7.2 Filosofie en Ethiek, 3e Aanzicht

Socrates: Ik weet dat ik niets weet.
Genesis 1:26: Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken; zij moeten heerschappij voeren over de vissen van de zee en de vogels van de hemel, over het vee, over de hele aarde en over alles wat daarop rondkruipt.
Petrus: U zult in het verderf worden gestort, u met uw geld, omdat u denkt te kunnen kopen wat God geschonken heeft (Handelingen 8:18-22).
Étienne de La Boétie citaten:
'Er zijn drie soorten tirannen: de eerste regeren doordat ze door het volk zijn gekozen, de tweede door wapengeweld, de laatste door erfopvolging' (Discours de la servitude volontaire)
'Wees vastberaden in het niet langer onderdanig zijn en jullie zullen vrij zijn'. (Discours de la servitude volontaire)
• 'Zij zijn alleen maar groot omdat wij knielen'.
• 'Om te zorgen dat mensen, voor zover het nog mensen zijn, zich laten onderwerpen, zijn er twee mogelijkheden: óf ze worden gedwongen, óf ze worden bedrogen'.
(Discours de la servitude volontaire)
'Het lijdt geen twijfel dat de natuur ons leidt waarheen zij wil, ten goede of ten kwade, maar we moeten toegeven dat zij minder macht over ons heeft dan onze gewoonten'.
• 'Als de mens zich eraan went dat alles natuurlijk voor hem is, blijft er in zijn natuur alleen maar over dat hij eenvoudige en hem eigen dingen kiest'.
• 'De belangrijkste reden van de vrijwillige onderdanigheid, is de gewoonte'.
'Als ik denk aan die mensen, die de hielen van de tiran likken om munt te slaan uit zijn tirannie en de onderdanigheid van het volk, ben ik vaak evenzeer verbijsterd over hun kwaadaardigheid, als dat ik medelijden heb met hun dwaasheid'. (Discours de la servitude volontaire)
'De katholieke kerk is wonderbaarlijk bedorven door ontelbare misstoestanden'.
• 'Wij zijn niet alleen geboren in bezit van onze vrijheid, maar ook met de neiging om die te verdedigen'.
Michel de Montaigne: Elke mens draagt in zich het geheel van de menselijke conditie.
Mondriaan: Kunst is alleen maar een vervangingsmiddel zolang de schoonheid van het leven nog afwezig is. Naarmate het leven aan evenwicht wint, zal de kunst geleidelijk verdwijnen.
In het algemeen is het menselijke leven een mengeling van tragedie en komedie. Het verandert en verandert, net als het weer. Alles gaat voorbij. Maar in alles is er leven, eenheid. (Louis Veen: Het geschreven werk van Piet Mondriaan; voorstel tot een editie. 1997)
 

Trias Politica en Vierde, Vijfde en Zesde macht ('Creativethink en Groupthink', 'Vrijheid en Onvrijheid')

Thomas Hobbes: Niets wat stervelingen maken, kan onsterfelijk zijn.
Wie in zichzelf kijkt, zal de gedachten en hartstochten van alle andere mensen kennen.
Nature hath made men so equal in the faculties of body and mind as that, though there be found one man sometimes manifestly stronger in body or of quicker mind than another, yet when all is reckoned together the difference between man and man is not so considerable as that one man can thereupon claim to himself any benefit to which another may not pretend as well as he. For as to the strength of body, the weakest has strength enough to kill the strongest, either by secret machination or by confederacy with others that are in the same danger with himself.
Cato de Oudere: Een wijze kan meer leren van een gek dan de gek van de wijze.
Spinoza: Toch worden harten niet door wapenen, maar door Liefde en Edelmoedigheid overwonnen.
Koningin Elisabeth: Alleen kunnen we geen oorlogen beëindigen of onrecht uit de wereld helpen. Maar de impact van duizenden kleine daden die recht uit het hart komen is vaak groter dan we ons kunnen voorstellen. (Kerstrede Volkskrant 27 december 2016 p. 17)
John Gray: Als de dwang om de wereld te veranderen een manier is geworden om te ontkennen dat er in veel opzichten niets aan te veranderen valt, zal de enige remedie een klassieker zijn: zelfkennis.
Annie Besant Bewustzijn en leven zijn identiek, twee namen voor het zelfde, beschouwd van het innerlijke en uiterlijke standpunt. Er is geen leven zonder bewustzijn; er is geen bewustzijn zonder leven ...
P. Krishna: De wanorde die we om ons heen zien in de maatschappij is een projectie van de wanorde die aanwezig is in het menselijk bewustzijn.
Geert Leers: Het volk wordt niet meer in het hart geraakt. Alleen maar in de onderbuik.
Gustaaf Peek: We zijn uitverkoren, maar niet om de bezittende klasse een kader te geven voor onze eigen uitbuiting.
Overheden redden banken en claimen het balansverschil bij hun burgers. Hoe kunnen we niet spreken van daders en slachtoffer.

Het rapport ‘E i V’ is door mijn belangstelling voor het fenomeen organisatiecultuur ontstaan. Gewenste cultuurveranderingen in een organisatie worden in een 5Ddenkraam, het transformatieproces van antropogenese (hominisatie), de Bewustzijnsschil geplaatst. Het is de spin-off (serendipiteit) van de zoektocht. Uiteindelijk draait het om de vraag: is het mogelijk de beschaving een stapje verder te brengen? Is het laagje vernis dat beschaving heet sinds de oudheid toegenomen? Primair draait het om hoe verschillende culturen zich door cultuuroverdracht met elkaar kunnen verbinden.

De waarnemer en het waargenomene (Paren van tegenstellingen) zijn uiteindelijk één en hetzelfde. Robert Dijkgraaf duidt met de mens als schakel tussen wetenschap en natuur op het fenomeen van waarnemer en waargenomene. Net als Simon Vinkenoog plaatst hij de mens in de ultieme cirkelredenering centraal.
Of in de woorden van
Wim van den Dungen boek Sepher Yetzirah): Indien we 'sepher' met ruimte en 'sephar' met tijd vergelijken, dan betreft 'sippur' (of 'communicatie') de 'quintessense' of 'vijfde dimensie'

Transformatie (Carin Citroen TheoSofia oktober 2004 p. 213-215):
Gelukkig worden steeds meer mensen zich hiervan bewust.
Men wordt zich bewust van het feit dat het de mens zelf is die deze planeet in zo’n abominabele staat heeft gebracht, dat hij nu een volledige ommekeer moet maken om zijn kennis en wijsheid in constructieve zin aan te wenden, of anders de consequenties te aanvaarden. Sommigen ontdekken dat “De wetten van het leven hun oorsprong hebben ver voorbij hun fysieke bron, en dat er een inherente wederzijdse afhankelijkheid bestaat van geestelijke en mentale groei. Bovendien wordt nu erkend dat door de mens gemaakte ecologische systemen net zoveel aandacht vereisen als de geïsoleerde deeltjes en elementaire reacties, want de samenhang tussen de elementen in de Natuur en in de mens kunnen niet worden gescheiden; zij ontstaan uit elkaar en veranderen elkaar”. Dit is wat de Theosofie altijd heeft onderwezen – het leven is één.

Alles aan onze vriendschap is voor de buitenwereld vreemd (Greta Riemersma interviewt Petra Stienen en Mounir Samuel de Volkskrant 28 juli 2018, katern Zaterdag p. 2-5):
Vooral op sociale media lijkt het soms wel of niemand meer met iemand overweg kan. De Volkskrant zet daar deze zomer vrienden tegenover die grote en kleine verschillen overbruggen. Deze week: schrijver
Mounir Samuel en Eerste Kamerlid voor D66 Petra Stienen.
Toen
Mounir Samuel (28) onlangs zijn nieuwe boek God is groot Eten, bidden en beminnen met moslims presenteerde, hield Petra Stienen (53) een toespraak. Ze sprak over het ‘Graf met de handjes’ in haar geboortestad Roermond, met daarin een jonkvrouw en een kolonel die voor 19de-eeuwse begrippen een ‘gemengd huwelijk’ hadden – de een was katholiek en de ander protestants.

Essay Risico’s voor de rechtsorde Doet de wetgever nog recht? (H.D. TjeenkWillink De Groene Amsterdammer 30 januari 2020 p. 40-42):
Dat de rechter het verwijt krijgt politiek te bedrijven, komt vooral doordat regering en parlement soms
geen duidelijke normen stellen. Het is aan de rechter de rechtsorde overeind te houden.
Wetgever en rechter zijn voor de kwaliteit en de effectiviteit van hun werk wederzijds van elkaar afhankelijk.
De wederzijdse afhankelijkheid van wetgever en rechter betekent dat inzicht in de positie van de een niet goed mogelijk is zonder zicht op de positie van de ander. Is dat besef (nog) levend, ook bij de wetgever?
Ik heb met voorbeelden proberen duidelijk te maken hoe nodig het is dat volksvertegenwoordigers en rechters nadenken over de constitutionele context waarbinnen ze werken en de functie die ze daarin geacht worden te vervullen. Daarover moeten ze ook met elkaar contact onderhouden. Maar dan moeten ze wel belangstelling hebben voor elkaars werk, de dilemma’s waarvoor ze staan en de knelpunten die ze in hun werk ondervinden. Voorwaarde voor onderling contact en debat is respect voor elkaars positie en de bereidheid van elkaar te leren, maar bovenal het besef dat wetgever en rechter twee belangrijke pijlers van de democratische rechtsorde vormen. ‘Alleen met een sterke democratische rechtsorde kunnen fundamentele problemen effectief worden aangepakt, nieuwe crises het hoofd worden geboden en kunnen burgers en overheid op elkaar vertrouwen. Natuurlijk is het van belang dat de economie sterk is. Maar voorwaarde daarvoor is dat de democratische rechtsorde sterker wordt.’ Dat zouden wetgever en rechter zich als eersten en gezamenlijk bewust moeten zijn.

Het evenwicht door tegenwicht, het balansmechanisme, dat Wim Kok en Tjeenk Willink van de PvdA hanteren was al in de Bijbel bekend. In de woorden van ex-premier Wim Kok: De essentie van het 'poldermodel' is dialoog en evenwicht. Bij dialoog hoort tegenspraak en bij evenwicht tegenwicht. Het belangrijkste voor het goed functioneren van de overheid is tegenspraak, tegenwicht. Daarentegen was er juist bij de PvdA onder Ad Melkert sprake van een communistische kadaverdiscipline.

Het bleef niet enkel bij plannetjes. Deze mensen hadden wapens en waren bereid te doden’ (Hessel von Piekartz interviewt Beatrice de Graaf de Volkskrant 8 december 2022, p. 7):
In Duitsland bestaat nog altijd een vruchtbare bodem voor
rechts-extremistische bewegingen, zegt terrorismedeskundige en Duitslandkenner Beatrice de Graaf. Coronaprotesten en complottheorieën versterken het gevaar alleen maar.
Hoe beoordeelt u de plannen van deze extremisten?
‘Het lijkt erop dat ze door het plegen van aanslagen zoveel mogelijk
onrust en wilden veroorzaken. Dat is een klassiek recept van extreem-rechts en wordt wel de Strategie der Spannung genoemd. Het idee is dat een aanslag tot een overreactie van de regering leidt, waardoor veel mensen weer willen optreden tegen die regering.

'Op angstige momenten bid ik hardop' (Carolina Lo Galbo interviewt Beatrice de Graaf Volkskrant 20 oktober 2018 Magazine p. 12-19):
Een paar jaar geleden ging terrorisme-deskundige Beatrice de Graaf ineens slecht slapen, vertelt ze. ‘
Ik kreeg last van angstdromen, zeker na de geboorten van mijn kinderen. Waarschijnlijk kwam het ook door de hormonen. Ik zag mezelf met mijn kinderen het water inrijden of het huis stond in de fik. Ik róók de brandlucht. Ik heb mijn man toen niets verteld om thuis de rust te bewaren.’
Een potje smalltalk met de mensen op haar afdeling moet terreurdeskundige en hoogleraar Beatrice de Graaf in haar agenda zetten. Want ze heeft altijd haast.
U ontdekte dat er een Europese Verdedigingsgemeenschap heeft bestaan, een Navo avant la lettre. Hoe kreeg u die vergeten geschiedenis boven water?
‘Ik vermoedde het bestaan ervan en heb een fles whisky uitgeloofd aan degene in mijn onderzoeksteam die het bewijs vond. Na veel research in Berlijnse archieven stuitte een collega op notulen van deze veiligheidsraad. Daarna ben ik zelf die geschriften in oud-Duits gaan ontrafelen, met hulp van een gepensioneerde vriendin, een archivaris die mij dat leerde.’
Wat is uw belangrijkste inzicht?
‘Die neerwaartse spiraal kunnen we alleen doorbreken door meer verantwoordelijkheid bij de burger te leggen en na te gaan: hoe kan die lokaal zijn talenten inzetten?
Hoe zorgt u dat angst niet de overhand krijgt met het werk dat u doet?
Stilte. ‘Ik twijfel of ik eerlijk antwoord zal geven, het is zo kwetsbaar.’ Na enkele overpeinzingen: ‘Op angstige momenten bid ik hardop, op mijn knieën voor mijn bed. Dan vraag ik God of hij ons wil beschermen tegen het kwaad en het deurtje van de waanzin in mijn hoofd dicht wil laten.’ Na nog een stilte. ‘Maar ik krijg ook rust als ik naar mooie muziek luister en vooral als ik zelf piano speel, alleen, of met een vriendin op de cello. Ook het samenspelen in de kerk vind ik rustgevend.’
U heeft een razendsnelle ontwikkeling doorgemaakt van muurbloempje tot uitblinker.
‘De belangrijkste les die ik van mijn ouders heb geleerd komt uit de Bijbel:
vermeerder je talenten. Je moet je nuttig maken in de maatschappij. Luiheid vind ik het allerergst. Doe je best, zeg ik dagelijks tegen mijn kinderen.’
Wat is uw grootste talent, uw intellect?
‘Mijn gezondheid, het feit dat ik uit een stabiel nest kom en alle verhalen die ik meekreeg, zie ik als talenten waarvoor ik niets heb hoeven doen. Intellect is er inderdaad ook een, maar dat ontwikkelen is hard werken.
Ora et labora. En als het misgaat, ligt het aan jezelf. Dan moet je niet faalangstig of depressief worden, maar je probleem oplossen en leren van je fout.

Ora et Labora
De uitdrukking vindt zijn oorsprong in de regel van Benedictus (een monnik die leefde van ca. 480-447 n. Chr.). Vandaar ook dat ze vaak in het Latijn worden weergegeven: Ora et Labora. Overigens vinden we ook in de regel van Benedictus niet letterlijk deze woorden. Waar het Benedictus vooral om gaat is dat de christen geroepen is zowel te bidden als te werken. We vinden al in de schepping de opdracht dat de mens geroepen is de aarde te bewerken en te onderhouden (Gen. 2:15). Daarnaast lezen we heel veel plaatsen dat mensen opgedragen worden te bidden tot God. Voor allebei is een tijd en plaats.

Algemeen Dagblad 4 oktober 2018 (Sandra Donker interviewt Beatrice de Graaf Magazine 6 oktober 2018 p. 8-13):
God redt
Diep in haar hart verlangt terreurexpert Beatrice de Graaf (42) naar groots en meeslepend. Maar haar geloofsovertuiging houdt haar nederig. ‘IJdelheid is een grote zonde.
Het kwaad is weer volop aanwezig in de samenleving, is haar stelling. ,,Dat zeg ik niet omdat ik gelovig ben, dat zeggen de cijfers.’’ Ze heeft grafieken paraat waaruit blijkt dat na 11 september 2001 wereldwijd woorden als ‘duivel’ en ‘demonen’ veel vaker opduiken. Waar mensen het Kwaad vroeger bezwoeren met religie, zo luidt haar betoog, wordt het nu, zonder God, rechtstreeks geprojecteerd (zondebokmechanisme) op bepaalde groepen; op tbs’ers, moslims, pedofielen.
In welke zin?
,,
Dan zou ik me door mijn innerlijke demonen laten leiden.’’
Wat zijn je innerlijke demonen dan?
,,Ambitie, eerzucht, diepe frustratie...’’
Waarom noem je dat demonen?
Lichte zucht, zoekende blik: ,,
Ik denk dat de mens is geschapen om er te zijn voor zijn naasten. Ik denk dat dat je plícht is: voor jezelf én je naasten je beste zelf te zijn. Meer dan vroeger probeer ik nu anderen tot hun doel te laten komen. Toen ik hoogleraar werd in 2012, dacht ik: dit is mij gegund, nu ga ik mensen helpen. Als je voor blinde ambitie gaat... Kijk naar grote kunstenaars, schrijvers, wat een verschrikkelijke rotmensen dat waren. Goethe, wat een akelig portret was dat! En toch is het grootse literatuur.’’

Niet eerlijk (Sheila Sitalsing Volkskrant 30 november 2018 p. 2):
Fiscalisten zeggen dat al langer: als een multinational wél winstbelasting afdraagt in Nederland, doet de belastingadviseur iets fout. Winst is een mening, en er zijn zoveel doorschuif- en aftrekmogelijkheden, allemaal volstrekt legaal, dat het niet onwaarschijnlijk is dat Shell met een beetje knap rekenen en enige rekkelijkheid van de Nederlandse fiscus de belastbare winst op papier elk jaar op rond de nul euro kan laten uitkomen.
Boze post moet niet naar Shell, maar naar het Binnenhof.
Betaalt Shell hier echt geen belasting? (Yvonne Hofs Volkskrant 30 november 2018 p. 6):
Wat heeft Shell misdaan?
Anonieme bronnen hebben tegenover dagblad Trouw 29 november 2018 onthuld dat Shell al jaren geen winstbelasting meer betaalt in Nederland. Trouw-journalisten hebben een vertrouwelijk document van het ministerie van Financiën ingezien dat deze onthulling zou bevestigen.

Het verslag van Tom Kreling laat zien dat Sheila Sitalsing gelijk heeft.
Ga je akkoord met een belastingtruc, ben je plots verdachte (Tom Kreling Volkskrant 24 november 2018 Zaterdag p. 2-4):
In het programma Buitenhof meldde Jan Schwinkels dat hij nauw bij de fiscale wetgeving betrokken was geweest, bij KPMG adviseerde hij het bedrijfsleven hoe zij deze wetgeving optimaal konden benutten.

'Populair links', sta op tegen Brusselse elite (Remske Leijten, Arnout Hoekstra Volkskrant 30 november 2018 p. 23):
Traditionele linkse en rechtse partijen willen altijd méér EU. Maar dat is niet het antwoord.
Nooit meer oorlog
Pas bij de ondertekening van het verdrag van Maastricht in 1993, waarbij het vrij verkeer van kapitaal, goederen, diensten en arbeid werd geregeld, begon het te wringen. Minder grenzen had tot doel dat lidstaten meer naar elkaar toe zouden groeien. Het tegenovergestelde is helaas het geval. Lidstaten moeten met elkaar concurreren op arbeid, met grote bedrijven als lachende derde. De invoering van de euro in 2002 was als een kroon gemaakt voor een keizer die nog moest komen. Want de enige logische agenda achter de invoering van een gezamenlijke munt is een gezamenlijke politiek. Met beleid gevormd door een Brusselse elite en een Europese president. En dit is precies wat er nu wordt voorbereid.
Geen
zelfreflectie
Een Unie met 27 lidstaten moet niet gezien worden als één arbeidsmarkt en één superstaat met één Europees leger. Het is gevaarlijk om te miskennen dat lidstaten hun eigen geschiedenis, hun eigen taal en gebruiken, hun eigen sociale strijd hebben. De oplossing voor de een, is niet de oplossing voor de ander – wellicht zelfs een probleem. In 2005 verzette Nederland zich tegen de Brusselse elite en stemde de EU-grondwet in een referendum weg. Het is opnieuw tijd voor populair links. Voor een Europese Unie waar niet het conflict, maar het vredesideaal weer centraal staat: een Europa op basis van samenwerking tussen lidstaten. Red Nederland en breek de macht van Brussel.

Gelehesjesprotest (Carlijne Vos Volkskrant 29 november 2018 p. 23):
President Macron moet de lasten van de noodzakelijke hervormingen niet eenzijdig bij de burgers leggen.
De belofte om met het maatschappelijk middenveld in gesprek te gaan, is een eerste stap. Om burgers, arbeiders en boeren, die nu eenmaal te lang door de Franse staat zijn beschermd tegen de effecten van globalisering, te doordringen van de noodzaak tot verandering is dialoog, participatie en een vorm van redelijke compensatie nodig.
Daarnaast zullen ook offers elders moeten worden gevraagd; bij het bedrijfsleven en de vermogende elite die Macron vanaf het begin van zijn presidentschap heeft ontzien. Zolang lastenverzwaringen eenzijdig bij burgers worden gelegd, zal onvrede de maatschappij blijvend ontwrichten.

Europees project is geopolitieke noodzaak (Cyriel de Beun Volkskrant 29 november 2018 p. 25): Het artikel van Willem Melching over Macrons rede (O&D, 26 nov.) staat helaas vol met verdraaiingen. Melching beweert terecht dat de twee wereldoorlogen een gevolg waren van machtspolitiek, maar dat is nogal logisch: elke oorlog is een gevolg van machtspolitiek. Wat hij niet vertelt, is dat die machtspolitiek sterk ingegeven was door nationalistische sentimenten.
De twee wereldoorlogen zijn daarom júíst geldig als stichtingsmythen van de EU.
Het feit dat tot twee keer toe het dappere verzet van de Britten en de interventie van de Amerikanen nodig was om het continent van tirannie te vrijwaren, geeft al aan hoe precair de situatie nu is. De Amerikanen en Britten zullen onze bondgenoten blijven, maar we kunnen niet verwachten dat zij voor de hele Unie militair garant blijven staan. De nasleep van de Eerste Wereldoorlog leert ons dat een politieke unie belangrijk is om de machtsbalans op het continent te bewaren.\\ Macrons rede is daarom allesbehalve gratuit. Dat hij het Franse leger, het machtigste in de post-Brexit EU, wil laten opgaan in een Europees leger en bereid is de Franse economie te hervormen om Noord-Europese zorgen over een transferunie weg te nemen, getuigt van politieke moed.

Gele hesjes (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 29 november 2018 p. 9):
Eindelijk komt de middenklasse in opstand tegen een elite die hen het neoliberalisme door de strot heeft geduwd.’ Het bericht raakte een snaar want het werd maar liefst 141 keer gedeeld en 342 keer geliked. Maar het wekte ook irritatie.
En dus vindt het gemiddelde Franse gezin zichzelf tien jaar na het begin van de crisis alsnog terug in diezelfde klem van stijgende uitgaven en dalende salarissen waar de Duitse, Britse en Nederlandse middenklasse zich al jaren in bevindt.
En terwijl hun Britse, Nederlandse en Duitse tegenhangers zich tot nog toe als makke schapen naar de budgettaire slachtbank lieten leiden, komt de Franse middenklasse in opstand tegen een elite die zich heeft losgezongen van de zorgen van de gewone man en vrouw. Dat was in 1789 zo, in 1848, in 1871, in 1968 en nu, in 2018, dus weer.

De strijd tegen klimaatverandering als een generatiestrijd Wie dan leeft, wie nu zorgt (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 29 november 2018 p. 26-31):
Over de hele wereld komen jongeren in actie voor het klimaat, uit frustratie over het getreuzel van volwassenen. ‘De oude generatie heeft een lening genomen op de toekomst en wij moeten die afbetalen. Dat heeft iets onrechtvaardigs.
Ik geloof niet dat de babyboomers moedwillig de aarde hebben geplunderd’, zegt Maarten Labots, de voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging. ‘Maar het is wel duidelijk dat ze een lening op de toekomst hebben genomen die onze generatie moet afbetalen. Dat heeft iets onrechtvaardigs.’ Vandaar dat hij probeert om jongeren te betrekken bij het vormgeven van klimaatbeleid, want behalve dat het over hún toekomst gaat, kijken zij op een andere manier naar het probleem en de mogelijke oplossingen. Zo’n frisse blik kan helpen om de impasse te doorbreken, hoopt hij. ‘
De oudere generatie zit soms vastgeroest in bepaalde patronen, dat helpt ons niet vooruit.
Zouden de Nederlandse klimaatstakers
Het hebzuchtgas van Jan Terlouw hebben gelezen? In dat ‘sprookje voor jong en oud’ roept de schrijver en oud-politicus de jeugd op om in opstand te komen. Pik het niet langer, laat van je horen!
In plaats van de jeugdige klimaatactivisten weg te zetten als naïeve idealisten, zoals Wiebes deed, zouden politici zichzelf achter de oren moeten krabben, vindt Terlouw. Zij zijn degenen die vastzitten in structuren die prima anders kunnen. ‘Technisch en economisch is het helemaal niet moeilijk om de samenleving te verduurzamen, het is een kwestie van politieke wil.’ Dat het niet opschiet, heeft alles te maken met economische belangen. ‘
We leven in een tijd waarin de macht van de politiek wegvloeit in de richting van de grote kapitaalbezitters. En het is niet in hun belang om klimaatmaatregelen te nemen, want dan gaan ze minder verdienen.

Barbara Ehrenreich reportage-wedstrijd Millennials Een nieuwe verloren generatie (Hadjar Benmiloud De Groene Amsterdammer 29 november 2018 p. 44-47):
Bij veel millennials schuilt achter het goed verzorgde uiterlijk een moeizame strijd om voldoende inkomen. Niets is meer zo vanzelfsprekend als het voor babyboomers was. ‘Ik word steeds ongeduldiger om met mijn leven te beginnen.’
Iedere autoriteit, van moeders tot presidenten, heeft millennials op het hart gedrukt zo veel mogelijk menselijk kapitaal te verzamelen’, schrijft Malcolm Harris in het vorig jaar verschenen Kids These Days: Human Capital and the Making of Millennials. ‘En dat hebben we gedaan.
Maar de markt heeft zich niet aan zijn kant van de afspraak gehouden.
Alle schuld en oplossingen worden nu bij een generatie gedumpt die al nauwelijks fatsoenlijk haar leven kan opbouwen.’ Daarom is hij ook vrijwilliger geworden bij de FNV en werkt hij als gebiedscommissielid voor GroenLinks. ‘Ik zit nu in die commissie en hoop dat ik ook echt iets tegen de chaos en extreme werkdruk in de zorg kan doen. En tegen slecht betaald flexwerk in het algemeen. Flexwerkers hebben meer zekerheid en buffers nodig – ik woon pas sinds een paar maanden op mezelf, en heb daar jaren voor moeten sparen. Dat het kan, is met dank aan de vrijwilligersvergoedingen die ik nu krijg.’

Burgemeester geeft bedenkelijk voorbeeld? (Femke Halsema Brief van de dag Volkskrant 28 november 2018 p. 26):
Los van de zin en noodzaak is het goede voorbeeld dat de burgemeester van Amsterdam ons nu geeft, ‘het past zo niet bij Amsterdam, het heeft geen prioriteit’, een bedenkelijke. Als het ons persoonlijk ‘zo niet past’ om ons even niet aan de wet te houden zou het boetebeleid of een rechter daar dan ook rekening mee gaan houden?
Klassenjustitie (Ad Bolier Volkskrant 28 november 2018 p. 26):
Als jan met de pet meineed pleegt, wordt hij veroordeeld.
Als een rechter dat doet, worden al zijn kosten vergoed door de Raad voor de Rechtspraak (‘Chipsholzaak eindigt met het duurste belletje aller tijden’, Ten eerste, 27 november). Vervolging blijft uit. Ik noem dit klassenjustitie.
Jong en oud (Sibolt Mulder Volkskrant 28 november 2018 p. 26):
CU-voorman Segers positioneert zich als verdediger van overbelaste jongeren met keuzestress en studieschuld (Ten eerste, 23 november). In het debat over het pensioenstelsel wordt geen link gelegd met het debat rond studieschulden. Bij pensioenen is het argument dat de solidariteit tussen generaties (jong helpt oud) onhoudbaar lijkt. Mensen moeten zelf sparen. Het onrecht dat oud al betaald had voor nóg ouder moet nog wel worden weggewerkt. Dan kunnen we door met ‘ieder spaart voor zichzelf’.
Andersom wordt bij onderwijsbekostiging (oud helpt jong) die discussie helemaal niet gevoerd. Sterker, het leenstelsel is te zwaar voor de jeugd, naast alle andere eisen waar sommigen burn-out van raken. Maar als jong niet meer voor oud wil betalen waar-om zou oud dan wel voor jong betalen? Een studieschuld vanaf de Stint is dan de tegenhanger van sparen voor je eigen pensioen, toch? Ieder voor zich. Het is aan de politiek om de eeuwige belangenstrijd tussen maatschappelijke groepen te kanaliseren. Onderliggende waarden als solidariteit tussen generaties onhaalbaar noemen trekt een doos van Pandora open. Voor Segers zouden vanuit zijn christelijke achtergrond waarden als solidariteit en nee leren zeggen tegen maatschappelijke verleidingen een basis kunnen vormen.

Boer zoekt vrouw (Heleen Mees Volkskrant 28 november 2018 p. 26):
De superrijken hebben een broertje dood aan belasting betalen. In 2011 sprak de toenmalige burgemeester van New York Mike Bloomberg, die een geschat vermogen heeft van 50 miljard dollar en wordt geroemd om zijn filantropie, zich uit tegen verhoging van de belasting voor de allerrijksten. Volgens Bloomberg moesten alle belastingverlagingen die in 2002 en 2003 door de toenmalige president Bush waren ingevoerd en op het punt stonden te vervallen permanent worden gemaakt.
Zelfs de burgemeester van San Francisco, een progressieve zwarte vrouw die campagne voerde met de belofte iets aan het daklozenprobleem in de stad te doen, wees Propositie C af omdat ze vreesde dat bedrijven massaal de Bay Area zouden ontvluchten.
De Amerikaanse aflevering van Boer zoekt vrouw geeft antwoord op de vraag die ik aan het eind van mijn vorige column opwierp. Als arbeid overbodig wordt en onze enige raison d’être nog is die van consument en datapunt in een big data set, zijn de kapitalisten dan bereid daarvoor te betalen?
Nee.

Krijgt Trump van General Motors de kous op de kop? (Peter de Waard Volkskrant 28 november 2018 p. 31):
Vervolgens investeerde het herboren GM – gekscherend Government Motors genoemd – vooral zijn geld in nieuwe fabrieken in het buitenland, terwijl in de VS 80 duizend banen werden geschrapt. In 2013 maakte GM bekend 11 miljard dollar te steken in een nieuwe fabriek in China waar bij 6.000 nieuwe banen werden gecreëerd, waarna Government Motors weer werd omgedoopt tot General Tso’s Motors – een verwijzing naar General Tso’s Chicken die de Chinese restaurants in de VS aanbieden. Amerikanen vreesden al binnenkort te zullen rijden in ‘Made in China’-Chevrolets. GM trok zich daar niets van aan. Maandagavond kondigde GM aan nog eens vijf fabrieken te sluiten in Noord-Amerika, waardoor 14 duizend werknemers hun baan verliezen.
En ten slotte is verdere robotisering en automatisering noodzakelijk. En dat kan gemakkelijker in China dan in het eigen land.
Een politicus mag in deze tijd nog America First roepen en geen boodschap hebben aan de buitenwereld, een bedrijf kan dat zich niet langer permitteren.
GM heeft geen boodschap aan America First meer.

Niet één Europees leger maar Europese deellegers (Dick Zandee Volkskrant 27 november 2018 p. 23):
Nederland moet militaire aansluiting zoeken bij de twee dominante militaire machten in Europa, betoogt Clingendael-onderzoeker Dick Zandee.
Helaas blinkt de Nederlandse politiek niet uit in strategisch denken. Het woord visie is onder de kabinetten-Rutte achter de horizon verdwenen. Pragmatisme en kortetermijnoverwegingen staan voorop.
Komend voorjaar start de voorbereiding van de herijking van de Defensienota 2018, die moet uitmonden in de blik vooruit op de gewenste Nederlandse krijgsmacht na 2020. Het biedt de gelegenheid voor een reflectie op hoe Nederland de eigen militaire bijdrage verder denkt in te bedden in Europese samenwerkingsverbanden, waarbij aansluiting bij de twee dominante militaire machten op het continent – Frankrijk en Duitsland – voor de hand ligt.

Groei-obsessie (Bert Wagendorp Volkskrant 27 november 2018 p. 2):
Hoe is dit milieutechnisch te verklaren? In de eerste plaats wordt in de mers de uitstoot van CO2 niet meegerekend. Vliegtuigen stoten geen CO2 uit. Althans, formeel niet, en dat scheelt een stuk. Aan de milieutafels van Ed Nijpels zat niemand van Schiphol, in het Klimaatakkoord van Parijs komt geen vliegtuig voor. Intussen groeit de luchtvaart ongehinderd uit tot de grootste CO2-spuiter. Ten tweede worden vliegtuigen steeds stiller. Straks moeten we voor Schiphol nog minimum-geluidseisen instellen, zo stil worden ze.
Een half miljoen is de absolute grens, megaboete voor elk vliegtuig erboven. Bovendien gaan we alles in het werk stellen om in Europa belasting op kerosine in te voeren zodat een deel van de milieuschade wordt verhaald op degene die haar veroorzaakt en het is afgelopen met die krankzinnig lage ticketprijzen. Dan zullen we het nog weleens zien, met die ongebreidelde groei van jullie. Kom er maar eens om, in Den Haag. Daar zijn ze vooral vastberaden en doortastend als het om boerka’s gaat.

Code Oranje (Bert Wagendorp Volkskrant 27 oktober 2018 p. 3):
Vorig jaar stond in de Volkskrant een verhaal over mogelijke democratische hervormingen. Er kwam van alles langs: superstemwijzers, liquid democracy, kunstmatige intelligentie, maximaal zeven partijen in de Tweede Kamer, meer zeggenschap voor steden. Eerder presenteerde David Van Reybrouck al zijn idee voor een ‘lottocratie’ – burgervertegenwoordiging door loting. Toenmalig Kamervoorzitter Verbeet stelde voor een deel van de Kamerleden via loting aan te wijzen.
Ideeën genoeg, nu nog daden. De gedachte dat je er wel bent, met een referendumpje op z’n tijd, is een gepasseerd station. Het moet fundamenteel anders; als Code Oranje ze in Den Haag tot nadenken aanzet, is het initiatief van Bert Blase al meer dan geslaagd.

Zin in het leven (Laura de Jong interviewt Paul Scheffer Volkskrant 19 oktober 2018 p. V18-19):
Bij publicist en hoogleraar Europese studies Paul Scheffer, die een nieuw boek het licht deed zien, heerst tegenwoordig de angst over de nieuwsgierigheid. Maar heimwee naar vroeger? Dat nooit.
Turks fruit of de Bijbel?
‘Ik ben in een antireligieuze omgeving opgevoed. Mijn ouders vonden dat met godsdienst intolerantie meekomt. Maar ik raakte op de middelbare school toch in religie geïnteresseerd en kocht voor drie gulden bij de Slegte een bijbel. Toen ik daarmee thuiskwam, riep mijn moeder boos: ‘Dat boek komt dit huis niet in, lees maar Turks Fruit daar leer je meer van.’ Ik weet wel zeker dat Jan Wolkers het niet met haar eens zou zijn geweest. Ook nu zou ik voor de bijbel kiezen. Om de eenvoudige reden dat je weinig kunt begrijpen van onze wereld als je dat boek niet hebt ingekeken.’
Eenzaam of onafhankelijk?
‘Onafhankelijkheid leidt tot eenzaamheid. Je moet het niet overdrijven, ik sta elke ochtend op met zin in het leven. De somberheid die vaak in de avonduren oprukt, hoort er bij. Ik heb een instinctieve weerzin tegen partijen en clubjes. De viering van gelijkgezindheid maakt me opstandig. Dat ik lid ben van de PvdA is vanwege Drees senior. Ik vind alles wat daarna is gekomen een beetje tegenvallen.
Schrijven is ook een keuze voor eenzaamheid, je kunt je achter niets of niemand verschuilen. Mijn boek De vorm van vrijheid? heb ik opgedragen aan mijn drie beste vrienden, Michaël Zeeman, Jos de Beus en Jan Stassen, die kort na elkaar zijn overleden. Het verlies van vrienden is een ander soort eenzaamheid. Ik heb niets met het idee dat je er overheen moet komen. Dat wil ik helemaal niet: ik hou het verdriet over hun afwezigheid bij me.’

Terwijl de Nederlandse dorpspolitiek nog debatteert over het neoliberalisme, een links spookbeeld voltrekt zich de crisis van het neoliberalisme. Onze grote 'liefde' voor de Westerse beschaving heeft de afgelopen decennia Trump gebaard. Het zelfreinigend vermogen heeft gefaald. Is het mogelijk de crisis van het neoliberalisme die door Trump c.s. wordt aangehangen te keren?
Bert Wagendorp heeft gelijk de PvdA voert een
achterhoedegevecht. Op 24 mei 1971 heeft Willem Drees de PvdA al de rug toegekeerd. De oplossing voor neoliberalisme hangt met ons morele kompas samen, het vinden van een geloofwaardige middenweg, die door Paul Bril wordt belicht. Maar we moeten zeker beducht zijn voor de (katholieke) strateeg Steve Bannon van Donald Trump.
Het op de rem trappen is vermoedelijk eerder gekomen dan Coen Teulings heeft verwacht. De vraag komt naar voren hoe is het mogelijk dat een meerderheid van de politici alle kaarten op het managementdenken, het marktmodel hebben gezet, dus zich tot één kant van de medaille hebben beperkt? De denkfout die economen hebben gemaakt is dat om de economie stabiel te houden en niet in te storten groei nodig is. Tim Jackson laat in zijn boek zien dat Prosperity Without Growth ook mogelijk is.

Economen gevraagd voor kamer (Dave Ensberg-Kleijkers Volkskrant 1 mei 2018 p. 22):
In het debat over de afschaffing van de dividenbelasting ging het nauwelijks over de inhoud. Dit heeft onder andere te maken met het gebrek aan inhoudelijke deskundigheid bij de Kamer, aldus bestuurskundige Dave Ensberg-Kleijkers. Maar er is een manier om dit probleem op te lossen.
Recent liet Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit, zich bij Radio 1 even gaan in reactie op het Kamerdebat over dividendbelasting. 'We nemen dus een maatregel die economisch niet uit te leggen is, op basis van argumentatie die door ambtenaren van onze eigen overheid omver wordt geblazen. En de Kamer is bezig met of Rutte al dan niet heeft gejokt over de memo's', aldus een verontwaardigde Jacobs.
Daarom kan onze volksvertegenwoordiging zichzelf en daarmee de gehele maatschappij een dienst bewijzen door een nieuwe REA in te stellen. Daarbij lerend van de fouten van de vorige REA en het evaluatierapport uit 2007.
Er zijn voldoende nieuwe, frisse en kritische hoogleraren die uitstekend in staat zijn om de Kamer als REA-lid te adviseren. Ik denk dan bijvoorbeeld aan Barbara Baarsma, de eerder aangehaalde Bas Jacobs, Sweder van Wijnbergen en Ewald Engelen. Meer inhoudelijke verdieping in Kamerdebatten draagt bovendien bij aan kwalitatief beter overheidsbeleid. En daar profiteert iedereen in ons land van; politici van links tot rechts en burgers van arm tot rijk.

Hebzucht, eigenbelang en de crisis: obstakels voor een Europees begrotingsakkoord (redactie Volkskrant 22 november 2012):
Eigenbelang en hebzucht Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken zei het gisteren onomwonden in de Tweede Kamer. Bij de onderhandelingen over het EU-budget 'denken de lidstaten even alleen aan hun eigenbelang en is het van koppen tegen elkaar'. 'Dat geldt ook voor Nederland', voegde hij eraan toe. Als vanouds is het doel van landen bij de onderhandelingen over het Europese budget: hoe kan ik maximaal profijt halen van de Europese subsidies tegen een minimale betaling.
Europese belasting
De Europese Commissie heeft voorgesteld om een EU-belasting in te voeren, om zo het EU-budget mee te financieren. Met een substantiële eigen inkomstenbron hoopt de Commissie de verlammende discussie tussen de lidstaten over hun EU-afdrachten voor eens en voor altijd de kop in te drukken. De Commissie koos voor de financiële transactietaks (FTT), een heffing op het kapitaalverkeer van banken, pensioenfondsen, verzekeraars en andere grote financiële instellingen. Geraamde opbrengst: 57 miljard euro per jaar, bijna de helft van de jaarlijkse EU-uitgaven.
Spijtig genoeg voor de Commissie is de transactietaks gegijzeld door een elftal landen. Die willen haar wel invoeren, maar louter voor de eigen schatkist.

Het boek Innovatie in Nederland De markt draalt en de overheid faalt van Dr. B. Jacobs en prof. dr. J.J.M. Theeuwes is nog steeds actueel.

Kater (Aat de Jong Volkskrant 27 april 2018 p. 25):
Na het zoveelste onnavolgbare gedraai van premier Rutte is Nederland nog steeds een gaaf land, maar met een regering van het niveau van een bananenrepubliek. Ik heb het debat met stijgende verbazing en weerzin afgekeken en ben met een kater wakker geworden. Wat een dedain en minachting voor parlement en bevolking. Deze premier en zijn trouwe volgelingen zullen mijn vertrouwen niet meer terugwinnen.

Haat (Sheila Sitalsing Volkskrant 23 april 2018 p. 2):
Nu hadden ze in Griekenland alle reden tot redeloos schelden en tieren tegen hun vervloekte lot, maar klaarblijkelijk doen de Grieken dat niet op Facebook, of verwoorden ze hun grieven op beschaafdere wijze, of houden ze gewoon hun mond. Daardoor hadden de Griekse moderatoren een stuk minder te doen dan hun overwerkte Nederlandse collega's en konden ze zich buigen over walgelijke Nederlandse huisvlijt.
Als de premier 'Pleur op' zegt, als politici de haat normaliseren, als 'moet kunnen' de nationale lijfspreuk is, dan blijft de drek stromen. Daar helpen geen honderd Facebookmoderatoren tegen.

China kan zo niet langer doorgaan (René Cuperus Volkskrant 23 april 2018 p. 19):
Minister Schouten verklaarde dat 'Nederlandse kennis en technologie in China volop in trek zijn', en juist dat zou zeer wantrouwig moeten maken. Want 250 miljoen euro is veel geld voor het Nederlands bedrijfsleven, maar peanuts voor China. Het is China juist om die kennis en technologie te doen. Dat mag op de korte termijn best wat kosten. Door niet zo zorgvuldig om te springen met patenten en intellectueel eigendom en door slimme joint ventures weet China op den duur die technologie over te nemen. En zo een van de strategische doelstellingen van President Xi te halen. Made in China 2025: China moet in 2025 aan de top staan van de mondiale waarde- en productieketens. Dus niet alleen je laptop, maar ook je bedrijf wordt in China 'leeggetrokken'.
Van een politicus van het Griekse Syriza hoorde ik eens dat Chinese delegaties elke maand hun partijhoofdkwartier bezoeken. China beschikt al over de haven van Piraeus, maar daar zal het niet bij blijven.
De huidige modus operandi van China in de wereldeconomie, gericht op brutale technologieovername en werelddominantie, kan niet duurzaam getolereerd worden. We hoeven niet als wildeman Trump tekeer te gaan, maar Europa moet dringend haar naïviteit ten opzichte van China afleggen. China komt een faire plaats toe in wereldpolitiek en wereldeconomie, maar niet ten koste van de rest. Globalisering mag geen exclusief Chinees feestje worden.

Column van NRC-journalist Tom-Jan Meeus (Buitenhof 22 april 2018):
Tom-Jan Meeus vraagt zich af waarom mogen we de kattenbelletjes, die Bert Wagendorp bespreekt niet inzien?

Applausmachine voor oneliners (Kim van Keken De Groene Amsterdammer 7 maart 2019 p. 26-31):
Al jaren wordt interne kritiek binnen de VVD op quasi-nonchalante toon gesmoord. Bij diverse partijprominenten valt dit niet goed, sommigen vertrekken. Dit moet anders, vindt bijvoorbeeld Hans Wiegel. ‘En anders stapt de top maar op.’
Lekker of juist niet, openlijke gedachtewisselingen zijn al jaren een zeldzaamheid binnen de VVD. En het zijn al lang niet meer alleen de vertrekkers die dit vinden. ‘Er moet voldoende ruimte zijn voor een debat’, zegt VVD-prominent Johan Remkes, oud-commissaris van de koning van Noord-Holland. ‘Ik merk er bij de VVD momenteel weinig van.’
Hij pleit voor een ‘gezonde dosis zelfreflectie’. ‘De partijtop zou af en toe eens in de spiegel moeten kijken en intern wat meer tegenspraak moeten organiseren. Dat is nooit makkelijk, maar het móet nu echt gebeuren.’ Ed Nijpels, een andere partijbons, beaamt dit. ‘De kiezer houdt niet van een verdeelde partij, zeggen ze in de top. Toch zou ik wel voorstander zijn van een goed debat binnen de VVD.’
En ook aan de agenda is moeilijk te sleutelen, zegt hoogleraar Voermans. ‘Ik denk dat de top van de partij het electoraat belangrijker vindt dan de leden.’ Elke partij monitort met peilingen en focusgroepen. ‘Het is het geheim van de partij hoe dat gebeurt.’ Bij de VVD zet de leiding jaarlijks de koers uit in het vakantiehuis van Rutte-fluisteraar Ben Verwaayen, oud-topman van Alcatel-Lucent. ‘Daar wordt van alles beslist door een paar mensen’, zegt Voermans. ‘Deze gremia zijn niet te controleren door de leden, niemand weet wat er gebeurt.’
Hans Wiegel hekelt het gebrek aan openheid, maar heeft geduld. ‘De VVDregeert geen vijftig jaar, maar de democratie wel.’

