8.4.1 Spinoza en de nieuwe levensrichting

Jezus Niet mijn wil geschiede, zei hij in de tuin van Gethsémané aan het begin, ‘maar uw wil’. ‘In uw handen beveel ik mijn geest’ zijn zijn laatste woorden.
Baruch de Spinoza Door de religieuze en politieke verbeelding strijden mensen voor hun slavernij als ware het hun vrijheid.
Baruch de Spinoza: Toch kan de natuur niet worden weerstreefd en behoudt ze haar vaste en onveranderlijke orde.
Toch worden harten niet door wapenen, maar door Liefde en Edelmoedigheid overwonnen.

Ten slotte dat waarzeggers dán de meeste macht hebben uitgeoefend onder het volk en het meest te vrezen waren voor hun koningen, als de moeilijkheden voor de staat het grootst waren.
God had de dingen niet op een andere manier of in een andere volgorde kunnen maken dan Hij gedaan heeft (...) Er kan dus ook slechts één manier zijn om de natuur van de dingen te begrijpen, namelijk aan de hand van de universele wetten en regels van de natuur.
Facies totius Universi, quamvis infinitis modis variet, manet tamen semper eadem (De Geheime Leer Deel II p. 1)
Hoewel de aanblik van het gehele heelal op eindeloos veel manieren verandert, blijft ze toch altijd gelijk.
('The face of the whole universe, though it varies in infinite modes, yet remains always the same', Correspondence of Spinoza, Letter 64)

Tractatus theologico-politicus: De grote vissen eten de kleine. Dat is zoals het in de natuur toegaat. En dat is dus wat God aan 't doen is: ons allemaal zowel in standhouden als tenslotte opeten.
Het taoïsme, dat op vernieuwing en verjonging is gericht, kreeg altijd invloed in de perioden dat de gevestigde orde van een keizerrijk in verval raakte. Als de nood het hoogst is, is de redding nabij.
Waar de gulden middenweg loopt is bekend. Het is niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden. Er is niets nieuws onder de zon.
Albert Einstein, bezocht het Spinozahuis op 2 november 1920. Kort daarna schreef hij een gedicht,
‘Zu Spinoza’s Ethik’, dat begint met de strofe:
Wie lieb ich diesen edlen Mann
Mehr als ich mit Worten sagen kann.
Doch fuercht ich, dass er bleibt allein
Mit seinem strahlenden Heiligenschein.
“In the following sonnet referred Jorge Luis Borges specifically to the philosopher Spinoza. He is polishing crystal lenses and is polishing a rather vast crystal philosophy of the universe. I think we might consider those tasks parallel. Spinoza is polishing his lenses, Spinoza is polishing vast diamonds, his ethics.”
The Jew's hands, translucent in the dusk,
polish the lenses time and again.
The dying afternoon is fear, is
cold, and all afternoons are the same.
The hands and the hyacinth-blue air
that whitens at the Ghetto edges
do not quite exist for this silent
man who conjures up a clear labyrinth—
undisturbed by fame, that reflection
of dreams in the dream of another
mirror, nor by maidens' timid love.
Free of metaphor and myth, he grinds
a stubborn crystal: the infinite
map of the One who is all His stars.

Blauwdruk (Mercabah, Wederkerigheid tussen 'Individu en Collectief', 'Persoonlijkheid en Individualiteit')

Spinoza: Maar vóór alles is het nodig een middel te ontdekken om het verstand gezond te maken en het, voor zover dit aanvankelijk gaat, te zuiveren, opdat het de dingen op gelukkige wijze zonder dwaling en zo goed mogelijk kan begrijpen. Hieruit kan iedereen reeds zien, dat ik alle wetenschappen (de wetenschappen hebben maar één doel, waarop zij alle moeten worden gericht) op een doeleinde wil richten, te weten om, zoals ik reeds zei, de hoogste menselijke volmaaktheid te bereiken.
Spinoza: Gelukzaligheid is niet het loon van de deugd, maar de deugd zelf... (Al) het voortreffelijke is even moeilijk als zeldzaam. (Boek V, stelling 42).

Spinoza of Spinoza is ongetwijfeld de grootste Nederlander ooit (Bert Wagendorp Volkskrant 8 december 2015 p. 2):
De banvloek die de Portugees-Joodse gemeenschap van Amsterdam in 1656 uitsprak over Baruch de Spinoza, met het verzoek aan God zijn naam van de aardbodem te wissen wegens gruwelijke ketterijen en monstrueuze daden, wordt niet herroepen.
Zondag was er een bijeenkomst in de Rode Hoed in Amsterdam waar een verzoek om herroeping op tafel lag, maar opperrabijn Pinchas Toledano moest de voorstanders teleurstellen.
Het verzoek had dertig dagen na de uitspraak moeten worden ingediend, dus het kwam te laat. Bovendien, zei Toledano, wás de ban al opgeheven op het moment dat Spinoza overleed, op 44-jarige leeftijd in 1677. Etc.
In de Rode Hoed werd een toneelstukje opgevoerd waarom Spinoza hard zou hebben gelachen. Maar de bijeenkomst richtte wel weer de aandacht op de denker, en dat kan niet genoeg gebeuren; hij is minstens even actueel als in zijn door godsdiensttwisten verscheurde zeventiende eeuw.

Spinoza schreef Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk op verzoek van zijn vrienden, zodat zij zijn redeneringen beter konden bestuderen. In hun enthousiasme vertaalden enkelen van hen Spinozas Latijnse tekst naar het Nederlands. Het Latijnse manuscript is verloren gegaan, maar die zeventiende-eeuwse Nederlandse vertaling is in de negentiende eeuw teruggevonden. Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk uit circa 1660 is waarschijnlijk Spinozas eerste geschrift. Het kan worden gezien als een eerste poging om zijn visie op God, de mens en zijn geluk op papier te zetten, maar van publicatie zag hij af. Zijn gedachten evolueerden zo, dat hij besloot opnieuw te beginnen. Zodoende ontstond zijn hoofdwerk Ethica en bleef de Korte verhandeling onvoltooid. Nu wordt dit belangrijke eerste geschrift eindelijk in een moderne hertaling uitgegeven. De hoofdtekst gaat vergezeld van het commentaar dat Spinoza zelf in het manuscript van de vertaling er later nog heeft bijgeschreven. Bij dit geheel geeft Jan Knol uitleg en commentaar. Zo biedt de Korte verhandeling de geoefende lezer een aantrekkelijke kennismaking met de tijdloze filosofie van Spinoza. Deze omvat alles, en helpt ons nadenken over hedendaagse brandende vragen over godsdienst, ecologie, psychologie, sociologie, politiek en vooral ook ethiek.

Paul Juffermans boek Drie perspectieven op religie in het denken van Spinoza - Een onderzoek naar de verschillende betekenissen van religie in het oeuvre van Spinoza (recensie):
Heilzaam
De heilzame werking van religie keert terug in de derde invalshoek van Juffermans onderzoek. ,,Spinoza bestudeerde uitvoerig de diverse religies en kwam tot de conclusie dat er een soort ‘grootse gemene deler’ in de verschillende godsdiensten schuilging. Het kwam neer op een levensleer, een universele ethiek die alle godsdiensten gemeenschappelijk hebben.’’ Opvallend is intussen dat deze universele ethiek precies spoort met de ethiek die Spinoza ontwikkelde in zijn verhandelingen over zijn eigen heilsleer. Dit betreft Juffermans tweede invalshoek. Wat is precies de kern van Spinoza’s heilsleer? Juffermans: ,,Daar hangt veel mee samen en het is moeilijk in een paar zinnen aan te geven. Het is in elk geval groeien in het bewustzijn dat je als mens niet in het centrum van alles staat - wat christendom en jodendom volgens Spinoza wél beweerden - maar een onderdeel bent van de oneindige natuur. Dat betekent intussen niet dat je slechts uit een chaotisch samenspel van atomen bestaat, zonder werkelijke betekenis. Je maakt deel uit van de natuur die voortdurend creatief is, nieuw leven voortbrengt. De natuur is helemaal ín God, en dat relativeert het bestaan van de enkeling.’’
In de tweede helft van de zeventiende eeuw hadden protestantse predikanten een stevige greep op het publieke leven. Door hun invloed werd door middel van plakkaten - openbare beleidsafkondigingen - de Tractatus Theologico-Politicus verboden.

Spinoza, Amsterdam en de moderne Samenleving Jonathan I. Israel:
Baruch de Spinoza, naar alle maatstaven de belangrijkste Nederlandse denker, was de eerste grote filosoof in de wereldgeschiedenis die systematisch de voordelen toonde die de mensen ondervinden van democratie, volledige tolerantie en individuele vrijheid, als ook van de principes van gelijkheid en van vrijheid van denken, spreken en drukpers. Al die kernwaarden van de hedendaagse moderniteit zag hij als grondslag van een zuiver nontheologisch, dus seculier maatschappelijk en ethisch wereldbeeld. Dit maakt hem tot een vooraanstaande mijlpaal in de Amsterdamse, Nederlandse en algemene menselijke geschiedenis, maar ook in het huidige politieke debat over samenleving, onderwijs en religie.
Uit de grondslagen van het staatkundige leven, zoals hij die uitlegde, volgt, zegt Spinoza,
dat het uiteindelijke doel van de politiek niet is om te heersen, of de mensen met vrees in bedwang te houden en aan een ander ondergeschikt te maken, maar integendeel om de enkeling van vrees te bevrijden, zodat hij, voor zover dat mogelijk is, veilig leeft, dat wil zeggen, dat hij zijn natuurlijke recht om te bestaan en zich te doen gelden zonder schade voor zichzelf en voor een ander optimaal behoudt.
Het is niet, stelt hij, het doel van de politiek om de mensen van redelijke wezens tot dieren of automaten te maken, maar integendeel om ervoor te zorgen dat hun geest en lichaam veilig kunnen functioneren en dat zijzelf de vrije rede gebruiken en niet met haat, toorn of bedrog strijden, noch zich door bittere gevoelens jegens elkander laten meeslepen. Het doel van de politiek is dus in werkelijkheid de vrijheid. En dat is ook dus het doel, volgens Spinoza, van het maatschappij.
Deze gewone blindheid en onbestendigheid van alle mensen die bij- en goedgelovig zijn, is door de eeuwen heen altijd een groot probleem en een bron van gevaar geweest, niet alleen voor hen, maar voor iedereen in de maatschappij.
Het is deze onstandvastigheid’, zegt Spinoza, ‘die oorzaak is geweest van veel opstanden en verschrikkelijke oorlogen.’ ‘Zo komt het’, zegt hij, ‘dat het volk onder het mom van godsdienst er gemakkelijk toe gebracht wordt’ nu eens zijn politieke leiders als tolken van de goden te vereren, ‘dan weer ze te vervloeken en ze als een pest van het hele mensdom te verafschuwen.
Volgens Spinoza en zijn volgelingen kan de waarheid slechts worden begrepen door natuurlijke rede en op filosofische wijze; zij kan nooit en nergens worden belichaamd in theologische leerstellingen zodat hoe dan ook bepaalde geloofsovertuigingen door sommigen vurig worden geloofd, toch kan de inhoud van zulke geloofsartikelen niet veel met de waarheid te doen hebben, alhoewel in maatschappelijk opzicht dat wat de mensen geloven wel nuttig kan zijn voor de zedelijkheid in de samenleving. Dus hoewel justitie en liefdadigheid wel vrucht ervan kan opbrengen, heeft toch de waarheid zelf nauwelijks iets te doen met godsdienst, priesterschap, uitleggers van heilige boeken, kerkgenootschappen of kerkgezindten. Volgens Spinoza zijn dit allemaal alleen louter maatschappelijke verschijnselen.

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, De drie grondstellingen van de geheime leer (p. 45):
Het ‘gemanifesteerde Heelal’ is dus doordrongen van dualiteit en deze is als het ware de essentie van zijn EX-istentie als ‘manifestatie’. Maar evenals de tegenovergestelde polen van subject en object, geest en stof, alleen maar aspecten zijn van de Ene Eenheid waarin ze tot synthese zijn gebracht, zo is er ook in het gemanifesteerde Heelal ‘dat’ wat geest aan stof, en subject aan object verbindt.
Dit iets, dat tegenwoordig onbekend is in het westerse speculatieve denken, wordt door de occultisten fohat genoemd. Het is de ‘brug’ waardoor de ‘ideeën’ die in het ‘goddelijke denken’ bestaan, als ‘natuurwetten’ worden afgedrukt op de kosmische substantie.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 5 Zij brengen fohat voort (p. 140):
(c) Omdat fohat een van de belangrijkste, zo niet de allerbelangrijkste rol speelt in de esoterische kosmogonie, moet hij nauwkeurig worden beschreven. Evenals in de oudste Griekse kosmogonie, die sterk verschilde van de latere mythologie, Eros de derde persoon is in de oorspronkelijke drie-eenheid: Chaos, Gaea, Eros – die overeenkomt met het kabbalistische En-Soph (want Chaos is RUIMTE, [chaino]), ‘leegte’), het grenzeloze AL, Shekinah en de Oude van Dagen, of de Heilige Geest – zo is fohat in het nog ongemanifesteerde Heelal iets anders dan in de kosmische wereld van de verschijnselen. In laatstgenoemde is hij die occulte elektrische levenskracht die, door de wil van de scheppende logos, alle vormen verenigt en samenbrengt en deze de eerste impuls geeft, die te zijner tijd wet wordt. Maar in het ongemanifesteerde Heelal is fohat dit niet, evenmin als Eros de latere schitterende gevleugelde Cupido of LIEFDE is.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 5 Fohat: kind van zevenvoudige hiërarchieën (p. 142/143):
Hij is, metafysisch opgevat, de geobjectiveerde gedachte van de goden, op een lagere trap het ‘vleesgeworden woord’ en de boodschapper van de kosmische en menselijke verbeeldingskracht: de werkzame kracht in het universele leven. In zijn secundaire aspect is fohat de zonne-energie, het elektrische levensfluïdum en het instandhoudende vierde beginsel, de levende ziel van de Natuur, om zo te zeggen, of – elektriciteit. In India wordt fohat in verband gebracht met Vishnu en Surya in de oorspronkelijke rol van de (eerste) god, want Vishnu is in de Rig Veda geen hoge god. De naam Vishnu komt van de wortel vish, ‘doordringen’, en fohat wordt de ‘doordringer’ en de maker genoemd, omdat hij de atomen vormt uit ruw materiaal6. In de heilige teksten van de Rig Veda is Vishnu ook ‘een manifestatie van de zonne-energie’, en er wordt beschreven dat hij met drie stappen door de zeven gebieden van het Heelal gaat. De vedische god heeft dus weinig gemeen met de Vishnu uit de latere tijd. Daarom zijn beide (fohat en Vishnu) in dit speciale opzicht gelijk, en is de een een kopie van de ander.
Deel I, Stanza 6 Onze wereld, haar groei en ontwikkeling (p. 175):
(b) Men moet bedenken dat fohat, de constructieve kracht van de kosmische elektriciteit, zoals men overdrachtelijk zegt, evenals Rudra aan Brahma, ‘aan het brein van de vader en de schoot van de moeder’ is ontsprongen, en zich daarna heeft gemetamorfoseerd in een mannelijk en een vrouwelijk beginsel, dat wil zeggen een polariteit, in positieve en negatieve elektriciteit. Hij heeft zeven zonen die zijn broeders zijn; en fohat is genoodzaakt telkens weer te worden geboren, als twee van zijn zoon-broeders in te nauw contact met elkaar komen – of dit nu een omhelzing of een gevecht is. Om dit te vermijden, bindt en verenigt hij degenen van ongelijksoortige aard en scheidt die met een gelijksoortig temperament. Zoals iedereen kan zien, heeft dit natuurlijk betrekking op elektriciteit die door wrijving is opgewekt, en op de wet van aantrekking tussen twee voorwerpen van ongelijke, en van afstoting tussen objecten van gelijke polariteit.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 3 Oorspronkelijke substantie en goddelijke gedachten (p. 358):
De manvantarische impuls begint met het opnieuw ontwaken van de kosmische verbeelding (het ‘universele denkvermogen’), terwijl tegelijkertijd en parallel daarmee de kosmische substantie voor het eerst tevoorschijn komt – deze laatste is het manvantarische voertuig van het eerstgenoemde – uit haar ongedifferentieerde toestand van pralaya. Dan weerspiegelt de absolute wijsheid zich in haar eigen ideeën; dit resulteert in kosmische energie (fohat) door een transcendentaal proces, dat het menselijke bewustzijn te boven gaat en hiervoor onbegrijpelijk is.

Blavatsky (1831 - 1891) De Geheime Leer Deel II, Stanza 1 Het begin van bewust leven (p. 25):
De opsomming van de stanza’s in Deel I liet zien dat de genesis2 van goden en mensen voortkwam uit een en hetzelfde punt, dat de ene universele, onveranderlijke, eeuwige en absolute EENHEID is. In zijn eerste gemanifesteerde aspect hebben wij het zien worden: (1) in de sfeer van objectiviteit en fysica, de oorspronkelijke substantie en kracht (middelpuntzoekend en middelpuntvliedend, positief en negatief, mannelijk en vrouwelijk, enz.); (2) in de wereld van de metafysica, de GEEST VAN HET HEELAL of kosmische verbeeldingskracht, door sommigen de LOGOS genoemd.
2) Volgens de geleerde definitie van dr. A. Wilder is genesis, γένεσιϛ, niet voortplanting, maar ‘een komen uit het eeuwige naar de Kosmos en de Tijd’: ‘een komen van esse tot existere’, of ‘van HET ZIJN tot het zijnde’ – zoals een theosoof zou zeggen.
39: De wereld van de verschijnselen bereikt haar hoogtepunt en de weerspiegeling van alles in de MENS. Daarom is hij het mystieke vierkant – in zijn metafysische aspect – de Tetraktis, en wordt op het scheppende gebied de kubus. Zijn symbool is de uitgevouwen kubus en de 6 die 7 wordt, of de , drie dwars (het vrouwelijke) en vier verticaal; en dit is de mens, het hoogste wat de godheid op aarde bereikt; zijn lichaam is het kruis van vlees, waarop, waardoor, en waarin hij eeuwig de goddelijke logos of zijn HOGERE ZELF kruisigt en ter dood brengt.
De Geheime Leer Deel II, Stanza 4 Schepping van de eerste rassen (p. 95/96):
We zagen dat uit de laatstgenoemde is af te leiden dat de mens niet is ‘geschapen’ als het volledige wezen dat hij nu is, hoe onvolmaakt bij ook nu nog is. Er was een geestelijke, een psychische, een verstandelijke en een dierlijke evolutie, van het hoogste tot het laagste, zowel als een stoffelijke ontwikkeling – van het eenvoudige en homogene tot het meer ingewikkelde en heterogene, hoewel niet helemaal langs de lijnen die de hedendaagse evolutionisten aangeven. Deze dubbele evolutie in twee tegengestelde richtingen vereiste verschillende tijdperken van uiteenlopende aard en graad van geestelijk en verstandelijk vermogen, om het wezen te vormen dat nu als de mens bekend staat.
De Geheime Leer Deel II, Stanza 7 Van het half goddelijke tot de eerste mensenrassen (p. 183/184):
2. Uit het eerste (ras) kwam het tweede voort, de ‘zweetgeborenen’6 en de ‘beenderlozen’ genoemd. Dit is het tweede Wortelras, waaraan de beschermers (rakshasa’s)7 en de incarnerende goden (Asura’s, en de kumara’s) de eerste oorspronkelijke en zwakke vonk (de kiem van het verstand) hebben geschonken . . . En uit dit ras komt weer voort:
7) De rakshasa’s, in de Indiase volkstheologie als demonen beschouwd, worden aan de andere kant van de Himalaja de ‘beschermers’ genoemd. Deze dubbele en tegenstrijdige betekenis heeft haar oorsprong in een filosofische allegorie, die in de Purana’s op verschillende manieren wordt weergegeven.
186/187: Wij komen nu tot een belangrijk moment in de dubbele evolutie van het mensenras. De zonen van Wijsheid, of de geestelijke Dhyani’s, waren door hun aanraking met de stof ‘verstandelijk’ geworden, omdat ze in voorafgaande cyclussen van incarnatie al die graad van intellect hadden bereikt, die hen in staat stelde op dit gebied van de stof onafhankelijke en zelfbewuste wezens te worden. Ze werden slechts wedergeboren als gevolg van karmische oorzaken. Ze traden binnen in degenen die ‘gereed’ waren, en werden de hierboven genoemde arhats of wijzen. Dit moet nader worden toegelicht.
De Geheime Leer Deel II, Stanza 12 Het vijfde ras en zijn goddelijke leermeesters (p. 419):
Het staat vast dat, of het nu een ‘hersenschim’ is of werkelijkheid, de priesters van de hele wereld deze uit een en dezelfde bron hadden: de universele overlevering over het derde grote continent, dat ongeveer 850.000 jaar geleden verging12. Een continent, bewoond door twee verschillende rassen die lichamelijk en vooral moreel van elkaar verschilden; beide goed vertrouwd met de oorspronkelijke wijsheid en de geheimen van de natuur; elkaars tegenstanders bij hun strijd tijdens het verloop en de vooruitgang van hun dubbele evolutie. Waar komen zelfs de Chinese leringen over het onderwerp vandaan, als het maar een verzinsel is?
12) Het eerste continent of als men wil eiland, ‘de kap van de noordpool’, is nooit vergaan en zal tot het eind van de zeven Rassen niet vergaan.

G. De Purucker boekje Gulden Regels der Esoterische Wijsbegeerte (p. 110):
Ethica is geen conventie; moraliteit is geen conventie; ze is geworteld in de harmonie, in de centrale wetten van het Zijn; ze is gebaseerd op de structurele harmonie van het Universum zelf.

Jacky Tange Bewustzijn in de 21ste eeuw: fragmenten van een inleiding.:
Het nawoord besluit met een citaat uit de "Ethica" van Spinoza :" Sed omnia preaclara tam difficilia quam rara sunt." ( maar al het grootste is even moeilijk te realiseren als het zeldzaam om vinden is )
Frankl heeft het over het heilige voorbeeld van pater Maximiliaan Kolbe, die in 1983 gecanoniseerd was voor zijn menswaardigheid in Auschwitz:
" Ge kunt natuurlijk vragen of we noodzakelijk naar 'heiligen' moeten verwijzen , zou het niet volstaan te verwijzen naar 'fatsoenlijke' mensen ( decent people ) ? Het is waar dat die in de minderheid zijn. Meer nog, zij zullen altijd een minderheid blijven. En toch zie ik daarin juist de uitdaging om die minderheid te vervoegen, want de wereld is in een slechte staat en het zal nog erger worden, tenzij elk van ons zijn best doet."
"Wat zegt Spinoza in zijn Ethica?"
schrijft Frankl in "Mans search for meaning: Expieriences in a Concentration Camp." - "Affectus, qui passio est, dessivit esse passio simulatque eus claram et distinctam formamus ideam ." Emotie, die lijden is, houdt op lijden te zijn van het ogenblik dat wij er een helder en precies beeld van vormen."
Als men hieraan al de betekenis kan meten van
Damasio's bijdrage dan mag hier ook de extra meerwaarde niet verzwegen worden, die door Damasio wordt aangestipt in het meesterlijke 7de hoofdstuk van 'Gelijk van Spinoza'. Daar staat de verwoording van Spinoza's volwassen waarde-inzicht betreffende godsdienstbeleving als volgt:
"Spinoza verwierp de gedachte dat het vooruitzicht van beloning of straf een goede stimulans zou zijn voor ethisch gedrag. In een indrukwekkende brief beklaagde hij de mens die zich daardoor laat leiden."
En
Damasio citeert:
"Hij (bedoeld wordt
Lambert de Velthuyzen wiens aanval op de "Tractatus Theologico - Politicus" Spinoza beantwoordt in de hier geciteerde brief aan Isaac Orobio (1671) - noot Jacky) is een van de mensen die zijn eigen lusten zou najagen als hij daarvan niet werd weerhouden door de angst voor de hel. Hij onthoudt zich tegen zijn wil, als een slaaf, van slechte daden en gehoorzaamt aan de geboden van God en verwacht voor dat knechtschap beloond te worden met geschenken die meer bij hem in de smaak vallen dan goddelijke liefde en die, vergeleken met zijn oorspronkelijke afkeer van deugdzaamheid, groot zijn."
Ik herken hierin een parafrase op het in het soefisme zeer bekende gebed van de mystica, Rabia al Adawiyya ( 717 - 801 A.D. ):
" Aanbid ik U uit schrik voor de hel, werp er mij middenin; aanbid ik U uit verlangen naar de hemel, ontzeg hem mij."

H.R. Opdenberg Het oneindig gevarieerde heelal
Het zou ook kunnen dat levens- en bewustzijnsvormen ons overal omringen, vanaf de meest primitieve stoffelijke vormen tot aan de wereldziel van een melkwegstelsel toe. Het menselijk denken is geen uitzondering maar een uitvloeisel van de algemene wet, een van de ontelbare vormen waarin deze zich uit. De mysticus en denker Spinoza schreef:
Wat het menselijk denken betreft, geloof ik dat het ook een deel is van de natuur, want volgens mij bestaat er in de natuur een oneindige denkkracht . . . Verder ga ik ervan uit dat het menselijk denken identiek is met deze kracht. Brief aan Henry Oldenburg (1665) # 32, van Vloten ed.

Voor Spinoza waren geest en stof parallelle kenmerken van God of Substantie, de grote essentie van het heelal die in de theosofische literatuur soms svabhavat wordt genoemd, de oernatuur, geest-substantie. Svabhavat (van Sanskriet sva, ‘zelf’ en bhu, ‘worden’) betekent het zelf-wordende. Er kan niets bestaan of het is een uitvloeisel van de eeuwige activiteit van deze oernatuur. Er kan niets bestaan, zei ook Spinoza, behalve deze Substantie en het zich ontvouwen van haar kenmerken. De ‘schepping’ had dan ook geen begin en heeft geen einde; alle dingen komen voort uit het grenzeloze en zullen dus eeuwig voortgaan – theosofische gedachten die we ook in het neoplatonisme en het gnosticisme tegenkomen.

Spinoza in 'Filosofie in een notendop'
De hoofdstukken over de Griekse filosofie (Plato’s ideeënleer en Aristoteles’ vormleer) en die van de Middeleeuwen zijn voor een Spinozafan te lezen als een goede inleiding op Spinoza. Interessant vond ik om te lezen dat juist door het Arabisch het onderscheid tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan) door Avicenna scherper dan het in het Grieks mogelijk was, geformuleerd kon worden.
Sub specie aeternitatis (in het licht van de eeuwigheid).
Onlangs bracht Wim Klever via de website bij dit weblog een tekst uit over: De eeuwigheid der dingen, waarin hij laat zien hoe Flavius Josephus, Uriel da Costa en Spinoza alledrie de “eeuwigheid van het tijdelijke [erkennen] overeenkomstig het inzicht van onze eenheid met de hele natuur.” Zoals Spinoza het ziet: wij en de dingen zijn als modi van het Oneindige, het Oneindige/zus of het Oneindige/zo, onveranderlijk en onvergankelijk. Ik noteer daarbij: in onze existentie vergankelijk, in onze essentie onvergankelijk.

====

Ethica (Triade, Drie domeinen, Tetraëder en Dodecaëder’)

Dharma (Sanskriet:"धर्म" in het Devanagari schrift) is een Indiaas begrip dat de wezenlijke natuur van iets of de natuurlijke wetmatigheid die eraan ten grondslag ligt betekent. Het volgen van de dharma heeft betrekking op het pad van het menselijke welzijn in de ruimste zin.
Natura Artis Magistra (de natuur is de leermeesteres van de kunst en wetenschap)
Jan Amos Comenius en zijn Didactica magna: Onderwijs is van iedereen en dient langs de weg van de geleidelijkheid plaats te vinden
Albert Einstein: Mensen zoals wij, die geloven in de fysica, weten dat het verschil tussen Verleden, Heden en Toekomst slechts een koppige, volhardende illusie is.

In therapie bij Spinoza:
In het derde deel van zijn Ethica bespreekt Spinoza de manier om negatieve emoties of passies om te zetten in positieve emoties en te voorkomen dat je aan negatieve emoties lijdt. Spinoza beschrijft meerdere manieren om met negatieve emoties om te gaan. De eerste manier om negatieve emoties te bestrijden is met behulp van andere passies. Zo kun je met angst bijvoorbeeld verkeerde verlangens bestrijden. Als we blind onze verlangens volgen dan doen we waarschijnlijk domme dingen. Angst voor de nare gevolgen kan bijvoorbeeld ons verlangen om iets te stelen dat we graag willen hebben, bestrijden. De beste manier echter om passies te bestrijden is volgens Spinoza is het verkrijgen van wat hij adequate kennis noemt. Voor je profielwerkstuk zou je Spinoza kunnen lezen als een soort filosofische therapie. Op wat voor manier zouden we met onze emoties moeten omgaan volgens Spinoza? Wat is adequate kennen en hoe kunnen we adequate kennis verkrijgen?

Baruch de Spinoza koos ervoor in zijn boek Ethica (ethiek) de wereld te zien als sub specie aeternitas (in het licht van de eeuwigheid). Zijn hele werk werd ‘profaan, atheïstisch en godslasterlijk’ genoemd. ‘God is dood’ (God of natuur) betekent ook dat de eeuwigheid blind is. Spinoza’s ‘geloof van ontgoocheling’ in feite een vooruitziende beschrijving zou kunnen zijn van moderne wetenschap. Lichaam en geest zijn één en hetzelfde individu, nu eens opgevat onder de attributen van denken, dan weer onder de attributen van uitgebreidheid (ruimte). Lichaam en Geest zijn slechts verschillende aspecten van hetzelfde ding – Deus sive Natura (God of Natuur) ervaren we via slechts twee van Zijn oneindige attributen.

Het is mogelijk de 5 delen van het boek Ethica met behulp van kwadranten te ordenen:

Vijf cultuurdimensies Carl Jung:PersoonlijkheidBaruch de Spinoza,boek Ethica:
Geert Hofstede Microkosmos Macrokosmos
  4. Veerkrachtig2. ZorgvuldigheidDeel 1 (Geest)Deel 3
  Geest >Sterk ego1. God en mens ----3. Oorsprong aandoen.
  ||||
  Zwak ego <Ziel4. Knechtschap ----2. Oorsprong geest
  1. Emotionele3. VriendelijkheidDeel 4Deel 2 (Ziel)
  flexibiliteit   
    5. De macht van het verstand(snijpunt 1./2. en 3./4.)
      
  Individueel(Kernkwadrant):Collectief (Kernkwadrant):
1. Emotionele 1. Moed >3. OvermoedigMoed >Woede, Roekeloosheid
flexibiliteit ||||
(Weloverwogen 4. Vermijden <2. WeloverwogenAngst, Onberekenbaarheid <Bedachtzaamheid
moed)     
2. Zorgvuldigheid 1. Verantwoordelijk >3. OngeorganiseerdRechtvaardige, Handelen >Dwaas, Tunnelvisie
  ||||
  4. Gedisciplineerd <2. GeorganiseerdGoddeloze, Obsessies <Wijze, Visie
      
3. Vriendelijkheid 1. Onafhankelijk >3. AutismeHart, Voelen >Harteloos, Gevoelloos
(Onafhankelijke ||||
coöperatie) 4. Dominantie <2. CoöperatieZielloos, Gedachteloos <Ziel, Denken
      
4. Veerkrachtig 1. Extravert >3. OndoordachtWelvaart, Kwantiteit >Kwantum, Onvolmaakt
(Mate van extraversie) ||||
  4. Doordacht <2. IntrovertExuberatie, Exaltatie <Welzijn, Kwaliteit          
      
  IntellectueelFilisterDe macht van het verstandof de menselijke vrijheid
5. Openstaan voor 1. Autonomie >3. NuchterMystiek >Occultisme
ervaringen ||||
(Creatieve autonomie) 4. Laissez-faire <2. Intuïtief, CreatiefLaissez-faire <Intellectueel
  BohémienKunstenaar 
      

HOOFDSTUK 9 LEVENSLEER NAAR DE BEGINSELEN VAN SPINOZA. BIERENS DE HAAN EN DE INDIVIDUALISTEN (p. 17):
De Idee is niet alleen de ware, diepere werkelijkheid, maar ook een 'transcendente realiteit': in de Idee of Levensleer zijn existentie en essentie een geworden. Uiteraard herinnert het begrip van de Idee aan Hegel, zegt ook een leerling van Bierens de Haan, die daarmee Bollands visie op Spinoza adopteert:
"Bij Hegel zijn Zijn en niet-Zijn gelijkwaardig, zoodat zijn leer het Worden als centrale gedachte heeft, terwijl bij Spinoza de nadruk op het Zijn ligt. In den Spinozistischen gedachtengang wordt het eeuwig onveranderlijke op den voorgrond gesteld; de wereld in haar verschijning aan ons is vol verandering en wisseling, doch het wezenlijke zelf verandert nimmer. Het Zijn verwerkelijkt zich in de verschijning, en het wereldproces is een zelfverwerkelijking van dit Zijn. Spinoza heeft echter het verband tusschen Zijn en Worden onvoldoende overwogen, ook al is hij niet blind voor het wordende en ook al slaat hij den innerlijken voortgang des menschen zeer hoog aan".lxxiv

Otto B. Wiersma Spinoza, Ethica God, definities en axioma's (essentie en existentie)

Een poging om iets van Spinoza te begrijpen
De Natuur houdt zichzelf in stand, verbetert zichzelf, groeit uit, enz. Spinoza gebruikte het woord 'god' vaak, maar hij bedoelde daarmee De Natuur, de Aard, de Oerkracht van de Wereld.
Vrijheid & geluk
En toch is vrijheid een kernwoord bij Spinoza; onbekommerd benoemt hij vijf wegen naar vrijheid (volgens Van Buuren):
·
Zelfbeschikking - jij bent de baas over jezelf
· Immanentie - wat je nodig hebt, is in de Natuur vrij aanwezig
· Wil tot macht - het is je natuurrecht om jezelf te handhaven
·
Intuïtie als hoogste vorm van kennis - de benodigde kennis is voorhanden
·
Eendracht maakt macht - samenleven geeft ruim overleven

Hoe komen we tot daadwerkelijke gedragsverandering? (Toon van Eijk Civis Mundi Digitaal #96, april 2020):
6. Emotie en gevoel bij
Damasio
Damasio verwijst naar de homeostase, of beter gezegd homeodynamiek, als een geautomatiseerde levensregulering (p.34). Gevoelens zijn dan een mentale uitdrukkingsvorm van alle niveaus van homeostatische regulering (p.39). Wij mensen, als bewuste en hoogontwikkelde wezens, noemen bepaalde gevoelens positief en andere negatief, wat “rechtstreeks in verband staat met het soepele of moeizame verloop van het levensproces. Uiteraard geeft onze conatus de voorkeur aan soepel verlopende levenstoestanden. Daartoe worden we aangetrokken” (p.122). Spinoza’s term conatus verwijst naar de algemene levensdrift als de grondslag van het bestaan.

