekfilosofie geïntroduceerd door Bruno Latour. In Wij zijn nooit modern geweest stelt Latour dat de moderne samenleving berust op een ideologisch onderscheid tussen subjecten versus objecten, mensen versus dingen, cultuur versus natuur. Grondslag van deze Constitutionele Orde (Latours woorden) is het uitgangspunt dat mensen handelen, en dingen niet. Moderne mensen denken dat zij de baas zijn over de gereedschappen en technologieën waarmee ze de natuur naar hun hand proberen te zetten.
Dit moderne raamwerk was altijd al een fictie, volgens Latour.
Prima dat
Mark aan de tand wordt gevoeld, maar het is een farce om hem aan te spreken vanuit een soort modernistisch sturingsmodel waarin mensen zonder meer de baas zijn over de dingen. Toch was dat de rode draad in het toneelstuk dat ceo en Congresleden afgelopen week opvoerden. Tja, zo komen we nooit tot de kern van het probleem - en dus ook niet tot een zinvolle reactie op een uit de hand lopende technologie.
Mark is liever Chef Ellende dan te erkennen dat hij geen grip heeft op wat Facebook in gang heeft gezet. Vraag je af waarom.

Filosofen van het Antropoceen (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 1 maart 2018 p. 60-61):
Het
Antropoceen is een tijdperk dat schreeuwt om een filosofisch diepteonderzoek naar onze verstoorde omgang met de aarde. Laat dat maar aan Bruno Latour en Timothy Morton over.
Tesla-baas Elon Musk is vastberaden om binnen tien jaar een kolonie te stichten op Mars. Deels omdat hij een avontuurlijk ingestelde ondernemer is met te veel geld, deels omdat hij gelooft dat het de enige manier is om de mensheid voor uitsterven te behoeden. Milieuactivisten mogen dan scanderen dat er geen Planeet B bestaat, Musk is daar nog niet zo zeker van. Het enige wat we nodig hebben om ons te vestigen op de Rode Planeet, gelooft hij, is een beetje durf en innovatieve technologie.
Wie Oog in oog met Gaia van Bruno Latour leest, begrijpt hoe absurd de plannen van de Silicon Valley-magnaat zijn. Dit is geen gezonde bravoure, dit neigt naar waanzin. Op Mars bestaat de atmosfeer voor meer dan 95 procent uit koolstofdioxide, schommelt de temperatuur tussen de 20 en de min 140 graden Celsius, en zouden astronauten constant beschermd moeten worden tegen levensgevaarlijke kosmische straling. Terwijl op aarde alle parameters precíes goed staan afgesteld om leven tot bloei te laten komen. Het is oneindig veel makkelijker om onze huidige thuisbasis leefbaar te houden dan om zo’n onherbergzame planeet bewoonbaar te maken. Al is ook dat eerste geen eenvoudige opgave meer, weet Latour. Wat we meemaken is niet zomaar een ‘ecologische crisis’, maar een onomkeerbare ‘mutatie naar een andere wereld’ met een ‘Nieuw Klimaatregime’. We treden binnen in het ‘Antropoceen’, het nieuwe tijdvak dat schreeuwt om een herbezinning op onze verstoorde verhouding met de planeet.

Brainwash talks 16 december 2018 NPO2 - George Monbiot
Vervreemding, eenzaamheid en ecologische rampspoed. Volgens de Britse schrijver George Monbiot zijn er verbanden tussen de grote problemen van onze tijd. Vanaf het Brainwash Festival biedt hij een uitweg uit de puinhoop.

De Britse schrijver George Monbiot heeft een nieuw verhaal voor links (Peter Giesen Volkskrant 26 oktober 2018):
Het neoliberalisme heeft er een puinhoop van gemaakt, maar het kapitalisme hoeft niet weg. Volgens de Britse schrijver George Monbiot begint in een linkse lente in de buurt, de tuin en de bibliotheek.
Monbiot is ook voorstander van referenda, hoewel hij niet gelukkig is met de uitslag van de volksraadpleging over de Brexit. Maar als je mensen maar één keer de mogelijkheid geeft om de heersende macht dwars te zitten, zullen ze die altijd gebruiken, denkt hij: ‘Als je mensen behandelt als idioten, zullen ze zich als idioten gedragen.’ Zwitserland laat zien dat een referendumsysteem goed kan werken, zegt hij, al worden er soms dwaze beslissingen genomen, zoals het verbod op minaretten.

Compassie als oplossing volgens George Monbiot (VPRO Tegenlicht 15 april 2018 NPO2):
Hoe overwinnen we toenemende vervreemding, eenzaamheid en ecologische rampspoed? Er is een nieuw verhaal nodig om de samenleving te bevrijden van het allesoverheersende rendementsdenken. De invloedrijke Britse denker George Monbiot heeft antwoorden hoe we uit deze puinhoop komen. We moeten onze relatie tot de natuur, de medemens, de gemeenschap, de politiek, en vooral tot onszelf opnieuw uitvinden.
Na 30 jaar neoliberalisme zijn we doodziek. Kort en bondig is dat de alarmistische boodschap van George Monbiot, ecoloog, schrijver en columnist voor de Engelse krant The Guardian. Alle crisissen van de afgelopen decennia, of dit nu de politieke, financiële, ecologische of migratiecrisis is, worden overtroffen door de vervreemding van de moderne mens. Die is eenzamer dan ooit, hoewel hij leeft in een wereld van connectiviteit. En volgens Monbiot is de mens zieker dan hij denkt. Hij ziet een psychische ineenstorting in de Westerse wereld, die zich manifesteert in toenemende eenzaamheid, obesitas, medicijngebruik, zelfmoord bij jongeren en gedwongen opnames. Wat is de uitweg uit de puinhoop? Monbiot noemt dat ‘the politics of belonging’: De mens moet zichzelf, zijn naaste en zijn relatie tot de natuur hervinden en herwinnen.

Feral (Marjan Slob Volkskrant 29 juni 2013):
Volgens zoöloog George Monbiot beschermen onze natuurbeschermers een al verpest landschap.
Monbiot, zoöloog, schrijver en columnist voor de Britse krant The Guardian, maakte zich in het verleden sterk voor onder meer het Braziliaanse oerwoud (zie zijn boek Amazone - de ondergang van het regenwoud, de Arbeiderspers 1992). In zijn jongste boek zoekt hij het dichter bij huis: hij wil dat de natuur in Groot-Brittannië wilder wordt. De heuvels van Wales, waar hij woont, zijn saai en kaal, klaagt hij. Op zichzelf al reden genoeg om dit ecosysteem te laten 'rewilden'. Maar het heil zal zich verder uitstrekken, hoopt Monbiot. Het verwilderen van de omgeving zal onszelf ook wilder maken. We zullen dan weer 'feral' worden.
Feral is een moeilijk te vertalen woord. Het betekent zoiets als verwilderd, maar heeft een specifiekere betekenis: je zegt het eigenlijk alleen van ontsnapte dieren.
Feral: Searching for Enchantment on the Frontiers of Rewilding
In Feral, George Monbiot, one of the world's most celebrated radical thinkers offers a riveting tale of possibility and travel with wildlife and wild people.

George Monbiot schenkt oude wijn in nieuwe zakken, namelijk het rentmeesterschap, dat al millennia bekend is.

De vertrolling van de Amerikaanse geest (Ross Douthat de Volkskrant 24 februari 2018, Opinie p. 8):
De pogingen van de Russen de verkiezingen te beïnvloeden zijn zeker aanklachten waard, maar moeten niet leiden tot achtervolgingswaanzin en hysterie, schrijft Ross Douthat.
De fixatie op Rusland is, in het slechtste geval, een manier om de tweede keus te maken zonder toe te geven dat je hem hebt gemaakt, om te doen alsof je door het verpletteren van je landgenoten in werkelijkheid verraders en buitenlandse vijanden aan het bevechten bent.
De verkiezing van
Trump was een plotselinge schok in een langdurig conflict. Maar het doet ons geen goed ons in te beelden dat de echte dreun van buiten onze grenzen kwam, terwijl het in werkelijkheid een uniek verhit moment was in onze eigen koude burgeroorlog.

Voor het leiden en besturen van bedrijven en overheidsinstellingen gaat het veelal om ondernemers, leiders en managers, die het gezichtspunt van de Natuurkunde als vertrekpunt gebruiken. De theosofie daarentegen heeft, om het functioneren van de ziel te verklaren, als vertrekpunt de alfawetenschappen, de Geestkunnde en is op de kennis van profeten, mystici en zieners (rishi’s, Ascended masters) gebaseerd.

Naar ratio (Roger Abrahams Volkskrant 1 november 2017 V4-7):
Voor zijn tweede avondvullende show reisde cabaretier Tim Fransen naar Kaliningrad, op zoek naar de erfenis van filosoof Immanuel Kant. De Volkskrant mocht mee. En had erna nog geen benul van hoe de grote Verlichtingsdenker uiteindelijk in de voorstelling terechtkomt.
Denker van de Verlichting
Immanuel Kant (1724-1804) geldt als een van de belangrijkste denkers van de Verlichting. Hij oefende grote invloed uit op de ontwikkeling van de westerse filosofie. Arthur Schopenhauer noemde Kants Kritik der reinen Vernunft (1781) het 'belangrijkste boek dat ooit in Europa verschenen is'. De opvatting over het godsbewijs is als een rode draad in Kants kritieken aanwezig. In zijn kritieken betoogt hij dat een godsbewijs volgens de zuivere rede onmogelijk is. Desondanks bleef hij theïst.
Driften
'Latere denkers, zoals Schopenhauer, Nietzsche en Freud, hebben laten zien dat de mens wordt geregeerd door allerlei driften en irrationele processen', doceert hij. 'En denkers uit de Romantiek - Herder, Schiller en Fichte - vonden dat de essentie van de mens niet ligt in zijn rationele vermogen, maar juist in de cultuur waarin hij is opgegroeid.
Dat speelt nu ook weer. Er wordt gehamerd op nationale identiteit. En identiteit gaat over verschillen tussen groepen mensen, niet over overeenkomsten of solidariteit.'
Daarom is Kant relevant voor onze tijd, stelt Fransen. 'Kants universele ethiek redden, dat is wat ik probeer te doen. Die kan mensen binden.' Maar als ze niet op de Rede gebaseerd mag zijn, waarop dan wel? 'Op onze fundamentele gebrekkigheid, denk ik. Daar wil ik het in mijn voorstelling over hebben. We zijn niet perfect en daar schamen we ons allemaal weleens voor. Toch moet iedereen uiteindelijk erkennen dat hij tekortschiet, langzaam uit elkaar valt en, zonder te weten wat de bedoeling is van dit leven, de dood tegemoet gaat. Die gedeelde gebrekkigheid drijft ons in elkaars armen. Althans, dat wordt mijn these.'

De Monadologie of Monadenleer is de term die de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz gaf aan zijn metafysische systeem zoals beschreven in zijn gelijknamige tekst uit 1714.
Zo kon
Leibniz dus ook tot zijn uitspraak komen: "Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles" ("Dit is de best mogelijke wereld") die in schril contrast staat met de uitspraak van Arthur Schopenhauer: "Dit is de slechtst mogelijke wereld". De citaten van Leibniz en Schopenhauer geven de in het heelal verborgen paradox weer.
Ulrich Libbrecht: Diversiteit is het kenmerk van het menselijk bestaan in de oppervlaktestructuur, in de dieptestructuur vindt het de onderlinge verzoening.

Aristoteles, leerling van Plato heeft beschreven dat het er in het leven om gaat het juiste midden te vinden tussen twee extremen. Het menselijk verstand begrijpt de dingen slechts door contrast. In alles ligt het tegendeel besloten. Kortom, het dualisme is een kunstmatig door het denken aangebrachte scheiding, die in feite niet bestaat. De ‘Gulden middenweg’, is een bewustwordingsproces, dat er van uitgaat dat de waarheid in het midden ligt.

Arjan Evers Iedereen doet het met iedereen Van Einsteins relativiteit tot onderlinge verbondenheid (p. 100):
Het is aannemelijk dat de evolutie plaatsvond onder een bepaalde vorm van regie, bewustzijn of scheppingsdrang. God en evolutie sluiten elkaar niet uit, zoals ik al eerder opmerkte. Evolutie volgens Darwin, gedreven door toevallige mutaties en natuurlijke selectie is echter niet volledig. Goswami beargumenteert op overtuigende wijze dat er naast het proces van trage natuurlijke selectie (bottom-up proces of
opwaartse causatie) op gezette momenten abrupt nieuwe soorten ontstaan waar een soort blauwdrukken in Het Veld aan ten grondslag liggen (top-down proces of neerwaartse causatie). Goswami noemt dit creatieve evolutie.

Gulden snede en getallen van Fibonacci (Spiraal).
Jan Wicherink boek Ontheemde Zielen Ontwaken (p. 65):
Misschien wel het meest belangrijke onderwerp in de Heilige Geometrie is de
Gulden snede. De Gulden snede is een speciale verhouding die wordt aangeduid met de Griekse letter d, Phi genaamd (spreek uit als fi).
Ze voldoet aan d = ½ * 'wortel van 5' (2,236) + ½ = 1,618
66: Een variant van de Gulden snede spiraal is de Fibonacci-spiraal.
69: Een klassiek wiskundig probleem dat stamt uit de tijd van Plato wordt ook wel de ‘kwadratuur van de cirkel’ genoemd. In de laatste driehonderd jaar hebben wiskundigen tevergeefs geprobeerd met een oplossing te komen voor het probleem om met een passer en een winkelhaak een cirkel en een vierkant te construeren, zodanig dat beide dezelfde omtrek hebben. Pas in 1882 bewees Lindemann dat er helemaal geen oplossing bestaat voor dit probleem. Omdat Lindemann’s bewijs nogal complex is zullen we in simpele bewoordingen uitleggen waarom de cirkel niet vierkant gemaakt kan worden. De omtrek van een cirkel met een straal 1 is 2 * h en h (Pi) is een irrationeel getal (een transcendent getal, h kan nooit berekend worden, alleen benaderd). Maar wanneer h irrationeel is en niet berekend kan worden, dan moet dit dus ook gelden voor de omtrek van de cirkel! De omtrek van het vierkant is echter een reëel getal omdat het vier maal de zijde van een vierkant bedraagt, hetgeen een reëel getal is dat gemeten kan worden. Dientengevolge kunnen de omtrek van cirkel en het vierkant in mathematische zin nooit gelijk zijn, ze kunnen hoogstens oneindig dicht bij elkaar liggen.
71: Er is alleen al over deze schets veel geschreven, hij bevat een heleboel verborgen geheime geometrie. We zullen hier niet op alle details ingaan, maar ik wil u sommige wel zeer opmerkelijke dingen laten zien. De oude wijsheid, de hermetische traditie, vertelt dat het menselijke lichaam beschouwd kan worden als de blauwdruk van het universum vanwege alle verhoudingen die in het lichaam gevonden worden. Dit zou wel eens waar kunnen zijn. Laten we eens een kijkje nemen op het volgende plaatje, de Man van Vitruviusman van Leonardo Da Vinci:
73: In de vloer van het gotische schip van de kathedraal (van Chartres) vinden we een raadselachtig labyrint, gemaakt uit witte steen en gezet in zwart marmer. Het labyrint meet vrijwel exact een tiende van de binnenmaat van de kathedraal en vormt een centraal punt, het brandpunt van de hele geometrische constructie van de kathedraal zelf. Het mag dus duidelijk zijn dat de ontwerpers dit punt wel heel bijzonder vonden.
73/74: Wanneer we door het labyrint heen meanderen dan moeten we om beurten linker en rechter bochten maken. Daarbij verplaatsen we ons afwisselend naar binnen en naar buiten totdat we het centrum bereikt hebben. Volgens Daniel Winter, wiens fysica we nog zullen bestuderen in het volgende hoofdstuk, stelt dit labyrint de tweedimensionale symbolische projectie voor van Phi-spiralen die de torus vormen. De torus, zo wordt in zijn etherfysica aangenomen, is het bouwblok van het atoom en dus van de materie. Het labyrint is dan ook volgens Winter een symbolische projectie van de draaiende bochten die de Ph-spiralen van licht volgen op weg naar het centrum van het atoom.
75: In hoofdstuk 3 hebben we aangetoond dat de scheiding tussen de fysieke en mentale dimensies zoals die is voorgesteld door René Descartes in werkelijkheid niet bestaat. De kracht van de menselijke geest is enorm onderschat en bezit vermogens van geest boven de materie. Kwantumfysicus Amit Goswami stelt dat bewustzijn oorspronkelijk is en dat hieruit de fysieke wereld gecreëerd wordt.
In hoofdstuk 4 hebben we het nulpuntsveld besproken dat ontdekt is door de kwantumfysica. Het nulpuntsveld (Eng: zero point field) is een ongelimiteerd en onuitputtelijk energieveld dat aanwezig is in het gehele universum. We suggereerden al dat nulpuntsenergie wel eens een spirituele energie zou kunnen zijn die Amit Goswami’s beweringen zou kunnen staven.

Dr. Amit Goswami boek Creatieve Evolutie Darwinisme en Intelligent Design (p. 224):
Ik hoop dat de voorgaande bladzijden hebben gedemonstreerd dat het hoog tijd wordt voor een ommekeer in het denken van neurowetenschappers, zodat zij er voortaan vanuit zullen gaan dat de hersenen secundair zijn ten opzichte van bewustzijn en de geest.
De integrerende waarde van zo’n paradigmashift zou enorm zijn.
262: Bij menselijke reïncanatie – een fenomeen waarvan massa’s bewijzen bestaan – overleven de mentale en vitale eigenschappen (de technische term ervoor is kwantummonade; de religieuze term is ‘ziel’) de stoffelijke dood.

Katinka Hesselink Verweven hiërarchieën en de creatieve evolutie van bewustzijn
De kern van Amit Goswami’s punt in ‘Creative Evolution’ (Creatieve Evolutie) is dat bewustzijn een actieve kracht in de schepping is. Centraal in zijn redenering is het idee van verweven hiërarchieën. Om ook maar half te begrijpen wat hij hierover zegt moest ik hem herlezen, dus citeer ik hem maar gewoon (Nederlandse vertaling p. 114)
Zie de causale cirkel van de rol van de waarnemer in kwantum meten. De waarnemer, het subject, kiest de gemanifesteerde toestand van de ingevouwen (collapsed) object(en). Maar zonder gemanifesteerde ingevouwen objecten, inclusief de waarnemer, onstaat ook de ervaring van het subject niet. Deze kringvormige logica van afhankelijk tegelijkertijd ontstaan (dependent co-arising) van subject en object wordt verweven hiërarchie genoemd.
Goswami vond dit idee in een boek dat nogal indruk maakte in de jaren 80: Gödel, Escher, Bach: een eeuwige Gouden band van D.R. Hofstadter.

De positieve - en negatieve as van het op het yin/yang-symbool gebaseerde kernkwadrant zijn spiegelsymmetrisch. De beide polen illustreren het complementariteitsprincipe. Door een geleidelijke, kwantitatieve opeenhoping van kleine veranderingen kan de uitdaging uiteindelijk een kwalitatieve sprong ondergaan.
Het complementariteitsbeginsel kan ook aan de hand van het Yin/Yang-symbool en de Vijf Fasen worden geïllustreerd. Het symbool brengt de natuurlijke -, de beheers - en de vernietigende kringloop tot uitdrukking. Amit Goswami, maakt in zijn boek De kwantum dokter, de nieuwe wetenschap van gezondheid en genezing, op p. 175 van hetzelfde Yin/Yang-symbool gebruik.

H.P. Blavatsky THE KEY TO THEOSOPHY
SECTION 12: WHAT IS PRACTICAL THEOSOPHY?
THE RELATIONS OF THE T. S. TO POLITICAL REFORMS.
ENQUIRER. How, then, should Theosophical principles be applied so that social co-operation may be promoted and true efforts for social amelioration be carried on?
THEOSOPHIST. Let me briefly remind you what these principles are — universal Unity and Causation; Human Solidarity; the Law of Karma; Re-incarnation. These are the four links of the golden chain which should bind humanity into one family, one universal Brotherhood.
ENQUIRER. How?
THEOSOPHIST. In the present state of society, especially in so-called civilized countries, we are continually brought face to face with the fact that large numbers of people are suffering from misery, poverty and disease. Their physical condition is wretched, and their mental and spiritual faculties are often almost dormant. On the other hand, many persons at the opposite end of the social scale are leading lives of careless indifference, material luxury, and selfish indulgence. Neither of these forms of existence is mere chance. Both are the effects of the conditions which surround those who are subject to them, and the neglect of social duty on the one side is most closely connected with the stunted and arrested development on the other. Etc.
ENQUIRER. How, then, should Theosophical principles be applied so that social co-operation may be promoted and true efforts for social amelioration be carried on?
THEOSOPHIST. Let me briefly remind you what these principles are —
universal Unity and Causation; Human Solidarity; the Law of Karma; Re-incarnation. These are the four links of the golden chain which should bind humanity into one family, one universal Brotherhood.
XII Wat is praktische Theosofie?
DE HOUDING VAN DE T. S. TEGENOVER POLITIEKE HERVORMINGEN (p. 217):
B: Hoe moeten theosofische beginselen dan worden toegepast, zodat maatschappelijke samenwerking wordt bevorderd en er echte pogingen voor maatschappelijke verbetering kunnen worden gedaan?
Th: Laat ik u er in het kort aan herinneren welke die beginselen zijn — universele eenheid en verbondenheid; menselijke solidariteit; de wet van karma; reïncarnatie. Dat zijn de vier schakels van de gouden keten die de mensheid tot één familie, één universele broederschap moet samenbinden.
B: Hoe?
Th: In de huidige maatschappelijke toestand, vooral in de zogenaamd beschaafde landen, worden wij voortdurend geconfronteerd met het feit, dat grote aantallen mensen lijden door ontbering, armoede en ziekte. Hun lichamelijke toestand is ellendig en hun verstandelijke en geestelijke vermogens zijn vaak bijna sluimerend. Anderzijds zijn er velen, aan het andere einde van de maatschappelijke ladder, die een leven leiden van zorgeloze onverschilligheid, materiële luxe en egoïstische zelfgenoegzaamheid. Geen van deze bestaansvormen is louter toeval. Beide zijn het gevolg van de omstandigheden die hen omringen die daaraan onderworpen zijn, en het veronachtzamen van maatschappelijke plichten aan de ene kant houdt ten nauwste verband met de achtergebleven en stagnerende ontwikkeling aan de andere. In de sociologie, evenals in alle takken van ware wetenschap, geldt de wet van universele causaliteit. Etc.

Hubert Van Belle Symmetrie en symmetriebreking in het denken van Leo Apostel
Leo Apostel was gefascineerd door de tegenstelling tussen symmetrieën en symmetriebrekingen. In zijn bijdrage tot "Cirkelen om de wereld" (Pelckmans, Kapellen 1994) met als titel "Symmetrie en symmetriebreking: ontologie in wetenschap (Schets voor een geheel)" ziet hij deze polariteit als een sleutel om de natuur van de globale werkelijkheid te begrijpen.
Systemen worden bepaald door symmetrieën, oorzaken door asymmetrische relaties. Oorzaken wijzigen door "krachten" wat buiten hun staat en brengen gevolgen voort. Er treden in dit verhaal twee families van aan elkaar tegengestelde begrippen op. Het gaat over de families "causaliteit, symmetriebreking, verandering, proces, kracht" en "systeem, symmetrie, structuur, invariante, constante". Beide families moeten in deze ontologische visie noodzakelijk uit een gemeenschappelijk "iets", het begrip "zijn", volgen. Indien deze denkwijze correct is, moet het mogelijk zijn uit het uitgangspunt af te leiden waarom deze en geen andere invarianten en onomkeerbare processen voorkomen. Dit moet tenminste slagen voor de grote typen van invarianten en onomkeerbare processen. De deductie is vruchtbaar indien we kunnen aantonen dat wat we zien aanwezig moet zijn in iedere bestaande totaliteit. Ieder heelal moet bijvoorbeeld ijksymmetrieën vertonen. Deze lokale symmetrieën laten toe dat we delen van een systeem willekeurig veranderen en toch het systeem in zijn globale vorm bewaren. Zonder het bestaan van ijksymmetrieën zou het bestaan van systemen als dusdanig niet mogelijk zijn want alleen ijksymmetrieën behouden de globale structuur onder lokale transformaties. Men stelt dus eigenlijk dat het geheel zich toont op zo een manier dat het zich niet anders kan vertonen.

De wederzijdse relatie tussen personen, landen, binnen een natiestaat en buiten een stelsel van natiestaten heeft in het rapport 'E i V' op reciprociteit betrekking. Annihilatie is het proces waarbij een deeltje en zijn antideeltje bij elkaar komen en elkaar wederzijds vernietigen. Dit levert zeer veel energie op, want de volledige massa van beide deeltjes wordt in energie omgezet (volgens E=mc²). We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Ieder initiatief, elk mens kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. Alle keuzes en initiatieven van individuen vormen samen een kritieke massa die een doorbraak kan realiseren. De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is te accepteren komt de evolutie een stapje verder. In hoeverre is het rijke Westen, Washington, Brussel en Den Haag bezig de hete aardappel (Internationale Spectator Jaargang 60, nr 2, februari 2006 en Jaargang 66, nr 5, oktober 2012) naar Derde Wereld landen door te schuiven?

Internationale Spectator (Jaargang 66, nr 5, oktober 2012):
Honderdjarig ANC is diep verdeeld over zichzelf en Zuid-Afrika (Ineke van Kessel):
Tripartiete Alliantie (p. 254,255)
De afgelopen jaren is de hete aardappel van nationalisatie heen en weer geschoven tussen commissies en studiegroepen. Het ANC probeerde de kwestie te depolitiseren door een vergelijkend onderzoek te laten uitvoeren naar praktijken in andere landen. De uitkomst daarvan is een aanbeveling die minder ver strekt dan nationalisatie. Dankzij vérgaande zeggenschap over het beheer van grondstoffen, samengevat als ‘resource nationalism’, zou de staat méér moeten delen in de opbrengsten, terwijl de mijnen niettemin in particuliere handen blijven.
In zijn State of the Nation 2012 gaf Zuma toe dat landhervorming op basis van vrijwilligheid, volgens het
‘willing seller-willing buyer’ beginsel, niet echt werkt. Alternatieve modellen zijn tot dusver niet verder gekomen dan de tekentafel. Het ANC had zich ten doel gesteld vóór 2014 dertig procent van het land te herverdelen onder de zwarte bevolking, maar die datum is niet haalbaar. De landkwestie is emotioneel beladen: de grootscheepse onteigening van de zwarte bevolking dateert al van de Landwet van 1913.

Internationale Spectator (Jaargang 57, nr 10, oktober 2003) Het water wordt steeds dieper (Yvan vanden Berghe):
457,458: Zoals bekend kunnen sinds de herziening van de grondwet van 1993 Vlaanderen, Wallonië en Brussel verdragen sluiten en een eigen diplomatie voeren voor dié beleidsterreinen waarvoor ze bevoegd zijn. Wallonië is alleen geïnteresseerd in Nederland als exportgebied. Voor de rest heerst er wederzijdse onverschilligheid. De VlaamsNederlandse betrekkingen lijken op het eerste gezicht hartelijk, maar ze zijn in feite gespannen. Nederland treuzelt al jaren om twee voor Vlaanderen vitale dossiers af te handelen. De verdieping van de Westerschelde wordt op de lange baan geschoven, evenals het opnieuw in gebruik nemen van de IJzeren Rijn, een in onbruik geraakte spoorweg, hoofdzakelijk op Nederlands grondgebied, die Antwerpen met het Roergebied verbindt. Nederland zal in beide gevallen moeten instemmen, maar het wacht daarmee tergend lang, om intussen Rotterdam tegen Antwerpse concurrentie te beschermen. Dit zet natuurlijk kwaad bloed bij de Vlamingen, die deze aanpak van het meest bevriende buurland niet hadden verwacht. Het lijkt erop alsof Nederland, net als ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog, opnieuw de toegang tot Antwerpen wil afsluiten.
Oorlogsmoe Nederlands-Belgische samenwerking in Benelux en Europa (Jan Willem Brouwer):
467: Zoals
Joseph Luns in 1952 benadrukte, hield dit economische akkoord ook in zich de belofte van politieke samenwerking. Het belangrijkste motief daarvoor was dat men sterker wilde staan in de – door de grote mogendheden gedomineerde – discussie over de naoorlogse internationale verhoudingen. Na de Bevrijding kwamen daarbij de grote wederzijdse economische belangen: België als leverancier van kapitaalgoederen en Nederland als afzetgebied. De onderlinge handel groeide in snel tempo. Bedenkingen waren er natuurlijk wel. Zo kwam de douane-unie slechts moeizaam van de grond. Vooral de landbouw was een hardnekkig obstakel. Het voornemen een economische unie tot stand te brengen kon daardoor pas worden gerealiseerd in 1958 (nota bene ná de totstandkoming van de EEG).
Tsjetsjenië biedt Poetin kans op vrede (Sico van der Meer):
Tweede Tsjetsjeense Oorlog
493: Langzamerhand stabiliseerde de situatie zich. De Russen hadden als doel in ieder geval de belangrijkste delen van Tsjetsjenië (het laagland) in handen te houden. In de bergen, waar de verspreide groepjes strijders zich schuilhouden, waagden de Russen zich liever niet. Ze leken zich er min of meer bij te hebben neergelegd dat ze de ontoegankelijke bergen niet op korte termijn van opstandelingen konden zuiveren. De situatie was dus met recht uitzichtloos te noemen: het
wederzijds geweld bleef op kleine schaal voortduren, van wederopbouw van het gebied was geen sprake, en voor de honderdduizenden vluchtelingen in de omringende regio bleef terugkeer onmogelijk.
Het blijvend gevaar van kernwapens (Tom Sauer)
507: In een voorlaatste hoofdstuk beschrijft de auteur het gebruik van depleted uranium tijdens de Golfoorlog van 1991 en de Kosovo-oorlog van 1999. Terwijl wetenschappelijke rapporten elkaar tegenspreken, is Caldicott ervan overtuigd dat het syndroom waarmee vele militairen te kampen krijgen, te maken heeft met het gebruik van uranium-munitie. Interessant is ook te vernemen dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) weigert dit probleem verder te onderzoeken, omdat zij in 1959 een akkoord heeft gesloten met het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), dat stelt dat als één van beide organisaties een onderzoek wil verrichten dat het werk van de andere beïnvloedt, hiervoor wederzijdse goedkeuring nodig is (blz. 186). Geheel in de lijn van de MIC(Militair-Industrieel Complex)- these eindigt haar boek met het hoofdstuk ‘Het Lockheed Martin presidentschap en de Star Wars regering’, waarmee ze doelt op de regering-Bush Jr.

Migratie in Italië (Carlijne Vos Volkskrant 6 februari 2018 p. 21):
In de afgelopen vier jaar staken bijna 700 duizend migranten in bootjes de zee over. Het leeuwendeel komt uit landen in zuidelijk Afrika en maakt geen kans op een asielstatus. Het grote probleem is dat deze illegalen moeilijk zijn uit te zetten. Nadat ze bij aankomst zijn geregistreerd reizen migranten dus vrij door om tegen gesloten grenzen van Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland te stuiten. Gevolg is dat de migratielast volledig in Italië is komen te liggen.
De opleving van xenofoob rechts in Italië mag daarom ook Brussel worden aangerekend. Net als in Griekenland hebben de Europese lidstaten geen helpende hand uitgestoken en Italië te lang laten doormodderen met de migranten. Pas toen Italië zelf in Libië dubieuze afspraken maakte met smokkelbendes en de kustwacht van de regering in Tripoli stopte de bootvluchtelingenstroom. De EU sloot zich daarbij aan en daarmee lijkt de kous af tot de volgende crisis zich aandient.
Structurele oplossingen, zoals om migranten al aan de overkant van de Middellandse Zee te screenen en zo nodig direct terug te sturen naar het land van herkomst, zijn er nog steeds niet. Zo blijft het zwakke Europese optreden in de migratiecrisis voorlopig verkiezingen bepalen.

Europese druk hield niet over (Lars van Troost Volkskrant 27 november 2017 p. 19):
Berechtingen door het Joegoslavië-Tribunaal (ICTY) bleven te lang uit om een bijdrage te hebben kunnen leveren aan verzoening in voormalig Joegoslavië. Dat stelt Arnout Brouwers. Hij wijt deze vertraging aan de Joegoslavische opvolgerstaten die, ondanks Europese druk, lange tijd niet voldeden aan hun samenwerkingsverplichtingen jegens het Joegoslavië-Tribunaal.
Europese regeringen en militairen meenden dat de broze vrede niet moest worden verstoord met internationale rechtszaken. Zij rechtvaardigden hun passieve opstelling aldus: de VN-Veiligheidsraad heeft staten dwingend opgelegd medewerking te verlenen aan het tribunaal, maar de Navo is geen staat en valt dus niet onder deze verplichting.
Pas toen zij het politiek opportuun achtten, verlieten zij deze gelegenheidsjuristerij. Westerse staten verleenden ook niet veel medewerking aan het tribunaal-onderzoek naar vermeende Navo-oorlogsmisdrijven in Kosovo (Operatie Allied Force, voorjaar 1999).
Internationale gerechtshoven zijn hooguit zo sterk als de hun schragende staten wensen. Ook die zijn helaas niet immer te goeder trouw.

De slager van Bosnië (Bert Wagendorp Volkskrant 23 november 2017):
De volgende dag maakt Mladic het goed. Hij overhandigt Karremans een schemerlamp 'ter herinnering aan deze dag'. Het is de ultieme vernedering, maar Karremans neemt het cadeau niettemin dankbaar in ontvangst. 'For my wife?' - die zal hem ook blijven achtervolgen.
Een paar dagen later, als Dutchbat is aangekomen in Zagreb, kroonprins Willem-Alexander vrolijk meeloopt in de polonaise en iets zuidelijker de genocide is voltooid, prijst Karremans de strateeg Mladic. In 2006 ontvangt hij van Defensieminister Kamp een insigne,
'als erkenning van miskenning'. Vijf jaar later wordt Mladic gearresteerd.
Van oude mannen en dingen die voorbijgaan. Misschien dat nu zelfs de spoken uit de zomer van 1995 ophouden ons te kwellen. Het enige dat rest is het verdriet van Srebrenica - tot ook dat is opgelost in de tijd.

'Bewustzijn bij machine? Totale onzin' (Laurens Verhagen interviewt Luciano Floridi de Volkskrant 2 november 2017, p. 27):
Luciano Floridi (Rome, 1964) is een Italiaans hoogleraar filosofie, gespecialiseerd in informatie-ethiek. Hij is sinds 2013 werkzaam aan de Universiteit van Oxford. In 2014 verscheen zijn boek De Vierde Revolutie. Hij betoogt hierin dat we ons nu in de vierde grote verandering bewegen, waarin het on- en offlineleven zich steeds meer vermengen. Deze vierde revolutie volgt op die van Copernicus (aarde draait om de zon), Darwin (natuurlijke selectie) en Freud (veel van onze daden gebeuren onbewust).
Van Mierlo had het ook al over nepparlement (Willem Melching Volkskrant 27 november 2017 p. 18):
Er zijn opvallende overeenkomsten tussen de '68-ers' en de huidige populisten. Maar waar de toenmalige elite wel degelijk op punten toegaf, gedragen de regenten van nu zich alsof ze recht hebben op de macht, betoogt historicus en gastcolumnist Willem Melching.
Toch is het populisme niet nieuw. Wie goed kijkt naar de ideeën en acties van de populisten vallen de overeenkomsten op met de jaren zestig. Ook toen lag het establishment onder vuur. Acties en demonstraties waren aan de orde van de dag. Nieuwe partijen zoals Provo, de Boerenpartij en D'66 haalden spectaculaire electorale successen. Daarom is het interessant en leerzaam om de huidige crisis in de democratie in historisch perspectief te plaatsen. Wat zijn de overeenkomsten tussen de populistische revolutie van nu en de veelbewogen jaren zestig? Kunnen we er iets uit leren om de huidige verwarring de baas te blijven?
Pseudoparlement
In het legendarische verkiezingsspotje van 1967 loopt Hans van Mierlo in zichzelf pratend over een Amsterdamse gracht. Bron van alle kwaad is het "pseudoparlement" dat de democratie heeft verkwanseld. Zijn analyse is letterlijk hetzelfde als het "nepparlement" van Geert Wilders uit 2015.
Groot-Brittannië is nota bene uitgetreden. Is het in zo'n situatie dan verstandig om de crisis in de Europa Unie op te willen lossen met kreten als een
"ever closer union"? Dat is een legitieme vraag van de populisten, al was het maar omdat niemand weet wat deze "closer union" eigenlijk betekent.
Net als in 1967 staat de revolutie voor de deur. Maar het verschil is dat de huidige elites machteloos toekijken hoe de populisten zich opwerpen als de ware democraten. De regenten van nu gedragen zich alsof ze van nature recht hebben op de macht. Ze zijn vergeten dat ze die macht slechts tijdelijk in bruikleen hebben gekregen van de kiezers.
Als ze niet snel in actie komen dan krijgen van Mierlo én Wilders alsnog gelijk. Dan blijken ze inderdaad een nepparlement te zijn en maken ze van Nederland een pseudo-democratie.

Leg het vastgoedkapitaal stevig aan de ketting (Tim Verlaan Volkskrant 27 november 2017 p. 18):
Lokale politici kunnen in hun omgang met de wereld van het vastgoed veel leren van het verleden, betoogt docent stadsgeschiedenis Tim Verlaan.
'Overspannen en oververhit' kopte NRC onlangs over de Nederlandse huizenmarkt. Enkele dagen eerder schreef de Volkskrant dat jonge gezinnen noodgedwongen de stad verlaten. Het Parool bericht deze dagen met grote regelmaat over het nijpende tekort aan studenten- en minimawoningen, terwijl een selecte groep (internationale) beleggers haar greep op de Amsterdamse markt verstevigt.
De huidige problematiek op de woningmarkt komt eerder voort uit het succes dan het falen van het grootstedelijke leefklimaat, maar ook nu zou de politiek zich moeten hoeden voor het onkritisch volgen van conjunctuurbewegingen en innige verstandhoudingen met marktpartijen. Bestuurders zijn geen projectontwikkelaars en hun steden geen merken.
De politiek moet de Nederlandse huizenmarkt krachtiger beschermen tegen beleggers en projectontwikkelaars. Doet zij dat niet, dan geeft zij de generatie die bouwde voor de buurt niet alleen een klap in het gezicht, maar kan ook zomaar een nieuwe exodus ontstaan.
Dit keer niet omdat mensen de stad uit willen, maar simpelweg omdat zij door stijgende prijzen en ruimtegebrek wel moeten.

Wat op het spel staat (René Cuperus Volkskrant 27 november 2017 p. 19):
Zullen we in staat zijn tot de Grote Ommekeer?' Wat gebeurt er in een democratie als te veel mensen gewoon geen zin hebben in verandering? Hoe overleven samenlevingen die de toekomst uit de weg gaan, en zich louter richten op het behoud van de status quo?
In principe zouden de klimaatverandering en de fundamentele verschuivingen in arbeid en consumptie de transformatieve energie kunnen losmaken die we nodig hebben in de komende decennia. Maar dan moet er wel voldoende gemeenschappelijke hoop en daadkracht zijn.
Er is een nieuwe Verlichting nodig. Een vooruitgangsproject dat boven de tegenstelling tussen markt en vesting uitstijgt. Langzaam wint het standpunt terrein dat het belangrijkste kapitaal van een samenleving de kwaliteit van de natuurlijke bronnen en de kwaliteit van het leven van de mensen is. De alchemie van het collectief handelen maakt het onmogelijke steeds weer mogelijk.

Hoe bouw je een Bitcoin automaat?
Elon Musk Gaat Weg Bij Tesla, Springt Op Financiële Tech (Seth Fiegerman 6 augustus 2018):
De levensechte Ironman, Elon Musk, heeft zopas aangekondigd dat hij zijn baan bij Tesla gaat opzeggen om meer tijd vrij te maken voor een nieuwe onderneming waarvan hij denkt dat die de wereld ingrijpender gaat veranderen dan Tesla, SpaceX en Solar City ooit konden. De naam van zijn nieuwe onderneming is Crypto Edge System en ook al is het niet zijn eigen idee, hij heeft er $770 miljoen in geïnvesteerd, waardoor hij invloed heeft op alle beslissingen die worden genomen bij Crypto Edge System.

Ons feilbare denken van Daniel Kahneman is één meesterwerk wanneer het gaat om de complexe relatie tussen 'Voelen en Denken' te beschrijven. Of met andere woorden het geeft een nieuwe visie op het thema gnosis. Maar met de zogeheten 'Mozes-misleiding' (p.81) heeft hij het mis dat Noah dit deed.

Economie Banenplan (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 23 november 2017 p. 9):
En hoe kan het dat multinationals veertig procent van alle banen in de private sector voor hun rekening nemen? En het midden- en kleinbedrijf zeventig procent? Iemand zit hier opzichtig te liegen.
De echte reden? Op 29 november maakt Unilever bekend waar het internationale hoofdkantoor komt. Het Weena in Rotterdam? Of de Embankment in Londen? Dat is wat het concern beleggers na het afketsen van de fusie met Kraft Heinz moest beloven: één hoofdkantoor. Om de Britse (groot)aandeelhouders te paaien, heeft Polman Rutte verzocht een streep door de dividendbelasting te halen. Die heeft vervolgens Pechtold, Segers en Buma zo gek gekregen mee te doen. Einde verhaal. In Rotterdam werken negenhonderd werknemers. In Londen achthonderd. Daar is die 1,4 miljard euro voor bedoeld. Het is het duurste banenplan ooit: 900.000 euro per baan. Uit onze zak.

Dichter bij de waarheid? (Jop de Vrieze De Groene Amsterdammer 23 november 2017 p. 28-33):
Komen wetenschappers vandaag de dag nog wel aan waarheidsvinding toe? Is de wetenschap in crisis? Om op deze vragen een antwoord te krijgen, sprak Jop de Vrieze met een groot aantal wetenschappers.
Voor Frank Miedema, decaan in het UMC Utrecht, is de maat vol tijdens een bijeenkomst in 2012, waarop het rapport wordt gepresenteerd over de zaak-Diederik Stapel. De commissie onder leiding van psycholinguïst Pim Levelt neemt het klassieke perspectief in: Stapel is een uitzondering, de wetenschap is uniek als een
zelfreinigend systeem dat efficiënt fouten en bedrog registreert en corrigeert. Fraude loont niet. Miedema pakt de microfoon en zegt: ‘Het kan toch niet zo zijn dat we deze zaal gaan verlaten en niet erkennen dat we een groter probleem hebben dan enkele uitzonderlijke fraudeurs? Dat we kampen met falende peer review, dat er een groot grijs gebied is van slecht onderzoek en dat het systeem uit zijn voegen barst?’
Hoge verwachtingen hebben Miedema en co op dat moment niet. Maar er blijken onverwacht veel collega’s helemaal klaar met hoe het gaat in de wetenschap. Zij zijn het erover eens dat de beloningsstructuur onvoldoende spoort met het werkelijke maatschappelijke doel van de wetenschap: bijdragen aan een betere wereld en een beter leven op deze aarde. In de jaren die volgen groeit Miedema uit tot de personificatie van de wetenschapskritiek in Nederland. Zijn kritiek richt zich niet alleen op de wetenschappers zelf, maar ook op wetenschapsjournalisten. Tijdens een bijeenkomst zegt hij:
‘Waar is de Joris Luyendijk die het bedrijf wetenschap in kaart gaat brengen, vergelijkbaar met zijn Banker’s Blog op The Guardian?
Well, here we are. Om erachter te komen hoe de wetenschap ervoor staat, ging ik ruim vier maanden op onderzoek uit en sprak ik met onderzoekers uit verschillende vakgebieden en in verschillende stadia van hun carrière.
Ieder voor zich , perverse prikkels, een beperkt zelfreinigend vermogen – parallellen met de bankencrisis dringen zich op. Maar waar bankiers na die crisis vooral bezig leken hun vege lijf te redden, dringt bij een groeiend aantal wetenschappers door dat het anders moet.
Wat Science in Transition-frontman Frank Miedema betreft kunnen we het best helemaal stoppen met indicatoren. Zelf was hij jarenlang ook vooral bezig carrière te maken, door publicaties in toptijdschriften te halen. Het verschil was volgens Miedema dat hij als aidsonderzoeker wel steeds werd geconfronteerd met echte problemen en patiënten. Zijn collega’s en hij hielden jaarlijks verhalen over hun onderzoek in De Rode Hoed voor deelnemers aan het Amsterdamse Hiv/Aids Cohort. ‘Zij vertelden over hun leven met hiv. Zo van: “Ik ben seropositief en mijn vriend ook, moeten wij condooms gebruiken?” Dat wisten we toen niet.’
‘De tractie van Science in Transition en Open Science is op gang gekomen.’ Wat Miedema betreft hoeft niet elke wetenschapper zich bezig te houden met het systeem van de wetenschap en de relatie met de maatschappij. Als er maar genoeg mensen zijn die dat wél doen, en de rest bewust maken van hun blinde vlekken: zijn we nog wel met de echte zaken bezig? Are we making a cure or a career?

Debat over beschavingsideaal
Straks kunnen we ook supermensen maken (Peter Giesen Volkskrant 22 mei 2010):
Michael Sandel en Nick Bostrom zijn twee van de veertien prominente sprekers op de Nexus-conferentie, vrijdag 11 juni 2010.
Met Bostrom en Sandel botsen twee mensbeelden. Bostrom gelooft in de scheppende mens, die zich van andere dieren onderscheidt door zijn meesterschap over de natuur. Sandel erkent de menselijke creativiteit, maar waarschuwt voor hubris, voor de hoogmoed van een mens die zijn beperkingen niet meer wil zien. Sandel: ‘De idee dat de mens de natuur moet beheersen om menselijk te zijn, is een valse idee van vrijheid. Meesterschap over de natuur is geen doel op zich. Meesterschap is goed om bijvoorbeeld ziekten te overwinnen. Maar het is niet noodzakelijkerwijs goed. De atoombom is ook een vorm van heerschappij over de natuur. We moeten kijken waar ons meesterschap toe leidt, of het in overeenstemming is met onze morele waarden’.

Kunnen robots lezen? (Jeanette Winterson De Groene Amsterdammer 23 november 2017 p. 40-43):
Momenteel staan wij, mensen, bovenaan in de hiërarchie. Maar voor hoe lang nog? In rap tempo wordt er een onvoorspelbare tegenstrever ontwikkeld die we naar alle waarschijnlijkheid niet zullen kunnen beheersen.
Dertig jaar geleden heb ik De passie geschreven. In die roman staat de volgende zin: ‘Wat je op het spel zet, laat zien wat je waarden zijn.’ Goed dan, wat zetten we op het spel? Wat zijn onze waarden? We weten dat we bereid zijn de toekomst van de aarde op het spel te zetten, wat laat zien dat we weinig waarde hechten aan de diepblauwe planeet die we bevolken. We weten dat we geen waarde hechten aan een mensenleven. Hoeveel oorlogen moeten er nog volgen, hoeveel hongersnoden, droogten, fabrieksbranden, onbetaalbare medicijnen, ondermaatse huisvesting, werkloosheid – kortom: alles wat we bereid zijn op het spel te zetten, ten koste van anderen, uit een zucht naar macht en geld?
Nick Bostrom, de schrijver van Super-intelligence, staat aan het hoofd van het nogal sciencefiction-achtig klinkende Future of Humanity Institute van University of Oxford. Bostrom is ethicus en hij spreekt waarschuwende woorden over wat we momenteel aan het doen zijn – en met name over de manier waarop we kunstmatige intelligentie een menselijk aanzien geven. Dat doen we omdat het voor ons de enige manier is om ermee om te gaan: we vinden het prettig om tegen ‘Siri’ te praten, of tegen ‘Alexa’, of om te spelen met een schattige Japanse robot die naar ons zwaait en die eruitziet als een Disney-figuurtje, of als een versie van onszelf.
Als wij die computers zíjn, zo betoogt Raymond Kurzweil, dan zullen we niet vijandig staan tegenover onszelf. Hij is ook van mening dat intelligentie die niet door de mens is gevormd en die niet in een lichaam is gevat toch onze normen en waarden zal delen, dezelfde doelen zal nastreven als wij, zich achter onze gedeelde ambities zal scharen. Kurzweil heeft veel volgelingen – voornamelijk jonge, alleenstaande mannen – die hem zien als een soort sekteleider, en ik moet zeggen dat de religieuze onderstroom – is het eigenlijk wel een onderstroom? – van de kunstmatige-intelligentie-optimisten herinneringen oproept aan mijn jeugdjaren bij de evangelisten. Er wacht ons een beter leven! De dood zal niet langer bestaan! Ons lichaam is niet ons huis! We zijn meer dan vlees en bloed! De redding is nabij!
Kunstmatige superintelligentie zal wel in staat zijn zichzelf te kopiëren, zichzelf te updaten en zich schuil te houden als de makers in paniek raken en proberen haar uit te schakelen. Alles wat slimmer is dan wij zal zich uiteindelijk aan onze greep ontworstelen.
Dat realiseerde Mary Shelley zich ook. In de brieven waaruit het verhaal is opgebouwd, blijft Frankenstein, verslagen en stervende, de hoop koesteren dat op een goede dag iemand zijn werk zal voortzetten.
Mary Shelly was niet alleen een visionair maar ook een realist – zij kende het menselijk hart.

De utopische dromen van Naomi Klein (Michael Persson Volkskrant 1 juli 2017):
Activiste is radicaal van gedachten veranderd in nieuwste boek Ze sprak zich altijd al uit tegen globalisering, maar kwam nooit met een alternatief. Met haar nieuwste boek is activist Naomi Klein radicaal van gedachten veranderd. Door: Michael Persson 1 juli 2017 Naomi Klein komt het podium op. Ze heeft een nette zwarte broek aan met een zwart jasje en draagt daarover een zilverwitte sjaal. Met haar hakken en haar sjieke kapsel zou ze ook een ambassadeur kunnen zijn, maar ze is een activist, ze is de vrouw die al jaren het verzet leidt tegen de economie zoals we die kennen en die nu de strijd aanbindt met de Amerikaanse president Donald Trump.
De oplossing is dus geëvolueerd, maar wat de diagnose betreft vindt Klein dat ze het al die tijd wél bij het rechte eind heeft gehad. In haar nieuwe boek, een schotschrift tegen Trump en de politieke en economische krachten die hem mogelijk hebben gemaakt, komen de drie lijnen samen die ze in haar eerdere werken heeft beschreven. Doorlopende crisis
Volgens Klein is Trump een doorlopende crisis en geeft hij daarmee de Republikeinen vrij spel om hervormingen door te voeren. En ten derde ziet ze in het Witte Huis van Trump het ultieme bewijs dat het traditionele bedrijfsleven zijn uiterste best doet klimaatbeleid te saboteren, zoals ze beschreef in This Changes Everything, in het Nederlands verschenen met de titel No time (2014).
Trump is een
monster van Frankenstein, schrijft Klein, waarvan de ledematen zijn samengesteld uit alle rechtse trends die ze in haar boeken heeft gesignaleerd. Dat betekent ook dat Trump geen aberratie is, maar de culminatie, het logische eindpunt, van de rechtse geloofsartikelen in Noord-Amerika. 'Dat inhaligheid goed is. Dat de markt heerst. Dat alleen geld ertoe doet. Dat witte mannen beter zijn dan de rest. Dat de natuur geplunderd mag worden. Dat de kwetsbaren hun lot verdienen en dat de 1 procent hun gouden torens verdienen. Dat publiek bezit verdacht is en geen bescherming verdient. Dat we omringd worden door gevaar en alleen op onszelf moeten passen.'

Voetnoot Robot (Arnon Grunberg Volkskrant 21 november 2017):
Een vriend van me merkte op dat angst voor de robot een vorm van xenofobie is: de vreemde, van wie wij stiekem vrezen dat hij beter is dan wij.
Onlangs demonstreerde alt-right in Amerika met de leus: 'Joden zullen ons niet vervangen.'
Binnenkort wordt er gescandeerd: 'Robots zullen ons niet vervangen.' Zouden robots daar bang van worden?

Europese druk hield niet over (Lars van Troost Volkskrant 27 november 2017 p. 19):
Berechtingen door het Joegoslavië-Tribunaal (ICTY) bleven te lang uit om een bijdrage te hebben kunnen leveren aan verzoening in voormalig Joegoslavië. Dat stelt Arnout Brouwers. Hij wijt deze vertraging aan de Joegoslavische opvolgerstaten die, ondanks Europese druk, lange tijd niet voldeden aan hun samenwerkingsverplichtingen jegens het Joegoslavië-Tribunaal.
Europese regeringen en militairen meenden dat de broze vrede niet moest worden verstoord met internationale rechtszaken. Zij rechtvaardigden hun passieve opstelling aldus: de VN-Veiligheidsraad heeft staten dwingend opgelegd medewerking te verlenen aan het tribunaal, maar de Navo is geen staat en valt dus niet onder deze verplichting.
Pas toen zij het politiek opportuun achtten, verlieten zij deze gelegenheidsjuristerij. Westerse staten verleenden ook niet veel medewerking aan het tribunaal-onderzoek naar vermeende Navo-oorlogsmisdrijven in Kosovo (Operatie Allied Force, voorjaar 1999).
Internationale gerechtshoven zijn hooguit zo sterk als de hun schragende staten wensen. Ook die zijn helaas niet immer te goeder trouw.

Neergangsdenken zelf bedreigt ons (Arnout Brouwers Volkskrant 24 november 2017 p. 22):
Dus Xi doet nu de vrijhandel, Poetin de wereldvrede, Trump de sociale media en wij Zwarte Piet? Het wordt hoog tijd om onze representatieve democratie weer eens hardop te gaan verdedigen, betoogt Arnout Brouwers.
Ook de maatschappelijke verstoring die immigratie veroorzaakt is reëel. Maar neergangsdenken en cultuurpessimisme stoken de anti-immigratiesentimenten en de felle cultuuroorlogen omtrent tradities en identiteit (van Zwarte Piet tot koloniaal verleden) verder op. De angst overwoekerd te raken door andere volken en culturen is veel kleiner in tijden van groei, zelfvertrouwen en optimisme (zie de historische golfbeweging in het Amerikaanse immigratiesentiment).
Wat ook niet helpt? Het gevoel, onlangs beschreven door columnist Bret Stephens, dat het Westen geen oorlogen meer kan winnen en de uitkomst altijd een catastrofe is - of er nu wel (Irak) of niet (Syrië) geïntervenieerd wordt.
Dat mensen in deze tijd voor onorthodoxe oplossingen kiezen is niet zo verwonderlijk. Het succes van het 'populisme' is ook de uitdrukking van zorgen over reële problemen. Zoals de historicus Melching onlangs opmerkte: populisten versla je niet door ze te verketteren. De uitdaging is betere oplossingen vinden en laten zien dat extremistische politici hun volgelingen knollen voor citroenen verkopen.
Maar ondertussen lijkt het neergangsdenken zélf een bedreiging te worden van onze democratieën. Heeft het Westen zichzelf niet in een depressie gepraat? Zijn ijdelheid en hoogmoed vervangen door paniekvoetbal en doemdenken?

Helder denken kan alleen bij vrijuit spreken (Bret StephensVolkskrant 28 oktober 2017 Opinie p. 8):
Terecht verdedigt rector Robert Zimmer radicaal de vrijheid van meningsuiting, vindt New York Times-columnist Bret Stephens.
Dit zijn geen wereldschokkende vragen. Maar het zijn wel de juiste vragen. Het zijn ook de vragen die te weinig rectoren van universiteiten stellen, in elk geval niet in het openbaar en bij herhaling. In plaats daarvan overheerst de zelfingenomen gedachte dat er niet echt iets aan de hand is, dat zorgen over censuur overdreven zijn, dat er altijd creatieve manieren zijn om vrijheid van meningsuiting te combineren met gevoelig blijven voor alle gevoeligheden - een balanceeract die zo verfijnd is dat geen enkele student ooit beledigd hoeft te zijn en geen enkele bestuurder ooit stelling hoeft te nemen.
Zimmer weet wat een onzin dit is; dat als vrijheid van meningsuiting niet actief wordt verdedigd, die snel zal worden aangetast. Doordat hij het prestige van zijn functie inzet om even briljant als onverschrokken zijn punt te maken, is Zimmer de belangrijkste stem geworden in de Amerikaanse academische wereld.

'Willen we het Westen nog wel?' (Bret Stephens Volkskrant 21 februari 2017):
Overal staat het Westen onder druk. Rusland wil een post-westerse wereldorde, president Trump minacht westerse instituties en Europa is het geloof in eigen kracht verloren. Willen we het Westen nog wel, vraagt columnist Bret Stephens zich af in de Wall Street Journal. Zo ja, laten we dan snel weer leren wat westerse waarden zijn. Anders hoeft het niet meer.
Immuun maken
Er was een tijd dat het Westen wist waar het voor stond. Omdat het over zichzelf nadacht, bijvoorbeeld tijdens een cursus 'westerse beschaving'. Het begreep dat de morele funadamenten daarvoor in Jeruzalem waren gelegd, de filosofische in Athene en de juridische in Rome.
Het behandelde met eerbied de begrippen rede en openbaring, vrijheid en verantwoordelijkheid. Waar die in tegenspraak waren, leerde Europa die met elkaar in harmonie te brengen en er een bron van kracht van te maken. Het geloofde in de superioriteit van zijn muziek, literatuur en politieke idealen.
Sindsdien hebben we generaties opgevoed die hier niets van geloven, en dan zijn we geschokt door de opkomst van anti-westerse politiek?
Als je je kinderen de beschavingswaarden wil leren die ze immuun maken voor een Trump, Le Pen of Lavrov, kun je beginnen met ze die waarden te doceren.

Diaspora moet crisis in Suriname helpen bestrijden (Kathleen Ferrier en Dave Ensberg-Kleijkers de Volkskrant 24 november 2017 p. 23):
Surinamers, ook die buiten de grenzen, moeten het enorme potentieel van het land helpen ontwikkelen.
Het is gemakkelijk gedacht dat een vertrek van de huidige president alle problemen van Suriname oplost. Complexe problemen verdwijnen immers niet met gemakkelijke oplossingen. Er is meer nodig. 42 jaar geleden werd Suriname zelfstandig. Het nam toen vanuit 'eigen kracht' het heft in eigen hand.
Het is nu de hoogste tijd dat Surinamers binnen en buiten het land écht werk maken van veranderingen die nodig zijn voor de ontwikkeling van het enorme potentieel van dit prachtige land.
Stichting Johan Ferrier Fonds kanaliseert diasporabetrokkenheid en zet in op duurzame ontwikkeling in Suriname door het steunen van projecten op gebied van onderwijs en cultuur. johanferrierfonds.nl

Nieuwe democratie kun je leren in Hongkong (Kathleen Ferrier en Adriënne Simons de Volkskrant 5 september 2016 p. 18):
Hongkong experimenteert uit noodzaak met nieuwe vormen van democratie. Daar kunnen wij van leren. Voor steeds meer mensen in Hongkong zijn de westerse vormen van een meerpartijenstelsel geen lonkend perspectief. Brexit en de Amerikaanse verkiezingen worden genoemd als verklaring voor die terughoudendheid. Ook in de oude democratieën plaatsen steeds meer mensen vraagtekens bij het beproefde model. Opiniemakers als René Cuperus (O&D, 22 augustus) lijken te zeggen: kiezer, wacht niet op de politiek, maar zorg zelf dat je klaar bent om voor je belangen op te komen. Gert van Dijk, hoogleraar coöperatieve strategie aan Nijenrode, zegt in het FD: 'Straks mag de overheid blij zijn te mogen participeren in de burgercollectieven.'
Experimenteren met nieuwe en lokale vormen van democratie is voor Hongkong van levensbelang. Er moet een einde komen aan de gelatenheid van burgers als Hongkong niet opgeslokt wil worden door China. De noodzaak om nieuwe dingen te proberen is dus hoog. Van deze urgentie gaan oude democratieën profiteren. Hopelijk houden zij dit kleine test-lab, ook uit eigenbelang, in de gaten. Hong Kong ligt dan onder een vergrootglas. Peking moet zich ook na de verkiezingen van 4 september aan de regels houden. Het mes snijdt aan twee kanten: peer-to-peer politics over landsgrenzen heen. De aarde wordt weer plat.

Geld van de EU zoekt projecten (Leo Paul Volkskrant 23 november 2017 p. 22):
'Koffie voor iedereen' heet het systeem waarbij ook rijke regio's profiteren van Europese subsidies.
Alex Brenninkmeijer (nu lid van de Europese Rekenkamer) zei het al: landen maken zich bij het verdelen van de geldpotten enorm druk om het binnenhalen van een zo groot mogelijke buit, maar daarna is niemand meer geïnteresseerd in de besteding.
De Europese Rekenkamer schrijft daar mooie rapporten over. In 2014 bijvoorbeeld over het geld dat besteed is aan regionale vliegvelden (in totaal 4,5 miljard euro tussen 2000 en 2013). Titel van het rapport: Poor value for money. Aan weerszijden van een grens worden vliegvelden uitgebouwd, ook al zitten ze elkaar dwars en hebben ze te maken met dezelfde groep potentiële klanten. Maar ja, het geld moet op (bestedingsdwang) en een regio moet worden zoet gehouden. Er is geen grensoverschrijdende Europese ruimtelijke planning.

Keur experimenten met bijstand ruimhartig goed (Hans Bosselaar Volkskrant 23 november 2017 p. 23):
Hans Bosselaar senior onderzoeker en leider project 'Niet langer in de Wajong'
Alleen door experimenten kunnen gemeenten wat meer ontspannen omgaan met langdurig werklozen.
Hopelijk is het initatief van Hertsenberg aanleiding voor het nieuwe kabinet om met de vraag achter de onderzoeksvragen van de gemeenten aan de slag te gaan. Dat kan in eerste instantie door de experimenten ruimhartig goed te keuren en, op termijn, door de neiging tot recentralisatie aan te pakken. Het wordt tijd dat de Haagse politici en bestuurders hun drang tot beheersing laten varen en ruim baan geven aan de lokale kennis en praktische wijsheid van gemeenten. Dan is er echt sprake van decentralisatie.

Kritische massa (Floris Duijfjes 24 november 2017 p. 25):
In het artikel 'Kan Amsterdam het EMA er wel bij hebben?' zegt Coen Teulings: 'Dat zorgt voor een brede en gevarieerde stad met een kritische massa' (Ten eerste, 22 november). Moeten wij vrezen voor een sociaaleconomische kernexplosie? In dat geval lijkt het mij wel zo verstandig als de blusboot stand-by gaat liggen in het IJ om de boel een beetje nat te houden.

Kan Amsterdam het EMA er wel bij hebben? (Irene de Zwaan Volkskrant 22 november 2017 p. 14):
Coen Teulings, hoogleraar economie aan de universiteit van Cambridge, bestudeerde succesvolle steden:
'Amsterdam heeft er baat bij als dit soort hoofdkantoren bij elkaar komen te zitten. Dat zorgt voor een brede en gevarieerde stad met een kritische massa. Mensen kunnen kennis met elkaar delen. Het zorgt ook voor draagvlak voor allerlei voorzieningen die Amsterdam aantrekkelijk maken, zoals restaurants, winkels en musea. De vraag naar woningen neemt inderdaad toe. Amsterdam zal nieuwe woningen bij moeten bouwen, maar dat was toch al het geval. Uiteindelijk profiteert gemiddeld genomen iedereen hiervan.'

Mondige burger (Toine Heijmans Volkskrant 22 november 2017 p. 21):
Waarom overheidsmanagers het almaar moeilijker krijgen.
Gerard Bakker gaat vanavond winnen natuurlijk, want het thema is 'in de wind staan' en als er iemand in de wind staat is hij het wel - op het inleidende filmpje zwaait zijn stropdas omhoog in de mistral rond zijn kantoorgebouw. 'Je moet heel goed weten waar de wind staat en waar je zelf staat', zal Erik Akerboom later zeggen, de politiebaas, 'zodat je zelf niet omwaait'.
Gerard wint. Hij is een bijzondere, charmante man die de horribele taak kreeg het COA te managen: tienduizenden asielzoekers netjes opvangen en daarna tweeduizend man personeel ontslaan ('afscheid nemen van'). Als ik hem vraag naar zijn geheim, zegt hij: 'we hebben het in de organisatie met elkaar gedaan'. En hij vertelt over het medewerkerstevredenheidscijfer: 7,9. 'Je doet iets wat betekenisvol is, je doet het niet voor geld, status en macht.'
Hij krijgt de prijs uit handen van minister Kajsa Ollongren, die lang overheidsmanager was. Heel lang. Die kent de kantoren en de processen. Dat gum je niet uit. Ze zegt: 'De toekomst heeft gedreven ambtenaren nodig, die ook snappen hoe het werkt in deze tijd.' Ik denk: met de mondige burger. Ze bedoelt: 'met de nieuwe technologie'.
Politiek is management, kijk maar naar Mark Rutte, en kijk maar naar het aantal ex-overheidsmanagers in het nieuwe, monoculturele kabinet (Kaag, Snel, Wiebes, De Jonge, Bruins, Van Veldhoven).
Benieuwd hoe Ollongren straks de mondige burger uitlegt waarom er honderd miljoen euro is verdwenen in een mislukt ict-project voor de 'basisadministratie'. Hoe Snel de mondige burger uitlegt waarom het een puinzooi is bij de Belastingdienst.

Neutraliteit (Sander van Walsum Volkskrant 22 november 2017 p. 21):
Een hoofddoek is onverenigbaar met neutraliteit, ongeacht de werkhouding van de draagster.
Juist een zo diverse samenleving als de onze moet de neutraliteit van haar overheid koesteren. Op goede gronden heeft het Europese Hof van Justitie onlangs nog bepaald dat de werkgever - onder voorwaarden waaraan de Nationale Politie heeft voldaan - van personeel in 'vertegenwoordigende functies' mag verlangen dat het neutrale kleding draagt. Met die eis is een hoofddoek onverenigbaar - ongeacht de werkhouding van de draagster.

Van Mutti Merkel tot mislukte Merkel (Henri Beunders Volkskrant 22 november 2017 p. 22):
De Duitse bondskanselier was te veel bezig met haar imago en met haar angst voor verkeerde tv-beelden.
Naziverleden
En nu is Merkel mislukt door een nog heftiger Duitse angst: de angst voor chaos en controleverlies, dezelfde angst die overal in het Westen tot de opstand tegen de globalisering en digitalisering heeft geleid. De Duitse geschiedenis zit vol met gevallen van te veel hooi op de vork, en goede bedoelingen en averechtse gevolgen. Zelfs met de alom terecht bewonderde verwerking van het naziverleden gebeurt dit nu.
Modekoning Karl Lagerfeld (84) hekelde vorige week Merkels vluchtelingenpolitiek namelijk zo:
'Ook al liggen er decennia tussen, men kan niet miljoenen Joden doden en dan later miljoenen van hun ergste vijanden binnenhalen.'
De les: wie de moraal te veel verheft tot wereldpolitiek, zoals ook Tony Blair eenzijdig deed bij zijn beslissing in 2003 om Irak binnen te vallen, moet niet verbaasd staan dat die moraal snel kan omslaan. De mens heeft namelijk vele heftige emoties in zich. Daarom is 'Realpolitik' met een vleug menselijkheid en visie beter dan 'Gesinnungsethik' zonder te letten op de mogelijke gevolgen.

In de Volkskrant Magazine van 17 mei 2014 staat een interview (p. 12 - 18) met Jeroen Dijsselbloem, daarin zegt hij: ‘Dat ik in de voetsporen moest treden van Wouter Bos, mijn politieke leermeester; van Gerrit Zalm en Wim Kok, helemaal zo’n onaantastbare grootheid. ..etc. Wel vind ik dat Europa bij uitstek geschikt is om een aantal zaken aan te pakken. De banken bijvoorbeeld, en dat zien de kiezers ook wel.’
Zalm vertelde mij wat oud-minister Duisenberg hem ooit had uitgelegd. 'Minister van Financiën zijn is heel makkelijk. Je hoeft alleen maar nee te kunnen zeggen. De enige vraag waarop je met ja antwoordt is als ze zeggen: zei u nee?' Over het voorzitterschap van de Eurogroep: 'Waarom zou ik het niet kunnen? Waarom moet een ander het doen? Ik heb last van opvattingen en geldingsdrang.'
Het probleem is echter dat zowel
Wim Kok (interview Joris Luyendijk 22 februari 2015), Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem marionetten van de financiële sector, het systeemdenken zijn. Zij fixeren zich eenzijdig op één kant van de medailleen hebben daarmee de neergang van de PvdA ingezet. Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991–2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug. Met zijn column heeft Marcel van Dam een omslagpunt in de geschiedenis onderkend.

Geest/intellect en macht (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #63 augustus 2018 I):
Het streven van de mens was en is er uitsluitend op gericht alles zo
volledig mogelijk onder zijn macht te brengen. Vandaar dat de menselijke geschiedenis niets anders is dan die van het allesbeheersende machtsstreven, aldus Adorno.
Een opvatting die men ook terugvindt in het werk van
Heidegger.[4] In het voetspoor van Nietzsches positieve wilsmetafysica onderkende ook een vooroorlogs Nederlands schrijver als Menno ter Braak een eigen wil tot macht in het streven van intellectuele elites.[5] We beleven dit nu opnieuw in de strijd tussen links en rechts rond cultuurmarxisme, zoals dat in onderstaand artikel toegelicht wordt.
[4] M. Heidegger,
Vorträge and Aufsätze, 1954.
[5] Zie M. ter Braak,
Politicus zonder partij, 1934.

