5.1 Voelen en Denken (Gnosis)

Gnosis Het denken met het hart en het voelen met het hoofd.
Socrates: Minder te denken en meer te voelen.
Plato: Het lichaam is een gevangenis voor de menselijke geest?
Mattheüs (apostel) (22:37): U zult de Here, uw God, liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand.
Goethe: Zo werk ik aan ‘t razende weefgetouw van de tijd, en weef een levend kleed voor de godheid.
Als jullie dat niet aanvoelen, zullen jullie het nooit snappen al doen jullie nog zo je best.
De Monadologie of Monadenleer is de term die de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz gaf aan zijn metafysische systeem zoals beschreven in zijn gelijknamige tekst uit 1714.
Zo kon
Leibniz dus ook tot zijn uitspraak komen: "Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles" ("Dit is de best mogelijke wereld") die in schril contrast staat met de uitspraak van Arthur Schopenhauer: "Dit is de slechtst mogelijke wereld". De citaten van Leibniz en Schopenhauer geven de in het heelal verborgen paradox weer.
Met beide benen in Moeder Aarde goed verankerd, met het Hart in de hemel, maar met het hoofd bij de zaak. (Asait - over de Hathors)
Matthew Mckay, Martha Davis & Patrick Fanning boek Gedachten & gevoelens:
Dwanggedachten, fobieën of depressies kunnen je leven vergallen. Om er verandering in aan te brengen is het noodzakelijk grip te krijgen op de eigen automatische gedachten.
Gedeelde smart is halve smart.

'Voelen en Denken' (Reflexief bewustzijn, Waarheid, Plato, Inhoud en Vorm, Twee kanten van één medaille)

De kennis van het hart
In het hart ligt het Koninkrijk waar het Evangelie van Thomas in logion 22 over spreekt.
‘Als jullie de twee één maakt
en het binnenste maakt als het buitenste
en het buitenste als het binnenste
en het bovenste als het onderste
en het onderste als het bovenste
en als jullie het mannelijke en het vrouwelijke één en hetzelfde maakt
zodat de man niet meer man is en de vrouw niet meer vrouw...
dan zullen jullie ingaan tot het Koninkrijk’.
(NHC II.2.22)
Valentinus: Zelfkennis is Godskennis.
Valentinus: Naar vrij algemeen wordt aangenomen is het Evangelie der Waarheid van zijn hand. Hier volgt daaruit een citaat:
Zolang onwetendheid hen vervulde met angst en verwarring, en hen twijfelend, verward en verdeeld achterliet, werden zij achtervolgd door vele illusies en lege waandenkbeelden, alsof zij in een diepe slaap verzonken waren ten prooi aan nare dromen.
Of zij vluchtten ergens heen, of ze missen de kracht om vooruit te komen als ze anderen willen achtervolgen, of zij zijn betrokken bij gewelddadigheden, geven klappen of krijgen klappen, of zij storten van grote hoogte omlaag, of zij vliegen omhoog, de lucht in, terwijl zij niet eens vleugels hebben.
Dan weer lijkt het alsof iemand hen probeert te doden, terwijl er niemand is die hen nazit.
of dat zij zelf hun dierbaren vermoorden, want zij zijn bevlekt met bloed.
Tot het moment dat zij, die dit alles meemaken, ontwaken.
Dan zien zij, die al deze verwarringen hebben meegemaakt, plotseling: niets.
Want het was niets, het waren slechts wanen.
Zo werpen zij de onwetendheid van zich af, zoals zij de slaap van zich afschudden waaraan zij niet meer hechten, evenmin als zij deze visioenen beschouwen als werkelijkheid.
Maar zij laten hen achter zich als een droom in de nacht.
De kennis van de Vader beschouwen zij als het morgenlicht.
Zo heeft ieder gehandeld alsof hij sliep gedurende de tijd dat hij onwetend was, en zo staat hij weer op alsof hij ontwaakt.
Vreugde voor de mens die zichzelf hervindt en ontwaakt!
Marcus Tullius Cicero: Geen verstandig mens zal ooit zeggen, dat van mening veranderen onstandvastigheid betekent.
Een kamer zonder boeken is als een lichaam zonder ziel.
Als ik een zaak niet begrijp, is dat geen reden om te zeggen dat zij verkeerd is, het is veeleer een bewijs van mijn onwetendheid.
Afgunst ten gevolge van deugd heb ik altijd als roem beschouwd, niet als afgunst.
Dwalen kan iedereen; maar alleen dwazen volharden in hun dwaling.
Velen willen niet zozeer deugd bezitten als wel de schijn ervan hebben.
Onze wijsgeren, die boeken schrijven over het verachtelijke van de roem, vermelden hun naam toch maar op de titelpagina!
Marcus Aurelius Het leven van een mens is wat zijn gedachten ervan maken.
Spinoza: Toch worden harten niet door wapenen, maar door Liefde en Edelmoedigheid overwonnen.
Etty Hillesum: En nu voel ik, hoeveel het is geweest, dat je me te dragen hebt gegeven. Zoveel moois en zoveel degelijks. En het moeilijke is, zodra ik me bereid toonde het te dragen, altijd weer veranderd in iets moois. En het mooie en grote was soms nog zwaarder te dragen dan het lijden, omdat het zo overweldigend was. Dat één klein mensenhart zoveel kan beleven mijn God, zoveel kan lijden en zoveel kan liefhebben, ik ben je er zo dankbaar voor mijn God, dat je míjn hart speciaal hebt uitgekozen, in deze tijd, om alles te mogen ondergaan, wat het ondergaan heeft.
Jiddu Krishnamurti Wat is waar?
Jiddu Krishnamurti: Het individuele probleem is het wereldprobleem.
Het grootse van de mens is dat hij niet door iemand dan zichzelf is te verlossen.
Voor iemand die wil ontdekken wat waarheid, wat God is, is gezag iets ondenkbaars, of het nu het gezag is van een boek, of van de regering, van een beeld of van een priester. Zo iemand kan alleen maar losstaan van dat alles.
Dit is de vreugde van de meditatie, niet het aanbidden van een afbeelding of het herhalen van bepaalde woorden en ook niet de diepe vergetelheid waarin het 'zelf' verzinkt tijdens het najagen van een systeem, wat niet anders is dan het volledig lamleggen van het denken en voelen.
De vreugde van de meditatie is erin gelegen dat je spontaan leeft, met de intelligentie op haar hoogtepunt.
Albert Einstein: Logic will get you from A to B, imagination will take you EVERYWHERE.
Pierre Vinken: De emoties die wij onbewust aan het hart toekennen - liefde, betrokkenheid, bezieling, intimiteit - zijn nog dezelfde als die van eeuwen geleden. En mijn intuïtie zegt mij dat deze gevoelens van het hart van een hogere orde zijn dan de regels van het verstand.
Wim Kan: Als iedereen een ander mens gelukkig maakt, zijn we allemaal gelukkig. Tenzij we een oneven aantal mensen hebben.
George Vaillant: De enige echte voorspeller voor geluk of ongeluk, is het vermogen tot omgaan met tegenslag. Degene die het beste kan omgaan met tegenspoed, heeft de meeste kans op voorspoed.
Jack Kornfield:
Ons gevecht tegen het leven hield ons hart op slot.
Zodra we die strijd staken en ons hart openen voor wat is,
ontdekken we de rust van het nu.
Dat is het alfa en het omega van de spirituele praktijk.
Barack en Michele Obama: Dit jaar vieren we voor de laatste keer als first family de geboorte van onze Redder. We herinneren Zijn boodschap van liefde en hoop. Het idee dat we er voor elkaar zijn, dat we zorgen voor de zieken, dat we mensen honger lijden voeden en dat we vreemdelingen verwelkomen. Dat zijn waarden die niet alleen christenen delen, maar alle Amerikanen. (Kerstrede Volkskrant 27 december 2016 p. 17)
Koningin Elisabeth: Alleen kunnen we geen oorlogen beëindigen of onrecht uit de wereld helpen. Maar de impact van duizenden kleine daden die recht uit het hart komen is vaak groter dan we ons kunnen voorstellen. (Kerstrede Volkskrant 27 december 2016 p. 17)
Geert Leers: Het volk wordt niet meer in het hart geraakt. Alleen maar in de onderbuik.
Manfred Kets de Vries: Filosofen hebben door de eeuwen heen verklaard dat mensen - en hun leiders - hoofdzakelijk beheerst worden door hartstocht, niet door rede.
André Klukhuhn: Het wordt tijd dat Janus de beide ogenparen opendoet.
Stelling: Zonder de Kwintessens in het debat te betrekken is het oplossen van wereldvraagstukken niet mogelijk. De Kwintessens, wordt met behulp van de verborgen 5e Dimensie ('verborgen pad') van Roberto Assagioli en Enantiodromie van Carl Jung tot uitdrukking gebracht. Zaaien en Oogsten, het overlevingsmechanisme gericht op het goede, ware en schone, de verborgen 5e Dimensie en Enantiodromie zorgen voor het herstellen van het balansmechanisme.
Stelling: Waar de gulden middenweg loopt is al millennia bekend. Het is niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden. De middenweg geldt zowel top down als bottom up en is afhankelijk van de rollen die we bewust of onbewust in de maatschappij spelen. Er is niets nieuws onder de zon.

The Intuition: Knowledge by Fusion (Shirley Nicholson Quest magazine Maart/April 2004, p. 44-53):
Every one of us possesses the faculty, the interior sense, known as intuition, . . . the only faculty by means of which men and things are seen in their true colors. It is an instinct of the soul, which grows in us in proportion to the use we make of it . . . .[It] awakens the spiritual senses in us and the power to act. (H.P. Blavatsky)

De kern van het verhaal ’er is niets nieuws onder de zon’. Het draait nog steeds om goed en kwaad, altruïsme en egoïsme. Het is de mens die zijn houding tegenover de Natuur moet veranderen. Geld, controle en macht over de grondstoffen moeten niet zoals nu onze drijfveren zijn. We moeten de Aarde BEwonen en niet UITwonen. Overdaad schaadt, de natuur heeft een eigen tempo, dat we moeten eerbiedigen. We moeten leren wachten en bijvoorbeeld landbouwgrond periodiek braak laten liggen om plant en dier weer de gelegenheid te geven de vitaliteit en vruchtbaarheid van de grond te herstellen. Dat zelfde geldt voor de zeeën en rivieren en voor de lucht die we dagelijks inademen. We bevorderen zo het zelfreinigend vermogen van de Natuur en daarmee ook de opbrengsten ervan, waarvan de mensheid leeft. Het is uiteindelijk in het belang van de mensheid als geheel dat we de Natuur respecteren.

Zijn wetten wetten en regels regels?16 (Henk Hogeboom van Buggenum GAMMA juni 2006 p. 50):
16) n.a.v. een interview in Buitenhof-TV op zondag 21 mei jl. door Paul Witteman met Dorien Pessers, hoogleraar rechtstheorie aan de VU en de UvA.
Dorien Pessers vindt het credo van Verdonk dat 'regels nu eenmaal regels zijn' een beladen kreet. In Buitenhof wees zij erop hoe Hitler in 1933 bepaalde, dat juristen in Duitsland geen kritische kijk meer mochten hebben op wetten. De wet viel daar toen samen met de moraal. In ons huidige natuurrecht echter, aldus Pessers, is bescherming van de
mensenrechten altijd het uitgangspunt. De toepassing van de wetsregels hoort niet mechanisch te gebeuren, maar een uiting te zijn van zorgvuldigheid, redelijkheid, billijkheid, evenwichtigheid, proportionaliteit. De buitenlandse 80-jarige oorlogsveteraan, die na een defilé in Wageningen de verkeerde trein naar Arnhem nam en beboet werd omdat zijn plaatsbewijs niet klopte, was volgens haar een slachtoffer van een verkeerde interpretatie van regels. Men had hem wegens zijn verdiensten voor het land eerder een treintaxi naar Arnhem moeten aanbieden. Pim Fortuyn noemde zij een gentleman in vergelijking met Verdonk.
Dorien Pessers zag het als een vorm van wanbeleid om mensen die in de Nederlandse samenleving goed zijn ingeburgerd, die samen met ons aan tafel zitten, eten, discussiëren, spelen, zoals: Gümüz, Taida Pasic, de asielzoekers in de Friese dorpen, enz. het land uit te zetten. Het feit dat miljoenen mensen het elf uur durende debat over de denaturalisatie van Ayaan Hirsi Ali via de TV volgden, moest volgens haar psychoanalytisch worden geduid vanuit een onbewust en tot dusverre verzwegen schuldgevoel.
Waarom Verdonk dan toch zo populair was? - vroeg Witteman. Pessers vermoedde dat de aanhang bestond uit
rancuneuze kleinburgers, die zelf wellicht ooit het slachtoffer van een strikte regel waren. Zij noemde het in ieder geval onthullend en pijnlijk dat veel mensen zich kennelijk zo door de rechtlijnigheid van Verdonk aangesproken voelen. Ondernemers van de VVD zouden in ieder geval moeten weten, dat regels nooit werken als ze strikt naar de letter worden toegepast. Na deze week begin je wel te twijfelen of we in de toekomst moeten streven naar een gekozen lijsttrekker, burgemeester e.dgl., aldus Dorien Pessers.

Jaak Panksepp Affective neuroscience of the emotional Brain Mind: evolutionary perspectives and implications for understanding depression
Cross-species affective neuroscience studies confirm that Jaak Panksepp Affective neuroscience of the emotional Brain Mind: evolutionary perspectives andimplications for understanding depression |primary-process emotional feelings]] are organized within primitive subcortical regions of the brain that are anatomically, neurochemically, and functionally homologous in all mammals that have been studied. Emotional feelings (affects) are intrinsic values that inform animals how they are faring in the quest to survive. The various positive affects indicate that animals are returning to "comfort zones" that support survival, and negative affects reflect "discomfort zones" that indicate that animals are in situations that may impair survival. They are ancestral tools for living--evolutionary memories of such importance that they were coded into the genome in rough form (as primary brain processes), which are refined by basic learning mechanisms (secondary processes) as well as by higher-order cognitions/thoughts (tertiary processes). To understand why depression feels horrible, we must fathom the affective infrastructure of the mammalian brain. Advances in our understanding of the nature of primary-process emotional affects can promote the development of better preclinical models of psychiatric disorders and thereby also allow clinicians new and useful ways to understand the foundational aspects of their clients' problems. These networks are of clear importance for understanding psychiatric disorders and advancing psychiatric practice.

Tomas Navarro Wabi Sabi Ontdek de schoonheid van imperfectie en leer opnieuw genieten van het leven
Heb je het
gevoel dat je door het leven raast? Probeer je altijd alles perfect te doen en iedereen te behagen? Ben je ervan overtuigd dat het leven alleen maar draait om succes hebben? De eeuwenoude Japanse levensfilosofie wabi sabi helpt je om een nieuwe attitude te ontwikkelen waarmee je anders in het leven staat, zodat je er weer van kunt genieten. Met een wabi-sabihouding slaag je erin om de schoonheid van imperfectie te appreciëren, de waarde van wat vergankelijk is juist in te schatten en eenvoud in je leven te brengen. Bovendien biedt wabi sabi je geweldige levenslessen en inzichten, die je uitnodigen om je ogen te openen en te beseffen dat succes, perfectie en geluk niets anders zijn dan droombeelden. Verspil niet langer je tijd met het najagen van idealen, accepteer wat je niet kunt veranderen en focus op wat wel anders kan.

De belofte van Anna Maria van Schuurman:
‘Lieve kind…’ begint hij met een zwakke stem. ‘Ik ben zo blij dat ik je verjaardag nog mag meemaken. Iedere dag voel ik mij zwakker worden. Het zal nu niet lang meer duren … Het spijt me zo, dat ik je niet verder zal zien opgroeien. De
stralende ster in mijn leven. Mijn oogappel …’
Maar nu ben ik er straks niet meer..En wat moet er dan van je worden?
‘Als meisje van drie leerde je al
lezen! Weet je nog hoe je bij mij in de studeerkamer je lessen maakte? Later leerde ik je Latijn en Grieks. Dat waren de gelukkigste uren van mijn leven. Wat genoot ik, als we samen de geschiedenis bestudeerden, of aardrijkskunde, wiskunde of theologie …’.
‘Maar nu ben ik er straks niet meer. En wat moet er dan van je worden? De mensen zullen zeggen dat je moet trouwen. Dan zul je kinderen krijgen en geen tijd meer hebben om te studeren. Je heldere geest zal verloren gaan!’
‘Beloof me daarom dat je nooit zult trouwen! Beloof me dat je zult blijven studeren! Beloof mij, dat je nooit zult ophouden met het stellen van vragen. Stel je leven in dienst van kennis, kunst en wetenschap! Beloof je dat?’
Anna Maria is op de rand van het bed gaan zitten. Ze houdt de hand van haar zieke vader vast: ‘Natuurlijk beloof ik u dat, lieve vader … Ik beloof het u oprecht, met
heel mijn hart en ziel.’

Jonathan Haidt Het rechtvaardigheidsgevoel Waarom wij niet allemaal hetzelfde denken over politiek en moraal
Als sociaal-psychologisch wetenschapper wil Haidt vooral begrijpen, maar hij doet ook een aantal suggesties om beter met groepsconflicten om te gaan. Grappig is dat in de goedlopende Nederlandse vertaling de conflicten niet meer worden verbonden met religie, zoals in Amerika, maar met moraal. Wat zegt dat over ons?

Medelijden is een onbetrouwbare emotie Emy Koopman de Volkskrant 19 maart 2022 Opinie p. 20-21):
Waarom kunnen Oekraïners op zoveel meer
hartverwarmende solidariteit van ons rekenen dan bijvoorbeeld Syriërs? Is het omdat ze meer op ons lijken?
Zodra duidelijk werd wat hier gaande was, volgde massale steun:
wapenleveranties vanuit Europa, veroordeling door regeringsleiders uit het gehele westen en daarbuiten, boycots van Rusland door elke organisatie die maar iets Russisch kon boycotten, van de Hermitage tot Airbnb en van de Fifa tot het Eurovisiesongfestival. En natuurlijk verwelkomden we in Nederland Oekraïense vluchtelingen, de NS liet zelfs weten dat Oekraïners geen treinkaartje nodig hadden. Zoveel solidariteit, zoveel medeleven en actie, dat was hartverwarmend.

Anna Paulowna van Rusland was grootvorstin van Rusland en behoorde tot het huis Romanov. Na haar huwelijk met koning Willem II was zij koningin der Nederlanden van 1840-1849.

75 jaar Verenigde Naties (NOS reportage 23 oktober 2020 NPO1):
75 jaar geleden, op 24 oktober 1945, werden de Verenigde Naties (VN) opgericht met als voornaamste doel het bevorderen van vrede, veiligheid en mensenrechten in de wereld. Het juridische hoofdorgaan van de Verenigde Naties, het Internationaal Gerechtshof, zetelt in het Vredespaleis in Den Haag. Samen met diverse partners staat het Vredespaleis stil bij de verworvenheden en de idealen van de Verenigde Naties en faciliteert het discussies over vrede, gerechtigheid en multilateralisme. Het programma omvat onder andere verlichting van het Vredespaleis in de blauwe kleur van de VN, een tv-uitzending op NPO 1 en een gelivestreamd evenement, allebei vanuit het Vredespaleis.
In het Vredespaleis zijn vele
nationale geschenken te vinden. De meest in het oog springende is wellicht de Russische vaas, een geschenk van de laatste tsaar, Tsaar Nicolaas II. Deze vaas werd door Rusland aangeboden na een oproep tijdens de Tweede Haagse Vredesconferentie. Vele landen gaven gehoor aan dit verzoek en schonken een kunstwerk of een grondstof om het gebouw mee aan te kleden. Rusland schonk een imposante vaas vervaardigd van jaspis marmer met vergulde ornamenten.

Lezen als een levenstaak ‘Eén ster maakt mij veel nieuwsgieriger dan drie sterren’ (Myrel Morskate de Volkskrant 7 maart 2020 Opinie p. 29):
Boekenrecencent
Arjan Peters recenseerde het Boekenweekgeschenk en het - essay voor de Volkskrant. Waar let de boekenredacteur op?
‘Liefde, oorlog, dood. Daarmee heb je de verhaallijnen wel. Waar verhalen wel van elkaar verschillen, en dan ook echt heel erg, is hoé de auteur het brengt.’ E. Timmerbeil-Snel GNOSIS, EEN POSTMODERNE GNOSTISCH-MYSTIEKE OPLEVING
Vervolgens speelt naast dit hoofdkenmerk van de gnostiek, optimale zelfontplooiing of zelfverwerkelijking, een nevenkenmerk een grote rol, namelijk de androgynie. Androgynie als symbool voor gelijkheid tussen man en vrouw, tot in het goddelijke toe. Dit begrip is voluit gnostisch en wordt door Plato nog eens gepopulariseerd in het Symposium.46
Deze beide kenmerken van de gnostiek, zelfontplooiing of zelfverwerkelijking en androgynie, zijn, opmerkelijk genoeg en veelzeggend, een beeld van wat zich in het paradijs afspeelde tussen Eva en Adam en Satan, de grote verleider. De slang verleidde Eva tot onafhankelijkheid van God onder het motto ‘gij zult als God zijn, kennende goed en kwaad (Gen. 3:5) .' Dit verlangen, onafhankelijk te willen zijn van God, op jezelf te staan, vrij te zijn om eigen beslissingen te nemen, kennis te verzamelen, religieuze wetten en systemen op te zetten waarbij God overbodig wordt en geld en goed te vergaren, is de erfenis geworden van het hele menselijke ras.47
46) Plato, Verzameld Werk II, Symposium, Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1980, p.218-221:
Oorspronkelijk was er één geslacht, genoemd manwijf, een bolrond geheel, samengesteld uit het mannelijke en vrouwelijke. Om allerlei redenen besloot Zeus deze bollen, net als morellen of eieren, door te snijden. Daarom is iedereen eeuwig op zoek naar zijn andere wederhelft om de oorspronkelijke natuur te helen. In dit verhaal bestaat iedere helft voor een deel uit het vrouwelijke en het mannelijke.

Jeugdzorg of moederliefde (Harriet Duurvoort Volkskrant 5 maart 2020 p. 23):
Soms schieten de tranen me in de ogen bij het
lezen van een reportage. Dat gebeurde bij het verhaal over de zelfmoord van de 14-jarige Kiemtie in een jeugdzorginstelling. Een foto van een prachtige jonge meid. De wanhoop op het gezicht van haar moeder, die nu bang is dat haar andere dochter hetzelfde lot tegemoet gaat. ‘Ik haat Jeugdzorg en al deze kutmensen, deze overheid’, krabbelde een kapotgemaakt kind op haar afscheidsbriefje.
Men mist de kern. Dit betreft een gezin met een liefhebbende moeder die goed met haar dochter kan opschieten. Het alternatief: ‘Misschien hebben we er verkeerd aan gedaan dit kind niet gewoon bij haar moeder te laten wonen, wat haar diepste wens was’, wordt in de reacties niet eens genoemd. Dat is tekenend. De oplossing ligt niet in ‘het wat minder onwenselijk overplaatsen’ of zo min mogelijk separeren, hoewel het evident is dat de jeugdzorg hiermee moet stoppen. De echte oplossing is een wezenlijk andere kijk op het belang van een kind. Het besef dat de basis van elke interventie moet zijn: het fundamentele recht van kinderen en ouders op een gezinsleven. Ook van ouders die ooit tienermoeder waren, dakloos of verslaafd.
Een band met de moeder biedt de basis van hechting en identiteit. Dat geldt niet alleen voor Kiemtie, maar ook voor u en mij. Had iemand maar naar haar geluisterd.
Dit meisje had geen jeugdzorg nodig, zelfs geen psychiater, alleen maar moederliefde.

Jan Rot belandde in psychose: ‘Bij terugkeer van Jan Jezus belt mijn vrouw meteen de GGZ’ (AD 26 december 2021)
Hij sliep nauwelijks, at slecht, had non-stop de hik en tot overmaat van ramp bleek hij ineens Jan Jezus te zijn. Mezza-columnist Jan Rot belandde dit voorjaar in een psychose en schreef over die tijd dit
bijzondere kerstverhaal.

Laat de liefde binnen ons gezin inspiratie zijn’ (Iris Pronk Trouw 24 december 2021):
Jan Rot schrijft naar eigen zeggen ‘
altijd en uitsluitend over zichzelf’. Daarom gaat zijn kerstgedicht voor Trouw over ziekte en dood, oncologen en een zware chemokuur. Maar ook over zijn geluk met de ‘jonge Rotjes’.
‘Ik ga in de dvd-dozen zoeken naar
It’s a wonderful life met Jimmy Stewart, de ultieme kerstfilm, al hebben de jongste Rotjes Home Alone'']] ook nooit gezien, dus dat wordt ook tijd.’

Alain de Botton over de waarde van kunst (19 februari 2017, 16.00 uur op NPO 2):
Filosoof Alain de Botton vond troost in kunst. Wat is de noodzaak van kunst, en hoe kan kunst helpen bij de grote levensvragen?

Het vierde beginsel kama van de mens is de zetel van de begeerten, van emoties, van liefde en haat, van vreugd en smart.

Spiegelneuronen voor het begrijpen van elkaar
Resonantie als belangrijke voorwaarde voor intieme relaties (Divyam Kranenburg 26 maart 2013):
Een belangrijk element in een relatie is de
resonantie tussen twee mensen. Als twee mensen verliefd zijn en intens in elkaar opgaan, nemen ze dezelfde houding aan. Er zijn dan weinig woorden nodig om te weten wat de ander voelt. Resonantie betekent iets tot trillen of weerklinken brengen. Resonantie of spiegeling kan sinds kort wetenschappelijk verklaard worden, door de ontdekking van spiegelneuronen.
Resoneren als snaren van een gitaar
Resonantie is de mogelijkheid die levende wezens hebben om elkaar te kunnen aanvoelen, te
communiceren''' en te reguleren. Hoe resonantie precies werkt, is niet helemaal bekend. Resonantie betekent iets tot trillen of weerklinken brengen. Als twee gitaren op elkaar worden afgestemd, en op de ene gitaar een snaar wordt aangeslagen, dan trilt de overeenkomstige snaar op de andere gitaar mee. Dit verschijnsel heet resonantie. Onze hersenen nemen buiten ons bewustzijn om talloze prikkels en aanwijzingen waar. Resonantie betekent dat we reageren of handelen naar aanleiding van deze onbewuste waarnemingen.

Elaine Pagels De gnostische evangelien
This is a prophetic book. When the late Dr. Alvin Boyd Kuhn finished it in 1963, very few, if any, would have foreseen the remarkable developments that came to influence the spirituality of the late twentieth and early twenty-first centuries. Our author notes the discovery of The Gospel According to Thomas in 1945 and of the Dead Sea Scrolls two years later, both but small waves of a floodtide of revelations to come. Several years after that discovery, the entirety of the now well-known Nag Hammadi Library was published, followed by Elaine Pagels's pioneering classic, The Gnostic Gospels. A large number of books of academic scholarship as well as those of a popular nature ensued. The prophecy implicit in Kuhn's title has come true: what Elaine Pagels in one of her later works (Beyond Belief, 2003) aptly called "Alternative" Christianity has indeed been reborn.

Jacobine Geel interviewt Edith Eva Eger en bespreekt in het bijzonder haar nieuwe boek Het Geschenk 12 lessen die je leven kunnen redden (24 oktober 2020 NPO2).
Levenslessen
Wat er met ons gebeurt is uiteindelijk niet het belangrijkst. Het gaat erom wat we ermee doen.
We krijgen in ons leven allemaal te maken met lijden. We kennen allemaal verdriet, verlies, wanhoop, angst en mislukking. Maar we hebben ook allemaal een keuze als we te maken krijgen met trauma of moeilijkheden. We kunnen opgeven of ervoor kiezen om elk moment als een geschenk te ervaren.
Dr. Edith Eger, gevierd therapeut en Holocaustoverlever, heeft deze
praktische gids geschreven om ons zachtjes aan te moedigen de gedachten die ons gevangen houden en het destructieve gedrag dat ons belemmert te veranderen. Haar krachtige lessen vormen samen met de verhalen uit Egers’ eigen leven en die van haar cliënten Het geschenk. In dit boek leer je om je slechtste momenten te zien als je beste leermeester, en vind je vrijheid door de kracht die erin zit.

Iris Sommer (Brainwash Talks 11 april 2021 NPO2):
Veel verschillen tussen man en vrouw zijn niet cultureel, maar juist biologisch bepaald, stelt neurowetenschapper Iris Sommer. Ze geeft een kijkje in het vrouwenbrein.

Een vriendelijk hart dat heb ik gemist (Asha ten Broeke Volkskrant 4 september 2020 p. 27):
Wat als je
verstand je in alle redelijkheid op een dwaalspoor zet, wanneer je vergeet om met je hart de menselijkheid in anderen te zien?

Vrouwenhart (Jean Bronzwaer Volkskrant 31 augustus 2020 p. 21):
In het Volkskrant Magazine van 29 augustus staat op de cover
‘Hartzeer. Waarom een hartinfarct bij vrouwen iets heel anders is dan bij mannen’. Het vrouwenhart is uniek, is de conclusie in het stuk, zo uniek dat er zelfs een website aan gewijd is.
Als man zal ik de laatste zijn om te ontkennen dat de vrouw uniek is. Als dokter zeg ik echter:
niet de vrouw, maar de patiënt is uniek. Iedere patiënt heeft een uniek verhaal: zijn of haar anamnese. Een goede anamnese is cruciaal voor het stellen van de juiste diagnose, noodzakelijk om te komen tot de juiste behandeling.
Alle vormen van ziekten van de kransslagaders, en dat zijn er nogal wat, komen in wisselende frequenties voor bij zowel mannen als vrouwen. Het is van belang om bij de patiënt een goede anamnese af te nemen, gevolgd door gericht klinisch onderzoek. Een goede anamnese afnemen kan tijdrovend zijn en is een inspanning waarvan het klinisch belang nogal eens wordt onderschat. Het risico is daardoor dat een juiste behandeling van de klachten achterwege blijft.
Concluderend zou de focus hier dus moeten liggen op het onderstrepen van het belang van het afnemen van een goede anamnese bij de patiënt en niet zozeer op een genderverschil in hartziekten, want dat verschil is er niet.