In 1929 antwoordde Einstein, op de vraag of hij in God geloofde: ‘Ik geloof in de God van Spinoza, die zichzelf openbaart in de wetmatige harmonie van het heelal, en niet in een God die zich bemoeit met het lot en de handelingen van mensen.’

Zo Albert Einstein een bewonderaar is van Baruch de Spinoza, zo was eerder Christiaan Huygens een bewonderaar van Rembrandt van Rijn. Het boek Het land van Rembrand (1882-1884), studiën over de Noordnederlandsche beschaving in de zeventiende eeuw van Cd. Busken Huet belicht een boeiend stukje geschiedenis en verwijst in zijn boek onder meer naar Christiaan Huygens en de rederijkers. Rederijkers waren amateur-dichters en voordrachtkunstenaars die bij elkaar kwamen om gedichten, verhalen en toneelstukken voor te dragen. Frans Hals maakte deel uit van de Haarlemse rederijkerskamer De Wijngaardranken.

Wereldverbeteraar Comenius (Gert J. Peelen Volkskrant 21 maart 2015):
Inleiding in leven en werk van Comenius
De Boheemse vluchteling Komenský heeft in Nederland onder de naam Comenius tal van activiteiten ontplooid, die volgens politiek filosoof H.E.S. Woldring uiteindelijk een en hetzelfde doel hadden: de 'menselijkheid der mensheid' (lees antropogenese, hominisatie) bevorderen.

Essay Verlichte piraten
Avant-gardisten van de beschaving (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 16 maart 2023, p. 42-47):
Kijk niet naar die Verlichte salons in Europa, was de overtuiging van antropoloog
David Graeber. De egalitaire piraten liepen honderd jaar voor op de pruiken in Europa. Waren piraten werkelijk het toonbeeld van de rede?
Je verwacht het misschien niet van de sleutelfiguren van de Encyclopédie, maar
Denis Diderot was niet te beroerd ook recepten uit te schrijven. Nu deed Diderot dit niet alleen, hij vroeg er ook een botanist en een arts bij. Een comité van wijsgeren die de asperge bespraken – dát was de Verlichting.
De
Verlichting van Diderot, kortom, was tastbaar. De Verlichting van Graebers piraten en Ratsimilaho’s Betsimisaraka-constellatie verdween zonder iets na te laten, als tranen in de regen.

Religie als universeel verschijnsel Deel 5 (slot): Spinoza en de Verlichting (Fred Neerhoff en David Bakker Civis Mundi Digitaal #95, maart 2020):
De komst van het christendom en de daarmee gepaard gaande
miskenning van de cultuur van de oude Grieken luidden het begin in van een eeuwenlange stilstand van natuurkundig onderzoek. Pas nadat de waarde van het Griekse erfgoed tijdens de Renaissance opnieuw werd onderkend, kwam de weg vrij voor de wetenschappelijke revolutie van de 17-de eeuw. Op haar beurt vormde die de inspiratie voor het mechanistische wereldbeeld van Descartes, dat samen met het monisme van Spinoza aan de basis stond van de Verlichting. In die periode werd hoofdzakelijk afgerekend met de filosofische en politieke dominantie van het traditionele christendom. In dit afsluitende artikel belichten we de politieke impact van Spinoza’s monisme, en hoe zijn radicale filosofie doorwerkt tot in de huidige moderniteit.
6. Radicale versus Gematigde Verlichting
Na de breuk tussen
Diderot en Rousseau verloren de radicalen steeds meer terrein. Dit duurde tot omstreeks 1790 toen de filosofie van Kant met zijn credo van de absolute Rede definitief het primaat van de Gematigde Verlichting vestigde. Vandaar dat er nu vaak gesproken wordt over ‘de’ Verlichting terwijl in feite de ‘Gematigde’ Verlichting wordt bedoeld.

Jan Amos Comenius (1592-1671) (Tsjechisch: Komenský) was onder meer theoloog, filosoof en pedagoog. Hij wordt met terugwerkende kracht beschouwd als een vertegenwoordiger van de vroege gematigde Verlichting, maar kon het met Descartes en de radicale verlichting niet eens worden. Onder de meer dan 150 boeken die hij schreef, bevinden zich boeken voor kinderen, bijvoorbeeld een plaatjesboek, maar ook boeken over didactiek. Comenius is in de eeuw na zijn dood herontdekt als pedagoog, bijvoorbeeld zijn inzicht in het taalonderwijs is verrassend modern, maar hij was ook filosoof. Zelf was hij een verdraagzame, verzoenende persoonlijkheid en hij zocht naar wegen om de jonge generatie de eindeloze oorlogen en burgeroorlogen van zijn tijd te besparen. Hij zag de oplossing in de "pansofie", een alles omvattende wijsheid, die de kloof tussen de theologie en de natuurwetenschappen zou overbruggen. De wereld zou zich in afwachting van Christus’ wederkomst herenigen in dit ene idee. Daarvoor moest wel "levenslang leren" de regel worden. Drie "raden" zag hij als bestuur van deze samenleving: één voor de wetenschap; een "heilige raad van kerken" en een "wereldraad van vrede en recht".

Jan Amos Comenius was influenced by several reformers, including Theodor Zwinger, Francis Bacon, Johann Arndt, Wolfgang Ratke, and Tommaso Campanella. One of the earliest influences on the thought of Comenius was Johann Heinrich Alsted (1588-1638). Alsted’s influence probably made itself felt since 1611, when Comenius was a student of the Protestant Academy in Herborn, where the Calvinist scholar Alsted taught pansophy (universal wisdom). This term had already been used before Alsted and Comenius by both the medieval encyclopedists and the mystics. The polyhistor or universal scholar Alsted wrote compendious encyclopedic works in the fields of theology and philosophy and combined Calvinism, Humanism and Hermetism. In Alsted’s work biblical-chiliastic or millenarian features can also be detected: ideas about the Millennium were also current in the Tübingen circle of the Rosicrucians (Alsted was a keen follower of the Rosicrucian debate at the time). In Alsted’s views the history of man – and the hoped-for ‘Generalreformation’ – formed part of salvation history. To further this reformation was the professed purpose of his Encyclopaedia (1620 and 1630). Alsted’s encyclopedic thought is reflected in the pedagogic world reformation campaigns of Comenius and the Rosicrucians.

Pablo Sender boek Evolution of the Higher Consciousness
Theorie en praktijk in webinars met (Pablo Sender Theosofia december 2018 p. 183-187):
In zijn boek wijdt Pablo in deel I een heel hoofdstuk aan het begrip en de samengestelde aard van ‘manas’, waarbij hij ook verwijst naar bladzijde 169 van De sleutel tot de theosofe van H.P. Blavatsky, over de samengestelde aard van manas: Manas is een ‘beginsel’, en toch een ‘entiteit’ en individualiteit of ego. Sender verkent in zijn boek op bladzijde 62 het tweevoudige karakter van manas als principe en als ego: Er is een ‘horizontale’ dualiteit die aspecten als beginsel en entiteit betreft, en die worden respectievelijk door het denkvermogen (mind) en het ego (zelfbewustzijn) weergegeven. Er is ook een ‘verticale’ dualiteit die refereert naar de manier waarop deze twee aspecten zichzelf uitdrukken op de hogere en lagere manasische niveaus.

Martinist Review 2: Pansophia vs. Theosophia
Comparing the Martinist & Rosicrucian Legend
Over the last few post I have hinted at an underlying Rosicrucian philosophy known as Pansophy. Though it has largely been untold outside of Pansophic circles this post will reveal a most important ‘secret system’ behind this hidden doctrine. Typically held within older Pansophic circles in Germany and Italy this blog post is going to change the way people see the Rosicrucian legend.
Finally the Pansophy of the Rosicrucian legend would not be complete without the appearance of a female savior like Sophia, who appears in the ‘Chemical Wedding of Christian Rosenkreuz as none other than beautiful Venus herself.

Het mechanisme, dat aan de sluipenderwijs overgang van het Rijnlandse naar het neoliberale model ten grondslag ligt wordt in het boek van Het Goddelijke Plan van G. Barborka in hoofdstuk XI De leer van de twee paden, Left-hand path and right-hand path besproken.
1. Het Pad van
Onsterfelijkheid, het Rechterpad
2. Het Pad van Bevrijding van het Zelf
3. Het Opwaartse Pad
3.1 Het Doelbewuste Pad
3.2 Het Pad van de Zwerver
4. Het Neerwaartse Pad, het
Linkerpad.

Het boek Het Goddelijk Plan van Geoffrey Barborka laat zien welke wetmatigheden aan de schepping, de éne werkelijkheid ten grondslag liggen. Zowel de kosmische principes, die Jude Currivan in haar boek Het 8e Chakra (hoofdstuk 4) beschrijft, als de wetten van Marja de Vries in haar boek De Hele Olifant in Beeld, en de zeven Sleutelprincipes, die door Fred Matser in zijn boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde (p. 208/209) voor persoonlijke en planetaire transformatie heeft geformuleerd, het boek Het heilige pad van de leider van Avani van Leeuwe, de wetmatigheden die Geoffrey Barborka in zijn boek Het Goddelijk Plan onderkent en de 8 onwrikbare ideeën (de Volkskrant 22 juni 2013 katern Vonk) van de econoom Lant Pritchett sluiten op elkaar aan. Deze wetmatigheden worden ook door de Zeven wijsheidssleutel tot uitdrukking gebracht.

Waarom kunst echt, echt geen hobby is Creatief sappelen (Desanne van Brederode De Groene Amsterdammer 1 november 2018 p. 92-95):
Het gedweep met de kunstenaar als belichaming van ‘het alternatief’, die mag opdraven om zijn kunstje te vertonen, ontneemt het zicht op kunstenaars wier werk en persoonlijkheid minder toegankelijk zijn.
Toen de VVD-minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes, zich in het televisieprogramma Zomergasten nogal boud uitliet over
kunst en kunstsubsidies riep dat veel verontwaardigde reacties op. Wéér zo’n liberaal die, net als zijn voormalige collega Halbe Zijlstra, vond dat iedereen recht had op zijn of haar hobby, en dat de ene hobby niet meer waard was dan de andere. Wiebes erkende hierna meteen dat hij niet met kunst en cultuur was opgevoed, en dat hij het Concertgebouw pas van binnen zag bij de herdenkingsdienst voor burgemeester Eberhard van der Laan. Ook wel weer eerlijk.
De genoemde instanties bewijzen immers dat er wel degelijk vraag is naar producten van de verbeelding: dus speel daar dan ook op in! Durf effect te hebben, nut, impact! Biedt betekenisgeving, alternatieven, morrel aan zekerheden en bevrijd! Op deze manier worden kunstenaars ingekapseld en onschadelijk gemaakt door hun dweepzieke pleitbezorgers, die hopen dat iets van de glans van artisticiteit ook op hen afstraalt, maar zonder werkelijk te begrijpen hoe het is om avonden en weekenden lang door te werken, terwijl de wasmachine nog steeds niet gerepareerd kan worden en zelfs een korte vakantie in eigen land er dit jaar weer niet in zit. Laat staan dat er geld en tijd is voor een mooie hobby, zoals operabezoek. Of, vooruit dan, motorrijden.

Jan Wicherink boek Ontheemde Zielen Ontwaken (p. 71):
Er is alleen al over deze schets veel geschreven, hij bevat een heleboel verborgen geheime geometrie. We zullen hier niet op alle details ingaan, maar ik wil u sommige wel zeer opmerkelijke dingen laten zien. De oude wijsheid, de hermetische traditie, vertelt dat het menselijke lichaam beschouwd kan worden als de blauwdruk van het universum vanwege alle verhoudingen die in het lichaam gevonden worden. Dit zou wel eens waar kunnen zijn. Laten we eens een kijkje nemen op het volgende plaatje, de Man van Vitruvius van Leonardo Da Vinci:

Kunst maakt het mogelijk een tipje van de sluier op te lichten. In dit kader zie Het web der schepping van Marty Bax (p. 54):
Jacob Bruckner beschouwde het werk van onder anderen Paracelsus, Weigel, Fludd, Boehme en de gebroeders van Helmont als de belangrijkste theosofische verhandelingen en onderscheidde de theosofen van de theoretici die dachten in de traditie van Pythagoras, Plato en de kabbala. Etc.
54,55: Meer Duitse romantici, onder wie Novalis (alias van Friedrich von Hardenberg) en de filosoof Gustav Theodor Fechner, werden geїnspireerd door zowel de
Naturphilosophie alsook de theosofie en (in algemenere zin) de pansofie. Gemeenschappelijke kenmerken van deze drie stromingen zijn: de idee dat de natuur kan worden ontcijferd met behulp van correspondenties; de opvatting dat de zichtbare en onzichtbare wereld verschillende niveaus van bestaan hebben en de verzekering dat er een gelijkstelling bestaat tussen geest en natuur.
399: Toen Blavatsky in haar Isis ontsluierd en de De Geheime Leer de traditie van diverse
harmoniestelsels (of elementen daarvan) introduceerde, verwees zij onder meer naar de Romeinse architectuurtheoreticus Vitruvius: '[...] die aan het nageslacht de regels voor den bouw der aan de onsterfelijke Goden gewijde Grieksche tempels schonk; en de tien boeken over bouwkunde van Marcus Vitruvius Pollio, kortom van iemand die een ingewijde was, kunnen alleen op esoterische wijze bestudeerd worden.'(De Geheime Leer Deel I p. 237)

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie (Deel 1)
Hoofdstuk 13 Werkelijkheden en illusie (p. 638):
Wie moeten we nu geloven? Lucianus zegt:
Democritus geloofde niet in [wonderen] . . . hij legde zich erop toe zelf te ontdekken hoe de theürgen ze konden teweegbrengen; in één woord, zijn filosofie bracht hem tot de conclusie dat de magie geheel beperkt was tot het toepassen en navolgen van de wetten en de werken van de natuur.1
De mening van de ‘lachende filosoof’ is voor ons van het grootste belang, omdat de door Xerxes in Abdera achtergelaten magiërs zijn leermeesters waren, en hij bovendien heel lang bij de Egyptische priesters magie had bestudeerd.2 Bijna 90 van zijn 109 levensjaren had deze grote filosoof experimenten verricht, en die opgetekend in een boek dat volgens Petronius3
over de natuur handelde – feiten die hij zelf had geverifieerd. En we zien dat hij niet alleen niet gelooft in wonderen, en het bestaan daarvan absoluut ontkent, maar beweert dat alle wonderen die door ooggetuigen werden bevestigd, hadden plaatsgevonden en konden plaatsvinden, want alle, zelfs de meest ongelooflijke, werden in overeenstemming met de ‘verborgen natuurwetten’ teweeggebracht.4
638,639: En wanneer deze autoriteiten gelijk hebben, dan is het aan Pythagoras, die centrale zon van de metafysische wetenschap, en zijn school dat de mensen uit onze tijd rechtstreeks het bestaan te danken hebben van mensen zoals Eratosthenes, de wereldberoemde meetkundige en kosmograaf, Archimedes, en zelfs Ptolemaeus, ondanks zijn hardnekkig volgehouden misvattingen.

Zijn wij ons brein?
Nee, we zijn veel meer, vonden 17e-eeuwse Amsterdamse filosofen als Spinoza en Comenius. De menselijke geest is groots, oneindig veranderlijk en creatief (7 november 2015).

Herman Van Rompuy krijgt Comeniusprijs 2016
Herman Van Rompuy, voormalig Europees president en oud-premier van België, krijgt de Comeniusprijs 2016. Dat maakte de jury zondag bekend. De jury roemt hem als 'voorstander van een wereldwijde aanpak van problemen, met respect voor gemeenschappelijke waarden'.

Ton de Kok over Spinoza
Behalve godsdienstdocent is De Kok oud-Tweede Kamerlid voor het CDA, bestuurslid van de Amsterdamse Spinoza Kring en lid van de vrijmetselaarsloge Jan Amos Comenius.
Geestelijke arbeid staat in de loge centraal, maar in elke graad heeft ze een andere inhoud en betekenis. Zo ligt in de leerling fase het accent op zelfonderzoek, het werken aan een levenshouding die ruimte laat aan vrijheid in verscheidenheid. De gezel wordt geconfronteerd met bezinning op zijn verantwoordelijkheden als mens in een veranderende samenleving. Eenmaal meester geworden zal hem de samenhang der drie graden duidelijk zijn en beseft hij dat aan alle aspecten van het vrijmetselaarschap blijvend aandacht moet worden gegeven en dat hij in wezen nooit met zijn arbeid klaar zal zijn. Ook niet met dat van de leerling. Het is moeizame arbeid van vallen en opstaan. De zwaarte ervan wordt gesymboliseerd in het schootsvel en de handschoen die hij tijdens maçonnieke plechtigheden draagt in navolging van zijn ambachtelijke voorganger uit de Middeleeuwen. Daarna volgt de verheffing tot meester.

W.L. Tiemeijer, C.A. Thomas en H.M. Prast (red.) De menselijke beslisser over de psychologie van keuze en gedrag
176/177: Conclusie: gevolgen voor beleid
Er zijn verschillende soorten omgevingen: de fysieke omgeving, de sociale omgeving en de symbolische omgeving. Uit de voorgaande paragrafen blijkt dat geen enkele omgeving neutraal is. Elke omgeving zendt boodschappen uit en heeft een sturende werking op het gedrag van mensen. Natuurlijk, omgeving is niet allesbepalend. Mensen hebben persoonlijkheden, attitudes, bepaalde preferenties, achtergronden, talenten en onhebbelijkheden. Gedrag wordt ook gestuurd door genen en persoonlijkheidseigenschappen. Echter, zoals psychologisch en psychiatrisch onderzoek steeds weer laat zien: persoonlijkheidseigenschappen zijn moeilijk te veranderen. En belangrijker: zelfs persoonlijkheidskenmerken, geïnternaliseerde attitudes, voorkeuren, of verwachtingen zullen gedrag niet beïnvloeden als ze niet ook cognitief zijn geactiveerd. Een consument kan een zeer milieuvriendelijke attitude hebben en vinden dat men vooral ecologisch verantwoorde producten moet kopen, maar als deze attitudes, gevoelens en cognities niet geactiveerd zijn op het moment dat er gekozen moet worden tussen product a en product b, zal de milieuvriendelijke attitude de keuze tussen a of b niet beïnvloeden (zie Meijers en Stapel 1990). Dit eenvoudige inzicht – dat gedrag vooral zal worden gestuurd door cognities die op het moment van gedragsuitvoering het sterkst zijn geactiveerd – is wellicht de meest onderschatte bevinding in de sociale en gedragswetenschappen (Cialdini et al. 1990; Lindenberg en Steg 2007). De consequenties van dit inzicht zijn immens, want het suggereert dat een reeds gevormde neiging van mensen om voor a of b te kiezen kan worden ‘omgebogen’ door de kracht van de omgeving, door cue-power.

Geoffrey Hodson boek de Zeven Mensentypen
Hoofdstuk I. De betekenis van het Getal (p. 18):
Numeriek wordt de actieve Bron van alle leven en alle vorm voorgesteld door het cijfer Een en de passieve Bron, het negatief bestaan, het Absolute, door Nul, Niet-iets. Volgens de occulte scheppingsleer is de volgende stap in het scheppingsproces het tevoorschijn treden uit het Ene van Zijn inwonende positieve en negatieve aspecten, of manlijke en vrouwelijke vermogens. Het Ene wordt Twee of man-vrouwelijk. Deze Twee werken op elkaar in ten einde het derde aspect van de drievoudig geopenbaarde Logos1 voort te brengen. Deze Drie verenigen zich op hun beurt in al hun mogelijke combinaties om zeven groepen van drie voort te brengen.
1) Logos. De geopenbaarde Godheid, die het scheppend Woord spreekt, waar door heelallen tot ontstaan komen, en leven de uitdrukking naar buiten is van de Oorzaakloze oorzaak, die altijd verborgen blijft. Ontleend aan De Geheime Leer en Het Theosofisch Woordenboek, H.P. Blavatsky.

De Triade symboliseert de eenheid der tegendelen (Complementariteit).
Atma-Buddhi-Manas (Geest, hogere ongemanifesteerde Zelf) in de mens wordt door de drie Logoi {'Brahma, Vishnu en Shiva' (‘Scheppen, Onderhouden en Vernietigen’) of 'Vader, Zoon en Heilige Geest' of 'Isis, Osirus en Horus'} in de Kosmos weerspiegeld (Weerkaatsing, Toverlantaarn, Tetragrammaton). Alles in het universum ontstaat als gevolg van de interacties van polaire tegenstellingen, de dualiteit in de gemanifesteerde werkelijkheid.

Hegeliaanse dialectiek
Innerlijke tegenstellingen (p. 4/5):
Ieder inzicht dat wij gedurende het proces van geestelijke groei verwerven, blijkt op zeker moment incompleet. Sterker nog, ieder inzicht lijkt een tegenovergesteld inzicht op te roepen. Zoals de Franse Revolutie begon als een positief uitvloeisel van het verlichtingsdenken, zo bleek het in zich het zaad van de guillotineterreur te dragen. Volgens Hegel kampen wij als mens steeds met de innerlijke tegenstellingen van onze inzichten. Maar we staan daar niet machteloos tegenover. De geschiedenis van de mensheid laat zien, hoe mensen steeds inventiever hebben gezocht naar oplossingen voor de problemen waarvoor ze gesteld werden, en zo stap voor stap een groter zelfbewustzijn ontwikkelden.

F. van Raalten, boek Filosofie in hoofdzinnen 2 (p. 35):
Bij de beantwoording van de vraag of Hegels dialectiek een bruikbare analyse voor de historische ontwikkeling biedt zullen we gebruik maken van de begrippen: kwaliteit en kwantiteit, waarvan de behandeling een groot gedeelte van de Logik beslaat.
36: Logik I p. 383: ‘Alle geboorte en dood zijn in plaats van een zich voortzettende geleidelijkheid juist een breuk daarmee en de sprong uit kwantitatieve verandering in kwalitatieve’ etc. Maar zegt Hegel, ‘het kwantum is de opgeheven kwalitatieve grens’. Hoe groter de hoeveelheid des te minder kwalitatief is het produkt. …;ook omgekeerd: hoe kleiner het kwantum des te kwalitatiever.
37: Elke vooruitgang kent een omslag in het negatieve waardoor de verhouding tussen kwaliteit en kwantiteit verandert en de maat(staf) onder zo’n spanning komt te staan dat ook deze verandert.

 

Pascal's triangle has higher dimensional generalizations. The three-dimensional version is called Pascal's pyramidor Pascal's tetrahedron, while the general versions are called Pascal's simplices. De driehoek van Pascal is een rangschikking van de binomiaalcoëfficiënten in rijen voor toenemende n beginnend met n=0 en op elke rij de n+1 binomiaalcoëfficiënten voor de mogelijke waarden van k. In de driehoek komt de eigenschap tot uitdrukking dat elke binomiaalcoëfficiënt de som is van de twee bovenliggende. De driehoek is genoemd naar de Franse wiskundige Blaise Pascal (1623 - 1662), die de eerste was die er mee rekende. De getallen in de driehoek geven het aantal wegen aan vanaf de top naar de plaats van zo'n getal, waarmee ook de besproken eigenschap verklaard is. Omdat er steeds 2 keuzen zijn om de weg naar onder te vervolgen is de som van de getallen op een rij de overeenkomstige macht van 2.

H.P. Blavatsky: Geheime Leer Deel II, (p. 25):
In zijn eerste gemanifesteerde aspect hebben wij het zien worden: (1) in de sfeer van objectiviteit en fysica, de oorspronkelijke substantie en kracht (middelpuntzoekend en middelpuntvliedend, positief en negatief, mannelijk en vrouwelijk, enz.); (2) in de wereld van de metafysica, de GEEST VAN HET HEELAL of kosmische verbeeldingskracht, door sommige de LOGOS genoemd.
Deze LOGOS is de top van de driehoek van Pythagoras. Wanneer de driehoek volledig is, wordt hij de Tetraktis, of de driehoek in het vierkant, en wordt het tweevoudige symbool van het vierletterige tetragrammaton in de gemanifesteerde Kosmos, en van zijn fundamentele drievoudige STRAAL in het niet-gemanifesteerde, of zijn noumenon.
Meer metafysisch uitgedrukt, wordt de hier genoemde classificatie van kosmische grondbeginselen meer voor het gemak gegeven dan wegens haar absolute filosofische nauwkeurigheid. Bij het begin van een groot manvantara manifesteert Parabrahm zich als Mulaprakriti en vervolgens als de logos. Deze logos is gelijkwaardig aan het ‘onbewuste universele denkvermogen’, enz. van de westerse pantheïsten. Hij vormt de basis van de SUBJECT-kant van het gemanifesteerde Zijn, en is de bron van alle manifestaties van individueel bewustzijn. Mulaprakriti of oorspronkelijke kosmische substantie is de grondslag van de OBJECT-kant van de dingen – de basis van alle objectieve evolutie en van het ontstaan van de Kosmos.

Drielichamenprobleem
Het drielichamenprobleem is een vraagstuk van de hemelmechanica dat bij gegeven beginplaatsen en beginsnelheden van drie hemellichamen (bijvoorbeeld zon, aarde en maan) vraagt om hun banen te bepalen. De wiskundige formulering van het probleem is eenvoudig. Men heeft van de ene kant de tweede bewegingswet van Newton met F de kracht, m de massa en a de versnelling en van de andere kant de gravitatiewet van Newton met m1 en m2 de aantrekkende en aangetrokken massa's, r hun afstand en G de gravitatieconstante.

 

John Algeo Pioniers in een nieuw denkgebied
Over het thema ‘De Theosofische Vereniging: nog altijd in de voorhoede’
Veel van hun werk is stilzwijgend, achter de schermen, onopvallend, geleidelijk; maar periodiek heeft hun werk op revolutionaire manieren effect op de wereld: het evenwicht van spirituele evolutie wordt onderbroken, een nieuw denkgebied wordt geschapen, de taal waarin de Aloude Wijsheid verwoord wordt verandert van oude vormen naar nieuwe. Onze eigen activiteit in de wereld moet op dezelfde manier periodiek zijn. Het boek Prediker (3.1-8) verduidelijkt dit levendig en poëtisch:
Alles heeft een bestemde tijd, en ieder ding onder den hemel heeft zijn tijd:
er is een tijd om geboren te worden en een tijd om te sterven;
een tijd om te planten en een tijd om het geplante uit te rukken;
een tijd om te doden en een tijd om te helen;
een tijd om af te breken en een tijd om te bouwen;
een tijd om te weenen en een tijd om te lachen;
een tijd om te rouwklagen en een tijd om te dansen;
een tijd om stenen weg te werpen en een tijd om stenen te verzamelen;
een tijd om te omhelzen en een tijd om zich van omhelzen te onthouden;
een tijd om te zoeken en een tijd om te laten verloren gaan;
een tijd om te bewaren en een tijd om weg te werpen;
een tijd om te scheuren en een tijd om dicht te naaien;
een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken;
een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten; een tijd van oorlog en een tijd van vrede.’

De klinisch psycholoog René Meijer brengt met behulp van matrices de Supersymmetrie in het universum in beeld:

De begrippen persoonlijk en onpersoonlijk in de filognosie.
Filognosie: hoofdstuk De ideale integratie en haar schaduw.

FilognosieSwabhawat:het veranderlijke van het onveranderlijkeVedische filosofie1.5 De blauwdruk van hetleerproces:
Ego (ziel)Swa:het ZelfDharma2. Collectief leerprocesA. Ongeopenb. Logos
WijsheidSu:volmaakt schoonVerlichting3. SymmetrieB. Potentiële wijsheid
ZelfBhawa:Wezen of toestand van het ZijnKarma4. Individueel leerprocesC. Algemene ideatie

De interacties tussen 'ego en het Zelf' leiden tot wijsheid. Het ligt dan voor de hand te veronderstellen dat het Zelf links laten liggen in dwaasheid (Vikarma) resulteert. De eerste zes hoofdstukken van de Bhagavad Gîtâ gelden als representatief voor de bezinning op de gevolgen van het baatzuchtig handelen, het karma dat men heeft. De overige twaalf hoofdstukken handelen over de toewijding in bewustzijnsvereniging en de kennis, de wijsheid van de bewustzijnsvereniging die de yoga is.

Sociale Driegeleding is een beweging, die er naar streeft het maatschappelijk leven in drie autonome geledingen te herordenen. Zij onderscheidt in de maatschappij drie levenssferen:
1. het geestesleven (cultuur),
2. het rechtsleven, en
3. het economisch leven.

Neutraal monisme:
Een middenweg tussen fysisch en psychisch monisme vormt neutraal monisme. Een neutraal monist zegt dat alle verschijnselen weliswaar van één type zijn, maar een aan ons nog onbekend type, dat fundamenteler is dan dat van lichaam of geest. De aspecten lichaam en geest die wij van de wereld kennen zouden dan slechts uiterlijke manifestaties van dit type van gebeurtenis zijn. Denk hierbij als metafoor bijvoorbeeld aan een televisietoestel, dat zowel geluid als beeld voortbrengt, maar zelf geen van twee is.
Spinoza's Deus sive natura is een neutraal monisme. In zijn visie is het universum één geheel en alles is goddelijk. God ís het universum. Spinoza hangt geen attributief monisme aan! Alles is weliswaar één, maar het heeft oneindig veel aspecten. Wij kennen er daar maar een paar van (materie, geest), maar de wereld kan zich in principe op ontelbaar veel manieren aan ons manifesteren.
Spinoza zou waarschijnlijk toegestemd hebben zijn standpunt een neutraal monisme te noemen. Ook ' monadologie kan zo worden opgevat.
Popper definieerde de "Drie werelden theorie". Jurgen Habermas benoemde drie domeinen van de werkelijkheid. De filognosie maakt van de drie geaardheden het zelf, ego en wijsheid gebruik. De theosofie onderzoekt het trio wetenschap, filosofie en religie.

André de Vries De Emergentie en Evolutie van Drie Werelden (Poppers driewereldentheorie - dissertatie juni 2009)
Op p. 355 worden de drie werelden (fysiek/concreet) (psychisch/mentaal) (abstract) schematisch weergegeven.
Primair gaat het om de drievoudige evolutieStoffelijk - Psychisch - Geestelijk’.

Complementaire polariteit (Supersymmetrie)   Microkosmos enMacrokosmos'''
Triade These + Antithese = Synthese (1 + 1 = 3):Spinoza:Popper:Habermas:Filognosie:Theosofie:
Monade; Monotheïsme; Monisme; Het EneGodConceptenSubjectiefWijsheidReligie
Duade; Dualisme; Dualiteit; Geest-stofNatuurNatuurwetenschapObjectiefEgoWetenschap
Triade; Christendom, Triniteit; Hegeliaanse filosofie ErvaringIntersubjectiefZelfFilosofie
Evolutie en InvolutieÉne werkelijkheidGrote Wet (De wet)Negenenveertig, ‘Gulden middenweg’Recursie (1)
De Ander centraalWet van analogie‘Zo Boven zo Beneden’'Waarnemer en Waargenomene'Spiegelsymmetrie (2)
'Aether en Ether'Wet van harmonie‘Wederkerigheid’Atoom en LevensatoomComplementariteit (3)

De 4e dimensie scheidt verleden en toekomst, de ruimte-tijd spiegelsymmetrie. De complementariteit brengt de verbinding tussen verleden en toekomst tot uitdrukking. De verborgen 5e dimensie (spiegelneuron) de scheidslijn ('Membraan') tussen de micro- en de macrokosmos is op een hoger aggregatieniveau (superspiegelneuron) kandidaat voor de verborgen 8e ('cyclisch universum'), die een ommekeer mogelijk maakt. In de snaartheorie zijn energie en tijd twee complementaire grootheden.

ZwaartekrachtHermeneutische Cirkel (1 + 7)Non-lokaal bewustzijnEssentie (Monadisch1)'Globale brein en Cybernetica'
TijdsymmetrieRuimte en Tijd (4)Gebroken symmetrieFunctie2 (Spiritueel)Éne werkelijkheid (1)
SpiegelsymmetrieEnergie en Tijd (3 + 5)5e DimensieExistentie (Psychisch)Wet van harmonie (2)
MateriesymmetrieEnergie en Materie (2 + 6)4e DimensieBegrensde (Fysiek)Wet van analogie (3)
 Materie-bewustzijnZeven zintuigen

1) Voor deze kolom wordt verwezen naar het boek Joodse Mysterie-traditie en Theosofie (p. 90) van A.J.H. van Leeuwen.

2) De functie van de psyche heeft betrekking op de wederkerigheid tussen complementaire werkwoorden 'Creativiteit en Zelfdestructie' (SCHEPPERS en VERNIETIGERS), ‘Scheppen en Vernietigen’ (hemelse Trimurti), 'Verschijnen en Verdwijnen', 'Aantrekken en Afstoten', 'Ontvouwen en Invouwen', ‘Zaaien en Oogsten’, 'Creëren en Nabootsen', 'Geven en Ontvangen', 'Voelen en Denken', 'Vechten en Vluchten', 'Slapen en Waken', 'Luisteren en Spreken', 'Lezen en Schrijven’ en brengt de fractale zelfgelijkvormigheid (‘Entropie en Negentropie’, 'Golven en Velden'), symmetrie op elke schaal tot uitdrukking.

Het is de ziel (tussennatuur), de schakel tussen 'Geest en Lichaam', die 'Bewust of Onbewust' voor 'Balans of Onbalans', 'Evolutie en Involutie' ('Evolutie of Degeneratie') zorgdraagt.