Max Weber Wetenschap als beroep; en Politiek als beroep (recensie Wim Couwenberg):
Zijn essay over politiek als beroep is ook klassiek, met name door de introductie van het onderscheid tussen
overtuigingsethiek (Gesinnungsethik) die een dominerende rol speelde in het ideologische tijdperk (1789-1989) en verantwoordingsethiek (Verantwortungsethik) die in het postideologische tijdperk de toon aangeeft. In zijn Politiek als beroep heeft Weber als een van de eerste gewezen op het feit dat de politieke strijd sinds de invoering van het algemene kiesrecht veel demagogischer zal worden, gegeven het feit dat de doorsnee mens veel meer te beïnvloeden is door een appèl op emoties dan door een appèl op rationele elementen. Op grond hiervan pleitte hij dan ook voor een plebiscitaire Führerdemocratie. Aan de linkerzijde riep dat indertijd heftige kritiek op. Maar Weber had daarmee iets heel ander op het oog dan wat zichzelf in de jaren ’30 onder Hitler als zodanig presenteerde. Weber was ook degene die het geweldsmonopolie als de harde kern van de moderne staat benoemd heeft. Vanwege dat geweldsmonopolie koesterde Weber ook een pessimistische visie op de politiek. Wie de heil zijner ziel zoekt, hij blijve verre van het politieke bedrijf met al zijn listen en lagen, aldus Weber.

'De terugkeer van Mitteleuropa' (Derk Jan Eppink Volkskrant 22 november 2017 p. 25):
Mitteleuropa heeft de wil tot cultureel overleven die West-Europa heeft verloren. West-Europa relativeert zijn cultuur. Mitteleuropa verabsoluteert.
West-Europa kent zijn geschiedenis niet meer: in Midden-Europa ligt het 'Beleg van Wenen' (1683) nog vers in het geheugen. Kiezers in West-Europa rebelleren bij de stembus tegen overmatige immigratie; Midden-Europa oogst brede publieke steun voor het strenge migratiebeleid. Zelfs de Hongaarse schrijver György Konrad prijst daarom Orbán.
Duitsland, ankerland van Europa, is dolend na de kater van de Bondsdagverkiezingen. Duitsers kunnen slecht tegen 'onzekerheid'. De Duitse politieke elite mist elk cultureel zelfvertrouwen.
Maar Oost-Duitsland denkt over immigratie zoals Midden-Europa, Beieren incluis. 'Mitteleuropa' trekt een nieuwe breuklijn door Europa. Een stem die luider klinkt, naarmate Berlijn aan gezag verliest.

Vriendjespolitiek is geen plan, maar gaat vanzelf (Jop de Vrieze interviewt Michèle Lamont Volkskrant 22 november 2017 p. 27):
Zou een meer diverse wetenschap ook echt andere kennis opleveren?
'We weten in elk geval dat vrouwelijke wetenschappers meer samenwerken dan mannen en dat samenwerking leidt tot meer creativiteit. Meer diversiteit, ook wat betreft culturele of politieke achtergronden, leidt niet zozeer tot andere ontdekkingen, maar tot meer vernieuwende ideeën en tot een andere onderzoeksagenda. Het opent nieuwe perspectieven.'

Is het morele risico in de zorgverzekering geen punt? (Peter de Waard Volkskrant 22 november 2017 p. 31):
Totale solidariteit is een mooi ideaal. Vooral in de zorg. De gezonden betalen voor de zieken - hoe vaak die ook de deur van de dokter plat lopen.
In de bancaire wereldje heet dit het moral hazard (morele risico). 'Too big to fail'-banken kunnen alle risico's nemen met kredieten en waardepapier omdat ze weten dat ze door de staat gered worden als het mis gaat. Zo lang handelaren geld voor de bank verdienen, mogen ze onverantwoorde risico's nemen. Iedereen - nou ja: bijna iedereen - vindt dat deze moral hazard moet worden aangepakt.
In de zorg is iedereen daarvan heel wat minder overtuigd. Maar 385 euro eigen risico moet kunnen.

Riffijnse volk verdient solidariteit (Adam Ahajaj, Yassine Robio Volkskrant 4 juli 2017 p. 20):
De gebeurtenissen in het noorden van Marokko laten zich samenvatten in een aantal woorden: verheffing, emancipatie en gelijkheid. Als we naar de geschiedenis van de mens op aarde kijken, kunnen we concluderen dat de strijd voor verheffing, emancipatie en gelijkheid al zo oud is als de mensheid. De historie leert ons dat een dergelijke strijd alleen gewonnen wordt op het moment dat de onderdrukte steun en solidariteit vindt bij anderen. Juist daarom zijn wij van mening dat het essentieel is dat de Europeanen met een Marokkaanse achtergrond als één blok en in grote getale laten zien achter de demonstraties in Marokko te staan.
Juist wij, de mensen die het geluk hebben in een land te leven waar goede zorg en een goede bestaanszekerheid de norm is, hebben de plicht ons solidair en empathisch op te stellen met de Riffijnen en deze solidariteit en empathie uit te dragen. Alleen op deze manier kunnen we ervoor zorgen dat pogingen voor meer gelijkheid daadwerkelijk resulteren in meer gelijkheid.

Absurd leenstelsel gaat ons heel veel geld kosten (Leo Prick Volkskrant 2 november 2017 p. 23):
De aflossing van de studieschuld is zo soepel geregeld dat velen niet of nauwelijks zullen terugbetalen.
Rico Tjepkema student aan de Rijksuniversiteit Groningen, uitte in deze krant zijn teleurstelling over de nieuwe regeringspartners van de VVD. Tegen al hun beloften in blijft het sociaal leenstelsel gehandhaafd. Met dit regeerakkoord hebben zij, briest Tjepkema, de studenten keihard laten vallen.
Dat de Kamer akkoord is gegaan met deze absurde regeling komt doordat de PvdA, toch al zo onzichtbaar in het kabinet met de VVD, toch iets moest binnenhalen. Vandaar deze wet waarvan maar weinigen beseffen hoe rampzalig die uiteindelijk voor de schatkist zal uitpakken. Terwijl hij, o ironie, juist bedoeld was om extra geld op te halen om daarmee de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren.

Het kan vast sneller (Gertien Smits Volkskrant 2 november 2017 p. 25):
Ik geef les aan een Nederlandse universiteit. In ons reglement is opgenomen dat een tentamen altijd binnen vijftien werkdagen moet zijn nagekeken en geregistreerd.
Statushouders, berooide vluchtelingen, die moeten inburgeren in Nederland krijgen met geleend geld twee jaar de tijd om zes verplichte examens te doen: oriëntatie op de Nederlandse Maatschappij, lezen, luisteren, schrijven, spreken en oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt (ONA). Als ze het niet halen, moeten ze tot 10 duizend euro terugbetalen.
Als ze examen maken, zijn ze daarom behoorlijk gespannen over de uitslag. Nou is de nakijktermijn voor het spreekexamen opgelopen tot achttien weken, en schrijven en ONA zijn zestien en veertien weken (website DUO). Dan is er vaak niet eens meer de tijd om nog een nieuwe toets te doen en te laten nakijken binnen de termijn.
Mijn studenten mailen me na een week om te vragen of ik de uitslag al voor ze heb, omdat ze graag een vakantie willen boeken in de herexamenperiode.

Er is een schrijnende discrepantie tussen het leenstelsel voor studenten en hoe berooide vluchtelingen met geleend geld worden behandeld.

Ik wil niet bij de gewone, normale Nederlanders horen (Marloes van Raamsdonk Volkskrant 20 oktober 2017 p. 22):
Die Nederlanders die Rutte wil aanspreken met zijn regeerakkoord, daar wil Marloes van Raamsdonk niet bij horen.
Lieve 'ongewone, niet normale Nederlanders', het blijft natuurlijk belachelijk dat er onderscheid wordt gemaakt, maar die groep Nederlanders die Rutte en kornuiten willen aanspreken met hun regeerakkoord, daar wil je toch niet bij horen? De bange poeperds die wel naar een all-inclusive hotel gaan in Turkije omdat het lekker goedkoop is, maar angstig zijn voor hun Turks-Nederlandse buren omdat die 'anders' zijn? De mensen die denken dat andere religies 'ons tolerante Nederland' bedreigen terwijl ze zelf zo intolerant zijn als de pest? Het is natuurlijk een privilege dat ik kan zeggen dat ik geen 'gewone, normale Nederlander' wil zijn, maar mag ik toch alsjeblieft bij jullie 'vriendelijke, behulpzame Nederlanders' horen?
Als laatste mijn wens voor de toekomst. Hopelijk valt dit nieuwe kabinet snel zodat we weer kans maken op een regering die er wél voor alle Nederlanders is, niet alleen voor de 'gewone, normale'.

De Wet van Links (Sheila Sitalsing Volkskrant 1 november 2017 p. 2):
Van Ad Melkert, een PvdA-leider van heel vroeger, mochten ze zich bij de sociaal-democraten niet te veel encanailleren met de concurrerende broeders ter linkerzijde, die van de SP. Later kwamen er leiders die dat juist wel wilden, of juist weer niet, of misschien een beetje, maar dan ging iemand anders weer in een boze e-mail schrijven dat samenwerking een heilloze route was. En zo bleef de weg naar een brede linkse coalitie geplaveid met halfslachtigheid en lauwe kopjes koffie.
De SP is er voor het gisteren-was-alles-beter-socialisme waar de middenklasse niks van hebben moet (Om brieven voor te zijn van mannen, altijd mannen, die mij in zes belerende kantjes gaan uitleggen dat de SP hier walgelijk wordt geframed: ik parafraseer nog steeds Frans Timmermans).
En nu hebben ze elkaar weer eens gevonden. Geheel conform de
Wet van Links: ze stellen numeriek niet zoveel voor en de bovenliggende partij is ditmaal GroenLinks, een club die van oudsher meer genegen is tot linkse coalitievorming. Er is nu zelfs een gezamenlijk alternatief plan voor het regeerakkoord. Iets met afschaffing van het eigen risico in de zorg, een extra belasting voor miljonairs en andere knetterlinkse wensen. Niet iets dat werkelijkheid gaat worden wegens geen meerderheid, en vermoedelijk ook niet iets dat werkelijkheid kán worden, maar dat weten we niet zeker want het is niet doorgerekend door het Centraal Planbureau.
Maar dat geeft niks. Lodewijk Asscher repte van 'een wervend, vrolijk alternatief, in plaats van met elkaar bezig te zijn'. Alles is beter dan dat tobberige en rancuneuze gevit op elkaar van voorheen.

Het verslag van Chris Aalberts van de J. M. Den Uyl-lezing 2017 illustreert de neergang van de PvdA.
Als je niet beter zou weten, zou je denken dat dit een bijeenkomst is van 50PLUS. Het publiek is hier gemiddeld boven de vijftig. De enige reden waarom het publiek in De Rode Hoed gemiddeld niet boven de zestig uitkomt, is omdat er een tiental jongeren aanwezig is. Zie hier een fundamenteel probleem van de PvdA: de partij ging niet met de tijd mee, lijkt vooral senioren aan te trekken en trekt weliswaar ook jongeren, maar vooral types die denken via de partij ooit nog eens aan een baantje te komen.

De op- en neergang van het PvdA-verhaal toont de Vlaamse hoogleraar sociologie Mark Elchardus in J. M. Den Uyl-lezing 2011. Een bekende publicatie is zijn boek De Dramademocratie (2002) waarin Elchardus beschrijft hoe de Westerse politiek verworden is tot een theater op het wereldtoneel.
J. M. Den Uyl-lezing 2011:
Een pasklare oplossing heb ik niet. Wel een paar denkpistes, wat we in het Vlaams “probeersels” noemen, pogingen.
(4) De sociaaldemocratische partijen in Europa, zeker in het noordwesten van Europa zullen rond die problemen veel concretere posities moeten innemen en posities die aansluiten bij de ervaringen van de mensen, in het bijzonder bij die van wat wel eens de “gewone” mensen wordt genoemd, de minder hoogopgeleide mensen. Het gaat daarbij in grote mate om de problemen die verantwoordelijk zijn voor het spagaat van het sociaaldemocratische electoraat. De aandacht toespitsen op wat de sociaaldemocratische electoraten nog bindt, is gemakkelijk, maar ontoereikend, want te weinig toegespitst op de zorgen van de mensen. Eén van de electoraten laten varen is geen optie. De sociaaldemocratische beweging heeft twee benen nodig. Dit is een uiterst moeilijke uitdaging, maar ik ben optimist op dit vlak omdat ik geloof dat de huidige spreidstand grotendeels berust op de eenzijdigheid van de voorbije aanpak. Een meer evenwichtige, maar kordate en duidelijke aanpak kan mijns inziens brede steun verwerven.
(5) In het licht van de drie correcties aan het sociaaldemocratische denken die ik voorstel, volstaat zo’n aanpak echter niet. Het onbehagen is niet alleen een gevolg van een reeks concrete, aanwijsbare problemen, maar ook en vooral van een gebrek aan een verhaal dat de zorgen van de mensen koppelt aan een duidelijke opvatting over een betere samenleving. Het is ten gevolge van het ontbreken van zo’n verhaal dat partijen van het onbehagen de meest onpraktische dingen kunnen voorstellen zonder te worden weggelachen. Een goed verhaal heeft drie ingrediënten:
• het raakt rechtstreeks de zorgen, verzuchtingen, belangen van de mensen,
• het geeft aan waarom het realiseren van die belangen en verzuchtingen een stap is in de richting van een goede en rechtvaardige samenleving voor iedereen, en
• het geeft een idee van hoe die stap concreet zal worden gezet.
We staan ook, op wat langere termijn voor een paar grote en moeilijke uitdagingen.
(6)
Het is duidelijk dat het kapitalisme van de begeerte zijn beste tijd heeft gehad. Levenstevredenheid en geluk afhankelijk maken van frenetieke consumptie en steeds meer consumptie, is niet langer houdbaar, noch in het licht van onze economische vooruitzichten, noch in het licht van de vereisten van duurzaamheid. De sociaaldemocratie moet het aandurven de mensen te tonen en te leren hoe geluk minder consumptieafhankelijk kan worden.

Het lijkt dat door het stimuleren van de marktwerking door de overheid meer problemen zijn gecreëerd dan opgelost. In plaats van het algemeen belang gaan veelal opportunistische deelbelangen overheersen. Tegenwicht is nodig om te voorkomen dat degene die het hardst aan de deken trekt de ander bloot legt. De huidige politiek is te veel op brandjes blussen ingesteld. Om met de woorden van Wouter Bos te spreken kan de vraag worden gesteld wordt niet te vaak door de overheid aan organisaties die het niet nodig hebben een free lunch aangeboden?
Diederik Samsom (Volkskrant 20 februari 2008): Ik ken de harde werkelijkheid helaas. Eind 2006 stuurde de top van het Nederlandse bedrijfsleven een brief naar het kabinet met de oproep duurzaamheid meer prioriteit te geven. Maar elke keer dat we dat doen, wordt het door diezelfde bedrijven keihard kapot gelobbyd. Shell, een van de ondertekenaars van de bewuste brief, heeft onlangs dankzij een brief van topman Van der Veer geregeld dat de grootste energieverslinders voorlopig niet hoeven te betalen voor hun CO2-emissierechten.

Bangigheid zit PvdA voortdurend dwars (Lucas de Boer Volkskrant 18 februari 2012)
Frans Timmermans heeft natuurlijk helemaal gelijk: de ruggegraat van de samenleving moet het lichaam kunnen dragen. En die ruggegraat dat zijn de middengroepen.

In de woorden van ex-premier Wim Kok: De essentie van het 'poldermodel' is dialoog en evenwicht. Bij dialoog hoort tegenspraak en bij evenwicht tegenwicht. Het belangrijkste voor het goed functioneren van de overheid is tegenspraak, tegenwicht. Daarentegen was er juist bij de PvdA onder Ad Melkert sprake van een communistische kadaverdiscipline.

Kloof in levensverwachting tussen hoog- en laagopgeleiden blijft even groot (7 februari 2012):
De levensverwachting van hoogopgeleide mensen is 6 à 7 jaar hoger dan die van laagopgeleiden. Hoogopgeleiden leven ook veel langer in goede gezondheid dan laagopgeleiden. In de afgelopen 10 jaar zijn deze verschillen tamelijk constant gebleven.

Voetnoot Kunst (Arnon Grunberg Volkskrant 12 augustus 2015):
Binnen Syriza dreigt een splitsing, mogelijk zijn er deze herfst al nieuwe verkiezingen in Griekenland. Waarom was het theater van de afgelopen maanden nodig?
Veel van wat zich afspeelt op de politieke bühne is inderdaad theater, bedoeld voor de toeschouwers die kiezers heten. Dat is geen cynische observatie, politiek is ook kunst.

Is persoonlijkheid juist een nadeel bij sollicitaties? (Peter de Waard Volkskrant 13 oktober 2017 p. 28):
Veel bedrijven hebben daar juist liever meer autistische types die zich fijn voelen bij routineuze werkzaamheden en niet gauw roepen dat het verveelt. Persoonlijkheid en empathie mogen in het gewone leven aanbevelingswaardige karaktereigenschappen zijn, ze zijn het niet altijd in het werkzame leven.
Zakenbanken, advocatenkantoren en adviesbureaus zijn allang aan het selecteren op grond van onzekerheid. Hoe onzekerder hoe beter. In haar (mag haar nog, of moet dit ook zijn worden) vorige maand verschenen boek Leading Professionals stelt Laura Empson, hoogleraar aan Cass Business School van de universiteit van Londen dat onzekerheid een heel goede eigenschap is voor mensen die carrière willen maken.
Twijfelaars rennen nog voor de baas en zijn bereid lange dagen te maken. Empson baseert haar conclusie op een onderzoek naar het wervings- en selectiebeleid van vijfhonderd grote bedrijven. Wie tijdens psychologische tests op de vraag 'wat zijn uw zwakke punten' nogal wat zaken opsomt - 'ik ben te perfectionistisch' of 'soms twijfel ik aan mijzelf' - scoort beter dan degene die 'geen' opschrijft.
Onzekere of kwetsbare mensen zijn niet alleen bereid veel meer uren te werken, ze vereenzelvigen zich ook sterker met de bedrijfscultuur en jagen veel feller op erkenning en status.

Dit is waarom topbedrijven onzekere mensen aannemen (Bart van Eldert interviewt Laura Empson Algemeen Dagblad 10 oktober 2017):
Grote zakenbanken, advocatenkantoren en adviesbureaus selecteren bij het aannemen van jong toptalent op het persoonlijkheidskenmerk: onzekerheid. Een prima eigenschap voor jonge professionals. Ze zijn nog te kneden, werken lang en hard door in de avonden en het weekeinde. ,,Als een sekte buiten de topbedrijven kwetsbare mensen vervolgens uit."
Hoe maken we een einde aan alle onzekerheid?
,,De leiders in deze bedrijven moeten aan de slag. Onzekere superpresteerders die mentaal of lichamelijk in de knoop komen: dat kan toch niet. Er zijn nog meer belangen. Hardwerkende maar onzekere mensen kunnen hun accountantskantoor of bank flink beschadigen met onethisch en onwettelijk gedrag. En ook nog eens heel onze samenleving. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het gedrag van banken voor de financiële crisis. Er zijn diverse maatregelen te bedenken. Openheid over de inkomens kan bijvoorbeeld onzekerheid binnen het bedrijf tegengaan. Het allerbelangrijkste is grenzen stellen. En dat begint bovenin, bij de leiding. Zij geven het voorbeeld. Vind je het in jouw bedrijfstop echt normaal dat de collega vanaf zijn verre vakantieadres om drie uur 's nachts inbelt om zeven uur lang mee te vergaderen?''

In de zeventiger jaren was iedereen verbaasd over de economische groeispurt van Japan. De top van het Nederlandse bedrijfsleven toog naar Japan om dit eens haarfijn uit te zoeken. Uit onderzoek is toen gebleken dat de belangrijkste factor de 'optimale' samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven was. Deze toverformule, het 'en-en' van 'Politiek en Bedrijfsleven' is sindsdien door de overheid volledig overgenomen. Maar ook onder aanvoering van de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Britse premier Margaret Thatcher begon begin jaren tachtig het dereguleren van de financiële markten. Japan is nu het land met de hoogste staatsschuld.

De schaamteloze moed om spijt te betuigen (Aart G. Broek 12 oktober 2017):
Als ik mij verontschuldig dan voel ik mij zo’n lummel
In westerse landen zullen falende bestuurders niet publiekelijk het hoofd buigen, de ogen neerslaan en hun schuldgevoelens tonen zoals dit in Japan regelmatig gebeurt. Behalve vernederend en zodoende schaamtevol is een dergelijk optreden vooral bedoeld om aan te geven hoezeer de bestuurder is begaan met het lot van de (mogelijke) slachtoffers die hij maakte. Rijkman Groenink (ABN AMRO), Hubert Möllenkamp (Rochdale), Marcel de Vries (Vestia), Henk Chin Sue (Gasunie) en Loek Hermans (Maevita) werden gebrandmerkt als falende bestuurders. De heren legden schaamtevolle trajecten af.
SCHANDPAAL
Wij schermen de aanstichters van leed bij voorkeur af, meer in het bijzonder beschermen we ze zo veel mogelijk tegen openlijke hoon – beschaafd als we menen te zijn. De tijden van de schandpaal op het marktplein liggen tenslotte ver achter ons.
Nadat de klokkenluider Arthur Gotlieb een einde aan zijn leven maakte, werden de namen van de afdelingsdirecteur en de unitmanager onder wie Gotlieb bij de Nederlandse Zorgautoriteit werkte, angstvallig buiten het nieuws gehouden.

Het begrip quaterniteit van Jung heeft op de metafoor kwadratuur van de cirkel, de 'steen der wijzen' betrekking.

Net als het 'Beloofde land' is 'de Amerikaanse Droom een work in progress'. Voor de schepper, lees 'God' zijn alle mensen uniek. 'God' kent wel de wet van ethische oorzakelijkheid, rechtvaardigheid, maar geen voorkeursbehandeling. Het beschavingsideaal heeft op de toekomst en onze lotsbestemming (amor fati) op het verleden betrekking. De mensheid bestaat uit goede en minder goede acteurs in een groot rollenspel. Er is wereldwijd behoefte het spel beter te leren spelen en broederschap te bevorderen. Hoe richten wij onze levensenergie (levenskracht, oerbron, levensbron, astraallichaam)? We zijn het in eerste instantie zelf om de in het universum aanwezige vrije energie (ether, antahkarana), aan de energietransitie, de overgang van vuile naar schone energie vorm en inhoud te geven. Het spreekt voor zich dat dit een zeer heikel punt is voor de wetenschap.

SOLVE ET COALGULA
De twee slangen die elkaar aanstaren te hoogte van de plexus solaris verbeelden onze Wil en de levensenergie de Chi/Ki. Dit is een zeer oud symbool gebruikt door vele esoterische scholen. Wij kennen dit symbool ook als de Caduceus. Het drukt het eeuwige leven en de oneindige cyclus van vernieuwing uit. De twee slangen fungeren ook als bewakers van de hartchakra, ze zien toe op de zuiverheid van onze gedachten. Het pentagram om zijn voorhoofd staat voor 'Aarde, Lucht, Vuur, Water en Geest'', waarin de spirituele natuur van de mens wordt gesymboliseerd. Op zijn rechterarm die omhoog wijst staat het woord Solve hetgeen o.a. betekent ergens een antwoord of verklaring voor vinden. Op zijn linkerarm staat het woord Coagula, hetgeen stamt van de alchemistische uitdrukking Coagulate wat betekent van een vloeistof veranderen in een dikke massa, indikken dus. SOLVE ET COALGULA los op en stol. Een oud alchemistisch adagium dat de kortste beschrijving geeft van het alchemistisch proces. Het proces van oplossen en doen stollen, beeldt het leiden naar het verenigen van de tegenstellingen uit, d.w.z. het vinden van de steen der wijzen.

In een open, dynamisch systeem moet er echter van een gebroken symmetrie (Broken symmetry), een scheurtje in de rand van de schepping, de asymmetrie (asymmetry) van Marcelo Gleiser sprake zijn. Volledig (vol en ledig/leeg) gelijk duidt immers op een evenwichtstoestand.
Symmetry and Symmetry Breaking ('First published Thu Jul 24, 2003; substantive revision Wed Feb 13, 2008).

Kosmic ontology and the East-West Quaternity - Joe Corbett (Frank Visser oktober 2017):
Based on the writings of Plotinus and the early Church fathers, the neo-platonic Greek and Christian doctrines of a metaphysical Trinity is well known. Less well known is that this Trinity is actually a Quaternity. Officially since 1950 in the Catholic Church, Mother Mary has been recognized as the fourth ontological foundation of the universe, and Plotinus actually divided the third term in his trinity (World Soul) into upper-mental and lower-material aspects, yielding a fourth from the three. Thus, the so-called Trinity is and always has been, in fact, a Quaternity (just as the doctrinal trinity of the AQAL is and always has been, in fact, a qauternity of Truth, Beauty, Goodness, and JUSTICE).
Why Buddhism is true - Barclay powers
Robert Wright's book, Why Buddhism Is True, is a good example of the current total mistranslation of the single most valid and important scientific insight of Buddhism, the Buddha Nature, the central error in secular Buddhist and Western psychological attempts to explain Nirvana/Buddhahood. It also demonstrates the ability of any psychologist who meditates for twenty years or so to creatively imagine that their understanding of emptiness, the Tao, the non-self and Buddhahood is accurate. Since the book is also titled The Science and Philosophy of Meditation and Enlightenment, the text is another example in which closet religious conversion occurs in a psychologist who then triumphantly proclaims Buddhism is a science, which "holds the key to moral clarity and enduring happiness." To his credit he does acknowledge that the Buddhist narrative is a "fighting the devil (Mara)" story.

De ontologie, de zijnsleer die Amanda Gefter in haar boek aanstipt is een filosofisch vraagstuk dat de gemoederen al millennia bezig houdt. Sinds Plato, Aristoteles en bijvoorbeeld Martin Heidegger, die zich heeft verdiept in de ontische versus ontologische benadering van de tijd.

Essential ontological dichotomies include:
• universals and particulars (Unificatietheorie en Eenheid in Verscheidenheid)
substance and accident (
Leven en Dood)
• abstract and concrete objects (
Abstract en Concreet)
• essence and existence (
Essentie en Existentie)
• determinism and indeterminism.(
Bepaald en Onbepaald, ‘logische afhankelijkheid’)
• monism and dualism (
Monisme en Dualisme)
• idealism and materialism (
Idealisme en Materialisme).

Voorwaarts! Staten versus multinationals (Koen Haegens Volkskrant 10 oktober 2019 p. 24):
Het is een vraag die door de hele geschiedenis heen gesteld is. Van keizer Karel V die in de zak zou zitten van zijn schatrijke financiers, tot de Amerikaanse industriebaronnen van wie de ‘trusts’ begin vorige eeuw tóch opgebroken werden. Nu dient zich een nieuw real world experiment aan: de Libra.
Zij aan zij met de politieke machthebbers is de invloed van het grote geld enorm. Maar als ze recht tegenover elkaar komen te staan? Deze week stapte PayPal uit de Libra-coalitie. Volgens de Wall Street Journal overwegen ook Visa en Mastercard de stekker er uit te trekken. De financiële dienstverleners zouden bang zijn voor ruzie met de toezichthouder.
Het multinationale eenheidsfront brokkelt af. Ik zet mijn geld op de overheden.

Geluk is niet maakbaar maar iets spiritueels (Herman Pleij Volkskrant 30 september 2017 Opinie p. 8):
Het kantelpunt
'Ik kreeg een intense en persoonlijke gelukservaring. Het overkwam mij in de natuur toen ik op de fiets zat. Een onbekend gevoel maakte zich van mij meester. Opeens viel alles op zijn plaats en was alles harmonieus. Dat het mij in de natuur overkwam, vind ik interessant, want de Franse filosoof Jean Jacques Rousseau schreef in de 18de eeuw dat mensen gelukkig worden in de natuur.
In de Bijbel, in het verhaal van Adam en Eva, speelt het ook een grote rol - het paradijs komt niet uit de lucht vallen als geluksconcept of als mythe. Dat geldt ook voor mij, ook al heb ik geen christelijke achtergrond, en ben ik overtuigd atheïst.
'In mijn essay voor de Maand van de Geschiedenis, Geluk!? - Van hemelse gave tot hebbeding, dat dit weekend uitkomt, besteed ik ook veel aandacht aan die natuurbewegingen en de zoektocht naar geluk.'
Nieuwe opvatting
'Geluk heb je niet in de hand, het overkomt je en het is iets spiritueels. Je kunt het niet verklaren, niet oproepen, niet regisseren en niet vasthouden. Het is een mysterie. Ik pleit voor een opwaardering van geluk als de privé-ervaring van een individu. Niet te verwarren met genotservaringen als met vrienden eten, drinken en mooie reizen maken. We moeten de verdere devaluatie van het begrip geluk niet langer accepteren.
Er is een groeimarkt voor maakbaar geluk op bestelling. Je moet ervoor betalen. Dat vermarkten heeft een zekere devaluatie van het begrip met zich meegebracht. Als je aan yoga doet, word je gelukkig. Ik geloof dat het ontspannen is, maar de relatie met geluk vind ik verbijsterend.
'Ook een blad als Happinez heeft de maakbaarheid en betaalbaarheid van geluk als uitgangspunt. Begin dit jaar verscheen nummer 100 dus had de redactie een handleiding bedacht met honderd tips om gelukkig te worden. Met als impliciete boodschap: gelukkig zijn kun je leren of kopen. Blijf je tobben, dan ben je een loser. Ik vind dat kwalijk.
'Daarnaast vind ik de link die de geluksindustrie met de wetenschap legt, beangstigend. Er zijn geluksprofessoren aan gerenommeerde universiteiten als de Erasmusuniversiteit in Rotterdam. Volgens wetenschappelijk onderzoek staat Nederland op nummer 6 van gelukkigste landen ter wereld. Maar wat zijn de criteria? Een geringe afstand tussen arm en rijk, goede zorg en nabijheid van de overheid. Maar niemand in Nederland wordt toch wakker met het idee: 'Wat ben ik gelukkig, dankzij de geringe afstand tussen arm en rijk, de zorg en nabijheid van de overheid?' Onzin. Welzijn en welbevinden moeten we niet verwarren met geluk. En laten we mazzel overlaten aan de postcodeloterij.'

Doemdenken over westerse cultuur (Herman Pleij Volkskrant 22 november 1996):
Er zit eenonverteerbare tegenspraak in het lot van elke beschaving. Alle pogingen om de aarde leefbaar te maken, lopen uit op de eigen ondergang....
Oswald Spengler liet in zijn Ondergang van het avondland (1918-1922) meeslepend zien hoe elke cultuur gedoemd was na een periode van bloei ten onder te gaan. Zo ver was het nu ook in het Westen. En de tekenen daarvan wees hij met verve aan. Toch zag hij nog een mogelijkheid tot redding van de oude waarden. Maar met dat toekomstconcept vervreemdde hij zich weer van menig intellectueel.Volgens Spengler was de enige hoop op redding namelijk in Pruisen gelegen. Daar bestonden nog eergevoel, opofferingsgezindheid, discipline, roeping en plicht. En deze moesten door een nieuwe Caesar vanuit Pruisen aan het vermolmde Europa opgelegd worden. Zo'n Imperium Romanum, dat rond het jaar 2000 gestalte zou krijgen, ging echter menigeen veel te ver.Wel zeer duidelijk openbaart zich in Spenglers werk wat Klaas van Berkel in zijn bijdrage over de historicus P.J. Bouman de paradox van de cultuurpessimist noemt. Hoe indringend de ondergang van de eigen cultuur ook beschreven wordt, aan het slot houdt elke auteur de deur toch op een kier voor een laatste reddingspoging.Daarmee ondergraaft elke doemdenker in feite zijn eigen betoog. Het pessimisme blijkt juist voertuig te zijn van een zeker optimisme, dat zelfs de meest beroerde tijdsomstandigheden nog in een toekomstig tegendeel vermag te zien.

Het thema The Last Revolution van de Nexus-conferentie 2017 (18 november), dat door Rob Riemen wordt toegelicht sluit naadloos op het spirituele perspectief van Herman Pleij aan. In de kern draait het om het morele kompas, met als stelregel Vince in bono malum, ‘overwin het kwade door het goede’.

Nexus-conferentie 2017 The Last Revolution (p. 5):
De vragen van Tolstoi zijn niet zijn vragen, omdat hij de antwoorden op al die grote vragen al weet. Er is geen God, maar er zijn wel wetmatigheden in de geschiedenis en, zo schrijft hij in zijn voorwoord: ‘het blootleggen van deze wetmatigheden is wat ik zal doen.’ Een eerste wetmatigheid is de rol en de macht van de massa:
De geschiedenis van de revolutie is vóór alles de geschiedenis van het met geweld veroveren van de macht door de massa’s om haar eigen lot te bepalen.
5,6: Waarin de Russische Revolutie anders is dan alle andere revoluties, vat Trotski samen tegen het einde van zijn Geschiedenis:
De historische vooruitgang van de mensheid is, over het geheel genomen, samen te vatten als een reeks overwinningen van de geest over de blinde krachten in de natuur, in de maatschappij en in de mens zelf.
De kritische en scheppende gedachte kan zich tot op de huidige dag beroemen op de grootste successen in de strijd met de natuur. De natuurwetenschappen zijn reeds tot het punt genaderd, waar de mens klaarblijkelijk bezig is meester te worden over de materie. De maatschappelijke betrekkingen vormen zich echter altijd op de wijze van koraaleilanden. […] Vergeleken met de monarchie en andere overblijfselen uit de tijd van de menseneters en holbewoners is de democratie stellig een vooruitgang. Zij laat echter het blinde spel van de krachten in de menselijke betrekkingen tussen de mensen onderling onaangetast. Juist tegen dit diepste gebied van het onbewuste hief de Oktoberrevolutie voor het eerst de hand op.
11: Als we nu in het spiegelpaleis van de selfies naar onszelf en deze wereld kijken, wat is dan ons antwoord op vragen als: hoe vrij zijn wij eigenlijk? Hebben wij een vrije wil of een slaafse wil? Wat is ons antwoord op de vier obstakels die volgens Simone Weil een beschavingsorde in de weg staan: een verkeerde opvatting van grootheid, teloorgang van ons rechtsgevoel, onze blinde verering voor geld, en gebrek aan religieuze inspiratie?
12: Geen vrijheid zonder een moreel bewustzijn, het kunnen kiezen tussen goed en kwaad. Maar wat is nu nog ons moreel kompas om die keuze te maken? De waarheid zal ons vrijmaken, schrijft de evangelist. Maar welke waarheid? En hoe? En wat is waarheid in het post truth-tijdperk?
Vince in bono malum,
‘overwin het kwade door het goede’ is een andere bekende zegswijze en het credo van Star Wars, ‘May the Force be with you’, is er een echo van. Het is de echo van het historische feit dat er altijd moedige mensen zijn die wel rebelleren, zich wel verzetten, zodat goede machten het kwaad hebben overwonnen.
Alexander Herzen zag tot zijn grote teleurstelling dat de revoluties van 1848 en 1849 onder andere mislukten omdat de massa’s niet vrij wilden zijn.
Maar wat is er nodig om een massa geen massa, maar een mensheid te laten zijn die vrijheid en menselijke waardigheid koestert? Zal dat dan niet de ware laatste revolutie zijn?

Trump meldt zich voor de grote belastingwedloop (Peter de Waard Volkskrant 29 september 2017 p. 1):
De grote landen zijn begonnen aan een belastingwedloop naar de bodem. Zoveel is duidelijk na de aankondiging van president Trump, woensdag, dat hij de Amerikaanse vennootschapsbelasting wil verlagen van 35 naar 20 procent. De Franse president Macron wil datzelfde tarief verlagen van 33 naar 20 procent. Het Verenigd Koninkrijk heeft de vennootschapsbelasting de afgelopen jaren al sterk teruggebracht: van 30 procent in 2008 tot 19 procent nu.
Wereldwijd lopen de overheidsinkomsten uit de vennootschapsbelasting al jaren terug. 'Dat compenseren ze door verhoging van de inkomstenbelasting en de BTW', zegt Van der Streek. Dat zijn belastingen die vooral burgers betalen. De belastingdruk verschuift dus van bedrijf naar burger. In veel landen is de laatste jaren met name de BTW verhoogd, opdat overheden hun inkomsten op peil konden houden. In december noemde Oxfam de wedloop naar lagere vennootschapsbelastingen in een rapport 'uiterst gevaarlijk'. 'Belastingheffing is een methode om armoede te bestrijden. Maar de grote bedrijven ontwijken op industriële schaal belastingen waarmee regeringen de middelen worden onthouden om te investeren in zorg, onderwijs en werkgelegenheid.' Bedrijfswinsten van multinationals lijken zolangzamerhand untaxable te worden, doordat ze boekhoudkundig zo gemakkelijk verplaatst kunnen worden naar een land waar de tarieven het laagst zijn.

Hoge heren (Elma Drayer Volkskrant 29 september 2017 p. 25):
Verbijsterend welwillend waren de reacties op het schrijfdebuut van oud-VVD-parlementariër Ybeltje Berckmoes, ook in dit dagblad.
U weet, haar enige claim to fame was tot voor kort haar benoeming in 2015 tot 'onopvallendste Kamerlid'.
Om te beginnen bevestigt ze het vooroordeel dat toch al kleeft aan vrouwelijke politici: zij zouden, braaf en op de inhoud gericht als ze zijn, te weinig snappen van het spel van de macht. Onzin, natuurlijk. Zie Bundeskanzlerin Angela Merkel. Die weet zich al twaalf jaar te handhaven in de grotemensenwereld, zonder de inhoud uit het oog te verliezen, en ze blijft ook nog eens volstrekt zichzelf. Zij bewijst de vrouwenzaak een grote dienst. Types als Berckmoes doen dat juist niet.
Ernstiger nog vind ik de schade die ze toebrengt aan het hoogste ambt van ons land. Hoe je het wendt of keert, de boodschap die beklijft is dat het in Den Haag krioelt van de ijdeltuiten, nitwits, drinkebroers en klaplopers. De hoge heren doen maar! Schandalig!
Het zal gerust. Maar zes jaar lang je mond houden, minimaal 6 ton gemeenschapsgeld opstrijken, en dan pas roepen hoe verschrikkelijk het eraan toegaat op het Binnenhof - dat is het echte schandaal.

Zie af van de dwangbuis van het regeerakkoord (Jan van Putten de Volkskrant 4 augustus 2017 p. 19):
Angst voor stemmenverlies is een slechte raadgever bij onderhandelingen over een nieuw kabinet.
Zoals het er nu uitziet, komt er op zijn best een kabinet dat in de Tweede Kamer slechts kan bogen op de kleinst mogelijke meerderheid en in de Eerste Kamer misschien zelfs dat nog niet eens. Een uiterst mager resultaat na maandenlang onderhandelen, als het al lukt.
Bovendien is dat resultaat niet allereerst een vrucht van vertrouwen, maar vooral van georganiseerd wantrouwen, alles tevoren vastleggen achter gesloten deuren. Erger is dat de onderhandelende partijen met een gedetailleerd regeerakkoord zowel zichzelf als de
oppositie van hun vrijheid van handelen beroven. En dat voor niet minder dan vier jaar.
Onbehagen hierover is niet nieuw. Vijftig jaar geleden zou D66, toen een nieuwe partij, het bestel grondig vernieuwen. In werkelijkheid is er sindsdien nauwelijks iets veranderd, zelfgenoegzaamheid had de overhand. Maar in de maatschappij hebben zich wel belangrijke veranderingen voorgedaan. Een van de belangrijkste is het toegenomen individualisme. Het individuele zelf-bewustzijn is toegenomen. 'Ik, de kiezer, heb gelijk.'
Als iedereen denkt dat hij of zij gelijk heeft en dat gelijk ook probeert te krijgen tegenover de anderen, ontstaat een onmogelijke situatie, als het ware een hobbesiaanse strijd van allen tegen allen. Daarvan zijn wij nu getuige, ook aan het Binnenhof. Ook het politiek leiderschap is van karakter veranderd, het is verschrompeld.
Tot omstreeks het midden van de vorige eeuw kende ons land leiders van formaat:
Drees, Romme, Oud, Schouten, Tilanus, Den Uyl. Hun kiezers volgden hen, droegen hen dikwijls op handen.
Dit soort
leiderschap behoort goeddeels tot het verleden. Naarmate de geëmancipeerde kiezers zelfbewuster werden, werden veel politici banger. Niet zonder grond, zie bijvoorbeeld hoe de Partij van de Arbeid is afgestraft voor haar deelname aan het tweede kabinet-Rutte. Daardoor afgeschrikt durven leiders nauwelijks nog risico's te nemen en wordt de kabinetsformatie gefrustreerd door angst voor de volgende verkiezingen. Het gaat bij de formatie evenwel om het landsbelang. Angst voor stemmenverlies in de toekomst is dan een slechte raadgever, getuigt niet van leiderschap.
De kiezers zouden moeten beseffen dat in ons Nederland datgene
wat ons verbindt doorgaans meer is dan wat ons scheidt en dat, wat dit laatste betreft, compromissen nodig zijn. De leiders doen er goed aan dit voor ogen te houden en in hun eigen optreden te tonen dat ze elkaar vertrouwen en dus elkaar een zo groot mogelijke vrijheid gunnen.

Politici dienen in plaats van hun verantwoordelijkheid voor de collectieve sector aan de markt uit te besteden weer zelf het stuur in handen te nemen.

Met behulp van het 7 schillenmodel kan de boodschap van authentiek leiderschap worden weergegeven. De kern van Authentiek leiderschap is dat je je gedrag niet van buiten naar binnen moet laten bepalen (rode pijl), maar van binnen naar buiten (groene pijl). Dan praat je over authentiekleiderschap. Authentiek leiderschap laat zien hoe in het leven schommelingen tussen Leven en Dood, bijvoorbeeld kleine conjunctuurschommelingen en grote Kondratiev-cyclus ontstaan en kunnen worden opgelost.

Verbeeldingskracht (universeel bewustzijn, kosmisch bewustzijn, autopoiese, biogenesis, aion, ideatie, scheppingsdriehoek 9 - 3 – 6, actieve imaginatie van Carl Jung), de kernkwaliteit creativethink - Ilya Prigogine heeft het over de ervaring van creativiteit - is het positief tegenovergestelde van chaos. Middels een ideologische ommekeer is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop (flow), te verbinden. We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Ieder initiatief, elk mens kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is te accepteren komt de evolutie een stapje verder.

De beide kanten van een medaille weerspiegelen zich als het ware in elkaar, maar er is echter niet van een volledige (vol en ledig/leeg), maar van een gebroken symmetrie sprake.

Wijsheids-H.P. BlavatskyG. Barborka Het Goddelijke planAuthentiek leiderschapMarja de Vries De Hele Olifant in Beeld
sleutel eenÉne werkelijkheidWet van 'ontstaan' (p. 584), Skandhas (p. 514)OmgevingWet van Trilling (p. 89)
sleutel tweeWet van harmonie (Zaaien en Oogsten)Wet van de Wezenlijke Eenheid (p.85)Harmonie (Collectief karma)Wet van eenheid (p. 46)
sleutel drieWet van beweging, analogieWet van voortdurende verandering (p. 153, 165,166),VaardigheidWet van overeenstemming (p. 60)
sleutel vier'Aether en Ether'Wet van Zelf-ontplooiing (p. 129, 532)EgoWet van polariteit (p. 150)
sleutel vijfIndividualiteit (1 + 4)Wet van evolutie (p. 158), Svabhavat (p. 585)Leergedrag (Morele kompas)Wet van ritme (p. 167), Akasha (p. 48)
sleutel zesRechterpad en LinkerpadWet van herstel van evenwicht (p.65)Norm (Individueel karma)Wet van oorzaak en gevolg (p. 195)
sleutel zevenGoddelijke wijsheidZevenvoudige wet (p. 227)Authenticiteit (theofanie)Wet van dynamische balans (p. 226)

Ook sluiten de zeven sleutelprincipes die in het boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde van Fred Matser worden besproken, op deze indeling aan.

Een Nederlandse Harvard moet het doel zijn ( Simon van Teutum Volkskrant 3 augustus 2017 p. 21):
Nederland moet met de vestiging van een topuniversiteit de middelmatigheid als norm doorbreken, schrijft Simon van Teutem, die binnenkort gaat studeren aan de London School of Economics.

Hoe sterk is de glazen vloer in de welvaartsverdeling? (Peter de Waard Volkskrant 3 augustus 2017 p. 27):
Wie als econoom iets over een periode van duizend jaar wil uitzoeken, kan het best in Groot-Brittannië of Italië terecht. Het zijn de twee landen in Europa waar het minst verandert.
Volgens de economen is de sociale mobiliteit over de generaties veel lager dan gedacht.
Deze sociale mobiliteit kan gemeten worden met de 'intergenerationele inkomenselasticiteit'. Die is in Italië 0,5, ongeveer gelijk aan die in Groot-Brittannië. Dit betekent dat de kans dat iemand even rijk is als zijn vader 50 procent is. De kans dat iemand even rijk is als zijn grootouders is dan 25 procent en als de generatie daar weer voor 12,5 procent. In Nederland en Scandinavië wordt de 'intergenerationele inkomenselasticiteit' op 0,2 geschat. Dat is veel lager, hetgeen betekent dat de sociale mobiliteit daar juist veel groter is.
Die glazen vloer is het sterkst in Italië en Groot-Brittannië, twee landen die juist na de oorlog veelvuldig zijn geteisterd door economische crises.
Of zoals de beide economen suggereren: landen met een lage sociale mobiliteit hebben ook een minder efficiënte economie.

Uit de column van Peter de Waard blijkt dat landen als Italië en Groot-Brittannië met een lage sociale mobiliteit ook een minder efficiënte economie hebben. Hoe dom is Simon van Teutem dat hij economie gaat studeren in een land waar ze juist bezig zijn de economie af te breken?

Het probleem waar we het over hebben is dat door de individualisering het collectieve waarden - en normenpatroon versnipperd is. Iedereen gaat voor zijn eigen ‘waarheid’. Het heeft betrekking op het cultuurrelativisme – wat jij wilt, het is jouw feestje. De door de overheid breed ingevoerde marktwerking heeft het probleem, het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ alleen maar versterkt. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom houdt. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk aan het ontstaan en wordt door de bestuurlijke elite gepredikt dat arbeidsvoorwaarden flexibeler, lees goedkoper moeten en houdt de emotie-TV, de mediacratie het volk dom.

Het draait wel degelijk om de economie (Heleen Mees Volkskrant 29 juni 2016 p. 26):
De Brexit kon gebeuren doordat de winnaars van globalisering in Groot-Brittannië, zeg maar de bankiers, systematisch hebben geweigerd de verliezers van globalisering, de arbeidersklasse, te compenseren. Sterker nog, de rekening van de wanprestaties van de financiële sector is voor een groot deel bij de arbeidersklasse neergelegd. Vindt u het gek dat die nu in opstand is gekomen?
Volgens de voormalige Amerikaanse minister van Financiën en CEO van Goldman Sachs, Henry Paulson, moeten we internationale handel omarmen omdat dankzij de naoorlogse handel het gemiddelde huishoudensinkomen in de VS met 10.000 dollar per jaar is gestegen. Paulson vergeet er echter bij te vertellen dat het inkomen van het gemiddelde huishouden in de VS, het mediane huishoudensinkomen, sinds 2000 juist met 10 procent is gedaald. Het verschil tussen de twee wordt verklaard doordat voornamelijk de elite, en dan met name de top 0,1 procent, haar inkomen en vermogen flink zag stijgen. Paulson zou dat moeten weten - hij behoort namelijk tot die top 0,1 procent met een geschat netto vermogen van 700 miljoen dollar.

Antigone (Sophokles): Antigone (Gr. Ἀντιγόνη) is een klassieke tragedie van de dichter/tragicus Sophokles over Antigone uit de Griekse mythologie. Het motto van het stuk: om gelukkig te worden moet je verstandig handelen (maar wat is verstandig handelen...) en de goden niet tarten (maar wat is de goden tarten...). Het centrale thema van het stuk: Het individuele geweten versus de staatswetten; de morele of goddelijke wetten versus de menselijke wetten.
Exodos
Op dat moment deed Haemon een poging om zijn vader te vermoorden en toen dat niet lukte, liet hij zichzelf in zijn eigen zwaard vallen.
Jeroen Dijsselbloem is
in zijn eigen zwaard gevallen.

Compassion – The Basis for Peace and Understanding (Halldór Haraldsson 17 July 2007):
Words by another well known man also came to my mind, words in a preface to a book by the historian Arnold Toynbee where he says: “It is already becoming clear that a chapter which had a Western beginning will have to have an Indian ending if it is not to end in self-destruction of the human race. At this supremely dangerous moment in human history, the only way of salvation is the ancient Hindu way. Here we have the attitude and spirit that can make it possible for the human race to grow together in to a single family.” And later: “The survival of the human race is at stake. Yet even the strongest and most respectable utilitarian motive is only a secondary reason for taking Ramakrishna’s and Gandhi’s and Ashoka’s teaching to heart and acting on it. The primary reason is that this teaching is right---and is right because it flows from a true vision of spiritual reality.”
Here Arnold Toynbee is refering to the Vedanta philosophy which attracted the attention of quite a few intellectuals by the end of the Second World War, such as Aldous Huxley, Christopher Isherwood, Gerald Heard and others. Coming from upperclass families, they had become disillusioned by socialism as it then appeared in Germany and the Soviet Union, and they became convinced of the importance of pacifism. Looking for a philosophical basis for it they discovered the principles of the Vedanta philosphy.

Vaarwel Scaramuccia (Roger Cohen Volkskrant 2 augustus 2017 p. 21):
Het Witte Huis wordt geacht de vrije wereld te runnen. Kan generaal Kelly de orde herstellen? Roger Cohen heeft twijfels.
Ik betwijfel of de commedia ten einde is. De Scaramuccia was slechts een plaatsvervanger. De echte 'blaaskaak en lafaard' zit in de Oval Office. De sleutel tot begrip van hem is waarschijnlijk die te grote schaambuidel.
Het transgenderbesluit illustreerde volgens professor Stephen Burbank hoe Trump 'inzake moreel leiderschap de race naar de bodem aanvoert'. De krijgsmacht zegt dat het beleid hetzelfde blijft totdat het Witte Huis de nieuwe regels stuurt. De politie van Suffolk County reageerde ook: ze accepteert geen wreedheid.
Verschillende krachten in de Amerikaanse samenleving duwen terug. Maar dit is de president die we hebben: turbulent, chaotisch, opschepperig, laf en gewelddadig. Hij vindt de commedia die de Scaramuccia naar het Witte Huis voerde geweldig. Kelly's taak is enorm. Omdat het leven geen komedie is, hangt veel af van zijn succes: dingen zoals oorlog en vrede, bijvoorbeeld.

Willen wij het Westen nog? (Roger Cohen Volkskrant 21 februari 2017 p. 25):
'Weten we nog wel wat westerse waarden zijn?'
Het Westen staat onder druk, Rusland pleit voor een 'post-westerse wereldorde'. De columnisten Bret Stephens van The Wall Street Journal en Roger Cohen van The New York Times luiden de alarmklok. Laten we snel weer leren wat westerse waarden zijn. Voor het te laat is.
'Eind jaren tachtig schafte de Stanford Universiteit de verplichte cursus 'westerse beschaving' af, nadat Jesse Jackson studenten was voorgegaan in het zingen van: Hey, hey, ho, ho, Western Civ has got to go! Conservatieven op de universiteit probeerden het vak vorig jaar tevergeefs weer in te voeren. De studenten stemden tegen met zes tegen één.
Er was een tijd dat het Westen wist waar het voor stond. Omdat het over zichzelf nadacht, bijvoorbeeld tijdens een cursus 'westerse beschaving'. Het begreep dat de morele fundamenten daarvoor in Jeruzalem waren gelegd, de filosofische in Athene en de juridische in Rome.
Het behandelde met eerbied de begrippen rede en openbaring, vrijheid en verantwoordelijkheid. Waar die in tegenspraak waren, leerde Europa die met elkaar in harmonie te brengen en er een bron van kracht van te maken. Het geloofde in de superioriteit van zijn muziek, literatuur en politieke idealen.
Als het arrogant was, zoals alle beschavingen zijn, dan had het ook een traditie van berouw en twijfel om de scherpe kantjes eraf te halen en de horizon te verbreden. Het cultiveerde scepsis terwijl het de verleiding van cynisme vermeed.
Europa geloofde dat dit allemaal de moeite waar was om te verdedigen, in de klas, in de kranten, in parlementen en op het slagveld. Sindsdien hebben we generaties opgevoed die hier niets van geloven en dan zijn we geschokt door de opkomst van anti-westerse politiek? Als je je kinderen de beschavingswaarden wil leren die ze immuun maken voor een Trump, Le Pen of Lavrov, kun je beginnen met ze die waarden te doceren.'

Met Trump reken je niet af als je hem niet begrijpt (Roger Cohen Volkskrant 12 januari 2017):
De progressieven in de VS moeten begrijpen hoe zij het zicht op het land zijn kwijtgeraakt.
Er zijn economische spanningen in de VS, maar die zijn onvoldoende om de verkiezing van een opvliegende egomaniak tot het hoogste ambt in het land te verklaren. Er is een verwoestende cultuuroorlog die dit wel verklaart. Donald Trump wordt volgende week president omdat genoeg Amerikanen het gehad hebben met de verkrampte politiek correcte manier van praten van de progressieve elites die geloven dat zij een monopolie hebben op wijsheid en op de enige weg naar vooruitgang.
Meryl Streep begaf zich bij de uitreiking van de Golden Globes in deze cultuuroorlog. Namens Hollywood hekelde zij de keuze van het volk. Zonder de aanstaande president te noemen, wees zij op zijn wreedheid, met als voorbeeld de spottende imitatie door Trump van een verslaggever met een handicap. Zo iets deden ze in de Middeleeuwen, weet u nog.
Met het verstrijken van de tijd zullen steeds meer Amerikanen zich aan de kant van Streep scharen. Zij zullen inzien dat een gemene, tweederangsacteur hen erin geluisd heeft. Maar om af te rekenen met Trump zullen de progressieven zich er rekenschap van moeten geven hoe zij het zicht op hun land zijn kwijtgeraakt.

Martijn van Calmthout De mythe van de gebroken werkelijkheid (Volkskrant 10 januari 2017):
Volgens Mandelbrot hangt de lengte van een kustlijn af van de lengte van de gebruikte meetlat. Vanuit een satelliet lijkt de kust een gladde curve waarvan de lengte snel is vastgesteld. Maar eenmaal op de grond blijken er opeens inhammen en landtongen, die de kustlijn wat langer maken. In de inhammen liggen bovendien rotsen, tussen de rotsen kiezels, de kiezels hebben uitstulpingen, waarop weer zandkorrels zitten, enzovoorts. En steeds valt de schatting hoger uit omdat bij elke vergroting de kustlijn weer even grillig blijkt als bij de vorige. En langer. Alleen bij een keurige gladde cirkel of een vierkant, objecten met twee dimensies, zou de schatting precies op één waarde uitkomen. Dat dat kennelijk bij een kustlijn niet gebeurt, kon volgens Mandelbrot maar één ding betekenen: de kustlijn heeft een gebroken dimensie, ergens tussen 1 en 2 in. In zijn boek The Fractal Geometry of Nature uit 1982 (Uitgeverij W.H. Freeman) beschreef Mandelbrot voor het eerst samenhangend hoe die dimensie wiskundig moet worden berekend.

Toynbees ideeën en benadering van de geschiedenis zijn vergelijkbaar met die van Oswald Spengler in Der Untergang des Abendlandes (De neergang van het Westen). Echter, Spenglers deterministische visie dat beschavingen opkomen en ten onder gaan volgens een natuurlijke en onvermijdelijke cyclus wees hij van de hand.
Toynbee stelde de geschiedenis voor als de opkomst en ondergang van beschavingen in plaats van de geschiedenis van natiestaten of van etnische groepen. Hij identificeerde zijn beschavingen eerder volgens culturele dan volgens nationale criteria. Zo werd de westerse beschaving, bestaande uit alle naties die bestaan hebben in West-Europa sinds de val van het Romeinse Rijk, als één geheel behandeld en onderscheiden van zowel de ‘orthodoxe beschaving’ van Rusland en de Balkan als van de Grieks-Romeinse beschaving, die daaraan vooraf was gegaan.

Brolsma, M. Het humanitaire moment Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930)
4,5: De Duitse cultuurpessimist Oswald Spengler (1880-1936) verkondigde in zijn onheilsprofetie
Der Untergang des Abendlandes (1918-1922) dat voor het Westen de terminale fase van de Zivilisation was aangebroken en de Franse dichter Paul Valéry (1871-1945) diagnosticeerde in zijn bekende essay ‘La crise de l’esprit’ (1919) bij Europa een diepgaande geestelijke crisis. Na 1918 was kortom kritiek op de beschaving, meestal óók een vorm van Europese zelfkritiek.
119: Sinds haar jeugd was ze bovendien bevriend met Hélène Mercier (1839-1910), de pionierster van het Toynbee-werk in Nederland. Met Kropotkin deelde Kapteyn-Muysken een sterke bewondering voor de jonggestorven dichter-filosoof Guyau, die in zijn levensfilosofie het sociaal bewustzijn van het individu voorop stelde.193 In 1898 vertaalde ze zijn hoofdwerk Esquisse d’une morale sans obligation ni sanction (1885) naar het Engels en meende vervolgens enkele duizenden Schotse metaalbewerkers een plezier te doen door het in goedkope editie onder hen te verspreiden. Kropotkin prees zijn Nederlandse vriendin voor deze barmhartige daad met de woorden: ‘U is anarchiste, zonder het zelf te weten.’194 In navolging van Guyau ontwikkelde Kapteyn-Muysken een eigen, optimistisch ‘Levensgeloof’ dat de grondslag moest vormen van een morele en maatschappelijke vernieuwing en dat ze verkondigde in De Kroniek, De Nieuwe Gids en De XXe Eeuw en in essaybundels als Affirmatie (1907) en Levensrichting van deze tijd (1916). In 1908 keerde ze terug naar Nederland, waar ze zich aansloot bij de vrijdenkersvereniging De Dageraad en de vrouwenbeweging. Haar villa in Scheveningen werd een trefpunt voor linkse intellectuelen als Bart de Ligt, Clara Wichmann, Ferdinand Domela Nieuwenhuis, de architect Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) en de sociaal-anarchist Bernard Reyndorp (1870-1950).

Bert van Hulle Het onvoltooide verhaal Narratieve structuren en retorische argumentatievormen in Vlaamse geschiedenisleerboeken, 1945-2002
Het liberale verhaal
In wezen beklimt men de opgaande lineaire lijn van de toenemende vrijheid via een cyclisch proces. Dit proces is samen te vatten met de woorden van Jan Romein: ‘een cirkel die een weg maakt.’ Net zoals Romein wantrouwen de leerboekenauteurs een simpele lineaire opgaande beweging en combineren ze de opgaande lijn (bij Romein bestond die opgaande lijn uit een optimistisch geduid marxisme) met de traagheid van de cycliciteit. Het cyclisch proces in de leerboeken bestaat uit een gewelddadige revolutie die wordt gecounterd door verraad of repressie. Toch is de geschiedenis op weg naar meer vrijheid. Deze vrijheid wordt pas op het einde gerealiseerd; toch weten we dat het einde gerealiseerd zal worden, aangezien dit al in het begin werd gesteld. Ook de retoriek ondersteunt de aankondiging van het einde van de ‘cyclische weg’: het onvermijdelijke van het einde wordt steeds meer benadrukt naargelang het boek vordert.
Dit gebeurt onder andere door de tegenstanders van de vrijheidsgedachte steeds hatelijker voor te stellen. Ook de methodes van de antihelden worden steeds driester, zodat men uiteindelijk tot de twee grote gewelddadige confrontaties van de twintigste eeuw zal komen. Telkens worden de volkeren verblind en/of meegesleept door antihelden in een oorlog, waarna dan uiteindelijk de machten van de idee van de vrijheid aan het langste eind trekken.
Conclusie
De jaren zeventig en tachtig kenden met de invoering van het Vernieuwd Secundair Onderwijs een sterke onderwijsvernieuwing. Onder de koepel van het VSO worden ook in het geschiedonderwijs nieuwe accenten gelegd: het heden moet meer in de rest van de geschiedenis worden geïntegreerd. Een mogelijkheid die naar voren wordt geschoven, is het apart behandelen van een deel van de twintigste-eeuwse geschiedenis in het laatste jaar van het secundair onderwijs. Deze mogelijkheid veroorzaakt een grote verschuiving op het gebied van de historische narratio: een deel van de twintigste-eeuwse geschiedenis wordt in een ander leerboek ondergebracht dan het verhaal over de ontwikkelingen in de negentiende eeuw. Tegelijkertijd dragen de leerplannen aan de auteurs op dat (in deze context van
ontdubbelde leerboeken) het heden, het verleden en de toekomst een nauwere band moeten vertonen. Een haast onmogelijke opgave.
4.
De ontdubbeling van het verhaal
De benadering van 1918 als het eindpunt van de ‘lange’, burgerlijke negentiende eeuw en daardoor ook als breekpunt van de geschiedenis van de Nieuwste Tijd, was ook al merkbaar in de leerboeken uit de vorige periode. Het verschil bestaat erin dat tijdens de jaren zeventig en tachtig de mensenrechtenmaatstaf de Nieuwste Tijd probeerde bij elkaar te houden in een narratieve eenheid. Dit (grotendeels mislukte) streven naar narratieve eenheid wordt verlaten tijdens de jaren negentig: in deze periode worden er voor het eerst twee narratio’s geconstrueerd, om de geschiedenis vanaf de Franse Revolutie te verhalen. De banden tussen deze twee verhalen zijn vanzelfsprekend erg nauw, maar toch krijgt elk van de twee verhalen een eigen ruimte om zich te ontwikkelen, zonder daarboven de koepel van de mensenrechten: deze enigszins onwerkbare benadering van de geschiedenis wordt verlaten. Het geschiedverhaal wordt ontdubbeld in twee gescheiden narratio’s.
Epiloog: Het einde in de geschiedenis of twee soorten van finalisme in de historiografie
Von der Dunk en Jo Tollebeek onderkennen in dit opzicht de verleiding van het finalisme in de geschiedenis.[292]
Von der Dunk duidt het finalisme aan als de kunstgreep, waardoor de historicus het einde van het geschiedverhaal wél in overeenstemming kan brengen met het voorafgaande. Hij bestempelt het inbrengen van een
teleologie (doelgerichtheid) in de geschiedenis als een poging tot legitimering van het finalisme door de historicus. De geschiedschrijver maakt gebruik van zijn ‘narratief surplus aan afloop-kennis’ om zijn historische studie letterlijk dicht te schrijven. De historicus doet dit door doorheen de studie frequente verwijzingen naar het einde (de anticipatie) in te brengen. De geschiedenis wordt aldus verengd tot een voorgeschiedenis van het einde.[293]
[292] J. Tollebeek, ‘Geschiedenis met een doel. Finalisme en antifinalisme in de geschiedschrijving van de Nederlandse cultuur’, in: Idem, De ijkmeesters. Opstellen over de geschiedschrijving in Nederland en België (Amsterdam 1994) 92-117.
[293] Von der Dunk, Organisatie verleden, van 302.

Niveau verlagen voor 'diversiteit' is rascistisch (Izz ad-Din Ruhulessin Volkskrant 3 april 2017 p. 18):
Het taalniveau op de Pabo verlagen? Dank, solidariteitstatta's, voor jullie koloniale paternalisme, schrijft gastcolumnist Izz ad-Din Ruhulessin.
Het niveau verlagen om de diversiteit te vergroten is uiteindelijk alleen maar gebaseerd op de racistische veronderstelling dat de zwarte en zandkleurige Nederlander het niet in zich zou hebben om op hetzelfde niveau te presteren als men van witte Nederlanders verwacht. En dát is de reden waarom docentenkorpsen niet divers zijn.

Zijn de bankiers losgezongen van de werkelijkheid? (Laura De Jong Volkskrant 30 maart 2015):
Na een uitgestelde beursgang geeft de top van ABN Amro zijn loonsverhoging van een ton terug. Zijn de bankiers de speelbal van de politiek? Nee, zegt Willem Vermeend, 'de bankiers hebben niets geleerd.' Ja, vindt Paul Frentrop. 'Dijsselbloem reageert niet als staatsman maar als partijpoliticus.'

Het pad van de eenzame wolf (Arend Zeevat 2 maart 2017):
Het begrip eenzame wolf is in de laatste jaren van georkestreerde valse vlag aanslagen, waanzinnig publieke schietpartijen in de VS en daarvoor bij politieke moorden (de Kennedy’s, Martin Luther King en Olof Palme), volledig in haar tegendeel omgetoverd. Het werd en wordt gebruikt om een enkeling de schuld te geven van een duidelijk door meerdere anderen op de achtergrond geplande moordpartij. De enkeling wordt de zondebok, om de daarachter opererend belanghebbende marionettenspelers aan het zicht te kunnen onttrekken. Eigenlijk is dit een mindcontrol-strategie om het individu in een misplaatst en gecriminaliseerd daglicht te plaatsen. Een artikel op de site van Henry Makow (HIER) geeft weer wat de basis hiervan is. Hieronder een citaat daaruit. Het betreft een uitspraak van Plato die door machthebbers op een geperverteerde wijze is vormgegeven.
According to Shahak, classical Judaism is inspired by the image of Sparta as it appears in Plato’s Laws 942. Judaism adopted the objectives Plato described in the following passage. (Shahak, p.13)
The principal thing is that no one, man or woman, should ever be without an officer set over him, and that no one should get the mental habit of taking any step, whether in earnest or in jest, on his individual responsibility. In peace as in war, he must always live with his eyes on his superior officer…In a word, we must train the mind to not even consider acting as an individual or know how to do it.

Woeste Trump past toch niet bij conservatieven? (Arie Elshout Volkskrant 14 april 2017 p. 23):
Waar hebben de media het deze week over in de Verenigde Staten? Over hoe het kon dat kenners van rechts Amerika Trump als president niet zagen aankomen, leest Arie Elshout.
In 1927 vochten duizend gemaskerde Klan-leden met de politie in Queens. Een van de arrestanten was Fred Trump, de vader van. Protestzanger Woody Guthrie schreef een lied over 'Old Man Trump' en de 'Racial Hate / He stirred up'. Zoon Donald werd in 1973 aangeklaagd wegens het weigeren van zwarte huurders in zijn huurwoningen. Hij bestreed lang dat Barack Obama Amerikaan was en ijvert tegen immigratie.
Als toekomstige historici het trumpisme bestuderen, moeten ze allereerst minder beleefd zijn. Ze moeten niet kijken naar Reagan of Buckley, maar naar die duistere extreem-rechtse groeperingen.
'Het zal geen prettig verhaal zijn', aldus Perlstein.

Voetnoot Zelfpromotor (Arnon Grunberg Volkskrant 14 april 2017):
Buruma heeft gelijk als hij stelt dat het merkwaardig is hoeveel critici van Trump de aanval toejuichten. Het is mogelijk tegen Assad te zijn en tevens van mening te zijn dat gifgas ongebruikt moet blijven om toch te concluderen dat Trump cynisch is. Je weert Syrische vluchtelingen maar je bombardeert, niet voordat je via de Russen de Syriërs op de hoogte hebt gesteld van je bombardement. Dit noem je vervolgens engagement.

Trump weet nu hoe je respect oogst: aanvallen (Ian Buruma NRC 10 april 2017):
Na zijn raketaanval op Syrië wordt Trump ineens als staatsman geëerd. Allemaal gevaarlijke schijn, meent Ian Buruma.
The Wall Street Journal juichte Trumps stap natuurlijk toe, maar hetzelfde deed David Ignatius in The Washington Post, die stelde dat „de morele dimensie van leiderschap” haar weg naar het Witte Huis had gevonden.
Trump heeft nog altijd geen strategie, niet in het Midden-Oosten en ook niet in Azië, waar de Noord-Koreaanse dictator zijn best doet om Trump te provoceren door raketten af te schieten. Maar Trump weet nu wat hij moet doen om als groot leider te worden bewonderd.
Er is een Amerikaanse vliegdekschip op weg naar het Koreaanse schiereiland. Een aanval op Noord-Korea zou, anders dan kruisraketten op een vliegveld in Syrië, tot een kernoorlog kunnen leiden. Maar de morele dimensie is hersteld. Prachtig!

De mystieke paradox is dat het Lam Gods, het ongemanifesteerde Zelf (Hogere Zelf), draagt of wegneemt de zonden van de wereld. Iets dat onbeweeglijk weerloos is, zelfs niet eens aanwezig, heeft tóch rechtstreeks invloed op wat is. Maar: wanneer het geëist wordt, ontstaat verdrukking. En doet Het zijn mond niet open: wanneer jij het enneagram wil doorgronden, is en blijft het onbegrijpelijk. Zo blijft het hek van het mystieke domein gesloten.

In de kern gaan al de boeken van Ian Buruma over het thema verlossing. Ian Buruma belicht de vluchtelingenproblematiek in zijn boeken vanuit een universeel perspectief. VKK-priester professor J.E. Stok werkt in zijn voordrachten het thema verlossing, dat de mens ‘tegelijkertijd zowel offeraar als slachtoffer is’ ('heer en slaaf' van Nietzsche) uit. 'Heer en slaaf' zijn in een relatie niet gelijk maar complementair, gelijkwaardig en kunnen worden gebruikt, zijn een metafoor, net als 'Mannelijk en Vrouwelijk' om de aard van de menselijke natuur tot uitdrukking te brengen.

'Wij hebben de grootste offers gebracht' (Maartje Bakker Volkskrant 29 maart 2017 p. 23):
Het is de 'triomf van de mentaliteit van de populist Geert Wilders', meende de Spaanse europarlementariër Javier López. Ook Joaquín Estefanía, journalist van El País, zag overspringend populisme. 'Het gevaarlijkste van deze tijd is niet dat Trump, Wilders, Le Pen, Alternative für Deutschland en Gouden Dageraad winnen, maar dat ze met hun racistische, machistische en onsolidaire ideeën de politieke partijen besmetten die het hart vormen van het democratisch systeem. De sociaal-democraat Dijsselbloem is het beste voorbeeld van deze besmetting.'
Bovendien: waar is de tijd gebleven dat Europees stond voor stijlvol? Uit het hoofdredactioneel commentaar van Público: 'De uitspraken van Dijsselbloem laten zien dat we een grens over zijn gegaan sinds de tijd van Mitterrand en Kohl: die van het fatsoen.'