‘Een arts met begrip kan het verschil maken’ (Mieke Zijlmans interviewt Liesbeth van Vliet Volkskrant 26 augustus 2020 p. 29):
Ongeneeslijk zieke patiënten die worden behandeld door dokters met inlevingsvermogen voelen zich beter dan die van niet-empathische artsen: minder angstig, minder onzeker en tevredener. Dat concludeert psycholoog Liesbeth van Vliet van de Universiteit Leiden uit haar onderzoek naar communicatie tussen artsen en patiënten met uitgezaaide borstkanker.

Brainwash festival 5 juli 2020 NPO2
Vijf jaar lang worstelde schrijver en journalist Nowelle Barnhoorn met een depressie en een burn-out. Ze vertelt hoe ze besloot te accepteren hoe ongelukkig ze zich voelde.

Belastingontwijking is diefstal (Ewald Engelen 26 oktober 2016):
Ewald Engelen over het nieuwe boek van econoom Gabriël Zucman, die berekent dat honderden misgelopen miljarden zich ophopen in belastingparadijzen en zich verbijsterd afvraagt waarom de EU de ex-baas van zo'n 'rovershol' tot president van de Europese Commissie koos.
Belastingontwijking is een plaag. Dat stelt de Franse econoom
Gabriël Zucman in zijn zojuist verschenen Hidden Wealth of Nations: The Scourge of Tax Havens. Ik ben het hartgrondig %blackmet hem eens. Het holt de belastinggrondslag uit; het herverdeelt de kosten van het onderhoud van onze infrastructuur van rijk naar arm; het ondermijnt fiscale solidariteit; het voedt politiek wantrouwen; het creëert een ongelijk speelveld voor al die bedrijven die hun activiteiten niet achter brievenbusmaatschappijen kunnen verstoppen of blikken bespottelijk dure advocaten en fiscalisten kunnen opentrekken. Het is diefstal.

Filosofisch kwintet 28 juni 2020 NPO1
“Ik vind het interessant om te kijken welke boodschappen beloond worden door de algoritmen van techplatforms,” vertelt Kristof Jacobs. “Je ziet dat schokkende boodschappen die veel betrokkenheid creëren zichtbaarder zijn dan het genuanceerde midden. Het is dus niet zo dat we online maar één waarheid zien. Offline, daar zitten we juist in eigen kringetjes. Sociale media doorbreken dat dus, maar zorgen tegelijkertijd voor polarisering.”
Politieke manipulatie is niet alleen voorbehouden aan dictaturen. Juist in een democratie zijn politici gebaat bij het winnen van kiezersharten. Wordt dit schimmiger wanneer politici voor campagnes gebruik maken van de door Facebook verzamelde persoonsgegevens? Welke deuren opent de digitale wereld voor kiezers en politici?
We vroegen het politicoloog Kristof Jacobs. (Jana van Dam en Adinda Akkermans 25 juni 2020)
Hoe maakt de politiek hier gebruik van?
“Een recent voorbeeld is #Obamagate. Dat was een uitstekend
afleidingsmechanisme van Trump om de aandacht af te wenden van de coronasituatie. Aan de andere kant kunnen controversiële uitspraken de aandacht op jezelf vestigen. Thierry Baudet is daar heel goed in. Je ziet dat politici sociale media gebruiken om de klassieke media te beïnvloeden.” Wanneer wordt het manipulatie?\\ “Je kan manipulatie definiëren als een onzichtbare vorm van beïnvloeding. Maar manipulatie is ook een politieke term. Wij zijn geneigd om beïnvloeding manipulatie te noemen, wanneer we het oneens zijn met de persoon die manipuleert. Dat wordt duidelijk bij de reactie op de campagnestrategieën van Obama en Trump. Obama werd tijdens zijn campagne ook al bijgestaan door Facebook. Toen liet Facebook gebruikers foto’s zien van vrienden die Obama hadden geliket of gevolgd. Daar werd amper bij stil gestaan.
Omgekeerd zijn we geneigd om alles wat Trump doet manipulatie te noemen zoals zijn gebruik van steunbetogende nepaccounts. Toch is er wel een verschil hoor. Het is smeriger om te doen alsof een bot een echt persoon is dan het laten zien van foto’s van mensen die daar toestemming voor hebben gegeven.”
Trump maakt zich bovendien schuldig aan het verspreiden van desinformatie.
“Populisten als Trump zijn niet zozeer bezig met onwaarheden, maar met ‘bullshitten’. Dat is het vermengen van waarheid en leugen om een
narratief te creëren die past bij hun wereldbeeld. Dus als je als journalist gaat factchecken kan je alleen tot de conclusie komen dat sommige dingen juist zijn en andere dingen onjuist. Daarmee witwassen journalisten eigenlijk al een deel van het verhaal.
Het is het gevolg van ons huidige hybride mediastelsel waarin klassieke en sociale media met elkaar interacteren. Klassieke media kunnen zo samenzweringstheorieën afkomstig van sociale media verspreiden, omdát de mainstream media nog steeds het meest vertrouwd worden. Je ziet dat de macht daarmee verschuift naar de flanken, richting de complotdenkers, en dat waarheid steeds meer fluïde wordt. Dat is gevaarlijk.”
Is dat een gevaar voor de democratie?
“In een liberale democratie bestaan burgerrechten en politieke rechten. Ik denk dat bullshitten een minder groot probleem is voor onze politieke rechten; ons stemrecht wordt er niet direct door aangetast. Het tast daarentegen wel de kwaliteit van het debat en informatievoorziening aan, twee pilaren van onze burgerrechten. Desinformatie bemoeilijkt burgers immers geïnformeerde keuzes te maken.
Op de lange termijn kan dit zelfs leiden tot een spill-over-effect naar onze politieke rechten. Je ziet dit bijvoorbeeld gebeuren bij de Republikeinse Partij die het Amerikaanse burgers zo moeilijk mogelijk probeert te maken om via de post te stemmen. Veel Republikeinen geloven namelijk dat er enorme hoeveelheden illegale stemmen zijn uitgebracht tijdens de laatste verkiezingen. Dat vermoeden is echter gebaseerd op desinformatie."
Is het erg als er parallelle informatiecircuits bestaan?
“Ik denk dan aan politieke microtargeting: dat mensen alleen op hen gerichte politieke boodschappen zien. Dat kan heel handig zijn, bijvoorbeeld voor kleine politieke partijen zoals de Partij voor de Dieren die een heel specifieke doelgroep hebben. Maar het nadeel van microtargeting is dat partijen tegenstrijdige boodschappen kunnen verspreiden zonder dat we dat doorhebben. Als partij kan je niet beloven
én de belastingen te willen verlagen én de uitgaven te willen vergroten.
Microtargeting zorgt er daardoor ook voor dat kiezers minder geraffineerde afwegingen kunnen maken. Zij zien immers maar een deel van het verhaal en hebben niet de mogelijkheid om het te checken. Facebooks advertentiebibliotheek pretendeert alle op Facebook verschenen advertenties te tonen, maar is in werkelijkheid onvolledig. Daarnaast levert het zoeken in de advertentiebibliotheek verschillende resultaten op in Nederland en bijvoorbeeld Duitsland. Het is dus geen bibliotheek met een vaste collectie. Op verschillende locaties vind je andere literatuur.”
Doet Facebook dat met een reden?
“Toen we dat onderzochten, kwam naar voren dat de advertentiebibliotheek vooral een (financiële) last is voor Facebook. Dus er is voor Facebook niet echt een prikkel om erin te investeren. Het is voor hen voldoende om iets symbolisch te doen zodat de media hen met rust laten.”
Welke aanbeveling zou u aan de overheid doen?
“Ik zou de staat aanbevelen om de autoriteit voor privacy en persoonsgegevens sterker en onafhankelijker te maken. Privacy is een grondrecht en gaat niet alleen om het beschermen van gegevens. Het gaat ook om de kwaliteit van het debat en het vermogen om claims te kunnen controleren. Je wilt eigenlijk dat uitingen van publieke actoren openbaar zijn, maar die van privé-actoren zoveel mogelijk niet.
De
huidige privacywetgeving wordt daarentegen gemaakt door politici die het omgekeerde willen; politieke partijen willen over zoveel mogelijk informatie van burgers beschikken zodat ze hen beter kunnen microtargeten. Het targeten zelf houden ze liever privé. Ik wil het omdraaien: minder privacy voor politieke partijen en meer privacy voor burgers.”

Hoe de Coronacrisis de belofte van het internet nieuw leven inblaast (Jeroen de Ridder, ‎Rens Vliegenthart en ‎Jasper Zuure 4 april 2020):
Het aantal grappen en grollen op 1 april was – begrijpelijkerwijze – minder dan gewoonlijk door het Corona virus. Daar staat tegenover dat het in digitale tijden soms permanent 1 april lijkt. Wie en wat te geloven met al die misinformatie die op het internet rondwaart? En wat is er gebeurd met de verwachting van nog niet eens zo lang geleden dat het internet informatie vrij en toegankelijk zou maken, kennis zou verspreiden en ons allen wijzer zou maken?
Kort samengevat biedt de Coronacrisis de samenleving naast een hoop ellende dus ook een spoedcursus
waarheidsvinding. Hoe kunnen we het beste samen blijven zoeken naar En welke structuren kunnen dit het beste faciliteren? Dit zal een zijn van vallen, opstaan en weer doorgaan. Maar of we als samenleving de belofte van het internet waarmaken hebben we zelf in de hand.

‘Lageropgeleiden zijn angstiger tijdens de lockdown’ (Radbout Universiteit 20 juni 2020):
Door de intelligente lockdown vermijden veel Nederlanders openbare plaatsen zoals de binnenstad. Maar hoe voelen we ons als we wel buiten komen? Historicus Anneleen Arnout deed er onderzoek naar.
‘Aan het begin van de coronacrisis stonden kranten bol met bespiegelingen over de stedelijke leegte’, vertelt historicus Anneleen Arnout. ‘Columnisten schreven dat ze gefascineerd waren door de stilte en de leegte en hoe vreemd dat aanvoelde. De Amsterdamse burgemeester Halsema zei dat haar de schoonheid van de binnenstad nu extra opviel, maar dat ze de paradijsvogels en sekswerkers van de binnenstad miste.’
In historisch onderzoek viel Arnout op dat de ervaringen van de intelligentsia niet altijd overeenkomen met die van het volk. ‘Het beeld van de stedelijke ruimte werd rond 1900 sterk bepaald door intellectuelen als Charles Baudelaire en Georg Simmel’, zegt ze. ‘Maar in mijn onderzoek kwam ik erachter dat het clichébeeld van overspannen stedelingen helemaal niet rijmt met hoe mensen toen hun dagelijkse leven ervoeren.’
Is dat in coronatijd ook het geval, vraagt Arnout zich af. ‘Je moet bedenken dat kranten worden gedomineerd door een specifieke groep, namelijk hoger opgeleide stadsbewoners. Ervaren mensen die normaal gesproken niet in de krant komen de lege stad op dezelfde manier?’
En dus besloot Arnout de geschiedenisboeken in te wisselen voor
online surveys. Achthonderd Nederlanders vulden een enquête in, waaronder 500 inwoners van grote steden. ‘Ik wilde zo op een systematische manier onderzoeken hoe mensen in het dagelijkse leven tijdens coronatijd de stad ervaren.’

‘Belangrijk is wat mensen voelen’ (Arnout le Clercq Volkskrant 22 juni 2020 p. 5):
Stedelingen ervaren allemaal frustraties en ergernis bij het boodschappen doen en op straat. Tijdens de coronacrisis hebben hoogopgeleiden daar minder last van dan laagopgeleiden, blijkt uit onderzoek.
'Baudelaire schreef: ‘Steden veranderen sneller dan de harten der mensen.’ Dat is dus niet zo?
‘Dat blijkt mee te vallen. Ik richt me op kleine krantenberichten als bronmateriaal en wat die vertellen over de emoties van stadsbewoners. Daaruit komt naar voren dat stedelingen zich prima konden aanpassen en een veel gematigder reactie hadden op het veranderende tempo van het leven. Er was weleens opwinding, bijvoorbeeld omdat er in Amsterdam een paard door een winkelruit liep in de Kalverstraat. Maar er was geen constante hysterie.’

Het nieuwe normaal als studiemateriaal: waar halen meeuwen nu hun friet? (Eva Kneepkens Volkskrant 24 april 2020):
Door de coronamaatregelen ligt veel onderzoek stil. Tegelijkertijd ontstaan ook onverwachte studies die alleen in deze uitzonderlijke tijd kunnen worden gedaan. Zoals: waar halen de meeuwen nu hun friet?
Een factor die Wijngaards niet meenam, en waar ook maar weinig mensen bij stilstaan volgens historica Anneleen Arnout van de Radboud Universiteit, is dat elk gebouw, elke straat en buurt een emotie bij ons teweeg kan brengen. Dat weet Arnout omdat ze stapels kranten en dagboeken uit 1850 tot 1930 doorspit om de emotionele band die Amsterdammers, Londenaren en Parijzenaren met hun stad hadden te onderzoeken. Via een online-enquête wil ze nu achterhalen hoe stadsbewoners de plotse gedaanteverwisseling van hun stad ervaren. Veroorzaakt het thuisisolement een afstand tussen bewoner en stad, of is de band met de stad juist sterker dan ooit nu in allerijl burenhulpprojecten op poten worden gezet?\\ De coronacrisis zet ons leven behoorlijk op z’n kop en vooralsnog biedt de toekomst weinig houvast, maar geluksonderzoeker Wijngaards is hoopvol: ‘We weten uit de gelukswetenschap dat geluk meestal terugveert naarmate de tijd vordert.’ Of dat in deze ongekende tijden ook gebeurt? Dat zal van het ‘nieuwe normaal’ afhangen.

Rinnooy Kan kroonlid en ex-voorzitter van de Nederlandse Sociaal-Economische Raad.
Rinnooy Kan (inaugurele rede Daadkracht door draagvlak 25 augustustus 2006) onderkent het chaospunt,
Onze traditie van eenheid in verdeeldheid: Voor Nederland-watchers zijn het verwarrende tijden. Wie Nederland van een afstand waarneemt, ziet een land dat zijn evenwicht verloren heeft. De ooit door Baudelaire bezongen cultuur van ‘luxe, calme et volupté’ lijkt wel verworden te zijn tot een cultuur van onzekerheid, ontevredenheid en onverdraagzaamheid. Etc. Wie zijn toekomst in dit kleine Europese land onvoorspelbaarder acht dan ooit tevoren, heeft gelijk. Maar onze problemen zijn oplosbaar. Het kan alleen door het creëren van authentiek nieuw zelfvertrouwen, van een breed gevoel dat de inwoners van Nederland meer dan voldoende zijn geëquipeerd om aan een inherent steeds onvoorspelbaarder toekomst het hoofd te kunnen bieden. Dat is de feitelijke betekenis van het ideaal van de ‘weerbare burger’ die dankzij een voortdurend proces van onderwijs en scholing zijn weg kan blijven vinden in een veranderende wereld, en die zich op de omslagpunten van zijn levensloop gesteund weet door een modern systeem van sociale zekerheid.

Klopt het wat actiegroep Viruswaanzin beweert? (Maarten Keulemans Volkskrant 22 juni 2020 p. 6):
3. Handen wassen en oppervlaktes reinigen is niet nodig
Als het virus zich dan toch haast alleen maar via de lucht verspreidt bij zogenoemde ‘superverspreidingen’, kunnen we natuurlijk ook wel weer handen schudden, elkaar vasthouden en ophouden met dat manisch gepoets van pinautomaten, winkelwagentjes en deurklinken, toch? Op oppervlaktes overleeft het virus toch niet, zegt Engel. ‘Dat je besmet raakt via het winkelwagentje is echt uitgesloten.’

‘Er is niks. We kijken naar iets dat terminaal is’ (Wilma de Rek Volkskrant 7 maart 2020 Boeken p. 8-9):
Elitair, arrogant en zelfgenoegzaam: het thema ‘rebellen en dwarsdenkers’ inspireerde Özcan Akyol, de auteur van het Boekenweekessay, tot een tirade tegen de literaire wereld.

Dit verzin je niet (Arjan Peters de Volkskrant 7 maart 2020, Opinie 10-11):
In haar Boekenweekgeschenk (non-fictie!) toont
Annejet van der Zijl zich een meesterverteller. Özcan Akyol slaat er in zijn essay vrolijk op los.
Van slavin tot burgemeestersvrouw
In een 19de-eeuwse grafkelder in het Zuid-Hollandse Monster, die door de duinafgraving in de jaren dertig veranderde in een grafheuvel, liggen onder meer de kisten van burgemeester Leon Herckenrath (1800-1861) en zijn zwarte vrouw Juliette (1809-1856).

Vlot pleidooi voor eigenzinnigheid (Arjan Peters Volkskrant 7 maart 2020 Boeken p. 11):
Voor het eerst in lange tijd is er weer een Boekenweekessay dat werkelijk prikkelt. Özcan Akyol schreef een vlot pleidooi voor eigenzinnigheid, met hier en daar een smetje.

Voor welk probleem is curriculum.nu de oplossing (Aleid Truijens de Volkskrant 7 maart 2020 Opinie p. 18):
Delen van het huidige curriculum kunnen een opfrisbeurt gebruiken. Maar het hele curriculum in één keer op de schop, moet dat nou? Het is vragen om mislukking.
Voor welk nijpend probleem is curriculum.nu eigenlijk de oplossing? Zoals Jan Jimkes, oud-conrector en klokkenluider bij de commissie Dijsselbloem in 2007, stelt: ‘Het was onverantwoord om zonder grondige analyse van het probleem met een zo omvangrijk proces als curriculum.nu te beginnen.’ Het probleem van ongemotiveerde leerlingen heeft alles met de kwaliteiten van de leraar te maken. Zoals Frits van Oostrom ooit zei: wij hebben ‘te dikke’ lesmethoden en ‘te dunne’ leraren.
De pech voor
curriculum.nu is dat er immense problemen zijn in het onderwijs, los van het lerarentekort, waarvoor deze plannen géén oplossing bieden: de afnemende leerprestaties, te zien in Pisa-onderzoeken, de laaggeletterdheid van een kwart van de leerlingen, en het meest beschamende: de toenemende kansenongelijkheid. Ons onderwijs doet niet wat het moet doen: alle kinderen de kans bieden om te worden wie ze willen zijn en hun de beste werktuigen daartoe geven. Dáár ligt de grote opdracht voor de komende tijd.

D66 terug naar hun roots (Buitenhof 8 maart 2020 NPO1):
D66 herontdekt het onderwijs en reist op scholentour door het land. In Buitenhof is Rob Jetten, partijleider van D66, over zijn zoektocht naar inspiratie en ideeën voor een nieuwe visie op het onderwijs. Weten zij een jaar voor de verkiezingen de onderwijzers weer voor hun partij te winnen?

Straf politici, ga niet stemmen (Jan Derksen Volkskrant 26 september 2016 p. 18):
De algemene politieke beschouwingen stelden mij als psychotherapeut diep teleur. De uitspraken van onze premier in Zomergasten over Nederlandse jongeren met een Turkse achtergrond trokken alle aandacht. Alle fractieleiders mengden zich hierin, de media getuigden ervan. Dit was geen debat want die term reserveer ik graag voor een uitwisseling van ideeën die leidt tot een verdiepend inzicht en productieve oplossingen. Zelfs D66, ontstaan om dit versleten stelsel te herzien, doet er alleen maar aan mee.
Geen enkele fractieleider is dus authentiek geïnteresseerd in het bijdragen aan een oplossing van het integratiethema, ze worden allemaal gedreven door publiciteit en verkiezingen. Als ze echt hadden nagedacht over hoe er het beste met de uitspraken van de premier kon worden omgegaan, hadden ze niet allemaal in de rij voor de interruptiemicrofoon gestaan.
Dit stemt droevig en leidt tot verdere
onthechting van de burger aan dit politiek theater. Welke andere reactie dan niet gaan stemmen blijft er in maart nog voor ons over in dit land met deze fractieleiders? Als ze onder mijn leiding vielen, stonden ze vandaag allemaal op non-actief.

Deel 1, Pareto en geestverwanten: Marx, Mosca, Michels en Schumpeter (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #101 september 2020):
Door de eeuwen heen hebben elites en machthebbers hun machtsposities proberen te bestendigen en te vergroten en samenzweringen en complotten smeden is daarbij schering en inslag. Dat is niets nieuws. Een beroemd voorbeeld uit de recente geschiedenis is het Watergate schandaal. Elites staan de laatste tijd in de belangstelling. Het heeft misschien te maken met de groeiende ongelijkheid, onzekerheid en machtsconcentratie. Populisme is ook vaak gestoeld op ’volk versus elite’. “Het genre van de elitekritiek is de afgelopen decennia enthousiast beoefend,” schrijft Peter Giesen (Volkskrant, 7 aug.
‘Bij elitekritiek hoort volkskritiek’). Dat geldt vooral voor aspiranten van een nieuwe elite, die zich beroepen op een ander nationaal gevoel. Dat deden ook andere elites zoals bij Italiaanse politieke econoom en socioloog Pareto naar voren komt. “In zulke kritiek worden de aanhangers van het populisme vaak met grote eerbied behandeld.” Elites zouden geen rekening houden met andere mensen, maar vooral uit zijn op hun eigen machtshandhaving, zoals ook Pareto benadrukt. “Bij elitekritiek hoort volkskritiek,” schrijft Giesen, een aspect dat ook bij Pareto minder aandacht krijgt dan elitekritiek. ”Natuurlijk hebben elites meer macht en hebben lager opgeleiden vaak minder mogelijkheden om vorm te geven aan hun leven, laat staan aan de wereld. Toch is de achterban... geen passief lichaam wiens standpunten slechts worden bepaald door de houding van elites.” Een elite zonder achterban hangt in de lucht. Als het bewustzijn en de mondigheid van de bevolking toeneemt, verandert de relatie tussen elite en volk en kan het democratisch gehalte, de kwaliteit en de transparantie van de besluitvorming toenemen. Elitetheoretici zoals Pareto leggen vooral de nadruk op de rol van de elite. Ze geven relatief weinig aandacht aan het volk, dat niet bestaat uit passieve volgelingen, maar kan groeien in bewustzijn en mondigheid en een actieve stem heeft bij het kiezen van elites. Dit is een punt dat meer naar voren komt bij Joseph Schumpeter in zijn boek Kapitalisme, socialisme en democratie, zie bijlage.
Kiezers en ‘de wil van het volk’
“Kiezers zijn vaak slechte beoordelaars van hun eigen belangen” (p 302). “Ze worden zoet gehouden door het uitzicht op economische groei, betere voorzieningen en langere vakanties” (H. van Gundsteren en G. Lock, Politieke theorieën, p 28, over het ‘democratisch elitisme’ van Schumpeter). Zijn visie wordt pluralistisch en realistisch genoemd, in onderscheid van het marxisme en het elitisme van Pareto, Mosca, Michels en in zekere zin ook C. Wright Mills in The Power Elite, aldus Ton Zwaan in Wilterdink e.a. Samenlevingen, ‘Politieke bindingen’, p 110. Sommige inzichten van Schumpeter komen overeen met die van Habermas, zie nr 74.
Schumpeter wijst evenals de socioloog Emile Durkheim op de werken van Pareto,
Mind and Society en Le Bon, De psychologie der massa. De massa is vaak impulsief, onredelijk en minder verantwoordelijk.

Over epidemieën gesproken (Jan de Boer Civis Mundi Digitaal #101 september 2020):
Net zoals het geval is met andere infectieziekten zijn we nog lang niet van « la grande vérole » af… Als u dit artikel over de twee infectieziekten pokken en syfilis hebt gelezen en u zich de enorme aantallen (dodelijke) slachtoffers hebt gerealiseerd – ik spreek hier niet over andere infectieziekten als de Spaanse Griep, die rond 1920 verantwoordelijk was voor wereldwijd 50 tot 150 miljoen doden… – relativeert dat waarschijnlijk toch uw angstige kijk op het nieuwe coronavirus en Covid-19. En dat in afwachting van het onvermijdelijke volgende virus, door de verwoesting van ecosystemen en biodiversiteit, en met snelle verbreiding door oorlogen, handel en reizen – en met door niemand te voorspellen gevolgen.

Japan, de Verenigde Staten en China: een analyse (Jan de Boer Civis Mundi Digitaal #101 augustus 2020):
De geopolitieke evolutie in Oost-Azië en de vraagtekens bij de betrouwbaarheid van het Amerikaanse engagement leiden ertoe dat Japan haar veiligheid opnieuw beziet. Wat dat betreft heeft Japan twee opties: haar grondwet herzien om zich te kunnen voorzien van een afschrikkende militaire kracht of het accepteren van de Chinese hegemonie in de regio. Beide opties zijn op dit moment niet acceptabel voor de meerderheid van het Japanse volk. Om een keuze te vermijden, probeert Japan zijn regionale en mondiale invloed te versterken door het aangaan van veel bondgenootschappen en zich te presenteren als een steunpilaar van de liberale democratie en het multilateralisme: een diplomatie die Japan in Zuidoost-Azië tot een betrouwbare partner heeft gemaakt, hetgeen beslist niet het geval is voor China en de Verenigde Staten. Het is een beeld dat overigens geheel niet gedeeld wordt in Noordoost-Azië, in het bijzonder bij buurman en bondgenoot Zuid-Korea, wegens contentieuze erfenissen van de Japanse kolonisatie van het schiereiland die Seoel vaak gebruikt voor politieke binnenlandse doeleinden. De geschiedenis met haar identiteitsfunctie is een middel voor sociale controle waarvan geen enkele regering afstand wil doen als haar populariteit daalt…

Epidemieën en klimaatveranderingen (Jan de Boer Civis Mundi Digitaal #98 mei 2020):
Het unilateralisme heeft zo nog een prachtige tijd voor zich, terwijl oplossingen op mondiale schaal gezocht moeten worden, met daarbij noodzakelijkerwijs een versterking van de rol van supranationale coördinerende instellingen. Kritiek leveren op internationale instituties is te gemakkelijk, want het ontbreekt hen aan voldoende financiering en aan machtsmiddelen om landen het recht of de nationale verplichtingen te laten respecteren. Men hoeft zich dus niet verwonderen over de talrijke aanvallen op het multilateralisme, zoals het verlaten van het klimaatakkoord van Parijs (2015) door de Verenigde Staten en een aantal andere landen in 2017 en de recente beslissing van Donald Trump om zijn land niet langer de Wereldgezondheidsorganisatie, ook een instituut van de Verenigde Naties, financieel te laten steunen. Het breken van deze « thermometer » is geen oplossing voor de klimaatopwarming en de huidige en toekomstige pandemieën.

Hebben de Rechten van de Mens hun beste tijd gehad? (Jan de Boer Civis Mundi Digitaal #95 maart 2020):
De vroegere Portugese premier werd na tien jaar leiderschap van het Hoge Commissariaat voor vluchtelingen in oktober 2016 benoemd tot algemeen secretaris van de VN. Hij wordt beschuldigd niet voldoende de rol van eerste verdediger van de rechten van de mens, één van de drie pijlers van de VN, te vervullen. Zijn verdedigers: « Zijn benoeming viel op een beroerd moment » met tegelijkertijd de verkiezing van president Trump, vijandig jegens de VN en het multilateralisme en vastbesloten zijn financiële bijdrage aan de budgetten van een al in het rood staande organisatie drastisch te verlagen. « Vanaf het begin zijn zijn handen gebonden. Zijn obsessie is een zekere dialoog met Washington en het Congres te behouden om de organisatie in leven te houden. » Maar vandaag de dag hebben de dijken in een verzwakte post-multilaterale wereld het begeven. « De sterke mannen »: Poetin in Rusland, Trump in de Verenigde Staten, Xi-Jinping in China – permanente leden van de Veiligheidsraad – maar ook Recep Erdogan in Turkije, Mohammed Ben Salman (« MBS ») in Saoedie-Arabië, Narendra Modi in India… laten openlijk hun minachting voor mensenrechten blijken.

Een nieuwe fase in de handelsoorlog Verenigde Staten-China (Jan de Boer Civis Mundi Digitaal #86 mei 2019):
China is de belangrijkste producent van deze metaalmaterialen, die onmisbaar zijn voor talrijke industrieën. De boodschap van dit bezoek lijkt duidelijk: China zou de export van deze grondstoffen, waarvan veel Amerikaanse bedrijven afhankelijk zijn, kunnen afremmen. Maar Xi Jinping zegt dat niet hardop, want door het treffen van de hele Amerikaanse industrie wordt de handelsoorlog steeds grimmiger, terwijl Amerika voornamelijk Huawei in het vizier heeft. Xi Jinping heeft daarvoor ook nog een andere reden: China wilde in 2010 de export van aardmetalen al verminderen, maar de Wereldhandelsorganisatie (WHO) veroordeelde dit, waardoor China terug moest komen op haar beslissing. Waar China met de hand op het hart verzekert een groot voorstander te zijn van multilateralisme, zou een nieuwe veroordeling door de WHO een zeer schadelijk effect hebben.

‘Corona kan VN (75) weer kracht geven’ (Theo Koelé interviewt Alanna O'Malley Volkskrant 23 oktober 2020 p. 19):
De VN hebben een slechte reputatie, maar op het gebied van humanitaire hulp hebben ze grote successen geboekt’, zegt O’Malley, bijzonder hoogleraar United Nations studies in peace and justice aan de Universiteit Leiden. Samen met de gemeente Den Haag, die haar leerstoel in het leven heeft geroepen, werkte ze onder meer aan de voorbereiding van activiteiten ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de VN, op zaterdag 24 oktober.
Veel kritiek was er deze maand op de toetreding van China en Rusland tot de 47 leden tellende VN-Mensenrechtenraad. Alsof je een brandstichter toelaat tot de brandweer, schamperde de organisatie UN Watch. O’Malley ziet het anders: ‘
Door die landen te ‘omarmen’ verplicht je ze in discussie te gaan over de eigen misstanden, zoals kampen voor de Oeigoerse minderheid en vergiftiging van politieke tegenstanders. Schenders van mensenrechten kunnen aangesproken en bekritiseerd worden bínnen het systeem van de VN. Naming and shaming.’