Kattenbelletjes (Bert Wagendorp Volkskrant 21 april 2018 p. 3)
Soms weet iedereen hoe politieke besluiten tot stand zijn gekomen, maar kan dat toch niet expliciet worden uitgesproken. Want dan heb je de poppen aan het dansen. En nu moet Rutte volharden in zijn onwetendheid. Anders heeft hij de Kamer voorgelogen en dat is de vermaarde zogenoemde Haagse 'doodzonde' die tot de val van zijn kabinet kan leiden. De vanwege de beeldvorming ingenomen positie is een dwingende geworden waarvan onmogelijk nog kan worden afgeweken. Jesse Klaver wil het kabinet aan de tand voelen, maar hij kent de antwoorden al. Volgens Lodewijk Asscher is het een explosief dossier; maar Rutte heeft het slaghoedje al verwijderd.

Alexander Münninghoff (Buitenhof 22 april 2018):
De vijandigheid tussen Rusland en het Westen is gevaarlijker dan tijdens de Koude Oorlog. Dat zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Lavrov, in een interview deze week. Toch maande Poetin zijn medewerkers om een minder agressieve toon aan te slaan tegen de Amerikanen. Zijn de Russen bang voor escalatie? En begrijpt het Westen de Russen wel voldoende? In Buitenhof een gesprek met Ruslandkenner, schrijver en oud-correspondent in Moskou Alexander Münninghoff.

Hitler, Verwoerd, Mandela en ik (Buitenhof 22 april 2018):
Geen fantast had het zo gek kunnen verzinnen. Zo omschrijft haar goede vriend schrijver Tom Lanoye het bijzondere levensverhaal van de Zuid-Afrikaanse schrijver en onderzoeksjournalist Marianne Thamm. Haar vader was nazi en piloot bij de Luftwaffe. Haar moeder was een ongeletterde Portugese werkster uit een communistische familie. Haar ouders verhuisden naar Zuid-Afrika, waardoor Marianne opgroeide in een totalitair land tijdens de hoogtijdagen van de apartheid. Hoe leer je in die omgeving fatsoenlijk, eerlijk en rechtvaardig te worden? Thamm zette haar levensverhaal op papier in het boek De ondraaglijke blankheid van het bestaan.

Het Westen is uitgespeeld (Fokke Obbema Volkskrant 21 april 2018 Sir Edmund p. 34-35):
Na decennia van dominantie zal de westerse wereld van het toneel verdwijnen. Althans, dat betoogt Robert Kaplan in een reeks provocatieve essays.
Kaplan illustreert zijn visie met grote kennis van zaken, waarbij hij zich behendig door tijdperken en regio's beweegt. Samen met zijn provocaties maakt dat deze essays zeer lezenswaardig. Wel moet de lezer nogal wat herhalingen van standpunten verdragen, omdat de afzonderlijke stukken niet op elkaar zijn afgestemd. Ook krijgt Europa te weinig aandacht en komt de invloed van Trump maar mondjesmaat aan bod.

Robert Kaplan (Schrijver over geopolitiek) is een Amerikaans journalist en schrijver op het gebied van geopolitiek en veiligheid. Werd beroemd met Balkan Ghosts, het boek dat president Clinton weerhield van ingrijpen in de oorlog in voormalig Joegoslavië. Hij schreef voor alle grote Amerikaanse kranten, over Afghanistan, Irak en andere mislukte staten. Omstreden vanwege vermeend geografisch determinisme, oriëntalisme en beschavingsdenken. Is tegenwoordig als senior fellow verbonden aan de denktank Center for a New American Security.

Europa is uitgevonden door de Islam (Ben van Raaij interviewt Robert Kaplan Volkskrant 19 maart 2016 katern Vonk p. 6-7):
De islam keert terug naar Europa, de cirkel wordt gesloten, ziet schrijver Robert Kaplan.
'Zonder de islam zou het hele idee van Europa niet bestaan. Het kwam voort uit dat begrip christenheid en daarmee uit de tegenstelling met de islam, die dichtbij was, vreemd, bedreigend. En wat zien we nu? De islam keert terug naar Europa, in de vorm van vluchtelingen en migranten. En dat is historisch bezien niet ongewoon, het is als een cirkel die wordt gesloten. Europa wordt herenigd met Noord-Afrika en het Nabije Oosten.'
Maar waar blijft die christenheid dan, of de moderne equivalent daarvan? Want Europa zal door die migratie ingrijpend veranderen.
'Je kunt in de geschiedenis nooit terug, je moet vooruit.
Net zoals bij eerdere volksverhuizingen zal uit alle strijd en conflicten uiteindelijk iets nieuws geboren worden, een kosmopolitische beschaving die zijn Europese karakter zal hebben behouden, maar wel mensen uit andere religies en culturen kan incorporeren. Mensen mogen trots zijn op hun religie of etnische groep, als het maar geen invloed heeft op de individuele rechten van anderen.'

Is Mario Draghi de Messias of een very naughty boy? (Peter de Waard Volkskrant 7 december 2016):
'Wat hebben we nu te danken aan de Romeinen?' is een running gag in Monty Pythons film Life of Brian. Kwantitatieve verruiming zouden ze in Frankfurt kunnen antwoorden, waar een geboren en getogen Romein de scepter zwaait.

'Net als Wim Kok is Mario Draghi niet de 'Verlosser', maar de hoveling, een very naughty boy van het grootkapitaal.

Nederlanders maken zich zorgen over samenleving (Anna Deems en Mirjam Schöttelndreier Volkskrant 29 maart 2019 p. 14):
Driekwart van de geënquêteerden vindt dat mensen met verschillende meningen steeds feller tegenover elkaar zijn komen te staan. Ze zien vooral polarisatie over onderwerpen zoals klimaatverandering en vluchtelingen.
Als oorzaken voor de toegenomen spanningen noemen Nederlanders de veranderde mentaliteit (‘iedereen is meer alleen aan zichzelf gaan denken’), de multiculturele samenleving en de media.

Overtrokken (A.W.L. Retel Helmrich Volkskrant 29 maart 2019 p. 22):
Zeventien jaar terug werd Fortuyn echt bedreigd en belaagd met taarten. De media en de politici reageerden daar laks op tot hij werd doodgeschoten, wat niemand had verwacht. Misschien dat daarom iedereen zo overtrokken reageert. Van politici verwacht ik echter dat ze alles in het juiste perspectief zien en zorgvuldiger omgaan met hun woorden. Bedreiging en opruiing zijn zware delicten maar de genoemde gevallen zijn daar veel te licht voor. We moeten altijd tegen een grap kunnen, hoe onsmakelijk die in sommige ogen ook is.

Boeiende reflectie op Couwenbergs Civis Mundi Jaarboek 2018 (Paul Cliteur Civis Mundi Digitaal #65 september 2018):
Beschrijving en normering
De methodiek of stijl van schrijven van Couwenberg is een mix van beschrijving en normatief commentaar. Hij is geen ethicus in de zin van Peter Singer. Singer poneert een stelling en gaat die vervolgens met alle denkbare argumenten verdedigen en de kritiek daarop ontzenuwen.[3] Maar Couwenberg is ook (het andere uiterste) geen neutraal-objectieve historicus die een ontwikkeling beschrijft en aan wie men nog niet op de pijnbank een commentaar kan ontlokken over wat hij daar nu zelf van vindt (ja, dat vind ik een irritant soort schrijfsels, die mensen die geen positie kiezen – dat voelt u goed aan). Couwenberg houdt daartussen ergens het midden. Het midden! Zijn favoriete positie, ook in politiek opzicht. Hij wil laten zien dat de moderniteit het heersende model is geworden en dat dit wordt gekenmerkt door een “
beheersingsmotief” en een “emancipatiemotief” (zijn benadering lijkt hier overigens enigszins op die van de protestantse filosoof Herman Dooyeweerd (1894–1977),[4] maar ik weet niet of Couwenberg zich daarvan bewust is of dat hij het met mij eens zal zijn).
De belangrijke inzichten van Couwenberg
Onder die westerse waarden verstaat Couwenberg dan de “kernwaarden van de moderniteit” zoals die sinds de liberale revoluties van de 18e eeuw zich hebben ontwikkeld (p. 21). Die waarden worden tegenwoordig bestreden door “het islamitisch-fundamentalisme en -terrorisme”, voegt hij toe (p. 21).
Opnieuw, de typering van Couwenberg is juist, lijkt mij. Maar ik vind wel dat hij onvoldoende uitlegt wat zijn positie is in deze kwestie.
Volgens mij wil hij twee punten maken maar die worden vaak onvoldoende onderscheiden:
1. De waarden van de moderniteit, de kernwaarden van de liberale revoluties, zijn in het Westen voor het eerst geformuleerd. In die zijn ze “westers”. Dit is dus een louter beschrijvende uitspraak (Sein). Maar nu volgt de normatieve uitspraak (Sollen).
2. Die
waarden van de moderniteit zijn beter dan de waarden van de premoderne samenlevingen. In die zin zijn ze dus niet “westers”, maar universeel.
Het werk van Couwenberg van de afgelopen decennia bevat vele stenen des aanstoots, vele aanknopingspunten voor “
verdenkingen”. Maar ik denk dat hij, en met hem Civis Mundi, al meer dan vijftig jaar lang nuchter en rationeel politiek en staatkundige commentaar heeft gepresenteerd in tijden van decadentie en zelfverloochening.

Forum voor Democratie is zeer verheugd dat hoogleraar prof. dr. mr. Paul Cliteur per 1 maart 2018 zal aantreden als nieuwe voorzitter van het Renaissance Instituut - het wetenschappelijk bureau van FVD. Hij zal zich in deze functie met name richten op het voortzetten van de Zomer- en Winterscholen, het initiëren van wetenschappelijke onderzoeken en het uitbouwen van het (internationale) netwerk van de partij.

In zijn boek Het monotheïstisch dilemma toont de Nederlandse rechtsgeleerde, filosoof, voormalig Socrates-hoogleraar (1994-2003) en voormalig voorzitter van het Humanistisch Verbond (1993-1995) Paul Cliteur echter, dat juist in de drie monotheïstische godsdiensten (jodendom, christendom en islam) veel geweldpotentieel besloten ligt. Tal van terreurdaden gebeur(d)en op basis van wat in de teksten van de heilige boeken, het Oude Testament, het Nieuwe Testament en de Koran, staat. Cliteur zegt niet dat religie de oorzaak is van alle kwaad in de wereld, noch dat seculiere ideologieën geen gewelddadige uitvloeisels kunnen kennen. Wel beweert hij dat een kleine groep monotheïstische gelovigen in dat geloof en in hun religieuze traditie aanknopingspunten vinden waarmee ze hun gewelddadige gedrag kunnen legitimeren.

Leven en werk van Albert Camus (1913-1960). Deel 1: Algemene typering van Camus (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #93 31 januari 2020):
Multiculturele achtergrond
Camus groeide op in een multiculturele samenleving in Algiers met een dominante Franse minderheid, een grote meerderheid van arme ongeletterde islamitische Arabieren, die werden geregeerd door een elite van koloniale machthebbers. Daarnaast waren er Joden, Spanjaarden, Italianen en Grieken. De moeder van Camus was van Spaanse afkomst (Menorca bij Mallorca). Zijn vader stamde uit de Elzas. Wij leven nu in een multiculturele samenleving die anders is dan die van Camus. Islamitische bevolkingsgroepen vormen bij ons een minderheid. Hoewel onze tijd verschilt van de zijne, blijft de visie van Camus van vreedzaam en verdraagzaam samenleven van verschillende bevolkingsgroepen relevant. In zijn tijd steeds werd deze visie overstemd door gewelddadige polarisatie en de roep om revolutie. In onze tijd zien we ook een toenemende polarisatie en staat de tolerantie onder druk.
De visie van Camus tolereert echter geen misstanden en onrechtvaardigheid. Onrecht, geweld en onderdrukking wees hij af. Als journalist beschreef hij misstanden onder de Arabische bevolking en kwam hij voor hen op, hoewel hij vooral omging met Franse Algerijnen. Er was toen weinig intercultureel contact, hoewel de bevolkinggroepen naast elkaar woonden in dezelfde arbeiderswijk, waar Camus is opgroeid. Deze multiculturele arbeidersachtergrond heeft Camus mede gevormd. Hij heeft er wel enige afstand van genomen, maar zich er niet van vervreemd en gedistantieerd toen hij ging studeren, hogerop kwam, en er een andere wereld voor hem open ging. Ook niet toen hij als voormalige volksjongen tot de intellectuele en culturele elite ging behoren.

Gevaarlijke vogels (Hans Achterhuis Volkskrant 21 april 2018 Sir Edmund p. 28-29):
Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt openen de jacht op de
'theoterrorist' in een slordig en vooringenomen boek.
Ernstiger dan deze kleurschakeringen en lacunes is dat de auteurs nergens het gewelddadige atheïstische staatsterrorisme noemen.
In de klassieke humanistische tekst De mens in opstand van Albert Camus hadden ze kunnen lezen hoe de Franse Revolutie in naam van de vrijheid de koppen van willekeurige burgers onder de guillotine liet rollen en hoe het marxisme-leninisme in de Sovjet-Unie in naam van de communistische heilstaat miljoenen mensen ombracht. Niet alleen God, ook verabsoluteerde menselijke waarden blijken tot terreur en terrorisme te kunnen aanzetten. En dan heb ik het nationalisme als bron van terroristisch geweld nog niet eens genoemd. Als de theoterrorist bestaat, dan bestaat ook de atheoterrorist, patriotterrorist of zelfs libertasterrorist.
Mag ik eindigen met een provocatie naar beide auteurs? Misschien is in heel dit vogelpark de theoterrorist nog wel de minst consequente en gevaarlijke. Cliteur en Verhofstadt noemen Abraham - de oervader van de drie monotheïstische godsdiensten jodendom, christendom en islam - ook de oervader van het theoterrorisme, omdat hij in opdracht van God zijn zoon wilde offeren.
Dat gebeurde echter niet. God hield hem tegen. De Bijbel en de Koran staan in deze lijn vol met uitspraken die het
religieuze geweld veroordelen. Jezus roept op om de andere wang toe te keren, in de Koran lezen we dat er in de godsdienst geen dwang is. In atheïstische ideologieën als het communisme en nationalisme zijn dit soort remmingen minder aanwezig. Mij persoonlijk lijken ze daarom gevaarlijker dan het 'theoterrorisme'.

'Atheïsme is in feite niets anders dan verwaterd christendom' (Stevo Akkerman Trouw 9 september 2018):
Het idee van vooruitgang is de onbewuste geloofsbelijdenis van het moderne atheïsme, zegt de Britse filosoof John Gray. Er is een universele behoefte aan menselijke verlossing.
De invloedrijke Britse politiek-filosoof verwijt de eigentijdse atheïsten - met name de zogeheten 'nieuwe atheïsten' als Richard Dawkins, Sam Harris en Daniel Dennett -
"een uitgeholde vorm van het monotheïsme van weleer".

De politiek filosoof John Gray bekritiseert zowel links als rechts vanwege hun vooruitgangsgeloof in het neoliberale marktdenken.
John Gray, politiek filosoof, ziet Sisyfus (essay De Mythe van Sisyfus van Albert Camus) terug in de mens van de moderne tijd. In onze liberale, kapitalistische cultuur zien we enkel af van werk als we ‘tussendoor’ even willen uitrusten om net zo fit weer terug aan het werk te kunnen. De moderne, westerse mens houdt er een protestantse ethiek op na: hard werken leidt tot verlossing. Hiermee vormen we een uitzondering ten opzichte van de geschiedenis en van andere culturen. Maar werken leidt niet tot verlossing. Als het ene plateau van de vooruitgang is bereikt met hard werken, zullen we voor een andere komen te staan.

John Gray The Immortalization Commission Science and the Strange Quest to Cheat Death
At the heart of human experience lies an obsession with the nature of death. Religion, for most of history, has provided an explanation for human life and a vision of what comes after it. But in the late nineteenth and early twentieth centuries, such beliefs came under relentless pressure as new ideas―from psychiatry to evolution to communism―seemed to suggest that our fate was now in our own hands: humans could cease to be animals, defeat death, and become immortal.
In
The Immortalization Commission'', the acclaimed political philosopher and critic
wikipn:John_Gray_%28filosoof%29John Gray takes a brilliant and frightening look at humankind's dangerous striving toward a scientific version of immortality. Probing the parallel faiths of Bolshevik "God-builders," who sought to reshape the planet and psychical researchers, who believed they had evidence of a nonreligious form of life after death, Gray raises fascinating questions about how such beliefs threaten the very nature of what it means to be human. He looks to philosophers, journalists, politicians, charlatans, and mass murderers who all felt driven by a specifically scientific and modern worldview and whose revolt against death resulted in a series of experiments that ravaged whole countries. An urgent examination of Darwin's post-religious legacy, The Immortalization Commission is an important work from "one of Britain's leading public intellectuals" (The Wall Street Journal).
Recensie Frans Jacobs, Hoogleraar Wijsgerige Ethiek
Na de dood van Lenin kreeg een commissie de opdracht een passende rustplaats voor hem te scheppen. Na drie dagen kwam er een taak bij: ze moesten er ook voor zorgen dat zijn lijk zou worden geconserveerd. De opdrachtgevers waren immers de overtuiging toegedaan dat de wetenschap er ooit in zou slagen Lenin weer tot leven te wekken. Voor filosoof John Gray heeft deze ‘'Immortalization Commission' een hoog symbolisch gehalte. Zij laat zien dat wetenschap en occultisme vaak met elkaar samengaan, vooral bij pogingen de dood te overwinnen.
In het derde en laatste hoofdstuk, ‘Sweet Mortality’, poneert Gray stellingen die hij ook in andere publicaties uitdraagt en dan met name de stelling dat het geloof in de vooruitgang van de mensheid door middel van wetenschap een mythe is, een verhaal dat we onszelf vertellen om ons gerust te stellen. Maar we leven in een fundamenteel chaotische wereld, waarvan we de samenhang nooit kunnen kennen. We moeten dan niet denken dat wetenschap onwankelbare natuurwetten opspoort, die we naar onze hand kunnen zetten; dat is een occult geloof. Wie denkt dat de
wetenschap de problemen wel zal oplossen die zij zelf heeft opgeroepen (zoals vervuiling en klimaatverandering), zal tot zijn schrik ontdekken dat inmiddels weer nieuwe problemen de kop opsteken, die ten slotte onoplosbaar zullen blijken. Dan gaat de mensheid eraan. Het meest destructieve dier dat de evolutie heeft voortgebracht, zal zichzelf vernietigen.
Dat beschouwt Gray niet als een sombere boodschap, al heeft de situatie voor hem wel iets absurds: het
evolutieproces heeft een dier voortgebracht dat zich daarboven meent te kunnen verheffen, maar het zal ten slotte zijn leefmilieu en dus zichzelf vernietigen. Dat de gedachte aan d%[|sterfelijkheid]] ‘zoet’ is, demonstreert Gray bijvoorbeeld als volgt: stel, je hebt je laten invriezen, in wat voor wereld word je dan straks wakker? Niet de wereld waarin je je thuis voelde en waar je welkom was bij je geliefden.

‘Het is irreëel te geloven in eeuwige vrede’ (Peter Giesen interviewt John Gray Volkskrant 16 april 2011):
De mens waant zich een master of the universe, maar zal ooit ondervinden dat hij helemaal niets voorstelt in de kosmos.
Ook in zijn nieuwe boek Het onsterfelijkheidscomité voorspelt Gray weer dat de aarde ooit haar natuurlijke evenwicht zal herstellen, zonder enige consideratie met de mens.
Gray vindt zichzelf slechts een realist in een wereld vol slecht nadenkende optimisten. Ik geloof wel degelijk in vooruitgang. Alleen vooruitgang in beschaving is wel degelijk omkeerbaar.
De moraal van deze twee verhalen (Engelse spiritisten en Sovjet-Russische ‘Godenbouwers’) is karakteristiek voor Gray. De mens heeft een overspannen vertrouwen in zijn mogelijkheden de wereld aan zich te onderwerpen. Het leven zal altijd pijnlijk zijn, vol toeval en onverwachte ellende. Ook de wetenschap zal de mens niet van dit lot verlossen. Wetenschap lost problemen op, maar creëert op haar beurt problemen die niet meer oplosbaar zijn. De wetenschap heeft ons massavernietigingswapens gegeven die steeds breder verspreid worden.

John Gray boek Strohonden, gedachten over mensen en andere dieren, (Peter Giesen Volkskrant 26 april 2003):
De westerse mens waant zich het middelpunt van de aarde, de meester van het universum dat hij kan beheersen, zowel in politieke als in het persoonlijke leven. Maar op een kwade dag zal hij de bittere waarheid ervaren. Het leven is niet maakbaar, het individu kan zo maar vermalen worden door de krachten van de geschiedenis.
Het boek Strohonden is een frontale aanval op de overmoed van de westerse mens. Eerst beloofde het Christendom ons Verlossing, daarna nam het humanisme de fakkel over. Wetenschappelijke kennis zou de mens vooruitgang en geluk brengen. Maar de mens is slechts een dier als alle andere. Een beetje slimmer misschien, maar uiteindelijk net zo machteloos. Gray ziet politiek als een serie oplossingen voor praktische problemen. Hij heeft zich fel verzet tegen iedere vorm van utopisme.
Het neoliberalisme ontwikkelde zich tot een utopische ideologie, die de vrije markt als universele heilsleer verkondigde. De Amerikaanse neoconservatieven zijn de nieuwe utopisten. Zij geloven dat je van elk land een liberale democratie kunt maken, ongeacht de plaatselijke cultuur en geschiedenis. Etc.

John Gray De ziel van de marionet - een zoektocht naar de vrijheid van de mens
Imperfectie
De rol van marionettenspeler wordt van oudsher door godsdiensten vervuld en is geleidelijk door de wetenschap overgenomen. Er zijn perioden waarin de mens zich meer of minder schikt in die positie van marionet. Maar - typisch Gray - van een opgaande lijn is geen sprake. 'Hedendaagse darwinisten zullen je vertellen dat de mensheid tot taak heeft de evolutie verder te voeren', schrijft hij. 'Maar 'mensheid' is slechts een naam voor een boefachtig dier dat dit vermogen ten enenmale mist.' Probeer niet te vliegen, wil Gray maar zeggen: goed vallen is al moeilijk genoeg. Een ambitie die nogal haaks staat op de tijdgeest.
Grimmig
Wat wij willen is een paradijselijk leven en toch ook van de boom van goed en kwaad eten. Die innerlijke verdeeldheid, waaraan we ons nooit kunnen ontworstelen, is onze kern. Erg hoeft dat niet te zijn. Juist die tegenstrijdigheid maakt het ontstaan van zelfbewustzijn mogelijk en biedt zo de kans op wat het hoogst haalbare is: innerlijke vrijheid.

Welkom in utopia
Een belangrijk kenmerk van de seculiere vooruitgangsreligies, zoals het marxisme en het fascisme, is dat het kwaad buiten de mens wordt geplaatst. Degenen die de vooruitgang tegenhouden zijn de intellectuelen, de bourgeoisie, of zoals binnen het fascisme van nazi-Duitsland: de joden. Zij zijn het kwaad. Wanneer de samenleving zich van dit kwaad ontdoet, zal er een prachtige toekomst in het verschiet liggen. Volgens John Gray ligt de wortel van het verlichte vooruitgangsdenken al bij het apocalyptisch christendom. Er is echter een belangrijk verschil tussen het apocalyptisch christendom en de seculiere vooruitgangsreligies. Binnen het christendom werd de apocalyptische prikkel beteugeld door het inzicht dat de mens onuitwisbaar gebrekkig was. Binnen het christendom was er het sterke besef dat het kwaad niet buiten de mens staat, maar in iedereen aanwezig is. Een idealistische werkelijkheid, een utopie op aarde, zal daarom nooit bereikt kunnen worden door mensenhanden. Uit het parlementaire onderzoek van de commissie-De Wit en de analyses van vele deskundigen, zoals Gillian Tett, blijkt dat een heilig geloof in de heilzame werking van de markt een belangrijke oorzaak van de crisis was. Alles wat die markt zou verstoren – toezichthouders of overheid – werd als kwaad beschouwd. Niet de hebzuchtige en soms destructieve neiging van het individu zelf, maar de anonieme ander heeft schuld. De vraag die zich hiermee opdringt is of het neoliberale marktdenken een van die seculiere vooruitgangsreligies is. Wordt binnen het neoliberalisme ook niet een hemel op aarde in het vooruitzicht gesteld, een walhalla dat bereikt kan worden door mensenhanden?

Wordt het klimaat winnaar of verliezer van de klimaatverkiezingen? (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 28 maart 2019 p. 5):
Ja, het klimaat lijkt een politieke splijtzwam geworden, maar het zou onverstandig zijn om de transitie daarom op een lager pitje te zetten. Hoe langer we wachten, hoe hoger de kosten. Dat veel burgers zich zorgen maken over hun energierekening betekent bovendien niet dat zij, à la Baudet, het klimaatprobleem ontkennen. Sterker nog: de klimaatscepsis in Nederland is ‘spectaculair gedaald’, constateerde het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut begin deze maand na onderzoek. Slechts elf procent is het eens met de stelling dat ‘de verhalen over de opwarming van de aarde overdreven zijn’. Zelfs onder PVV-stemmers, toch een partij die graag tegen windmolens vecht, gelooft tachtig procent de zorgwekkende voorspellingen van klimaatwetenschappers. Aanzienlijk meer dan de 54 procent in 2009.
De industriële lobby zal ongetwijfeld haar best doen om de ‘draai naar links’ terug te draaien, maar als politici een verdere klimaatopstand willen vermijden, kunnen ze de lasten maar beter eerlijk verdelen.

Baudet redt de wereld De autoritaire verleiding in de polder (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 28 maart 2019 p. 12-13):
Met zijn aanval op onafhankelijke instituties als vrije pers en vrije wetenschap schaart Thierry Baudet zich bij de wereldwijde opstand tegen liberale democratie. Wat zegt het over Nederland dat dit zoveel mensen aanspreekt?
De winst van Forum legt nog meer bloot over de politieke psychologie van Nederland. Het is een samenleving die zichzelf aanpraat dat ‘gewoon’ als deugd geldt, maar die politiek hitsig wordt wanneer een politicus zich onomwonden elitair gedraagt. ‘Gezegend het land, dat zo rijk en verwend is, dat haar onderklasse het zich kan permitteren om op een libertarische pianist uit de Grachtengordel te stemmen, als protest tegen de elite’, luidde de sardonische conclusie van Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck op Twitter. Hoewel Forum voor een uiterst rechtse partij juist relatief veel hoogopgeleiden trok, legt dit een Hollandse paradox bloot. Samen met dominee Ruben van Zwieten publiceerde Schimmelpenninck het boek Elite gezocht, waarin ze concluderen dat niemand in Nederland zichzelf durft te beschouwen als elite en wil nadenken over de verantwoordelijkheden die daarbij horen. Die zelfontkenning legt de weg open voor een politicus die de rol van voortrekker wél wil spelen.
Achter de politieke verkruimeling vormt zich een nieuwe politiek van
twee stromen, die ieder gedreven worden door een eigen ondergangsscenario. De ene cultureel, de andere ecologisch. Het grote verschil is dat het proberen af te wenden van een klimaatcatastrofe mogelijk is binnen de kaders van een democratie. Of een culturele renaissance mogelijk is zonder de democratie geweld aan te doen moet nog blijken. Zolang die absolute heelheid en uniformiteit vereist van een samenleving die onherroepelijk divers van samenstelling en voorkeur is geworden, is het antwoord nee.

Essay Hoe multicultureel zijn we, of zijn we geweest? De nationale boksbal (Tamar de Waal De Groene Amsterdammer 28 maart 2019 p. 40-43):
Al sinds de jaren negentig vindt in Nederland een rituele dans plaats waarbij het multiculturalisme steeds opnieuw bekritiseerd, afgewezen en (vanaf nu echt!) in de ban gedaan wordt. Maar wel beschouwd heeft Nederland nooit een sterk multicultureel beleid voor migranten gekend.
Het is natuurlijk mogelijk dat in de praktijk multicultureel beleid niet leidt tot integratie maar tot segregatie, hoewel het anders belooft.
Multicultureel beleid gebaseerd op dit idee, en zoals ingevoerd in Canada, bevordert dus uitsluitend culturele erkenning binnen de kaders van de grondwet en mensenrechten (en laat geen ruimte voor zaken als uithuwelijking en vrouwenbesnijdenis). Dit moderne multiculturalisme zet zich daarmee af tegen vormen van verzuilde tolerantie zoals historisch onder meer voorkwam in het Ottomaanse Rijk, waarin er geen overkoepelende fundamentele rechten bestonden en streng religieuze regelstelsels golden binnen groepen.
Het afschaffen van het multiculturalisme is in een kwart eeuw verworden tot een merkwaardige variant van de nietzscheaanse
Eeuwige Wederkeer, die op een eigen manier het heden steeds opnieuw urgentie geeft. Het is een noodzakelijke retorische inleiding, die ruimte creëert voor steeds meer verregaande voorstellen op het gebied van immigratie, integratie en diversiteit.\\ Het multiculturalisme wordt gepresenteerd als de eeuwige rottende pit onder Nederland, die aanhoudend verregaande tegenmaatregelen legitimeert. Het is de nationale boksbal, die constant rond geduwd kan worden omdat hij geen enkele bondgenoot kent. En omdat het ambigu blijft wat dit invloedrijke ‘multiculturalisme’ precies is, vallen gaandeweg steeds meer discussies onder de paraplu van de term. Mensenrechten en vluchtelingenrecht? Naïef! Godsdienstvrijheid of vrijheid van meningsuiting voor Nederlandse moslims? Cultuurrelativisme! Streven naar diversiteit binnen de media, rechterlijke macht en universiteiten? Links!
Een belangrijke vraag voor middenpartijen is daarom of zij deze retoriek moeten willen (blijven) inzetten en voeden – ook al, of misschien wel juist nu
nativistische populistische partijen electoraal in hun nek hijgen. Het heeft onrechtsstatelijke krachten versterkt die zij uiteindelijk niet tevreden kunnen stellen of beheersen. Een pijnlijk voorbeeld hiervan is dat FvD-leider Thierry Baudet de schuld van de recente aanslag in Utrecht meteen gaf aan de VVD en het CDA – jarenlang sterke aanwakkeraars van het nieuw realisme –, vanwege hun ‘volstrekt naïeve ongeïnteresseerde wegkijk-beleid als het gaat om integratie’. Enkele dagen later boekte hij een flinke verkiezingswinst bij de Provinciale Staten. De olievlek van wie bij het ongrijpbare maar voor Nederland levensgevaarlijke multiculturalisme zou horen, breidt zich razendsnel verder uit.
Een flinke normerosie van de democratische kernwaarde van gelijkwaardig burgerschap. De tijd lijkt rijp voor een nieuw inclusief politiek elan, met een nadruk op de grondwet, mensenrechten en een gedeelde samenleving.

Ongemakkelijke inspraak of Democratie is er niet om juist te beslissen, maar om zélf te beslissen (Martin Sommer Volkskrant 17 september 2016 p. 17):
Waar dient democratie voor?
Onruststoker Thierry Baudet en islamcriticus Paul Cliteur willen een referendum naar Zwitsers model invoeren. Als het aan hen ligt, gaan we straks om de paar maanden naar de stembus. Net als de Zwitsers ja of nee zeggen tegen minaretten, basisinkomen of immigratie. Het mag over van alles gaan en de uitslag is bindend. Ze schreven hun onderzoeksrapport Echte democratie in opdracht van de PVV van Geert Wilders. Dat zal niet bijdragen aan de serieuze beoordeling. Ten onrechte, want het stuk is de moeite waard.
Het belangrijkste argument voor referenda staat recht overeind. Zelfbeschikking. De kernvraag is waar democratie eigenlijk voor dient. Is dat voor het nemen van de juiste besluiten, of voor het zélf nemen van besluiten. De kwestie gaat terug op Plato. Timmeren laat je aan een vakman over, schreef de filosoof. Maar als het om besturen gaat, mag iedereen zich er tegenaan bemoeien.
Zo is Hans van Mierlo immers in 1966 ook begonnen. Hij vertegenwoordigde een aanstormende middenklasse die aan de poorten van de macht rammelde. Vandaag is het een benarde middenklasse die oproerig wordt.
In zijn beroemde filmpje sprak Van Mierlo over 'ons plan voor een nieuw kiesstelsel'. 'Over de verwarring en de ondoorzichtigheid; over de tanende invloed van de kiezers, over de verouderde politieke spelregels; over altijd hetzelfde gezeur en hetzelfde geharrewar in regering en Tweede Kamer; we wilden er zo graag wat aan doen maar we wisten niet hoe.'
In het jaar dat D66 zijn halve eeuwfeest viert zijn die woorden nog helemaal fris. Ik weet alleen niet wat geestiger is: dat Geert Wilders zich de kroonjuwelen heeft toegeëigend; of dat de partij van de zelfbeschikking nu van staatswege over uw organen wil beschikken.

Beladen kwestie? De lange baan helpt of Hoe nu verder met dat associatieverdrag? (Fokke Obbema Volkskrant 13 april 2016 p. 16):
Hoe verder te gaan met het associatieverdrag met Oekraïne, na de afwijzing ervan door een merendeel van de kiezers vorige week woensdag? De strategie van het kabinet lijkt vooral gericht op het kopen van tijd.
De lange baan
Waar het Geen Stijl-kamp alleen maar intrekking van de wet wil en verder niks, heeft Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet zich opgeworpen als de man met wie te praten valt. Hij rekent zichzelf tot het 'intellectuele nee-kamp', samen met rechtsfilosoof Paul Cliteur en Clingendael-medewerker Paul van Ham. Ook in de politiek is het 'nee'-kamp verdeeld.

In NRC Handelsblad is zaterdag 26 januari 2013 een manifest verschenen, ondersteund door vooraanstaande academici, met als doel om een EU-referendum af te dwingen over de toekomst van Nederland in de EU. Onder de initiatiefnemers bevindt zich onder andere Thierry Baudet die een burgerforum op gaat richten om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen. Ook Ewald Engelen, Paul Cliteur en René Cuperus hebben het pleidooi ondertekend. Minister Timmermans van Buitenlandse zaken heeft via Facebook laten weten het absoluut niet nodig te vinden om de vraag over de positie van Nederland in Europa aan de burger voor te leggen.

Voetnoot Verleidingskunst (Arnon Grundberg Volkskrant 30 januari 2013)
Al is het commentaar van Arnon Grundberg op dit initiatief om een referendum te houden ook relevant: Helaas hebben de heren, zo mag duidelijk worden uit hun pseudowetenschappelijke proza, weinig begrepen van verleidingskunst.

Een bonus op aarde is voor veel mensen aantrekkelijker dan een plaats in het hiernamaals.

Een brug tussen de legendarische en feitelijke zondvloed (Harry Young Sunrise sep/okt 2008):
In een vervolg op zijn onderzoek van oude zeekaarten in Het ontstaan en het einde van alles betoogt Hancock dat het maken van kaarten in de oudheid een traditie was die door de millennia heen tot aan de tijd van Ptolemaeus, in plaats van zich te ontwikkelen, zich misschien in een stadium van ‘verval, achteruitgang en opeenhoping van allerlei fouten’ bevond, die door vele verschillende handen zijn opgetreden in een veel oudere en eens veel betere traditie van kaartenmakers (blz. 420). Ongetwijfeld heeft de nieuwe wetenschap van overstromingskaarten nieuwe mogelijkheden voor onderzoek geopend. Bijvoorbeeld, de Reinal-kaart uit 1510 schijnt de westkust van India weer te geven zoals deze er meer dan 15.000 jaar geleden uitzag, en toont daarnaast eilanden die 11.500 jaar geleden bestonden maar die nu onder water liggen. Hancock laat zien dat Marco Polo dacht dat Ceylon eens met India was verbonden, in het verleden een derde groter was geweest, en werd overstroomd. Hij onderzoekt het verband tussen de Ierse volksoverlevering over Hy-Brasil ten westen van de kust van Ierland, dat duizenden jaren geleden onder water zou zijn verdwenen, de positie ervan op middeleeuwse kaarten, en een gebied dat de Stekelvarkenbank wordt genoemd dat 21.000 jaar geleden nog boven water lag. Met behulp van overstromingskaarten en kaarten uit de Middeleeuwen geeft hij in overweging dat de legendarische eilanden Antilia en Satanaze in feite T’ai-wan en Japan zijn zoals deze 12.500 jaar geleden eruitzagen.

WODC (Peter Giesen Volkskrant 15 juni 2019 Opinie p. 23):
De WODC-zaak bevestigt tevens de wanorde op het ministerie van Justitie, dat al decennia wordt geplaagd door affaires. Justitie is een departement waar veel politieke spelletjes worden gespeeld, maar waar de politieke antenne niet altijd scherp staat afgesteld. Het strafrechtelijk onderzoek in de WODC-affaire doet de reputatie van het ministerie geen goed, omdat het de indruk wekt dat kritische geluiden niet worden getolereerd. Toekomstige klokkenluiders zullen zich nog eens extra bedenken voordat zij misstanden melden. Daardoor wordt klokkenluiden als heilzaam correctiemechanisme schade toegebracht.

‘Klokkenluider WODC-affaire krijgt alsnog complimenten (Remco Volkskrant 7 maart 2019 p.16):
Minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) heeft in de Tweede Kamer complimenten gemaakt aan WODC-onderzoeker Marianne van Ooyen. Zij was bij het wetenschappelijk onderzoeksinstituut van het ministerie de interne klokkenluider, die aan de bel trok over pogingen tot politieke beïnvloeding van onafhankelijk onderzoek.

‘Het ging al over een WODC'tje doen. Daar kun je niet tegenop’ (Martin Sommer interviewt Frans Leeuw Volkskrant 6 maart 2019 p. 8-9):
Ik heb in mijn hele carrière nog nooit dit soort belletjes van een minister gehad. Ik ben meteen in oude stukken, mails en notities van mezelf gaan kijken, omdat ik een heel andere herinnering had aan deze kwestie. Dat is het voordeel van deze digitale tijd, je kunt het allemaal terugzoeken in je eigen dossiers. Ik zag iets heel anders dan deze verdenking, maar de beeldvorming was na de uitzending kraakhelder. -Jinek had het in haar programma al over ‘een WODC’tje doen’. Daar valt niet tegenop te argumenteren.’
Was dit nu een soort postume rehabilitatie?
‘Ik heb wel van die affaire geleerd. Mijn motto is altijd geweest:
tegenspraak brengt ons verder. Dat komt van de beroemde kritisch-rationalistische filosoof Karl Popper. Ik ben van de scherpe dialoog, en daarom vind ik ook niet dat beleidsambtenaren zich helemaal buiten het onderzoek moeten houden. Ja, natuurlijk moet onderzoek onafhankelijk zijn. Maar onafhankelijkheid is niet een eendimensionaal begrip. Het gaat om de onafhankelijkheid van de gebruikte methode, van de procedures binnen een instituut en om de beeldvorming. Gezag en geloofwaardigheid, daar draait het om, maar er mag best contact en wederzijdse invloed zijn.
Hoe zou u tot slot de hele gang van zaken typeren?
‘Ik heb altijd afstand bewaard, ik ben nooit leeggelopen. Ik heb een soort Hugo Claus-achtige verwondering. Ik wijs op de commissie die vaststelde dat ons onderzoek volgens de regelen der kunst is verlopen. Die vroeg ook aandacht voor een journalistieke procedure die ‘betrokkenen onverwacht en onevenredig’ heeft geraakt. Dat -citeert niemand.
Ons werk kan heus beter, maar dat betekent niet dat je nooit meer wrijving of strijd hebt. Dat zou zelfs verkeerd zijn. Ja, tegenspraak brengt ons verder, om nog een keertje Sir Karl Raimund Popper aan te halen.’

Feiten heilig? Niet voor de politiek (Jan Kuitenbrouwer Volkskrant 16 december 2017 Opinie p. 2-3):
Besluiten die worden genomen op grond van rammelend onderzoek of conclusies die worden aangepast aan de politieke wens, het is niks nieuws, stelt Jan Kuitenbrouwer.
Er is nu de nodige ophef over de onthulling van een klokkenluider bij het wetenschappelijk bureau van het ministerie van Justitie en Veiligheid, het WODC, dat hun onderzoek politiek wordt gemanipuleerd. Bewindslieden hebben kennelijk steeds minder schroom om het bureau te gebruiken als afweergeschut in de permanente veldslag genaamd politiek. Niet voor niets diende FNV Zorg & Welzijn bij de Reclame Code Commissie (RCC) een klacht in, die haar gegrond achtte. Maar dit ís geen reclame, verweerde het ministerie zich, dit is 'ideële voorlichting', daar moet de RCC zich niet mee bemoeien. Nee, zei de RCC, als de overheid zich niet beperkt tot feitelijke voorlichting en onbeschroomd reclame gaat maken, dan moeten die uitingen ook als reclame worden beoordeeld. 'Deze commercials schaden het vertrouwen dat de burger moet kunnen hebben in de juistheid en volledigheid van denkbeelden die de overheid verspreidt', luidde het vonnis, en het ministerie werd geadviseerd niet meer op deze manier te communiceren.''
Een goedbedoeld advies, waarschijnlijk vergeefs. Politiek is nu eenmaal steeds meer een zaak van communicatie. De vorming van beelden. Of zoals Karl Rove, de legendarische spindoctor van George W. Bush, het formuleerde: 'het creëren van werkelijkheden'. Mensen die zich bezighouden met empirische analyse behoren in Roves visie tot de 'reality based community' - een tragisch achterhaalde klasse van mensen die nog in feiten en rationaliteit geloven.
Dertig jaar neoliberalisme heeft ook wat dat betreft zijn spoor getrokken. Het openbaar bestuur moest zich gaan bedienen van de methoden van de markteconomie. 'Beleid' werd een 'product' dat verkocht moet worden. Voorlichting werd reclame. Marketing.

Bananenkoninkrijk (Bert Wagendorp Volkskrant 9 december 2017):
De hoge ambtenaren die meededen vonden het klaarblijkelijk ook normaal de wensen van hun hoogste baas boven objectieve waarheden te stellen - je moet wat, als je baan je lief is.
Dat het op het ministerie een rotte boel was wisten we al een tijdje, maar het imponerende gewroet van Bas Haan brengt toch telkens weer adembenemende feiten boven water. Aan de hand van Haan wandelen we het bananenkoninkrijk Nederland binnen - en we dachten nog wel dat we zo onkreukbaar waren.
Dat wetenschappers, onder leiding van Leeuw - tevens hoogleraar in Maastricht - zich ook voor het karretje lieten spannen is misschien wel het zorgwekkendst. Zij vormen het onaantastbare bastion van zakelijke argumenten, feiten, van objectiviteit en onafhankelijk onderzoek van vage politieke plannen. Althans, dat zou zo moeten zijn.
Uit de onthulde documenten komt de socioloog Leeuw naar voren als een sjoemelaar die maar al te graag zijn opdrachtgevers plezierde en die daarvoor graag bereid was zijn ondergeschikten te intimideren en te overrulen.
Toen de wetenschapper
Diederik Stapel in 2012 werd geëxcommuniceerd vanwege zijn frauduleuze onderzoekjes, was Nederland te klein. Stapel hield zich voornamelijk bezig met flutresearch die vooral leuk was voor kaderstukjes in de krant. Het WODC onderzoekt kwesties die voor elke Nederlander van wezenlijk belang zijn en die de basis vormen voor overheidsbeleid. Desondanks hielden ze er dezelfde mores op na als Stapel: u vraagt, wij draaien.