Neergangsdenken heeft eenzonnige toekomst (Addie Schulte Volkskrant 24 november 2016 p. 24):
Tocht naar de afgrond
Het bestrijden van neergangsverhalen met feiten is futiel, het gaat om een gevoelde werkelijkheid.
En er zijn redenen genoeg voor enige ongerustheid op diverse vlakken, van economie en ecologie tot integratie en geopolitiek. Sombere ideeën helpen, net als optimistische opvattingen, een positie te bepalen in een onstuimige wereld. De verontruste linkse denkers en activisten weten door Trump weer dat zij - naar hun mening - aan de goede kant staan. Door die functie van dit soort ideeën te onderkennen, wordt het mogelijk ze op waarde te schatten en ermee om te gaan.
Tegenover de absolute claims van neergang past relativering. Noch Trump, noch de klimaatverandering of de islam is nu allesbepalend. Aan de onzekerheden voegt Trump een fikse dosis onvoorspelbaarheid en agressie toe. Het neergangsdenken heeft dan ook een zonnige toekomst.

De tirannie van de feiten (Martin Sommer Volkskrant 1 april 2017 p. 23):
Sceptici
In Nederland hebben we het omgekeerde van de 'twijfelindustrie'. De werkgevers van VNO/NCW voeren de klimaatlobby aan, een even boeiende als machtige coalitie, van klimaatactivisten, progressieve politici op zoek naar nieuw elan, en watertandende werkgevers in verband met de miljarden van Kamp. Maar elke lobby zou zich moeten verheugen in journalistieke argwaan, en zeker een lobby met de beste bedoelingen.
In dat verband viel mij aan het Energieakkoord op dat Schiphol buiten schot bleef. Héél vervuilend, dat gevlieg. Dat moest ook Marianne Thieme toegeven, toen na een fact check bleek dat je nog beter vlees kunt eten dan vliegen. Kolencentrales moeten dicht, auto's elektrisch, gloeilampen verboden. Maar dat vliegen gaat gewoon door. Zou er een complot zijn van KLM en GroenLinks?
Ik durf er een fact check om te verwedden dat alle zonnepanelen in het land niet opwegen tegen driemaal 's jaars vliegen naar de ongerepte natuur in Zuid-Afrika of Australië. Van mij hoeft Schiphol niet dicht.
Maar een fatsoenlijke verantwoording van het Energieakkoord wil ik in het regeerakkoord beslist terugzien.

De EU denkt het lot nog steeds aan haar zijde te hebben (Paul Brill Volkskrant 1 april 2017 p. 24):
Die hoogdravendheid is een moeilijk bedwingbare impuls in Brussel, ook nu het Europese project zoveel averij heeft opgelopen. Kenmerkend is het stuk dat Frans Timmermans, nummer twee van de Europese Commissie, daags na de Britse echtscheidingsbrief schreef voor de Financial Times. Een Timmermans in vorm: erudiet en met gevoel voor de dramatiek van het moment. We moeten aanvaarden dat de Britten sommige dingen vanuit een ander perspectief bezien, betoogt hij. Maar dan verschijnt toch ineens weer de historische onafwendbaarheid aan zijn horizon: alle verschillen ten spijt moet Europa zich rekenschap geven van zijn 'gemeenschappelijke geschiedenis' en 'gedeelde lotsbestemming'.
Het doet denken aan Ronald Reagan en diens gevleugelde uitspraak in de verkiezingscampagne van 1980:
You and I have a rendez-vous with destiny.' Prachtige zin - maar wat moeten we ons eigenlijk bij dat kennelijk volmaakte lot voorstellen?
De invoering van de euro maakt geen deel uit van een sluitend scenario, maar is het gevolg van een (betwistbare) politieke beslissing.
Hiermee wil ik de betekenis van het Britse vertrek niet bagatelliseren. Het is een gevoelig verlies voor de economische en politieke weerbaarheid van Europa, waarvan de EU nu eenmaal het belangrijkste voertuig is. Ik denk dat ook de Britten er op termijn de weerslag van zullen ondervinden. Maar als ze ooit op hun schreden terugkeren, zal het zijn vanwege concrete belangen en evidente waarden, niet omwille van een lotsbestemming die in het Brusselse doolhof ligt verscholen.

'We moeten vaker terugkijken' (Robert Giebels, Gijs Herderscheê Volkskrant 1 april 2017 p. 17):
Vier dringende lessen van Kees Vendrik, scheidend lid van de Rekenkamer
1. Breng zorgkosten eindelijk in kaart
De tientallen miljarden die rondgaan in de gezondheidszorg was Vendriks grootste kluif als lid van de Rekenkamer. In geen publieke sector gaat zo veel geld om, maar juist in de zorg vergt het de grootste moeite de kosten te beheersen. Oorzaak: 'De financiële organisatie van de zorg is hypercomplex - té ingewikkeld. Daardoor is het financiële systeem niet meer dienend, maar een obstakel. Minister, Tweede en Eerste Kamer hebben daardoor geen goed zicht op zorggeld.'
Het aantal ziekenhuisdirecteuren dat zijn eigen jaarrekening begrijpt, is op één hand te tellen, hoorde Vendrik van, inderdaad, een ziekenhuisdirecteur. 'Dan heb je echt serieus probleem.'
4 Kijk eens wat vaker terrug\\
Soms wordt 'Den Haag' vergeleken met een bedrijf. De BV Nederland. 'Maar de politiek functioneert tegenovergesteld aan een bedrijf. In de politiek is de begroting het belangrijkst. Daar wordt vooraf het geld verdeeld. In het bedrijfsleven spelen begrotingen geen rol. Daar wordt de poet verdeeld als er winst is. Achteraf.'

Dijsselbloem botst hard met EU-parlement (Marc Peeperkorn Volkskrant 31 maart 2017 p. 3):
Eurogroepvoorzitter Dijsselbloem stuurt aan op een harde confrontatie met het Europees Parlement. Hij slaat een uitnodiging af om het parlement volgende week dinsdag bij te praten over Griekenland. De parlementariërs zijn al woedend over wat zij zien als seksistische en discriminerende uitlatingen van Dijsselbloem over vrouwen en zuidelijke eurolanden.
Het parlement vraagt Dijsselbloem al sinds begin dit jaar voor een discussie in de plenaire zaal in Straatsburg over de aanhoudende problemen met de financiële hulp voor Griekenland. Dat stuitte steeds op agendaproblemen. In zijn uitnodigingsbrief deze week aan Dijsselbloem schrijft parlementsvoorzitter Tajani dat hij 'erop vertrouwt' dat het komende dinsdag eindelijk wel lukt.
Dijsselbloem antwoordde donderdag dat hij 'helaas' dinsdag niet kan. Volgens Den Haag heeft het parlement te lang gedraald met het bevestigen van de uitnodiging en is de agenda van de minister daardoor dichtgeslibd.

Vrij Nederland januari 2017 Jan Terlouw (p. 34-35): 'De onvrede is explosief geworden doordat sociale zekerheden van heel veel mensen zijn weggevallen, ook in Nederland. Het vrije verkeer van kapitaal, goederen, diensten en personen is heel goed geweest voor de handel, maar de politieke partijen, ook de progressieve, hebben veel te weinig oog gehad voor de neveneffecten. Zelf ben ik daar ook een beetje schuldig aan. Veel te lang was het adagium: als het maar goed is voor de economie, volgt de rest vanzelf. Zo bleek het niet te werken. Door de privatisering van allerlei overheidstaken heeft de politiek steeds meer verantwoordelijkheid laten glippen. Dan zie je dat mensen angstig en onzeker worden, en hun heil zoeken bij de populisten. De politiek heeft totaal gefaald.'

Tussen beide partijen zit de stem van het geweten. Of met andere woorden tussen elke relatie tussen twee mensen, 'Heer en Knecht' Hegeliaanse dialectiek of 'Heer en Slaaf' Nietzsche draait het om de menselijke natuur.
Prof. Hofstede: De menselijke natuur is wat alle menselijke wezens met elkaar gemeen hebben.
Er bestaat een mer à boire aan gedachtengoed. We hebben allemaal meer of minder de neiging daaruit selectief te winkelen, geestverwanten te omarmen en onze ogen en oren te sluiten voor ideeën die minder in het door ons gewenste plaatje passen. Het rapport ‘E i V’biedt een handvat om de eigen geest, het ken uzelve beter te leren kennen. Uiteindelijk gaat het er om, de ’bv-Ego’, het egocentrische perspectief los te laten. In de kern draait het om een structureel en goed vormgegeven ‘een-tweetje’ tussen twee polen (leraar en leerling). Met zijn opmerking ‘Ik ben geen trainer. Ik ben een raadgever van de trainers, wat een heel andere functie is.’ brengt Peter Sloterdijk de relatie, het Meta-leren tussen ‘Leraar en Leerling’ in beeld.

Een politiek avontuur voor Europa (Marcel ten Hooven Trouw 9 juni 1999):
De desinteresse in de Europese eenwording kan worden gekeerd door het onderliggende 'beschavingsideaal' in beeld te brengen: vrede en verbanning van onrecht. Een gesprek met politiek filosoof Jos de Beus en publicist Paul Scheffer die dit in een politiek pamflet schrijven. Die eenwording is volgens hen een politiek avontuur zonder weerga in de geschiedenis.

Zowel in het artikel van Bert de Vries (Volkskrant 5 augustus 2011) als de documentaire over de 5e macht, het lobbyisme in de EU (Volkskrant 31 augustus 2012) komt naar voren dat we de euro mede aan het Nederlandse bedrijfsleven hebben te danken. Gezien de onzekere situatie op de financiële markten is een ding wel duidelijk dat in plaats van het consumentisme aan te wakkeren zal onze premier aan het emancipatieproces (begeleidingskunde), de ’Hoofdroute’ of aan de voedingsbodem van zijnsontwikkeling meer aandacht dienen te besteden. Het Dikke Ik heeft een morele tunnelvisie waarin alleen het eigen, individuele geluk telt. Nederland is een vrij land, iedereen heeft kansen om vooruit te komen. Als je dat niet lukt, dan is dat je eigen schuld.

Gijs Kooistra, Ewald Engelen en Marianne Thieme geven een samenvatting van de marionetten van het systeem. Het heeft nu tot gevolg dat politici door de banken worden gegijzeld. Jan Eppink heeft gelijk ook Obama laat zich gijzelen door het grootkapitaal, de schaduwkant van de Amerikaanse droom. Politici en het grootkapitaal houden elkaar in een wurggreep gevangen. De Amerikaanse droom legt het af tegen de Chinese droom. Het toont ook de controverse tussen de wetenschappers Carel van Eykelenburg en Eric Smit. Carel van Eykelenburg verdient zijn bruto jaarsalaris van 697.000 euro door de financiële spelletjes van het casinokapitalisme, het piramidespel braaf mee te spelen. Door de rente op nul en de geldpersen op volle toeren worden er dagelijks miljarden in de economie gepompt. Carel van Eykelenburg laat zien dat het meespelen van financiële spelletjes zeer lucratief is. Eric Smit moet daarentegen sappelen om rond te komen. Met intelligentie heeft dit weinig te maken.

Vlaamse jongeren hebben geen vertrouwen in politiek (Fokke Obbema interviewt Mark Elchardus Volkskrant 18 februari 2017 p. 24-25):
Geloof in neergang voedt ultralinkse en -rechtse sympathieën
Uit onderzoek onder jonge volwassenen in België blijkt een totaal gebrek aan vertrouwen in de toekomst, ontdekte de socioloog Mark Elchardus. Ze zijn ultralinks en ultrarechts tegelijk.
De meeste jongvolwassenen combineren persoonlijk optimisme met maatschappelijk pessimisme. Het is een 'gretige generatie', constateerde Elchardus, gericht op persoonlijk slagen. Maar tegelijk zijn ze ervan overtuigd dat 'alles van waarde', zoals sociale zekerheid en maatschappelijke harmonie, 'naar de verdoemenis gaat'.
Hun geloof in neergang, of 'declinisme', omvat ook de overtuiging dat 'de politiek' niets voor hen kan betekenen. Zo wordt de populariteit van rechts-populistische partijen gevoed. De bevlogen emeritus-hoogleraar Elchardus, oud-provo en oud-adviseur van de Vlaamse socialist Louis Tobback, vindt het dan ook de opdracht van de politiek het declinisme te bestrijden.
Die hang naar gemeenschapsafbakening is lastig voor linkse partijen die juist voor kosmopolitisme en verdwijnende grenzen zijn.
'Het drama van links is dat het de oversteek naar gemeenschapsafbakening niet durft te maken. Het vreest als vijandig tegenover buitenlanders te worden gezien. Toen ik de fractie van de Vlaamse socialisten toesprak, kreeg ik als verwijt dat ik de term 'gemeenschapsafbakening' in de mond durfde te nemen. 'Dat gaat toch in tegen alles waar wij voor staan', was de reactie.
'Terwijl het een neutrale term is: je bakent een gemeenschap af met bepaalde kernwaarden, zoals de verzorgingsstaat, de rechtsstaat en de seculiere staat. Onze historische erfenis is dat de verdediging daarvan in nationale staten is gegoten. Daarbinnen kun je rechten garanderen. In mijn ogen heeft links het belang van grenzen onderschat en gekozen voor een wazig discours over mensenrechten. Maar dat zijn geen reële rechten, dat zijn streefdoelen.'
U vindt dat politieke partijen het geloof in neergang moeten bestrijden door een 'samenleving van zekerheid' in het vooruitzicht te stellen. Kan dat nog wel, is dat geen nostalgie naar de oude verzorgingsstaat?
'Misschien wel, ja. De verzorgingsstaat blijft de kern van een moderne samenleving. Welke samenlevingen in Europa zijn het meest innoverend, meest dynamisch en het best in staat met de mondialisering om te gaan? Dat zijn samenlevingen met een sterke verzorgingsstaat, gekoppeld aan een open kenniseconomie. Mensen zijn bereid risico's te nemen wanneer ze zekerheid hebben over hun werk, hun inkomen. Jongvolwassenen hechten daar evenzeer aan als oudere generaties.
'We zijn de afgelopen jaren ervan uitgegaan dat de economie vooral flexibilisering nodig had. Maar klopt dat wel? Of is de economie juist ook gebaat bij zekerheid voor mensen, omdat ze dan risico's durven te nemen? Zeker in Nederland is de flexibilisering te ver doorgeschoten.'

Het zegel van The Theosophical Society
Als symbool van de evolutie en de eeuwigdurende beweging duidt de swastika op de eeuwig-karnende 'molen van de goden', met de ziel als centrum, terwijl de gebogen armen de eeuwigdurende wenteling betekenen van de levenswielen tijdens het universele bestaan.
Het zegel van de Theosofische Vereniging De twee driehoeken
De Slang met haar staart in de bek: Een heel oud symbool dat de eeuwigheid uitbeeldt en de voortgang van de cyclische tijd. Net als de bijbelse slang uit het verloren Paradijs vertegenwoordigt ze, mystiek opgevat, de wijsheid en, op grond van haar vermogen haar huid af te werpen, vernieuwing en wedergeboorte. Als cirkelvormig symbool betekent het voor de hindoes het uitademen en inademen van Brahmâ ('uitbreider'), de kosmische schepper: als Brahmâ uitademt, komen de werelden tot aanzijn; als hij inademt, wordt alles weer in de goddelijke essentie opgenomen. De neergaande boog van het slangenlichaam duidt op werelden die in de stof afdalen, de opgaande boog op hun evolutie naar de geest. De spiraalbeweging is eeuwig en duidt op evolutie in de loop van de tijd. De cirkel zelf vertegenwoordigt volmaking en het herstel van de universele harmonie, en ook het grenzeloze waaruit alle manifestatie voortkomt en waarin alles weer terugkeert. Men vindt het symbool ook in het oude Egypte, Griekenland en West-Afrika en bij boeddhisten en jains, gnostici en alchemisten.

The Emblem of the Theosophical Society
Ouroboros
Immediately connected with the whirling cross is a serpent swallowing its own tail. This symbol was called by the ancient Greek Gnostics and alchemists ouroboros. The circle it forms is a restatement of the circle around the swastika, representing the boundary of the universe, and the fact that it passes through the encircled swastika suggests that the serpent and everything it encircles are part of the creative energy (ideatie) of the whirling cross.

Wet van Hofstadter (of Wet van verschuiving van planning) is een proefondervindelijke wet betreffende de moeilijkheid van planning op het gebied van het onderzoek en de ontwikkeling. Zij is typisch in vastgesteld beleid van softwareontwikkelingen.

Douglas R. Hofstadter boek Gödel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid
GEB contains many instances of recursion and self-reference, where objects and ideas speak about or refer back to themselves. For instance, there is a phonograph that destroys itself by playing a record titled "I Cannot Be Played on Record Player X" (an analogy to Gödel's incompleteness theorems), an examination of canon form in music, and a discussion of Escher's lithograph of two hands drawing each other (zie litho Tekenen afb. 138 van M.C. Escher p. 800):

Mattheüs 6:1-34 Aalmoezen
1. Hebt acht, dat gij uw aalmoes niet doet voor de mensen, om van hen gezien te worden; anders zo hebt gij geen loon bij uw Vader, Die in de hemelen is.
2. Wanneer gij dan aalmoes doet, zo laat voor u niet trompetten, gelijk de geveinsden in de synagogen en op de straten doen, opdat zij van de mensen geëerd mogen worden. Voorwaar zeg Ik u: Zij hebben hun loon weg.
3. Maar als gij aalmoes doet, zo laat uw linker hand niet weten, wat uw rechter doet;
4. Opdat uw aalmoes in het verborgen zij; en uw Vader, Die in het verborgen ziet, Die zal het u in het openbaar vergelden.
Mattheüs 25:41 Dan zal Hij zeggen ook tot degenen, die ter linker hand zijn: Gaat weg van Mij, gij vervloekten, in het eeuwige vuur, hetwelk den duivel en zijn engelen bereid is.

In de kern gaat het om de Verstrengeling tussen de Rechterhand en Linkerhand, tussen Goed en Kwaad.

Microbiologie Verdachte plaatjes
Beelddetective in de biologie (George van Hal Volkskrant 28 november 2020 Wetenschap p. 22-23):
Deze maand trok wetenschapsblad
Science een artikel terug van oud-minister Ronald Plasterk. ‘Beelddetective’ Elisabeth Bik bracht de bal aan het rollen met haar speurwerk naar dubieuze afbeeldingen in vakartikelen. Wat drijft haar?
Elisabeth Bik speurt naar verdachte afbeeldingen in de vakartikelen van haar ex-collega’s.
Naar patronen die zich herhalen. Naar dezelfde cellen die opduiken op microscoopfoto’s van verschillende weefsels, bijvoorbeeld. Naar streepjes en vlekjes die op meerdere afbeeldingen staan, terwijl je gezond verstand je vertelt dat dat absoluut onmogelijk is.
Zo ook die twee vlekjes, aanwezig in plaatjes uit een artikel dat dertien jaar geleden
in het toonaangevende vakblad Science werd gepubliceerd door Ronald Plasterk en collega’s. De oud-minister maakte destijds furore als wetenschapper bij het Hubrecht Instituut in Utrecht, de plek waar ook zijn co-auteurs werkten.
Het artikel doet verslag van het gedrag van rna, een neefje van dna waarin eveneens de genetische informatie van het leven schuilt. Dat leven is in dit geval de rondworm C. elegans, wiens rna Plasterk en collega’s in kaart brachten met zogeheten
northern blots, een analysetechniek die rna zichtbaar maakt.
Zo ging het in eerste instantie ook met het artikel van Plasterk. Pas nadat Bik openbaar haar beklag had gedaan op Twitter kwam de bal aan het rollen. En dan zijn er van Plasterk nóg eens drie artikelen waar Bik en anderen op PubPeer hun twijfels bij hebben geplaatst.
Eentje heeft nu een formele expression of concern’, zegt ze. Daarmee geeft de uitgever toe dat er iets verdachts aan de hand is zonder het artikel meteen terug te trekken. Dat artikel verscheen in 2004 in het vakblad Nucleic Acids Research. In de publicatie duiken foto’s op van embryo’s van zebravissen die overduidelijk hetzelfde zijn, terwijl het artikel claimt dat het om verschillende embryo's gaat.
Of er ook gevolgen zullen zijn voor de andere twee artikelen met verdachte plaatjes en of de vondsten invloed zullen hebben op de carrière van Plasterk, durft Bik niet te zeggen. Daarvoor gebeurt het nog net iets te vaak dat haar vondsten geen consequenties hebben.

‘Geprofessionaliseerd’ waar Plasterk het in het begin van zijn artikel over heeft is een eufemisme voor het immorele gedrag van bestuurders in de publieke sector (semioverheid) volgens de commissie-Halsema. Volgens de darwinist Plasterk levert deze vorm van ‘professionalisering’ (emancipatie in solidariteit) een evolutionair voordeel op. Het gaat er dan om hoe wordt de Derde weg emancipatie in solidariteit naar de praktijk vertaald. De austerity driven aanpak waar Plasterk voor gaat staat diametraal tegenover de route van het Ken uzelve, de moraal van het verhaal in het rapport ‘E i V’. Plasterk is duidelijk een marionet van het systeem geworden, oftewel er zijn nog steeds politici die hun handen in onschuld wassen. Al blijft het natuurlijk een kwestie van perceptie. De handen in onschuld wassen hangt met amoreel gedrag samen.

 

Douglas Hofstadter boek Gödel, Escher, Bach:
In het boek Gödel, Escher, Bach onderzoekt Hofstadter de mogelijkheid van kunstmatige intelligentie (Artificial intelligence). Het ambitieuze populair-wetenschappelijke boek gold van meet af aan als een klassieker en werd in 1980 bekroond met de Pulitzer-prijs.
11: Een Eindeloos Rijzende Canon, ‘Canon per Tonos’.
12: Met deze canon heeft Bach ons het eerste voorbeeld gegeven van het begrip Merkwaardige Lus. Het verschijnsel van de ‘Merkwaardige Lus’ treedt telkens op wanneer we na een opwaartse (of neerwaartse) gang door de niveaus van een bepaald hiërarchisch systeem onverwacht weer terug zijn waar we begonnen. Soms gebruik ik het begrip Verstrengelde hiërarchie voor een systeem waarin zich een Merkwaardige lus voordoet. De mooiste en sterkste visualisaties van dit begrip Merkwaardige lus zijn voor mijn gevoel te vinden in het werk van de Nederlandse graficus M.C. Escher (1898 – 1972).
17: De illusie die Klimmen en dalen en Waterval oproepen, werd overigens niet verzonnen door Escher maar door Roger Penrose, een Britse wiskundige die het idee in 1958 bekendmaakte. Maar het thema van de Merkwaardige Lus komt al in 1948 voor in het werk van Escher; in dat jaar tekende hij Tekenen. Prentententoonstelling (p. 828) dateert uit 1956.
33: Het
verhaal van Zeno en dit vrolijke tweetal staat beschreven in mijn eerste dialoog, Driestemmige Inventie. In 1895 deed Lewis Carroll Achilles en de Schildpad herleven als illustratie van zijn eigen nieuwe oneindigheidsparadox.
177: De Getallen van Fibonacci en de Getallen van Lucas zijn volmaakte voorbeelden van recursief opsombare verzamelingen (r.o. – verzamelingen) als een sneeuwbal vanuit twee elementen via een recursieve Regel voortrollend tot een oneindige verzameling. Het is een kwestie van gewoonte om een r.o. – verzameling waarvan het compliment ook r.o. is, ‘recursief’ te noemen.
291: Misschien kan verlichting het meest kernachtig worden samengevat als: het dualisme trancenderen.
Maar wat is dualisme? Dualisme is de opsplitsing van de wereld in categorieën. De menselijke waarneming is dus van nature een dualistisch fenomeen – zodat het zoeken naar verlichting een hele klim is, en dat is nog maar zwak uitgedrukt.
292: Volgens Zen behoren woorden tot de kern van het dualisme – alleen maar woorden.
356: Macroskopische gevolgen van microskopische oorzaken.
355: Er zijn systemen waarin het gedrag van sommige delen dat van andere delen neutraliseert, met als gevolg dat het er niet zoveel toe doet wat er op laag niveau geschiedt, want vrijwel alles zal soortgelijk gedrag op hoog niveau opleveren. Maar er zijn ook systemen waarbij het effect van één enkele gebeurtenis op laag niveau vergroot, kan worden tot enorme gevolgen op hoog niveau. Een computer is een ingenieuze combinatie van deze twee types systemen.
356: Systemen die uitsluitend zijn opgebouwd uit ‘betrouwbare’subsystemen – dwz. subsystemen waarvan het gedrag met betrouwbaarheid kan worden voorspeld aan de hand van uit brokken samengestelde beschrijvingen – spelen een onschatbare grote rol in ons dagelijks leven, want het zijn de pijlers die stabiliteit verlenen.
455-471: Hoofdstuk XII: Geest en denken Aria met verschillende variaties (Achilles en de schildpad).
619: Het Centrale Dogbeeld; Verstrengelde hiërarchie en Merkwaardige lus.
626: Herkenning, vermomming, etiketten.
632: Terugkoppeling en merkwaardige lussen vergeleken.
635: De oorsprong van het leven.
774: Abstracties, skeletten, analogieën.
806: Zichzelf zien (p. 570).
822: De verklaring berust op het feit dat men niet slechts één niveau per keer begrijpt, maar de manier waarop een niveau zijn metaniveau weerspiegelt en de consequenties van deze weerspiegeling. Als onze analogie opgaat dan zouden ‘nieuw opduikende’ verschijnselen door de onderlinge relatie van verschillende niveaus in mentale systemen verklaarbaar worden. Ik geloof dat de verklaring voor ‘nieuw opduikende’ verschijnselen in onze hersenen – bijvoorbeeld ideeën, hoop, beelden, analogieën, en tenslotte bewustzijn en vrije wil – op een soort Merkwaardige Lus berusten, een wisselwerking tussen niveaus waarbij het hoogste niveau teruggrijpt naar het laagste en daarop invloed uitoefent, terwijl het tegelijkertijd door het laagste niveau bepaald is. Het zelf ontstaat op het moment waarop het zichzelf kan weerspiegelen.
823: ..zullen we in een verklaring van de geest moeten toestaan, want we zullen oorzaken moeten toestaan die net als in het Centrale Dogbeeld in de Verstrengelde Hiërarchie van de geest zowel omhoog als omlaag werken.
827: Het gevoel over vrije wil te beschikken komt door het evenwicht tussen het wel en niet kennen van zichzelf.

Het boek Surfaces and Essences: Analogy as the Fuel and Fire of Thinking van Douglas Hofstadter co-authored with Emmanuel Sander kreeg in Nederland de titel ANALOGIE De kern van ons denken.
Wat betekent het om te denken, en wat om iets nieuws te leren? Volgens Douglas Hofstadter en zijn Parijse collega Emmanuel Sander heeft het alles te maken met analogieën, beelden. Wat ingewikkeld is, maken we eenvoudiger, en als we iets nieuws tegenkomen, zoeken we de overeenkomst met wat we al kennen. Daarom kunnen we zeggen `De druiven zijn zuur bij teleurstelling, en daarom zegt een klein kind: `Ik heb de banaan uitgekleed. Van deze spontane vondsten tot metaforen: de analogie is het gereedschap waarmee we de wereld, de medemens en ook onszelf begrijpen. In Hoe wij denken laten Hofstadter en Sander zien wat ons mens maakt, en hoe we creatiever kunnen denken. Een boek waarop je nooit uitgekeken raakt.
Hoofdstuk Epidialoog (p. 733):

RelatieTheosofieCategorisering tegenoveranalogisering
FrequentieTrillingNon-stopIncidenteel
OriginaliteitIdeatieRoutineCreatief
BewustzijnsniveauBewustzijnsniveausOnbewustBewust
BeheersbaarheidKarma (Ken uzelve)AutomatischVrijwillig
Mate van overeenstemmingRechtvaardigheidVerschillen ongewenstVerschillen gewenst
Centrum van de activiteitKwintessens (Akasa)EntiteitenRelaties
Abstractieniveaus Zo Boven zo BenedenEen sprong tussen twee niveausEen brug op één niveau
Mate van objectiviteitLeraar en LeerlingObjectiefSubjectief
BetrouwbaarheidWaarheid (Ethiek)BetrouwbaarVerdacht

De achterflap van het boek vermeldt dat het boek laat zien wat ons denken zo uniek maakt, en welke mechanismes eraan ten grondslag liggen. Aan de hand van levendige voorbeelden ontvouwen zij een nieuwe visie op taal, creativiteit en wetenschap.
P. 673 verwijst naar de Rechtvaardiging van Einsteins stoutmoedigste analogie:
Einstein voorspelde het lichtkwanta, nu fotonen al in 1905. Het heeft bijna twintig jaar geduurd voordat het idee van lichtkwanta door fysici serieus werd genomen. Hij kreeg de Nobelprijs niet voor revolutionaire ideeën over de aard van het licht, maar voor zijn kleine vergelijking inzake het oneindig veel minder belangrijke foto-elektrisch-effect.

Beste leraar, we kunnen je niet missen (Olaf Tempelman Volkskrant 14 april 2018 Ode aan de leraar p. 3-5):
Échte leraren zijn overal ter wereld hetzelfde: geduldig, begripvol, bescheiden. Hun lessen blijven ons een leven lang bij. Koester hen.
Begripvol en geduldig
De leraar is een mensensoort die in alle tijden en cultuurgebieden herkenbaar blijft. Ik heb door de jaren heen in diverse landen diverse beroepsgroepen bevraagd.
Ik beweer op deze plek dat alleen echte leraren de kunst verstaan van het immer geduldig uitleggen en het begripvol corrigeren. Het maakt niet uit of het Nederlandse, Bulgaarse of Argentijnse leraren zijn.
Over begripvol corrigeren gesproken: auteurs van deze krant profiteren van een forse geaccumuleerde lerarenkennis.
Goed, beter, best
Dat er ondanks duizend onderwijsvernieuwingen, commissies, managers, stuurgroepen, lerarenregisters en matige salarissen nog altijd zo veel mensen bewust voor dit ambacht kiezen, mag fungeren als bewijs van het bestaan van 'de geboren leraar' en zijn tijdloosheid. Tijd dus voor een herwaardering van en een eerbetoon aan die geboren leraar. Onze vervelendste docenten keren later terug in onze dromen en onze groepstherapieën - aan onze beste docenten danken we veel van wat we in de rest van ons leven bereiken.
Ze zeggen weleens dat je alle beroepen kunt missen op drie na: de boer, de dokter en de leraar.

Je zou het nu even kunnen doen. Maar je doet het niet (Margreet Vermeulen Volkskrant 14 april 2018 Sir Edmund p. 10-15):
Van uitstelgedrag wordt niemand gelukkig. Dus waarom kunnen we het maar niet laten dingen voor ons uit te schuiven?
Charlotte Niekerk (22), Hogere Hotelschool Den Haag
Voor ik het wist was er weer een dag voorbij en lag ik in bed te malen: had ik maar dit en dat gedaan. Vooral vakken met veel cijfers, zoals accounting, schoof ik eindeloos voor mij uit. Dan was ik kwaad op mezelf, raakte ik gestrest en kon ik mij best wel slecht voelen.
Als je eenmaal in die neerwaartse spiraal zit. Brrr.
'Ik ging met een jaar studievertraging naar de VS, voor een droomstage als weddingplanner bijLindsay Landman Events in New York. Ik wil zo terug naar dat leven! Ik heb het zo geweldig gehad, dat het mij een enorme drive geeft om mijn achterstand in te halen en deze zomer af te studeren - ook al is de weg terug naar de studieboeken niet leuk. Door Studiemeesters (een instituut dat studenten helpt hun studieproces te structureren, red.) ben ik uit die neerwaartse spiraal gekomen. Ik moet het zelf doen, maar zij staan langs de kant. Ze geven complimentjes als het goed gaat en vragen waar ze mee kunnen helpen als het slecht gaat. Ik ben wat ze een gespannen uitsteller noemen: iemand die uit onzekerheid de boel voor zich uit schuift. Maar dat is niet nodig: ik heb gemiddeld hoge cijfers. En als je positiever denkt, ga je veel minder uitstellen.'

Politici zijn in hun gedrag gelijkwaardig aan andere mannen en vrouwen. Universele menselijke eigenschappen als op zichzelf gericht (narcisme) en overmoedig (arrogantie) zijn ook politici niet vreemd. Voor politici is de geldpers laten draaien een oplossing om actuele problemen naar de toekomst te verschuiven. En zo kwam uiteindelijk het besef/bewust zijn, dat de Tao (het Alles) zich manifesteert in twee tegengestelde waarden 'die geen dualiteit vormen'. Yin (het éne) is niet beter dan Yang (het ander) of andersom, ze zijn even-waardig aan elkaar. Evenwaardig betekent in deze gelijk èn toch verschillend. Dus niet gelijkwaardig.

Het christendom schraagt nog steeds onze cultuur (Sander van Walsum Volkskrant 14 april 2018 Opinie p. 6-8):
Heeft Nederland zich in de tweede helft van de vorige eeuw van religie bevrijd? Yvonne Zonderop, kind van de jaren zestig, gelooft er niets van. En achteraf gezien, vindt ze, pakte de poging tot afrekening niet goed uit. Ze schreef een boek over christelijke inspiratie in een ontzuild land.
Hebben PVV en FvD hun bestaan te danken aan onze overgevoeligheid voor religie?
'Ze raken volgens mij een snaar bij veel mensen die niet meer geloven maar die zich nog wel in een christelijke traditie voelen staan. Mensen zijn bang dat die traditie is verdwenen, omdat kerken alleen hun eigen denominatie hoeden. Daarom is het zo belangrijk dat ook niet-populisten opkomen voor de christelijke erfenis.'

Godsdienst is niet dom (Yvonne Zonderop De Groene Amsterdammer 12 april 2018 p. 42-45):
Sinds de jaren zestig hebben Nederlanders massaal afscheid genomen van de kerk. Maar diezelfde kerk heeft onze manier van doen wel intensief beïnvloed. Waarom zouden we in deze tijd van nieuwe ideeën niet te rade gaan bij onze wortels?
Je zou het niet verwachten, maar uitgerekend de liberale voorman van Nederland, minister-president Mark Rutte, gaf ooit een mooie omschrijving van wat het betekent om gelovig te zijn. Geloof is een kwestie van ‘instinctief zeker weten’, dat in je hoofd net iets zwaarder telt dan de eveneens aanwezige eeuwige twijfel, zei hij. Rutte leeft in het besef dat er iets is, ‘tijdloos en groter dan onszelf’. Hij sprak deze poëtische woorden in een openbare lekenpreek in de Haagse Duinzigtkerk anderhalf jaar geleden, een paar maanden voor de Tweede-Kamerverkiezingen.
Zijn openhartige woorden trokken beschaafde aandacht. Maar tot een serieuze bespreking leidde het niet, ook niet toen hij de vergelijking doortrok naar de Nederlandse identiteit, die volgens hem nog steeds steunt op christelijke waarden als verdraagzaamheid en omzien naar elkaar. Zodra iemand de term ‘geloof’ of ‘christendom’ laat vallen, denkt menigeen: dit is een persoonlijke aangelegenheid, zonder politiek belang.
Religie omvat veel meer dan de kerk en de leer. Zodra je bereid bent dat idee te accepteren, ontstaat er ruimte om te onderzoeken waar onze wortels hun voeding eigenlijk vandaan haalden. Wie weet kunnen ze zelfs inspiratie bieden voor antwoorden op de vragen voor de toekomst, zowel voor ieder individueel als voor Nederland als geheel.
Dat is de reden waarom ik schrijf over de verrassende comeback van religie. Niet omdat we teruggaan naar vroeger, of omdat het aantal gedocumenteerde kerkleden weer stijgt. Maar omdat we eindelijk een benauwende erfenis afleggen die ons in de weg stond bij de erkenning dat religie naast veel kwaads ook veel goeds kan doen en dat de cultuur nu eenmaal bij ons hoort en in ons zit. Nu het trauma van de verzuiling eindelijk voorbij is, kunnen we die erfenis misschien ook ten goede aanwenden, en niet alleen opgescheept blijven met een nare nasmaak.
In Trouw 9 april 2018 verscheen een groot interview met Yvonne Zonderop, auteur van het boek Ongelofelijk. Over de verrassende comeback van religie. Het boek gaat over over religie als vergane bron van identiteit en moraliteit, over de manier waarop Nederland radicaal van het geloof is gevallen, en over de christelijke erfenis die door de hedendaagse politiek maar al te vaak wordt uitgebuit. Na decennialange secularisatie constateert Zonderop nu echter vooral een herleving van het geloof.

Het universum is muziek
432 Hz verweven in hele universum Als we teruggaan naar het wijsje, dan is de ‘do’ de eerste toon, de grondtoon. Die eerste toon is van oudsher 432 trillingen per seconde, oftewel 432 Hertz (Hz). Die 432 trillingen per seconde is een toon die nauw verband houdt met het universum om ons heen. Die toon zit verweven in de natuur, in de wiskunde, in de planeetbanen, in het hele universum. Dat is ook de reden dat muziek normaal zo goed voor ons is, die muziek stemt ons als het ware af op het universum. Wij weten dat al heel lang. Dat is al heel oude kennis. Alle klassieke muziek van Bach, Brahms enzovoorts tot en met Verdi is gecomponeerd en uitgevoerd met gebruik van de ‘standaard’ A op 432Hz. In deze standaard is de C 512 Hz of in een lager octaaf 256 Hz, maar in steeds lagere octaven (512-256-128-64-32-16-8-4-2-1) komt de C uit op precies 1 trilling per seconde, de zogenaamde “oertoon”. Ze noemen deze stemming ook wel ‘wetenschappelijke stemming’, omdat deze stemming ook wetenschappelijk gezien past bij het universum. De oudst bekende voorstander van deze stemming is Plato, de wijsgeer uit Griekenland.

Dara Tatray De rol van Zelfonderzoek op het Pad van Terugkeer
Het Pad van Uitgaan, pravrtti marga, is door Ananda Coomaraswamy gekenschetst als het pad van achtervolging en zelfbevestiging. Het Pad van Terugkeer, Nivrtti Marga, wordt gekenschetst als een pad van toenemende zelfrealisatie3.
Dit uitgaan en terugkeren werd verwoord door Henri Bergson in Creative Evolution, waarin hij schreef: Zoals het kleinste stofdeeltje verbonden is met ons hele zonnestelsel, daardoor meegesleept in die onverdeelde neerwaartse beweging die het materialisme zelf is, zo vormen alle georganiseerde wezens, van de nederigste tot de hoogste, van het allereerste begin van het leven tot de tijd waarin wij zijn…slechts het bewijs van een enkele impuls, het omgekeerde van de beweging van materie, en zelf ondeelbaar.

Een paar jaar geleden heb ik aan Jules Ruis de volgende vraag voorgelegd: Is zelfgelijkvormigheid een eigenschap die zelfbewustzijn mogelijk maakt?
Heeft zo’n puur rationele bewerking iets met bewustzijn te maken? Het antwoord is ja als we veronderstellen dat het ontstaan van elementen in de natuur (net zo als dat pixeltje op het scherm) door bepaalde informatie wordt aangestuurd. Die veronderstelling is mijn uitgangspunt. Ik veronderstel dat in het DNA informatie ligt opgesloten in de vorm van een grote chemische verbinding van 4 soorten basen. Die informatie stuurt andere chemische samenstellingen aan hetgeen leidt tot de aanzet van de bouw van een eiwit. De jongste aanname (zie artikel van Pellionisz) veronderstelt nu dat deze aansturing opnieuw een iteratief/recursief proces is en dat er terugkoppeling plaatsvindt naar het gebied van het tot voor kort genoemde junk-DNA. Ook hier zou dan gelden dat de operatie doorgaat totdat een bepaalde (in het DNA opgeslagen en door externe omstandigheden beïnvloede) waarde (c.q. samenstelling van chemische stoffen) is bereikt.
De opgeslagen informatie heeft naar mijn mening iets met genen, memen en zelfbewustzijn te maken. Het samenspel van genen en memen noem ik het speelveld van de ziel. Er zouden dan bijvoorbeeld ook gemen kunnen bestaan.

Voor meer bijzonderheden kan ook worden verwezen naar het boek De natuurlijke tijd (p. 26 en 27) Peter Toonen.
Tijd is als zodanig te vergelijken met de steeds wijder lopende kringen in het water nadat er een steen in is gegooid.
Voor Precessie verwijs ik graag naar Hoofdstuk IV: De Tzolkin p. 96 - 102.
Lawrence E. Joseph behandelt het thema precessie op p. 41-44 van zijn boek Apocalyps – wordt 2012 het voorspelde vernietigende rampjaar?

Op p. 180 schrijft Gerrit Teule in zijn boek Ethiek, schoonheid en eonen: We tekenen daarom een waarschijnlijkheidsgolf, die zich cirkelvormig uitbreidt vanaf het middelpunt, net zoals in een plas water gebeurt als je er een steen in gooit en Gleiser op p. 70/219: Als je een steen in een vijver gooit, zie je dat de energie van de inslag via concentrische watergolven wordt afgevoerd.

De 'steen der wijzen', het mechanisme achter de metafoor van de ‘steen in de vijver’, om de onbalans in de verdeling van energie te verminderen is al bekend.
Net als in het boek Wat Darwin niet kon weten van Gerrit Teule wordt de schakel tussen ‘Geest en Lichaam’ (psychomaterie) met de kwantumverstrengeling, de ‘linker- en rechterhand’ (pad), de linker- en rechterhersenhelft in verband gebracht. Kwantummechanica en chiraliteit bieden een degelijke grondslag om de eonenhypothese van Jean Charon te onderbouwen. De hypothese geeft ook een boeiende visie op oorspronkelijk bewustzijn/dharmadhatu.
De onbalans op aarde wordt verkleind door bewust voor het symbool van de verticale as (Axis mundi, draad van Ariadne, het zevenvoudige pad) door het midden van het Ei van Assagioli, de zelfrealisatie van Maslow te kiezen.

Roger Rundqvist Het labyrith als inwijdingsweg (p. 46/47):
De labyrintdans voerde naar het midden, dat de 'axis mundi', de 'wereldas', vertegenwoordigde. Deze as kunnen we ons voorstellen als de symbolische verbinding tussen aarde en hemel, tussen de godin en de god. De diepere zin van het menselijke bestaan hing van deze verbinding af. Steeds weer moest ze hersteld worden, opdat de chaos niet zou gaan overheersen en het leven op aarde onleefbaar zou worden.

Prof. Brian R. Sinclair De wenteling van het wiel in het Westen (Theosofia 101/4 augustus 2000, p. 153/154)
Het is in wezen de mandala in driedimensionale vorm, met ingangspunten op de omtrek en met de berg Meru (de axis mundi, waar hemel en aarde elkaar raken), het centrum van het Boeddhistisch universum, oprijzend in het midden. Deze architectuur geeft, eenvoudig geschetst, zowel in zijn ongebroken materiële vormgeving als in zijn gerichtheid op devotie, uitdrukking aan de traditionele Boeddhistische cosmologie en zijn pad naar bevrijding.

De portalen van de Notre-Dame
Op de vloer van de kerk bevindt zich een labyrint. De pelgrim moest eerst het labyrint volgen tot aan het midden, van hieruit kon hij de prachtige ramen van de kerk bewonderen.

Zehra Bharucha Theosofie en Islam (Theosofia 107/1 februari 2006, p. 6)
Pelgrimage: (Hijra)
De vijfde zuil van de Islam is de pelgrimstocht. Tijdens zijn of haar leven wordt van iedere moslim die daartoe in staat is verwacht dat hij of zij de ‘Hajj’, Hadji, of pelgrimstocht naar Mekka maakt, waar het woord van God voor het eerst aan Mohammed geopenbaard werd. Het voornaamste doel van de pelgrimage is de toewijding aan God te vergroten, maar het dient ook als een krachtige herinnering aan de menselijke gelijkheid en broederschap. Wanneer zij Mekka bereiken, leggen de pelgrims hun normale kleding en andere onderscheidingstekens van hun rang en status af en hullen zij zich in twee eenvoudige kledingstukken die lijken op lakens. Zowel de prins als de arme benaderen hun God niet verdeeld door belemmeringen van rijkdom, klasse, geloofsleer of huidskleur. Aldus schrijft de Islam een volledige levenswijze voor aan zijn volgelingen, een pad van onderwerping en genade dat uiteindelijk zal leiden tot verlichting en de Waarheid.
De Derde grondstelling (De Geheime Leer Deel I p. 47) verhaalt over de ‘fundamentele gelijkheid van alle zielen met de universele overziel … en de verplichte pelgrimstocht voor iedere ziel’. De Koran spreekt over ‘de Kenner van het Ongeziene en het Geziene, de Machtige, de Genadige, Die alles wat hij geschapen heeft prachtig gemaakt heeft, en Hij begon de schepping van de mens uit stof… toen maakte Hij hem compleet en ademde in hem uit zijn Geest…’ [De Adoratie, vers 7]. Dit denkbeeld wordt dan afgerond in de Uitspraken van de Profeet Mohammed die zei ‘O Mens! Gij dient terug te keren tot God, uw God, uw Zelf, met moeite en pijn, door stap voor stap, fase voor fase omhoog te klimmen’.

In de loop der eeuwen is een veelvoud (Plato, Socrates, Anselmus van Canterbury, Thomas van Aquino, Immanuel Kant, René Descartes, Kurt Gödel) aan Godsbewijzen uitgewerkt. Maar ook de stelling van Gödel is door de één-op-één relatie bijectie niet waterdicht.

Anselmus van Canterbury was de eerste die een logisch bewijs van het bestaan van God formuleerde. Dit zogeheten ontologisch godsbewijs laat zich als volgt samenvatten:

  • God is, per definitie, het volmaaktste wezen dat denkbaar is. In Proslogion, hoofdstukken 2-4, wordt dit in 2 varianten verwoord: God is 'iets, groter dan hetwelk niets gedacht kan worden' (aliquid quo nihil maius cogitari posit/potest/non valet) en God is 'datgene, groter dan hetwelk niets gedacht kan worden' (id quo maius cogitari nequit/non potest).
  • Het is beter te bestaan dan niet te bestaan, dus iets wat niet bestaat kan nooit volmaakt zijn.
  • Een niet bestaande God is minder volmaakt dan een bestaande.
  • Dus moet God bestaan.

Dit bewijs werd in de twintigste eeuw geformaliseerd met behulp van de modale logica door Kurt Gödel.

Douglas R. Hofstadter and Daniel C. Dennett The Mind's I (Chapter 20)
Raymond Smullyan Is God a Taoist? Underlying Gödel’s Incompleteness Theorem, that there is no shortcut to the development of higher and higher intelligences (or, if you prefer, more and more “enlightened” states); in short, that “the Devil” must get his due.
Toward the end of this dialogue, Smullyan gets at issues we have been dealing with throughout this book – the attempts to reconcile the determinism and “upward causality“ of the laws of nature with the free will and “downward causality” that we all feel ourselves exerting. His astute observation that we often say “I am determined” to do this” when we mean “I have chosen to do this” leads him to his account of free will, beginning with god’s statement that “Determinism and choice are much close than they might appear.”

In zijn boek Ik ben een vreemde lus stelt Douglas R. Hofstadter (p. 205): Waarheid en bewijsbaarheid zijn twee kanten van dezelfde medaille, die altijd samengaan omdat ze elkaar tot gevolg hebben. In plaats daarvan zijn we nu een geval tegengekomen waar, hoe verbazend het ook mag lijken, waarheid en onbewijsbaarheid elkaar tot gevolg hebben.
Een analoog fenomeen doet zich bij de kunstmatige grenzen tussen 'Golven en Deeltjes' voor. Douglas R. Hofstadter (p. 217): Uit al die elementaire deeltjes die hun werk microscopische werkjes doen, verrijzen de macroscopische gebeurtenissen die een biowezen overkomen.
Douglas R. Hofstadter (p. 18): Dus ja, uiteindelijk ben ik een soort specialist; ik ben gespecialiseerd in denken over denken (Meta-leren).
De kwintessens van het verhaal van Douglas Hofstadter (p. 252) heeft op de subtiele balanceeract van Kurt Göbel betrekking, die aantoonde hoe hoger zelfverwijzende betekenissen die opduiken in een formeel wiskundig systeem, een causaal vermogen kunnen hebben dat precies even werkelijk is als dat van de strenge, verstarde, lagere deductieregels van het systeem (neerwaartse causaliteit).
This analogy allows Hofstadter to work up ideas about "upward and downward causality," with Whitehead and Russell's invented logical alphabet at the bottom of a hierarchy generating Gödelian loops at the top, analogous to neurons and dendrites at the bottom of the brain hierarchy generating concepts and categories — including of course the strangely loopy one called "I" — at the top.

C.W. Leadbeater boek De Mens zichtbaar en Onzichtbaar, hoofdstuk De gebieden van de natuur (p. 17):
Wij kennen de drie welbekende toestanden van de materie, de vaste, de vloeibare en de gasvormige, en de wetenschap stelt in haar theorieën dat alle substantie onder de juiste verandering van temperatuur en druk in al deze toestanden kunnen bestaan.
De occulte scheikunde toont ons nog een andere en hogere toestand dan de gasvormige, waarin ook alle ons bekende substanties kunnen worden overgebracht of omgezet; aan die toestand hebben wij de naam etherisch gegeven.
18: Wanneer de elementen worden ontbonden, belanden wij bij een stel units die allemaal gelijk zijn, behalve dat sommige ervan positief en andere negatief zijn.
19: En weer bereiken wij door onze verdeling ver genoeg voort te zetten een unit – de unit van dat gebied van de natuur waaraan occultisten de naam astrale wereld hebben gegeven.
19/20: Het is een bekend feit in de wetenschap dat zelfs in de meest vaste substanties geen twee atomen elkaar ooit raken; elk atoom heeft steeds zijn veld van werking en trilling, en elk molecuul heeft op zijn beurt zijn grotere veld, zodat er altijd onder alle mogelijke omstandigheden onderlinge ruimte bestaat. Ieder stoffelijk atoom drijft in een astrale zee – een zee van astrale materie die het omringt en elke tussenruimte in deze fysieke stof vult. De mentale materie doordringt op haar beurt de astrale op precies dezelfde wijze, zodat al deze verschillende gebieden van de natuur in geen enkel opzicht ruimtelijk gescheiden zijn, maar alle om ons heen, hier en nu, bij ons bestaan, zodat het, om ze te zien en te onderzoeken, niet nodig is enige beweging in de ruimte te maken, maar slechts onze innerlijke zintuigen te openen waardoor zij kunnen worden waargenomen.
123: Hoofdstuk 21 Het oorzakelijke lichaam van de adept
Schema’s die in het boek van Leadbeater worden besproken:
- Schema II Gebieden der natuur (Verstandelijkheid, Oorzakelijk lichaam)
- Schema IV ‘Ontwikkeling en Inwikkeling’ (‘Evolutie en Involutie’ – ‘Ontvouwen en Invouwen’)

Causaal lichaam (Theosofia augustus 2009 p. 162: hoger denkvermogen)
Begrijpen is volgens Spinoza de dingen zien in hun ‘logische afhankelijkheid’.
Het begrip toeval (Amor fati: Liefde voor het lot.) wordt in verband gebracht met ‘logische afhankelijkheid’ en ‘acausale geordendheid’.
Dr. Jolande Jacobi boek De psychologie van Carl G. Jung (p. 21): Jung noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, ‘acausale geordendheid’.

Het is mogelijk de discussie met betrekking tot ruimte en tijd een stapje verder te brengen door van de begrippen absolute tijd en de van de lichtsnelheid (snelheid van een foton) afhankelijke relatieve tijd gebruik te maken. De gedachtenspinsels die daarbij naar voren zijn gekomen wil ik graag ter discussie aan u voorleggen. In de publicatie van Christian Maes wordt verwezen naar de absolute tijd, die niet kan worden waargenomen. De relatieve tijd bespreekt Fred Matser in zijn boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde (p. 253/254).

Het tijdschrift GAMMA (december 2009) heeft twee korte recensies opgenomen:
42/43: Harry Nijhof: Ervin Laszlo 'Kwantumshift in het wereldbrein - De impact van nieuwe wetenschap op ons en de wereld' (recensie)
Ervin Laszlo schrijft: "Halverwege de 20e eeuw dacht men nog dat onze Melkweg het hele universum was; nu weten we dat er ook een metagalaxis is die uit miljarden andere sterrenstelsels bestaat. Bovendien weten we dat deze metagalaxis slechts ons universum is: er kunnen miljoenen, zo niet miljarden andere universa in het meta-universum (heelal) of 'metaversum' bestaan" (p. 101).
Gerrit Teule spreekt in Wat Darwin niet kon weten (p. 20) over honderd miljard andere melkwegstelsels. Ik behandel in het rapport Eenheid in Verscheidenheid (hoofdstuk 5.3 – Synthese) het begrip relatief, dat hierop van toepassing is. Als voorbeeld de opvatting van de theosofie. Zij ziet het begrip relativiteit als volgt: "Hoewel het heelal een relatief heelal is en daarom ook al zijn delen relatief zijn - het ene ten opzichte van elk ander of alle andere en alle ten opzichte van het ene - ligt er toch een onsterfelijke Werkelijkheid achter, die de grondslag of de Waarheid der dingen vormt, waaruit alle verschijnselen in hun ontelbare relatieve openbaringen voortvloeien. Er is een weg, een pad, waarlangs de mensen deze Werkelijkheid achter de dingen kunnen bereiken, omdat de mens deze in zich heeft als zijn innerlijkste wezen en daarom als zijn oerbron. In iedere mens is deze Werkelijkheid die wij allen zoeken fundamenteel aanwezig. Ieder van ons is het pad dat erheen leidt, want het is het hart van het heelal." Laszlo volgt in zijn boeken deze denklijn. Zo ook in:

43: Harry Nijhof: Ervin Laszlo & Jude Currivan 'Kosmos - Een integrale visie op de wereld' (recensie)
Belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen en tijdloze spirituele inzichten laten zien hoe de kosmos en alles wat we 'de realiteit' noemen feitelijk één groot geheel is. Dit is de essentiële kosmische geest van waaruit alles is ontstaan, wordt gemanifesteerd, en waarheen alles terugkeert. Onderzoek toont aan wat oude mystici al hebben waargenomen: wij hebben het aangeboren vermogen om de kosmos te bekijken, te begrijpen en te ervaren op niveaus die ver buiten de beperkingen van onze persoon liggen. Graag verwijs ik in aansluiting daaraan naar het Instituut voor Theoretische Fysica, K.U.Leuven: waar u het artikel vindt van Christian Maes "Wetenschap zonder religie is kreupel":
Heisenberg spreekt niet over de baan zelf, of over de positie van het elektron als deeltje want niet als dusdanig zichtbaar. Einstein lijkt verrast: “Maar je gelooft toch niet echt dat men in een fysische theorie enkel waarneembare grootheden kan opnemen.” Heisenberg kapituleert met: “Ik dacht dat het net u was die dergelijke ideeën heeft gebruikt om tot de relativiteitstheorie te komen. U hebt toch benadrukt dat men niet kan spreken over een absolute tijd, want men kan geen absolute tijd waarnemen.
U hebt gezegd dat enkel onze uurwerken de tijd bepalen.” Heisenberg heeft de relativiteitstheorie van Einstein duidelijk goed bestudeerd. Reeds in 1905 had Einstein de metafysica van de Newtoniaanse mechanica ont-maskerd. Zijn kritiek op de abstracte noties van tijd en ruimte van de klassieke mechanica, had een revolutie in de fysica ontketend. Einstein had ook zelf opgemerkt hoe hij geïnspireerd was geweest door het positivisme van Ernst Mach. En dan komt de onverwachte reactie van Einstein: “Misschien heb ik inderdaad dergelijke filosofie gebruikt, maar een goede mop mag niet te vaak herhaald worden — het is hoe dan ook nonsensikaal. Het is waar dat het voorzichtig is zich te herinnneren wat men echt observeert. Meer principieel echter is het een grote vergissing een theorie enkel te willen baseren op waarneembare grootheden. Want, in werkelijkheid gebeurt net het omgekeerde.”
Einstein was een groot bewonderaar van de filosoof Spinoza. Hij vereerde Spinoza zeker voor zijn consequent en alomvattend determinisme. Dat paste fijn in een monolitisch doorgevoerd monotheïsme: “God is Eén en dus is er in de natuur der dingen slechts één substantie gegeven.” Een belangrijke reden om toevalsverklaringen te vermijden die geen verdere grond krijgen in de theorie, is dat ze het ons moeilijk maken om verbanden en reducties door te voeren. Ze hebben een verlammende werking op het verlangen van de wetenschapper om de natuur als één realiteit te begrijpen.
Reeds in 1920 had hij in een interview gezegd: “Ik wil weten hoe God de aarde heeft geschapen. Ik ben niet geïnteresseerd in dit of dat fenomeen,... Ik wil Zijn gedachten kennen, de rest zijn details.”
Het gebruik van het woord God bij Einstein wordt beter begrepen als de God van Spinoza en religie zal Einstein associëren aan het verbonden zijn in het (wetenschappelijk) zoeken naar en verkennen van de realiteit van de kosmos en haar transcendente wetmatigheid.

Ervin Laszlo en Jude Currivan boek KOSMOS een integrale visie op de wereld, Wat is tijd? (p. 64):
De klok die in de relativiteitstheorie de tijd meet, maakt daarentegen deel uit van het door de theorie beschreven universum. Niets in de relativiteitstheorie komt overeen met de manier waarop wij tijd ervaren als een ‘pijl’ die zich vanuit het verleden via het heden naar de toekomst verplaatst.
Het grote probleem is het verschijnen respectievelijk verdwijnen van het heden. De fysici hebben, zonder dat van de daken te schreeuwen, de factor tijd op zijn minst sinds de dagen van Galileo in feite geëlimineerd.
De onvermijdelijke toename van entropie veroorzaakte de vlucht van de tijdpijl.
65: Die universele symmetrie betekent dat de werkelijkheid alle ‘nu’s’ vanaf het eerste begin van het universum tot aan zijn uiteindelijke einde moet omvatten, zonder enig onderscheid tussen verleden, heden en toekomst. Het universum wordt zonder onderbreking herschapen in het fractale ‘nu’ van de
Planck-tijd, gelijk aan het nagenoeg onvoorstelbaar korte moment van 10 tot de macht -44 seconde.

De 5e dimensie, het eeuwige nu komt ook in het boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde van Fred Matser in het hoofdstuk Contact houden in het hier-en-nu p. 284 ter sprake. De relatieve tijd bespreekt Fred Matser in het hoofdstuk Ruimte en tijd anders ervaren (p. 253):
Een van de ogenschijnlijke zekerheden van het eindige universum is dat het wordt bepaald door ruimte en tijd.
Als we Einsteins relativiteitstheorie toepassen op het eindige universum, zal het duidelijk zijn dat iedere ster en planeet, elk levend wezen, iedere plant en elk mineraal, element en atoom en ieder molecule een eigen ruimte en tijd inneemt en nooit de ‘ruimte en tijdspositie’ van een andere uiting van de schepping kan bezetten.
254: Het concept dat ‘alles zijn eigen plek heeft’ is volgens mij gemakkelijk te begrijpen en leidt tot het inzicht dat in het universum iedere vorm van materie – van fijn- tot grofstoffelijk – een eigen positie inneemt ten opzichte van alle overige expressies. Ik vermoed echter dat het voor veel mensen – mezelf incluis – wat moeilijker te begrijpen is dat alle dingen hun ‘eigen tijd’ (relatieve tijd) hebben.
Ook in dit opzicht werd ik geholpen door Einsteins theorieën. Hij kwam met de gedachte de tijd te bepalen aan de hand van de lichtsnelheid in relatie tot de positie van de waarnemer. Als iemand bijvoorbeeld tegenover mij staat, laten we zeggen op een meter afstand, en de zon – miljoenen kilometers achter zijn of haar rug – een lichtpartikeltje of foton uitzendt, zal dit foton – als het onze kant uitkomt – de man of vrouw tegenover mij eerder bereiken dan mij. Aangezien licht zich met een snelheid van circa 300.000 km/sec. in een rechte lijn verplaatst, is het tijdsverschil tussen ons miniem, aangezien we slechts een meter van elkaar vandaan staan. Toch is het feit dat dit tijdsverschil er is, van cruciaal belang voor ons begrip van tijd.
Hieruit volgt namelijk dat er ook een zeer klein tijdsverschil moet bestaan tussen twee verschillende punten op mijn huid, of tussen mijn neusvleugels of welke andere objecten ook die zich in tijd en ruimte bevinden.
Dit inzicht in de aard van tijd en ruimte had voor mij uiterst ingrijpende consequenties. Ik ging beseffen dat ieder van ons – ja, zelfs elk deeltje in het universum – vreedzaam zijn eigen unieke positie in de matrix van ruimte en tijd inneemt en naast al het andere bestaat, ofwel coëxisteert.

Bergson (p. 100), Duur en Tijd (Rechter - en Linker hersenhelft) Het eigenlijke denkproces in de hersenen, bijvoorbeeld het verwerken van indrukken die door zintuigen aangeleverd worden, is een elektrochemisch proces. Aan het einde van de zenuwcellen registreren de synapsen (te vergelijken met een zend- en ontvangststation) elektronische spanning in de cellen zelf en de cellen ernaast. Als deze spanning verandert, doordat er een impuls door een zintuig wordt aangeleverd, sturen de neurotransmitters via de synapsen chemische stoffen. Deze stoffen zorgen ervoor dat bij de onderling verbonden cellen van het hersennetwerk andere chemische stoffen in kunnen stromen, die de elektrische spanning veranderen. Op deze manier vindt er gedachtenoverdracht plaats. De synapsen zorgen voor de contacten, de communicatie tussen neuronen.

Pascal Ploum Het “verlichte” bewustzijn
Want als elk object dat we buiten ons zelf waarnemen niet wordt waargenomen in het NU maar in het verleden, wanneer of wat is dan NU?
Alles wat buiten ons verkeert is dus ten opzichte van ons in de verleden tijd. Het enige NU dat voor de waarnemer bestaat is het NU in jezelf. Alleen in je eigen bewustzijn bestaat het ultieme NU. Alle andere buiten het eigen bewustzijn geplaatste “NU-en” zijn hooguit benaderingen daarvan. We leven dus eigenlijk allemaal op een uniek “tijdseiland”.
Kijken we ook eens naar het bewustzijn in relatie tot de golf-deeltjes dualiteit. Zodra een individueel bewustzijn gaat interacteren met andere “bewustzijnen” ontstaan er samenwerkingen maar ook tegenwerkingen; structuren of patronen. Een sociaal of maatschappelijk patroon bijvoorbeeld hiërarchieën, samenwerkingsverbanden maar ook afbrekende krachten. Gevolg is een bepaald patroon van maatschappelijke en sociale krachten die zich kristalliseert in organisatie, staatinrichting, maatschappelijke ordening etc.
Ook hier is een analogie te zien met de interferentiepatronen van licht. De eigenschappen van de interacterende delen is anders (meer??) dan de losse delen.
Het verschil tussen het nu en de eeuwigheid is de tijd, die maakt van het laatste het eerste. In zijn Timaios noemt Plato de tijd “een bewegend beeld van de eeuwigheid” (p. 96).
Duur geeft de spiegelsymmetrie en tijd de complementariteit van de duur weer (p. 100).

Ilya Prigogine: tijd geeft het verschil aan tussen de rol van het verleden en die van de toekomst. Boek Order out of Chaos: We kunnen het oude a priori onderscheid tussen wetenschappelijke en ethische waarden niet langer accepteren…. Tegenwoordig weten we dat tijd een constructie is en daarom een ethische verantwoordelijkheid met zich draagt….Als gevolg daarvan is de individuele activiteit niet tot betekenisloosheid gedoemd.
De westerse filosofie is een voortgaande discussie tussen Herakleitos' wereld van het worden en Parmenides' wereld van het zijn. Deze discussie, die zo'n 2500 jaar geleden is gestart, is nog steeds niet ten einde.' De discussie draait om de vraag of er vaste en universele natuurwetten zijn of dat de natuur een wordingsproces zonder wetmatig-heden is. 'Geen van beide is volgens mij waar.'

De stelling lijkt gerechtvaardigd voor wat betreft tijd er van uit te gaan dat er maar een natuurlijke tijd bestaat, het eeuwige nu, het durée van Henri Bergson.

De in de bijlage ‘Nu, Verleden en Toekomst’ gerubriceerde publicaties laten zien dat het definiëren van het verschijnsel tijd nog niet zo eenvoudig ligt. Waandenkbeelden blijven bestaan zolang de domeinen Geest en Lichaam, geesteswetenschappen en de natuurwetenschappen los van elkaar blijven functioneren. Voor wat betreft ruimte en tijd kan er maar een waarheid zijn, die voor beide domeinen geldt. Het is wenselijk dat de discrepantie die er over de begrippen ruimte en tijd is ontstaan wordt opgeheven.
Stelling: Er treedt een paradigmawisseling van Thomas Kuhn, een revolutie in het wetenschappelijke denken op, wanneer de grens die tussen beide domeinen is ontstaan wordt doorbroken.

De beide zijde van de medaille kunnen echter niet gelijk zijn anders is er sprake van een evenwichtssituatie. Het is de Oerbron van universeel leven (Solovjov) die het systeem in beweging houdt. Van deze oerbron is echter nog niets bekend. Daar kunnen we alleen maar naar gissen.

Václav Havel Het wonder van het Zijn: onze mysterieuze onderlinge afhankelijkheid:
Wat maakt het Antropisch Beginsel en de Gaia-hypothese zo inspirerend? Heel eenvoudig dit: beide herinneren ons, in moderne taal, aan wat we allang hebben vermoed, aan wat we al heel lang hebben geprojecteerd in onze vergeten mythen en in wat misschien al altijd als archetype in ons sluimerde. Dat is het besef dat we verankerd zijn in de aarde en het universum, het besef dat we hier niet alleen voor onszelf zijn, maar dat we een wezenlijk deel zijn van hogere, mysterieuze entiteiten waarmee we beter niet kunnen spotten. Dit verloren gegane bewustzijn is gecodeerd in alle religies. In alle culturen leeft het, in allerlei vormen. Het is een van de grondslagen waardoor de mens zichzelf kan begrijpen, zijn plaats in de wereld, en uiteindelijk de wereld als zodanig.

Ervin Laszlo en Jude Currivan boek KOSMOS een integrale visie op de wereld
Emotionele intelligentie (p. 125):
In 1996 besprak de psycholoog Daniel Goleman het belang van het hart voor de manier waarop wij de wereld ervaren en ermee in wisselwerking staan.
Hoofdstuk 10 De doorbraak op gang brengen, Spiraaldynamiek (p. 147):
In hun baanbrekende boek Spiral Dynamics beschrijven Don Beck en Christopher Cowan een model van de bewustzijnsevolutie van complete culturen.

Plutarchus onderscheidt de lagere en hogere Tetraktis (Deel II p. 682), de aardse en hemelse Tetraktis (p. 688). Samen vormen deze de lemniscaat, die het aardse met het hemelse verbindt. Een toelichting op de ene werkelijkheid, de hogere Tetraktis geeft Blavatsky in De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 46). Er is maar één universele waarheid, Éne werkelijkheid Ain-soph, die door de eerste grondstelling tot uitdrukking wordt gebracht. Het is de bron van eenheid achter alle verscheidenheid.