Defensie (Stan Meuwese Volkskrant 23 oktober 2020 p. 28):
Meisjes van 17 krijgen nu – net als de jongens – een brief van de minister van Defensie dat zij ingeschreven zijn voor de (opgeschorte) militaire dienstplicht, de allereerste persoonlijke brief van de overheid met een inhoud waar een jongere niets mee kan, hoeft of mag.
Ik zag de brief gericht aan mijn 17-jarige kleindochter. Niks mis mee, hoogstens overbodig. Maar er zat een bijlage bij. Een mooie kleurenfolder: ‘Werken bij Defensie, Nu niet in dienst maar wel benieuwd naar ons verhaal?’ En: ‘Voor Vrede en Veiligheid, Check werkenbijdefensie.nl’. Dat alles opgesierd met vrolijke foto’s van soldaten.
Een brief, formeel voorgeschreven door de Kaderwet Dienstplicht, wordt gebruikt voor direct mailing aan (wettelijk) minderjarigen van een personeelsadvertentie van de krijgsmacht.
Justitie sluit geen personeelsfolders bij bekeuringen en de Belastingdienst niet in blauwe brieven. Wat de minister van Defensie doet, is verwarrend, oneigenlijk en ongepast.
Ik heb het maar eens aan de
Reclame Code Commissie voorgelegd.

Politici morrelen aan macht Planbureau (Robert Giebels Volkskrant 30 maart 2016 p. 8-9):
Kritiek op rekenmethoden
Het Centraal Planbureau heeft vandaag de economische voorspellingen tot 2021 gepresenteerd. Maar het is de vraag of het CPB nog verkiezingsprogramma's mag doorrekenen. De kritiek neemt toe.
Partijen zoals VVD, CDA, ChristenUnie en SGP hebben kritiek op de manier waarop het CPB-model omgaat met 'hun' onderwerpen:
defensie en veiligheid. Het nut van onderzeeboten of terrorismebestrijding is nauwelijks in geld uit te drukken, alleen de kosten ervan. Bezuinigen hierop en dat geld in de economie steken kan in het CPB-model zelfs werkgelegenheid opleveren. Hetzelfde geldt tot verdriet van links voor het korten op Ontwikkelingssamenwerking.
Onderwijs, innovatie en milieu zijn te zachte onderwerpen om het CPB-model keiharde cijfers uit te laten spugen.
Daar scoort een onderwijspartij als D66 niet mee, want door gebrek aan specifiek onderzoek is het vaag wat een extra onderwijs- of innovatie-euro precies oplevert. GroenLinks vindt dat de nadruk sowieso te veel op economische groei is komen te liggen en te weinig op het welzijn van de bevolking - een grootheid waar het CPB niets mee kan.
Charmeoffensief
Het bureau is inmiddels een charmeoffensief begonnen om aan de onvrede tegemoet te komen. Zo zijn de specialisten van politieke partijen ontvangen en overwegen de rekenaars om wat minder gedetailleerd te werk te gaan. Ook nemen zij voortaan het effect van programma's op de inkomensongelijkheid mee.
Maar de kritiek van partijen daarop is voorspelbaar: waarom kijkt het CPB dan niet naar de vermogensongelijkheid?

‘Ik zou zeggen: lees twintig boeken’ (Damy Baumhöer De Groene Amsterdammer 5 maart 2020 p.40-43):
Dat het schoolvak Nederlands aan verandering toe is, daarover is iedereen het eens. De leesvaardigheid van jongeren holt achteruit. Maar hoe moet het vak er dan uitzien? En hoe verhoudt het zich tot complexe problemen als het lerarentekort en ontlezing?
‘Het is vijf voor twaalf’, zegt Els Stronks, hoogleraar vroegmoderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. ‘Dat klinkt misschien dramatisch, maar het is niet anders.’ Stronks houdt het schoolvak sinds het Pisa-rapport van 2015 scherp in de gaten, vertelt ze. Toen vond ze de resultaten al schrikbarend. ‘In het meest recente rapport zijn we er nog veel slechter aan toe. We willen kinderen een gedegen taalvaardigheid bijbrengen. Het omgekeerde gebeurt.’
Wat haar verbaast is dat het examen één manier van lezen aanleert, met als achterliggend idee dat een tekst één betekenis heeft. Dat staat haaks op wat Stronks haar studenten leert. ‘Teksten hebben in werkelijkheid meerdere lagen, zijn ambigu (filosofie van de ambiguïteit) en staan soms bol van de ironie.’

Economie Raderwerk (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 5 maart 2020 p.9):
Wat dertig jaar politieke strijd tegen globalisering, een mondiale financiële crisis, opkomend populisme en een hemelhoge stapel publicaties over groeiende ongelijkheden en toenemende milieuschade niet heeft weten te bereiken, lukt een enkele virusstam wel: piepend en krakend komt ‘gansch het raderwerk’ tot stilstand.
Het zou wel eens een voorbode van onze toekomst kunnen zijn: minder transport, minder productie, minder consumptie en vooral minder vervuiling. In ieder geval is sinds het uitbreken van de epidemie de lucht boven China opgeklaard. Voor het milieu is corona een zegen.

Het hart wordt niet dement
Ik kreeg veel enthousiaste reacties op het artikel Dementie raakt het hoofd, maar niet het hart (Wetenschap, 12 oktober), waarin Margreet Vermeulen me interviewde over mijn nieuwe dementieboek. Even zo vaak kreeg ik ook de vraag hoe het boek heet, want dat stond er per abuis niet in. Langs deze ongebruikelijke weg het antwoord: Het hart wordt niet dement. (Huub Buijssen Volkskrant 17 oktober 2019 p. 23)

Wim van den Dungen Het open hart de rol van het hart in de spirituele tradities
In alle spirituele tradities speelt het hart een belangrijke rol. Al deze hartmetaforen wijzen naar een dieperliggend, geestelijk aspect van het hart. De centrale kenmerken van de hartmetaforiek bezongen door deze tradities worden gehoord en vergeleken. Hierbij komen aan bod het Oude Egypte, de Kabbalah, de Christelijke mystiek, het Soefisme, het Boeddhisme en het Taoïsme.
De auteur laat meerdere bestaanslagen van het hart spreken. Hierbij wordt wat mystici over het hart schrijven en wat de hedendaagse wetenschappen aanreiken vergeleken. Dergelijke inzichten kunnen licht werpen op het openen van het hart.
Een levend contact met het goede hart bevordert niet enkel de fysieke gezondheid en de schone uitstraling, maar ook de ware vrede van de geest die zich inzet om het lijden van alle andere wezens weg te nemen. Een geest die allen het hoogste geluk toewenst.
Wim van den Dungen (1961), geboren in Antwerpen, studeerde economie en filosofie. Hij promoveerde tot Master in de Wijsbegeerte op een proefschrift over de relatie tussen rationaliteit en irrationaliteit. Aanvullend studeerde hij Sociologie van de Muziek, Esthetica van de Muziek, Middelegyptisch, Middelnederlands en Sanskriet. Tevens begon hij yoga te beoefenen. Centraal voor hem staat de relatie tussen filosofie en mystiek.

Wim van den Dungen, boek Sepher Yetzirah (p. 23, 39):

Een hyperkubus heeft 32   
(2 tot de macht 5) uiteinden   Blavatsky, Deel I, p. 228; Charles Poncé, boek Kabbalah p. 55:
Nà Atziluth komen de wereldenYodVuurGeestelijke wereldAziluth is de wereld van de Goddelijke uitstraling
der manifestatie:   
a) de wereld der scheppende ideeënWaterMentale wereldBriah is de wereld van de schepping
b) de wereld van de beeldende vormVauLuchtPsychische wereldYetzirah is de wereld van de vormgeving
c) de wereld der realisatieAardeFysieke wereldAssiah is de wereld van de natuur en het menselijke bestaan

De drie onderstaande kwadranten zijn op basis van de vier oorzaken-leer van Aristoteles en Natuurrijk karakteristieken (kies: Natuurrijk-karakteristieken en Evolutionaire Ontwikkeling) samengesteld.

Vuur -LuchtVuur -LuchtAziluth (Yod, Chaiah)Yetzirah (Vau, Ruach)
1. Oerknal -3. Gasvorming1./7. -3./5.7. Mensenrijk -5. Plantenrijk
||||||
4. Aarde -2. Vloeibare stoffen4. -2./6.4. Delfstoffenrijk -6. Dierenrijk
Aarde -WaterAarde -WaterAssiah (, Nephesh)Briah (, Neshamah)
  Ether(snijpunt 1./2. en 3./4.)Universele rijk(snijpunt 4./5. en 6./7.)

Dan Millman boek De 12 poorten naar de ziel:
Volgens een oude spirituele wet leidt discipline tot vrijheid. Dat is op het eerste gezicht in tegenspraak met zichzelf. Het leven zit vol neigingen. Je kunt de neiging hebben introvert of extravert te zijn. Neigingen zijn geneigd om je bestaan te bepalen. Als jij dat toestaat bepalen ze je lot. Jouw neigingen veroorzaken patronen die zo op het eerste oog vastliggen. Zij lijken onbewust te zijn en automatisch op te treden. Een van de grootste uitdagingen van het leven is dat je door wilskracht verandering brengt in je neigingen; het geeft tevens de meeste voldoening. Het leven geeft ons de kans om onze neigingen onder ogen te zien en te overwinnen, waarbij we zowel meer zelfbeheersing als meer onthechting krijgen. Als je van koers wilt veranderen twee opties, gewoon doen en je kunt je energie en je belangstelling zodanig richten dat je probeert je gedachten en je aandacht te concentreren op het bevestigen van je eigen kracht waardoor je emoties loskomen, zodat je positieve resultaten kunt visualiseren en uiteindelijk zo veel zelfvertrouwen ontwikkelt dat je de moed weet op te brengen om zo vastberaden te worden dat je jezelf er van kunt overtuigen dat je voldoende gemotiveerd bent om te doen wat je moet doen. We groeien alleen door wat het leven van ons eist. Het ligt aan wat je doet. Een beroep doen op de hogere wil: ‘Niet mijn wil, maar Uw wil geschiede.’

De poorten voelen en denken:

Voelen>>>>GevoelloosWelzijn>>>>Harteloos, obsessies
| || |
Gedachteloos<<<<DenkenZielloos (dood)<<<<Welvaart

Authentiek gedrag ontstaat wanneer de bewuste, rationele en onbewuste, irrationele delen, gevoelens van de geest in harmonie met elkaar samenwerken. Het rechter kernkwadrant komt in hoofdstuk 20 van het boek Millman aan de orde.

De verborgen krachten achter onze persoonlijkheid geven vorm aan onze loopbaan en onze relaties, en beïnvloeden de richting en de kwaliteit van ons leven. Totdat we ons onderliggende doel begrijpen en ernaar gaan leven, kan ons leven er uitzien als een puzzel met ontbrekende stukjes. Het universum werkt volgens (spirituele) wetten of universele principes die net zo echt zijn als de wet van de zwaartekracht. Misschien ligt de geldigheid van het Levensdoel Systeem in de holografische (eigenhandig geheel uitgeschreven) aard van het universum, waarin elk deel het geheel weerspiegelt en omvat, en waarin de individuele psyche in een grotere ordening past.

Van alle tegenstellingen zijn we geneigd één kant meer waarde toe te kennen dan de andere. De verliezer gaat deel uitmaken van onze schaduw. In elk werkpaard schuilt een luiaard; het onderstaande linker model is opgesteld door Prof. Oscar Ichazo, geven je de sleutels in handen voor een verlicht begrip van de schaduwen van je geest.

Prof. Oscar Ichazo:  De werkelijkheid lichten schaduw, in allesligt het tegendeel besloten:
In elke winnaarschuilt eenverliezerClowns en komiekenhebben eendroevige cynische kant
In elke perfectionistschuiltimperfectieAardige mensen onaardige schaduw
In elke puriteinschuilt eenhedonistIn elke pessimistschuilt eenhoopvolle optimist
In elk werkpaardschuilt eenluiaardPuriteinlaag afkrabbenontdek je ongeremde hedonist
In elke allemansvriendschuilt eeneenzame wolfHoogsteheb je, maar ooklaagste
In elke deskundigeschuilt eenblufferHeiligeen je bentzondaar
In elke teamspelerschuilt eenopstandelingGewetensvolengewetenloos
In elke horkschuilt iemandmet een klein hartjeGod Duivel
In elke goedgelovigeschuilt eenongelovigeWetenschapper Mysticus
   Politiek links Politiek rechts
   Rijk Arm
   Man Vrouw
   Pragmaticus Idealist

Het model rechts laat zien dat je schaduw in feite ook potentieel positieve eigenschappen bevat.

Er zijn maar weinig mensen volkomen enkelzijdig. Je kunt hard zijn op je werk maar thuis heel gevoelig. Met eten een puritein zijn en met seks een hedonist. Of het eerste deel van je leven een hedonist en later puritein. Als je waarden en aspecten van je karakter die je aanvankelijk afwees, tot de jouwe maakt, kom je meer in balans. Er ontstaat evenwicht, perspectief en wijsheid als je je schaduw omarmt en heel wordt.

Waar licht is, is een schaduw; elke buitenkant heeft een binnenkant; elk hoogtepunt kent een dieptepunt; voor alles wat zichtbaar wordt, blijft er iets verborgen. Alle volkeren, samenlevingen hebben hun collectieve schaduwen. Je moet je eigen schaduw vinden, aanvaarden. Door je schaduw in het licht te zetten, besef je dat ieder van ons iets weg heeft van alle anderen, waardoor je meedogender en authentieker wordt. Licht werpen op je schaduw. Carl Jung: De schaduw is de optelsom van aspecten in jouw wezen, die je hebt ontkend, ondergewaardeerd en verworpen. Je schaduw is alles waarvan je volhoudt dat je niet bent. Jouw eigen schaduw bestaat uit alle eigenschappen die je ontkent, afwijst onderdrukt en verdringt; het vuil dat je onder het tapijt van je bewustzijn veegt. Alles wat je afwijst, om welke reden dan ook, wordt onderdeel van je schaduw. In feite bevat je schaduw ook potentieel positieve eigenschappen.

Seksuele identiteit is openbaar en kwetsbaar (Jan Derksen Brief van de dag Volkskrant 17 januari 2020 p. 25):
Het ‘uit de kast’ komen van Nikkie de Jager werd 24 miljoen keer bekeken. De groep mensen die tegenwoordig met Lhbti (lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgenders, intersekse personen) wordt aangeduid is verhoudingsgewijs klein.
De seksuele identiteit is nu openlijk onderdeel van de zichtbare identiteit, onbeschermd en dus ben je als individu afhankelijk van het respect van en bescherming door de sociale omgeving. Deze bescherming is bepaald niet gegarandeerd.
En je krijgt het ook nooit helemaal onder controle, met als gevolg
veel pijnlijke interacties, veel verdriet, veel krenkingen en kwetsingen, veel symptomen. En wij in de overbelaste GGZ blijven dweilen met de kraan open.

‘Het eindigt altijd in rampspoed’ (Sander Pleij interviewt Robert Harris Volkskrant 23 november 2019 Boeken p. 7-9):
Hoe schrijft de schrijver? De Britse schrijver Robert Harris knalt zijn bestsellers, waarin hij historie en fictie mengt, er in één jaar uit. Zijn nieuwe boek De tweede slaap verschijnt nu tegelijk met de verfilming van De officier door Roman Polanski.
Uit dit boek neem ik mee dat samenlevingen ineenstorten, maar dat er menselijke trekken bestaan die voor altijd hetzelfde blijven.
‘Ja, we hebben buitengewone technologie maar fundamenteel zijn wij niet snuggerder en staan we niet meer in contact met de fundamenten van het menselijk bestaan. Op veel manieren hebben mensen in Cicero’s tijd juist dieper nagedacht. Ja, er zijn die fantastische sociale media en het internet, maar waarvoor gebruiken we ze? Voor poep. Grote, onontkoombare poep! Dat niet eens: uitvergrote poep. Een tsunami aan poep die op onze hoofden neerkomt. Poep-ideeën. Dát is waarom ik dit boek wilde schrijven. Dáárover gaat het. Over het feit dat we alleen maar meer idiotie mogelijk maken. De idioot is machtiger dan ooit. We hebben de idioot almachtig gemaakt. De idioot zit in het Witte Huis!’

Brief van de dag Dekker laat liever de rechtsstaat verkrotten (Marleen van Geffen Volkskrant 9 november 2019 Opinie p. 28):
Sander Dekker, onze minister voor rechtsbescherming, zegt dat hij problemen van rechtzoekenden op een andere, snellere manier kan oplossen.
De conclusie kan niet anders zijn dan dat de minister niet bereid is om het lekkende dak te repareren en de rechtsstaat liever laat verkrotten.

‘Intuїtie kan zό schadelijk zijn’ (Koen Haegens Volkskrant 9 november 2019 p. 14-15):
Haar experimenten tegen armoede worden alom geprezen. Maar Esther Duflo (47), winnaar van de Nobelprijs economie, wil meer. Ze bouwt aan een beweging van nuchtere ‘loodgieters’.

Tijd voor perestrojka (Bert Lanting Volkskrant 9 november 2019 Boeken p. 11):
De wereldvrede staat op het spel, schrijft oud-Sovjetleider Michail Gorbatsjov bezorgd. Dertig jaar na de val van de Muur klinkt zijn remedie wel wat wereldvreemd.
Dat klinkt wat wereldvreemd op een moment dat president Trump druk bezig is het klimaatakkoord van Parijs te ondergraven. Maar het zit in zijn karakter: zonder dromen had hij nooit het onderdrukkende Sovjetstelsel kunnen afbreken, op een moment dat het regerende Politburo nog vol zat met oerconservatieve houwdegens.
Soms heeft hij ook moeite zijn
hartstochtelijke oproepen om de wereld te behoeden voor confrontaties en geweld te rijmen met zijn vergoelijkende kijk op president Poetin.

Nog lang niet klaar met Lyndon B. Johnson (Eric Palmen Volkskrant 9 november 2019 Boeken p. 12-13):
Hoe verleid je lezers om vijf vuistdikke delen over het leven van één Amerikaanse president te lezen? In Working geeft Robert Caro, biograaf van Lyndon B. Johnson, een prachtige masterclass biografieschrijven.
Toen Lyndon Johnson in 1931 als senaatsmedewerker met een kartonnen koffer en een confectiepak in Washington aankwam, wist hij niet hoe hij een bankrekening moest openen, want die had hij nog nooit nodig gehad. Ergens onderweg moest hij besloten hebben nooit zo naïef als zijn vader te worden. Daarom verzekerde hij zich vooraf van een gunstige stemronde in het Congres – door stemmen te kopen. Johnson wist precies hoe de ‘Ayes’ en de ‘Nays’ zouden uitvallen; hij is zo’n beetje de uitvinder van de lobby in de Senaat. Vertrouwen in een goede afloop is voor de dommen en kortzichtigen. Dat was de levensles van zijn jeugd die hij als politicus verzilverd heeft.

Radicaal openhartig (Hassan Bahara en Nadia Ezzeroili interviewen Fatima Aboulouafa Volkskrant 9 november 2019 Zaterdag p. 10-11):
Ze wilde misstanden aankaarten bij de politie in Leiden. Nu zit teamchef Fatima Aboulouafa thuis. Hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen?
Eind juni wordt Aboulouafa door een diversiteitsdenktank meegevraagd voor een gesprek met de hoogste politiebaas van Nederland, korpschef Erik Akerboom. Na de ontmoeting schrijft Akerboom in een interne politieblog dat hem ‘te vaak’ signalen bereiken van onacceptabel gedrag van collega’s die zich schuldig maken aan ‘intimidatie, pesten en discriminatie’. Dat de politie hierbij soms ‘wegkijkt’ vindt hij ‘pijnlijk en onacceptabel’.
Korpschef Akerboom:
‘Fatima Aboulouafa weggestuurd wegens schenden regels gebruik social media’ (ThePostOnline 8 november 2019):
De weggestuurde Leidse politiechef Fatima Aboulouafa hield zich niet aan de regels en afspraken die binnen de politie gelden voor het gebruik van
social media. Daardoor kwam het tot een onherstelbare vertrouwensbreuk tussen Aboulouafa en haar collega-teamchefs en direct leidinggevende, zegt korpschef Erik Akerboom.

Geert Mak is van zijn geloof gevallen en dat is landelijk nieuws (Martin Sommer Volkskrant 9 november 2019 Opinie p. 23):
De Telegraaf (!) had het scherpste interview. Of hij begreep dat mensen de grenzen willen sluiten, nu we ook dit jaar weer op een immigratierecord afstevenen. Een zucht. ‘Het is een duivels dilemma.’ Waarom hij vindt dat we uit geopolitiek oogpunt Albanië zouden moeten opnemen in de EU, een land dat berucht is om zijn georganiseerde misdaad? Weer een zucht. En weer een, dieper nog. ‘Ik ben bij dit boek vaak op duivelse dilemma’s gestuit.’ Dat is nou politiek. Niets dan duivelse dilemma’s.

‘Ik ben nergens meer bang voor’ (Nathalie Huigsloot interviewt Tim Hofman de Volkskrant Magazine 9 november 2019 p. 12-19):
Je was altijd een enorme hypochonder, in je vorige dichtbundel ging het ook over angsten. In deze schrijf je: ik ben nergens meer bang voor.
Klopt. Ik laat angst gewoon nooit meer een leidraad zijn. Ik heb bedacht dat hypochondrie een vorm van zelfhaat is. Ik ga een vriend met hoofdpijn ook niet aanpraten dat hij een hersentumor heeft, waarom zou ik dat bij mezelf dan wel doen? Hetzelfde geldt voor angstscenario’s bedenken over je werk of je relatie. Dus dat doe ik niet meer.’
Wat voel je dan?
‘Het is dan net alsof ik in een kuil met stalen wanden wegglijd, zonder houvast. Dan moet ik zien hoe ik er weer uitklim. Dat kan wel pittig zijn. Ik heb het al vanaf mijn 11de. Maar daardoor weet ik ook hoe ik ermee om moet gaan en zijn de episoden korter geworden. En ze komen minder vaak terug, soms jaren niet.
Het zwaarst had ik het tussen 2008 en 2010. Toen had ik tweeënhalf jaar lang dag in dag uit, echt geen idee meer wat ik moest doen. Als ik dit de rest van mijn leven moet voelen, dan hoeft het voor mij niet meer, dacht ik. Maar ik sprak er nooit over. Terwijl alles steeds grijzer werd. O man, ik was zo bang voor alles.’

Van punk naar Houellebecq (Gijsbert Kamer Volkskrant Magazine 9 november 2019 p. 66-70):
Boek:
Michel Houellebecq Mogelijkheid van een eiland (2005):
Geen auteur heeft recent zoveel indruk gemaakt als de Franse Michel Houellebecq. We kennen elkaar inmiddels goed, hebben ook samengewerkt en zijn zelfs bevriend geraakt.
‘Maar het begon allemaal met Mogelijkheid van een eiland. Toen ik dat voor het eerst las, voelde het als een knock-out. Hij schreef even rauw als geestig over seks. De
protagonist kon eigenlijk voor niks of niemand zoveel liefde opbrengen als voor zijn hondje, en toch ga je van hem houden.
‘Er is veel kritiek op hem. Hij zou een misantroop en een cultuurpessimist zijn.
Zijn wereldbeeld ís ook niet echt rooskleurig, maar kijk eens om je heen? Het is toch allemaal niet zo geweldig wat we er met z’n allen van maken?

Economie Malieveld-model (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 7 november 2019 p. 9):
De Nederlandse Orde van Belastingadviseurs telt 4800 leden. Iedereen zal beamen dat jongerenwerk vele malen nuttiger is dan belastingadvies, dus die kunnen zich beter omscholen. Bovendien: de belastingdruk daalt zo snel, die mensen zijn binnenkort brodeloos.
Maar dat kan dus niet, want het jeugdwerk wordt betaald door de gemeenten, die geen geld hebben. In Nijmegen, Zaanstad, Almere en Den Haag zijn bezuinigingen op het jeugdwerk gepland. Binnenkort kunnen we jeugdwerkers op het Malieveld verwachten. Ze hebben geen trekkers of shovels, en de maximale opkomst is tweeduizend. Succes lijkt dus uitgesloten. Het Malieveldmodel is een ieder-voor-zich-model.

In Den Haag Luisteren! (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 7 november 2019 p. 11):
Wie in Nederland ‘de centen verdient’ en ‘de banen maakt’ is daarmee nog niet de baas van het land. Het is geen 1860 meer.
Ik overdrijf, maar dat is om te laten zien hoe de stikstof- en klimaatcrisis het denken over wat politiek is, hoe je die wilt bedrijven en wie daarover mogen meepraten op scherp zet. Ik ben tegenwoordig regelmatig bij discussies waar deelnemers dictatoriale neigingen vertonen, geweld goedpraten, het systeem van alles de schuld geven en niet geloven in de invloed van individuen. Hun tegenpolen zitten overigens vaak aan dezelfde tafel. Voor de politieke betrokkenheid is het een opsteker.
Maar waar leidt die grotere betrokkenheid uiteindelijk toe?

Onderzoek Vijftig jaar Excessennota ‘De sneeuwbal rolt dan verder’ (Maurice Swirc De Groene Amsterdammer 7 november 2019 p. 26-31):
In januari 1969 vinden Indiëveteranen juist ook de hoogste vertegenwoordiger van de politiek aan hun zijde: premier Piet de Jong. In vervolg op een fel nationaal debat over Indische oorlogsmisdaden geeft zijn regering de opdracht tot archiefonderzoek. Na enkele maanden haastig werk van een kleine ambtelijke commissie onder leiding van de jonge jurist Cees Fasseur resulteert dat in de Excessennota. In zijn begeleidende brief op 2 juni concludeert De Jong ‘dat de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct gedragen heeft’.
28: In 1969 verscheen de Excessennota, over de
politionele acties in Indonesië tussen 1945 en 1950. Een explosieve ambtelijke notitie over de medeverantwoordelijkheid van toenmalige bewindslieden als Willem Drees werd angstvallig verzwegen. Die politieke doofpot duurt voort tot vandaag. Het uiterst hardhandige en zeer bloedige optreden van de Nederlandse kapitein Raymond Westerling op Zuid-Celebes voltrekt zich van 10 december 1946 tot 21 februari 1947. De eerste massamoord plegen Westerlings Speciale Troepen in de kampong Batoea. In de vroege ochtend van 10 december worden de mannen van de vrouwen gescheiden op een centrale plek. Volgens het officiële verslag worden vervolgens 35 mannen ‘standrechtelijk’ geëxecuteerd. In werkelijkheid zijn dat er 63, vertelt Haij van Groenendaal vijftig jaar later in een uitzending van Andere Tijden. Hij diende zelf als commando onder Westerling en beschrijft hoe de beruchte kapitein zich achter een klaptafeltje installeerde met twee pistolen voor zich. Hierna las hij een eerste naam hardop voor van een opgestelde lijst met ‘terroristen’. ‘Toen iemand uit de groep naar voren kwam, ik zie dat nog voor me, pakte hij een van zijn pistolen en schoot die man dood’, vertelt Groenendaal. Westerling werkte de hele lijst af. ‘Er werd niets gevraagd, alleen naar je naam. Als je op de lijst stond, werd je doodgeschoten.’
Belinfante wijst erop dat de Nederlandse militaire aanwezigheid kan worden gezien als een
‘volkenrechtelijke bezetting’ en vergelijkt deze zelfs met de Duitse bezetting. Daarbij merkt hij op dat de Duitsers het zogenoemde standrecht in elk geval nog omlijsten met een procedure die is vastgelegd in een reeks wetsartikelen, met voorafgaande publicatie van strafbare feiten en de verplichting een gemotiveerd vonnis op schrift te stellen. Met andere woorden: Nederlanders wisten in Indonesië niet eens een bedrieglijke schijn van rechtsstatelijkheid op te houden.
Intussen doet Fasseur iets uiterst opmerkelijks. Hij besluit de voor onderzoek zo waardevolle documenten van het achterliggende archief-Van Rij en Stam, opgeborgen in een hoge stapel mappen en dozen, mee naar huis te nemen. Die slaat hij op zolder op ‘uit veiligheidsoverwegingen’, verklaart hij in 2012 tegenover Rémy Limpach, omdat in de jaren zeventig nauwelijks toezicht was op bezoekers die stukken mee naar huis namen of er onvoorzichtig mee waren. In zijn memoires
Dubbelspoor, die in 2016 kort na zijn overlijden verschenen, vertelt Fasseur een iets ander verhaal: ‘Het bevatte de namen van vele, nooit veroordeelde Nederlandse militairen, van wie het optreden in Indië voorwerp van gerechtelijk onderzoek was geweest. Het materiaal toevertrouwen aan wellicht loslippige archiefmedewerkers leek mij onverantwoord.’ Duidelijk is dat hij plegers van Indische oorlogsmisdrijven wilde beschermen.
Al met al laten de overgebleven archiefstukken na al hun omzwervingen zien hoe het besluit van het kabinet-Drees in 1954 om Westerling en zijn navolgers niet te vervolgen de basis legde voor de latere Excessennota en de Verjaringswet.
‘Je kunt allemaal mooie rechtsstatelijke principes hebben, maar als het hemd nader dan de rok komt, gebeuren er soms rare dingen in de schemering’, zegt Harmen van der Wilt, hoogleraar internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Daar komt bij dat het in de praktijk ‘buitengewoon ingewikkeld’ is om ‘de lijnen van de verantwoordelijkheid’ vast te stellen, schetst Van der Wilt.
‘Het meest betekenisvolle document in deze zaak is uiteindelijk de nota van Belinfante’, zegt Wouter Veraart, hoogleraar rechtsfilosofie aan de Amsterdamse Vrije Universiteit, over de in 2000 overleden jurist. ‘Op indrukwekkende wijze zat hij toen al op de goede lijn, maar zijn stem is veel te weinig gehoord.
Hij neemt de juridische en morele verantwoordelijkheid voor eigen mensenrechtenschendingen echt serieus. Deze nota zou om die reden al in het eerste jaar van de rechtenstudie aan de orde moeten komen, ook als eerbetoon.’