Het kapitalisme bagatelliseert alles wat ik belangrijk vind (Gustaaf Peek de Volkskrant 13 januari 2018, Opinie p. 4):
'Ik noem mezelf communist omdat ik terugga naar de bron, naar
Marx. Een ander zal het socialisme noemen. Het is nagenoeg onmogelijk om te leven als communist. Ik word gechanteerd om aan dit kapitalistische systeem mee te doen. Ik ben kunstenaar maar ik word door de overheid gezien als zzp'er. Vreselijk. Het enige wat ik kan doen, is mijn stem laten horen. Bewustwording is belangrijk. Daar draag ik aan bij met mijn pamflet Verzet! Pleidooi voor communisme, dat net is verschenen.'
Het feit dat ik een van de erfgenamen van het
Peek & Cloppenburg-imperium ben, leefde op de achtergrond. Het was niet aan de orde dat ik of mijn broers voor P&C zouden werken, maar mijn vader had wel een idee van stand ontwikkeld. Een rechtenstudie en een leven als jurist of advocaat sloot voor hem daarbij aan. Overigens ging het ons tot mijn 13de niet al te goed. Mijn vader was journalist voor een krant in Apeldoorn, er was weinig extra. Pas toen mijn grootvader overleed kwamen er fondsen vrij. Er kwam een nieuwe auto en we gingen verhuizen.
Kantelpunt
'Tijdens mijn tweede studiejaar kwam ik er achter dat ik beslissingen had genomen die niet bij mij bleken te passen. Ik ging literatuur lezen en kreeg een vriendin die kunstgeschiedenis studeerde. Dat vergrootte in een keer al mijn ideeën over de reikwijdte van het menselijk bestaan. De mens bleek zo veel meer,
weidser, rijker, nukkiger, complexer, boeiender ook. Mijn wereldbeeld spatte in die jaren open. Ik besloot te stoppen met rechten en Engels te gaan studeren.
Nieuwe opvatting
'Ik noem mezelf communist omdat ik terugga naar de bron, naar
Marx. Een ander zal het socialisme noemen. Het is nagenoeg onmogelijk om te leven als communist. Ik word gechanteerd om aan dit kapitalistische systeem mee te doen. Ik ben kunstenaar maar ik word door de overheid gezien als zzp'er. Vreselijk. Het enige wat ik kan doen, is mijn stem laten horen. Bewustwording is belangrijk. Daar draag ik aan bij met mijn pamflet Verzet! Pleidooi voor communisme, dat net is verschenen.'

VPRO Boeken 26 november 2017
Jeroen van Kan ontvangt Gustaaf Peek over Verzet! Pleidooi voor het communisme. Een revolutionair pamflet waarin Gustaaf Peek decennia van kapitalistische indoctrinatie ondermijnt.
Een kind van de Koude Oorlog kent het communisme alleen als de repressieve ideologie van totalitaire staten met geheime diensten die bepaalden wat mensen moesten denken en moesten doen. Na de val van de Berlijnse Muur had 'onze' manier van leven, het kapitalisme, gewonnen. Die triomf heeft een tijdperk ingeluid van groeiende ongelijkheid, van regeringen die markt boven rechtstaat stellen en van burgers die steeds zelfdestructiever stemmen. Het onvermijdelijk lijkende kapitalisme weet zijn roofzuchtige aard nauwelijks meer te camoufleren. Tijd voor verzet!
In dit pamflet pleit Gustaaf Peek voor een van de nog altijd controversiële ideeën van Karl Marx: de rechtvaardige herverdeling van kennis, macht en inkomen. Het communisme heeft een nieuwe poging tegoed, een revolutie in de richting van een natuurlijker menselijk verbond en een betere wereld.

Gustaaf Peek treedt met zijn pamflet in de voetsporen van Joop den Uyl. Jeroen Dijsselbloem heeft gelijk dat met zijn vertrek uit de tweede kamer meer vernieuwing, lees het stoppen van het marktfundamentalisme wenselijk is. Wellicht dat er nu met het motto van het kabinet-den Uyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ een begin wordt gemaakt met een paradigmawisseling richting Gulden Middenweg.

Woede als wapen volgens Pankaj Mishra (VPRO Tegenlicht NPO2 17 december 2017):
Woede. Een woord dat in de 21e eeuw vaak de ronde doet. Woede van de lone wolf en woede van nationalisten. Woede, die door Trump, brexit, IS, Catalaanse separatisten en zelfs de hindoesuprematie in India bij ons is aangewakkerd. De Indiase schrijver Pankaj Mishra, geboren en getogen in India, maar sinds 2006 woonachtig in Londen, probeert dit fenomeen te verklaren. Met de blik van een relatieve buitenstaander observeert Mishra de diepe identiteitscrisis waar het Verenigd Koninkrijk sinds brexit in verzeild geraakt is. Waar komt de woede vandaan en hoe kan dit tot iets goeds leiden?
Pankaj Mishra, publiceerde dit jaar het boek Tijd van woede een geschiedenis van het heden. Hierin probeert hij te duiden waar de door hem zo genoemde ‘golf van paranoïde haat’ vandaan komt. Tegen wie die woede gericht is en waar deze de laatste decennia toe heeft geleid.

We hebben veel meer alarmisme nodig (Ben van Raaij interviewt Pankaj Mishra Volkskrant 15 april 2017 p. 10-13):
In de VS, Europa, het Midden-Oosten en India dagen verliezers van de globalisering de kapitalistische wereldorde uit. Nogal wiedes, zegt Pankaj Mishra, die een boek schreef over de wortels van hun woede.
Ook in uw boek staat ressentiment centraal.
'Dat is een cruciale ervaring, die in zijn vroegste vorm al beschreven werd door Rousseau. Een gevoel van jaloezie, vernedering en machteloosheid in een kapitalistische maatschappij waarin zowel concurrentie en eigenliefde als het idee van gelijkheid steeds belangrijker worden. Naarmate het kapitalisme zich ontwikkelt, botst de belofte van de gelijkheid steeds meer met de feitelijke structurele ongelijkheid, en dat mondt uit in wrok. Het idee dat anderen je inhalen, het veel beter hebben. Je wilt zijn als zij, maar dat lukt niet. Die gefnuikte mimetische begeerte is een belangrijke moderne drijfveer.
'Globalisering heeft de idealen van vrijheid, gelijkheid en concurrentie universeel gemaakt. Dat maakt dat ressentiment echt giftig, want iedereen wordt geraakt. Je leeft niet meer in beschermde gemeenschappen of natiestaten, maar in een enorme wereldwijde markt waarin iedereen geacht wordt te wedijveren met iedereen. Misschien wel met mensen in China die onze banen inpikken. Dat is ongekend. Een wereld zonder duidelijke begrenzingen, waarin mensen zich volkomen onveilig voelen.
Ook het westerse populisme komt volgens u voort uit wrok.
'Je ziet in alle westerse landen een opleving van nationalisme. Een herontdekking van een denkbeeldig verleden, toen de wereld nog vertrouwd en heel was, toen er geen vreemdelingen waren. Maar dat is een sprookje, een op zich natuurlijke reactie op een tijd van snelle en duizelingwekkende veranderingen. Mensen willen terug naar een wereld waarin het leven nog goed was. Door iedereen uit te sluiten die hun leven verpest: immigranten die ineens mensen opblazen, of Brusselse bureaucraten die hun land lijken te hebben overgenomen. Het is verlangen naar een voorbije tijd.'
En wat kunnen we daaraan doen?
'Daar vragen ze in Amerika altijd meteen naar: hoe lossen we het op? Maar er zijn problemen waarvoor geen oplossingen bestaan. Zoals klimaatverandering. Het enige wat we kunnen doen is vertragen wat onvermijdelijk is. Proberen de beloften van de moderniteit voor zo veel mogelijk mensen te realiseren. En op die manier de toekomst wat minder verontrustend en gewelddadig maken. Maar dan moeten we de problemen wel eerst correct benoemen en de enorme schaal ervan onder ogen zien. En daarin ligt mijn rol als schrijver.'

Tomáš Sedlácek: Het is niet de taak van politici en economen om het bruto nationaal product zoveel mogelijk te doen groeien, maar om het verschil tussen de vette en magere jaren te verkleinen (Arnon Grunberg Volkskrant 21 april 2012).

Om de corruptie te bestrijden werkt het door VVD'ers als Hans van Baalen aangehangen neoliberalisme, lees het pro-cyclische vrijemarktfundamentalisme contraproductief. De pieken en dalen van de conjunctuurbeweging worden daardoor alleen maar versterkt. Een anti-cyclisch beleid vlakt de pieken en dalen af en verkleint dus het verschil tussen de vette en magere jaren.

De VVD onder leiding van Mark Rutte heeft zijn uiterste houdbaarheidsdatum bereikt. Bij leiderschap gaat het niet primair om het verdienmodel, het vrijemarktevangelie , het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ dat door de VVD wordt verkondigd, maar dienend leiderschap dient centraal te staan. De economie is door de eenzijdige korte termijn focus op de hefboomwerking en de aandeelhouderswaarde vastgelopen. De belangrijkste klanten van een bedrijf zijn niet de aandeelhouders, maar de werknemers. Het werkt contraproductief om de onzekerheid dat er iets mis is met onze cultuur te verhullen achter het verkondigen van het verdienmodel, het vrije marktevangelie van de VVD. Jan Bouwens houdt een drogreden. Wanneer je het foefje eenmaal doorhebt, is het een fluitje van een cent.

'Rente is al nul met 0,05%' (Ruben Eg interviewt Matthijs Bierman Telegraaf 22 december 2017 p. 22-23):
Maar ondanks geen of bijna geen rente gebeurt in 2017 iets vreemds bij de Nederlandse banken: Nederlanders blijven onverminderd doorsparen. De totale tegoeden zijn blijven oplopen. "De maatregelen van de ECB, die de economie heeft willen aanvuren, hebben een averechts effect gehad", constateert Bierman. "Mensen zijn geschrokken, en meer gaan sparen. En op de financiële markten komt zoveel geld beschikbaar, dat niemand nog weet waarin ze moeten investeren. Dan gaan ze hele gekken dingen doen, zoals investeren in bitcoin. En dan hebben we het nog niet eens over de vraag hoe we uit deze extreme situatie komen. Ik denk dat de ECB met dit beleid véél te ver is gegaan.'

Triodos Bank zet woord duurzaam in ijskast (Ruben Eg Telegraaf 27 januari 2017):
De ‘duurzame’ Triodos Bank wil af van het woord ‘duurzaam’. „Consumenten en ondernemers worden duurzaamheidsmoe, omdat het woord te pas en te onpas wordt gebruikt. Het is een containerbegrip geworden, dat niemand meer iets zegt”, constateert Matthijs Bierman, directeur Triodos Bank Nederland.

God staat niet voor opium zoals Arnon Grunberg meent, maar voor ons morele kompas. Het is dus wel degelijk wenselijk, 'de verziekte bonuscultuur die tot de financiële crisis heeft geleid' te beteugelen. Het met twee maten meten (Meten met twee maten Telegraaf 9 maart 2018 voorpagina), egospelletjes van de intellectuele elite, wordt in de Bijbel al onderkend. De handen in onschuld wassen, het Pontius Pilatus-syndroom hangt met amoreel gedrag samen.

Nout Wellink: ECB is kamikazepiloot (FD 11 maart 2016):
De Europese Centrale Bank (ECB) gedraagt zich als een kamikazepiloot en gaat veel te ver bij het verruimen van het monetair beleid. Dat zei Nout Wellink, tussen 1997 en 2011 president van De Nederlandsche Bank, donderdagavond in Nieuwsuur. Hij reageerde daarmee op het pakket maatregelen van de Europese Centrale Bank om het monetair beleid verder te verruimen.
Volgens Wellink is de diagnose die ECB-president Mario Draghi stelt dat deflatie dreigt in de eurozone fout. 'Er is geen sprake van dalende lonen en prijzen op dit moment. Dokter Draghi blijft maar injecties geven en de dosis van het medicijn verhogen, terwijl hij zich af moet vragen of de diagnose juist is'.
Ook belemmert de ECB in de ogen van Wellink de noodzakelijke aanpassingsprocessen bij banken en bedrijven.
'Zij krijgen gratis geld en kunnen hun ondeugden continueren', zei Wellink. Hij wees er in dit verband op dat de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) waarschuwt dat de lage rente de productiviteitsgroei in westerse landen heeft gehalveerd. Op de vraag hoe bezorgd hij is op een schaal van 1 tot 10 zei Wellink: 'negen'.

De EU versterkt juist de nationale soevereiniteit (Tom Eijsbouts Staatsrecht Volkskrant 22 december 2017 p. 23):
Juristen kunnen van president Macron leren dat nationale en Europese soevereiniteit elkaar aanvullen.
De soevereiniteiten van onze staten, zegt Macron, worden door hun lidmaatschap van de Unie versterkt tot 'Europese soevereiniteit'. Dat is niet soevereiniteit van de EU, maar een Europese versterking van nationale soevereiniteit.

Voilà, de Trump-doctrine (Ishaan Tharoor Volkskrant 20 december 2017 p. 22):
Voor- en tegenstanders van Trump zien tegenstellingen tussen de praktijk en de theorie van de nieuwe veiligheidsdoctrine.
Wall Street Journal
Trump onthulde maandag de strategie in een toespraak, maar we weten nu dat zijn buitenlands-politieke instincten persoonlijk zijn en gericht op transacties. Hij wil deals maken en zijn tegenstanders charmeren. De ironie is dat als hij zijn eigen strategie leest, hij erachter zal komen waarom die tegenstanders zich niet laten charmeren. Een strategie van 'principieel realisme' vereist een realist met ferme principes in het Witte Huis.
The Washington Post
Er zijn meer tekenen dat niemand precies weet wie het buitenlands beleid bepaalt. 'Trumps adviseurs voeren serieuze debatten over belangrijke kwesties, totdat Trump de kamer binnenkomt en alles op zijn kop zet', schreef Ilan Goldberg, een Midden-Oosten-expert. 'Het idee dat in deze omgeving een regering een alomvattende nationale strategie kan bepalen die enige reële invloed zal hebben, is een pure fantasie.'

De nieuwe opvatting (Hella Hueck Volkskrant 2 december 2017 Opinie p. 4):
Economisch journalist Hella Hueck (45) veranderde van mening over de euro.
'De euro drijft ons verder uit elkaar. Het was de bedoeling dat we erdoor zouden integreren maar hij splijt Europa. In Noord, in Zuid, in euroland en niet euroland. Daarbij heeft de euro geleid tot meer ongelijkheid: de zwakkere landen zijn zwakker geworden en de sterke landen sterker. Nederland doet het economisch gezien goed, maar de werkloosheid in Griekenland is nog steeds 21 procent, in Spanje is die 17 procent, in Italië 11 procent. Laat eens op je inwerken wat dat betekent voor de toekomst van jongeren in die landen.
Het effect
'Ik ben ook nuchterder naar de euro gaan kijken. Uiteindelijk is het ook maar een munt. De euro moet een middel naar meer welvaart zijn, de munt is geen doel op zich. De toekomst van Europa in de wereld is belangrijker. De econoom en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz heeft daar een mooi boek over geschreven. Stiglitz is bezorgd maar ook rationeel. Hij zegt: Misschien moet je de euro opgeven om het project Europa te redden.
Zelf heb ik liever niet dat de euro verdwijnt, maar ik vind niet dat we er ten koste van alles aan moeten blijven vasthouden. Er is nu geen stevige eurocrisis maar de problemen zijn niet weg. In die zin ben ik het met Stiglitz eens: het project Europa is belangrijker dan die munt.'

Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz (Buitenhof 2 oktober 2016):
Europa is ongelijker, instabieler en ontevredener dan ooit. En dat is voornamelijk de schuld van één en dezelfde dader: de euro.
Overal kwam ik mensen tegen die jullie in Europa sociaal-democratisch zouden noemen. Het gekke was dat dat alleen hun eigen land betrof. Ging het om andere landen, dan veranderden ze in rechtse hardliners. Hoe kan dat? President Clinton vroeg me eens iets soortgelijks: waarom doet het IMF zulke slechte dingen? Ik moest hem uitleggen dat zijn eigen ministerie van Financiën dit beleid propageerde.
In Davos herhaalde de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz het nog maar eens: de rijken potten het geld op waardoor de werkloosheid toeneemt. Het reële inkomen van de meeste Amerikanen is nu lager dan dertig jaar geleden. Ook in Nederland daalt gestaag het deel van de economische koek dat aan de arbeiders toevalt. Het CBS onthulde vorige week dat in Nederland bijna 300 duizend huishoudens door geldgebrek uitgaven voor verwarming of kleding uitstellen of achterwege laten.
'Volgens mij heeft het te maken met democratische verantwoording. Of bestuurders die wel of niet moeten afleggen. De gewone mensen in je eigen land, dat zijn je kiezers. Die kunnen jouw beleid afstraffen. In het buitenland geldt dat niet.'
In zijn boek ‘De euro: hoe de gemeenschappelijke munt Europa bedreigt’ fileert Nobelprijswinnaar en Amerikaans econoom Joseph Stiglitz de introductie van de munt en het catastrofale beleid van de Trojka.
Grote veranderingen komen volgens Herman Wijffels van onderaf en niet vanuit de politiek. Om een duurzame samenleving te bevorderen houdt Herman Wijffels een pleidooi voor het opnieuw oprichten van een Nationale Investeringsbank.

De machtsevenwicht-diplomatie is de koers kwijt. In de politiek is de feedback te veel op opportunistische korte termijn belangen gericht. Het zijn mensen die aan de ’eeuwige wederkeer’ op basis van het kwalitatieve en/of kwantitatieve feedforward-feedback-mechanisme sturing geven. De scheiding der machten wordt door al de nevenfuncties van de bovenlaag bedreigd. Het 5Ddenkraam legt de nadruk op feedforward besturing. Het is effectiever te voorkomen dan te genezen. Of met andere woorden tegenover de dynamiek in de samenleving op aarde staat de kosmische dynamiek in het universum. Houden we ons bezig met creëren of nabootsen dat’s the question. De vraag blijft actueel kiezen we voor de 'bv Ego' of het koninkrijk in de hemel, het hemelse rijk?

mr. Tjerk Potma en prof. dr. Steef Peters Projectmanagement en Het Nieuwe Werken De Projectmanager Nieuwe Stijl
Model van Sturing en Zelfsturing
Binnen een organisatie gaat het om de balans tussen sturing op de wijze van werken en zelfsturing door de professionals.

In de kern komt het neer op het trekkermechanisme ("nieuwe hersenpaden") van Prof. van Peursen
Om onze waarneming, leergedrag, opmerkzaamheid, logisch redeneren, herinneren, dromen te verklaren vergelijkt Prof. van Peursen in zijn boek Cultuur in stroomversnelling uit 1975 de werking van de hersenprocessen met het zogenaamde ‘trekkermechanisme’.

Eric Alkemade Leiderschapsparadoxen verklaard, maar wel met een dubbele uitdaging!

Het balanceren van deze dilemma’s is volgens Mintzberg de continue uitdaging voor leider en managers (voor Mintzberg zijn management en leiderschap verschillende aspecten van dezelfde rol binnen een organisatie).
Hoewel Mintzberg één van de onbetwiste goeroes is op het gebied van organisaties en management, durf ik zijn ‘balanceren van tegenstellingen’ een stap verder te brengen. Als voorbeeld neem ik de klassieke tegenstelling tussen mensgericht en taakgericht managen (de ‘managerial grid’ van Blake & Mouton, 1964). Het idee is dat je als manager óf overwegend taakgericht bent óf mensgericht bent, of moet zijn, afhankelijk van de situatie. Volgens mij moeten deze twee richtingen echter altijd in evenwicht zijn en kunnen deze alleen stapsgewijs in een steeds hogere evenwichtssituatie komen.
Kortom, leiderschap en management, met alle daarbij behorende tegenstellingen, zijn geen ‘zero-sum’ games, maar ‘win-win’ situaties. Het beantwoorden van de ene uitdaging kan en mag niet ten koste gaan van het beantwoorden van de andere uitdaging. Meer taakgericht werken is alleen mogelijk door meer mensgericht te zijn en andersom. Het is dus niet óf-óf, maar én-én.

Aan elke crisis liggen tegenstellingen, zoals bijvoorbeeld tussen 'Politicals & Professionals', ten grondslag. Door de nauwe 'verstrengeling' tussen de 'eerste, tweede en derde macht' en de 'vierde, vijfde en zesde macht' verloopt de weg naar verbetering nu contraproductief omdat de brokkenpiloten elkaar de hand boven het hoofd houden en geen contact meer hebben met de werkvloer. De brokkenpiloten die de problemen hebben gecreëerd moeten zich nu als een ware Baron von Munchhausen aan hun eigen haren uit het moeras trekken. Door de deregulering, het privatiseren van het onderwijs, de wooncorporaties en de zorg heeft de overheid het stuur uit handen gegeven en dreigt de cash cow Nederland volledig te worden uitgemolken. Het zelfreinigend vermogen van de parlementaire democratie gaat daardoor verloren.

Minister, zo krijg je een win-win situatie (Jan Jimkes Volkskrant 1 december 2017 p. 25):
Minister Slob en scholen worstelen met het grote probleem van het lerarentekort (Ten eerste, 30 november). Scholen gaan ook nog gebukt onder een ander probleem: zij worden voortdurend bestookt met allerlei voorschriften en indringende adviezen.
Deze oekazes komen van de Onderwijsinspectie, maar ook van een arsenaal aan gesubsidieerde examencommissies, adviesorganen, steunpunten, stuurgroepen, platforms, projectorganisaties en ontwikkelgroepen. Bij al deze gremia zijn ongetwijfeld tal van bekwame docenten werkzaam. Als we deze stuurlui aan de wal voor zo'n vijf jaar voor de klas zetten, krijgen we een fantastische win-win situatie. Daling lerarentekort, stroom aan ongevraagde adviezen en voorschriften droogt op en de stuurlui kunnen hun briljante ideeën in de praktijk toetsen en verspreiden. Dus, minister Slob, zet uw ambtenaren voor de klas en draai uw subsidiekranen dicht. U lost er twee problemen in een klap mee op en houdt er ook nog geld aan over.

Verstager (Sheila Sitalsing Volkskrant 20 december 2017 p. 2):
Vestager bezet een van de interessantste portefeuilles in de Europese Commissie: mededinging. Dat betekent jagen op partijen die de marktregels overtreden, op ondernemingen die geitenpaadjes zoeken om de regels te omzeilen en zo de concurrentie uit te schakelen, op overheden die ondernemingen voortrekken door ze vol te stoppen met belastingvoordelen of andere vormen van staatssteun. In de Europese Unie gaat erg veel goed, en de aanpak van ongeoorloofde staatssteun hoort daar beslist bij.
Gisteren liet Wopke Hoekstra zien waarom hij de gedroomde minister van Financiën is voor dit kabinet, dat zich graag hard maakt voor zaken die het bedrijfsleven aanbelangen. Hij heeft, zo liet hij weten tegenover RTL, geen idéé waarom de Europese Commissie naar de belastingafspraken met Ikea wil kijken. 'Ik heb nog geen informatie gezien waarom men nu vindt dat deze constructie onderzocht moet worden.'
Zo is Nederland groot geworden: doen alsof de neus bloedt, en afleidingstactiek op afleidingstactiek stapelen om de rulings en de deelnemingsvrijstellingen te behouden. En als de mensen in het land woedend aan de poorten van het Binnenhof komen rammelen met de vraag waarom het internationale bedrijfsleven voorrang krijgt, terugroepen dat het uiteindelijk allemaal naar beneden sijpelt. Want banen en 'Nederland op de kaart', u weet wel.
Dat het omlaagsijpelen zich al te vaak beperkt tot de strijkstok van belastingadvieskantoren. Dat de behaalde voordelen niet zelden naar elders sijpelen, ver hier vandaan. Dat eerlijke boekenkastenbouwers kunnen fluiten naar een plekje op de markt. Daar hoor je het kabinet veel minder over.
In de strijd tussen Margrethe Vestager en de meubelboeren zet ik mijn geld op Vestager.

De oorlog van allen tegen allen (Max Pam Volkskrant 20 december 2017 p. 22):
Kort daarop dronk ik koffie met de viroloog Jaap Goudsmit en het gesprek kwam op De Waal. Tot mijn verrassing deelde Goudsmit diens opvattingen niet.
'Het kan zijn', zei hij, 'dat de mens en de aap voor 97 procent overeenkomen, maar dan gaat het mij om die 3 procent dat wij van elkaar verschillen. Die vind ik veel interessanter, daarin zit de kern van de zaak.'
Op dat moment ging mijn mobiel. Ik verontschuldigde me en nam op. Toen het gesprek was afgelopen, zei Jaap fijntjes: 'Ooit een aap gezien die een telefoon heeft uitgevonden?' In verwarring liep ik naar huis.
Eeuwenlang is de mens onder invloed van het christendom uitgeroepen tot de kroon op de schepping.
De eerste die over de kunst van het oorlogvoeren heeft geschreven, was de Chinees Sun Tzu, die leefde in de 4de eeuw voor Christus. Hij schreef:
'Oorlogvoeren is gebaseerd op misleiding. Daarom: wanneer krachtig, lijk machteloos. Wanneer actief, lijk inactief. Wanneer dichtbij, lijk ver weg. Wanneer ver weg, lijk dichtbij. Als ze een voordeel hebben, verleid hen. Als ze veilig zijn, wees voorbereid. Als ze sterk zijn, vermijd hen. Als ze nederig zijn, maak ze arrogant. Als ze rustig zijn, verstoor hun rust. Als ze verenigd zijn, verdeel ze. Als ze verward zijn, verpletter hen.'

Luchthaven Leliestad (Mac van Dinther en Dion Mebius Volkskrant 19 december 2017 p. 6-7):
Vanavond vergadert de Tweede Kamer of Lelystad Airport op 1 april 2019 open kan gaan. De oppositie is tegen. Ook bij de regeringsfracties van ChristenUnie en D66 bestaan twijfels. GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger pleit voor uitstel én afstel. Jop Fackeldey (PvdA Lelystad) vindt dat slecht voor de ontwikkeling van Flevoland.
Het groene Kamerlid is eerlijk over haar uiteindelijke doel. Dat is afstel van Lelystad Airport. Volgens Kröger staat het openen van een luchthaven voor vakantievluchten haaks op de klimaatdoelen die 195 landen, waaronder Nederland, in 2015 in Parijs overeenkwamen. Nederland moet in 2050 klimaatneutraal zijn. Het zou daarom raar zijn als het zelfbenoemde 'groenste kabinet ooit' een nieuwe luchthaven opent. 'Want juist het vliegverkeer heeft grote gevolgen voor het klimaat.'

Mens wil ongelijkheid (Ed van Riel Volkskrant 18 december 2017 p. 18):
Zij schrijven die ongelijkheid toe aan de globalisering, maar vergeten dat die globalisering, op haar beurt, weer een gevolg is van de menselijke aard. Aan die menselijke aard wordt al gerefereerd in de Bijbel, en wel in het Nieuwe Testament: 'Beproeft of onderzoekt alle dingen en behoudt het goede' (Tessalonicenzen 5: 21-22).
Deze opdracht was natuurlijk een regelrechte uitnodiging tot het doen van wereldwijd onderzoek. Ook het intercontinentale onderzoek naar
inkomensongelijkheid is daar het resultaat van.
De menselijke aard heeft het communisme van Marx de nek omgedraaid.
Het is namelijk niet onwaarschijnlijk dat 100 procent van de armste 50 procent van de wereldbevolking tot de rijkste 0,1 procent zou willen behoren. Als ze tenminste de kans zouden krijgen.

Dienen en leiden (Sander van Walsum Volkskrant 18 december 2017 p. 17):
Morele plicht
De elite moet niet aarzelen om daaraan te appelleren. Met verhalen over de verworvenheden van de Nederlandse samenleving en met wenkende perspectieven voor de toekomst. En ze moet ook dingen vertellen die de ontevredenen misschien niet willen horen. Desnoods met de vuist op tafel. Daar is ze elite voor.

Elite heeft de morele plicht om te leiden (Kim Putters Volkskrant 16 december 2017 Zaterdag p. 12):
Moet de elite ook opkomen voor de Nederlandse identiteit?
'Die identiteit is sterker in discussie gekomen vanwege alle internationale onzekerheden en omdat veel verworvenheden vanzelfsprekend lijken geworden, bijvoorbeeld door het verdwijnen van de generaties die oorlog en onvrijheid nog hebben meegemaakt. Mensen zoeken houvast in wat hen bindt en moeten zich tegelijk tot een onzekere toekomst verhouden. Met zoveel groepen en meningen kan dat tot conflicten leiden.
'De elite heeft daarom volgens mij een tweeledige taak: mensen duidelijk maken wat onze geschiedenis is en wat we te verdedigen hebben, en richting geven aan die grote veranderingsprocessen die ik noemde. Dat is geen makkelijke taak, maar elke elite heeft de morele plicht om te leiden. Noblesse oblige.'

Wie is hier eigenlijk de baas (Wilco Dekker Frank Hendrickx Ben van Raaij Volkskrant 16 december 2017 Zaterdag p. 8-12):
Maar de hamvraag - wie heeft tijdens de formatie met wie op welk moment waarover gesproken? - wordt tot woede van de oppositie niet beantwoord. 'Unilever praat met vele overheden en kan die vertrouwelijkheid niet eenzijdig schaden', zegt Van der Waaij. Rutte verwijst dus naar Unilever en Unilever naar Rutte. 'Wie is de baas in Nederland? Door geen antwoord te geven voedt u het populisme', bijt GroenLinks-leider Jesse Klaver Van der Waaij en topvrouw Marjan van Loon van Shell Nederland toe. De laatste verzekert nog dat er 'niks vreemds is gebeurd' bij de formatie.
Intussen blijft Rutte III het kabinet van de multinationals, en niet van de mensen, tot pas volgend jaar duidelijk wordt waar het hoofdkantoor van Unilever komt. 'Het is een bui die blijft hangen', omschrijft een ingewijde de situatie. 'Een surplace. En de vraag is wie wanneer gaat bewegen.'

Het populisme heeft alles politiek gemaakt. Ook de waarheid (Martin Sommer interviewt Sybe Schaap Volkskrant 16 december 2017 Opinie p. 6-8):
Vanaf zin één van zijn nieuwste boek is het duidelijk: VVD-senator Sybe Schaap vindt het populisme een heel slechte zaak. Daarbij schuwt hij grote woorden niet.
Zonder tegenspraak schiet het niet op, zegt hij monter. Hij vindt dat het laf is om niet te vergelijken. Het boek heet De populistische verleiding en vanaf zin één is duidelijk dat het hier een slechte zaak betreft. Kern van het populisme is dat er een homogeen volk bestaat, dat is bedonderd door de elite. Het volk moet weer in oude glorie worden hersteld. Dat kan alleen door een leider. Illusiepolitiek, in de ogen van Schaap.
Wij hebben nu
zelfbeschikking als ideaal.
'Dat politieke dier van de oude Grieken, zoön politikon. Zij waren als de dood voor individualisme. Weet je wat de ergste straf was? Verbanning. Dan hoorde je nergens meer bij. Dat was de straf van individualisering. Socrates kon tenminste nog de gifbeker drinken. Erger was: vereenzaamd individu worden. De samenleving hoort een beschermend maar ook verplichtend verband te zijn.'
Dan moet u het wel moeilijk hebben bij de VVD.
'De ideologische leegte in de VVD, daar moet je wel aan wennen ja. Het klassieke liberalisme was geen los verband. Burgerschap betekende rechten en plichten. We hebben beter onderwijs nodig, en dat betekent dat je naar school móét. Leerplicht. Nu zijn we alleen nog individuen. Ook in de VVD. Het ontkennen van de waarde van verbanden, daar heb ik grote vraagtekens bij. Maak daar alsjeblieft niet de kop boven het artikel van.'

Zelfbeschikking is linke soep (Joseph Nye Volkskrant 6 oktober 2017 p. 22):
Absolute eisen tot zelfbeschikking leiden gemakkelijk tot geweld, constateert Joseph Nye.
Zelfbeschikking blijkt een dubbelzinnig moreel beginsel te zijn. Wilson dacht dat het stabiliteit zou brengen in Midden-Europa; in plaats daarvan gebruikte Hitler het principe in de jaren dertig om de fragiele nieuwe staten in de regio te ondermijnen.
Deze les blijft haar kracht behouden. Gezien het feit dat nog geen 10 procent van de staten in de wereld etnisch homogeen is, kan het behandelen van zelfbeschikking als een primair en niet als secundair moreel beginsel desastreuze gevolgen hebben.
Maar waarschijnlijk worden absolute eisen tot zelfbeschikking een bron van geweld. Voor zelfbeschikking wordt ingeroepen moet de diplomatieke versie van de hippocratische eed eer aan worden gedaan: richt in de eerste plaats geen schade aan.

Kasboek, bijbel en D66-dogma (Martin Sommer Volkskrant 3 juni 2017 Opinie p. 5):
Progressiviteit wordt afgemeten aan individuele zelfbeschikking.
Met het oorspronkelijke liberalisme heeft de vrijheid van de nieuwe kroonjuwelen weinig meer van doen. Destijds betekende vrijheid je bekommeren om burgerschap, met andere woorden om de inrichting van de samenleving. De nieuwe vrijheid van de zelfbeschikking heeft niets te melden over een gezamenlijk verband. Iets zegt me dat ChristenUnie-leider Segers op dat stuk meer in de aanbieding heeft dan Alexander Pechtold.

De Bijbel, Mattheüs 7:12-14 leert al hoe het ego te ontmantelen. Het houdt de gemoederen al millennia bezig. De hamvraag voor de komende decennia is hoe voorkomen we dat door politici als Donald Trump, Marine Le Pen en Geert Wilders c.s. de cultuurneurose, escaleert naar een cultuurpsychose?

De intellectuele uitdaging van het populisme (Hans Wansink Volkskrant 16 december 2017 Sir Edmund p. 28-30):
De Britse socioloog Frank Furedi betoogt dat de vijandigheid ten opzichte van het populisme een karakteristiek element is geworden in de hedendaagse politieke cultuur van Europa. Furedi, zelf Hongaar van geboorte, werkte in Boedapest aan zijn Populism and the European Culture Wars. Hij stelt dat de Europese elite met twee maten meet bij de beoordeling van de antiliberale politiek van de Hongaarse president Viktor Orbán. Diversiteit is goed zolang het gaat om geslacht, seksuele voorkeur of regio. Zodra diversiteit wordt ingeroepen op basis van de eigenheid van een natie, is het taboe. Wie blijk geeft van enig nationaal bewustzijn en zich keert tegen het seculiere, kosmopolitische ethos, is in de ogen van Brussel een gevaarlijke nationalist.

Europopulisme is vooral uitdaging voor sociaaldemocraten (Hans Wansink Volkskrant 6 december 2016):
Overschat het rechtspopulisme niet, maar onderschat het linkspopulisme evenmin.
Net als Syriza in Griekenland en Podemos in Spanje, bepaalt de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo in Italië de politieke agenda. Die is niet tegen migranten of vluchtelingen gericht, maar tegen de overheersing van Noord-Europa in de eurozone.
De agressie richt zich op de boze vijanden van buiten, de trojka, maar meer nog tegen de sociaaldemocratische 'meelopers', die worden gezien als handlangers van het verfoeide 'neoliberalisme'. Het linkspopulisme is dan ook vooral een uitdaging voor sociaaldemocraten in heel Europa.

De onontwarbare belangenverstrengeling tussen politici en bedrijfsleven en door mismanagement met de mantel der liefde te bedekken heeft tot gevolg gehad dat zowel bij toezichthouders, CEO's en politici nu het vermogen ontbreekt om meerwaarde te creëren. De paradox is dat in plaats van politici en het bedrijfsleven systemen steeds complexer maken dient volgens E.F. Schumacher om het spreiden van risico's te bevorderen Small Is Beautiful centraal te staan. Om tekortkomingen, het markt- en overheidsfalen te camoufleren maakt het Westen van het oeroude zondebokmechanisme gebruik. De self-medication van Geert Wilders waar Arnon Grunberg over schrijft (Volkskrant 7 maart 2017) heeft op het zondebokmechanisme betrekking. Om zijn incompetentie als politicus te camoufleren past hij het zondebokmechanisme toe. Étienne de La Boétie was een geestverwant en boezemvriend van Michel de Montaigne. Hij wilde zichzelf leren kennen zoals zijn boezemvriend hem gekend had (p. 131 Anton Blok De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000). Het mechanisme tussen micro en marcro, dat door Étienne de La Boétie is onderkend, is nog steeds actueel.

'Carrièremanagers' in een bureaucratische organisatie beperken zich tot de grenzen van hun afdeling, komen niet in beweging voordat er van boven een signaal uitgaat en gaan juist niet in debat. Ze verzamelen slippendragers, een hofhouding om zich heen. De slippendragers voelen aan hun water hoe zij hun manager met NPS moeten gerieven. Het wordt allemaal ’kluitjesvoetbal’. Het heeft tot gevolg dat kritische afwegingen uitblijven. Incompetentie wordt met de mantel der liefde bedekt. Voor een levendige democratische cultuur is het debat van essentieel belang. In een bureaucratisch geleide organisatie is er van het vrije marktmechanisme geen sprake. Het sprookje van Hans Christian Andersen is nog steeds actueel. Het resulteert in een aantal overbodige managementlagen, die alleen met hun eigen koninkrijkje bezig zijn.

Met het adagium ‘u vraagt, wij draaien’ (lobbyisten) van veel politici – met als gevolg de Nederland breed ingevoerde marktwerking – heeft men het paard achter de wagen gespannen. Het opportunistische ééndimensionale marktdenken staat diametraal tegenover het innovatieve interdisciplinaire denken, het zogenaamde 'cyclische denken', het evolutionaire denken en - voelen. Het interview van Marc Peeperkorn met Varoufakis (Volkskrant Magazine 24 december 2015) illustreert dat de marges flinterdun zijn. Of zoals Tsipras het uitdrukt: 'een goede academicus maakt nog geen goede politicus. Door het professionele lobbycircuit van het ‘old boys netwerk’ blijven de grote vissen buiten schot. Is men bezig in Brussel een nieuwe Toren van Babel te bouwen?

Zij is de vijand van de kernmachten (Rob Freeken Volkskrant 9 december 2017 p. 8-9):
Het praktische lobbywerk bij regeringen en parlementen werd gedaan door de aangesloten 468 organisaties in 101 landen, zoals het Nederlandse PAX, waar zij vandaag verblijft.
Een ander bezwaar tegen jullie aanpak: delegitimatie van kernwapens werkt alleen in landen met een levendige civil society. Dus het werkt in het Westen, waar je organisaties hebt als PAX. In Rusland of China werkt delegitimatie niet. 'Asymmetrie', noemt Rühle dat.'''
'We hoeven geen medelijden te hebben met democratische landen. Democratie is geen bedreiging, het maakt niet onveiliger. Dezelfde argumenten hebben we gehad rond mensenrechten en marteling, dat we onveiliger zouden worden door ons strikt aan de regels te houden.'

Bijbelvast de kool en de geit sparen (Robert Giebels Volkskrant 9 december 2017 p. 11):
Carola Schouten is er voor de boeren en voor de natuur. Tussen die twee wilde ze niet kiezen bij het verdedigen van haar begroting in de Kamer. Maar toch, natuur kun je niet exporteren. Daar was ze dan ook snel mee klaar.
'Het voordeel van het aardrijk is voor ons allen', citeerde de minister Prediker 5:8. 'De koning zelfs wordt van het veld gediend.'

Nobelprijs met Nederlandsrandje (Rob Vreeken Volkskrant 7 oktober 2017 p. 13):
Bij de Nederlandse vredesbeweging PAX (voorheen Pax Christi) voelt het alsof ze de Nobelprijs zelf hebben gewonnen. Want zonder PAX geen ICAN. Nu de nucleaire retoriek toeneemt, geeft het Nobelcomité een helder signaal af.
De negen staten die kernwapens bezitten, peinzen er niet over hun handtekening te zetten. De Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië verklaarden in juli in New York nadrukkelijk dat zij niet van plan zijn 'ooit toe te treden tot het verdrag'.
In de Algemene Vergadering van de VN stemden 122 lidstaten voor de tekst. Als enige stemde Nederland tegen. Een land onthield zich (Singapore), 69 landen namen niet deel aan de stemming, waaronder alle lidstaten van de NAVO (behalve Nederland).
Minister Koenders van Buitenlandse Zaken vond dat het verdrag niet strookt met de Nederlandse NAVO-verplichtingen, maar benadrukte dat Nederland als enige NAVO-lidstaat actief had deelgenomen aan de onderhandelingen, 'omdat elk initiatief dat kan bijdragen aan kernontwapening onze inzet verdient'.

Wetenschapper, meng je juist méér in het debat (Martijn van Calmthout Volkskrant 9 december 2017 Opinie p. 2-3):
De weerzin groeit tegen academici met een mening, zeker als die mening links en activistisch is. En dat is jammer, stelt wetenschapsredacteur Martijn van Calmthout. Juist nu heeft het debat wetenschappers nodig. Ook rechtse.
Wetenschappers hebben echter, als het goed is, respect voor feitelijkheid en toetsbare inzichten en vormen in die zin een belangrijke stem in het maatschappelijke debat. Ze hebben meer te verliezen dan de stelling die ze innemen, ze hebben een wetenschappelijke reputatie te verliezen. Voor veel wetenschappers is dat risico een reden om zich niet nadrukkelijk met het maatschappelijke debat te bemoeien. Dan maar het verwijt van de ivoren toren.
Schreeuwende behoefte
Maar dat is natuurlijk doodzonde. Feiten en de waarheid zijn in het publieke en politieke debat momenteel schaars en vogelvrij. Er is meer dan ooit schreeuwende behoefte aan een partij waarvan verwacht mag worden dat ze wel hecht aan argumenten die hout snijden, die wel denkt dat feiten tellen en dat helder denken van belang is.

Mandaat of 'zonder last' (Martin Sommer Volkskrant 9 december 2017 Opinie p. 5):
Volgens Monica Sie van de WBS daarentegen waren Samsom en zijn vrienden carrièrepolitici die zich niets aantrokken van de gevoelens in de partij.
Het belangrijkste verwijt aan Samsom en die andere godenzonen van Bos, was dat ze niet luisterden. Kennelijk zagen ze daar geen aanleiding toe, denk ik dan. Zij moesten kiezen tussen enerzijds het mandaat dat ze meekregen, en aan de andere kant de opdracht om 'zonder last' (art. 67 Grondwet) te besturen. Eenmaal op het pluche, moet de politicus doen wat zijn verstand hem ingeeft.
Het beste kabinet aller tijden, zei oprichter Wouter Bos. En desondanks was er geen applaus.
De patiënt Nederland is gered, dokter PvdA helaas overleden, was de bittere slotsom van Diederik Samsom. Dat is als conclusie te mager. Politiek zonder tegenspraak, omwille van het landsbelang of de rationaliteit, draait de politiek zelf de nek om.

‘Wij geloven niet in civil war’ (Bad Mesters De Groene Amsterdammer 7 december 2017 p. 24-29):
In zijn zoektocht naar broederschap in Europa bezoekt Bas Mesters Londen. Terwijl hij met conservatieve en progressieve denkers praat, verbranden tachtig mensen in Grenfell Tower. Zij waren ‘het afval van onze individualistische cultuur’.
Enkele dagen voor de brand, de ochtend na de verkiezingen, ontmoette ik een van de belangrijkste conservatieve denkers van het land: Phillip Blond. Deze rechtsfilosoof, theoloog en directeur van de denktank Respublica publiceerde in 2010 het boek Red Tory: How Left and Right Have Broken Britain and How We Can Fix It. Hij inspireerde de regering-Cameron destijds tot het creëren van een soort participatiesamenleving. Het project, genaamd Big Society, mislukte uiteindelijk – mede door de crisis – faliekant, omdat het uitdraaide op bezuinigen zonder hervormen.
‘Het bevestigt mijn punt dat het oude conservatieve aanbod dood is. De oude budgettaire strengheid, het snijden, die neoliberale agenda is echt voorbij.’ De uit de pan rijzende woningprijzen, de wijze waarop grote groepen nieuwe Britten aan hun lot worden overgelaten, de flexibilisering van de economie, het nationale humeur – al die ontwikkelingen hebben volgens hem geleid tot ‘een zucht naar broederschap, maar een onvermogen om dat te realiseren’.
Waardenpolarisatie is volgens Blond een groot gevaar. Het multiculturalisme van de jaren zestig heeft zijns inziens een wereld van waardenpolarisatie gefaciliteerd. Het maakte het voor mensen mogelijk om zich autonoom en los van elkaar te ontwikkelen in hun eigen etnische kantons, zonder oog te hebben voor anderen. Voor Blond bestaat er geen twijfel over: als je naar de driehoek
vrijheid, gelijkheid en broederschap kijkt, kun je de eerste twee niet zonder de derde realiseren. Broederschap komt zelfs op de eerste plaats. Fraternity is first, zo stelt hij. ‘Als je als liberaal denkt dat alles draait om vrijheid van de staat, oftewel dat jouw eigen wil voorop staat, dan ben je totaal niet in staat om relaties en consensus aan te gaan met anderen en produceer je een wereld waarin de meest machtigen altijd zullen winnen.’
Robespierre pleitte in 1790 voor
vrijheid, gelijkheid en broederschap, maar broederschap werd niet opgenomen in de Verklaring van de Rechten van de Mens van 1789. Gelijkheid en vrijheid wel. Met Robespierre verdween de term broederschap onder de guillotine. Alleen vrijheid en gelijkheid bleven over. Broederschap maakte het decennium erna wel nog een curieuze comeback als leus op de knopen van de uniformen van de soldaten van Napoleon.
Na afloop van de mis sprak ik voorganger Everett aan.
Hij stelde dat broederschap in de menselijke natuur zit. De mens beschikt over het potentieel om te transformeren en hoop te creëren. ‘Deze rampen zijn verschrikkelijk en ik weet dat ik het wellicht niet mag zeggen, maar juist nu ben ik geïnspireerd door wat ik heb gezien van mijn medemensen. De bereidheid te helpen, zo hard te werken, te geven, te verbinden. Het was uitzonderlijk.’ Broederschap, zo zegt hij, is er wel, maar het lijkt alleen naar boven te komen in tijden van nood.