Het betekent dat we met de in het universum verborgen 5e Dimensie, de Triade terdege rekening dienen te houden.

Twee denkstromingen die eerder een poging hebben gedaan het Lichaam-geestprobleem (kip-en-eiprobleem) te verklaren zijn het monisme en het dualisme. De middenweg van Spinoza's Deus sive natura (God of Natuur) is een neutraal monisme. Het is wenselijk de vicieuze cirkel van het Hoe of Wat (of-of) denken te doorbreken. Het kan komen doordat zij in een kringverhouding tot elkaar staan: zonder A kan B niet tot stand komen, maar zonder B ontstaat A niet.

Fred Eijkman Verlangen naar Onsterfelijkheid hoofdstuk 6. Alles is bezield (p. 84):
Amor dei intellectualis
Spinoza onderscheidt drie soorten kennis, die in toenemende mate de waarheid kunnen onthullen:
* de kennis door middel van verbeelding, waardoor we dingen in tijd en ruimte zien in plaats van in hun eeuwig verband.
* de zuiver verstandelijke kennis, waardoor we de dingen in hun eeuwige verbanden van oorzaak en gevolg zien, los van de tijdelijke toevalligheden. Door deze kennis zijn we in staat een juiste levenshouding te vinden.
* Als vervolg op de zuiver verstandelijke kennis: de intuïtieve, directe kennis waarmee we de dingen in God zien. Deze maakt geen gebruik van redeneringen. Deze kennis wordt 'scientia intuitiva' genoemd. Ze duidt op 'onmiddellijke vertooninghe aan het verstand van het voorwerp zelve', niet op 'overtuyging van reeden'.
De naam die Spinoza geeft aan deze derde soort kennis is 'amor Dei intellectualis', als 'de redelijke liefde tot God'. Het gaat om het hoogste inzicht en om het waarachtig goede, waar Spinoza immers naar op zoek is. Eerder in de Ethica heeft hij de mens onderscheiden van het dier vanwege het feit dat hij meer mogelijkheden heeft dan het dier om invloed uitoefenen op andere subsystemen. Hij heeft, anders gezegd, meer macht. Die macht wil hij vergroten. Lichamelijk gezien spreekt Spinoza van genot of pijn, indien we onze lichamelijke macht vergroten of verkleinen. In ons geestelijke aspect gaat het om vreugde die we ervaren wanneer onze geest zich vervolmaakt of om leed bij geestelijke achteruitgang. Deze vervolmaking van de geest is het inzicht dat God en Natuur identiek zijn.
84/85: "De menselijke Geest kan niet tegelijk met het Lichaam geheel en al teniet gaan, maar er blijft iets over dat eeuwig is. (...) Wij kennen [de menselijke geest] geen duur toe, dan alleen zolang het lichaam bestaat. Daar evenwel datgene, wat met die zekere eeuwige noodzakelijkheid uit Gods wezen zelf wordt verklaard niet temin toch iets zijn moet, zal ook noodzakelijk dit iets, dat tot 's mensen Geest behoort, eeuwig zijn." (Spinoza)
Spinoza's woorden over de liefde van God tot zichzelf, waarbij het individu deel van God is vanwege zijn eigen liefde tot God, en daarmee ook van Gods liefde ontvangt, illustreren de vreugde waarmee deze eenwording gepaard gaat. Niet alleen de vreugde maakt dat eenwording met de absolute realiteit een doel van ons leven is; ook het uitgangspunt dat wij zijn voortgekomen uit en nog steeds deel uitmaken van die realiteit, onderstreept de verbondenheid tussen het individu en het goddelijke absolute. De absolute realiteit is zowel de oorzaak als het doel van ons bestaan. Door een andere opvatting van tijd, komen traditionele, lineair gebaseerde opvattingen over onsterfelijkheid als duurzaam voortbestaan - onder druk te staan. In deze opvattingen wordt tijd opgevat als eeuwigheid en als absoluut. Internet: Het is bijna symbolisch dat Spinoza zijn geld verdiende met het slijpen van lenzen. Filosofen helpen mensen het leven vanuit nieuwe perspectieven te bekijken. Eén van de grondgedachten van Spinoza's filosofie was de dingen vanuit het perspectief van de eeuwigheid te zien. Spinoza plaatst ons eigen leven in een kosmisch verband . Wij zijn slechts een minuscuul deeltje van de gehele levende Natuur. Wij maken deel uit van een reusachtig geheel dat zich over alle tijd en ruimte uitstrekt.
Spinoza zei dat alles Natuur is en hij vereenzelvigde Natuur met God. Hij zei dat God alles is, en dat alles in God is. Dit wordt het pantheïsme genoemd. Spinoza dacht dat God de wereld niet had geschapen om er buiten te staan. God is de wereld. Soms zegt Spinoza het anders: de wereld is in God is. Dit was voor zowel het Jodendom als het christendom geen gangbaar denkbeeld. De joodse Spinoza werd om zijn onorthodoxe ideeën over onsterfelijkheid vervloekt met alle vloeken uit Deuteronomium.

Sinds de jaren zestig publiceerde Popper verdere ideeën over menselijke kennis in het algemeen, en van wetenschappelijke kennis in het bijzonder. In zijn boek Objective Knowledge (1972) presenteert Popper zijn uitgangspunt van de drie 'werelden': de wereld van fysische objecten; de mentale wereld van bewustzijnstoestanden; en de wereld van ideeën in objectieve zin. Elk van die werelden bevat allerlei objecten of zijnden. Deze werelden bestaan alle drie even echt, zijn altijd van elkaar te scheiden, en moeten dus ook niet door elkaar gehaald worden: De eerste wereld is die van de materiële dingen, van alles waar de natuurwetenschappen zich mee bezig houden. Deze wereld wordt meestal als de "echte", objectieve buitenwereld gezien en is ook eigenlijk de normaalste. Ieder mens maakt, als lichaam, deel uit van en leeft in een deel van deze wereld; niet ieder mens leeft in dezelfde plaatsen en streken van deze wereld.
De tweede wereld is die van de ervaringen, gewaarwordingen, belevingen, emoties en gedachten; de binnenwereld van alles wat subjectief is. Deze wereld bestaat eigenlijk net zo echt als de buitenwereld; mensen kunnen net zo min negeren dat ze ervaren en voelen en denken als dat ze handen hebben of in een huis wonen. Ook hier geldt dat ieder mens in een deel van deze wereld leeft en dat niet ieder mens in dezelfde streken van deze wereld leeft.
De derde wereld is die van de concepten en van de inhouden van opvattingen, ideeën en abstracties: de wereld van de theoretische zijnden. Ook deze bestaat echt;
Deze 'derde wereld' is door de mens geschapen, maar tegelijkertijd vrijwel onafhankelijk van de mens. Tot deze derde wereld behoort bijvoorbeeld de taal en de wiskunde, maar daarnaast ook wetenschappelijke theorieën. De relativiteitstheorie van Einstein is een voorbeeld van zo'n theorie: het is mogelijk min of meer objectief te omschrijven wat deze theorie inhoudt, en de inhoud van deze theorie staat los van de bewustzijnstoestanden van de persoon Einstein. Popper spreekt in dit verband van de 'objectieve geest', als tegengesteld aan de 'subjectieve geest': de 'subjectieve geest' is die van de bewustzijnstoestanden van het individu, de 'objectieve geest' omvat kennis die onafhankelijk van het individu bestaat.

De Duitse filosoof Jürgen Habermas benoemde drie domeinen van de werkelijkheid, namelijk het subjectieve, het objectieve en het intersubjectieve domein.

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 45):
Het ‘gemanifesteerde Heelal’ is dus doordrongen van dualiteit en deze is als het ware de essentie van zijn EX-istentie als ‘manifestatie’. Maar evenals de tegenovergestelde polen van subject en object, geest en stof, alleen maar aspecten zijn van de Ene Eenheid waarin ze tot synthese zijn gebracht, zo is er ook in het gemanifesteerde Heelal ‘dat’ wat geest aan stof, en subject aan object verbindt.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 4 De zevenvvoudige hiërarchieën (p. 125):
Het ‘leger van de stem’ is de oervorm van de ‘menigte van de logos’ of het ‘WOORD’ van de Sepher Jezirah, dat in de Geheime Leer ‘het ene getal, voortgekomen uit geen-getal’ wordt genoemd – het Ene eeuwige Beginsel. De esoterische theogonie begint met het Ene, dat gemanifesteerd en dus niet eeuwig is in zijn aanwezigheid en in zijn bestaan, hoewel wèl eeuwig in zijn essentie; het getal van de getallen en de getelden – de laatste komen voort uit de stem, de vrouwelijke Vach, Satarupa ‘met de honderd vormen’, of de Natuur. Uit dit getal 10, of scheppende natuur, de moeder – de occulte ‘nul’ die, in verbinding met de eenheid ‘1’ (één) of de levensgeest, altijd voortbrengt en vermenigvuldigt – kwam het gehele Heelal voort.
127: (b) Vervolgens zien wij dat de kosmische stof zich verspreidt en zich tot elementen vormt en zich groepeert tot de mystieke vier binnen het vijfde element – ether, de bekleding van akasa, de anima mundi of moeder van de Kosmos. ‘Punten, lijnen, driehoeken, kubussen, cirkels’ en tenslotte ‘bollen’ – waarom of hoe? Omdat, zegt de Toelichting, dit de eerste natuurwet is en omdat de Natuur in al haar manifestaties meetkundig te werk gaat. Er is – niet alleen in de oerstof, maar ook in de gemanifesteerde stof van ons gebied van verschijnselen – een inherente wet (Law of One), met behulp waarvan de Natuur haar meetkundige vormen en later ook haar samengestelde elementen met elkaar in verband brengt, en waarin geen plaats is voor ongeluk of toeval. Het is een grondwet van het occultisme, dat er in de Natuur geen rust of ophouden van beweging voorkomt9.
9) De kennis van deze wet stelt de arhat in staat – en helpt hem – zijn siddhi’s of verschillende verschijnselen tot stand te brengen, zoals het laten uiteenvallen van de stof en het overbrengen van voorwerpen van de ene plaats naar de andere.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 7 Van het half-goddelijke ras tot de eerste mensenrassen (p. 197):‘Eerst ontstond begeerte in HET, dat de oerkiem van het denkvermogen was; en waarvan de wijzen, zoekend met hun verstand, hebben ontdekt dat het de band is die de Entiteit met de Niet-Entiteit verbindt.’ Een hymne in de Atharva Veda verheft Kama tot een opperste god en schepper, en zegt: ‘Kama werd het eerst geboren. Hem hebben noch goden, noch vaderen (pitara), noch mensen geëvenaard.’ . . . De Atharva Veda vereenzelvigt hem met Agni, maar stelt hem hoger dan die god. Het Taittiriya Brahmana maakt hem allegorisch tot de zoon van Dharma (morele religieuze plicht, vroomheid en gerechtigheid) en van Sraddha (geloof).
De Geheime Leer Deel I Deel I, hoofdstuk 15 Goden, monaden en atomen (p. 697):
Wij moeten de lezer nu het fundamentele verschil laten zien tussen het stelsel van Leibniz en dat van de occulte filosofie, zover het gaat over de monaden; dit kan men doen aan de hand van zijn Monadologie. Men kan terecht zeggen dat als de stelsels van Leibniz en van Spinoza met elkaar in overeenstemming werden gebracht, de essentie en de geest van de esoterische filosofie tevoorschijn zouden komen. Uit de botsing van deze twee – in tegenstelling tot het stelsel van Descartes – treden de waarheden van de archaïsche leer naar voren. Beiden bestreden de metafysica van Descartes. Zijn denkbeeld van de tegenstelling van twee substanties – uitgebreidheid en het denken – die radicaal van elkaar verschilden en onderling niet herleidbaar waren, was voor hen te willekeurig en te weinig filosofisch. Leibniz maakte daarom van de twee substanties van Descartes twee eigenschappen van één universele eenheid, waarin hij God zag. Spinoza erkende maar één universele ondeelbare substantie, één absoluut al, zoals Parabrahmam. Leibniz daarentegen onderscheidde het bestaan van een veelheid van substanties. Voor Spinoza bestond slechts het ENE; voor Leibniz een oneindig aantal wezens, uit en in het Ene. Hoewel dus beiden maar entiteit erkenden, maakte Spinoza deze onpersoonlijk en ondeelbaar, terwijl Leibniz zijn persoonlijke godheid verdeelde in een aantal goddelijke en half-goddelijke wezens. Spinoza was een subjectieve, Leibniz een objectieve pantheïst; maar beiden waren met hun intuïtieve inzichten grote filosofen.
Als deze twee leringen werden verenigd en elk door de andere werd verbeterd – en als vóór alles de Ene Werkelijkheid werd ontdaan van haar persoonlijkheid – dan zou er tenslotte een ware geest van esoterische filosofie in hen overblijven; de onpersoonlijke, eigenschaploze, absolute goddelijke essentie die geen ‘wezen’ is, maar de wortel van al het zijn.
698: De werkelijkheid in de gemanifesteerde wereld is dus samengesteld uit een eenheid van eenheden, om zo te zeggen, onstoffelijk (vanuit ons standpunt) en oneindig. Deze noemt Leibniz ‘monaden’, de oosterse filosofie jīva’s – en het occultisme geeft er met de kabbalisten en alle christenen een verscheidenheid van namen aan. Ze geven voor ons, evenals voor Leibniz, ‘uitdrukking aan het heelal’23, en elk stoffelijk punt is slechts de uitdrukking als verschijnsel van het noumenale, metafysische punt.
23) ‘Het dynamisme van Leibniz’, zegt professor Lachelier, ‘zou maar weinig moeilijkheden opleveren, als bij hem de monade een eenvoudig atoom met blinde kracht was gebleven. Maar . . .’ Men kan de verbijstering van het hedendaagse materialisme volledig begrijpen!
699: ‘Voor Spinoza is de substantie dood en inactief, maar voor het scherpzinnige denkvermogen van Leibniz is alles levende activiteit en actieve energie. Met deze opvatting komt hij oneindig veel dichter bij het oosten dan iedere andere denker van zijn tijd of na hem. Zijn ontdekking dat een actieve energie de essentie van de substantie vormt, is een beginsel dat hem in directe relatie brengt met de zieners van het oosten.’
Verder kan men de atomen (of liever moleculen) van de materialistische filosofie opvatten als uitgebreidheid bezittend en deelbaar, terwijl de monaden alleen maar wiskundige punten zijn en ondeelbaar. Tenslotte – en dit is een punt waar deze monaden van Leibniz sterk lijken op de elementalen van de mystieke filosofie – zijn deze monaden representatieve wezens. Iedere monade weerspiegelt iedere andere. Iedere monade is binnen haar eigen sfeer een levende spiegel van het Heelal. En let hierop, want hiervan hangt de macht af die deze monaden bezitten, en hiervan hangt het werk af dat zij voor ons kunnen doen; terwijl zij de wereld weerspiegelen, zijn de monaden niet alleen maar passieve weerkaatsende werktuigen, maar spontaan zelfwerkend; zij brengen de beelden spontaan voort, evenals de ziel een droom. In iedere monade kan de adept daarom alles lezen, zelfs de toekomst. Iedere monade of elementaal is een spiegel die kan spreken . . .’
702: De golven en trillingen van de wetenschap worden alle door atomen voortgebracht, die hun moleculen van binnenuit tot activiteit brengen. Atomen vullen de oneindigheid van de Ruimte, en door hun voortdurende trilling zijn ze die beweging, die de wielen van het leven eeuwig laat ronddraaien. Die innerlijke werkzaamheid brengt het natuurverschijnsel teweeg dat de wisselwerking van krachten (Wederkerigheid) wordt genoemd. Maar aan de oorsprong van elk van die ‘krachten’ staat het bewuste leidende noumenon ervan – engel of god, geest of demon – heersende machten, die toch hetzelfde zijn.

H.P. Blavatsky De Geheime Leer (Deel III - Afdeling VI - De gevaren der toegepaste magie p. 78):
Iedere Kabbalist, die goed met het Pythagorese stelsel van getallen en meetkunde vertrouwd is, kan aantonen dat de metafysische zienswijzen van Plato op de strengste wiskundige beginselen steunden. “Ware wiskunde”, zegt het Magikon, “is iets waarmee alle hogere wetenschappen in verband staan, de gewone wiskunde is slechts een bedriegelijke reeks drogbeelden, van welke de veel geprezen onfeilbaarheid alleen hieruit voortvloeit - dat materialen, omstandigheden en betrekkingen tot grondslag gemaakt zijn”…
Alleen de cosmologische theorie van de getallen, welke Pythagoras in Indië en van de Egyptische hiërofanten leerde, kan de beide eenheden, stof en geest, met elkander verzoenen en elk van deze twee de andere wiskundig doen aantonen. Alleen de heilige getallen van het heelal in hun esoterische combinatie kunnen het grote vraagstuk oplossen en de theorie van de uitstraling en de cyclus van de emanaties verklaren. De lagere orden moeten voor en aleer zij zich tot hogere ontwikkelen uit de lagere geestelijke orden emaneren en, wanneer zij op het keerpunt gekomen zijn, weer in het oneindige opgenomen worden.
Op deze ware wiskunde nu berust de kennis van de Kosmos en van alle mysteriën, en voor iemand die ze kent is niets gemakkelijker dan te bewijzen dat zowel het Vedische als het Bijbelse samenstel gegrond is op “God-in-natuur” en “natuur-in-God” als grondwet.
Deel III - Afdeling X - Verschillende occulte stelsels van alphabet- en getallenverklaring (p. 110):
De voornaamste figuren van Pythagoras zijn het vierkant (de tetraktys), de gelijkzijdige driehoek, het punt in de cirkel, de kubus, de drievoudige driehoek. Porphyrius stelt, aangehaald door Moderatus of Gades, dat de zinnebeelden van Pythagoras al duizenden jaren vóór hem in Indië bekend waren.
Deel III - Afdeling XLVI - Nirwana Moksha (p. 439):
Heelal: De verbinding van duizend elementen, en toch de uitdrukking van één enkelen geest, een chaos voor de zinnen, een Kosmos voor de rede.
De mystieke tienheid [van Pythagoras] (1 + 2 + 3 + 4 = 10) is een wijze om het denkbeeld van de emanatie in het heelal weer te geven.
Deel III - Verhandeling No I Ene waarschuwing (p. 483/484):
Zo is de mystieke zinsnede “Om Mani Padme Hoem”, als men haar op de juiste wijze begrijpt, niet samengesteld uit de nagenoeg zinledige woorden: “O, het juweel in de lotus”, maar zij bevat een zinspeling op de onverbrekelijke band tussen de mens en het heelal, die op zeven verschillende wijzen is weergegeven en de mogelijkheid opent van zeven verschillende toepassingen op zeven gebieden van denken en handelen. 484: Uit welk oogpunt men haar ook beschouwt, betekent zij: “Ik ben die ik ben”, “Ik ben in u en u bent in mij”. In dit verband en deze nauwe vereniging wordt de goede en reine mens een God. Hij zal bewust of onbewust bewerken, of de onschuldige oorzaak zijn, dat onvermijdelijke gevolgen optreden. In het eerste geval kan hij, als hij een Ingewijde is (wij bedoelen hier natuurlijk alleen een Adept van het pad van de rechterhand), een weldadige of beschermende stroom leiden en zodoende individuen en zelfs gehele volkeren weldoen en beschermen. In het tweede geval wordt de goede mens, al is hij zich ook volkomen onbewust van hetgeen hij doet, een schild voor ieder die bij hem is.

====

De nieuwe levensrichting (Het Nieuwe Leren, Bodhisattva Pad, 'Hoofdroute', Ommekeer, Steen der wijzen, Nieuw paradigma)

Mahatma Gandhi: Loop liever vóór vrede dan tegen oorlog.
Amor fati: Liefde voor het lot. Spinoza verwoordt een soortgelijk standpunt als hij zegt: We beschikken niet over de absolute macht om dingen buiten ons aan te passen aan onze behoeften. Niettemin moeten we kalm de dingen ondergaan die ons overkomen en die ingaan tegen ons voordeel; als we ons er van bewust zijn dat we onze plicht hebben gedaan en dat de macht waarover wij beschikken niet zover gaat dat wij die dingen hadden kunnen vermijden, en dat we een deel zijn van de Natuur, aan wier ordening wij zijn onderworpen. Als wij dat duidelijk en onderscheiden begrijpen, dan zal dát deel van ons dat begrijpen wordt genoemd en dat het beste deel van ons is, daarmee totaal tevredengesteld zijn en het zal streven te volharden in deze voldoening.
Pierre Teilhard de Chardin: Hoe verder en dieper wij door middel van steeds grotere macht doordringen in de materie, hoe meer de onderlinge verbondenheid van haar delen ons verbijstert. Elk element van de kosmos is positief verweven met alle andere.
Teilhard de Chardin: We are not human beings on a spiritual journey, we are spiritual beings on a human journey.
We zijn geen menselijke wezens die een spirituele ervaring hebben, we zijn spirituele wezens die een menselijke ervaring hebben.
Teilhard De Chardin: The whole of life lies in the verb seeing.
Etty Hillesum: En nu voel ik, hoeveel het is geweest, dat je me te dragen hebt gegeven. Zoveel moois en zoveel degelijks. En het moeilijke is, zodra ik me bereid toonde het te dragen, altijd weer veranderd in iets moois. En het mooie en grote was soms nog zwaarder te dragen dan het lijden, omdat het zo overweldigend was. Dat één klein mensenhart zoveel kan beleven mijn God, zoveel kan lijden en zoveel kan liefhebben, ik ben je er zo dankbaar voor mijn God, dat je míjn hart speciaal hebt uitgekozen, in deze tijd, om alles te mogen ondergaan, wat het ondergaan heeft.
Friedrich Nietzsche: Zuerst das Nöthige – und dies so schön und vollkommen als du kannst! "Liebe das, was nothwendig ist" – amor fati dies wäre meine Moral, thue ihm alles Gute an und hebe es über seine schreckliche Herkunft hinauf zu dir.
Als eerste het nodige - en dit zo mooi en volmaakt als je kunt! "Heb datgene lief, wat noodzakelijk is" - amor fati dat was mijn moraal, doe hem (het Fatum) al het goede aan en verhef het boven zijn verschrikkelijke herkomst naar jezelf.
George Monbiot: De bedrijfsmacht heeft onze verbeeldingskracht uitgewist, en heeft ons doen geloven dat er geen alternatief is voor marktfundamentalisme en dat 'de markt' een passende beschrijving is van een door de staat goedgekeurde bedrijfsoligarchie. We zijn ervan overtuigd geraakt dat we alleen als consument macht hebben, dat burgerschap een anachronisme is, dat de wereld veranderen óf onmogelijk is óf alleen bereikt kan worden door het kopen van een ander merk biscuit. Bedrijfsmacht leeft binnenin ons. Als we ons ertegen verzetten, betekent dat het verbreken van de boeien die onze geest hebben vastgeketend.
Max van der Stoel: Mensenrechten 'vormen de beste verdediging voor vrede en stabiliteit in de wereld.
Klaas van Egmond: Wat persoonlijke ontwikkeling is voor het individu, is ‘duurzame ontwikkeling’ voor de samenleving. Beide ontwikkelingen lopen langs dezelfde lijnen en worden aangedreven door dezelfde mechanismen.
Stelling: Kenniscreatie is de kerncompetentie van de universiteit als lerende organisatie. Academisch onderwijs dient daarom gericht te zijn op kennisverwerving, onderzoeken en visievorming (Boudewijn Smits in zijn dissertatie Loe de Jong (1914-2005). Historicus met een missie).

Johan Temmerman Maarten Luther 500 jaar reformatie
De tekst toont de verbanden tussen de denkbeelden van Luther en deze van Spinoza, Kant en Hegel. Het is dan ook duidelijk dat de reformatie mee aan de basis ligt van de hedendaagse seculiere samenleving.
De tegenstelling tussen hart en verstand, tussen gevoelsmatig en rationeel geloven, beheerste het leven in de zeventiende en achttiende eeuw. Daarom komen ook de Rozenkruisers en vrijmetselaars aan de orde. Als de Verlichting aan de orde komt, wordt het boek meer een ideeëngeschiedenis. Spinoza, Hume, Lessing en Kant worden besproken in het kader van de ontwikkeling naar een rede-religie. Dit gaat met Fichte, Schleiermacher, Hegel en Kant door naar de twintigste eeuw. In het laatste hoofdstuk, 'Redelijke spiritualiteit', schrijft de auteur toe naar een ethische, op de ratio steunende levensbeschouwing. In een persoonlijk relaas zien we zijn eigen positie hierin. Enkele van de bovenstaande denkers hebben hem geïnspireerd. Temmerman doceert aan de Faculteit voor Protestantse Theologie in Brussel. Hij schrijft bevattelijk over moeilijke onderwerpen en verzorgt zo een alternatieve, boeiende biografie van Luther en de daaropvolgende kerkgeschiedenis. Heel informatief!

De axiale periode of spiltijdperk is de periode van 800 v.Chr. tot 200 v.Chr. waarin radicale culturele veranderingen plaatsvonden. De naam is gemunt door Karl Jaspers in zijn Vom Ursprung und Ziel der Geschichte vanwege de vernieuwingen in religie en filosofie in die periode. Naast het monotheïsme in het Midden-Oosten, ontstonden in China het confucianisme en taoïsme, in India het hindoeïsme en boeddhisme en in Griekenland het rationalisme. Deze veranderingen zouden tot op heden de basis vormen van de samenleving.

Spinoza en het grensgebied van de wetenschap* (Bernhard Mollenhauer):
*) Met toestemming van de schrijver overgenomen uit Prabuddha Bharata (
Ontwaakt India), juli 1984, Calcutta.
Al was
Spinoza een mysticus en een diep religieuze geest, toch was hij een typische denker van die wetenschappelijke eeuw. Het moderne denken begon met zich intellectueel onafhankelijk te verklaren en zijn vertrouwen uit te spreken in de rede. Na enige tijd zette een reactie in, waarna er jaren volgden van twijfel en innerlijke conflicten, waarvan de gevolgen tot de huidige dag merkbaar zijn. Men geloofde dat de rede het niet kon opnemen tegen onze diepere religieuze gevoelens. Men beweerde dat, als men de natuur eenmaal ziet als een mechanisme, het nog maar één stap is naar het materialisme dat ervan uitgaat dat de mens een machine is wiens gedachteleven slechts een voorbijgaand licht is in het duister van blinde krachten. Inderdaad was Hobbes in de 17de eeuw al tot een consequent materialisme gekomen. Spinoza was zich scherp bewust van het conflict tussen wetenschap en religie, geloof en rede, en had het knappe geschrift van Maimonides gelezen, waarin deze poogde de bijbelteksten met de opvattingen van Aristoteles te verenigen. Hij moet ook een innerlijke strijd hebben gekend, maar besefte al als jongeman dat het opgeven van het geloof in de rede en de natuurwetten de terugval naar de Middeleeuwen zou betekenen. Hij ging verder, in de overtuiging dat Gods wereld een zeer redelijke wereld is, die het goddelijke denken tot uitdrukking brengt door onveranderlijke wetten. Hij geloofde dat het wetenschappelijke denken, mits juist begrepen en ver genoeg doorgevoerd, zou leiden tot een veelomvattend wereldbeeld en een niveau van filosofisch denken van waaruit de mens het leven zou kunnen begrijpen.

Denkers die doen Volkskrant (Ariejan Korteweg interviewt Ronald van Raak 17 augustus 2020 p. V6-7):
SP-Kamerlid Ronald van Raak schreef een boek over zo’n dertig Nederlandse filosofen. Zit er een SP’er bij?
U noemt Nederland een land van veel kleine filosofen. Waarom?
‘Dat zie je het best in de omgang met Spinoza. Hij is onze enige echt grote filosoof, een
systeemdenker die God en natuur verbond, mens en moraal, politiek en psyche. Hij creëerde een alternatief voor het religieuze denken. In Nederland is er vanaf de Middeleeuwen juist een ongelooflijke traditie van filosofie als levensleer. Terwijl het empirisme van Isaac Newton meteen werd omarmd, kreeg Spinoza pas eind 19de eeuw, met twee eeuwen vertraging dus, een plek in de polder toen zijn filosofie tot algemene levensleer werd omgevormd. Hij is getemd.’

Warm pleitbezorger van Spinoza's erfgoed (Peter de Waard Volkskrant 4 juli 2020 Zaterdag p. 26):
Niemand in Nederland wist waarschijnlijk meer van Spinoza dan talenwonder Jos Scheren, voormalig actievoerder en bekend historicus.
Gemeenschappelijkheid was het streven waar Jos Scheren naar leefde. Van Spinoza leerde hij dat er troost mogelijk is voor onze teleurstellingen, maar alleen als we die delen.
Scheren was neerlandicus en filosoof en werkte als docent filosofie aan de Hovo in Utrecht. Daarnaast gaf hij in verschillende plaatsen cursussen over de 17de eeuwse filosoof Baruch Spinoza, die met een nieuwe, andere interpretatie van het begrip God kwam en niet geloofde dat de Bijbel Gods woord was.
Met de dood hield hij nooit rekening. ­Boven zijn rouwkaart stond:
‘Een vrij mens denkt in het geheel niet aan de dood, maar zijn wijsheid bestaat uit een denken aan het leven.’

‘Het leven is een dunne draad over een grootse leegte’ (Fokke Obbema interviewt Bregje Hofstede Volkskrant 17 december 2018 p. 12-13):
Bregje: ‘Schrijven helpt mij om betekenis te destilleren uit een in beginsel vrij absurd en arbitrair leven.’
Religie schetst je geen kader meer en je hebt veel minder vaste, sociale rollen als huisvrouw worden of je vader opvolgen. Bovendien kun je je tegenwoordig met de hele wereld vergelijken. En dat doen we, heel onrealistisch, met de top. Honderd jaar geleden ging het om het slimste meisje uit de buurt, nu is de vergelijking met het succesvolste meisje van het westelijk halfrond.
‘Gelukkig stelt het leven ook praktische eisen. Dat kun je als een redding zien, want als je de hele dag bezig zou kunnen zijn met vraagstukken van zingeving dan kom je in de buurt van het antwoord dat de Britse schrijver George Eliot aan Socrates gaf: ‘
Een niet-onderzocht leven is misschien niet de moeite waard, maar een al te bestudeerd leven is volstrekt onleefbaar.’ Voortdurend staren in die grote leegte, waar je overheen probeert te balanceren, kan verlammend werken. Ik kan me heel goed voorstellen dat mensen een kind krijgen en dan opluchting voelen: ‘Zo, nu hoef ik niet meer erover na te denken waarvoor ik opsta’.’

Rutte in brief: 'Dit land is een teer vaasje' (Frank Hendrickx Volkskrant 18 december 2018 p. 6):
In een open brief, die als advertentie is afgedrukt in het Algemeen Dagblad, waarschuwt Rutte vandaag voor een ‘snel veranderde, onstabiele wereld’ waar ‘een klein vonkje’ genoeg is om grote problemen te veroorzaken. Nederland is volgens de premier nog steeds ‘een geweldig land’, maar ‘het kan ook kapotgaan’. Rutte: ‘Kijk naar Groot-Brittannië. Daar hebben de politici en de inwoners vergeten wat ze samen bereikt hadden. Nu zitten ze in de chaos.’
Advertentie
Rutte borduurt met zijn open brief voort op de Tweede Kamerverkiezingscampagne van 2017, toen hij uiteindelijk Wilders vrij eenvoudig wist te verslaan. Ook destijds schreef hij een open brief aan alle Nederlanders met de waarschuwing dat de verworvenheden van Nederland ‘beschermd en gekoesterd’ moeten worden.
Het AD en regionale dagbladen publiceerden die brief toen overigens nog gratis; dit keer hebben de kranten het epistel van Rutte afgedrukt als een betaalde advertentie.
Op het VVD-partijfestival eind november stak de premier een bijna identiek verhaal af als nu in zijn brief. Daar vergeleek hij de samenleving eveneens met ‘
een breekbaar vaasje’ en maakte hij onheilspellende verwijzingen naar de chaos rond de Brexit.

De politiek veroorzaakt zelf de gele hesjes (Wil Foppen Volkskrant 17 december 2018 p. 18):
De banken en het kapitaal floreren, terwijl de gewone mensen er alleen maar op achteruitgaan.
Net als in de jaren dertig van de vorige eeuw heersen monopolies en superrijken, vrijwel ieder ander staat stil of gaat alleen maar achteruit.
Merkwaardig, terwijl de politiek enorme hoeveelheden belastinggeld smijt naar banken en multinationals en superslimme belastingontwijking faciliteert, wordt op al het andere consequent stevig bezuinigd.
Hoeveel honderden miljarden heeft de ECB de laatste jaren uitgedeeld. Wat merkt de Europese burger daarvan? Ook de Nederlandse politiek lijkt geen idee, plan of zin te hebben om iets substantieels te willen doen voor de precaire onderlaag noch voor de gestaag armer wordende burger. De gewone burger kent de laatste decennia alleen maar stagnatie en bezuiniging. De meeste jongeren zullen niet beter weten.
Kapitalistische vrienden
De Nederlandse politiek gaat onbekommerd door met bezuinigen in plaats van te investeren. Politici verkiezen stagnatie en gebrek aan perspectief boven welvaart en eerlijk delen. Het gaat immers om een expliciete politieke keuze, stagnatie boven een betere verdeling en spreiding van welvaart. Waarom niet het omgekeerde gedaan door breed en blijvend sociaal te investeren?
Als men blijft vasthouden aan bezuinigen, dan is de woede en furie van de straat meer dan begrijpelijk. Op den duur kan dat niet alleen de politici de kop kosten, maar ook hun kapitalistische vrienden. Met mogelijk één verschil: zullen veel kapitalisten dan niet snel hun kapitaal alsnog maatschappelijk investeren om ook weer daaraan te kunnen verdienen?