De moestuin van Berlijn zit alleen nog in blik en glas (Annemieke Hendriks De Groene Amsterdammer 7 november 2019 p. 38-42):
Ooit voorzag de DDR-deelstaat Brandenburg heel Berlijn van fruit en groente. Maar dertig jaar kapitalisme heeft de vernietiging van het platteland voortgezet die veertig jaar socialisme al had veroorzaakt.
Dertig jaar geleden viel de Muur.
Het eerste wat men daarvan merkte hier, was de constante stroom vrachtwagens uit het Westen die door de dorpen denderde – met die uit Nederland in de voorste linies. Appels en tomaten, melkproducten, eieren en fokvarkens, met de bijbehorende technologie, werden in enorme hoeveelheden deze kant uit vervoerd.
Voordat de plattelandsbevolking het zich realiseerde, was ze producent-af. Niet alleen de voormalige DDR was tot afzetmarkt gereduceerd, het verschijnsel deed zich overal in het voormalige Oostblok voor. Gelukkig subsidieerde de EU ringwegen en rotondes in haar toekomstige lidstaten, om de markt geruislozer te bedienen. Zelfs het kleinste gehucht in Kroatië had ze al in overvloed voordat het land toetrad tot de EU.
In hun nachtmerries zien de bewoners van de Oderbruch zich ingesloten worden door het water. Waar een eeuw geleden de tomaten voor het eerst in droge kassen groeiden, en na de oorlog alle groente en fruit ‘van de koude grond’ kwam, zal ooit het water weer heersen, vreest men – net als in de tijd vóór Frederik de Grote en zijn Hollandse ingenieurs. Maar al te grote zorgen hoeft men zich nu ook weer niet te maken. De grond is inmiddels veel te duur geworden om aan de natuur prijs te geven.
Dit is een door de auteur bewerkte en geactualiseerde versie van een verhaal uit haar boek De tomaat en de bizarre wereld van vers voedsel (Nieuw Amsterdam, 2016)

Door Snowdon ontwaakte het westerse privacy-gevoel (Michael Persson Volkskrant 23 december 2019 p. 15):
Snowden zelf blijft hameren op de gevaren van surveillance – ironisch genoeg vanuit Rusland, waar hij na zijn vlucht uit Hong Kong is blijven steken (zijn vriendin heeft zich wel bij hem gevoegd). Zijn nieuwe doemscenario is China, met zijn panoptische gezichtsherkenning en sociaal-kredietsysteem. ‘Als we niet ingrijpend hervormen, ziet de hele wereld er zo in tien jaar uit’, twitterde hij donderdag.

Éen tegen allen (Huib Modderkolk Volkskrant 24 oktober 2019 p. V4-5):
In radioprogramma Argos zei scheidend toezichthouder op de Nederlandse geheime diensten Harm Brouwer zaterdag dat Edward Snowden de samenleving ‘gevoelig’ heeft gemaakt voor het werk van geheime diensten. Door zijn onthullingen is de maatschappij kritischer geworden. En ‘een geheime dienst moet een kritische samenleving hebben’. Het was een verkapte sneer naar de veiligheidsdiensten, die Snowden nog altijd als verrader zien, en tegelijk een steun in de rug voor de klokkenluider. De eenling die het opneemt tegen de staat.

Zonder zalmnorm is het fijn spenderen (Yvonne Hofs Volkskrant 3 oktober 2019 p. 7):
Op Prinsjesdag presenteerde minister Hoekstra zijn
feestbegroting. Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen kon hierover dan stevig politiek gestreden gaan worden. Maar de oppositie feest mee. Waar is het debat?
Draai van 180 graden
De meeste oppositiepartijen bekritiseren de schending van de begrotingsregels, maar ze pleiten tegelijk voor extra uitgaven. Chris Stoffer, helemaal aan het eind van het debat: ‘Vorig jaar zei de minister nog dat we nu reserves moeten aanleggen voor de toekomst. De minister is kennelijk 180 graden gedraaid, maar ik wil toch oproepen tot matiging.’ Hoekstra zal donderdag in de tweede debattermijn reageren.

Belastinginferno (Harriet Duurvoort Volkskrant 3 oktober 2019 p. 23):
Ik vraag mij af of Menno Snel de wanhoop kan invoelen die je naar de strot vliegt als je naar stapels ongeopende deurwaarderspost kijkt. Als je je afvraagt of je nog boodschappen kan doen volgende week, of je nog een auto hebt. En dat alles, terwijl Sonja ook nog ernstig ziek is.
Het dagelijks leven, haar werk, zorgen voor de kinderen en het huishouden kan ze al soms nauwelijks volhouden.
Haar artsen zeggen dat ze het langst kan doorleven, en zo lang mogelijk moeder kan zijn voor haar nog jonge kinderen, als ze stress weet te vermijden. ‘Maar deze financiële stress kost jaren van mijn leven. Die ik zoals je weet niet heb.’

Slaapwandelend naar een klassenguerrilla (Ewald Engelen interviewt Joan Williams Groene Amsterdammer 21 juni 2017):
Direct na de verkiezing van Donald Trump schreef de Amerikaanse hoogleraar Joan Williams een ‘therapeutisch’ essay over het dédain van de progressieve elite voor de witte werkende klasse. Ze raakte een open zenuw.
Hoewel stijl en toonzetting verschillen (Hochschilds boek is een prachtige oefening in interpreterende sociologie, Vance’s elegie een persoonlijke meditatie, Franks boek een nietsontziend ‘j’accuse’ aan het adres van de Democratische Partij, terwijl Williams’ essay een mengsel is van alle drie) is de constatering dezelfde: de progressieve elite en de witte werkende klasse zijn op dramatische wijze uit elkaar gegroeid. Beide zijn verschillende culturele universa gaan bewonen. En onder cultuur verstaat Williams dan dat complexe conglomeraat van verwachtingen, aspiraties en waarden vermengd met de logistiek van het dagelijks leven dat ons continu omringt en waar we ons meestal niet van bewust zijn.
We zitten in zo’n gevaarlijk tijdsgewricht. Ik kan alleen maar hopen dat mijn mensen, de progressieve elite, op tijd uit hun sluimer ontwaken. De tekenen zijn niet gunstig. Noch in de VS, noch in Europa. Zelfgenoegzaamheid overheerst. En dan is de kans levensgroot dat je al slaapwandelend in een klassenguerrilla terechtkomt.’

Zorg voor een beetje emotie (Lars Duursma en Job ten Bosch NRC 7 april 2008):
Iedereen kan leren om te overtuigen. Maar hoe? De serie Ik krijg altijd gelijk gaat op zoek naar trucs.
Aristoteles beschreef in zijn filosofische leer (de Ars Rhetorica) de drie basiselementen van een overtuigend betoog:
logos (inhoud), ethos (geloofwaardigheid) en pathos. Pathos is het Griekse woord voor ‘lijden’ of ‘emotie’ en betekent dus in feite het bespelen van de emoties van het publiek. In ons huidige taalgebruik kom je het begrip tegen in woorden als ‘empathie’ en ‘sympathie’. Daaruit blijkt ook meteen het belang van pathos voor je overtuigingskracht. Want je kunt wel geloofwaardig zijn en inhoudelijk een sterk verhaal hebben, als je daarbij geen emotie weet op te wekken zul je nooit kunnen overtuigen.
Een andere groep werd eerst
geconditioneerd om op basis van hun emoties te denken door middel van vragen als: ‘schrijf in één woord op wat je voelt als je het woord ‘baby’ hoort.’ Daarna kregen beide groepen een bedelbrief te lezen met een emotioneel appèl om geld te doneren. De uitkomst was opvallend. Mensen die eerst hun hersenen op analytische modus hadden gezet doneerden significant minder dan degenen die in een emotionele modus zaten. De conclusie van het onderzoek was niet alleen dat een emotionele oproep mensen vaak sneller overtuigt dan een puur rationele, maar dat het tevens mogelijk is om emoties te onderdrukken door eerst de rationele vermogens aan te spreken.
Eerder schreven we al hoe belangrijk het is om je publiek te herkennen en te beseffen dat de zaken die jij belangrijk vindt, niet per se van belang zijn voor je doelgroep. Een argument is alleen een goed argument als jouw doelgroep het een goed argument vindt. Datzelfde principe gaat ook op bij het inspelen op emotie. Te vaak komen we nog kreten tegen als: ‘dit is slecht voor de economie!’ Veel mensen denken daarbij: ‘ja, en dan? – wat kan mij de economie nou schelen?’ Of nog erger: ‘ja, en dan? – ik wil gewoon brood op de plank!’ Precies, zo concreet moeten we het maken. Een slechte economie gaat niet over geld, maar over de emotie van honger, armoede, vernedering en ga zo maar door.
Volgens Victor Vlam, een debatexpert die de verkiezingen in de VS nauwlettend volgt, betekent dit dat mensen die willen overtuigen, moeten
nadenken over welke emotie zij willen oproepen bij hun doelgroep. Kort geleden kwam de campagne van Hillary Clinton met een televisiespotje dat refereerde aan de terreurdreiging, met daarbij de indringende vraag: als er midden in de nacht terreur dreigt, wie wilt u dan dat er in het Witte Huis de telefoon opneemt? Het was een retorische vraag, want het antwoord lag voor de hand: de ervaren Hillary Clinton natuurlijk, niet haar onervaren tegenstrever Barack Obama. Het spotje werkte: het bracht Clinton weer helemaal terug in de voorverkiezingen van de Democratische partij. „Dit is waaruit de genialiteit van Clintons spotje blijkt”, aldus Vlam.
Terug naar de Ars Rhetorica van Aristoteles. Want het onderscheid dat bovengenoemde onderzoekers maakten tussen
emotie en rationaliteit was iets waar ook dit genie ruim tweeduizend jaar geleden al op was gestuit. Hij stelde dat een gevoel begint bij het ontstaan van een opvatting. Dat is een rationele activiteit; de opvatting is immers beredeneerbaar en verifieerbaar. Hij kan echter leiden tot pijn of genot, en doordat de mens pijn wil verzachten en genot wil laten voortduren, zal de opvatting het gedrag op doelmatige wijze sturen.
„Als mensen worden geconfronteerd met de pijn die angst voor terreur veroorzaakt, verlangen zij naar een leider die deze pijn weet weg te nemen en tegen de druk bestand is die daarmee gepaard gaat – het liefst een crisismanager. En wat is nu juist het voordeel van Clinton ten opzichte van Obama? Precies, al die jaren ervaring in het centrum van de macht!”
Zelf kunnen we natuurlijk niet voor elk van onze ideeën een documentaire of YouTube-filmpje maken.
Maar we kunnen wel gebruik maken van beeldend taalgebruik. Spreek dus niet over ‘vijftigduizend man,’ maar liever over ‘de Arena of Kuip, tot de laatste stoel gevuld.’ Dus maak het voorstelbaar door het beeldend groter te maken. Speel in op het gevoel. Maar pas altijd op voor overduidelijk valse emoties want die keren zich meteen tegen je. En weg is jouw gehoor.

Een scenario voor de toekomst van de bewustzijnsevolutie en Artificial Intelligence (Gerrit Teule GAMMADELTA september 2018 p. 4, 21-41):
Van Gerrit Teule ronden wij de serie artikelen af, die hij ons vanaf april 2018 presenteerde (GAMMADELTA september 2018 p. 4, 21-41):
33: d. Moet dit lijken op menselijke intelligentie en menselijke emoties?
Artificial Intelligence wordt vaak gekoppeld aan robots, al of niet in een semi-menselijk uiterlijk. Men vraagt zich dan af of deze humanoïden ook gevoelens zullen hebben: twijfels, angsten, stemmingswisselingen, emoties, etc. In het proces van AI is het inbouwen en imiteren van ‘subjectieve gevoelens’ en daarmee samenhangende tekortkomingen van de menselijke intelligentie een dure en ook onnodige zaak. Dat zal niet gebeuren, omdat we in de eerste plaats ook van deze gevoelens niet weten hoe alles in onszelf en ons brein werkt, en in de tweede plaats omdat het een AI-systeem alleen maar verzwakt, d.w.z. afhoudt van de taak die een AI-systeem moet vervullen. Emoties (of iets wat daar in machinale vorm op lijkt) en andere verstoringen hoeven in AI-systemen helemaal niet aanwezig te zijn.
29,30: Tegmark neemt zonder verdere discussie aan dat dit interface mogelijk zal zijn en hij heeft het dan ook over “uploads”, mensen die geheel zijn opgenomen in een computersimulatie. Frank Tipler deed dat ook in zijn boek “Fysica van de
onsterfelijkheid” (1994). Als echter de eonische theorie (Teilhard/Charon) juist is, dan is dit interface zelfs principieel onmogelijk, omdat de informatie is opgeslagen in aparte tijdruimten (eonen), die voor 3D-instrumenten ontoegankelijk zijn. In dat geval zal dus ook een cyborg niet of slechts in zeer beperkte mate mogelijk zijn.
Teilhard de Chardin –
De erfzonde en de ‘Zes Proposities’ (David Grumett en Paul Bentley):
HET NASPEL EN HET LEVEN NA DE DOOD (p. 76):
Teilhard herhaalt enigszins spottend, dat er als reactie op Humani generis twee mogelijkheden zijn: ofwel morgen treedt er een wijziging in de wetenschappelijke wetten van de soortvorming op, ofwel theologen gaan een veel nauwere solidariteit in de 'buitengewone interne cohesie' van een wereld accepteren, die zich momenteel in een proces van kosmogenese en antropogenese bevindt, waarin de mens en de rest van de geschapen orde voortdurend opnieuw worden gegenereerd. 73

Paul Revis DE FILOSOFIE VAN TEILHARD
Voor Teilhard is de persoon de belangrijkste vrucht van de evolutie, omdat de persoon niet meer geheel onderworpen is aan de wetten van tijd en ruimte. Dit is een meer moderne uitdrukking van de traditionele leer van de onsterfelijkheid van de ziel.

Frank Tipler Fysica van de onsterfelijkheid (recensie):
Als de evolutie zich dus niet herhaalt en ook niet in een chaotische soep eindigt, zal het voortdurend beter moeten worden. Dat is niet alleen mogelijk, maar noodzakelijk, zo tovert Tipler zijn konijn uit de hoed. Het wil volgens hem zeggen dat de mens of zijn evolutionaire opvolgers, uiteindelijk totale kennis van de gehele werkelijkheid zullen hebben: het zogenaamde punt Omega. In dit punt bereikt de evolutie het stadium waar de mens in God overgaat. Het zal alwetend zijn en dus almachtig en zal ook alles doen wat het kan.

De zin van het leven Gesprekken over de essentie van ons bestaan (Fokke Obbema Volkskrant 28 september 2019 Zaterdag p. 2-7):
Fokke Obbema was na een hartstilstand even dood. Na zijn herstel ging hij op zoek naar de zin van het leven. Hij vroeg er veertig gesprekspartners naar en vat hier in zeven inzichten samen wat zijn zoektocht opleverde.
Levenswijsheid komt niet tot je via het denken, maar alleen door beleving, stelde Johan Witteveen, de inmiddels overleden oud-minister en soefi. Zijn visie op denken staat haaks op die van Koelewijn: ‘Denken is oppervlakkig. Voelen gaat veel dieper, dat dringt door tot in je ziel. Dat is het ware leven.’

'Een pakket genen is niets anders dan informatie' (Fokke Obbema interviewt Anna Akhmanova Volkskrant 30 oktober 2018 p. 10-11):
Leven is iets wat zichzelf kan voortplanten en aanpassen, zegt celbioloog Anna Akhmanova tegen Fokke Obbema. Daarin ligt ook de onsterfelijkheid besloten.
Voor haar onderzoek ontving ze dit jaar de Spinoza-premie, ter waarde van 2,5 miljoen euro. Die wendt ze aan voor meer fundamenteel onderzoek, haar gooi naar ‘onsterfelijkheid’. In haar Utrechtse lab geeft ze leiding aan een twintigtal internationale wetenschappers, onder wie Chinezen en Indiërs.
Wat is de zin van ons leven?
In die zin heeft leven een
onsterfelijke component, ook al is elk organisme sterfelijk. Het unieke van leven is dat het zich steeds aanpast aan de omstandigheden. Daardoor blijft het voortbestaan. Mensen zijn onderdeel van dat leven, net als bacteriën en bomen.
Die onsterfelijke component zit voor mij nog op een andere manier in het leven. Ik ben opgegroeid in de Sovjet-Unie, waar onsterfelijkheid een belangrijker aspect was dan in het Westen. Hier draait alles om persoonlijk geluk. Ouders zeggen: ‘Kindje, het maakt niet uit wat je doet, als je maar gelukkig bent.’ In een traditionele Sovjet-opvoeding leerde je dat het mooi en goed was te denken aan zaken die groter zijn dan jezelf. Het belang van onsterfelijkheid was mij nooit vreemd.’
Wat hield onsterfelijkheid dan in?
Je eigen geluk vooropstellen werd gezien als ongepast. Daarentegen leidt je inzetten voor een grotere zaak ertoe dat mensen zich jou ook na je dood herinneren. Zo kon je aan je eigen
onsterfelijkheid bijdragen. Aan je onsterfelijkheid werken was een belangrijk onderdeel van de ideologie. Je inspireerde anderen met je voorbeeld en dat geeft zin aan je bestaan. Dat heb ik sterk meegekregen: doe iets groters dan jezelf en je gezin.’
Kunt u zich vinden in deze zin van het leven: het doorgeven van je genenpakket aan de volgende -generatie?
‘Ja, dat klopt wel aardig, althans voor leven op aarde. Want daar heb je het met het genenpakket natuurlijk over.
Je zou ook nog iets kunnen uitzoomen en het over de overdracht van informatie kunnen hebben, met als doel een vergelijkbare structuur te maken. Want een genenpakket is uiteindelijk niets anders dan een pakket informatie.’
Maar hoe belangrijk is het nadenken erover?
Langs die weg kunnen we ook leren begrijpen wie we zelf zijn.
Geeft dat zin aan uw leven?
‘Absoluut. Ik zie dat als een deel van de maatschappelijke taak van de wetenschap. Want het kan voor anderen betekenisvol zijn, wanneer de wetenschap licht werpt op wie wij zijn. Lesgeven en studenten opleiden valt voor mij ook onder die maatschappelijke taak. Dat is niet alleen
overdracht van kennis, maar vooral ook ­leren hoe je kennis kunt verkrijgen, leren na te denken.

Nobelprijs geneeskunde naar Amerikanen voor onderzoek naar biologische klok (Ellen de Visser en Maarten Keulemans Volkskrant 2 oktober 2017):
De Nobelprijs voor de geneeskunde valt dit jaar toe aan de
biologische klok. Jeffrey Hall, Michael Rosbash en Michael Young winnen de beroemde wetenschappelijke onderscheiding voor hun ontrafeling van het moleculaire mechanisme achter het ritme waarmee we waken en slapen. Dat heeft het Nobelcomité vanochtend bekendgemaakt.
De biologische klok dirigeert talloze processen die in golven verlopen, mee op het ritme van dag en nacht: uiteenlopend van lichaamstemperatuur, bloeddruk en de hormoonafgifte tot de alertheid en het slaap-waakritme. Verstoring van de biologische klok verklaart dan ook waarom er zoiets is als jetlag en waarom ploegendiensten allerlei problemen kunnen geven.

‘Aan het einde is er geen oké-sticker’ (Fokke Obbema interviewt Sanneke de Haan Volkskrant 30 september 2018):
Filosoof Sanneke de Haan kan niks met de vraag: wat is de zin van het bestaan? ‘De vraag klopt niet, ze is misleidend.’ Maar hoe valt het leven dan te duiden, wil Fokke Obbema van haar weten.
In beide richtingen studeerde ze cum laude af. Als filosoof promoveerde ze in 2015 magna cum laude in het Duitse Heidelberg. Inmiddels is ze 38 jaar, woont ze met haar vriend bij Arnhem en is ze verbonden aan de universiteit van Tilburg. Haar specialisatie is
filosofie en psychiatrie: ‘Het onderscheid tussen gek en niet-gek is een dun lijntje.’ In haar onderzoek draait het vaak om de vraag wat echt is en wat niet.
Wat is de zin van ons leven?
‘Eerlijk gezegd vind ik het begrip ‘zin’ niet van toepassing op het leven. ‘Zin’ suggereert dat het leven ergens goed voor moet zijn, dat er een objectief doel is dat je zou moeten kunnen bereiken.
Hebben die biologen toch niet enigszins gelijk? Na mijn hartstilstand realiseerde ik me dat mijn vrouw en kinderen de reden van mijn bestaan zijn.
‘Ja, dat begrijp ik wel. Maar ik vind niet dat je het leven tot dat biologische moet platslaan. Die drive zit in ieder van ons, zeker.
Maar houden van je naasten is zo veel rijker dan genenoverdracht of een stofje in onze hersenen. Dat gevoel valt niet uit te leggen met een hersenscan. En dat geldt ook voor onze verbondenheid.’
Zou je tevreden kunnen zijn wanneer je leven nu ten einde komt?
We jagen onszelf vaak op met voorwaarden voor geluk, toch weer dat sticker-idee. Dat zijn vaak illusies. In de wetenschappelijke wereld bijvoorbeeld is een vaste baan heel lastig. ‘Als ik die maar heb, dan ben ik veel ontspannener’, is zo’n illusie. Of: ‘Als ik maar een relatie heb dan ben ik gelukkig.’ Alsof er dan een vaste, permanente toestand intreedt. Maar zo zit het leven niet in elkaar. Het is het ene moment zo en het volgende moment weer anders. We blijven ploeteraars.’

Beheersen interactie-patronen onze organisaties? (Willem Mastenbroek Nieuwsbrief 30 oktober 2018):
Vicieuze cirkels brengen verloedering, constructieve spiralen zetten organisaties in de lift.
Onze kennis over beter managen en organiseren bevat meerdere buitengewoon verhelderende inzichten die veel te weinig gebruikt worden. De kennis over ‘Interactie-patronen’ is zo’n inzicht. Het kenmerkende van interactie patronen is dat de patronen mensen in hun dynamiek gevangen houden, vaak zonder dat betrokkenen dat beseffen. Er bestaan vicieuze negatieve patronen; minstens zo belangwekkend zijn zichzelf versterkende positieve patronen.

Interview met evolutie-pionier Alfred Russel Wallace (1823-1913):
Intelligent design sluit evolutie dus niet uit, maar stelt wel de traditionele opvatting van dat begrip onder kritiek, zuivert het van het ideologische, pre-wetenschappelijke materialisme van Darwin en vult het aan. Intelligent design is geen pseudowetenschap, zoals almaar partijdig herhaald wordt door wie beter zouden moeten weten. Of het zou moeten zijn dat Alfred Russel Wallace een pseudowetenschapper is. Hij is echter onbestreden een van de grootste biologen van de moderne tijd, bewonderd door Darwin. In veldervaring laat hij die zelfs ver achter zich.
Blijft evolutie dan toch een betrouwbare hypothese?
"Elke nieuwe ontdekking in de natuur maakt de oorspronkelijke hypothese sterker. Maar dan heb ik het over de gezonde en eerlijke evolutie, die zich niet bezig houdt met hoe zij begonnen is, en alleen maar een paar schakels volgt in een nogal voor de hand liggende keten. Over de keten zelf heeft de evolutie niets te zeggen. Wat mij betreft, ik ben ervan overtuigd dat er in een bepaalde periode in de geschiedenis van de aarde een duidelijke scheppingsdaad is geweest, dat vanaf dat moment de evolutie aan het werk is, er leiding aan is gegeven. Hoe dieper de mensen nadenken over wat zij kunnen waarnemen, des te meer zullen zij tot het inzicht komen dat het materialisme een uiterst gigantische dwaasheid is. En ik denk dat het spoedig uit de geesten zal verdwijnen. Aanvankelijk was er wel een excuus. In de autoritaire onzin en het bijgeloof van het klerikalisme heeft de evolutie een bom van de allerdodelijkste kracht geworpen. Zij, wier intelligentie beledigd en woedend was gemaakt door het absurde gedoe van priesters, sloegen door in de conclusie dat de godsdienst vernietigd was, dat een kleine reeks van redenaties het hele oneindige heelal had verklaard, dat in de modder de oorsprong van de geest lag, en in het stof zijn einde. Dat was een opvatting die geen stand kon houden. Het materialisme is voor alle intelligente geesten net zo dood als het priestergedoe. Er zijn wetten van de natuur, maar ze zijn doelgericht. Overal waar we kijken worden we geconfronteerd met kracht en intelligentie. De toekomst zal vol verwondering zijn, van eerbied, en van een rustig geloof dat recht doet aan onze plaats in het plan van de dingen. "

Koks erfenis (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 25 oktober 2018 p. 9):
Over de doden niets dan goeds. Toch permitteer ik mij wat kanttekeningen.
Koks biografie laat zich lezen als de typische levensloop van een salonsocialist: als je jong bent en je bent niet links heb je geen hart, als je oud bent en je bent nog steeds links heb je geen verstand. In Koks geval was dat van strijder voor de factor arbeid naar beschermer van de factor kapitaal.
Als Asscher daadwerkelijk op zoek is naar geloofwaardige ideologische vernieuwing van de sociaal-democratie zou hij er goed aan doen dit deel van Koks nalatenschap in felle bewoordingen af te wijzen.
Paars heeft de achterban van de PvdA meer kwaad dan goed gedaan. Het is tijd dat dat eens wordt onderkend.

Essay Het verraad van de intellectuelen De betrokken buitenstaander (Thijs Kleinpaste De Groene Amsterdammer 25 oktober 2018 p. 48-51):
Het verraad van de intellectuelen van Julien Benda wordt vaak verkeerd begrepen, zelfs óngelezen. Terwijl de werkelijke boodschap van het boek – een pleidooi voor de onafhankelijke, maar geëngageerde intellectueel – urgent is als nooit tevoren.
Maar als we (zoals Benda per slot van rekening ook deed) accepteren dat de tijden zijn veranderd en de oude rollen niet meer overzichtelijk gescheiden kunnen worden, wat is dan de taak van de klerk in de moderne tijd?
Het moet worden opgemerkt dat Benda’s feitelijke ideaal bescheiden en menselijk was. Plato’s notie dat filosofen de wereld zouden regeren leek hem een gruwel: dan zou de mensenwereld ‘goddelijk moeten worden’ en dat zou betekenen dat ‘haar menselijke kant zou moeten vergaan’. Daar was het Benda niet om te doen – hij was voldoende vergevingsgezind om de mensheid niet met een koning-filosoof te willen opzadelen. Menselijke zwakte is niet iets om met wortel en tak uit te roeien. De toekomst leek hem domweg ongelukkig en akelig als de mens het geheel zonder hogere idealen zou moeten stellen, als hij zich zonder schaamte aan zijn driften kon overgeven zonder besef – zelfs al was dat soms hypocriet – dat het beter zou zijn om boven de driften uit te stijgen.
De criticus, als buitenstaander pur sang, kiest altijd partij voor de andere buitenstaanders, omdat de rechten, stemmen en ervaringen van diegenen buiten de posities van macht en invloed altijd als eerste terzijde worden geschoven. Dat is waarom Het verraad van de intellectuelen relevant blijft. Benda daagt zijn lezers blijvend uit om op te staan tegen elke vorm van machtsmisbruik en cynisme. Die uitdaging is opnieuw urgenter dan ooit.

Het offensief tegen ondermijning ‘Wegkijken is geen optie meer’ (Joeri Boom en Rasit Elibol De Groene Amsterdammer 25 oktober 2018 p. 26-31):
‘Ondermijnende criminaliteit’: een eenduidige definitie blijft uit, maar het buzzwoord is niet meer weg te denken uit media en politiek. Met een hoger budget voor politie en OM moet de ‘vermenging van de onderwereld en de bovenwereld’ een halt worden toegeroepen. Maar dit is niet zonder risico’s.
Een grote menigte op de Grote Markt in Haarlem roept: ‘Handen af van Jos Wienen.’ Die woorden worden herhaald door minister Kajsa Ollongren. Zij zegt vanaf een podium: ‘De bedreigingen aan het adres van Wienen waren zo erg dat hij heeft moeten onderduiken. Dat is in een democratische rechtsstaat onaanvaardbaar.’
Michel Vols wijst erop dat het strafrecht meer waarborgen biedt ter bescherming van een onschuldige dan het bestuursrecht, waarbij maatregelen zoals het sluiten van iemands woning pas achteraf kunnen worden aangevochten. ‘Een sluiting kan drie maanden duren, maar ook vijf jaar. Als huurder kom je op een zwarte lijst. Als je eigenaar van het pand bent eist de bank de hypothecaire lening direct terug. We geven de burgemeesters dus in feite verregaande bevoegdheden om mensen dakloos te maken. Ik vraag me af of dat slim is. Mijn inschatting is dat je dan verder zult gaan in de criminaliteit.’
Ook Pieter Tops heeft zijn bedenkingen. ‘Het is niet goed als de burgemeester de rol van crime fighter gaat vervullen. Dat is aan politie en justitie. Burgemeesters moeten vooral normen stellen, laten zien wat wel en niet kan in de stad.’