Smart Cities, de stad als datamijn, de bewoner als proefkonijn (Saskia Naafs De Groene Amsterdammer 7 december 2017 p. 24-29):
Utrecht, Eindhoven, Enschede en vele andere steden zijn smart cities geworden. De manier waarop gegevens worden verzameld en gebruikt is strijdig met het recht op privacy. ‘Bezoekers beseffen niet dat ze een levend laboratorium binnenstappen.’
Kijken de Amerikanen en Chinezen mee?
‘Onze hele digitale infrastructuur is afhankelijk van de Verenigde Staten en van China’, zegt professor internetveiligheid Aiko Pras van de Universiteit Twente.
Servers zijn vaak van Amerikaanse bedrijven. Via de Patriot Act kan de Amerikaanse overheid toegang tot die servers opeisen. Het Nederlands telefoonbedrijf KPN heeft zich afhankelijk gemaakt van het Chinese bedrijf Huawei, zegt Pras. Huawei zegt op de eigen website dat het tien miljoen Nederlanders ‘verbindt’. Het maakt niet alleen mobieltjes, maar levert ook snelle wifi en ‘smart city solutions’. KPN/Telfort, T-Mobile en Vodafone zijn allemaal klant bij Huawei en ook grote ziekenhuizen en stadions tekenden contracten met het bedrijf, net als een handvol steden die een ‘smart city’-overeenkomst met Huawei aangingen.
De EU zou buitenlandse investeringen veel strenger moeten screenen zoals de VS, Engeland en Japan al doen, stelt Rasmussen Global. Nederland is een van de EU-landen die buitenlandse investeringen niet screent. Andere West-Europese landen doen dat bijna allemaal wel.
Kortetermijndenken noemt de Twentse hoogleraar Pras het. ‘We maken ons enorm afhankelijk van een buitenlandse macht waarvan we niet weten wat ze van plan zijn. Alles is met elkaar verbonden in de digitale stad. Niemand weet welke data er precies verzameld worden. Ook ik niet, en ik houd me er toch al iets langer mee bezig dan de gemiddelde mens.
Neem nou verkeersmetingen waarmee je auto’s kunt tellen, maar potentieel óók individuen kunt volgen. Je zou de auto van premier Rutte kunnen volgen. En als je de premier wil uitschakelen, weet je altijd waar hij is.’

Luisteraars (Eric Baars Volkskrant 8 december 2017 p. 25):
Welgeteld één keer komt het woord voor in het verhaal over het gebakkelei rond de Nieuwsshow (V, 7 december): luisteraars. 'Omroepen', 'directeuren' en 'zendermanagers' staan er een stuk vaker in. Conclusie: in Hilversum vinden omroepego's vooral elkaar belangrijk. Kijkers en luisteraars spelen nauwelijks een rol. Dat is voor het draagvlak van de publieke omroep, dat toch al klein is, geen goednieuwsshow.

En parkinson dan?
De gezondheidsrisico’s van glyfosaat (Dirk de Bekker De Groene Amsterdammer 25 september 2023):
De Europese voedseltoezichthouder (
EFSA) hield belangrijke informatie over parkinson achter bij de goedkeuring van glyfosaat(round up). Boeren mogen met het bestrijdingsmiddel blijven werken en goed onderzoek naar verbanden met parkinson blijft achterwege. ‘Het wordt gewoon onder het vloerkleed geveegd.’

Glyfosaat (Ariejan Korteweg de Volkskrant 7 december 2017, p. 21):
In het smalle stuk daartussen, de schakel tussen
boer en klant, schuilen de machtige concerns, de bedrijven die op wereldschaal beslissen wat wij te eten krijgen. Monsanto is een van de allergrootste, je zou het het Google van de voeding kunnen noemen. Ze produceren bijvoorbeeld genetisch aangepaste zaden en kunstmest.
Monsanto opereert nogal eens op het randje. En is machtig genoeg om dat randje geleidelijk naar het midden van het veld te duwen. In Frankrijk, Engeland, Duitsland en België wordt veel en prominent over Monsanto en glyfosaat bericht. In de VS krijgen de Monsanto Papers veel aandacht: een reeks interne brieven en mails waaruit zou blijken dat ook binnen het bedrijf al decennia twijfels zijn over de gezondheidsrisico's van Roundup; Monsanto zou studies die de risico's aantonen actief bestrijden en meeschrijven aan onderzoek. Die zaak ligt bij de rechter: maart volgend jaar beginnen de verhoren.

De eeuw van de start-up is een mythe (Koen Haegens Volkskrant 16 september 2016 p. 14):
Analyse: Waarom megabedrijven de scepter zwaaien
De megaovername van Monsanto door Bayer - gezamenlijke omzet 60 miljard euro - past in een trend. De grootste bedrijven worden steeds groter, terwijl start-ups aandeel inleveren.
De conclusie lijkt dan ook onvermijdelijk. Vergeet de enthousiaste verhalen over het kapitalisme als een permanente verjongingscultuur. In de echte economie zijn het de almaar 'reusachtigere industriële ondernemingen' die de scepter zwaaien - het citaat stamt uit de 19de eeuw en is van Karl Marx, uit Das Kapital.
Globalisering
Hoe dat kan? Eén verklaring is dat grote bedrijven het gewoon beter doen. Iedereen wil dolgraag een iPhone, dus kon Apple de afgelopen jaren uitgroeien tot één van de duurste bedrijven ter wereld. Een tweede theorie luidt dat de globalisering het ontstaan van oligopolies in de hand werkt. Alleen een selecte groep multinationals heeft de middelen en het netwerk om zich wereldwijd te organiseren, van de productie tot de verkoop.
In beide gevallen geldt: size matters. Daar is lang niet iedereen blij mee. Zo waarschuwen drie Nederlandse onderzoekers in een begin dit jaar verschenen boek, De macht van de megaonderneming, voor de ondemocratische invloed van dit soort concerns. Zo groot zijn ze geworden, dat ze wetten en regels naar hun hand kunnen zetten. De concurrentie, voor zover daar nog sprake van kan zijn, heeft het nakijken.

De kwaliteit van de Nederlandse volksvertegenwoordigers, zowel in de Tweede Kamer als ook in de provincie en gemeente, laat te wensen over, aldus Harry Borghouts onlangs in de NRC (dec. 2009). Ikzelf zie bij deze lieden een stuitend gebrek aan zelfreflectie en dienstbaar leiderschap. Tofik Dibi van GroenLinks, Alexander Pechtold van D66, Jet Bussemaker van de PVDA en Geert Wilders van de PVV, om maar een paar recente voorbeelden te noemen, lijken voortdurend te handelen alsof ze aan een X-Factor of Idols verkiezing bezig zijn. Ze zouden met deze “gesublimeerde egotripperij” moeten stoppen en doen waarvoor Tweede Kamerleden ooit zijn aangesteld. Namelijk gezamenlijke daadkracht tonen om een zittende regering te controleren en te dwingen de urgente problemen in onze samenleving op te lossen.
Hetzelfde geldt trouwens voor hun evenbeelden in de diverse bestuurslagen van onze overheid en ons bedrijfsleven. Daar ging het in een niet al te ver verleden toch ook over het lange termijn belang van hun klanten, medewerkers, aandeelhouders, en maatschappij?

Het artikel Maatschappelijke tweedeling Op het scherp van de snede (Telegraaf 3 april 2010) van Prof. Smalhout ondersteunt de mening van Harm Beertema:
Maffia
Het zijn vooral politici uit het politiek linkse spectrum die ons onderwijs de nek hebben omgedraaid. Professor dr. Arnold Heertje, de bekende econoom die een van de panelleden was en die (nog steeds) lid van de PvdA is, schaamde zich voor zijn eigen partij. Hij noemde het een vorm van onderwijsmaffia. Zijn partijgenoot Jeroen Dijsselbloem publiceerde in 2008 als voorzitter van een parlementaire commissie een rapport dat geen spaan heel liet van het huidige onderwijs. Dat was heel dapper van Jeroen, die daarmee zijn eigen politieke geloofsgenoten in hun hemd zette. Het is nog maar de vraag of er nu eindelijk iets wordt gedaan met dat rapport. Voorlopig ziet dat er nog niet naar uit.
De vraag werd gesteld waar het geld vandaan moet komen om weer kleinere scholen te maken met meer persoonlijke aandacht voor de leerlingen. Het was de mening van de meeste panelleden dat er veel geld te winnen zou zijn door die aangekoekte dikke laag van parasiterende managers te verwijderen. Die hebben meestal geen onderwijservaring, maar ze verdienen hun brood met oeverloos vergaderen, het controleren van de echte docenten en het bedenken van onwerkbare systemen. Dit is de maffia waarop professor Heertje doelde. Het is dezelfde managementmaffia die men in allerlei andere bedrijven tegenkomt, zoals in de gezondheidszorg en in de vroegere overheidsbedrijven die thans geprivatiseerd zijn.
De gevestigde elites stellen zelfbehoud op de allereerste plaats. Het betekent dat een individueel probleem wel snel kan worden opgepakt, daarentegen voor vraagstukken in de collectieve sector geldt dat het heel lang duurt voordat bewustwording in effectief beleid wordt vertaald. Geert Mak gaf in de Volkskrant 20 november 2004 een eerste signaal af. Recent zijn daar de reacties van Harm Beertema (Volkskrant 15 maart 2010) en Prof. Smalhout (Telegraaf 3 april 2010) en Gerd Leers (Volkskrant 6 april 2010) bijgekomen.
De te verwachten 29 miljard aan bezuinigingen maakt de politieke besluitvorming over de gewenste collectieve voorzieningen en de kosten daarvan bijzonder complex.

PvdA'ers twisten verder over de moeder aller nederlagen (Frank Hendrickx Volkskrant 7 december 2017 p. 11):
In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA'ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. 'Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.'
In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA'ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was 'uitgeleverd aan de baarlijke duivel'. 'Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.'
Omgekeerd uiten andere PvdA'ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: 'Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.'

Eindigen de aandeelhouders onder de guillotine (Peter de Waard Volkskrant 7 december 2017 p. 31):
De EU kent als regio al de laagste vennootschapsbelasting in de wereld. Niettemin hebben twaalf EU-landen verdere verlagingen aangekondigd of doorgevoerd. 'In 2052 bedraagt het gemiddelde tarief voor de vennootschapsbelasting in de EU-landen nul procent', schreef de internationale ontwikkelingsorganisatie Eurodad in het dinsdag verschenen rapport Tax games: the race to the bottom.
De EU-landen hebben heel veel boter op hun hoofd. Ze beschuldigen landen ver van huis, terwijl de helft van de EU-landen - waaronder Nederland - faciliteiten heeft gecreëerd om belastingen te ontwijken. En ondanks veel retoriek - 'we zijn vast voornemens hier een einde aan te maken' - gebeurt er in de praktijk niets. Nederland, Ierland en Luxemburg zijn op dit moment de grootste belastingparadijzen in de EU.

Wederopstanding kan niet uitblijven (Andy Langenkamp en Maarten Spek Volkskrant 6 december 2017 p. 25):
Met afnemende baanzekerheid en stagnerende lonen lijkt een revival van links waarschijnlijk.
Het grote probleem is dat juist de grootste winnaars van de globalisering hun kapitaal en activiteiten gemakkelijker naar het buitenland verplaatsen dan de meeste werknemers en (daardoor) overheden tegen elkaar kunnen uitspelen voor de meest aanlokkelijke belastingvoordelen. Hierdoor zien overheden zich gedwongen werknemers zwaarder te belasten dan bedrijven en aandeelhouders. Met begrijpelijke toenemende onvrede. De globaliseringswinnaars profiteren optimaal van de infrastructuur in westerse landen, maar dragen naar verhouding weinig bij aan het in stand houden en verbeteren van die infrastructuur.
De OESO concludeert dat overheden sinds 2007 burgers zwaarder en bedrijven juist minder zijn gaan belasten. Ook het beleid van de centrale banken heeft bedrijven en kapitaalbezitters meer bevoordeeld dan werknemers en weinig kapitaalkrachtige jongeren.
Vorige maand 25 jaar geleden werd Bill Clinton verkozen tot Amerikaans president (terwijl Corbyn toen al in het Britse parlement opkwam voor gepensioneerden, zieken en andere kwetsbare groepen). Clinton, Tony Blair en Wim Kok worden gezien als politici die de bijl aan de wortel van de linkse partijen leggen met hun omarming van het liberalisme en de globalisering.

Goedgelovig Nederland betaalt gelag van transferunie (Derk Jan Eppink Volkskrant 6 december 2017 p. 26):
Vanuit Londen waarschuwde Klaas Knot, president van De Nederlandse Bank, voor de laatste keer Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank (ECB). En voor de zoveelste keer. Er moet een einde komen aan het goedkoop geldbeleid van de ECB. 'Het is geen free lunch', aldus Knot. Klopt. Nederlandse spaarders en gepensioneerden betalen het gelag.
Draghi is de James Bond van Europa. Hij kreeg in 2012 een 'licence to print' van de Raad van Bestuur van de ECB. Alleen president Weidmann van de Bundesbank stemde tegen. Knot stemde voor. Draghi zette in 2015 de geldpers in hogere versnelling. Knot was tegen. Draghi ging door. Knot riep Draghi geregeld op te stoppen. Het hielp weinig. De balans van de ECB bedraagt 4,4 biljoen euro, grotendeels schulden en noodleningen. Dat komt overeen met 41 procent van de economie van de eurozone. De ECB is de 'bad bank' van Europa.
Het is geen toeval dat het kabinet alvast het referendum liquideerde, met de groeten van D66. De EU-voorstellen uit Brussel bereiken uiteindelijk Den Haag voor Nederlandse goedkeuring. Referenda zijn 'levensgevaarlijk'. Belastingbetalers zijn immers beter in 'nee zeggen' dan bestuurders. Het is hun geld. Dus wandelen ze weerloos de Europese Transferunie binnen zodra Rutte-III in de eurozone schaakmat wordt gezet. Zoals Knot al overkwam in de ECB.

De aristocraat Baudet en de slavenzielen (Sytze Faber Volkskrant 5 december 2017 p. 23):
Baudet contrasteert sterk met Binnenhofse politici voor wie het regeerakkoord het einde van de wijsheid is.
De afgelopen zestig jaar stonden in het teken van het algemeen onbetwijfelde vooruitgangsgeloof. De economische groei zou (en moest) eeuwig zijn. Wenkend perspectief - voor de wind is iedereen een hardzeiler - steeds meer welvaart, meer democratie, meer mensenrechten, meer sociale zekerheid, steeds meer jezelf kunnen zijn. De politiek diende om de consumentenhonger te stillen. Het begint echter te dagen dat de wal het schip gaat keren. De nationale politiek verliest haar greep op de gebeurtenissen.
Door robotisering is het niet uitgesloten dat 30 à 50 procent van de arbeidsplaatsen zal verdampen. Wat te doen? Geen begin van een plan. Meedeinen op het ongenoegen. Daar blijft het grotendeels bij.
Met zijn zwierigheid, ironie, intellectuele uitstraling, zijn strooien met erudiete citaten, de Europese Unie als zijn door hem uitgeroepen vijand paradeert Baudet als een kind van déze tijd. Wil geen premier worden, maar vreest er niet aan te kunnen ontkomen.
De paradijsvogel in het Haagse inteeltwereldje. Poseert als de onafhankelijke aristocraat waar eeuwen beschaving overheen zijn gegaan. Een schril contrast met de slavenzielen, die regeerakkoorden à tort et à travers verdedigen of oppositievoeren om het oppositievoeren.

Kamerleden niet bewust van invloed lobbyisten (Eline Huisman, Ariejan Korteweg 23 januari 2017 p. 18):
Nooit werd op het Binnenhof zo vaak over lobby gesproken als in het afgelopen jaar. Aangewakkerd door incidenten: van banken die meeschreven aan financiële wetgeving tot oud-minister Ben Bot die zijn hand overspeelde bij minister Ploumen. Lobby kreeg politiek momentum. Maar tot een structureel debat over hoe daarmee om te gaan, wilde het maar niet komen.
De invloed van lobbyisten in Den Haag is groot en direct, zo ondervonden we tijdens onze zoektocht door Lobbyland, waarvan we in de Volkskrant verslag uitbrachten.
Nederland functioneert als een polderdemocratie, die stoelt op geduldig overleg binnen vertrouwde kaders met personen die elkaar kennen. Een geoliede lobbymachine hoort daarbij. Via de zogenoemde draaideur keren veel oud-politici na hun carrière terug op het Binnenhof in de gedaante van lobbyist.
Andersom zijn er lobbyisten die straks op de lijsten voor de Tweede Kamerverkiezingen staan. Door de rolwisselingen ligt belangenverstrengeling op de loer. Het is een van de grootste risico's van het Nederlandse lobbyland.
Door rekenschap af te leggen van een bewuste omgang met lobbyisten van allerlei pluimage, kan de politiek helpen het vertrouwen in de Haagse besluitvorming te vergroten.

Huizen alle gekken in Athene? (Peter de Waard Volkskrant 30 juni 2015 p. 25):
En dat zou heel goed kunnen passen in de Brusselse strategie de Griekse regering te verketteren. Het minste verwijt is nog dat van bestuurlijke onervarenheid bij de huidige Griekse regering. De andere verwijten zijn onbekwaamheid, ongeschiktheid en zelfs complete gekte. Elke keer dat een akkoord dichtbij lijkt, zouden Tsipras en zijn minister van Financiën Varoufakis als een olifant door de porseleinkast stappen. Dijsselbloem valt niets te verwijten, net als IMF-directeur Christine Lagarde en Commissievoorzitter Juncker. 'Dijsselbloem heeft het goed gedaan', aldus Het Financieele Dagblad na gesprekken met de betrokkenen bij de onderhandelingen. Dat Varoufakis vrijdag uit de onderhandelingen liep en premier Tsipras 's avonds laat een referendum uitriep, is blijkbaar niet Dijsselbloem kwalijk te nemen.
Bij zijn aantreden twee jaar geleden kreeg Dijsselbloem terecht complimenten voor de wijze waarop hij het Cypriotische conflict oploste. Maar in de voortslepende en nu mislukt lijkende onderhandelingen met de Grieken heeft ook hij gefaald. Waar twee kijven hebben twee schuld, zeker in een geval waar de een (de Grieken) veel meer heeft te verliezen dan de ander (EU). Maar Brussel weigert ook maar een klein deel van die schuld bij zichzelf te zoeken.

De onzichtbare hand die ons wurgt Hoe de poenschepper van de financiële sector de Amerikaanse droom kaapten en nu de Europese Unie gijzelen (Bart Staes)
Gebrek aan visie (p. 157):
In contrast hiermee en met de enorme besparingen in vele landen staan de nieuwe winstcijfers van investeringsbanken en speculanten die enorme winsten maakten in 2011. Deutsche Bank maakte bijvoorbeeld 4,1 miljard euro winst in de eerste drie kwartalen van 2011, liefst 1,8 miljard euro meer dan in heel 2010. Dat zijn toch significante cijfers in tijden van besparingen, die met name Duitsland eist van landen als Griekenland, die op de rand van de afgrond staan.” De ontbrekende dimensie van de financiële hervorming van de EU zal wederom een impact hebben op de hele wereld. Overal demonstreren mensen – zie bijvoorbeeld de Occupybewegingen – tegen het feit dat banken niet in dienst staan van de samenleving en zelfs hele samenlevingen gijzelen, omdat ze massaal geld uit de economie trekken in plaats van erin te investeren. Het is nochtans duidelijk wat er moet gebeuren. Een van de noodzakelijke vereisten daarvoor zijn transparante analyses van het risico van financiële producten, zoals de handel in derivaten, alsook van het nut ervan voor de reële economie en de duurzame ontwikkeling. De toezichthouders uit ontwikkelingslanden zouden een rol moeten spelen bij besluiten die in Europees verband worden genomen als het gaat om banken die in hun landen opereren.
157,158:
In het volgende en laatste deel komen de bouwstenen aan bod die nodig zijn om onze ongezonde economie en samenleving weer richting beterschap te sturen.

Trump benadeelt zijn eigen kiezers (Michel Persson Volkskrant 4 december 2017 p. 4-5):
Het plan is een injectie in de ongelijkheid. Als alle tijdelijke zoethouders zijn afgelopen, in 2027, is het resultaat een grote verschuiving van arm naar rijk: dan betalen modale inkomens tussen de 40.000 en 50.000 dollar samen 5,3 miljard dollar meer belasting, en krijgen de inkomens boven een miljoen er 5,8 miljard dollar bij. Zo'n 62 procent van de totale belastingverlagingen zal terechtkomen bij de rijkste 1 procent van de bevolking, zo heeft het Tax Policy Center uitgerekend.
Om die reden is het belastingplan weinig populair - twee op de drie Amerikanen vinden dat de scheve welvaartsverdeling moet worden aangepakt. Politiek gezien is de herziening echter slim verpakt. Aanvankelijk gaat iedereen erop vooruit. Dat dit douceurtje in 2019 voor de armste Amerikanen 50 dollar bedraagt en voor de rijkste 1 procent 34.130 dollar, is een nuance die de Republikeinen verloren zullen laten gaan in een simpele algemene boodschap: ze hebben de belastingen voor iedereen verlaagd.
Welvaartsverschillen
De Republikeinse belastingaanpassingen hebben de welvaartsverschillen dan ook vooral vergroot. In 1980, voordat Ronald Reagan als president aantrad, verdiende de rijkste 1 procent van Amerika 10 procent van al het geld. Nu is dat twee keer zo veel.

Brexit nadert climax, maar Britse regering is vooral aan het ruzieën (Patrick van IJzendoorn Brexit Volkskrant 4 december 2017 p. 6):
Ruzie
Terwijl met de Brexit de grootste uitdaging sinds D-day stond te wachten, werd er volop geruzied over de vraag of Brexit-minister David Davis het vliegtuig van May mocht gebruiken (Davis dreigde zelfs zijn werk neer te leggen), de premier wel of niet in een leren broek kon poseren en met welke kleur pen (blauw of zwart) de artikel-50 brief moest worden ondertekend.
The Terrible Twins
Aan de giftige sfeer in de ambtswoning werd voor de dramatisch verlopen verkiezingen van juni bijgedragen door Mays topadviseurs Fiona Hill en Nick Timothy. 'The Chiefs' - ook wel The Terrible Twins - hadden de premier in hun macht en voerden een schrikbewind uit, dat volgens medewerkers grensde aan huiselijk geweld. Bewindslieden en topambtenaren werden, in een daarvoor bestemde kamer, regelmatig verrot gescholden.

Zonder communisme heerst de markt (Thomas von der Dunk Volkskrant 4 december 2017 p. 18):
Schubert
Het was de heilzame angst voor het communisme die de economische toplaag tot sociaal fatsoen heeft gedwongen en zo na 1917 de opbouw van een beschaafde samenleving mogelijk heeft gemaakt. In het Europa van 150 jaar terug waarvan Baudet droomt, was Schubert maar voor weinigen weggelegd, omdat de meeste mensen kampten met uitbuiting, ondervoeding en cholera.
Het was de angst voor de revolutie die aan sociaal-democraten de mogelijkheid gaf om de macht van het kapitaal te temmen. Met de ondergang van de Sovjet-Unie is die angst verdwenen, en is het onbeschaamde egoïsme van de miljonairskaste weer terug. Met de mondialisering als excuus is zij erin geslaagd om de opvatting ingang te doen vinden dat een bonus van minder dan een miljoen voor mislukte bankiers onredelijk is, omdat anders 'groot financieel talent' naar elders verkast.
Electorale woede
Doordat de sociaal-democraten te lang in het neoliberale waandenken zijn meegegaan, vertaalt de electorale woede bij de minder welvarende kiezers zich nu in de groei van extreem-rechts. In Polen en Frankrijk is links al vermalen tussen de kosmopolitische hardvochtigheid van Macron en Tusk en de nationalistische geborgenheid van Le Pen en Kaczynski. Dat dreigt ook elders, als links zich, omwille van de stabiliteit op korte termijn, tot een coalitie met rechts laat verleiden. Dat is een waarschuwing voor Duitsland, want het is niet gezegd dat Macron die slag om de kiezer straks weer wint.

Thierry Baudet en de laatste mens (Marjan Slob Volkskrant 4 december 2017 p. 19):
Het beleid van onze bestuurders is dan ook gericht op pamperen, temmen, veilig maken. Het doel lijkt louter defensief: verval tegengaan. Dit is de mentaliteit van oudere mensen die hun krachten voelen afnemen en eerst en vooral geen risico willen lopen. Die willen genieten in plaats van vernieuwen.
Ik denk dat afkeer van de laatste mens de ware kern is van Baudets succes. En die afkeer snap ik eigenlijk wel. Nederland is een oud en bang land aan het worden - in demografisch en daarmee onvermijdelijk ook in psychologisch opzicht. Angst is de dominante politieke emotie.
Consistent is Baudet vooral in zijn grote afkeer van gevestigde politieke partijen en hun vergadercultuur. Deels is dat vermoedelijk omdat hij zelf meer redenaar dan vergaderaar is. Maar zijn systeemkritiek is raak. Onze politieke cultuur is vermoeid en defensief. Bestuurders praten inderdaad vaak 'met meel in de mond', zoals hij in het NRC-interview zegt. Zij denken nog dat politiek draait om woorden. Maar het gaat ook, en misschien wel vooral, om energieën. Baudet is een vurige jonge man in een land vol uitgebluste ouderen. Als er iets aantrekkelijk aan hem is, dan is het dat.

Lekker even weg (Koos Tiemersma Volkskrant 1 december 2017 p. 25):
Wat fijn om te weten wie er allemaal schuldig zijn aan de overlast die inwoners van Gelderland en Overijssel zullen ondervinden wanneer vliegveld Lelystad wordt uitgebreid. De hoofdschuldigen, valt me weleens op, worden consequent over het hoofd gezien. Dat zijn we namelijk zelf.
De welvaart neemt toe, dus vliegen we er in steeds grotere aantallen op uit. Dat deze vorm van vervoer de meest vervuilende is, interesseert ons blijkbaar even niet. In wezen is het simpel: als we geen overlast en vervuiling willen, zouden we ons vakantiegedrag moeten aanpassen. Er zit weinig anders op.
Ik zeg: stoppen (Gerrit Voortman Volkskrant 1 december 2017 p. 25):
In de reclame op de radio hoor ik spotjes van Easyjet: ga lekker een dagje flexwerken in Zürich, vanaf 29 Euro. In Nederland wordt op slinkse manier vliegveld Lelystad uit de grond gestampt. Omwonenden wordt niets gevraagd.
In het licht van de klimaatproblemen en gezien het kennelijke totale gebrek aan verantwoordelijkheidszin in de luchtvaart, moeten we ons eerst eens afvragen of zo'n uitbreiding zinnig is. Moeten we echt zo nodig nog meer onzinvluchten faciliteren? Ik zeg stoppen met die uitbreiding.

Duwend en trekkend naar het compromis (Marc Peeperkorn Volkskrant 5 december 2017 p. 10-11):
Jeroen Dijsselbloem wordt als Eurogroepvoorzitter opgevolgd door de Portugees Mário Centeno, werd maandag bekend. Wat staat hem te wachten? En hoe blikken (oud-)collega's terug op vijf jaar Dijsselbloem?
Euclides Tsakalotos, Griekse minister van Financiën
'Dat hij een eerlijke bemiddelaar was, niet in de laatste plaats voor Griekenland. Daarnaast deinsde hij er niet voor terug het economische en financiële bouwwerk van de eurozone te hervormen.'

De beoordeling van Euclides Tsakalotos staat in schril contrast met na zeven jaar crisis beleeft Griekenland een neergang zonder einde (Edward Geelhoed De Nieuwe Amsterdammer 30 november 2017). Het korte termijn effect van de Big Bazooka is onmiskenbaar positief. De Big Bazooka heeft daarmee de levensvatbaarheid van banken op korte termijn vergroot. Het biedt geen oplossing voor het niet meer relevant verklaren van de Glass-Steagall wet door Bill Clinton. In hoeverre is hiermee voor de langere termijn het financiële bouwwerk van de eurozone echt hervormd?

Een verkapte Europese coup (Edward Geelhoed De Nieuwe Amsterdammer 30 november 2017 p. 36-41):
Na zeven jaar crisis beleeft Griekenland een neergang zonder einde. De trojka heeft haar immense macht misbruikt om een geleidelijke staatsgreep te plegen. ‘Het kan deze mannen niet schelen welke ellende ze bij Grieken aanrichten, ze rijden van hotel naar vergaderzaal, ze wíllen het niet zien.’
Hoe heeft de trojka dit bewerkstelligd? Vaak valt de term ‘machtsmisbruik’, maar hoe ziet dat eruit? Welke belangen spelen er, welke drijfveren? Hoe kijkt ze terug op haar handelwijze? Op deze vragen bleven de antwoorden van de trojka uit, alle verzoeken om toelichting of een gesprek werden afgewezen door het IMF en de ECB, door de Taakgroep en Jeroen Dijsselbloem. Alleen Matthias Mors, jarenlang de man van de Commissie in Athene, zegde toe. Hoewel hij uit dienst is getreden moest hij Brussel om permissie vragen, en het is hem verboden.
De trojka werkt het liefst achter de schermen, zo blijkt. Ze is het publiek geen verantwoording verschuldigd, haar macht is immens en ongecontroleerd.
Dat gebeurde bijvoorbeeld in juli 2013, toen Jeroen Dijsselbloem als eurogroepvoorzitter een tranche van een paar miljard euro tegenhield omdat Athene maar aan 21 van de 22 ‘mijlpalen’ had voldaan. Die ene doelstelling ging over het ontslag van 4200 ambtenaren, maar de aangeleverde lijst telde slechts 4120 namen. De Griekse onderwijsminister wilde leraren met mastertitels vrijwaren. Nadat ook zij hun congé hadden gekregen, keerde de trojka de lening uit.
In een interview op afstand – hij is aldoor op reis voor DiEM25, zijn nieuwe partij – vertelt Varoufakis: 5red%‘Als je een wandaad wil verhullen, bewees Shakespeare al, moet je er nog één plegen, en nog één… tot je een absurd, verward web hebt geweven. Zo begon ook dit debacle. Berlijn en Parijs stelden via de lening hun banken veilig – zonder aan later te denken.
DE OMKOPERIJ IS SPRINGLEVEND, nog steeds – maar nu aangejaagd door de trojka. In het Griekse spinnenweb bevinden zich oligarchen, de massamedia, de banken en de oude regeringspartijen. Alle zijn vervlochten: de bouw- en scheepsmagnaten bezitten de kranten en omroepen, die positief berichten over Pasok en Nea Dimokratia. Als tegenprestatie boden de ministers gunstige wetgeving en grote projecten aan de oligarchen. Soms werd vervolging tegengehouden en zowel de politiek als het grootbedrijf ontving grote leningen van banken, die vrijelijk mochten opereren. Syriza stond buiten het systeem, bij aantreding was de partij zo goed als schoon en wilde ze het cliëntelisme ten einde brengen. Op papier deelde de trojka die wens. Maar: ‘Ik betwijfel of Syriza de juiste partij is om de corruptie te bestrijden’, zei Dijsselbloem.
Die dag raasde ‘Dit is een coup!’ over het internet en schreef Paul Krugman in The New York Times: ‘De lijst met eisen is krankzinnig. Dit is puur ressentiment, vernietiging van soevereiniteit, zonder hoop op verlichting. Het is een grotesk verraad van alles waar het Europese project voor stond.’ Vanuit de verte is het zicht soms helderder.
Varoufakis is er nog steeds boos over. ‘Er is niets ideologischer’, zegt hij, ‘dan de pretentie dat dit program enkel een technische kwestie is. Toen ik verwees naar de humanitaire crisis, die voortvloeit uit de economische, kastijdde Dijsselbloem me om “te politieke” taal. Maar wat is politieker dan de weigering om wijdverspreide honger, abjecte armoede en een suïcidegolf als humanitaire crisis te benoemen?’

Moet het mondiale belastingsysteem op de schop? (Peter de Waard Volkskrant 30 november 2017 p. 31):
Hollandes voorganger Sarkozy lanceerde ooit een plan voor een transactietaks op vermogens: de Tobintaks. Op kapitaalstromen van de ene naar andere plek zou een kleine belasting van 0,1 procent in rekening kunnen worden gebracht.
Maar de lobby van de Londense City en Wall Street stak een stokje voor de belasting die is genoemd naar de econoom James Tobin.
Zo lang de financiële lobby machtiger is dan de verpleeghuislobby hoeven rijkaards niet naar de cloud. Een trust aan de Zuidas volstaat.

Principes (Marjan Slob Volkskrant 3 juli 2017 p. 19):
Hier een dagdroom: stel dat Schippers op dag één van de onderhandelingen de vergroening van de economie had aangesneden. Dat is nog eens een win-win-dossier! Hier zijn schuttersputjes nog niet gegraven en hadden ondernemers en milieuactivisten elkaar spannend en zinvol kunnen aanvullen. Een historische doorbraak lag in het verschiet - en nog wel op een cruciaal en fundamenteel onderwerp! In de roes daarna zouden de ijzeren principethema's vermoedelijk opeens oude politiek hebben geleken. Leuke bijkomstigheid: groene economie is ongeveer het enige thema dat die zelfgenoegzame Buma uit de comfortzone zou hebben gedwongen.
Helaas, de realiteit is dat de formatie hapert vanwege non-discussies over starre principes. Hoe heeft juist de pragmatische VVD het zo ver kunnen laten komen?
Ik denk dat dit, ironisch genoeg, komt doordat de VVD zo weinig gevoel heeft voor principes.

Branco Milanovic waarschuwt voor 19de-eeuwse toestanden. (Koen Haegens Volkskrant 22 april 2017 Opinie p. 6-8):
We beginnen met het goede nieuws. De wereld blijkt de afgelopen decennia een nivelleringsfeestje te hebben gevierd dat zijn gelijke niet kent in de geschiedenis. Een Chinese stedeling verdient inmiddels gemiddeld meer dan een Roemeen of een Litouwer.
Het slechte nieuws
Tot zover de globalisering als feelgood-verhaal. Nu het slechte nieuws. Anders dan liberale politici en economen jarenlang beweerden, is dit geen
win-win situatie. Er zijn ook verliezers. Niet ergens aan de andere kant van de wereld, maar hier, in Nederland. Terwijl Azië opstoomt en de westerse rijken nog rijker worden, ziet de lagere middenklasse haar welvaart stagneren.
Grenzen dicht
Of de stagnatie van het Westen nou gestopt kan worden, of de opkomst van Azië wel of niet doorzet, voor één groep voorziet Milanovic hoe dan ook een zonnige toekomst: de economen. Hij gelooft er niets van dat, met de bestseller van Thomas Piketty en alle andere nieuwe boeken over ongelijkheid, de grote vragen beantwoord zijn. Integendeel. 'Dit is nog maar het begin. De toekomst in de economie is aan big data. Dat klinkt inmiddels als een holle frase, maar we krijgen echt steeds meer en gedetailleerdere gegevens over mensen. Nu én in het verleden.'
De gevolgen daarvan zijn ingrijpend, ook voor gewone burgers. Milanovic voorspelt niets minder dan een paradigmawijziging. 'Economen keken lange tijd noodgedwongen naar abstracties. Naar fictieve modelburgers - de rationele homo economicus - en gemiddelden, zoals het inflatiecijfer of het bruto binnenlands product. Maar wat zegt het nou eigenlijk over onze welvaart als de economie groeit met 2 procent? Wat merken jij en ik daarvan? Vrijwel niets!'

Wilders-proces is spelen met vuur of OM omgeven door politiek-maatschappelijk drijfzand (René Cuperus Volkskrant 28 november 2016 p. 19):
Wilders bestrijden is dan ook vooral de oorzaken van Wilders bestrijden. Dat wordt met de dag moeilijker, want op sociale media voel je sinds Brexit en Trump het momentum voor de PVV groeien. Het proces lijkt niet te deren. Vrijspraak of veroordeling: het is een win-win-situatie. De schreeuwende behoefte het establishment een boze middenvinger te tonen, om met 'de elite' af te rekenen, grijpt hard om zich heen. Alles beter dan de status quo. En daarbij is men niet kieskeurig. Zie Trump en Brexit.
Verkiezingen lijken alleen nog tussen centrum-rechts en rechtspopulisme te gaan. Neem Frankrijk en Duitsland. Hier dreigt hetzelfde.
Links Nederland staat erbij en kijkt ernaar. Er is op links geen uitdager van de status quo. Niets Bernie Sanders of Corbyn-achtigs. Niet eerder heeft Links-Progressief Nederland er zo gemarginaliseerd voor gestaan als nu. Het heeft nog vier maanden om met een list te komen. Een list tegen de status quo.

Neoliberalisme heeft extremistisch-nationalisme opgeroepen (Thomas von der Dunk cultuurhistoricus Volkskrant 29 mei 2016):
Om die reden wordt dat hele leugenachtige neoliberale win-win-verhaal over de zegeningen van de globalisering gewoon niet meer geloofd - noch in Europa, noch in Amerika. Trump en Sanders kunnen, zoals Michael Persson zaterdag 14 mei in Vonk uiteenzette, daarom dingen zeggen, die tot voor kort ondenkbaar waren, want de Amerikaanse droom is voor veel Amerikaanse burgers uiteengespat.
Die speelden inderdaad een rol, maar veel belangrijker - en dat toont Bushs feitelijke onnozelheid - is zijn eigen onvermogen om in te zien dat zijn neoliberale fundamentalisme de kernoorzaak vormt, omdat het geen antwoord op de problemen van veel kiezers biedt.

Pisbier of Goh, Heineken wil gewoon bier verkopen (Sheila Sitalsing Volkskrant 9 november 2015 p. 2):
Het Bono-complex, zo luidt de prachtige typering die Het Financieele Dagblad ooit muntte voor bedrijven die graag de weldoener willen uithangen en daarbij botsen op praktische bezwaren aangaande de winst na belastingen. Daarom wringt het nogal eens als de overheid maatschappelijke taken afstoot naar het bedrijfsleven. Publiek-private samenwerking: ze zijn er gek op in Den Haag. Het is niet zelden de snelste en goedkoopste manier om een gewenst maatschappelijk doel te bereiken waar het bedrijfsleven ook baat bij heeft - 'win-win' heet zoiets in de taal van de managerskaste. Nederlandse kabinetten met een bezuinigings-opdracht zijn er dol op, want weinig ruimt zo op in de landsbegroting als outsourcen. Dat premier Rutte afgelopen september op een VN-top over duurzame ontwikkeling hoog opgaf over de fantástische samenwerking met het bedrijfs-leven in de bestrijding van armoede, ondervoeding en ziekten heeft net zo veel te maken met het snijden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking als met de liberale liefde voor een kleine overheid.

Voetnoot Untermensch of Wat voor Europa willen we? (Arnon Grunberg Volkskrant 7 september 2015):
Nu Europa in de greep is van de vluchtelingenproblematiek is het goed om Casablanca, met Humphrey Bogart en Ingrid Bergman, te bekijken.
Allereerst leert u dan dat vluchtelingenproblematiek in en om Europa niets nieuws is, al zijn de landen die toen opjaagden de landen die nu opvangen. Mensensmokkelaars bestonden ook toen, in Casablanca wordt flink gehandeld in zogenaamde exit visas. Verder leert Casablanca ons dat om mensenlevens te redden je het niet nauw moet nemen met de wet.
En er is ook nu een ideologische kwestie. Wat voor Europa willen we? Een blank en zogenaamd puur christelijk Europa, denk aan de woorden van bijvoorbeeld de Hongaarse premier Orbán, of een Europa waar het concept van de Untermensch niet wordt getolereerd?
Op het vliegveld van Casablanca zegt de antifascist Victor Laszlo: This time I know our side will win.
Ik zeg het Laszlo na: dit keer zal onze kant winnen.

Untermensch is een begrip uit de nationaalsocialistische ideologie (het nazisme). Dit begrip fungeert hierin als tegenhanger van het begrip Übermensch dat voor het eerst door aanhangers van de Reformatie werd gebruikt, maar het kreeg pas echt bekendheid door de Duitse filosoof Nietzsche. Later werd het door de nazi's geherdefinieerd en in hun rassenleer gebruikt.

Stelling: De Vierde, Vijfde (Vijfde colonne) en Zesde macht (Media) in Nederland en Brussel zorgen voor de feedforward besturing, de groepsdynamiek in de samenleving en de 1e, 2e en 3e macht in Nederland voor feedback. Door het technocratische beleid, met een sterke focus op het marktmechanisme is zowel in Den Haag als in Brussel, de politieke deugd een liefde voor allen, de geest van gelijkheid van Montesquieu voor een belangrijk deel door het fêteren van het grootkapitaal vervangen.

De eeuwige angst voor de vijand van binnen vijfde colonne (Sander van Walsum Volkskrant 2 december 2017 Opinie p. 2-3):
Terecht of onterecht, altijd voelen we ons bedreigd door de 'vijfde colonne'. De vrees voor de vijand die misschien wel naast ons woont, is van alle tijden, stelt Sander van Walsum.
Het zijn soldaten van wat vaak 'de vijfde colonne' wordt genoemd. En die vijfde colonne beweegt mee met de conjunctuur van de angst. Ze is 'de vijand van binnen' die jouw taal spreekt, die zich kleedt als jij, zich gedraagt als jij en die misschien wel naast jou woont.
Opgerekt begrip
Voor Theo van Gogh was 'de vijfde colonne van geitenneukers' een gevleugelde uitdrukking. Zijn gewelddadige dood liet voor velen zien hoe gegrond zijn vrees was voor overweldiging van binnenuit. Voor Pim Fortuyn was het bestaan van een islamitische vijfde colonne de voornaamste reden om de politiek in te gaan.
De vijfde colonne geeft uitdrukking aan een oerangst die misschien haar origine wel vond in de eerste broedermoord: die van Abel door Kaïn. De vijfde colonne - al werd die pas later zo genoemd - had geen paard van Troje nodig om de vijand van binnenuit te kunnen verslaan.
Marxistisch vaarwater
Maar de vrees voor de vijand van binnen heerst vooral in tijden van crisis of ontbinding.
En je kunt je afvragen of onze tijd, hoewel de angst voor vijfde colonnes wijdverbreid lijkt, er wel een van crisis en ontbinding is. Zeker: in Europa worden aanslagen gepleegd door mensen die ons slecht gezind zijn. Er zijn misleide mensen in ons midden die zich daarover verheugen. Er zijn mogendheden die belang menen te hebben bij instabiliteit in Europa. En er ontwikkelt zich een nieuwe wereldorde waarin het belang van Europa afneemt.
Breed onbehagen
Al deze ontwikkelingen samen dragen bij aan een breed onbehagen. Aan de vrees dat we in de eindtijd leven van de wereld zoals wij die kennen. Maar een crisis, vergelijkbaar met de crises van weleer waarin de angst voor een vijfde colonne kon gedijen? Nee, daarvan kun je toch echt niet spreken.
Terugkerende IS-strijders en hun sympathisanten wanen zich in oorlog met hun medeburgers, maar zij zullen die oorlog nooit winnen.
De angst die zij wekken, geeft vooral uiting aan het gebrek aan zelfvertrouwen in de westerse wereld. Dat vormt een groter gevaar dan de veronderstelde vijfde colonne zelf.

Hoe is het mogelijk dat Wim Kok (Joris Luyendijk) over zijn nieuwe boek Dit kan niet waar zijn zich door de heersende elite heeft laten inpakken?
Hoe is het mogelijk dat het vraagstuk van het zeepbel(casino)kapitalisme door bewindspersonen, die verantwoordelijk zijn voor de politieke keuzes die er worden gemaakt niet is onderkend? Het probleem met de internetzeepbel World Online van Nina Brink is dat de huid al wordt verkocht voordat de beer geschoten is. Is het niet juist zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de problemen extra heeft versterkt?
De antropoloog
Peter van der Werff laat zien op welke vooronderstellingen de denkwereld van de economen is gebaseerd.

Waarom zijn economen zo irritant? (Peter de Waard 23 juni 2015):
Net als bankiers worden economen sinds de crisis door de buitenwereld gezien als een afwijkende soort, die is vervreemd van de rest van de samenleving.
Er heeft zich nog geen antropoloog op gestort, maar de clichébeelden zijn niet van de lucht. Hun gedrag en uitlatingen worden als irritant beschouwd.
Twee conclusies springen in het oog.
Economen en burgers lijken veel op elkaar. Het bevorderen van gelijke kansen voor iedereen wordt door zowel de gemiddelde burger als door de economen als belangrijke waarde gezien. Geldt ook voor zelfredzaamheid en openheid voor andere meningen.
Economen zijn iets minder bereid andere mensen te helpen (), geven minder om het milieu en zijn ook minder bereid zich aan maatschappelijke normen te conformeren. Mogelijk is dat laatste de grootste bron van irritatie. Maar economen delen met de burgers de afkeer van de zucht naar rijkdom en materieel bezit De econoom is ook een mens, concluderen de onderzoekers. En dat zullen de bankiers ook wel van zichzelf zeggen.