The Axis and the Sycamore (Paul Kingsnorth 15 april 2017):
In 1949 the German philosopher Karl Jaspers coined a new word: Achsenzeit.
The greatest significance of the Axial Age, in Jaspers’s mind, was that these shifts led people toward different ways of seeing the world they lived in; they may even have changed human consciousness itself. The shift away from a communal, oral, rural culture to a more individualistic, literate, urban culture led thinkers and seekers in all five civilizations to begin to explore the nature of the self and question what it meant to be an individual human in the world.
The world of the spirit had to evolve with the world of economics and technology.
Then as now, old stories were failing and new ones were being conceived. What are our modern-day equivalents of animal sacrifice and ancestor worship? What are our faltering tales? We tell a story that the world is a machine that can be programmed to serve our purposes. We tell a story that humans are the measure of all things, that we can justify enclosing other creatures in factory farms or animal-testing labs, clearcutting the great forests and poisoning the seas, killing off other forms of life to feed our hunger and desire. We tell a story that we can mold the world to the needs of the self, rather than molding the self to the needs of the world.
These stories failed us long ago, and it is increasingly common now to hear the claim that we need “new stories” to replace them. These new stories, it is said, will be stories of belonging again. They will be stories of returning to the earth, of understanding our true place in the great maelstrom of the universe, not as gods now but as family members. Eco-theologian Thomas Berry made this case eloquently in his classic The Dream of the Earth: “Our challenge is to create a new language, even a new sense of what it is to be human.
Not many people around here feel the way that I do about trees. Only literary blow-ins like me, with our heads in the works of
Thomas Berry and Annie Dillard, can afford to be romantic about them. Since we moved to Ireland, nearly three years ago now, my family has planted nearly one thousand trees, and we’re not halfway done yet. We’ve put in a coppice of birch around our fire pit, in an area that used to be a bramble forest. We’ve surrounded much of the house with native hedges and planted half an acre of willow, poplar, and alder, partly for fuel and partly for the birds. Still to come, in the back field where the tree house is, are a hazel coppice and hopefully another acre or so of native trees. In twenty years’ time, the tree house will be surrounded by a small forest.
“He who knows does not speak,” Lao Tzu wrote back in the first Axial Age. “He who speaks does not know.” It’s a useful warning to essayists everywhere. What if the stories we need, the new ways of seeing, are right here under our feet, waiting for us to notice them? What if they are dancing through the canopy in the sunlight? One of the most startling claims that
Berry makes in The Dream of the Earth is that our human ability to question ourselves and question life, to measure and explore and think about the nature of everything, represents a necessary evolutionary leap. Human beings, he says, are the universe made self-aware. To care for the universe, then, is to care for ourselves. Respecting the earth is a form of self-respect.

Paul Kingsnorth VPRO tegenlicht 16 december 2018 NPO2 - De aarde draait door
De voormalige milieu-activist en schrijver Paul Kingsnorth heeft zich teruggetrokken in Ierland op een zeldzaam ongerept deel van de aarde. Je zou kunnen zeggen aan het einde van de wereld . Een portret van een eindtijd denker die desondanks de hoop niet opgeeft en blijft geloven in de kracht van natuur.
In zijn gebundelde essays ‘Confessions of a recovering environmentalist’ (2017) beschrijft hij hoe de rekenaars van deze wereld de groene beweging van binnen uitholden en de barricades verruilden voor stropdas en vergadertafels. Het beperken van CO2-uitstoot werd het nieuwe gospel, omdat het meetbaar en te berekenen was. Maar volgens Kingsnorth is dat een illusie. Hij vindt dat de groene beweging van nu de nog overgebleven wilde natuur in een overwinningsroes inruilt voor een windmolenpark of zonnepanelen farm. De strijd is verloren.
The nearest I had come to such a realization thus far was reading Wordsworth as a teenager and feeling an excited tingling sensation as I began to understand what he was getting at among all those poems about shepherds and girls called Lucy. Here was a kindred spirit! Here was a man moved to love and fear by mountains, who believed rocks had souls, that “Nature never did betray the heart that loved her” (though even then that sounded a little optimistic to me). Pantheism was my new word that year.

Brainwash talks 16 december 2018 NPO2 - George Monbiot
Vervreemding, eenzaamheid en ecologische rampspoed. Volgens de Britse schrijver George Monbiot zijn er verbanden tussen de grote problemen van onze tijd. Vanaf het Brainwash Festival biedt hij een uitweg uit de puinhoop.

VPRO boeken 16 december 2018
Carolina lo Galbo spreekt met poolreizigster en klimaatjournaliste Bernice Notenboom over 'Arctica, mijn biografie van de Noordpool'. Ook te gast is Ilja Leonard Pfeijffer over zijn nieuwe boek 'Grand Hotel Europa'.
Poolreizigster Bernice Notenboom ondernam drie expedities naar de Noordpool. Ze is besmet met het poolvirus: de fascinatie voor de adembenemende schoonheid en stilte, de intense fysieke ervaringen van reizen in de vrieskou door onvoorspelbaar terrein.
Maar ook een fascinatie voor de zichtbare effecten van de opwarming van de aarde. ‘We verliezen in een rap tempo onze koeling, met ingrijpende gevolgen voor iedereen op aarde,’ schrijft ze.
Arctica ontroert met de spannende belevenissen, ontberingen en onvergetelijke reizen van Bernice Notenboom en haar vele voorgangers: de poolhelden uit de negentiende eeuw. We raken mét haar in de ban van dit onbekende continent. En wellicht maken we, net als Bernice, na lezing een diepe buiging voor haar schitterende schoonheid.
Ook te gast is Ilja Leonard Pfeijffer over zijn nieuwe boek Grand Hotel Europa.
Pfeijffer diagnosticeert de tijdgeest in een kolossale roman met Europa als speelveld. De toekomst van Europa is het Europa dat nu al een realiteit is. 'Europa is het recreatiegebied voor de rest van de wereld', zegt een van de personages in Grand Hotel Europa. Het is overdrachtelijk – ook een zelfdiagnose (Ken uzelve). Het Avondland is vergrijsd en improductief. Geschiedenis is het voornaamste dat Europa nog te bieden heeft. En geschiedenis trekt toerisme.

Troonrede Prinsjesdag (Ariejan Korteweg Volkskrant 21 september 2016 p. 13):
Waarden respecteren en naleven (Sybrand Buma, CDA):
Ons land raakt de onderlinge verbinding steeds meer kwijt. We zien daarvan te veel voorbeelden, zoals de treitervloggers in Zaandam. De politie beledigen, geen enkele rekening houden met andere bewoners, bewust iedereen het leven zuur maken. Deze problemen vragen niet alleen om woorden, maar vooral om maatregelen. Daarom is het herinvoeren van een dienstplicht een goed idee. Leven in ons land is niet alleen nemen, het is ook teruggeven aan de samenleving. Sommige jongeren kunnen best wat heropvoeding gebruiken. De vrijheid die wij koesteren, kan alleen bestaan als er ook sprake is van verantwoordelijkheid. Rechten en plichten.

Abel Herzberglezing Hoe gaan we om met de gast? (Arnon Grunberg Trouw 19 september 2016):
Een Europa waar geen plaats is voor de vreemdeling zal uiteindelijk een Europa zijn waar geen plaats is voor mensen. Dat betoogde schrijver Arnon Grunberg zondag tijdens de 27ste Abel Herzberglezing.
In 'Het zionisme bij nader inzien', vier opstellen over het zionisme die Hannah Arendt tussen 1945 en 1950 schreef, merkt ze op: 'Na tweeduizend jaar van 'galoet-mentaliteit' is het Joodse volk ineens opgehouden te geloven in overleving als ultieme waarde op zich en is in een paar jaar tijd overgestapt naar het tegenovergestelde extreme idee. Nu geloven Joden in vechten tegen elke prijs en denken dat 'ten onder gaan' een verstandige methode van politiek bedrijven is.'
Het neo-nationalisme slaat echter Arendts waarschuwing dat de natiestaat de vijand van soevereiniteit is in de wind en het lijkt zich niet bewust te zijn van het feit dat elk nationalisme een vijand nodig heeft. Zo doet het nieuwe nationalisme alsof de gast de gastheer tot vijand heeft gekozen, terwijl het eerder omgekeerd is: de gastheer heeft de gast uitgenodigd als vijand om gastheer, om heer des huizes te kunnen blijven. Hoeveel gastvrijheid kunnen wij opbrengen? Weinig vermoedelijk als men blijft geloven dat de vreemdeling uit is op werelddominantie.
Universele wet
In zijn colleges over gastvrijheid verwijst de Franse filosoof Jacques Derrida nadrukkelijk naar deze bekende tekst van Kant: 'Definitieve artikel voor de eeuwige vrede. Het burgerrecht moet zich beperken tot de voorwaarde voor een universele gastvrijheid.' Derrida erkent de spanning die noodzakelijkerwijs zal bestaan tussen gastheer en gast, tussen de vreemdeling en hij die denkt dat niet te zijn. De categorische imperatief van Kant die oproept tot universele gastvrijheid, die vaststelt dat geen enkel met rede behept wezen meer recht heeft op een stukje van deze aarde dan een ander stuit op de noodzakelijke corrumpeerbaarheid van meer praktische wetten.\\
De universele wet valt uiteen in wetten die soms op gespannen voet staan met die universele wet. Derrida plaatst het gebod tot universele gastvrijheid tegenover een andere tekst van Kant, over de vraag of je mag liegen, 'Über ein vermeintes Recht aus Menschenliebe zu lügen'. Dat gebeurt aan de hand van het bijbelse verhaal over Lot. Lot, zelf een vreemdeling, ontvangt gasten. Mannen van Sodom wensen deze gasten uitgeleverd te zien om hen te penetreren - met de komst van de vreemdeling komen zoals gezegd de seksuele angsten en verlangens los - maar in plaats van deze gasten uit te leveren biedt Lot de mannen zijn twee maagdelijke dochters aan.

Tussen woede en wijsheid MONUMENTALE BIOGRAFIE VAN ABEL HERZBERG (Anet Bleich de Volkskrant 21 november 1997):
'
Herzberg zette de woede dus opzij en gebruikte al zijn energie om te proberen te begrijpen wat de beulen had bezield. Hij meende ook een verklaring te hebben gevonden; die had hij al in hoofdlijnen geformuleerd in het vóór de oorlog verschenen artikel 'Tussen kruis en hakenkruis' en hij werkte de gedachte nader uit in zijn Kroniek van de jodenvervolging. Het komt erop neer dat de nationaal-socialisten zich probeerden te ontdoen van de last van het geweten, van het onderscheid tussen wat mag en niet mag. De heiden in hen kwam volgens Herzberg in opstand tegen de christelijke moraal, die door de joden in de wereld was geïntroduceerd (in de vorm van de Tien Geboden). Het is een interessante hypothese, maar ongetwijfeld niet het laatste woord. Herzberg kon zich er echter bijzonder aan ergeren dat andere historici, met name Lou de Jong en Jacques Presser, zijn theorie niet overnamen en volgens hem zelfs niet naar een sluitende verklaring zochten.

Wie zijn de ware vijanden van de planeet? Hoe rijker, hoe viezer (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 18 december 2018):
Nee, ‘wij mensen’ zijn niet allemaal even verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde of het uitsterven van diersoorten. Bewuste burgers verkleinen hun ecologische voetafdruk, maar de fossiele industrie lobbyt om klimaatbeleid te blokkeren.
Want we zijn niet allemaal even verantwoordelijk voor de almaar groeiende ecologische crisis.
De helft van de wereldwijde CO2-emissies is afkomstig van de rijkste tien procent. In Nederland stoten tien bedrijven drie keer zo veel uit als alle huishoudens bij elkaar. De oplossing van Ehrlich is dus op z’n zachtst gezegd nogal simplistisch, want er bestaat geen eenduidig causaal verband tussen de groei van de wereldbevolking en de ontwrichting van het klimaat. Tussen 1820 en 2010 groeide de uitstoot van broeikasgassen met een factor 654,8, terwijl de wereldbevolking ‘slechts’ toenam met een factor 6,6. Sterker nog: in de landen waar de bevolking het hardst groeit stoot de gemiddelde burger de minste broeikasgassen uit. Zo groeide de bevolking van China tussen 1980 en 2005 jaarlijks met 1,1 procent, terwijl de CO2-uitstoot toenam met 5,9 procent. In Tsjaad, een land met een snelle bevolkingsgroei, dáálden de emissies zelfs. Noord-Amerika omvat slechts vijf procent van de wereldbevolking, maar is door haar excessieve consumptiegedrag wel goed voor bijna een vijfde van de totale wereldwijde emissies. Over het algemeen lijkt eerder te gelden: hoe rijker, hoe viezer.
In ons polderland mogen de meest vervuilende bedrijven zelfs meepraten over een nieuw klimaatakkoord. Dat zorgt niet alleen bij radicale activisten voor scheve blikken – ook Klaas van Egmond, oud-kroonlid van de Sociaal-Economische Raad, een polderinstituut par excellence, vindt het een vreemde bedoening: ‘Je laat de kalkoen toch ook niet meebeslissen over het kerstdiner?’ zei hij tegen de Volkskrant.
Terwijl bewuste burgers braaf hun best doen om hun ecologische voetafdruk te verkleinen, doen de leiders van de vervuilende industrie hun best om de verduurzaming te bemoeilijken. Dát is de reden dat we maar niet in staat zijn om het roer om te gooien – niet een of andere inherente eigenschap van ‘de mens’. Zo’n diagnose helpt ons ook te ontsnappen aan fatalisme, want hoewel het geen geringe opgave is, is het makkelijker om een politiek-economisch systeem te veranderen dan de menselijke natuur.

In het nieuws De verduurzaming moet een nivelleringsfeestje worden (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 5):
In de week dat de wereldleiders zich hadden verzameld in het Poolse plaatsje Katowice om de catastrofale opwarming van de aarde een halt toe te roepen, kwam het nieuws dat de wereldwijde CO2-uitstoot dit jaar opnieuw toenam.\\ Ondertussen dreigen de onderhandelingen over een nieuw klimaatakkoord spaak te lopen, omdat het CDA en de VVD de kont tegen de krib gooien, berichtte het Algemeen Dagblad.Dezelfde partijen die geen moeite hadden met de afschaffing van de dividendbelasting claimen nu plots begaan te zijn met de hard werkende arbeiders die zich meer zorgen maken over het einde van de maand dan over het einde van de wereld. De schaamteloze hypocrisie is stuitend.
Wat ook niet helpt is dat het bedrijfsleven zo nodig een plekje aan de klimaattafels moest krijgen en zich nu – surprise, surprise – verzet tegen een CO2-heffing. En als dat niet verandert, zetten de milieuorganisaties hun handtekening niet onder het akkoord, lieten ze vorige week weten. Gelijk hebben ze, want zonder een breed maatschappelijk draagvlak is het een onmogelijke opgave om Nederland te verduurzamen.
En dat draagvlak creëer je niet door vervuilers te subsidiëren en minderbedeelde burgers te laten opdraaien voor de kosten van de energietransitie.
Door het geld te gebruiken om sociale huurwoningen te isoleren, bijvoorbeeld. Of door te investeren in het openbaar vervoer, de btw te verlagen of de bijstandsuitkering te verhogen. Kortom, door burgers te subsidiëren, in plaats van multinationals.
Dus als politici werkelijk willen voorkomen dat klimaatbeleid de sociaal-economische tegenstellingen vergroot, moeten ze ervoor zorgen dat de overgang naar een duurzame samenleving een nivelleringsfeestje wordt.

'Dubbele petten in de Eerste Kamer Integriteit? Dat lossen wij zelf wel op (Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 16-19):
Binnenkort debatteert de Eerste Kamer over de eigen integriteit. Maar of de senatoren er echt zin in hebben? Ze moeten wel, nu de vraag op tafel ligt of Eerste-Kamerleden ministers kunnen controleren en tegelijkertijd vanuit een bijbaan adviseren.
Vooral de ondernemende politici zijn niet transparant. Van de negentien senatoren met een eigen bedrijf hebben vijf de onderneming niet eens bij de griffier opgegeven. We moesten ze opzoeken bij de Kamer van Koophandel. Nog eens vijf geven slechts gedeeltelijk informatie van hun bedrijf prijs. Zo heeft CDA’er Joop Atsma een ‘adviesbureau’ en D66’er Paul Schnabel een bedrijf in ‘zakelijke dienstverlening’, maar onduidelijk is wie hun opdrachtgevers zijn en wat voor een klussen, en in welke sector, ze binnenhalen. Dat Anne-Wil Duthler stemde over een eigen advies konden we alleen maar achterhalen omdat haar bedrijf haar naam droeg (Duthler Associates) én omdat dit werd genoemd in de bijlage van de wet.
Het toont aan dat de fracties niet bepaald hun uiterste best doen om dubbele petten te voorkomen.
Dat geldt ook voor de vvd van Ankie Broekers-Knol. Inclusief Meester Mart voeren negen van de dertien senatoren in haar fractie het woord over een sector waar zij zelf werkzaam in zijn. Hoewel ze zegt dat senatoren transparanter moeten zijn en het register beter moet worden bijgehouden, hebben elf van de dertien vvd-senatoren hun functies niet volledig ingevuld. Broekers-Knol overtreedt zélf de huisregels: van al haar negen nevenfuncties (vaak lid van een jury, maar ook toezichthouder bij de Stichting Landelijk Register van Gerechtelijke Deskundigen) heeft zij niet aangegeven of deze bezoldigd zijn of niet.
Is het mogelijk om als volksvertegenwoordiger de regering op dinsdag te controleren, en deze op woensdag, al dan niet betaald, te adviseren? Volgens Hans van den Heuvel, emeritus hoogleraar integriteit aan de Vrije Universiteit, kán dit rechtsstatelijk helemaal niet. ‘
Senatoren moeten sowieso geen ministers adviseren. Ze moeten ze juist controleren.
Ook ziet de Eerste Kamer geen heil in het geregeld debatteren en geven van workshops over integriteit, een advies van Greco en staande praktijk in de lokale politiek. Tijdens het laatste debat over integriteit in 2014 nam de Senaat zich voor regelmatig over dit thema te debatteren. Dat gebeurt nu pas weer na de ophef over
Duthler. Wel werd het voorstel voor een intensieve integriteitstraining subiet van tafel geveegd. Eenzelfde lot wachtte de adviezen om registers op te stellen voor lobbyisten die de Senaat bezoeken, en om het salaris op te geven dat met een nevenfunctie wordt verdiend.
Volgens hoogleraar Wim Voermans van de Universiteit Leiden is de combinatie van een scheve vertegenwoordiging en het steevast afwijzen van gedragsafspraken en transparantie problematisch. Of zoals hij in september zei tegen Follow the Money: ‘De Eerste Kamer moet goed uitkijken geen regentenkamer te worden. Die senatoren zitten er niet voor zichzelf of voor hun eigen sector. Net als de Tweede Kamer vertegenwoordigt de Eerste Kamer volgens artikel 50 van de grondwet “het gehele Nederlandse volk”.’

Met alleen milieusubsidies komt de transitie niet dichterbij Inkomsten door uitstoten (Sjors Roeters, Luuk Sengers en Evert de Vos De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 20-23):
De grote industrie is fel tegen een klimaatakkoord met een CO2-heffing. Zij wil dat de maatschappij miljarden bijdraagt aan haar verduurzaming. De vervuiler die niet betaalt maar haar hand ophoudt.
Op de Industrietafel ligt nu een onderzoek van CE Delft, besteld door het ministerie van EZK en tot nu toe zorgvuldig geheim gehouden, waarin nóg eens wordt bevestigd dat bedrijven heus niet massaal uit Nederland wegtrekken als ze eindelijk serieus voor hun vervuiling moeten gaan betalen. Waarom niet? Onder andere, stellen de onderzoekers, omdat het subsidieklimaat hier zo gunstig is.

Essay Herover de gewoonheid De lokroep van de kantine (Jan Willem Duyvendak en Menno Hurenkamp De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 42-45):
Zo doen we dat hier: van links tot rechts in de politiek is het populair. Gewoon doen. Zelfs Willem-Alexander is inmiddels ‘koning van de gewone Nederlander’. Maar waar hebben we het precies over? Hoe gevaarlijk is die focus op het gewone?
Het is van belang te zien dat gewoonheid gebouwd wordt uit ontmoetingen tussen mensen met gewone én ongewone invallen. Rebellie tegen wat gewoon is, kan behulpzaam zijn om een goed burger te worden – het is zelf-beschermende actie, in de woorden van Goffman. Zoals het ook tamelijk gewoon is een deel van je eigen identiteit tegen groepsdruk in te willen behouden. En soms zou je willen dat mensen minder snel iets gewoon vinden: denk aan het gedrag van ING en zijn topbestuurders (‘gewoon is wat niet bestraft wordt’). Of hun eigen gewoonheid niet claimen als de norm voor iedereen. Neem Zwarte Piet. Het is niet voor iedereen gewoon om bij wijze van spel je gezicht zwart te verven en met een takkenbos achter kinderen aan te draven en het is helaas niet voor iedereen gewoon te erkennen of herkennen dat sommige mensen zich daardoor in het nauw gedreven voelen.

Wachten op een Luther uit het Oosten (Marijn Kruk De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 60-65):
Een hervorming, of ‘Reformatie’ van de islam – waar in de afgelopen jaren vaak toe werd opgeroepen – is geen zinvol idee. Beter is de religie opzij te duwen en vervolgens de samenleving toleranter en liberaler te maken. Maar door de islam onophoudelijk de maat te nemen, miskennen we de aanhoudende uniciteit van de West-Europese ervaring.
Van Verlichting in de islamitische wereld was volgens de Britse journalist en Iran-kenner Christopher De Bellaigue overigens wel degelijk sprake. In De islamitische Verlichting schrijft hij: ‘
Bij het begrip Verlichting denkt men aan dogma’s die het veld ruimen voor bewezen feiten, aan een maatschappij waarin de geestelijkheid steeds minder de toon aangeeft en religie naar de privésfeer wordt verbannen, waar de democratische principes de overhand krijgen en het individu zich ontworstelt aan het collectief waartoe hij of zij behoort. Deze ideeën kunnen wortelschieten binnen alle geloofssystemen en zijn ook de islam binnengedrongen.’ Net als mensen die vragen om een Reformatie van de islam trappen mensen die vragen om een islamitische Verlichting volgens De Bellaigue ‘een deur in die wijd open staat’.
Onze samenleving is zo seculier als maar wezen kan; het individu autonoom. Beseffen we wel afdoende hoe uitzonderlijk we zijn in vergelijking met de ons omliggende wereld, de Verenigde Staten incluis?
Natuurlijk moeten we nadenken over oorzaken van islamitisch geïnspireerde terreur en radicale islam, maar laten we ook eens bij die postreligieuze conditie stilstaan, onderzoeken wat dát betekent, in plaats van aldoor ‘de islam’ de maat te nemen.

Kruipen in Herman (Kees 't Hart De Groene Amsterdammer 13 december 2018 p. 67):
En deze schrijver peinst ondertussen, tussen de hoestbuien door, over de dood, over zijn katten, zijn schrijfmachines, de mislukkingen. En probeert de steeds opduikende gedachten dat zijn vroege werk het beste was te onderdrukken: ‘Toen: uit diepe lust gehamerde dromen. Nu: kleine gebeden tegen een kwetsbaar dynamiek.’ Ondertussen werkt hij nog aan een nieuwe roman, het bloed kruipt waar het niet gaan kan: over een biograaf die alles van een schrijver weet en hem bedreigt. De schrijver en zijn biograaf, beiden willen van de ander af.
Deze constructie geeft Otterspeer de gelegenheid de lezer een
spiegelpaleis binnen te brengen. Zoiets kan een overgestructureerde indruk achterlaten, maar het eigenaardige is dat Otterspeer zich niet verbergt achter vernuft en vrijblijvende bedenksels. Het is erop of eronder in deze roman.
In deze debuutroman maken de volgende Otterspeer-romans zich al klaar voor de sprong. ‘
Wie biograaf wil zijn, moet schrijver worden’, schrijft hij ergens in dit boek. Laten we hopen dat het andersom is: wie schrijver wil worden, moet eerst biograaf zijn.

Jan Mertens stelde tijdens een speech in Sneek op 19 oktober 1968 dat de Nederlandse economie gedomineerd werd door een "old-boys network" van ongeveer 200 man.
Willem Mastenbroek Grenzen aan beter organiseren, Zelforganisatie en besturing als civilisatieprocessen:
En er is nog meer: Geert Mak ziet bepaalde uitwassen. Mak is historisch goed onderlegd en zijn feitenkennis in combinatie met enige journalistieke flair brengt hem tot de volgende diagnose (Mak, 2004): “We hebben nu te maken met een ‘
new boys netwerk’. Het ‘old boys netwerk’ is aan het uiteenvallen. In dit netwerk ging misschien van alles mis maar exorbitante zelfverrijking uit de bedrijfskas was volstrekt not done. Niemand wilde doorgaan voor een graaiende parvenu”. Dat is volgens Mak snel aan het veranderen; hij schrijft: “Er is de afgelopen decennia binnen sommige leidinggevende kringen in de private en semi-publieke sector een mentaliteit ontstaan die sterk doet lijken aan de regenteske uitwassen van de achttiende eeuw. De beloning staat in geen enkele verhouding meer tot de feitelijke werkzaamheden en de bereikte resultaten. Falen wordt zelden of nooit meer gestraft. Met marktwerking heeft dit alle niets meer van doen. Bijna dagelijks maken de kranten melding van bestuurders die ondanks hun evidente mislukking wegkomen met handen vol goud.”
Waar gaat dit heen? Mak stelt: “We zien, voor onze ogen, zich een historische cultuurbreuk voltrekken, een ‘high trust society’ die in snel tempo bezig is te veranderen in een ‘low trust society’.

Old boys' network (Joost Ramaer Volkskrant 17 december 1999):
Bij de selectie van bestuurders in het bedrijfsleven viert nepotisme nog steeds hoogtij. Er moet daarom onverwijld een einde komen aan het
old boys' network, vindt Joost Ramaer.... Deze week verscheen een nieuw onderzoek naar corporate governance, jargon voor de beweging die wil dat bedrijven zich meer in de keuken laten kijken. Het was gemaakt in opdracht van grote beleggers, onder wie de Nederlandse pensioenfondsen ABP en PGGM. Het onderzoek geeft Europese landen rapportcijfers van één tot vijf voor de mate van openheid van hun bedrijven. Nederland bungelt ver onderaan, achter bijvoorbeeld België. Voor 'structuur directie en raad van commissarissen' halen de gezamenlijke Nederlandse bedrijven een twee. Alleen de Duitsers doen het nog slechter.
Het is de hoogste tijd voor nieuwe wetten, want zo schiet het niet op. De overgang naar het Internet, inspraak door aandeelhouders, de erkenning dat moderne werknemers eerder meer geluk in hun werk zoeken dan meer geld: al die kwesties, en nog veel meer, blijven liggen zolang het oudejongenskrentenbrood niet aan plakken wordt gesneden.
Het is meer dan mooi geweest met het
old boys' network.

Geert Mak (Marcia Luyten Volkskrant 20 november 2004):
‘Omdat de mentaliteit van topmanagers en topbestuurders langzaam maar zeker die van de hele samenleving wordt.’ Door zijn positie zet de manager de toon, stelt Mak. Hij bepaalt de richting die de samenleving opgaat. ‘En dat is nu totaal de verkeerde kant uit.’ Mentaliteit is volgens Mak allesbepalend.
‘Kijk naar de topambtenaren op het ministerie van Onderwijs. Daar is geen enkel besef meer van good-taxpayers’ money. Het is als in de nadagen van de Gouden Eeuw: de staatskas is een ruif waar je uit eet. Wie kan, die graait.’
Dat betekent dat in de mores van deze beroepsgroep het
algemeen belang ondergeschikt is aan het particuliere. Al individualiserend, emanciperend, calculerend en concurerend, is de sociale verantwoordelijkheid afgeschaft. Dat wat nuttig is, mag best oneerlijk zijn. Uiteindelijk ondermijnt dat een samenleving. Sociale ethiek is niet veilig te stellen met een wettekst of instituut, verantwoordelijkheid moet worden aangeleerd, overgedragen.
Pieter Tordoir onderschrijft Maks vergelijking met het verval in de 18de eeuw, en hij verwijst naar de Amerikaanse econoom Mancur Olson. In
The Rise and Decline of Nations beschrijft die hoe een succesvolle natie haast wetmatig zijn aandacht richt op behoud van het verworvene, totdat de stabiliteit blijkt te zijn omgeslagen in rigiditeit en neergang onvermijdelijk is.
Op dat omslagpunt in de cyclus van welvaart en achteruitgang, verandert volgens Tordoir ook de moraal: die gaat richting decadentie. Zelfzucht en gemakzucht zetten de neergang in. Als de mentaliteit aan de top inderdaad tekenend is voor een onvermijdelijke cyclische ontwikkeling, dan zou de stagnatie van de economie meer zijn dan een conjunctureel dipje. In het gunstigste geval maken economie en samenleving een pas op de plaats en sturen ze zichzelf bij. Het ongunstige scenario voert verder.
Er is een slecht voorteken: een korte termijn-perspectief in combinatie met een roofzuchtige elite die zich tegoed doet aan de staatskas, zijn twee kenmerken die in het geheel niet horen bij een hoogontwikkelde samenleving. Dat zijn patronen die typerend zijn voor ontwikkelingslanden Geert Mak: ‘Ik snap eigenlijk niet waarom er nog geen opstand is uitgebroken. Tegen die managerskaste groeit een enorme haat.’

Kijk EU-leiders, dit is de prijs van jullie deal (Sacha Myers Volkskrant 22 september 2016 p. 23):
Vluchtelingencrisis
Het is onaanvaardbaar dat EU-leiders hun wettelijke en morele verplichtingen omzeilen en die uitbesteden aan landen in het Midden-Oosten en Afrika.
Europa predikt al decennia over vluchtelingen en mensenrechten tegenover regeringen over de hele wereld. Het is onaanvaardbaar dat op het moment dat zich een humanitaire crisis ontvouwt in Europa, leiders van het continent hun wettelijke en morele verplichtingen omzeilen en die uitbesteden aan landen in het Midden-Oosten en Afrika.
Ze scheppen een levensgevaarlijk precedent: ze versterken het idee dat het beschermen van landsgrenzen dringender is dan het beschermen van 's werelds meest kwetsbare mensen.

Levenskunst en Levensgeluk – deel IV Het volle leven (Dr. Heidi S.C.A. Muijen Civis Mundi 28 oktober 2013):
Moderne filosofen van de levenskunst zoals Hadot (2004) en Schmid wijzen op het inzicht en de kunst het ervaren geluk ook weer los te kunnen laten. Die kunst hoort bij phronèsis, praktische wijsheid voor het aanboren van het innerlijk weten en veerkracht, ook als het leven zich van een andere kant laat zien. Levenskunst is de opgave dit noodlottige gegeven te omarmen: Amor Fati, zo noemden de oude filosofen die liefde voor het eigen lot. Volgens de antieke levenskunst kunnen we langs die weg doorzien en voorzien hoe broos het geluk in het leven eigenlijk is! Schmid verwijst op een hedendaagse, verstaanbare manier naar een diepe weerbarstige zijnslaag, waarmee we ons te verzoenen hebben. De duistere diepte van het onbestemde bedreigt de vermeende zekerheid ons levensgeluk in de hand te hebben.

Hoe te leven met de veronderstelde zinloosheid van ons bestaan? (Wim Couwenberg Civis Mundi 28 september 2010):
Als alles wat we doen en ondernemen ijdel is en vervliegt zonder een spoor achter te raken, waarom blijven we ons dan toch inspannen? Is het vanwege de blinde levenswil die in Schopenhauer’s ogen de essentie uitmaakt van ons bestaan, in zijn ogen een doelloze drang die de bron is van al het wereldleed? Of is het de wil tot macht waarin die levenswil volgens Nietzsche in positieve zin to gelding komt, namelijk als de wil te realiseren wat we in onszelf aan mogelijkheden hebben, dus te kiezen voor een authentiek leven naar eigen maat en inzicht als alternatief van het conventionele leven naar traditie en sociaal verwachtingspatroon; en in lijn hiermee onvoorwaardelijk ja te zeggen tegen het leven in al zijn ondoorgrondelijkheid, ook tegen het noodlot (amor fati, lotsbestemming)?

Geluk kun je leren (Rosanne Kropman interviewt Laurie Santos Volkskrant 15 december 2018 Opinie p. 6-8):
Veel van haar studenten zijn ongelukkig, merkte Laurie Santos, hoogleraar psychologie aan Yale. Om hen te helpen, zette ze de collegereeks ‘The Science of Well-Being’ op die een groot succes werd.
Gebruikt u zelf nog sociale media?
Ik zit niet op Instagram. Facebook en Twitter heb ik van mijn telefoon gehaald zodat het moeilijker is om er gedachteloos op te klikken. Toen ik mijn 19-jarige studenten vertelde dat ze van sociale media moesten, staarden ze me wezenloos aan. Sommigen hebben het wel ¬gedaan. Eerst vonden ze het vreselijk, maar daarna voelden ze zich beter en verspilden ze minder tijd.’

Kind van de revolutie Zo werkt Crispr-Cas (Maarten Keulemans interviewt Emmanuelle Charpentier Volkskrant 15 december 2018):
Genetisch veranderde baby’s, nieuw geknutselde gewassen, sensationele genezingen. Het gaat hard met Crispr-Cas, de grootste wetenschappelijke doorbraak in decennia. En het gaat hard met Emmanuelle Charpentier (Nobelprijs?), de Franse microbioloog die in haar lab tot de techniek kwam.
Hebben we dan niet een soort programmeerbaar scalpel gemaakt, waarmee je elk stuk dna heel precies kunt doorknippen, op iedere plek die je maar wilt?
Dat werd Crispr-Cas9. De genetische techniek met de rare naam die de afgelopen jaren stormenderhand de wetenschap veroverde en steeds vaker de voorpagina’s haalt. Met, pas nog, ’s werelds eerste genetisch gemanipuleerde baby, uit China.
Die naam!\\
Nee, erg goed in het verzinnen van handzame namen zijn ze niet, die levenswetenschappers. De term ‘Crispr-Cas’ komt rechtstreeks uit het lab: Crispr staat voor ‘clustered regularly interspaced paleodromic repeats’, en Cas staat voor ‘Crispr-associated protein’. Daarvan zijn er meerdere, vandaar dat kenners er een ‘9’ aan toevoegen: Crispr-Cas9. De mondvol vertelt hoe het mechanisme in elkaar steekt: een stel herhalingen in het dna die je zowel van links naar rechts als van rechts naar links kunt lezen (‘paleodromic repeats’), met daartussenin brokken wegwijzer-dna en de instructies om een knip-eiwit te maken: bij elkaar het ‘met Crispr geassocieerde eiwit’.
Landbouwminister Carola Schouten heeft al laten weten dat ze in ons land op kleine schaal experimenten wil toestaan met Crispr-Casgewassen. In weerwil van wat het Europees Hof ervan zegt.
‘In Duitsland en in Frankrijk zie je dat ook. Eerlijk gezegd denk ik dat er uiteindelijk gewoon geen mogelijkheid zal blijken om dit tegen te houden. Omdat niet goed valt te bewijzen of een plant al dan niet gemodificeerd is.’