VPRO boeken 21 oktober 2018 NPO1
Jeroen van Kan spreekt met André Klukhuhn (1940) over zijn nieuwe boek Berichten uit het feniksnest. Eindtijd of wedergeboorte. Wat kunnen wij leren van notoire ondergangsdenkers uit het interbellum? André Klukhuhn pleit voor een radicale verandering in ons denken en handelen om ons te verweren tegen een mogelijke ecologische crisis.
De grote uitdagingen op politiek, economisch en vooral ecologisch gebied hebben geleid tot een teneur van apocalyptisch denken: het einde van de wereld en de mensheid zou nabij zijn. Klukhuhn bekijkt het ondergangsdenken vanaf de oudheid, maar hij heeft speciale aandacht voor vier denkers die geboren zijn in het fin de siècle en die in het interbellum bekendheid verwierven met hun cultuurpessimistische theorieën: Oswald Spengler, José Ortega y Gasset, Johan Huizinga en Sinclair Lewis.
André Klukhuhn laat zien dat dit ondergangsdenken geen nieuw verschijnsel is: door de geschiedenis heen is vaak verkondigd dat het met de wereld gedaan zou zijn.
Hij onderwerpt het cultuurpessimisme aan nader onderzoek: wat kunnen wij leren van het apocalyptische denken in het verleden?

Psychiater met een innerlijk conflict (28 januari 2013):
In het laatste nummer van 2012 van het tijdschrift: Systeemtherapie, zoekt kinder- en jeugdpsychiater Jan de Vos al schrijvend naar een manier om ‘het denken in systemen’ en ‘het denken in stoornissen’ met elkaar te verzoenen. Hij wil de tegenpolen van het psychiatrische, lineaire denken en het psychotherapeutische, circulaire denken met elkaar verbinden. De titel van zijn artikel is: Systeemtherapie en psychiatrische diagnose…aparte werkelijkheden?
Lineair denken, circulair denken en constructivistische therapie
Wat is lineair denken? Deze manier van denken is op het moment dominant in de GGZ en is gericht op de pathologie van een individu. Het is een lineair-causale manier van denken: oorzaak-gevolg. Wat is de oorzaak van het probleem? Het denken is probleemgericht en het kijkt terug. De werkelijkheid is statisch: de diagnose staat vast. Het is oordelend, hiërarchisch en schept afstand.
Wat is
circulair denken? Bij circulair denken ziet men het symptoom als een manier om een probleem op te lossen. Er zijn meerdere waarheden en er worden bredere verbanden dan oorzaak-gevolg onderzocht. Alles heeft met alles te maken. Het denken is gericht op de interactie en op bronnen van kracht. Het vraagt niet naar oorzaken maar naar gevolgen. Niet: Hoe komt het? Maar: Hoe komt het naar voren? De werkelijkheid is dynamisch. Het is niet een oordelende manier van denken en men sluit aan bij het cliëntsysteem. Niet afstandelijk maar persoonlijk.

Wat is vriendschap, en bestaat er zoiets als een ideale vriend? (Brainwash Talks 1 augustus NPO2):
In navolging van Plato vraagt filosoof en Denker des Vaderlands Paul van Tongeren zich dat af.

Paul van Tongeren Doodgewone vrienden Nadenken over vriendschap
Door de eeuwen heen stelt de filosofie telkens dezelfde vragen. Bij het zoeken naar antwoorden kan een filosoof streven naar oorspronkelijkheid, maar Van Tongeren maakt liever het werk van grote denkers opnieuw vruchtbaar. Niet door hun gedachten kritiekloos te herkauwen, maar door middel van intensief nadenken.
Wie
nadenkt over vriendschap wint niet per se vrienden. Je kunt ze zelfs kwijtraken, nadat je die vriendschap hebt gewogen en te licht bevonden. Daarom benadrukt Van Tongeren liever het alledaagse en haalbare. Filosofie hoeft geen eenzame weg te zijn: het is leuker om samen met vrienden te filosoferen dan het in je eentje te doen.

Paul van Tongeren Leven is een kunst Over morele ervaring, deugdethiek en levenskunst
Deugdethiek gaat terug op de oudste theorie of filosofische benadering van de moraal, die van
Aristoteles. In een mensenleven gaat het volgens hem om geluk: het hoogste goed is een geslaagd leven. Hierbij spelen deugden (houdingen; karaktertrekken) een centrale rol: moed, verstandigheid, maat en rechtvaardigheid. Van Tongeren laat zien hoe deze benadering in de loop van de eeuwen is uitgebreid en gecorrigeerd onder invloed van bijvoorbeeld de stoïcijnen, het christendom en Nietzsche. In deze inzichtgevende vergelijkende studie wordt een hoofdstuk gewijd aan de populaire filosofie van de levenskunst, waaraan de namen van Hadot, Schmid en Dohmen zijn verbonden. De gedachtegangen worden helder en toegankelijk uitgelegd, wat niet wegneemt dat een ingewikkelde en abstracte problematiek aan de orde is.

Peter Allmend De Genezeres Heling van lichaam en geest
Door de jaren heen ontstaat er een hechte vriendschap met de genezeres, Delia genaamd, die hem vaak betrekt in haar behandelingen en hem zo inzicht geeft in de diepste geheimen van gezondheid en ziekte.
Langzamerhand ontdekt hij dat hij met een grote ziel te maken heeft. Hij begint zijn ervaringen en de uitgebreide toelichtingen, die hij ontvangt, op te schrijven. Zo ontstaat een soort ‘dagboek van geestelijke genezing’, dat buitengewoon en ongeëvenaard is.
Een document over de wisselwerking tussen lichaam, geest en ziel en de onzichtbare geestelijke krachten die hierin een rol spelen. Een ontroerend boek vol diepe levenswijsheid.
De onder een pseudoniem schrijvende auteur Peter Allmend leidt een advocatenkantoor in Zürich. Daarnaast houdt hij zich met spiritualiteit bezig en leeft een teruggetrokken bestaan in Zwitserland. Naast de vakboeken die hij schreef was
Elision zijn eerste boek waarmee hij zich op het terrein van spiritualiteit begaf. Daarna verscheen bij Aquamarin Verlag in Duitsland van zijn hand nog de boeken Einfachheit, Die Heilerin en Der Nestor. De boeken zijn in de Duitstalige landen een groot succes. Die Heilerin is het boek dat nu ook in het Nederlands onder de titel De Genezeres wordt uitgebracht.

G. de Purucker Dialogen Deel 2
Bijeenkomst op 9 september 1930 (p. 558):
Vr. – Gezien de opmerkingen die u eerder heeft gemaakt, wil ik graag het volgende vragen: Waar bevindt zich het centrale punt van de menselijke constitutie? Waar bevindt zich dat deel wat filosofen het ik-ben-ik noemen?
GdeP – Een hele relevante vraag. We hebben hier opnieuw te maken met een aspect van het bewustzijn. Zoals ik u bij andere gelegenheden heb verteld, zijn de woorden van de Heer Boeddha vol diepe wijsheid die in het westen nooit is begrepen, omdat we niet beschikken over de sleutel tot een van de belangrijkste uitspraken van Boeddha: ‘Er is geen onsterfelijke ziel of onsterfelijk zelf in de mens.’ De westerling interpreteert deze uitspraak onmiddellijk verkeerd. Hij denkt dat het betekent dat de mens in alle opzichten sterfelijk is. Dat wordt helemaal niet bedoeld. In een samengestelde entiteit, een entiteit die alleen bestaat door zijn tijdelijke samenstelling, in zo’n entiteit, is er als entiteit geen onsterfelijkheid. Indien dat wel het geval zou zijn, zou die samengestelde entiteit van oneindigheid tot oneindigheid blijven bestaan en zou ze nooit kunnen veranderen. Als ze ook maar iets zou veranderen, zou ze niet meer dezelfde entiteit zijn.
559:
We zijn één en toch zijn we vele – en zo is het met ieder mens. Het fysieke lichaam is hiervan een voorbeeld. Het fysieke lichaam is ook een samengestelde entiteit. Het is samengesteld uit ontelbare menigten levensatomen. Elk levensatoom is een groeiende, lerende, levende, zich ontwikkelende entiteit, die op weg is om in ver in de toekomst liggende eonen een god te worden – evenals wij mensen, evenals de manasaputra. Maar het lichaam is als een samengesteld geheel niet onsterfelijk. Als het onsterfelijk zou zijn, zou het nooit kunnen veranderen. Het zou zich zelfs niet kunnen ontwikkelen van kind tot volwassene. Als iets verandert, houdt onsterfelijkheid onmiddellijk op, omdat onsterfelijkheid onveranderlijkheid of kristallisatie betekent, eeuwigdurend, zonder enige verandering, voortdurend hetzelfde blijvend.

In 1992, together with Leda Comides and Jerome Barkow, Tooby edited The Adapted Mind Evolutionary Psychology and the Generation of Culture''. Tooby and Cosmides also co-founded and co-direct the UCSB Center for Evolutionary Psychology.

Stress is όόk een zaak van het hart (Ellen de Visser Volkskrant 13 oktober 2018 Sir Edmund p. 38-41):
Stress? Nee, daar hadden zijn hartkwalen niets mee te maken, kreeg huisarts Sjoerd Zwart te horen van zijn cardioloog. Toch wijst steeds meer op het tegendeel.
Stress is geen gelul Vergelijkbaar verhaal, dezelfde vraag, hetzelfde antwoord: toen Sjoerd Zwart drie weken geleden het verhaal las van Volkskrant-redacteur Fokke Obbema, die op een zaterdagavond een hartstilstand kreeg en bijna dood was, herkende hij de afwerende reactie van de cardioloog. Ook Obbema informeerde bij zijn cardioloog of stress een rol had gespeeld. Die haalde haar schouders erover op. ‘Stress is gelul’, vatte een specialist het daarna nog wat krachtiger samen; wat hem was overkomen, was gewoon pech.
Stressgevoeligheid
Niet iedereen met een zware baan of moeilijke privé-omstandigheden hoeft meteen de schrik om het hart te slaan. Wie gezond leeft en een zeer kleine kans heeft op hart- en vaatziekten, heeft dat bij een twee keer zo hoog risico nog steeds. Er zijn webtools ontwikkeld waarmee iedereen, door het invullen van persoonlijke gegevens, kan uitrekenen hoe groot het basisrisico is op hart- en vaatziekten. Hoeveel stress we ervaren, hangt sterk af van onze persoonlijke beleving.
Stressgevoeligheid is deels erfelijk bepaald, wordt bijgestuurd door de opvoeding, en heeft bijvoorbeeld ook te maken met de vraag of je je werk leuk vindt. Om het individuele stressniveau vast te stellen, maken wetenschappers gebruik van een vaste lijst met vragen over gevoelens en gedachten.
Net als Volkskrant-redacteur Fokke Obbema heeft huisarts Sjoerd Zwart zijn leven omgegooid – geschrokken nadat zijn hart op hol was geslagen. Hij stopte met lesgeven, om zich te ontspannen is hij bij een zangkoor gegaan. Wat stress voor gevolgen kan hebben, beschreef hij vorig jaar in het NTvG, in een ontroerend verhaal over een ouder echtpaar uit zijn praktijk. De vrouw had kanker, haar man kon het vooruitzicht zonder haar verder te moeten niet verdragen. De laatste dagen van haar leven lag hij naast haar in bed.
Hij overleed een paar uur na zijn vrouw. Zijn dood, zegt Zwart, is vermoedelijk versneld door de stress van het liefdesverdriet. Ze werden in dezelfde auto naar het rouwcentrum vervoerd.

Ongezonde publicatiedrang onder professoren (Jop De Vrieze interviewt Joeri Tijdink Volkskrant 9 november 2017 p. 27):
Amsterdamse onderzoekers beschrijven een nieuw psychiatrisch syndroom dat voorkomt onder wetenschappers: Publiphilia impact factorius. De eerste auteur, psychiater Joeri Tijdink, licht het toe.
'Hoewel de interpretatie met een knipoog is, is de studie wel degelijk gebaseerd op echte data, waarmee we een serieus probleem aan de kaak proberen te stellen, namelijk dat er te veel gefocust wordt op het publiceren.'
Hoe is de studie uitgevoerd?
'Ook namen we persoonlijkheidsvragenlijsten af, waarmee we hun zelfvertrouwen en
stressgevoeligheid bepaalden en in hoeverre ze narcistische, psychopathische en machiavellistische (op het eigenbelang gerichte) eigenschappen vertoonden.
'De deelnemers gaven aan in welke mate ze het eens waren met stellingen zoals 'het is onverstandig om al je geheimen te vertellen', 'het is beter eerlijk te zijn dan succesvol' en 'het klopt dat ik gemeen kan zijn'.
'Met name machiavellistische trekken blijken samen te gaan met wangedrag. Narcistische trekken zijn sterker bij wetenschappers met een hogere rang.'

Dit was het jaar van post-truth: hoe heeft het zo ver kunnen komen? (Haro Kraak Volkskrant 27 december 2016):
Beschouwing post-waarheid
2016 was het jaar van de post-truth: feiten waren van ondergeschikt belang aan meningen, emoties en regelrechte bullshit. Hoe hebben we grip verloren op wat waar is?
Schandalig
Bullshit is vager (en dus gevaarlijker) dan een leugen, zegt Frankfurt, een leugen kun je
ontmaskeren of doorprikken, maar bullshit niet. Na bullshit volgt daarom zelden de ophef die hoort bij het onthullen van een leugen. Trump profiteert op meerdere manieren van dit klimaat. Hij maakt van zijn kletskoek een show. Zijn praatjes worden nauwelijks serieus genomen, soms meent hij niet eens wat hij zegt, zoals hij zelf al trots toegeeft. Het is kleedkamerpraat of een politiek incorrect grapje, zo verdedigt hij zijn misstappen, en mensen gaan daar kennelijk in mee.

De term post-truth politics heeft betrekking op een politieke cultuur waarbij politici voornamelijk beroep doen op de emoties van de publieke opinie in plaats van op objectieve feiten. Wat al dan niet de waarheid is, is van secundair belang. Objectieve, empirisch ondersteunde feiten hebben met andere woorden minder invloed op de publieke opinie dan diens emotionele of persoonlijke overtuigingen. Hoewel dit gegeven wordt beschreven als een zeer recent fenomeen, is het mogelijk dat deze tendens reeds gedurende een langere periode deel uitmaakt van het politieke circuit maar dat het minder nadrukkelijk aanwezig was voor de opkomst van het internet en de sociale media. Deze technologische innovaties vereenvoudigen de publicatie en verspreiding van onwaarheden. Algoritmes zorgen er eveneens voor dat mensen voornamelijk informatie onder ogen krijgen die hun wereldbeeld bevestigt. George Orwell beschrijft in zijn boek 1984 een wereld waarin historische feiten voortdurend veranderd worden als vorm van propaganda.

Emotionele chantage en manipulatie komt voor binnen alle geledingen van de maatschappij. Zo ook binnen christelijke kringen, groeperingen, kerken of sekten. In onze praktijk kwamen we in aanraking met een voorval in een dusdanige vorm dat we onze rubriek over macht en manipulaties binnen organisaties uitgebreid hebben met een artikel over emotionele chantage binnen kerkelijke organisaties en geloofsgemeenschappen.]]'''
We spreken over religieuze manipulatie oftewel over emotionele chantage binnen religieuze kringen. In dit artikel toegespitst wellicht op de christelijke kring maar het beperkt zich niet tot deze kring. Liever zouden we spreken over ideologische manipulatie. Het kan ook voorkomen binnen de kring van vegetariërs, antimilitaristen, politieke partijen of zo u wilt de voetbalclub.

Het leervermogen van ons brein, de neuroplasticiteit maakt het mogelijk de wereld te veranderen. Zowel politieke als geestelijke leiders beogen al millennia emoties te reguleren, te manipuleren. Met behulp van het vrijemarktfundamentalisme zal het Mark Rutte c.s. zeker niet lukken het universele mechanisme ‘zo boven, zo beneden’ te verslaan.

Wiebes (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 30 augustus 2018 p. 9):
Dat we in 2018 dezelfde ideologische strijd moeten voeren tegen doorgeschoten maakbaarheid en planning als Friedman en de zijnen in 1980 meenden te moeten doen? Dat de simplistische boodschap van de Chicago Boys ons opnieuw moet bevrijden van de ketenen van de keynesiaanse verzorgingsstaat?
Alsof er sinds 1980 niets is gebeurd. Alsof we na veertig jaar neoliberalisme en tientallen grote en kleine financiële crises niet net juist zijn begonnen om de kater van ongebreidelde privatisering, deregulering en marktwerking van ons af te schudden. Alsof we na tweehonderd jaar kapitalisme niet keihard dreigen aan te lopen tegen de ecologische grenzen van onze planeet. Alsof ons economisch systeem niet draait op rücksichtslose uitbuiting van mens, dier en natuur. En alsof we daar tien jaar na de crisis niet veel meer over weten dan ervoor. Alsof de krankzinnige machtsconcentratie bij multinationals – die politici in hun zak hebben, van democratie een farce hebben gemaakt en die de sociale en ecologische kosten van hun streven naar winstmaximalisatie doodleuk over de schutting kieperen – niet een veel groter probleem is dan die schamele subsidies voor kunstenaars.

Zomergasten (26 augustus 2018 NPO2):
Hij kiest voor de toekomst
Rode draad door de uitzending met Eric Wiebes is vooruitgang. ‘Omdat mijn hele leven gericht is op vooruitgang,’ verklaarde Wiebes eerder aan de redactie.
Eric Wiebes was onder de indruk. 'Best een mooi gebouw dacht ik. En wat een akoestiek. Maar dat maakt mij wel strijdbaar dat ik vind dat de overheid dit soort keuzes niet voor ons moet maken.
De ene hobby is niet beter dan de andere. Het is de loodgieter gegeven om zijn hobby net zo gewaardeerd te zien, of net zo weinig gewaardeerd te zien, als die van iemand anders.'

De moeizame relatie tussen liefde en algoritmes (Marjan Slob Volkskrant 27 augustus 2018 p. 19):
De computer heeft iets ‘gedacht’, maar wat? Je kunt het hem niet vragen. Zodra bedrijven en overheden gaan handelen op grond van de resultaten die supercomputers opleveren, kunnen wij die organisaties dus ook niet vragen waarom ze nu eigenlijk tot dat beleid komen. Er is geen inzicht meer, geen verhaal dat de beslissing begeleidt. Wat een andere manier is om te zeggen dat deze overheden en bedrijven geen verantwoordelijkheid meer kunnen nemen voor dergelijk beleid. Die ontwikkeling bedreigt de maatschappij wel degelijk.
Als ik had vastgehouden aan het profiel dat ik had opgesteld, was ik mijn grote liefde misgelopen. Moraal: wil liefde kunnen toeslaan, dan moet je loslaten wat je denkt te willen. Daar kan een computer niets mee.
Voor beleidsmakers is het een deugd om te kunnen toelichten waarom ze een bepaalde weg inslaan. Voor de liefde is dat de dood in de pot.

Valentinus, Blavatsky en het Evangelie der Waarheid (Henk Spierenburg Theosofia april 2004):
Dit artikel is geschreven naar aanleiding van het boek van Prof. Dr. Gilles Quispel: Valentinus de gnosticus en zijn Evangelie der Waarheid. H.P. Blavatsky heeft in haar tijd ruime aandacht besteed aan Valentinus en zijn school. Het Evangelie der Waarheid echter kende zij niet!
De kerkvader Hippolytus is heel duidelijk: ‘De ketterij van Valentinus is zeer beslist verbonden met de Pythagorese en Platonische theorie.’7 Ook is Hippolytus van mening dat veel van de aeonen uit de leer van Valentinus reeds te vinden zijn in het werk van Simon de Tovenaar. 8
6. De kerkvader Hippolytus legt ons in zijn The Refutation of all Heresies16 uit dat het
dubbele schema, als afgebeeld op de tegenover elkaar liggende pagina’s in dit artikel, in het hier gegeven gedicht, psalm of hymne, zoals de diverse schrijvers en commentatoren deze regels hebben genoemd, gedeeltelijk is vervat. De regels zijn bekend geworden onder de naam: Zomeroogst.
Hippolytus zegt: ‘Valentinus... heeft een fundamentele grootheid in zijn systeem ingebracht: “de koning van alles”, door Plato17 genoemd, en door deze ketter aangeduid als Pater [Vader], Bythos [Diepte] en Proarche [Vóórbegin] over de rest van de
aeonen18. En als Plato de woorden spreekt: “wat is tweede in dingen die tweede zijn”, meent Valentinus dat alle aeonen binnen de begrenzing [de pleroma]19 tweede zijn. En als Plato de woorden spreekt: “wat is derde in dingen die derde zijn”, meent hij alles wat buiten de begrenzing en het pleroma is. Valentinus heeft dit op zeer bondige wijze duidelijk gemaakt in een psalm, hieronder weergegeven, uitgaande van de aarde, niet zoals Plato doet, uitgaande van de hemel:
Alle dingen afhankelijk van geest, zie ik
Alle dingen bevorderd door geest, schouw ik
Vlees afhankelijk van ziel
Ziel bevorderd door de lucht;
Lucht hangend aan de ether –
Vruchten geboren uit de diepte –
Een kind geboren uit de schoot.’20

Universele Gnosis de religie van het denken in de 21ste eeuw
Alle werkelijke wijsheidsstromen kennen in hun leringen het moment, dat het hoofd, het bewustzijn van de mens voor het eerst de contouren ontwaart van het kosmische leven. Het is het moment dat hij de werkelijkheid waarneemt van de nooit aflatende uitwisseling tussen zijn bekende bestaansveld en de wereld van de oorzaken, het moment dat wel omschreven wordt als het opengaan van ‘het hemelse hart’. In dit zevende symposion van de wijsheidsstromingen ‘universele gnosis’ spreken opnieuw vernieuwende denkers en vertegenwoordigers vanuit de verschillende tradities en onderzoeksgebieden over hoe zij de harde werkelijkheid van de 21ste eeuw openbreken met een boodschap van hoop, van liefde en van zelfverwerkelijking: de opgave voor de mens, nu hij zelf het nieuwe tijdperk – the age of aquarius –vorm dient te geven.

Baptist de Pape Laat je hart je gids zijn:
The Power of the Heart brengt de kracht, de wijsheid, de liefde en de intelligentie van ons hart op een volkomen vernieuwende wijze onder de aandacht. Wat hebben Paulo Coelho, Isabel Allende, Eckhart Tolle, Deepak Chopra en Maya Angelou met elkaar gemeen? Ze onderkennen de noodzaak van het luisteren naar je hart. Auteur Baptist de Pape sprak met hen en nog vele anderen.
Hij creëerde een boek met een verrassende wetenschappelijke en spirituele onderbouwing dat aan het begin staat van een onstuitbare internationale beweging: laat je hart je gids zijn. Vind je ware potentie en je geluk, leef dichter bij je intuïtie. Coelho, Allende, Tolle, Chopra en Angelou inspireren, De Pape overtuigt.

WaardenManagement ontwikkelt praktisch hanteerbare instrumenten die zijn gebaseerd op gefundeerde theorieën en methodieken, die direct voortvloeien uit wetenschappelijk onderzoek en kennis van (integrale) psychologie.
Uitgangspunt hierbij is een diepgeworteld streven van mensen om adequaat te reageren op hun omstandigheden om te kunnen overleven of om zich verder te ontwikkelen. Het zijn deze patronen die bepalend zijn voor ons functioneren en het zijn de achterliggende drijfveren die bepalen hoe wij met onze omstandigheden omgaan.
Het theoretisch model van dr. Clare W. Graves toont aan dat de mens van nature over alle drijfveren beschikt om adequaat te kunnen reageren op zijn omstandigheden. Het model laat zelfs zien dat de mens van nature op een voorspelbare wijze reageert op verandering in zijn of haar omstandigheden. Het model van Graves maakt het dynamische proces van aanpassing aan omstandigheden, ook wel ´coping´ strategie genoemd, helder en verklaarbaar.
Graves onderscheidt zeven verschillende omstandigheden en beschrijft de daarbij behorende drijfveren om adequaat met deze omstandigheden om te gaan. Alle 7 groepen van drijfveren vormen een samenhangend geheel dat als basis dient voor de verklaring van menselijk gedrag in verschillende omstandigheden. Iedere drijfveer heeft zijn eigen unieke kenmerken waar je als mens van nature toegang toe hebt. Door persoonlijke ervaringen ontwikkeld ieder mens zijn of haar eigen primaire voorkeuren ten aanzien van drijfveren en zal daardoor genegen zijn om op een eigen manier te reageren op veranderende omstandigheden.

Don Beck en Christopher Cowan maakten voor hun boek Spiral Dynamics van de zeven drijfveren van Graves gebruik.
Ervin Laszlo en Jude Currivan boek KOSMOS een integrale visie op de wereld, hoofdstuk Spiraaldynamiek (p. 147):
In de ontplooiing van onze persoonlijke en collectieve ervaringen laat het kosmische reflectieprincipe, dat bepaalt in hoeverre de uiterlijke omstandigheden in ons leven een afspiegeling vormen van de toestand in ons innerlijke en vice versa (zie ook hoofdstuk 6) – zich heel ons leven gelden.
In hun baanbrekende boek Spiral Dynamics beschrijven Don Beck en Christopher Cowan een model van de bewustzijnsevolutie van complete culturen.

Emotie en empathie Emoties raken aan het wezenlijke van ons als mens. Onze omgang ermee, de erkenning dat ze in ons leven en de verwoording van de emotie en de beleving ervan naar onszelf en anderen kleurt het beest in ons, niet alleen op het niveau van de sekse - vrouwen kunnen in het algemeen beter bij hun emotie dan mannen - maar ook op individueel niveau.
Emotie is een lichamelijke sensatie plus het besef van de sensatie in reactie op wat je meemaakt, ervaart of verwacht. In essentie is het een combinatie van racende zenuwen, hormonen die hun werk doen en veranderende spierspanning, en de registratie hiervan in ons brein.
Alle emoties zijn variaties op, en gradaties van deze vier: blijheid, woede, verdriet, angst. Daarvan is angst - levensangst - de basisemotie, namelijk, de emotie die ons verbindt met de wereld buiten ons en waarvan alle andere zijn afgeleid.

Empathie verblindt( Marco Visscher Volkskrant 29 april 2017 Bijlage Zaterdag p. 10-11):
Heeft empathie een plek in de politiek?
Meer empathie, wat kan daar nu op tegen zijn? Nou, meer dan u denkt, vooral als het gebruikt wordt in de politieke arena.
Kracht van empathie
Het maatschappelijke nut van empathie wordt alom bepleit. Barack Obama zei dat vrede begint door 'in andermans schoenen te staan en de wereld te zien door de ogen van een ander'. Na een uiteenzetting over de toenemende polarisatie in de samenleving gaf GroenLinks-leider Jesse Klaver in De empathische samenleving zijn recept om de tegenstellingen in de samenleving aan te pakken: 'Toon inlevingsgevoel voor de ander en probeer diens emoties te begrijpen.' Virtual reality wordt steeds vaker bepleit om meer empathie te kweken bij alles van bestrijding van homofobie tot milieuzorg. Immers, zoals Tibor Bosse, universitair hoofddocent kunstmatige intelligentie, het onlangs in de Volkskrant (8 april) zei: 'Hiermee kunnen we een virtuele wereld creëren waarin mensen letterlijk in de schoenen van anderen worden geplaatst.' Roman Krznaric, een sociaal filosoof die het boek Empathie schreef, ziet in empathie niets minder dan 'de motor van alle sociale verandering'.
Maar terwijl de oproep tot empathie luider klinkt, worden er in de academische wereld steeds meer vraagtekens gezet bij het nut van empathie. In het verlengde daarvan dringt zich volgens critici een urgente vraag aan: heeft empathie wel een plek in de politiek?
Noodzakelijk
Wat zou er van de wereld terechtkomen als we niet langer empathisch zijn? Sommigen gruwelen bij de gedachte. In een reactie op het boek van Bloom waarschuwde de vermaarde ontwikkelingspsycholoog Simon Baron-Cohen, auteur van Nul empathie, dat de nazi's ook geen empathie voelden. Aan de telefoon spreekt Krznaric over een 'harteloze, onverschillige wereld' als er geen empathie zou bestaan. Immers, zegt hij, niemand zou de deur openhouden voor een ander, moeders zouden hun pasgeboren baby laten huilen als ze honger hebben, liefdadigheidsinstellingen kunnen de tent wel sluiten. Kortom: 'Dat is niet de wereld waarin we willen leven.'
Toch is het maar de vraag of empathie noodzakelijk is. Goed fatsoen, aardig zijn, zorgen voor elkaar, compassie voelen: het kan allemaal zonder ons ook maar een moment in te leven in de gedachten of gevoelens van ander. De Duitse cultuurcriticus Fritz Breithaupt, auteur van het onlangs verschenen Die dunklen Seiten der Empathie ('De schaduwzijde van empathie'), zegt dan ook: 'Als middel om anderen te helpen, wordt empathie overschat.' We hoeven immers geen empathie te voelen om het af te keuren wanneer iemand zijn huisvuil van het balkon op straat kiepert of fraudeert met de belastingaangifte.

Of met andere woorden de mensheid bestaat uit goede en minder goede acteurs in een groot rollenspel. Er is wereldwijd behoefte het spel beter te leren spelen en broederschap te bevorderen. Hoe richten wij onze levensenergie (levenskracht, oerbron, levensbron, astraallichaam)? We zijn het in eerste instantie zelf om de in het universum aanwezige vrije energie (ether, antahkarana) vorm en inhoud te geven. Het spreekt voor zich dat dit een zeer heikel punt is voor de wetenschap.

Populisten lijken te gaan winnen in Italië (Jarl van der Ploeg de Volkskrant 11 mei 2018 p. 1):
Anti-corruptiewet
Mediamagnaat Berlusconi verkocht zijn huid volgens kenners duur. In ruil voor zijn fiat, en voor toekomstige steun bij belangrijke stemmingen, laat de Vijfsterrenbeweging waarschijnlijk een van haar belangrijkste
campagnebeloftes varen: de anti-corruptiewet die de belangenverstrengeling tussen politici en het zakenleven moest aanpakken.