De wondere denkwereld van de economen (Peter van der Werff Volkskrant 25 juni 2015 p. 23):
Peter de Waard stelt voor dat antropologen eens onderzoek doen naar het denken van economen (Economie, 3 juni).
Ik voel mij als antropoloog wel aangesproken, met vijftig jaar ervaring met economen. Velen van hen waardeer ik om hun helderheid, hartelijkheid en humor. Je kan met ze lachen. Maar het lachen houdt op als ik over vooronderstellingen van de economische wetenschap begin. Dan blijkt dat bewustwording van die vooronderstellingen op stugge afweer stuit.
Een van de vooronderstellingen gaat ervan uit dat mensen en sociale systemen overal ter wereld net zo opereren als in het Westen. Dat idee omarmen ook economen in ontwikkelingslanden. Zij zijn opgeleid in de westerse economie en vaak roomser dan de paus. Ook zij noemen mensen en sociale systemen die afwijken van economische vooronderstellingen doodgemoedereerd 'falend' of 'imperfect', terwijl de economische wetenschap faalt door een gebrek aan algemeen geldende theorievorming.
Soorten gedrag
Een tweede vooronderstelling is dat ons economisch handelen losstaat van wat mensen verder denken, doen en voelen. Maar het economisch handelen is een geïntegreerd onderdeel van wat mensen en sociale systemen allemaal doen. Het onderzoek moet zich dus richten op interacties tussen alle soorten gedrag.
Dat vraagt om intensieve samenwerking van economen, psychologen en sociale wetenschappers. Naar mijn indruk zien sociale wetenschappers daar meer de urgentie van dan economen en psychologen.
De derde, moeilijk bespreekbare vooronderstelling is dat economische wetenschap geen onrecht in de hand werkt, of niets aan dat onrecht kan doen. Het argument is vaak dat zij geen luchtfietserij over een ideale wereld bedrijven maar realisten zijn, terwijl ze de werkelijkheid van uitbuiting en onderdrukking niet in hun reguliere wetenschap opnemen en daarmee onzichtbaar houden.
Wat ook irritatie wekt is dat niet alleen economen, maar ook politici en journalisten de imperfecte vooronderstellingen van de economische wetenschap blijven omarmen. Een overduidelijk voorbeeld is dat gevestigde politici en journalisten van 'vooruitgang' of 'verbetering' spreken als de economie groeit, terwijl er veel bewijs is dat de positie van honderden miljoenen armste mensen er niet door verbetert en het fysieke milieu er meer nadeel dan voordeel van ondervindt.

Thierry Baudet (Bert Wagendorp Volkskrant 28 november 2017 p. 2):
'Wie nog twijfelt aan de potentie van Forum voor Democratie was zaterdag niet op het partijcongres in Amsterdam', stelde Volkskrant-verslaggever Ariejan Korteweg maandag vast. Ik was er niet en ik twijfel inderdaad nog aan de potentie van FvD. Maar dat was vermoedelijk ook zo geweest wanneer ik wél naar de Rai was gegaan.
Baudet over zijn roeping de politiek te veranderen: 'Ik wist vanaf het begin dat ik de enige was die dat zou kunnen. Ander talent zie ik op dit moment niet in Nederland.' En premier worden? 'Dat interesseert me totaal niet. Het gaat mij niet om de politieke bekroning. Maar ik denk wel dat het nodig is, dat ik premier moet worden.'
FvD is, zei Baudet zaterdag, een
'partij van liefde'. Beschaving en liefde, uitstekend; maar dan Nanninga als lijsttrekker naar voren schuiven in Amsterdam, een schreeuwlelijk die meer heeft met haat dan met liefde en hoegenaamd niks met beschaving? En wat is dat voor flauwekul over het terugverlangen naar het Europa van 150 jaar terug? In 1867, toen had je pas partijkartels en elite.
Wat wil die man eigenlijk echt? Weet iemand dat? Wat zit er onder die grapjes en hyperbolen?
Ik zei het al, Baudet is een onverbeterlijke romanticus.
Die leven in illusies, verlangen terug naar tijden die nooit hebben bestaan. Die storten zich in een avontuur tot ze gefrustreerd raken of zich stierlijk beginnen te vervelen - en gaan op zoek naar een nieuwe uitdaging. Politiek is saai.

Het zal duidelijk zijn dat Thierry Baudet de klok heeft horen luiden, maar niet weet waar de klepel hangt. Of zoals Martijn van Calmthout (Volkskrant 25 november 2017 Sir Edmund p. 4) het verwoordt: Bij dat alles moeten we misschien ook even aan het verhaal denken dat David F. Friedman in 2010 in zijn fantastische boek Wrong! optekende over de agent en de dronkaard. Een agent treft 's nachts een dronken man onder een lantaarnpaal, die zegt zijn sleutels verloren te zijn. De agent helpt met zoeken, maar vraagt na enige tijd toch maar eens of de zatlap zeker weet dat hij zijn sleutels hier heeft laten vallen. Nee, zegt die, dat was in het park. Maar hier is het tenminste licht. Door het fêteren van het grootkapitaal is de VVD politiek voor de Nederlandse samenleving marginaal geworden. Het is een illusie te geloven dat door de eenzijdige focus op het marktmechanisme, lees neoliberalisme, de actuele mondiale vraagstukken van oorlog en vrede, die nu spelen worden opgelost.

Jaagt Trump nieuwe wapenrace aan? (Arie Elshout Volkskrant 25 februari 2017 p. 3):
Zelfbeheersing
Met zijn uitspraak dat Amerika de sterkste kernmacht moet zijn, tornt de president aan het aloude principe dat het gevaarlijk is als een van de grote mogendheden nucleaire superioriteit nastreeft. In de donkerste dagen van de Koude Oorlog begonnen de VS en de Sovjet-Unie onderhandelingen over het instellen van min of meer gelijke wapenplafonds. Als beide partijen even sterk waren, als zeker was dat de prijs voor de vernietiging van Washington de verwoesting van Moskou was, of andersom, zouden ze wel uitkijken om op de knop te drukken. Dit is de afschrikkingsdoctrine. Trump lijkt hier nu van af te wijken, al is het misschien onwetendheid. De theorie van de afschrikking heeft een heel eigen, aan absurditeit grenzende logica die niet iedereen meteen doorgrondt.
In balans
Trump lijkt dus, niet voor het eerst, dingen te zien die anderen ontgaan. Volgens de genoemde cijfers is er geen noemenswaardige Amerikaanse achterstand die een inhaalslag rechtvaardigt, met alle risico's van dien voor een terugkeer naar een wapenwedloop uit de Koude Oorlog. Een mogelijkheid is nog dat Trump niet bedoelt dat de VS achterop raken wat aantallen kernwapens betreft, maar omdat de bestaande systemen zijn verouderd.
Maar dit probleem is door vorige regeringen al lang onderkend. Er loopt een programma ter grootte van 1.000 miljard dollar om over een periode van dertig jaar verouderde kernwapens te moderniseren.

Debat over beschavingsideaal
Straks kunnen we ook supermensen maken (Peter Giesen de Volkskrant 22 mei 2010):
Michael Sandel en Nick Bostrom zijn twee van de veertien prominente sprekers op de Nexus-conferentie, vrijdag 11 juni 2010.
Met
Bostrom en Sandel botsen twee mensbeelden. Bostrom gelooft in de scheppende mens, die zich van andere dieren onderscheidt door zijn meesterschap over de natuur. Sandel erkent de menselijke creativiteit?, maar waarschuwt voor hubris, voor de hoogmoed van een mens die zijn beperkingen niet meer wil zien. Sandel: ‘De idee dat de mens de natuur moet beheersen om menselijk te zijn, is een valse idee van vrijheid. Meesterschap over de natuur is geen doel op zich. Meesterschap is goed om bijvoorbeeld ziekten te overwinnen. Maar het is niet noodzakelijkerwijs goed. De atoombom is ook een vorm van heerschappij over de natuur. We moeten kijken waar ons meesterschap toe leidt, of het in overeenstemming is met onze morele waarden’.

Alexander Pechtold Nee tegen vuilnisbaknieuws (Volkskrant 17 mei 2010):
Ik kies een andere weg. Ik verzet me tegen overheidstoezicht op de journalistiek. Ik verzet me tegen een medialandschap waarin de rechter beoordeelt of iets wel of niet binnen de grenzen van het betamelijke is.
Wat wil ik dan wel?
Ik wil een land waarin niet de overheid of de rechterlijke macht de grenzen van de journalistieke vrijheid bepaalt, maar de journalistiek zelf. Niet alles wat verboden is moet per definitie kunnen. Respect voor ieders privacy. Verantwoordelijkheid. Zelfbeheersing.
Willen wij een maatschappij waarin alles wat in in nodeloze inbreuken op de privacy getolereerd worden? Willen wij een land waarin verantwoordelijkheden afgeworpen worden ten faveure van amusement en sensatiezucht?

Door het ‘u vraagt, wij draaien’ van het cliëntelisme, de twee handen op een buik politieke machtsspelletjes kan van een gesloten systeem worden gesproken waarvoor de tweede wet van de thermo dynamica geldt en waarop dus de entropie van toepassing is. In een gesloten systeem blijft de kwantiteit, de totale hoeveelheid energie gelijk, maar de kwaliteit van de totale hoeveelheid energie zal na verloop van tijd lager zijn dan ervoor. Het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen is nog steeds actueel. Maar gelukkig bestaat er ook negentropie.

Het potverteren in de collectieve sector heeft een ongelijkmatige verdeling ten nadele van de zwaksten in de samenleving opgeleverd.

Marktwerking geen panacee voor kabinet (Volkskrant 16 februari 2008): Door het ministerie van Economische Zaken is een onderzoek uitgevoerd naar de effecten van marktwerking in de afgelopen vijftien jaar. Uit het onderzoek blijkt dat de marktwerking in de regel meer keuzevrijheid heeft opgeleverd, de doelmatigheid is gestegen en de toegankelijk gelijk is gebleven. Een dergelijk onderzoek is natuurlijk voor een belangrijk deel koffiedik kijken. Je weet namelijk nooit wanneer je andere maatregelingen zou hebben genomen of de situatie uiteindelijk niet beter was uitgepakt. Welk antwoord is politiek wenselijk? De terugtredende overheid meent door het bevorderen van marktwerking de complexe werkelijkheid beter te kunnen beheersen. Wanneer we kijken naar het onderwijs, de gezondheidszorg, de eurocrisis en de AWBZ dan lijkt eerder het tegendeel het geval te zijn. In hoeverre is er van opportunistische korte termijn politiek sprake? De in de afgelopen decennia door de overheid breed ondersteunde marktwerking is de kern van veel vraagstukken. Door het stuur uit handen te geven los je geen problemen op. Marktdenken berust enkel op het principe van belonen en straffen. Het verdeelt de wereld in winners en losers.

Cultuur (Gechiedenis)Wikipedia categorieën 
UnificatietheorieDefinitiesTrias Politica ende 4e, 5e en 6e macht
1. Heelal3. Religie4.b Vierde hogere MachtZesde Macht, Zenders, Media
7. Hermeneutische Cirkel ----5. Reflexief Bewustzijn4.a Vierde lagere Macht ----2. Uitvoerende macht
||||
4. Ether-paradigma ----6. Meta-leren1. Wetgevende macht ----3. Rechtsprekende macht
4.b Natuur2. WetenschapOntvangersVijfde Macht Lobbyisten
Snijpunt diagonalen: Cultuur  

Bij de diagonalen 1./2. en 3./4. gaat het om het basisprincipe, de wisselwerking tussen het wat en het hoe en vice versa tussen beide polen op één diagonaal, maar hetzelfde mechanisme bestaat ook weer tussen beide diagonalen etc. Hierbij kan men denken aan wat de Taoïsten de "10.000 dingen" noemen. Het gaat er om in de '10.000' dingen, de complexe werkelijkheid het geheel te herkennen.

De Trias politica van Charles Montesquieu brengt tot uitdrukking dat wanneer iedereen zich netjes aan de wet houdt er op aarde net als in de hemel een volmaakte werkelijkheid ontstaat. Dit wordt ook door de weegschaal van Vrouwe Justitia , de godin der gerechtigheid, uitgebeeld. Er is bij volledige balans van de weegschaal geen zwaard, geen straf nodig. De mens is dan een reflectie van de harmonieuze natuur.

Thomas von der Dunk (9-7-2008): Goede journalisten zouden eerder links dan rechts zijn, en simpele zielen eerder rechts dan links. Ik zal het niet tegenspreken.

De focus van vernieuwingen ligt te veel op de kwantiteit in plaats van op de kwaliteit. Wantrouwen en angst leiden er toe dat mensen zich terugtrekken in de eigen groep, met uitsluiting van anderen. Bij het Meta-leren (Het Nieuwe Leren) gaat het meer om afleren dan om aanleren. Door ingesleten conditioneringen, gehechtheid, dogma's te laten oplossen is het mogelijk dat we met meer vertrouwen naar de toekomst kijken, we ons meer met het creatieve beginsel verbinden.

Het korte termijn denken prevaleert bij politici en bedrijven. Bij marktdenken gaat het niet om collectieve, maar om deeloplossingen. Het op de korte termijn gefixeerde marktdenken bevordert de graaicultuur. Het wordt tijd om het dilemma markt versus moraal te doorbreken. Er is niets nieuws onder de zon. Door alle eeuwen heeft de ontkenning van de waarheid tot lijden en dood geleid. Het zijn in hoofdzaak de onschuldigen die van menselijk falen de prijs betalen. Zaken lopen mis wanneer in de politiek de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed. Door de Nederland-breed doorgevoerde marktwerking heeft de overheid niet een betere regulering, maar juist het tegendeel van wat men graag had willen bereiken.

De huidige wetenschap gaat uit van een mensbeeld dat op reductionisme en materialisme is gebaseerd. Door deze eenzijdige benadering worden de problemen eerder groter dan kleiner. Een completer zicht op de werkelijkheid ontstaat door een holistische visie en een spirituele dimensie aan het plaatje toe te voegen. Levenskunst houdt in dat we bewust worden dat we acteurs zijn in ons eigen 'Blijspel en/of Treurspel'. Het kruis (X-Factor) staat symbool voor de weg omhoog naar de hemel, maar ook naar de hel. Welke route kiezen we op ons levenspad?
De slogans die Geert Wilders hanteert om de politiek voor de "doorsnee Nederlanders" ’Henk en Ingrid’ begrijpelijk te maken staan in scherp contrast met de conflicten, die wereldwijd echt spelen. Wordt het geen tijd dat Wilders wordt ont-maskerd? Uiteindelijk gaat het om de continuϊteit van het eigen leven en die van de samenleving.

In het rapport ‘E i V’ worden in het bijzonder de controverse tussen wetenschappers beschreven, die met de levensbeschouwing, ethische dilemma's (dichotomieën, Duade) samenhangen, bijvoorbeeld:

Monade + Duadeen de controverse tussenPythagoras en Marcelo Gleiser
Waarheid (Eeuwig 'Goede - Ware - Schone') Plato en Aristoteles
Ecosystemen James Hansen en Martin Hoerling
Immateriële – en Materiële wereld Laozi en Erik Verlinde
God en Darwin (Evolutieplan) H.P. Blavatsky en Marcelo Gleiser
Intelligent design en Evolutieleer H.P. Blavatsky en Darwin
Dialectische filosofie Hegel en Engels
Geest en Lichaam (Bewustzijn en Materie) Poortman en Swaab
You Are Not Your Brain en Wij zijn ons brein Jeffrey M. Schwartz en Dick Swaab
Hersenonderzoek Ramachandran en Swaab
Hersenonderzoek en Hersenpolitiek Alan Fiske en Swaab
Symbiogenesis Kozo-Polianski en Swaab
Psychologische gezichtspunten Jung en Freud
Psychoanalyse en Psychosynthese Carl Jung en Roberto Assagioli
Psychosynthese en Singulariteit Roberto Assagioli en Raymond Kurzweil
  (Intelligent design en Artificial intelligence)
Theïst en Atheïst (Negative and positive atheism) Willem Ouweneel en Herman Philipse
  John Polkinghorne en Richard Dawkins
  John Eccles en Daniel C. Dennett
Ethiek en Economie George Möller en Arnold Heertje
Overheid en markt John Maynard Keynes en Milton Friedman
Neoliberalisme Patrick van Schie (VVD) en Paul Kalma (PvdA)
Goed en Kwaad Plato en Plasterk
  (Alfa- en Bètawetenschappen)
Higgsveld (Ether) en Higgsdeeltje Peter Higgs en Stephen Hawking
Golven en Deeltjes, het Standaardmodel Veltman en van ’t Hoofd
Oost en West (Derde weg en Derde domein) Benjamin Barber en Frits Bolkestein
Soevereiniteit Frits Bolkestein en Pieter Hilhorst
  Marcel van Hamersveld en Pepijn Corduwener
Rechtvaardigheid en Genetische manipulatieen de controverse tussenMichael Sandel en Nick Bostrom

De dichotomieën worden met behulp van het fenomeen Complementariteit tot uitdrukking gebracht. De een bestaat bij gratie van de ander. Uiteindelijk kan er maar één waarheid, ‘De blijde boodschap’ zijn. Door de interacties ('these + antithese', dialectische filosofie van Hegel en Engels) tussen de 'alfa- en de bètawereld' kan synthese ontstaan. De gammawetenschappen (sociologie, economie en politicologie) zijn als het ware de schakel tussen de alfa- en bètawetenschappen. Zij nemen dus een tussenpositie in tussen alfa- en bèta-wetenschappen.

====

Evolutionaire kringloop ('Iteratie - Zelfgelijkvormigheid - Asymmetrie', 'Subject en Object')

Laozi (Lao-tzu): Hemel en aarde zijn meedogenloos, en behandelen de schepselen als strohonden.
Zij die het zeggen weten het niet, zij die het weten zeggen het niet.
Zij die spreken weten niet en zij die weten spreken niet.
De volledigheid is als water, Laozi:
Wanneer iemand zou willen regeren en iets tot stand zou willen brengen door handeling, besef ik dat hij niet slagen kan. Het koninkrijk is een geestelijk ding en kan niet door handelen worden verworven. Hij, die het op die wijze zou willen winnen, vernietigt het. Hij, die het in zijn greep zou willen vasthouden, verliest het. Een geestelijk koninkrijk wordt alleen werkelijk veroverd door vrij te zijn van doelstelling en activiteit. De wijze is niet menslievend of goed, de volledigheid is als water. Water doet goed aan alle wezens en strijdt niet. Het woont op plaatsen door alle mensen veracht. Daarin komt de wijze Tao nabij. Hij leeft graag op lage plaats. Zijn hart mint de diepte. In weldoen mint hij de liefde. In spreken de waarheid, in bestuur de orde, in werken bekwaamheid, in handelen de geschikte tijd. Hij strijdt niet, daardoor treft hem geen blaam.
Albert Einstein: Je kunt een probleem niet oplossen vanuit hetzelfde soort denken dat tot het probleem heeft geleid.
Ruimte en tijd zijn niet omstandigheden waarin wij leven, maar manieren waarop wij denken.
Albert Einstein: There are no logical paths to these laws, only intuition resting on sympathetic understanding of experience can reach them.
John Maynard Keynes on Isaac Newton: It was his intuition which was preeminently extraordinary. So happy in his conjectures that he seemed to know more than he could have possibly any hope of proving. The proofs were dressed up afterwards; they were not the instrument of discovery.
H.P. Blavatsky Een toelichting op de De geheime leer: stanza’s I-IV
Vr. Maar is het niet juist om te zeggen dat ook in pralaya de ‘grote adem’ bestaat? (p. 10):
Antw. Zeker: want de ‘grote adem’ kent geen ophouden en is als het ware het universele en eeuwige perpetuum mobile.
Emil Cioran: Het is echter een heldere, cionareske paradox dat de mens juist vanwege de wil tot slagen een eindeloze reeks catastrofen achter zich laat: je manifesteren betekent je door een of andere vorm van volmaaktheid laten verblinden. Denken leidt tot niet-handelen. De utopie houdt volkeren jong en vitaal. Wijsheid maakt hem oud en futloos. Dat zag je al bij de Romeinen. Toen ze ten langen leste door contact met de Grieken beschaafd werden, sloeg de vermoeidheid toe en waren ze een gemakkelijke prooi voor de utopisch gedreven barbaren.
Faust: "Nun gut, wer bist du denn?" / Mephistopheles. "Ein Teil von jener Kraft, / Die stets das Böse will und stets das Gute schafft."
Pieter Kooistra: Het kunstwerk is een middel tot bewustwording van eenheid in verscheidenheid, zoals het leven zelf.
Simon Vinkenoog: De eenheid in oneindige verscheidenheid. De macro- en de microkosmos, en wij mensen precies in het midden daarvan aanwezig.
Bas Heijne: Als iedereen zijn eigen waarheid gaat geloven, wordt de verhouding tussen individu en buitenwereld onvermijdelijk problematisch en ligt de weg open voor radicale pogingen om de wereld die zich niet naar hem wil voegen te vernietigen, of zichzelf - en meestal allebei tegelijk.
Arnon Grunberg: Wie je echt bent, kan alleen worden vastgesteld oog in oog met de ander.

Spreuken 16:11 De HEER bepaalt de maatstaf van het recht, hij stelt de gewichten en balans vast.
Vaak hoor je mensen zeggen (misschien jezelf wel!), “het is zo moeilijk om balans te houden”. Hoe houd je alle ballen in de lucht, als de druk van werk, kinderen, kerk en maatschappij toenemen? Hoe zorg je goed voor jezelf, zodat je ook goed voor anderen kan zorgen?
De Bijbel, de
'levensbron' helpt ons balans te vinden en te houden. We worden gewezen op het feit dat het God is die de gewichten in de schaal vaststelt en dat hij ons in balans brengt.
Om balans te vinden in je leven zegt de Bijbel: zoek eerst het Koninkrijk van God, dan zullen alle andere dingen daarbij komen zonder dat je je er zorgen over hoeft te maken (Lucas 12). Wanneer we onze roeping in God volgen weten we steeds beter waar we “ja” en waar “nee” tegen moeten zeggen. We doen niet waar we niet toe geroepen zijn, en we weten dat we genoeg tijd van God krijgen om onze roeping te vervullen. Hij helpt ons daarbij door zijn Heilige Geest. Zo blijven we in balans.

De éne werkelijkheid, de eeuwige wederkeer beweging drukt de eenheid uit. Teilhard de Chardin: Alles divergeert en moet ook weer convergeren, zich samensluiten. Het bewustwordingsproces bestaat uit de uitwisseling tussen het vrouwelijk en het mannelijk, tussen 'Chaos, Gaia en Eros' en het 'Goede, Ware en Schone', tussen de lagere en de hogere Triade, tussen chaos en harmonie, tussen materie en geest, tussen begin en het einde, tussen Alpha en Omega.

De essentie, de kwintessens in het oeuvre van Teilhard de Chardin draait er om, dat liefde de sleutel tot alle eenheid is, Agapé Love versus Conditional Love is. In the New Testament, agape refers to the covenant love of God for humans, as well as the human reciprocal love of God. Agape, Greek word, given the association of "loving-kindness" or "love". Met agape wordt een door beginselen geleide of beheerste liefde bedoeld. Ze kan al dan niet genegenheid en warme gevoelens inhouden. Deze liefde richt zich op de behoeften van de ander, zoekt wat het beste voor de ander is en laat de ander de vrije keus om die liefde te beantwoorden of niet. De kwintessens van het rapport 'E i V', het Meta-leren berust op het bewustzijn van bewustzijn.

Teilhard de Chardin Agapé Love vs. Conditional Love
Today’s reflection from Living Space is a beautiful summary of agapé love and something for me to ponder the remainder of the Christmas Season and into Ordinary Time:
What, then, do we mean by love in our reading today? C S Lewis, the Christian writer, once wrote a book called The Four Loves. There he describes four kinds of love, all of which should be part of Christian living. One of these is agape, the form of love that 1 John is talking about. I would like to offer a definition of agape which may be helpful. It is: “a passionate desire for the well-being of the other”.

De psychologische zienswijze van Maslow brengt met zijn 'behoeften-hiërarchie' in kaart dat de mens eerst uit is op voedsel en veiligheid, vervolgens streeft naar zelfverwerkelijking en zich uiteindelijk richt op het spiritueel begrijpen van de werkelijkheid. Er is meer tussen hemel en aarde dan economische groei en beurskoersen.

Het taoïsme, dat op vernieuwing en verjonging is gericht, kreeg altijd invloed in de perioden dat de gevestigde orde van een keizerrijk in verval raakte. Als de nood het hoogst is, is de redding nabij.
Waar de gulden middenweg loopt is bekend. Het is niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden. Er is niets nieuws onder de zon.

De gelijkenis van ‘De Farizeeër en de Tollenaar’
De volgende gelijkenis vertelde Hij met het oog op mensen die overtuigd zijn van hun eigen rechtvaardigheid en neerzien op alle anderen:'Twee mensen gingen naar de tempel om te bidden, de een was een farizeeër, de ander een tollenaar. De farizeeër ging daar staan en sprak in zijn gebed over zichzelf: "God, ik dank U dat ik niet ben zoals de andere mensen, hebzuchtig, onrechtvaardig en overspelig, of zoals die tollenaar daar! Ik vast tweemaal per week en geef een tiende weg van al mijn inkomsten." De tollenaar daarentegen, die op een afstand bleef staan, durfde zelfs zijn ogen niet naar de hemel op te slaan. Hij sloeg zich vol berouw op de borst en zei: "O God, genade voor een arme zondaar!" Ik verzeker jullie dat deze man gerechtvaardigd naar huis ging, en de ander niet. Want ieder die zich verheft zal vernederd worden, maar wie zich vernedert zal verheven worden.'

Het ware gezicht van de Nederlander komt door corona bovendrijven (Jan Derksen Volkskrant 12 augustus 2020):
Nederlanders vallen op door hun gebrekkige neiging zich aan gezamenlijk (via politiek en beleid) afgesproken regels te houden. Elke dag kunnen we dit constateren. Alleen al als je naar fietsers kijkt die zich, natuurlijk hebben ze haast, van alle rijbanen in elke gewenste richting bedienen. Spreek je ze erop aan dan kun je een portie gekrenkte trots tegemoet zien. Grote rampen zoals die met vuurwerk in Enschede en de cafébrand in ¬ Volendam gaan in de kern ook maar over een kwestie: je niet aan de regels houden.
Wij vinden onszelf en ons eigen leven erg belangrijk en verwachten dat anderen hiermee rekening houden. De narcistische trekken zijn gedurende de laatste veertig jaar meetbaar toegenomen in ons land en leiden ertoe dat mensen de buitenwereld heel sterk vanuit hun eigen optimistische zelfbeleving waarnemen. Deze attitude is strijdig met de ander voor laten gaan. In het spraakgebruik van de laatste twee generaties klinkt het ook steeds zo: ‘Ik en Henk’, ‘Ik en Greetje’. Het jezelf onderschikken, minder belangrijk maken, meer acceptatie van wat je overkomt dan protest ertegen zijn psychologische kwaliteiten die uitgestorven lijken in ons land.
Behalve de moeite met opgelegde, verstandige regels, getuigen we met zijn allen ook van een ernstig tekort aan frustratietolerantie. Langdurig tegenslag verdragen is voor de naoorlogse generaties toenemend een probleem geworden.

Ik wil dat het overdag een beetje nacht is (Arjan Peters interviewt Sylvia Hubers Volkskrant 1 december 2018 Sir Edmund p. 20-23):
Geestig en wendbaar zijn de proza-miniaturen of handpalmverhalen van Sylvia Hubers, die ook zware onderwerpen draaglijk kan maken. ‘Ik worstel ergens mee, en doordat het een vorm krijgt, neemt het een andere kleur aan.
Op klassenfoto’s zie ik mij schichtig in een hoekje staan. Niet gelukkig. 'Later had ik baantjes die mislukten: in een speelgoedwinkel, Albert Heijn, een Melkertbaan bij de brandweer, bij de thuiszorg, in een café waar ik zelf kon bepalen wanneer we sloten en dat was niet goed voor mijn gezondheid, met als dieptepunt de dag dat ik een hele fles wodka achter de kiezen had. Ja, uit die tijd stammen ook de regels uit het gedicht ‘Met rode port’ uit mijn officiële debuut uit 2003, Men zegt liefde:
Intussen zou ik mij liever/ ín de fles bevinden/ dan hier in alle/ aanwezigheid buiten.

Generaties botsen over geloofssystemen (David Brooks Volkskrant 1 december 2018 Opinie 8):
Er is een enorme generatiekloof, vooral bij links, stelt David Brooks. Ouderen zijn ongerust, maar blijven geloven in het systeem, terwijl militante jongeren dat juist omver willen werpen.
Zowel bij links als rechts zijn jongeren opgegroeid in een tijdperk van minder sociaal vertrouwen, minder vertrouwen in instellingen en een grotere bewustzijn van groepsidentiteit. Ze zijn meer gevormd door de politieke polarisatie.

Series als spiegels van onze angsten (Peter Giesen interviewt Dominique Moїsi de Volkskrant 1 december 2018, Opinie 6-8):
Sinds 9/11 is de geopolitiek de wereld van de tv-series binnen-gedrongen, stelt de Franse politicoloog
Dominique Moïsi. Ze brengen een sombere boodschap over het leven in het Westen.
Is het juist goed om het eigen land te bekritiseren?
'
Ja, zelfkritiek kan leiden tot de noodzakelijke correcties.'
Maar is de liberale democratie niet ook zelf verantwoordelijk voor deze problemen?
'De elite is diep verantwoordelijk. Donald Trump is het directe product van de financiële crisis van 2008. Ik vind het heel symbolisch dat de gele hesjes Parijs willen blokkeren op het moment dat Carlos Ghosn, de topman van Renault-Nissan, in de gevangenis zit.
Het is de hubris van het kapitalisme dat het contact met de werkelijkheid is kwijtgeraakt. Iemand die zegt: ik ben misschien vergeten om 40 miljoen euro aan inkomsten aan de belasting op te geven, maar wat is het probleem?'
U hebt uw leven lang liberale waarden verdedigd. Nu bent u 72 en worden ze overal bedreigd. Hoe kijkt u daarnaar?
In mijn speech bij de aanvaarding van de Spinozalens, heb ik gezegd:
we hebben de luciditeit nodig van %Spinoza, de helderheid van Descartes, en de moed van Jan Patocka (Tsjechisch filosoof en een van de oprichters van de dissidente beweging Charta '77). Dat zijn mijn drie woorden: luciditeit, helderheid en moed. Met die drie woorden kunnen we de aanval op de liberale democratie misschien weerstaan.'

Essay De wereld is uit evenwicht Luciditeit, moed en helderheid (Dominique Moïsi De Groene Amsterdammer 29 november 2018 p. 48-51):
Angst en woede zijn vandaag de dag toonaangevend. De liberale democratie wordt bedreigd door autoritaire modellen, en door de opkomst van het populisme. Wat kan er worden ondernomen om de wereld ‘
weer in evenwicht te krijgen’, met name Europa?
Al in 1983, toen ik een essay schreef over het Franse beleid in het Midden-Oosten, noemde ik dat
Tussen politiek en emotie. De val van de Berlijnse Muur in 1989 overtuigde me er verder van dat de studie van de internationale betrekkingen de sfeer van de emoties moest omvatten. Twintig jaar later, in 2009, verscheen eindelijk de Engelstalige versie van mijn boek The Geopolitics of Emotion: How Cultures of Fear, Humiliation and Hope, Are Reshaping the World, na een lange periode van intellectuele rijping. Om de wereld te begrijpen was het noodzakelijk haar emoties in kaart te brengen. Behalve met het cynisme van natiestaten die koude monsters zijn, moet je rekening houden met de emoties van een volk. Het is een subjectieve dimensie die niet kan worden genegeerd, maar bestudeerd moet worden, en geïntegreerd in het grotere verhaal.
Wat is deze grote angst die ons leven bepaalt? In veel opzichten is de algemeenheid van zo’n emotie verrassend. De levensverwachting is exponentieel toegenomen. Eén op de twee kinderen die nu in een ontwikkelde samenleving worden geboren, heeft de kans minstens honderd jaar oud te worden. Het vooruitzicht van een veel langer leven in goede gezondheid zou tot optimisme moeten leiden. En toch is het tegenovergestelde het geval.
In zijn oratorium Die Schöpfung, een van zijn grootste meesterwerken, roept Joseph Haydn in de eerste noten de chaos van de wereld op, zoals die heerste vóórdat God dag en nacht, land en zee schiep. In plaats daarvan lijkt nu chaos te volgen op orde, en niet andersom. Een internationale orde is ten einde gekomen en nog niet vervangen door een nieuwe. We bevinden ons in een onzekere overgangsperiode, waarin Amerika niet langer is wat het vroeger was en China nog niet geworden is wat het kan worden. Om de huidige staat van de wereld samen te vatten kunnen we het beeld van een puzzel waarvan het belangrijkste stukje ontbreekt gebruiken, namelijk de Verenigde Staten. America First’ gaat steeds meer ‘America Alone’ betekenen.
Wat moeten we doen om de verleiding van verdere en diepere scheidingen te weerstaan en de chaotische toestand van de wereld onder ogen te zien? In een notendop zou ik zeggen dat we meer dan ooit de luciditeit van Spinoza en de moed van de Tsjechische filosoof Jan Patocka nodig hebben. Spinoza was niet alleen een vrijdenker, een voorloper van de Verlichting, en een hartstochtelijk genuanceerd man, die de koers van de gematigdheid en de rede verdedigde tegen de ongecontroleerde en negatieve emoties. Hij zag zichzelf ook, in zijn zeer persoonlijke benadering van de religie, als een brug tussen het jodendom en het christendom. Jan Patocka was een van de ondertekenaars van Charta 77, een beweging van intellectueel verzet tegen de ‘normalisering’ van de Tsjechische samenleving door het socialistische regime. Vanuit zijn positie van symbolische macht in de burcht van Praag – de zetel van de president – belichaamde de filosoof-koning Vaclav Havel de droom van vrijheid en fatsoen waarvoor Patocka in 1977 was gestorven, als gevolg van een hartaanval toen hij zeventig was, na een bijzonder zware ondervraging door de politie van het regime.
Behalve aan de luciditeit van Spinoza heeft de wereld ook behoefte aan de helderheid van Descartes. Je kunt niet simpelweg allen die de complexiteit van de wereld weigeren te accepteren, terwijl ze er andere gezichtspunten op nahouden, als ‘populistisch’ afschrijven.
Er wordt vaak gezegd dat volkeren de leiders krijgen die ze verdienen, en deze logica is ook van toepassing op de media. De informatierevolutie – van nieuwskanalen op tv die 24 uur lang verslag doen, tot het gebruik van het internet, om maar te zwijgen van Twitter – maakt het verdedigen van de democratie tot een veeleisender en moeilijker opgave. Maar dit is geen reden om het op te geven of te denken dat ‘wij’ de strijd al hebben verloren.

Onderzoek De datahonger van Talpa Allemaal in Johns dierentuin (Karlijn Kuijpers en Thomas Muntz De Groene Amsterdammer 29 november 2018p. 20-25):
Datahongerige tech-bedrijven huizen al lang niet meer uitsluitend in Silicon Valley, maar zitten nu ook in Hilversum. John de Mols Talpa bouwt aan een grote datamachine waarmee het bedrijf persoonsgegevens van kijkers verzamelt, analyseert en uitvent. Waar je woont, hoe oud je bent, of je een relatie hebt, hoeveel je verdient, Talpa wil het weten.
John de Mol zet al meer dan dertig jaar de trend in medialand. En ook nu volgt de rest. RTL begint te bouwen aan dataverzameling, voornamelijk via het succesvolle online tv-platform Videoland.nl. Mediahuizen Sanoma, De Persgroep en TMGgaan samen op jacht naar lezersdata onder de paraplu van NLProfiel. RTL en De Persgroep kondigden vorige maand ook een tentatieve samenwerking op datagebied aan.

Erfzonde in beeld: (Joost Pollmann Volkskrant 29 november 2018 p. V16-17):
Joost Pollmann over de zoektocht van Duitse striptekenaars naar ‘die Heimat’.
Nog steeds weten veel Duitsers niet wat die Heimat voor hen betekent. Volgens Joost Pollmann, zoon van een ‘foute vader’, biedt de graphic novel soelaas.
De Nederlandse ondertitel van Krugs boek, Terug naar het land van herkomst, verwijst naar het klassieke werk van Eddy du Perron uit 1935, Het land van herkomst. Dat werd indertijd door Simon Vestdijk gekarakteriseerd als een ‘conglomeraat van dagboek, memoires, gesprekken, brieven en een volledige autobiografie’.
Ook Heimat is een samenraapsel van genres: er staan strips in, fotocollages, brieven, documenten en een achtdelige ‘catalogus van Duitse dingen’, zoals de oerdegelijke ordner van het merk Leitz: Ordnung muß sein. De complexiteit van het boek blijkt trouwens ook uit de buitenlandse titels. In het Engels streng: Belonging - A German Reckons with History and Home. In het Duits ironisch-gezellig: Heimat: Ein deutsches Familienalbum. Samen vatten die titels Krugs drijfveren mooi samen: afrekenen met de geschiedenis en verzoeningzoeken met de familie.
Epiloog
Heimat en Kinderland verbeelden twee gezichten van Duitsland, die voor mij samenkomen in één herinnering. Niet alleen mijn vader was fout, mijn moeder zat tijdens de oorlog als au pair in de Petzowerstraße in Berlijn, een chique grijsbruin gepleisterde villa achter de Beetzsee. Omdat het daar te gevaarlijk werd, liftte ze terug naar Nederland. Stoer.
Ik ben er weleens naartoe gegaan toen ik begin jaren tachtig met een vriend in West-Berlijn was. Ons bezoek viel samen met de Dag van de Arbeid en we besloten die te vieren in Oost-Berlijn. Via Checkpoint Charlie konden we naar de overkant en de vopo’s ontdekten al snel dat ik een perskaart op zak had. Was soll das? Drie kwartier heb ik in een houten hok gevangen gezeten, hachelijk, maar belachelijk vergeleken met de vier jaar cel voor mijn vader.
Daarna werd ik vrijgelaten en ’s middags zagen we over het trillende asfalt van de Karl Marx Allee vijftigduizend reservisten voorbij marcheren.
Papa Pollmann zal vier decennia daarvoor iets soortgelijks hebben gezien: zelfde stad, ander uniform.
Heimat Terug naar het land van herkomst (Jeroen van Kan spreekt met Nora Krug VPRO boeken 4 november 2018 NPO1):
Nora Krug werd decennia na de val van het naziregime geboren, maar de Tweede Wereldoorlog wierp een lange schaduw over haar jeugdjaren in het Duitse Karlsruhe. Maar Nora wist weinig van haar eigen familie tijdens de oorlog: hoewel al haar grootouders de oorlog meemaakten, werd er thuis nooit over gesproken.
Pas veel later, als zij al meer dan tien jaar in Amerika woont, beseft Krug dat de noodzaak de vragen te stellen die zij als kind nooit durfde te stellen door haar vertrek naar het buitenland alleen maar groter is geworden.
Ze keert terug naar Duitsland om onderzoek te doen en familieleden te interviewen. Tijdens deze uitzonderlijke zoektocht, die uiteindelijk continenten en generaties zal omspannen, weet zij stukje bij beetje het verontrustende verhaal van haar familie te ontrafelen.
‘Wat deden mijn Duitse opa’s en oma’s in de oorlog? (Paul Steenhuis interviewt Nora Krug NRC 30 oktober 2018):
In ‘Heimat’ zoek ik het antwoord’
Een visueel
Leitmotiv in het boek is het beroemde schilderij van de romantische Duitse schilder Caspar David Friedrich De wandelaar boven de nevelen uit omstreeks 1818 – een man met wandelstok van de rug af gezien die het in nevelen gehulde landschap overziet. Dat beeld inspireerde ook de cover van Heimat, waarin we een vrouw – Krug – op de rug zien die het schetsmatig weergegeven Duitse landschap beziet, haar ‘Heimat’, waarboven een Duits oorlogsvliegtuig brandend neerstort.

Vrijdenkersparadijs (Marjan Slob Volkskrant 8 december 2017 p. 25):
Toch is ook dit land geen vrijdenkersparadijs - althans niet voor álle 17,1 miljoen inwoners. Per slot is voorbeeldige wetgeving één ding, de praktijk van alledag een tweede.
Onder ons gezegd: ik ken geen verwijt dat fraaier illustreert waarom identiteitspolitiek zo griezelig is.
In het universum van deze activisten mag je geen individu zijn met individuele opvattingen, je moet je gehoorzaam voegen naar de groep waartoe je sinds de moederschoot toevallig behoort. Precies zo werkt het in orthodoxe geloofsgemeenschappen (kan ik uit ervaring melden). Het is net zo deterministisch. En net zo benauwend.
En de activisten ter rechterzijde dan? Die gedragen zich toch geen greintje beter?
Inderdaad. Ook deze ideologische tegenvoeters verdienen ons aller afkeuring - vanwege hun superioriteitswaan op grond van hun huidskleur, vanwege hun gemekker over de teloorgang van zogenaamd oer-Hollandse tradities, vanwege hun intimidaties. Identiteitspolitiek verziekt het klimaat, waarvandaan ze ook komt.
Lichtpuntje in deze donkere dagen: Ezzeroili pikte het niet en mepte haar belagers via Twitter welbespraakt terug. Zoveel energie heeft helaas niet iedereen.
Toch zal dit land pas het vrijdenkersparadijs binnengaan als we elkaar niet meer vastklikken in afkomst, sekse of kleur.

Trump zet met keuze Jeruzalem conflict op scherp (Michael Persson Volkskrant 7 december 2017 p. 4-5):
Amerika erkent Jeruzalem als hoofdstad van Israël en gaat zijn ambassade naar de stad verhuizen, zo heeft Donald Trump woensdag bekendgemaakt. De president denkt dat een 'frisse manier van denken' de problemen in het Midden-Oosten kan oplossen. Maar hij bedient hiermee vooral ook de hard-christelijke kern van zijn aanhang.

De obsessie met Iran maakt iedereen gek (Thomas Friedman Volkskrant 7 december 2017 p. 23):
Dramatische gestes laten onverlet dat de invloed van de VS in het Midden-Oosten lang niet zo gering was.
Maar het laatste dat Saoedi-Arabië of andere Arabische bondgenoten nodig hebben, is een aankondiging van president Trump van plannen om de Amerikaanse ambassade in Israël van Tel Aviv naar Jeruzalem te verhuizen. Ik kan geen stap bedenken die meer onnodig of destabiliserend is dan deze. Het is een cadeautje aan Iran en Hezbollah. Zij zullen het gebruiken om de Saoedi's, Jordaniërs, de Palestijnse Autoriteit en Egypte als helpers van een Amerikaanse 'zionistische agenda' af te schilderen.

Arabist De Ruiter: ''Woede' over Jeruzalem valt in het niet bij angst voor Iran' (Jan Jaap de Ruiter Volkskrant 7 december 2017 p. 23):
Marcel Kurpershoek, arabist en oud-ambassadeur in Turkije, liet gisteren vanuit Saoedi-Arabië weten dat Jeruzalem een 'overschat probleem' is. 'In de regio wordt Iran als het acute probleem gezien.' Vindt u dat ook?
'Ja, absoluut. Vergeet niet dat Iran Saoedi-Arabië nu vanuit het noorden - Syrië, Irak - en het zuiden - Jemen - bedreigt. Iran is in de ogen van Saoedi-Arabië belangrijker dan al dat gedoe rond Jeruzalem.

De humanoïde robot is net zo'n menselijke dwaasheid als eerder de antropomorfistische godheid. Door die vereenzelviging wordt alleen het stoffelijke gezien en niet meer het geestelijke, waardoor ook God niet meer een ervaarbare, geestelijke werkelijkheid kan zijn en er als verklaring van de aanname van het bestaan van goden, 'antropomorfisme' wordt aangevoerd. ICT biedt ten behoeve van het onderzoeksrapport 'E i V een uitstekend hulpmiddel om op grote hoeveelheden data queries los te laten en deze data naar informatie te converteren. Door het genereren van nepnieuws, het retorische foefje raken we het zicht op de werkelijkheid kwijt en worden er luchtkastelen, torens van Babel gebouwd. Het mysterie van het leven draait om de eenheid in de natuur, de relatie tussen Geestkunde en Natuurkunde, tussen Absoluut en Relatief, tussen Immaterieel en Materieel, tussen Binnenwereld en Buitenwereld. Het universele mechanisme, dat al in de Bijbel bekend was wordt door Complementariteit, Evenwicht door Tegenwicht, These + Antithese = Synthese in kaart gebracht. De Universele quintessens heeft op Ockhams scheermes, op 'Balans en een tweesnijdend Zwaard' van Salomon betrekking.