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, De drie grondstellingen van de geheime leer (p. 45):
Het ‘gemanifesteerde Heelal’ is dus doordrongen van dualiteit en deze is als het ware de essentie van zijn EX-istentie als ‘manifestatie’. Maar evenals de tegenovergestelde polen van subject en object, geest en stof, alleen maar aspecten zijn van de Ene Eenheid waarin ze tot synthese zijn gebracht, zo is er ook in het gemanifesteerde Heelal ‘dat’ wat geest aan stof, en subject aan object verbindt.
De Geheime Leer Deel I Stanza 1 De nacht van het heelal (p. 73):
De drie tijdperken – het heden, het verleden en de toekomst – vormen in de esoterische filosofie een samengestelde tijd; want deze drie zijn slechts samengesteld met betrekking tot het gebied van de verschijnselen, maar in het rijk van de noumena hebben zij geen abstracte geldigheid. Zoals in de geschriften wordt gezegd: ‘De verleden tijd is de tegenwoordige tijd en ook de toekomst, die, hoewel zij nog niet tot bestaan is gekomen, toch is’; zo luidt een voorschrift van de Prasanga Madhyamika leer, waarvan de dogma’s bekend waren sinds deze zich losmaakte van de zuiver esoterische scholen.
74: Wat is de tijd bijvoorbeeld anders dan de opeenvolging in panorama’s van onze bewustzijnstoestanden? Met de woorden van een Meester, ‘Het irriteert mij deze drie onhandige woorden – verleden, heden en toekomst – te moeten gebruiken, die armzalige begrippen van de objectieve fasen van het subjectieve geheel; zij zijn vrijwel even weinig geschikt voor het doel als een bijl voor fijn houtsnijwerk.’ Men moet paramartha verkrijgen opdat men niet een te gemakkelijke prooi wordt voor samvriti – dit is een filosofisch axioma7.
7) Duidelijker gezegd: ‘Men moet waar zelfbewustzijn verkrijgen om samvriti, de ‘oorsprong van de misleiding’, te begrijpen.’ Paramartha is synoniem met de Sanskrietterm svasam-vedana of ‘de bespiegeling die zichzelf analyseert’. Er is een verschil in interpretatie van de betekenis van paramartha tussen de Yogacharya’s en de Madhyamika’s, maar geen van beiden verklaren de werkelijke en ware esoterische betekenis van de uitdrukking. Zie verder Sloka 9.
De Geheime Leer Deel I Stanza 3 Het ontwaken van de kosmos (p. 93):
(a) Het schijnbaar paradoxale gebruik van de uitdrukking ‘zevende eeuwigheid’, die zo het ondeelbare verdeelt, is in de esoterische filosofie toegestaan. Deze verdeelt grenzeloze duur in onvoorwaardelijke eeuwige en universele tijd en een voorwaardelijke tijd (khandakala, gebroken tijd). De ene is de abstractie of het noumenon van eindeloze tijd (kala); de andere het periodiek hierdoor optredende verschijnsel, als het gevolg van mahat (de universele intelligentie, beperkt door de duur van het manvantara).
De Geheime Leer Deel I Stanza 4 De zevenvoudige hiërarchieën (p. 122):
Dat wat de evolutie krachtig voortdrijft, met andere woorden de groei en de ontwikkeling van de mens naar volmaaktheid stuwt, zijn (a) de MONADE, of dat wat daarin onbewust werkt door een inherente kracht; en (b) het lagere astrale lichaam of het persoonlijke ZELF. Eerst - genoemde, of deze nu gevangen is in een plantaardig of een dierlijk lichaam, bezit die kracht, ja is zelf die kracht. Omdat ze identiek is met de AL-KRACHT, die zoals gezegd aan de monade inherent is, is ze almachtig op het arûpa- of vormloze gebied. Op ons gebied blijft ze, omdat haar essentie te zuiver is, alvermogend, maar individueel wordt ze passief: zo kiezen de zonnestralen die bijdragen tot de plantengroei niet een bepaalde plant om op te schijnen. Als men een plant uit de grond trekt en verplaatst naar een stuk land waar de zonnestraal haar niet kan bereiken, zal deze haar niet volgen. Zo is het ook met de åtman: tenzij het hoger zelf of het EGO zich naar zijn zon – de monade – richt, zal het lagere ego of persoonlijke zelf altijd de overhand hebben. Want dit ego, met zijn vreselijke egoïsme en dierlijke verlangen (tañhå) om een zinloos leven te leiden, is ‘de maker van de tabernakel’, zoals Boeddha hem in het Dhammapada (153 en 154) noemt. Vandaar de uitdrukking ‘de geesten van de aarde kleedden de schaduwen en lieten ze uitzetten’. Tot deze ‘geesten’ behoren tijdelijk de menselijke astrale zelven; en ze geven, of bouwen, de fysieke tabernakel van de mens om als woonplaats te dienen voor de monade en haar bewuste beginsel, manas. Maar de ‘zonne-lha’s’, geesten, verwarmen deze schaduwen. Dit is fysiek en letterlijk waar; metafysisch, of op het psychische en spirituele gebied, is het evengoed waar dat alleen de åtman de innerlijke mens verwarmt; d.w.z. hij verlicht hem met de straal van goddelijk leven en is als enige in staat aan de innerlijke mens, of het reïncarnerende ego, zijn onsterfelijkheid te ver - lenen. Zo zullen we zien dat voor de eerste drieënhalf wortelrassen, tot het punt halverwege of het keerpunt, de astrale schaduwen van de ‘voorouders’, de maan-pitri’s, de vormgevende krachten in de rassen zijn, en dat ze de evolutie van de fysieke vorm naar vervolmaking geleidelijk tot stand brengen – maar ten koste van een evenredig verlies aan spiritualiteit. Dan, vanaf het keerpunt, heerst het hogere ego of incarnerende beginsel, de nous of het denkvermogen, over het dierlijke ego, en beheerst het wanneer het niet door laatstgenoemde omlaag wordt getrokken. Kortom, het spirituele bevindt zich op zijn opgaande boog, en het dierlijke of fysieke belet het slechts dan om gestaag op het pad van zijn evolutie voort te gaan wanneer
213: Ze zullen ook nooit worden gevonden, omdat men die schakel, die de mens met zijn ware voorgeslacht verbindt, zoekt op het objectieve gebied en in de stoffelijke wereld van de vormen, terwijl hij veilig voor de
microscoop en het ontleedmes verborgen is in de dierlijke tabernakel van de mens zelf. We herhalen wat we in Isis ontsluierd (Deel 1 p. 221,222) hebben gezegd:
Alle dingen hadden hun oorsprong in de geest, want de evolutie begon oorspronkelijk van bovenaf en ging vervolgens naar omlaag, in plaats van om - gekeerd, zoals volgens de
theorie van Darwin. Met andere woorden, er heeft een geleidelijke verstoffelijking van de vormen plaatsgevonden, tot een bepaald uiterst punt van afdaling wordt bereikt. Dit is het punt waar de moderne evolutieleer de arena van de speculatieve hypothesen binnengaat. Op dit punt gekomen zullen we gemakkelijker Haeckels Anthropogenie begrijpen, dat de stamboom van de mens afleidt ‘van zijn protoplasma-wortel, bedolven door de modder van zeeën die bestonden vóór de oudste, fossielenhoudende gesteenten waren af gezet’, zoals prof. Huxley uiteenzet. We kunnen nog gemakkelijker geloven dat de mens [van de derde ronde] zich ontwikkelde ‘door geleidelijke verandering van een [astraal] zoogdier met een aapachtig gestel’, wanneer we bedenken dat volgens Berosus dezelfde theorie (hoewel in meer beknopte en minder elegante, maar toch even begrijpelijke vorm beschreven) vele duizenden jaren vóór zijn tijd door de mens-vis Oannes of Dagon, de halfdemon van Babylonië, werd verkondigd2 [hoewel in enigszins andere vorm]. . . .
De Geheime Leer Deel I Stanza De strijd om het bestaan en de geboorte van de werelden (p. 239):
Het werd tot leven gebracht, een gereed en volmaakt voertuig voor de incarnerende bewoners van hogere sferen, die onmiddellijk hun intrek namen in deze vormen, geboren uit de
spirituele WIL en de natuurlijke goddelijke kracht in de mens. Het was een kind van zuivere geest, verstandelijk zonder ook maar een zweem van aardse elementen. Alleen zijn fysieke omhulsel was van de tijd en van het leven, want het ontleende zijn verstand rechtstreeks aan het hogere. Het was de levende boom van goddelijke wijsheid, en kan daarom worden vergeleken met de wereldboom van de OudNoorse legende, die niet kan verdorren en sterven voordat de laatste strijd van het leven is gestreden, terwijl de draak Nidhogg voortdurend aan zijn wortels knaagt.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk De voorvaderen van de mens op aarde (p. 274,275):
Hoe moet hij dit alles verkrijgen? De occulte leer zegt dat, terwijl de monade haar cyclus naar beneden in de stof doorloopt, deze zelfde elohim – of pitri’s, de lagere dhyåni-chohans – zich evenredig met haar ontwikkelen op een hoger en spiritueler gebied; op hun eigen bewustzijnsgebied dalen ze ook relatief in de stof af, waarbij ze, als ze een bepaald punt hebben bereikt, de incarnerende redeloze monade zullen ontmoeten, die is opgesloten in de laagste stof; en door het vermengen van de twee potenties, geest en stof;, zal dat aardse symbool worden voortgebracht: de ‘hemelse mens’ in de ruimte – DE VOLMAAKTE MENS. In de Så¥khya-filosofie wordt gezegd dat purusha (de geest) machteloos is, tenzij hij op de schouders van prakriti (de stof) gaat staan, die, aan zichzelf overgelaten, redeloos is. Maar in de geheime filosofie worden ze als gradueel verschillend gezien. Geest en stof beginnen – hoewel van oorsprong één en hetzelfde – als ze eenmaal op het gebied van differentiatie zijn, hun ontwikkelingsgang in tegengestelde richtingen; de geest valt geleidelijk in de stof, en laatstgenoemde stijgt op tot haar oorspronkelijke toestand van een zuivere spirituele substantie. Beide zijn onscheidbaar, en toch altijd gescheiden. Op het fysieke gebied zullen twee gelijksoortige polen elkaar altijd afstoten, terwijl de negatieve en de positieve pool elkaar wederzijds aantrekken; op dezelfde manier staan geest en stof tegenover elkaar – de twee polen van dezelfde homogene substantie, het basisbeginsel van het heelal.

De Geheime Leer Deel II hoofdstuk De evolutie van het tweede ras (p. 121):
(a) Denk in dit verband aan de Tabula Smaragdina van Hermes, waarvan de esoterische betekenis zeven sleutels heeft. De astro-chemische sleutel is bij de onderzoekers goed bekend, de antropologische kan nu worden gegeven. Het daarin genoemde ‘ene ding’ is de MENS. Er wordt gezegd: ‘De vader van DAT ENE ENIGE DING is de zon; zijn moeder de maan; de wind draagt het in zijn schoot, en zijn voedster is de geestrijke aarde.’ In de occulte weergave hiervan wordt eraan toegevoegd: ‘en geestelijk vuur is zijn leraar (goeroe)’.
Dit vuur is het hogere Zelf, het geestelijke ego, of dat wat eeuwig reïncarneert onder de invloed van zijn lagere persoonlijke zelven, die bij elke wedergeboorte veranderen, vol van tanha of begeerte om te leven. Het is een vreemde wet dat op dit gebied de hogere (geestelijke) Natuur om zo te zeggen de slavin van de lagere moet zijn. Tenzij het ego zijn toevlucht neemt in de atman, de AL-GEEST (algeest), en geheel opgaat in de essentie daarvan, kan het persoonlijke ego hem tot het bittere einde voortdrijven. Dit is niet volledig te begrijpen, tenzij de onderzoeker zich vertrouwd maakt met het mysterie van de evolutie, die drie wegen volgt – de geestelijke, de psychische en de stoffelijke.
125/126: Daarom staat er op de Smaragden tafel, die door christelijke handen werd verminkt:
Het hogere komt overeen met het lagere en het lagere met het hogere, om dit ene inderdaad wonderbaarlijke werk tot stand te brengen’ – dat de MENS is. Want het geheime werk van Chiram, of koning Hiram in de Kabbala, ‘in essentie één, maar met drie aspecten’, is het universele middel of de steen der wijzen. Het hoogtepunt van het geheime werk is enerzijds de geestelijke volmaakte mens; anderzijds is het de vereniging van de drie elementen, het occulte oplosmiddel in de ‘wereldziel’, de kosmische ziel of het astrale licht; en op het stoffelijke gebied is het waterstof in haar betrekking tot de andere gassen. Het TO ON, inderdaad; het ENE ‘dat niemand heeft gezien behalve de zoon’; deze zin heeft betrekking op zowel de metafysische als de fysische Kosmos, en op de geestelijke en de stoffelijke mens. Want hoe zou deze laatste het TO ON, de ‘ene vader’ kunnen begrijpen, indien zijn manas, de ‘zoon’, niet (als) ‘een met de vader’ wordt, en door deze opneming verlichting ontvangt van de ‘goddelijke leermeester’, de goeroe – atma-buddhi?
Geheime Leer Deel II Stanza 8 EVOLUTIE VAN DE ZOOGDIEREN. DE EERSTE VAL (p. 202):
Om het nog duidelijker te maken: als de monade haar cyclus van incarnaties door de drie objectieve natuurrijken op de
neergaande boog ;begint, is het noodzakelijk dat zij ook de opgaande boog van de sfeer als mens betreedt. Op de neergaande boog wordt het geestelijke geleidelijk getransformeerd in het stoffelijke. Op het midden van de basis zijn geest en stof in de mens met elkaar in evenwicht. Op de opgaande boog doet de geest zich langzaam weer gelden ten koste van het fysische of de stof, zodat de monade bij het einde van het zevende Ras van de zevende Ronde even vrij zal zijn van de stof en al haar eigenschappen als zij in het begin was; terwijl zij bovendien de ervaring en de wijsheid heeft verkregen die de vrucht is van al haar persoonlijke levens, zonder het kwaad en de verleidingen ervan.
De Geheime Leer Deel II Stanza 10. Vervolg (p. 309):
De twee polen werden door de Ouden aangeduid als draken en slangen – vandaar de ‘goede en slechte’ draken en slangen en ook de namen die aan de ‘zonen van god’ (zonen van
geest en stof) worden gegeven; de goede en de boze magiërs. Dit is de oorsprong van deze tweevoudige en drievoudige natuur van de mens. De legende van de ‘gevallen engelen’ bevat in haar esoterische betekenis de sleutel tot de talrijke tegenstrijdigheden in het karakter van de mens; zij wijst op het geheim van het zelf-bewustzijn van de mens; zij is de hoeksteen waarop zijn hele levenscyclus is gebaseerd – de geschiedenis van zijn evolutie en groei.
Het juiste begrip van de esoterische
antropogenese hangt af van een goede beheersing van deze leer. Deze geeft een aanwijzing voor de oplossing van het lastige vraagstuk van de oorsprong van het kwaad, en laat zien dat de mens zelf het ENE scheidt in verschillende tegengestelde aspecten.

====

Kunst (Spontane generatie, Schijnbare paradox, Creativiteit, Creatielemniscaat)

Gulden regel: Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander.
Confucius: Doe nooit anderen aan wat je niet zou willen dat ze jou aan zouden doen. (Isis ontsluierd, deel 2 p. 398, etc.)
Confucius: Alle mensen zijn hetzelfde. Het zijn slechts hun gebruiken die verschillen.
Mattheüs 7:7-12 Alles nu wat gij wilt, dat u de mensen doen, doet gij hun aldus: want dit is de wet en de profeten.
Edmund Burke: ...waar overtuiging leeft heerst de retoriek en waar 'betekenis' ontstaat is sprake van de kracht van die overtuiging.
Toby Tetenbaum: The most important role managers have at this time is to lead people through the transition from the industrial era to the information era, from the world of Newton to the world of chaos.
Robbert Dijkgraaf: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter (NRC 27 december 2008).
Marcel Douwe Dekker Als conceptueel kunstenaar werk ik over de grenzen van de kunst, vormgeving, wetenschap en organisatie aan een samenhangende visie op de wetenschap en maatschappij en het menselijk denken en doen. Hiermee wil ik bijdragen aan het denken over en het werken aan de duurzame samenleving.
Jan van de Putte: Culturen verliezen na hun hoogtepunt hun effectiviteit en belanden in de razende stilstand waarin we nu zitten. En dan gaan we ten onder. (De Groene Amsterdammer 27 september 2018)

Kunst maakt het mogelijk een tipje van de sluier op te lichten. In dit kader zie Het web der schepping van Marty Bax (p. 54):
Jacob Bruckner beschouwde het werk van onder anderen Paracelsus, Weigel, Fludd, Boehme en de gebroeders van Helmont als de belangrijkste theosofische verhandelingen en onderscheidde de theosofen van de theoretici die dachten in de traditie van Pythagoras, Plato en de kabbala. Etc.
54,55: Meer Duitse romantici, onder wie Novalis (alias van Friedrich von Hardenberg) en de filosoof Gustav Theodor Fechner, werden geїnspireerd door zowel de
Naturphilosophie alsook de theosofie en (in algemenere zin) de pansofie. Gemeenschappelijke kenmerken van deze drie stromingen zijn: de idee dat de natuur kan worden ontcijferd met behulp van correspondenties; de opvatting dat de zichtbare en onzichtbare wereld verschillende niveaus van bestaan hebben en de verzekering dat er een gelijkstelling bestaat tussen geest en natuur.
399: Toen Blavatsky in haar Isis ontsluierd en de De Geheime Leer de traditie van diverse
harmoniestelsels (of elementen daarvan) introduceerde, verwees zij onder meer naar de Romeinse architectuurtheoreticus Vitruvius: '[...] die aan het nageslacht de regels voor den bouw der aan de onsterfelijke Goden gewijde Grieksche tempels schonk; en de tien boeken over bouwkunde van Marcus Vitruvius Pollio, kortom van iemand die een ingewijde was, kunnen alleen op esoterische wijze bestudeerd worden.'(De Geheime Leer Deel I p. 237)

Anastasis Sarakatsanos (Brainwash Talks 15 augustus 2021 NPO2):
Wat is er overgebleven van de
traditionele muziek en zang van de onderdrukte volkeren die in het noorden van Griekenland leven? Muzikant Anastasis Sarakatsanos gaat op onderzoek uit.

Mens in Machine (Tegenlicht 21 oktober 2018 NPO2):
Maar hoe zou de wereld met kunstmatige intelligentie er uit moeten zien? In een samenleving waarin intelligentie tot succes leidt, leidt méér intelligentie tot méér succes. En kunstmatige intelligentie is een machtig middel. Terwijl de industrie eindelijk geld kan slaan uit hun verzamelingen big data, proberen wetenschappers, maatschappelijke organisaties en de Europese Unie haastig met ethische richtlijnen op de proppen te komen. Het doel is om controle te houden op de ingrijpende veranderingen die onze samenleving te wachten staat. Is kunstmatige intelligentie de ultieme test voor de mensheid?
Met o.a.: Stuart Russell (hoogleraar computerwetenschappen UC Berkeley en oprichter Center for Human-Compatible AI), Catelijne Muller (EESC rapporteur op AI, lid High Level Expert Group on AI van de Europese Commissie en oprichter ALLAI Nederland), Pieter Abbeel (roboticus, hoogleraar computerwetenschappen UC Berkeley en onderzoeker Center for Human-Compatible AI) en Allan Dafoe (politicoloog, voorzitter AI Governance programma van het Future of Humanity Institute i.s.m. University of Oxford).

Zwarte martelaar (Robert van Gijssel interviewt Marea Stamper, alias The Black Madonna Volkskrant 17 oktober 2018 p. V1, V4-7):
‘Trump, onaanvaardbaar’
We zijn nog niet klaar met Trump. ‘Ik haat die man, maar echt: alles in mijn lichaam verzet zich tegen hem. Hij is een pestkop, iemand die zelf misbruik maakt van mensen. Een sociopaat. En hij haat vrouwen. Het is onaanvaardbaar dat hij de president is van mijn land. Maar geloof me, dit gaat voorbij. Ik denk dat de Republikeinen nu totaal onderschatten hoe intens de woede is, die is losgekomen. Deze woede gaat niet meer achter slot en grendel.’
‘Beetje slimmer dan de rest’
We zitten al anderhalf uur te praten. Onze stellingen zijn we helemaal vergeten. Ach, stellingen. Stamper: ‘
Zeg maar tegen je lezers dat ik binnenkort met een nieuw, vlammend manifest kom. En dat het goed wordt.
HET MANIFESTO
Toen Marea Stamper populair werd tot ver buiten haar thuisbasis, de Smartbar in Chicago, en ging draaien van Londen tot Berlijn en Amsterdam, en daarna in de rest van de wereld, ontdekte ze dat er flink wat mis was met de dancecultuur – en dus met de erfenis van haar leermeester Frankie Knuckles. De housecultuur in de danceclubs was ooit een vrijplaats voor ruimdenkenden en voor bijvoorbeeld de lhbt-gemeenschap.
Maar Stamper zag zichzelf vaak draaien in geheel witte clubs, waar mede door een strikt deurbeleid een nogal elitaire doelgroep stond te dansen.
In 2015 publiceerde Stamper een Manifesto, dat de clubcultuur flink in verwarring bracht. Ze schreef dat de dance meer vrouwen nodig had en bijvoorbeeld ook meer vrouwen van boven de 40. ‘Dancemuziek heeft Patti Smith nodig’, schreef ze. En: ‘Dancemuziek heeft zout in de wonde nodig, en mensen die de hele week keihard hebben gewerkt en die niet de juiste schoenen dragen om te worden toegelaten tot de club.’
Met het actieproject DAPHNE probeert Stamper al jaren meer vrouwen achter de dj-tafels te krijgen. En dat lukt, zegt ze. ‘We krijgen de laatste tijd harde cijfers binnen en het gaat goed: er worden echt meer vrouwen geboekt. Maar er is méér nodig. We moeten er nu voor zorgen dat die vrouwen blijven. Dat ze zich veilig voelen op hun werk. Dat ze een goed management krijgen.
En dat ze het dj-leven kunnen combineren met hun privéleven, dat soort dingen. Daar werken we aan.

Het rapport ‘E i V’ kiest voor de interdisciplinaire aanpak - de middenweg tussen de twee kanten van één medaille Geestkunde en Natuurkunde - de wisselwerking (wederkerigheid) tussen psychologie, sociologie, filosofie en ethiek of de synthese van wetenschap, religie en filosofie en kunst (Geestkunde - Zielkunde - Natuurkunde - Kunst). In het rapport ‘E I V’ staat religie in het bijzonder voor levenskunst, de moraal van het verhaal, te worden ingewijd in de oude mysteriën. Het zelf-bewustzijn, het reflexief bewustzijn, het projectiemechanisme (weerspiegeling, 'bewust en onbewust') leert dat we zowel waarnemer als deelnemer zijn. Het waargenomene duidt er op dat we allemaal deel uitmaken van de evolutie, de evolutionaire kringloop.

Het opstellen van de pythagorische stemming was in Europa historisch gezien een van de eerste wetenschappelijke overgangen van een oorspronkelijk kwalitatief, naar een meer kwantitatief beschouwen van de werkelijkheid. Met andere woorden, Pythagoras gebruikte het getal, in plaats van het woord, als voornaamste bewijsmiddel. In andere, niet-westerse, culturen was zoiets al eerder geschied (zoals bij de Maya's).
In the formulas, the ratios 3:2 or 2:3 represent an
ascending or descending perfect fifth (i.e. an increase or decrease in frequency by a perfect fifth), while 2:1 or 1:2 represent an ascending or descending octave.

In a cycle, where all is ascending and descending, the Adepts must wait until the time comes before they can aid the race to ascend. They cannot, and must not, interfere with Karmic law. Thus they begin to work actively again in the spiritual sense, when the cycle is known by them to be approaching its turning point.

Componeren voor de nieuwe tijd Vijf componisten over hun premières in seizoen 2018-2019 (De Groene Amsterdammer 27 september 2018):
In deze speciale bijlage, een samenwerking tussen het Muziekgebouw en De Groene Amsterdammer, komen vijf componisten aan het woord die nieuw werk schreven dat dit seizoen een wereldpremiere beleeft aan het IJ. Stuk voor stuk opereren ze in een traditie, laten zich inspireren door voorgangers als Mahler en Bartok, maar ze schreven stukken die wortelen in de actualiteit. Zoals Kate Moore, winnaar van de Matthijs Vermeulenprijs 2017 en dit seizoen ‘zielsverwant’ van het Muziekgebouw, het verwoordt: ‘Elk stuk reflecteert wie ik ben. En omdat ik zelf voortdurend in ontwikkeling ben, is geen enkele compositie hetzelfde.

Overvloedige liefdesverklaring van een postume vriend (Désanne van Brederode Volkskrant 6 juni 2015 bijlage Sir Edmund p. 11):
Liefhebben is verduiveld moeilijk, maar Goethe was die duivelskunstenaar, blijkt uit de biografie
Kameleon
De ogenschijnlijke kameleon is levenslang trouw aan het principe van de natuurlijke metamorfose, hoe paradoxaal dat ook mag lijken. Het middelpunt in vele samenkomsten, maar ook iemand die aldoor zelf naar het juiste midden blijft zoeken en zichzelf daarbij niet spaart. Dat Goethe de levenskunst beoefende, laat Safranski elk hoofdstuk blijken. Toch zou Goethe aan de huidige levenskunstcursussen, 'zingevingsvraagstukken' en georganiseerde bezinning en bezieling een broertje dood hebben gehad. Hoezo: je terugtrekken uit de wereld en het juiste 'kairotische' moment afwachten? Je kunt evengoed met volle interesse aan wereldse zaken deelnemen en je afschermen voor kleingeestige of heethoofdige types en zelf een masker van gelijkmoedigheid opzetten, zodat er een vrije speelruimte voor het onderzoekende, creatieve gemoed blijft om iets nieuws te maken: over vrijheid klets je niet, je moet het doen.
'De mens kent zichzelf slechts voor zover hij de wereld kent, die hij alleen in zichzelf en zichzelf alleen in haar gewaarwordt', schrijft Goethe. En die zinnen worden voorafgegaan door een simpele opmerking van Safranski: 'Zelfkennis bestaat voor hem alleen via de omweg van de wereld.' Om het citaat te besluiten met: 'Dat betekent allereerst dat je jezelf primair leert kennen door wat je hebt gedaan en niet door begeleidende reflectie, laat staan door die psychische binnenwerelden die nooit vorm willen aannemen. En ten tweede dat je de reacties en inzichten van anderen nodig hebt. In hun spiegel, dus in de spiegel van andermans kennis, ontstaat zelfkennis. Ik ken mezelf omdat ik gekend word.' Etc.
Goethe durfde op voet van gelijkheid te verkeren met de stenen en de sterren, met goden en demonen, met eigen gaven en opdrachten van buitenaf, met de tijd, de wereld, met christendom, atheïsme, pantheïsme, met de islam, en met Fichte, Hegel, Schopenhauer, en er toch het zijne van te denken, dichtenderwijs. Een soeverein die prima zonder leerstellingen kan, en zonder lovende recensies, maar niet zonder het
tegenwicht van zielsverwanten. 'Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt - glucklich allein ist die Seele die liebt.'

PRANA Mediums (nr. 165) bevat het boeiende artikel Divineren – Akasha’s toevalstaal lezen van Rob Docters van Leeuwen:
In het artikel refereert Doctors van Leeuwen aan het boek
The Self-Aware Universe van Amit Goswami. Volgens Amit Goswami heeft een mens een EGO (Redeneren, Continu, Gedetermineerd, Lineair, Lokaal, Persoonlijk en Klassiek-logisch) en een KWANTUMZELF (Creatief, Discontinu, Synchronistisch, Holistisch, Non-lokaal, Transpersoonlijk en Kwantumlogica). Carl Jung noemt deze respectievelijk het ego en het Zelf.

Er wordt van uitgegaan dat de unificatietheorie uiteindelijk over het verschijnsel bewustzijn uitsluitsel zal geven. Eerder hebben Amit Goswami en Arthur Young aangegeven dat bewustzijn de basis van alle bestaan is. Om het bewustzijn toe te lichten wordt zowel gebruik gemaakt van het oude reflexieve ‘Macrokosmos = Microkosmos’ model van de esoterie als van de nieuwe doorsnede Sensation, Awareness, Experience, Self-awareness en First-person experience van Francis Heylighen. De processen die zich binnen een deel afspelen kunnen door de eigenschappen van het geheel worden verklaard. De éne werkelijkheid zit holistisch in elkaar.

The current worldview has it that everything is made of matter, and everything can be reduced to the elementary particles of matter, the basic constituents — building blocks — of matter. And cause arises from the interactions of these basic building blocks or elementary particles; elementary particles make atoms, atoms make molecules, molecules make cells, and cells make brain. But all the way, the ultimate cause is always the interactions between the elementary particles. This is the belief — all cause moves from the elementary particles. This is what we call "upward causation." So in this view, what human beings — you and I think of as our free will does not really exist. It is only an epiphenomenon or secondary phenomenon, secondary to the causal power of matter. And any causal power that we seem to be able to exert on matter is just an illusion. This is the current paradigm.
Now, the opposite view is that everything starts with consciousness. That is,
consciousness is the ground of all being. In this view, consciousness imposes "downward causation." In other words, our free will is real. When we act in the world we really are acting with causal power. This view does not deny that matter also has causal potency — it does not deny that there is causal power from elementary particles upward, so there is upward causation — but in addition it insists that there is also downward causation. It shows up in our creativity and acts of free will, or when we make moral decisions. In those occasions we are actually witnessing downward causation by consciousness.

Amit Goswami heeft zijn carrière gewijd aan het integreren van wetenschap en spiritualiteit. In Creatieve Evolutie wordt duidelijk dat zuiver bewustzijn en niet materie, de primaire kracht in het universum is. Dit inzicht is totaal anders dan de algemeen aanvaarde theorieën waarin evolutie gezien wordt als het resultaat van simpele natuurwetenschappelijke reacties. Volgens dr. Goswami zal de biologie moeten integreren met gevoel, betekenis en de doelgerichtheid van het leven. De belangrijkste gedachte in dit boek is het idee van een scheppend principe achter de biologische ontwikkeling, waarbij evolutie met intelligent design wordt verenigd met neo-Darwinisme. Hierdoor zullen andere biologische problemen opgelost worden. Het resultaat is een paradigmaverschuiving in de biologie en in de visie van een samenhangend geheel. De auteur noemt dit ‘wetenschap in bewustzijn’.

Elementen zijn de stoffen of krachten waartoe volgens oude religies alles op aarde te herleiden is. Taoïsme: Wuxing (五行) is het harmonische systeem van de vijf elementen: water, vuur, aarde, metaal, hout. De interacties tussen de vijf elementen kunnen een scheppende cyclus (Sheng): hout -> vuur -> aarde -> metaal -> water -> hout; en een onvolmaakte beheers en vernietigende cyclus (Ke): hout -> aarde -> water -> vuur -> metaal -> hout, genereren. Beide samen vormen een pentagoon met een vijfpuntige ster erin. Ze worden ook vaak samen afgebeeld als cirkel met een vijfpuntige ster. De cirkel is de Sheng-cyclus, de ster geeft de Ke-cyclus weer. Rudolf Ritsema & Stephen Karcher behandelen in hun boek I Ching de 5 aspecten van het Universele Kompas in detail. Het taoïsme ziet de yangenergie als van kosmische oorsprong, de yinenergie van aardse.

De hamvraag is wanneer een paradigmawisseling in het denken op grotere schaal daadwerkelijk gaat plaatsvinden? Feitelijk komt het er op neer dat bewustzijn geen bijverschijnsel van de hersenen is zoals de neurobioloog Dick Swaab en veel andere biologen denken. Het zijn de twee complementaire kanten van een medaille, het is de psyche (ziel), de schakel tussen geest en lichaam waar het in de Kwantumshift, de Unificatietheorie echt om draait.

Kunst en geschiedenis, de kunstgeschiedenis leert dat de mensheid zich al heel lang met kunst bezig houdt. De grotten van Lascaux liggen in de vallei van de Vézère op het grondgebied van de gemeente Montignac in het Franse departement Dordogne (regio Nouvelle-Aquitaine). In 1940 werden in een grot een groot aantal rotswandschilderingen ontdekt.
De oudste rotsschilderingen uit de grot van Lascaux worden gedateerd op 15.000 v.Chr, de jongste op 10.000 v.Chr. Het is de rijkst beschilderde prehistorische grot die tot nu toe werd ontdekt. Er zijn de verhalen, die zijn opgeschreven in de Veda’s, de heilige boeken van het Hindoeïsme, in het Oude Testament en het Nieuwe Testament.

De boodschap, het nieuwe inzicht van Jezus (historisch-kritisch benaderd) Keer dan ook uw andere wang toe is de keerzijde van het Oog om oog, tand om tand uit het Oude Testament en berust op de Gulden Regel Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander (Wederkerigheid). Voor religies behoort De Gulden regel (ethic of reciprocity) tot de core business.

Verzoening (Kader Abdolah column Volkskrant 4 januari 2010)
Khamenei staat nu op een punt waarop hij een historische beslissing moet nemen.

Kader Abdolah De paus (Volkskrant 28-12-2009), einde van de column:
Mozes mocht als mens God niet zien, waar staat Jezus?
Wie Jezus ziet, ziet de Vader (Joh 14,9).’ Wow!
Tegen deze achtergrond moeten we het slot van de proloog van het Johannesevangelie lezen: ‘Niemand heeft ooit God gezien, maar de eniggeboren God, die nu rust aan het hart van de Vader, Hij is de gids en de weg geweest.’
Gisteren waren er veel demonstraties in Iran. Er zijn opnieuw doden gevallen in Teheran. Wat een jonge dappere generatie!

Kubus en de Islam:
Gert J. Peelen De Koran, geen boek om te begrijpen (Volkskrant 25 april 2008): Mohammed maakt kennis met de gedachtewereld van Zarathoestra, profeet der Perzen, met Jezus, de messias van de christenen en met Mozes, leidsman van de joden. Al hun leringen en kennis, vermaningen en leefregels zijn vastgelegd in boeken. Zo'n boek zou er ook moeten komen voor zijn eigen land, waar slaven nog als vee en vrouwen als bezit worden beschouwd en waar nog goden van steen worden vereerd.
De Koran als basis voor een nieuwe wereldreligie en een machtige islamitische staat, met de Kaabé, de granieten kubus in Mekka als 'huis van Allah' en het middelpunt der aarde staat beschreven in De boodschapper (Kader Abdolah boek De boodschapper - Een vertelling/De Koran - Een vertaling).

Het is mijn taak de kwaadheid te koesteren (Kader Abdola |Volkskrant 8 september 2018 Opinie p. 4):
Schrijver Kader Abdolah (63) veranderde van mening over wraak en woede jegens het regime van Iran.
Nieuwe opvatting
‘Als mens is het voor je eigen rust misschien goed te vergeven en te vergeten. Maar een kunstenaar mag niet alleen aan zichzelf denken. Dat is de grote les die ik heb geleerd. Het is juist mijn taak als schrijver om de kwaadheid te koesteren en de misdaden tegen de mensheid levend te houden. God heeft mij een pen in mijn handen gedrukt om de wraak op papier te zetten en zo de hele wereld te laten weten wat er in Iran speelt.
Ik laat de woede in mijn hart vloeien. Nooit zal ik het Iraanse regime vergeven dat het mijn familieleden de meest pijnlijke dingen heeft aangedaan, mijn zussen gevangen heeft genomen, mijn vrienden en kameraden heeft geëxecuteerd. En hiermee doorgaat.’

Essay Mijn betere ik, ons betere wij Schaamte en krenking: de morele (contra)revolutie (Rineke van Daalen De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 26-29):
Bij het ontstaan van morele revoluties in het verleden kende ‘eer’ een grote rol. Hoe verklaren we de morele contrarevolutie in Amerika? En meer nog, hoe kan die worden omgekeerd, hoe kunnen mensen tot
‘hun betere zij’ worden verleid?
In november 2016 werden in de Verenigde Staten de bordjes verhangen en werd Donald J. Trump gekozen tot president. Weinigen hadden deze morele revolutie zien aankomen, weinigen hadden voorzien dat langgekoesterde en fundamentele waarden hun vanzelfsprekendheid zo snel zouden verliezen. We blijken in hoog tempo van ‘ons betere wij’ af te drijven. Dat is een ontwikkeling die indruist tegen de evolutionaire verwachting dat het in de toekomst steeds beter zal worden en daarin ligt een reden om deze contrarevolutie nader te onderzoeken. Ik heb dat gedaan vanuit het werk van Kwame Anthony Appiah en Norbert Elias. Alletwee hebben ze de neiging om zich vooral op positieve ontwikkelingen te concentreren, maar hun model laat zich ook toepassen op morele contra-revoluties en op processen van decivilisatie.
Mijn betere ik, ons betere wij
Hoe kunnen we een zinvol leven leiden? Wat zijn onze morele ijkpunten nu de kerk geen vanzelfsprekendheid meer is? De zoektocht naar een beter ik en naar het ‘goede leven’, zoals de klassieken het noemden, blijft urgent. Hoe verhoudt het betere ik zich tot het grotere geheel: de mogelijkheid van een beter wij? Sinds de ontkerkelijking in West-Europa van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw lijkt het wellicht alsof vragen van betekenisgeving, ethiek en moraliteit minder belangrijk zijn geworden in ons leven. De vraag is echter of dat het geval is, of dat morele vraagstukken nu veeleer vanuit andere perspectieven en vanuit andere bronnen worden doordacht en begrepen.
In de collegereeks
Mijn betere ik, ons betere wij, die de Universiteit van Amsterdam dit voorjaar organiseerde voor studenten en geïnteresseerden van buiten en waarvan De Groene Amsterdammer mediapartner was, bogen tien gastsprekers zich onder leiding van Stephan Sanders over verschillende aspecten van morele en ethische kwesties. Dit essay van Rineke van Daalen is een bewerking van haar college. Volgende week publiceren wij het college van Willem Jan Otten.

Essay Met z’n allen een tasje rollen (Willem Jan Otten De Groene Amsterdammer 9 augustus 2018 p. 32-37):
Als het waar is dat wij met onze cultuur in een overgang zitten van een ik-tijdperk naar een wij-tijdperk, hoe drukt deze verschuiving zich dan uit in de filmkunst?
De driehonderd films in mijn kast zijn mijn encyclopedie van bewegingen het personage in. Zelfs het handjevol films zónder aantoonbare BHPI (zo noem ik haar als ik aan aankomende schrijvers werkgroepen geef, afkortingen boezemen een zeker ontzag in) staan in de kast omdat ze geen aantoonbare BHPI kennen. Niettemin, het fenomeen is universeler dan film, en erover nadenken zou nog wel eens iets te maken kunnen hebben met nadenken over het motto van deze reeks colleges: ‘mijn betere ik, ons betere zelf’.
Ons betere wij – is er heus een paradigmaverschuiving gaande, ten gunste van een verbinding zoekend mensbeeld, verankerd in een wereldbeeld dat niet om zelfbeschikking en lukken draait, maar om aanvaarding van grenzen, genade en gelatenheid?
En een ander interview zegt een van de gebroeders Dardenne (als ik me goed herinner Luc, de scenarist van de twee, degene die filosofie heeft gestudeerd) dat er één bijbelse scène is die ze graag gefilmd zouden hebben: Kaïn, vlak nadat hij zijn broer heeft doodgeslagen. Een scène met God, dus, want die vraagt aan Kaïn: ‘Waar is Abel, je broer?’ En Kaïn zegt: ‘Mij onbekend, ben ik mijn broeders hoeder?’

Wassily Kandinsky Über das Geistige in der Kunst
Wassily Kandinsky is een van de baanbrekende kunstenaars van de twintigste eeuw. DezeRussische schilder, die eerst in Duitsland en later in Frankrijk leefde, heeft meer dan wie ook bijgedragen tot het ontstaan van de abstracte schilderkunst. Zijn jaren in München (1910-1914) waren hiervoor beslissend. In deze periode ontstond ook zijn belangrijkste boek: Über das Geistige in der Kunst. Het vormt de neerslag van een intensief zoeken naar nieuwe wegen in de kunst, waarbij Kandinsky aantoont naast schilder ook schrijver en denker te zijn.
HPB: Het bijzondere leven en de invloed van Helena Blavatsky/Sylvia Cranston, Carey Williams (research assistent)
Kandinsky en Mondriaan worden beschouwd als de belangrijkste twee grondleggers van de moderne of abstracte kunst (zie ook BRES 288 - november/december 2014 artikel Wassily Kandinsky en de taal van vorm en kleur van Christine Bangert).

Sylvia Cranston, Carey Williams boek HPB: Het bijzondere leven en de invloed van Helena Blavatsky
Deel 6 – Perspectieven openen zich in het Westen
1 – Haar eerste jaar in Europa
Ik moet zeggen dat de opvatting die ik toen had dezelfde is als die ik nu heb. Ik heb nooit de waarde of de oorsprong van enig product van de geest beoordeeld naar de manier waarop het wordt voortgebracht en zal dat ook nooit doen. Daarom heb ik me toen onthouden van een mening terwijl ik dacht en zei: ‘Ik wacht tot De Geheime Leer af is en dan kan ik die rustig lezen; dat zal voor mij het criterium zijn, het enige dat deugt.’
6
6)
Wachtmeister, Reminiscences of H.P. Blavatsky and The Secret Doctrine, 99
Deel 7 De volgende eeuw
Hoofdstuk 5 – De wereld van de kunst
Kandinsky is vooral bekend door zijn boekje Spiritualiteit en abstractie in de kunst. Het werd in 1911 uitgegeven, kwam precies op het juiste moment en was zo verheffend dat overal avant-gardekunstenaars op zijn boodschap afstemden. Evenals bij alle klassieke werken schijnt de kracht en de schoonheid ervan nu nog even groot te zijn als toen het voor het eerst verscheen. Aan het begin van het boek spreekt hij over Blavatsky:
Kunst zoekt hulp bij de primitieven [en] wendt zich tot halfvergeten tijden om hulp te krijgen van hun halfvergeten methoden.
Maar deze zelfde methoden zijn nog levend en in gebruik onder volkeren die wij vanaf de hoogte van onze kennis gewend zijn met medelijden en minachting te beschouwen. Tot die volkeren behoren de hindoes, die van tijd tot tijd de geleerden in onze beschaving confronteren met problemen die we ofwel ongemerkt hebben laten voorbijgaan of met oppervlakkige woorden en verklaringen terzijde hebben geschoven.

Theosophy and the Society in the Public Eye - Kandinsky and Theosophy
Kandinsky found all things, even supposedly dead matter, vital and alive. . . . For Kandinsky, the perception through art of the inner life of things was akin to a mystical experience: “Even dead matter is living spirit.” . . . Blavatsky writes SD 1:274, Nederlandse versie p. 301: “Everything in the Universe, throughout all its kingdoms, is conscious . . . . There is no such thing as either ‘dead’ or ‘blind’ matter” . . . . The omnipresence of life in matter is both a Theosophical doctrine and a principle of art in Kandinsky’s theory and practice.
Kandinsky repeatedly talked of “vibration” as the method by which we respond to our surroundings. So in his autobiography he remembered events in his early university life that “made the strings of the soul sensitive, receptive, especially susceptible to vibration.” In Concerning the Spiritual in Art, he talks about color, form, and the object itself as involving a “corresponding vibration in the human soul.” It is easy to take such talk as metaphor of a kind prevalent in turn-of-the-century discourse. However, vibration is the Theosophical explanation of how feelings and thoughts are influential on living beings, and Kandinsky could not escape being aware of that.

De ringcyclus is een vier voorstellingen durende muziek-theaterproductie, door Wagner omschreven als Ein Bühnenfestspiel für 3 Tage und einen Vorabend. De cyclus omvat 4 samenhangende werken, Das Rheingold, Die Walküre, Siegfried en Götterdämmerung (de laatste in het Nederlands vertaald als Godenschemering).

De Zeven vrije kunsten, oorspronkelijk bekend onder hun Latijnse naam septem artes liberales, waren zeven vakken die deel uitmaakten van het studieprogramma in antieke en middeleeuwse Europese scholen. Ze vormden met name het curriculum van middeleeuwse universiteiten.

Marcel Douwe Dekker Filosofie van de geest (geest en lichaam, psychomaterie)

Aristoteles, leerling van Plato heeft beschreven dat het er in het leven om gaat het juiste midden te vinden tussen twee extremen. Het menselijk verstand begrijpt de dingen slechts door contrast. In alles ligt het tegendeel besloten. Kortom, het dualisme is een kunstmatig door het denken aangebrachte scheiding, die in feite niet bestaat. De ‘Gulden middenweg’, is een bewustwordingsproces, dat er van uitgaat dat de waarheid in het midden ligt.
Mede door toedoen van Aristotes kwam het accent op de waarneembare buitenwereld te liggen.
Blavatsky stelt dat de alfa en omega van de mystieke gedachte –na Pythagoras door toedoen van Aristoteles veel minder betekenis kreeg.

Denis Johnson (1949-2017), schrijver (Auke Hulst NRC 27 mei 2017):
De Amerikaan Denis Johnson was vooral een writer’s writer: de rauwe poëzie in zijn zinnen maakte hem een van de grootste stilisten. Hij leidde een turbulent leven, reisde naar brandhaarden en schreef daarover.
Hoezeer zijn reputatie gegroeid was, met name in de afgelopen vijftien jaar, blijkt wel uit het feit dat hij, als outsider weliswaar, steeds vaker genoemd werd als mogelijke Nobelprijswinnaar. Hoewel hij die prijs waarschijnlijk nooit zou hebben gekregen – te idiosyncratisch, te zeer de writer’s writer – heeft zijn overlijden die waarschijnlijk nu tot zekerheid gemaakt.

Motel Songs (VPRO boeken 24 juni 2018 NPO1):
Jeroen van Kan ontvangt Auke Hulst, de winnaar van de Bob den Uyl Prijs 2018. Met zijn boek Motel Songs won hij de prijs voor het beste Nederlandstalige reisboek uit het afgelopen kalenderjaar.
Gaandeweg kwam ik tot de conclusie dat het een reis was in de schaduw van de dood en werd me duidelijk dat dit iets te maken had met de dood van mijn vader, die heel jong is overleden.
Het is een merkwaardige kruising geworden tussen essay, songteksten, reisverhaal en autobiografie. Maar ik houd er wel van om grenzen poreus te maken. De cd en het boek zijn met elkaar verweven, die kun je niet uit elkaar trekken.

Het sublieme en het schone (Edmund Burke):
De kunst is in staat om sublieme emoties te ontsluiten en beleefbaar te maken. Burke geeft kunstenaars hiervoor concrete aanwijzingen, die ook daadwerkelijk zijn nagevolgd door een flinke groep kunstenaars in de 19e eeuw, die daarmee een traditie in de verbeelding van rampen en andere gruwelen vestigden, die tot op de dag van vandaag voortleeft, niet alleen in de ‘hogere’ kunsten, maar ook in het journalistieke beeld en in de entertainment industrie.

... kwam 'de dorpsgek' met zijn ethisch reveil (Co Welgraven Trouw 9 september 2002)
Zelfs de man die de term 'ethisch reveil' in de Nederlandse politiek en samenleving heeft ingebracht, weet niet meer wanneer hij dat gedaan heeft. In een rede voor de Edmund Burke-stichting, die de conservatieve gedachtevorming koestert, zei oud-premier Dries van Agt begin dit jaar: ,,Toen ik bijna een kwart eeuw geleden, in 1977, de roep om een ethisch reveil aanhief (de term moreel reveil ware beter geweest), werd ik in de media nog als de dorpsgek bejegend: de verlichte geesten van die dagen gingen meesmuilend voorbij aan het geprevel over normen en waarden.'
Dat hij destijds de risee werd, klop als een bus. Maar dat hij die oproep -waarnaar in deze dagen vaak wordt verwezen nu minister Heinsbroek van economische zaken en premier Balkenende hameren op het herstel van normen en waarden- in 1977 deed, klopt niet..

Wachten op een ethisch reveil (Milo Anstadt De Groene Amsterdammer 21 december 2002):
De gebeurtenissen in 2002 hebben de indruk doen ontstaan dat er in Nederland iets ingrijpend is veranderd. Is die conclusie wel juist? Vindt ze voldoende steun in de feiten? Is de politieke kaart nu werkelijk zo heel anders dan bijvoorbeeld dertig jaar geleden? Een terugblik en een voorzichtig kijkje in de — politieke en sociale — toekomst van Nederland.
Decennia geleden vroeg onze toenmalige premier Dries van Agt om een ethisch reveil. Nederland voelde zich toen ethisch genoeg om zijn oproep in de wind te slaan. Het jaar 2002 is echter het jaar geworden waarin «normen en waarden» plotseling een grote actualiteit kregen. Wat men er ook van mag denken, in de politiek begint het pragmatisme zonder ethische grondslag zijn aantrekkelijkheid en overtuigingskracht te verliezen. Het lijkt waarschijnlijk dat de «verweesde» en verdwaalde kiezers steeds nadrukkelijker naar een ethische benadering zullen verlangen, dat wil zeggen naar politieke grondslagen die antwoord geven op levensbeschouwelijke vragen met betrekking tot de samenleving. Er is vaak gezegd dat het electoraat naar rechts opschuift. Of dat werkelijk zo is, wordt in hetzelfde jaar 2002 waarin de rechtse LPF als een komeet omhoogschoot en weer neerviel, alweer twijfelachtig.
Er is een revolutionaire heroriëntering nodig om de vrijheid in stand te houden. Bijdragen daartoe kunnen alleen verwacht worden van wijze denkers-politici, figuren met geest, autoriteit en charisma die op dit ogenblik in geen velden of wegen te bekennen zijn. Het waren in de twintigste eeuw steeds «grote mannen» die de sociale ontbinding van het Westen hebben voorkomen. De meesten die geschiedenis hebben gemaakt, waren niet van linkse huize. De onderscheiding van revolutionair siert een Roosevelt, een Churchill, een de Gaulle en zelfs een Adenauer. Het zullen ook in deze tijd niet noodzakelijkerwijs socialisten behoeven te zijn die een geestelijke omwenteling initiëren. Maar het is ook niet onmogelijk dat zij juist uit linkse hoek zullen komen. De laatste decennia zijn er weinig politici van dat illustere, inspirerende formaat aan het maatschappelijk firmament verschenen. Onverwacht echter kan er weer een selectie begaafde, spirituele figuren uit de hemel vallen die als zodanig herkend en erkend worden.

De debuutroman Keizer van Sarah Sluimer gaat over een gevierde Amsterdamse theaterregisseur die in New York zijn Nemesis ontmoet. 'Ik had wel zo'n man willen zijn, met een eigen koninkrijk.'
Strakke regie (Herien Wensink interviewt Sarah Sluimer Volkskrant 26 juni 2018) V8-9):
Met Keizer schreef Sarah Sluimer een roman over de ondergang van een megalomane toneelmaker en een Amsterdams acteursensemble. Maar nee, nu niet denken dat het een sleutelroman is. “Ik ken Ivo van Hove nauwelijks.” En actrice Elly dan, een kindvrouwtje van bijna 40 met een onvervulde kinderwens en een kolossaal vadercomplex?
Hij heet Leo. Twee lettergrepen. Drie letters, laatste een ‘o’. Net als Ivo. En dat is niet de enige overeenkomst tussen hoofdpersoon Leo Landrauff uit Keizer, de debuutroman van publicist en programmamaker Sarah Sluimer (1985), en regisseur Ivo van Hove, de directeur van Toneelgroep Amsterdam.
Heb je nooit overwogen zelf te gaan regisseren?
'Ik schrijf nu een stuk voor gezelschap Mugmetde goudentand en na de zomer speel ik mee in De Indië Monologen. En dan ga ik regisseren. Ik heb nog geen idee hoe en wat , maar het gaat gebeuren.

Sarah Sluimer: Op sociale media is er geen filter tussen jou en je behoefte tot aandacht (Volkskrant 4 juni 2017):
Iedereen met een actief Facebook- of Twitteraccount heeft de afgelopen jaren net zo lang geboetseerd tot zijn of haar internetpersonage lekker voelt. Je moet wel, die continue communicatie door middel van lettertjes vereist maskers die goed zitten en weerslag vinden bij de hongerige groep die jouw aanwezigheid moet belonen.
Daarbij kunnen we grofweg een paar categorieën onderscheiden: de ironische mens, de cynici en de emotiekickers.

Zeven kunstenaars eren M.C. Escher met kunstwerken in het Friese graan. Onder hen de vader van Volkskrant-verslaggever Rik Kuiper. Hij assisteerde hem bij de aanleg (Rik Kuiper Volkskrant 21 juni 2018 V12-13):
Spiegelkunstenaar
Echt iets voor mijn vader dus, die Escher al jaren bewondert. Ooit schreef hij – naast zijn baan bij een groot ingenieursbureau – een computerprogramma waarmee iedereen ‘regelmatige vlakvullingen’ kan maken. Zette je één lijn dan verschenen overal in beeld identieke lijnen. Je kon er, net als Escher, figuren mee maken die in elkaar grijpen. Spiegelkunstenaar heette het. Hij wist er vijftienhonderd van te verkopen.
Reuzenrad
Zes van de acht kunstwerken in het graan zijn tot 15 augustus te bewonderen in de akkers aan de Oudebildtdijk tussen Westhoek en Oudebildtzijl, Friesland. De twee grootste zijn alleen vanaf grote hoogte goed te zien. Vanaf 29 juni staat daarom gedurende anderhalve week een reuzenrad aan de Stadhoudersweg.

Zowel in het boek van Miller als in de kunstwerken van Escher wordt het fenomeen recursie (zelfreferentie) tot uitdrukking gebracht.

Willem Otterspeer boek Bolland (p. 561): Er bestaat een grote overeenkomst tussen de opvattingen van Hegel en die van Hofstadter. De ‘strange loops’ van Hofstadter vervullen dezelfde functie als bij Hegel de ‘logische Satz’, die zegt dat het negatieve tegelijk positief is. Voor beide staat de samenhang ervan met het zelfbewustzijn en de vrije wil in het het centrum van hun redenering. Maar dat was nu juist het probleem met Bolland. Hij zei dat zijn filosofie de hoogste zelfkennis verschafte. Maar hij heeft zichzelf nooit gekend.

Van scherpe satiricus tot fanatieke complotdenker (Herien Wensink en Jaap Stam Volkskrant 22 juni 2018 p. 20-22):
George van Houts (60) was cabaretier en is de bedenker en schrijver van het theatercollectief De verleiders, de groep die van maatschappelijke kwesties goedbezocht cabaretesk theater maakt. Maar de televisiekijker ziet een argwanende en verongelijkte man complottheorieën de wereld in helpen. Wat is er gebeurd met de satiricus Van Houts?
Tijdens de voorstelling uit Van Houts herhaaldelijk zijn bezorgdheid over de wereld: door 9/11 zijn we moslims als vijanden gaan zien, er zijn al zeven oorlogen uit voortgekomen. Omwille van zijn dochters maakt hij zich zorgen over een derde wereldoorlog. Alleen wij kunnen die voorkomen, zegt hij tegen de zaal. Wij, dat wil zeggen: hij, en de aanwezigen in het publiek. Ceelen: ‘Hij móét de wereld waarschuwen. Dat ziet hij als zijn taak, zijn plicht. Het heeft iets van een missie.’ In de theaterman Van Houts strijden de komiek en de dominee om het hoogste woord, vertelde hij eens aan de Volkskrant. De dominee lijkt nu te hebben gewonnen. ‘Hij heeft wel iets van een gelovige’, zegt ook Ceelen. ‘En net als bij een gelovige glijdt onze kritiek van hem af. Want hij heeft het licht gezien en wij nog niet.’

'Ik kan slecht tegen klagende mensen' (tekst Nell Westerlaken Volkskrant 17 mei 2003):
Humor is een levenselixer voor cabaretier en programmamaker George van Houts (45). Hij beleeft een toptijd in zijn leven, maar pas op: 'De keelkanker kan elk moment toeslaan.'..
Hij hoorde het laatst Wouter Bos zeggen op Ontbijt-tv: ”We moeten de markt op, naar de mensen toe.” 'Onzin natuurlijk. Ik krijg dan een soort opstandigheid. Laat de mensen maar eens een keer de krant gaan lezen. Na wat er vorig jaar bij de verkiezingen is gebeurd, lijkt het of iedereen massaal op de knieën moet. Mea culpa het is nu alléén maar Jip en Janneke-taal. Het ergert me dat veel mensen niet weten in wat voor land ze leven, dat er niet wordt gestemd op de inhoud van een partijprogramma, maar op het kontje van Wouter Bos.

Raymond Pettibon port in Amerika's zere plekken (Sacha Bronwasser Volkskrant 31 juli 2017 katern V7):
Raymond Pettibon schetst in zevenhonderd werken een diepzwarte analyse van de Amerikaanse geschiedenis.
De kunstenaar is een observator van zijn eigen tijd en schuwt de boosheid niet.
Walt Disney; de Califorische hippies en hun lsd-cultuur; de Bijbel; surfers; de dollar; et cetera. Steeds in heldere, beetje houterige tekenstijl en een toenemende woordenvloed.
'Geen Daumier en geen Disney', noemt kunsthistoricus Benjamin Buchloh hem in een heerlijk academisch catalogusessay, daarbij Pettibon nadrukkelijk tussen die culturele kanonnen positionerend. De Franse Honoré Daumier (1808-1879) was karikaturist pur sang. Walt Disney gaf met zijn tekenfilms vorm aan '
de collectieve infantilisering' - aldus Buchloh - van de Amerikaanse samenleving.
Amerika is een land in verval en dat is het niet zomaar ineens geworden. Als we goed hadden gekeken, zoals Pettibon, zou de huidige situatie niemand verbazen. De gerijpte kunstenaar zegt het onomwonden in zijn recente werk. In zijn gargantueske oeuvre zijn de kiemen al aan te wijzen. Daar, een tekeningetje uit 1986, waar een figuur de maan ziet opkomen boven de wolkenkrabbers.
'Een zekere Donald Trump. De eerste echte heer sinds jaren die ik ontmoette.'

Arnon Grunberg: De belangrijkste taak van de overheid is het beschermen van het eigendomsrecht. Het zou aardig zijn als de volwassen burger zijn verlangen naar regressie en infantilisering gaat bestrijden, zonder enige hulp van de overheid. (Arnon Grunberg Volkskrant 10 september 2015)

Het onuitlegbare (Sheila Sitalsing Volkskrant 27 juni 2018 p. 2):
Het beeld is: als je Shell heet, of Unilever, mag je vrij pinnen bij het Torentje. Daar zit een kern van waarheid in, want de groten hebben altijd beter kunnen kapitaliseren op hun machtspositie dan de kleineren. Niet voor niets brak er vorig jaar onenigheid uit binnen VNO-NCW omdat de lobby in Den Haag zich concentreert op de wensen van een handvol multinationals, terwijl middelgrote en kleine bedrijven zich onderbedeeld voelen, en dat vermoedelijk ook zijn.

De infantilisering (algemene vertrossing) van de Amerikaanse samenleving werd in Amerika door Benjamin Buchloh en in Nederland door Marten Toonder (‘verbommelen’), maar ook door de satiricus George van Houts (Jip en Janneke-taal) onderkend.

Geestelijke gezondheid bevorderen houdt zich primair met het verminderen van het maatschappelijke onbehagen, het culturele onbehagen bezig. Het gesignaleerde onbehagen in de maatschappij, de cultuurneurose is alleen te doorbreken wanneer aan immateriële thema's, het waarden en normen debat meer inhoud en vorm wordt gegeven. De Bijbel, Mattheüs 7:12-14 leert al hoe het ego te ontmantelen. Het houdt de gemoederen al millennia bezig. De hamvraag voor de komende decennia is hoe voorkomen we dat door politici als Donald Trump, Marine Le Pen en Geert Wilders c.s. de cultuurneurose, escaleert naar een cultuurpsychose?

Lange balansen (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 21 juni 2018 p. 9):
We lijken wel gek. We hopen bezittingen op aan de ene kant van onze balans, en schulden aan de andere. We worden daar dubbel kwetsbaar van, juist voor klappen die meestal tegelijk vallen. Geen wonder dat Nederland na 2007 zeven jaar stagneerde, veel langer dan onze buren. Gebruik dan liever een deel van die maandelijkse aderlating voor investering in je huis, en breder, in de economie. Dat maakt ons minder afhankelijk van ‘de markten’, maar ook van schuld en lage rentes. Door onze hoge schulden zou een rentestijging van 1 procent de Nederlandse huizenprijzen met 19,6% doen dalen, werd onlangs becijferd. We zitten zo weer in een dip van eigen makelij.
Daarom was ons voorstel afgelopen vrijdag om die lange balansen te verkorten.
Klaas Knot, gevraagd naar zijn reactie, was opmerkelijk kort. Ik wil daar verder niets aan toevoegen, zei hij. Ik ben het er woord voor woord mee eens. Hij is net voor nog eens zeven jaar benoemd. Alle tijd dus om er ook iets aan te doen.

Pronk werkt mee aan voorstelling Pronk (Herien Wensink Volkskrant 21 juni 2018 p. V2):
Anoek Nuyens maakt theater over sociaal-democratie.
Voor Nuyens staat Pronk ook symbool voor de sociaal-democratische droom, waarvan anno 2018 tot haar spijt nog maar weinig over lijkt te zijn. ‘De drie pijlers van het sociaal-democratisch ideaal: ontwikkelingssamenwerking, mensenrechten en de Europese Unie, staan ernstig onder druk. Mensenrechten worden dagelijks geschonden, de EU wankelt, ontwikkelingssamenwerking is handel in hulp geworden. Dat tast de ziel van de sociaal-democratie aan.’ De voorstelling zal dus ook gaan over wat er nog over is van die sociaal-democratische waarden, en hoe een nieuwe generatie ze nieuw leven in kan blazen. ‘Het gaat ook over wat ik, als jonge vrouw, kan met de nalatenschap van Jan Pronk.’
De vorm van de voorstelling staat nog niet vast, maar Nuyens fantaseert over een soort fictief afscheidsfeestje voor Pronk bij de PvdA. ‘Hij is bijna vijftig jaar lid geweest van de PvdA en er is nooit een afscheidsborrel geweest. Niet eens een bloemetje.’ In elk geval komt er wat haar betreft een allesomvattende afscheidsspeech waarin verleden, heden en toekomst samenkomen. ‘Met op toneel een grote slagroomtaart.’
Op 28 mei 2013 maakte Pronk bekend dat hij zijn lidmaatschap van de PvdA heeft opgezegd, omdat hij meende dat de PvdA zich steeds verder van de beginselen van de sociaaldemocratie had verwijderd.
In de jaren zeventig, toen zijn zoon Willem Drees jr. opgang maakte met zijn gematigd linkse partij DS'70, brak Drees met zijn partij, de PvdA, uit onvrede over de in zijn ogen steeds radicalere en onrealistische koers van de PvdA onder invloed van Nieuw Links.

Spiegel van de tijd (Nell Westerlaken Volkskrant 22 november 2017 p. V10-V11):
Grote operaproducties vormden altijd een reflectie van de maatschappelijke voortgang. Een expositie in Londen laat het fraai zien - maar je mist wel de beleving van het theater.
Wolfgang Amadeus Mozart was niet bang voor een beetje heibel. Hij had de pest aan de aristocraten van zijn tijd; ze behandelden hem als een bediende, schreef hij aan zijn vader. Geen wonder dat hij de privileges van de elite aan de kaak stelde toen hij de kans kreeg. In zijn opera Le Nozze di Figaro neemt een bediende, Figaro, het op tegen zijn adellijke werkgever.
De laatste claimt het traditionele recht een nacht door te brengen met de aanstaande bruid van zijn ondergeschikte. Maar hij heeft buiten Figaro gerekend. 'Se vuol ballare, signor contino', zingt Figaro dreigend ('Als ú wilt dansen, meneer de graaf, bepaal ík de muziek').
De opera Le Nozze di Figaro beleefde zijn première in het Wenen van 1786.
Dankzij de Verlichting was de sociale hiërarchie in de Habsburgse hoofdstad flink gaan schuiven. De adel verloor een deel van zijn privileges en dat gebeurde met instemming van keizer Jozef II. Theaters en muziekgebouwen werden toegankelijk voor alle rangen en standen. In Le Nozze di Figaro wordt de graaf vrolijk op zijn nummer gezet; de opera was een spiegel van de tijd. Vanzelfsprekend was een deel van de elite not amused.
'Figaro' werd koeltjes ontvangen, de Weense salons spraken er schande van.

Zijn hele leven worstelt de kunstenaar met de Shoah: 'Geen naam, maar een nummer krijgen is het ergst.' (Anna van Leeuwen interviewt Christian Boltanski Volkskrant 27 november 2017 p. V3):
Wie de kunstinstallatie van Christian Boltanski in de Amsterdamse Oude Kerk bezoekt, wordt behandeld als een dode.
'Ik ben niet gelovig,' legt Boltanski uit, 'ik stel vragen en ik hoop dat die tot andere vragen leiden bij de bezoeker.
Natuurlijk heeft alles in mijn kunst betekenis voor mij, maar voor een ander zal die betekenis anders zijn.'
Welke betekenis heeft uw kunst voor u?
'Mijn oeuvre is te begrijpen als een lange naïeve psychoanalyse. Alles komt voort uit mijn trauma. Ik ben geboren in Parijs in 1944, ik hoorde vanaf mijn vroegste jeugd over mensen die terugkwamen en mensen die niet terugkwamen, over de Shoah. Vanuit dat trauma maak ik kunst.'
Waar was u geweest zonder kunst?
'Dan zat ik in een psychiatrische inrichting, ik was echt gestoord als kind. Mijn ouders waren goed voor me. Ik wilde bijvoorbeeld niet naar school en dat hoefde niet.'

VPRO Boeken 26 november 2017
Jeroen van Kan ontvangt Gustaaf Peek over Verzet! Pleidooi voor het communisme. Een revolutionair pamflet waarin Gustaaf Peek decennia van kapitalistische indoctrinatie ondermijnt.
Een kind van de Koude Oorlog kent het communisme alleen als de repressieve ideologie van totalitaire staten met geheime diensten die bepaalden wat mensen moesten denken en moesten doen. Na de val van de Berlijnse Muur had 'onze' manier van leven, het kapitalisme, gewonnen. Die triomf heeft een tijdperk ingeluid van groeiende ongelijkheid, van regeringen die markt boven rechtstaat stellen en van burgers die steeds zelfdestructiever stemmen. Het onvermijdelijk lijkende kapitalisme weet zijn roofzuchtige aard nauwelijks meer te camoufleren. Tijd voor verzet!
In dit pamflet pleit Gustaaf Peek voor een van de nog altijd controversiële ideeën van Karl Marx: de rechtvaardige herverdeling van kennis, macht en inkomen. Het communisme heeft een nieuwe poging tegoed, een revolutie in de richting van een natuurlijker menselijk verbond en een betere wereld.

Gustaaf Peek treedt met zijn pamflet in de voetsporen van Joop den Uyl. Jeroen Dijsselbloem heeft gelijk dat met zijn vertrek uit de tweede kamer meer vernieuwing, lees het stoppen van het marktfundamentalisme wenselijk is. Wellicht dat er nu met het motto van het kabinet-den Uyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ een begin wordt gemaakt met een paradigmawisseling richting Gulden Middenweg.

Mooie Machine (Angela Wals Volkskrant 25 november 2017 Sir Edmund p. 64-69):
Volgens de Deense superster Olafur Eliasson gaat kunst niet alleen over mooi of lelijk maar ook over verantwoordelijkheid. Dus gidst hij over water, elitisme, klimaat en mededogen.
Eliasson heeft meer zorgen: groeiend populisme, nationalisme, isolationisme, Donald Trump, Brexit en de erosie van de Europese Unie. Als een van de aanleidingen voor het boek noemt hij het 'blinde elitisme' van de kunstwereld. In de introductie schrijft hij: 'Velen van ons waren ervan overtuigd dat 'onze wereld' de 'hele wereld' wel begreep. Ik had het mis. Ik realiseerde dat ik me niet tot de wereld had gericht, maar tot een bevoorrechte groep.'
In Kopenhagen licht hij dit toe: 'Net als Hillary Clinton zelf, zag ik niet aankomen dat ze de Amerikaanse presidentsverkiezingen zou verliezen. Ik ging erdoor nadenken hoe ik dezelfde fouten kan voorkomen, want het lukt ook de kunstwereld lang niet altijd naar alle mensen te luisteren. Het is denk ik niet de primaire functie van hedendaagse kunst om in de emotionele behoeften van het hele volk te voorzien. Maar cultuur heeft ook een maatschappelijke functie en een ingebouwde verantwoordelijkheid die ik als kunstenaar serieus neem.'
6. Boek: Ethical know-how van Francisco Varela (1946-2001)
'Francisco Varela was een Chileense filosoof, bioloog, neurowetenschapper én boeddhist. Hij sloeg een brug tussen wetenschap en boeddhisme. Later in zijn leven raakte hij bevriend met de dalai lama. Er zijn veel filosofen, neurologen en sociologen die voortborduren op het gedachtengoed van Varela. Hoogleraar Tania Singer bijvoorbeeld, hoofd van de afdeling Sociale Neurowetenschappen van het Max Planck Instituut in Leipzig. Ze is een beroemd neurowetenschapper die onder meer de invloed van mediatie op hormonen en stresssystemen in het lichaam onderzoekt. Ze is een expert op het gebied van empathie.
'Zelf mediteer ik regelmatig, ik let op mijn adem en ben tot op zekere hoogte erin geslaagd de stress van mijn drukke leven buiten de deur te houden. Maar om te zeggen dat ik een goede boeddhist ben, zo ver ben ik nog lang niet.'
7. Schilderij: Pieter Bruegel, Toren van Babel (1563)
Het is een ontroerend schilderij. Ik ben over het algemeen geen apocalyptisch of pessimistisch persoon, maar de
Toren van Babel heb ik altijd gezien als een instortend bouwwerk, in plaats van een constructie in aanbouw. Het staat voor mij voor het verliezen van een gevoel van verbondenheid met de wereld. Een relevant thema, want veel mensen voelen zich duidelijk losgekoppeld van wat de democratische welzijnssystemen zouden moeten zijn. Die blijken minder inclusief dan de bedoeling was, en dat heeft geleid tot de opkomst van radicalisme en fobieën in onze maatschappij.'

De controverse tussen Hegel en Engels is al eerder tussen Pythagoras en Aristoteles naar voren gekomen. De natuurwetenschappen en geesteswetenschappen, fysica en de metafysica zijn complementair. De quintessens, het universele en eeuwige perpetuum mobile van de éne-werkelijkheid wordt met behulp van het 5D-concept en het Ether-paradigma tot uitdrukking gebracht. Het 5D-concept, de verborgen 5e dimensie heeft op de levenskunst, de zingeving van het leven betrekking. Voor de mens is de evolutie geen blind proces zonder enige bedoeling. Door de vergaande individualisering komen de mensen wel steeds losser van de zingeving, het Goede, Ware en Schone en de van oudsher stabiele sociale netwerken in de maatschappij te staan.

Mattheus 5:5 Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven.
Mattheüs 5:38-39: Gij hebt gehoord, dat gezegd is: Oog om oog, en tand om tand.
Maar Ik zeg u, dat gij den boze niet wederstaat; maar, zo wie u op de rechterwang slaat, keert hem ook de andere toe;

Kunst Een andere wereld, grafisch
Escher in het kwadraat (Joke de Wolf De Groene Amsterdammer 6 juli 2023, p. 54-55):
M.C. Escher is wereldberoemd vanwege zijn geometrische illusies. In Den Haag maken drie tentoonstellingen de verschillende niveaus duidelijk waarop zijn werk benaderd kan worden.

Escher and the Droste effect, this website aims to visualize the mathematical structure behind Escher's Print Gallery.

Douglas Hofstadter boek Gödel, Escher, Bach:
Onlosmakelijk verbonden met de tekst in het boek zijn de prenten van Escher en Margritte – twee kunstenaars die het onbestaanbare weten te visualiseren.

 

Ascending and Descending (Klimmen en dalen) is a lithograph print by the Dutch artist M. C. Escher first printed in March 1960. 14: Klimmen en dalen, M.C. Escher (litho, 1960, tekening links boven).
129: Hol en bol, M.C. Escher (litho, 1955).
287: Drie werelden, M.C. Escher (litho, 1955). Zen-koan: Een monnik vroeg Ganto: ‘Wat moet ik doen als de drie werelden me bedreigen?’ Ganto antwoordde: ‘Gaan zitten.’ ‘Ik begrijp het niet,’ zei de monnik. Ganto zei: ’Raap de berg op en breng hem bij mij. Dan zal ik het je vertellen.’
292: Dag en nacht, M.C. Escher (houtsnede, 1938).
299: Drie bollen II, M.C. Escher (litho, 1946). Ieder deel van de wereld lijkt ieder ander deel te bevatten. Bij de drie bollen kun je denken aan hemel, bewustzijn en aarde of aan universum, bewustzijn en innerlijk universum.
465: Tegenstelling (Orde en chaos), M.C. Escher (litho, 1950)
800: Tekenen, M.C. Escher (litho, 1948, tekening rechts boven) en een abstract schema van M.C. Eschers Tekenen. Boven een
schijnbare paradox, onder zijn oplossing.

Voor het abstracte schema wordt naar het boek (p. 800) verwezen. Het schema geeft de Merkwaardige Lus of Verstrengelde Hiërarchie weer.