Top 200 invloedrijkste Nederlanders (Wilco Dekker en Ben van Raaij Volkskrant 15 december 2018 Zaterdag p. 1-8):\\ Donald Pols (46) - Directeur Milieudefensie
Sinds drie jaar directeur van Milieudefensie en aldus een prominente partij in het klimaatdebat. Waarschuwde onlangs nog in het AD dat de rekening van het klimaatbeleid te veel bij de burgers terecht dreigt te komen. ‘Zij zitten niet aan tafel. En wie niet aan tafel zit, is meestal de pineut. Dat vinden wij oneerlijk.’

Wie maakt de dienst uit? (Martin Sommer Volkskrant 15 december 2018 Opinie p. 5):
Remkes wees donderdagmiddag op de gele hesjes in Frankrijk. Ruiten zag ik hem niet ingooien, maar hij deed zeker zijn best om de dringende noodzaak van verandering van ons politieke stelsel te onderstrepen. Zijn rapport stelt nog eens de diagnose van het onbehagen. Tweedeling tussen hoger en lager opgeleiden, bevoordeelden en benadeelden van de globalisering. Daarna volgt een trommelvuur van 83 aanbevelingen: terugzend¬recht voor de Eerste Kamer, kleiner stembiljet, stemhokjes bij mbo’s, gekozen formateur en bindend correctief referendum.
Maar over het lot van dit rapport zou ik me geen illusies maken. Er staat een tweede deel in over de rechtsstaat. Bij de ontvangst draaide minister Ollongren het handig om. Belangrijk rapport, zei ze. Er gebeurt allerlei zorgwekkends op rechtsstatelijk gebied. In de VS zit iemand tegen wie een onderzoek loopt in verband met Russische contacten. Nederlandse burgemeesters moeten worden bewaakt. En, voegde ze even later toe, blij dat Remkes vaststelt dat men door de bank genomen tevreden is met de Nederlandse democratie. Op dat moment ging ik op zoek naar een la.

'De angst voor terreur is doorgeslagen' of 'Het IS-kamp is aan de winnende hand' (Janny Groen Volkskrant 15 januari 2016 p. 10-11):
Hij ondervond aan den lijve hoe een klein aantal terroristen in het Belfast van de vorige eeuw een gemeenschap konden laten radicaliseren. Nu ziet hij dat in het Westen weer gebeuren. Dus keert de Ierse filosoof David Kenning terug van pensioen. Zijn boodschap: zet in op sociale cohesie.
Grijze midden
De grote uitdaging is het grijze midden te versterken, stelt Kenning. Daarbij kan Nederland internationaal een voortrekkersrol spelen, denkt hij. 'Nederland is van oudsher een handelsnatie. Onderhandelen zit in het Nederlandse dna. Je kan niet een fundamentalist en handelaar tegelijk zijn. Handelaren moeten zich in de ander kunnen verplaatsen, geven en nemen, compromissen sluiten.'
Zeven jaar lang bestudeerde Kenning de theorieën van de Nederlandse filosoof Spinoza. 'Met zijn politieke filosofie benadrukt hij het belang van pragmatisme en de praktische waarde van eenheid. Spinoza heeft ons nog veel te leren. Ik zie hem als een onontgonnen nationale schat.'
Een schat die de Ier wil gaan exploiteren. Hij wil nog dit jaar een op de leest van Spinoza geschoeide denktank oprichten, States of Mind genaamd, die is losgekoppeld van politieke partijen en het bedrijfsleven.
Een burgerdenktank die de kracht van saamhorigheid gaat bestuderen en concepten gaat ontwikkelen om het gematigde midden, de democratie, te versterken.

In zijn ‘Ethica’ is Spinoza niet op zoek naar de ultieme leefregels, zoals de titel van het boek doet vermoeden, maar is hij op zoek naar een nieuwe levensrichting. Hij is op zoek gegaan naar deze nieuwe levensrichting omdat Spinoza er achter was gekomen dat niets op zichzelf beschouwd goed of kwaad genoemd kan worden, maar alleen in betrekking tot iets anders. Anders gezegd concludeert Spinoza het volgende: wij begeren niet iets omdat het goed is, maar wij noemen goed wat wij willen bezitten.
In deze zoektocht naar de nieuwe levensrichting is Spinoza ook op zoek naar een verheven blijmoedigheid of een soort van volmaakt geluk. Het volmaakt geluk kan immers niet gevonden worden in het absolute goede, daar Spinoza heeft vastgesteld dat dat er niet is. Hij komt er in de loop van zijn Ethica achter dat dit volmaakte geluk bestaat ‘in het bewustzijn van de eenheid van de ziel en de hele Natuur.’

Piet Steenbakkers Benedictus de Spinoza (1632-1677) een overzicht
Voor zover hij kritiek uitoefent op Descartes gebeurt dat impliciet of terughoudend. De geometrische betoogtrant is nauw verbonden met Spinoza's eigen visie dat alles gedetermineerd is, door causale relaties onderling samenhangt, en uiteindelijk zijn oorzaak vindt in God. Daarmee verandert ook het godsbegrip zeer radicaal van inhoud: in Spinoza's eigen filosofie valt God geheel samen met de alomvattende Natuur.
Opvallend is de snelle inperking van het onderwerp: in duizelingwekkende schreden daalt het betoog van de allerhoogste abtracties - God - af tot het niveau van de mens. Het is Spinoza's diepste overtuiging dat de mens geen zelfstandig koninkrijkje binnen het grote rijk van de natuur is, geen imperium in imperio,[17] maar een integraal onderdeel van die natuur, waarin alles in een oneindig causale samenhang met elkaar verbonden is: 'Elk afzonderlijk iets ofwel ieder willekeurig ding dat eindig is en een bepaald bestaan heeft, kan niet bestaan noch tot werken worden bepaald als het niet tot bestaan en tot werken wordt bepaald door een andere oorzaak, die ook eindig is en een bepaald bestaan heeft; en deze oorzaak wederom kan evenmin bestaan noch tot werken worden bepaald als ze niet door een andere, die ook eindig is en een bepaald bestaan heeft, tot bestaan en werken wordt bepaald, en zo verder tot in het oneindige.'[18]

Prof. dr. P.M.L. Steenbakkers (Bewerkt door drs. H. Simissen) Benedictus de Spinoza (1632-1677) 6: Uitgangspunt van Spinoza’s filosofie is de volledige identiteit van God en de natuur: God is immanent, en niet (zoals in de joods-christelijke traditie) transcendent, dat wil zeggen een wezen dat zich buiten de wereld bevindt. Dit godsbegrip formuleert Spinoza in wijsgerige termen aldus: er bestaat maar één substantie. Alle afzonderlijke, eindige dingen maken deel uit van die ene, oneindige substantie; zij zijn modificaties (ook wel bestaanswijzen genoemd) van de substantie. De oneindigheid en alomvattendheid van de substantie houdt in dat deze oneindig veel eigenschappen ofwel attributen heeft. De beperkte menselijke kennis van God ziet slechts twee van zijn oneindig vele attributen: uitgebreidheid en denken (in hedendaagse termen: materie en geest). Door dit in elkaar schuiven van een wijsgerige terminologie (natuur, substantie, modificaties, attributen) en de centrale theologische categorie God veranderen al deze begrippen revolutionair van karakter. Dat blijkt ook uit de consequenties die Spinoza uit dit wijsgerig godsbegrip trekt.

Het godsbegrip van Spinoza is voor ons gemakkelijker te vatten, omdat drie eeuwen wetenschap ons hebben geoefend de samenhang der dingen, de betrekkelijkheid en onderlinge afhankelijkheid van alle vormen van leven en activiteit te zien. Hij ontkende het onderscheid dat voortdurend wordt gemaakt tussen geest en stof, zonder de werkelijkheid van bewustzijn te ontkennen. Beide zijn parallelle kenmerken van God of Substantie – de laatste term heeft het voordeel vrij te zijn van misleidende theologische associaties. Door de beperktheid van ons begripsvermogen kennen wij van Substantie slechts de twee kenmerken van denken en uitgebreidheid of ruimtelijkheid. Maar God is meer dan dat. Zijn aard is als een eindeloos heilig geschrift dat een oneindig aantal malen in vele talen is vertaald, of als een kosmische symfonie die een oneindig aantal malen voor verschillende instrumenten of spelers is getoonzet. Er bestaan waarschijnlijk ontelbare soorten van leven die onze stoutste verbeelding te boven gaan, al kunnen we niet gissen hoe die zijn. Spinoza eerde de rede, maar beschouwde de grenzen van ons vernuft niet als de grenzen van de waarheid. Vragen naar onsterfelijkheid en de grondslagen van geloof, behoren tot het grensgebied, de verder gelegen grenzen van de wetenschap. Ze voeren ons in het gebied van de filosofie en de religie.

De Mahatma Brieven aan A.P. Sinnett (Samengesteld door A. Trevor Barker):
59/60: Het Godsbegrip is geen aangeboren, maar een aangeleerd idee, en wij hebben met de theologieën slechts één ding gemeen – wij onthullen het oneindige. Maar terwijl wij aan alle verschijnselen die uit de '''oneindige en onbegrensde ruimte, duur en beweging, voortkomen, materiële, 'natuurlijke, 'waarneembare' en 'bekende' (voor ons althans) oorzaken toekennen, kennen de theïsten er geestelijke, bovennatuurlijke en onbegrijpelijke en onbekende oorzaken aan toe. De God van de Theologen is eenvoudig een denkbeeldige macht, un' loup'garou,' zoals d’Holbach het uitdrukte– een macht die zich nog nooit heeft geopenbaard. Ons hoofddoel is de mensheid van deze nachtmerrie te verlossen, de mens het goede te leren ter wille van het goede, en met zelfvertrouwen door het leven te gaan in plaats van op een theologische kruk te steunen, die ontelbare eeuwen lang de directe oorzaak was van vrijwel alle menselijke ellende. Wij mogen pantheïstisch worden genoemd – maar NOOIT agnostisch.

Wat noemt men Spinozisme?
Spinozisme is een manier van 'monistisch' denken over de Natuur. Het is genoemd naar de Nederlands Joodse wijsgeer Baruch de Spinoza. In deze visie wordt Natuur in haar pure Zelfstandigheid (substantie) beschouwd door haar (niet puur zelfstandige) beschouwende uitdrukkingvormen. De met rede begiftigde mens is zo een uitdrukkingvorm. Aan deze visie kleven uiteenlopende inzichten en ethische implicaties. Soms komt in deze visie de nadruk te liggen op mystiek of religie. Maar ook kan het leiden tot zuiver wiskundige en/of natuurwetenschappelijke beschouwingen. Soms gepaard met pogingen om een antropocentrische blik te overstijgen. Meestal is er invloed op politieke, sociale en ecologische bewustwording en uiteindelijk ook op mentale gesteldheid en ethisch handelen. Veel individuen en groepen voelen zich aangesproken, zoals o.a.: dichters, theosofen, kunstenaars, natuuronderzoekers, vrijdenkers en vrijmetselaars, anarchisten, atheïsten, liberalen, socialisten, ecologen enz. Maar ook in de oudheid herkennen we deze visie in wijsgerige werken van Grieken, Romeinen, Christenen, Moslims, Joden, Hindoes, Perzen, Chinezen etc... Het is een visie op de verhouding die mens en Universum hebben, en dient zich door alle tijden en alle culturen in vele vormen aan. Na Spinoza wordt dit monisme, in haar variaties, ook wel 'Spinozisme' genoemd. De bestaande maar meestal ongekende relatie tussen mens en Al is b.v. beeldend beschreven in de Oosterse roman 'Akbar', door Van Limburg Brouwer. Deze bestseller uit het midden van de vorige eeuw is in 1984 heruitgeven.

SPINOZISME: WIJSBEGEERTE OF PROZA? Als creatieve deugden noemt Krause: de creatie van persoonlijke autonomie (een aansporing tot zelfverlichting); de creatie van autonomie voor anderen (een aansporing tot politieke rechtvaardigheid); de creatie van interacties met de totaliteit (een positieve aanvaarding van een universeel humanisme); de creatie van schoonheid (het bevorderen van kunst en cultuur); en ten slotte de creatie van een eenheidsperspectief waarin alle genoemde creaties samen worden gebracht (een pleidooi voor panentheïsme). Zijn einddoel is een humanisme: een 'mensheidsbond', de maatschappij van de 'Humanitas' - een sociaal kunstwerk dat op alle fronten en alle niveaus uitdrukking geeft aan harmonie en eenheid. Zijn kritiek op de vrijmetselarij is dat ze nog onvolkomen is; een gedachte die in Nederland het meest pregnant wordt verwoord door Polak en zijn clandestiene loge Post Nubila Lux. Apostel schrijft:
"Volgens Krause is de huidige vrijmetselarij slechts een poging met tal van onvolkomenheden: het is een geheim genootschap met een hiërarchische structuur dat niet voor iedereen toegankelijk is. Als zodanig blijft haar realisatie ver beneden haar idee!"
Ook voor Opzoomer is het dualisme van Kant een probleem. Hij overwint dat dualisme in zijn derde stadium, dat van het monistisch idealisme. De wijsbegeerte moet de mens verzoenen met de wereld en de kosmos, met God: een verzoening van menselijke tegenstrijdigheden in een hogere eenheidsband. Het is niet moeilijk hier het verzoenende, synthetische denken van Krause aan te wijzen. Hegel en Spinoza zouden, volgens Opzoomer, blijven steken in hun verzoening van God met de wereld (pantheïsme), maar Krause kent nog een hoger, kosmisch beginsel (panentheïsme). De resultaten van modern, natuurwetenschappelijk onderzoek moeten worden afgestemd op dat hogere eenheidsideaal. God openbaart zich door middel van de rede in het innerlijk van de mens - de rede biedt ons inzicht in de samenhang van de gehele werkelijkheid.

Panentheisme (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #17 maart 2013):
In het continue wordingsproces van het universum en het bewustwordingsproces van dat universum in en door de mensheid openbaart zich een kosmische Geest en scheppende Energie die in het religieuze bewustzijn gestalte krijgt in verschillende tijdgebonden godsbeelden en godsdiensten. In die religies wordt de mens zich op cultuurgebonden wijze bewust van zijn verbondenheid met die kosmische Geest en Energie die het universum inspireert en zich in een voortgaand scheppingsproces realiseert (panentheïsme); en wordt hij zich tevens bewust van de relativiteit en dienstbaarheid van het eigen bestaan, dat slechts wezenlijk zin kan hebben in relatie tot die allesomvattende goddelijke geest. In deze zienswijze is er uiteraard geen sprake van een scheiding tussen , tussen God als op zichzelf staande substantie of persoon en de mens (theïsme). God als universele geest en Bron van scheppende energie is transcendent en immanent tegelijk zoals de mens een transcendente kern heeft die hem/haar als tijdelijke levensvorm verbindt met de Bron van alle leven.
Inherent aan het
panentheïsme, zoals ik dat hier kort heb aangeduid, is de polaire twee-eenheid tussen God als bron van het scheppingsproces en de schepping, evenals tussen mens en natuur. God, natuur, mens en samenleving vormen tezamen een coevoluerend geheel. Deze geloofsvisie impliceert uiteraard een andere relatie tussen mens en natuur dan gangbaar is geworden in de moderne prometheïsche cultuur. Daarin is de natuur gereduceerd tot louter object van menselijke exploitatie. In een panentheïstische context heeft de natuur een eigen intrinsieke waarde. Een actuele consequentie daarvan is een ecologisch humanistische ethiek.

Jürgen Moltmann heeft in Leuven een eredoctoraat in de theologie gekregen. Hij is één van de meest invloedrijke protestante theologen van vandaag.
Moltmann schreef een scheppingstheologie: "God in de Schepping (1987)". Kenmerkend voor Moltmann is een bijbelse verwerking van zijn theologie. Maar we moeten even oppassen met wat we dan bedoelen met 'bijbels'. Moltmann gebruikt veel bijbelse thema's. Drewermann lijkt soms meer een profeet van Freud en Jung, Moltmann blijft dichter bij de tekst. Hij is van mening dat wij onze scheppingsleer opnieuw moeten formuleren. Dat ziet hij als de oplossing voor de ecologische crisis. Wij moeten de schepping vanuit deze crisis opnieuw doordenken. En hij wil daardoor komen tot een scheppingsleer die ook in de praktische kerkelijke ethiek op het gebied van het milieu nuttig is.
Zijn uitgangspunt daarbij is de 'oikos', Gods woontent, de 'shekinagedachte'. "De aarde is daar waar God woont. Maar God woont op meer dan de aarde". En dat brengt hem op het begrip "panentheïsme". Je hebt pantheïsme: alles is god (Baruch Spinoza); maar als er dan geen onderscheid meer is, wat is dan god? Pantheïsme ligt dan ook heel dicht bij atheïsme (er is geen god).

De Ethica vormt het hoofdwerk van Spinoza (1632-1677); zijn wijsgerig systeem wordt hier volledig ontwikkeld. Wij hebben derhalve niet te maken met een ethiek in de hedendaagse zin van het woord. Spinoza zoekt een geheel nieuwe levensrichting die een algehele breuk inhoudt met wereldbeeld en Godsbegrip van de Middeleeuwen. Spinoza biedt zijn denken aan "in meetkundige trant uiteengezet". In de 17e eeuw was dit een zeer gebruikelijke vorm voor het opzetten van betogen. Deze vertaling stamt uit 1915; in 1974 is de taal gemoderniseerd en zijn ook in de vertaling zelf wijzigingen aangebracht waardoor vooral de idealistisch-mystieke interpretatie van de vertaler werd afgezwakt. Inmiddels is een nieuwe wetenschappelijk-kritische vertaling verschenen met de oorspronkelijke Latijnse tekst en waardevolle annotaties. Daarnaast blijft deze vertaling echter zeker waardevol als vertegenwoordiger van de meer mystieke Spinoza-interpretatie.

Nico van Suchtelen, (vert.) boek Ethica van Benedictus de Spinoza (Sp).
Sp5: Zo besloot Spinoza, met terzijstelling van wat het redelijk denken belemmert – zoals zucht naar rijkdom, eer of genot – te onderzoeken of er dan niet iets bestond, dat de mensen een ongestoorde, verheven blijmoedigheid kon verzekeren. Zijn antwoord luidde, dat dit bestaat ‘in het bewustzijn van de eenheid van de ziel en de hele Natuur’. Spinoza heeft terdege beseft, dat zijn nieuwe levensrichting een volledige breuk met het overgeleverde middeleeuwse wereldbeeld en godsbegrip betekende. Om zijn stelling van een waarachtig en bereikbaar goed te funderen bouwde Spinoza nu in zijn Ethica tegenover de mythe van de dualiteit van godheid en geschapen natuur een principieel ander denkstelsel op.
Sp15: Onder ‘substantie’ versta ik datgene, wat op-zich-zelf bestaat en uit zichzelf moet worden begrepen; dat wil zeggen datgene, waarvan het begrip niet het begrip van iets anders, waaruit het zou moeten worden afgeleid, vooronderstelt.
Sp17: Stelling 1 Een substantie gaat van nature vòòr haar openbaringen.
Sp55: Het zal mij nu niet moeilijk vallen verder nog aan te tonen dat de Natuur geen enkel vooropgezet doel heeft en dat alle doeloorzaken niets anders zijn dan menselijke verzinselen.
Sp57: Vandaar dat zij ter verklaring van de aard van de dingen al die begrippen moesten vormen, als daar zijn het goede, het kwade, orde, verwarring, warmte, koude, schoonheid en wanstaltigheid. En daar zij zichzelf voor vrij hielden, ontsprongen hieruit wederom de begrippen lof, blaam, zonde en verdienste.
Sp58: Al datgene dan, wat tot welzijn en godsdienst leidt, hebben zij goed genoemd, wat evenwel daaraan tegengesteld is slecht.
Sp59: Wij zien dus dat alle redenen waaruit de ongeleerde massa de Natuur pleegt te verklaren, slechts vormen van verbeelding zijn, die niet de aard van enig ding, doch slechts de toestand van de verbeelding doen kennen; en aangezien deze vormen namen hebben als waren zij buiten de verbeelding bestaande wezens, noem ik ze schepselen van de verbeelding en niet van de rede, zodat alle bewijzen, die op grond van dergelijke begrippen tegen ons worden aangevoerd, gemakkelijk zijn te ontwapenen.
Want de volmaaktheid van de dingen moet uitsluitend naar hun eigen aard en vermogen worden beoordeeld en dus zijn de dingen niet meer of minder volmaakt omdat zij ’s mensen zinnen strelen of beledigen, omdat zij bij de menselijke aard passen of er mee in strijd zijn.
Sp316: Het door Spinoza zelf gebezigde woord ‘Zelfstandigheid’ voor Substantie heeft in de tegenwoordige tijd een te beperkte, stoffelijke zin. Substantie is de tegenstelling van accident. Accident, een wezen dat niet op zichzelf kan bestaan, doch in een ander optreedt, daarvoor echter niet essentieel is. Ding an sich (‘ding op zichzelf’), door Kant gevormd filosofisch begrip voor de onafhankelijkheid van het kennend bewustzijn existerende werkelijkheid, waarvan ons uitsluitend het verschijnen gegeven is, terwijl zij zelf volkomen onkenbaar blijft.
Sp322: Natura naturans, God als schepping, geschapenheid, als zijn eigen openbaring, als verschijning van zichzelf, als wereld van de dingen, als Natuur in de gewonen zin.
Sp335: Nog iets duidelijker wordt Spinoza’s opvatting van eeuwigheid wanneer men haar in verband brengt met zijn (mathematisch) causaliteitsbegrip.
Sp318: ‘De zelfstandigheid staat wegens zijn natuur voor alle zijne Toevallen’ (modifications). Dit vòòrgaan is niet in tijdelijke, maar in logische zin bedoeld. Strikt genomen is de toepassing van het woord oorzaak op het volstrekte zijn niet toelaatbaar. Oorzakelijkheid geldt alleen voor een verband van verschijnselen. Maar Spinoza’s causaliteitsbegrip is niet de gewone ‘oorzaak en gevolg’-voorstelling, maar die van wiskundige afhankelijkheid, van logisch in iets anders begrepen zijn. Vandaar ook dat hij oorzaak (causa) en reden (ratio) als synoniemen gebruikt. Causa sui, zijns-zelfs oorzaak, wordt daarom ook niet gedefinieerd als iets dat zichzelf zou hebben geschapen, maar als datgene wat krachtens (om reden van) zijn eigen wezen bestaat in eeuwigheid.
Deel 1
Spinoza definieerde God als de eeuwige, oneindige (dus onpersoonlijke en enige), door en uit zichzelf bestaande substantie; en dat is voor hem in zekere zin hetzelfde als de totale Natuur (universum), waarbuiten geen andere scheppende kracht bestaat. De godsconceptie van Spinoza mist derhalve elke menselijke hoedanigheid.
Deel 2
Noch de kritiek van de Spinoza-kenner en-vertaler Dr. W. Meijer, noch een opmerking van Prof. H.T. de Graaf kunnen mij ervan overtuigen dat ik ten onrechte het woord Mens vertaalde door Geest in plaats van door Ziel (Sp322).
Op basis van het bovenste rechter kwadrant kan worden geconcludeerd dat Nico van Suchtelen geen gelijk heeft.
Deel 3
Bij deze dimensie staat de oorsprong van de gemoedsaandoeningen (Passies & emoties) centraal. Spinoza doelt hier uitdrukkelijk op aandoeningen (of
hartstochten) die met een lichaamsgevoel gepaard gaan (Sp329).
Deel 4
Een accent ligt op de juiste levenswijze (ervaringsproces), ‘Goed en kwaad’ (emoties), waarden en normen vormen de basis voor het doen en laten van de mens.
Deel 5
Een accent ligt op het hoe, de wijze of de weg die tot vrijheid leidt (Sp281). Begrijpen is de dingen zien in logische afhankelijkheid in plaats van in hun tijdelijke opeenvolging, zulk een begrip is even tijdloos, even eeuwig als een of andere mathematische waarheid, die ‘in God’ bestaat. Voorzover wij dus begrijpen zijn we eeuwig, hebben wij deel aan het oneindige Verstand van God (Sp335). Het heil is verbonden met een kennisniveau dat boven de ratio uitstijgt en waarop we intuïtief begrijpen hoe het concrete afhankelijk is van de ultieme bron van alles. Dit meditatieve weten leidt volgens Spinoza tot een intellectuele liefde voor God en tot een vreugdevol besef van eigen kracht en heerlijkheid. In deze ervaringen treden we als het ware buiten de tijd of beter gezegd, beleven we de eeuwigheid in de tijd. Het is niet verwonderlijk dat sommigen hier spreken van een intellectuele mystiek. Bij Martin Heidegger is het de ervaring (van het zijn) zelf.

Retorica – de logos, ethos en pathos van het overtuigen
Drie ovetuigingsmiddelen
Daar waar we argumenten aandragen, hopen we te overtuigen. Argumenteren zelf is een talige bezigheid, maar om te overtuigen is vaak meer nodig dan alleen een goed argument. Binnen de argumentatieleer richt de
retorische leer zich op de kunst van de welsprekendheid of het overtuigen. Aristoteles verstaat onder ‘retorica’ de “vaardigheid om geschikte overtuigingsmiddelen te vinden om in een redevoering te gebruiken” (bron [1] p. 49). Hij maakt onderscheid tussen technische en niet-technische overtuigingsmiddelen. Onder niet-technische middelen wordt bijvoorbeeld materiaal verstaan dat onafhankelijk is van de spreker, zoals wetten, rapporten of documenten. De technische middelen zijn daarentegen interessanter.

Het feit dat iets een aandoening, stoornis of ziekte is, impliceert dat de verantwoordelijkheid voor het gedrag nog maar deels bij de persoon in kwestie kan worden gelegd. Ouders van onhandelbare kinderen krijgen niet langer scheve blikken en het uitgesproken of onuitgesproken verwijt dat ze hun kinderen niet goed opvoeden. Integendeel: met een medisch label kunnen zij rekenen op steun, begrip, een rugzakje met geld voor extra begeleiding en een legertje aan professionele hulpverleners3.
3) Trudi Dehue wijst er in haar meest recente boek (2014) echter terecht op dat tegenwoordig een medisch label vooral een verdere aansporing lijkt om zélf actief met je problemen aan de slag te gaan. Bovendien, stelt zij, worden we allen aangespoord om zoveel mogelijk ziekten en stoornissen te voorkómen, door preventie, vroege opsporing en een goede leefstijl. Een medisch label ontslaat dus niet meer automatisch van verantwoordelijkheid, maar brengt juist verantwoordelijkheid met zich mee.

Het Argentijnse gezicht van Spinoza Passies en politiek (Miriam van Reijen):
1.4 Recht en macht
Het volk (p. 31,32):
Toch zijn er ook in de TP uitspraken te vinden waarin het tweewegen-model van de Ethica doorklinkt.‘Om een stabiel rijk te krijgen, moeten zijn publieke zaken daarentegen zo geregeld worden, dat degenen die ze moeten beheren, of die nu door de rede geleid worden dan wel door de hartstocht, er niet toe kunnen worden gebracht te kwader trouw te zijn of slecht te handelen.’95 Voor de veiligheid van het rijk doet het niet ter zake met welke mentaliteit mensen er toe gebracht worden de zaken correct te beheren, als ze maar correct beheerd worden. En als de onderdanen zich maar aan de wet houden, om welke reden dan ook. Spinoza gebruikt het model van twee wegen op verschillende gebieden en manieren.
33: Zoals ik al heb geschreven is het slaaf zijn van de passies de tegenhanger van wijsheid, en dat is precies wat ‘het volk’ kenmerkt. ‘Het volk dus en allen die evenals het volk door dezelfde hartstochten worden geteisterd, nodig ik niet uit om dit te lezen’. 100 ‘Dit’ is de TTP, en Spinoza doelt hier op degenen die enerzijds niet tot ‘het volk’ gerekend worden of zichzelf daar niet toe rekenen omdat ze gestudeerd hebben, maar die anderzijds toch ook een bepaalde mening hebben die hen belemmert om ‘vrijmoedig te filosoferen’.
Hoofdstuk 2. Spinoza’s theorie van de affecten, waaronder de passies
2.1. Inleiding (p. 43):
Het is met veel begrippen het geval, maar wanneer mensen praten over gevoel, emotie, hartstocht, passie en dergelijke, valt mij de verwarring wel erg vaak op. En dat niet alleen bij huistuin-en-keuken gesprekken, maar ook in de media en ook in filosofische en psychologische teksten. Elke term kan op verschillende manieren worden bedoeld en navenant gewaardeerd worden en kan ook diverse associaties oproepen. Dan heb ik het nog niet over hoe het betreffende ‘gevoel’ ontstaat en hoe het in relatie staat tot het denken - waarmee al deze termen meestal in tegenstelling worden gezien. Dat er ook verschillende manieren van ‘denken’ blijken te zijn maakt het geheel nog ingewikkelder.
2.3. Spinoza over de affecten in het Theologisch-politiek traktaat (p. 52-53):
De meest belangrijke tekst in de TTP in het kader van deze studie, is de volgende: ‘Als het nu met de mensen zo gesteld was, dat ze niets anders zouden begeren dan wat de ware rede aanwijst, dan zou de gemeenschap (societas) zeker geen wetten nodig hebben;… Maar het is met de menselijke natuur geheel anders gesteld. Allen zoeken weliswaar hun eigen belang, maar volstrekt niet volgens het voorschrift van de gezonde rede; heel dikwijls is het uitsluitend op grond van hun lust en meegesleurd door hartstochten (animi affectibus abrepti) (
die geen rekening houden met de toekomst, noch met andere dingen) dat zij de dingen begeren en nuttig oordelen.’155 In deze context zijn het weer duidelijk de passieve affecten, de passies, waar Spinoza het over heeft. Ze worden tegenover de ‘gezonde’ rede gezet, en ook spreekt hij over ‘meegesleurd’ worden, hetgeen in Ethica IV met de ‘slavernij’, de ‘knechtschap’ of de ‘macht van de aandoeningen’ wordt aangeduid.
2.4. Spinoza over de affecten in de Ethica (p. 55-56):
55-56: Het begrip passio komt in de Ethica veelvuldig voor, in deel II, IV en V tot aan stelling 10. In bijna alle vertalingen wordt dit passio vertaald met
emotie, affect, aandoening of hartstochten. In de Korte verhandeling staat nog de oud-Nederlandse vertaling Lydingen in de ziele en passien of kwade passien.183 In de KV en in de TTP maakt Spinoza nog geen expliciet onderscheid tussen passieve affecten en actieve affecten (actiones). Maar hij stelt al wel dat de passies veroorzaakt worden door de waan, dat is – ook al in de KV - de eerste vorm van kennis die uit onbetrouwbare meningen bestaat. Hij schrijft ook daar al dat de bevrijding van de passies mogelijk is door een goed gebruik te maken van het verstand.184
Hoofdstuk 4. Psychoanalyse en Spinoza in Argentinië (p. 235,236):
Spinoza’s ethische inspanning en zijn politiek zijn er op uit de trieste passies te transformeren in vreugdevolle passies. Niet door de trieste passies te bestrijden met de rede, maar door met de kracht van de vreugdevolle passies die rede te veranderen in een gepassioneerde rede. En die rede is tegelijk een rede samen met anderen. De vrijheid ligt niet in het vermeende gescheiden zijn van anderen terwijl we er in feite door gevormd zijn. We hebben de vrijheid bij ons, we vinden de vrijheid in het sociale lichaam. Denken over
‘de vrijheid van de ander’ als een onafhankelijk individu is evenzeer een valse voorstelling van zaken als de idee van een ‘vrije’ wil. Het huidige wereldkapitalisme heeft zich weten aan te passen aan het meest primaire van de subjectiviteit van alle mensen: egoïsme en wreedheid. We moeten die aanpassing niet als een gebrek zien, maar als een noodzakelijke voorwaarde voor het reproduceren van nieuwe voorwaarden voor een sociaal en ecologisch web. Daarvoor is een politiek nodig die de grote verhalen van rechtvaardigheid en solidariteit weer opneemt om een nieuwe cultuur te constitueren.

Miriam van Reijen Spinoza De geest is gewillig, maar het vlees is sterk (recensie):
Net zoals de klassieke theodicee (het probleem van het kwaad in het licht van een almachtige en goede God, een probleem dat wel pas van Leibnitz die naam kreeg, maar al eeuwen bestond) door Spinoza als schijnprobleem wordt gexeblimineerd, zo wordt door hem eveneens het probleem van de akrasia (het niet kunnen van de rede vanuit de opvatting dat goed weten eigenlijk direct leidt tot goed doen) eveneens gexeblimineerd door zijn andere zienswijze. Het probleem werd vanouds gekoppeld aan de Medea-mythe, waarnaar ook Spinoza verwijst. Deze mythe krijgt bij Van Reijen een uitvoerige behandeling. Spinoza blijkt thuis te horen in de visie die in zijn tijd furore maakte (Hooft en Vondel) waarin passies mensen beheersen ook als ze de redelijkheid van het andere inzien: Medea wist wat goed was, maar kon niet anders dan haar begeerte volgen en wraak nemen. Onze rede en wil zijn niet oppermachtig. Daar op die plaats behandelt ze de drie niveaus van rede en kennen bij Spinoza. De pagina's hierover (p. 148 - 154) vormen volgens mij het hart van het boek en zijn tevens het beste geschreven.