#MeToo is dé stiltebreker (Rob Vreeken Volkskrant 7 december 2017 p. 7):
De mensen achter #MeToo zijn door het Amerikaanse weekblad Time uitgeroepen tot Persoon van het Jaar 2017. De beweging van Silence Breakers heeft volgens het tijdschrift 'de stilte doorbroken' over seksuele intimidatie door misbruik openlijk aan de kaak te stellen.
De 'aanstekelijke acties' van de vrouwen - en ook mannen - die door Time in het zonnetje worden gezet, hebben 'een van de snelste veranderingen in onze cultuur sinds de jaren zestig in gang gezet', zei hoofdredacteur Edward Feisenthal in het programma Today van tv-zender NBC.

De kwintessens, het mysterie van het leven zit in de ruimte, de aantrekkingskracht tussen twee mensen (De ander als spiegel; De ander centraal).
Wat daar precies gebeurt, daar begrijpen we heel weinig van, dat zijn louter vermoedens. Wat werkelijk belangrijk is, kan niet in woorden worden uitgedrukt.
Het geheim van het leven zit in eros verborgen. Echte liefde is onvoorwaardelijk, is niet voor een breezer te koop.
Het mysterie van het leven zit, net als de groei van een foetus bij de moeder, in onszelf.
Het mysterie van het leven kan in poëzie wel voelbaar worden gemaakt.

Witte Lotusdag en wat deze dag betekent (John Algeo Theosofia mei 2012 p. 72):
Een heilige tijd
72: In het Egyptische symbolisme staat de lotus naar men zegt voor seksualiteit. Maar seksualiteit is gewoon de intiemste en meest bekende manifestatie van het kosmische principe van polariteit. Alles in het universum ontstaat als gevolg van de interactie van de polaire tegengestelden, de dualiteit van samsara. Aldus staat de lotus voor creativiteit, leven en dood, geboorte en wedergeboorte, de belofte van vernieuwing en van continuïteit.

Beschaving? (Tijn Stevens Volkskrant 30 november 2017 p. 25):
Met Teeuwen, Grunberg en Gummbah in één katern heeft u een gore orgie van smakeloze onbetamelijkheid weten te bundelen. En met dit niveau van beschaving wordt mij verzocht nieuwe klanten te werven!

Wat als het doorschiet?
Goed aanpassen is een kunst
Carl Jung, de Zwitserse psychiater noemde dit de ontwikkeling van de “Persona“. Persona betekent “masker”.
Als deze aanpassing doorschiet, wordt de “Schaduw”-kant voelbaar. Je leert jezelf niet goed kennen en je weet niet goed wat je werkelijk nodig hebt om je prettig te voelen. Als je jouw gedrag te zeer laat bepalen door verwachtingen en oordelen, ervaar je maar weinig ruimte in je leven. Je voelt je klein en snel onder druk. Dat beperkt je relationele mogelijkheden en vaardigheden, dus kun je ook anderen weinig ruimte bieden. Je gaat je onzeker voelen. De “controle” dreigt te ontglippen. Het lukt je niet om te voldoen aan alle verwachtingen. Het gaat niét meer zoals het hoort.

Het zal duidelijk zijn dat Arnon Grunberg In de Seksrabbijn des Vaderlands, zijn schaduwkant belicht.

De wereld gaat aan Grunberg ten onder (Jeroen Mirck 5 april 2010):
Laat ik mijn vrees uitspreken: Grunberg is de nieuwe Gummbah. De Volkskrant mag dan een zure krant worden genoemd (vandaar die bijnaam ‘Azijnbode’), het moet wel een klein beetje leuk blijven. En dan ben je bij Grunberg aan het verkeerde adres.
Vooropgesteld: Grunberg is een Groot Schrijver. Na de vergeefse pogingen van Mulisch (en trouwens ook zuiderbuur Claus) gaat hij toch echt de eerste Nederlandse schrijver worden die de Nobelprijs voor de literatuur wint. Een uniek, eigenzinnig oeuvre dat zich prima leent voor vertaling, verfilming of toneelversie, wie kan daar om heen? Ook de Volkskrant niet.
Vanaf heden kunt u op deze plaats voetnoten bij de menselijke komedie aantrekken”, zo introduceerde Grunberg zichzelf op maandag 29 maart 2010. “De voetnoot maakt deel uit van de komedie, maar staat, zoals een voetnoot betaamt, boven de partijen.

Dagboek (George Simenon Volkskrant 7 december 2017 V20):
Ik ben blij dat ik in het begin van de 20ste eeuw geboren ben. Ik ben heel tevreden met mijn tijd. Ik zou in elke andere tijd ongetwijfeld hetzelfde gezegd hebben, omdat ik dan immers, zonder dat te beseffen, de denkbeelden en vooroordelen van mijn tijd zou hebben.
Natuurlijk maak ik dingen mee en heb ik dingen meegemaakt die mij schokken of geschokt hebben. Ik heb twee oorlogen beleefd en tweemaal een bezetting, wat ik nog erger vind dan oorlog. We hebben massamoorden beleefd, in Duitsland, Polen, Hirosjima.
We beleven ook vandaag nog politieke gebeurtenissen, waarachter zelfs de minst ingewijden het kleinmenselijke egoïsme en de grote schurkenstreken vermoeden, of het nu in het Oosten, in de VS, in Afrika of Frankrijk is.
"
Toch geloof ik, dat ik - zoals ik ben - in elke andere tijd veel meer geleden zou hebben dan nu, in onze tijd. Ik ben blij dat ik in deze tijd leef en ik ben trots op onze tijd, ondanks al haar onvolkomenheden, omdat:
- wel worden er elke dag nog
onmenselijkheden bedreven, maar onmenselijkheid wordt door de meesten veroordeeld.
- ook al is de mens niet zo vrij als hij denkt, slaven zijn er praktisch niet meer
- al is
gelijkheid ondanks verschillen van ras of huidskleur vaak niet meer dan een politieke leus, vele honderdduizenden mensen belijden oprecht dat elke mens een mens is.
Georges Simenon (1903-1989). Ingekort fragment uit Toen ik oud was. Vertaling K.H. Romijn. Bruna, 1971.

De ontsnapping uit de vorige eeuw (Anne Branbergen interviewt Alessandro Baricco De Groene Amsterdammer 17 mei 2018 p. 62-65):
Alessandro Baricco, de Umberto Eco van vandaag, boekstaaft het ontstaan van een nieuwe wereld. De surfende mensheid verdient bewondering. De intellectueel van vroeger doet er niet meer toe. ‘De intelligentsia van vandaag bezit een totale beheersing van de digitale tools.’
En dat snap je ook, dat hij zich dat afvraagt, als je hem op zijn persoonlijke hoofdkwartier in Turijn mag komen opzoeken. De Scuola Holden, de Holden School, is een schitterend modern verbouwde zeventiende-eeuwse militaire kazerne waarin bijpassende studenten rondlopen. Ze mogen hier twee jaar lang alle aspecten van ‘Story Telling’ bestuderen. Onder die noemer krijgen ze les van regisseurs, filmproducenten, schrijvers, journalisten, web-experts en noem het maar op. Voor Alessandro Baricco komt iedereen graag opdraven. ‘We hebben een les gehad van Roberto Saviano, maar niemand mocht weten dat hij hier was!’ vertelt een jongen die door Baricco in de gang is aangeschoten om het bezoek even een rondleiding te geven.
De homo universalis Alessandro Baricco is in veel opzichten de opvolger van Umberto Eco, die toevallig of niet in de buurt werd geboren. Eco’s geboorteplaats Alessandria en Turijn liggen een uurtje rijden van elkaar, aan de voet van de Alpen.
Beiden nuchtere Piemontesi, beiden filosoof, beiden in staat om hun wetenschappelijke werk zo te formuleren dat iedereen het kan snappen, beiden begaafde bespelers van alle registers van het moderne communicatieorgel. Beiden ook zeer succesvol schrijver van literaire thrillers en romans, beiden journalist, spreker en duider. En beiden met een grote didactische passie, altijd eerst hun studenten, dan de rest van de wereld.
Op Baricco’s gezicht verschijnt een grote grijns bij het vergelijk. ‘Dat is voor mij een enorm privilege, om met Eco te worden vergeleken. Hij was niet alleen geniaal, hij was het ook nog eens op een manier waar ik erg van houd. Met ironie, lichtvoetigheid en grote, grote generositeit. Dus als u mij zegt dat ik de Umberto Eco van vandaag ben, word ik daar heel gelukkig van.’
‘Het is waar dat Umberto Eco in de laatste jaren voor zijn dood een steeds bezorgder toon kreeg als hij het over de digitale wereld had, ook daarin weer ver op iedereen voor. Want wij zijn nu pas serieus bezorgd aan het worden, Eco was het al heel lang.
Hij had begrepen dat we de komende tien jaar zouden doorbrengen met grote, grote zorgen over wat er met ons ging gebeuren. Maar aan de andere kant had hij een mentale openheid naar de digitale wereld die niemand van zijn kaliber op dat moment nog had.
Bedoelt hij de elite van Steve Jobs? Is dat de nieuwe elite? ‘In algemene zin heeft de elite zich verplaatst van humanistische naar technische wetenschappen. De intelligentsia van de vorige eeuw mat zich op het humanistische vlak, in Europa althans, in Amerika niet. Daarom is het interessant om te zien dat de huidige mentale revolutie voortkomt uit een mensheid die voor tachtig of negentig procent technisch ingenieur is.’

Dat schrijft Baricco ook in zijn verhaal over Silicon Valley: wit, man en ingenieur. Help.

Het bijgeloof in de welvaart is grenzeloos. Het te veel aanbidden van welvaart en eenzijdige economische groei liggen door toedoen van de reclame vast in het collectieve onderbewustzijn van de massa, zowel in Amerika als in Europa. Essentiële beslissingen kunnen een keerpunt, een ommekeer, een echte verandering in het leven betekenen. Wie het Ene kent, heeft alles volbracht. Wie het Ene kent, kent alles. Wie het Ene niet kent, is niet in staat om wat dan ook te kennen. De Tao openbaart zich voor alles in het Ene. Als we het kunnen bewaren, is het Ene aanwezig; als we het verwaarlozen, gaat het verloren. Er naar streven brengt geluk, het de rug toekeren ongeluk. Zij die het weten te bewaren kennen een geluk zonder grenzen, maar van hen die het verliezen verdort het leven en raken de energieën uitgeput. Heraclitus (ca. 500 v.Chr.): ‘Alles stroomt en niets blijft’. Dat is een prachtig beeld van het menselijk leven. Umberto Eco’s boek ‘Slinger van foucault’ stimuleert de lezer de grenzen van de vertrouwde wereld op te zoeken. Fantasiebeelden, het irrationele en ééndimensionale denken en het verlangen naar absolute macht bepalen steeds opnieuw de permutaties in de geschiedenis.

Kairos (Ariejan Korteweg Volkskrant 30 november 2017 p. 21):
Het zou kunnen - Michael Burke zegt het met enige aarzeling aan het einde van onze ontmoeting in een koffietent op Utrecht CS - dat je de congrestoespraken van afgelopen weekeinde in een klassiek retorisch schema kan passen. Kairos
Zodoende zitten wij met Rutte, Wilders en Buma. Al is Burke daar helemaal niet zo somber over. Je hebt de simpele, de middelste en de hoge stijl, legt hij uit. 'In Nederland wordt overwegend de simpele stijl gebruikt. Segers, Rutte en Baudet, politieke hoofdrolspelers van het afgelopen weekeinde, passen naadloos in de stijlcategorieën die Cicero al onderscheidde. Segers is volgens Burke de man van de simpele stijl, het humile van de Romeinen. 'Eenvoudig, amper stijlfiguren, korte zinnen. Hij spreekt bovendien zacht en nederig, zijn achterban kan van hem iets leren.'
Behagen
Rutte hanteert de middenstijl, mediocre. 'Hij gebruikt meer ornamenten en stijlfiguren en wat humor. En hij is los van papier. Hij schakelt van conversatietoon naar die van redenaar. Zijn doel is te behagen en daar komt zijn aanhang voor.\\' Baudet is dan - met Jesse Klaver - een gebruiker van de grote, verheven stijl, de supra. 'Dat is on-Hollands eigenlijk. Je merkt dat hij klassiek geschoold is. Maar hij luisterde ook, net als Klaver, goed naar Obama. Hij gebruikt veel stijlfiguren, houdt vast aan de metafoor van water, wil een beweging veroorzaken. De vraag is wel of die stijl past bij een breed publiek. Begrijpen die wat wordt gezegd als hij het over een tijd van dissonantie heeft?'
Want als de kairos niet op orde is, ben je kansloos.

Wacht ons een nieuwe catastrofe? Hoe de geld- en graaicrisis terug te dringen (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #34 december 2015):
Toelichting op het Übermensch-idee en ideaal als ‘Caesar met de ziel van Christus’
“Terwijl Jezus zoals Boeddha zich onderscheidde door een andere manier van handelen, onderscheidden de christenen zich alleen door een ander geloof.” Jezus leerde dus een verlichte manier van leven, een levenswandel en levenspraktijk om op aarde in de hemel te kunnen leven zoals hij, volgens filosoof
Karl Jaspers in Nietzsche und das Christentum (Ned vertaling Leonardo en Nietzsche, p 97 e.v., p 89 e.v. Zie ook Leo Tolstoi, The Kingdom of Heaven is Within You, Opstanding en de op Jezus geïnspireerde figuren van Aljosja in De Gebroeders Karamazow en Prins Mysjkin in De Idioot).

Faust en het verlangen naar blijvend geluk in de westerse cultuur na de Middeleeuwen (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #34 december 2015):
Thomas Mann schreef een nogal nihilistische Faustroman die mede op Nietzsche is geïnspireerd, zie Aler noot 2, p 189. Zo zijn er nog veel meer literaire en ander kunstwerken met het Faustmotief, zoals bij Lessing, Paul Valéry [2, p 171], de opera’s van Gounod en Berlioz en Mefistofele van Arrigio Boito, enz.
2) J. Aler, C J Schuurman, H Oldewelt e.a. Vijf eeuwen Faust, Den Haag Servire, 1963, p 21. Aler en Schuurman noemen naast de diverse Faust verhalen, waarvan Goethe’s Faust het hoogtepunt is, onder meer de Egyptische mythe van Osiris, Griekse tragedies en mythen met name van
Dionysos, de Divina Commedia van Dante, dat zich eveneens op een steeds hoger plan begeeft en zich verheft tot de onvergankelijke liefde. Over het enigszins verwante verhaal van Parsifal heb ik twee artikelen geschreven in het tijdschrijft Reflectie, 2015, nr 1 en 2 en daarbij verwezen naar Joseph Campbell, Mythen en bewustzijn en De held met de duizend gezichten, waarin we ook het gezicht van Faust kunnen herkennen; Tijn Touber, Verlicht leven: Reis naar het licht in acht mythische stappen; Carl Jung, De mens en zijn symbolen; Erich Neumann, The Origins and History of Consciousness, dat o.m. uitvoerig ingaat op de mythe van Osiris en het proces van individuatie en bewustwording.
Deze bewustzijnstoestand lijkt op de oosterse beschrijving van ‘
verlichting’ en wordt door Faust aan het eind van zijn leven beschreven als ‘tätig-frei’, dus al doende vrij en niet gehecht aan het handelen, zoals de Bhagavad Gita toelicht en Goethe beschrijft in gedichten zoals Eins und Alles. [7]
7.) P Woerner (7), p 68, 69. “
Wat betreft de persoonlijke voortzetting van onze ziel na de dood, heb ik dezelfde overtuiging”, schrijft de pedagoog Johann Falk na een gesprek hierover met Goethe bij de begrafenis van de dichter Wieland (p 120).
In een brief aan correspondentievriendin Auguste van Stolberg schrijft hij: “Laten wij werken zolang het dag voor ons is en onbekommerd blijven ten opzichte van de toekomst. In het rijk van onze vader zijn vele provincieën. Daar hij ons hier in dit land zo’n vrolijke woning bereidt, zal daarginds ook voor beide gezorgd zijn.” J H Schouten, ‘Goethe als zoeker naar de zin van het leven’ Duitse literatuur als levensspiegel, p 33.
Goethe’s visie toont overeenstemming met die van Swedenborg, die visionaire beschrijvingen heeft gegeven.
Nostradamus in Faust is Swedenborg, alsdus Schouten (p 12) en Herman Wolf, ‘Goethe en Swedenborg’ in Uitzicht. Onafhankelijk maandblad voor geestelijke stromingen, 1939 1, 15 mei, p 15-24. Zie ook Waldo Cutler Peebles, Swedenborg’s influence upon Goethe. Harvard University, 2005.

2012, Nostradamus, de maya's, het einde van wat?
De Maya's kenden naast astronomische kalenders, die gebaseerd zijn op een lineaire tijdsbeleving zoals wij die ook kennen- de ene dag volgt de andere - ook een andere tijdsbeleving die ook bij de Grieken bekend was als de Kairos tijd tegenover de Chronos tijd. Wij volgen de Chronostijd en nemen waar wat zich in die tijdsbeleving afspeelt: alle materiele gebeurtenissen, zoals de hele astronomie en ook wat Nostradamus verkondigde staat in de Chronos tijd. De Kairos tijdsbeleving is de evolutionaire tijd, het tijdsritme waarin de evolutie zich voltrekt en dat wij zelf wel kennen als het intuïtieve tijdsgevoel. De Maya's hadden in hun Tzolkin kalender een systeem ontwikkeld waarmee de evolutionaire tijdscycli omgerekend kon worden naar de Chronos tijd.

Minpuntje (Marjan Slob Volkskrant 11 september 2017 p. 19):
Mij zit nog een ander minpunt dwars: algoritmes drukken je terug in wie je al was. Voor een algoritme ben je een optelsom van je geschiedenis. Ze zien je verleden en niet je potentie. Breken met het bekende is natuurlijk berucht moeilijk; we vallen vaak terug in onze routines. En veranderingen zijn eng. Je weet wat je hebt, niet wat je krijgt. Toch kan je als mens het besluit nemen om welbewust te breken met ál wat je van jezelf vindt en weet en de zaken voortaan over een andere boeg gooien.
Filosoof Hannah Arendt noemde dit 'nataliteit': in principe kun je jezelf iedere dag opnieuw geboren laten worden. Dankzij dit vermogen zijn mensen soms in staat om het onverwachte waar te maken. Tegen iedere waarschijnlijkheidsrekening in.

Alles is racisme (Heleen Mees Volkskrant 29 november 2017 p. 26):
In haar boek Witte onschuld - Paradoxen van kolonialisme en ras, dat niet geheel gespeend van opportunisme door de uitgever daags voor de intocht van Sinterklaas op de markt werd gebracht - probeert Gloria Wekker de alomtegenwoordigheid van racisme in de Nederlandse samenleving aan te tonen.
Haar werk bouwt voort op het werk van Philomena Essed die in de jaren 80 flinke opschudding veroorzaakte met haar boek Alledaags racisme, waarin ze de ervaringen van Surinaamse vrouwen in Nederland optekende.
Mensen zijn wandelende algoritmes. Omdat gender en etniciteit makkelijk waarneembaar zijn, zijn we geneigd mensen langs die assen in te delen. Het probleem is dat we met onze ingebouwde aannames de sociale ongelijkheden in stand houden. Of, zoals Marjan Slob het in haar column 'Minpuntje' in deze krant fraai omschreef, algoritmes drukken je terug in wie je was. Je bent een optelsom van je geschiedenis. We zien wel het verleden maar niet de potentie.
Het gevolg is dat Nederland het potentieel van zo'n 60 procent van de bevolking, namelijk alles wat vrouw is en/of kleur heeft, onderbenut laat. Dat is een probleem, los van de vraag of je in alle gevallen wel kunt spreken in termen van schuld en onschuld.

De vraag komt naar voren in hoeverre de materiële wereld, de 'natheid van water' die Erik Verlinde onderzoekt de kloof tussen de immateriële wereld van Laozi, 'De volledigheid is als water' zal overbruggen? Dit vraagstuk is analoog aan het hersenonderzoek en de controverse tussen Ramachandran en Swaab. Het rapport ‘E i V’ geeft een nieuw perspectief op een oud vraagstuk. Primair gaat het om de kwaliteit van het recept, de Nieuwe levensrichting, het AOS-concept, BON, het Vierde Model of Het Nieuwe Denken. Het rapport ‘E i V’ beoogt net als deze 'probleemgestuurde' modellen probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. We zitten in ons eigen wereldbeeld gevangen. Het outside the box-denken komt centraal te staan.

'Verdacht droog water'
Tegenvaller: er stroomt alleen stof van de rotsen op Mars, geen water (Maarten Keulemans Volkskrant 21 november 2017):
Wat is donker, stroomt langs rotswanden naar beneden en doet dat 's zomers op Mars? Géén water, zo concluderen Amerikaanse onderzoekers na nieuwe analyses - maar gewoon fijn, droog stof, zoals je dat op aarde ook wel in woestijnen van duinen af ziet biggelen.
Maar in Utrecht wijst fysisch geograaf Maarten Kleinhans erop: zó droog is Mars helemaal niet. 'De planeet verkeert nu in een ijstijd, een droge fase.
Zo'n 200 duizend jaar geleden waren er nog volop natte puinstromen, zoals je die nu ook ziet in bijvoorbeeld de Alpen en op Spitsbergen', zegt hij.

Maarten Kleinhans: meanderende modder
Onderzoek naar de patronen en het gedrag van rivieren
Denkend aan Holland zien we woeste rivieren vraatzuchtig door dichtbegroeid laagland meanderen. Maar waarom meanderen de rivieren eigenlijk? En wat veroorzaakt een rivieroverstroming?
Aan de Universiteit Utrecht wordt aardwetenschappelijk onderzoek verricht naar het achterliggende mechanisme van rivieren: hoe het water stroomt en hoe het zand en grind versleept.
Om dwarsverbanden te leggen tussen empirische data uit de natuur, computermodellen en experimenten in het lab en stapt Maarten Kleinhans zelf met zijn voeten in de modder.

Waarom we zo geobsedeerd zijn door water op Mars (Martijn van Calmthout Volkskrant 25 november 2017 Sir Edmund p. 4):
Water, gaat de standaardriedel die iedere wetenschapsjournalist kent, lijkt cruciaal voor leven. Het is door zijn asymmetrische moleculen een uniek en ideaal oplos- en transportmiddel voor biomoleculen. Sporen van water wijzen ons dus als weinig anders naar plaatsen waar leven geweest kan zijn, of misschien zelfs nog wel is. En leven elders, vroeger of nu, dat is de wetenschappelijke hoofdprijs.

Vochtigheid, lees 'natheid van water' zal weterschappers als Eric Verlinde blijven intrigeren. Zonder lichaamsvocht kan een mens niet leven. Dat we naar water zoeken ligt voor de hand. De hamvraag blijft hoe overleven we op onze planeet aarde?

Neemt de ongelijkheid al tienduizend jaar toe? (Peter de Waard Volkskrant 28 november 2017 p. 29):
Een groep archeologen en antropologen van zeventien instituten onder leiding van Tim Kohler van Washington State University heeft nu geprobeerd aan te tonen dat die ongelijkheid al tienduizend jaar groeit. Zij hebben daarvoor onderzoek gedaan op 63 archeologische plekken in de wereld: van Aztekenruïnes in Mexico tot het ooit door de as van de Vesuvius bedekte Pompeï.
Maar Nederland (0,64), China (0,70) en vooral de VS (0,81) hebben nu een veel hogere Ginicoëfficiënt.
Tienduizend jaar beschaving heeft de wereldgemeenschap heel veel ongelijker gemaakt.

Vliegende waanzin (Bert Wagendorp Volkskrant 2 december 2017 p. 2):
In het huidige tempo, zei onderzoeker Paul Peeters deze week in de Volkskrant, vervijfvoudigt de komende halve eeuw de CO2-uitstoot van het vliegverkeer. En, constateerde hij, er is weinig aan te doen. Liever: niemand wíl er iets aan doen. Varkensboeren worden streng aangesproken op hun uitstoot, vliegtuigboeren niet.
Maar de grenzen zijn aan alle kanten bereikt; die van het milieu en de overlast, maar vooral die van het geduld van de burger. Het verbaast me hoe lang uiterst redelijke mensen in gesprek willen blijven met de luchtvaartmaffia, geduldig blijven meedenken en oplossingen blijven aandragen. En hoe ze vervolgens keer op keer worden geschoffeerd. Dat nog steeds niemand zo'n Schipholpak over de Alderstafel heeft getrokken is een wonder.
De luchtvaartwaanzin moet ophouden. Schiphol is een losgeslagen organisatie die eindelijk onder controle moet worden gebracht. Liefst door de overheid, en anders maar door de burger.

'Nederland doet het heel goed bij de CO2-uitstoot' (Gerard Reijn Volkskrant 31 oktober 2017 p. 7):
Eric Wiebes zei kort na zijn beëdiging tot minister van Economische Zaken en Klimaat tegen de NOS dat Nederland het eigenlijk al best goed doet, wat betreft klimaat. 'Waar het om gaat is de uitstoot van CO2, en daar staan we vooraan in Europa.'
Eindconclusie
Wat betreft het terugdringen van de CO2-uitstoot doet Nederland het al heel lang veel slechter dan bijna alle Europese landen.

Met het vliegtuig gaan we 'Parijs' zeker niet halen (Gerard Reijn Volkskrant 28 november 2017 p. 27):
De meest draconische maatregelen blijken al onvoldoende De luchtvaart is hard op weg het CO2-budget van de hele wereld erdoorheen te jagen. Zelfopgelegde maatregelen lijken niet genoeg om de huidige klimaatdoelen te halen. Volgens Paul Peeters, die recentelijk promoveerde op een studie naar de CO2-uitstoot van de reisindustrie, is de groei van de sector met de gebruikelijke middelen niet te beteugelen.
In plaats van te groeien, zou Schiphol moeten krimpen van 500 duizend naar 300 duizend vluchten per jaar. Als Nederland zou besluiten dat de luchtvaart verder mag groeien, moet in andere sectoren extra CO2 worden bespaard, bijvoorbeeld door minder staal te produceren, of minder vlees, of minder kunstmest.
Nog beter zou het zijn als de wereld afspraken maakt over de hoeveelheid vluchten die nog worden toegestaan, en bijvoorbeeld het aantal vliegvelden beperkt. Of de omvang van de luchtvloten.
'Zulke afspraken zijn er ook gemaakt als het gaat om visvangst en om mest, dus waarom niet over de luchtvaart?'
Of dat scenario erg realistisch is, is de vraag. Het veronderstelt dat de wereld het snel eens wordt over deze aanpak en al dit jaar begint met de uitvoering ervan. En dat zit er voorlopig niet in. Het was niet voor niets dat in Parijs de luchtvaartsector maar helemaal buiten beschouwing bleef.

EU snapt: alleen met hulp hou je migrant tegen (Carlijne Vos Volkskrant 28 november 2017 p. 6-7):
Europa beseft steeds beter dat de migratiestromen uit Afrika alleen kunnen worden gestopt als de Afrikaanse jeugd een helder perspectief wordt geboden. Dus worden Senegalezen aangemoedigd thuis hun geluk te beproeven. Maar het idee van Europa als El Dorado is hardnekkig. 'De jongeren hier zijn onwetend.'

Vervang trots liever door dankbaarheid (Bob de Ruiter Volkskrant 5 augustus 2015 p. 20):
Het zou goed zijn als we, met columnist David Brooks, in de voetsporen treden van de Romeinen. De column van David Brooks over dankbaarheid heb ik ervaren als een onverwachts cadeau. Daarmee is zijn stukje meteen onderdeel van de 'geschenkeneconomie' waar hij voor pleit. Brooks stelt voor de 'dankbare aard' te ontleden. Die bevordert namelijk een mentaliteit die als tegenwicht kan dienen voor de cultuur waarin het eigenbelang zo centraal staat.
Oude Romeinen
Daarmee treedt Brooks in de voetsporen van de oude Romeinen. Als een Romeinse schrijver een mooi gedicht had geschreven, zei hij: 'Ja, Genius is langs gekomen.' En hij was blij en dankbaar voor de inspiratie die was komen aanwaaien.
Zulke bescheidenheid zou iedereen sieren. In de praktijk is het nog niet zo eenvoudig daarnaar te leven, maar de eerste stap kunnen we allemaal zetten en wel nu: het woord 'trots' schrappen uit onze woordenschat en in plaats daarvan 'dankbaarheid' bezigen.
Brooks schrijft: dankbaarheid voel je voor de inspanningen en intenties van anderen. Een focus op dankbaarheid suggereert een wereld waarin inspanningen, intenties en de ander belangrijker zijn dan (de eigen) talenten en resultaten. Stelt u zich zo'n wereld eens voor!

Richard Brooks De vele betekenissen van maya
Is het alleen maar het Indiase equivalent van die pessimistische waardering van het leven die te vinden is in het boek Prediker, ’IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid’ (1:2)? Of zoals de Bijbel zegt: ‘Het ene geslacht gaat en het andere geslacht komt, maar de aarde staat in eeuwigheid; ook rijst de zon op en de zon gaat onder, en hijgend ijlt zij naar haar plaats, waar zij oprees. De wind gaat naar het Zuiden, en zij draait naar het Noorden; aldoor draaiend gaat hij voort, en op zijn kringloop keert de wind weer terug… alle dingen zijn onuitsprekelijk vermoeiend, en er is niets nieuws onder de zon’ (1:4-9).

IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid’ geldt ook voor de fysicus Max Tegmark.

Machines geen bewustzijn? Dat zeiden ze van slaven ook (Laurens Verhagen Volkskrant 25 november 2017 Sir Edmund p. 44-47):
We moeten nodig nadenken over onze toekomst met kunstmatige intelligentie, betoogt prominent fysicus Max Tegmark, en daarbij zitten films als Terminator alleen maar in de weg. Tegmark haalt in Life 3.0 het 'opzettelijk onbenullige voorbeeld' van filosoof Nick Bostrom aan van een kunstmatige intelligentie die als doelstelling het produceren van een maximale hoeveelheid paperclips heeft, zoals een schaakcomputer geen ander doel heeft dan het winnen van een partij schaak. De paperclipmaximalisator zal alles op alles zetten om zijn doel te bereiken. Hij zal mensen doden als het nodig is. Niet omdat hij tegen mensen is, maar omdat hij onze atomen nodig heeft voor de fabricage van paperclips.
U citeert in uw boek Alan Turing die zegt dat de mens een toontje lager moet zingen als blijkt dat we machines kunnen maken die intelligenter zijn dan wij. Is dat zo?
'Ja natuurlijk: we moeten ons nederig voelen. Maar die nederigheid zie ik niet als negatief. Een klein beetje meer nederigheid zou ons alleen maar goed doen. We moeten ons niet verlaten op een of andere notie van superioriteit, want dat heeft ons tot nu toe weinig goeds gebracht. We zijn niet superieur en we zijn niet uniek. 'We moeten niet dezelfde fouten maken als we het over machines hebben. Bewustzijn is wetenschappelijk gezien nog een van de laatste bastions van niet-opgeloste zaken en ik denk echt dat we hier nog progressie kunnen maken. Daarnaast moeten we enorm oppassen met wat ik koolstofchauvinisme noem: het idee dat je van koolstofatomen moet zijn gemaakt om überhaupt in staat te zijn iets te voelen. Waar het om gaat is informatieoverdracht, niet van welke atomen we zijn gemaakt.'
Waarom is dit zo belangrijk voor u?
'Zonder bewustzijn is er niets. Geen geluk, geen betekenis of goedheid, geen schoonheid. Slechts een astronomische verspilling van ruimte. Dat is precies de reden dat we ons, als we het over de toekomst hebben, moeten richten op het behoud of vermeerdering van het bewustzijn in ons universum, of het nou biologisch of kunstmatig is. En niet op de vernietiging.'

In het Oude Testament is de hemel de verblijfplaats van God. Volgens recente inzichten zit het scheppingsmechanisme in het kosmisch plenum, de kwantumverstrengeling verborgen. De conclusies in het rapport ‘E i V’ zijn juist tegengesteld aan de opinie van Jan Koster. Het is eerder de dwaasheid van epithumia, dan de wijsheid van thumos die de wereld regeert. Een oplossing ligt in het verschiet wanneer de nauwe verstrengeling tussen 'Wetenschap en Politiek' wordt doorbroken. De essentie van het rapport is dat we moeten leren ons met de natuurlijke kringlopen te verbinden.
Net als de scheiding tussen 'Kerk en Staat' dienen ook 'Politiek en Wetenschap' duidelijk van elkaar te worden gescheiden.

Met name religies maken het mogelijk de gebroken symmetrie tussen hemel en aarde te herstellen en het eenheidsbewustzijn te ervaren. De ommekeer slaat een brug tussen aarde en hemel, het gaat uiteindelijk om de schijnbare weg terug.
Alexander Smit Subjectief gewaarzijn:
'In dit subjectieve gewaarzijn onthult zich het mysterie in zijn totaliteit, niet als denken of als voelen. Denken, voelen en lichaam zijn manifestaties van dit subjectieve gewaarzijn. Zij kunnen als zodanig nooit het mysterie van het geheel omvatten. Dit ontdekken van het subjectieve gewaarzijn is geen einde in zichzelf, maar het gloren van een nieuw begin.'

Het snijpunt van de drie assen van het kompaskwadrant toont het punt waar de synthese tussen hemel en aarde plaatsvindt, de psyche de relatie tussen de microkosmos en de macrokosmos. Dit snijpunt symboliseert het eeuwige nu.
De wederkerigheid tussen twee polen komt in de relatie door E = Materie (Mass energy equivalence, c² = constant) tot uitdrukking.
Lading (wederkerigheid) is in feite niets anders dan de sterke vervorming van de ruimte-tijd die hoort bij elementaire deeltjes, waardoor die deeltjes ruimte-tijd een eigen leven kunnen gaan leiden en o.a. het voorwerp kunnen uitmaken van een golfbeweging.
18. Kracht, impuls en energie
Energie wordt opgeslagen in de ruimte door vervorming van die ruimte: een elementaire wijziging in deze opslag veroorzaakt een kracht. Maar een kracht is ook de verandering van een impuls met de tijd.

Door Plato zijn er al voorzetten gedaan, een uitverkoren klasse tot beroepsbestuurders op te leiden. In een rechtvaardige maatschappij zouden dan mensen uit de heersende klasse bij de verstandigen en wijzen in de leer moeten om in de kunst van het regeren onderricht te krijgen. Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking.

Het Akasha-veld, de kwintessens heeft als medium (oerstof), de 'materie' ether.
Akasha is een plaats tussen tijd en ruimte, die vele verwante begrippen (manifestaties) kent: Swabhavat, nulpuntveld, prana, levenskracht, Tetragrammaton, anima mundi, wereldziel, wereldgeest, eenheidsbewustzijn, De, ki, Chi, Kundalini, psi-vermogens, Zero Point Field (Z.P.F.), Aether, vril en tachyonenergie.
Ether wordt door een punt (snijpunt van de diagonalen 1./2. en 3./4.) gesymboliseerd.

Materie-bewustzijn van Teilhard heeft op het universele bewustzijn (’Energie en Materie’) betrekking. Zonder geest ('Energie') bestaat er geen bewustzijn en zonder bewustzijn geen 'Materie'. 'Geest en Materie' horen bij elkaar als de twee zijden van een medaille, die door het ‘Ether-paradigma’ (etherisch dubbel) met elkaar worden verbonden. Het etherische dubbel is de blauwdruk waarnaar het fysiek lichaam gebouwd is. Men moet begrijpen dat de fysieke vorm van de mens niet eenvoudigweg geschapen wordt door de wisselwerking van fysische faktoren.

Het etherische dubbel is de verdeler van de levensenergie (levensatoom) die door de zon wordt voortgebracht en die het prana van het fysieke gebied vormt. Laten wij hier opmerken dat prana op elk gebied voorkomt, er is astraal prana, mentaal prana enzovoort, want prana is het leven, het levensprincipe, een soort “bewuste energie”, die op elk gebied het bewustzijnsaspect verbindt met het energie-aspect.

De psyche, de 'intersubjectieve' relatie tussen de microkosmos en de macrokosmos, wordt aan de hand van het '5D-concept en Ether-paradigma' toegelicht. Dit gezichtspunt maakt het mogelijk op de gewenste veranderingsprocessen grip te krijgen, dus de levenscycli op aarde beter te beheersen.

Het Ether-paradigma gaat uit van het in de publicatie Het materialisme weerlegd door Bruno D. Granger & Tjerk W. Muller toegelichte antropisch principe (Engelse versie). Het Antropisch principe (Grieks ἄνθρωπος anthropos = mens) is het door Robert H. Dicke voorgestelde en door John D. Barrow en Frank J. Tipler verder uitgewerkte idee dat er een nauw verband bestaat tussen ons menszijn en de eigenschappen van het heelal.

De Axis mundi is een mooi voorbeeld van de in – en uitspiralende torsiegolf in een vortexvorm.
De torus wordt als een multidimensionale vortex opgevat. De lemniscaat illustreert de draaikolk stuctuur van de vortex. Het reflexief bewustzijn brengt als ware verschillende aggregatieniveaus van Ether, van statisch tot zeer dynamisch tot uitdrukking. De lemniscaat, de eeuwige wederkeer, symboliseert de wisselwerking, de reflectie tussen ‘Samentrekking en Uitbreiding’ van de Macrokosmos en Microkosmos.

De evolutie van de mensheid (de gemanifesteerde werkelijkheid) op macroschaal, die op de psyche van de anonieme massa berust, creëert op aarde golfbewegingen (bv. biogeochemische cyclus, Conjunctuurgolf, Kondratiev-cyclus, op en - neergaande boog). De geschiedschrijving legt de macro evolutie vast. Het boek Mens tussen hemel en aarde van Willem Schulte Nordholt laat het euvel zien dat we nog steeds niet bereid zijn van de geschiedenis te leren. De geschiedenis is de vrucht van de innerlijke wereld.

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I Stanza 4 De zevenvoudige hiërchieën (p. 124):
‘Wanneer onze ziel (denkvermogen) een gedachte schept of oproept, grift het teken dat die gedachte weergeeft, zich in het astrale fluïdum, dat de vergaarbak en om zo te zeggen de spiegel is van alle manifestaties van het zijn.’
‘Het teken drukt de idee uit: de idee is de (verborgen of occulte) kracht van het teken.’
‘Het uitspreken van een woord is het oproepen van een gedachte, en deze naar buiten brengen: het magnetische vermogen van de menselijke spraak is het begin van iedere manifestatie in de occulte wereld. Bij het uitspreken van een naam wordt niet alleen het wezen (een entiteit) omschreven, maar het wordt ook onder de invloed geplaatst van, en uitgeleverd aan, een of meer occulte krachten, door het uiten van het woord (verbum). Voor ieder van ons zijn de dingen wat het (woord) ervan maakt, terwijl het ze noemt. Het woord (verbum) of de spraak van ieder mens is, terwijl hij zich daarvan geheel onbewust is, een ZEGEN of een VLOEK. Dit is de reden waarom onze tegenwoordige onwetendheid over de eigenschappen of kenmerken van de IDEE en eveneens over de kenmerken en eigenschappen van de STOF, ons vaak noodlottig is.’
‘Ja, namen (en woorden) zijn òf WELDADIG òf SCHADELIJK, ze zijn in zekere zin vergiftig of heilzaam, al naar gelang van de verborgen invloeden die de Opperste Wijsheid heeft verbonden met hun elementen, dat wil zeggen met de LETTERS waaruit ze zijn samengesteld en de GETALLEN die met deze letters corresponderen.’
H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I Stanza 7. De voorvaderen van de mens op aarde (p. 261):
261: Filosofisch beschouwd is de mens in zijn uiterlijke vorm eenvoudig een dier, nauwelijks volmaakter dan zijn aapachtige voorvader uit de derde Ronde. Hij is een levend lichaam, geen levend wezen, omdat het besef van bestaan, het ‘ego-sum’, zelfbewustzijn vereist, en een dier kan alleen rechtstreeks bewustzijn of instinct hebben.
263: Als de occultist dus zegt, dat de ‘duivel de schaduwzijde van god is’ (het kwaad, de keerzijde van de medaille), bedoelt hij niet twee afzonderlijke werkelijkheden, maar de twee aspecten of facetten van dezelfde Eenheid.

Leven we Bewust of Onbewust?
De klinisch psycholoog René Meijer brengt met zijn matrices de symmetrie in de schepping tot uitdrukking:

De begrippen persoonlijk en onpersoonlijk in de filognosie.
Filognosie: hoofdstuk De ideale integratie en haar schaduw.

FilognosieSwabhawat:het veranderlijke van het onveranderlijkeVedische filosofie1.5 De blauwdruk van hetleerproces:
Ego (ziel)Swa:het ZelfDharma2. Collectief leerprocesA. Ongeopenb. Logos
WijsheidSu:volmaakt schoonVerlichting3. SymmetrieB. Potentiële wijsheid
ZelfBhawa:Wezen of toestand van het ZijnKarma4. Individueel leerprocesC. Algemene ideatie

De interacties tussen 'ego en het Zelf' leiden tot wijsheid. Het ligt dan voor de hand te veronderstellen dat het Zelf links laten liggen in domheid (Vikarma) resulteert. De eerste zes hoofdstukken van de Bhagavad Gîtâ gelden als representatief voor de bezinning op de gevolgen van het baatzuchtig handelen, het karma dat men heeft. De overige twaalf hoofdstukken handelen over de toewijding in bewustzijnsvereniging en de kennis, de wijsheid van de bewustzijnsvereniging die de yoga is.

G. de Purucker hoofdstuk De zevenvoudige zeven beginselen
We herhalen: uit âtman wordt zijn kind buddhi geboren. Uit âtman en buddhi wordt hun kind manas geboren: Vader, Heilige Geest, Zoon. Uit âtman, buddhi en manas tezamen, vaak de reïncarnerende monade genoemd, ontstaat uit hun wisselwerking in de gemanifesteerde wereld het begeertebeginsel, de drang om te zijn, te handelen en te worden. Uit deze vier komt van binnenuit de levenskracht. Daaruit ontstaat weer het astrale modellichaam en uit al deze ontstaat het laatste kind, de weerspiegeling op aarde van de godheid, van âtman; dit is de stoffelijke monade die een belichaamde god zou moeten en zou kunnen zijn; want ze heeft het in zich. Het volgende diagram laat dit zien, en is van nut om dit en andere aspecten van de menselijke natuur duidelijk te maken. Maar als u het een poosje heeft bestudeerd, vorm dan in uw geest geen beeld van wat u heeft gezien, denk niet dat de beginselen van de mens boven elkaar liggen, als een trap of een stapel boeken. In feite doordringen ze elkaar volkomen, zodat sthûlasarîra, zoals in het christelijke Nieuwe Testament staat, inderdaad de tempel is van de levende God of zou moeten zijn. De christenen hebben een prachtig verhaal over de avatâra Jezus, die de tempel ingaat en de geldwisselaars er met een zweep uit verdrijft omdat ze het gebruik van de tempel onteerden. De geldwisselaars zijn onze slechte gedachten en emoties en onze lage hartstochten; de aanwezigheid van de Christus, de buddhi, verdrijft ze.

De zevenvoudige samenstelling van de mens:

W.T.S. Thackara Ken uzelf: De mens die evolueert:
Lucas heeft misschien de dubbelzinnigheid op die manier bewust gebruikt om beide betekenissen tot uitdrukking te brengen, die in de vergelijkbare ‘verborgen’ uitspraak van Jezus in Thomas openlijk worden verkondigd:

Jezus zei, Wanneer zij die u leiden tegen u zeggen, ‘Kijk, het Koninkrijk is in de lucht’, dan zullen de vogels in de lucht u voorgaan. Als ze tegen u zeggen, ‘Het is in de zee’, dan zullen de vissen u voorgaan. Nee, het Koninkrijk is binnenin u, en het is buiten u. Wanneer u uzelf leert kennen, dan zult u ontdekken, en beseffen, dat u zelf een zoon van de levende Vader bent. – Gezegde 3
Een soortgelijke maar duidelijk meer verticale relatie wordt in de Bhagavad Gîtâ tot uitdrukking gebracht, waar Krishna Arjuna adviseert dat
een wijs persoon het zelf door het Zelf zou moeten verheffen; laat hij het Zelf niet verlagen; want het Zelf is de vriend van het zelf, en alleen het zelf is de vijand van het Zelf. Het Zelf is de vriend van de mens die zichzelf heeft overwonnen; . . . door het Zelf met het zelf te aanschouwen, is hij tevreden. – 6:5-6, 20

Plutarchus onderscheidt de lagere en hogere Tetraktis (Deel II p. 682), de aardse en hemelse Tetraktis (p. 688). Samen vormen deze de lemniscaat, die het aardse met het hemelse verbindt. Een toelichting op de ene werkelijkheid, de hogere Tetraktis geeft Blavatsky in De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 46).