Het rapport 'E i V' bevat een met het abstracte schema vergelijkbare doorsnede. De Delen I t/m VII bestaan elk uit vier niveaus, die onderling met de Triade 'These + Antithese = Synthese', het '1e, 2e en 3e aanzicht' zijn verbonden. De merkwaardige lus van Douglas Hofstadter wordt op deze manier een feit.

Om de werking van het kernkwadrant te verklaren wordt de lemniscaat gebruikt.

In het onderstaande rechter kwadrant zijn de lagere gebieden samen met de hogere schematisch weergegeven. Het brengt de spiegelsymmetrie (4., 5./3., 6./2. en 7./1.) in de zevenvoudige samenstelling van de mens tot uitdrukking. De éne werkelijkheid heeft betrekking op de wederkerigheid tussen Zo binnen, zo buiten en Zo boven, zo beneden, die op basis van het zelfbewustzijn, het Reflexief Bewustzijn met behulp van de lemniscaat tot uitdrukking kan worden gebracht.
Voor het onderstaande linker kwadrant 'nӗshāmā, rūah, nefesh en gūf' zie het boek De viervoudige aard van de mens van Grace F. Knoche.

Joodse KabbalahTheosofie en Antroposofie Antroposofie Holistische fysiotherapie
Shekinah (Schechinah)     Mensenrijk Plantenrijk
Neshama Nephesh Tussenliggende   viertal:   4. Hogere wereld 2. Etherische wereld
4. Geest-2. Dierlijk-astrale Ziel5. Manas<7. Âtma  7./1.-5./3.
| || | Fysiek drietal :  | |
1. Voertuig-3. Ziel6. Buddhi>4. Kama>2. Linga-sarira4.-6./2.
Guph Ruah  | |1. Fysieke wereld 3. Astrale wereld 
     1. Sthûla-sarira<3. PrânaMineralenrijk Dierenrijk

Het rechter kwadrant brengt de spiegelsymmetrie (4., 5./3., 6./2. en 7./1.) in de zevenvoudige samenstelling van de mens tot uitdrukking. Het kwadrant geeft schematisch de viervoudige indeling, de Tussennatuur van de Kabbalah, het innerlijke, reflexieve bewustzijn weer. De éne werkelijkheid heeft betrekking op de wederkerigheid tussen Zo binnen, zo buiten en Zo boven, zo beneden, die op basis van het zelfbewustzijn, het reflexief bewustzijn met behulp van de lemniscaat tot uitdrukking kan worden gebracht.

Het bovenstaande middelste 'dubbelkwadrant' illustreert de 'Zevenvoudige samenstelling van de mens.
Reïncarnerende Ego. In de verdeling van de menselijke beginselen in drieën (een trichotomie) te weten een hoger tweetal (6/7), een tussenliggend tweetal (4/5) en een lagere triade (1/2/3) - of respectievelijk 'geest', 'ziel' en 'lichaam', is het tweede of tussenliggende tweetal, manas-kâma (4/5) of de tussennatuur, de gewone zetel van het menselijk bewustzijn en bestaat zelf uit twee kwalitatieve delen: een hoger of aspirerend deel, dat gewoonlijk de Reïncarnerende Ego of de hogere manas wordt genoemd, en een lager deel dat wordt aangetrokken tot materiële dingen en het brandpunt is van wat zich in de doorsnee mens doet kennen als de menselijke ego, de gewone alledaagse zetel van zijn bewustzijn.

Quantum mind - Roger Penrose and Stuart Hameroff
Theoretical physicist Roger Penrose and anaesthesiologist Stuart Hameroff collaborated to produce the theory known as Orchestrated Objective Reduction (Orch-OR). Penrose and Hameroff initially developed their ideas separately, and only later collaborated to produce Orch-OR in the early 1990s. The theory was reviewed and updated by the original authors in late 2013.

Ervin Laszlo en Kingsley L. Dennis De verbinding tussen wetenschap en spiritualiteit (p. 63):
Fysicus Sir Roger Penrose: ‚Mijn visie [op bewustzijn] vereist een ingrijpende revolutie in de fysica… Ik ben tot de overtuiging gekomen dat er aan de huidige wetenschap iets van elementair belang ontbreekt… Ons inzicht is op dit moment ontoereikend en we zullen ons zodanig moeten ontwikkelen dat we nieuwe wetenscappelijke regionen kunnen bereiken.‘

Ervin Laszlo boek Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn (p. 134):
Sir Roger Penrose omschrijft de geboorte van ons universum als een ‘eenmaligheid’ waarin de wetten van de fysica niet langer geldig zijn.
145: De werking van het subtiele maar reële A-veld verklaart de non-lokaliteit van niet alleen de kleinst meetbare bestanddelen van het universum, maar ook die van de grootste waarneembare structuren ervan. Het verklaart de coherentie van levende organismen én hun coherentie met de omgeving waarin ze leven en evolueren.

De Nederlandse graficus Maurits Escher heeft de penrose-driehoek vaak toegepast in zijn werk.

Robbert Dijkgraaf (NRC 27 december 2008: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter):
De mens is slechts een onmisbare schakel in de ultieme cirkelredenering. U kunt deze lus zo vaak doorlopen als u wilt, net zoals de monikken de eindeloze trap op- en aflopen in de bekende prent Klimmen en dalen van M.C. Escher – een prent die trouwens geïnspireerd was door het werk van Penrose en zijn vader.
Op het eerste hoekpunt van de driehoek staat de wetenschap. Deze is verbonden met het tweede hoekpunt waar de mens staat, de bedenker van vele nutteloze en nuttige zaken, waarvan de wetenschap er slechts één is. Op zijn beurt vormt de mens weer een verbintenis met het derde hoekpunt, de natuur, wederom als onderdeel van een groter geheel, want de natuur brengt naast de mens ontelbaar andere verschijningsvormen voort. Ten slotte wordt de natuur weer verbonden met de wetenschap, een terrein dat veel meer bestrijkt dan alleen de beschrijving van de fysieke werkelijkheid.

De lus van Robbert Dijkgraaf kan met de merkwaardige lus van Douglas Hofstadter worden vergeleken. In het rapport ‘E i V’ wordt in plaats van lus het begrip lemniscaat, de oneindige kringloop (Blavatsky: de absolute eeuwige universele beweging of trilling, svabhavat, ‘de veranderlijke uitstraling van de onveranderlijke duisternis, die onbewust is in eeuwigheid’) gebruikt. Het mysterie blijft dus uiteindelijk bestaan. Blavatsky geeft een oplossingsrichting aan.

De telling van Pythagoras brengt niet alleen de ultieme symmetrie van 'Zaaien en Oogsten' (reciprociteit), maar ook de in het heelal, de in de ruimte verborgen absolute eeuwige perpetuum mobile, de universele beweging (een beweging van bijvoorbeeld 4 naar 5 en vice versa) of trilling tot uitdrukking. Spreken (het woord is vlees geworden), maar ook muziek kan niet tot geluidstrillingen worden gereduceerd, veroorzaakt door een specifieke omgang met stukken materie. Het gaat wel degelijk om de ‘muziek der sferen’. De getallen van Pythagoras beelden een harmonische relatie, een specifieke categorie van betrekkingen, de verborgen 5e Dimensie, Synthese uit. Pythagoras was een interdisciplinair wetenschapper. De hamvraag blijft wat is de oerbron van deze beweging of trilling?

Louis Andriessen Materie is voor Andriessen een begrip dat in 'alle' situaties een rol speelt:
- het historisch marxisme ("Niet de geest bepaalt de materie, maar de materie bepaalt de geest").
- de natuurwetenschappen (relatie snelheid en massa, massatraagheid, atoomtheorieën, enz.).
- als filosofische voorstelling (vanuit bijvoorbeeld een alledaagse gewaarwording van de overeenkomst in materiaal tussen een contrabas en contrafagot tijdens een concert in Kopenhagen 1981).
- de kunst (de architectuur, materieschilders; überhaupt de omgang met materiaal

De mens is kind van God God is geest en het oneindige begin van het leven. Hieruit is de mens geboren, en daarmee kind van God.
De hemel in het heden
Het ware leven zit niet in de tijd en de materie, maar in de geest. Om het ware leven te ontdekken moeten we ons losmaken van het verleden en de toekomst, van onze persoonlijkheid en onze eigen wil. We moeten ons richten op het dienen van ieder mens en leven in het heden. Dan leven we de wil van de vader en zullen we het ware leven ontdekken.
De grote Russische schrijver Tolstoj (1828-1910) is lange tijd een zwaarmoedige, zoekende man geweest. Hij kwam tot de conclusie dat de oplossing voor 'het probleem van het leven' niet te vinden is in godsdienst maar in de authentieke woorden van Jezus zelf. Verder kreeg hij de overtuiging dat het bestaan van God 'bewezen noch weerlegd kon worden' en hij beschouwde Jezus niet als God maar als een groot man. Tolstoj verwierp de christelijke leer zoals door de Kerk uitgelegd. Het ging hem slechts om de leer van Jezus die kan helpen om te begrijpen hoe wij moeten leven. Deze leer is vastgelegd in de vier Evangeliën. In 1883 schreef Tolstoj zijn versie daarvan: 'Mijn kleine Evangelie'. Na een persoonlijke inleiding heeft hij daarin de vier Evangeliën samengevoegd. Veel heeft hij daarbij weggelaten, hij geeft slechts weer wat hij zelf essentieel vindt voor 'de leer'. Het boek heeft veel invloed gehad (o.a. op Gandhi, Gorki, Wittgenstein) en is nog steeds van waarde voor wie geïnteresseerd is in 'Christus zonder christendom'. Deze eerste volledige Nederlandse editie (naar de uitgave in de Volledige Verzamelde Werken in 1957) is fraai uitgegeven.

Ulrich Libbrecht Met dank aan het leven
Zijn hele leven lang zocht Ulrich Libbrecht naar een antwoord op de vraag naar 'wat er meer is tussen hemel en aarde'. Het bracht hem tot een uiterst inspirerende synthese van het westerse en het oosterse denken. Met dit boek blikt de bekende professor terug. Tegelijk neemt hij, op tachtigjarige leeftijd, afscheid. Met dank aan het leven bestaat uit twee delen, waarvan de onderwerpen en de titels gebaseerd zijn op het Griekse gezegde: 'Waar Herakleitos om weent, Democritos om lacht'.
Het eerste deel is, uit dankbaarheid aan het leven, geschreven met een glimlach. De auteur noemt het leven er 'een boeiende vorm van tijdverlies'. Het tweede deel is ernstiger: het gaat uit van de twijfel die het leven van een denkend mens begeleidt, maar schetst ook Ulrich Libbrechts persoonlijke antwoord, aan de hand van een wereldbeeld en een mensbeeld. We hebben, ondanks alle wetenschap, immers nog steeds behoefte aan een eenvoudig en transparant wereldbeeld. Het mensbeeld van Ulrich Libbrecht is opgebouwd volgens de bekende chakra-leer en integreert westerse en oosterse visies, waarbij de auteur overweegt wat deze in zijn leven hebben betekend.

J. Weisgerber en M. Rutten boek Van Arm Vlaanderen tot De voorstad groeit hoofdstuk C. De Van-Nu-en-Straksers (p. 164):
Tussen deze lyrische werken in schreef Van de Woestijne, hoofdzakelijk in de periode 1906-1915, ook nog drie bundels: Interludiën I (1912), Interludiën II (1914) en Zon in den Rug (1924).309 In deze dramatische, meestal lange epische gedichten heeft hij de Griekse mythologische literatuur op de hem eigen poëtische wijze getransponeerd. Zelf heeft hij er in een woord vooraf tot de Interludiën I de nadruk op gelegd dat hij die epische gedichten slechts beschouwde als een spel, een interludus, ‘een zich vermeien der verbeelding’ en dat ze helemaal buiten zijn strikt lyrische dichtbundels staan ‘die onderling verbonden zijn door éene leidende lijn van leven, gevoelen en denken’. Hoewel het interludische werk dus niet werd geconcipieerd als een onderdeel van de lyrische autobiografie, toch kan het er niet van los gedacht worden. Het verloopt er parallel mee en vormt een concentrische cirkel rond de lyrische kern. Uit een meer afstandelijk en objectiverend oogpunt, door middel van universaliserende, mythische symboolgestalten, peilt hij hierin immers evenzeer het eigen zieleleven. Wat hij in hellenistische geest op het mystieke plan heeft willen transponeren, blijkt in feite de eigen dualistische en dialectische problematiek rond moraal, religie en metafysica te zijn. Dat verklaart dan ook waarom - zoals M. Rutten duidelijk heeft aangetoond - de Interludièn werden geschreven op basis van een ‘ambivalente binaire, polaire geestesgesteldheid, die dus uiteraard dualistisch bepaalde structuurgehelen moet vertonen, [en] als gevolg hiervan dualistisch bepaalde conflictsituaties’.310 In de mythische dubbelfiguur, in het bijzonder Heracles die in vier gedichten het centrale symboolbeeld is,311 kon de schrijver het geestelijke dualisme concretiseren van het lagere en het hogere, het dodende en het levenwekkende, het beest en de geest. In deze confrontatie kiest Heracles (in de gedichten De Paarden van Diomedes, Hebe, De Stieren-Dief en Het Gelag bij Pholos) telkens voor de geest als moreel goed en transcenderend beginsel dat de mens bevrijdt uit de chaotische zinnelijkheid en aldus leidt tot innerlijke rust en tot rust in God, wat Van de Woestijne het ‘heillijk zijn’ noemt.
165/166: De polaire spanning van zijn dualistische natuur heeft gaandeweg geleid tot het betrachten van een bevrijdende synthese tussen materie en geest, tussen zijn hypersensitivisme en sensualisme en zijn compenserende behoefte aan ascestisch-mystieke onthechting. Die synthetische betrachting heeft hij in zijn proza duidelijker en vollediger ontwikkeld dan in zijn lyriek. Met het centrale symboolbeeld van De Heilige van het Getal (in de bundel De Bestendige Aanwezigheid) heeft hij een syncretistisch wereldbeeld opgebouwd. Om tot een synthese van materialisme en idealisme, van positivisme en intuïtionisme te komen, heeft hij zich nl. niet alleen verdiept in de belangrijkste ascetische en mystieke literatuur, doch heeft hij zich ook geïnspireerd op de geschriften van sommige wetenschapstheoretici als Amiel, Pascal, H. Poincaré en A.N. Whitehead, bij wie hij een opvatting vond tot integratie van gebieden die schijnbaar ver van elkaar verwijderd liggen als kunst, wiskunde en mystiek. Aldus kwam hij tot de uitdrukking en symbolische voorstelling van het Godsbegrip als Getal, van een wiskundige veelheid geabstraheerd tot wiskundige enkelvoudigheid, wijzend op maat, ritme, orde, vastheid en zekerheid, waarheid en wijsheid waarbuiten het Godsbegrip niet te vatten is. Met de schepping van het eenheidssymbool in De Heilige van het Getal heeft hij zijn ideaal van artistieke, morele, religieuze en metafysische perfec-tibiliteit belichaamd.

Kip of het ei
De kip of het ei causaliteit het dilemma is van de uitdrukking het gevolg „die eerst kwam, kip of ei? De „kippen broeden van eieren uit, maar de eieren worden gelegd door kippen, makend het moeilijk om te zeggen welke oorspronkelijk tot andere leidde. Aan oude filosofen, riep de vraag over de eerste kip of het ei ook de kwesties van op hoe het leven en het heelal in het algemeen begonnen. Culturele verwijzingen naar kip en ei bedoel op de futiliteit te wijzen van het identificeren van het eerste geval van a cirkel oorzaak en gevolg.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd hoofdstuk 9 Cyclische verschijnselen (p. 394):
Bij de geboorte van de toekomstige mens verliest de monade, die straalt met alle heerlijkheid van haar onsterfelijke vader die vanuit de zevende sfeer over haar waakt, het bewustzijn.2 Ze verliest alle herinnering aan het verleden, en keert slechts geleidelijk tot bewustzijn terug, wanneer het instinct van de kindertijd plaatsmaakt voor rede en verstand. Nadat de scheiding tussen het levensbeginsel (de astrale geest) en het lichaam heeft plaatsgehad, herenigt de bevrijde ziel – de monade – zich verheugd met de vader- en moedergeest, de schitterende augoeides, en deze twee tot één versmolten, vormen, met een heerlijkheid die evenredig is aan de spirituele zuiverheid van het pas geëindigde aardse leven, de Adam die de cyclus van noodzakelijkheid heeft voltooid, en van het laatste spoor van zijn fysieke omhulsel is bevrijd.
1 Évérard, Mystères physiologiques, blz. 132.
2 Zie Plato’s Timaeus.

De volgende passage uit De Mahatma Brieven (blz. 446-7) geeft nog een sleutel:
. . . de harmonie van het heelal wordt gevormd door tegenstellingen . . . Zo volgt . . . evenals in de prachtige fuga’s van de onsterfelijke Mozart, het ene deel voortdurend op het andere, in een harmonische disharmonie op het pad van de eeuwige vooruitgang, om samen te komen en zich tenslotte op de drempel van het beoogde doel op te lossen in één harmonisch geheel, de grondtoon in de natuur sat.

====

Meta-leren (Het Nieuwe Leren, Binnenwereld en Buitenwereld, Derde Domein, Eeuwige wederkeer, Bodhisattva Pad, Materie-bewustzijn)

De Monadologie of Monadenleer is de term die de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz gaf aan zijn metafysische systeem zoals beschreven in zijn gelijknamige tekst uit 1714.
Zo kon
Leibniz dus ook tot zijn uitspraak komen: "Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles" ("Dit is de best mogelijke wereld") die in schril contrast staat met de uitspraak van Arthur Schopenhauer: "Dit is de slechtst mogelijke wereld". De citaten van Leibniz en Schopenhauer geven de in het heelal verborgen paradox weer.
Prediker 1 De woorden van Prediker, den zoon van David, koning te Jeruzalem.
2 IJdelheid der ijdelheden, zegt Prediker, ijdelheid der ijdelheden! Alles is ijdelheid!
(1: 2-11)
Alles heeft zijn tijd Wat er is, was er al lang; wat zal komen, is er altijd al geweest. God haalt wat voorbij is altijd weer terug. (Prediker 3: 1-15)
Charles Darwin: Onwetendheid leidt vaker tot overmoed dan kennis.
Wieslav Brudzinsky: Het moeilijkst vind je de weg naar de wegwijzers.
György Konrád: Op de vraag naar de zin van het leven antwoordt iedereen met zijn levensloop.
J.J. van der Leeuw: Het leven is geen probleem dat opgelost moet worden, maar een mysterie dat moet worden ervaren.
Mondriaan: Kunst is alleen maar een vervangingsmiddel zolang de schoonheid van het leven nog afwezig is. Naarmate het leven aan evenwicht wint, zal de kunst geleidelijk verdwijnen.
In het algemeen is het menselijke leven een mengeling van tragedie en komedie. Het verandert en verandert, net als het weer. Alles gaat voorbij. Maar in alles is er leven, eenheid. (Louis Veen: Het geschreven werk van Piet Mondriaan; voorstel tot een editie. 1997)
Manfred Kets de Vries: Filosofen hebben door de eeuwen heen verklaard dat mensen - en hun leiders - hoofdzakelijk beheerst worden door hartstocht, niet door rede.
Tomáš Sedlácek: Het is niet de taak van politici en economen om het bruto nationaal product zoveel mogelijk te doen groeien, maar om het verschil tussen de vette en magere jaren te verkleinen (Arnon Grunberg Volkskrant 21 april 2012).
Max Pam: Een politieke partij is als een familie. Die sterft van boven af en groeit van onderen weer aan. (Volkskrant 22 maart 2017 p. 24)
Ferdinand Grapperhaus: Als gevolg van een egoïstische bovenklasse (die nog steeds de neoliberale lijn van de VVD bepaalt) scheurt de samenleving uiteen. (Thomas von der Dunk Volkskrant 27 maart 2017 p. 18)
Roel in ’t Veld: De politieke partij is een headhuntersbedrijf voor het openbaar bestuur. (Sheila Sitalsing Volkskrant 27 maart 2017 p. 2)
Gerrit Teule: Geest en ziel zijn de binnenkant van elektromagnetisme en elektromagnetisme is de buitenkant van geest en ziel.
Harry Nijhof Er zal een tijd komen dat de professionals die bottom up, met hun cliënten de problemen echt oplossen beter gewaardeerd zullen worden dan de politicals die zich met navelstaren bezig houden.

Mona Keijzer voelt dat ze beet heeft (Ariejan Korteweg de Vokskrant 20 januari 2022 p. 9):
Britse auteur David Goodhart is het inzicht te danken dat de wereld te verdelen is in somewheres en anywheres, in het Nederlands wel vertaald met ergensmensen en overalmensen.
Toch wil ze geen spreekbuis worden van die groep. Wat ze wel wil? ‘De losstaande initiatieven koppelen, tegenover het grote narratief van de overheid.’ Ze gaat niet spreken bij demonstraties, maar werkt wel aan een opiniestuk. Ze voelt dat ze beet heeft, dat er ruimte is tussen wat ze de twee extremen noemt: de covidontkenners en de overheid. ‘Dat de maatregelen het hardst aankomen bij lager opgeleiden, bij mensen die weinig verdienen, bij jongeren aan het begin van hun loopbaan, was aan dovemansoren gezegd.’

‘Ik heb te weinig geloof om atheїst te zijn’ (George van Hal interviewt Cees Dekker Volkskrant 19 mei 2020 p. 25):
Nanofysicus Cees Dekker (TU Delft) verbindt in zijn nieuwe boekOER het verhaal van
oerknal en evolutie met een moderne hervertelling van de Bijbel. We spreken hem over wetenschap, religie en het spanningsveld dat daartussen nog altijd bestaat.
Religie als pad naar de wetenschap
Op de eerste pagina van OER prijzen diverse prominente denkers en wetenschappers het boek aan. Onder hen ook Robbert Dijkgraaf, directeur van het Institute for Advanced Study in de Verenigde Staten, onder meer bekend van zijn televisiecolleges.
Dijkgraaf – zelf niet gelovig –
ziet geen probleem in hoe OER wetenschap en geloof tot één verhaal smeedt. ‘Ik zie wetenschap als een lange weg naar steeds diepere inzichten. Voor iedereen begint dit pad op een ander punt. Het kan de liefde voor de natuur zijn of de fascinatie met een historisch figuur’, zegt hij, maar ook religie kan volgens hem zo’n startpunt zijn.
Terwijl natuurwetten universeel zijn, wordt religie volgens Dijkgraaf steeds individueler ingekleurd. ‘De vraag hoe je de inzichten van de wetenschap combineert met de uitgangspunten van het geloof heeft volgens mij evenveel antwoorden als dat er gelovige wetenschappers zijn.
Mijn hoop is dat de presentatie van wetenschappelijke kennis in een boek als dit voor een bepaald gelovig publiek de aanzet is om meer te willen weten en ook het pad van de wetenschap op te gaan.’

Goudgeel (Marjan Slob Volkskrant 15 mei 2017 p. 19):
In een uitzending van De Wereld Draait Door mocht
Dijkgraaf zijn serie twintig minuten lang pitchen. Hij deed dat natuurlijk hartstikke goed. En let nu op de retoriek: 'Wij wetenschappers kunnen dit, we weten dat, en oh wat leven we in opwindende tijden - als je het maar kunt zien, zoals wij!'
Maar wat ik Dijkgraaf werkelijk verwijt: waarom is wetenschap hier weer eens steno voor natuurwetenschap? Onder de dertig wetenschappers die de serie opvoert zit welgeteld één onderzoeker naar pre-islamitische beschavingen, één econoom, en één ethologe die kraaiengedrag onderzoekt. De 27 anderen zijn harde bèta's. Rechtswetenschappers of sociaal wetenschappers tellen kennelijk niet mee.
Over dat vreemde zelfinterpreterende wezen dat wij zijn, breken literatuurwetenschappers, filosofen en historici vanouds hun hoofd. Maar in weerwil van de titel van de serie - The Mind and the Universe - komen er geen denkers vanuit de mind aan bod. Ja, we horen wel wetenschappers praten over de mind, maar dat is iets anders. Dan wordt de mind weer gezien als onderzoeksobject, in plaats van dat de vraag wordt gesteld hoe de mind nu eigenlijk zichzelf kan bestuderen. Hoe zelfinterpretatie in dit universum kan bestaan. En wat de status daarvan is. Wanneer 'we' dat überhaupt wetenschap gaan noemen.

'Open samenleving, gesloten denkraam (Martin Sommer Volkskrant 29 april 2017 Bijlage Opinie p. 5):
De oude politieke partijen zijn dood of doen alsof ze nog leven.
Zij hadden een samenhangende ideologie. Bij links was dat gelijkheid en bescherming, bij rechts vrijheid en economische voorspoed. Bij het democratische partijensysteem hoorde de bereidheid tot aflossing van de wacht. Er was wederzijdse afkeer, maar geen haat. En iedereen kwam van tijd tot tijd aan de beurt voor een stuk van de taart.
Maar anders dan onder de ouderwetse partijpolitiek krijgen deze kiezers geen deel van de taart. Ze zijn afkeurenswaardig in hun opvattingen. In zijn nieuwe boek The Road to Somewhere schrijft de Britse politicoloog David Goodhart over de verliezers van de globalisering, de somewheres ofwel sedentairen, zo genoemd omdat ze aan een plek gebonden zijn, anders dan de internationaal georiënteerde anywheres. De opvattingen van de sedentairen waren dertig jaar geleden nog gebruikelijk, samen te vatten onder het trio vlag, geloof en gezin.

Afscheid van het paradijs (René Cuperus Volkskrant 20 maart 2017 p. 10):
De verkiezingsuitslag van 15 maart is een polaroidfoto van het Nieuwe Nederland. Ons land is uiteengevallen in een Populistisch Nederland (PVV, SP, 50Plus) versus een Progressief-Elitair Nederland (D66, GroenLinks, PvdD), met een ingeklemd Midden Nederland daartussenin.
De verkiezingen gingen tussen
populisme, academisch idealisme en technocratisch 'realisme'. De klassieke links-rechts verdeling in het electoraat is obsoleet geworden. Er zijn nieuwe tegenstellingen en scheidslijnen. David Goodhart, de Britse Paul Scheffer, verdeelt in The Road to Somewhere de westerse samenleving in twee kampen: The Somewheres tegenover the Anywheres.
Dat is de tegenstelling tussen
'plaatsgebondenen en mobielen', tussen mensen die aan traditionele gemeenschappen hechten en grenzeloze wereldburgers. Brexit was de overwinning van de Somewheres op de Anywheres.
Maurice de Hond, de Britse Maurice de Hond, onderscheidt ook twee groepen:
financieel zekeren versus financieel onzekeren, met een omvangrijke hybride middengroep tussen die twee uitersten.

Neuroeconomics is an interdisciplinary field that seeks to explain human decision making, the ability to process multiple alternatives and to choose an optimal course of action. It studies how economic behavior can shape our understanding of the brain, and how neuroscientific discoveries can constrain and guide models of economics. It combines research methods from neuroscience, experimental and behavioral economics, and cognitive and social psychology. As research into decision-making behavior becomes increasingly computational, it has also incorporated new approaches from theoretical biology, computer science, and mathematics.

Conferentie – echt geluk kent geen oorzaak (Redactie Boeddhistisch Dagblad 1 november 2019):
Wetenschappers Dan Lusthaus (Harvard/USA) en Erik de Jongh (VU, Amsterdam) verkennen en bespreken hoe ons bewustzijn werkt en hoe wij kunnen komen tot heldere waarneming en een diep inzicht. De Vietnamese leraar en boeddhist Cuong Lu plaatst dit onderzoek in zijn praktijk als leraar boeddhistische psychologie en zijn werk als geestelijk verzorger in Nederlandse gevangenissen. In zijn onlangs uitgebrachte boek De Boeddha in bajes Bijzondere gesprekken in de Nederlandse gevangenis vertelt Cuong Lu hoe hij gevangenen hielp zichzelf te hervinden en zich te verbinden met het leven, zonder opnieuw ernstige fouten te begaan.

Paula Hawkins (Rob van Scheers interviewt Paula Hawkins Volkskrant Magazine 28 augustus 2021 p. 60-65):
Non-fictie: Ryszard Kapuściński
‘Door mijn studie heb ik veel non-fictie gelezen. Ik was zeer geïnteresseerd in de ontwikkelingen in Afrika. De Poolse schrijver en journalist Ryszard Kapuściński doet daar bijvoorbeeld verslag van in The Shadow of the Sun. Hij bereisde twintig jaar het continent. Reportages die lezen als literatuur. Zijn The Soccer War (De voetbaloorlog) over Midden-Amerika vond ik ook heel goed. Nu weet ik dat hij op papier de werkelijkheid weleens een draai gaf, het is nooit helemaal duidelijk, maar ik hou er wel van: dat wazige terrein tussen fictie en non-fictie. Bij Truman Capote, een andere held van mij, moest je ook niet alles letterlijk nemen.’

‘Kom je vrij van je bewustzijn dan ben je het leven zelf’ (Fokke Obbema interviewt Cuong Lu Volkskrant 6 juli 2020 p. 16-17):
Zes jaar werkte Cuong Lu als boeddhistisch geestelijk verzorger in gevangenissen in Nederland. Hij gaf meditatieles aan moordenaars en dealers. Zijn inzicht: ‘Ik zie geen enkel onderscheid tussen mijzelf en de gedetineerde.
Hoe bent u uit dat dal gekomen?
‘Midden in de nacht werd ik wakker en had ik voor het eerst van mijn leven plots contact met rust. Ik zag ineens:
je bent als mens niet goed, maar ook niet slecht, je bent niet je bewustzijn! Daarmee raakte ik mijn essentie aan. Twintig minuten lang voelde ik een volkomen helderheid, rust. Ik was zo blij. Toen belde mijn vriendin, nu mijn vrouw, vanuit Hongkong. Ze vroeg: wat is er aan de hand? Ze voelde iets. Ik zei: ‘Het is ongelofelijk, ik ben vrij schat. Ik ben goed noch slecht.’ Het ontroert mij nu nog, nu ik dit vertel. Het is zo’n lange zoektocht geweest. Dat was ook precies wat ik later in een gedetineerde kon zien: goed noch slecht. In essentie is niemand dat. Ik kwam erachter: ik heb toch iets te vertellen, niet over mezelf, maar over de mensen, over wie ze zijn. Ze zijn veel vrijer en groter dan ze denken.’

Hokjesgeest (Herien Wensink interviewt Dries Verhoeven Volkskrant 6 juli 2020 V6-8):
De herneming stond al gepland, maar door corona werd het kunstwerk
U bevindt zich hier (2007) van Dries Verhoeven, met mensen alleen in kleine kamertjes, wel heel relevant. V sprak de kunstenaar.
Maar we werden toch dagelijks geconfronteerd met eindeloze hoeveelheden sterfgevallen?
‘Met de getallen, ja. Maar ik heb deze ramp heel anders beleefd dan bijvoorbeeld de aanslagen op 11 september. De aangrijpende nieuwsbeelden toen confronteerden ons ook met onze
collectieve sterfelijkheid, en ik denk dat die ervaring louterend kan werken. Nu zag ik nauwelijks hartverscheurende beelden van wegkwijnende patiënten. ‘Ja, er was dat ene aangrijpende filmpje van de Italiaanse verpleegster. Maar ik zag toch vooral vrolijk loungende mensen in het Erasmuspark. Ik had ook het gevoel dat het nieuws voortdurend van een positieve disclaimer werd voorzien, zo van: ‘Er zijn wel veel doden, maar dat komt door hoe we tellen.’ Alles om er maar voor te zorgen dat we niet in paniek zouden raken. Terwijl collectieve huivering, net als collectieve woede of verdriet, misschien ook wel de functie heeft van catharsis.’

Ja, Gijs Scholten van Aschat weet dat geen politicus op hem zit te wachten. (Karolien Knols Volkskrant 28 augustus 2017 Bijlage V3):
En toch gaat hij het belang van kunst bepleiten. De nieuwe voorzitter van de Akademie van Kunsten wil wat terugzien voor die 200 miljoen aan bezuinigingen.
'Ik kom uit een tijd' zegt Gijs Scholten van Aschat halverwege het gesprek, 'dat we na afloop van een voorstelling in de Stadsschouwburg, bij Café Cox om de hoek, aan tafel zaten met Hans van Mierlo of met Frits Bolkestein, Ruud Lubbers of Wim Kok, en spraken over kunst, politiek, over wat je gemaakt had. Dat waren hoeders van de kunsten, die je kon bellen als je wilde dat er in het culturele veld iets veranderde. Mensen die verstand hadden van kunst, die er een hart voor hadden. Dat is verdwenen.'
De Akademie van Kunsten zit sinds de oprichting, drie jaar geleden, geregeld aan tafel met politici om over cultuurbeleid te praten. Met welke politicus had u de meest hoopvolle ontmoeting?
'O, dat zijn er meerdere. Het gekke is: als je een biertje met ze drinkt, zeggen ze allemaal hoe belangrijk ze cultuur vinden. Ik sprak een keer met twee VVD-ministers en die zeiden:
niet iedereen binnen de VVD staat de harde lijn van Halbe Zijlstra voor.'
En na welke ontmoeting dacht u: laat ik mijn energie maar ergens anders in stoppen?
'Twee jaar geleden zei Mona Keijzer, destijds
cultuurwoordvoerder van het CDA, naar aanleiding van een discussie over hoe kunst je helpt reflecteren op het leven: 'Dat kan ook door te gaan hardlopen, en dat is gratis.' Nou, dan ben ik uitgepraat.'

Wanhoop niet, millennials (Jeffrey Arnett Volkskrant 6 juni 2020 Zaterdag p. 6-7):
Jongeren worden door de coronacrisis zwaar te pakken genomen. Ineens staat alles stil. Amerikaans psycholoog Jeffrey Arnett waarschuwt voor te veel somberheid. ‘Gelukkig ben je nu nog jong.’
Millennials hebben dus dubbel pech. Ze moesten tijdens een crisis een baan zoeken en nu velen eindelijk een baan, een huis en kinderen hebben, komt er een volgende crisis.
‘Ja, de timing is uiterst onfortuinlijk. En de schade voor Gen Z zal vermoedelijk ook aanzienlijk zijn, al weten we nog niet hoe groot de huidige crisis gaat worden. Dat hangt af van hoe het virus zich ontwikkelt, of er een tweede golf komt en hoe snel een vaccin wordt gevonden.
Maar de eerste signalen wijzen erop dat het even ernstig zal zijn als the great depression in de jaren dertig.’

De pastoor leeft voort in Banholt (Willem Vissers Volkskrant 19 mei 2020 p. 10-11):
Vorige maand overleden aan corona, op 74-jarige leeftijd, een jaar voordat hij vijftig jaar priester zou zijn.
Graat symboliseert in zekere zin het uit het katholicisme. Burgemeester Dieudonné Akkermans van Eijsden-Margraten, waartoe Banholt behoort, spreekt stichtelijk: ‘Ik kan u zeggen dat hij in fysieke zin is overleden, maar wij laten zijn gedachtengoed voortleven. Zijn gevoel voor wederkerigheid en medemenselijkheid vergeten wij nooit. We willen zijn talent doorgeven aan nieuwe generaties.’
Graat was een
verbindingsofficier, zoals ze hem noemen. ‘Een wijze kwam voorbij, met het levensritme van de tropen, Limburger in hart en nieren’, aldus Akkermans. ‘Geïnspireerd door het geloof, aangetrokken door de mens. Uit het oog was bij hem nooit uit het hart.’

Invloed weegt het zwaarst in eigen kring, dus spreek je uit (Bas Heijne de Volkskrant 7 januari 2023, Opinie p. 18-19):
Terwijl de
klimaatcrisis voortraast, houden veel politici en bestuurders vast aan beleid waarvan ze weten dat het onhoudbaar is. Uit de gedragspsychologie blijkt dat mensen zich niet laten sturen door wetenschappelijke rapporten of activisme, maar de groepsnorm volgen. Maak dus gebruik van de invloed die je hebt op jouw ‘binnenkring’.
Zolang het schort aan een
maatschappelijk klimaat waarin bestuurders de ruimte voelen om niet te acteren op de klimaatdreiging, moeten we ze aanspreken waar we maar kunnen. Laten we het sociaal ongemakkelijk voor ze maken om nog langer te duiken voor hun persoonlijke verantwoordelijkheid. Door het gesprek te veranderen, veranderen we de maatschappelijke norm voor wat wel en niet aanvaardbaar is. Als we daarin slagen, zou 2023 zomaar het jaar van de grote ommezwaai kunnen worden.

Bas Heijne essay ‘Mens/onmens’ (Buitenhof 2 februari 2020 NPO1)
Brexit, de ‘opstand’ van gele hesjes in Frankrijk tot aan de demonstraties op het Malieveld toe: de sluimerende onvrede werd de afgelopen jaren steeds zichtbaarder. In Buitenhof een gesprek met schrijver
Bas Heijne. In zijn deze week verschenen essay ‘Mens/onmens’ onderzoekt hij hoe mensen elkaar kunnen vinden in deze tijden van polarisatie, fake news en identiteitspolitiek.
Steeds beter weten we hoe de mens in elkaar steekt – ons lichaam, maar ook ons brein. We weten waarom we geneigd zijn in hokjes te denken, waarom we ons zo gemakkelijk tegen elkaar laten opzetten, waarom we liever verbroederen met mensen die op ons lijken dan met vreemden. En ook hoe we mensen kunnen bespelen, via de social media en door politici.
In
Mens/onmens, het vervolg op zijn spraakmakende essay Onbehagen (2016), onderzoekt gelauwerd essayist en columnist Bas Heijne wat al die nieuwe kennis met ons doet. In zijn kenmerkende, heldere stijl stelt hij de vragen waar het om gaat: hoe kunnen we solidair zijn in een wereld die steeds meer versplinterd is, waarin iedereen op zoek is naar zijn eigen identiteit en het algemeen belang het vaak aflegt tegen het eigenbelang?
Mens/onmens is een scherp, persoonlijk essay over hoe je mens kunt zijn in een wereld.

Ad van Nieuwpoort schreef het boek Uit de tijd. Wat bezielt een liberale dorpsdominee?
In Uit de tijd schrijft Ad van Nieuwpoort openhartig over zijn passie voor het predikantschap. Voor hem is een predikant niet de stoffige moraalridder met het opgeheven vingertje of een specialist in metafysische waarheden, maar eerder iemand die een poging waagt nieuwe tijden te verbinden met oude bronnen. Van Nieuwpoort noemt zichzelf het liefst 'verhalenverteller', een exegeet van zowel oude woorden als nieuwe tijden. In Uit de tijd laat hij zien hoe bijbelverhalen, mits gelezen als literatuur, een rol van betekenis kunnen spelen in het leven van mensen van nu, of die zichzelf nu 'gelovig' noemen of niet.
Bas Heijne: 'In Uit de tijd toont Ad van Nieuwpoort zich een zoekende in de ware betekenis van dat woord; zonder belerend of apodictisch te zijn deelt hij de bezieling die hij in oude teksten vindt en onderzoekt hoe die ook nu nog betekenis kunnen geven in ons o zo fragiele bestaan.'

De Hemelschijf van Nebra, nu te zien in het Drents museum, toont de hemelichamen zoals ze in het echt zijn. (Stefan Kuiper de Volkskrant 31 augustus 2022, V3):
De schijf uit de bronstijd, in 1999 opgegraven in Duitslans, is
3600 jaar oud.
Wat vaststaat, is dat de schijf ook binnen de Únětice-cultuur al gold als iets bijzonders.

Hemelschijf van Nebra (Suzanne May has frequently lectured at TS groups and lodges - 15 juni 2022) in Sydney, Gosford, NZ, and the Sunshine Coast in Qld, as well as having provided sessions for weekends at Springbrook and Caloundra for the Sunshine Coast Lodge. She has taught Tai Chi as a way of promoting body confidence, lectured for her local councils on motivational subjects and been a frequent speaker at Lions clubs, Probus groups and Seniors groups.

Dat wat rest (Wieteke van Zeil interviewt Birgit Meyer de Volkskrant 31 augustus 2022 p. V10-12):
Birgit Meyer onderzoekt de rol van intuïtie in religies. Als wetenschapper kan ze ook nier zonder: ‘Met intuïtie open je de wereld naar het onbekende.
‘Mensen proberen de
complexe wereld die tegenover hen staat, maar waar ze ook deel van uitmaken, te bevatten. De wetenschap zet daarbij in op de rede. Maar er is ook veel wat wij niet weten en waar nog geen woorden voor zijn. Onze kennis is beperkt. Intuïtie zou ons kunnen helpen om meer dingen te begrijpen.’ Dat levert meteen spanning op, zegt ze, want intuïtie heeft onder veel wetenschappers geen geweldige reputatie. Toch heeft de wetenschap intuïtie nodig, vindt Meyer. ‘Begrijp me goed; intuïtie moet de wetenschap niet vervangen. Maar ik zou wat meer ruimte willen voor intuïtie in ons vak.’

Miljardenpakket Prinsjesdag (Tobias den Hartog AD 31 augustus 2022):
meer dan 14 miljard’ voor koopkrachtreparatie, lagere belasting op arbeid.
Het kabinet komt met een volgens Haagse bronnen ‘ongekend’ groot miljardenpakket om de klap van de koopkrachtval te dempen. Daarvoor wordt in 2023 ‘meer dan’ 14 miljard euro uitgetrokken, ruim het dubbel van wat dit jaar al besteed werd.
Volgens Rutte zijn de vraagstukken die voorlagen ‘
heel omvangrijk’, en waren de gesprekken daardoor ‘heel complex’. De marathonsessie was volgens hem dan ook noodzakelijk. ,,Anders hadden we het niet gedaan. We mogen elkaar graag, maar slapen is ook fijn.”

Miljaren voor KLM, hoger onderwijs kan wel inleveren (Lotte Jensen Volkskrant 13 mei 2020 p. 29):
De overheid ziet liever dat we weer zo snel mogelijk naar Ibiza afreizen dan dat we ons hoger onderwijs op peil houden. Ik chargeer, ik weet het, maar ga maar na: de overheid trekt miljarden uit om de KLM (35 duizend werknemers) als cruciale sector overeind te houden, maar vindt tegelijkertijd dat het hoger onderwijs (meer dan 100 duizend werknemers) wel 5 miljard kan missen.
Om voldoende afstand te houden, is het noodzakelijk in kleinere werkgroepen les te geven. Dat betekent dat er meer docenten en dus extra investeringen nodig zijn. Toch brengt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen juist nu 5 miljard aan mogelijke bezuinigingen in kaart. Ze zijn te vinden in het lijvige rapport Ongekend talent. Opleidingen met een slecht arbeidsmarktperspectief moeten daarom een numerus fixus krijgen. Maar wie gaat bepalen welke studies overbodig zijn? Gaan we filosofie, religiewetenschappen, natuurkunde en culturele antropologie aan banden leggen, omdat we niet op voorhand kunnen voorspellen waar studenten terechtkomen?
Rutte III besloot in 2017 om het collegegeld voor de eerste twee jaar van de lerarenopleiding te halveren om meer studenten die kant uit te lokken. Dit wordt teruggedraaid, wat een besparing van 170 miljoen euro oplevert. Ongekend talent: misschien was de titel van het rapport wel letterlijk bedoeld. Want als we deze bezuinigingen doorvoeren, weten we zeker dat veel talent onbenut zal blijven.

Identiteit (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 1 februari 2020 p. 29):
Een paar weken geleden werden lezers van de Volkskrant getrakteerd op een interview met Maarten Boudry, een Vlaamse wetenschapsfilosoof. Hij vertelde over zijn opvoeding die was doordrenkt met witte schuld; alles was te wijten aan 'de bange, blanke man', terwijl 'nobele en exotische' minderheden enkel goede intenties konden hebben. Inmiddels is Boudry volwassen geworden en van mening veranderd: die blanke man valt toch wel mee en de islam heeft, bij nader inzien, een groot probleem. Dat wilde Boudry graag met ons delen. De nieuwswaarde van zijn mededelingen werd mij niet duidelijk, mogelijk had dat te maken met het feit dat kreten over de islam zo lekker wegklikken. Met wetenschap of filosofie had zijn verhaal in elk geval niets van doen, want daaraan maakte Boudry geen woord vuil.
Waardeloze analyses van de islam zullen ons weinig verder helpen met de vraag hoe we moeten omgaan met islamitisch fundamentalisme. Volgens Boudry is het een kwestie van een achterstand inlopen die de islamitische wereld heeft op de westerse. Het christendom heeft immers ook intolerante denkbeelden en barbaarse straffen in huis, maar die kinderziektes heeft de Verlichting eruit weten te masseren. (De aanhoudende rooms-katholieke aversie tegen homo's, abortus en anticonceptie moeten we maar even buiten beschouwing laten.)
Boudry's veronderstelling dat de islam slechts een inhaalslag moet maken is
simplistisch en onjuist. Ik vind het prima als zogenaamde wetenschappers kritiek hebben op de islam, ook ik maak me zorgen om de religie die ik de mijne noem, maar kom alsjeblieft met iets zinnigs.
Om te begrijpen wat er op dit moment aan de hand is met de islam, is luisteren naar mensen als Shadi Hamid en Nasr Abu Zayd zinvoller.

Amerika versus Amerika (Michael Persson interviewt Jill Lepore Volkskrant 1 februari 2020 Opinie p. 24-25):
De geschiedenis van Amerika leest als een lange mars naar vrijheid en gelijkheid, óf als een verhaal vol ongelijkheid en discriminatie. Volgens historicus Jill Lepore hebben die twee visies altijd bestaan, maar nog nooit zo ver uit elkaar gelegen.
De Republikeinen hebben zich sinds Nixon geprofileerd als de partij van de gewone man, en hadden op dat moment de gewone man écht kunnen helpen. Maar ze wilden gewoon niet samenwerken met Obama. Dat was deels racisme, maar het kwam ook doordat de partijen zo gepolariseerd zijn geraakt door stomme nonsens zoals vuurwapens en abortus. Samenwerking is verdacht.’
Is die polarisatie het grote verschil met een eeuw geleden?
‘We hebben natuurlijk een burgeroorlog gehad, maar die ging ergens over – slavernij.
De twee thema’s die de partijen nu uit elkaar hebben gedreven, abortus en vuurwapens, zijn bedachte tegenstellingen. Dat zijn onderwerpen die vroeger helemaal geen fanatieke geloofsartikelen waren.’
‘De eerste moderne democratie ter wereld werd geboren in het laatste bastion van de slavernij – dat is de centrale paradox van de Amerikaanse geschiedenis. En dat was geen toeval. We doen alsof die begrippen vrijheid en gelijkheid spontaan uit het hoofd van Thomas Jefferson kwamen, maar dat is niet zo. Het waren ideeën die afkomstig waren van slaven en van de oorspronkelijke bevolking van Amerika, die al heel lang op zoek waren naar vrijheid en soevereiniteit. Het tragische is dat zij er niet echt op vooruitgingen met de Amerikaanse onafhankelijkheid – zij hadden nog een lange strijd voor de boeg. Dat is moreel lastig te bevatten, maar het is… een eerlijke geschiedenis. Die is moeilijker, maar ook beter. Want waarder.’

Geert Wilders en Martin Bosma stellen in hun column Islam is het probleem, niet de moslims (Volkskrant 22 maart 2008). Het is daarentegen juist andersom heilige boeken als de Bijbel, de Koran of de Talmoet zijn het probleem niet. De denkfout van Wilders is dat er zonder moslims er geen Islamvraagstuk is. Het zijn de onbenullen zowel bij de PVV als in de radicale moslimwereld die de boeken als stok gebruiken om de hond te slaan.

Voor politici als Geert Wilders, die het aan inhoudelijke kennis ontbreken, is het jammer dat de wereld minder simpel in elkaar steekt. Voor het aanreiken van haalbare oplossingen is het juist wenselijk de complexiteit van het betreffende systeem te doorgronden.

Desnoods dom (Eric Holleman Volkskrant 27 juni 2016 p. 19):
Regenten die het referendum verafschuwen verbazen zich dat de Engelsen uit de EU willen. De EU verhoogt immers de gemiddelde welvaart! Misschien moeten ze zich afvragen of de gemiddelde welvaart hetzelfde is als de welvaart van de meerderheid. Maar daarvoor moeten die regenten een beetje wiskundig onderlegd zijn. De meerderheid is niet zo dom als de regenten denken en heeft die welvaartsstijging niet als zodanig ervaren.
Wat is democratischer: stemmen bij een duidelijk ja/nee referendum of stemmen op een partij die maar gedeeltelijk jouw idealen representeert en die vervolgens een coalitie vormt met een andere partij die helemaal niet jouw idealen vertegenwoordigt? Het is arrogant en ondemocratisch om het volk niet zijn eigen - desnoods domme - keuzes te laten maken.
Moderne, welvarende landen als Denemarken en Zwitserland omarmen het referendum voor belangrijke beslissingen. Heinrich Heine zei het al: 'Alleen als de wereld vergaat zit je in Nederland beter. Daar gebeurt alles 50 jaar later.'
Verleden is geen toekomst (Paul van den Lecq Volkskrant 27 juni 2016 p. 19):
De finale van de vergeten opera Alfred van de Engelse componist Thomas Arne (1710-1778) is wereldberoemd. De tekst is van James Thomson ( 1700-1748):
Rule Britannia, Britannia Rule the Waves. Britons never shall be Slaves.
Voor 52 procent van de Britten is het dezer dagen één grote Last Night of the Proms. Vlaggen, uitbundigheid en het gezicht op het verleden, met het idee dat het de toekomst is.
Op het Journaal zag ik een beschaafd ogende, bierdrinkende, retrohooligan oreren dat Groot-Brittannië zijn democratie terug had. Is dat zo? Heb je je democratie terug als je op democratische wijze een langetermijnbesluit neemt tegen de wil van de meerderheid van de jongere generatie? Is dat niet dezelfde vorm van EU-democratie die de 52 procent juist afwijst?
Britons, let even op twee dingen. Ten eerste schreef Thomson over heersen in de aanvoegende, niet de gebiedende wijs.
Het is dus een wens. En ten tweede: wees geen slaaf van uw verleden, hoe roemrijk ook!
Waanzinnig CPB-advies (Kees Bouma Volkskrant 27 juni 2016 p. 19):
Wat merkwaardig dat velen die menen verstand van onderwijs te hebben serieus hun mening geven over het waanzinnige advies van het CPB om tot groeperen van leerlingen over te gaan (Ten eerste, 20 juni). Ik ben directeur van een basisschool, die groot genoeg is om het onzalige advies op te volgen. Een sterke groep 3a en een zwakke groep 3b. Selecteren dus in de laatste maand van de kleutertijd in groep 2. Aan het eind van groep 3 moet je onderzoeken of er niet kinderen kunnen 'promoveren' naar de sterke groep. Dan moeten er ook kinderen 'degraderen', anders heeft de ene groep na een paar jaar 35 kinderen en de andere 15. Ik zie de stress bij de ouders en daardoor bij hun kinderen al. Wat een afgang voor een 8- jarige, die terug gezet wordt naar de 'domme' groep.
Kinderen leren iets meer in homogene groepen, dat geloof ik ook. Maar de gevolgen van zo'n systeem wegen nooit op tegen die meerwaarde.
Overigens houden goede leraren op alle Nederlandse scholen al rekening met niveauverschillen, in hun instructie, aanpak en hulp.

Juist voor zware psychische problemen is er weinig geld (Charlotte Huisman Volkskrant 29 januari 2020 p. 7):
De staat mag niet zomaar korten op de zwaarste gevallen in de forensische psychiatrie, oordeelde de rechter. De uitspraak legt een breder probleem bloot. Ook in de reguliere geestelijke gezondheidszorg is er te weinig geld voor mensen met zware aandoeningen.
Het gevolg is, zegt hoogleraar Delespaul, dat mensen met
complexe problemen, die de zorg het hardst nodig hebben, vaak langer op de wachtlijst staan. De Tweede Kamer debatteert vandaag over de ggz met staatssecretaris Paul Blokhuis. Volgens brancheorganisatie GGZ Nederland staan er bijna 38 duizend mensen op een wachtlijst voor ggz-hulp.

Onderwijsbonden, verzin iets beters dan een staking (Jeroen Nol Volkskrant 30 januari 2020 p. 21):
Een staking is niet de oplossing voor beter onderwijs. Langetermijnvisie en durf zijn dat wel.
Investeren
Investeren in kwantiteit en kwaliteit van beginnende docenten zou pas echt getuigen van visie op de toekomst van het onderwijs. Als je niet de grootste investeringen durft te doen in het terugbrengen van de grote uitval onder deze groep, dan zullen de kleine klassen een utopie blijven, omdat daar onvoldoende personeel voor is.
Verder valt er een slag te maken in de professionalisering van de begeleiding van beginnende docenten. Maak geld vrij om op elke school iemand fulltime aan te stellen die beginnende docenten begeleidt en daar professionele trainingen voor heeft gevolgd. Faciliteer trajecten waarbij zij-instromers kunnen wennen aan de sector door een beperkt aantal uur les te geven en toch hun hypotheek kunnen betalen.

Stilstand (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 30 januari 2020 p. 9):
De commissie-Borstlap luidde de alarmklok. Door het grote aantal zzp’ers is nu zo’n groot deel van de Nederlanders onverzekerd dat het een maatschappelijk probleem geworden is. Het is arbeidsmarktflexibilisering in optima forma. Al decennia lang is de mantra van liberale politici als Rutte, en helaas ook van de EU: arbeidsmarkten in Europa zijn te star. Met te veel vastigheid en te hoge minimumlonen gaan we de wereldwijde concurrentieslag verliezen. Kijk maar, Amerika groeit sneller dan Europa. Ik hoor het al sinds de jaren negentig.
Op dat verhaal viel altijd al veel af te dingen. De lage Europese groei wordt eerder door het Stabiliteits- en Groeipact van de EU veroorzaakt. De VVD kon zich geen betere partner wensen, want die afspraken uit 1997 leggen ons (nog steeds) fiscale discipline en lage loongroei op. Allebei fantastisch gelukt. Logisch dat de economische groei achterbleef bij die van de Verenigde Staten, waar ze zo’n pact nooit hadden.
Die mooie bbp-groeicijfers bestonden dus vooral uit bedrijfswinsten en niet uit lonen.
Het verdwijnen van overheidstekorten vertaalde zich in toenemende tekorten aan geld en mensen in de publieke sector. Financieel door het leven wiebelen, vaak onverzekerd en zonder te kunnen sparen, is het nieuwe normaal voor een derde van de huishoudens. Het is de sobere boodschap van Nibud, Borstlap en SER.

In Den Haag Alarm (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 30 januari 2020 p. 11):
Arbeidsmarkt, geldmarkt, huizenmarkt, belastingmarkt… het is één kluwen en er zit rot in. Tijd voor een nieuw sociaal contract.
Ook het rijk zelf draagt bij aan deze
problemen. Niet alleen doordat de spelregels voor vaste werknemers, zzp’ers en flexwerkers verstorend werken en oneerlijk zijn, zoals de adviescommissie-Borstlap vorige week weer eens constateerde. Maar ook doordat de rijksoverheid taken heeft gedecentraliseerd naar de gemeenten, zoals de thuiszorg. In combinatie met een fikse bezuiniging.
Ik weet dat
‘leiders’ op dure, door zzp’ers verzorgde trainingen leren dat je complexe problemen moet ontrafelen, zodat ze behapbaar worden. Maar het is dringend noodzakelijk dat politieke partijen die problemen juist eens in samenhang zien. Dat ze een visie ontwikkelen, een strategie, toekomstplan of hoe ze het ook willen noemen, waarmee ze laten zien dat ze zich bewust zijn van die samenhang. En dat ze op ál die terreinen aan de knoppen willen én moeten draaien om de complexe wirwar van maatschappelijke problemen te bestrijden.
Want er is een nieuwe sociale kwestie, zoals de commissie-Borstlap terecht constateert. Alleen is die sociale kwestie breder dan enkel de manier waarop het werk nu is geregeld, en de onzekerheid en ongelijkheid die dat in de samenleving heeft veroorzaakt, het onderwerp waartoe de commissie-Borstlap zich moest beperken. Die sociale kwestie beperkt zich niet alleen tot de arbeidsmarkt.
De titel van het rapport van de commissie-Borstlap luidt:
In wat voor land willen wij werken? Werk is belangrijk. Maar in verkiezingsprogramma’s moeten kiezers kunnen lezen wat voor land we willen zijn.

Wat wil de leraar? Geen uitvoerboer maar onderwijsarchitect (Rosa van Gool De Groene Amsterdammer 30 januari 2020 p. 34-39):
Resultaten dalen, klassen worden naar huis gestuurd. Leerkrachten staken voor meer geld, maar met investeringen zijn de problemen niet zomaar opgelost. Wat kan de onderwijssector zelf doen om het tij te keren?
‘Leraren zijn niet meer gewend om zelf na te denken’, zegt leerkracht Debbie Dussel. Ze werkt op basisschool Bijlmerhorst in Amsterdam-Zuidoost en is van dezelfde stroming als de Alan Turingschool: ze wil haar kinderen een zo sterk mogelijke basis in rekenen en taal meegeven, zodat ze op hoog niveau naar de middelbare school gaan. Ja, ze gaat staken voor het dichten van de loonkloof, maar Dussel vindt dat leraren zelf ook een verantwoordelijkheid hebben die ze serieuzer moeten nemen. Daarin worden ze weinig gestimuleerd, na decennia waarin besturen en schoolleiders uitgebreide visies produceerden die het lerarenteam vervolgens moest uitvoeren. Zo ver staat tv-serie De luizenmoeder, waarin directeur Anton en bestuurder Pjotr-Jan doorlopend onzinnige plannetjes over hun leerkrachten uitstorten, helaas niet van de werkelijkheid af.
Anders organiseren hoeft niet te betekenen dat de hele school plotseling omgegooid wordt: het kan ook al genoeg zijn om meer samen te werken, duidelijke prioriteiten te stellen en leerkrachten zo tijd te geven om lessen te maken en zich te verdiepen. Ook als dat betekent dat daar een extra activiteit voor moet sneuvelen. Het is aan leerkrachten om hun vak terug te claimen en weer zelf te bepalen hoe ze de doelen met hun leerlingen zo goed mogelijk kunnen bereiken. Van de Ven: ‘Leraren zijn geen uitvoerboeren, maar architecten van onderwijs.’

Professor Heertje & Heer Bommel (Max Pam Volkskrant 8 april 2020 p. 24):
Toch begreep ik Van Amerongen wel. Heertje had zich aangesloten bij DS’70, een partij van teleurgestelde PvdA’ers die heimwee koesterden naar het tijdperk-Drees en dienovereenkomstig Willem Drees jr. als hun leider hadden aangesteld. Rare mannen, maar tegenwoordig denk ik daar wat anders over. Het was ook de tijd dat Heertje de neiging had om overal ‘antisemitische tendensen’ te ontwaren. Synagogen moesten toen nog niet worden beveiligd en de site JOOP bestond nog niet. Heertjes opgewonden reacties vond ik overdreven, ook daar denk ik inmiddels wat anders over.
Als wij voor zo’n zaaltje hadden gesproken, citeerde Heertje graag een gezegde van Heer Bommel:
‘Geld speelt geen rol, maar ik ben er toch aan gehecht.’
Heertje gaf ze onderuit de zak, zei dat klimaat en schone lucht op den duur veel belangrijker waren en geloofde niet in Amsterdam als Mainport. Het gevolg was een opstand vol harde woorden en scheldpartijen. In Nederland was Heertje een van de eersten die dit soort dingen hardop zei. Hij was zeer tevreden toen wij naar huis tuften.
In die tijd was hij erg gegrepen door Schumpeters theorie van de
creative destruction. Eerst moet de boel helemaal kapot om op volle kracht te kunnen - innoveren. Vooruitgang gaat altijd schoksgewijs. Het is jammer dat hij de huidige crisis niet heeft kunnen meemaken, want ik ben ervan overtuigd dat hij voornamelijk kansen zou zien.

Nader bekeken ‘Het Israël van Heertje en Bromet’ zit vol pijnlijke ontmoetingen (Walter van der Kooi De Groene Amsterdammer 30 januari 2020):
Cabaretier Raoul Heertje en documentairemaker Frans Bromet zijn ‘een soort zielsverwanten. Samen reizen ze naar Israël om een serie te maken met als kernvraag: ‘Ben ik terecht weggegaan, had ik niet moeten blijven?’
Confronterend, een gesprek ten slotte met Amira Hass van de Haaretz, die als enige joodse journalist vanuit Ramallah op de Westoever verslag doet van Palestijnse onderdrukking. Zij ziet Israël als een koloniale entiteit, als gevolg van zionisme dat niet voor niets in koloniserend Europa met zijn witte superioriteitsgedachte, zijn racisme, ontstond. Veertig jaar geleden, zegt ze, was er tenminste nog hypocrisie omdat leiders, partijen, bevolking wisten dat de bezetting niet paste binnen de waarden waar joden met hun geschiedenis aan zouden moeten hechten. Maar nu wordt bezetten en verdrijven gezien als godgegeven recht. Nee, zegt Heertje vaak en terecht, joden zijn beter noch slechter dan anderen en hoeven dat ook niet te zijn. Maar teruggaan naar Israël, dat zit er bepaald niet in.

Noodplannen voor het onderwijs (Kaya Bouma en Remco Meijer Volkskrant 28 januari 2020 p. 6):
Amsterdamse scholen willen gaan experimenteren met een bonus voor alle leraren die in grote steden werken. De roep om zo'n 'grotestedentoeslag' bestaat al langer: het leven is duurder in grote steden, dus moet het werk er aantrekkelijker zijn, klinkt het.
Betere begeleiding zij-instromers
Als het over het lerarentekort gaat, gaat het al snel over zij-instromers. Op die groep nieuwe docenten, die zich vanuit een ander beroep laten omscholen tot leraar heeft minister Slob de laatste jaren ingezet. Amsterdam, Den Haag en Rotterdam zien ook het belang van de zij-instromers en willen ze beter gaan begeleiden.
Leraren zijn te druk door het lerarentekort. Ze moeten aan twee groepen tegelijk lesgeven, of maken al extra dagen om gaten op te vullen. 'Dan is er dus geen begeleider voor de zij-instromer', zegt Kraeima. Het idee in Den Haag en Rotterdam is om individuele scholen niet langer op te zadelen met dit probleem, maar zij-instromers bovenschools te begeleiden. Bijvoorbeeld door een ploegje docenten dat zij-instromers op meerdere scholen begeleidt.

Noodplannen voor het onderwijs (Kaya Bouma en Remco Meijer):
Grotere groepen, meer onbevoegden voor de klas of een grote-stedenbonus. Dat zijn enkele van de noodplannen die basisschoolbestuurders uit Amsterdam, Den Haag en Rotterdam maandag aan minister Arie Slob (Onderwijs) hebben gepresenteerd.
Extra hoge bonus voor moeilijke scholen
Amsterdam stelt een bonus voor. Schoolbestuurders in de hoofdstad willen gaan experimenteren met een toeslag voor leraren die in grote steden werken. De hoogte van de bonus die een leraar krijgt moet daarbij toenemen naarmate er meer
‘gewichtenleerlingen’ op school zitten. Hoe moeilijker de leerlingenpopulatie, hoe hoger de bonus, met andere woorden.
Grote zorgen over effect noodplannen
Onderwijswethouders in de vier grote steden maken zich intussen
‘grote zorgen’ over het effect van de noodplannen op leerlingen. ‘Veel van onze leerlingen in de grote steden hebben niet minder, maar juist meer onderwijs nodig’, schreven ze vorige week in een kritische brief aan Slob.
De wethouders vinden dat de minister te weinig aan het
lerarentekort doet. De bedragen die het ministerie beschikbaar stelt ‘doen bij lange na geen recht aan de omvang van de crisis waarin ons onderwijs binnen de G4 zich momenteel bevindt’.

Waarom uw kind steeds slechter presteert op school (Kaya Bouma Volkskrant 12 april 2018 p. 8-9):
Nederlandse scholieren rekenen, lezen en bewegen steeds slechter, zo blijkt uit onderzoek van de Onderwijsinspectie. Hoe dat komt, is niet duidelijk. Vijf mogelijke oorzaken en de bijbehorende oplossingen.

Ik sta huiverig tegenover al die politici, van links of rechts, die ‘verhalen’ willen leveren (Stephen Sanders Volkskrant 22 mei 2019):
Ik weet niet of Baudet hier Houellebecqs standpunten juist weergeeft, ik weet niet eens of Baudet zijn eigen standpunten juist weergeeft, maar één ding is zeker. Ook de leider van Forum voor Democratie gelooft heilig in
‘politiek-als-verhaal’. Eigenlijk net zo hard als zijn politieke tegenstrever D66. De één tegen, de ander juist voor meer Europese politiek, maar Het Verhaal is voor beiden de crux.
Het gaat me hier niet eens zozeer om de inhoud, als wel om de vermenging van sferen. De
verhalenverteller, die we ook wel schrijver of auteur noemen, leeft als het goed is van het bubbelzinnige en meerduidige. Wie echt een boodschap wil, moet naar de supermarkt. Ik heb eigenlijk nog nooit een roman gelezen, om daarna de vraag te kunnen beantwoorden: ‘Ben je het ermee eens? Oneens?’

Inleverrapport, Rechtvaardige arbeidsmarkt (Volkskrant 27 januari 2020 p. 19):
De commissie-Borstlap wil dat alle werkenden in Nederland gelijk worden behandeld. En dus ook dezelfde belastingregels volgen. Zelfstandigen moeten hun belastingvoordeel inleveren, want ‘dat was bedoeld om de eigen AOW en pensioenvoorziening te regelen, en dat doen ze en masse niet’.
Ik heb altijd begrepen dat de zelfstandigen- en MKB-aftrek was bedoeld als tegemoetkoming voor het risico dat een zelfstandige loopt. Als niemand mijn diensten ‘koopt’, heb ik geen inkomen. Ben ik ziek of neem ik vakantie? Geen inkomen.
Als eenvoudig
complementair therapeut heb ik iedere maand zo’n 1.000 euro kosten. Ik huur een ruimte, heb abonnementen, ben lid van beroepsverenigingen, volg opleidingen, koop kantoor- en praktijkbenodigdheden. Met mijn uitgaven als ondernemer help ik anderen aan werk en inkomen, die daar dan ook weer belasting over betalen. Zo lever ik niet alleen een bijdrage aan de gezondheid van mijn cliënten, maar ook aan onze economie. Ik ben benieuwd hoe dat gelijktrekken van alle werkenden gaat uitpakken. Krijg ik voortaan ook een collectieve ziektekostenverzekering, vakantiegeld, een dertiende maand, een treinabonnement, lease-auto en/of fietsregeling, ouwe-lullen-dagen en ziekengeld vanaf dag 1 of 3? Of lever ik alleen maar in? (Jetske Hingst)
Rechtvaardige arbeidsmarkt
Hans Borstlap gaat de arbeidsmarkt weer rechtvaardig maken. Werknemers neemt hij de financiële zekerheden af die zelfstandigen ook moeten missen; zelfstandigen neemt hij de financiële voordelen af die werknemers ook moeten missen. Zo zijn alle werkenden gelijk. Vanaf de zijlijn kijken Mark Rutte en de werkgevers glunderend toe. (Elke Meiborg)

De middenschool (Buitenhof 26 januari 2020 NPO1):
Een brede onderwijscoalitie stelde deze week een ‘groot onderhoud van het onderwijs’ voor, met als belangrijkste renovatie: het uitstellen van het schooladvies van 12 naar 15 jaar. Zou dat inderdaad het gehoopte effect van meer kansengelijkheid hebben? Of zou het een herleving van de gefaalde middenschool-plannen van de vorige eeuw betekenen? In Buitenhof een debat tussen CDA-Tweede Kamerlid Michel Rog en Maryse Knook, directeur van de Amsterdamse middelbare Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB).

Consensus (Frank Kalshoven Volkskrant 25 januari 2020 p. 16):
2. De oorzaak van deze problemen is van eigen makelij. Nederland heeft de problemen op en rond de arbeidsmarkt aan zichzelf te wijten. De regels in de vier genoemde domeinen rammelen, zijn inconsistent, niet-handhaafbaar en zelfs pervers.
Het rapport commissie Borstlap onderzoekt de vier domeinen
Wendbaarheid (Het leerproces, Meta-leren), Duidelijkheid (Waarheid), Weerbaarheid (Morele kompas, Ethiek) en Wederkerigheid (Reciprociteit).

Politieke partijen pikken uit het advies van Borstlap wat hun bevalt. Als zij volgend jaar mee willen doen aan een nieuw kabinet moeten zij compromissen sluiten. (Jelle Brandsma Trouw 23 januari 2020):
Politiek praat al decennia over ‘een leven lang leren’
Over een derde onderwerp wordt de politiek het waarschijnlijk sneller eens: meer scholing voor werknemers en voor mensen met een uitkering. De politiek praat al decennia over ‘een leven lang leren’. Door meer scholing zouden werknemers hun kennis en arbeidsproductiviteit op peil moeten houden. Tot nu toe komt hier weinig van terecht. Werknemers en werkgevers kijken nu te vaak naar de korte termijn en zien daarom het belang niet. Borstlap denkt dat meer begeleiding nodig is, onder meer via ‘loopbaanwinkels’. Dat kost geld en daarover moet politiek overeenstemming komen.
De commissie-Borstlap beschouwt het advies als een plan voor de lange termijn. De vraag is wat het huidige kabinet al kan doen op korte termijn. Minister Koolmees van sociale zaken, opdrachtgever van de commissie, heeft een wet klaar liggen om een minimumtarief in te voeren voor zzp’ers. Maar de commissie oordeelt daar vernietigend over. Daarmee ligt die wet al bijna in de prullenbak.
Koolmees gaat nu nadenken over hoe het verder moet met zijn zzp-wet. Hij vindt het advies van de commissie
‘evenwichtig en urgent’. Over een paar maanden komt hij met een uitgebreidere reactie op de voorstellen.