Lipika’s: De kosmische schrijvers of Goddelijke griffiers (H.P.Blavatsky)
De lipi-ka’s, van het woord lipi, ‘geschrift’, betekent letterlijk de ‘schrijvers. Deze goddelijke wezens zijn op mystieke manier verbonden met karma, de wet van de vergelding, want ze zijn de griffiers of geschiedschrijvers, die op de (voor ons) onzichtbare tafelen van het astrale licht, ‘de grote beeldengalerij van de eeuwigheid’, een getrouw verslag afdrukken van iedere handeling en zelfs gedachte van de mens, van alles dat was, is of ooit zal zijn in het Heelal van de verschijnselen. Zoals in ‘Isis’ werd gezegd, is dit goddelijke en ongeziene schilderij het BOEK VAN HET LEVEN. Omdat de lipika’s het ideële plan van het heelal, op basis waarvan de ‘bouwers’ na iedere pralaya de Kosmos weer ontwikkelen, uit het passieve universele denkvermogen in de objectiviteit projecteren, zijn zij het ook die een parallel vormen met de zeven engelen van de Goddelijke Tegenwoordigheid; de christenen zien die engelen in de zeven ‘planeetgeesten’ of de ‘geesten van de sterren’. Want zij zijn de rechtstreekse schrijvers van de eeuwige Verbeeldingskracht of, zoals Plato het noemde, de ‘goddelijke gedachte’.

Wies Kuiper Wereldwijd denken
Op het ogenblik lijkt het er echter meer op dat de inwoners van elk land controleren of zij wel hetzelfde krijgen als anderen en zo min mogelijk behoeven in te leveren. Het is nu dus eigenlijk alleen maar een materialistisch proces, een economisch proces, iets van de financiële wereld. Het is niet zo moeilijk om de oorzaak van al die menselijke ellende te vinden, het ligt in het “ikje” ('bv-Ego') , in de mens als individu. Daar beginnen alle problemen. Oorlogen, geweld en uitbuiting hebben daar hun wortels. Dus het probleem van de reconstructie of het herstellen van de wereld is het probleem van de regeneratie of transformatie van het individu.
Ervin Laszlo, musicus en self-made wetenschapper en de auteur van o.a. het boek Kosmische Visie, zei onlangs:
In de laatste 10 jaar heeft de wetenschap kennis en inzichten herontdekt die reeds in oude tijden beschikbaar waren. Er is een opmerkelijke gelijkenis tussen de laatste ontdekkingen van de wetenschap en de intuïtie en de inzichten die mystici, zieners en filosofen vroeger hadden over een kosmisch veld van informatie dat alles verbindt en alle informatie in zich draagt, dat “Het Akasha veld” werd genoemd.
De Lipika’s, ook wel de ‘schrijvers’ genoemd, die het karma van de vorige schepping hebben verzameld en opgetekend, maken nu met deze gegevens vanuit het universeel denkvermogen een concept voor het komende universum of kosmos, na het pralaya, de rustperiode tussen twee perioden van bestaan. Dit alles is nodig voor de voortgang van het evolutieplan. Dit schrijven zij in, wat wel genoemd wordt het goddelijke of ongeziene ‘Levensboek’. Is dat niet hetzelfde als de Akasha Kroniek?

Carl Jung noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, ‘acausale geordendheid’.

In het Oude Testament is de hemel de verblijfplaats van God. Volgens recente inzichten zit het scheppingsmechanisme in het kosmisch plenum, de kwantumverstrengeling verborgen. De conclusies in het rapport ‘E i V’ zijn juist tegengesteld aan de opinie van Jan Koster. Het is eerder de dwaasheid van epithumia, dan de wijsheid van thumos die de wereld regeert. Een oplossing ligt in het verschiet wanneer de nauwe verstrengeling tussen 'Wetenschap en Politiek' wordt doorbroken. De essentie van het rapport is dat we moeten leren ons met de natuurlijke kringlopen te verbinden.
Net als de scheiding tussen 'Kerk en Staat' dienen ook 'Politiek en Wetenschap' duidelijk van elkaar te worden gescheiden.

In het 5Ddenkraam wordt de synthese van wetenschap, religie en filosofie tot uitdrukking gebracht en berust op psychologische (stoffelijke), sociologische (verstandelijke) en filosofische (monadische) gezichtspunten. Bij dit concept gaat het om de juiste transformatie tussen binnen en buiten en vice versa. De ziel (tussennatuur), de schakel tussen 'geest en lichaam' staat daarbij voorop. Bij de individuele kant gaat het om de zelfkennis. De grote leraren van de mensheid, zoals Christus, Boeddha, Plato en Confucius, hebben over ethiek eigenlijk hetzelfde gedacht ‘Alle dingen dan die gij wilt dat u de mensen doen, doet gij hun ook alzo; want dat is de Wet van de Profeten’.

Pieter Hilhorst Het vierde ideaal: robuustheid (Volkskrant 26 april 2011)
Taleb wijst in zijn boekje Over robuustheid twee oorzaken aan voor onze hedendaagse kwetsbaarheid. Een gevaarlijke wens tot optimalisatie en een overdreven vertrouwen in ons vermogen om risico’s goed in te schatten. De kredietcrisis is ontstaan uit de combinatie van deze twee. Wie reserves aanhield was een dief van zijn eigen portemonnee. En bankiers geloofden dat ze via ingewikkelde financiële producten de risico’s konden spreiden. In normale tijden werkt dat prima, maar in abnormale tijden gaat het faliekant fout. De rekenmodellen om risico’s in te schatten bieden geen houvast.
In een robuuste economie bestaan geen prikkels die mensen aanmoedigen tot het nemen van onverantwoorde risico’s.
Robuustheid is een radicaal ideaal. Het dwingt tot een ingrijpende koerswijziging op tal van terreinen. Maar het is wel een ideaal van een andere orde dan ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’. Het vierde ideaal is eerder een voorwaarde voor de andere drie. De nieuwe leus moet daarom zijn: ‘Vrijheid, gelijkheid, broederschap en robuustheid’.

Bob Hoogenboom Politieke afrekeningen werken averechts (Vokskrant 18 december 2009): Een deel van de oorzaken ligt in structuren, processen en verantwoordelijkheden, maar een deel ligt ook in de grillige spelingen van het lot. Geen kritisch incident is hetzelfde. Kritische incidenten passen in de ‘zwartezwanentheorie’ van Nassim Nicholas Taleb. Kort gezegd: achteraf wordt in gebeurtenissen een orde aangebracht om daar identificeerbare oorzaken aan toe te kunnen schijven. Die ‘orde’ was er op het moment zelf niet, zeker niet voor de direct betrokkenen. Taleb spreekt over de illusie van het begrijpen van een gebeurtenis.
‘Barbertjes ophangen’ heeft een politieke (symbolische) functie. De tragiek van dergelijke ‘rituele slachtingen’ is dat dieperliggende oorzaken en constanten in het politiewerk niet wezenlijk worden geraakt. Ik begrijp de politieke realteit, maar ik ben ook geïnteresseerd in de constitutionele context van kritische incidenten. En daarin zitten duivelse dilemma’s.

Het zevenvoudige pad van Franciscus van Assisi.

Carin Citroen Het leven is een offer
Het leven wordt opgebouwd door het offer van het individu aan het geheel. Iedere cel in het levend lichaam moet zich opofferen voor de volmaaktheid van het geheel; anders zullen ziekte en dood de les afdwingen.
In Klein is mooi zegt E.F. Schumacher:
Economie als levensfilosofie is een dodelijke ziekte, omdat oneindige groei niet past in een eindige wereld. Dat economie niet de filosofie van het leven zou moeten zijn is door alle grote leraren aan de mensheid verteld; dat het dit niet kan zijn is vandaag de dag heel duidelijk. Als men de dodelijke ziekte meer gedetailleerd zou willen beschrijven, zou men kunnen zeggen dat het op een verslaving lijkt, zoals aan alcohol of drugs. Het doet er niet zo veel toe of deze verslaving verschijnt in een meer egoïstische of altruïstische vorm, of zij haar bevrediging alleen op een grove materialistische manier zoekt of ook op een artistieke, beschaafde of wetenschappelijk verfijnde manier. Vergif is vergif, zelfs als het in zilverpapier verpakt is … Als de spirituele ontwikkeling, de ontwikkeling van de innerlijke mens, wordt verwaarloosd, dan past zelfzucht, net als kapitalisme, beter bij zijn gerichtheid dan een systeem van liefde voor de medemens.

Willem Scheepers verwijst naar de columnist Andrew Hill, die laat zien dat de kersttoespraak van de paus ook van toepassing is voor leidinggevenden in het reguliere bedrijfsleven. ====

Samenvatting (Emancipatieproces, Perceptie, Eeuwige wederkeer, Duurzame samenleving)

Over de komst van het Koninkrijk Gods (Lucas 17:20-21):
20 En gevraagd zijnde door de Farizeeën, wanneer het Koninkrijk Gods komen zou, heeft Hij hun geantwoord en gezegd: Het Koninkrijk Gods komt niet met uiterlijk gelaat.
21 En men zal niet zeggen: Ziet hier, of ziet daar, want, ziet, het Koninkrijk Gods is binnen u.
Jezus zei: Wanneer zij die u leiden tegen u zeggen, ‘Kijk, het Koninkrijk is in de lucht’, dan zullen de vogels in de lucht u voorgaan. Als ze tegen u zeggen, ‘Het is in de zee’, dan zullen de vissen u voorgaan. Nee, het Koninkrijk is binnenin u, en het is buiten u. Wanneer u uzelf leert kennen, dan zult u ontdekken, en beseffen, dat u zelf een zoon van de levende Vader bent.
Petrus: U zult in het verderf worden gestort, u met uw geld, omdat u denkt te kunnen kopen wat God geschonken heeft (Handelingen 8:18-22).
Matteüs 7-3: Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl je de balk in je eigen oog niet opmerkt?
Marcus Aurelius Het leven van een mens is wat zijn gedachten ervan maken.
Mahatma Gandhi: We need to be the change we wish to see in the world.
Mahatma Gandhi: Wanneer twijfel me overvalt en ik word geconfronteerd met grote teleurstellingen, terwijl ik geen sprankje hoop zie aan de horizon, dan wend ik mij tot de Bhagavad Gita en vind altijd een vers dat me troost. Dan kan ik weer glimlachen in het aangezicht van overweldigend verdriet.
Bhagavad Gita: Hij die sympathie noch antipathie koestert, is evenwichtig en beheerst van denken. (kernthema van het verwerven van kennis)
Eliphas Levi: De logos van God is de openbaarder van de mens, en de logos (het woord) van de mens is de openbaarder van God.
Herbert Spencer: Het is een eeuwige waarheid dat verzamelde feiten die ongeordend zijn, enigszins worden geordend als er een hypothese over wordt geworpen.
J.J. van der Leeuw: Het leven is geen probleem dat opgelost moet worden, maar een mysterie dat moet worden ervaren.
H.J. Witteveen: Het gaat er dus om de spiegel van ons bewustzijn om te draaien: van buiten naar binnen, zodat wij bewust kunnen worden van ons ware wezen dat een uitstraling is van het Goddelijke licht dat door de hele schepping schijnt (PRANA december 2008/januari 2009).
Edgar Cayce: Het is de wil die de vooruitgang beheerst. Het is de wil die het wiel linksom of rechtsom laat draaien.
William James: De aard van de werkelijkheid is verwant aan de vermogens die we bezitten.
Thomas Berry: Wat met de buitenwereld gebeurt, gebeurt ook met de binnenwereld. (Matthew Fox De verborgen spiritualiteit van mannen)
Stelling: Daar waar de zelfcorrectie, de zelfregulering van het marktmechanisme, met name de stabiliteit van het financiële systeem faalt nemen politici de besturing over en daar waar de zelfcorrectie, de zelfregulering van politici faalt neemt het marktmechanisme de besturing over. Om een duurzame samenleving te creëren dient het zelfreinigend vermogen voor zowel het marktmodel als de politiek beter te functioneren.

De relatie tussen ‘Vergankelijk en Onvergankelijk’ berust op reciprociteit en Bijbels-complementarisme (Complementarianism) en wordt door Vyâsadeva in de Bhagavad Gita (hoofdstukken 2a,4,7,8,9,11,13,14,15,18a/b) toegelicht. Het oeuvre van H.P. Blavatsky is op deze relatie gebaseerd en wordt recent door Thich Nhat Hahn in met name zijn boek In de geest van liefde opnieuw aangehaald. In verband met de door Thich Nhat Hahn besproken soetra's, kan ook naar de Kama Sutra, een seksueel kookboek, worden verwezen. In Frankrijk zijn ook nog de gemeenschap van de boeddhistisch monnik Matthieu Ricard en van Roger Louis Schutz-Marsauche actief.

Erudiet historicus en een bevlogen leermeester, voor jonge studenten én voor leergierige ouderen (Pay-Uun Hiu de Volkskrant 7 februari 2024, p. 30):
Jan van Herwaarden had twee historische liefdes. Hij wist alles van strafbedevaarten – bijzonder voor een niet-katholiek – en van het gedachtengoed van Erasmus, die een voorbeeld was in zijn leven en werk.

Erasmus heeft laten zien, dat het manipuleren van mensenmassa's ook voor kerkelijke organisaties geldt.
De ratificatie door de Eerste Kamer van het
Verdrag van Lissabon laat zien dat de regering de burger, waar het uiteindelijk allemaal om draait, buiten spel zet. Op dit moment is het Geert Wilders die de onvrede van de zwijgende kiezer aanboort. Eerder waren dit Pim Fortuyn en Rita Verdonk.

De loftuiting die ik eerder citeerde van de Rotterdamse rector magnificus, voor onze ‘bruggenbouwer’ Wim Couwenberg – wat sowieso al een toepasselijke term is voor iemand die al sinds mensenheugenis in Rotterdam woont – zou het voor de hand doen liggen om Wim ‘de Desiderius Erasmus van onze tijd’ te noemen. Maar hierbij wil ik ervoor pleiten om dat niet te doen. Ik vind Wim Couwenberg de Geert Grote van onze tijd. (Geerten Waling Civis Mundi digitaal #67 september 2018 III)
‘We leven in cultuur van verandering’ (Jelte Wiersma Elsevier 19 januari 2019 p. 44-46):
Emeritus hoogleraar staatsrecht
Wim Couwenberg (93) is optimistisch. Net als ‘zijn’ katholieke kerk, is ook de islam niet opgewassen tegen de ‘stoomwals van de moderniteit’.

Nooit is Spinoza zo veel recht gedaan (Ronald van Raak de Volkskrant 23 september 2023, katern Boeken & Wetenschap p. 10-11):
Spinoza is populairder dan ooit, als symbool van vrijheid en tolerantie. Vier eeuwen na zijn geboorte wordt de filosoof geëerd met een indrukwekkende biografie van de befaamde Britse historicus Jonathan Israel. Een heerlijk boek om de ‘Spinoza Oktobermaand’ mee af te trappen.
Niet eerder is zo veel recht gedaan aan
Spinoza’s grootheid als in deze biografie, die laat zien dat vrijheid méér is dan keuzevrijheid, en een gevolg is van kennis en inzicht. En ook hoe een tolerante samenleving samenhangt met deelname aan het democratische bestuur, met vrijheid van meningsuiting en vooral: met interesse in het denken van anderen.

Panentheïsme
De levensbeschouwing van Teilhard is dus niet pantheïstisch zoals die van Spinoza, die God gelijkstelde aan de natuur: 'Deus sive natura'. Nee, God overstijgt de natuur, overstijgt tijd en ruimte. Alles vindt in God zijn oorsprong, maar niets vindt in Hem zijns gelijke. Wij zijn dus met alles in God. Deze visie noemt men het panentheïsme.

De Duitse dichter Novalis over natuurbeleving, kennis van de natuur en liefde voor de natuur (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #35 februari 2016):
”De natuur moet boven God als persoon uitstijgen. De persoon boven de natuur uit tot God”. “De natuur is een ‘
you’”, is de titel van een ecologisch artikel over zijn natuurfilosofie. Novalis schrijft meer in subjectieve dichterlijke woorden dan in objectieve filosofische en wetenschappelijke termen (2, 8, p 89).

De algeest van Freek van Leeuwen komt met de All-geist van H.P. Blavatsky en de allesdoordringende levenskracht , de Weltstoff van Teilhard de Chardin en de Alkahest van Paracelsus overeen (Allgeist. See ALKAHEST). De natuurfilosofie verbindt de fysica met de metafysica, de geestkunde. Het oeuvre van H.P. Blavatsky, dat ook nu nog steeds actueel is, kan als een herziene versie van het Nieuwe Testament worden gelezen. Een ommekeer in het denken ontstaat wanneer de natuurfilosofie in de geest van The Advancement of Learning van Francis Bacon weer centraal komt te staan.

Gedachte-experiment op basis van de eerder genoemde vijf kenmerken, de persoonlijkheidsdimensies, de Big Five kunnen we zeggen: Jezus was een mystieke intellectueel, een rechtvaardige wijze, die met hart en ziel, met moed en bedachtzaamheid koos voor welzijn en welvaart van de mensheid.
Het zondebokmechanisme laat zien dat Jezus, 'hij die bevrijdt' een verlicht persoon was, die de egospelletjes van de elite door had. Het gedachte-experiment wordt op basis van de relatie tussen Geest en Lichaam, de Kwintessens toegelicht.
Het Ether-paradigma maakt het mogelijk dit op het 5D-concept gebaseerde gedachte-eperiment te onderbouwen.

Kabinet gaat krakend naar het einde (Frank Hendrickx Volkskrant 15 januari 2021 p. 3):
Een pandemie en tegelijkertijd het ongekend schandaal van de toeslagenaffaire, waardoor PvdA-leider Asscher de aftocht blies. Het kabinet volgt waarschijnlijk vandaag. Zelden was het zo kort voor de verkiezingen zo onrustig.

Het tere vaasje, de self-fulfilling prophecy van Mark Rutte, chaos ontstaat wanneer politici blijven weigeren met de keerzijde van de medaille (Complementariteit), De nieuwe levensrichting, het panentheïsme ( ‘alles in God en God in alles.’) van Spinoza rekening te houden.

Het retorische foefje dat Mirra Alfassa in haar boek Het Goddelijke binnen je bereik beschrijft berust op een filosofisch vraagstuk, namelijk maak je gebruik van het niet-zijn, het metafysisch idealisme van Hegel, Kant en Plato of van de fundamenten voor alle kennis van Ayn Rand. Het boek Atlas Shrugged van Ayn Rand is het fundament van het marktfundamentalisme, het ultrakapitalisme. Daarentegen dient in het rapport 'E i V' als basis de natuurfilosofie uit de Griekse oudheid. De drie axioma’s (1e -, 2e - en 3e grondstelling) van H.P. Blavatsky staan diametraal tegenover de drie axioma’s van Ayn Rand en hebben op de schijnbare paradox betrekking. De schijnbare paradox is het moeilijkste te begrijpen fenomeen in het Boeddhisme. Het morele kompas is een medaille met twéé kanten.

In 1929 antwoordde Einstein, op de vraag of hij in God geloofde: ‘Ik geloof in de God van Spinoza, die zichzelf openbaart in de wetmatige harmonie van het heelal, en niet in een God die zich bemoeit met het lot en de handelingen van mensen.’

Begrijpen is volgens Spinoza de dingen zien in hun ‘logische afhankelijkheid’.
Het begrip toeval wordt in verband gebracht met ‘
logische afhankelijkheid’ en ‘acausale geordendheid’.
Dr. Jolande Jacobi
boek De psychologie van Carl G. Jung (p. 21): Jung noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, ‘acausale geordendheid’. (Karma-Nemesis). Of met andere woorden we kunnen leren om het toeval (Amor fati: Liefde voor het lot) te begrijpen.
Barbara Hannah boek Jung zijn leven zijn werk (p. 319): Jung toonde aan dat synchronistische gebeurtenissen slechts een specifiek voorbeeld lijken te zijn van een veel breder natuurlijk beginsel, dat hij ‘acausale geordendheid’ noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, zoals in het geval van de discontinuïteiten in de fyica (de geordendheid van energiekwantums, nucleair verval enzovoort) of de natuurlijke getallen.
Bij Spinoza zijn God en Natuur twee kanten van dezelfde medaille van het 'en-en'-denken. Het is de ‘intersubjectieve’ relatie van Jurgen Habermas die beide verbindt. Volgens Heinrich Heine leverde Spinoza met zijn panentheïsme de oplossing voor de tegenstelling tussen geest en lichaam.

De veritas duplex heeft op het Deus sive Natura, God als ‘achterkant’ van de natuur (“God in de natuur en de natuur in God”) van Spinoza betrekking. In organisaties draait het primair om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid, entelechie in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden. Maar dit is niet waar. Religies zijn niet uitgevonden, maar maken deel uit van ons innerlijke bewustzijn. De wet van harmonie, de karmische wet is met antropogenese verbonden. Antropogenese geeft een aanwijzing voor de oplossing van het lastige vraagstuk van de oorsprong van het kwaad, en laat zien dat de mens zelf het ENE scheidt in verschillende tegengestelde aspecten (De Geheime Leer Deel II p. 309).

De man zonder eigenschappen (Duitse originele titel: Der Mann ohne Eigenschaften) is een roman in drie boeken van de Oostenrijkse auteur Robert Musil. Tegen de achtergrond van het Wenen van 1913 en 1914 beschrijft hij de ideeën en mensvisie van zijn alter-ego Ullrich, een 32-jarige wiskundige.

Het is als met De derde weg van Tony Blair en Ronald Plasterk, die diametraal staat tegenover de moraal van het verhaal, de gezonde zelfreflectie, het Ken uzelf in het rapport ‘E i V’.

Het leven is een wonder, het gaat ons begrip te boven. Voor we het 'wat en hoe' (culturele evolutie, reciprociteit, cybernetica, regelkringen) van de emergentie (that it does not emerge through some spontaneous generation of mind, noogenesis, kosmisering, spontaneous order) van het leven, het holografisch universum van Eric Verlinde, de zwaartekracht volledig begrijpen - waarbij we eerder in millennia dan in honderden jaren moeten denken - is het zeker nuttig de boodschap van Marcelo Gleiser (p. 299) ter harte te nemen:
"Mensen! Word wakker en red het leven, met alles wat je ter beschikking staat! Leven is zeldzaam. Vereer het, koester het, laat het voortduren, verspreid het door het universum. Dat is ons allerhoogste doel als de denkende geesten van de kosmos".

Het beleid van Georg W. Bush is gebaseerd geweest op het principe van ‘wie niet voor ons is, is tegen ons’. De regering Bush verdeelt de wereld in vrienden en mensen die geen vrienden zijn van Amerika. Door een conflict al vanuit de zwart-wit, 'of-of' optiek te benaderen kom je niet dichter bij een oplossing. Te vaak hoor je de doctrine ‘Wat goed is voor Amerika is goed voor de rest van de wereld’. Amerika is bevangen door de ‘as van het kwaad’ en schiet daarmee in de eigen voet. Machteloosheid komt naar voren door de angst voor het gevaar van massavernietigingswapens in Irak, die achteraf nog steeds niet zijn gevonden. Opnieuw blijkt dat de angst voor gevaar gevaarlijker is dan het gevaar zelf.

De vraag kan worden opgeworpen in hoeverre het if you scratch my back i'll scratch yours ook voor de '200 honderd van Mertens' geldt. Marcia Luyten verwijst in haar boek Ziende blind: Hoe onze politiek, economie en cultuur Afrikaanse trekken krijgen naar Geert Mak: 'De beloning staat in geen enkele verhouding meer tot de feitelijke werkzaamheden en de bereikte resultaten. Falen wordt zelden of nooit meer afgestraft. Met marktwerking heeft dit alles niets meer van doen, benoemingen zijn net als in de achttiende eeuw in de meeste gevallen een kwestie van netwerkjes en regentenklieken die elkaar de bal toespelen.' Geert Mak (Marcia Luyten Volkskrant 20 november 2004): ‘Omdat de mentaliteit van topmanagers en topbestuurders langzaam maar zeker die van de hele samenleving wordt.’ Door zijn positie zet de manager de toon, stelt Mak. Hij bepaalt de richting die de samenleving opgaat. ‘En dat is nu totaal de verkeerde kant uit.’ Mentaliteit is volgens Mak allesbepalend.

De belangenverstrengeling, de bankiersmaffia in de financiële sector in Amerika, doet zich ook in Europa en Nederland voor. Het biedt een kort lijntje naar de politiek. Joris Luyendijk verwijst in de documentaire naar Tony Blair, Axel Weber, Wim Kok, Trude Maas-de Brouwer (PvdA), Peter Balkenende, Joop Wijn, Karien van Gennip (CDA), Gerrit Zalm, Hans Wiegel en Ed Nijpels. Tot slot doet Joris Luyendijk in de documentaire een beroep op het geweten, het moreel kompas van bankiers. Andere opties zijn op dit moment niet voorhanden. %De '200 van Mertens' leven voort.

Deze constructie geeft Otterspeer de gelegenheid de lezer een spiegelpaleis binnen te brengen. Zoiets kan een overgestructureerde indruk achterlaten, maar het eigenaardige is dat Otterspeer zich niet verbergt achter vernuft en vrijblijvende bedenksels. Het is erop of eronder in deze roman.
In deze debuutroman maken de volgende Otterspeer-romans zich al klaar voor de sprong. ‘
Wie biograaf wil zijn, moet schrijver worden’, schrijft hij ergens in dit boek. Laten we hopen dat het andersom is: wie schrijver wil worden, moet eerst biograaf zijn.

De crises die we nu meemaken zijn niet nieuw. Dit geldt ook voor de Nieuwe levensrichting, die Spinoza aanreikt. Millennia geleden was de oplossingsrichting bij rabbi Shimon bar Yochai al bekend. Martin Buber vertaalt Thora met WEISUNG dat wil zeggen richtingaanwijzer. In het onderzoeksrapport 'E i V' staan de vrijemarktfundamentalisten in het Westen lijnrecht tegenover de moslimfundamentalisten in het Oosten. In de systeemleer staat de ‘4’ voor het terugkoppelingsmechanisme, dat op de invoer, de verwerking en de uitvoer volgt. De hemelse ‘1 2 3’ ontstaat wanneer de aardse ‘4’, het terugkoppelingsmechanisme harmonie creëert. Dit terugkoppelingsmechanisme heeft op de levenskunst, de zin van het leven betrekking. Een tipje van de sluier wordt opgelicht. De driehoek van Pythagoras is nog steeds actueel. Het ultieme ordeningsprincipe, de negentropie is al millennia bekend.

De wiskundige Benoît Mandelbrot stelt dat de werkelijkheid veel beter met zijn fractale geometrie kan worden beschreven. Het is net als met de telling van Pythagoras zeker een manier om op de complexe werkelijkheid grip te krijgen.

Gerrit Teule maakt van het gedachte-experiment van de mentescoop gebruik, een nu nog denkbeeldig kijkinstrument waarmee we de creatieve geestelijke activiteit rechtstreeks kunnen waarnemen, overal in de natuur en in onszelf.

De metafoor ‘Veilig en Verdoemd’ (p. 324, 326, 337, 425, 481, 482) in het boek van Amanda Gefter is analoog aan ‘Verlossing en Verdoemenis’ in de esoterie en Genadeleer en Erfzondeleer in het christendom.

Wat Amanda Gefter zegt sluit aan op wat Jiddhu Krishnamurti over waarnemer van het waargenomene al eerder naar voren heeft gebracht. Door de eeuwen heen hebben profeten, mystici en zieners (rishi’s) geen complexe wiskunde nodig gehad om de éne werkelijkheid, de H-toestand van Amanda Gefter te verklaren. De éne werkelijkheid, de reflecties van de metafysica op de werkelijkheid vormen een coherent symmetrisch geheel.

In het oeuvre van Blavatsky staat 'Geestdrift' voor 'Levenskracht'. De theosofie heeft, om het functioneren van de ziel te verklaren, de alfawetenschappen als vertrekpunt, de Geestkunde en is op de kennis van profeten, mystici en zieners (rishi’s) gebaseerd. God staat voor iets dat alle denken te boven gaat. God staat voor wat absoluut transcendent en immanent is.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ draagt een methodologisch karakter. Het biedt een universeel referentiekader, namelijk de ‘bewustzijnsschil’ om aan de unificatietheorie handen en voeten te geven. Of met andere woorden te laten zien hoe de 'Kwantumshift in het wereldbrein' geleidelijk plaatsvindt. Door het zelfbewustzijn maken we deel uit van onze eigen evolutie. Waar kiezen we nu voor evolutie of degeneratie? Het is net als met Geest en Lichaam, hemel en aarde, Zo boven, Zo beneden, top down en bottom up, deductief en inductief. Het zijn de twee complementaire kanten van een medaille, het is de psyche, de schakel tussen geest en lichaam waar het in de Kwantumshift, de Unificatietheorie echt om draait. Alleen het plaatsen van de wereldvraagstukken in de juiste context maakt het mogelijk probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. Daarvoor is het eerst nodig deze context te begrijpen. Aan de hand van het 5D-denkkader en symbolische beelden is het mogelijk te laten zien hoe verschillende concepten in de universele context met elkaar samenhangen. Cultuuroverdracht heeft op de imitatie van Plato, een 'intelligent ontwerp' op basis van Waarheid, Schoonheid en het Goede betrekking en niet op intimidatie.

Spinoza's Deus sive natura sluit in de theosofie op “God-in-natuur” en “natuur-in-God” en “Ik ben die ik ben”, “Ik ben in u en u bent in mij” aan.

De crux van het rapport ‘E i V’ zit in de relatie tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan), tussen het zondebokmechanisme, de Wet van analogie en het marktmechanisme of met andere woorden tussen heer en slaaf (politicals en professionals) respectievelijk tussen verkoper en koper. De waarheid over het zondebokmechanisme leert ons om te kijken vanuit het standpunt van de vervolgden in plaats van dat van de vervolgers.

De Eeuwige wederkeer, het ultieme ordeningsprincipe, de negentropie of het IBS (integraal besturingssysteem) van Ken Wilber is al millennia bekend. Dit integrale besturingssysteem in de kosmos heeft op de demonen van Beatrice de Graaf betrekking. Hoe het precies zit met deze demonen (engelen) wordt in het boek Het Goddelijke plan van G. Barborka samengevat.

De Eeuwige wederkeer van Nietzsche, de Kringloop van noodzakelijkheid, De leer van de twee paden, Left-hand path and right-hand path kan ook met behulp van het interactionisme worden verklaard. In het functionalisme, het structuralisme, het symbolisch interactionisme en in ruiltheorieën is wederkerigheid een centraal thema, zij het vanuit verschillende invalshoeken en onder verschillende benamingen.

Wederkerigheid (golf-deeltje dualiteit) is analoog aan het begrip periodiciteit in de esoterie. N. Beintema De kracht schuilt in de wederkerigheid - Hoe genomics en maatschappij elkaar versterken (p. 33):
Vandaag staat de gedachtewisseling in het context van ‘
wederkerigheid’ tussen wetenschap en samenleving en dat is, om met Hegel en Marx te spreken, terecht: via These (het primaat van de wetenschap) en Anti-these (het primaat van de samenleving) komen we tot Synthese (wederkerigheid of co-evolutie van wetenschap en samenleving).

De geschiedenis leert dat personen als Socrates en Jezus Christus, die aan de kant van het volk staan, juist het slachtoffer worden van een politieke moord. Als het slecht gaat zoeken de ‘daders’ een ‘zondebok’. Om zelf buiten schot te blijven treedt het zondebokmechanisme in werking.

De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is, de kosmische missie, die Ervin Laszlo & Jude Currivan beschrijven te accepteren komt de evolutie een stapje verder. Om het ontstaan van leven te verklaren gaat het primair om 'Mind over Matter', dat bij Pythagoras al bekend was. Het onderzoeksrapport 'E i V' plaatst de relatie tussen 'Slachtoffers en Daders' in het licht van de evolutie van de mensheid, antropogenese (hominisatie).

De oproep there's no time to waste! van Aart Jan de Geus is natuurlijk een enorme open deur intrappen. De oplossing van het vraagstuk, namelijk het probleem van het ego, waar politici mee worstelen, is al in de Bijbel bekend.

Mystici hebben beter begrepen dan politici, hoe de wereld, de éne werkelijkheid echt in elkaar zit. Maar de moraal van het verhaal is dat in elk mens schuilt ook een politicus. Het gaat er uiteindelijk om regisseur te worden van je eigen leven.

De volmaaktheid in de hemel staat tegenover de onvolmaaktheid op aarde. Een flits van geluk, synthese ontstaat 'Wanneer' in de ziel ‘binnen en buiten’ samenvloeien. Het 3e beginsel brengt de éne werkelijkheid, de Eeuwige wederkeer, de wisselwerking tussen Sat en Asat (Alpha en Omega), tot uitdrukking. Het beginsel maakt de periodiciteit, het verschijnen en verdwijnen, het fenomeen 'verleden en toekomst' en het eeuwige nu tussen verleden en toekomst mogelijk. De schrikkelseconde, schrikkelmaand en higgsdeeltje op aarde laten zien dat de kringlopen in het universum niet-symmetrisch zijn.

Het was Goethe die meer dan wie dan ook een heldhaftige poging heeft gewaagd de wetenschap te integreren met de traditionele wijsheid.
Een wetenschap van de gehele persoon, de basis voor een ééngeworden cultuur. Het verenigen van de tegenstellingen gebeurt op een hoger niveau.
Carl Jung spreekt in dit kader van het “Gegensatzprinzip” en Goethe van “Die geeinte Zweinatur”.

Wat Johann Wolfgang von Goethe is voor de gemanifesteerde wereld is Meester Eckhart voor de onmanifesteerde wereld. Johann Wolfgang von Goethe illustreert de vrouwelijke kant van de medaille en Meester Eckhart de keerzijde.

De eenheid en interpenetratie van tegengestelden
Overal waar we kijken in de natuur zien we tegengestelde tendensen dynamisch samenleven. Het is deze creatieve spanning die leven en beweging veroorzaakt. Dit werd reeds 2.500 jaar geleden begrepen door Heraclitus. Het is zelfs in embryonale vorm aanwezig in sommige oosterse godsdiensten, zoals in het idee van de ying en de yang in China en in het boeddhisme. De dialectiek treedt hier op in een mystieke vorm, die niettemin een intuïtie weerspiegelt van de werking van de natuur. De hindoegodsdienst bevat de kiem van een dialectisch idee, wanneer ze de drie fasen van de schepping (Brahma), het behoud of orde (Vishnu) en vernietiging of wanorde (Shiva) naar voren brengt. In zijn interessante boek over de wiskunde van de chaos (Ian Stewart Does God Play Dice? The New Mathematics of Chaos) legt Ian Stewart uit dat het verschil tussen de goden Shiva (‘de Ongetemde’) en Vishnu niet de tegenstelling is tussen goed en kwaad, maar dat de twee principes van harmonie en disharmonie samen aan de basis liggen van heel het bestaan.