'Orbán ligt eruit als hij zich niet aan de regels houdt' (Arie Elshout Volkskrant 11 mei 2018 p. 14-15):
Juncker typeert u als iemand die elke dag een elegante spagaat vormt tussen Beieren, CSU, Duitsland, Europa, München, Berlijn, Brussel. Ziet hij het goed?
Verlegen: ‘Ik hou van goede compromissen. Met elkaar praten, elkaar respecteren, ook als we niet houden van een bepaalde mening. Alleen zo komt Europa vooruit.’
Zal Orbán daarnaar luisteren?
Lachend:
‘Ja!’

Apple houdt extra geld liever zelf (Paul Krugman Volkskrant 11 mei 2018 p. 22):
De belastingverlaging van Trump is een groot cadeau aan rijke investeerders. Ook Apple pikt de extra opbrengsten in en blijft erop zitten of geeft ze terug aan de aandeelhouders, schrijft Paul Krugman.
De conclusie is dus dat wat lijkt op een groot cadeau aan rijke investeerders, inderdaad een groot cadeau aan rijke investeerders is, hoeveel geld de gebroeders Koch ook uitgeven om u van het tegendeel te overtuigen.

Knoop het in je oren: de beurs is de economie niet (Paul Krugman Volkskrant 7 april 2018):
Als er een handelsoorlog met China komt, zouden de economische kosten bescheiden zijn. De echte klappen vallen bij Amerikaanse fabrieken en werknemers, voorspelt Paul Krugman.
Hyperglobalisering
Vanaf ongeveer 1990 hebben de grote bedrijven in Amerika zwaar ingezet op hyperglobalisering – op de stabiliteit van een openmarktsysteem dat ingewikkelde waardeketens stimuleert die de grenzen overschrijden. De laptop waarop ik dit schrijf, is ontworpen in Californië, maar waarschijnlijk gemaakt in China, terwijl veel onderdelen uit Zuid-Korea en Japan komen. Apple zou hem helemaal in de Verenigde Staten kunnen maken en misschien zal het bedrijf dat ook doen als er tariefmuren van 30 procent komen. Maar de fabrieken die daarvoor nodig zijn, bestaan hier (nog) niet.

Wat betreft het Westerse verdienmodel geldt dat de Verenigde Staten en Europa vechten om een been en China gaat er ras mee heen.

De buik vol (Pieter Klok Volkskrant 11 april 2018 p. 21):
Het zou goed zijn als er een einde komt aan de dubbelhartig
in het Nederlandse drugsbeleid. Je kunt de drugsindustrie niet serieus bestrijden als grote groepen Nederlanders het volstrekt normaal vinden dat je af en toe snuift of slikt. Het is goed dat Paulissen daarop wijst.

PvdA zou de Postbank van de politiek kunnen zijn (Marc Oosterhout Volkskrant 6 februari 2017 p. 18):
Politieke partijen moeten niet vies zijn van emotie
Partijen moeten inspelen op emoties als vaderlandsliefde en solidariteit om kiezers te binden.
Het opvallende is dat we de emotie van solidariteit nauwelijks horen in de politieke arena. We horen het woord misschien af en toe wel, maar voelen doen we het niet. Er is geen partij die de emotie van solidair patriottisme groot maakt, zoals de Postbank dat ooit deed. Terwijl veel partijen solidariteit in hun DNA hebben zitten. Zeker links Nederland. De PvdA werd er zelfs er in 1946 voor opgericht. Solidair patriottisme als tegengeluid van het nationaal patriottisme. Het geluid van meedoen in plaats van uitsluiten. De PvdA zou er zomaar eens de verkiezingen kunnen winnen.

Gloedvol betoog voor onafhankelijk denken, maar kritiek op sociale media is minder geslaagd (Hassan Bahara de Volkskrant 21 januari 2017, bijlage Sir Edmund p. 22-23):
Opstanden die via sociale media ontstaan, zouden mislukken door gebrek aan
verbondenheid en duidelijke doelen.
Maar waar houdt gezonde scepsis over de kracht van sociale media op en begint
makkelijk cultuurpessimisme? Die vraag komt geregeld op bij het lezen van Ik kom in opstand, dus wij zijn van Eva Rovers (de biografe van Boudewijn Büch) die met dit werk de vierde aflevering verzorgt in de pamflettenreeks Nieuw licht.
Rovers conclusie over het socialemedia-activisme van Occupy en Black Lives Matter overtuigt minder. Occupy heeft inderdaad niet de neoliberale wereldorde omver geworpen, maar Bernie Sanders, Syriza, Jeremy Corbyn en Podemos zijn ondenkbaar zonder het voorwerk van Occupy.
Occupy en Black Lives Matter hebben gepolariseerd en
polariseren nog steeds, zeker, maar de successen die ze hebben geboekt zijn aanzienlijk. Dat is echt meer dan slechts 'hier en daar' een paar overwinningen.

Opiniepeilers gaan werk maken van emotie en onderbuikgevoelens of Na Trump en Brexit hopen Nederlandse peilers op een beter 2017 (Robert Giebels Volkskrant 24 november 2016 p. 2):
Het jaar 2016 is een peilingenbloedbad. De Brexit, het Colombiaanse vredesakkoord-referendum, de Franse republikeinse voorverkiezing en als hoogtepunt de winst van Trump in de VS; steeds is de uitkomst onverwacht. Met de verkiezingen van maart volgend jaar voelen de Nederlandse peilers de hete adem van ongeloofwaardigheid in de nek. Onterecht, vinden ze zelf, maar niets doen is geen optie.
'We moeten ook de emotie gaan meten', oppert peiler Kantar Public (voorheen TNS/Nipo) nu. De huidige peilingen 'lezen' te weinig de
onderbuikgevoelens die tot een Brexit en een presidentschap van Trump zouden hebben geleid.
Anti-establishmentkiezer\\
'Laten we geen voorbarige conclusies trekken voor de Nederlandse peilingen', is het pleidooi van Peter Kanne van I&O Research. Neem het Oekraïne-referendum. Die uitslag hebben alle peilers uitstekend gezien, vindt Kanne. 'Hoewel het 'nee' voor een belangrijk deel door hetzelfde sentiment gevoed werd als de winst van Trump en de Brexit.'

Baas in eigen onderbuik of Hoe groot is de rol van onze 'morele onderbuik' in discussies? (Jop de Vrieze interviewt Ruben Mersch Volkskrant 5 november 2016 bijlage Sir Edmund p. 38-41):
Waar is die morele walging goed voor?
'Het is nodig voor het organiseren van samenwerking tussen mensen. Het is vaak beter voor het individu om geen belasting te betalen, zijn vuilnis weg te flikkeren of zijn kind niet te vaccineren. Door moraliteit houden we onszelf en elkaar in het gareel, zodat het geen chaos wordt en we elkaar niet de hersens in slaan.'
Dat klinkt gunstig, maar de 'onderbuik' wordt toch vooral gezien als iets negatiefs.
'Het is goed dat we die onderbuik hebben. Het is onze morele intuïtie. Dat zie je aan psychopaten en mensen die door een hersenbeschadiging die intuïtie niet meer hebben. Zij houden met niemand rekening. Maar wanneer verschillende onderbuiken met elkaar in botsing komen, ontstaan er conflicten.'
Spelen journalisten nog een rol bij het vastlopen van maatschappelijke debatten?
'Ja, door na elk debat winnaars en verliezers aan te wijzen. We moeten niet steeds kijken naar de verschillen, maar naar wat we gemeen hebben en wat we kunnen leren van elkaar. Jammer genoeg is dat een minder sexy format. Ik mis aandacht voor bruggenbouwers.'
Je zou haast een nieuwe morele stam moeten oprichten.
'Ja, een stam waarin je afspreekt dat je naar elkaar luistert, elkaar serieus neemt en elkaar probeert te begrijpen. Om vanuit de gemene delers oplossingen te bedenken. Maar ik vermoed dat rechts dat als links wegzet. En links ziet me als verrader, omdat ik praat met de vijand.'

Is spaarzin met nudge aan te wakkeren of Misschien kan sparen hip gemaakt worden door de 'nudge' (Peter de Waard Volkskrant 9 november 2016 p. 35):
In de bestseller Nudge, beter beslissen over gezondheid, geluk en welvaart stellen de gedragseconoom Richard H. Thaler en zijn Harvardcollega Harvard Cass R. Sunstein vast dat mensen niet doen wat ze volgens de economische theorie zouden moeten doen. Ze beslissen niet op grond van rationele overwegingen maar op grond van emotionele, die ze vaak zelf niet onderkennen.

Nederland in pessimisme-top-3: waarom de onvrede hier zoveel groter is (Rutger Bregman Volkskrant 23 september 2012)
Hoe komt het dat het met het ongenoegen in Nederland zo veel erger is gesteld dan in landen om ons heen? De politiek is hier een mengelmoes van inhoud en entertainment. En feiten tellen minder dan gevoel.
Het Schnabel-effect
Het is de economische versie van de paradox die Paul Schnabel, directeur van het SCP, al in 2004 formuleerde: 'Met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht'. Nergens in Europa gaapt zo'n groot gat tussen de beleving van het 'wij' en het 'mij'. En dat nu al zo'n tien jaar. Schnabels uitspraak is inmiddels bijna een cliché. Toch is er nog altijd één vraag onbeantwoord: waarom is ons collectieve chagrijn zo veel groter dan in andere landen?

Hoofd, Hart en Onderbuik (Claudia Valk Volkskrant 30 december 2011)
David Brooks stelt intuïtie gelijk aan onderbuikgevoelens (Volkskrant 28 december 2011). Dit is mijns inziens niet hetzelfde. Er moet hier onderscheid worden gemaakt tussen wat van het hoofd is (denken, ratio, cultuur), wat van het hart is (voelen, intuïtie) en wat van de buik is (begeerten, verlangens, het primitieve beest). ‘De buik’ wordt in het algemeen onder controle gehouden door ‘het hoofd’ doormiddel van cultuur en aangeleerde regels. Zou men vanuit zijn buik gaan leven, dan wordt het een bende. Mede omdat de onderbuikgevoelens sterk egocentrisch zijn. De intuïtie van het hart heeft niets te maken met onderbuikgevoelens of met emoties, die vaak ook egocentrisch zijn. ‘Het hart’ is niet op zichzelf gericht, maar op de omgeving, het collectief, het geheel. Mensen die vanuit hun intuïtie leven, kennen een hogere moraal, omdat zij niet zichzelf centraal stellen, maar anderen. Iemand die leeft vanuit zijn/haar hart is zichzelf tot een wet en weet intuïtief wat wel en niet kan. In principe heeft zo iemand geen regels en cultuur nodig om zich ‘te gedragen’. Het nadeel van intuïtie is het gebrek aan samenhang. Het is moeilijk te ordenen en in woorden uit te drukken. Daarvoor is het hoofd nodig, het verstandelijk redeneren.

Het was Goethe die meer dan wie dan ook een heldhaftige poging heeft gewaagd de wetenschap te integreren met de traditionele wijsheid.
Een wetenschap van de gehele persoon, de basis voor een ééngeworden cultuur. Het verenigen van de tegenstellingen gebeurt op een hoger niveau.
Carl Jung spreekt in dit kader van het “Gegensatzprinzip” en Goethe van “Die geeinte Zweinatur”.

Psychologie, Religie en Kunst
Tjeu van den Berk In de ban van Jung Nederlanders ontdekken de analytische psychologie
Voor Marten Toonder was de ontdekking van het werk van Jung een déjà-vu-ervaring: 'Die man had termen bedacht zoals 'archetype' en 'collectief onderbewuste' voor dingen die ik al langer gebruikte en voelde. Hij werd mijn lievelingsfilosoof.'
Ontwikkeling
Toonder komt uitgebreid aan bod in Tjeu van den Berks recentelijk verschenen In de ban van Jung, een boek waarin Nederlanders bijeengebracht zijn die in de loop van de 20ste eeuw onder de indruk raakten van het werk van Jung. Onder hen zijn psychiaters als Albert Willem van Renterghem en Eugène Carp, de rijke bollenboer Tom van Waveren, bij wie Jung graag en geregeld over de vloer kwam, Maria Moltzer, die jarenlang Jungs belangrijkste assistente was, de theoloog Gilles Quispel en schrijvers als Etty Hillesum ('M'n oudejaarsavond breng ik door met Jung en tulband...') en Gerard Reve ('Ik heb alles gelezen van Jung, de leermeester van mijn psychiater').
Van den Berk, theoloog en schrijver over de verbanden tussen psychologie, religie en kunst, laat hen in afzonderlijke hoofdstukken en in chronologische volgorde de revue passeren. Door de gevarieerde invalshoeken zien we Jung in verschillende hoedanigheden langskomen: als erudiet verteller, soms lomp in zijn optreden, scherp in zijn analyses, altijd omringd door een schare bewonderende vrouwen, onverzoenlijk in zijn conflict met Freud en dubieus in zijn uitlatingen en gedrag toen in de jaren dertig joden werden uitgesloten uit het publieke domein.
vielen Jung overigens ook aan, want Jung had ingezien én uitgebreid beschreven hoe zij hun eigen schaduw projecteerden
zondebokmechanisme) op de joden, en zij waren daar niet bepaald van gediend.
Invloed
Heel groot is de invloed van Jung in ons land nooit geweest. Dat was onder meer het gevolg van de invloed die Freud hier had: sinds de scheiding van wegen van Freud en Jung hield een keuze voor Freud in feite een afwijzing van Jung in. Zoals Reve ooit over Jung schreef: 'Door hem ben ik gaan schrijven, & heb ik ontdekt dat ik een homo religiosus ben. Maar hij schijnt door de Freudianen als een waardeloos fossiel beschouwd te worden.'

‘kennis van de rede’ en ‘kennis van het hart’
De kennis van het hart, een 21e eeuwse update Rede en bijdrage aan de symposiumbundel God is Geestig ter gelegenheid van het Quispel-centennial op 14 mei 2016 in Amsterdam. Wij vierden honderd jaar Quispel, 30 mei 1916 - 30 mei 2016.
Gilles Quispel verkondigde met vuur: gnosis is de kennis van het hart. Het zou gaan om intuïtief bewustzijn van verborgen mysteriën en niet om rationeel-analytische kennis. Dat had hij uit het oude Egypte. Want hier ‘denkt’ men met het hart. Men gaat uit van de intelligentie van het hart. Het hart is een fysiek, psychisch en zelfs multidimensioneel centrum. Het hart wordt gezien als een centrale minizon, een contactpunt met centrale zonnen in de makrokosmos. Lange tijd dachten wij in westerse culturen met ons hoofd en vergaten de kennis van het hart. Maar nieuwe inzichten omtrent de samenwerking tussen hart en hoofd maken duidelijk dat een eenzijdig topzwaar hoofddenken beperkend werkt op het bewustzijn. Gilles’ stokpaardje ‘de kennis van het hart’ blijkt verrassend actueel. Het hart is meer dan een pomp, kennis omtrent het hart komt in een stroomversnelling. De toekomst is aan het denken met hart én hoofd.

Wim Brands VPRO boeken 2 augustus 2015:
Maarten 't Hart heeft voor het eerst uitgebreid over zijn moeder geschreven. In zijn net verschenen boek 'Magdalena', onderwerpt de zeventigjarige schrijver 'de wonderlijke eigenaardigheden en de onwrikbare, rotsvaste zekerheid des geloofs' van zijn moeder aan een nader onderzoek. De moeder van Maarten 't Hart wilde niet dat haar zoon over haar zou schrijven terwijl ze nog leefde. Daarom heeft 't Hart in zijn werk zijn moeder zo veel mogelijk uit het zicht gehouden, waardoor een enigszins vertekend beeld van zijn jeugd is ontstaan. Na haar overlijden in 2012 kon Maarten 't Hart zich alsnog wijden aan een portret van zijn moeder.
Ook te gast is de scheikundige en filosoof André Klukhuhn over zijn boek 'Over de grenzen van de rede'. 'Dat waanzin problemen met zich meebrengt behoeft geen betoog, maar de waanzin heeft ook positieve kanten', zo vertelt hij in zijn boek. 'Het staat buiten kijf dat vele filosofen (Nietzsche, Wittgenstein), wetenschappers (Archimedes, Einstein), kunstenaars (William Blake, Vincent van Gogh) en mystici (Hadewijch, Hildegard von Bingen), die allemaal met enige vorm van waanzin waren behept, de mensheid door de geschiedenis heen van vele buitengewone bijdragen hebben voorzien'.

Erik Borgman: "Als christen leer ik de wereld zien als gave en niet als iets dat me volstrekt toevallig overkomt. Ook leer ik dat alles wat er is, respect verdient. Dat is een zienswijze waarvan ik wel de zin, maar niet de juistheid kan aantonen. Ik kan God niet aanwijzen en ik kan ook niet verklaren waarom er oorlogen zijn of waarom een kat een muis opeet. En zoals Thomas van Aquino al leerde, ook voor de zondeval was de mens sterfelijk, dat hoort bij het mensenbestaan. Tegelijk is het niet iets dat we schouderophalend accepteren. De pijn erover is echt pijn. Met betrekking tot het kwaad zeg ik dus dat we als christenen geen antwoorden hebben, maar wel een manier om ermee om te gaan: de christelijke hoop dat we door lijden en dood heen naar nieuwer voller leven gaan. "De grondstemming van het christelijk geloof wordt volgens mij dan ook fundamenteel niet bepaald door waar alles vandaan komt maar door waar het naar toegaat: Gods nieuwe wereld. Daar participeert de huidige wereld alvast in. De schepping is een voorafbeelding van de in God vervulde toekomst."

Feestdag voor Maria Magdalena: emancipatie? (Sander van Walsum Volkskrant 22 juli 2016 p. 10):
Eeuwenlang stond Maria Magdalena te boek als een bekeerde prostituee, die door Jezus van 'zeven duivelse geesten' was bevrijd. Nu heeft paus Franciscus een kerkelijke feestdag - jaarlijks te vieren op 22 juli, vrijdag dus - aan haar opgedragen. Sommige theologen en enthousiaste buitenkerkelijken zien in deze opmerkelijke promotie een voorbode van de openstelling van het priesterschap voor vrouwen.
Maar in die wishful thinking, waar de huidige paus wel vaker aanleiding toe geeft, gaat Erik Borgman, hoogleraar theologie aan de Universiteit Tilburg, niet mee. 'Er gaat nu heus niet meteen een wissel om. Zelfs als de paus vrouwelijke priesters zou wíllen, wat niet het geval is, betekent dat niet dat ze er ook komen. Zeker niet op korte termijn.'
Sinds 1969 is Maria Magdalena volgens de rooms-katholieke kerk geen boetvaardige prostituee meer. Dat was, zegt Borgman, geen theologische correctie, maar een historische: de kerk gaf de drie Maria's die eerder tot Maria Magdalena waren versmolten weer hun identiteit terug.

De nieuwe wereld NPO2 (9 november 2015):
Colet gaat in gesprek met diverse gasten, op zoek naar maatschappelijke betrokkenheid, engagement en vrijzinnigheid. Hans Boutellier, die in zijn onderzoek
Het seculiere experiment analyseert hoe het christendom verdween uit het maatschappelijke leven, en Volkert Engelsman, directeur van Eosta, een van Europa's grootste handelsondernemingen in biologische groenten en fruit.
Debat tussen de hoogleraren Hans Boutellier en Manuela Kalsky
Hans Boutellier sprak woensdag 19 september 2007 zijn oratie uit in het kader van zijn aanvaarden van de Frans Denkersleerstoel
‘Veiligheid en burgerschap’, een initiatief van het politiekorps Amsterdam-Amstelland, de gemeente Amsterdam en FSW. Deze leerstoel biedt hem de mogelijkheid in nauwe samenwerking met de politie en de Dienst Onderzoek en Statistiek van de gemeente een onderzoeksprogramma op te zetten waarin onafhankelijk onderzoek wordt gedaan naar de ordening van veiligheid in een netwerksamenleving.
Van Manuela Kalsky vond de inaugurele oratie op 12 november 2012 plaats ter gelegenheid van de aanvaarding van de Edward Schillebeeckx leerstoel voor Theologie en Samenleving aan de VU. Voorafgaand aan de oratie was er het mini-symposium
‘God is ieder ogenblik nieuw in De Nieuwe Liefde over de vraag of, en zo ja hoe, religieuze diversiteit in het werk van Edward Schillebeeckx voorkomt.
Volkert Engelsman is directeur van Eosta. Eosta is genomineerd vanwege zijn "continue stroom van innovaties" op het gebied van voedseltransparantie, biologische productie en duurzame verpakkingen.

In het rapport ‘E i V’ draait het om het gulden midden van Aristoteles, de ‘Gulden Middenweg’ tussen het publieke en private domein, de relatie tussen Kwantiteit en Kwaliteit, Welvaart en Welzijn, de lateraliteit, de communicatie tussen de rechter - en linker hersenhelft van ons brein. Of met andere woorden leggen we het accent op de kwaliteit van leven of het verdienmodel. Een levenskunstenaar kenmerkt zich door tussen beide de juiste balans te hebben gevonden.

Ons creatieve brein (Paul Kokkeler Volkskrant 26 september 2016 p. 19):
In het interview met Dick Swaab in Sir Edmund van 24 september spreekt Swaab zichzelf tegen. Hij blijft volhouden dat we als mensen geen eigen wil hebben. Maar op de voorlaatste vraag antwoordt hij dat in China, waar hij ook werkt, het naar de psychiater gaan het laatste is wat mensen zullen doen; daar plegen wel relatief drie keer zoveel mensen zelfmoord als hier.
Dus kennelijk hebben we wél een eigen wil! Swaab zou dan ook wat meer aandacht moeten besteden aan de geweldige hoeveelheid kritiek die hij kreeg op zijn eerste boek van neuro-wetenschappers en andere disciplines en snappen dat hij een neurobioloog is en dus voornamelijk verstand heeft van de biologische aspecten van de hersenen en er is zoveel meer over onze prachtige hersenen te vertellen.

Voetnoot Woede of De woede zit in ons, en ze moet eruit (Arnon Grunberg Volkskrant 6 mei 2016):
Over de boze burger zullen we voorlopig niet uitgesproken raken, tenminste niet zolang steeds meer kiezers in Europa weglopen van de zogenoemde middenpartijen. De vulgair-marxistische verklaring luidt: het is de economie. Die verklaring schiet tekort.
Toen Fortuyn aan het begin van deze eeuw sprak over 'de puinhopen van Paars' had Nederland een ongekende bloeiperiode achter de rug. Niettemin wist hij veel kiezers van het tegendeel te overtuigen; puinhopen hoeven niet echt te bestaan om de kiezer het gevoel te geven dat ze er toch zijn.
Wie iets meer wil begrijpen van boze burgers zou Woede en tijd van Peter Sloterdijk moeten lezen, een boek uit 2006 alweer. Sloterdijk schrijft dat mensen niet zozeer
hartstochten hebben als wel dat hartstochten mensen hebben. Hij verbindt de woedende energie met trots en het verlangen naar erkenning.
De woede zit in ons, in de een meer dan in de ander, en ze moet eruit.

Nederlanders zijn de handrem kwijt (klinisch psycholoog prof. Dr. J.J.L. Derksen Volkskrant 31 mei 2016 p. 22):
Nee, we zijn niet ineens veel racistischer geworden. Angst voor de vreemdeling zit in meer of mindere mate in elk van ons. Narcisme, ongebreidelde zelftrots, impulsieve zelfexpressie, doorgeslagen exhibitionisme is wat we in de sociale media, op school en op straat waarnemen.
Veel Nederlanders zijn de handrem kwijt die idealiter hun geneigdheden, driften en impulsen remt en controleert. De gebrekkige impulscontrole wordt de laatste jaren uitdrukkelijk gelegitimeerd door het accent op het recht van vrijheid van meningsuiting, ook een variant op het doorgeschoten narcisme. De laatste generaties zijn slecht gesocialiseerd. Na de babyboomers (geboren net na de oorlog) zijn de ouders zonder religie, pedagogiek of andere ideologie aan het opvoeden geslagen en dit resulteerde in de dominantie van het onderbuikgevoel in het omgaan met de kleintjes: verwenning, bevrediging van behoeften, pretpark en achterbank domineren hierin. Hoe dit heeft geleid tot ongedisciplineerdheid en ongemotiveerdheid liet ook het recente OESO-rapport zien. Tegelijkertijd werd de hechtingsrelatie in het eerste en tweede levensjaar ernstig verdund door het veel te vroeg in het leven uitbesteden van de opvoeding aan de talloze kinderopvangorganisaties, crèches et cetera van in Nederland doorgaans slechte kwaliteit.
Een opbloei van narcistische processen noodzakelijk voor zelfredzaamheid was een van de gevolgen. Deze narcistische strevingen werden vervolgens bewonderd in plaats van geremd en gereguleerd.
Nu lopen we ertegen aan en dat zal voorlopig zo blijven want niets wijst er nog op dat we het al beter doen in de vroege kindertijd.

'Even geen Nobelprijs economie meer' (OPINIE - Jan Derksen Volkskrant 30 november 2011)
De economen bedrijven geen l'art pour l'art, maar zijn ervoor onze economie wereldwijd in een goede staat te houden en deze te helpen verbeteren. Dit is mislukt. Deze mislukking moeten de wetenschappers zich aantrekken. Als ze dit niet doen, kunnen we niet verwachten dat ze echt verder komen met hun theorieën en modellen. Dat betoogt hoogleraar klinische psychologie Jan Derksen.
De economen zijn te veel onderdeel van de politieke ideologie en praktijk geworden en dus 'medeplichtig' aan politieke blunders. De economische wetenschap heeft kortom veel te weinig gezag opgebouwd in onze samenleving.

Interview Jan Derksen, klinisch psycholoog ‘Emoties zie je niet op een scan’ (Volkskrant 26 februari 2011)
Processen in de hersenen maken onderdeel uit van de biopsychosociale hutspot die wij allemaal zijn.
Wat zegt neuroloog Jan van Gijn (Volkskrant 19 februari 2011), na veertig jaar neurologische praktijk? Onbegrepen pijnklachten, zoals buikpijn en rugklachten, verklaar je niet met scans. Daarvoor moet je het verhaal, de privéomstandigheden van de patiënt kennen. Dat is een verhaal vol emoties en gevoelens. Die zie je niet op een scan.
Mensen hebben een geschiedenis van betekenisverlening, motieven, strevingen en emoties. Daarbinnen liggen de belangrijkste verklaringen voor psychische processen. En die vind je niet in de hersenen.

Angsthazen met aandelen (Frank van Alphen Volkskrant 19 december 2017 p. 26):
Het zieleleven van de belegger. Emoties die beleggers parten spelen:
Angst voor verlies: Verlies komt hard aan. Zo hard, dat beleggers te lang vasthouden aan dalende aandelen. Soms is verkopen beter dan tegen beter weten in blijven hopen op herstel.
Angst voor spijt: De angst voor een stom besluit werkt bij sommigen verlammend. Het resultaat is dat je niets onderneemt. Maar niets doen kan ook onverstandig zijn.
Overoptimisme: Sommige beleggers hebben alleen oog voor de winstkansen van een geliefd beleggingsobject zoals de bitcoin of een getipt aandeel. Ze vergeten het belang van spreiding. Spreiding is nog steeds de beste remedie tegen grote verliezen.
Overmoed: Wie de afgelopen jaren uitstekende resultaten op de beurs heeft geboekt, vindt zichzelf misschien een geweldig slimme belegger. Dat goede resultaat is in negen van de tien gevallen te danken aan de markt en niet aan de slimheid van de belegger.
Kuddegedrag: Als iedereen in World Online, LegioLease of bitcoins stapt, zal het wel een goed idee zijn. Wie de kudde volgt, rekent op de wijsheid van de massa. Nadeel is dat je geen eigen afwegingen maakt en wellicht ongemerkt beland in zeepbel.

Zwitserse oud-CEO beëindigt zijn leven (Nanda Troost de Volkskrant 31 mei 2016 p. 27):
Opnieuw een zelfdoding van een (oud)topman van de Zwitserse verzekeraar Zurich. Is de druk op deze managers te groot?
Het gaat om
Martin Senn (59), tot december topman van de verzekeraar. In 2013 pleegde financieel directeur Pierre Wauthier zelfmoord. Senn was toen CEO van Zurich Insurance Group.
Zelfmoorden onder managers
Rond de bankencrisis werd de financiële sector opgeschrikt door een aantal zelfmoorden onder topmanagers. Onder hen Huibert Boumeester, tweede man bij ABN Amro, die zijn baan was kwijtgeraakt na een vijandige overname (Fortis e.a.).
De Belgische psychiater Dirk de Wachter zei eerder al dat de kans dat topmensen zelfmoord plegen veel groter is dan dat ze hulp inroepen. 'Ik denk dat het in de persoonlijke levens van nogal wat managers een ravage is', zei De Wachter in zakenblad Trends. 'Het is bovendien typisch voor mensen die op een hoog niveau werken om voor alles of niets te kiezen. Dat is het harakirisyndroom, het niet mogen falen.'

Angstcentrum brein doet aan meer dan bangmakerij’ (David Tilburg Volkskrant 12 juni 2012)
De amygdala, het angstcentrum van het brein, zorgt er juist voor dat we kalm blijven.
De dieper gelegen amygdala is vooral belangrijk bij aangeboren vecht-of-vluchtreacties.

Politieke overtuiging zit mogelijk in hersenen (Volkskrant 30 december 2010)
Mensen die zichzelf rechts vinden, hebben meer geprononceerde amygdalae – de amandelvormige kernen in de hersenen die verbanden leggen tussen informatie van verschillende zintuigen en emotie. Linkse mensen hebben juist een dikkere cortex cingularis anterior, het deel dat betrokken is bij verwerking van emotionele prikkels.

De amygdala is een reguleringsmechanisme dat verbanden legt tussen informatie die van verschillende zintuigen afkomstig is en koppelt deze aan emoties.