In het rapport van de Onderzoekscommissie intern functioneren NZa (2014) werden aan de NZa vier taken toebedeeld: regulering, (Het leerproces, Meta-leren) toezicht (Morele kompas, Ethiek), handhaving (Waarheid) en advisering (Wederkerigheid). Over de combinatie van regulering (het omzetten van - politiek geïnspireerde - beleidskaders in bekostigingsregels) en toezicht (op de mededinging en de doelmatige en rechtmatige uitvoering van de zorgverzekeringswetten) binnen dezelfde organisatie is altijd veel discussie geweest. Op de wijze waarop het NZa is ontstaan en zich toelegt om deze taken uit te voeren wordt ingegaan in bijlage 3.
p. 129,130: Op basis van deze overwegingen komt de Onderzoekscommissie tot de volgende conclusies over de vlootschouw en het
kwadranten-model:
n er is gerede twijfel of de
vier kwadranten en de criteria die bij de individuele beoordelingen aan de orde kom en, in voldoende mate en op een evenwichtige wijze recht doen aan enerzijds de behoefte van de organisatie en anderzijds de capaciteiten en vaardigheden van de medewerkers. Bij wijze van voorbeeld: niet iedereen behoeft altijd en volledig ‘zichtbaar’ te zijn: analytisch werk in de beslotenheid van je kamer kan minstens zo belangrijk zijn voor een organisatie als de NZa; het gehanteerde model is hier onvoldoende op ingericht;
n het is de vraag of er voldoende aandacht is voor anderen dan de
‘high-potentials’ bij voorbeeld in het bijzondere beloningsbeleid. Niet duidelijk is hoe wordt uitgedragen dat voor elke organisatie een getrouwe en degelijke uitvoering van een ‘baken’ even belangrijk is als de excellente prestatie van een ‘high-potential’;
n in de huidige opzet van de
HR-cyclus wordt niet voorkomen dat de vlootschouw, die voorafgaat aan de individuele beoordelingen, deze gaat overheersen: ‘eenmaal in een hokje geplaatst, kom je daar niet gemakkelijk meer uit’;
n
transparantie over de uitkomsten van de vlootschouw ontbreekt; veel medewerkers weten niet in welk kwadrant zij zijn geplaatst, hetgeen tot onzekerheid bij hen leidt.

Alles op zwart (Niels Waarlo interviewt Douglas Rushkoff Volkskrant 22 oktober 2019 p. V8-9):
De tijd dat de mens voor het karretje wordt gespannen van techbedrijven moet maar afgelopen zijn, schrijft Douglas Rushkoff in zijn boek Team Human.
In plaats van gebruikers verbinden, betoogt hij in zijn boek, houden digitale platformen ons met casino-achtige verleidingstrucjes als likeknoppen en constante notificaties in hun greep. Bedrijven stoppen ons in hokjes op basis van onze interesses om advertenties te slijten, en schotelen liefst berichten voor die deze commercieel aantrekkelijke interesses versterken. ‘Mensen werden niet langer consumenten van sociale media’, schrijft hij. ‘We werden het product.’
Wie zegt dat mensen algoritmen gehoorzamen als een horde hersenloze zombies?
‘Ik weet niet hoe goed het werkt, al slagen ze er in elk geval in om 14-jarige meisjes constant te laten swipen. Maar ik denk dat ze ons hoe dan ook beïnvloeden.
Onze apparaten stimuleren continu onze hersenstam. Ze veranderen hoe we denken, hoe we ons tot andere mensen verhouden. Amerikanen zijn gevoeliger voor propaganda, denken in vluchten of vechten, vriend of vijand. Mensen maken moeilijker oogcontact. Dat is allemaal niet wat de programmeurs voor ogen hebben: het zijn de bijwerkingen. ‘Het is moeilijk om erachter te komen wat de programmeurs wel voor ogen hebben, omdat de algoritmen black boxes zijn.
‘En ik zou zeggen: wees je bewuster van hoe technologieën je bespelen. Zoals wanneer een aflevering op Netflix eindigt om vervolgens af te tellen naar de volgende, een voorbeeld van zo’n casinomechanisme. Als dat soort dingen je opvallen, ben je er minder vatbaar voor. Dan krijg je de controle terug over je eigen leven.’

Hoe vertellen we het Paasverhaal in deze tijd? (NPO2 Jacobine op zondag 1 april 2018):
Het is vandaag Pasen. De Mattäus-Passion, The Passion, de kerk, overal horen we nog het lijdensverhaal van Jezus Christus. Jacobine Geel spreekt met drie verhalenvertellers hoe zij dit eeuwenoude verhaal op een creatieve manier weten te brengen in de moderne samenleving, met dominee Ad van Nieuwpoort, zanger Jan Rot en verhalenverteller Kees Posthumus.

Noach, een held in een universeel verhaal?
Het grote aantal boeken dat pseudo-wetenschappelijke verklaringen biedt voor het zondvloedverhaal of dat de historiciteit onderzoekt, sluit hierbij aan. Dergelijke benaderingen zijn gestoeld op een fundamentalistische basis en getuigen van een onkritische omgang met het verhaal. Uit het bestaan van de buitenbijbelse parallellen blijkt zonder meer dat Noach - ongetwijfeld één van de bekendste helden uit het Oude Testament - geen uniek personage is. Bijzonder is echter wel de nadruk die in het bijbelse vloedverhaal ligt op de relatie God-mens, wat het tot een verhaal over verbondsluiting veeleer dan vernietiging maakt.

Vraag (Mieke Zijlmans Volkskrant 29 september 2018 Sir Edmund p. 7):
‘Van wijlen Joop van Tijn, hoofdredacteur van Vrij Nederland en mijn leermeester, heb ik twee dingen geleerd. Je nieuwsgierigheid is je kompas; daardoor stel je nooit slechte vragen. Ten tweede: of je het vak nou drie maanden uitoefent of dertig jaar, uiteindelijk gaat het erom of de ander jou een waardige gesprekspartner vindt. Dat bereik je door je goed voor te bereiden. Door je toon. Door je integriteit. Je oprechtheid. Er bestaan geen verkeerde vragen. In de bedding van een goed gesprek kun je alles vragen.’

De vrouwelijke ster van de astrochemie (Govert Schilling interviewt Ewine van Dishoeck Volkskrant 1 september 2018 Sir Edmund p. 46-48):
De onderscheidingen en benoemingen stapelen zich op voor de Leidse sterrenkundige Ewine van Dishoeck – komende week ontvangt ze de ‘Nobelprijs’ van haar vakgebied. Haar missie: beter snappen hoe de scheikunde van het heelal werkt, en daarmee het ontstaan van leven.
En wanneer krijgen we nou eindelijk antwoord op de vraag of er buitenaards leven bestaat?
‘De astrochemie is een heel interdisciplinair vakgebied, maar er gaapt nog wel een groot gat tussen de ‘gewone’ scheikunde in het heelal en de biochemie – de scheikunde van het leven. De volgende stap wordt de verbinding tussen astrochemie en biologie. Binnen een jaar of tien gaat het wel lukken om de samenstelling te meten van de dampkring van een aardeachtige exoplaneet – een planeet bij een andere ster dan de zon die op de aarde lijkt en waarop water zou kunnen voorkomen. Zo vinden we mogelijk indirecte aanwijzingen voor leven. De allergrootste organische moleculen laten echter geen herkenbare vingerafdrukken achter in het licht van sterren, laat staan dat dat voor eencellige organismen zou gelden. Dus een definitief antwoord laat misschien nog wel een halve eeuw op zich wachten. Maar zeg nooit nooit.’

Filosofisch kwintet 29 juli 2018 NPO1
Na vier afleveringen over overbevolking, groeiende ongelijkheid, klimaatverandering en het verdwijnen van het publieke debat maken we de balans op. Wat hebben we nodig om onze koers te veranderen? Zijn onze Verlichtingsidealen nog wel van toepassing? Of moeten we opnieuw vaststellen wat ‘goed leven’ is? Kortom, kunnen we niet veranderen, of willen we dat niet?
‘Wat is het overkoepelende probleem van de afgelopen vier afleveringen, Philipp?’, vraagt Clairy haar stamgast. Historicus Blom schetst vervolgens dat we op een groot schip zitten in de mist. We weten dat we afvaren op een ijsberg, maar waar die precies is weten we niet. Onze oplossing? Harder varen. Volgens natuurkundige Robbert Dijkgraaf helpt zo’n alarmistische toon wel om mensen wakker te schoppen: ‘
Er is nu zoveel mogelijk, maar wat is ons kompas dat ons op die zee gaat sturen?’
Volgens Kim Putters zijn Verlichtingsidealen als vrijheid en gelijkheid heel dominant geworden. De vraag is of we nog wel willen delen. Volgens Marli Huijer kan een samenleving niet zonder goede instituties als rechtsstaat en onderwijs. ‘In deze tijd zijn burgers heel kritisch op die instituties. Onze individuele belangen moeten worden verdedigd. Als dat onzeker wordt, worden mensen boos op het instituut politiek,’ zegt de filosoof.
We moeten goed kijken hoe we de samenleving blijven vormgeven. Ik denk niet dat het huidige politieke landschap het landschap is waarmee we de nieuwe samenleving tegemoet treden,’ zegt Kim Putters. Volgens Blom kan het zijn dat de veranderingen te snel gaan, waardoor mensen hun samenleving niet meer herkennen. Marli Huijer: ‘Je ziet in de geschiedenis vaker dat mensen het veel te snel vinden gaan.’ Robbert Dijkgraaf vindt het heel belangrijk dat mensen zich bewust worden van de problemen van nu.
Een belangrijk probleem lijkt dat onze samenleving is gestoeld op groei. Het is maar de vraag of economische groei een goed verdienmodel voor onze samenleving is. Volgens Kim Putters hebben we dan ook behoefte aan een nieuwe voorhoede. Elite is een woord dat te besmet is geraakt. Bij de politieke voorhoede is het bovendien belangrijk dat politici voor compromissen gaan staan met oog op de toekomst. Ze moeten het loslaten van verkiezingsbeloften niet als kiezersbedrog toegeworpen krijgen. Marli Huijer roept op tot vreedzaam vechten: ‘Met elkaar in discussie gaan en argumenten durven uitwisselen.

Filosofisch kwintet 22 juli 2018 NPO1
Sinds de digitalisering kunnen we op dezelfde aarde wonen, en toch in totaal verschillende werelden leven.
Vraag is alleen: leven we nu nog wel samen? Is er nog sprake van een publiek debat? En welke gevolgen heeft dit voor de democratie? Is er nog genoeg saamhorigheid om ingewikkelde grensoverschrijdende problemen op te lossen?
'Volgen jullie op sociale media mensen met een totaal ander wereldbeeld?', vraagt Clairy Polak aan het begin van de uitzending. 'Ja,' zeggen filosofen Daan Roovers en Rogier De Langhe. Valerie Frissen, hoogleraar ICT, vertelt dat ze een vroege gebruiker van Twitter was, maar dat ze de laatste tijd een beetje is afgehaakt. Commerciële alrogitmes zorgen ervoor dat ze nog weinig andere perspectieven te zien krijgt. Philipp Blom: 'Onze eigen stem doet niet meer mee.' Ook hij vindt hij het problematisch dat de publieke ruimte een economische ruimte is geworden, met instanties die geld verdienen die aan likes en shares.
Filosoof Daan Roovers schetst het ideaal van een
publieke sfeer: 'Het is het gesprek dat we voeren over hoe we samenleven. Daarbij gelden twee regels: macht en geld spelen geen rol.' Juist als het om toegankelijkheid van het debat gaat ziet Valerie Frissen ook de voordelen van sociale media. 'Meningsuiting is voor grote groepen mensen toegankelijk geworden, minder elitair.' Philipp Blom trekt zijn wenkbrauwen op: 'Is democratie elitair? Ik zou zeggen dat democratie een elite nodig heeft, zolang iedereen maar toegang heeft om tot die elite te behoren.'
Een belangrijk probleem van de
filterbubbels is dat je niet weet welke informatie je nog kunt vertrouwen, aldus Daan Roovers. Bovendien: “Het zou kunnen dat je alleen maar in een zelfbevestigend perspectief valt en je niet meer verplaatst in een ander. Dat is een probleem voor de democratie.'
'Er zou een hele nieuwe
publieke sfeer kunnen ontstaan die we nog niet kennen,' oppert Valerie Frissen. Daan Roovers knikt: 'Ik denk dat de samenleving zich op een andere plek gaat afspelen. We voelen ons minder verwant met mensen die fysiek dichtbij zijn, dan met de mensen op afstand met wie we digitaal contact contact.'
Philipp Blom ziet juist in die ontwikkeling een groot probleem. 'Die mensen op afstand hebben andere lokale problemen dan wij.' Rogier De Langhe is optimistischer: '
We moeten totaal anders gaan denken. Niet meer als natiestaten, maar in platforms, en daar kunnen we internet juist goed voor gebruiken.'

Filosofisch kwintet (24 juni 2018 NPO1):
Spreken over overbevolking blijkt nog steeds taboe. 'Het filosofisch kwintet' probeert dit stilzwijgen te doorbreken. Zijn we eigenlijk al met te veel, op een moderne ark van Noach? Of maken we elkaar alleen maar bang met ondoordachte doemscenario's? Een gesprek met, naast Philipp Blom, in deze aflevering: Marc Davidson, hoogleraar filosofie van duurzame ontwikkeling. Davidson begeeft zich op het grensvlak van ethiek, economie en ecologie. Verder: Ingrid Robeyns, hoogleraar ethiek van instituties, zij doet onderzoek in de toegepaste ethiek en politieke filosofie, vooral over sociale rechtvaardigheid. En: Kiza Magendane, beleidsondernemer en freelance schrijver. Hij werkt aan zijn eerste boek over de Nederlandse identiteit.

In het beroepsonderwijs is weinig geleerd van fouten (Martin Slagter de Volkskrant 26 september 2018, p. 24:
Zes jaar nadat onderwijsreus Amarantis omviel, is het beeld niet echt verbeterd.
Meer bestuurs- en managementlagen
Zoals de bankiers vrij snel na de crisis alweer aan het graaien waren, werden de bestuurs- en managementlagen in het beroepsonderwijs ook na ‘Amarantis’ alleen maar groter. Hoe is het mogelijk dat
amoreel gedrag dat door ieder weldenkend mens wordt afgekeurd, na een crisis toch op grote schaal blijft bestaan?
Voor het onderwijs komt dat door de
perverse prikkel die van de lumpsum-financiering uitgaat.
Lodewijk Asscher mag dan bij de Algemene Beschouwingen een politiek succesje geboekt hebben, door per motie een voorgenomen bezuiniging op het mbo ongedaan te maken, het had meer zoden aan de dijk gezet als hij de wijze van financiering ter discussie had gesteld.

Samen de wereld redden gaat niet zonder reuring (Peter Wiebeling Volkskrant 21 juli 2018 Zaterdag p. 2-5):
Honing
Na de handelsreis troffen ze elkaar opnieuw. Op het landgoed. Jan Hak is ook nog boomkweker, varkenshouder, jager en imker. Hij nodigde Tinkebell uit om honing te slingeren.
De kunstenaar: ‘Dat is heel leuk. Je doet drie raten in een staande ton. Die draai je met een slinger heel hard rond om de honing eruit te slingeren. De honing zakt naar de bodem, dan open je een kraantje… En je hebt de honing van Hak.’
‘Ik beheer het landgoed’, zegt hij. ‘Dat is nodig. Soms hebben we hier te veel allochtone ganzen, die moet je opruimen. Van het vlees maken we gerechten, van de huid proberen we leer te maken. Ganzenleer, dat is lastig te bewerken.’
Tinkebell: ‘Dun!’
‘Héél dun. Maar: het lukt. Ik weet dat jij bezig bent geweest met een kattenvelletje.’
Ze knikt. ‘Ik heb een handtas gemaakt van mijn zieke, depressieve kat Pinkeltje.’
‘Je hebt de kat toch zelf gedood?’

De Planeet red je niet op het Binnenhof alleen (Ariejan Korteweg Volkskrant 28 juli 2018 Zaterdag p. 8-11):
Het buitenbeentje wordt export product.

Welkom aan boord! Glaasje wijn? Dat is dan 6 euro (Peter van Ammelrooy Volkskrant 28 juli 2018 p. 14-15):
Prijsvechters zijn de snelste groeiers in de luchtvaartbranche. Ze beloven je voor zes tientjes naar New York te vliegen. Hoe doen die prijsvechters dat?

De haas in de wedstrijd (Marcel ten Hooven De Groene Amsterdammer 19 juli 2018 p. 24-27):
Marx zou de Partij voor de Dieren ‘zinloos moralistisch’ gevonden hebben en nog steeds weet links, geobsedeerd door economische groei als het is, zich geen raad met het ecologisch alarmisme van Marianne Thieme.
De meewarigheid over de Partij voor de Dieren kan ook trekken van wrevel aannemen: wat hebben dierenliefhebbers in de politiek te zoeken? In de karikaturale versie die van de partij wordt geschetst duiken al gauw de geijkte voorbeelden van zonderling fanatisme op, zoals dat van het standje dat president Obama vanuit Nederland kreeg toen hij met een welgemikte klap een vlieg uitschakelde. Even gedreven door blinde ijver is partijveteraan Hans Bouma, ‘veganistisch theoloog’, die zeker weet dat er een ‘wereldwijd industrieel complot’ tegen de dieren is gesmeed en die tweeduizend jaar na dato betreurt dat Jezus vis en vlees at: ‘Ik had dat graag anders gezien.
Ze bestrijdt dat de PVDD tot geen enkel compromis bereid is: ‘Natuurlijk, compromissen sluiten hoort bij politiek. Ik snap dat een maatregel die wij willen soms niet direct kan als we met andere partijen samenwerken. Maar wáár je naartoe wilt, dat moet wel helder zijn.
Zoek dus je coalitiepartners bij partijen die over de fundamentele kwesties in dezelfde richting denken. Want als dat niet het geval is, als de programma’s van coalitiepartijen eigenlijk tegenover elkaar staan, zoals met Rutte II en nu met III het geval is, dan verlies je de coherentie in je regeerprogramma. Dat wordt niet meer dan een samenraapsel van maatregelen. Het gevolg? Gemor, gedoe, incidentenpolitiek. Kijk dus bij coalitievorming niet zozeer naar het getal – welke combinatie heeft de meerderheid? – maar naar de programmatische samenhang. Wat zijn nu de partijen om bij elkaar te zetten om een stabiele, consistente lijn te krijgen, ook al vormen ze een minderheid in de Kamer? Daar zouden wij best bij kunnen zitten.’

Het paradijs was fruitarisch (Koen Haegens 20 april 2007 De Groene Amsterdammer):
Adam en Eva aten niet vegetarisch: ze waren waarschijnlijk fruitariërs. Maar in de Partij voor de Dieren gaat het om de keus tussen messianisme en dierenrechten. (Koen Haegens 20 april 2007):
Om te vervolgen: ‘Met het verhaal over Noach werd de ark het spreekwoordelijke begrip om dieren te redden uit benarde omstandigheden. Zou het toeval zijn dat volgens het bijbelverhaal Adam en Eva een volledig plantaardig dieet geadviseerd kregen in de ideale situatie – zaad en het zaaddragend gewas – en dat ook over het toekomstige ideaal verteld wordt dat daar geen dood meer zal zijn (en dus geen slagers) en dat de leeuw er zal spelen met het lam.’ Een soortgelijk betoog kwam partijleider Thieme de afgelopen weken op forse kritiek te staan van lijstduwers Maarten ’t Hart en Rudy Kousbroek. Wellicht was het nieuws over haar lidmaatschap van de Zevendedags Adventisten, een kerkgenootschap dat er volgens ’t Hart ‘lugubere opvattingen’ op nahoudt, de spreekwoordelijke druppel. Terecht?
Eerst even wat rechtzetten. Strikte lezing van Genesis leert dat de eerste mensen geen vegetariërs waren, misschien zelfs geen veganisten, maar fruitariërs. Die eten slechts zaden en rauw fruit, liefst vrijwillig van de boom gevallen. ‘Hierbij geef ik jullie alle zaaddragende planten en alle vruchtbomen op de aarde; dat zal jullie voedsel zijn’, zei God immers op de zesde dag (Genesis 1:29). Adam hield de schepper het volgende voor: ‘Van alle bomen in de tuin mag je eten, maar niet van de boom van de kennis van goed en kwaad; wanneer je daarvan eet, zul je onherroepelijk sterven.’ (Genesis 2:16-17)
Jezus eet geen vlees in de bijbel en ook het Laatste Avondmaal was diervriendelijk, aldus de vegetarische believers. Weliswaar wordt een enkele keer een visje verorberd, zoals bij de wonderbaarlijke vermenigvuldiging, maar dat moet niet letterlijk genomen worden – de vis is immers een belangrijk christelijk symbool – en het kan het gevolg zijn van een vertaalfout. Het christen-vegetarische ideaal wordt krachtig samengevat in Jesaja 11: ‘
Een koe en een beer grazen samen, hun jongen liggen bijeen; een leeuw en een rund eten beide stro. Bij het hol van een adder speelt een zuigeling, een kind graait met zijn hand naar het nest van een slang.

‘Ik vertrouw dieren meer dan mensen’ (Kim van Keken De Groene Amsterdammer 19 juli 2018 p. 54-57):
De dieren zijn niet meer uit de politiek weg te denken. Dat is een verdienste van de Partij voor de Dieren, maar zeker ook van Dion Graus van de PVV. ‘Voor de dieren ben ik de politiek in gegaan.’
Hij wíl begrepen worden, legt Tinkebell uit. Zij ontmoette Graus in 2011 bij het programma In de schaduw van het nieuws van Arie Boomsma. ‘Ze had van haar kat een tas gemaakt, moet ze zelf weten hoor, want er zijn zat mensen die dode vogeltjes opzetten. Maar ze had ook hamsters in een balletje gegooid.’ Hij wierp haar toe dat-ie nog liever met een leeuw opgesloten zat dan bij haar.’ Graus nu: ‘Dat raakte haar.’ Na een korte stilte: ‘Ik weet dat ik lomp ben, en dan heb ik ook nog een beetje dat karpatenhoofd. Het is nooit mijn intentie iemand pijn te doen. Daar heb ik me wel vaker rot over gevoeld.’
Ondanks een slechte start ontwikkelden Tinkebell en Graus een hechte vriendschap. Ze is de enige linkse kunstenaar die bij de fractie van de PVVover de vloer komt. Ze delen dezelfde zorg: ‘Het opraken van het voor de landbouw essentiële fosfaat dat volgens Graus essentieel is voor mens en dier.’

De wederkerigheid (reciprociteit) tussen de horizontale - en vertikale cirkel, de lemniscaat symboliseert de relatie tussen geest en lichaam]], tussen ongemanifesteerd en gemanifesteerd. Het brengt de theorie van de ark van Noach’, de 49 fasen van actief bestaan, de theosofische leer van zeven Rassen en zeven Ronden de twéé kanten van een medaille, het mysterie van het leven tot uitdrukking. Of met andere woorden de ark van Noach is een geestelijk voertuig dat door de lemniscaat, de eeuwige wederkeer wordt gesymboliseerd. Om de éne werkelijkheid te verklaren is de ark van Noach, net als de grot van Plato en De ondergrondse spoorweg een allegorie.

Ik heb een zwak voor boeren (Marja Slob Volkskrant 16 juli 2018 p. 16):
Uit een grote peiling die Trouw onlangs hield, blijkt dat bijna de helft van onze boeren weleens wakker ligt vanwege zorgen om de toekomst. Meer dan tachtig procent van hen zou graag overstappen op een meer natuurvriendelijke methode van boeren, maar ziet daar op eigen kracht geen mogelijkheden toe. Zij hebben hun hele hebben en houden geïnvesteerd in die voor Nederland failliete strategie van kostprijsreductie, al hun relaties en verplichtingen liggen daar, en nu kunnen ze (naar eigen zeggen) het voorbeeld niet volgen van de zes procent boeren die zijn overgeschakeld op een biologische productiewijze. De meeste boeren doen dus iets waar ze zelf niet meer in geloven. Tsja.
Mensen leven door stof uit te wisselen met de grond. Landbouwen is onze basale tovertruc om grond via planten of dieren eetbaar te maken voor mensen. Stel boeren in staat om dat duurzaam voor ons te doen.

"We moeten allemaal strijders worden": waarom Jonathan Holslag bij het leger gaat (Joël De Ceulaer DeMorgen 8 juni 2018):
VUB-prof Jonathan Holslag wordt reservist bij het leger. Een gesprek over de stand van de wereld, van de VS tot Vlaanderen. "Het nationalisme van Vlaams Belang en N-VA, dat is: iedereen naar de Primark en drie soldaten voor de ingang. Een vorm van decadentie."

N-VA Analyse van een politieke ideologie (Ico Maly 2012):
3.2.2. De antiverlichtingsbeweging als een politieke strijd (p. 120):
De antiverlichtingsbeweging is, zoals de verlichting, een complexe en veelzijdige beweging met verschillende lagen en stemmen. We kunnen in de woorden van Foucault83 producenten (zoals Burke en Herder), reproducenten (zoals Renan, maar ook Wagner, Taine, de Maistre, Berlin) en consumenten ontwaren. Dat betekent dat die antiverlichtingsbeweging niet één consistente theorie naar voren brengt. Dit sluit echter niet uit dat er wel degelijk een duidelijke dominante logica en coherentie te destilleren valt. Het is deze coherentie, de ‘idée-mère’ zoals de Tocqueville ze noemt, waarnaar we hier op zoek gaan.
4.2.4. Een Burkeaans identiteitsconcept (179):
N-VA vermijdt een zuivere ‘Blut und Boden’-visie, zoals het Vlaams Blok die uitdraagt, door de Burkeaanse ‘
morele gemeenschap’ te beklemtonen. Het zijn die ‘gedeelde (werkbare) waarden’ van de gemeenschap die de kern van haar identiteitsconcept vormen, de kern van haar ‘concentrische cirkels’. Men mag daarnaast eender wat zijn, als men die ethische kernwaarden deelt, dan is het goed, dan is men een ‘goede Vlaming’. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat De Wever samen met onder andere Jan Peumans actief oproept om ‘de Vlaamse identiteit’ te gaan versterken. In zijn 11 juli-toespraak stelt Peumans het scherp: ‘De Vlaamse deelstaat streeft ernaar om dat gebrek aan identiteit op te vullen en onderstut een Vlaamse identiteit die zou moeten leiden tot natievorming.’129

Verander de wereld, begin met een potlood (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 5 juli 2017):
Met haar bestseller Doughnut Economics valt Kate Raworth, te gast bij Buitenhof 29 oktober 2017, de gangbare economische wetenschap aan: markten zijn inefficiënt en groei is niet alles zaligmakend. ‘We hebben een ecologisch plafond en een sociale drempel.’
De hoofdmoot van het boek bestaat uit de figuur van een donut die wordt gevormd door twee concentrische cirkels – een ecologisch plafond en een sociale drempel – die gezamenlijk de ‘safe and just space of humanity’ verbeelden. Of zoals Raworth in een van die fantastische stop-motion video’s die je op haar website kunt aantreffen zegt: de g-plek van de mensheid. Het is de plek waar de ecologische grenswaarden nog niet zijn bereikt en de sociale doelen van de Verenigde Naties wel. Raworth wil ons leiden naar een duurzame en sociale wereld.

Filosofisch kwintet 15 juli 2018 NPO1
Overstromingen, smoglandschappen, uitputting van grondstoffen: een wereldwijde milieuramp van ongekende omvang is hoogstwaarschijnlijk. Kunnen we ons doen en denken nog veranderen? In de wereldgemeenschap, in Nederland en in onze eigen straat?
'De Club van Rome luidde in in de jaren zeventig al de noodklok over het klimaatprobleem, heeft dat alarmisme zin?' vraagt Polak zich af. 'Dat alarmisme was volledig terecht,' antwoordt politicoloog Maarten Hajer, maar hij vindt het jammer dat de milieubeweging altijd een negatieve boodschap heeft uitgedragen. Elize de Mul beaamt dat het alarmisme tot ongemak leidt en niet helpt mensen te activeren. 'Het verlamt: waarom zou ik iets doen? Niemand doet toch iets.'
Volgens Johan van de Gronden raakt het milieuprobleem aan
sociale rechtvaardigheid. 'De draagkracht van de aarde kan 10 miljard mensen aan. Het is een verdelingsvraagstuk. Aan de ene kant zijn er mensen met obesitas, aan de andere kant is er honger. Het kapitalisme heeft geen rem: we moeten een nieuwe taal en nieuwe economen vinden met een balans waarbij niet groei de pil is voor al onze problemen.'
Philipp Blom maakt het onderscheid tussen groei en verandering. 'We hebben voortdurend verandering nodig, maar dat betekent niet per definitie groei. Misschien moet verandering een andere kant op gaan.' Maarten Hajer wijst erop dat we naar onze rol in het westen moeten kijken: 'Ons koloniale verleden heeft ook een rol gespeeld:
het uitbuiten van de rest van de wereld om grondstoffen te vinden. En we hebben in 200 jaar 400 miljoen jaar energie verslonden. Over potverteren gesproken.'
'Zijn we onderdeel van de aarde of staan we tegenover de aarde?' vraagt Clairy Polak. 'We denken dat we boven de aarde staan, maar de aarde kan prima zonder ons.
We moeten goed voor de aarde zorgen uit eigenbelang,' zegt Philipp Blom. Hij hamert op de vraag die we onszelf moeten stellen: 'Gedragen we ons als burger of als consument?' Institutionele verandering kan volgens hem niet anders dan met morele verandering gepaard gaan.
Elize de Mul vindt dat we een verstoorde relatie met het hebben van spullen. Philipp Blom is het daar mee eens: 'Vroeger hadden we eer, en daar zijn veel mensen een oorlog in gegaan. Tegenwoordig komt de bevrediging uit bezit. Maar dat betekent ook dat het anders kan!' Clairy Polak: '
Wat moeten we daarvoor opofferen?'
Maarten Hajer: 'Spullen! Tien seconden na de aankoop ben je gelukkig met je spullen. Tien seconden verder ben je al je geluksgevoel veel verder kwijt.'
Wat kunnen we doen? Philipp Blom: 'We moeten dingen laten kosten wat ze werkelijk kosten. Vanuit de grond tot aan de recycling.' Elize de Mul: '
Een nieuw bewustzijn is het belangrijkst (neoliberale paradigma vs. paradigmawisseling). Is het zo vreemd dat we misschien een stapje terug moeten doen?' Johan van de Gronden: 'Je moet op de plek waar het nodig is de voedselproductie ophogen. we moeten voedsel niet de hele wereld over verslepen.' Maarten Hajer: 'Ik denk dat we over twee generaties terugkijken op deze tijd en heel raar opkijken naar vis in een plastic bakje uit de vriezer? Jullie waren een beetje gek bezig, maar fijn dat we nu weer lekker eten.'

Ken Wilber The four faces of truth (p. 16-17):
Each of these “four quadrants,” in fact, has its own particular type of truth or type of “validity claim”—the ways in which it goes about accumulating and validating its data and its evidence. I have given a brief summary of these in fgure 2. And to say that none of these quadrants can be reduced to the others is to say that none of their respective truths can be dismissed or reduced, either.
Truthfulness
In the Upper-Left quadrant, on the other hand, the question is not, “Is it raining outside?” Te question here is, When I tell you it is raining outside, am I telling you the truth or am I lying? Not, does the map match the territory? but can the mapmaker be trusted?
Truth
Te type of truth found in the Upper-Right quadrant is known variously as representational, propositional, or correspondence. In propositional truth, a statement is said to be true if it matches an objective fact.
Justness
Where the Lower-Right approaches attempt to explain how objects ft together in a functional whole or total web of empirical processes, the Lower-Left approaches attempt instead to understand how subjects fit together in acts of mutual understanding.
Functional Fit
Te two lower quadrants (interior-collective and exterior-collective) deal not merely with the individual but with the collective or communal.

Wie we dachten te zijn wordt door microbiologen niet volledig overhoop gehaald. Wel komen we dichter bij de waarheid wanneer ook met de zonne-energie en de vier jaargetijden Lente, Zomer, Herfst en Winter rekening wordt gehouden. Zonder zonne-energie is menselijk leven op aarde überhaupt onmogelijk.

Het zal de mensheid blijven intrigeren, de beide hersenhelften verbonden door het eeuwige nu. De communicatie, de interacties tussen hersenhelften vindt grotendeels plaats via verbindingen van de hersenbalk en heeft op de lateraliteit (Lateralization) van de rechter - en de linker hersenhelft betrekking. Iain McGilchrist beschrijft in zijn boek The Master and His Emissary dat het reductionalistisch materialisme vooral een product is van het denken dat verbonden is met de linker hersenhemisfeer en dat zich ongecorrigeerd uitspreekt door de verbindende en holistische processen die kenmerkend zijn voor juist de rechter hersenhemisfeer.

Het probleem is niet dat er te weinig politieke economie is, maar dat de politieke economie een gebrekkig begrip van kapitalisme heeft, zowel van de ontstaansgeschiedenis als van het huidig functioneren ervan. De thema's, die Rogier van Reekum & Willem Schinkel bespreken hebben in het bijzonder op polaire twee-eenheid, de complementaire polariteit, 'these, antithese en synthese' betrekking. Door de interacties ('these + antithese') tussen de 'alfa- en de bètawereld' kan synthese ontstaan. De gammawetenschap is als het ware de schakel tussen de alfa- en bèta-wetenschappen. Om de complexe werkelijkheid te duiden gaat het om de synthese, de status quo van de alfa, bèta en gammawetenschappen, tussen 'these, antithese en synthese', namelijk de unificatietheorie, die ook geldt voor de relaties:
- Verlichtingsbeweging en Antiverlichtingsbeweging (
Democratisch en Antidemocratisch)
- Klimaatwetenschappers en Climategate
- Machiavellisme en Anti-machiavellisme
- Kapitalistisch en Antikapitalistisch
-
Consumentisme en Anti-consumentisme
- Seksisme en Antiseksisme
- Racisme en Antiracisme
- Liberalisme en Neoliberalisme
- Globalisering en Antiglobalisering (
Mondialisering en Lokalisering)
- Pluralisme en Antipluralisme
- Realisme en Anti-realisme
- Succesvolle risicobeheersing en Mislukking (
markt- en overheidsfalen).

Prof. Mr. Dr. Michiel A. Heldeweg Smart rules & regimes Publiekrechtelijk(e) ontwerpen voor privatisering en technologische innovatie (oratie 24 september 2009)
2.2.3 Publiek belang en falen
Marktfalen is relevant omdat het in de weg staat aan het tot stand komen van het maatschappelijk positief gewenste aanbod van diensten of werken (geen aanbod, resp. geen aanbod tegen de gewenste ‘prijskwaliteit’), of deze slechts aanbiedt met negatieve externe of distributieve effecten (nadelen voor anderen, voor andere maatschappelijke belangen of voor welvaartsverdeling) – en is daarmee een belangrijke aanwijzing voor het (als publiek belang) aannemen van een overheidstaak. Marktfalen kan het gevolg zijn van: onvolledige mededinging (door marktmacht, al dan niet als gevolg van toetredingsbarrières), collectieve goederen of diensten (waarvoor geen prijs is te bepalen volgens vraag en aanbod), ondoorzichtigheid of informatiegebreken (heterogene goederen, risico-aversie, moral hazard, hoge transactiekosten), externe effecten (voor- of nadelen van consumptie of productie die ongeprijsd – kortom zonder tegenprestatie – toevallen aan anderen dan direct betrokken producenten en consumenten),86 en negatieve verdelingseffecten (niet proportionele verdeling van welvaartseffecten – door ongelijke verdeling van eigendomsrechten).87

Erasmus boek Lof der zotheid (De reformatie)
Voorts kan men enige mensen aantreffen die de godsdienst zo op zijn kop zetten dat ze nog eerder Christus zelf ernstig zouden beledigen dan dat er ook nog maar een heel onschuldig grapje op een bisschop of vorst wordt gemaakt, vooral als dat iets heeft te maken met ‘het slijk der aarde’. Hij heeft hier twee vliegen in een klap. Allereerst zegt hij dat de onberispelijkheid van hoog aangeschrevenen niet in vraag wordt gesteld en vervolgens merkt hij op dat deze hoog aangeschrevenen vaak geheimen hebben die ze liever niet bekend zien gemaakt worden, zeker als ze over hun geld gaan.

Vanaf volgend najaar is het toezicht op de banken in de eurozone een zaak van de ECB. Een harde les uit de crisis is immers dat de nationale bankautoriteiten daarin zwaar gefaald hebben. De ECB wordt uitgebreid met circa duizend man om de controletaak uit te voeren (p. 9 Volkskrant 18 december 2013).
(Volkskrant 24 februari 2012):
Volkskrant-cartoonist
Jos Collignon heeft de Press Cartoon Europa 2011 gewonnen met zijn tekening heen en weer ♫ - heen en weer - heen en weer - heen en weer over de financiële en politieke crisis.

 

De grafiek VS WANKELEN OP RAND VAN FISCALE AFGROND (Thomas Rueb de Volkskrant 4 mei 2023, p. 10) toont het probleem, dat vrije marktfundamentalisten de disciplne macro-economie hebben opgeblazen. Om de éénzijdige koopmansgeest en lobbynetwerken van bankiers te reguleren, is er aan een nieuwe Glass-Steagall wet behoefte.

In de wereld Netanyahu houdt van fascisten, racisten en neonazi’s (Jan van der Putten De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 6):
Netanyahu’s populariteit bij extreem-rechts is nog gegroeid door een net aangenomen wet die Israël uitroept tot de natiestaat van het joodse volk en de Arabische Israëliërs tot tweederangsburgers degradeert. ‘Ik schaam me Israëliër te zijn’, zei dirigent Daniel Barenboim over deze ‘racistische wet’. Anderen juichen. Volgens Richard Spencer, een van Amerika’s leidende white supremacists, is Israël met deze wet het model geworden voor een etnisch blanke staat.

Nieuw energieplan voor Puerto Rico verwart de Republikeinen (Mars van Grunsven De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 8):
In een hoorzitting afgelopen week in het Huis van Afgevaardigden stuitte het energieplan van het ministerie echter op onbegrip onder Republikeinse afgevaardigden. ‘Wind en zon zijn de duurste methoden om elektriciteit te genereren’, zei bijvoorbeeld Tom McClintock uit Californië. ‘Waarom richten we ons niet op veel goedkopere, conventionele elektriciteitsvoorziening?’
Staatssecretaris van Energie Bruce Walker legde geduldig uit dat zon en wind juist wel goedkoper zijn voor Puerto Rico. Zijn redenatie in het kort: zonnepanelen op daken installeren lijkt duur, maar de kosten daarvan vallen in het niet bij het aanleggen van pijpleidingen om daardoor geïmporteerde fossiele brandstoffen te transporteren. McClintock, die volgens het Center for Responsive Politics sinds 1991 voor zijn politieke campagnes 208.100 dollar heeft ontvangen van de olie- en gassector, wilde het simpelweg niet horen: ‘Waarom benaderen we dit niet puur op basis van economische argumenten in plaats van op politieke argumenten?’
McClintock was zeker niet de enige verwarde Republikein.

Economie Bad guy versus bad guy (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 9):
Het zijn de Junckers van deze wereld die Trump in het zadel hielpen. De Clintons, Tony Blair, Wim Kok, Gerhard Schröder – al die Democraten, sociaal-democraten en christen-democraten die het neoliberalisme omarmden en hier de Europese sociale orde ondermijnden.
Te vaak waren de ecb en het grootkapitaal twee handen op één buik. De onafhankelijkheid van centrale banken is het volgende verhaal dat gaat worden ont-maskerd als sprookje. Eigenlijk weten we het nu al. Maar blijkbaar hebben we een Trump nodig om het te erkennen. Onze eigen leiders volharden liever in de fictie.
Zo nemen we stukje bij beetje, met elke dreun van Trump, verder afscheid van het neoliberale wereldbeeld. Maar zonder overkoepelend verhaal kunnen we niet leven. De postneoliberale samenleving is dus hyperontvankelijk voor nieuwe verhalenvertellers. De narcist uit het Witte Huis heeft geen verhaal, dat beginnen zelfs zijn fans in te zien. Het is hoog tijd – zo’n twee decennia te laat – voor een alternatief. Juncker, Rutte en hun geestverwanten hebben in dit opzicht niets te bieden. Wie wel?

‘Sociale media tasten onze vrije wil aan’ (Mars van Grunsven De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 30-31):
Techfilosoof Jaron Lanier is een vooraanstaand criticaster van zijn eigen gemeenschap, Silicon Valley. Zijn nieuwste boek is een oproep om al je sociale media-accounts te deleten. Meteen. ‘Dit is een existentiële kwestie.’ De huidige wereld vergelijkt Lanier met een casino. Hij neemt het voorbeeld van een beginnende musicus, ook omdat hij daar zelf grote affiniteit mee heeft. ‘Jij bent het die de risico’s moet nemen en alle kosten moet maken om je YouTube-video uit te brengen, terwijl het profit center – in dit geval Google – nul risico loopt en alle inkomsten opstrijkt. Ik noem dat een casino omdat de kans zo klein is dat je als musicus er ook beter van wordt.’

Het goddelijke perspectief van Silicon Valley Op maat gemaakt ongeluk (Jaron Lanier De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 32-35):
Er zijn tien argumenten om nu, meteen, uw sociale-media-accounts te verwijderen. Informaticus Jaron Lanier beschrijft ze in zijn nieuwe boek. In deze voorpublicatie leest u er twee.

Banken hebben de risicobeheersing - de ideale combinatie wel de inkomsten en niet de lasten - prima op orde. Het depositogarantiestelsel, de hypotheekrenteaftrek, aflossingsvrije hypotheek, beleggingshypotheek, securitisatie en de nationale hypotheek garantie voor woningen staan borg voor het afdekken van de risico’s van banken. De woningmarkt is nu volledig uit balans. Het fenomeen moral hazard spreekt voor zich. Hoe naïef kan de overheid, lees de politiek zijn?

Op naar de volgende financiële crisis (Maarten Schinkel NRC 12 januari 2017):
Komt er een nieuwe financiële crisis? Dat is de vraag niet. Het is alleen nog onduidelijk wanneer, en welke vorm hij krijgt. Voorbeeld: dinsdag publiceerde de Wall Street Journal een verhaal over zogenoemde PACE-leningen. dat zijn kredieten voor Amerikaanse huiseigenaren die daar renovaties mee kunnen betalen. De leningen worden verstrekt via plaatselijke overheden, de kredietgeschiedenis van de aanvragers doet niet ter zake, de rente is tussen de 6 en 9 procent en de gemiddelde hoogte is nu zo’n 25.000 dollar, oplopend tot een ton.
De langdurig lage rentes kunnen ervoor zorgen dat er geld wordt geleend voor projecten of activiteiten die bij een hogere rente helemaal niet zouden zijn ondernomen of ontplooid. Het is dan ook de vraag of het nieuwe bezit dat tegenover al dat extra krediet staat, in dat grote systeem van communicerende balansen, van goede kwaliteit is – en blijft. Als wereldwijd de productiviteitsstijging geen gelijke pas houdt met de groei van het krediet, dan gaat dat fout, zo valt op te maken uit Caruana’s woorden. Dat zal blijken, als de rente een keer met een schok omhoog gaat. Niet vandaag, wellicht ook niet dit jaar, maar eens. In 2008 kwam een groot deel van de wereld er pas achter wat een ‘collateralized debt obligation’ (CDO) was. Straks weet plotseling iedereen de betekenis van een PACE-lening. Of van welk ander beest er dan uit de jungle van financiële markten komt stormen.

De volgende financiële crisis (Heleen Mees NRC 24 juli 2009):
De emoties in Jackson Hole liepen zo hoog op dat een van de aanwezigen de brandslang pakte in een poging de gemoederen te sussen. Maar minder dan een jaar later is duidelijk hoezeer Buiter het destijds bij het rechte eind had. Er is een moral hazard van jewelste ontstaan op Wall Street. De bankiers en hun geldschieters weten nu zeker dat als hun financiële trucs werken ze winst maken, en dat als hun financiële trucs de economie dreigen te ontsporen ze óók winst maken. Het is slechts wachten tot de volgende financiële crisis zich aandient.

Lokalisering: tegen de stroom in? (Ritske Dankert 15 september 2002):
Het begrip lokalisering kan op twee manieren gebruikt worden (Standaard, 2002). Het bepalen van de geografische lokatie van een object is één definitie van lokalisering. In dit paper wordt echter ingegaan op de andere definitie: ‘plaatselijk maken’ of: ‘binnen bepaalde grenzen beperken’. Met andere woorden: lokalisering van bepaalde aspecten (bijvoorbeeld economische of culturele) is het proces waarbij deze aspecten plaatselijk worden ingevuld. Die invulling zal op elke plaats op een andere manier plaatsvinden. Daardoor wordt steeds het unieke van een plek benadrukt.
Toekomst van lokalisering
Nog niet zo lang geleden werd het verzet tegen de mondialisering nog niet zo serieus genomen. Sinds de G8-top in Genua wordt door de media niet meer alleen aandacht besteed aan de relschoppers, maar ook aan de inhoud van verzet (De stem van Ode, 2001). Ook Noreena Hertz ziet dat landen en bedrijven “nu in elk geval bereid zijn tot praten” (Asveld en Arets, 2002). Of dit tot acties zal leiden betwijfelt zij, en dat is niet geheel onterecht.
Net als voorheen kolonisatie is globalisering een concept waarbij de rijke landen profiteren van armere landen. Het is niet aannemelijk dat de rijke landen na zo’n lange periode van profiteren deze situatie zomaar zullen opgeven. Voorlopig zal de beweging die lokalisering voorstaat dan ook nog wel tegen de stroom van de globalisering in zwemmen.

Albert Einstein: Only a life lived for others is a life worthwhile.
Albert Einstein:
Er zijn twee manieren om in het leven te staan. De ene is alsof niets een wonder is. De andere alsof alles een wonder is.

Het is de mens, die met behulp van zijn brein , de beide hersenhelften (spiegelneuron , weerspiegeling), 'Lichaam en Geest', 'Macrokosmos en Microkosmos', 'God en Zoon', 'Hemel en Aarde', 'Micro-economie en Macro-economie', met elkaar verbindt. Pythagoras denkt deductief van boven naar beneden (hemel) en Aristoteles inductief van beneden naar boven (aarde). De relatie tussen de Microkosmos en Macrokosmos is analoog aan de Economische structuur tussen Micro-economie en Macro-economie (Algemene economie).

Tegenstellingen, de complementaire polariteit, 'these, antithese en synthese' geldt ook voor de relaties:
- Lagere Tetraktis en Hogere Tetraktis (Illusie en Werkelijkheid, Relatief en Absoluut)
- Bewustzijnsevolutie en Evolutionaire kringloop
- Boom van kennis van goed en kwaad en Levensboom
-
Schuldencrisis en Liquiditeitsgroei (monetaire verruiming)
- Microkosmos en Macrokosmos (Individualisme en Collectivisme, Individualisering en Institutionalisering)
- Trias Politica en Vierde, Vijfde en Zesde macht
- Geestelijke - en Lichamelijke gezondheid (
Bewustzijn en Zelfbewustzijn, Filosofie en 'Hoofdroute', lees pelgrimage)
-
Levenskunstenaar en Evenwichtskunstenaar (Balansmechanisme)
- Mannelijk en Vrouwelijk (
Psychiatrie en Anti-psychiatrie, Voelen en Denken, Emoties en Contrast emoties, Tolerantie en Intolerantie).

Tegenover de schuldencrisis staat de enorme liquiditeitsgroei. Het investeringsklimaat wordt door een lage rente bevorderd. Volgens John B. Taylor is het monetaire beleid om een lage rente te stimuleren juist de oorzaak van de schuldencrisis. De kredietcrisis is er primair de oorzaak van dat de schuldencrisis en de eurocrisis duidelijk zichtbaar zijn geworden en tot een begrotingstekort hebben geleid. De oplossing van dit vraagstuk vraagt om een integrale denktrant.

In essentie is de schuldencris geen financieel maar een politiek probleem. De politiek wordt te veel door korte termijndenken beheerst. Het is wenselijk dat er duidelijker beleidslijnen voor de komende decennia worden uitgestippeld. Het is van belang op het snijvlak van cultuur en natuur ('nurture en nature') beleid te ontwikkelen. Wereldwijd een breder draagvlak voor een duurzame samenleving te creëren. Het spreekt voor zich dat het welvarende Westen daarin het voortouw dient te nemen. Complexe maatschappelijke vraagstukken kunnen alleen effectief worden opgelost wanneer de krachten van de verschillende levensovertuigingen, dus zowel van de seculiere als van de reguliere wereld worden gemobiliseerd.

Klaas Knot heeft gelijk. Het mechanisme 'Evenwicht door Tegenwicht', these + antithese = synthese geldt op aarde.

Rusland staat lijnrecht tegenover VS in Europa (Arnout Brouwer Volkskrant 19 februari 2018 p. 1):
De jaarlijkse veiligheidsconferentie in München stond in het teken van twee grootmachten die lijnrecht tegenover elkaar staan: de Verenigde Staten en Rusland. Op het gebied van kernwapens praten ze nauwelijks met elkaar, en doen ze dat wel, dan gaat het om beschuldigingen of onbegrip.
Nu Rusland weer vaak bijna-ongelukken met NAVO-landen uitlokt in Europese wateren en het luchtruim, is het niet geruststellend dat inzake kernwapens de twee supermachten al een paar jaar niet praten en als ze communiceren elkaar totaal niet lijken te verstaan.
En de EU? Die probeert zichzelf eindelijk op te richten op defensiegebied, maar heeft nog een lange weg te gaan. Zo zijn EU-landen door de Brexit nog maar goed voor 20 procent van de NAVO-inspanning.

'Davos is een forum voor narcisten' (Volkskrant 25 januari 2018 p. 23):
Een forum voor narcisten’ is de kop boven een commentaar in de Italiaanse krant Corriere della Sera.
‘Tientallen leiders zullen hun opwachting maken en in de meeste gevallen zal het onmogelijk zijn onderscheid te maken tussen hun persoonlijke narcisme en hun (gerechtvaardigde) liefde voor hun land. Vrijdag, bijvoorbeeld, zal de Amerikaanse president uitleggen wat hij bedoelt met zijn slogan ‘America First’. Daarna zullen de leiders van Italië, Frankrijk en Duitsland het gemakkelijk hebben hun toehoorders te overtuigen dat hun benadering juist is. Zij zullen volgens plan op dezelfde dag spreken en applaus krijgen voor hun inspanningen de mondiale markten open te houden. Maar zonder de aankopen uit het ‘protectionistische Amerika’ van Trump en met een handelstekort van 450 miljard euro zou de Eurozone een nieuwe recessie te wachten kunnen staan. Maar daarover zal Merkel het waarschijnlijk niet hebben in Davos.’

Trump viert in Davos eigen feestje (René Zwaap De Groene Amsterdammer 18 januari 2018 p. 8-9):
Hoewel Trump inmiddels heeft afgerekend met zijn felste antiglobalistische kruisvaarder Steve Bannon, hoeven van hem nu niet opeens allerlei vrome praatjes te worden verwacht over klimaatakkoorden en wereldvrede. De president zal de gelegenheid vooral te baat willen nemen om daar eind deze maand tussen de machtigen der aarde – van wie er velen aanzienlijk rijker zijn dan hij – een feestje te bouwen ter meerdere eer en glorie van zichzelf. Dan zit hij goed, want laat dat nu precies de corebusiness zijn in Davos.

Oogarts (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 18 januari 2018 p. 9):
Rutte’s gekokketeer met visieloosheid begint pathologische trekken aan te nemen. Afgelopen zondag bij Buitenhof was het weer zo ver. Met een zelfgenoegzaam lachje herhaalde hij de boutade van Helmut Schmidt: wie visie heeft, moet naar de oogarts.
Financial Times- columnist en Europa -watcher Wolfgang Münchau vroeg het zich afgelopen maandag expliciet af: gaat Nederland akkoord met de federalistische oprispingen van Merkel en Macron?
Bij Buitenhof zei Rutte luid en duidelijk nee. De vraag is wat het voorstelt. Zes jaar Rutte heeft mij geleerd dat hij een politicus zonder visie is en meewaait met alle winden. Politiek overleven is het spel dat Rutte speelt. De rest interesseert hem niet.

Tassendrager van het gootkapitaal (Heleen Mees Volkskrant 24 januari 2018 p. 25):
Deze week verzamelt de wereldelite, onder wie president Trump en premier Rutte, zich in Davos. Ons wordt wijsgemaakt dat het prangendste vraagstuk waarover de wereldleiders, ceo's en andere experts zich buigen klimaatverandering is. Maar tenzij een lawine minstens de helft van de bezoekers wegvaagt, het risico van een lawine in Zuid-Zwitserland is op dit moment ongekend hoog, is het uitgesloten dat in Davos ook maar iets tegen klimaatverandering wordt ondernomen.
Hier in het Westen gaat het mis met het model van Lewis omdat het aandeel van arbeid in het bbp steeds verder terugloopt en de koopkrachtige vraag verhoudingsgewijs daalt. Daardoor zien westerse bedrijven onvoldoende aanleiding voor nieuwe investeringen. In een liberale markteconomie heeft de overheid, anders dan in China, geen middelen om de kapitalisten te dwingen de overwinsten te herinvesteren in de reële economie. De kapitalisten beleggen hun geld in plaats daarvan in financiële producten waardoor speculatieve bubbels ontstaan waarvan de kapitalisten zelf weer profiteren, op papier althans.
Wat overheden in het Westen wel kunnen doen is door belastingheffing de overwinsten van bedrijven afromen en de opbrengsten teruggeven via lagere belastingen op arbeid. Maar dat gebeurt niet. Integendeel. Het Amerikaanse Congres heeft vorige maand het tarief voor de vennootschapsbelasting verlaagd van 35 naar 21 procent. De Nederlandse regering wil de dividendbelasting van 1,4 miljard afschaffen. Het perverse is niet dat bedrijven wereldwijd profiteren van goedkope arbeid. Het perverse is dat onze politieke leiders zich juist nu opwerpen als de tassendragers van het grootkapitaal.

Ondergang (Will Schaaper Volkskrant 22 januari 2018 p. 25):
Met rode oortjes heb ik het interview met Bas van Bavel gelezen over de onvermijdelijke stagnatie van de economie.
Nu wilde Bas van Bavel onder geen beding dat de krant de apocalyptische kop 'Ondergang' zou gebruiken. Dat had hij niet hoeven opperen, want grote delen van de bevolking zijn nu al een aantal jaren aan die ondergang begonnen. Onvermijdelijk?
Ik snak naar informatie, analyse en feiten van politici, bestuurders, beleidsmakers en wetenschappers die bezig zijn met ombuigen ten goede. Hoe bewerkstellig je een nieuwe golf van zelforganisatie? Interviewer Koen Haegens, bericht ons daar alsjeblieft ook over.

Peter de Waard laat zien waarom de zelforganisatie tekort schiet. De passiviteit van de overheid speelt daarbij de hoofdrol.

Waarom komt de herverdeling er niet? (Peter de Waard Volkskrant 24 januari 2018 p. 31):
Tweederde van de mensen vindt dat de verschillen tussen het vermogen van de allerrijksten en die van de armsten snel moet worden verkleind. Dit is het resultaat van een enquête die ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib aan de vooravond van het World Economic Forum in Davos presenteerde, tegelijkertijd met het traditionele rapport over ongelijkheid.
Oxfam Novib verwijt de politieke en financiële elite, die deze week in Davos tijdens exquise diners filosofeert over een betere wereld, te ver af te staan van de gewone mensen die zij heeft geënquêteerd. Maar in wezen zijn die leiders door diezelfde gewone mensen in het zadel geholpen: of ze nu Trump, Merkel, May of Rutte heten.
Ze mopperen en klagen veel, maar demonstreren zelden en stemmen ook niet anders. Blijkbaar hebben mensen veel minder hekel aan die zelfverrijkende elite dan dat ze in de enquête van Oxfam Novib willen doen geloven.
Een reden zou kunnen zijn dat de meesten zelf de hoop koesteren tot die elite toe te treden. Als zij of hun nageslacht erop vooruitgaat - en dat is nog altijd het geval in veel landen - voelen ze eigenlijk niet zo veel voor herverdeling.
Alleen een minderheid wil dat, maar die geloven niet meer in de stembusgang, of kiezen dan voor een protestpartij.

Over onbevlekte wetenschap (Martin Sommer Volkskrant 27 januari 2018 Opinie p. 5):
Maar over de relatie tussen wetenschap en politiek is nog wel wat te verhapstukken. Het Nederlandse bestuur is vanouds vervlochten met wetenschap. Minister Grapperhaus verspreidde een lijstje van liefst 29 kennisinstituten die verbonden zijn aan de ministeries. Dat gaat van KNMI tot Trimbos-instituut en van CPB tot SCP. Geen ervan is helemaal onafhankelijk. Het WODC was van oorsprong gewoon het documentatiecentrum van Justitie. Om die reden zit het dicht op het departement. De directeur maakt deel uit van het managementteam. Dat klinkt klef maar is niet heel bijzonder. Zo vergaderen de directeuren van de planbureaus op dinsdagochtend mee in de zogeheten onderraden, waarin de besluiten van de ministerraad van vrijdag worden voorbereid. Geen land met zoveel instellingen om het beleid van wetenschappelijke onderbouwing te voorzien. Het ideaal heette speaking truth to power: harde kennis stijgt op uit de instituten en de minister houdt nederig zijn hand op.
Nu wordt een manipulatie van Trump-achtige proporties gesuggereerd. We kunnen niet wachten op het verslag van de drie commissies, zei SP-lid Van Nispen. 'Want het WODC dendert door.' Zijn er al dooien gevallen dan? Het instituut moet weg uit de Justitietoren. Terug naar het aftandse gebouwtje half onder een viaduct waar ze tot een paar jaar geleden zaten? Het zal niet helpen, net zo min als extra protocollen en onafhankelijkheidsbezweringen. Van mij mag het WODC in de Justitietoren blijven. Iets meer realisme over de rol van wetenschap in de politiek zou helpen, voor zowel kennisinstituten als opgewonden Kamerleden.

Answer the question! (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 31 maart 2018 Sir Edmund p. 62-67):
'Dakloosheid is een van de grote problemen van Londen. Ik voer regelmatig conversaties met daklozen, die vaak niet als mensen worden gezien door voorbijgangers. Ik probeer te weten te komen waar hun problemen vandaan komen, wat er mis is gegaan in hun levens. Soms hebben ze onverwacht rechtse ideeën. Een aan lager wal geraakte drukker klaagde eens over het verval van goede oude thatcheriaanse waarden.' Later in het gesprek zegt Paxman Hard Times te herlezen. 'Een roman die als voordeel heeft dat hij voor Dickens' doen beknopt is.'
3. Politieke gebeurtenis: de Brexit
'Voorafgaand aan het EU-referendum bezocht ik Brussel en Straatsburg voor een tv-documentaire.
De Europese Unie is een verschrikkelijke organisatie. Ik zou geen geld willen zetten op haar voortbestaan op lange termijn. Er is amper een band met de mensen die de unie denkt te besturen. Tot in het stemhokje was ik vastbesloten om 'Leave' te stemmen, maar op het laatst heb ik toch voor het lidmaatschap gestemd. Het is het enige wat we hebben. Maar kijk hoe Brussel zich nu gedraagt. Hoe durven ze! En de manier waarop die Selmayr opeens die topbaan kreeg. Wanstaltig. We hebben gekozen voor 'Leave' en er is geen weg terug. Sterker, ze zullen ons niet eens meer toelaten. Hoe de Brexit gaat aflopen weet niemand, maar ik vrees de totale overgave van onze zijde. De publieke opinie zou het niet pikken als die ongekozen Lords die nu campagne voeren tegen de Brexit hun zin krijgen. Misschien ben ik ouderwets, maar als je mensen wilt vertellen wat ze moeten doen, moet je de 'bloody trouble' nemen je verkiesbaar te stellen.'

'Geen nieuwe recessie? Dat kan ik me bijna niet voorstellen' (Koen Haegens interviewt Klaas Knot Volkskrant 30 maart 2018 p. 14-15):
Banken moeten bij hun topbeloningen rekening houden met de 'open zenuw in de Nederlandse maatschappij', stelt president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB). Want 100 procent privaat zullen ze volgens hem nooit meer worden.
Is dit dan het soort sprookje dat kenmerkend is voor elke zeepbel? De inflatie is dood, dus laat het geld eeuwig vloeien?
'Overal waar euforie heerst en beleggers denken dat er geen gevaar meer is, ontstaat excessief risicovol gedrag. Van de tulpengekte tot de beurscrash van 1929. Geloof me, dat moment wil je voor zijn.'

Filosofisch kwintet 8 juli 2018 NPO1
De kloof tussen rijk en arm wordt groter en de macht van de superrijken groeit en groeit. Wat betekent dit voor onze kansen en de kansen van onze kinderen?
‘Het is 2050. De meeste van onze kinderen hebben het niet beter gekregen dan wij, maar slechter. We leven in een wereld waarin superkapitaalkrachtige multinationals de dienst uitmaken.’ Het toekomstscenario waarmee Philipp Blom de uitzending opent is behoorlijk somber.
Politiek filosoof Tamar de Waal ziet de ongelijkheid toenemen, ook in bijvoorbeeld het onderwijs. ‘We zien een afname van kansengelijkheid. Het nest waarin je geboren wordt maakt veel uit voor de kansen die je krijgt.’ Politicoloog Joshua Livestro herkent de ontwikkeling. Livestro zelf kon als kind uit een arbeiderswijk naar een gymnasium. Maar inmiddels is afkomst belangrijker geworden dan talent. Niet iedereen kan bijvoorbeeld bijlessen betalen. ‘Het idee dat hard werken en goed studeren ervoor zorgen dat je het beter hebt dan je ouders staat onder druk. Dat is schadelijk voor het geheel van de samenleving.’
Historicus Bas van Bavel stelt dat het gevaar zit aan de kant van vermogensongelijkheid. ‘ 0,01 procent van de wereldbevolking heeft honderden miljarden in handen.’ Met veel vermogen is het volgens Van Bavel makkelijk om invloed te verwerven via politiek en media. ‘Bij de Brexit heeft Rupert Murdoch zijn politieke invloed gebruikt om te sturen.’ Joshua Livestro: ‘In Amerika is die dystopie al werkelijkheid geworden met grote bedrijven die de politieke praktijk drijven.’
‘We hebben politici nodig die zeggen dat inkomen en kapitaal vergelijkbaar worden belast.’
Joshua Livestro wil een ‘jubelend tegengeluid’ geven. ‘Kijk naar de wereldwijde ontwikkeling van de afgelopen vijftig jaar waarbij miljoenen mensen uit abjecte armoede zijn opgeheven naar een betere levensstandaard.’ Volgens Van Bavel komt dat overigens niet door de markteconomie. ‘Wij zijn welvarend geworden in de periode dat wij de markteconomie naar de achtergrond hebben weggedrongen, met al onze corporaties en associaties.’ Daar ligt wat hem betreft hoop voor de toekomst: ‘Laten we ons weer kleinschalig organiseren met coöperaties en een boerenleenbank.’

Wees hypocriet: doe het goede (Tim Fransen Volkskrant 14 juli 2018 Zomer magazine p. 13):
Filosoof en cabaretier Tim Fransen buigt zich deze zomer op ons verzoek over niet de minste levensvragen. En probeert er een les uit te trekken.
De moeilijkheid is dat de cynicus in zekere zin gelijk heeft. De natuur heeft ons opgezadeld met allerlei banale, egocentrische neigingen: tot ijdelheid, jaloezie, hebzucht, gulzigheid, gemakzucht. Dus ieder mens die het goede aspireert, zul je vroeg of laat kunnen betrappen op een moment dat hij niet aan zijn morele aspiraties voldoet. De cynicus grijpt die inconsistentie gretig aan om zijn eigen egoïsme te legitimeren.
Het is niet makkelijk om het goede te doen. Dus toon alsjeblieft een beetje mededogen met degenen die een poging wagen.

Ecologie vs. Hypocrisie (Stephan van Duin 24 december 2010):
Voor wie nog niet overtuigd was van aan de ene kan de enorme emotionele lading in het debat rondom de Oostvaardersplassen (OVP), en aan de andere kant de stoïcijnse houding tegenover de wilde zwijnen, kan dit stukje misschien helpen. Het is m.i. ongelooflijk dat er twee debatten plaatsvinden binnen hetzelfde kader, met slechts een ander beginpunt, en dat die twee een compleet andere uitkomst hebben.
Stephan is opgeleid als bioloog, maar nu werkzaam als wetenschapsjournalist. Wat hem fascineert zijn de natuurlijke processen in deze wereld. Het lijkt namelijk wel alsof we de connectie met de natuur zijn kwijtgeraakt, uiteindelijk is het de basis van alles wat er gebeurt in de wereld. Van bedrijfsovernames tot marketing en van auto-ontwerp tot zinloos geweld.

Massimo Pigliucci Hoe wordt je een stoïcijn? Oude filosofie voor het moderne leven
Toen Pigliucci de vijftig naderde, werd hij overvallen door grote levensvragen en het besef van zijn eigen sterfelijkheid. Hij ging zich verdiepen in de praktische filosofie van de stoïcijnen, die uitstekend past bij seculiere westerlingen. Ze leert je te focussen op wat binnen je macht ligt en zo een zekere gelijkmoedigheid te bereiken. Pigliucci combineert een glasheldere uitleg van deze tijdloze filosofie met persoonlijke voorbeelden. Ten slotte formuleert hij twaalf leefregels voor de moderne stoïcijn.
Hoofdstuk 4 Leven volgens de natuur
62, 63: Zo ried Hiërocles zijn leerlingen aan naar vreemden te verwijzen als 'broeder'of 'zuster' of, wanneer die ouder waren, als 'om'en 'tante',
zodat we onszelf voortdurend voor ogen houden dat we andere mensen moeten behandelen alsof ze eigenlijk onze verwanten zijn. De rede laat ons immers inzien dat we ons allemaal in hetzelfde schuitje bevinden, om zo te zeggen. Figuur 4.1 op p. 63 toont vijf concentrische cirkels 'zelf – verwanten – medeburgers – landgenoten – mensheid'. Het achterliggende idee is dat we onszelf erin moeten oefenen om de mensen in de buitenste cirkels op dezelfde manier te behandelen als de mensen in de cirkels die ons meer nabij zijn.

Michael Maier Silentium Post Clamores (De stilte na het rumoer):
Hoofdstuk XVII.
137,138: Eenieder, schrijft Seneca, draagt in zijn binnenste een koninklijk hart, waarmee hij met name liever over anderen regeert, dan dat hij het aan anderen onderwerpt om hen te dienen. Doch niemand overweegt bij zichzelf of hij ook de deugden en gaven bezit die een koning zouden passen. Iedereen poogt zijn gebreken en tekortkomingen met een mantel te bedekken, en daarentegen zijn gaven en kunde tot het uiterste op te hemelen en daar zonder onderbreking een wakend oog op te houden. Daarenboven kan niemand zich erover beklagen dat hij wordt overgeslagen als in bepaalde plaatsen het recht en de usance hem in de weg staan, zoals de vermogens in erfenissen via een testament of zonder testament worden overgedragen en dergelijke. Geen enkel verstandig mens zal zich erover beklagen dat hij niet tot koning van Perzië of India302 gekozen is. In dat licht moet men hen beoordelen die er vertoornd over zijn dat zij niet in dit gezelschap worden opgenomen, ook al verwonderen zij zich daarover ten zeerste omdat zij een onberispelijk leven leiden of niet gehuwd zijn. Dat is dan slechts een bijzondere toevalligheid die zij niet eens zozeer begeren.

Een natuurwet drijft arm en rijk uit elkaar (Maarten Keulemans Volkskrant 13 december 2017 p. 27):
De natuur heeft er trucs voor om ongelijkheid tegen te gaan, vertelt Scheffer: zo treffen ziektes de 'winnaar' onevenredig hard. Maar in de samenleving is zo'n mechanisme er niet. Dus zijn er 'instituties' nodig om de wet die arm en rijk uit elkaar drijft tegen te gaan. Een kerk die herverdeling van de rijkdom predikt. Een wet die het privébezit inperkt. Of belastingen, waarlangs inkomen terugvloeit naar de gemeenschapspot.
En daar wringt het in dit tijdperk van globalisering en schaalvergroting, analyseren Van Bavel en Scheffer. De rijken steeds rijker, de armen steeds armer; er lijkt maar geen einde aan te komen. 'Ik vind dit een van de grote problemen van deze tijd', zegt Scheffer.

De uitsterfgolf, we zitten er al middenin (Maarten Keulemans Volkskrant 12 juli 2017 p. 11):
Een vermaarde bioloog trekt aan de alarmbel over iets dat we eigenlijk allemaal al wisten: dieren sterven in rampzalig tempo uit. Belangrijkste oorzaak is de menselijke overbevolking.
Er sterven weliswaar nog niet veel soorten uit, intussen krimpen de dierpopulaties en -leefgebieden in zo'n angstaanjagend tempo dat de wereldramp in feite al in volle gang is.
Dat schrijft de 85-jarige bioloog Paul Ehrlich samen met twee andere eminente conservatiebiologen in een vlammend artikel in vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences. Wat zich voltrekt is niet minder dan een 'angstaanjagende aanslag op de fundamenten van de menselijke beschaving', aangejaagd door 'de fictie dat er op een eindige planeet oneindige groei kan plaatsvinden,' noteert Ehrlich, wiens boek The Population Bomb (1968) nog inspiratie was voor de Club van Rome.
Grote boosdoener is de overbevolking, vindt ook hij: 'Het is misschien een taboeonderwerp, maar we zijn gewoon met teveel. De overbevolking moet worden teruggedrongen.' Dat kan met geboortecontrole, maar ook met ontwikkelingshulp en onderwijs, vindt Jansen: 'We weten dat overal waar vrouwen onderwijs krijgen, het kindertal terugloopt.'
Haast is geboden, schrijft Ehrlich: 'Twee tot drie decennia, op zijn hoogst. Alle tekenen wijzen erop dat de biodiversiteit de komende decennia steeds heftiger aanvallen te verduren zal krijgen, wat een somber beeld schetst van de toekomst van het leven, ook dat van de mens.'