Het rapport ‘E i V’ maakt, net als Jurgen Habermas, van drie domeinen van de werkelijkheid gebruik. Het derde domein heeft op de relatie 'Intersubjectief' tussen subjectief en objectief betrekking. Deze relatie, de psyche wordt aan de hand van het 5D-concept en het Ether-paradigma' toegelicht. Dit gezichtspunt maakt het mogelijk de levenscycli op aarde beter te beheersen.

Naar de sportschool om de planeet te redden (Peter Giesen interviewt Peter Sloterdijk Volkskrant 30 april 2011)
Peter Sloterdijk verwijst naar Friedrich Nietzsche: de mens kan alleen vooruit als hij naar het onmogelijke streeft. Natuurlijk zal ook de succesvolste mens nooit bereiken wat hem voor ogen staat, maar progresssie is slechts mogelijk door de ‘verticale spanning’ tussen dagelijkse werkelijkheid en onvervulbaar ideaal.
In de naoorlogse samenleving, het kristalpaleis, raakte de verticale spanning op de achtergrond. Het horizontale werd belangrijker gevonden: iedereen moest gelijk zijn.

Spiegelpaleis, het kristalpaleis is een metafoor voor ons zelfbewustzijn, het reflexief bewustzijn, de spiegelsymmetrie (weerspiegeling, weerkaatsing). De definitie van het reflexief bewustzijn biedt, net als de Allegorie van de grot van Plato of het Hologram-paradigma (Cultuur holografisch gespiegeld, Het holografische paradigma) een model om de spiegelwerking van de psyche, het bewustwordingsproces (Ken uzelf) te verklaren.

De essentie, de kwintessens in het oeuvre van Teilhard de Chardin draait er om, dat liefde de sleutel tot alle eenheid is, Agapé Love versus Conditional Love is. In the New Testament, agape refers to the covenant love of God for humans, as well as the human reciprocal love of God. Agape, Greek word, given the association of "loving-kindness" or "love". Met agape wordt een door beginselen geleide of beheerste liefde bedoeld. Ze kan al dan niet genegenheid en warme gevoelens inhouden. Deze liefde richt zich op de behoeften van de ander, zoekt wat het beste voor de ander is en laat de ander de vrije keus om die liefde te beantwoorden of niet. De kwintessens van het rapport 'E i V', het Meta-leren berust op het bewustzijn van bewustzijn.

Het agape in de Bijbel staat diametraal tegenover het vrijemarktfundamentalisme en moslimfundamentalisme. Kunst maakt het mogelijk de waarheid te onthullen, terwijl politici in het algemeen handig zijn met hun woordenbrij, het retorische foefje, de waarheid te verhullen en dit was bij Plato al bekend, namelijk De ware aard der dingen wordt door onze woorden niet onthuld maar verhuld.

In het rapport ‘E i V’ wordt de stelling onderbouwd dat de politiek niet aan de marktwerking maar aan een cultuuromslag in de collectieve sector de hoogste prioriteit had moeten geven. Verlichtingsfundamentalisme (c.q. ’marktfundamentalisten’) en moslimfundamentalisme zijn de twee kanten van één medaille, het binaire 'of-of'-denken. Er is een ommekeer in het denken nodig. Het is wenselijk dat het ‘en-en’-denken, het complementaire denken, het agape in de Bijbel (De Ander als spiegel) meer centraal komt te staan. De lemniscaat symboliseert dit transformatieproces. Er is behoefte aan de wijsheid van een Salomonsoordeel.

Onderwijs is van iedereen en dient langs de weg van de geleidelijkheid plaats te vinden’, het leerproces van "levenslang leren" volgens Jan Amos Comenius heeft op onze pelgrimage betrekking. Onze pelgrimstocht op aarde, de mysterieweg in de school van Pythagoras, het thema verlossing, loutering, hangt met de evolutionaire psychologie samen. De esoterie benadert de transformatie van het kwaad echter vanuit het bredere perspectief van karma, zaaien en oogsten. Hoofdoorzaak van het onbehagen in de maatschappij is dat een meerderheid van de politici in Nederland religie buiten hun referentiekader (5Ddenkraam) heeft geplaatst. Esoterie, Zaaien en Oogsten maakt het mogelijk probleem en oplossing met elkaar te verbinden.

De paranoia van de marktfundamentalisten in het Westen kunnen met die van moslimfundamentalisten in het Oosten worden vergeleken. De wetmatigheden in het universum werken zodanig dat secularisering als het ware automatisch de tegenhanger fundamentalisme oproept.

De evolutie van de mens vindt door synthese, de interdisciplinaire aanpak plaats. In het onderzoeksrapport ‘E i V’ komt naar voren dat in De Geheime Leer de kwintessens, de verborgen 5e Dimensie op het snijpunt, het snijvlak tussen disciplines betrekking heeft. Ockhams scheermes geldt voor: Cultuursociologie bevindt zich op het snijpunt (emanationisme) tussen Cultuurwetenschappen en Sociologie, Evolutiebiologie tussen Evolutie en Biologie, Culturele psychologie tussen Cultuurwetenschappen en Psychologie, Sociobiologie tussen Sociologie en Biologie, Evolutiepsychologie tussen Evolutie en Psychologie, Paleontologie tussen Geologie en Biologie, Geochemie tussen Geologie en Scheikunde en Geofysica tussen Geologie en Fysica. Door de convergentie van twee disciplines ontstaat synthese. Uiteindelijk draait het om het onderzoek dat betrekking heeft op de relatie tussen Unificatietheorie en Eenheid in Verscheidenheid.

De filosoof Emmanuel Lévinas noemt de ontmoeting met de Ander “een gebeurtenis”, zelfs “een fundamentele gebeurtenis”; het is het belangrijkste, het hoogst mogelijke wat kan worden beleefd. Lévinas laat zien dat het Ik niet zonder De Ander kan bestaan. Alleen als we De Ander leren kennen kunnen we onszelf leren kennen.

Het boek Spinoza's achtbaan (p. 9) van Erik Bindervoet en Saskia Pfaeltzer en het boek Politieke emotie - waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan (p. 28-31) van Martha Nussbaum worden besproken in de bijlage Sir Edmund van de Volkskrant 20 december 2014. Wat betreft het thema 'Voelen en Denken' (Gnosis) sluiten beide boeken nauw op elkaar aan en vormen een cruciaal puzzelstukje in het rapport 'E i V'. De oplossing die grote spirituele leiders aanreiken sluiten beter aan op de menselijke zwakheden, het menselijk tekort , dan de politici die zich beperken tot het bevredigen van het koopkrachtplaatje van hun clièntele (eigen achterban).

Miriam van Reijen maakt in haar boeken over Spinoza van het tweewegen-model (complementaire polariteit, veritas duplex, dubbele driehoek, Twee kanten van één medaille, Tweenaturenleer, Dubbele schema) en het zogenaamde koppelingsbeginsel, de politieke variant van het tweewegen-model gebruik. De gebroken symmetrie zorgt voor het onderscheidingsvermogen van onze ziel en risicobeheersing om de crises van menselijke makelij te bezweren.

Het tweewegen-model van Miriam van Reijen sluit nauw aan op het complementaire model Anthropogenesis en Cosmogenesis in de theosofie. De kloof tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang?, de chaos in de wereld neemt toe doordat politici in het algemeen beter zijn in het doorschuiven dan in het oplossen van problemen. De relatie tussen Anthropogenesis en Cosmogenesis, de in de kosmos verborgen blauwdruk van het leven, het morele kompas (rechtvaardigheid, zelfreinigende vermogen), lees negentropie maakt het mogelijk de chaos te bedwingen. De Kwintessens brengt de ‘Eeuwige wederkeer’ (Perennial philosophy, Sanātana Dharma, de opwaartse - en neerwaartse spiraaldynamiek), de Eeuwige wederkeer van Friedrich Nietzsche tot uitdrukking.

David Brooks stelt intuïtie gelijk aan onderbuikgevoelens (Volkskrant 28 december 2011). Dit is mijns inziens niet hetzelfde. Er moet hier onderscheid worden gemaakt tussen wat van het hoofd is (denken, ratio, cultuur), wat van het hart is (voelen, intuïtie) en wat van de buik is (begeerten, verlangens, het primitieve beest). ‘De buik’ wordt in het algemeen onder controle gehouden door ‘het hoofd’ doormiddel van cultuur en aangeleerde regels. Zou men vanuit zijn buik gaan leven, dan wordt het een bende. Mede omdat de onderbuikgevoelens sterk egocentrisch zijn. De intuïtie van het hart heeft niets te maken met onderbuikgevoelens of met emoties, die vaak ook egocentrisch zijn. ‘Het hart’ is niet op zichzelf gericht, maar op de omgeving, het collectief, het geheel. Mensen die vanuit hun intuïtie leven, kennen een hogere moraal, omdat zij niet zichzelf centraal stellen, maar anderen. Iemand die leeft vanuit zijn/haar hart is zichzelf tot een wet en weet intuïtief wat wel en niet kan. In principe heeft zo iemand geen regels en cultuur nodig om zich ‘te gedragen’. Het nadeel van intuïtie is het gebrek aan samenhang. Het is moeilijk te ordenen en in woorden uit te drukken. Daarvoor is het hoofd nodig, het verstandelijk redeneren.

De zoektocht in de Natuurkunde naar de bron van de kosmische straling staat tegenover de vrijheid, de nieuwe levensrichting van Spinoza, die vanuit de Geestkunde wordt verklaard. Hoe Geestkunde en Natuurkunde, 'Probleem en Oplossing' (complementaire polariteit), met elkaar samenhangen houdt de mensheid al millennia bezig. Het is het probleem van het ego, de Zielkunde, die het mogelijk maakt beide met elkaar te verbinden. De Kwintessens heeft op het balansmechanisme, de relatie tussen Geestkunde en Natuurkunde, de Zielkunde, van de weegschaal in het universum betrekking. Het op de wet van één, Wet van harmonie gebaseerde Zaaien en Oogsten maakt het mogelijk de waarheid dichter te benaderen.

‘Optimisme kan tot rampen leiden’ (Wouter Woussen interviewt Geert Mak Blendle weekoverzicht 11 november 2018):
Het grootste voordeel aan een oorlog meemaken, is dat je er daarna nooit meer een wilt. De Nederlandse historicus Geert Mak hoopt dat ook somber realisme, af en toe een crisis en de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog Europa helpen om oorlogen te voorkomen. ‘Maar de lichten gaan uit en het zou nog lang kunnen duren eer ze weer aangaan.’
Mitterrand en Kohl hadden allebei een wereldoorlog meegemaakt. Vandaag groeit een generatie op die niet eens iemand kent die de oorlog heeft meegemaakt.
‘Voor de Nederlandse premier Mark Rutte, die weinig gevoel voor geschiedenis heeft, is de Europese Unie niet meer dan een handelsverdrag. Maar voor de oprichters van de Unie was het in de eerste plaats een vredesproject na twee catastrofale oorlogen.’

Een mens komt tot betere prestaties wanneer met de evolutionaire kringloop wordt meebewogen. Heidi Muijen gebruikt het vakgebied begeleidingskunde, Freek van Leeuwen schreef De levensweg, René Meijer verwijst naar de filognosie, Abraham Maslow gebruikt zelfverwerkelijking, zelfactualisering, Dr. I.K. Taimni zelf-realisatie, zelfontdekking, Carl Jung gebruikt het individuatieproces, H.P. Blavatsky individualiteit, zelfontplooiing, Baruch de Spinoza zoekt een geheel nieuwe levensrichting, Raymond Lull schreef zijn hoofdwerk Ars Generale Ultima, Mozes Maimonides Gids der verdoolden, Pythagoras past de driehoek toe en Plato de wagenmenner. Om de mensheid op het goede spoor te houden gebruikt de Bijbel gelijkenissen. Deze staan al millennia ter discussie, maar zijn nog steeds actueel. Het onderzoeksrapport 'E i V' gebruikt het zelfreinigend vermogen, dat ook door de wetenschap-1 of wetenschap-2 en de Volkskrant wordt toegepast. Uiteindelijk blijkt het gaat nog steeds over de moraal van het verhaal, er is niets nieuws onder de zon.

Wat Witte Hoogendijk & Wilma de Rek niet onderkennen is dat Het geheime verband (de verborgen 5e Dimensie), het voelen wel door kunst, maar niet door de wetenschap, lees informatici inzichtelijk kan worden gemaakt. Een informaticus is een wetenschapper die met behulp van computers (hardware + software) de informatiebehoefte en informatievoorziening optimaal met elkaar verbindt. Daarentegen is een esotericus een wetenschapper die met behulp van het literaire meesterwerk De Geheime Leer beoogt 'Geest en Lichaam' (psychomaterie), ‘Luisteren en Spreken’,these + antithese = synthese, met elkaar te verbinden. Een computer is een uitstekend hulpmiddel om kwantitatieve gegevens te ordenen, maar is zeer beperkt wanneer het gaat om het beoordelen van kwaliteit, het 'Goede - Ware - Schone'. Wel is het duidelijk dat een computer nooit in staat zal zijn een literair meesterwerk te creëren. Oost of West, het komt op hetzelfde neer, als een grootmeester het doet. Op aarde heeft een grootmeester op het rentmeesterschap betrekking. De fricties, de discrepantie die Haruki Murakami tussen Oost en West ervaart hangt, net als het America first van Trump met vooroordelen samen. Daarentegen hangt het onbehagen in de maatschappij met mensen die geen voorkeursbehandeling krijgen samen.

De ‘Law of One’ heeft op het universele ordeningsprincipe karma, ‘Er is niets nieuws onder de zon’ (Zaaien en Oogsten, Geven en Ontvangen, de 2e grondstelling betrekking. Het gaat in het kwantumvacuüm (bewustzijnsveld) om de virtuele scheidslijn tussen twee polen (les 3 polariteit, syzygieën), het aardse en het hemelse, tussen dharma en karma, waarvan Dharma buiten de bestaanssfeer van de wereld der tegenstellingen ligt, de Éne werkelijkheid. Het draait primair om de verborgen dimensie, de geestelijke wederhelft of Syzygos.

Er is niets nieuws onder de zon heeft op Verlichting in de gupta vidya (= geheime kennis = Gnosis = Esoterie) betrekking. De Bhagavad Gita beschrijft al hoe we onze hartstochten kunnen beheersen, de contouren van de unificatietheorie. Om onze hartstochten beter te reguleren, schreef H.P. Blavatsky De Stem van de stilte, het pad tot Zelfrealisatie, lees Dhammapada Wijsheid van de Boeddha. Het zijn in het bijzonder Étienne de La Boétie, Baruch de Spinoza en Friedrich Nietzsche, die de relatie tussen Slavernij en Vrijheid, Heer en Slaaf opnieuw uitwerken.

Spinoza’s filosofie liegt er inderdaad niet om: de Natuur doet niet aan moraal; de Natuur doet niet aan doelen; de Natuur doet alleen aan oorzaken; er is een volledig gedetermineerd universum; de mens is gedetermineerd; wie er anders over denkt, houdt zich zelf voor de gek. Heumakers: “Het kost nog steeds moeite dit alles ten volle tot je te laten doordingen, zozeer heeft de transcendente godheid van het joden- en christendom zijn sporen getrokken door het Europese denken. Tot in het recht en de moraal toe hebben we onwillekeurig de neiging uit te gaan van absolute, universele, maar in wezen bovennatuurlijke principes en idealen, zoals bij het onderscheid tussen goed en kwaad”.

Het rapport 'E i V' gaat van de Zevenvoudige samenstelling van de mens uit. De innerlijke en uiterlijke mens komt in de relatie tussen Binnenwereld en Buitenwereld naar voren. We hebben als ware twee gezichten, een Januskop, de ene kant open naar de buitenwereld, tegelijkertijd naar binnengekeerd.
De 3 aanzichten van de systeembenadering geven tezamen een vergelijkbare doorsnede.

Arnon Grunberg borduurt in zijn Abel Herzberglezing voort op het werk van Hannah Arendt, Immanuel Kant, Jacques Derrida en Emmanuel Levinas. Een Wijze Ging Voorbij het leven van Abel J. Herzberg van Arie Kuiper laat zien, hoe het oeuvre van Abel Herzberg het mogelijk maakt de waarheid dichter te benaderen. Abel Herzberg schreef het boek AMOR FATI de aanhankelijkheid aan het levenslot : zeven opstellen over Bergen-Belsen. Abel Herzberg beoogt de diepere lagen in de menselijke natuur te doorgronden.

De menselijke natuur is wat alle menselijke wezens met elkaar gemeen hebben. Deze natuur, de menselijke aard is al duizenden jaren vrijwel hetzelfde gebleven. De geschiedenis leert dat de aard van het beestje nog niet zo gemakkelijk is te veranderen. We zijn echter allemaal acteurs en spelen bewust of onbewust onze rollen op aarde. Het levenstoneel op aarde ligt vast (behoud van energie), maar desondanks heeft de mens de vrijheid om naar eigen individuele wensen en verlangens aan het wereldtoneel deel te nemen. De manier waarop we onze rol in het rollenspel invullen wordt vooral beïnvloed door het script dat aan onze rol ten grondslag ligt. Of met andere woorden de cultuur waardoor ons gedrag wordt bepaald.

Het leerproces op aarde was al bekend bij Socrates en Plato, maar ook al bij Zarathoustra en Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita (Tegenstellingen, 5D-concept en Ethisch reveil). Zonder te streven naar waarheid en rechtvaardigheid is een duurzame vrede niet mogelijk. Dus door waarheid en rechtvaardigheid centraal te plaatsen is een betere risicobeheersing mogelijk. De Bhagavad Gita beschrijft al de contouren van de unificatietheorie. Of met andere woorden de Bhagavad Gita laat al zien dat, de ‘Grondtoon van de waarheid’, de verborgen 5e dimensie, die aan de schepping, de Éne werkelijkheid ten grondslag ligt al millennia bekend is. Om in het universum de Éne werkelijkheid te illustreren wordt van de 'Hoofdroute' gebruik gemaakt.

G. de Purucker Mens en evolutie
Hoofdstuk 2 Stromingen in de moderne Wetenschap (p. 28):
5. Dat elektriciteit en magnetisme, een tweelingverschijnsel, corpusculair zijn, uit deeltjes of lichaampjes bestaan en derhalve stof zijn. Het zijn de waarneembare gevolgen van noumenale oorzaken — etherische stof of liever etherische stoffen. De moderne wetenschap heeft nog niet het punt bereikt waarop ze bereid is te erkennen dat magnetisme, de alter ego van elektriciteit, uit deeltjes bestaat of corpusculair is, zoals ze dat nu ten aanzien van elektriciteit toegeeft.

G. de Purucker Bron van het Occultisme (Parabrahman-mulaprakriti)
Hoofdstuk Fohat, de dynamische energie van de kosmische ideatie
Fohat, de dynamische energie van de kosmische ideatie
212: Wanneer de dingen in elektrisch opzicht niet in evenwicht zijn, krijgen we de zeer warme of zeer koude dagen, de stormachtige dagen of de abnormaal rustige dagen. De bewegingen en werkingen van deze kosmische elektriciteit veranderen voortdurend van richting. De bliksem is één kort segment van een circulatie in de kosmos en is zeer nauw betrokken bij bepaalde vitale stromen tussen de zon en de aarde en de mens en de aarde; en die stromen bewegen zich door en naar en van de aarde en de meteoorsluier die haar omgeeft. Magnetisme is het alter ego van elektriciteit en elk is een ‘broeder-zoon’ van fohat. In wezen zijn wat wij zwaartekracht, elektriciteit en magnetisme noemen alle hetzelfde: drie manifestaties van fohat of de kosmische levenskracht zoals die zich in onze fysieke afdeling van het heelal voordoet. Dit heelal is niet verdeeld in graden die van elkaar zijn gescheiden, maar is een organisch geheel dat graden of stadia bevat die in elkaar overgaan, van het onzichtbare naar het zichtbare en nog verder omlaag weer naar het onzichtbare. Er zijn in feite geen radicale scheidingen, behalve in schematische zin.

Occulte Wetenschap daarbij een steun? Hier zijn een paar raadgevingen; men moet voor zichzelf uitmaken of ze toepasbaar zijn:
Mahatmabrieven
Inleiding
xii,xiii: “xii: Het zijn de priesterkaste, het priesterdom en de kerken; het is in die illusies die de mens als heilig beschouwt dat hij de bron moet zoeken van die vele vormen van kwaad die de grote vloek van de mensheid zijn en haar bijna overweldigen. Onwetendheid schiep Goden en sluwheid maakte van de gelegenheid gebruik.”1 En verder “De gedachte ooit een nieuwe hiërarchie te stichten voor de toekomstige onderdrukking van een door priesters beheerste wereld, zij verre van ons.”2 De strekking en inhoud van deze woorden is in onze tijd duidelijk genoeg.
Brief No. 10
59: Parabrahm is niet een God, maar absolute, onveranderlijke wet en Iswar is het gevolg van Avidya en Maya, onwetendheid gebaseerd op de grote begoocheling.
60: Maar terwijl wij aan alle verschijnselen die uit de oneindige en
onbegrensde ruimte, duur en beweging, voortkomen, materiële natuurlijke,waarneembare en bekende (voor ons althans) oorzaken toekennen, kennen de theïsten er geestelijke, bovennatuurlijke en onbegrijpelijke en onbekende oorzaken aan toe. De God van de Theologen is eenvoudig een denkbeeldige macht, un loup garou, zoals d’Holbach het uitdrukte – een macht die zich nog nooit heeft geopenbaard. Ons hoofddoel is de mensheid van deze nachtmerrie te verlossen, de mens het goede te leren ter wille van het goede, en met zelfvertrouwen door het leven te gaan in plaats van op een theologische kruk te steunen, die ontelbare eeuwen lang de directe oorzaak was van vrijwel alle menselijke ellende. Wij mogen pantheïstisch worden genoemd – maar NOOIT agnostisch. Wil men ons ENE LEVEN, onveranderlijk en onbewust in zijn eeuwigheid, aanvaarden en zien als God, dan mag men dat doen en zo aan nog een totaal verkeerde benaming vasthouden. Maar dan zal men met Spinoza moeten zeggen, dat er geen andere substantie bestaat en voor ons denkbaar is dan God; of, zoals die beroemde en ongelukkige filosoof het in zijn veertiende stelling uitdrukt: “praeter Deum neque dari neque concepi potest substantia” – en daardoor Pantheïsten worden. . . . wie anders dan een Theoloog, die is grootgebracht in mysteriën en het meest ongerijmde supernaturalisme, kan zich een op zichzelf staand wezen voorstellen dat uiteraard oneindig en alomtegenwoordig is, buiten het gemanifesteerde onbegrensde heelal.

De medaille met twéé kanten, heeft een keerzijde, de dubbelganger (ferouer, alter-ego, maskerkwadrant). Het maskerkwadrant maakt het weloverwogen eigenbelang, het egoïsme zichtbaar en laat zien dat we in een loop (schizofrenie) terecht kunnen komen wanneer we niet meer met onze spirituele bron zijn verbonden. Met behulp van het maskerkwadrant is het mogelijk ons van onze conditioneringen, de tegennatuurlijke kringloop bewust te worden en onze vrijheid te herwinnen. We laten zien hoe het mogelijk is ons weer met de natuurlijke kringloop te verbinden. Bij het 'Ken uzelve' gaat het om het ik en de ander. Doorzie uw eigen mogelijkheden, beperkingen en grenzen. Het leert je regisseur te worden van je eigen leven.

Politici, geestelijke leiders en wetenschappers, de decision makers kunnen zo gefocussed zijn op een kant van de medaille dat zij de keerzijde verwaarlozen of zelfs geheel uit het oog verliezen.

Het bewustwordingsproces bestaat uit de uitwisseling tussen het vrouwelijk en het mannelijk, tussen 'Chaos, Gaia en Eros' en het 'Goede, Ware en Schone', tussen 'Chaos-Theos-Kosmos' en 'Goden-Monaden-Atomen', tussen materie en geest (geestvonkatoom), tussen lagere Tetrade en hogere Triade, tussen 'chaos en harmonie', tussen navel (Epithumia) en hart (Thumos), tussen begin en het einde, tussen Alpha en Omega.

De 'Derde weg' heeft in het onderzoeksrapport 'E i V' op de relatie tussen 'Chaos - Gaia - Eros' en het Eeuwig 'Goede - Ware - Schone', op de synthese tussen 'vrouwelijk en mannelijke' energie (aantrekken en afstoten) betrekking.

De gebroken symmetrie zorgt voor het onderscheidingsvermogen van onze ziel en risicobeheersing om de crises van menselijke makelij te bezweren.
Het
ordeningsprincipe 'Chaos en Harmonie' dat in het universum zit verscholen heeft op de chaostheorie betrekking. Er kan wel degelijk van een zelfreinigend vermogen, twee kanten van één medaille, twee convergerende lijnen die op diverse bewustzijnsniveaus bij elkaar kunnen komen, worden gesproken.

Op aarde draait het primair om de mechanismen, de wetmatigheden die aan ons gedrag ten grondslag liggen. In het bijzonder de zeven universele wetten die in het boek De Hele Olifant in Beeld van Marja de Vries worden besproken. Deze wetmatigheden kunnen we in ons voordeel, maar ook in ons nadeel aanwenden. Het is onze vrije wil die daar richting aan geeft. De kredietcrisis is mede een gevolg doordat de afgelopen decennia het publieke en het private domein volledig met elkaar verweven zijn geraakt. De marktfundamentalisten zijn als een olifant door de porseleinkast gebanjerd. Men heeft één kant van de medaille, de moraal van het verhaal volledig verwaarloosd. Een goede balans is alleen te bereiken wanneer ook met de keerzijde rekening wordt gehouden.

De éne werkelijkheid bestaat uit paren van tegenstellingen. Asymmetrie bestaat op aarde, maar niet bij God (Ain-Soph) in de hemel. ‘Begrip en onbegrip’, ‘orde en wanorde’, ‘negentropie en entropie’, ‘analoog en digitaal', ‘logische afhankelijkheid en acausale geordendheid’, ‘collectieve en persoonlijke onbewuste’, 'psychoanalyse en psychosynthese', 'evolutie en involutie', 'microkosmos en macrokosmos', 'individueel en collectief', ‘hemel en aarde’ kunnen niet los van elkaar worden gezien.

Frans de Waal is een wereldberoemde, uit Nederland afkomstige, primatoloog die sinds 1981 in de VS werkt. De boodschap van zijn negende, fascinerende boek vol paralellen tussen mens en dier, is dat nu het tijdperk van empathie is aangebroken. De misvatting dat de vrijemarkteconomie een zelfregulerend systeem zou zijn, is in de periode George Bush geculmineerd in de nachtmerrie van de financiële crisis. Nu moet het afgelopen zijn met de graaicultuur van CEO’s en bankiers. ‘Greed is out, empathy is in’, stelt De Waal. Mensen zijn niet alleen de agressiefste primaten, maar ook de meest empathische, zoals bijvoorbeeld bleek uit de hulp die Azië kreeg na de tsunami in 2004.

Wat is Tat tvam asi?
Hoe onderzoeken wij nu ons zelf en wat is het zelf eigenlijk? ‘Atman = Brahman’ is hier doel en middel, vraag en antwoord tegelijk. Door dit indachtig te zijn en te beamen, kunnen wij voortdurend ons zijn en ons bewustzijn bewust zijn en verruimen. Ook kan de weg van de ontkenning worden gevolgd, zoals verwoord in een andere Upanishadische kernspreuk ‘neti, neti’ (niet dit, niet dat). Dan zien wij in wat wij allemaal niet zijn. Niet dit lichaam, niet deze geest. ‘Tat tvam asi’ en ‘neti, neti’ zijn twee kanten van een en dezelfde munt.
Door deze reflectie op onszelf en onze situatie kunnen wij tot een steeds doorleefder inzicht komen.
Dit inzicht kan ook tot stand komen door de spiegels die het gesprek of de persoon van de ander – in het bijzonder de goeroe – ons biedt.
Ervaren wij niet af en toe een niet onder woorden te brengen eenheid met dat wat buiten ons is? Wij hoeven dus niets nieuws te leren, maar slechts in te zien wat wij reeds weten en ervaren: niet alleen theoretisch, maar ook praktisch kan een kind de Upanishadische was doen!
Al deze al te menselijke ervaringen – hoe nietig en onbewust dan ook – van het ‘tat tvam asi’ en het ‘neti, neti’ kunnen onze aandacht krachtig doen richten op de mogelijkheid van de advaita van ‘Atman = Brahman’, op de werkelijkheid van Sat, Chitt en Ananda. Hier is geen sprake van wereldverzaking. Juist uit het opdelen van de wereld in allerlei tegendelen spreekt een verzaking van al wat is. Advaita richt zich op de wereld zoals wij die van alle dag kennen en tegelijkertijd op de grondslag van al wat is, op Brahman. Terwijl wij bij al deze en soortgelijke termen en frasen intuïtief beseffen, dat ook zij steeds tekort schieten als omschrijving van de ultieme werkelijkheid, weten wij ook dat ze ernaar verwijzen kunnen en ons de weg wijzen.

In plaats van dat we in het leven onze eigen weg, de middenweg, de route van balancerend leiderschap kiezen prefereren we veelal het kuddegedrag (Groupthink). Bij nabootsend gedrag kiezen we voor de bekende weg, de opvattingen van de kudde.

Met behulp van het 7 schillenmodel kan de boodschap van authentiek leiderschap worden weergegeven. De kern van Authentiek leiderschap is dat je je gedrag niet van buiten naar binnen moet laten bepalen (rode pijl), maar van binnen naar buiten (groene pijl). Dan praat je over authentiek leiderschap. Authentiek leiderschap laat zien hoe in het leven schommelingen tussen Leven en Dood, bijvoorbeeld kleine conjunctuurschommelingen en grote Kondratiev-cyclus ontstaan en kunnen worden opgelost.

De natuurfilosofie verbindt de fysica met de metafysica, de geestkunde. Een ommekeer in het denken ontstaat wanneer de natuurfilosofie in de geest van The Advancement of Learning van Francis Bacon weer centraal komt te staan.

Henk Procee boek Intellectuele passies - Academische vorming voor kenners (p. 48):
Wat Francis Bacon duidelijk maakt is wat iedere toneelspeler ook heeft ervaren: acteren vraagt net als waarnemen “doen en laten”, “activiteit en passiviteit” en dat is een goed evenwicht. Daarbij vraagt passiviteit veel meer dan op het eerste gezicht lijkt. Het kost namelijk veel oefening om op het toneel naturel te kunnen zwijgen. Dat is de ene kant van de medaille. De andere kant is de actieve: hoe er al handelend een performance neergezet wordt.

Wat betreft onze levensbeschouwing kan ook de vraag worden gesteld in hoeverre zijn we ons bewust van welke rollen spelen we in het leven?
De rollen die we in het leven vervullen hangen met de functie van de psyche samen.

De ringcyclus is een vier voorstellingen durende muziek-theaterproductie, door Wagner omschreven als Ein Bühnenfestspiel für 3 Tage und einen Vorabend. De cyclus omvat 4 samenhangende werken, Das Rheingold, Die Walküre, Siegfried en Götterdämmerung (de laatste in het Nederlands vertaald als Godenschemering).

Door het schone van bijvoorbeeld kunst en muziek met anderen te delen kunnen tegenstellingen worden overwonnen. Een topmusicus beheerst niet alleen de techniek om zijn instrument te bespelen, maar hij weet ook een compositie op een authentieke wijze te interpreteren. De taal van muziek, de 'muziek van de sferen' (eonische muziek) is universeel. Volgens Johannes Kepler bestaat de verbinding tussen geometrie, kosmologie, astrologie, harmonie en muziek door de musica universalis.

Het 5Ddenkraam leert dat er van evidence-based practice dus van wetenschappelijke falsificeerbaarheid, het 'zelf-verifiërende geloven' van William James sprake is.

HPB: Het bijzondere leven en de invloed van Helena Blavatsky / Sylvia Cranston, Carey Williams (research assistent)
HPB had een aantal vrienden in wetenschappelijke kringen, onder wie Thomas Edison, Sir William Crookes, een vooraanstaande scheikundige en natuurkundige uit de negentiende eeuw, en Camille Flammarion, de beroemde Franse sterrenkundige. Ze waren alle drie lid van de Theosophical Society. Andere leden van betekenis waren de Amerikaanse filosoof William James en generaal-majoor Abner Doubleday, een held uit de Burgeroorlog, en zogenaamd de uitvinder van baseball. Doubleday, een geleerd man, liet zijn bibliotheek met zeldzame boeken na aan de TS, waarvan hij vicevoorzitter was geweest. HPB kende hem goed toen ze in New York woonde.

Het leven is geen probleem dat opgelost moet worden, maar een mysterie. Het 5Ddenkraam laat net als de levensboom en het enneagram zien dat het goede nieuws is dat er een zelfregulerend [zelfreinigend, zelfgenezend, zelfhelend vermogen, homeostase (sociologie) of (fysiologie)], als het ware een 'Checks and Balances' in het universum zit ingebakken. Het gaat er om de schijnwaarheden in het leven, de ingebakken clichés te demystificeren.

Zowel de Theory of everything (philosophy) als de Theory of everything (physics) bestaat. Ligt het dan niet voor de hand beide inzichten met behulp van de gammawetenschappen met elkaar te verbinden?

Stelling: Alleen een interdisciplinaire grensoverschrijdende benadering, een integrale denktrant, de synthese van de alfa-, béta- en gammawetenschappen, het onderkennen van de twee kanten van één medaille brengt de Theorie van alles een stapje verder.