Guillén Fernández: Het herinneren van traumatische gebeurtenissen is een mooi voorbeeld van een normale genetische variatie die in het leven zowel positieve als negatieve consequenties kan hebben, waardoor de evolutie niet voor een van beide varianten heeft gekozen. Wat impliceert dat de ideaal functionerende amygdala niet bestaat: want in het ene geval kan een precies hetzelfde functionerende amygdala een hulp zijn omdat hij tijdig alert is, en in het andere geval juist een last omdat hij onnodig alarmeert. Welke variant je ook hebt, een functionerende amygdala is van levensbelang (Volkskrant 24 december 2010).

De neurofysiologie (of zenuwfysiologie) onderzoekt de werking en functies van het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit twee soorten neuronen: neuronen die activeren en neuronen die informatie verzamelen. Deze twee werken nauw samen.
Wellicht vormt de 6e Chakra de sleutel voor het tijdsbesef, van het reflexieve bewustzijn. De hypothalamus, het centrale regelcentrum voor het autonoom zenuwstelsel maakt gebruik van twee complementaire zenuwstelsels. Het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel, die een regulerende, reflexieve werking hebben. Beide zenuwstelsels sturen het functioneren van een groot aantal onbewust plaatsvindende functies in ons lichaam. De zenuwstelsels maken reflexieve emoties van eustress of distress, reacties van vechten of vluchten mogelijk. Het tegengestelde parasympathische zenuwstelsel bevordert de gezondheid via herstel en rust na inspanning en heeft een homeostatische functie en zorgt zodoende voor psychisch of lichamelijk evenwicht.

Interview psychiater Jim van Os Niemand is gek volgens het boek (Volkskrant 13 november 2010):
Het diagnostisch systeem is gebaseerd op denken in dichotome categorieën: je hebt iets wel of je hebt iets niet, je hebt het één of je hebt het ander. Van allebei die contrasten weten we inmiddels dat ze onzin zijn. Labels worden in de klinische praktijk met elkaar verward – zo kunnen mensen met dezelfde symptomen volgens de ene psychiater aan schizofrenie, en volgens de andere aan depressie – terwijl het helemaal niet om de labels gaat. Het gaat er om of iemand wel of niet een zorgbehoefte heeft.

Kleineren uit liefde of 'Het enige dat ze erg vond, was als ik haar leeftijd noemde' (Haro Kraak Volkskrant 6 mei 2016 katern Vonk p. 12-15):
In Arnon Grunbergs nieuwe roman Moedervlekken speelt de traumatische band tussen moeder en zoon ook weer een grote rol. De Volkskrant vroeg hem naar zijn favoriete moederpersonages.
Net als zijn eigen moeder kijkt de moeder uit het boek graag Dr. Phil, terwijl zij bijna 'in de tv kruipt', zoals hij het omschrijft. En er is het traumatische oorlogsverleden, de teruggekeerde troetelnaampjes en het zingen van Duitse liedjes. De Filipijnse verzorgers zijn in het boek Nepalees geworden. Kleineren is een vorm van liefde
Grote verschil is dat de moeder in de roman haar strijd nog geenszins heeft opgegeven. Ze levert constant kritiek op haar verzorgers. En ze kleineert haar zoon voortdurend door te zeggen dat hij zich niet kan verweren, een moederskindje is en door iedereen over zich heen laat lopen. Tekenen van een overbezorgdheid die ook Grunberg doorstond. Drie lessen heeft hij geleerd van zijn ouders, schreef hij in januari in De Groene Amsterdammer: 'Pijn is communicatie. Pijn is intimiteit. Pijn is liefde.'
Maar het kleineren komt niet alleen voort uit
bezorgdheid, toch? 'Nee, het is ook een manier om je kind aan je te binden. Als kind kun je niet zonder je moeder. Maar als moeder kun je ook afhankelijk zijn van je kind en dat kan dan problematische, traumatische en ziekelijke vormen aannemen. In die zin is het kleineren ook afhankelijk houden.
'Ik denk dat moeders worden geacht kinderen op te voeden en daar hoort wel een zekere overheersing bij. In elke relatie komt een bepaalde mate van manipulatie kijken, zeker in intieme relaties.'
Maar manipulatie is niet per se negatief, vindt Grunberg. 'Ik denk dat het onvermijdelijk is. Het is betrokkenheid. Ik heb de indruk dat vaders zich meer onttrekken aan de opvoeding dan moeders. Een moeder is degene die het leven geeft. In die zin is het logisch dat zij overheersend is. Als het goed is komt de baby uit haar. Zij is de eerste die de baby aan zich drukt, ze geeft de borst. Dat is een andere verhouding dan met de vader.'
5 Toneelstuk Thomas Bernhard - Am Ziel (1981)
'Am Ziel gaat over een moeder en dochter die helemaal gek zijn van toneel. Ze nemen een toneelschrijver mee naar hun buitenhuis in Katwijk. Judith de Rijke regisseerde in 2011 een voorstelling van Am Ziel. Ze wilde graag dat de schrijver werd gespeeld door een echte schrijver en vroeg mij voor de rol. Vroeger had ik de ambitie om acteur te worden, maar dat mislukte. Daarom dacht ik: toch wel leuk om te doen.
'Het is weer een verschrikkelijk gecompliceerde moeder-dochterrelatie. De moeder maakt de dochter eigenlijk het leven onmogelijk. Ze is erg jaloers. Ze praat erg cynisch, prachtige monologen zijn dat. Over haar dochter zegt de moeder:
'Een verveelde jeugd is dat. Ze wordt geboren en verveelt zich totdat ze sterft. En ze sterft op het ogenblik waarop ze wordt geboren.' Dat is toch geweldig? Hoe zwartgalliger, hoe vrolijker ik word.'

Ap Dijksterhuis Op naar geluk- De psychologie van een fijn leven
Ons geluk hebben we voor een aanzienlijk deel in eigen hand. Voor 50 procent zelfs, zo vertelt de hedendaagse wetenschap ons. In de zoektocht naar het begrijpen van geluk verbindt Ap Dijksterhuis met veel vaart en humor de moderne psychologie en neurowetenschap met de klassieke westerse filosofie en oosterse filosofie. De lezer wordt meegenomen langs het boeddhistische ideaal van mindfulness en het heilzame effect van reizen, langs de vraag of we een vrije wil hebben, langs de overeenkomst tussen het geloof in een God en het bezoek aan een popfestival, langs de wijsheid van John Lennons moeder en de valkuilen van de consumptiemaatschappij, langs Socrates' ideeën over de zorg voor de ziel, langs de beste manier om de juiste doelen te stellen, en de typisch eenentwintigste-eeuwse vraag hoe vaak je, voor je eigen gemoedsrust, nu eigenlijk je e-mail moet lezen.

Ap Dijksterhuis schrijft in zijn boek Het slimme onbewuste dat het onbewuste een grotere rol speelt in onze besluitvorming dan we denken. De capaciteit van het verstand is veel te klein om alle factoren te wegen die voor het nemen van een complexe beslissing van belang zijn.

Gelukkig zijn er kunstenaars en wetenschappers met een visie, die verder reikt dan het ééndimensionale denken van Ronald Plasterk. Herman de Vries is een kunstenaar, die net als eerder de wetenschappers Hegel, Engels, Nietzsche, Spinoza, Carl Jung, Ervin Laszlo, Sam Harris en Klaas van Egmond, de 'Buitenwereld met de Binnenwereld' beoogt te verbinden. Of met andere woorden de 'Leraar en Leerling' ('Heer en Slaaf', principaal-agenttheorie) met elkaar verbindt.

In plaats van dat de overheid door belastingmaatregelingen de burger, de werknemer steeds zwaarder belast, dient de overheid er voor te zorgen dat belastingontwijking minder aantrekkelijk wordt. Om de gezondheid van bedrijven te bevorderen dient de politiek de belasting op arbeid, met name van de lagere inkomens te verlagen.

Stop de zeepbellen
Het voorbeeld is weer Goldman Sachs. Matt Taibbi beschrijft in zijn artikel The Great American Bubble Machine (Rolling Stone van juli) de strategie van Goldman Sachs om door manipulatie van de financiële markten zeepbellen te doen ontstaan en daar ten koste van de welvaart van anderen goed aan te verdienen. Daarbij heeft Goldman Sachs via een netwerk van oud-medewerkers in de Amerikaanse regering altijd een sterke lobby gevoerd voor beslissingen die binnen de strategie van deze zakenbank goed uitpakken. Zo is Henri Paulson, die als minister van Financiën het eerste reddingsplan voor de banken maakte, afkomstig van Goldman Sachs. Het levert in het artikel van Taibbi beeldende zinnen op, zoals: ‘(...) organized greed always defeats disorganized democracy’ en (…) in this world some of us have to play by the rules while others get a note from the principal excusing them from homework till the end of time, plus 10 billion free dollars in a paper bag to buy lunch’.

Iedereen met MBO boekhouden weet dat je met wat gegoochel met de hefboomwerking (leverage) verlies in winst kan veranderen. De zakenbanken Goldman Sachs, JP Morgan (J.P. Morgan Chase lijdt twee miljard verlies – ‘falen top geen incident’) en financiële adviseurs verdienen aan het creatief boekhouden een goed belegde boterham. Goldman verdiende aan de Griekse deals 300 miljoen dollar aan provisie (Volkskrant 17 februari 2010).

‘De boekhouder heeft het juiste perspectief’ (Volkskrant 9 juli 2009):
Hans Hoogervorst ageert tegen politici die boekhoudregels veranderen. In het verleden hebben de banken met succes gelobbyd (5e macht) om de boekhoudregels aan te passen. Daardoor werden de winsten van de banken geflatteerd. De boekhoudregels hebben niet voor een procyclisch effect gezorgd. Met andere woorden: de regels hebben de verliezen niet groter gemaakt. De banken benadrukken dat dat juist wel zo is.

Nu het mis is gelopen wijten de banken de kredietcrisis mede aan de boekhoudregels. Er is een belangrijke oorzaak en dat is het immorele handelen van de banken.

De hoofdeconoom bij ABN Amro Han de Jong (Volkskrant 10 oktober 2015 p. 18) heeft gelijk Vervang geldstelsel niet door iets wat slechter is. Het zwakke punt in het betoog van Han de Jong is dat sinds de invoering van de euro een belangrijk deel van de verantwoordelijkheid van de Nederlandse Bank naar Brussel is verschoven. Han de Jong, hoofdeconoom van ABN Amro, wijst op 'onze reusachtige pensioenfondsen, waardoor spaargeld maar zeer ten dele vrijelijk beschikbaar is' (Volkskrant 17 juni 2015 p. 26).

Waar wás u? (P. Gieske Volkskrant 13 oktober 2015 p. 24):
Waar heeft ABN Amro-econoom Han de Jong de afgelopen tien jaar uitgehangen? Hij betoogt: een bank geeft niet zo maar krediet, net zo min als een bakker zomaar brood bakt (O&D, 12 oktober).
De Jong heeft dan kennelijk gemist hoezeer banken dat nou juist wel gedaan hebben. Van aflossingsvrije hypotheken tot woekerpolissen, je kon je kont haast niet keren of er lag weer een folder in de bus! En waarom? Om torenhoge bonussen, krankzinnige salarissen, gewetenloze verkoopcommissies en misplaatste aandeelhouderswinsten te kunnen uitbetalen. Er werd zo veel krediet verstrekt dat toen terugbetalen twijfelachtig werd, de banken op omvallen na, dood waren en gered moesten worden. De gemeenschap hoopt trouwens nog 30 miljard terug te zien van de bank van De Jong. Het waren juist de banken die meer brood bakten dan een hele wereldbevolking deze eeuw nog op kon. En precies daarom is hij nu ambtenaar en geen bankbediende.
Omdat de staat zijn inkomen kwam redden.

Harald Merckelbach boek De leugenmachine Over fantasten, patiënten en echte boeven
De leugenmachine gaat over
slaapwandelaars, schizofrene patiënten, beroepsoplichters, fantasten en zelfingenomen dokters. Hoogleraar psychologie Harald Merckelbach laat aan de hand van casussen zien hoe mensen zichzelf en elkaar bewust en onbewust kunnen bedriegen. Ook laat hij zien hoe gevaarlijk het is om te vertrouwen op ons geheugen en onze waarneming. Bijvoorbeeld het geval van een oudere vrouw die op straat wordt mishandeld. De politie pakt iemand op die gedeeltelijk voldoet aan het door de vrouw gegeven profiel van de dader en die zich bovendien vreemd gedraagt. Het blijkt een schizofrene man te zijn. Hij wordt verhoord en onderzocht. Merckelbach laat zien hoe het proces van verhoor en onderzoeken verloopt en welke fouten daarbij gemaakt worden. De verdachte kan zich de mishandeling niet herinneren, maar zijn verhoorders reiken hem via doelgerichte imaginatie daderwetenschap aan. En ze complimenteren hem als hij dingen zegt die goed passen bij hoe de verhoorders denken dat de mishandeling is gegaan. Het geheugen van een verdachte met schizofrenie werkt anders dan van andere mensen. De rechercheurs houden er geen rekening mee; met desastreuze gevolgen.

Het hart, de ziel is een weerspiegeling van de anima mundi, het universele denkvermogen, de grote wereldziel. Het centrale basisprincipe is mens ken uzelve. Van de zeven chakra's (p. 9) is de vierde het hartchakra. De auteurs van Genesis schreven middels de wijsheid van het hart en niet met de kennis van het verstand. Het evolutionaire denken verklaart de verschijningsvormen, het hoe van het leven, daarentegen het evolutionaire voelen de verschijningsinhoud, het wat. Bij de snaartheorie gaat het om de kennis van het verstand. Het gaat niet om Genesis of Darwin. Het gaat namelijk om beide gezichtspunten, Darwinisten en Anti-Darwinisten, de complementariteit.

Voelen en denken zijn complementair. Hermann Hesse plaatst in zijn boeken eros tegenover logos. Het vrouwelijke staat tegenover het mannelijke, het aardse tegenover het hemelse.
De vraag komt naar voren of daaruit mag worden afgeleid dat de man zich een
goddelijk rol mag toeëigenen?
Immers volgens het Johannesevangelie
(Joh. 1:14) “Het Woord is mens geworden...”.
De observatie van
Gerrit Teule dat mannen daarom voor zichzelf de leidende rol in deze wereld opeisen, lijkt mij nogal dwaas en onterecht sluit hierop aan.

Pim van Lommel: Elke gedachte die we hebben, blijkt dus een vorm van energie die eeuwig blijft bestaan. Het is haast angstig te beseffen dat elke gedachte effect heeft. Als je dát tot je laat doordringen... We beïnvloeden onszelf, elkaar en de natuur met iedere gedachte, positief of negatief.

Het Geloof
De vraag nu is; waarop bouwen wij ons geloof? Is het datgene wat mensen ons te zeggen hebben, of zal het dat zijn wat GOD openbaart in de Bijbel? Wat is de maat van alle dingen in ons denken? Het wordt een omschakelen in ons denken. Paulus schreef: "Hervormt worden door de vernieuwing van ons denken," zoals we lezen in Rom.12:2. GOD heeft iets anders te vertellen dan de mensen. HIJ heeft andere en vooral betere en hogere gedachten. Lees Jesaja 55:8-9.

Rob Riemen Wachten op de barbaren
De Europese geschiedenis is weliswaar mede getekend door brandstapels, guillotines, slavernij en concentratiekampen, maar dat alles is voorbij. Bij ons heerst nu beschaving – of althans, dat denken we. Wereldwijde recente gebeurtenissen illustreren dat ook vandaag de dag wreedheid en barbarij aan de orde zijn. Het is daarom van onontkoombaar belang om niet te vragen ‘wie zijn de barbaren?’, maar ‘hoe beschaafd zijn wij eigenlijk?’'
Omwille van het voortbestaan van onze eigen beschaving moeten we beginnen met onszelf een aantal ongemakkelijke, want kritische vragen stellen.
9: Maar heeft Nietzsche gelijk als hij in 1880 in een van de nagelaten fragmenten voor zijn boek Morgenrood schrijft:
'Een tijdperk van barbarij begint, en de wetenschappen zullen hem dienen!' Zal dan de ratio, zal rationalisme uitkomst bieden als pijler voor ons beschavingsideaal?

Hoe stop je destructieve emoties?
Als we boos zijn of verdrietig lijkt het erop alsof we deze emoties niet kunnen beheersen. Alsof de emotie 'ons overneemt' en we machteloos zijn. Het lijkt erop alsof we niet kunnen 'ingrijpen'. Met onze bewuste geest kunnen we dat wel degelijk. We voelen een emotie opkomen, juist op dit moment kunnen we met onze bewuste mind een andere keus maken.
Als we echter in staat zijn elke emotie gewaar te worden, des te sneller zal de emotie weer verdwijnen. We moeten de emotie dus zelf 'aanpakken' en niet negeren, onderdrukken of projecteren op de ander. Gewaar worden doe je in stilte, in meditatie, mindful zijn. Je kunt in stilte afvragen waar je de emotie voelt, of het een kleur heeft, of het verandert in kracht of niet enzovoort. Dit vergt uiteraard oefening. Oefenen om gezonde gewoontes aan te leren.
Naast het gewaar worden van je destructieve emotie, bestaat er ook altijd een tegengif voor elke emotie. Het is namelijk onmogelijk om dankbaar en boos tegelijkertijd te zijn. Elke emotie bezit dus informatie als je er naar durft te luisteren. Als jij jaloers bent, kun je als tegengif een eigenschap in jezelf gaan ontwikkelen om de ander iets te gunnen.
Een andere manier om destructieve emoties te reguleren is om ze te kanaliseren. Zo zijn er mensen die vanuit boosheid gaan schilderen, boetseren of sporten. Zo kanaliseer jij je emotie.
Waar je ook voor kiest, het resultaat is dat we ons steeds minder gaan identificeren met onze destructieve emoties. En als je lang genoeg oefent, kom je uiteindelijk tot de ontdekking dat je steeds minder destructieve emoties ervaart. Je hebt een mooie transformatie meegemaakt.
Wil je dit leren en meer in je kracht staan? Niet alleen leren hoe je aardiger kunt worden voor jezelf en je medemens, maar ook succesvoller en gelukkiger? Kijk dan eens of de opleiding voor gelukscoach bij je past. De opleiding leert jou om je terug te voeren tot een natuurlijke staat van geluk en dat hebben we in deze tijd hard nodig! Werken aan je geluksbewustzijn is een legitiem doel!

Voetnoot Overbodig of Wat maakt de mens uniek? (Arnon Grunberg Volkskrant 26 april 2016):
'Maar als je iets overheerst, betekent dat dan dat je superieur bent?', vraagt bioloog Frans de Waal aan Wilma de Rek in een mooi interview zaterdag in de Volkskrant. De Waal bestrijdt de gedachte dat de mens intelligenter zou zijn dan alle andere dieren.
Het is inderdaad een bekend en begrijpelijk misverstand dat overmacht geassocieerd wordt met morele en cognitieve superioriteit.
Taal 'is een speciaal vermogen van de mens', maar we hebben taal niet nodig om te denken, aldus de Waal. Al vrees ik dat we taal nodig hebben om onze gedachten te delen.
Dieren hebben empathie, moraal, humor. Wat maakt de mens uniek?
Het vermogen tot destructie, dieren hebben geen weapons of mass destruction. En de mens is het enige diersoort dat bezig is artificiële intelligentie te ontwerpen die de mens zelf misschien overbodig maakt.
De mens is een dier dat een vermoeden heeft van zijn eigen overbodigheid.

Olifant aan de top of 'De olifant is slimmer, maar wij willen dat niet toegeven' (Wilma de Rek interview met Frans de Waal Volkskrant 23 april 2016 bijlage Sir Edmund p. 26-28):
Bioloog Frans de Waal ergert zich aan de borstklopperij van de mens, die meent boven de dieren te staan.
Maat der dingen
'Ware empathie is niet op onszelf gericht, maar op de ander. In plaats van de mens tot de maat van alle dingen te maken moeten we andere soorten evalueren aan de hand van wat ze zijn. Als we dat doen, weet ik zeker dat we nog veel magische bronnen zullen ontdekken, waaronder enkele die nog buiten het bereik van onze verbeeldingskracht liggen.' (slotalinea van Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?)
U benadrukt in het boek voortdurend hoe arrogant mensen wel zijn: 'Nog erger dan de borstklopperij van de mens is de neiging andere soorten te kleineren.' Is dat nou zo?
'Het geldt niet voor biologen. Ik ken collega's die met vissen en vogels werken en die niet noodzakelijk vinden dat de mens aan de top moet staan. Maar als je de algemene wetenschap neemt - de psychologie, filosofie of antropologie - vindt men dat wel. Ik heb gehoord dat de filosofen in Nederland een groot debat hebben gevoerd over de vrije wil. Dat debat is mij helemaal ontgaan, maar kennelijk zien ze de vrije wil als datgene wat ons mensen apart zet van de andere soorten op aarde.
U schrijft dat u een lezing over bewustzijn bijwoonde van een 'prominent filosoof' op wie u vervolgens nogal afknapte. Over wie ging dat?
'Ga je dat dan in het interview zetten?'
Ja, graag.
'Het is natuurlijk Daniel Dennett, die veel heeft geschreven over de evolutie van bewustzijn.
Hij hield een heel verhaal over hoe bewustzijn voortkomt uit neurale verbindingen in de hersenen. Het klonk vrij overtuigend, alhoewel ik zelf nog steeds niet weet wat bewustzijn is en dus ook niet hoe de connectie tussen neuronen ineens bewustzijn produceert. Maar in het midden van dat verhaal zei hij opeens: And obviously humans have infinetively more consciousness than other species. Dat was het moment waarop hij mij verloor, want ik dacht: hoe weet hij dat nou? We weten nauwelijks wat bewustzijn is - hoe kunnen we dan weten of andere dieren meer of minder bewustzijn hebben dan de mens?'

Alex Brenninkmeijer, de Nationale Ombudsman: 'Als ik jeuk veroorzaak, doe ik mijn werk goed' (Volkskrant 21 december 2010).
Wat zijn uw drijfveren?
Macht werkt op mij als een rode lap. Ik heb een gruwelijke hekel aan veel macht, daar ben ik heel alert op. In de verhouding overheid-burger liggen de verhoudingen scheef. Mijn werk is te bevorderen dat ze gelijkwaardig met elkaar omgaan.
Dat is nog eens een optimistisch mensbeeld.
Dat put ik ook uit de apenonderzoeken van Frans de Waal. De mens is eigenlijk een mensaap. Volgens de Waal is empatich gedrag het resultaat van de evolutie. Op het moment dat een soort in staat is een zelfbeeld te hebben, kunnen ze het verschil maken tussen zichzelf en de ander.

Frans de Waal boek Een tijd voor empathie
Empathie - het vermogen om de emoties van anderen te kunnen meevoelen en de situatie van anderen te begrijpen - is een zeer oude verworvenheid die zich volgens Frans de Waal in ons lichaam én in onze geest heeft genesteld, en waardoor we als soort hebben kunnen overleven. sociaal, onbaatzuchtig gedrag, dat ook bij andere dieren dan de mens voorkomt, is volgens hem minstens net zo belangrijk als het 'recht van de sterkste'. Na deze constatering gaat De Waal nog een stap verder en plaatst zijn onderzoek in een maatschappelijk kader. Als empathie zo belangrijk is voor de menselijke soort, moet de politiek daar dan niet meer op inspelen? De Waal schetst hoe onze soort omgaat met armoede en stelt dat ook het bedrijfsleven sociale verantwoordelijkheid zou moeten nemen zodat we een samenleving bouwen met een hogere graad van solidariteit. Frans de Waal gidst ons door de nieuwste inzichten op het gebied van psychologie, neurowetenschappen en gedragsbiologie in zijn kenmerkende, zeer toegankelijke stijl, ondersteund door eigen observaties van mensen en primaten.

Frans de Waal over biologie en politiek God erbij halen helpt niet (Interview Volkskrant 5 december 2009):
'De titel van het boek Een tijd voor empathie slaat vooral op het debat in de VS over de ineenstorting van Wall Street. Het land verkeert in shock over het feit dat het oude systeem van ongeremd eigenbelang heeft gefaald. En omdat regering miljarden in de banken moest pompen, omdat we anders met z’n allen kopje onder waren gegaan. Terwijl zwakke bedrijven toch juist moesten verdwijnen.
Ik weet ook niet precies hoe je de samenleving moet inrichten om hem vriendelijker te maken. Maar van een correct beeld van mens en natuur leren we meer dan van een verkeerd beeld.
Ik schreef destijds in Van nature goed al dat medeleven meer is dan welbegrepen eigenbelang, dat het in het organisme zit. Maar dat stuitte toen nog op heel veel weerstanden.
Volgens bioloog Richard Dawkins neemt de weerstand tegen de mens als dier eerder toe dan af.
De weerstand tegen Dawkins wel, dat klopt. Maar Dawkins haalt er meteen God bij. Hij polariseert met zijn stelling dat iemand die in God gelooft, toch niet helemaal lekker is. Dat lijkt me vooral een prima manier om gelovigen op de kast te jagen. Maar de discussie helpt het niet echt verder. Nooit over God beginnen, is mijn devies. Waarom zou ik mensen beledigen als ik wil dat ze luisteren.’
Uw beginzin luidt: Greed is out, empathy is in. Alles komt goed?
‘Niet vanzelf. De volgende zin is: But not for long. Het is een slingerbeweging die we moeten zien te beheersen. Als mensen.'

Frans de Waal boek Een tijd voor empathie (recensie Dick Swaab)
Frans de Waal is een wereldberoemde, uit Nederland afkomstige, primatoloog die sinds 1981 in de VS werkt. De boodschap van zijn negende, fascinerende boek vol paralellen tussen mens en dier, is dat nu het tijdperk van empathie is aangebroken. De misvatting dat de vrijemarkteconomie een zelfregulerend systeem zou zijn, is in de periode George Bush geculmineerd in de nachtmerrie van de financiële crisis. Nu moet het afgelopen zijn met de graaicultuur van CEO’s en bankiers. ‘Greed is out, empathy is in’, stelt De Waal. Mensen zijn niet alleen de agressiefste primaten, maar ook de meest empathische, zoals bijvoorbeeld bleek uit de hulp die Azië kreeg na de tsunami in 2004.
Empathie heeft een lange evolutionaire geschiedenis van 200 miljoen jaar, die een solide basis voor zo’n verandering moet kunnen zijn. Je kunt je afvragen of De Waals wens de vader van de gedachte is, maar nu de G20-top heeft afgesproken de bonuscultuur aan banden te leggen, lijkt hij het begin van gelijk te krijgen.
Spiegelneuronen, die reageren op de emoties van anderen en zo de basis vormen voor empathie, komen natuurlijk ter sprake. Een geavanceerde vorm van empathie is niet mogelijk zonder dat een dier zichzelf kan scheiden van de buitenwereld. Dit vermogen is met een spiegel te testen. Nadat er een verfvlek is aangebracht op het hoofd zal het dier, als hij zich herkent in de spiegel, proberen die vlek weg te poetsen. Voor dit examen slagen kinderen boven de twee jaar, mensapen, dolfijnen, en zoals De Waal aantoonde met een enorme spiegel, ook een olifant.
Toen De Waal door een religieus tijdschrift werd gevraagd wat hij aan de mens zou willen veranderen als hij God was, moest hij even flink nadenken. De Waal wijst erop dat beide kanten van de mens, die van de vriendelijke zeer empathische en sexy bonobo, en die van de brute dominante chimpansee, noodzakelijk zijn voor het handhaven van een stabiele maatschappij. De Waal zou God dus niet om een radicale verandering van de mens willen vragen, maar slechts om meer ‘broederschap’. God zou de mens wat meer empathie voor ‘andere mensen’ moeten geven. Ik betwijfel of daarmee de grote problemen de wereld uit zullen zijn. De Waal geeft zelf de tegenargumenten. Als je voor iedereen openstaat en iedereen vertrouwt, vertrouwt niemand jou, en sta je volledig alleen. Bovendien heeft empathie ook haar duistere kanten. De mens is zo goed in martelen omdat we ons als geen ander in kunnen leven in wat de ander voelt. Ook geeft hij het voorbeeld van de nazikampbeul die ’s avonds buiten het kamp de empathische huisvader is. We kunnen veel empathie hebben, maar we kunnen dit gevoel ook heel effectief afsluiten. De miljoenen mensen die met groot enthousiasme achter Hitler, Stalin of Mao aanliepen, hadden niet meer of minder empathie dan wij nu. De Waal zou er dus goed aan doen om God te vragen ook onze neiging om kritiekloos achter de charismatische a-man/aap aan te lopen in te tomen. Dat zou niet alleen herhaling van revoluties, oorlogen en genociden kunnen voorkomen, maar ook de kans op herhaling van de rampzalige graaicultuur van CEO’s en bankdirecteuren kunnen verkleinen.

Naar men aanneemt spelen spiegelneuronen een rol bij het begrijpen en interpreteren van de acties van anderen en het leren van nieuwe vaardigheden door imitatie.
Marco Iacoboni Het spiegelende brein: spiegelneuronen zijn cellen in ons brein (preciezer: in de frontaalkwab en in de pariëtaalkwab erachter) die een voorwaarde vormen voor sociaal gedrag, omdat ze aan de basis liggen van imitatie en inlevingsvermogen. Ze zorgen ervoor dat we snel andere mensen begrijpen. Maar ze zijn geen ‘moreel goede’ neuronen. Ze staan ook aan de basis van verslaving en geweld.

Charles Scott Sherrington kreeg in 1932 samen met Edgar Douglas Adrian de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. Voor de wetenschap is de vraag interessant hoe vindt het verschijnen en verdwijnen van de spiegelneuronen precies plaats?