We zijn (niet) met te veel (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 9 augustus 2016):
De explosieve bevolkingsgroei zal leiden tot een totale ineenstorting van de mondiale orde, voorspelde bioloog Paul Ehrlich in 1968. Inmiddels telt de wereldbevolking zeven miljard mensen, maar volgens Ehrlich stevenen we nog altijd af op de Apocalyps.
In feite deed Ehrlich immers weinig anders dan het herkauwen van het welbekende argument van Thomas Malthus. De misantropische demograaf had in 1798 in An Essay on The Principle of Population exact dezelfde waarschuwing de wereld in gestuurd, zij het in minder hysterische bewoordingen. Ook liep Ehrlich perfect in de pas met de Club van Rome, die in het publicatiejaar vanThe Population Bomb werd opgericht – met dit verschil dat Ehrlich de complexe grenzen-aan-de-groei-problematiek reduceerde tot één simpele variabele: bevolkingsgroei.
In plaats van zijn toon te matigen om de achterliggende ideeën te redden, doet Ehrlich er de laatste tijd nog een schepje bovenop. Terwijl eerdere bondgenoten hem al in de steek hebben gelaten en hun eerdere stelligheid betreuren, beschouwt Ehrlich zichzelf nog altijd als de Cassandra van de milieubeweging. In een interview met The New York Times, 47 jaar na de verschijning van The Population Bomb, toont hij zich niet onder de indruk van alle kritiek: ‘Als ik het boek vandaag zou hebben geschreven zou mijn toon alleen maar apocalyptischer zijn.’

De aarde is geen petrischaaltje (Ralf Bodelier De Groene Amsterdammer 29 juli 2015):
In 2065 zouden er tien miljard mensen op aarde leven. Zijn daarmee ‘de natuurlijke grenzen’ overschreden? Geenszins. De planeet kent geen natuurlijke grenzen.
Wat je deze mannen kunt verwijten, is niet zozeer dat ze zulke slechte voorspellingen deden. Het is dat ze zo slecht hun geschiedenis kenden. Tertullianus had kunnen weten dat het Romeinse Rijk in zijn tijd een van de rijkste en best georganiseerde samenlevingen was die Europa ooit had gekend. Ehrlich en Cousteau maakten hun berekeningen nota bene in de jaren zestig, in een tijd dat de Groene Revolutie in Azië een definitief einde maakte aan traditionele hongersnoden. En Malthus werd na de publicatie van zijn essay al zwaar bekritiseerd door humanisten als Florence Nightingale, Charles Dickens, Henry George en Friedrich Engels.
Voor
ecologen en biologen is bevolkingsgroei per definitie een probleem, of we nu met 190 miljoen, een miljard of tien miljard mensen op aarde zijn. Maar er waren geen natuurlijke grenzen, er zijn geen natuurlijke grenzen en waarschijnlijk zullen er ook nooit natuurlijke grenzen zijn. Er is louter dynamiek, verandering. Alles stroomt. En er is niets dat hetzelfde blijft.

John Archibald Wheeler: It from bit symbolizes the idea that every item of the physical world has at bottom — at a very deep bottom, in most instances — an immaterial source and explanation; that what we call reality arises in the last analysis from the posing of yes-no questions and the registering of equipment-evoked responses; in short, that all things physical are information-theoretic in origin and this in a participatory universe.

Amanda Gefter In Einsteins achtertuin een duizelingwekkende toer langs de mooiste ideeën uit de natuurkunde
Hoofdstuk 15 De marge in
505/506: Je hebt de gebroken symmetrie, de schaduw, nodig om over informatie te beschikken, en uit informatie ontstaat de wereld it from bit.
De boodschap was duidelijk: een eindig referentiekader creëert de illusie van een wereld, maar zelfs het referentiekader zélf is een illusie. Waarnemers creëren de werkelijkheid, maar waarnemers zijn niet werkelijk. Er is niets ontologisch onderscheidends aan een waarnemer, want je kunt altijd een referentiekader vinden, waarin die waarnemer verdwijnt: het kader van het kader zelf, de grens vans de grens.

EU helpt consument foute bedrijven aan te klagen Marc Peeperkorn Volkskrant 12 april 2018 p. 12):
De Europese Commissie wil burgers beter beschermen tegen misleiding en bedrog door bedrijven. Bij schandalen zoals 'dieselgate' bij Volkswagen moeten consumentenorganisaties het recht krijgen de schade uit naam van slachtoffers te verhalen. Ook komen er zwaardere boetes voor bedrijven die inferieure producten verkopen.
In het voorstel van de Commissie krijgen consumentenbonden of andere consumentenorganisaties eveneens het recht om de schade te verhalen. Deze organisaties mogen voor burgers uit verschillende landen optreden. Als de rechter ze gelijk geeft, wordt de producent gedwongen totfinanciële compensatie, vervanging of reparatie. Een afschrikwekkende stok' die hard nodig is, aldus Jourová. Zij wees erop dat Volkswagen vanwege dieselgate in Europa slechts enkele miljoenen euro's aan compensatie heeft uitgekeerd terwijl de rekening in de VS (waar de claimcultuur nauwelijks grenzen kent) op 25 miljard staat.
Het nieuwe consumentenrecht geldt niet met terugwerkende kracht, dus Volkswagen kan er niet alsnog mee worden aangepakt.

'Laat rampen een wake-up call zijn' (Henk Ovink Volkskrant 12 april 2018 p. 11):
Zijn Amerikaanse ervaringen legde Ovink neer in het met Jelte Boeijenga geschreven boek Too Big - Rebuild by Design: A Transformative Approach to Climate Change.\\ Hebben we rampen als orkaan Sandy nodig om in actie te komen?
'Nee, maar rampen zijn wel een soort röntgenfoto's die alle kwetsbaarheden laten zien. Laten we rampen dus in elk geval benutten als wake-up call om veranderingen in gang te zetten. In Nederland zijn wij dat ook gewend. We bereiden ons op de toekomst voor, vergroten zo onze veiligheid en besparen op termijn kosten.

Op cruciale vragen heeft Zuckerberg geen antwoord (Michael Persson Volkskrant 12 april 2018 p. 12-13):
Amerikaanse Congresleden bestookten de Facebookbaas met vragen over privacyschendingen, maar bevredigende antwoorden kwamen er niet. Wel erkende Mark Zuckerberg dat zijn bedrijf te groot was geworden om toezicht op te houden.
En juist daarom was het zo teleurstellend dat hij op cruciale vragen het antwoord niet wist - of niet zei te weten. Hoeveel eigenschappen Facebook van zijn gebruikers kent? Wist-ie niet (het zijn er 98). Hoeveel 'datapunten' Facebook van een gemiddelde gebruiker heeft? Wist-ie niet (zo'n 29.000). Hoe lang het duurt voordat data door Facebook worden verwijderd, nadat een gebruiker ze heeft gewist? 'Zo snel mogelijk.' Of uitgelogde gebruikers worden gevolgd van het ene apparaat naar het andere? Moest-ie uitzoeken (ja).
En waar de 87 miljoen Facebook-gebruikers wonen die werden bemachtigd door Cambridge Analytica, het data-bedrijf dat Trump hielp met gerichte advertenties in de cruciale staten? 'Ik heb die informatie niet bij me.'

Hoe we de angsten van witte mensen serieus kunnen nemen (Malique Mohamud 10 november 2016):
Want het zijn die partijen die de afgelopen decennia vol inzetten op de markt-als-oplossing-voor-alles en een samenleving waarin alle etniciteiten probleemloos naast elkaar zouden kunnen leven. Het zijn die partijen die de angsten van bange witte mensen voor de gevolgen - globalisering, ongelijkheid, vluchtelingen - niet serieus namen. Donald Trump en Geert Wilders plukken daar nu de vruchten van.
Als er één ding is gebleken na de Brexit, de verkiezingen in Amerika én de peilingen hier, is het dus dat de parallelle wereld van het politieke midden onhoudbaar is. Maar wat kenmerkt die parallelle wereld en hoe moeten we ons ertoe verhouden?
In de parallelle wereld zijn causaliteit en historisch besef fenomenen die men nog niet echt heeft weten te doorgronden. Kijk naar hoe het marktfundamentalisme en het multiculturele ideaal de rechts-populisten gevoed hebben. Maar kijk ook naar de vluchtelingencrisis.

Brief of Het Hollandse belastingparadijs kan nóg paradijselijker (Bert Wagendorp Volkskrant 30 augustus 2016 p. 2):
Premier Mark Rutte ontving op 16 mei een schrijven van de Silicon Valley Tax Directors Group, een club die voor 85 bedrijven in Silicon Valley de wereldwijde belastinglobby regelt. Het Financieele Dagblad had de brief boven water gehaald en publiceerde er gisteren over. De SVTDG streeft naar algehele belastingvrijstelling voor Apple, Facebook, Google, Amazon, Microsoft en de andere technologiereuzen. Zo lang dat hoogste ideaal niet is gerealiseerd is het de bedoeling nationale belastingdiensten met een fooi af te schepen. De SVTDG is behoorlijk succesvol.
Ze zouden bij de SVTDG heel graag zien dat er elke week een regeringsleider langskomt voor een gratis belastingadvies. Maar niet alle regeringsleiders voelen Mark Ruttes ongelooflijke drive om het multinationals zo goed mogelijk naar de zin te maken.
Deze week komt de Europese Commissie naar buiten met haar besluit in de kwestie 'Apple in Ierland'.
De Ieren zijn minstens zulke pleasers als Mark Rutte; dankzij een paar zeer gunstige tax rulings betaalde Apple over de in Ierland geparkeerde internationale winsten jarenlang twee procent belasting. Volgens de EC is dat geen belasting betalen maar staatssteun. De schattingen over de naheffing variëren van honderd miljoen tot miljarden euro's.

De wereldwijde belastinglobby van de Silicon Valley Tax Directors Group (SVTDG) berust op het vrijemarktfundamentalisme van Ayn Rand. Het boek Atlas Shrugged van Ayn Rand is het fundament van het vrijemarktfundamentalisme, het ultrakapitalisme. Vrijemarktfundamentalisme, is uiteindelijk net als fascisme en communisme een totalitair systeem. Daarentegen dient in het rapport 'E i V' als basis de natuurfilosofie uit de Griekse oudheid. Het rapport 'E i V' maakt van de school van Klaas Knot, Peter Korteweg en Sweder van Wijnbergen gebruik.

'Neem alleen lege telefoon en laptop mee naar China' (Natalie Righton, Gijs Herderscheê Volkskrant 9 april 2018 p. 4):
Het ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt Nederlanders die naar China reizen om alleen 'lege' laptops en telefoons zonder gevoelige gegevens mee te nemen. De apparatuur zou op afstand kunnen worden 'leeggetrokken' of zelfs worden overgenomen. Ook wordt informatie op laptops en telefoons vrijwel zeker door derden meegelezen. Volgens ingewijden geldt dezelfde kabinetswaarschuwing inmiddels ook voor Rusland, Iran en - pikant - mogelijk ook Navo-bondgeboot Turkije.
Wie toch graag internet of apps zoals Whatsapp wil gebruiken in China, moet alvast in Nederland een VPN-verbinding installeren op telefoon of computer. 'Een VPN creëert een beveiligde tunnel voor internetverkeer, zodat dit niet kan worden gelezen, geblokkeerd of gemanipuleerd door anderen', schrijft Buitenlandse Zaken. Sociale media zoals Twitter, Facebook en Whatsapp zijn in China ontoegankelijk zonder een vooraf geïnstalleerde VPN-verbinding.

Help leerlingen ontdekken wat echt van waarde is (Fransiscus Ismaël Kusters en Alderik Visser Volkskrant p. 22):
Er dwalen binnenkort zombies in ons onderwijs. Althans, als we niet oppassen, zegt Rhea van der Dong van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Ze doelt daarmee op de studenten met psychische problemen. Onderzoekster Jolien Dopmeijer schreef een actieplan om een 'generatie van zombies' te voorkomen, maar dit biedt geen oplossing voor het werkelijke probleem. Hoe voorkomen we wél een generatie van zombies?
Als we écht een generatie van zombies willen voorkomen, dan wordt het tijd dat we ontleren dat het leven draait om individuele prestaties die zorgen voor economische productiviteit. Als onderwijzers en opvoeders moeten we leerlingen allereerst helpen om te ontspannen, maar veel belangrijker nog: om te helpen ontdekken wat werkelijk van waarde is, wie ze zijn en hoe ze hun toekomst gemeenschappelijk willen vormgeven.
Fransiscus Ismaël Kusters, filosoof, en Alderik Visser, medewerker SLO, schreven samen Prestatiepijn (2017).
Onder prestatiepijn wordt verstaan de pijn die zich laat kennen als moeite doen om iets (bijzonders) te presteren, maar tegelijkertijd ook als het leed van niet kunnen voldoen aan de overspannen verwachtingen die we van onszelf en van elkaar hebben. Gevolgen zijn nogal eens stress, angststoornissen, burn-out, ziekteverzuim en depressie. In opvoeding en onderwijs is er ook te veel aandacht voor 'excelleren' aan de hand van toetsen en te weinig aandacht voor het leerproces en eigenheid van het kind zelf.
De auteurs stellen dat we ruimte moeten bieden om te mogen falen en te experimenteren om al doende te leren, zonder dat zich laat voorspellen wat dat 'leren' precies oplevert. Prestatiepijn moet omgezet worden in prestatieplezier.

Student, luier wat vaker op de bank! (Fleur Brunnikhuis Volkskrant 10 april 2018 p. 22):
Hoe voorkomen we dat er een generatie van zombies ontstaat? Drie concrete tools om studenten op weg te helpen Fleur Brunninkhuis life coach burn-out-ervaringsdeskundige en studeerde Psychologie aan de London School of Economics and Political Science. De huidige generatie studenten ervaart een steeds grotere druk om te presteren. Daarom komt er een actieplan om burn-outs onder studenten en een 'generatie van zombies' te voorkomen.
Ik was zelf zo'n ambitieuze student die altijd maar doorging en wilde presteren. Na mijn master in Londen begon ik, vanzelfsprekend, in een traineeship bij een grote corporate, gevolgd door een goede baan bij hetzelfde bedrijf. Ik had een levendig sociaal netwerk en een fijne relatie.
Wist je dat de gemiddelde duur van een burn-out 242 dagen is? Dat is 348.480 minuten. Door elke dag tien minuten voor jezelf te plannen en dat tot je 95ste te doen, ben je evenveel tijd kwijt als je nodig zou hebben om te herstellen van een burn-out.
Kies voor jezelf. In een samenleving die de keuze niet voor jou gaat maken, ben je de smid van je eigen geluk.

Studenten vervallen tot 'generatie van zombies' (Elsbeth Stoker Volkskrant 9 april 2018 p. 7):
Een kwart van de studenten kampt met burn-outklachten. Een op de zeven heeft last van ernstige angst- en depressieklachten. Ook zelfmoordgedachten komen geregeld voor. Dat blijkt uit onderzoek van Hogeschool Windesheim, uitgevoerd tussen december 2017 en maart 2018, onder 3.134 studenten. Een actieplan moet een 'generatie van zombies' voorkomen.
'Als we niet oppassen creëren we een generatie van zombies', waarschuwt Rhea van der Dong van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). 'Studenten van nu hebben het druk, druk, druk.' Wat haar vooral schokte waren de cijfers over suïcidale gedachten. 'De andere resultaten komen overeen met wat ik hoor vanuit mijn achterban, maar over zelfmoord wordt nauwelijks gesproken.' Uit het onderzoek blijkt dat bij één op de vijf studenten het risico op zelfdoding aanwezig is. Van der Dong: 'Dat zijn jonge mensen die een heel leven voor zich hebben en die nu al denken: misschien wil ik dit leven wel niet.'

Faalkunde is het vermogen om mild en accepterend om te gaan met fouten. De vaardigheid om dat wat meestal niet welkom is: blunders en mislukkingen, te kunnen verwelkomen. Om ervan te kunnen leren, ontwikkelen, groeien en innoveren.
De meeste mensen houden van succes en daar is op zich natuurlijk niets mis mee. Maar het verlangen naar succes in onze maatschappij is zo groot geworden, dat het neurotische vormen heeft aangenomen. Er is veel te veel prestatiedruk in onze samenleving: goed moet en niets is goed genoeg.
Dit levert een hoge prestatielat op die angst om te falen (faalangst) vergroot met stress en verkramping tot gevolg. En deze stress en verkramping beperkt groei en leermogelijkheden.

Ik wil beter omgaan met stress
• Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft.
• Praat er met iemand over die u vertrouwt.
• Opschrijven waarover u piekert kan ook helpen.
• Blijf goed voor uzelf zorgen met goede voeding, bewegen/sporten en genoeg ontspanning.
• Probeer als u wilt
ontspanningsoefeningen of mindfulness.
• Uw huisarts of praktijkondersteuner kan u begeleiden.

Arnon Grunberg heeft gelijk politieke leiders zijn niet onder een hoedje te vangen. Maar Bert Wagendorp heeft ook gelijk het gaat om de ongebreidelde kracht van de menselijke geest. Hoe 'Probleem en Oplossing', Geestkunde en Natuurkunde met elkaar samenhangen houdt de mensheid al millennia bezig. Het is het probleem van het ego, de Zielkunde, die beide met elkaar verbindt. Het gaat, zoals Remko van der Drift, directeur van het Instituut voor faalkunde stelt de moed hebben om in de spiegel te kijken, anders naar onze Innerlijke Criticus te kijken.

'Ontwikkelingssamenwerking is een correctie op pervers koloniaal beleid' (Nathalie Huigsloot Volkskrantmagazine 7 april 2018 p. 12-18):
Zijn vrouw zegt dat hij milder is geworden, maar ook na zijn hartinfarct maakt oud-minister Jan Pronk zich boos over de wereld. 'Ik vind niet dat ik gelijkhebberig ben.'
U schrijft: 'Ik weet hoe massamoord ruikt.'
'Heel veel conflicten in de wereld zijn het gevolg van een koloniaal verleden', zegt Pronk later in het gesprek. 'Dat is ook het geval geweest in Rwanda. Daar zijn de onderlinge verschillen tussen de Hutu's en de Tutsi's, die in vroeger tijden vreedzaam samenleefden, uitvergroot door de Belgische kolonisatoren, die iedereen identiteitskaarten gaven waarop stond of je een Hutu of Tutsi was; de Tutsi's kregen een voorkeursbehandeling. De Tutsi's zijn gaan geloven in hun eigen superioriteit doordat zij door de westerse kolonisatoren op een voetstuk werden geplaatst. Dat zie je eigenlijk in alle landen met een koloniaal verleden. Bestaande verschillen werden uitvergroot. Verdeel en heers. Dat hebben wij ook in Suriname en Indonesië gedaan. Geen kolonisator die zich daar niet schuldig aan heeft gemaakt. Veel landen betalen daar nu nog de prijs voor.'

Uit veertig kelen klinkt dezelfde mediakritiek (Michael Persson Volkskrant 6 april 2018 p. 23):
'We maken ons grote zorgen over de onrustbarende trend van onverantwoorde, eenzijdige nieuwsverhalen die ons land plagen.'
En dat een stuk of veertig keer, tegelijkertijd uitgesproken door tv-presentatoren in heel Amerika.
De zenders van Sinclair komen binnen in 40 procent van de Amerikaanse huiskamers. Maar Sinclair wil meer: het bedrijf heeft vorig jaar een overnamebod van 3,9 miljard dollar gedaan op Tribune Media, dat veertig lokale tv-stations bezit. Dat zou in strijd met de monopolieregels zijn. Maar Ajit Pai, de door Trump aangestelde baas van de toezichthouder FCC, wil die regels versoepelen.
De FCC heeft in februari een intern onderzoek ingesteld naar de banden tussen zijn voorzitter Pai en Sinclair.

Eerlijke ongelijkheid (Asha ten Boeke Volkskrant 6 april 2018 p. 25):
Ik vraag me af of ons kabinet hier stiekem op rekent: dat die voorkeur voor eerlijke ongelijkheid maakt dat veel mensen het wel oké vinden als werknemers met een beperking straks met slechts twee vissen naar huis gaan. Dat die intuïtie sterk genoeg is om te verdonkeremanen dat andermaal de politieke keuze wordt gemaakt om juist kwetsbare mensen extra te grazen te nemen. Dat we zo blind zullen geloven in meritocratie dat we niets zien als onze regering de omgekeerde Robin Hood speelt, die steelt van de armen en geeft aan de rijken.

Kan China de VS financieel ruïneren? (Peter de Waard Volkskrant 6 april 2018 p. 28):
De VS kunnen alleen boven hun stand leven en hun enorme militaire apparaat in stand houden omdat de dollar de enige reservevaluta van de wereld is. Als China daaraan voorzichtig gaat morrelen, zullen de VS vroeg of laat in problemen komen.

Twee canons (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 5 april 2018 p. 9):
Er staat een Nobelprijs klaar voor de econoom die de twee kanten van de macro-economie met elkaar gaat verbinden. Enerzijds is er de reële kant, anderzijds de financiële. De wereld van inkomens, productiviteit, demografie en handel én die van rente, schuld, aandelen en speculatie. Vaak lijken ze niet in de pas te lopen. Toch is er maar één economie, dus aan economen de taak uit te leggen hoe het reële en het financiële met elkaar verbonden zijn. Dat lukt ons niet goed.
In de praktijk liggen de verwachte wisselkoersen systematisch boven de termijncontractkoers. Dit hoofdschuddend vaststellen is één ding, met een verklaring komen is nog iets anders. Dat laatste deed Perry Mehrling, hoogleraar in Boston. En laat de oplossing nou precies in de financiële details liggen. Termijnhandelaren moeten zich indekken tegen wisselkoersrisico. Dat risico willen ze best nemen als daar winst tegenover staat. De winst kunnen ze realiseren als hun opbrengsten (in de vorm van de termijnkoers die ze betalen) lager liggen dan de kosten (in de vorm van de wisselkoers waartegen ze over drie maanden moeten leveren). Die twee koersen kunnen dus niet gelijk zijn, zoals het leerstuk beweert. Was dit wel zo, dan was er geen winst te behalen en bestond de hele termijnmarkt niet. Ironisch: het is juist het belang van winstgedreven gedrag, hét gedragsmodel van de theoretische economie, dat een centraal leerstuk in die theoretische financiële economie ontkracht. Ze kunnen niet beide waar zijn.
Ik hoop binnenkort explosieve tijden te gaan beleven in mijn wetenschap. Iemand als Mehrling gaat daar een sleutelrol in spelen. Hij is academisch gerespecteerd én bouwt voort op die andere canon. Vooralsnog is een Nobelprijs dus uitgesloten. Maar een lontje aansteken, dat moet toch lukken.

Haagse bluf (Irene van der Linde en Tjitske Lingsma De Groene Amsterdammer 5 april 2018 p. 30-34):
Ook Maxime Verhagen, dan minister van Economische Zaken, betreedt het podium. In deze wereld vol gewelddadige conflicten speelt Den Haag als ‘legal capital of the world’ een ‘essentiële rol,’ stelt hij. Nederland vaart daar wel bij. Trots verwijst hij naar de groei van het aantal internationale organisaties, onderzoeksinstituten en ambassades en de toegenomen werkgelegenheid in deze branche. ‘Dus de economische spin-off is aanzienlijk’, aldus Verhagen. Zelden zal het cliché van Nederland als dominee en koopman zo zijn uitgedragen.
Het idee voor dit ambitieuze nieuwe instituut is twee jaar eerder ontstaan. Het gemeentebestuur, dat al jaren hard werkt aan het uitbouwen van Den Haag als internationale stad van vrede en recht, vraagt in 2008 een driekoppige commissie een strategische visie te ontwikkelen. Een jaar later publiceert de commissie een pleidooi voor de oprichting van een Institute for Global Justice.

Bal van de verdampte miljoenen (Theo Koelé Volkskrant 4 april 2018p. 12-13):
Een prestigieus onderzoeksinstituut, gefinancierd met zo'n 20 miljoen euro belastinggeld, gaat roemloos ten onder. The Hague Institute for Global Justice moest een organisatie 'van wereldformaat' worden. Het werd een fiasco.
Een reconstructie: hoe koningin Maxima in een spookpaleis belandde.
Bij de officiële opening van het instituut, waarvoor de Ridderzaal is afgehuurd, herhaalt minister van Economische Zaken Maxime Verhagen in juni 2011 dat het 'stevig op eigen benen moet staan' als de subsidie op is.

Het spiegelbeeld van Zuckerberg (Loes Reijmer Volkskrant 11 april 2018 p. 21):
Nu Facebook niet in staat is gebleken tot effectieve zelfregulering en transparantie, zijn de overheden aan zet. De nieuwe EU-richtlijn die eind mei in zal gaan, tot ongenoegen van Facebook, geeft gebruikers meer zeggenschap over hun data.
De vraag is wel wie gebruikers in gebieden buiten de EU beschermt. In een aantal derdewereldlanden heeft Facebook een monopoliepositie veroverd, zonder het leveren van al te veel inspanningen qua monitoring en aanspreekbaarheid.
In zijn charmeoffensief van de afgelopen weken beloofde Zuckerberg beterschap. Maar hij zal nog grote stappen moeten zetten om de idealist te worden die hij zelf 's ochtends in de spiegel ziet.

Wat het Congres wil weten van Facebook (Michael Persson Volkskrant 10 april 2018 p. 4-5):
Welke veranderingen gaat Mark Zuckerberg doorvoeren?
Facebook-topman Mark Zuckerberg heeft er dagen op geoefend. Morgen en woensdag wordt hij in het Amerikaanse Congres gehoord over politieke manipulatie, het datalek naar Cambridge Analytica en andere (privacy)zorgen. Gaat Facebook, een bedrijf met een grote maatschappelijke rol, voortaan ook meer verantwoording afleggen?
Facebook, een bedrijf dat draait op transparantie, is een notoir intransparant bedrijf. Het contract van werknemers bevat een strenge geheimhoudingsplicht, de top van het bedrijf laat zich weinig zien en persvoorlichters beantwoorden zelden vragen. De laatste weken is daar enige verandering in gekomen, maar dat is pas gebeurd na de ophef rond Cambridge Analytica, na de campagne #deleteFacebook en na een scherpe daling van de beurskoers. Ja, nu wil Mark Zuckerberg wel uitleg komen geven aan het Congres (voorheen stuurde hij juridische onderknuppels).

Nieuw venster De wereld zit met Zuckerbergs droom - 'de wereld verbinden' - in de maag (Loes Reijmer Volkskrant 7 april 2018 Zaterdag p. 17):
En hij ging met zijn vrouw in 2017 ook nog eens op een 'luistertour' door de VS om te bonden met zijn online-onderdanen. Vreemd was wel dat in de artikelen die vooruitliepen op 'Zuckerberg 2020' zo onderbelicht bleef dat de man, laten we zeggen, niet vooraan stond toen charisma werd uitgedeeld. En dat zijn droom om '
de wereld te verbinden' en de infrastructuur te leveren voor 'een wereldwijde gemeenschap' op zijn minst naïef megalomaan is - en in het ergste geval gevaarlijk.
'Wij zijn, denken we, het systeem waaraan je refereert in het interview', schrijven de organisaties, 'maar we zijn verre van systematisch.' De ondertekenaars hekelen het gebrek aan rapportagemogelijkheden en de afwachtende houding van het bedrijf in de afgelopen jaren. 'Het risico dat content tot geweld leidt, is nergens hoger dan in Myanmar', waarschuwt de brief.
Ja, dat kwam er deze week ook nog bij voor The Zuck. De problemen voor Facebook zijn groter dan de vraag of Cambridge Analytica wist dat wij in het verleden een like hier en daar hebben geplaatst. Een voordeel: Zuckerberg heeft het nu in ieder geval te druk om zich op het presidentschap te kunnen richten.

Doktor data (Michiel van der Geest en Laurens Verhagen de Volkskrant 8 april 2018, Sir Edmund p. 10-15):
De
grote technologiebedrijven hebben al bijna elke sector veranderd en nu is de gezondheidszorg aan de beurt. Hoe ziet het leven van een patiënt eruit in 2030?
Waarom zouden we
Facebook, Uber, Google, Amazon en Microsoft vertrouwen met al onze gevoelige medische gegevens, zo vroeg Jeroen van den Hoven, hoogleraar en technologie aan de TU Delft, zich vorige maand af in een lezing in Dakar voor de Wereldgezondheidsorganisatie. Zijn antwoord laat zich raden: die bedrijven zijn hierin niet te vertrouwen.
'
Big Tech gaat uiteindelijk over kwartaalomzetten. Die bedrijven benaderen de gezondheidszorg met hun typische Silicon Valley-houding: vraag om vergeving achteraf in plaats van toestemming vooraf.'
Ze kunnen zelfs basisproblemen als
nepnieuws, veiligheid of filterbubbels niet oplossen, aldus de ethicus.
Het is nog niet te laat: 'Maar dan moeten we niet langer elke nieuwe app vol bewondering aangapen. De optelsom van een paar goede apps is nog geen goede digitale samenleving.' De politiek moet daarom strenge regels stellen. 'We moeten nu goed opletten, anders is het wél te laat.'
Wat de patiënt hier in 2030 van merkt? Als het aan
Van den Hoven ligt, is Silicon Valley er tegen die tijd niet vandoor gegaan met zijn gegevens, maar heeft dat innovatie niet tegengehouden.'Echte innovatie gaat over slimme oplossingen die de privacy waarborgen.'

Ongewenste geleedpotigen (Marcel Möring De Groene Amsterdammer 19 juli 2018 p. 105):
De mier is de communist onder de insecten, en als individu is hij een orgaan in dienst van een groter organisme. Liever niet té groot, echter.

Technologica (Marcel Möring De Groene Amsterdammer 5 april 2018 p. 35):
De echt grote ontdekkingen bereiken meestal vroeger of later een ‘ja, natuurlijk’-moment. Hawking-radiation. Ik wist wat het was, ik snapte het, maar toen ik Stephen Hawking het in een oude BBC-documentaire nog eens zag uitleggen lag het ineens zo voor de hand dat ik even dacht: ja, dat had ik dus ook kunnen bedenken.
De meeste keuzes in het leven hebben weinig te maken met logica. Vraag mensen waarom ze religieus, socialist of sigarenbandjesverzamelaar zijn en er komt niets zinnigs uit. Het is een en al gevoel, overtuiging en innerlijke aandrift. Daar is niets mis mee, maar ze doen het ook als ze gaan stemmen en dat is andere koek, want het systeem van de parlementaire democratie veronderstelt dat mensen kiezen wat goed is voor het land en henzelf. Als dat zo was zat Trump nu alleen te mokken in een veel te groot kantoor en zou Thierry de Slingeraar (ja sorry, ik moet onweerstaanbaar aan die oude Franse jeugdserie denken als ik hem zie) gewoon weer verder werken aan zijn lijstje met twaalf ambachten en dertien ongelukken.
Democratie is een mooi ding, maar heeft weinig te maken met logica.
Conclusie: ‘Voor de computer zich kan meten met een rechter van vlees en bloed moet nog flink wat werk worden verzet.’ Dat dat gebeurt is onvermijdelijk. En dat er altijd nog een mens meekijkt, net als bij de algoritmen van de inlichtingendiensten, is niet meer dan een overgangsfase. Als we ons niet verzetten veranderen we in werkbijen die worden gevolgd, veroordeeld en bestraft door een systeem dat in alle opzichten van het woord inhumaan is.

Zijn we de democratie al voorbij? (Sander Boon Volkskrant 3 april 2018 p. 18):
Niet vrijhandel is onze vijand, maar onbeperkte kapitaalstromen en de bestuurlijke technocratie.
Westerse democratieën worden van twee kanten bedreigd. Van binnenuit door de decimering van het politiek maatschappelijke middenveld en van buitenaf door de negatieve effecten van ongelimiteerde kapitaalstromen. Het is een existentiële crisis die helaas een parallel kent in de recente geschiedenis. In 1978 kenschetste Tsjechoslowaaks dissident en latere president van Tsjechië Vaclav Havel in zijn pamflet 'Poging om in de waarheid te leven' het communistische Oostblok als een zogenaamd post-totalitair systeem. Hiermee bedoelde Havel de heerschappij van de bureaucratie. Ideologie klonk er nog wel in door, maar het was verworden tot holle retoriek die louter ten dienst stond van het voortbestaan van die bureaucratie. Havel beschreef hoe het op status quo gerichte inerte bestuurlijke apparaat dysfunctioneel werd en uiteindelijk steeds meer weerstand en onvrede opriep. Mensen keerden zich er van af en vormden parallelle samenlevingen. Havel voorzag dat het post-totalitaire systeem zou leegbloeden en uiteindelijk bloedeloos ten onder zou gaan - wat een decennium later geschiedde.

Terug bij af: de geldpers draait weer (Sander Boon Volkskrant 29 november 2008):
Sander Boon vindt het ironisch dat vrijwel alle politici in schuldcreatie door overheden de oplossing zien van de crisis. Het is de aanjager....

Bemoeials spelen Afrika parten (Paul Hebinck Volkskrant 5 april 2018 p. 24):
Afrika's probleem is niet per se Afrika zelf, maar diegenen die met alle goede bedoelingen denken het probleem van Afrika op te kunnen lossen: landbouwexperts, adviseurs, beleidsmakers en wetenschappers, waaronder mijn collega's van de Wageningen Universiteit.

'Mensen geloven omdat ze dat leren' (David Maij Volkskrant 5 april 2018 p. 27):
Zet mensen een helm op, zeg dat die mystieke ervaringen opwekt en ze krijgen bovennatuurlijke sensaties, ontdekte psycholoog David Maij.

Koude oorlog (Sheila Sitalsing Volkskrant 4 april 2018 p. 2):
Ríos Montt had de zegen van Ronald Reagan, want zijn genocide diende de bestrijding van het marxisme. Zoals zoveel strijdende partijen in het Latijns Amerika van die jaren de zegen hadden van Washington. Of van Moskou. Niet zelden vertaalde die zegen zich in wapenleveranties, geldstromen, door de CIA georkestreerde staatsgrepen en door de KGB gefaciliteerde contracoups, waardoor nogal wat geschifte dictators in operette-uniform jarenlang hebben kunnen huishouden onder hun eigen inwoners.
Reagan prees Ríos Montt vanwege zijn 'integriteit', noemde hem 'volledig gecommitteerd aan de democratie' en toonde zich verheugd over de 'de vooruitgang' die Guatemala boekte op het terrein van de bescherming van mensenrechten. Tegenwoordig heet zoiets 'wegkijken'.

De Nederlander verstrikt in Muellers net (Jeroen van Raalte Volkskrant 3 april 2018 p. 14):
Advocaat Alex van der Z. hangt zes maanden cel boven het hoofd omdat hij loog over zijn bijrol bij de Russische connectie van de Trump-campagne.
Leugens over contact
Het doek valt als speciaal aanklager Mueller hem in november 2017 ondervraagt over zijn contact met Gates en een Russische oud-inlichtingenofficier, die ook werkzaam was bij Manaforts omstreden lobbybureau. Tijdens het FBI-verhoor liegt Van der Z. dat hij in september 2016, in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen, geen noemenswaardig contact heeft gehad met het tweetal. In werkelijkheid heeft hij hen meermaals gebeld, zo biecht hij later op. Ook heeft hij e-mails achtergehouden of gewist die volgens de aanklager relevant waren voor Muellers onderzoek naar Manafort en Gates. Volgens zijn verdediging had Van der Z. geen kwaad in de zin: hij zou de e-mails slechts hebben verwijderd omdat de inhoud zijn baan op het spel kon zetten.

Alex van der Z. loog tegen onderzoekers (Jeroen van Raalte Volkskrant 4 april 2018):
De aanklager had geen specifieke strafeis, maar vroeg de rechter een celstraf te overwegen. De Nederlander kwam in aanmerking voor een straf tussen de nul en zes maanden cel. Zijn verdediging stuurde aan op een boete, maar volgens de rechter is een celstraf nodig om anderen het liegen in het Rusland-onderzoek te ontmoedigen. 'Dit waren geen fouten, maar leugens tijdens een federaal onderzoek', zei de rechter.

Oost-Europa: kind van de rekening (Buitenhof 1 maart 2020 NPO1):
Na de val van de muur in 1989 zouden Oost-Europese landen de Westerse democratische waarden als vrijheid en tolerantie overnemen. Tenminste dat was lang het idee. Met de opkomst van het populisme en anti-liberalisme in zowel Oost- als West-Europa is het de vraag wat er in de periode tussen 1989 en nu gebeurd is. In Buitenhof een gesprek met de internationaal gerenommeerde politicoloog Ivan Krastev.
Ivan Krastev is auteur van het boek Falend licht Hoe het Westen de Koude Oorlog won maar de vrede verloor (recensie).

Voetnoot Godhelm (Arnon Grunberg Volkskrant 4 april 2018):
Maij wil weten waarom mensen geloven. Mensen zien overal bedoelingen, en dat biedt een evolutionair voordeel, met toeval valt namelijk slecht te leven. Maar dat verklaart nog niet de neiging tot geloven.
Het brein heeft verwachtingen, zegt Maij, die verwachtingen komen niet uit, soms stelt het brein de verwachtingen dan niet bij en daar ontstaat ruimte voor 'bovennatuurlijke' ervaringen.
Maar hoe ontstaan die verwachtingen? Door taal. Mensen zijn talige wezens en hebben toegang tot de werkelijkheid door taal en andere tekens. Het vermogen te geloven is een neveneffect van het gebruik van taal. Het woord verleidt ons.

Zet de Godhelm op en je gaat in het bovennatuurlijke geloven (Willem Schoonen Trouw 26 maart 2018):
David Maij: "Er wordt een verwachting gewekt. We vertellen de proefpersonen dat de helm hun brein stimuleert en dat ze daardoor bovennatuurlijke ervaringen kúnnen krijgen. Bovendien worden hun ogen en oren bedekt, er komen dus geen signalen door die de gewekte verwachtingen kunnen corrigeren. Het brein kan zijn gang gaan."
Betekent dit nu dat geloven een illusie is? Is hiermee bewezen dat God niet bestaat?
"Absoluut niet. Geloof is per definitie niet verifieerbaar. Daarom is het geloof. Het kan dus ook niet door wetenschap van zijn sokkel worden gestoten.
"Ik ben zelf niet gelovig, maar mijn onderzoek reduceert geloof niet tot niets. Geen wetenschappelijk onderzoek kan dat."
Maij richtte samen met collega Miranda Smit Neuro Habits op. Dat bedrijf helpt particulieren, bedrijven en (onderwijs)instellingen met gedragsverandering op (neuro)wetenschappelijke basis.
Gedragsverandering = meer levenskwaliteit
Vrijwel iedereen begrijpt dat roken slecht is en dat sporten gezond is, maar toch leidt deze informatie (of informatie uit zelfhulpboeken) zelden tot gedragsverandering. Slechte beslissingen zijn zelfs doodsoorzaak nummer 1. Daarnaast vergt onze maatschappij erg veel van ons. De meeste mensen hebben het druk en het gevoel achter de feiten aan te lopen. Wij rijken je de life-hacks aan om effectief gedrag aan te leren. Daardoor houd je meer tijd over voor de echt belangrijke dingen in het leven zoals je gezondheid, langgekoesterde hobbies of quality time met geliefden.

'Onze economie drijft niet op superondernemers' (Koen Haegens interviewt Mariana Mazzucato Volkskrant 9 november 2018 p. 28-29):
Met de simpele vraag waar het ooit allemaal om draaide in de economie jaagt Mariana Mazzucato farmaceuten, bankiers en vastgoedhandelaren de stuipen op het lijf. Wie creëert onze welvaart en wie wordt slechts rijk door te graaien?
Tegenwoordig lijkt het doel om zoveel mogelijk geld naar je toe te harken – ongeacht hoe.
‘Kijk naar hoeveel miljarden bedrijven uitgeven aan dividend voor hun aandeelhouders, of om eigen aandelen terug te kopen puur om de koers op te krikken. Geld dat ze dus niet investeren in extra innovatie en productie. Dat is inderdaad heel erg. Maar ik geloof wel degelijk dat dit veranderd kan worden.
Dat moet ook wel, want anders keert de wal het schip. Klimaatverandering dwingt ons te veranderen, net als de ongelijkheid. De verkiezing van Bolsonaro in Brazilië is slechts het laatste voorbeeld van de populistische golf die mede hierdoor veroorzaakt wordt.’
Dat klinkt progressief, maar u heeft ook flinke kritiek op linkse partijen die pleiten voor een nivelleringsfeestje door de fiscus.
‘We moeten af van de mythe dat onze economie drijft op enkele superondernemers. Hetzelfde geldt voor het sprookje dat het alleen de aandeelhouders van een bedrijf zijn die risico’s lopen. Onzin. Het scheppen van waarde blijkt in werkelijkheid een collectief proces. Daarbij spelen managers een rol, maar ook onderzoeksinstituten, overheden en natuurlijk de mensen op de werkvloer. Dat is ook de reden dat er veel eerder in het productieproces een eerlijker verdeling moet plaatsvinden. Niet pas achteraf door de belastingdienst. Zorg dat werknemers goede lonen krijgen, in plaats van alle kaarten te zetten op giften van de overheid of een basisinkomen.’

Het geloof in de effectiviteit van ongebreidelde marktwerking is strijdig met wetenschappelijke inzichten. Ondanks het evidente falen ervan houdt onze politieke elite verbeten vast aan die ongebreidelde marktwerking Daardoor krijgt dat geloof het karakter van een fundamentalistische en niet voor redelijke argumenten vatbare godsdienst, gebaseerd op dogma’s in plaats van op axioma’s.

Brainwash festival Piketty 1 maart 2020 NPO1 (herhaling van Brainwash Festival-avond op 27 februari 2020 in Internationaal Theater Amsterdam):
Econoom Thomas Piketty spreekt over zijn boek 'Kapitaal en ideologie', waarin hij zijn pijlen richt op de superrijken en laat zien dat de economie geen wetmatigheid is, maar dat markt, winst en kapitaal afhangen van historische keuzes en opvattingen. 'De moderne Karl Marx', die bekend werd door zijn baanbrekende studie naar ongelijkheid, 'Kapitaal in de 21ste eeuw', wordt ook geïnterviewd door econoom en filosoof Karim Benammar.

Zowel de 32ste Van der Leeuwlezing De alwetende god van de markt bestaat niet (p. 30-31) van Tomas Sedlacek als het interview Je kunt niet alles oplossen met meer marktwerking (p. 20-21) met Thomas Piketty in de Volkskrant van 8 november 2014 en ‘Piketty komt nu uit kast als politicus’ (Jonathan Witteman Volkskrant 21 februari 2020 p. 22) hebben op hetzelfde hoofdthema, namelijk het ontstaan van een grotere tweedeling in de maatschappij betrekking.

‘Onze dromen zijn vervuld, maar onze verlangens niet’ (Frank Mulder De Groene Amsterdammer 23 november 2017 p. 14-17):
Tijdens het 140-jarig jubileumfeest van ‘De Groene Amsterdammer’ in De Balie sprak de Tsjechische denker Tomáš Sedlácek de elite aan. ‘We moeten op zoek naar nieuwe dromen en verhalen.’
Die stem is gericht tegen de elite. Niet omdat de elite corrupt is, of op afstand staat, of iets anders slechts, maar puur omdat de elite een elite is. ‘Alsof je klaagt over een driehoek dat hij een punt heeft. Ik denk dat dat komt door de verschillende crises die we hebben gezien. Enron, 9/11, de financiële crisis, de vluchtelingencrisis: voor een grote groep mensen is nu pas duidelijk geworden dat de elite ons volledig in de steek kan laten. De elite is werkelijk in staat om de tak af te zagen waar ze zelf op zit.’ Met de meeste crises kon je nog redelijk duidelijk aanwijzen wie de schuld had. Maar bij de laatste, de vluchtelingencrisis, is dat niet gebeurd. ‘Er was dus ook geen bliksemafleider, zogezegd, en zonder afleider kan de bliksem alles in brand zetten. De haat wordt enorm en mensen gaan roepen dat de “hele elite” de weg kwijt is.’
De grote paradox van onze tijd, zegt Sedlácek, is dat de elite dichterbij is dan ooit. ‘Het is nooit makkelijker geweest dan nu om, zeg, een ngo te beginnen en je mening kenbaar te maken aan de overheid.
Een wereld van amusement en likes.
‘Ja, maar ook onderwijs, kennis, kunst, alles. Een alternatief is er niet, het menselijk verlangen is onstilbaar. Zolang we ons verlangen niet kunnen beperken, is dit onze enige hoop.’

De alwetende god van de markt bestaat niet Tomas Sedlacek (Volkskrant van 8 november 2014):
En doet deze marktdialectiek van these, antithese en synthese (vraag, aanbod, prijs) niet sterk denken aan Zeitgeist? En zijn die eigenschappen niet ook door de onzichtbare hand van de markten geprivatiseerd? Zijn de markten niet het element dat ons verder zal voeren naar de toekomst van de geschiedenis? Wat zeggen de markten? (We hebben een hele priesterorde van analisten om de deels rationele, deels emotionele bewegingen van de markten te duiden; analisten die tegelijkertijd de spreekbuis van die markten worden). Wat leeft er in de markten? Hoe is de stemming? Hoe voelen de markten zich vandaag? Wat willen de markten (van ons)? Op welke manier zijn ze de maat geworden voor ons, voor onze stemmingen, zienswijzen, ons optimisme en pessimisme? Wat kunnen we voor de markten doen? Wat krijgen we ervoor terug? Waar brengen ze ons heen?
Nederland, lelijkste land van Europa (Max Pam Volkskrant 4 april 2018 p. 24):
Nederland is een handelsland. De doortocht van goederen waarborgt onze welvaart, maar daar staat een prijs tegenover. Zonder dat wij er veel acht op hebben geslagen, is Nederland gaan behoren tot de lelijkste landen van Europa. Als deze ontwikkeling doorgaat - en er zijn geen andere tekenen - dan zal Nederland binnen niet al te lange tijd het allerlelijkste land van Europa zijn. Steenrijk, maar de Quasimodo onder de Europese naties. De zwaan die veranderd is in een wrattenvarken. Nu nog even niet, maar als wij straks zijn bijgekomen van onze zucht naar geld zullen al die vastgoedontwikkelaars, pakhuizenmakelaars en andere logistieke zwendelaars voor het gerecht worden gesleept, ongeveer zoals men heeft getracht de tabaksindustrie veroordeeld te krijgen. De aanklacht zal luiden: vernietiging van elke landschappelijke schoonheid en de transformatie van Nederland tot een onafzienbare logistieke prut.
Schiphol is nog een relatief klein gebied, maar wat eufemistisch 'verrommeling' heet, zal zich over heel Nederland uitstrekken als modderstromen na doorgebroken dijken.
Henk Steenhuis, oud-hoofdredacteur van HP/De Tijd, die deze kwestie op zijn Facebook-pagina aankaart, vraagt zich af wat er in ons land is gebeurd met het begrip 'ruimtelijke ordening'. Hadden wij daar vroeger niet een of ander ministerie voor? Dat zal wel zijn afgeschaft.
Ik zocht het op. En inderdaad, tot 2010 bestond er een ministerie dat VROM heette. Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Pieter Winsemius, Ed Nijpels, Jan Pronk, Hans Alders, Margreeth de Boer en nog een paar goedwillenden hebben het departement geleid.
Aan de andere kant is het natuurlijk wel een hele troost dat al die spullen die Berlijn, Londen en Parijs nog mooier zullen maken, eerst over de wegen van ons land zijn vervoerd. Daar moet je als klimaatminister wat voor over hebben, hè Wiebes.

Bult geld (Hans Schipper Volkskrant 4 april 2018 p. 26):
De provincie Gelderland heeft jaren geleden 4,4 miljard euro 'verdiend' met de verkoop van Nuon. Andere provincies in mindere mate. Waarom wordt dit geld niet - in de vorm van gratis warmtepompen of andere oplossingen - teruggegeven aan de burger, die dit uiteindelijk heeft opgebracht? Wie is eigenlijk eigenaar van die bult geld?

Weg met het gedoogbeleid (Heleen Mees Volkskrant 4 april 2018 p. 26):
Dankzij een goede logistiek en de tolerante houding tegenover drugs heeft Nederland zich ontwikkeld tot de spil van de internationale drugshandel. Met synthetische drugs zijn we zelfs nummer één in de wereld.
Tenzij politie en justitie tegelijkertijd een einde gaan maken aan de illegale wietteelt, zullen de experimenten met gereguleerde wietteelt Nederlands status als narcostaat alleen maar verhogen. Vorige maand, voordat de broer van kroongetuige Nabil B. in koelen bloede werd doodgeschoten, luidde de politiebond al de noodklok over de ongebreidelde groei van de georganiseerde misdaad. De omzet van hennep in een middelgrote stad in Nederland is niet zelden groter dan de gemeentebegroting.
De Bredase burgemeester Depla (PvdA) 'kan niet wachten' tot de experimenten met gereguleerde wietteelt beginnen, zei hij in Nieuwsuur.
Maar welke problemen denkt Depla daar in hemelsnaam mee op te lossen? Het aanbod van softdrugs zal alleen maar toenemen en daarmee de rol van ons land in de internationale drugshandel en dus de overlast.

Net als eerder de problematiek in het onderwijs hebben de problemen in de financiële wereld alles te maken met groupthink, de organisatiecultuur. Een tunnelvisie brengt het ééndimensionale denken tot uitdrukking. Het is gespeend van elke creativiteit. Groupthink is een vervorming van creativethink . Sander Boon schreef hierover in de Volkskrant van 29 november 2008 een aardige column Terug bij af: de geldpers draait weer. Te veel toezichthouders houden zich met gebakken lucht bezig. Het is een open deur om te stellen dat het innovatieve boekhouden van de banken geen meerwaarde heeft opgeleverd. Creativethink heeft ook een keerzijde. De banken hebben jarenlang Sinterklaas gespeeld met het op het Angelsaksische populaire adagium live now pay later . De kredietcrisis is ontstaan doordat er jarenlang met het innovatieve instrument om geld uit geld te maken te veel geld in omloop is gebracht.

Monumentaal (Jeroen Junte Volkskrant 10 maart 2018 Sir Edmund p. 61-67):
'Om te ontspannen leer ik sonnetten van Shakespeare uit mijn hoofd. Je hersens zijn een leeg huis dat je zelf moet meubileren. Waarmee kan dat beter dan met Shakespeare? Zijn werk is een complete bibliotheek vol liefde, macht, verraad, hebzucht en ga zo maar door.' Zo houdt de wereldberoemde architect Daniel Libeskind zich staande in zijn voortdurende doorreis naar zijn kantoren in New York en Zürich of langs prestigieuze bouwprojecten, zoals zes geschakelde woontorens in Singapore, een park in Bangkok of het hoogste kantoorgebouw van Warschau. Voor Daniel Libeskind - Joods Museum in Berlijn, de WTC Grounds in New York - begint bijna elke gedachte met architectuur. Dus hij vertelt graag over de 'moeder aller kunsten', maar ook over Henri-Cartier Bresson, Francis Bacon en cowboylaarzen. Tegelijkertijd kreeg ik als architect alle vrijheid. In New York was juist iedereen ervan overtuigd dat er een bijzonder gebouw moest komen op de plek van het World Trade Centre. Maar de uiteindelijke besluitvorming ging vooral over macht en geld.' Beide uitersten van architectuur - de betekenisvolle dromen en de grauwe realiteit - zijn in Libeskind verenigd. Hij bouwt prestigieuze wolkenkrabbers vol kantoren, peperdure privéhuizen en luxehotels, maar ook betaalbare ouderenwoningen in New York of een innovatieve prefabwoning. In Erbil in Irak staat het Nationale Museum van Koerdistan gepland en op The Strip in Las Vegas bouwde hij een glimmend winkelcentrum. 'Architectuur is tenslotte de moeder aller kunsten. Het bestaat uit geometrie, poëzie, dans, beeldhouwkunst, theater. Wij leven en werken in architectuur en daarmee vormt het onze wereld. Het helpt ons om greep krijgen op ons bestaan.'
1. Bouwwerk: Piramides van Gizeh
'Zoals de schrijver Herman Melville zei: 'De piramides hebben geen dak, muur, deur of raam. Dat is pas architectuur.'
Na een vette schaterlach: 'Maar het gaat mij vooral om het gevoel van mysterie en ontzag dat deze bouwwerken, ook nog eens de oudste ter wereld, oproepen - vierduizend jaar geleden al en nu nog steeds. Architectuur moet universele waarden vertegenwoordigen. Vreugde en trots maar ook verlies én troost.'
8. Kunstenaar: Francis bacon
'Francis Bacon toont ons de mens in zijn meest rauwe, naakte voorkomen. Vlees en bloed zijn we, maar tegelijkertijd ook vol emoties. Zijn werk is verontrustend en vol tegenstellingen, net als het echte leven.'

God staat niet voor opium zoals Arnon Grunberg meent, maar voor ons morele kompas. Het is dus wel degelijk wenselijk, 'de verziekte bonuscultuur die tot de financiële crisis heeft geleid' te beteugelen. Het met twee maten meten (Meten met twee maten Telegraaf 9 maart 2018 voorpagina), egospelletjes van de intellectuele elite, wordt in de Bijbel al onderkend. De handen in onschuld wassen, het Pontius Pilatus-syndroom hangt met amoreel gedrag samen.
Als politicus keurt Peter Balkenende de 'Doorgeslagen bonuscultuur' af, maar als commissaris bij ING gaat hij met de salarisverhoging van ING-directeur Ralph Hamers akkoord. Eerder was het Wim Kok, die als premier schande sprak van de 'Exhibitionistische zelfverrijking' en als commissaris bij ING de loonexplosie aan de top heeft goedgekeurd. Het laat zien dat ondanks de secularisatie de Bijbel, een continuing story is. Om de mensheid bij de les te houden maakt de Bijbel van gelijkkenissen gebruik. Het Meten met twee maten is om het gedrag van mensen te verklaren uiterst eenvoudig. Maar de geschiedenis leert dat het uiterst complex is om dit vraagstuk op te lossen.

Jacobine Geel ontvangt (NPO2 10 september 2017) de Britse religiewetenschapper en schrijver Karen Armstrong. Zij is bekend van haar boeken over geweld en religie en haar pleidooi voor compassie. Armstrong is in Nederland om een eredoctoraat in ontvangst te nemen aan de VU, vanwege haar bijzondere verdienste op het gebied van interreligieuze dialoog. Jacobine Geel is geboeid door Armstrong: 'Een wijze en spannende denker, deze vrouw. En als zij zegt dat het vermogen tot compassie de lakmoesproef is voor ware religiositeit, ben ik graag bereid haar te geloven.' Geel gaat met de vooraanstaande Britse in gesprek over onder andere de rol en de toekomst van religie in de samenleving en de compassie die we nodig hebben voor een betere wereld.
In het interview (NPO2 10 september 2017) legt
Karen Armstrong de nadruk op de Gulden regel en vindt dat religie een kunstvorm is. De reformatie, het aanpassingsproces, de cultuuroverdracht is niet eenmalig. Om de onbalans te herstellen vindt er continu een veranderingsproces plaats.

Karen Armstrong boek Compassie
Karen Armstrong gaat ervan uit dat ieder mens behept is met een vermogen tot compassie, maar ze is van mening dat dat niet genoeg is: iedereen zou dat vermogen moeten koesteren en ontwikkelen. In het wijze en diepzinnige boek Compassie stippelt Armstrong een programma uit dat ons in twaalf stappen kan leren hoe we een medemenselijker leven kunnen leiden. Ze gaat daarbij in op thema's als eigenliefde, bedachtzaamheid, lijden, gedeelde vreugde, de grenzen van onze kennis van de ander en mededogen.

Morele emoties zijn gevoelens die optreden wanneer een morele norm wordt overschreden of het leed van een ander wordt waargenomen. Voorbeelden van morele emoties zijn mededogen, compassie, ontferming, schaamte en schuld, spijt en berouw. Ze treden op wanneer handelingen of situaties worden bezien in het licht van goed en kwaad.

Emoties en je geweten
Wanneer je naar je geweten luistert, luister je niet alleen maar naar wat goed en slecht is. De tweede voorwaarde voor een goed werkend geweten is empathie. Dat betekent dat je, je kunt inleven in iemand anders. Je probeert te bedenken wat een ander denkt en voelt. Hierdoor besef je dat iemand iets wat jij doet, bijvoorbeeld slaan, als een onprettig iets ervaart. De derde voorwaarde voor een goed geweten is emotie. Een mens ervaart emoties zoals schuld, spijt en schaamte. Deze emoties sturen je idee over goed en kwaad. Dit soort gevoelens komen meestal wanneer je iets gedaan hebt waarvan je geweten zegt dat het verkeerd is. En doordat je die onprettige gevoelens ervaart, laat je het de volgende keer wel uit je hoofd. Het is een soort interne straf om goed gedrag te stimuleren en slecht gedrag te onderdrukken.

Wordt Ivanka Trump ooit president? Ze is er ambitieus genoeg voor (Maarten van Gestel Volkskrant 31 maart 2018 p. 21):
Ze was net van het vwo toen de 19-jarige Anna van den Breemer uit Zeist de oudste dochter van Donald Trump tegen het lijf liep. Het was 2004 en als stagiair bij het Amerikaanse tijdschrift House & Garden Magazine was ze op een hip feestje in New York beland. Daar raakte ze gefascineerd door een opvallende gast: Trumps dochter Ivanka. Sindsdien volgt Van den Breemer, inmiddels internetredacteur van de Volkskrant, Ivanka Trump op de voet.
De ondertitel van je boek is de echte first lady. Is dat de essentie van Ivanka Trump?
'Ja zeker. Maar wat haar nog meer typeert is ongrijpbaarheid, dezelfde trek die haar vader heeft. Het zijn kameleons. Ze past haar idealen en onderwerpen aan naar wat wat er van haar gevraagd wordt. Ze ging naar het Witte Huis om zich in te zetten voor de empowerment van vrouwen, zo stond het letterlijk in haar Twitterbiografie. Een maand of twee geleden heeft ze dat tekstje aangepast, er staat nu 'het creëren van banen'. Zodra ze merkte dat er in een Republikeinse regering weinig te halen valt op het vlak van gelijke lonen voor vrouwen of goedkopere kinderopvang, paste ze haar agenda aan.'

Ivanka (Bert Wagendorp Volkskrant 1 april 2017 p. 2):
Of we onze hoop op Ivanka moeten stellen nu haar vader vastbesloten lijkt er een chaos van te maken, is nog onduidelijk. Een lichtpuntje is wellicht dat ze schijnt te functioneren als een postillon d'amour tussen het Witte Huis en vertegenwoordigers van de Democratische partij. Ze nodigde bijvoorbeeld in december Al Gore uit voor een bezoek aan haar vader in de Trump Tower, voor een gesprek over het klimaat. Kennelijk heeft dat nog niet al te veel geholpen, maar soms heeft het tijd nodig.
Waar stopt loyaliteit en begint beïnvloeding? Heeft Ivanka een politiek plan, of gaat het haar ook louter om familiebusiness? Naar wie luistert Donald Trump liever, naar zijn dochter of naar Raspoetin Bannon? Ik reken op het eerste - dochters moeten de wereld redden.

De één trapt omhoog, de ander omlaag of Trump past zijn ideeën aan op zijn aanhang (Anne van der Veen Volkskrant 12 februari 2016 p. 22):
Sanders hamert al vanaf het begin van zijn campagne op een aantal speerpunten: de corrumperende macht van geld in de politiek en de groeiende welvaartsverschillen.
Die boodschap is in de laatste negen maanden aangeslagen. Sanders heeft een massale aanhang verworven door zijn campagne gefocust te houden op deze punten. Hij is het schoolvoorbeeld van een idealistisch leider en verwerft zijn aanhang om zijn ideeën.
Donald Trump lijkt op zijn bijeenkomsten scriptloze toespraken te houden, waarin hij peilt hoe zijn aanhang reageert op de politiek-incorrecte dingen die hij zegt.
Wanneer dat aanslaat, neemt hij het op in zijn repertoire. Trump is een demagoog: hij past zijn ideeën aan aan zijn aanhang.
Wanneer Sanders en Trump twee kanten van dezelfde medaille worden genoemd, ontken je in feite het fundamentele verschil tussen links en rechts: de één trapt omhoog, de ander omlaag; de één richt zich tegen de machtigen, de ander tegen de machtelozen.

Voor een eerlijker verdeling van de buit (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 12 april 2018 p. 22-27):
De Nederlandse economie groeit, maar mensen zien daar in hun inkomen niets van terug. Bedrijven en vermogenden profiteren, en werkenden en uitkeringsgerechtigden niet. Daar is iets aan te doen.
2. Sturen met belastingen
Hogere belastingen op kapitaal en lagere op arbeid kunnen ervoor zorgen dat werkenden netto meer overhouden. Maar belastingverschuiving helpt ook om al aan de voorkant de verdeling tussen arbeid en kapitaal te veranderen, verwacht Dirk Bezemer, hoogleraar economie in Groningen. Slimme belastingen kunnen het voor bedrijven bijvoorbeeld minder lucratief maken om hun geld in financiële handel te stoppen in plaats van het te investeren in echte productie.
7. Kapitaal reguleren
De enige manier om dit te keren, is het verbieden van alle financiële constructies die in feite gebaseerd zijn op piramidespelen, stelt Ewald Engelen, hoogleraar financiële geografie in Amsterdam. De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) zouden veel strenger moeten zijn bij het bepalen welke financiële ‘producten’ wel of niet op de markt mogen komen.
Daarnaast wordt het tijd voor ‘Bretton Woods-achtige’ regulering van kapitaal, zegt Rens van Tilburg, directeur van het Sustainable Finance Lab. De wereldgemeenschap maakte meteen na de Tweede Wereldoorlog afspraken om grensoverschrijdend kapitaalverkeer alleen mogelijk te maken als er reële producten mee betaald werden, geen kapitaalhandel om de kapitaalhandel. Van Tilburg: ‘In de decennia na de Tweede Wereldoorlog bloeiden de wereldhandel en de economie, én er waren geen financiële crises. Alle reden om op zoek te gaan naar een nieuw Bretton Woods.’ Ook het IMF buigt zich sinds kort over mogelijkheden van nieuwe kapitaalrestricties.
Kloof tussen arbeid en kapitaal (NPO1 Buitenhof 1 april 2018):
De Nederlandse economie draait als een tierelier. We merken dit alleen nog niet echt aan onze portemonnee. Klaas Knot van DNB en IMF-directeur Christine Lagarde pleitten daarom al voor een stijging van de lonen. In tegenstelling tot de lonen, stijgen de bedrijfswinsten wel. De discussie over de verdeling tussen arbeid en kapitaal lijkt daarmee weer terug van weggeweest. In Buitenhof een debat met Sylvester Eijffinger, hoogleraar financiële economie, Bas van Bavel, hoogleraar transities van economie en samenleving en onderzoeksjournalist Mirjam de Rijk.

‘We zijn terug in de negentiende eeuw’ (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 1 maart 2018 p. 32-37):
De ook door sociaal-democraten hartstochtelijk ondersteunde neoliberale koers van de afgelopen decennia heeft de positie van werkenden aanzienlijk verzwakt. Werkgevers, aandeelhouders en andere financiële avonturiers zijn de lachende derde.
11. Werkenden betalen de belastingverlichting van bedrijven
De afgelopen decennia gingen de belastingen voor bedrijven omlaag en die voor werkenden omhoog. De winstbelasting voor bedrijven is gehalveerd en het huidige kabinet wil deze nog verder verlagen. Vooral sinds de crisis van 2008 zijn de lasten voor werkenden juist sterk gestegen, van 19,8 procent naar 22,2 procent (uitgedrukt in percentage van het bruto binnenlands product).
Arnoud Boot verklaart het meegaan van links vooral uit het bandwagon-effect:
‘Iedereen praat elkaar na en tijd voor reflectie is er niet. En je ongemakkelijke gevoelens kun je altijd sussen door kleine verbeteringen aan te brengen, dan heb je toch je best gedaan.’

En de winnaar is… het bedrijfsleven (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 1 februari 2018 p. 26-29):
Hoewel het Nederland economisch weer voor de wind gaat, zien de werkenden hun inkomen nauwelijks stijgen. Een steeds groter deel van de economische groei verdwijnt in de zakken van speculerende aandeelhouders.
Het netto beschikbare inkomen van huishoudens is gecorrigeerd voor inflatie in de afgelopen 25 jaar nauwelijks gestegen, constateerde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in de omvangrijke studie De sociale staat van Nederland. Terwijl de economie in diezelfde periode wel met bijna veertig procent groeide (gecorrigeerd voor het toegenomen aantal huishoudens). Het aantal werkende armen in Nederland is zelfs sinds 2001 met vijftig procent toegenomen, constateerde het SCP. Hoe kon het gebeuren dat werkenden zich zo’n groot deel van de nationale koek lieten afpakken? Dat kapitaal steeds machtiger wordt terwijl het bepaald niet schaars is? Het heeft veel te maken met politieke keuzes in de afgelopen decennia.

Hedonistisch leven is obsceen (Marjon Bolwijn Volkskrant 31 maart 2018 Opinie p. 4):
Hoofdredacteur Jossine Modderman (54) van LINDAnieuws & tv veranderde van standpunt over consumeren.
Oude standpunt
'Ik ben voor een hedonistische levensstijl. Het leven is vaak saai en geen moer aan, dus mag ik alles doen wat het leuker, makkelijker en mooier maakt. En dat betekent kopen, kopen, kopen. Alles wat ik wil hebben schaf ik aan: kleding, lekker eten, spullen, een groot huis, luxevakanties. Ik werk er hard voor dus ik verdien het. Mode is de leukste bijzaak in het leven. Ik heb een inloopkast en nog een aparte kamer vol kledingrekken. Ik ben gek van WING-sneakers van Jeremy Scott. Tien jaar geleden kocht ik het eerste paar à 220 euro, nu heb ik er negen, die allemaal op elkaar lijken.
Nieuwe standpunt
'Overconsumptie is obsceen en niet meer van deze tijd. Het is slim om stil te staan bij mijn eigen rol daarin. Een tomeloze genotzuchtige levensstijl heeft een nadelige invloed op de uitstoot van CO2 en andere milieueffecten van vleesconsumptie en koopzucht. Het maakt uit om te weten waar spullen zijn gemaakt en hoe voedsel wordt geproduceerd. Ik ben in de financiële positie om keuzes te maken die goed zijn voor het klimaat. Als je weinig te besteden hebt, ben je veroordeeld tot het kopen van goedkoop spul dat uit het verre oosten hierheen wordt gevolgen en tot kiloknallers uit de bio-industrie.'

Advies WEF belast vermogens meer (Wilco Dekker Volkskrant 24 januari 2018 p. 31):
Nederland doet het met een zevende plaats internationaal gezien heel behoorlijk op het gebied van sociale gelijkheid, hoewel we de laatste jaren iets wegzakken. Maar het kan nog beter. Door een progressievere inkomstenbelasting bijvoorbeeld, en het verhogen van de vermogensbelasting.
Acht belastingparadijzen van zwarte lijst (Volkskrant 24 januari 2018 p. 31):
De 'belastingschandpaal', die jaarlijks wordt aangepast, betreft alleen niet-EU-landen. Volgens Oxfam-Novib zouden, als de EU de criteria op zichzelf zou toepassen, er vier EU-landen op de zwarte lijst staan, waaronder Nederland.

Gaan de wereldleiders samenwerken met de aarts-solist Trump? (Carlijne Vos Volkskrant 22 januari 2018 p. 7):
Het is de vraag hoe Trump als uitgesproken klimaatscepticus met dit onderwerp zal omgaan. In Davos en Zürich zijn Amerikaanse activisten alvast begonnen om zich op voorhand te excuseren voor de 'schade' die hun president aanricht in de wereld. Op zaterdag deelden ze folders uit met instructies om de pogingen van de regering van Trump te weerstaan 'om vrede, mensenrechten en milieubeleid te ondermijnen'.
'We schamen ons zo dat we de impuls niet langer konden onderdrukken om 'sorry' tegen voorbijgangers te zeggen', vertelt initiatiefneemster Alexandra Dufresne van Action Together aan het Zwitserse onlinemedium The Local. 'Trump kan de Verenigde Staten schade toebrengen - en de rest van de wereld. Omdat we een democratie zijn, voelen wij ons toch wat verantwoordelijk.'

Verdienen aan bevingen (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 25 januari 2018 p. 9):
Na veel mailen en bellen mag hij uiteindelijk van de NAM een kostenschatting door een aannemer laten maken om te gaan herstellen: 75.000 euro. Het is begin 2014.
Dan wordt het stil. Waar blijft de bevestiging van de NAM? Na nog meer bellen verwijst de NAM naar Arcadis. Daar antwoordt iemand dat de offerte naar Jorritsma Bouwgroep is verstuurd. Bij Jorritsma Bouwgroep denken ze dat het herstel wel voor 37.500 moet kunnen: toevallig precies de helft. Tim weet niet wat hij hoort. Jorritsma Bouwgroep? Mensen die zijn huis nooit gezien hebben? Voor de helft van de prijs? Tja, zegt de NAM, als je het er niet mee eens bent, moet je maar contra-expertise inschakelen.
Najaar 2017 probeert hij het nog eens op een inspraakavond met de Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders. Tim verliest zijn geduld en geeft hem de volle laag. Alders wordt op zijn beurt boos. Wat denkt Tim wel? Weet hij niet dat Alders dertien banen op heeft gegeven om deze klus te doen? Tim weet niet hoe hij het heeft. ‘Dertien banen opgegeven? Dat zegt toch alles?’ Het vreet intussen aan zijn gezondheid, hij slaapt niet goed meer. Hij heeft nu te maken gehad met de NAM, Vloedgraven, Arcadis, het Centrum voor Veilig Wonen, Jorritsma Bouwgroep, de ombudsman, en de Nationaal Coördinator. Niemand heeft gecoördineerd, allemaal hebben ze goed verdiend, en aan Tim is precies nul euro vergoed. Blijkbaar hadden ze belangrijker dingen te doen. Sommigen zelfs meer dan dertien belangrijke dingen.