Tom de Booij Egypte: Een heel oud slangenmotief is de slang die in zijn eigen staart bijt.. Men neemt aan dat dit symbool voor het eerst opduikt in het oude Egypte rond 3600 jaar geleden. Vanuit Egypte werd het overgebracht naar de Foeniciërs en vandaar naar de Griekse filosofen die het de naam Ouroboros gaf, wat betekent slangen verslinder. Het symboliseert de cyclische gang van de natuur van de schepping en de destructie, leven en dood, de eeuwige cyclus van vernieuwing. In de vorm van een acht wil het aangeven dat onder en boven met elkaar verbonden zijn (as above, so below). Deze zin is gevonden op de Smaragden Tafel, naar verluidt geschreven door de mythische Hermes Trismegistus. De tweede zin luidt:"That which is above is from that which is below, and that which is below is from that which is above, working the miracles of one". Op de tafel is een tekst bestemd voor alchemisten. Het is niet bekend wanneer de tekst is geschreven, in de oudheid of in de middeleeuwen?

Figuur 3. Ouroboros, de slang die in zijn eigen staart bijt . In de achtvorm: Zo boven zo beneden

De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 11 Over elementen en atomen Vanuit het standpunt van de wetenschap en van het occultisme (p. 632):
In het noordelijke boeddhistische stelsel, of de exoterische volksreligie, wordt geleerd dat elke Boeddha, terwijl hij op aarde de goede wet predikt, zich gelijktijdig in drie werelden manifesteert: in de vormloze als Dhyāni-Boeddha, in de wereld van de vormen als een bodhisattva en in de wereld van de begeerte, de laagste (of onze wereld) als een mens. De esoterische leer is anders: de goddelijke, zuiver ādi-buddhische monade manifesteert zich als het universele buddhi (de mahā-buddhi of mahat in de hindoefilosofieën), de geestelijke, alwetende en almachtige wortel van goddelijke intelligentie, de hoogste anima mundi of de logos. Deze daalt neer ‘als een vlam die zich vanuit het eeuwige vuur verspreidt, onbeweeglijk en zonder toe of af te nemen, steeds dezelfde tot het einde’ van de cyclus van het bestaan en wordt op het gebied van de wereld het universele leven. Uit dit gebied van bewust leven schieten, als zeven vurige tongen, de zonen van het licht (de logoi van het leven). Daarna komen de Dhyāni-Boeddha’s van de contemplatie: de concrete vormen van hun vormloze vaders – de zeven zonen van het licht, die nog zichzelf zijn. Op hen kan het brahmaanse mystieke gezegde ‘U bent ‘DAT’ – Brahman’ worden toegepast. Deze Dhyāni-Boeddha’s stralen hun chhāyā’s (schaduwen) uit, de bodhisattva’s van de hemelse rijken, de oervormen van de bovenaardse bodhisattva’s en van de aardse Boeddha’s en tenslotte van de mensen. De ‘zeven zonen van het licht’ worden ook ‘sterren’ genoemd.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 15 Goden, monaden en atomen (p. 680/681):
De monade – slechts de uitstraling en weerspiegeling van het punt (logos) in de wereld van de verschijnselen – wordt, als de top van de gemanifesteerde gelijkzijdige driehoek, de ‘vader’. De linkerzijde of lijn is de duade, de ‘moeder’, die wordt beschouwd als het kwade, tegenwerkende beginsel (Plutarchus, De Placitis Placitorum); de rechterzijde stelt de zoon voor (in iedere kosmogonie ‘de echtgenoot van zijn moeder’, omdat hij één is met de top); de basislijn geeft het universele gebied van de voortbrengende Natuur weer, die op het gebied van de verschijnselen vadermoeder-zoon verenigt, zoals deze in de bovenzinnelijke wereld waren verenigd in de top. Door mystieke vervorming werden ze het viertal – de driehoek werd de TETRAKTIS.
Deze transcendentale toepassing van de meetkunde op de kosmische en goddelijke theogonie – de alfa en omega van de mystieke gedachte – kreeg na Pythagoras door toedoen van Aristoteles veel minder betekenis.

H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 22 De symboliek van de mysterienamen IAO en Jehova (p. 627):
De geest van leven en onsterfelijkheid werd overal gesymboliseerd door een cirkel: vandaar dat de slang die in haar staart bijt, de cirkel van wijsheid in oneindigheid voorstelt.
H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel II, Hoofdstuk 24 Het kruis en het pythagorische tiental (p. 660):
Het achttal of de 8 symboliseert de eeuwige en spiraalvormige beweging van de cyclussen, de 8, ∞, en wordt op zijn beurt gesymboliseerd door de Mercuriusstaf. Het geeft de regelmatige ademhaling van de Kosmos aan, bestuurd door de acht grote goden – de zeven uit de oorspronkelijke moeder, de ene en de triade.
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk De voorouders die de wetenschap aan de mensheid biedt (p. 762):
Waarom zouden de aanhangers van Haeckel in dit specifieke geval dan mogen protesteren?
Ze hebben natuurlijk een antwoord klaar: ‘Omdat wij het bestaan van de monadische essentie niet erkennen.’ De manifestatie van de logos als individueel bewustzijn in de dierlijke en menselijke schepping wordt door de exacte wetenschap niet aanvaard, en dit denkbeeld geeft natuurlijk niet alle aspecten ervan weer.
764/765: Nu zijn de occultisten – die elk atoom in het heelal, of het nu samengesteld of enkelvoudig is, terugvoeren tot de Ene eenheid of het universele Leven; die niet erkennen dat er in de Natuur ook maar iets anorganisch kan zijn; die niet zoiets als dode stof kennen – consequent in hun leer van geest en ziel, als zij spreken over een geheugen, een wil en gewaarwording in elk atoom. Maar wat kan een materialist met die kwalificatie bedoelen? De wet van de biogenese, in de betekenis die de volgelingen van Haeckel eraan geven, ‘is het gevolg van de onwetendheid van die wetenschapper over occulte fysica’. Wij kennen en spreken over 'levensatomen’ – en over ‘slapende atomen’ – omdat we van mening zijn dat deze twee vormen van energie – de kinetische en de potentiële – worden voortgebracht door een en dezelfde kracht of het ene leven, en omdat we dit laatstgenoemde als de bron en beweger van alles beschouwen. Maar wat is het dat aan de ‘plastidulaire zielen’ van Haeckel energie en vooral een geheugen verschafte? De ‘golfbeweging van levende deeltjes’ wordt begrijpelijk door de theorie van het geestelijke ene leven, van een universeel levensbeginsel, onafhankelijk van onze stof en dat zich alleen op ons bewustzijnsgebied manifesteert als atomaire energie. Dat is het wat, in de menselijke cyclus geïndividualiseerd, van vader op zoon wordt overgebracht.

Het onkenbare 1e beginsel (kies Inhoud, hoofdstuk Drie grondstellingen uit de proloog), de wisselwerking tussen 'DAT en DIT', de blauwdruk gaat het menselijke begripsvermogen te boven. Het brengt de relatie tussen hemel en aarde, het ontstaan van de kosmos en van de mens (H.P. Blavatsky, De Geheime Leer Deel I en II) tot uitdrukking.

Carin Citroen Het leven is een offer
Wat volgt is een uittreksel van een lezing die Burbank hield, waarin we duidelijk een weerklank kunnen vinden van de waarnemingen die door mevrouw Blavatsky gedaan zijn en het advies dat door haar gegeven is.
''Bij het bestuderen van één van de universele en eeuwige wetten van de natuur, of deze nu betrekking heeft op het leven, de groei, structuur en bewegingen van een enorm grote planeet, het kleinste plantje, of van de psychologische bewegingen van de hersenen van de mens, zijn er enige voorwaarden nodig voordat wij een van de ‘vertolkers’ van de Natuur kunnen worden of enig waardevol werk voor de wereld kunnen scheppen. Vooropgezette ideeën, dogma’s en alle persoonlijke vooroordelen en vooringenomenheid moeten terzijde worden gelegd. Luister geduldig, rustig en eerbiedig naar de lessen die Moeder Natuur één voor één moet onderwijzen. Zij werpt licht op dat wat daarvóór een mysterie was, opdat ieder die dat wil, zal kunnen zien en weten. Zij deelt haar waarheden alleen mee aan diegenen die passief en ontvankelijk zijn. Wanneer wij deze waarheden aanvaarden zoals zij hen voorstelt, waar deze ons ook naar toe mogen leiden, dan hebben wij het hele universum in harmonie tot onze beschikking. Eindelijk heeft de mens een solide basis voor de wetenschap gevonden, aangezien hij ontdekt heeft dat hij een deel is van het universum, dat in vorm eeuwig veranderlijk en in substantie eeuwig onveranderlijk is''.

Paul de Blot geeft in zijn publicatie de samenhang tussen ’Creatielemniscaat en Systeembenadering’ aan.
De lemniscaat wordt gebruikt om het complementaire denken tot uitdrukking te brengen.

Freek van Leeuwen maakt van het begrip zelfverwerkelijking (zelf-ontplooiing) gebruik. In zijn boek De Levensweg (p. 77, 90 en 193) past hij het cybernetische model toe.

====

De Tetractys van Pythagoras (Reciprociteit, 'Hogere, hemelse - en lagere, aardse Tetraktis', Boek van de getallen)

Eed van de pythagoreeërs: Voorwaar, bij de Tetraktys die aan onze Ziel de bron verschafte, die de wortels der immer vloeiende natuur bevat.
De Monadologie of Monadenleer is de term die de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz gaf aan zijn metafysische systeem zoals beschreven in zijn gelijknamige tekst uit 1714.
Zo kon Leibniz dus ook tot zijn uitspraak komen: "Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles" ("Dit is de best mogelijke wereld") die in schril contrast staat met de uitspraak van Arthur Schopenhauer: "Dit is de slechtst mogelijke wereld". De citaten van Leibniz en Schopenhauer geven de in het heelal verborgen paradox weer.

De Tetractys van Pythagoras is nog steeds een bruikbare metafoor om de éne werkelijkheid te duiden. Het mysterie van het leven wordt al in de Bhagavad Gîtâ beschreven. Het integratievraagstuk is niet nieuw, het toont alleen steeds andere patronen. Het rapport 'E i V' wil aantonen dat de kwintessens van het patroon echter gelijk blijft. Het is wel mogelijk de éne werkelijkheid vanuit een nieuw paradigma, het complementaire denken te belichten.

Pythagoras denkt in klassen, groepen, categorieën , verzamelingen. Pythagoras toont net als Ervin Laszlo en Ken Wilber een integrale denktrant. De unificatietheorie bevat het kader voor de 'Hoofdroute'. Het laat zien hoe klasseverschillen in deze tijd kunnen worden opgelost. Door het leggen van verbanden tussen 5D-concepten en hypothesen vindt in het menselijke brein categorisatie plaats.

Ether staat voor de natuurlijke reflectie, die in de vijf Platonische lichamen door de getallensymboliek tot uitdrukking wordt gebracht. De Aarde, de Kubus (ruimtelijk figuur) met 6 gelijke vlakken is de helft van Ether, de dodecaëder (Plato, Thimaeus) met 12 gelijke vlakken. Met twaalf regelmatige vijfhoeken kan in drie dimensies een dodecaëder worden gevormd.
Binnen een pentagoon kan een pentagram worden getekend. In het centrum van het pentagram ontstaat een nieuw pentagoon. Het recursieproces brengt de manifestatie van de zelfgelijkvormigheid tot uitdrukking.
De diagonaal Vuur (Tetraëder met 4 gelijke vlakken) versus Water (Icosaëder met 20 gelijke vlakken) staat voor de Macrokosmos en Microkosmos. Vuur en Water samen hebben 24 vlakken, het dubbele van Ether.

 

Een mensloos visioen (Bregje Hofstede De Groene Amsterdammer 19 december 2019 p. 69-71):
In de klimaatmars droeg een tienermeisje een bord met: ‘Red de planeet, gebruik een condoom.’ Nadenken over het voortbestaan van de mensheid leidt tot pijn in de baarmoeder.
Na ons de zondvloed?
De Zwitserse schrijver Max Frisch (1911-1991) stelde in zijn dagboek essentiële vragen over liefde en hoop,
leven en dood, de schwierige Frage. Aan schrijvers Oek de Jong en Bregje Hofstede legden we een van deze vragen voor: ‘Weet u zeker dat het voortbestaan van het menselijk ras, wanneer u en iedereen die u kent er niet meer is, u echt interesseert?’ Lees hier het antwoord van Oek de Jong.
Na ons de zondvloed?
Terug naar Zanzibar
De gedachte dat de wereld begint en eindigt met jouw leven en van degenen die jij toevallig kent, wijst op een beperkte geest.

Dichters & Denkers
Wie zijn de anderen, en wie zijn wij? (Jan Postma De Groene Amsterdammer 19 december 2019 p. 124-127):
Het werk van
Natalia Ginzburg beleeft niet voor niets een herwaardering. Ze verheft het hoogstpersoonlijke moeiteloos tot het universele. Met een onweerstaanbare helderheid.
We kunnen alleen het goede voorbeeld geven door ons eigen leven te laten vullen met betekenis, dat ‘is misschien de enige echte kans die we hebben om hen bij te staan in hun zoektocht naar een roeping – zelf een roeping te hebben, het te weten, ervan te houden en haar hartstochtelijk te dienen; omdat liefde voor het leven liefde voor het leven voortbrengt’.

Alles komt goed, in 2030 (Christiaan Weijts De Groene Amsterdammer 19 december 2019 p. 128-129):
Een multinational moet geld verdienen, maar heeft ook de opgave om de wereld duurzamer en welvarender te maken. Dat vond CEO Paul Polman van Unilever. Jeroen Smit reconstrueert Polmans spagaat.
Bij de geboorte van zijn eerste kleinkind, in 2015, schrijft Paul Polman, de toenmalige CEO van Unilever, een open brief, bestemd voor het jaar 2030: ‘Je bent geboren in 2015, een jaar dat zal worden erkend als een keerpunt in de geschiedenis. Je leeft dan hopelijk in een wereld waar het gezonde bedrijfsleven werkt binnen de grenzen van wat de planeet aankan.’
Het grote gevecht van de titel slaat niet zozeer op de strijd met Kraft Heinz – wat de macrostructuur lijkt te suggereren – maar vooral op dat van geld versus ‘het goede’, waarbij steeds duidelijker wordt dat kapitalisme niet per se een kwade karikatuur hoeft te zijn.
Zal Polman gelijk krijgen met die brief aan zijn kleinkind? Of 2015 nu zo’n alom erkend
keerpunt is, valt zeer te bezien. Hooguit is de bewustwording sindsdien collectiever geworden. Dat in 2030 het bedrijfsleven in duurzame harmonie met de wereld loopt, lijkt ook een utopie. Je voelt tussen de regels door dat ook auteur Jeroen Smit aan de haalbaarheid daarvan twijfelt, maar dat hij tegelijkertijd ook te veel sympathiseert met het gedachtegoed van zijn studieobject om aan dat pessimisme toe te geven.

De mislukte strijd van de ‘Bono van het bedrijfsleven’ (Wilco Dekker interviewt Jeroen Smit Volkskrant 22 oktober 2019 p. 8-9):
Unilever-topman Paul Polman werd bejubeld als duurzame leider, maar struikelde onderweg. Jeroen Smit zag een ‘botsing tussen twee systemen’ en schreef er een boek over, dat vandaag verschijnt.
Bedrijfsreconstructie (Unilever-baas Polman had het grote geld onderschat
NRC 21 oktober 2019):
Zodra het Amerikaanse Kraft Heinz Polman en Unilever overvalt met een overnamebod, keert de thrillerachtige stijl van de eerste hoofstukken echter meteen terug. Dan ziet Polman dat hij te stug is geweest, dat zijn levenswerk in gevaar komt. Altijd dacht de topman dat hij het goede kon doen en dat het geld dan vanzelf kwam. Nu ziet hij dat het omgekeerd is: zonder geld had hij zich nooit zo op het goede kunnen storten.

Top-200 (Bert Wagendorp Volkskrant 18 december 2017 p. 2):
Wat er in elk geval uit blijkt is dat je er verstandig aan doet economie te gaan studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen, net als Hans Wijers (1), Paul Polman (2) en Klaas Knot (4). Ook laat de lijst mooi zien dat de Nederlandse samenleving behoorlijk egalitair is: de invloedrijken komen niet per se uit invloedrijke milieus. De vader van Wijers was technisch bedrijfsleider, die van Polman boekhouder bij Vredestein; de vader van Klaas Knot was handelaar in veevoer, die van Ben van Beurden (Shell, op 6) werkte in de Ligafabriek, de oude Putters (zijn zoon de SCP-directeur staat op 7) was binnenvaartschipper en die van Herna Verhagen (PostNL, op 10) technicus bij Daf. De oude Lebbink was molenaar in de Achterhoek. Wie hard werkt en een beetje geluk heeft, kan zich hier vanuit het niets bij de elite voegen.
Die verstrengeling van politieke en de economische elite is hoogstwaarschijnlijk in 2017 nog sterker dan in 1968. Hoe integer ceo's en politici ook zijn, dat leidt per definitie tot botsende belangen: het door de overheid te beschermen algemene belang en het particuliere van de multinationals en hun aandeelhouders.
Het zou daarom goed zijn als de politiek weer piketpaaltjes slaat, terrein terugwint en helder vaststelt wie hier de baas behoort te zijn: we, the people.

Marginaal (Sheila Sitalsing Marginaal Volkskrant 29 november 2017 p. 2):
De beslissing om een van de twee hoofdkantoren te schrappen wordt uitgesteld, zo liet Unilever-topman Paul Polman gisterochtend weten in The Financial Times. Hij zou het laten weten voor het eind van het jaar. Maar hij ziet even van een besluit af. Het is nu 'politiek te turbulent'. Met de Brexit en alles. Er zijn te veel emoties. En de Britten hebben wellicht ook leuke voorstellen om Unilever in Londen te houden.
Daar sta je dan als Mark Rutte. Met je vestigingsklimaat. Met je presentjes. Met je zekerheid tot in het diepst van al je vezels dat het 'ábsoluut cruciáál' is dat je 1,4 miljard euro moet opofferen voor de goede zaak.
Een hoofdkantoor dat volgens Polman zelf helemaal niet zo belangrijk is. Klein, slank, met niet te veel arbeidsplekken, 'very marginal', troostte hij gisteren alvast de aanstaande verliezer.
Al die moeite voor een marginaal kantoor.

In het rapport ‘E i V’ staat niet de discussie ‘Geest of Stof’, 'Aristoteles of Descartes', what’s in a name centraal, maar de wederkerigheid (reciprociteit) tussen beide, het in de mens ingebouwde 'en-en'/'of-of'-mechanisme (Alles divergeert en moet ook weer convergeren), de kwintessens. Het 'en-en'/'of-of'- mechanisme achter de 'natuurlijke selectie' wordt door de Heilige tetraktys van Pythagoras weergegeven. De getallen van Pythagoras brengen een relatie, een golfbeweging (ceta stroom) tussen twee polen, een specifieke categorie van betrekkingen tot uitdrukking. Pythagoras was een interdisciplinair wetenschapper. De mens maakt deel uit van auto- en kruiskatalytische systemen (Ervin Laszlo).

Reciprocal System of theorie The Ultimate Answer to Life, the Universe and Everything
Working at the Adyar Library and Research Center, we have developed a number of PowerPoint slides explaining the whole range of the Theosophical Teachings. Lecturers can use these slides by presenting on a PC for a small group. For large gatherings a LCD projector becomes necessary. These have been created under eight themes:
Evolution through Chains and Rounds,” “Man, God and the Cosmos,” “The Mystery of Death and Re-incarnation,” “One Life–One Planet,” “Prâna and the Chakras,” “The Secret of Thought Power,” “The Super-physical Bodies” and “The Vanguard of Humanity.

De wederkerig-heid tussen God en mens
Als we over de identiteit van God spreken, zitten daar verschillende as­­­­pec­ten aan. We willen in de eerste plaats eens nadenken over een principe in die iden­­­ti­teit, dat we met één woord zouden kunnen weergeven als: we­der­­­­kerig­heid, de wederkerigheid tussen God en mens. Die we­der­ke­rig­­heid is in feite een fundament van heel het bijbelse denken.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ laat zien dat het er nog steeds gaat om de regels van het spel van het wederzijds respect, Ethic of reciprocity - de Gulden Regel Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander. - , er is niets nieuws onder de zon.

In de GAMMA van juni 20111 geef ik fragmenten uit interviews met de fysisch chemicus en wetenschapsfilosoof Ilya Prigogine weer waarin hij de ‘onomkeerbaarheid’ van de pijl van de tijd vanuit een filosofisch gezichtspunt belicht. Ook verwees ik naar de mystieke getallenleer van Pythagoras, zonder daar bijzonderheden over te vermelden. Recent las ik het boek Intellectuele passies van Henk Procee. Dit boek licht in mijn optiek een tipje van de sluier op. Het boek van Procee lijkt voort te borduren - zonder dat hij dit misschien zelf direct beseft - op de oude wijsheidsschool van Pythagoras. Net als in de De Geheim Leer maakt Procee in zijn boek (p. 149) van meetkundige symbolen (puntreflectie, lijnreflectie, driehoekreflectie en cirkelreflectie) gebruik.
Henk Procee, hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Twente en directeur van Studium Generale is in juni 2011 met emeritaat gegaan en heeft als afscheidscadeau het boek Intellectuele passies geschreven. Voor Procee betekent academische vorming mensen een sterk onderzoekend karakter meegeven. Niet alleen in de wetenschap, ook in andere aspecten van het leven. Procee maakt in zijn boek van de tweedeling (dichotomie, 2), de driedeling (3) en de matrixaanpak (4) gebruik. Het zijn juist deze doorsneden die Pythagoras in zijn driehoek (1 + 2 + 3 + 4 = 10) heeft verwerkt. In de getallenleer van Pythagoras - die deze kennis in India had opgedaan - gaat het uiteindelijk om de synthese van al deze inzichten. Om de samenhang tussen Pythagoras en het boek van Procee te illustreren is in hoofdstuk 6 – thema 2.1 een indeling opgenomen van Procee (p. 149) en de in het onderzoeksrapport ’Eenheid in Verscheidenheid’ gebruikte doorsnede. In het boek van Procee zit een patroon verweven dat ook in de driehoek van Pythagoras tot uitdrukking wordt gebracht. Met hun filosofische invalshoek leggen zowel Prigogine als Procee een link tussen het Westerse en Oosterse denken, tussen Darwin èn God2.

Het basisprincipe van complementariteit dat al door Heraclitus naar voren is gebracht heeft op de ‘eenheid der tegendelen’ ('These + Antithese = Synthese', Trimurti) het overbruggen van tegenstellingen betrekking.

1. Verkorte versie van het thema Ilya Prigogine, Marcelo Gleiser en Teilhard de Chardin is in het tijdschrift GAMMA juni 2011 (p. 53-58) gepubliceerd.

====

Zo boven, Zo beneden (Leraar en leerling, Top down en Bottom up, Complementariteit)

Verlichting of Nirwana
Ga op onderzoek uit en probeer te ontdekken |wie-je-werkelijk-bent| (Ken uzelve), want de tegenpool van verlichting is onwetendheid en verwarring!
De mens leeft zo als burger van twee werelden. Naar zijn lichamelijke staat is hij gebonden aan deze materiële wereld van vergankelijkheid en dood, naar zijn geestelijke kern behoort hij tot de goddelijke wereld. De natuurlijke mens is zich zijn hoge afkomst echter niet meer bewust: hij denkt dat dit aardse leven het werkelijke leven is.
Om hem te wekken uit die
staat van onwetendheid komt vanuit de goddelijke wereld een gestalte die de mens gnosis ofwel goddelijk inzicht brengt. Alleen wie door gnosis weet vanwaar hij komt, wie hij naar zijn goddelijke kern werkelijk is, en waar hij heengaat, is verlost. Goddelijk inzicht en verlossing zijn in wezen identiek: ''verlossing is bevrijdend inzicht' en alleen de verlichtende gnosis bevrijdt! [Prof. J.van Oort - 'Het Evangelie van Thomas].

De hamvraag is in hoeverre de stille diplomatie van Jaap de Hoop Scheffer cs. echt voorkomt dat de Tibetaanse cultuur wordt vernietigd. Of met andere woorden de koopmansgeest regeert. De alles-voor-de-winst-mentaliteit, de hollandse koopmansgeest, die door de VVD wordt benadrukt staat haaks op het verlichtingsdenken, het nirwana in het Oosten. De situatie in Oekraïne leert dat de stille diplomatie van Jaap de Hoop Scheffer juist niet aan de stabiliteit heeft bijgedragen. Elma Drayer stelt de morele bijziendheid, de blinde vlek in het denken bij Aafke Romeijn aan de orde, terwijl René Cuperus de morele bijziendheid, het politieke opportunisme bij Jaap de Hoop Scheffer ter discussie stelt. Henk Hogeboom van Buggenum laat in zijn bespreking van het boek De geopolitiek van emotie van Dominique Moïsi zien dat om het tij te keren ook met de keerzijde van het politieke opportunisme, namelijk het morele kompas rekening dient te worden gehouden.

In de kern hangt 'Vrijheid en Ongelijkheid' met Rechtvaardigheid samen en heeft op tegenstellingen betrekking, die al door Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita zijn onderkend.

Piet Ransijn Zingeving van leven en dood in sociaalwetenschappelijk perspectief, deel 1 (Civis Mundi digitaal #33, oktober 2015):
Religie en zingeving hangen samen met elkaar en ook met leven na de dood. Zingeving voor en na de dood zijn eveneens verweven. Zingeving hoeft niet per se in religieus verband te staan en is ook mogelijk zonder religie en zonder perspectief op leven na de dood. De zingeving geschiedt dan in een op de aarde gerichte levensvisie of een soort seculiere, wereldse religie, zoals het humanisme en socialisme. Deze diverse aspecten van religie en zingeving voor en na de dood, met of zonder perspectief op leven na de dood, hangen dus nauw samen. Daarom worden deze verschillende maar samenhangende perspectieven in dit artikel in een breder (godsdienst)sociologisch kader toegelicht.
De leer van Jezus volgens Nietzsche is samengevat door Karl Jaspers, Nietzsche und das Christentum, vertaald in
Leonardo en Nietzsche. Nietzsche schrijft dat Jezus in een andere bewustzijnstoestand leefde, ‘alsof hij in de hemel was’. Een soort eenheidsbewustzijn, in het Oosten verlichting genoemd. De genoemde interpretaties stemmen met elkaar overeen.
“Geen enkel idee lijkt te bizar voor mensen om er met overgave in te geloven als het hun maar verlichting biedt van het besef dat ze eens doodgaan, en enige hoop op voortzetting van hun bestaan in een of andere vorm van eeuwigheid… De hartstochtelijke intensiteit waarmee mensen redding uit nood en dood in een geloof zochten, is in de meer ontwikkelde samenlevingen wat verminderd en voor een deel overgegaan op ideologieën, op wereldlijke geloofssystemen,” schrijft Elias (p 10). Uit onderzoek zou blijken dat dit samenhangt met grotere
bestaanszekerheid, zoals in dit artikel verderop naar voren komt.
Het christendom en andere religies beoogden oorspronkelijk religieuze waarden en doelen als
bevrijding, verlossing en verlichting, niet in het ‘hiernamaals’, maar in dit aardse leven te realiseren, of in het volgende leven in het geval van reïncarnatie. De ‘binnen-wereldse’ ascese en mystiek was volgens Max Weber [5], in onderscheid van de ‘buiten-wereldse’ of ‘wereld-verzakende’ varianten, gericht op dit aardse leven, dat sterk verbonden werd beschouwd met het voorbestaan na de dood.

Henry Mintzberg Hoe heb jij je partner gekozen? (besluitvorming)
De Canadese professor Henry Mintzberg heeft een tijdje gelezen een nieuw boek geschreven. Het heet Mintzberg on Management. Sinds het begin van zijn carriere schrijft Mintzberg over management. Hij verbaasd zich over de discrepantie tussen de theorie en de praktijk. Toen hij Managers, not MBA’s schreef, ging er een zucht van verlichting door managementland. Eindelijk, erkenning! Vele managers maakten zich al jaren ongerust. Wat ze lazen in de MBA managementboekjes kwam niet overeen met hun praktijk van brandjes blussen, improviseren en ‘de zaak draaiende houden’. Mintzberg is lekker eigenwijs en dat vinden wij in Europa wel leuk. In Amerika geniet hij minder populariteit en is hij zelfs een beetje controversieel. Dat maakt hem niet minder interessant. Op YouTube vond ik een klein clipje, waarin hij aangeeft hoe hij denkt over management en besluitvorming. Interessant materiaal!

Prof. dr. Godfroij over de managementwetenschappen De kloof tussen theorie en praktijk, Ik trek vijf conclusies:
1. Het gebrek aan relevantie van de managementwetenschappen is een reëel probleem. Een koerswijziging is nodig.
2.De hoofdoorzaak van dit probleem is de dominantie van een denkmodel en methodologie die niet voldoende aansluiten bij de praktijk. Alternatieve of zelfs klassieke benaderingen moeten de veelzijdigheid herstellen.
3.Ook de interactie tussen wetenschappers en praktijkmensen moet hersteld worden.
4.Onderzoeksgroepen die doorgaan hun koers te laten afhangen van tactisch gedrag binnen de wereld van de zuivere wetenschap, brengen hun eigen toekomst in gevaar door gebrek aan toegevoegde waarde voor de samenleving.
5.Het is dringend nodig het afrekensysteem ter discussie te stellen. Ik denk eerder aan afschaffen dan aan perfectioneren.

Peter Logghe ONDERGANG VAN HET AVONDLAND – HET DECADENTIEBEGRIP BIJ SPENGLER EN EVOLA, De doctrine van de 4 tijdperken:
In het tweede deel van zijn Rivolta stelt Julius Evola een “interpretatie van de geschiedenis op traditionele basis” voor (24). De geschiedenis evolueert niet, maar volgt het proces van regressie, van involutie, in de zin van het zich loskoppelen van de suprawereld, van het verbreken van de banden met het transcendente, van het macht van het “slechts menselijke”, van het materiële en het fysieke. Dit juist is het onderwerp van de doctrine van de vier tijdperken. En de moderne wereld past als gegoten in de vorm van het vierde tijdperk, de Kali Yuga, het IJzeren Tijdperk. Reeds Hesiodos beschreef de vier tijdperken als het Gouden Tijdperk (Sat yuga), het Zilveren (Tetra yuga), het Bronzen (Dvâpara yuga) en het IJzeren Tijdperk. Het zelfde thema vinden wij terug in de Hindoetraditie (satya-yuga – tijdperk van het zijn, de waarheid in transcendente zin, tretâ-yuga – tijdperk van de moeder, dvâpara-yuga – tijdperk van de helden, en kali-yuga of het sombere tijdperk) naast zovele andere mythen over zowat de ganse (traditionele) Wereld. Evola heeft deze cyclustheorie van René Guénon, die ze opnieuw in Europa binnenbracht.

De essentie van elk leerproces draait nog steeds om de interacties tussen wat in aanleg gegeven is en welke invloeden er uit de omgeving zijn.
Een mens heeft een persoonlijkheid, bij een organisatie kan daarentegen van een cultuur worden gesproken. Net als een mens is een organisatie een levend organisme dat vreselijk kan blunderen.

De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

De top down & bottom up wederkerigheid komt in de organisatiecultuur c.q. het maatschappelijke klimaat tot uitdrukking. Er bestaat een duidelijke overeenkomst tussen de Big Five (persoonlijkheidsdimensies) van Willem Hofstee en de vijf cultuurdimensies van Geert Hofstede, boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen.

‘Ik zie overal betrokkenheid’ (interview Klaas de Vries), Volkskrant 15 mei 2010):
We keren terug naar naar de oorlog in Irak en naar Balkenende die in de kabinetsformatie van 2006 een boycot verlangde van het parlementaire onderzoek. De Vries: ‘Met die eis had men nooit mogen instemmen. Men had het van de ander ook niet mogen vragen. Het is een verachting van het parlement en diens essentiële bevoegdheden.’ Is het kenmerkend?
‘Nou ja, het is kenmerkend voor sommige mensen die in de macht terecht komen en het niet appreciëren dat ze zich hebben te verantwoorden. Ze denken dat de macht van hen is en niet dat die aan hen is toevertrouwd.’
De Vries zegt dat de democratie de beste dienst wordt bewezen met tegenspraak en met meer verantwoording.

Falende politici (Volkskrant 15 mei 2010):
Deze week is er in Nederland enthousiasme ontstaan voor een nieuw op te richten Europese instantie – een onafhankelijke toezichthouder die ervoor gaat zorgen dat de normen van het stabiliteitspact eindelijk worden nageleefd. In de eerste tien jaar van de euro zijn die met voeten getreden, omdat ‘politici’ die elkaar moeten afrekenen, zo betoogt de minister van Financiën De Jager ‘veel te zacht’ met elkaar omgaan.
De CDA-bewindsman, die in de afgelopen weken steeds meer in zijn nieuwe rol is gegroeid, legt hier de vinger op de zere plek.
Zolang Europa de euro heeft, is het nodig die vergezeld te laten gaan door handhaving van strikte normen op begrotingsvlak. Zo niet, dan kan het wangedrag van een enkel euroland de belangen van het collectief schaden. Ook dat bewijst de Griekse crisis.

Dries van Agt 'Vriend, het gaat mij om de rechtvaardigheid’ (Volkskrant 8 augustus 2009)
Maar het is allemaal ten koste gegaan van een volk dat aan de Holocaust part noch deel had: de Palestijnen. Juist Europa draagt daarom een bijzondere verantwoordelijkheid voor hun lot.
‘Er is een kentering gaande. Inderdaad zijn de hoogmogenden van het CDA, ik doel op de fractie en bewindslieden, niet bereid naar mijn betogen te luisteren. Maar anders, vriend, anders ligt het bij de rank and file van het CDA. Daar hoor ik andere geluiden. De kloof tussen het Binnenhof en de rest van het land is zéér diep geworden.’

Door het zelfbewustzijn onderscheidt een mens zich van een dier. Het bewustzijn maakt het mogelijk dat we ons in woorden kunnen uitdrukken. Het maakt wetenschap mogelijk.

Geestkunde en Natuurkunde vormen de twee zijden van dezelfde medaille, de natuurlijke eenheid. Het is het principe van de wederkerigheid (2e grondstelling) die beide met elkaar verbindt. Of met andere woorden het is theïstisch evolutionisme dat de synthese tussen religie en wetenschap tot stand kan brengen.

De ‘Law of One’ heeft op het universele ordeningsprincipe karma ‘Er is niets nieuws onder de zon’ (Zaaien en Oogsten, Geven en Ontvangen), de 2e grondstelling betrekking. Het gaat in het kwantumvacuüm om de virtuele scheidslijn tussen twee polen (syzygieën), het aardse en het hemelse, tussen dharma en karma, waarvan Dharma buiten de bestaanssfeer van de wereld der tegenstellingen ligt, de Éne werkelijkheid . Het draait primair om de geestelijke wederhelft of Syzygos.

De categorie alles van Wikipedia heeft vijf categorieën. De definitie Unificatietheorie sluit op deze Wikipedia categorieën aan:

Categorie: AllesCategorie:'Bewustzijnsschil'Lemniscaat
Culturele evolutie (filosofie)GechiedenisUnificatietheorieTriade en Tetrade
1. Heelal7. Mens en Maatschappij7. Hermeneutische CirkelMythos
2. Wetenschap6. Wikipedia6. Meta-lerenLogos
3. Religie5. Techniek5. Reflexief BewustzijnTheos
4.b Natuur4. Persoon4. Ether-paradigmaHolos

De 'Categorie: Alles' onderscheidt 'Wat en Hoe', in de linker kolom het 'Wat' en in de rechter kolom het 'Hoe'. De geschiedenis leert dat het Kompaskwadrant een proven technology laat zien.

De paren van tegenstellingen ‘1 + 7’, ‘2 + 6’ en ‘3 + 5’ brengen de 'Spiegelsymmetrie en het Complementariteitsbeginsel' tot uitdrukking.
Het is mogelijk het menselijk bewustzijn in verschillende klassen te verdelen. Maar het is allemaal één bewustzijn. De bron van ons bewustzijn noemen de boeddhisten het nirwana. Dit bewustzijnsniveau kan in het eeuwige nu, waar tijd niet bestaat, worden ervaren. De integrale denktrant van het 5D-concept wordt gebruikt om het bewustzijn beter te begrijpen.

Hegel vertaalt de binnenwereld naar de buitenwereld, de geestelijke wereld naar de materiële wereld en Marx vice versa.
Echter elke echte verandering komt nog altijd van binnenuit. Het mysterie van het leven zit in onszelf.

De lemniscaat, de band van Möbius verbindt de continu met elkaar afwisselende binnen - en buitenkant, het 1e en 3e aanzicht, de microkosmos en macrokosmos (Zegel van Salomo) met elkaar. Wat binnen is wordt buiten en omgekeerd. De lemniscaat geeft aan dat we niet in een loop zitten maar met de spirituele energie, de Triade zijn verbonden. Het onmogelijke wordt mogelijk. Voor het downloaden van artikelen over het lemniscaatmodel, de lemniscaatmethode en het lemniscatisch denken wordt naar het Dialogue Learning Centre (voor downloaden van artikelen klik button links boven) verwezen. Bij de lemniscaatmethode staat een transparante wijze van besluitvorming centraal. Het kompaskwadrant belicht de 5e dimensie, de quintessens van het aardse ruimte/tijd-continuüm.

De lemniscaat symboliseert het leerproces tussen het geestelijke en het lichamelijke, de binnenwereld en de buitenwereld. De éne werkelijkheid heeft net als bij Ayurveda op de "kennis van het leven", de oerbron betrekking. De lemniscaat verbindt het aardse met het hemelse, de eeuwige kringlopen.

====

Paradigmawisseling (Het Nieuwe Leren, Bodhisattva Pad, Rechtvaardigheid, Wederkerigheid, Interdisciplinair)

Ashtavakra: Waar is het einde van het denken of het begin van het denken; waar is rechtstreekse kennis of weerspiegelende kennis voor mij, die onpersoonlijk ben?
Escher: Vul niet uw leegte, maar leeg uw volte.
Haridas Chaudhuri: De opgave voor ieder nieuw tijdperk is een opnieuw geïntegreerd wereldbeeld, een nieuwe synthese van oude wijsheid en toekomstige aspiraties en idealen.
Natura Artis Magistra (de natuur is de leermeesteres van de kunst en wetenschap)
Stelling: Er treedt een paradigmawisseling van Thomas Kuhn, een revolutie in het wetenschappelijke denken op, wanneer de grens die tussen beide domeinen Geest en Lichaam, Geestkunde en Natuurkunde is ontstaan wordt doorbroken.
Het dilemma waar de wereld voor staat is al eerder verwoord door Jan Willem Schulte Nordholt: Want het lijkt waar te blijven dat pas dringende noodzaak de eenwording kan stimuleren.
Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat er maar een natuurlijke tijd bestaat en dat is de eeuwige duur van Henri Bergson, het durée, het eeuwige nu.

Mary Anderson Meditatie-Diagram van Blavatsky:
Een volgend element is nu aan de meditatie toegevoegd: we moeten ons uitbreiding in ruimte en de oneindigheid voorbij tijd voorstellen, met of zonder zelfidentificatie. Afhankelijk van onze aard kunnen we ons dus uitbreiding in ruimte (grenzeloze Ruimte) en oneindigheid in tijd (Eeuwigheid of Duur) objectief voorstellen, waarbij we onszelf buiten beschouwing laten, of subjectief, waarbij we voelen dat we zelf grenzeloze ruimte en oneindige tijd zijn. De laatstgenoemde benadering herinnert ons aan de methode zoals deze uiteengezet wordt in Yoga of Light van Geoffrey Hodson. Door alles wat bekend is los te laten, komen we datgene wat niet gekend kan worden nabij.
Ik ben niet het fysieke lichaam
Ik ben het hogere Zelf
Ik ben niet de emoties
Ik ben het hogere Zelf
Ik ben niet het denkvermogen
Ik ben het hogere Zelf
Derhalve ben ik onbegrensde ruimte, ik ben oneindigheid. Deze aanpak is gevaarlijk als we bewust of onbewust de persoonlijkheid identificeren met het hogere Zelf. Maar we zullen dit niet doen als we in staat zijn de nadere instructie van HPB op te volgen: ‘Er is geen kans op zelfbedrog, wanneer de persoonlijkheid geheel vergeten wordt.’ De Meditatie begint zo met inspirerende denkbeelden, waarmee zij, zoals we zullen zien, ook eindigt.
Alle spirituele paden beginnen met inspiratie, zoals bijvoorbeeld het Christelijke Mystieke Pad begint met bekering: een totale ommekeer. Alles is veranderd. Niets kan weer hetzelfde zijn. Een dergelijke inspiratie is het begin en het einde van het spirituele pad. Als begin bezielt het ons verder te gaan. Zelfs in tijden wanneer die eerste inspiratie lijkt te vervagen, kan de herinnering aan dat ‘Ik heb geweten’ ons nog steeds trekken naar het doel waarvan geen voorstelling kan worden gemaakt.

Draag de consequenties van je eigen keuze! (Elze Versteeve Volkskrant 13 juni 2017 p. 23):
VVD en CDA hebben PVV-beleid gepropageerd, maar de PVV zelf uitgesloten. Ze moeten nu opnieuw kiezen.
Jullie hebben ervoor gekozen om de PVV uit te sluiten. Tegelijkertijd hebben jullie een campagne gevoerd waarvan het immigratiebeleid dicht tegen dat van de PVV aanschurkt. Daarmee hebben jullie zowel het potentiële PVV-electoraat als een deel van het anti-PVV-electoraat naar jullie toe gehengeld. Politiek heel slim. Chapeau!
Nu worden de consequenties van deze keuze zichtbaar. Omdat jullie de PVV hebben uitgesloten zul je moeten regeren met een aantal progressieve partijen. Maar die hebben juist hartstochtelijk campagne gevoerd tégen de PVV én tegen jullie conservatieve beleidsvoornemens.

Met lange tanden (Raoul du Pré Volkskrant 9 juni 2017 p. 21):
Er is één excuus voor het getreuzel: de versnippering van het politieke landschap maakt het niet eenvoudig. Maar van de politieke leiders mag nu worden verwacht dat zij de situatie gemakkelijker maken in plaats van nog ingewikkelder. Dat begint met een beetje bereidwilligheid: zoek de overeenkomsten in plaats van de verschillen. Op een coalitie die vanaf dag één met lange tanden aan de klus begint, zit niemand te wachten. Als Rutte, Buma, Pechtold, Klaver en/of Segers dat vooruitzicht nu niet snel weten weg te nemen, wordt het tijd serieus te gaan nadenken over een minderheidskabinet.

Frank Miedema toont in zijn boek de keerzijde, het zit in de mens om extreme uitdagingen te zoeken. Wetenschappers zijn bijvoorbeeld bezig om een reis naar mars voor te bereiden en een zelfrijdende auto te ontwikkelen. Maar er zijn ook politici als Nigel Farage die er voor zorgen dat Engeland uit de EU stapt. In Nederland is het Geert Wilders die het debat tussen eurofielen en eurosceptici op scherp zet. Om op aarde eeuwige roem te bereiken gebruiken mensen hun creativiteit ook om zaken te vernachelen, bijvoorbeeld in de wetenschap Diederik Stapel en in de wielersport Lance Armstrong. Het zijn met name Dick Swaab en Victor Lamme die met 'we zijn onze hersenen' een fundamentalistisch standpunt innemen. Hun controversiële inzichten voor wat betreft onze hersenen staan diametraal tegenover die van andere wetenschappers als de internationaal bekende wetenschappers als Fritjof Capra en Paul Davies. Seculiere vormen van fundamentalisme zijn het neoliberalisme, lees het marktfundamentalisme en hooliganisme.
Maar bij de huidige formatie zien we ook fundamentalistische trekjes bij politieke partijen, die op basis van hun partijprogramma weigeren met elkaar samen te werken. Donald Trump is met zijn America First en de consequenties daarvan voor het klimaatvraagstuk een fundamentalist pur sang. Fundamentalisme is een uiting van menselijk gedrag, waarmee we in meer of mindere mate zijn behebt.

Waarom de baas van Buurtzorg de baas van Nederland zou moeten zijn (Rutger Bregman):
Hij praat als mijn oom aan de bar, zijn Engels is slechter dan steenkool en zijn filosofie zó simpel dat je aan je eigen wijsheid begint te twijfelen. Maar dan daagt het besef: Jos de Blok, de oprichter van Buurtzorg, is een van de belangrijkste denkers van deze tijd. ‘Managen is flauwekul. Je moet mensen gewoon hun werk laten doen.’
‘De bestuurders zoeken vooral elkaar op. Die hebben van alles geregeld in opleidingen en congressen waar ze elkaar bevestigen dat ze het goed doen.’
Maar de werkelijkheid is anders. ‘Er is een beeld van vakmensen dat zij niet strategisch kunnen denken,’ zucht De Blok. ‘Dat ze geen visie hebben. Maar vakmensen zitten juist vol met ideeën. Ze bedenken duizend dingen, maar die worden niet gehoord. Want die bestuurders denken dat zij ergens op de hei iets moeten bedenken en het dan moeten vertellen tegen de vaklui.’
De Blok heeft een totaal andere visie. Hij ziet zijn werknemers als intrinsiek gemotiveerde professionals, die zélf het beste weten hoe ze hun werk moeten doen. ‘Mijn ervaring is dat veel managers ontzettend weinig ideeën hebben. Ze hebben hun baan gekregen omdat ze in een systeem passen. En omdat ze volgzaam zijn. Maar niet omdat het grote visionairs zijn. Dan gaan ze bij De Baak trainingen doen en krijgen ze het idee dat ze bij een soort voorhoede van vernieuwers horen.