Volgens Blavatsky gaat de Natuur in al haar manifestaties meetkundig te werk. In Ethica wordt Spinoza’s denken "in meetkundige trant uiteengezet".
De theosofie gaat ervan uit dat er een rechtvaardigheidsmechanisme (wet van harmonie analoog aan de wet van vergelding) een zelfreinigend vermogen in het universum zit ingebakken. De wet tot behoud van energie speelt daarbij een cruciale rol. Alle levensvormen zijn aan de Universele Wet van karma, ten goede of ten kwade onderhevig. Als we standvastig blijven in juist denken en juist handelen, voor de 'Hoofdroute' kiezen, zal aan het immense lijden in de wereld geleidelijk een einde komen. Boeddhisme kan worden gezien als de ‘oplossing’, die Boeddha na intense meditatie over de vraag van het lijden, heeft ontvangen. Het Boeddhisme maakt gebruik van de allegorie ‘Karma en Sangha’ en het Hindoeïsme van ‘Karma en Dharma’. In de kabbala neemt En-Soph de plaats van het heilige, het onkenbare Sangha en Dharma in.

De grote collectieve ziekmaker van deze tijd is werkstress, psycho sociale arbeidsbelasting. Bij het toenemen van spanningen (stress en angst) in de wereld wordt aan risicobeheersing (stress management) en de mate van maakbaarheid van een wereldwijde samenleving meer aandacht besteed. Maar om spanningen te verminderen heeft de evolutie de mens gelukkig ook van de eigenschappen geweten, zelfbeheersing (innerlijke harmonie leidt tot uiterlijke harmonie), mededogen en empathie voorzien.
Moet je bijna dood zijn geweest om die levenslessen te leren? Nee, meent Van Lommel, die zelf nooit een bijna-doodervaring heeft gehad. Zelf heeft hij dankzij zijn onderzoek zoveel waardevolle lessen geleerd, dat hij in 1992 zijn carrière als cardioloog heeft beëindigd om zich volledig te kunnen wijden aan verder onderzoek en nieuwe publicaties en lezingen over dit onderwerp. ‘Door ermee bezig te zijn en ervoor open te staan, is mijn leven veranderd’, zegt Van Lommel. ‘Ik zie nu in dat alles voortkomt uit bewustzijn. Ik begrijp beter dat je je eigen realiteit creëert op basis van het bewustzijn dat je hebt en de intentie van waaruit je leeft. Ik begrijp dat bewustzijn de basis is van leven, en dat het in het leven vooral gaat om compassie, empathie en liefde.’
Christian Keysers laat ons in Het empathische brein aan de hand van levendige en persoonlijke beschrijvingen van experimenten zien waarom we niet alleen individuen zijn, maar vooral ook sociale wezens.

Mark Davidson Het ontdekken van de Tao Teh Ching
In de hoofdstukken 3 en 63 lezen we Wei Wu Wei, handel, maar bezit de handeling niet of ‘handel door de werkzaamheid van het innerlijk leven’. Hoe het ook wordt gezegd, de nadruk ligt duidelijk op het verrichten van handelingen:
Daarom stelt de zichzelf beheersende mens
zich tot taak te toeven in het Innerlijke Leven;
hij onderricht, niet met woorden, maar met daden;
hij brengt alle wezens tot handelen, hij wijst hen niet af;
hij schenkt hen leven, maar bezit hen niet;
hij handelt, maar ziet niet uit naar beloning;
hij streeft naar volmaaktheid, maar maakt geen aanspraak op verdienste.
– hfst. 2

Het holistische denken laat de verbindende schakel, het andere denken zien. De verbindende schakel, de ziel tussen geest en lichaam, geeft een oude kijk op de verborgen blauwdruk, het drievoudige evolutieplan. De beschavingstransformatie die in het holos tijdperk plaats vindt bouwt op eerdere transformaties voort. Rudolf Steiner heeft er al op gewezen dat de Heilige Geest aan de aarde haar definitieve bestemming geeft.

Het Oude Testament spreekt van het Gouden kalf en het Nieuwe testament van dat Niemand twee heren kan dienen: Jullie kunnen niet God dienen én de mammon. Ook nu gaat het nog steeds om een medaille met twee kanten, Goed en Kwaad (zie ook Demon est deus inversus). Het boek De Mystieke Kabbala Sleutel Tot De Kennis Der Wetten Van Geest, Ziel en Lichaam van Dion Fortune beschrijft de tweevoudigheid 'Demon est deus inversus' in hoofdstuk XXVI De Kelippoth (klippoth) het positief – en negatief kwaad. Maar ook Maimonides en Isaiah Berlin maken van de twee kanten van één medaille gebruik.

Er bestaat niet alleen het two Concepts of Liberty Negative liberty & Positive liberty ('negatieve' en 'positieve' vrijheid) van Isaiah Berlin, maar ook de negatieve theologie van Maimonides.

Nieuwe Testament: Vóór de komst van Christus plachten de profeten de religie te prediken als de wet van hun vaderland en krachtens het ten tijde van Mozes gesloten verbond. Na de komst van Christus echter predikten de apostelen haar als de universele wet aan alle mensen, uitsluitend krachtens het lijden van Christus. Onder het woord Gods wordt de ware religie verstaan. Johannes: Hij was in de wereld en de wereld heeft hem niet gekend. (boodschap).
Rudolf Steiner heeft er al op gewezen dat de
Heilige Geest aan de aarde haar definitieve bestemming geeft. Geest en lichaam (psychomaterie) zijn twee tegendelen, die al bij de eerste openbaringen aan de profeet Mozes naar voren zijn gekomen.
In essentie behandelt het rapport ‘E i V’ het mechanisme
‘en-en’/‘of-of’ (‘God en Darwin’/’God of Darwin’, ’Eenheid’/‘Gebroken symmetrie’, 'Emergentie'/'Decompositie', 'Emergence'/'Quantum decoherence', ‘Monade’/’Duade’), de twee kanten van een medaille. Het is de ziel (psyche) die de twee kanten van een medaille met elkaar verbindt. Voor 'God en Darwin' kan ook gelezen worden 'Geloof en Rede'. Zowel Mozes Maimonides (1135 – 1204) als Raymond Lull (1232 – 1315) zijn wetenschappers, die zich al intensief hebben toegelegd op het schijnbaar onoplosbare conflict tussen geloof en wetenschappelijke kennis. Mozes Maimonides (BRES nr. 268) in zijn boek Gids der verdoolden en Raymond Lull in zijn hoofdwerk Ars Generale Ultima.

Cruciaal is de 'conceptuele omkering' van Douglas Hofstadter, de Ouroboros, de slang die in zijn eigen staart bijt. In de achtvorm: Zo boven zo beneden.

Theodor W. Adorno Minima Moralia, recensie Arnon Grunberg.
In aforisme na aforisme, het ene vaak nog briljanter dan het andere, wrijft hij de lezer de impasse in en hij vergeet daarbij niet, vrijwel alle profeten en instituten - van wie de lezer nog heil verwacht - te ontmaskeren als handlangers van de verdinging. De journalistiek bijvoorbeeld geeft 'de begrijpelijkheid voor de dommen de hoogste prioriteit'.

Dirk de Schutter De profeet van Frankfurt
Adorno vervoegt de schare van filosofen, schrijvers en kunstenaars die de geschiedenis van het Westen niet aanzien als een verhaal van triomfen, maar het rampzalige van die cultuur in de ogen gekeken hebben. In de honderd jaar na de Grote Oorlog, die we deze maand zo ijverig gedenken, is een ontnuchterend aantal meesterwerken gepubliceerd dat naar het duistere hart van de westerse cultuur wijst.

De quintessens van het verhaal is dat om een duurzame samenleving te creëren er maar een pedagogische 'Hoofdroute' is, er een ommekeer in het denken, de alteriteit van Emmanuel Lévinas nodig is. Met het inzicht dat ether biedt is het wel mogelijk de levenscycli op aarde beter te beheersen. Voor dit inzicht wordt ook de term 5Ddenkraam (5D-concept) gebruikt. Het geeft aan op welke wijze synthese kan worden bereikt. Het accent licht in het rapport ‘E i V’ niet specifiek op het systeemdenken, de levenscycli op aarde, maar op het 5e element, de blauwdruk achter de levenscycli. De teloorgang van de materiële wereld kan door de geestelijke wereld worden opgelost. De 5e dimensie maakt het bewustzijn van het bewustzijn, het meta-bewustzijn, het kosmisch bewustzijn, het non-lokaal bewustzijn zichtbaar.

Adorno en Levinas vertegenwoordigen de continentale filosofie. De negatieve dialectiek van Theodor W. Adorno (kies: 6 – kritische theorie – Adorno) sluit op de waarheidsvinding, de paradigmawisseling in het rapport 'E i V' aan. Waarheidsvinding is een principe van beschouwing en onderzoek dat feiten belangrijker of op zijn minst gelijkwaardig acht aan ervaring en opportuniteit. Discussie over de aard en zin van dit principe vindt vooral plaats in het kader van sociaal onderzoek zoals dat door gedragswetenschappers wordt gedaan. Wat leren we van Stapel of anders geformuleerd hoe vindt het creëren van de maatschappelijke orde, de besluitvorming plaats?

De economische groei stagneert omdat de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Spirituele leiders hebben altijd al geweten dat om maatschappelijke ordening te bereiken het morele kompas centraal dient te staan. Politieke leiders houden zich vooral met koopkrachtplaatjes bezig om chaotisch menselijk gedrag, zelfvernietiging (zelfdestructie) te vermijden. Infotainment, symbolisch beleid heeft het echte politieke debat vervangen. Politici dienen over inhoudelijke keuzen te discussiëren.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie (Deel 2 p. 533):
Elk volk dat een sterrenkundig stelsel had, en vooral India, had de grootste eerbied voor het kruis, want het was de meetkundige basis van de religieuze symboliek van hun avatāra’s, de manifestatie van de godheid of de schepper in zijn schepsel de MENS; van God in de mensheid, en van de mensheid in God (dubbele evolutie, dubbele driehoek), als geesten.

Net als Raymond Lull (1232/1233 - 1315/1316) en Thomas van Aquino (± 28 januari 1225 – 7 maart 1274) baseert Daniel Ofman in zijn boek het kernkwadrant op het idee dat is uitgewerkt in het boek Ethica Nicomachea van Aristoteles.

Zeger van Brabant (1235/1240 - 1284) was ook belangrijk omdat hij het averroisme in zijn geheel accepteerde. Het Averroïsme was controversieel, omdat het de filosofie van Aristoteles onderwees, zonder dat deze filosofie was ingekaderd binnen het christelijk geloof. Daarom werd Zeger beschuldigd van het onderwijzen van "dubbele waarheden"; hij zou zeggen dat iets waar is, gebaseerd op de rede, maar zou tegelijkertijd, gebaseerd op het geloof, het tegendeel beweren.
En nu over Zeger van Brabant zelf. In eene geleerde monographie, Die Impossibilier des Siger. von Brabant, eine philosoph. Streitschrift aus d. XIII. Jahrh. (Beiträge z. Gesch. d. Philos. Band II. 6. Münster 1898), had M. Baeumker, vóór P. Mandonnet, verscheidene gebeurtenissen vastgesteld uit het leven van den Brabantschen wijsgeer. 't Is uit met het verdichtsel, dat van Zeger van Kortrijk en Zeger van Brabant eenen en denzelfden man maakt. Zeger staat te Parijs hoog in aanzien, vermits hij op den Rector der Hoogeschool de bovenhand heeft, en spant met Willem a Sto Amore tegen de bedelorden samen. Om zijne gewaagde leerstelsels werd Zeger door de geestelijke overheid veroordeeld, moest Parijs verlaten, en werd, ongetwijfeld in 1278, voor de rechtbank gedaagd van Simon Duval, groot Inquisitor voor Frankrijk. - Zonder stil te blijven bij de voorvallen uit zijn leeraarsleven, waarover wij dadelijk zullen spreken, geeft P. Mandonnet zijn besluit over het duister vraagstuk van Zeger's dood. Hij gelooft dat Zeger tot levenslange gevangenis werd verwezen, ten gevolge zijner veroordeeling door den Inquisitor, en dat hij ellendig te Orvieto stierf.

In het onderzoeksrapport ‘E i V' komt duidelijk naar voren, dat de structuur, de kwintessens van de universele esoterie op de negatieve dialectiek is gebaseerd. De grondslag van de esoterie: ‘Er is niets nieuws onder de zon.’

III Negatie en het waardensysteem.
Het inductieve in de taal bestaat bij de negatie: terwille van het eigen-algemeen convergeren de bijzonderheden in ontkenning van hun onderscheid. Deze negatie dient de waarschijnlijkheid der generaliserende en/of infererende consensus en werpt de menselijke cultuur voortdurend terug op de basis van de bevrediging der primaire behoeften. Behoeften i.h.a. bepalen de connotaties en associaties van de individuele betekenisstructuur terwijl de prioriteiten van de consensus op collectief nivo het waardensysteem impliceren dat als motivator optreed. Deze waarden worden i.h.a. weergegeven door (o.a.) de begrippen waarheid, vrede, liefde, rechtgeaardheid en geweldloos begrip (vgl. De Yoga-Sutra's van Patanjali en de leringen van Sai Baba). Men streeft naar de toestand waar men behoefte aan heeft; de toestand waar men in negatie van vervreemdde. Het verzachten van de prijs van de negatie is de kunst van de cultuur. Het doel is het negatie-vrij bewust zijn van natuur die met cultuur is. Niet zonder de negatie, maar vrij zijn in negatie.

De onderzoeksresultaten op het terrein van 'Nature en Nurture' en bijna-dood ervaring (BDE) bieden een kader voor het 'Incarnatie en Reïncarnatie' debat. Zelfreferentie vormt daarbij de spil. Het is en blijft allemaal mensenwerk. Centraal staat dat de toekomst wel degelijk het heden kan bepalen, hoe richten wij onze energie? Bij leven gaat het om de entelechie van Aristoteles, de emergente eigenschap zelfgelijkvormigheid. De vier oorzaken-leer van Aristoteles is nog steeds actueel. Pythagoras had de kwintessens, de onderliggende eenheid achter de verscheidenheid al te pakken, de chaos. Het zijn onze conditioneringen die bepalen hoe we de wereld zien.

Bij elk conflict kan de vraag worden gesteld in hoeverre speelt de omgeving een rol en anderzijds in welke mate het karakter? Of met andere woorden het onderzoek heeft betrekking op het terrein van 'Nature en Nurture' en BDE. Karma onderzoek biedt een interessant kader om deze vraag te beantwoorden. Voor dit type intuïtief onderzoek wordt verwezen naar artikelen van Rinke Visser. Over hoe de wet van karma precies werkt is een mysterie. Voor het mysterie van het leven gebruikt Teilhard de Chardin het woord 'amorisatie', de liefdes verweving van dit universum. Wat dit vraagstuk bijzonder complex maakt is dat de wetmatigheden die aan de schepping ten grondslag liggen onderling met andere wetten, de twee kanten van één medaille en non-dualiteit, onze oerbron En-Soph zijn verbonden.

De monaden van Leibnitz (psycho-fysisch parallellisme) lijken verdacht veel op de eonische tijdruimten of psychons van John Eccles. Een veelbelovende kandidaat voor het psychon van John Eccles is het majorana fermion - 'Het is half God, half duivel' (Demon est deus inversus) - van Leo Kouwenhoven (interview Elsevier 21/28 december 2013).

Ordening is het tegendeel van chaos. De hamvraag is dan hoe verander je chaos in harmonie?
In het rapport Eenheid in Verscheidenheid worden de contouren geschetst hoe probleem en oplossing met elkaar samenhangen. De oplossing van het ééndimensionale marktdenken ‘u vraagt, wij draaien’ heeft een psychologische (Deel IV), een sociologische (Deel V) en een filosofische (Deel VI en VII) dimensie.

De samenhang tussen deze vier gezichtspunten brengt de kwintessens tot uitdrukking. Voor een vruchtbaar debat is het wenselijk dat je vanuit een verscheidenheid aan perspectieven naar de éne werkelijkheid kunt kijken. Voor zowel politici als het bedrijfsleven is het nuttig dat het ééndimensionale marktdenken ‘u vraagt, wij draaien’ wordt doorbroken. Creativiteit, verbeeldingskracht (imaginatie) zorgt dat het lichtpuntje aan het eind van de tunnel feller gaat schijnen. De gangbare methode om de wils- en verbeeldingskracht te verenigen is yoga, contemplatie, meditatie.

Creativethink maakt het mogelijk de ongeordendheid van een systeem, de entropie te verminderen. Creativethink (Zelfgenezend vermogen), geestelijke ordening staat tegenover chaos. Creativethink, leren in het kader van de geestelijke wereld, stelt zich open voor nieuwe ervaringen, voor creativiteit. Er wordt niet op oude patronen, conditioneringen en groupthink voortgeborduurd.

De Geheime Leer Deel II Stanza 12 De ‘vloek’ vanuit een filosofisch gezichtspunt (p. 474):
Er is in de natuur één eeuwige wet, die er altijd naar streeft tegenstellingen te vereffenen en een uiteindelijke harmonie teweeg te brengen. Dankzij deze wet, waardoor de geestelijke ontwikkeling de stoffelijke en zuiver intellectuele verdringt, zal de mensheid worden bevrijd van haar valse goden en zal zij tenslotte DOOR ZICHZELF ZIJN VERLOST.

Universele kennis, de universele wetten zijn complementair aan de natuurwetten.
De belangrijkste Universele Wet is de Wet van Eén, die stelt dat alles in de kosmos met elkaar verbonden is.
Wegens de eindigheid van de lichtsnelheid kan alles in de kosmos niet met elkaar verbonden zijn.

Eindconclusie is dat Blavatsky in De Geheime Leer de oplossingsrichting ('Hoofdroute') van de absolute waarheid, een visie uitwerkt, die net als de nieuwe levensrichting van Spinoza nog voor 100% actueel is. Namelijk hoe kunnen we leren beter met elkaar samen te leven? Het draait dus niet om onderwijs dat primair op marktwerking is gericht, waarbij de keuzevrijheid van het individu centraal staat, maar om een individueel leerproces (Individualiteit), een onderwijssysteem dat zich op een duurzame samenleving oriënteert.

De Geheime Leer Deel I, Stanza 6 Onze wereld, haar groei en ontwikkeling (p. 177):
Als men zegt dat fohat ‘zeven layacentra’ voortbrengt, betekent dit dat de GROTE WET (theïsten mogen die God noemen) voor vormgevende of scheppende doeleinden haar eeuwigdurende beweging op zeven onzichtbare punten binnen het gemanifesteerde Heelal laat ophouden of liever gezegd, wijzigt. ‘De grote Adem graaft door de Ruimte heen zeven gaten in laya, om die tijdens het manvantara te laten ronddraaien’ (Occulte catechismus). We hebben gezegd dat laya is, wat de wetenschap het nulpunt of de nullijn zou kunnen noemen; het rijk van de absolute negativiteit, of de ene werkelijke absolute kracht, het NOUMENON van de zevende toestand van wat wij in onze onwetendheid ‘kracht’ noemen en als zodanig erkennen; of ook wel het noumenon van de ongedifferentieerde kosmische substantie, die zelf een onbereikbaar en onkenbaar object is voor de begrensde waarneming; de wortel en de grondslag van alle objectieve en subjectieve toestanden; de neutrale as, niet een van de vele aspecten, maar het middelpunt ervan. Men kan de betekenis verduidelijken als men probeert zich een neutraal middelpunt voor te stellen – de droom van de zoekers naar een eeuwigdurende beweging. Een ‘neutraal middelpunt’ is in een bepaald opzicht het grenspunt van een gegeven stel zintuigen.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 6
De maskers van de wetenschap (p. 575):
De oude ingewijden kenden geen ‘wonderbaarlijke schepping’, maar leerden de evolutie van atomen (op ons fysieke gebied) en hun eerste differentiatie uit laya tot de protyle, zoals Crookes de stof of de oersubstantie
aan de andere zijde van de nullijn veelbetekenend heeft genoemd: daar waar wij de Mūlaprakriti plaatsen, het ‘wortel-beginsel’ van de wereldstof ('Weltstoff', oerstof) en van alles in de wereld.
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk De voorouders die de wetenschap aan de mensheid biedt (p. 762):
Waarom zouden de aanhangers van Haeckel in dit specifieke geval dan mogen protesteren?
Ze hebben natuurlijk een antwoord klaar: ‘Omdat wij het bestaan van de monadische essentie niet erkennen.’ De manifestatie van de logos als individueel bewustzijn in de dierlijke en menselijke schepping wordt door de exacte wetenschap niet aanvaard, en dit denkbeeld geeft natuurlijk niet alle aspecten ervan weer.
766,767: De wereld kan gerust zijn. De dag is niet ver meer, waarop de ‘in drie opzichten grote’ Haeckel (tot zijn eigen tevredenheid) zal hebben aangetoond dat het bewustzijn van Sir I. Newton, fysiologisch gesproken, slechts de
reflexwerking (of negatief bewustzijn) was, veroorzaakt door de perigenese van de plastidulen van onze gemeenschappelijke voorvader en oude vriend, het moneron Haeckelii.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 25 De mysteriën van het zevental (p. 712):
Er zijn twee tetragrammatons: de macro- en de microprosopus. De eerste is het absolute volmaakte vierkant of TETRAKTIS binnen de cirkel, beide abstracte begrippen, en wordt daarom AIN, het Niet-zijn genoemd, d.i. onbegrensbaar en absoluut Zijn. Maar beschouwd als microprosopus of de ‘hemelse mens’, de gemanifesteerde logos, is hij de driehoek in het vierkant – de zevenvoudige kubus, niet de viervoudige, of het vlakke vierkant. Want in dezelfde ‘Grote heilige Vergadering’ staat geschreven: (83) ‘En hierover wensten de kinderen van Israël te weten, zoals er staat geschreven (Exodus xvii, 7): ‘Is het Tetragrammaton in ons midden, of het
Negatief Bestaande?)’9 (Waar maakten zij onderscheid tussen microprosopus, die Tetragrammaton wordt genoemd, en macroprosopus, die AIN wordt genoemd, Ain het negatief bestaande?)’10.
9) In de bijbel vereenvoudigd tot: ‘Is de Heer (!!) in ons midden, of niet?’ (Zie Exodus xvii, 7.)
10) Zie Kabala Denudata door S. Liddell MacGregor Mathers, lid van de T.S., blz. 121.

H.P. Blavatsky De Sleutel tot de Theosofie (p. 12):
In plaats van boeddhisme, de religieuze filosofie van Gautama is de theosofie de WIJSHEIDSRELIGIE.
22/23: B: Is het doel van de theosofie zulke genezing brengende adepten voort te brengen?
Th: Ze heeft verscheidene doeleinden; maar de belangrijkste van alle zijn die, waarvan men mag verwachten dat ze leiden tot verlichting van menselijk lijden in enigerlei vorm, moreel zowel als lichamelijk. En wij vinden het eerste veel belangrijker dan het laatste. De theosofie moet sterk de nadruk leggen op zedelijke beginselen; ze moet de ziel zuiveren wil ze het stoffelijk lichaam helpen, waarvan de kwalen altijd erfelijk zijn, behalve in het geval van ongelukken.

R. Burnier Bespiegeling maakt ons menselijk
Lijden is één manier van leren. Karma reguleert dit proces. Maar dit is geen echt leren; het lijden maakt alleen het bewustzijn vaag bewust van een innerlijke behoefte. Het proces is langzaam en lange tijd duren het lijden en het vage leren voort, tijdens de overgang tussen de onbewuste activiteit van het premenselijke stadium en het bewuste bestaan van de mens. Dus wordt gezegd in de Viveka-chudamani dat het moeilijk is om als mens geboren te worden en dat een speciaal soort energie nodig is wil het menselijk leven vruchtbaar zijn.
De energie die de weg naar wijsheid plaveit is reflectie (co-reflectie). Teilhard de Chardin suggereerde dat dit de speciale menselijke eigenschap is.

Wim van den Dungen: Het licht is 'neutraal'. Wijsheid is 'positief', d.w.z. brengt iets voort. Begrip is 'negatief'; 'spiegel', 'matrix', 'grote zee' of 'baarmoeder' waarin de Wijsheid een zaadje plant.
De verticale as van het morele kompas staat voor het verticale bewustzijn. Het slaat op het bewustwordingsproces, de synergie die tot stand komt door de wisselwerking tussen chakra’s. De chakra`s vormen de verbindingsschakels tussen de ons omringende energie en de energiebanen in ons lichaam. Voor het bereiken van evenwicht speelt de 6e chakra, het beheerscentrum van de hypothalamus en de hypofyse een belangrijke rol: Je bewustzijn is een spiegel voor het Goddelijk Zijn.
De
Skandha’s brengen de spiegelsymmetrie, ‘Ruimte en Materie’ ('Energie en Materie') de complementariteit tot uitdrukking.
Er zijn in de mens drie hoofdmiddelpunten: hart, hoofd en navel, waarvan twee ten opzichte van elkaar + of – zijn, al naar het betrekkelijke overwicht van de middelpunten (Blavatsky, Deel III, p. 647).

Het is wenselijk de vicieuze cirkel van het kip-en-eiprobleem (Lichaam-geestprobleem), het Hoe of Wat (of-of) denken te doorbreken.
Twee van de grote denkstromingen die pogen het mind-body probleem op te lossen zijn het dualisme en het monisme.
Een middenweg (en-en) tussen fysisch en psychisch monisme vormt neutraal monisme. Spinoza's Deus sive natura (“God in de natuur en de natuur in God”) is een neutraal monisme.

Het hermetische axioma ‘Zo boven, zo beneden; Zo beneden, zo boven’ toont de parallel lopende ontwikkeling tussen de microkosmos en macrokosmos, tussen de mensheid en de kosmos. Aan de mysterieschool der Pythagoreeërs was al bekend hoe de éne werkelijkheid in elkaar zit. De 'Hoofdroute' is eerder door Pythagoras en later opnieuw door bijvoorbeeld Spinoza en Blavatsky onderkend.

Het is niet mogelijk de menselijke geest en het menselijke lichaam tot volgens Raymond Kurzweil, digitale informatie te reduceren. Het draait nog steeds om wat bezielt ons?

drs. R.H. Matzken: B. Het nieuwe paradigma in psychologie en counselling
5. De laatste jaren wint de gedachte veld, dat er een oneindig collectief bewustzijn bestaat, waaruit de mens zijn eigen archetypen naar voren haalt. Dit is de leer van Carl Gustav Jung, de zgn. diepte-psychologie, die is geworden tot een van de grondslagen van de moderne psychiatrie. Daartoe was hij als jongen tweemaal uitdrukkelijk opgeroepen door zijn alter ego, zich noemende: Geest uit de Diepte. De leer van Jung is in diepste wezen occult, d.w.z. geïnspireerd door een boze geest, die zich aan Jung voordeed als diens 'scheppingsdemon'. Deze droeg hem op om aan deze lering een wetenschappelijke status te geven, die door het toedoen van Jung geworden is tot één van de pijlers van de moderne psychiatrie. Uit het mensbeeld van Jung blijkt duidelijk de relatie met het Hindoe-denken, waarbij Atman als maya (illusie, oneigenlijk) moet opgaan in Brahman of wereldziel.

Jude Currivan schrijft in haar boek Het 8e Chakra over Carl Jung (p. 93): het ‘collectief onbewust’, dat volgens hem het archief is van ons volledig cultureel erfgoed. Bovendien identificeerde Jung een groep van creatieve oerprincipes die hij ‘archetypen’ noemde. Heel het collectief onbewuste is doortrokken van hun essenties, zodat ze in zowel ons individuele leven als in dat van de hele mensheid tot expressie komen.
176: Albert Einstein, Isaac Newton en Carl Jung waren alle drie een pleitbezorger van de wisselwerking tussen het bezielde zonnestelsel en de menselijke psyche – de oude wetenschap van de astrologie.

Of zoals Paul Revis het in zijn boek De evolutie van brein en bewustzijn - Het pionierswerk van Jung en Teilhard de Chardin verwoordt: “Ethiek is de overlevingsstrategie, het contract social, van de mensheid die tot steeds complexere samenlevingsvormen evolueert. Ethiek betreft niet alleen de vormgeving van grote sociale (uiteindelijk mondiale) verbanden, maar berust bovenal op de relatie van individu tot individu” (p. 97).

De verticale dimensie (Axis mundi) brengt ook de evoluerende waardensystemen van de Spiral Dynamics van Don Beck in beeld. Elk mens heeft een natuurlijke aanleg (nature), maar onze sociale vaardigheden zijn niet aangeboren doch tijdens de opvoeding (nurture) aangeleerd. Bij de verticale as door het centrum gaat het om de moraal van het verhaal, de waarden en normen, de geschreven en ongeschreven leefregels. Jezelf met de ascensie van het universum te verbinden.

Wordt de islam als zondebok gebruikt om het eigen falen te maskeren?

Daniel Ofman: Een maskerkwadrant is een kwadrant dat aan de oppervlakte lijkt op een kernkwadrant, maar in realiteit precies het omgekeerde is.
Het maskerkwadrant laat zien dat we in een gesloten lus, een loop (schizofrenie) terecht kunnen komen wanneer we niet meer met onze spirituele bron zijn verbonden.

Econoom Jan Pen (Volkskrant 24 december 2009): ‘Mijn opinie is minder stellig. Ik formuleer het allemaal niet zo hard meer. Ik heb wel een harde stem als het moet.’
Hij schraapt zijn keel en declameert de eerste twee strofen van Die grenadiere van Heinrich Heine.
‘Dan blijkt het grote verschil: de een wil naar zijn vrouw en zijn kind, de ander niet. Die wil soldaat blijven.'
‘Het is het meest pacifistische gedicht dat ik ken.’
Tiesse (zijn zoon): ‘Maar die ene wil blijven vechten voor de keizer.’
Jan: ‘Ja, ja, ja, het gaat om het verschil tussen die twee.’ Er valt een stilte. Niet voor het eerst, maar deze duurt langer.
Uiteindelijk zegt Jan: ‘ik herken er een ideaal in. Het ideaal van het pacifisme. Nou, hup, het is mooi geweest.’

De levensboom is niet alleen een scheppingsmodel op macrokosmisch niveau, maar ook een pedagogisch denkmodel op microkosmisch niveau. Dit universele denkmodel kan op het levenspad van de mens een ommekeer teweeg brengen. In de levensboom (kompaskwadrant) verloopt de schepping, de involutie van boven naar beneden. De 'ommekeer', de evolutie van beneden naar boven.

Blavatsky, Deel III (p. 456): Het Delphische gebod ‘Ken uzelve' schijnt in deze eeuw slechts voor weinigen te gelden.

De chaos in het leven is vaak een gevolg van het feit dat de mens een vat vol tegenstrijdigheden is. De basis voor een evenwichtiger en consistenter geheel is zelfkennis. Het Ken Uzelve staat voor het Ene en het vele, voor ‘Eenheid in Verscheidenheid’.
Meditatie, stilte stelt ons in staat dichter bij de eigen kern te komen, te her-inneren. Het onderbewustzijn geeft op onze vragen antwoord. Het Ken uzelve is de sleutel tot ons hart. Het brengt ons in verbinding met de schepper. De vrucht is het herkenbare product van de boom. Aan de vruchten herkent men de boom; en zo is dat wat een mens in zichzelf en in de wereld voortbrengt het product van zijn eigen boom.

Het rapport E i V beoogt aan het gezichtspunt van Ervin Laszlo een steentje bij te dragen. Dit aanvullende inzicht is niet alleen door E-learning tot stand gekomen, maar berust ook op het dualisme, tegenstellingen en de binaire code van machinetalen. Voor het delen van kennis is internet een uniek medium. In tegenstelling tot computers werken onze hersenen niet op basis van de digitale, binaire code maar op een analoge (wet van analogie) manier.

Een vraag die in het kader van het rapport ‘E i V’ kan worden gesteld is hoe correleren de membranen (brane cosmology) in de macrokosmos (M-theorie) met de membranen in de microkosmos, de celbiologie. In beide gevallen is van creatie en destructie sprake. Er wordt van uitgegaan dat het antwoord met Brahma (God als Schepper), Vishnu (God als Onderhouder) en Shiva (God als Transformerende Entiteit) van de hindoeïstische Drie-eenheid samenhangt. De gemanifesteerde werkelijkheid (de drie vormen van Vishnu) staat tegenover de ongemanifesteerde Trimurti.

De eerste op 23 september 1983 gehouden Van der Leeuw-Lezing Een onderzoek naar de koppige dwaasheid van regeerders door Barbara Tuchman:
Door Plato zijn er al voorzetten gedaan, een uitverkoren klasse tot beroepsbestuurders op te leiden. In een rechtvaardige maatschappij zouden dan mensen uit de heersende klasse bij de verstandigen en wijzen in de leer moeten om in de kunst van het regeren onderricht te krijgen.
Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking.
In de op 30 oktober 2009 gehouden Van der Leeuw-Lezing haalt Alain de Botton een oud paard van stal.

De Vijf Fasen van het Yin/Yang-symbool laten zien dat het primair om 10 Dimensies (10 relaties) gaat. De 5 relaties die de bollen met elkaar verbinden, een pentagoon toont de natuurlijke -, de scheppende kringloop, terwijl de 5 interne relaties een pentagram de beheers - en de vernietigende interacties uitbeelden.
De
wijsheid van Pythagoras steunt op de geest van het esoterisch Boeddhisme. De leer van Laozi en Confucius uit China is nauw met de filosofie van Pythagoras verwant. Het is namelijk ook op de drie kringlopen 'Scheppen, Behouden en Vernietigen' (Hindoe-trimurti) gebaseerd. Dit komt ook naar voren wanneer de vijf-elementenleer van de Traditionele Chinese Geneeskunde met de boeddhistische invalshoek wordt vergeleken. Het interdimensionale bewustzijn maakt het mogelijk dat we ons met de scheppende kringloop, de goddelijke sferen verbinden.

De discrepantie tussen Hegel en Engels is al eerder tussen Pythagoras en Aristoteles naar voren gekomen. De fysica en de metafysica zijn complementair. De quintessens van de éne-werkelijkheid wordt met behulp van het 5D-concept en het Ether-paradigma tot uitdrukking gebracht. Het 5D-concept, de verborgen 5e dimensie heeft op de levenskunst, de zingeving van het leven betrekking. Voor de mens is de evolutie geen blind proces zonder enige bedoeling. Door het accent op individualisering komen de mensen wel steeds losser van de zingeving, het Goede, Ware en Schone en de van oudsher stabiele sociale netwerken in de maatschappij te staan.

====

Zie ook:

Boeken:

Externe Links

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.