Ik schaam me niet (Jan Hoedeman Volkskrant 5 februari 2005):
Typisch Nederlands, gokken voor het goede doel.'En bij pensioenfonds PGGM krijgt u vijftigduizend euro per jaar. 'Daar keek ik ook van op, ja. Toen ik dat hoorde nadat ik had bewilligd in het verzoek, vond ik dat indrukwekkend. Werknemers en werkgevers hebben daar goed met elkaar over gesproken. 'Brengen de commissarissen der koningin Beatrix niet in verlegenheid met dat gedoe over die bijbanen? 'Wij willen haar zeker niet in verlegenheid brengen. Ik heb er nooit met haar over gesproken, dus ik weet het niet. Misschien kijkt ze er wel zo'n beetje tegenaan als ik doe. Er wordt een artikel de wereld in geholpen met veel tam-tam. Het heeft iets lekkers en had zo in de Privé of Story kunnen staan.'Kom! U moet transparant zijn voor de burger die vertrouwen wil houden in de overheid. Maar wat roepen de heren en die ene dame in koor: 'Privacy!' 'We gaan het nu ook openbaar maken, er komen nieuwe spelregels.'
'Hoe ziet uw werkweek eruit? 'Die is van maandag tot en met zondag. Mijn functie als commissaris is meer dan veertig uur in de week. Daarnaast zijn er weken bij dat ik minstens twintig uur aan andere dingen besteed. Als je dit ambt vervult, ben je beter in staat om dingen handig in de tijd te combineren.'Als CdK heb ik mijn collegevergaderingen, die bereid ik voor. Ik ben sparringpartner voor de andere collegeleden. Ik heb een eigen portefeuille. Zo ben ik voorzitter van het Zuiderzeeproject.'Voor heel veel mensen ben ik een soort ombudsman.

Vanaf volgend najaar is het toezicht op de banken in de eurozone een zaak van de ECB. Een harde les uit de crisis is immers dat de nationale bankautoriteiten daarin zwaar gefaald hebben. De ECB wordt uitgebreid met circa duizend man om de controletaak uit te voeren (p. 9 Volkskrant 18 december 2013).
Prestigieuze Europese prijs voor Collignon (Volkskrant 24 februari 2012):
Volkskrant-cartoonist
Jos Collignon heeft de Press Cartoon Europa 2011 gewonnen met zijn tekening heen en weer ♫ - heen en weer - heen en weer - heen en weer over de financiële en politieke crisis.

 

Hebben we dan niets geleerd van de kredietcrisis?, Situatie vandaag lijkt op die van 2007 (Jochem van Staalduine de Volkskrant 6 november 2017):
Het zou niet de eerste keer zijn dat de
bankenlobby haar zin krijgt. Na de grote beurskrach van 1929 voerde het Amerikaanse Congres in 1933 de Glass-Steagall-wet in om een nieuwe crisis te voorkomen. Bezemer: 'Na een intense lobby van de financiële sector werd die wet in 1999 opgeheven. Daarna begon de krediethausse pas echt, waarna we in 2008 weer werden opgeschrikt door een crisis.' Het mechanisme dat Aleid Truijens en Yvonne Doorduyn signaleren is een oud verhaal en heeft op de managementbureaucratie, de Vierde Macht betrekking.

De grafiek VS WANKELEN OP RAND VAN FISCALE AFGROND (Thomas Rueb de Volkskrant 4 mei 2023, p. 10) toont het probleem voor politici, dat macro-economen hun disciplne hebben opgeblazen. Om de éénzijdige koopmansgeest en lobbynetwerken van bankiers te reguleren, is er aan een nieuwe Glass-Steagall wet behoefte.

Grote financiële sector in Nederland schaadt economie (Jonathan Witteman Volkskrant 10 juni 2015):
De Nederlandse financiële sector is zo groot dat het de economie schaadt. Als financiële sectoren boven een bepaalde grens zijn gegroeid, slaat hun positieve invloed op de economische groei om in een negatieve, blijkt uit onderzoek van econoom Dirk Bezemer van de Rijksuniversiteit Groningen. Eerdere studies van onder meer het IMF en de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) komen tot gelijksoortige conclusies.
Banken zijn sinds de jaren negentig voornamelijk gegroeid doordat ze steeds meer hypotheken verstrekten, terwijl het aandeel van leningen aan bedrijven juist daalde, toont het onderzoek van Bezemer naar 46 economieën over de periode 1990-2011.
Waar bedrijfskredieten de economie innovatiever en efficiënter maakten, hadden leningen aan huizenkopers juist een negatief effect op de economische groei. Dit was ook in de jaren voor de kredietcrisis al het geval. De Nederlandse hypotheekschuldenberg behoort tot de grootste ter wereld.

High van de waarheid (Thomas Blom Volkskrant 29 april 2017 Bijlage Opinie p. 6-8):
'Natuurlijk is er een absolute waarheid!'
Wetenschappers protesteren tegen Donald Trump en het bewieroken van alternative facts. 'Ik geef wel toe: universiteiten zijn daar medeverantwoordelijk voor.'
Het klinkt bijna als een religieuze ervaring.
'Dat klopt. Wetenschappelijke ontdekkingen en de waarheid zijn vergelijkbaar met God. Er is iets dat groter is dan jij en alleen al door ermee in aanraking te komen, word je beter als mens. Het is veel mooier en indrukwekkender dan je je ooit kunt voorstellen. Het is het waard om alles voor op te offeren.'
Hoe lastig is het om tot de waarheid te komen?
'Geloof in de waarheid gaat gepaard met bepaald gedrag. Een stapje dichter bij de waarheid komen is moeilijk en duurt lang. Dus dat vraagt tolerantie, uithoudingsvermogen, zelfreflectie en de bereidheid terug te komen op aannamen die je heel lang hebt gehad. De waarheid heeft geen enkele haast om zichzelf te tonen. Sterker nog, het lijkt me duidelijk dat hoe dieper en ingewikkelder het in elkaar zit, hoe langer het duurt voor je het begrijpt. Dus: als je niet in een absolute waarheid gelooft, geweldig, dan kun je alles laten gaan, dag en nacht feesten en je luiheid botvieren. Als je er wel in gelooft, moet je van de bank komen en echt iets doen.'

Overheid laat je beleid testen (Volkskrant 27 april 2017 p. 24):
Vergroot expertise op snijvlak van beleid en wetenschap met een centrum voor gedragsinzichten.
In een tijd van nepnieuws en zogenaamde alternatieve feiten heeft de maatschappij behoefte aan beleid dat bewezen effectief is. Het Behavioral Insights Team, dat de Britse overheid adviseert, heeft in samenwerking met overheidsinstellingen al meer dan 200 experimenten uitgevoerd; de Wereldbank voert momenteel veertig gedragsexperimenten uit.
Ook in Nederland is er een begin gemaakt: ondergetekenden hebben de afgelopen jaren meegewerkt aan een beperkt aantal beleidsexperimenten. Maar het goed toepassen en testen van gedragskennis vraagt om een nieuw type expertise dat binnen de Nederlandse overheid onvoldoende aanwezig is.
De logische vervolgstap is het oprichten van een onafhankelijk expertteam of centrum voor gedragsinzichten, waar ook de WRR afgelopen maandag voor pleitte.
Daarin kan expertise worden opgebouwd op het snijvlak van beleid en wetenschap. Zo'n team kan zichzelf binnen vier jaar terugverdienen door het effectiever maken van bestaand beleid en het voorkomen van dure missers. Het is tevens het best mogelijke bewijs dat de coalitiepartijen aan fact-based in plaats van aan fact-free politics durven te doen.

Het zijn de feiten, stommeling (Peter Hagoort Volkskrant 27 april 2017 p. 25):
We hebben fundamenteel onderzoek nodig omdat we de problemen van de toekomst vaak niet zien aankomen.
Wetenschappelijk immuumsysteem
Maar hoe we doorbraken bereiken, en vanuit welke hoek die komen, dat weten we niet. Onstuurbare zaken als intuïties spelen daarbij een belangrijke rol. Daarom is voor elke overheid investeren in fundamenteel onderzoek op een zo breed mogelijk terrein de beste garantie op wetenschappelijke doorbraken met grote maatschappelijke en economische betekenis.
Een samenleving zonder een breed wetenschappelijk immuunsysteem loopt het risico geen antwoord te hebben op onvoorziene en onvoorspelde aanvallen op onze samenleving, of dit nu ecologische rampen, epidemieën, politieke catastrofes of andere 'unknown unknowns ' zijn.

Trump's wispelturige presidentschap in 3 bedrijven (Stieven Ramdharie, Theo Koelé en Sacha Kester Volkskrant 14 april 2017 p. 4-5):
Hoe zijn kijk op de NAVO, China en Bannon compleet veranderde
De NAVO is toch niet achterhaald, China is toch geen wisselkoersmanipulator en Stephen Bannon is toch geen nauwe vriend en meesterstrateeg. In een week tijd is Donald Trump compleet gedraaid. Wat zit daarachter?
Het weekblad Time zette hem onlangs op de omslag onder de kop 'De grote manipulator'. De suggestie dat Bannon als een soort poppenspeler aan de touwtjes trok, zou heel slecht gevallen zijn bij Trump.

Kroonjuweel (Sheila Sitalsing Volkskrant 14 april 2017 p. 2):
Het is , zei Anthony Burgmans onlangs, de schuld van Donald Trump en de Europese Centrale Bank dat AkzoNobel dreigt te worden overgenomen door schimmige lui uit Amerika. Akzo is een fabrikant van verf en aanverwante zaken, Burgmans is daar president-commissaris en het aanwijzen van de schuldigen ging langs onnavolgbare weg - iets met dat de ECB door middel van flutbeleid de euro had verzwakt en dat dankzij een niet nader toegelicht 'Trump-effect' de dollar juist een sterke munt was geworden, waardoor het prachtbedrijf Akzo een koopje is voor gewetenloze Amerikaanse opkopers met waardeloze plannen. Zelf heeft Akzo niets fout gedaan, gewoon ijverig potten Flexa Hoogglans in Full Roze en Raspbery Swirl de bouwmarkten in gedragen.
Het heeft onmiskenbaar voordelen om een beursgenoteerd bedrijf te zijn; zo is het een efficiënte manier om kapitaal aan te trekken. Dat er een leuk salaris en optieprogramma voor het topmanagement bij hoort, is een aardige bijkomstigheid waar het bestuur zich uiteraard nooit door zal laten leiden.
Er hoort ook aandeelhoudersdemocratie bij. En bestuurders hebben net zo de ziekte aan assertieve aandeelhouders als politici hebben aan burgers die zich in referenda niet aan de voorgeschreven opvattingen houden. Net zoals politici geitenpaadjes weten te vinden om onwelgevallige uitkomsten van referenda te verwerpen, weten bestuurders beschermingswallen op te tuigen om aandeelhouders van hun stemrecht te beroven.
Soms wankelt zo'n beschermingswal en stormen de buitenlanders binnen. Wie daar geen zin in heeft, moet zich niet op de beurs begeven.

Stilte (Sheila Sitalsing Volkskrant 29 maart 2017 p. 2):
Bij het 60-jarig bestaan van het Verdrag van Rome, afgelopen weekend, vielen allerwegen lofzangen te horen op de Europese samenwerking. Europa is geen markt, maar de wil om samen te leven, een gedeelde droom, een waardengemeenschap, de overwinning op het communisme, de overwinning op de dictatuur - dat soort teksten. Het is allemaal waar.
Tegelijk is die wil om samen te leven en die gedeelde droom niet in staat om de naleving van fundamentele rechten en plichten in alle lidstaten na te leven, om te voorkomen dat asielzoekers aan Europa's grenzen in de modder slapen, om de Grieken hoop en perspectief te bieden op een beter leven, om de Britten binnenboord te houden, om te voorkomen dat een lidstaat als Hongarije afglijdt richting autocratie en daarbij op stille bewondering van enkele buurlanden kan rekenen.

'Controle EU-miljarden is vlooienspel' (Marc Peeperkorn de Volkskrant 13 oktober 2016 p. 10-11):
De Europese Unie kan haar miljarden veel zinvoller en efficiënter besteden, stelt
Alex Brenninkmeijer, het Nederlandse lid van de Europese Rekenkamer. Hoe? Door simpel de vraag te stellen: is het doel wel nuttig waaraan het geld wordt besteed? Vandaag zal de Europese Rekenkamer voor het 22ste jaar op rij geen goedkeuring geven aan de besteding van de EU-miljarden.
Vandaag presenteert de Rekenkamer haar jaarverslag over de besteding van het EU-budget 2015 (145,2 miljard euro). En voor het 22ste jaar op rij blijft een goedkeurende verklaring uit over de rechtmatigheid van die uitgaven. 'Een volstrekt deprimerend beeld', beaamt Brenninkmeijer. 'Zeker omdat het Europees Parlement en de lidstaten vervolgens overgaan tot de orde van de dag. Dat voedt het vermoeden dat ze het eigenlijk niets kan schelen.'
Is de vraag niet of er sowieso wegen aangelegd moeten worden met EU-geld? Of onverkoopbare melk gesubsidieerd?
'Dat soort vragen moeten inderdaad veel meer gesteld worden. Niet alleen: heeft u bereikt wat u wilde bereiken? Maar: was het doel wel nuttig? Op dat moment belandt de Rekenkamer echter midden in de politieke discussie. Want de lidstaten bepalen waar het geld naartoe gaat.'
Biedt de Brexit geen kans de EU-begroting open te breken? Een grote nettobetaler valt weg, veranderingen zijn onvermijdelijk.
'Het biedt zeker een unieke kans. Dat we niet meer kijken over welke landen en projecten het geld wordt verdeeld maar op basis van welke uitgangspunten.
Budgetcommissaris Kristalina Georgieva noemde de Europese meerjarenbegroting onlangs een vredesakkoord, gestold wantrouwen tussen de lidstaten. Het effect is dat er steeds zeven jaar geen zinvolle discussie wordt gevoerd over wat we met het geld doen. De huidige EU-begroting is een begroting van het verleden.'
Blijven landen niet proberen zo veel mogelijk geld binnen te harken?
'Het is juist deze politiek die de burgers afstoot. Het is positioneel onderhandelen: een land heeft een belang, spijkert die positie zo goed mogelijk dicht en vervolgens gaan de hakken in het zand en begint het touwtrekken. Dynamiek zonder voortgang.
Je kunt ook integratief onderhandelen, dan breng je eerst de belangen in kaart en kijk je waar die overlappen. Mijn ervaring met conflictbemiddeling leert dat 60 procent van de belangen gelijkgericht zijn. Met Europese samenwerking kun je een race to the bottom - steeds lagere lonen, steeds meer belasting ontduiken - ombuigen in een race to the top.'

Is hij de nagel aan AKZO's doodskist (Eric van den Outenaar Volkskrant 13 april 2017 p. 21):
Het is nu openlijk oorlog tussen AkzoNobel en het Amerikaanse PPG. De Amerikaanse belegger Elliott, die wordt geleid door Paul Singer, eist het hoofd van AkzoNobel-topman Antony Burgmans. Waar gaat dit eindigen?

Nederland ligt nu in de frontlinie van overnamegevechten (Peter de Waard Volkskrant 13 april 2017 p. 31):
Nederland zou enigszins cynisch het Mosul van het overnamegevecht kunnen worden genoemd.
Nergens anders ter wereld zijn de overnamegevechten momenteel zo verbitterd, is de strijd zo wanhopig en zijn de uitkomsten zo onvoorspelbaar. Financieel journalisten moeten elke dag speuren naar de locaties waar de strijd nu weer het felst is opgelaaid, net als oorlogsreporters in een stad in oorlog.
De Amerikaanse agressors die vorig jaar nog terughoudend waren vanwege de vele politieke onzekerheden, hebben na de Nederlandse verkiezingen hun schroom laten vallen.
En dat inspireert ook mensen als John de Mol tot een guerrillastrijd.

Schotman (NAM) is ongeloofwaardig (Herman de Muinck Volkskrant 13 april 2017 p. 24):
In 1963 waarschuwde ir. Willem Meiborg al voor de risico's van bodemdaling door de gaswinning. In 1987 waarschuwde geograaf drs. Meent van der Sluis voor het verband tussen gaswinning en aardbevingen. De goed onderbouwde beweringen van deze deskundige heren werden door de NAM naar het rijk der fabelen verwezen. Een paar maanden na de zware beving bij Huizinge publiceerde het Staatstoezicht op de Mijnen begin 2013 een opzienbarend rapport. In dat rapport stond de duidelijke waarschuwing dat bij aanhoudende gaswinning op dezelfde voet er veel meer en mogelijk nog zwaardere aardbevingen zouden volgen.
Van een verantwoordelijk bedrijf als de NAM zou je dan toch mogen verwachten dat de gasproductie direct zou worden verlaagd. Maar wat was de reactie van de NAM? In 2013 werd er door de NAM met de productie van 54 miljard kuub gas een record gevestigd. Hoe geloofwaardig is het dan nog om uit de mond van de NAM-directeur te horen: 'Dit overkwam ons'.

Twijfelhandel (Sheila Sitalsing Volkskrant 10 april 2017 p. 2):
Het was een uitknipwaardig in terview, afgelopen zaterdag in de Volkskrant, met Gerald Schotman, directeur van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, gesel van Groningen, boeman van het gas. Met verve vervulde hij de rol van de partij die het ook maar allemaal overkomen is, de partij die de zware verantwoordelijkheid draagt voor het verwarmen van het ganse land, de partij die ook maar zijn stinkende best doet en binnen de grenzen van redelijkheid het beste met de mensen voor heeft en roeit met de riemen die hij heeft en ook maar kop van jut is en in vreedzaamheid naar fatsoenlijke alternatieven zoekt etcetera.
In het gasdebat heeft de NAM jarenlang de rol van de handelaar in twijfel gespeeld: uw schade komt door mollen, blikseminslag of door opkruipend vocht. Ook in de Volkskrant kwijt Schotman zich uitstekend van die rol: 'Bijna alles in het gasdossier had sneller gemoeten. Maar het kon niet eerder. We wisten nog te weinig. De vraag of iets aardbevingsschade is, kunnen we nu met veel meer zekerheid beantwoorden.'
We wisten te weinig.\\Er was geen plan.
Arm Groningen. Er was één plan: om gas uit de bodem te halen. Verder was er geen plan voor de regio, of voor de mensen. Nooit geweest. Nog steeds niet.

Eigen gelijk is grootste bedreiging voor EU (Sebastiaan Princen Volkskrant 28 maart 2017 p. 23):
Complexe oorzaken van de eurocrisis worden gereduceerd tot de instabiliteit van Zuid-Europese landen.
Eendimensionaal
Dit laat geen ruimte voor een genuanceerde en opbouwende aanpak, die voor elk land kijkt wat de economie het meest versterkt. In plaats daarvan komt een eendimensionaal recept van bezuinigingen, waarvan het resultaat twijfelachtig is.
Bovendien leidt deze manier van denken af van de rol die de Noord-Europese lidstaten spelen in de eurocrisis. Vanuit economisch gezichtspunt zijn de grote handelsoverschotten van Duitsland minstens zo funest voor de stabiliteit van de eurozone als de begrotingstekorten in Zuid-Europa. Duitsland zou hieraan wat kunnen doen door de lonen of overheidsbestedingen in eigen land te verhogen.
Hoewel het IMF, toch bepaald geen zachte heelmeester bij economische kwalen, al meerdere malen heeft gesteld dat dit onvermijdelijk is om de Griekse economie er weer bovenop te helpen, blijven de Duitse en Nederlandse regering stelstelmatig weigeren hierover te praten. Dit zou niet passen in het verhaal waarmee de Griekse staatssteun aan de eigen kiezers is verkocht. Dat de Griekse economie daardoor langer dan nodig in het slop blijft en de Europese economie als geheel
kwetsbaarder wordt voor een volgende crisis, wordt op de koop toe genomen.
Onwil
De bedreiging voor de Europese Unie zit dan ook niet alleen in de politieke en/of economische zwakte van bepaalde lidstaten. Het zit met name in de groeiende onwil om zich te verplaatsen in de positie van andere landen in Europa.
De verdragen, formele besluiten en instellingen van de EU zijn noodzakelijke ingrediënten van de Europese samenwerking. Ze kunnen echter alleen werken als de lidstaten zich actief willen inzetten voor een goede samenwerking.
Een belangrijke voorwaarde daarvoor is het besef dat het eigen gelijk niet altijd het gelijk van de ander is, dat je (daarom) niet te snel met het vingertje moet wijzen en dat je elkaar iets moet gunnen om verder te komen.
Het verminderde besef daarvan, zowel in Nederland als in veel andere EU-lidstaten, is de grootste bedreiging voor de toekomst van de Europese Unie.

Dit gaat niet over Wierd Duk (Jean-Pierre Geelen Volkskrant 27 maart 2017 Bijlage V4-5):
De Volkskrant analyseert aan de hand van de carrière van verslaggever Wierd Duk de opmars van een opmerkelijk fenomeen.
Hij kan ingewikkelde problemen duidelijk uitleggen, vindt hij. Maar misschien wel het belangrijkste element in zijn eigen kwalificaties: zijn tegendraadsheid. Die beschouwt hij als 'journalistieke opdracht'. Duk mag graag uitvaren tegen 'politiek correct denken', in zijn ogen overwegend van linkse snit. Live in de uitzending, maar meer nog op Twitter, broedplaats van polarisatie. Een houding die garant staat voor de felbegeerde #ophef waarop talkshows vaak azen.
Wie het hardst schreeuwt, valt het meest op. Duk kent ze persoonlijk, de CAPSLOCK-typers. Bert Brussen, Annabel Nanninga, Ebru Umar: allemaal reuzebeschaafde mensen, zegt hij. 'Achter de computer worden ze openbare personages die ze in werkelijkheid helemaal niet zijn. Ik heb enkelen van hen weleens gezegd dat het wellicht verstandiger is daarmee op te houden nu zij een grotere rol spelen in het maatschappelijke debat, maar dat komt niet echt over.'

'De wereld staat in brand en hier gaat het over flessen wijn declareren' (Lisa van der Velden de Volkskrant 2 maart 2015):
Terug naar Nederland. Welk binnenlands nieuws viel u de afgelopen tijd op?
'Vooral de integriteitskwesties binnen de politiek. Ik vind het zo typisch Nederlands: de wereld staat in brand en de VVD laat niet veel meer van zichzelf zien dan gedoe over een declaratie van een fles wijn. Een regeringspartij zonder één origineel standpunt over buitenlands beleid, die verdrinkt in een moeras van kleine grabbelaars. Zo in zichzelf gekeerd. Een minister-president die in deze krant zegt: dit is gewoon een waanzinnig gaaf land. Alsof hij tegen kleine kinderen praat. Daar word ik moedeloos van.
'Tegelijk zie ik in de bezetting van het Maagdenhuis ook een tegenbeweging, waar ik heel enthousiast over ben. Die 'kaste' van bestuurders die elkaar de hand boven het hoofd houden zit niet alleen in de politiek. Die zit overal, ook binnen het onderwijs. hun kaste wordt opgeschud worden ze gedwongen om zichzelf eens achter de oren te krabben en zich af te vragen: zijn we eigenlijk wel goed bezig? Het is heel goed en gezond dat studenten hen onder druk zetten. Zelf heb ik in de jaren tachtig ook aan studentendemonstraties meegedaan. Wat mij betreft verdient iedere generatie zijn eigen Maagdenhuis.'

Wil Jesse Klaver de volgende keer ook nog winnen? (Thomas von der Dunk Volkskrant 27 maart 2017 p. 18):
Lodewijk Asscher verkondigde op de Ledenraad van de PvdA vorige week zaterdag dat de partij 'nu echt moest vernieuwen'. Zolang volstrekt onduidelijk blijft, wat dat zou inhouden, lijkt mij dat geen oplossing na de ongekende nederlaag die zij 15 maart leed. 'Vernieuwing' als toverwoord, als panacee voor elk probleem: ik geloof er niet zo in.
Sterker: de PvdA zou wel eens zo catastrofaal verloren kunnen hebben, doordat zij zich de afgelopen jaren juist tevéél vernieuwd had, en daardoor de sociaal-democratische kluts kwijt is geraakt.
Klaver bepleit een sociaal-christelijke coalitie zonder VVD, en die zou inhoudelijk ook beter het probleem van de sociaal-economische ongelijkheid - een hoofdoorzaak van de maatschappelijke onvrede - te lijf kunnen. Dat is in feite ook de logische uitkomst van wat CDA-prominent Ferdinand Grapperhaus in zijn boek Rafels aan de rechtsstaat betoogt:
als gevolg van een egoïstische bovenklasse (die nog steeds de neoliberale lijn van de VVD bepaalt) scheurt de samenleving uiteen.
VVD-veteraan Ed Nijpels wilde in Nieuwsuur dinsdag GroenLinks erbij omwille van een zo groen mogelijke coalitie. Als hij dat serieus meent, moet echter wel allereerst zijn eigen partij overboord, die zich slechts met lange tanden aan 'Parijs' wil houden, en vooral niet meer. Zeker: er bestaan best verlichte VVD-ondernemers die voor vergroening van de economie pleiten. Maar in de praktijk blijken de 130km-fetisjisten in de Telegraaf-achterban altijd sterker. Dus, Jesse: niet doen!

Koevoet (Sheila Sitalsing Volkskrant 27 maart 2017 p. 2):
Maar voor het overgrote deel zijn burgemeesters, en niet alleen burgemeesters maar ook commissarissen van de koning en topambtenaren en andere niet-verkozenen op sleutelposities nog altijd disproportioneel vaak van CDA-, VVD- of PvdA-huize.
Over hun monopolie wordt al sinds mensenheugenis geklaagd en gesteund - gedenk de verzuchting van bestuurskundige Roel in 't Veld uit de jaren negentig van de vorige eeuw: 'De politieke partij is een headhuntersbedrijf voor het openbaar bestuur.' Net zo lang ook verschijnen er rapporten met aanbevelingen om de boel open te gooien, net zo lang zijn er burgerinitiatieven en partijen die ervoor pleiten om de beste mensen voorrang te geven, in plaats van de loyaalste partijmensen.
Tot spectaculaire doorbraken hebben deze pleidooien nog niet geleid. Lippendienst is er volop. Vijftien jaar geleden al tekende Gerard van Westerloo, een groot journalist die ons inmiddels ontvallen is, uit de mond van een jonge, ambitieuze staatssecretaris van VVD-huize de volgende woorden op:
'Ik kom zelf uit het bedrijfsleven, ik heb hier in Den Haag geleerd dat ons politieke systeem erg conformerend is. Zeker de grote partijen zijn banenmachines geworden voor functies in het openbaar bestuur. Hé Mark, roepen ze in de VVD tegen mij, als jij een benoeming hebt, moet je ook naar liberalen kijken hoor!' De jonge staatssecretaris wilde weg van het systeem van politieke patronage, zodat 'het niet langer belangrijk is of de PvdA dit keer iemand mag benoemen en dan het CDA. De zaak zit behoorlijk dicht. Ik snak ernaar om hem open te breken.'

Kennis maakt ons in de war (interview met bestuurskundige Roel in ’t Veld Volkskrant 5 september 2009):
‘De meeste beleidsmakers, en trouwens ook de meeste wetenschappers, hebben een lineair beeld van de verhouding tussen kennis en beleidsvorming. Je zoekt uit hoe het zit en neemt vervolgens de juist maatregelen. Maar zo gaat het in werkelijkheid natuurlijk helemaal niet. Kennis is maar één factor in beleidsvorming. En het gaat niet zozeer om waarheidsvinding, zoals in de wetenschap. De meeste vraagstukken op de politieke agenda’s van nu zijn kwaadaardig van aard, omdat noch over de waarden noch over de kennis overeenstemming bestaat. Dan is een speurtocht naar Het Ware nutteloos. Het gaat om het vinden van een maatschappelijk handelingsperspectief.’
‘De aard van de politiek en het politieke bedrijf verandert. De marketeers regeren, van de politiek tot de media. Beslissingen zijn ingegeven door overwegingen rond de kiezersgunst of van de kiezers.’
‘We zijn met zijn allen beter opgeleid dan ooit. Dat leidt ertoe dat het gezag van overheden niet meer vanzelfsprekend is, en dat is misschien maar goed ook. Maar het heeft ook een paradoxale kant. Naarmate er meer kennis in de samenleving zit, lijkt de hang naar simplificatie alleen maar toe te nemen. Kennis maakt ons ook in de war. De agenda’s in media en politiek worden bepaald door de onderbuik (Groupthink) van de populisten, terwijl we best weten dat de wereld ingewikkelder is dan dat. Dat is onrustbarend lijkt me.’
Tot slot stelt In ’t Veld: ‘Ik ben al sinds mijn 16e een seculiere hindoe. Het spectrum tussen goed en slecht is altijd interessanter dan de uiteinden.’

De culturele dimensies volgens Hofstede
Cultuur wordt overgedragen via onze sociale omgeving en niet via erfelijkheid. Cultuur staat in tussen de menselijke natuur (dat wat alle mensen gemeen hebben) en de persoonlijkheid (dat wat iedere mens tot een uniek wezen maakt).
Om de typische authenticiteit van volkeren te benadrukken maakt Geert Hofstede van vijf cultuurdimensies gebruik. Waarom bedrijven hun authenticiteit kwijtraken beschrijft Rohit Bhargava in zijn boek Persoonlijkheid
niet inbegrepen. De top down & bottom up wederkerigheid komt in de organisatiecultuur tot uitdrukking. Er bestaat een duidelijke correlatie tussen de Big Five (persoonlijkheidsdimensies) van Willem Hofstee en de vijf cultuurdimensies van Geert Hofstede, boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen.

Een wereldkans voor het klimaat (Jan Paul van Soest Volkskrant 25 maart 2017 katern Vonk p. 6-7):
In de verkiezingsuitslag ziet Jan Paul van Soest een geweldig perspectief. Als groen en rechts gedwongen worden samen te werken gaan het klimaat én de economie erop vooruit.
Opmerkelijk, het begin van de kabinetsformatie: VVD-partijleider en premier Mark Rutte liet na het eerste gesprek met verkenner Edith Schippers weten dat de energietransitie, de overgang van vuile naar schone energie, een wezenlijk thema is.
VVD kon zonder klimaatwetenschappers.
Het wetenschappelijk bureau van de VVD, de Teldersstichting, raadpleegde voor zijn rapport Zeker van Energie (2014) wel de
klimaatsceptische journalist Marcel Crok en VVD-lid en blogger Hans Labohm, maar geen klimaatwetenschappers.''
Binnen de VVD is ook al jarenlang een netwerk Liberaal-Groen actief. Oud-VVD-ministers Ed Nijpels, hoeder van het Energieakkoord, en Pieter Winsemius laten in persoon zien dat groen en liberaal uitstekend samen kunnen gaan: regelmatig kapittelen ze hun eigen partij als er weer anti-klimaatbeleidsstemmen in de VVD klinken. Maar tot nu toe legden dit soort stemmen binnen de partij het af tegen de conservatieve hoofdstroom.
Terwijl er wel een maatschappelijk debat woedt over de noodzaak en vormgeving van klimaatbeleid, is er wetenschappelijk veel minder controverse over de oorzaken van klimaatverandering. 97 procent van de wetenschappers weet dat het klimaat verandert en dat menselijke activiteiten als verbranding van fossiele brandstoffen maar ook verandering van landgebruik de hoofdoorzaak is. In de kern gaat het om natuurkunde zoals in 5 VWO (bèta, dat wel) wordt onderwezen: de energiebalans van de aarde verandert door de concentratie van broeikasgassen. De wetenschappelijke studies van het IPCC documenteren uitgebreid de bewijslast en officieel hebben alle landen die analyses onderschreven.

De samenwerking waar de wereld op wacht
In Nederland is geen 'winner takes all'-systeem en zijn partijen aan weerzijden van het klimaatspectrum tot elkaar veroordeeld. En dat biedt interessante kansen. Groen-linkse en liberaal-rechtse samenwerking zou wel eens het experiment kunnen zijn waarop de wereld zit te wachten. Het is aannemelijk dat de grote ecologische problemen van deze tijd, zoals verlies aan biodiversiteit en klimaatverandering, alleen maar succesvol kunnen worden opgelost als ze uit de links-rechtspolariteit verdwijnen en door een groen-liberaal beleid worden opgepakt. Een onversneden GroenLinks-geluid appelleert en mobiliseert onvoldoende breed en een onversneden rechts-liberaal beleid laat de ecologische kwestie links liggen (en schiet daarmee uiteindelijk ook economisch in eigen voet).
Een gedwongen samengaan van deze zienswijzen in één kabinet kan de weg plaveien voor een effectief klimaatbeleid dat op brede politieke steun kan rekenen en zo meer landen tot voorbeeld kan dienen. Zo kan Nederland op verrassende wijze via groen-rechts toch weer koploper in milieubeleid worden: ecologisch effectief én economisch verstandig.

Feest van 60 jaar Rome is dansen op vulkaan (Adriaan Schout Volkskrant 24 maart 2017 p. 23):
De economische en politieke instabiliteit van Griekenland, Italië en Portugal maakt kans op crisis reëel.
De afgelopen eurocrisis bewees dat er binnen de eurozone geen overeenstemming is over de omgang met existentiële dreigingen. Noordelijke landen willen de crisis gebruiken om bezuinigingen en hervormingen door te drukken; zuidelijke landen verlangen afschrijving van schulden ('mutualisatie'), Europese investeringen en solidariteit om de sociale klappen op te vangen.
Uitstelgedrag is wel het slechtst denkbare voor de volgende eurocrisis en, daarmee, voor de EU. Toch is dat het waarschijnlijkste scenario, omdat Duitsland de Europese eenheid niet op het spel wil zetten en ook niet verder durft met Europese integratie.
Het feest van zestig jaar Rome lijkt op dansen op de vulkaan. Als er een volgende eurocrisis komt, dan liggen er geen plannen klaar om de klappen op te vangen. Dit is niet verwonderlijk omdat de EU op crisissituaties altijd reageert en dus niet anticipeert.
Toch is dit het moment om de vraag te stellen: wat moet er gebeuren bij een volgende eurocrisis?
Regeren is vooruitzien en niet doen alsof je neus bloedt.

Verjonging is géén oplossing (André Doorlag Volkskrant 23 maart 2017 p. 26):
En weer een pleidooi voor verjonging als panacee voor problemen bij een politieke partij, nu de PvdA. Jeremy Corbyn en Bernie Sanders hebben wel bewezen dat je niet jong hoeft te zijn om jongeren te inspireren en te motiveren. In het buitenland begin je pas op je 60ste, want dan word je geacht voldoende levenservaring en wijsheid te hebben, hier ben je dan al afgeschreven.
Maar de werkelijke oorzaak van de deconfiture van de PvdA is dat de rekening van de banken- en financiële crisis door grote bezuinigingen in de zorg en de sociale zekerheid, is neergelegd bij de minst draagkrachtigen. Ook zijn de belastingen steeds meer verschoven van kapitaal naar arbeid. Dat er zoveel verborgen armoede en voedselbanken zijn, is een schande voor dit 'supergave' land. Met dank aan de PvdA. En figuren als Kok en Bos hebben met hun duurbetaalde baantjes de PvdA geen goed gedaan.
De PvdA is steeds meer bemenst met D66'ers en VVD'ers. We zien dus de merkwaardige paradox dat er geen tijd is die zo geschikt is om een sociaal-democratische politiek te voeren als deze tijd, want we lopen tegen de grenzen van de groei aan en 'delen' zou nu het mantra moeten zijn dat politiek door de sociaal-democratische partij de rug is toegekeerd. Nu maar hopen dat GroenLinks niet in dezelfde val zal lopen.

De smeerolie van de coalitie (Ariejan Korteweg en Remco Meijer interviewen Ton Elias Volkskrant 22 maart 2017 p. 6-7):
De VVD is onder Mark Rutte een te eenvormige partij van jaknikkers geworden. Onafhankelijkheid wordt niet op prijs gesteld. Dat zegt afzwaaiend Kamerlid Ton Elias vandaag in een interview met de Volkskrant.
De verkiezingsuitslag - de VVD verloor acht zetels, maar werd veruit de grootste partij - noemt Elias goed voor Nederland, maar slecht voor de VVD.
'De discussie over de ja en amen cultuur blijft daardoor uit.' Elias laakt de eenvormigheid van de nieuwe fractie. 'Hoeveel ondernemers staan er op de lijst, hoeveel verpleegsters, agenten? Het is allemaal ambtenarij en onderwijs en mensen met een politiek baantje. Dat is niet gezond. Ik zeg niet dat die mensen niet deugen, maar de optelsom is koekoek eenzang.'

Regeert Dijsselbloem als enige gewoon door? (Peter de Waard Volkskrant 22 maart 2017 p. 31):
Dijsselbloem, die steun van het IMF altijd een voorwaarde heeft genoemd voor de Griekse redding, lijkt nu van de in Athene zo gehate trojka (ECB, EU en IMF) af te willen.
In een interview met de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung stelde hij voor het in 2011 opgerichte Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM), waarvan hij zelf de voorzitter is, tot een Europees IMF te bombarderen. Dat heeft voldoende kapitaal (80 miljard eigen vermogen en 500 miljard leenvermogen) en kennis om de rol van het IMF in Europa over te nemen.
Zijn voorstel in een Duitse krant zal ongetwijfeld de steun hebben van de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble, die sowieso niets van schuldkwijtschelding moet weten en al helemaal niet nu er verkiezingen in eigen land in aantocht zijn.

‘Dijsselbloem gaat de geschiedenisboeken in door zijn wanbeleid in Griekenland’ [video] (Lorenzo Fränkel 8 maart 2017):
Een paar maanden lang bewoog hij zich met veel bravoure door de centra van de Europese macht, op zoek naar een duurzame oplossing voor de torenhoge schulden van Griekenland. Yanis Varoufakis, de Griekse ex-minister van Financiën, blikt terug op die roerige periode en deelt zijn visie voor een democratischer EU. Stap één: open de gesloten deuren van de Eurogroep.
‘De Eurogroep en haar voorzitter Jeroen Dijsselbloem zullen de geschiedenisboeken ingaan als hét schoolvoorbeeld van wanbeleid tijdens een crisis.’ Dat zegt Yanis Varoufakis, econoom, rebel, en ex-minister van Financiën van Griekenland. Hij was onlangs in Nederland om zijn platform Democracy in Europe 2025 — oftewel Diem25 — te lanceren. FTM sprak hem in de kelder van poppodium Paradiso in Amsterdam, waar hij later op de avond een uitverkochte zaal zou toespreken.
Griekenland
‘Griekenland herstelt zich gestaag,’ stelt Jeroen Dijsselbloem, Eurogroepvoorzitter en onze minister van Financiën, in gesprek met CNBC, ‘en wie over crisis wilt praten kan beter iemand anders spreken.’
Onlangs zat FTM aan tafel met Dijsselbloem, bij welke gelegenheid de minister zijn politieke wil en vastbeslotenheid uitte om de eurozone bij elkaar te houden. ‘Doormodderen is niet erg,’ aldus Dijsselbloem.

Dijsselbloem over EU: ‘Doormodderen is niet erg’ (Thomas Bollen 3 maart 2017):
PvdA-kopstuk Jeroen Dijsselbloem gaf twee weken voor de verkiezingen een terugblik op zijn verdiensten als minister van Financiën. Hij is trots op het beheersen van de rijksbegroting en wil Griekenland in de eurozone houden. Het doormodder-scenario voor Europa is wat hem betreft zo slecht nog niet en ook de sociaal democraat bejubelt een strenge minister van financiën.
‘Ik vind
doormodderen helemaal niet erg. Dat is wat politici doen.’ Er rolt een lach over de tafel maar Jeroen Dijsselbloem praat zonder pauze door: ‘Zolang je voortmoddert in de goede richting en de boel bij elkaar houdt ben je goed bezig.' Met deze woorden verdedigt de PvdA minister van Financiën de voortzetting van het huidige EU-beleid. Strak in het pak en met twee zwijgende woordvoerders aan zijn zijde beantwoordt hij de vragen van een groep economiejournalisten. Het gesprek gaat over één van de vijf toekomstscenario's voor de Europese Unie die deze week gepresenteerd werden door Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker, te weten het doormodderscenario — zoals een vergelijkbare analyse van de Rabobank dit toekomstplan eerder deze maand noemde.

Hoe Nederland (alweer) de wereld vrede redde (Arnout Brouwers Volkskrant 22 maart 2017 p. 24):
Maar goed, de commentatoren van de kwaliteitskranten geboden de kiezer 'niet strategisch te stemmen' - en met die lui wil je geen ruzie.
Maar voordat we verder gaan in het onderzoek naar hoe juist dit kleine, dappere volk van '15 miljoen mensen, op dit kleine stukje aarde' (oké, het zijn er nu 17 miljoen) deze historische taak volbracht, even terug naar de premisse dat 'de populistische revolte is uitgebleven', zoals commentatoren de afgelopen dagen massaal vaststelden. Uhh? Wakker worden! We leven al in de postrevolutionaire tijd.
Loepzuivere populist
In de Verenigde Staten is een loepzuivere populist tot president gekozen - wiens
antidemocratische instincten louter in toom worden gehouden door de Amerikaanse grondwet en 'checks and balances' en door het politiek-bureaucratische complex waarvan hij nominaal de hoogste baas is. En het Verenigd Koninkrijk, een van de drie grote EU-machten heeft zichzelf al knock-out geslagen in een Brexit-referendum en hoopt nu op een gouden toekomst, ronddobberend op een al dan niet zeewaardig vlot.
Laatste bastion
Lang verhaal kort: 'It's a crazy world out there!' Maar wie weet kunnen na ons de Fransen daarvan profiteren.
Nu mogen we weer goede hoop koesteren dat die ramp de Fransen en Europa bespaard blijft. En wat was dan de ultieme toverdrank die de populisten stopte? Hun succes elders! Ik vestig mijn hoop op de wal. Niet de muur, maar de wal. De wal die het schip keert. Mensen willen misschien wel een stembusrevolte, maar ze willen geen chaos.

Het lag echt aan onze politici, niet aan Brussel (Bastiaan Rijpkema Volkskrant 22 maart 2017 p. 25):
Vóór de verkiezingen lagen de toekomstscenario's voor de EU op tafel, maar de politiek liet het afweten.
De verschillende scenario's worden afgemeten aan resultaten op beleidsterreinen als de interne markt en defensie. Dus: komt snel breedband-internet tot op het platteland, kunnen 'connected cars' probleemloos de grens over en kopen lidstaten samen drones? Het zijn technocratische antwoorden op democratisch onbehagen.
De Brexit-campagne werd gewonnen met de slogan 'take back control'. Toch denkt de Commissie nog steeds: als we 'leveren' zijn de Europese burgers weer tevreden. Maar democratisch onbehagen bestrijd je in de eerste plaats met een glasheldere democratische architectuur voor de EU - voor elk van de scenario's zou democratie de cruciale maatstaf moeten zijn.
Zo sijpelt er weer een stukje democratie weg, want het is immers de komende regering die hierover straks, met haar voornamelijk nationale mandaat, gaat meepraten in Brussel.
Een voordeel is wel: de dynamiek is glashelder blootgelegd. Aan de Europese Unie heeft het niet gelegen, vóór de verkiezingen lagen de scenario's op tafel; de Nederlandse politiek heeft het laten afweten. Onthoud dat als er straks weer naar 'Brussel' wordt gewezen.

Rechts huilt mee met de populisten (Dirk-Jan van Baar Volkskrant 30 december 2016 p. 26):
En is Poetin met zijn vijfde colonne onder aanvoering van Wilders en Le Pen niet bezig de NAVO en de EU te ontwrichten? Als er ergens grenzen zijn, en rechts trekt graag grenzen, dan liggen die hier.
Jazeker, links lijdt aan intellectueel zelfbedrog. Maar rechts verlustigt zich eraan en huilt nu met antiliberale wolven mee. Dat maakt het verraad van rechts erger dan dat van links.

Uit de filterbubbel of In hun bubbel zijn zij geen haters; ze zijn het verzet (Asha ten Broeke Volkskrant 30 december 2016 p. 29):
Ik denk dat ik Wouter nu iets beter snap. Wat ik aanzag voor blinde domrechtse vreemdelingenhaat, is voor hem iets anders: de absolute zekerheid dat hij en zijn geestverwanten de enigen zijn die het onheil helder zien. In hun bubbel zijn zij geen haters; ze zijn het verzet. Alles voor een veilig leven met hun geliefden.
Verwar mijn begrip niet met instemming. Dat verzetsidee klinkt misschien nobel, maar het drijft op het ontmenselijken van moslims. Moslims zijn in de anti-islambubbel geen vaders, moeders en kinderen, ze zijn 'De Grote Dreiging'. En dat, wil ik tegen Wouter zeggen, is zowel gevaarlijk als zinloos. Gevaarlijk, omdat die manier van denken precies is wat fascisme mogelijk maakt. En zinloos, omdat honger naar liefde en veiligheid nooit kan worden gestild door haat en angst.

Richard Brooks De vele betekenissen van maya
Is het alleen maar het Indiase equivalent van die pessimistische waardering van het leven die te vinden is in het boek Prediker, ‘IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid’ (1:2)? Of zoals de Bijbel zegt: ‘Het ene geslacht gaat en het andere geslacht komt, maar de aarde staat in eeuwigheid; ook rijst de zon op en de zon gaat onder, en hijgend ijlt zij naar haar plaats, waar zij oprees. De wind gaat naar het Zuiden, en zij draait naar het Noorden; aldoor draaiend gaat hij voort, en op zijn kringloop keert de wind weer terug… alle dingen zijn onuitsprekelijk vermoeiend, en er is niets nieuws onder de zon’ (1:4-9).

Meta-leren berust op het zelf-bewustzijn, het bewustzijn van bewustzijn en wordt door het integrale denken (lemniscaatdenken) tot uitdrukking gebracht. Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking. Het is mogelijk oude inzichten aan nieuwe inzichten te toetsen. Uiteindelijk blijkt dat er niets nieuws is onder de zon.

Meta-leren, een helicopterview, dus door boven de gebeurtenissen te gaan staan, afstand te nemen verander je het perspectief. Om de schepping te vervolmaken wijzigt afhankelijk van de tijdgeest de perceptie. Meta-leren maakt het mogelijk 'Marktfalen en Overheidsfalen', de twee kanten van een medaille, te doorbreken.

De basis voor zelfregulering (4.1.2.1. Het principe van de tegendelen) is zelfkennis. Het Ken Uzelve staat voor het Ene en het vele, voor ‘Eenheid in Verscheidenheid’. Er geldt nog steeds verbeter de wereld begin bij jezelf.

De boeken van zowel Bruce Lipton als van Gerrit Teule waren voor mij aanleiding de volgende stelling te poneren:

Stelling: Elektromagnetisme is zowel binnenkant als buitenkant (innerlijke en uiterlijke werelden), het membraam, de schil, de ‘bewustzijnsschil’ van de 'Ongemanifesteerde binnenwereld' en 'Gemanifesteerde buitenwereld’.

Uitgangspunt is dat de horizontale cirkel in de wereldklok van Pauli de ‘huwelijksquaterniteit’, de relatie tussen 'Alchemist en Soror', tussen het eigen ego en de 'anderen' toont. De horizontale ordening is de werkelijkheid zoals wij deze in het aardse leven ervaren. Het eeuwige nu van de verticale ordening staat voor negentropie, het "zelf-organiserende principe" dat met synchroniciteit samenhangt. De verticale cirkel toont het alter ego (archetype, Dubbele identiteit), dat zich afvraagt ‘wat is de moraal van het verhaal?’. De cirkel, de mandala symboliseert de eenheid tussen de innerlijke en uiterlijke wereld, de 'micro- en macrokosmos'. De lemniscaat verbindt de horizontale cirkel met de verticale cirkel en symboliseert de bewust of onbewust ervaren werkelijkheid. Het leven is een continu ervaringsproces, dat tracht knelpunten in de gewenste richting bij te sturen. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. Elk mens schrijft zijn eigen levensverhaal. Of met andere woorden ‘het gaat om de moraal van ons levensverhaal’.

The LEARNING LEMNISCATE is a way of describing two of the four types of learning that we use in our lives to generate knowledge. The four are propositional, practical, experiential and inspirational learning, The lemniscate involves the last two which are the heart of Systemic Thinking and being systemic.
What we do in the world, the way we contribute to organisations, is fundamentally a function of the way we view the world. Most of the time we are quite unaware of the details of all the beliefs and values that make up our worldviews and which we employ quite unconsciously to everything that we encounter.
Learning is about identifying the driving values, testing them against other worldviews to create new meaning from which we can reflect, plan and act in ways more appropriate to our conscious intention.
The Learning Lemniscate maps the process that describes how this approach to learning is achieved. Learning that encompasses concrete, experiential, mental reasoning and spiritual insights is the basis for new behaviour and new value positions.

Volgens Douglas Hofstadter ligt aan ons denken een komplex van Verstrengelde Hiërarchieën ten grondslag. Het lemniscaatdenken van Douglas Hofstadter is niet nieuw. Het Prismaboekje 562 Psychologie van het dagelijks leven uit 1962 (wordt nog steeds uitgegeven, toen 1,00 gulden, nu 15,50 euro) van Edward Strecker en Kenneth Appel bevat echter al tekeningen die met de Merkwaardige Lus kunnen worden vergeleken. Ook de vier stadia volgens Maslow en Charles Duhigg in zijn boek Macht der gewoonte maken van de lemniscaat gebruik. In de psychologie staat de methode, die Duhigg in zijn boek toepast bekend als habit reversal training (katern Wetenschap p. 2 Volkskrant 4 januari 2014). Er is een ommekeer in het denken nodig. Het is wenselijk dat het ‘en-en’-denken (dialectisch denken), het complementaire denken, de interdisciplinaire aanpak meer centraal komt te staan. De lemniscaat symboliseert dit transformatieproces.

Charles Duhigg benadrukt in zijn boek Macht der gewoonte - waarom we doen wat we doen en hoe we dat kunnen veranderen de mentale zienswijze.
Een gewoonte voltrekt zich in onze hersenen in niet meer dan drie stappen: de aansporing (ik heb een vieze smaak in mijn mond) gevolgd door de routinehandeling (ik neem een kauwgommetje) resulterend in de beloning (dat is lekker fris!). Je bewust worden van dit proces is een sleutel tot succes op vele gebieden: het kan de productiviteit op je werk verhogen en je creativiteit vergroten.

Een DNA-molecuul bestaat uit twee lange strengen van nucleotiden, die samen zich buigen tot een dubbele helix.
Herbert van Erkelens, Ascensie:
Als het huidige DNA-model uit de wetenschap uitgaat van twee strengen die spiegelbeeldig om elkaar wentelen, dan ligt hierin de polaire dynamiek van Dualiteit gecodeerd. Dualiteit is het omgaan met de tegenstellingen, met het mannelijke yang en het vrouwelijke yin, met de Adam en met de Eva in ons, met het actieve beginsel van elektriciteit en het passieve beginsel van magnetisme.

Daniel Ofman toont de in het kernkwadrant verborgen 5e dimensie niet expliciet. De verborgen 5e dimensie zorgt voor de verbinding tussen binnen en buiten en vice versa. Elk kernkwadrant toont een cyclische beweging. Zelfs in elk kernkwadrant zit een lemniscaat verscholen.

De lemniscaat symboliseert het leerproces tussen het geestelijke en het lichamelijke, de binnenwereld en de buitenwereld. De éne werkelijkheid heeft net als bij Ayurveda op de "kennis van het leven", de oerbron betrekking. De lemniscaat verbindt het aardse met het hemelse, de eeuwige kringlopen. Het creërend vermogen berust op dynamische, universele krachten. Universele krachten zorgen voor balans. De lemniscaat, de band van Möbius verbindt de continu met elkaar afwisselende binnen - en buitenkant met elkaar. Wat binnen is wordt buiten en omgekeerd. De lemniscaat geeft aan dat we niet in een loop (Schizoîdie cq. Schizofrenie) zitten maar met de spirituele energie, de Triade zijn verbonden. Het onmogelijke wordt mogelijk.

In het rapport Eenheid in Verscheidenheid worden de contouren geschetst hoe 'probleem en oplossing' van de culturele evolutie (cultuuroverdracht) met elkaar samenhangen. De oplossing van het ééndimensionale marktdenken ‘u vraagt, wij draaien’ heeft een psychologische (Deel IV), een sociologische (Deel V) en een filosofische (Deel VI en VII) dimensie.

Het rapport 'E i V' laat zien dat het wiel, de unificatietheorie van Eenheid in Verscheidenheid al is uitgevonden. In essentie draait het nog steeds om de metafysica van Plato en de fysica, de oorzakenleer van Aristoteles. Voor een adequate kennis van de werkelijkheid moeten de begrippen in hun samenhang met de werkelijkheid overeenkomen. In de leefwereld van de mens staat het concrete tegenover het abstracte, het rationele tegenover het irrationele, het ideale tegenover het reële, het universele tegenover het bijzondere. Door de juiste verbindingen te leggen komen we dichter bij de éne werkelijkheid, de eeuwige wisselwerking tussen binnen en buiten. Met zijn deductieve methode heeft Plato zich gericht op de binnenwereld, Aristoteles daarentegen met zijn inductieve methode op de buitenwereld. Het eindpunt voor Aristoteles was echter dat de eendracht in de Staat op innerlijke gezindheid berust.

De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 9 De zonnetheorie (p. 596):
Een korte analyse van de samengestelde en enkelvoudige elementen van de wetenschap tegenover de occulte leringen. In hoeverre is deze theorie, zoals die algemeen wordt aanvaard, wetenschappelijk?
608: Een dubbele lus voor de neerwaartse evolutie, van geest naar stof; een andere spiraalvorm misschien op het weer-involuerende pad naar boven, van stof naar geest, en het noodzakelijke geleidelijke en uiteindelijke weer opgaan in de layatoestand, wat de wetenschap op haar eigen manier noemt ‘het wat elektriciteit betreft neutrale punt’, enz., ofwel het nulpunt. Dit zijn de feiten en de verklaring die het occultisme biedt. Men kan het met de grootste zekerheid en het grootste vertrouwen aan de wetenschap overlaten om ze eens te rechtvaardigen. Laten we echter wat meer vernemen over dit genetische oertype van de symbolische staf van Mercurius.

H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel II hoofdstuk 22 De symboliek van de mysterienamen IAO en Jehova (p. 613):
De getallen van de naam Mozes zijn die van ‘IK BEN DIE IK BEN', zodat de namen Mozes en Jehova numeriek in harmonie zijn.
. . . Dit is zijn (Gods) naam, en de som van de samenstellende waarden 21, 501 en 21 bedraagt 543, of eenvoudig een vorm van de cijfers in de naam van Mozes . . . maar nu zo gerangschikt dat de naam 345 wordt omgekeerd en als 543 wordt gelezen. . . . Als dus Mozes vraagt: ‘Laat mij uw gezicht of heerlijkheid zien’, antwoordt de ander terecht en naar waarheid: ‘Gij kunt mijn gezicht niet zien’ . . . maar gij zult mij van achter zien (de ware betekenis, hoewel niet de juiste woorden); omdat het omgekeerde en de achterkant van 543 de voorkant van 345 is – ‘ter controle en voor een juist gebruik van een reeks getallen om bepaalde grootse uitkomsten te krijgen, en voor dat doel worden zij in het bijzonder gebruikt’. De geleerde kabbalist voegt eraan toe: ‘Bij andere vormen van het getal zagen zij elkaar van aangezicht tot aangezicht. Het is vreemd dat wanneer wij 345 en 543 bij elkaar optellen, we 888 (Hoger denken) krijgen, de gnostische kabbalistische waarde van de naam Christus, die Jehoshua of Jozua was. En zo geeft ook de verdeling van de 24 uren van de dag drie achten als quotiënt. . . . Het belangrijkste doel van dit hele stelsel van getalcontroles was om de exacte waarde van het maanjaar in de natuurlijke maat van de dagen voor altijd te bewaren.’
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 24 Het kruis en het pythagorische tiental (p. 660/661):
Dan komt het getal negen of het drievoudige drietal. Het is het getal dat zichzelf onder alle vormen en cijfers bij elke vermenigvuldiging onophoudelijk voortbrengt. Het is het teken van elke omtrek, omdat zijn waarde in graden gelijk is aan 9, nl. 3 + 6 + 0. Het is onder bepaalde omstandigheden een slecht getal, en brengt ongeluk. Terwijl het getal 6 het symbool was van onze bol, gereed om door een goddelijke geest te worden bezield, symboliseerde de 9 onze aarde, bezield door een slechte of boze geest.
Tien of de decade brengt al deze getallen terug tot eenheid, en daarmee eindigt de tabel van Pythagoras. Daarom was deze figuur – , eenheid binnen de nulhet symbool van de godheid, van het Heelal en van de mens. Dit is de geheime betekenis van ‘de sterke greep van de leeuwenklauw, van de stam van Juda’ tussen twee handen (de ‘meestergreep van de vrijmetselaars’), waarvan het gezamenlijke aantal vingers tien is.

Ouroboros, de slang die in zijn eigen staart bijt . In de achtvorm: Zo boven zo beneden.

The Emblem of the Theosophical Society
Ouroboros
Immediately connected with the whirling cross is a serpent swallowing its own tail. This symbol was called by the ancient Greek Gnostics and alchemists ouroboros. The circle it forms is a restatement of the circle around the swastika, representing the boundary of the universe, and the fact that it passes through the encircled swastika suggests that the serpent and everything it encircles are part of the creative energy of the whirling cross.

Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 22 De symboliek van de mysterienamen IAO en Jehova (p. 627):
Deze gemanifesteerde zijde is Taurus, het symbool van EEN (het cijfer 1), of de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet, aleph א (stier of os), waarvan de synthese tien (10) of י yodh is, de volmaakte letter en het volmaakte getal. De Pleiaden (Alcyone in het bijzonder) worden dus zelfs in de sterrenkunde beschouwd als het centrale punt, waaromheen ons Heelal van vaste sterren draait, het brandpunt waaruit en waarin de goddelijke adem, BEWEGING, tijdens het manvantara onophoudelijk werkt. Daarom spelen – in de occulte filosofie en haar siderische symbolen – deze cirkel en het sterrenkruis daarop de voornaamste rol.
De geest van leven en onsterfelijkheid werd overal gesymboliseerd door een cirkel: vandaar dat de slang die in haar staart bijt, de cirkel van wijsheid in oneindigheid voorstelt. Hetzelfde geldt voor het sterrenkundige kruis – het kruis binnen een cirkel, en de bol met daaraan twee vleugels, die vervolgens de heilige scarabeus van de Egyptenaren werd, waarvan alleen al de naam het geheime denkbeeld aangeeft dat ermee is verbonden.

Gerrit Teule start in zijn boek Wat Darwin niet kon weten zijn gezichtspunt vanuit de hardware. Het rapport ‘E i V’ vertrekt daarentegen ook vanuit de 'mentale software' (Geert Hofstede), het 5D-concept, namelijk de doelmatige ordening van de informatievoorziening.

Gerald Maurice Edelman (New York City, 1 juli 1929) is een Amerikaans bioloog, die de in 1972 de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde won voor z'n onderzoek naar en ontdekking van de chemische structuur van antilichamen (figuur links basisstuctuur).
Het complementsysteem speelt samen met antistoffen en fagocyten een zeer belangrijke rol bij de afweer tegen micro-organismen.

Jan Koster publicatie Taal, kunst en biologie:
Eerlijk gezegd vind ik dat Gerald Edelman zelfs de huidige stand van zaken in de biologie verkeerd voorstelt. Het soort recursieve algoritmische patronen dat we in de taalstructuur aantreffen is verwant aan de fractalen die Benoit Mandelbrot begin jaren zeventig geïntroduceerd en bestudeerd heeft.
Mandelbrot (1977) begreep meteen dat hij een soort wiskunde in handen had waarmee tal van aspecten van de levende natuur gemodelleerd kunnen worden. Die fractalen van Mandelbrot kwamen niet geheel uit de lucht vallen.
Reeds aan het begin van de vorige eeuw had de Poolse mathematicus Waclaw Sierpinski (1882-1969) een bepaald fractaal patroon voorgesteld dat sterk verwant is aan het soort recursie dat men in de natuurlijke taal aantreft. In de driehoeken van Sierpinski verdeelt men steeds een gelijkzijdige driehoek in kleinere driehoeken door de middens van de zijden te verbinden.
Het idee van een driehoek die onderverdeeld is in andere driehoeken kan men voorts aantreffen in Plato’s dialoog de Timaeus, wat een belanrijke bron van inzicht en wijsheid was voor architecten en andere kunstenaars in de Middeleeuwen. Tot slot stelt hij de vraag: Wat zijn nu de concrete vooruitzichten voor een verdere integratie van natuur- en cultuurwetenschappen? Als we het gehele gebied van de cultuur overzien dan zijn er m.i. slechts kleine deelgebieden die op termijn voor unificatie met de natuurwetenschappen in aanmerking komen.

Een van de meest intrigerende wetenschappelijke vragen die men zich volgens Jan Koster kan stellen is of, en zo ja in hoeverre, de producten van onze cultuur kunnen worden bestudeerd in een kader dat uiteindelijk binnen de natuurwetenschappen valt.
De driehoek van Pythagoras staat voor het Reflexief bewustzijn. Het maakt het leren begrijpen, het meta-leren mogelijk. De driehoek, het 1 + 1 = 3, these + antithese = synthese, is nog steeds een belangrijke bron van inzicht en wijsheid. Het meta-leren staat juist voor verdere unificatie van natuur- en cultuurwetenschappen. Het koppelt sociologische, filosofische, pedagogische en psychologische inzichten, niet slechts kleine deelgebieden.

De kwintessens van het Meta-leren wordt mede met het Bewustzijns Besturings Model van Jules Ruis onderbouwd.
Jules Ruis het Bewustzijns Besturings Model: De rode draad door alle informatie is het woord 'fractal', een sterk groeiend begrip, dat naar verwachting de komende jaren ons leven en werken op vele fronten zal gaan beïnvloeden. Een klassiek voorbeeld van fractale structuur is de set van in elkaar passende Russische poppetjes, matruschka's genoemd. 'Fractals' zijn (van origine wiskundige) objecten van een ongekende schoonheid bestaande uit zich steeds herhalende patronen.

Dit zijn de dramatische woorden waarmee Ehrenfried Pfeiffer in 1958 zijn slotsom trekt: "omdat we vandaag (1921, 1958, nog net zo goed als 2005) in een wereld leven die verder dan ooit verwijderd is van de oplossing van sociale problemen en waarin het egoïsme, het persoonlijk voordeel, de winst en de hierdoor bepaalde internationale conflicten overheersen; en in het bijzonder omdat de Antroposofische Vereniging de oplossing van de sociale vraagstukken nooit als haar hoogste doelstelling heeft opgevat en daardoor niets heeft bijgedragen aan hetgeen Rudolf Steiner in deze nodig achtte, daarom heb ik geen andere keuze dan de aanwijzingen met betrekking tot het gebruik van de etherische energie diep in mijn borst voor me te houden, om vermoedelijk deze geheimen mee het graf in te nemen, in de hoop op andere tijden, andere omstandigheden en andere levens - waarin de tijd dan rijp zal zijn. Mijn geweten wordt diep bewogen - maar ik moet hogere wetten gehoorzamen -, want dat betekent, dat de wereld voorlopig met het gebruik van energieën door moet gaan, die in hun wezen doods- en vernietigings-krachten dragen. Het is slechts te hopen, dat de wereld nu langs harde weg leert, door oneindig leed, dat ze op een dag ontwaakt en de missie van het leven, van het vreedzame samenleven, van de wederzijdse erkenning en van samenwerking op zich neemt."

In het 5Ddenkraam zijn de 'metafysica, het bovennatuurlijke en de fysica', 'Geestkunde en Natuurkunde', 'Bewustzijnsevolutie en Evolutietheorie', 'Unificatietheorie en Snaartheorie', twee complementaire kanten van één medaille. Het is het projectiemechanisme, de spiegelsymmetrie die beide met elkaar verbindt. Of met andere woorden door alleen beide kanten de ‘natuurwetenschappen + geesteswetenschappen’these + antithese = synthese - van de éne werkelijkheid te belichten komt de theorie van alles een stapje verder. Als we de zaken werkelijk willen veranderen dienen we aan het geestelijke kapitaal meer aandacht te besteden.

De crux van het rapport ‘E i V’ zit in de relatie tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan), tussen het zondebokmechanisme, de Wet van analogie en het marktmechanisme of met andere woorden tussen heer en slaaf (politicals en professionals) respectievelijk tussen verkoper en koper. De waarheid over het zondebokmechanisme leert ons om te kijken vanuit het standpunt van de vervolgden in plaats van dat van de vervolgers.

Zo epigenetica 'nature en nurture' (samenspel tussen erfelijke codering en omgeving) verbindt zo legt Weltstoff (Memetica) een relatie tussen de genen van het DNA en de hersencellen (neuronen), tussen genetica en celbiologie. Een "succesvolle" meme past zich steeds en gemakkelijk aan, aan de veranderende tijden en omstandigheden. Sommigen zien de secularisatie van bepaalde richtingen in de christelijke godsdienst als een teken van een succesvolle meme. Een "starre" en moeilijk veranderende godsdienst zal volgens deze memetheorie versplinteren in een "succesvol" geseculariseerd deel en (talloze) kleine afsplitsingen.

Madame Blavatsky over de studie van de Theosofie:
Wat je ook in De Geheime Leer wilt bestuderen , houd steeds de volgende denkbeelden voor ogen, die de basis moeten zijn van je ideeën-vorming:
(d) Het vierde en laatste basis-idee dat je moet vasthouden is dat wat uitgedrukt wordt in het grote Hermetische axioma. Het somt alle anderen op en vat ze samen:
Zo binnen, zo buiten
zo groot, zo klein
zo boven, zo beneden
er is slechts één Leven en Wet
en de besturende Kracht is één
Er is geen binnen, geen buiten
geen groot, geen klein
geen hoog, geen laag
in het goddelijk bestel

J.H. van Splunter: Smaragden tafel:
Waar, zonder dwaling, zeker en waarachtig waar;
dat wat boven is, gelijk aan dat wat onder is,
en dat wat onder is, gelijk aan dat wat boven is,
om de wonderen van het Ene te doordringen;
en zoals alle dingen geworden zijn uit Een,
door de overwinning van Een
zo ontstonden alle dingen door dit Ene door aanpassing.

Thomas-evangelie, ontdekt in 1948, logion 22
Wanneer u de twee één maakt,
en wanneer u het innerlijk maakt als het uiterlijk,
en het uiterlijk als het innerlijk,
en het boven als het beneden,
en wanneer u het mannelijke en het vrouwelijke één maakt,
zodat het mannelijke niet mannelijk is,
en het vrouwelijke niet vrouwelijk,
wanneer u ogen maakt in plaats van een oog,
en een hand in plaats van een hand,
en een voet in plaats van een voet,
en een beeld in plaats van een beeld,-
dan zult u binnengaan in het Koninkrijk (der Hemelen).

Het grote Hermetische axioma vertoont een duidelijke overeenkomst met logion 22.

Wiel Smeets zaagt in zijn publicatie De verlopen houdbaarheidsdatum van het materialistische paradigma de poten ‘materie’, ‘tijd’ en ‘ruimte’ onder de stoel van de oude natuurkunde door:
Dit artikel is bedoeld om duidelijk te maken dat dit zogenaamde materialistische paradigma op natuurkundig los zand is gebouwd. Sterker nog, het omgekeerde blijkt plausibeler: de materie is een product van de geest. Om dit te verhelderen wordt in hieronder met eenvoudige voorbeelden een drietal stellingen uitgewerkt:
1) De reikwijdte van onze zintuigen is uiterst beperkt.
2) Wat onze zintuigen waarnemen als materie, ruimte en tijd is schijn.
- Er bestaat geen vaste materie
- Er bestaat geen vaste tijd en ruimte
- Er bestaat geen objectieve waarneming
We hebben al gezien dat de kwantumfysica de vastheid van materie, ruimte en tijd als schijn heeft ontmanteld. Uiteindelijk wordt nu dus ook de vierde poot weggezaagd. Er blijkt namelijk geen scheiding te kunnen worden gemaakt tussen bewustzijn (waarneming) en datgene wat waargenomen wordt. Er is zelfs aangetoond dat de waarneming (het bewustzijn) de materie, ruimte en tijd creëert.
3) Bewustzijn creëert materie.

Max Stirner (Enkele grondslagen van de filosofie van Hegel): Aangezien de werkelijkheid gekoppeld werd aan de kennis over de werkelijkheid (absoluut idealisme), ontwikkelde de werkelijkheid (geschiedenis) zich eveneens op een dialectische manier. Deze dynamiek of dit ontwikkelingsproces manifesteerde zich zowel in de natuur als in de menselijke geschiedenis. In de menselijke geschiedenis manifesteerde “Het Absolute” zich in de manier waarop “het begrip” van de werkelijkheid zich steeds verder dialectisch ontwikkelde. Deze ontwikkeling greep plaats op twee niveaus. Het eerste was dat van het individuele subject (of dat van de subjectieve Geest) en het tweede dat van de concrete wereldgeschiedenis (de verschillende beschavingen en dus de objectieve Geest). In zijn uitdrukking als een complex van materiële, historische processen begreep “de Geest” zichzelf dus steeds beter. Deze ontwikkeling was dus een “bewustwordingsproces”.

Eckhart Tolle: Iedere handeling die vanuit het nu ontstaat, zal precies juist zijn.
Eckhart Tolle (PRANA nr. 176 dec/jan 2009): Ego verbreekt de natuurlijke gegevenheid van ‘eenheid, heelheid, een Zijn, verbonden Zijn’ en schept de illusie van afgescheidenheid. Dit vanuit het subject-object bewustzijn opererende ‘ego’ is de kern van ons lijden.

SisyPhus De MultiVersele Creatie door Negentropie in correlatie met de vier niveau's van de Ka-Ba-Lah.
Als je wat weet van moleculaire structuren, dan besef je dat elke "molecuul", elke "atoom" allemaal "hologrammen" zijn met een Negentropie Zelf-Organisatie in een schijnbare inerte lage entropie. Als dat niet zo was, dan zou er geen "materiële wereld" zijn (zie: Ka-Ba-Lah: Malkuth). Het bewijs over de Fractals en de Lorentz-Attractoren is overduidelijk, als we deze twee begrippen gaan vervangen voor "ruimte" en "tijd".

Dr. Saskia Bosman Biogeometrie, DNA, Vormvelden en Resonantie.

In het rapport 'E i V' wordt de stelling verdedigd dat een duurzame samenleving mogelijk is door met beide zijde van de medaille, de geestkunde en de natuurkunde, rekening te houden.
Synthese ontstaat door these + antithese. Net als de drie-eenheid kunnen tijd, ruimte en materie wel onderscheiden, maar niet gescheiden worden.
Ook fractals vertonen drie eigenschappen tegelijkertijd: iteratie, gebroken dimensie en zelfgelijkvormigheid.

Spinoza ging er trouwens al vanuit dat de geest en de materie niet tot twee verschillende metafysische domeinen behoren.
Prof. Geert Hofstede: De menselijke natuur is wat alle menselijke wezens met elkaar gemeen hebben.

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.