Jos de Blok is een kantelaar, omdat hij op verschillende schaakborden tegelijk kan schaken. Hij schaakt met de minister en staatssecretaris over wetsaanpassingen, met grote zorgorganisaties over de vernieuwing van de zorg, maar hij schaakt ook op de werkvloer, waar hij nog geregeld in een van zijn teams meedraait. Hij is bescheiden en blijft trouw aan zijn filosofie die uitblinkt in eenvoud. Hij roeit tegen de stroom in, zijn Buurtzorg-filosofie is baanbrekend. Hij ligt in de clinch met zorgverzekeraars, hij heeft inmiddels meer dan 8.000 verpleegkundigen in dienst, meer dan 750 zelfsturende teams, met slechts enige tientallen mensen op de administratie en geen managers. Jos is al een aantal keren uitgeroepen tot beste werkgever. Zijn methode wordt op grote schaal gekopieerd, zowel in Nederland als daarbuiten, waar Buurtzorg ook actief is: van België tot Zweden en van Japan tot Amerika. Zo laat Jos de Blok als geen ander de thuiszorg kantelen.

Sterke leiders? Liever ideeën van onderop of Burgers maken samen de nieuwe wereld, niet politici (Thomas de Groot, Jelle de Graaf, Sophie Bloemen, Bart Cosijn, Christiaan Fruneaux Volkskrant 16 november 2016 p. 26):
De groeiende bottom-up-beweging geeft vorm aan een nieuwe wereld. Europa moet die ondersteunen.
Deze kleurrijke initiatieven komen allemaal samen in een groter verhaal. Het verhaal van de commons. De commonsbeweging beschouwt alle bouwstenen van onze wereld, van kennis tot water, van cultuur tot energie, als eigendom van de gemeenschap. Deze bottom-upbeweging kijkt écht naar de toekomst, door na te denken over de vraag hoe wij met ons gemeengoed omgaan en hoe we dit op een duurzame én inclusieve manier kunnen beheren.
Op 16 november komen honderden 'commoners' uit meer dan twintig landen samen in het Europees Parlement in Brussel, voor de eerste European Commons Assembly.
Europa heeft deze nieuwe verhalen hard nodig. De EU moet kiezen voor een gedecentraliseerde samenleving van burgers en gemeenschappen, in plaats van een 'BV' van consumenten en bedrijven. Laten we hopen dat zij 'de leiding' wil nemen in het faciliteren van deze beweging.

Trumpsbeleid zal onvoorspelbaar zijn' Poetin verlangt vooral respect van Trump' (met medewerking van Arnout Brouwers Volkskrant 16 november 2016 p. 27):
Het is onduidelijk hoe Trumps buitenlands beleid eruitziet. Hoe kan Europa zich voorbereiden op zijn komst? We moeten Trumps nadruk op onderhandelingen serieus nemen - ook al heeft hij The Art of the Deal niet zelf geschreven. Voor hem zijn deals transacties waarin je er het beste uitsleept voor jezelf. Ze gaan over , niet over strategische relaties. Over winst maken, niet over gedeelde waarden. Een beroep doen op een gedeelde geschiedenis, gedeelde waarden of langetermijnbelangen zal waarschijnlijk gezien worden als zwakte.
Wat kan Europa doen? Ten eerste zijn defensie versterken. Alleen als Europa zelf in zijn defensie investeert, zal Trump nog in Europa willen blijven investeren. Ten tweede is eenheid vereist. Op dit moment kunnen externe machten heel makkelijk gebruikmaken van de verdeeldheid in Europa. Deze verdeeldheid wordt een zwakte die Europa zich niet langer kan veroorloven.

Kan Trump wel inflatie en hogere renten realiseren? (Peter de Waard Volkskrant 16 november 2016 p. 35):
'Deficits don't matter' ('Overheidstekorten doen er niet toe'), zei Dick Cheney, vicepresident tijdens het bewind van president George W. Bush in 2000. Hij wees daarbij toen naar Japan. En de VS zijn ook vrolijk doorgegaan met schulden maken. Zelfs de kredietcrisis zeven jaar later bracht daar geen verandering in.
Donald Trump heeft de woorden van Cheney in de oren geknoopt. Hij zal de tekorten fiks verder opvoeren, hoewel tijdens het presidentschap van Obama de Amerikaanse staatsschuld al is verdubbeld van 10 naar 20 duizend miljard (20 biljoen) dollar.
En als het in de grootste economie ter wereld gaat regenen, dan komen er vanzelf druppels terecht in de rest van de wereld. Daardoor zit ook de rente in Europa in de lift. De vicieuze cirkel van bezuinigen, vraaguitval, dalende rente en deflatie zal uiteindelijk kunnen worden doorbroken.
Alleen werkt het alleen als overheidsschulden er ooit toe gaan doen zonder dat de zeepbel knapt. Maar voor Nederland geldt ook dat in het jaar 2000 was de staatsschuld 225 miljard, in 2015 458 miljard en is dus meer dan verdubbeld.

Melancholia of Niets wijst op een minder extreme Trump als president (Heleen Mees Volkskrant 16 november 2016 p. 29):
Op de Democraten rust de ondankbare taak om aan kiezers uit te leggen dat het tijdperk van constante vooruitgang mogelijk teneinde is gekomen. Alleen door inkomens te herverdelen kan de positie van de witte arbeidersklasse verbeterd worden. In de praktijk zal stagnatie echter als achteruitgang voelen omdat opkomende economieën als China voorlopig wel gestaag blijven doorgroeien. De grote vraag is wat de sociale en politieke gevolgen hiervan zullen zijn. De verkiezingsoverwinning van Donald Trump voorspelt weinig goeds.
Hillary Clinton voerde campagne met de slogan 'Stronger Together' en ze had een visie van de Verenigde Staten als een inclusieve samenleving zoals de stad New York. Als Hillary de kans had gekregen om haar beleidsvoornemens te verwezenlijken, zou voor iedere Amerikaan onderwijs, gezondheidszorg, ouderschapsverlof en kinderopvang toegankelijk en betaalbaar zijn geweest. Het zou geen verzorgingsstaat zijn zoals we die in Europa kennen, maar het zou er wel dicht bij in de buurt zijn gekomen.

Malcolm Gladwell Het Omslagpunt hoe kleine dingen een groot verschil uitmaken
Kleine verschillen kunnen grote gevolgen hebben in het sociale leven. Een persoon kan een trend ten goede of ten kwade teweegbrengen. De auteur, als journalist werkzaam voor The New Yorker, onderzoekt in dit boek hoe trends en modes op gang komen. Het kan hierbij gaan om kledingtrends, maar ook om onverwachte bestsellers of plotseling dalende misdaadcijfers. De auteur spreekt van 'sociale epidemieen' die snel om zich heen grijpen. Zijn stelling is dat hiervoor individuen met uitzonderlijke contactuele eigenschappen en grote persoonlijke netwerken nodig zijn. Zij steken anderen aan. Daarnaast speelt de kwaliteit van de boodschap (het 'product') en de context waarbinnen deze boodschap verspreid wordt, een belangrijke rol. Misschien leidt het consequent verwijderen van graffiti in een stad wel tot minder misdaad en een algemeen gevoel van veiligheid. Een onderhoudend geschreven en tot discussie uitnodigend boek.

Verbeeldingskracht (universeel bewustzijn, kosmisch bewustzijn, autopoiese, aion, ideatie, actieve imaginatie van CarlJung), de kernkwaliteit creativethink - Ilya Prigogine heeft het over de ervaring van creativiteit - is het positief tegenovergestelde van chaos. Middels de ommekeer is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop (flow), te verbinden. We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Ieder initiatief, elk mens kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is te accepteren komt de evolutie een stapje verder.

De basis voor het rapport ‘E i V’ is in 1993/1994 gelegd tijdens het door Hoogovens aangeboden traject Ondernemen met talenten bij het outplacementbureau Van Ede & Partners onder leiding van Hans Leewens. Het boek Oosterse wijsheid en westerse renaissance dat Hans Leewens heeft vertaald en van commentaar heeft voorzien reikt de oplossing aan voor het probleem waar ik bij Hoogovens tegen aan ben gelopen. Hans Leewens spreekt in dit boek de verwachting uit dat in de 21ste eeuw, een paradigmawisseling plaats vindt, namelijk de Westerse Renaissance onderbouwd door Oosterse wijsheid. Of met andere woorden mijn werkervaring staat symbool voor een groter verhaal, namelijk hoe de levensbeschouwing, het moreel kompas tussen professionals & politicals in Nederland en Europa, maar ook tussen Oost en West zich doet gelden.

Anton Blok boek De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000
Hoofdstuk 3 Heuristische uitzonderingen (p. 87/88):
Bij een (nieuwe) theorie gaat het steeds weer om het herkennen van de eenheid van een complex van verschijnselen die zich in de directe zintuigelijke waarneming voordoen als geheel gescheiden dingen. Dit gezichtspunt is ontleend aan Einstein, die ook meende dat ‘het mooiste lot van een natuurkundige theorie gelegen is in de weg te wijzen naar de vestiging van een meer omvattende theorie, waarin ze voortleeft als een grensgeval’.
91: Het is duidelijk dat het nemen van risico noodzakelijk is voor groot succes – maar het is ook noodzakelijk voor falen.
Hier verrijst het beeld van mainstreamwetenschappers, de brede masa die op de stroom meedrijft en gekozen heeft voor zekerheid, veiligheid en voorzichtigheid. Zij zullen zich geen buil vallen. Hun habitas en alles waar ze voor staan sluiten het nemen van risico uit. Omdat er te veel op het spel staat, kopen ze ‘hoog in’ en beoefenen normal science. Niettemin zijn vernieuwing en voortgang van essentieel belang voor het wetenschappelijk bedrijf. Maar ‘grensverleggend’ onderzoek kan niet gepland worden. Vandaar dat er alleen lippendienst aan bewezen wordt. Vernieuwing kan niet plaatsvinden zonder risico, educated giswerk en trial en error – het opstellen en toetsen van koene hypothesen. ‘Geen nieuwe waarheid,’ schrijft Pierce ‘kan van inductie of deductie komen; het kan alleen komen van abductie; en abductie is tenslotte niets anders dan gissen.
Vergelijkend onderzoek en het opmerken van analogieën blijken belangrijke bronnen van inzicht te zijn. Interdisciplinair onderzoek sluit aan bij dit standpunt. ‘Zoals in de gewone spreektaal, is de taal van de wetenschap tropologisch, en de meest voorkomende troop is de metafoor. We vonden dat modellen metaforen zijn die functioneren als analogieën en dat niet-propositionele vormen van denken essentieel zijn in wetenschappelijke creativiteit.
Hoofdstuk 4 Tegenslag
163: Arthur Rimbaud: ’de dichter moet een “ziener” worden door een lange, buitengewone en rationele ontregeling van alle zintuigen’.
180: The time shifts, the multiplication of narrators and narrators within narrators, the double plot, the effacement of the auther, and the absence of any trustworthy narrator who clearly speaks for the author (J. Hillis Miller boek Fiction and Repetition: Seven English Novels - p. 46).
180/181: Met Wurthering Heights geeft Emily Brontë blijk van een vertrouwdheid met de gewoonten en gebruiken en de sociale verhoudingen in deze plattelandssamenleving in Yorkshire waarin tegenstellingen tussen gentry en boeren de toon aangeven in vrijwel alle handelingen en gebeurtenissen die zich afspelen in het raamwerk van complementaire opposities tussen het gentry landhuis en de bouwvallige boerderij Wurthering Heights - tussen hun families, locaties, interieurs en bewoners met hun daarbij passende contrasterende ambities en levensstijlen – ook die tussen Catherine en de geadopteerde outsider Heathcliff.

Het onbehagen in de maatschappij is een gevolg van verkeerde keuzes die in het verleden zijn gemaakt. Het is en blijft allemaal mensenwerk.
In het Nieuwe Testament van de Bijbel, staat de gelijkenis van de talenten.
Om de kwaliteit van besluiten te verbeteren is het niet nodig embryo’s te manipuleren. We moeten er wel moeite voor willen doen om de talenten die we hebben ontvangen tot ontplooiing te brengen.

Heilige boeken als de Bijbel, de Koran of de Talmoet zijn het probleem niet. Het zijn de onbenullen die de boeken als stok gebruiken om de hond te slaan. Geert Wilders en Martin Bosma stellen in hun column Islam is het probleem, niet de moslims (Volkskrant 22 maart 2008): Wij zijn ervan overtuigd dat de bovenonsgestelden wel degelijk aanvoelen dat er iets fundamenteel mis is met de islam. Dat deze zogenaamde godsdienst een bedreiging is. Maar politiek-corecte groepsdwang of ontkenning van de werkelijkheid verhindert hen het beestje bij de naam te noemen. Tot slot: Het gevecht voor de vrijheid is nog maar net begonnen.

Het ‘of-of’ van de twee kanten van één medaille, de controverse tussen wetenschappers hangt met het probleem van de incommensurabiliteit samen. Incommensurabiliteit heeft betrekking op het reflexief bewustzijn, dus vanuit welk perspectief of perceptie naar de éne werkelijkheid wordt gekeken. Het ‘en-en’ ontstaat door de invloed van buiten-wetenschappelijke factoren (psychologische, sociale en esthetische motieven77) echter niet te ontkennen. (Dissertatie Geen gemene maat Hein van Dongen p. 36).

Barbara Hannah boek Jung zijn leven zijn werk (p. 185):
Pythagoras verklaarde in de zesde eeuw voor Chr. dat vier het getal van de totaliteit was.
234: Zarathustra zou zeker niet gemakkelijk zijn dan de visioenen, want het was ‘hels verward’ en buitengewoon moeilijk. Jung zei dat hij zich suf gepiekerd had over bepaalde problemen en dat het heel moeilijk zou zijn het boek vanuit psychologische hoek te verklaren. Hij zei ook dat hij dacht dat Nietzsches idee van de Übermensch de directe voorloper was van het Duitse denkbeeld dat zij Herrenmenschen (‘heersersnaturen’ of ‘superieure mensen’) waren. Nietzsches drie belangrijkste denkbeelden van Zarathustra (blz. 44) de conceptie van ‘wil tot macht’, Übermensch en eeuwige terugkeer.
328: De middeleeuwse mens had geen moeite met de gedachte dat dezelfde veritas te vinden is in God, de mens en de materie. Het was zijn taak deze veritas, die soms benoemd wordt als een subtiele substantie of de ziel, te bevrijden uit de materie waarin zij gevangen zat.

Om het nieuwe paradigma te verklaren wordt van kwadranten gebruik gemaakt. Het toont op eenvoudige wijze de polariteiten, de tegenstellingen waarop de wereld stoelt. De kwintessens, de imaginaire 5e dimensie heeft op de levenskunst betrekking en ligt in de 4e dimensie besloten. Welke route kiezen we in het leven (vrije wil), dus waar gaan we voor in het leven?
De kwintessens van het rapport ‘E i V’ draait echter om survival of the fittest. Het dilemma van het leven ligt besloten in: Waar kiezen we nu voor? Het brengt de kwintessens, de moraal van dit verhaal tot uitdrukking.
Bij de natuurlijke selectie gaat het primair om de context 'Uw wil geschiede'. Richard Dawkins heeft gelijk wanneer hij stelt dat het bij levensprocessen om natuurlijke selectie gaat.

Het 5Ddenkraam, de verborgen 5e dimensie heeft op de levenskunst, de zingeving van het leven betrekking. Voor de mens is de eigen evolutie geen blind proces zonder enige bedoeling. Door de vergaande individualisering komen de mensen wel steeds losser van de zingeving, het Goede, Ware en Schone en de van oudsher stabiele sociale netwerken in de maatschappij te staan.

Met name de boeken van Ervin Laszlo en het boek Geestkunde van Freek van Leeuwen geven een nieuw perspectief op een oud paradigma. Of met ander woorden voor het nieuwe paradigma geldt er is niets nieuws onder de zon. Daarmee wordt bedoeld dat de natuurlijke grondslag van de dynamiek in de schepping, het levensritme op aarde gelijk blijft. De dynamiek in de schepping vinden we in de rij van Leonardo Fibonacci terug. Maar primair draait het in de mensenwereld om de natuurlijke grondslag van de wederkerigheid die Ervin Laszlo in zijn boek WorldShift2012 aanhaalt.

Het cruciale ‘chaospunt’, het instabiele, kritieke punt waar Ervin Laszlo op wijst heeft betrekking op waar kiezen we nu voor evolutie of devolutie. De chaos en wanorde, die we met onze vijf zintuigen in de buitenwereld waarnemen is in belangrijke mate een gevolg van de innerlijke wereld. Het betekent dat we voor een belangrijk deel van de chaos die we aantreffen zelf verantwoordelijk zijn. Wanneer we niets doen zullen we ongetwijfeld een point of no return bereiken. Een positieve verandering, een keerpunt in het denken ontstaat door bewust voor een duurzame samenleving te kiezen. De chaos die ontstaat door een natuurramp blijft hier buiten beschouwing.

Ervin Laszlo en Kingsley L. Dennis De verbinding tussen wetenschap en spiritualiteit (p. 63):
Fysicus Sir Roger Penrose: ‚Mijn visie [op bewustzijn] vereist een ingrijpende revolutie in de fysica… Ik ben tot de overtuiging gekomen dat er aan de huidige wetenschap iets van elementair belang ontbreekt… Ons inzicht is op dit moment ontoereikend en we zullen ons zodanig moeten ontwikkelen dat we nieuwe wetenschappelijke regionen kunnen bereiken.‘

Ervin Laszlo boek Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn (p. 134):
Sir Roger Penrose omschrijft de geboorte van ons universum als een ‘eenmaligheid’ waarin de wetten van de fysica niet langer geldig zijn.
145: De werking van het subtiele maar reële A-veld verklaart de non-lokaliteit van niet alleen de kleinst meetbare bestanddelen van het universum, maar ook die van de grootste waarneembare structuren ervan. Het verklaart de coherentie van levende organismen én hun coherentie met de omgeving waarin ze leven en evolueren.

Ervin Laszlo boek De Akasha-ervaring Wetenschap en het kosmisch geheugenveld (met bijdragen van Jude Currivan, Pim van Lommel, Swami Kriyananda, Alex Gray, Eric Pearl, Stanislav Grof, Edgar Mitchell, Larry Dossey, e.a.)
246: Net als de zintuiglijke informatie heeft de informatie die het lichaam via kwantumeffecten bereikt haar oorsprong in de ‘echte’ wereld en is daarom een afspiegeling van de gebeurtenissen en omstandigheden in die wereld. Hoewel wij in de moderne wereld van alledag gewoonlijk niet openstaan voor dit soort spontane, buiten zintuiglijke informatie, waren en zijn traditioneel levende stammen – met name hun sjamanen, medicijnmannen, profeten en spirituele leiders – er vertrouwd mee.
248: Het Akasha-veld is een veld van kwantumhologrammen, een soort supergeleidend medium. In dit veld is niets aanwezig dat de wrijvingsloze verbreiding en verstrengeling van de in het veld ontstane hologrammen kan remmen. De door objecten in tijd en ruimte uitgezonden golven creëren kwantumhologrammen die zich overal in dit veld verstrengelen, dus in tijd en ruimte. Zo ontstaan sequencen van interferentiepatronen, die culmineren in het superkwantumhologram dat de volledige integratie is van alle kwantumhologrammen. Het superkwantumhologram bevat alle informatie over alle dingen die bestaan of ooit bestaan hebben: het is het ‘hologram van het univesum’.
249: De fysicus Roger Penrose en de neurofysioloog Stuart Hameroff opperen dat alle bewustzijnsenergie afkomstig is uit de cytoskeletstuctures.

Ervin Laszlo en Jude Currivan boek KOSMOS een integrale visie op de wereld
Hoofdstuk 1 Hoe ver reikt onze kennis?, Theorieën van alles – en niets? (p. 16):
De fysici zouden echter nog ontdekken dat kwantisatie, golf/deeltje-dualiteit en de intieme relatie tussen de waarnemer en het waargenomene slechts het topje van de ijsberg vormden die de kwantumwereld is.
23/24: Opmerkelijk genoeg werd de rol van bewustzijn in de relatie tussen enerzijds de waarnemer en anderzijds het gedrag van kwantums en de relatieve aard van de ruimtetijd in het gunstigste geval genegeerd of in het ergste geval zelfs buitenspel gezet. In de hoofdstroom van de moderne wetenschap duurt deze situatie nog altijd voort.
46: In 2004 zette de fysicus Shahriat Afshar een experiment op dat bedoeld was om de juistheid van de kwantumtheorie te toetsen. De uitslag daarvan ondergroef Bohrs stelling en veroorzaakte grote beroering onder de fysici.
60: Afshars ontdekking is – als zij eenmaal door andere onderzoekers wordt bevestigd – een uiterst belangrijke aanwijzing aangaande de manier waarop de integrale werkelijkheid wordt geconcretiseerd. De kwantumgolfvormen van mogelijkheden (‘golf waarschijnlijkheden’) storten niet ineen als gevolg van de daad van waarneming: ze worden coherent.
118: Daarentegen biedt het thans doorbrekende inzicht in een integrale werkelijkheid een alomvattend wereldbeeld en wijst het de weg naar het vinden van antwoorden op zowel de ‘gemakkelijkste’ als de ‘moeilijke’ vraag van David Chalmers. In plaats van onstoffelijk te zien als gescheiden van stoffelijkheid of de geest als gescheiden van het de stof, erkent dit nieuwe werelbeeld dat wat wij werkelijkheid noemen een integraal weefsel van gezamenlijk evoluerende, co-creatieve processen is.
119: De menselijke hersenen zijn het meest verbazingwekkende systeem voor dataverwerking dat we tot nu toe hebben ontdekt. Zelfs de krachtigste computers die tot op heden zijn gebouwd, zijn in vergelijking daarmee nog eenvoudiger dan het eenvoudigste eencellige organisme.
Door middel van een proces dat neurogenese wordt genoemd, blijven we ons leven lang nieuwe neuronen creëren, vooral als gevolg van ervaringen die hevige emoties in ons oproepen.

Voor (bio)fotonen (neurogenese) geldt hetzelfde als voor neutronen, moleculen, synapsen, gedachten en gevoelens ze verschijnen en verdwijnen.
Een synaps is een verbinding tussen twee neuronen waardoor een impuls kan worden overgedragen.

Ervin Laszlo boek KWANTUMSHIFT in het wereldbrein (p. 13):
We hebben de keus: met de veranderende wereld mee veranderen – en dat kúnnen we, als we het vereiste inzicht verwerven en de nodige bereidheid daatoe opbrengen – óf steeds grotere crises riskeren, leidende tot een uiteindelijke ineenstorting.
97: Het veel geroemde ‘complementaire beginsel’ van Niels Bohr – dat zegt dat een deeltje zich kan gedragen als een deeltje óf als een golf, maar nooit allebei tegelijk is – geeft aan dat de alternatieve eigenschappen van het deeltje complementair zijn: hoewel ze zich niet tegelijkertijd manifesteren, beschrijven ze alleen tezamen de volledige toestand van het elementaire deeltje. Echter, in het experiment van Afshar is het golfaspect wel degelijk aanwezig wanneer het deeltjesaspect wordt geobserveerd, terwijl het deeltjesaspect niet aanwezig is als het golfaspect wordt onderzocht.

Daniel Ofman beoogt met zijn boek Bezieling en Kwaliteit in Organisaties de zelfkennis van de manager te verrijken.
P. 21: Een nieuw paradigma dat in deze tijd aan het opkomen is, gaat ervan uit dat alles en iedereen met elkaar in verbinding staat en dat beweging normaal is. in dit paradigma wordt ieder individu gezien als mede-schepper van zijn huidige en toekomstige realiteit. De mens is zelf verantwoordelijk en er is geen plaats voor toeval, machteloosheid en zinloosheid. Motivatie komt van binnenuit en er is geen scheiding tussen binnen en buiten. De wereld is een geïntegreerd geheel, voortdurend in beweging, een stroom van elkaar wederzijds beïnvloedende gebeurtenissen (= paradigma B). Een manager zal vanuit dit paradigma eerder bezig zijn met het bundelen van energie dan deze trachten te beheersen.
P. 36: Motivatie is het gevolg van zelfkennis. Zelfkennis houdt onder andere in dat je weet waar je goed in bent en wat je kernkwaliteiten zijn.
P. 37: Vaardigheden zijn ’nurture’, gevoed en aangeleerd, kernkwaliteiten zijn ‘nature’, aangeboren en te ontwikkelen.

In hun baanbrekende boek Spiral Dynamics beschrijven Don Beck en Christopher Cowan een model van de bewustzijnsevolutie van complete culturen.

Wouter Beek Wetenschapsfilosofie volgens Kuhn
Het is belangrijk om nog even extra aandacht te vestigen op datgene wat een gemeenschap van onderzoekers nu precies samenbindt in een zogenaamd paradigma. Deze overeenkomst bestaat uit een verzameling van eigenschappen die samen worden aanduiden als de ‘disciplinaire matrix’. Deze bestaat (onder andere) uit de formules die binnen de gemeenschap van onderzoekers algemeen aanvaard worden, uit de metafysische assumpties die bepalen welke objecten bestaan en welke fenomenen waargenomen kunnen worden. Daarnaast bestaat de disciplinaire matrix uit de waarderingen die bepalen welke problemen van belang zijn en wat het betekent voor een theorie om accuraat, consistent, plausibel en elegant te zijn. Maar de component van deze binnen een gemeenschap van onderzoekers gedeelde kennis die, aldus Kuhn, het meest kenmerkend is voor wat hij met een paradigma aanduid, is het bestaan van zogenaamde ‘exemplarische oplossingen’, oftewel 'schoolvoorbeelden'. Het zijn oplossingen voor problemen uit het verleden die succesvol zijn gebleken en die de werking van het paradigma hebben aangetoond.

Jan Bommerez (Cultuur is veel sterker dan strategie Volkdkrant 9 april 2010) legde de intrigerende stelling neer dat waar cultuur en strategie botsen, de cultuur altijd zal winnen. Volgens mij is dit een waarheid als een koe, en een deel van het antwoord op de vraag waarom het merendeel van de organisatieveranderingen jammerlijk falen. Niet voor niets omschreef Bommerez cultuur als de onzichtbare brug tussen planning en uitvoering. Maar daarmee is nog niet gezegd wat dan een ‘goede’ cultuur is en hoe die kan worden gestimuleerd. Bommerez probeerde wat licht te werpen op dit vraagstuk, waar hij naar mijn smaak maar ten dele in slaagde.

Robbert Dijkgraaf, en de gebroeders Erik en Herman Verlinde zijn Nederlanders die bij het uitwerken van de wiskundige modellen van de snaartheorie baanbrekend werk hebben verricht. Het is de architectuur van ons brein, het bewustzijn dat de wetenschap bepaalt en beperkt. Door de gebroken symmetrie tussen hemel en aarde wordt het bewustzijn van de mens mogelijk gemaakt.

De Nederlandse graficus Maurits Escher heeft de penrose-driehoek vaak toegepast in zijn werk.

Robbert Dijkgraaf (NRC 27 december 2008: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter):
De mens is slechts een onmisbare schakel in de ultieme cirkelredenering . U kunt deze lus zo vaak doorlopen als u wilt, net zoals de monikken de eindeloze trap op- en aflopen in de bekende prent Klimmen en dalen van M.C. Escher – een prent die trouwens geïnspireerd was door het werk van Penrose en zijn vader.
Op het eerste hoekpunt van de driehoek staat de wetenschap. Deze is verbonden met het tweede hoekpunt waar de mens staat, de bedenker van vele nutteloze en nuttige zaken, waarvan de wetenschap er slechts één is. Op zijn beurt vormt de mens weer een verbintenis met het derde hoekpunt, de natuur, wederom als onderdeel van een groter geheel, want de natuur brengt naast de mens ontelbaar andere verschijningsvormen voort. Ten slotte wordt de natuur weer verbonden met de wetenschap, een terrein dat veel meer bestrijkt dan alleen de beschrijving van de fysieke werkelijkheid.

De waarnemer en het waargenomene zijn uiteindelijk één en hetzelfde. Robbert Dijkgraaf duidt met de mens als schakel tussen wetenschap en natuur op het fenomeen van waarnemer en waargenomene. Net als Simon Vinkenoog plaatst hij de mens in de ultieme cirkelredenering van de Eeuwige wederkeer centraal.

Zonder waarnemer (subject) is er geen waarneming en ook geen object. Waarnemer en waargenomene verhouden zich tot elkaar als subject tot object. Dit dualiteitsbeginsel is de veroorzaker van alle paren van tegenstelling, zoals goed, slecht, mooi, lelijk, lekker, vies, enzovoort. De aard van het (vorm)verschil tussen beiden bepaalt de reactie en een mogelijke aanpassing door de waarnemer. Het directe belang voor het maken van juiste keuzes zet aan tot een uiterst sterk vormbesef, terwijl door het verschil tussen subject en object in de beleving van de waarnemer een binnen- en een buitenwereld ontstaat.
De zoeker formuleert zijn doel. Zonder dat doel is er geen zoeker. De zoeker en het gezochte zijn één. Waarheid is de werkelijkheid van het waarnemende subject. Waarachtigheid is een uiting hiervan zolang het subject trouw blijft aan de eigen essentie. Men is spontaan, men heeft inzicht, men is vrij, enzovoort. Daar zit niets tussen, geen zelfbeeld of intellect, geen pose of inbeelding, niets.

Henk Barendregt Levenskwaliteit
'De tragiek van de psychologie is dat die honderd jaar in de greep van het behaviourisme is geweest. En nu verschuift de interesse naar de neuro-psychologie. Die houdt zich bezig met inhouden. Hoe werken cognities? Hoe werkt taal? Maar ik ben ervan overtuigd dat de affectieve neuropsychologie meer aandacht moet krijgen. Mind states zijn heel belangrijk. Ze maken het verschil tussen de beslissing om een Taj Mahal te maken, of iets destructiefs te doen. Ik ben geen zendeling van het boeddhisme, maar ik vind dat bewustzijn wetenschappelijke aandacht verdient. Omdat het enorm belangrijk is voor de levenskwaliteit.’

De in essentie devotionele aard van Plotinus zijn filosofie kan verder worden geïllustreerd aan de hand van zijn concept van het bereiken van een extatische vereniging met het 'Ene' (de henose zie Iamblichus). Porphyrius vertelt dat Plotinus een dergelijke vereniging vier keer heeft bereikt in de jaren dat Porphyrius hem kende. Deze henose kan worden gerelateerd aan verlichting, bevrijding en andere concepten van mystieke vereniging in veel Oosterse en Westerse tradities. Sommigen hebben Plotinus zijn leer vergeleken met de hindoe-school van Advaita Vedanta (advaita "niet twee" of het "niet-duale").

Plotinus spreekt van het schouwen van het Ene. In dat schouwen echter is het onderscheid tussen mij, de schouwende, en het aanschouwende Ene opgeheven. Schouwen en aanschouwde zijn niet meer te scheiden.

Antonio Girardi Leven, sterven, zijn
Plotinus: ''Een is de macht van alle dingen; als dat Ene er niet was, zou er niets bestaan, noch intelligentie noch de dageraad van het leven, noch universeel leven. Datgene wat boven leven staat is de oorzaak van leven; de activiteit van leven, die alle dingen is, is niet de eerste, maar die eerste is de bron waaruit hij voortkomt.
In zijn aantekeningen van 20 september 1973 schrijft Krishnamurti:
De wereld om u heen is gefragmenteerd en u bent dat ook, en de uitdrukking ervan is conflict, verwarring en misère; u bent de wereld en de wereld bent u. Geestelijke gezondheid is een leven vol actie leiden zonder conflict. Actie en idee zijn tegenstrijdig. Zien is het doen; niet eerst ideatie en actie volgens de conclusie. Dit leidt tot conflict. De analist is zelf het geanalyseerde. Wanneer de analist zichzelf afscheidt als iets anders dan het geanalyseerde, baart hij conflict en conflict is het gebied van de onbalans. De observeerder is het geobserveerde en daarin ligt gezond verstand, het geheel, en samen met het heilige komt liefde''’ (Journal, p.21).

H.P. Blavastky De Geheime Leer Deel I Stanza 3 Het ontwaken van de kosmos (p. 99/100):
(b) Dit heeft betrekking op het niet gescheiden zijn van alles wat leeft en bestaat, hetzij in actieve, hetzij in passieve toestand. In één betekenis is Oeaohoo de ‘wortelloze wortel van alles’ en dus één met Parabrahmam; in een andere betekenis is het een naam voor het gemanifesteerde ENE LEVEN, de eeuwig levende Eenheid. De ‘wortel’ betekent, zoals al werd verklaard, zuivere kennis (sattva)3, eeuwige (nitya) onvoorwaardelijke werkelijkheid of SAT (satya), of we het nu Parabrahmam of Mulaprakriti noemen, want dit zijn de twee aspecten van het ENE.
3) Het oorspronkelijke woord voor ‘inzicht’ is sattva, dat Sankara (acharya) aanduidt als antahkarana. ‘Verfijnd’, zegt hij, door offers en andere heiligmakende handelingen’. In de Katha, op blz. 148, zegt Sankara dat sattva buddhi betekent – een gewoon gebruik van het woord. (‘The BHAGAVADGITA with The Sanatsugatiya and The Anugita’, vertaald door Kashinath Trimbak Telang, M.A.; onder redactie van Max Müller.) Welke betekenis verschillende scholen ook aan de term mogen hechten, sattva is de naam die door beoefenaars van het occultisme van de Aryasanga-school wordt gegeven aan de tweevoudige monade of atma-buddhi, en atma-buddhi op dit gebied komt overeen met Parabrahm en Mulaprakriti op het hogere gebied.

Anna Lemkow: boek Het Heelheid Principe.
Hoofdstuk 6 Het biologische domein
De aarde als levend wezen (p. 143):
Biologische data: holisme is overal
150: Evolutionaire [vooruitgang] naar hoge organisatieniveaus heeft als voordeel dynamiek en autonomie… [het nadeel] is toenemende kwetsbaarheid. De lichaamstemperatuur van zoogdieren ligt bijvoorbeeld dicht tegen de bovengrens aan van voor de meeste levende vormen van protoplasma toelaatbare temperaturen. Ook worden de overlevingskansen op dramatische wijze verkleind: terwijl een koudbloedig organisme een groot aantal temperaturen kan verdragen, moeten warmbloedige dieren in staat zijn hun lichaamstemperatuur te houden binnen een paar graden van de norm, of ze gaan te gronde. De biologische evolutie gaat in de richting van steeds dynamischer en autonomer soorten. Tegelijkertijd gaat ze in de richting van soorten die uiterst complex en kwetsbaar zijn, gedwongen om zich te verlaten op delicate overlevingsfuncties die bij de hogere soorten niet alleen genetisch gecodeerd en overgeërfd gedrag omvatten, maar ook ervaring die in het leven van het individu vergaard is. Ervin Laszlo88
151:
Terwijl een trend van de evolutie loopt in de richting van een toenemende zelfstandigheid en capaciteit, worden deze eigenschappen gewonnen ten koste van een grotere kwetsbaarheid. Denk maar eens aan de kwetsbaarheid van een mens vergeleken bij die van een amoebe! Een belangrijke implicatie van het diagram op blz. 145 ('Hoofdroute'), dat we als voorbeeld hebben gebruikt, is de onderlinge afhankelijkheid van de fysieke, biologische en sociale (met inbegrip, waar het de mens betreft, van de psychologisch-cultureel-spirituele) niveaus van bestaan.
Hoofdstuk 7 De evolutietheorie en haar ontwikkeling (p. 182):
Morfogenetische velden
197: De biologie-historica Donna Jeanne Haraway verwijst naar Ross G. Harrison (1870-1959) als een pionier bij de vorming van een modern organicisme, ter onderscheiding van het oude vitalisme** en mechanicisme. Ross’ werk op het gebied van de vorming van ledematen kwam hem van pas bij het leggen van de grondslagen voor het controversiële veldbegrip dat aanleiding gaf tot een grote hoeveelheid biologisch onderzoek in de dertiger jaren.
**Het vitalisme stelt dat levende verschijnselen het gevolg zijn van een niet-materieel (
niet-'bestaand') beginsel dat bekend staat onder de namen: levenskracht, entelechie, élan vital, stralingsenergie en dergelijke.
198: Enkele jaren geleden bracht Rupert Sheldrake, een Britse plantkundige, een theorie naar voren van wat hij noemt: formatieve veroorzaking. Hij postuleert een verzameling complexe, onzichtbare velden, of ruimtelijke structuren, die verantwoordelijk zijn voor de karakteristieke vorm en organisatie
van systemen op alle niveaus van complexiteit. “Deze velden ordenen de systemen waarmee ze verbonden zijn door gebeurtenissen te beïnvloeden die uit energetisch oogpunt indeterministisch of probabilistisch lijken te zijn; ze leggen gestructureerde beperkingen op aan de energetisch mogelijke resultaten van fysische processen.” Sheldrake’s hypothese gaat echter niet over het ontstaan van vormen, alleen over hun ontwikkeling als ze eenmaal verschenen zijn. Hij stelt een tweevoudig proces voor, waarbij de betreffende morfogenetische velden opgebouwd worden door wat er in tijd en ruimte gebeurt; ze zijn behulpzaam bij het vormen en bepalen van levende systemen in de wereld en, omgekeerd, oefenen deze een invloed uit op de velden.
Anna Lemkow: boek Het Heelheid Principe. Hoofdstuk 9. Over tijd en causaliteit, p. 220: ..mystieke toestand van bewustzijn is een toestand van bewustzijn die uitstijgt boven ruimte en tijd en toch ruimte en tijd omvat. Het lijkt zeker dat de vraagstukken van tijd en causaliteit alle vormen van denken omvatten en alle schijnbare tweedelingen, zoals 'denkvermogen en materie', de waarnemer en het waargenomene, 'wetenschap en kunst', wetenschap en de eeuwige wijsheid, innerlijke waarden en uiterlijke omstandigheden. Deze zullen ongetwijfeld onopgelost blijven tot het moment dat ze beschouwd worden in termen van een hoger verband, een diepere eenheid.
Hoofdstuk 10. De psi-vermogens: de relatie tussen binnen en buiten
223: Het denkvermogen/hersenen-vraagstuk heeft direct te maken met het onderwerp van de psi-vermogens.
226: Zonder twijfel is het de nieuwe fysica die de parapsychologie in een respectabeler licht heeft gesteld. Het idee van het ruimte/tijd-continuüm helpt ons om de tijd te zien als een ondeelbare heelheid die nu voor ons aanwezig is, met inbegrip van dat wat we beschouwen als verleden en toekomst. Etc.
227: Je kunt zelfs volhouden dat de psi-verschijnselen helemaal niet fantastischer zijn dan de verschijnselen van de quantumfysica of de relativiteit van ruimte en tijd.
228, Phoebe D. Bendit: Zintuigelijke vormen van waarneming trekken een grenslijn tussen subjectief en objectief, binnen en buiten… Een gelijksoortig onderscheid moet te zijner tijd ontwikkeld worden in het psychische organisme, zodat het individu het verschil kent tussen het produkt van zijn eigen denken en datgene wat buiten de sfeer van zijn persoonlijk denkvermogen bestaat.

John Algeo De bloesem en de slang
De weg van gele baksteen en het klaprozenveld
Op hun reis over de weg van gele baksteen door het land van Oz naar de Smaragden Stad kwamen Dorothy en haar kameraden langs een klaprozenveld, waarvan de bedwelmende geur de reizigers van vlees en bloed, Dorothy, Toto en de Laffe Leeuw in een diepe trance bracht, waardoor hun verdere vooruitgang belemmerd werd. Alleen door de intelligentie van de Vogelverschrikker en de toewijding van de Blikken Man vonden ze een manier om hogere machten in te roepen om hen uit het veld te krijgen en terug op de weg naar het hart van Oz.
71: Als onze fysieke waarnemingen al onbetrouwbaar zijn, daar ze beïnvloed worden door vele factoren, inclusief onze verwachtingen, hoeveel te meer zal dat het geval zijn bij waarnemingen in superfysieke dimensies? Natuurkundigen melden ons nu dat de handeling van observeren het waargenomene verandert. Dit is een effect dat wij nauwelijks merken op het niveau waarop we leven, maar dat merkbaar is in de sub-atomaire wereld. In de ijlere dimensies van de realiteit – zoals de emotionele en de mentale – zijn de waarnemer en het waargenomene één, op een manier die veel meer waard is dan in de fysieke dimensie.

P. Krishna VERKENNINGEN MET BETREKKING TOT DE LERINGEN VAN J. KRISHNAMURTI
De waarnemer staat niet los van het waargenomene, omdat wanneer ik naar mezelf kijk, dan is degene die naar binnen kijkt niet los van dat waarnaar hij kijkt. Ik ben niet los van de woede of het geweld, dat daar in mijn bewustzijn aanwezig is. Een eenvoudig voorbeeld van deze interactie zou zijn als je wilt zien hoe je gaat slapen. Je kijkt. Dus je ziet dat je denken vertraagt. Maar je kunt niet door en door zien hoe je in slaap valt, omdat de waarnemer, wanneer hij in slaap valt, niet meer in staat is waar te nemen! Dus er is een grote interactie tussen de waarnemer en het waargenomene. Wanneer je kijkt naar je begeerte, dan kleuren je begeerten je waarneming. Daarom is het zo moeilijk objectief te zijn. In de wetenschap is het heel eenvoudig objectief te zijn en je kunt iets herhalen en de waarnemer uitschakelen. Maar het is ook een beperking van de wetenschap dat als je de waarnemer uitschakelt, dan kan de wetenschap de waarnemer niet bestuderen! De wetenschapper bestudeert alle verschijnselen buiten hem, maar hij heeft de waarnemer daarbij uitgesloten.

De oplossing van het vraagstuk waarmee de bewustzijnsevolutie of de natuurwet van cyclisch, evolutionair scheppen zich bezig houdt is al millennia bekend. De wisselwerking, de wederkerigheid tussen geest en materie is een medaille met twee kanten, waarop zowel het Zelf-eon van Jean Charon, de bewustzijnsevolutie als de evolutietheorie van Darwin (Intelligent Design en Darwinisme) van toepassing zijn. De bewustzijnsevolutie, de ziel, de kern van de mens heeft op de absoluteRuimte en Tijd’ (Einsteins kosmische Geest!, singulier punt), de absolute existentie betrekking, daarentegen de evolutietheorie op de relatieve ‘Ruimte en Tijd’, de relatieve existentie. De kwintessens van dit verhaal draait echter om survival of the fittest. Het dilemma van het leven ligt besloten in: Waar kiezen we nu voor? Het brengt de kwintessens, de moraal van dit verhaal tot uitdrukking. In de absolute ‘Ruimte en Tijd’ ontstaat er een potentiaalverschil van nul. De potentiaal op een plaats is een natuurkundige grootheid die op een bepaalde manier samenhangt met de kracht die een deeltje op die plaats ondervindt.

Leven betekent eeuwig terugkerende cycli, met het steeds weer nieuwe begin. Het kompaskwadrant belicht de 5e dimensie, de communicatie, de kwintessens, de alomvattendheid van het aardse ruimte/tijd-continuüm. Het kompaskwadrant is een hulpmiddel om te leren de wereld, de éne werkelijkheid beter te begrijpen. Daartoe wordt veelal van mythen gebruik gemaakt. Het gaat echter om de kwintessens, de interpretatie van het verhaal.

Een misvatting ontstaat wanneer we God daadwerkelijk als een man op een wolkje gaan zien.

Neem niet alles wat je leest, ziet of hoort voor waar aan.

Voor de mens op aarde is er een concreet begin en einde. Dit geldt echter niet voor de eeuwigheid in de hemel, het universum.

Gelet op de uitspraak van Simon Vinkenoog: De eenheid in oneindige verscheidenheid. De macro- en de microkosmos, en wij mensen precies in het midden daarvan aanwezig is het linker plaatje echter wel juist. De mens staat in dit plaatje voor de ziel, de schakel tussen lichaam en geest.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ draagt een methodologisch karakter. Het biedt een universeel referentiekader, namelijk de ‘bewustzijnsschil’ om aan de unificatietheorie handen en voeten te geven. Of met andere woorden te laten zien hoe de 'Kwantumshift in het wereldbrein' geleidelijk plaatsvindt. Door zelfreflectie maken we deel uit van onze eigen evolutie. Waar kiezen we voor evolutie of devolutie? Het is net als met Geest en Lichaam, hemel en aarde, Zo boven, Zo beneden, top down en bottom up, deductief en inductief. Het zijn de twee complementaire kanten van een medaille, het is de psyche, de schakel tussen geest en lichaam waar het in de Kwantumshift, de Unificatietheorie echt om draait.

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.