Ervin Laszlo en Jude Currivan boek KOSMOS een integrale visie op de wereld
Hoofdstuk 4 Akasha en de hele-wereld, Entropie en evolutie (p. 55):
Het is mogelijk ‘bits’ – de fundamentele data-eenheid – op te tellen, te vermenigvuldigen of zelfs te ontkennen zonder er energie voor te gebruiken of de entropie van het universum te vergroten. Er is echter één – nogmaals, één – handeling die warmte genereert en de entropie van het universum doet toenemen: het wissen van informatie.
Alleen deze handeling – in een computergeheugen, een stel menselijke hersenen of het universum in zijn geheel – kost energie. Omkeerbare operaties leiden niet tot toename van de entropie. Onomkeerbare doen dat wel, en uitwissen is onomkeerbaar. Het is misschien pijnlijk, maar verlies is de stuwkracht achter de evolutie.
Het kwantumvacuüm (p.55):
Het voortgaande onderzoek van dit kwantumvacuüm heeft aangetoond dat het de ziedende matrix is van zogeheten virtuele energieën en deeltjes die zo snel in het materiële bestaan verschijnen en er weer uit verdwijnen dat ze geen netto-effect hebben op de totale energie van het universum. Momenteel wint echter het inzicht veld dat de oergrond van het manifeste universum niet eenvoudigweg zo’n primordiaal energieveld is, maar in wezen een volledig geïntegreerd informatieveld: Einsteins kosmische Geest!
Innerlijk weten (p. 78):
De vroegchristelijke mystici werden gnostici genoemd, een woord dat is ontleend aan het Griekse gnosis genoemd, een woord dat ‘innerlijk weten’ betekent. Misschien is dit ook de beste beschrijving voor de complexe perceptiematrix waaraan wij ons op ons ego gebaseerde weten van wie we zijn en hoe onze relatie met de wereld, is ontlenen. De beperkingen van zuiver rationele kennis worden pas verruimd door innerlijk weten.
Emotionele intelligentie (p. 125):
In 1996 besprak de psycholoog Daniel Goleman het belang van het hart voor de manier waarop wij de wereld ervaren en ermee in wisselwerking staan.
Hoofdstuk 10 De doorbraak op gang brengen, Spiraaldynamiek (p. 147):
In hun baanbrekende boek Spiral Dynamics beschrijven Don Beck en Christopher Cowan een model van de bewustzijnsevolutie van complete culturen.

De resultaten van het onderzoek van de primatoloog en etholoog Frans de Waal sluiten aan op de bevindingen op het terrein van de biofysica, evolutiepsychologie en moraalfilosofie door Juleon Schins:, R.C. Smaniotto respectievelijk Ellen Comhaire.

Druk is het nieuwe dom (Margriet Oostveen Volkskrant 4 april maart 2016 p. 17):
'Het druk hebben' is voor verliezers. Het zegt vooral iets over 'de kwaliteit van je voornemens tot ononderbroken gefocuste aandacht'. Het is even een mond vol, maar dan heb je ook een bestseller, in tijden van voortdurende afleiding en teveel aan bijna alles.
Crabbe is bedrijfspsycholoog en schreef zijn boek als zakelijke zelfhulp voor het soort werknemers dat hij goed kent uit de wereld van de multinationals waarvoor hij werkte, zoals Microsoft en Disney.
Als we elkaar dan toch spreken, hij vanuit Spanje, waar hij woont, blijkt Tony Crabbe nog onwetend van de Kondoconnectie. Hij roept 'Super!' en begint over de Britse marine. Waar ze ontdekten dat 'de schepen dieper in het water lagen, omdat het personeel in de loop der jaren steeds meer spullen mee aan boord nam'. Zo gaat het met onze toegenomen bezigheden ook, zegt Crabbe, niet zonder drama: 'We zijn langzaam aan het zinken.'
Hij krijgt 'inderdaad ook wel het verwijt' dat hij mensen te veel zelf verantwoordelijk houdt voor hun drukte, en niet de omgeving waarin ze moeten functioneren.
Zo is Busy niet bedoeld, bezweert hij. Crabbe wil ons 'de controle' over ons leven teruggeven, en bedrijven zouden werknemers daar uit puur eigenbelang maar beter bij kunnen helpen: 'De computerchip is af. Gebrek aan aandacht is nu echt de grootste rem op vooruitgang'.

Voetnoot Oekraïne of Euthanasie voor parlementaire democratie (Arnon Grunberg Volkskrant 1 april 2016):
Wie gelooft dat het referendum over Oekraïne gaat, zou ook moeten geloven dat IS een basketbalvereniging is voor jongeren uit achterstandswijken.
De ware doelstelling van het 'nee-kamp' is het vernietigen van de EU, het aanwakkeren van nationalisme en het om zeep helpen van democratie. Democratie kun je namelijk het beste vernietigen met democratische middelen, zo leert de twintigste eeuw. Dat dat volgens de SP een goed idee is, maakt duidelijk hoe maoïstisch die partij nog altijd is.
Niet stemmen lijkt me het beste.
Als u toch nee stemt, weet waarvoor u stemt. Nogmaals: euthanasie voor de parlementaire democratie. Dat is uw goed recht. 'Freedom is untidy,' (vrijheid is ordeloos) zei Donald Rumsfeld al. Toch is het aardig als kiezers beseffen welke ordeloosheid ze nastreven.
Vindt u euthanasie voor de parlementaire democratie onwenselijk, kunt u zaterdagmiddag naar de Dam komen. Mijn geachte collega Sheila Sitalsing schijnt daar aanwezig te zijn.

Arnon Grunberg slaat in zijn voetnoot Oekraïne de plank volledig mis. De ware doelstelling van het 'nee-kamp' heeft op het creëren van balans, op het bieden van tegenwicht, het zelfreinigend vermogen betrekking. Het gaat er om de vitaliteit, de veerkracht, de levenskracht van de EU te verbeteren. In de theosofie draait het om de principes Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap, het zelfreinigend vermogen, om innerlijke zelfontwikkeling (leer van de individualiteit), zuivering en verlichting en het rentmeesterschap.

(Peter de Waard Volkskrant 1 april 2016 p. 23):
Het Centraal Planbureau (CPB) in Den Haag is de creatie van de econoom Jan Tinbergen. Hij was voorstander van een centraal geleide planeconomie en had een onwrikbaar geloof in de maakbare samenleving.
Tinbergen zou tien jaar het CPB leiden. Op dat moment waren zijn twee vijfjarenplannen voltooid. Hij vond Nederland te klein geworden en ging een plan maken voor een betere wereld, waarbij groei ondergeschikt werd gemaakt aan welvaartsverdeling.
Tinbergen kreeg daar in 1969 nog een Nobelprijs voor, plus de status van popster. Maar echt genieten deed hij niet meer, omdat er van zijn nieuwe plannen weinig meer terechtkwam. Collega-econoom en biograaf Jan Pen karakteriseerde hem daarom als een enigszins tragische figuur.
Politieke partijen, vooral die in de oppositie, grijpen dit aan om hun plannenmakerij niet meer op de financiële consequenties te laten controleren. Hoe ondeugdelijk de voorspellingen van het CPB ook zijn, hiermee zou vrij baan worden geschapen voor nog meer Wilderiaans populisme. Zonder CPB-doorrekeningen kan iedere politicus bij verkiezingen beloven wat hij maar wil ('hogere pensioenen', 'AOW op je 62ste', 'stop de gaswinning') zonder dat duidelijk is wat dit betekent voor de begroting.
De samenleving is allang niet meer maakbaar. Maar het CPB blijft nodig.

Dood ga je niet elke dag (Jaap Stam, Rob Hornstra Volkskrant 24 december 2009):
Jan Pen, hoogleraar economie in ruste, werd in mei per ongeluk door de Volkskrant dood verklaard. De 88-jarige econoom ging met zijn zoon Tiesse (56) meteen de necrologie lezen toen ze erover werden gebeld.... ‘Mijn opinie is minder stellig. Ik formuleer het allemaal niet zo hard meer. Ik heb wel een harde stem als het moet.’
Hij schraapt zijn keel en declameert de eerste twee strofen van Die grenadiere van Heinrich Heine.
‘Dan blijkt het grote verschil: de een wil naar zijn vrouw en zijn kind, de ander niet. Die wil soldaat blijven.'
‘Het is het meest pacifistische gedicht dat ik ken.’
Tiesse (zijn zoon): ‘Maar die ene wil blijven vechten voor de keizer.’
Jan: ‘Ja, ja, ja, het gaat om het verschil tussen die twee.’ Er valt een stilte. Niet voor het eerst, maar deze duurt langer.
Uiteindelijk zegt Jan: ‘ik herken er een ideaal in. Het ideaal van het pacifisme. Nou, hup, het is mooi geweest.’

Alfred Percy Sinnett voegde aan het vierde beginsel Kâma het Sanskrietwoord voor lichaam - rûpa - toe.
Het woord kâma-rûpa (thumos) staat voor hartstochten en begeerten. Het gaat mis wanneer natuurlijke begeerte naar ‘genoeg’ verandert in hebzucht naar ‘meer’ (epithumia). Zoals we hierna zullen zien onderscheidt professor Frijda niet alleen gevoelens, maar gevoelens en emoties.

Nico Frijda De emoties een overzicht van onderzoek en theorie
Emoties dienen als signaal om ons te zeggen dat een bepaalde gebeurtenis speciaal voor ons belangrijk is, in immateriële of materiële zin. Immateriële emoties zijn het gevolg van een match. Materiële emoties van een mismatch met verwachtingen of een doel. Emoties representeren de waarden en belangen van een organisme. De benaderingswijze van Frijda is er een vanuit het perspectief van de informatieverwerking: emoties resulteren uit het proces waarin de wereld in termen van de eigen belangen en zorgen wordt beoordeeld.
Hoewel het
reflexieve besef een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van de emotionele reactie, kan de emotie in principe onbewust genoemd worden. Dit omdat men meestal wel weet dat men een emotie heeft, maar niet altijd waarom en waardoor deze veroorzaakt wordt.
Motivatie, Emotie en Gevoel hebben alle drie één en dezelfde bron in match of mismatch tussen de heersende omstandigheden en belangen. Welke van de drie op een bepaald moment optreedt, hangt af van de kenmerken van het appèl van de situatie. Door Frijda wordt uiteengezet wat het onderscheid is tussen Gevoel en Emotie.
Emotie. Er is sprake van Emotie wanneer er mogelijke/feitelijke match of mismatch wordt waargenomen.
Gevoel. Er is sprake van Gevoel wanneer de situatie niet dringend genoeg is om een actieverandering teweeg te brengen.

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 1: 1874 –1882
Enkele vragen aan ‘HIRAF’ (p. 24,25):
Het occultisme vormt daarop zeker geen uitzondering, en bestaat uit witte en zwarte magie. Maar hetzelfde geldt voor de orthodoxe godsdienst. Wanneer een occultist een echte rozenkruiser is, is hij duizend keer zuiverder en edeler, en goddelijker, dan welke ook van de heiligste orthodoxe priesters; maar wanneer een van laatstgenoemden zich overgeeft aan de woeste demon van zijn eigen lage hartstochten, en daarmee alle kwade geesten oproept, dan juichen ze van vreugde bij het zien van zo’n perversiteit; in welk opzicht, vraag ik u, is deze orthodoxe priester beter dan de zwartste tovenaar die omgaat met de elementare ‘wachter’, of met de ‘diakka’ van A.J. Davis? In feite is er een wit en een zwart christendom, en ook witte en zwarte magie.
Madame Blavatsky over de opvattingen van theosofen (p. 77,78):
De ziel of psyche is zelf een combinatie, een consensus of eenheid van de bios, of fysieke levenskracht, de epithumia, of wellustige aard, en de phrên, [het Latijnse] mens, of het denkvermogen. Misschien moet de animus eraan worden toegevoegd. Ze bestaat uit etherische substantie, die het gehele heelal doordringt, en wordt volledig ontleend aan de wereldziel – anima mundi of het boeddhistische svabhavat – die niet geest is; ze is – hoewel ontastbaar en ongrijpbaar – in vergelijking met geest of zuivere abstractie toch objectieve stof. Door haar samengestelde aard kan de ziel afdalen en zich zo nauw met de lichamelijke aard verbinden dat ze niet toelaat dat een hoger leven enige morele invloed op haar uitoefent. Aan de andere kant kan ze zich zo nauw hechten aan de nous of geest dat ze haar invloed deelt, in welk geval haar voertuig, de fysieke mens, als een God zal zijn zelfs tijdens het aardse leven. Alleen indien zo’n vereniging van ziel en geest plaatsvindt in dit leven of na de fysieke dood, is de individuele mens als entiteit onsterfelijk. De psyche valt vroeg of laat uiteen.
Fragmenten van Mw. Blavatsky (p. 102):
De Grieken deden hetzelfde, en verdelen de périsprit in het leven en de
hartstochtelijke aard, of thumos. De périsprit is dus zelf een combinatie: de fysiologische vitaliteit, bios, de begeertenatuur, epithumia, en het ideële, phrên. De périsprit is samengesteld uit de etherische substantie die het heelal vult; hij is dus afgeleid van het kosmische astrale fluïdum, dat helemaal geen geest is; want hoewel dit astrale fluïdum ontastbaar, ongrijpbaar, is, is ze vergeleken met de geest objectieve stof. Door zijn samengestelde aard kan de périsprit zelf zich tamelijk nauw verbinden met de lichamelijke natuur, om aan de morele invloed van een hoger leven te ontsnappen. Evenzo kan hij zich tamelijk nauw met de geest verenigen om deel te hebben aan zijn kracht, in welk geval zijn voertuig, de fysieke mens, als een god kan verschijnen, zelfs tijdens zijn aardse leven. Als een dergelijke vereniging van de geest en de périsprit, niet plaatsvindt, is de mens als entiteit niet onsterfelijk: de périsprit valt vroeg of laat uiteen. Plutarchus zegt dat Proserpina bij de dood het lichaam van de ziel (périsprit) scheidt, waarna laatstgenoemde een genius of daimon wordt.
103: Kapila hechtte, zoals alle oosterse filosofen, weinig belang aan de aard van de périsprit. Deze verzameling van grove deeltjes, van menselijke emanaties vol onvolkomenheden, zwakheden,
hartstochten, de menselijke begeerten, die onder bepaalde omstandigheden objectief waarneembaar kunnen worden, wordt door de boeddhisten skandha’s, of groepen, genoemd, door de theosofen, ziel, door Allan Kardec, de périsprit.
Wat is theosofie? (p. 149):
Plotinus, de leerling van de door ‘god onderwezen’ Ammonius, vertelt ons dat de geheime
gnosis of de kennis van de theosofie drie graden kent – mening, kennis en verlichting. ‘Het middel of instrument van de eerste is zintuiglijk vermogen of gewaarwording; van de tweede dialectiek; van de derde intuïtie. Aan laatstgenoemde is het verstand ondergeschikt; ze is absolute kennis, gebaseerd op de vereenzelviging van het denken met het te kennen voorwerp.’ Theosofie is, bij wijze van spreken, de exacte wetenschap van de psychologie; ze verhoudt zich tot het natuurlijke, ongecultiveerde mediumschap, als de kennis van een Tyndall tot die van een natuurkundeleerling.
Zijn dromen slechts zinloze beelden? (p. 488):
Zoals de gezamenlijke klank van de natuur een bepaalde, enkelvoudige toon blijkt te zijn – een grondtoon die vanaf en door de eeuwigheid trilt, en die onmiskenbaar een eigen bestaan heeft en alleen voor een uitermate fijn gehoor2 waarneembaar is – evenzo blijkt de duidelijke
harmonie of disharmonie van de uiterlijke natuur van de mens voor de opmerkzame beschouwer geheel afhankelijk te zijn van de aard van de grondtoon die door de innerlijke mens voor de uiterlijke wordt aangeslagen. Het is het spirituele EGO of het ZELF dat als fundamentele basis dient, en de toon bepaalt van het hele leven van de mens – dat meest grillige, onzekere en veranderlijke van alle instrumenten, en dat meer dan enig ander steeds opnieuw moet worden gestemd; alleen de stem van dit ego ligt, evenals de onder-bas bij een orgel, ten grondslag aan de melodie van zijn hele 2) Deze toon zou volgens deskundigen de middelste F van de piano zijn.

Auditieviral het eenzame alternatief voor de kerkdienst (Hanna Bervoets Volkskrant 21 maart 2016 katern Vonk p. 2):
Tussen twee e-mails en een moeilijk telefoontje door laat ik me een paar minuten bedwelmen door een zingend mensenkind. Zo voorzien talentenjachtvirals ons van een geconcentreerd shotje emotie - waar dat kopje oplossoep ons om vier uur fysiek oplaadt, voedt zo'n filmpje ons gemoed: na de ontroering volgt ontlading, een tijdelijk moment van ontspanning. Daarbij herinnert het vocht in onze ooghoeken ons eraan dat we empathische wezens zijn - we voelen ons verbonden met het juichende, snikkende publiek op het scherm, vergeten onze individuele problemen en lossen even, heel even op in iets groters, iets hogers. Auditievirals: het eenzame alternatief voor de kerkdienst.

Correspondents' Dinner (T. Heidenis Volkskrant 15 februari 2016 p. 9):
Al dagenlang staat de krant vol commentaren op het
Correspondents' Dinner. Ik keek er ook naar en kon er nauwelijks om lachen: een stel schrijvers en adviseurs dat een aantal grappen en grollen bij elkaar harkte, de minister-president die ze instudeerde en ten gehore bracht en vervolgens als enige alle lof oogstte. Ben ik nou te nuchter, of gewoon te zuur?

Dit is Donald Trump (A. lammers em. hoogleraar Amerikaanse geschiedenis aan de Universiteit van Leiden Volkskrant 13 februari 2016 p. 21):
Wie Donald Trump nog steeds niet vermag te begrijpen, kan Nederland het best tweehonderd keer uitvergroten en naar de zoveelste herhaling van het Correspondents' Dinner kijken, waar iedereen - óók Peter Buwalda (V, 12 februari) - bij aanwezig was, behalve u en ik. De daardoor ontstane machteloze woede is mutatatis mutandis de brandstof van de tanks die Trump nu al maandenlang genadeloos over het Amerikaanse politiek landschap laat denderen.
In de aangerichte verwoesting schiet het onkruid van vooroordelen manshoog op en overwoekert binnen de kortste keren het gezonde verstand.
Maar alles beter dan een elite die zichzelf ostentatief in feestkledij bewierookt en andermans idiotie bij voortduring bespot. Een gesloten front van boze witte mannen en vrouwen maakt zich op voor het laatste wanhoopsoffensief.

Terug naar de Bron (Oerbron)
Enige kennis van hoe het menselijk (geconditioneerde) brein werkt is daarbij een heel goed hulpmiddel. In het "hier en nu" aanwezig zijn, open staan voor allerlei zogenaamde "afwijkende" denkbeelden, de wijze waarop je omgaat met levenssituaties (Wu Wei) en derhalve dus niet (ver-/be-)oordelen zijn weer andere sleutels tot succes.
Dit verhaal is eigenlijk toch weer langer geworden als ik in eerste instantie wilde, maar toch nog veel te kort om uit te leggen hoe "alles" zit. Het leven is uiteindelijk grotendeels een mysterie ;)
Dit teruglezende kom ik toch tot de conclusie dat de zogenaamde "gulden middenweg" toch vaak weer de beste is. Staat je verstand in dienst van jeZelf (je brongevoel) - je hebt verstand, je bent het niet -, dan kan de integratie met je ware Zelf plaatsvinden en je(Zelf) een vreugdevolle plek op deze aardbol laten verwezenlijken. Daarnaast door het doen/uitvoeren/bewegen (yang) van de oefeningen wordt de stilte, de innerlijke rust, (yin) zichtbaar. Een schijnbare paradox.

We zijn er vaak onvoldoende van bewust dat we geconditioneerd zijn, doelstellingen vanuit ons verleden imiteren en zo blijven ronddraaien in de voortdurende kringloop waarin verleden, heden en toekomst zich blijven herhalen. Keuzevrijheid staat vaak tegenover een op een tunnelvisie gebaseerd routinegedrag.

Vreemde gevoelens (Ianthe Sahadat Volkskrant 6 februari 2016 bijlage Sir Edmund p. 40-43):
De meeste empathie voelen we trouwens - boze burger of niet - voor onze soortgenoten, 'ingroup' in jargon genoemd. 'Opvoeding en ervaringen bepalen tot welke groep we onszelf vinden behoren', zegt Mesman. Die groep kan in formaat nogal verschillen: van witte, rijke inwoner van Oegstgeest of Brabander in Heesch tot christen of Europeaan. Man-vrouw
Het vooroordeel dat vrouwen meer empathie ervaren en tonen dan mannen wordt door de meeste studies wel bevestigd, zegt Judi Mesman, hoogleraar diversiteit in opvoeding en ontwikkeling. 'Dat vinden we terug in het gedrag van vrouwen, maar ook in hun fysiologische reacties op situaties die empathie kunnen oproepen. Het zijn overigens wel allemaal relatief kleine verschillen, dus het is niet zo dat mannen echt veel minder empathisch zijn dan vrouwen. Het is eerder een nuanceverschil waarbij de omstandigheden ook nog eens een grote rol spelen.'
Gelukkig zijn er altijd mensen die zich niet zo snel
empathisch uit het veld laten slaan. Sinds de zomer hebben bijna vijftigduizend vrijwilligers zich aangemeld bij Vluchtelingenwerk en het Rode Kruis - ja, ook in plaatsen als Geldermalsen of Oranje. En via Facebookgroepen voor verschillende opvanglocaties wordt bijna elk gezocht item gevonden. Of dit nu gaat om tondeuses voor de aanwezige kappers, een poppenhoek of het Ethiopische snaarinstrument de krar.

Voetnoot Vooroordelen (Arnon Grunberg Volkskrant 9 februari 2016):
'Maar een vooroordeel is niet hetzelfde als een mening', schreef Ianthe Sahadat zaterdag in de Volkskrant in een mooi stuk over empathie, vooroordelen en vreemdelingen.
Inderdaad, een mening is doorgaans het eindproduct van een min of meer bewust proces. Een vooroordeel is een onbewuste, primaire reflex. Uit experimenten blijkt bijvoorbeeld dat wij eerder op zwarte dan op witte mensen schieten, ook degenen die beweren niets tegen zwarte mensen te hebben.
Er is de rationalisatie van het vooroordeel: 'Ik heb niets tegen fietsers, maar feit is dat ze de wereldvrede bedreigen.'
Er is de ontkenning: 'Ik heb geen vooroordelen.'
We zouden niet zozeer empathie moeten kweken als wel ons bewust moeten worden van onze vooroordelen, opdat wij onszelf kunnen corrigeren.
Vermoedelijk is het onmogelijk zonder vooroordelen door het leven te gaan, maar we hoeven er geen slaven van te worden.
Niet alleen geilheid, ook het vooroordeel kan worden onderdrukt.

'We willen er zo graag toe doen' (Volkskrant 26 februari 2011):
De vraag naar hulp is bodemloos, er is geen grens. Het leven brengt nu eenmaal met zich mee dat er tegenslag is, dat je soms verdrietig en wanhopig bent. Vroeger loste je dat op in de familie of de kerk, tegenwoordig is het allemaal geprofessionaliseerd en zoekt men daar hulp voor. En een bijpassend etiket.' 'Wat nu geweldig in is, zijn al die dingen die op berusten, mindfulness enzo. Iemand verzint een etiket, en dan wordt zoiets meteen een hausse. In dat opzicht is de psychotherapeutische industrie geen haar beter dan de farmaceutische industrie. Daar verander je iets in een molecuul en hop, je hebt een nieuw medicijn. Psychotherapeuten variëren wat op een oude techniek en hop, iedereen loopt er achteraan. Het zijn modes hè. Alles is altijd eb en vloed, dingen komen en gaan, mensen willen op een bepaald moment iets nieuws, en na een tijdje is het nieuwe oud en wil je weer iets anders.

Voetnoot Burgerhaat of Haat tegen EU gevaarlijker dan haat tegen vreemdeling (Arnon Grunberg Volkskrant 14 oktober 2015):
Op maandag bezocht ik het Nederlandse ministerie van Buitenlandse zaken. Anders dan bij Veiligheid & Justitie werd er geen wijn geschonken bij de lunch, maar verder was het informatiever dan bij Van der Steur.
Het gesprek met onder anderen de secretaris-generaal ging uiteraard ook over Syrië, over wat beter was: iets doen of niets doen.
Na Afghanistan en Irak was niets doen een logisch antwoord. Een ambtenaar zei: 'Obama heeft alle ideeën bekeken, hij vond ze allemaal even slecht. Dan blijf je op je handen zitten.'
Na de lunch belandde ik bij de Directie Integratie Europa. Men maakte zich zorgen, vooral omdat nogal wat burgers de EU als (imaginaire) vijand beschouwen.
Ik bleef optimistisch, omdat de burger wel wil haten, maar tegelijkertijd de status quo niet echt wil wijzigen. Wat niet wegneemt dat de haat tegen de EU op lange termijn nog gevaarlijker is dan die tegen de vreemdeling.

Leidinggeven aan co-creërend veranderen: de psychologische dimensie
Veranderen geeft naast mogelijkheden ook de uitdaging om in de nieuwe context effectief te zijn. Dit geeft onvermijdelijk onzekerheid. Het netwerk van relaties waarop men vertrouwde verandert en bestaande patronen van werken komen ter discussie. Leidinggeven aan veranderingen vraagt aandacht voor de onderstroom: emoties zoals boosheid, verdriet en angst. Exploratie van nieuwe mogelijkheden vraagt zelfvertrouwen, emotionele rijpheid en moed van medewerkers én leidinggevenden. Geeft u voldoende aandacht aan de emotionele onderstroom bij veranderen? Kent u uw plek én uw toegevoegde waarde als leider? Werkt u op de Plek der Moeite vanuit inzicht in de rationaliteit van het hart?

Leve de melancholie Interview, kunst en film met o.a. wetenschapsfilosoof Trudy Dehue en cultuurfilosoof Maarten Doorman (Radboud Universiteit Lezing 20 oktober 2015)
Weltschmerz, zwartgalligheid of mal du siècle. De vele benamingen van melancholie stemmen niet erg vrolijk. Toch is de melancholie van oudsher met creativiteit verbonden – dat lijden aan de wereld levert iets op. Daarom brengen we een ode aan de melancholie.
Wetenschapsfilosoof Trudy Dehue en cultuurfilosoof Maarten Doorman gaan aan de hand van beeld- en muziekfragmenten in gesprek over melancholie als maatschappelijk verschijnsel en bekijken melancholie vanuit een romantisch perspectief. Filosoof Lisa Doeland leidt het gesprek.
Na het interview zal schrijver en filosoof Kasper van Royen in een korte lezing ingaan op melancholie en popmuziek, gevolgd door Marc Smeets, die zal ingaan op melancholie en de eind negentiende-eeuwse Franse literatuur.

Maar creativiteit heeft ook een negatieve kant, het heeft het innovatieve boekhouden in de hand gewerkt. Net als eerder de problematiek in het onderwijs hebben de problemen in de financiële wereld alles te maken met groupthink, de organisatiecultuur. Een tunnelvisie brengt het ééndimensionale denken tot uitdrukking. Het is gespeend van elke creativiteit.
Sander Boon schreef hierover in de Volkskrant van 29 november 2008 een aardige column ‘Terug bij af: de geldpers draait weer. Te veel toezichthouders houden zich met gebakken lucht bezig. Het is een open deur om te stellen dat het
innovatieve boekhouden van de banken geen meerwaarde heeft opgeleverd. Creativethink heeft ook een keerzijde. De banken hebben jarenlang Sinterklaas gespeeld met het op het Angelsaksische populaire adagium live now pay later. De kredietcrisis is ontstaan doordat er jarenlang met het innovatieve instrument om geld uit geld te maken te veel geld in omloop is gebracht.

Links en rechts staan in de politieke besluitvorming als gelijkwaardig tegenover elkaar. Voor het introduceren van de marktwerking door de overheid hielden de socialistische krachten (these) en rechtse, liberale krachten (antithese) elkaar aardig in evenwicht. Het is aannemelijk dat de liberalisering van de financiële markten, lees deregulering en de hypothese van de great moderation ('grote matiging') de ernst van de kredietcrisis hebben versterkt. De klassieke controverse tussen John Maynard Keynes en Milton Friedman moet daardoor in een ander perspectief worden geplaatst. Door de introductie van de marktwerking heeft het corrigerende mechanisme van het keynesianisme sterk aan kracht ingeboet. Of met andere woorden nu de wal het schip heeft gekeerd zal het herstel middels het keynesianisme moeizamer verlopen.
De door de overheid aangestuurde marktwerking heeft contraproductief gewerkt. Door de schaalvergroting is de bureaucratie bij zorginstellingen, woningcorporaties en het onderwijs sterk toegenomen. Het principe van Evenwicht door Tegenwicht (Checks and Balances) is danig verstoord. Het innovatieve boekhouden is topsport geworden. Om de eigen incompetentie te verhullen zijn politici nu druk in de weer de Checks and Balances aan Europa uit te besteden. Volkskrant 8 februari 2013: Rekenkamer ziet geen verbetering Controle op noodfondsen EU ontbreekt.

Verdient Deaton de bankiersprijs? (Peter de Waard Volkskrant 14 september 2015 p. 27):
De Nobelprijs voor de Economie bestaat niet. De prijs werd in 1969 uitgereikt aan Jan Tinbergen vanwege het 300-jarig jubileum van de Zweedse Riksbank. Omdat dit toevallig plaatsvond in dezelfde week als de uitreiking van de andere Nobelprijzen werd de prijs ook ter nagedachtenis aan Alfred Nobel uitgereikt. En zo is de bankiersprijs officieus Nobelprijs.
Dat is vooral leuk voor de laureaten. Dankzij deze prijs kunnen zijn hun zakken vullen in het lezingencircuit, zoals het jaarlijks uitje voor de Great & Good dat onder de vlag van het World Economic Forum in het Zwitserse Davos wordt gehouden.
Daar vertellen ze graag dat de wereld een veel betere plek zou zijn als politici meer naar hen zouden luisteren. Veel behoefte om er op het politieke toneel ook daadwerkelijk iets aan te doen hebben ze nooit getoond. Etc.
In een interview met deze krant noemde hij twee jaar geleden ontwikkelingshulp weggegooid geld, waarmee het Westen enerzijds zijn ziel reinigt en anderzijds corrupte regimes helpt langer in het zadel te blijven. Landen die het meeste ontwikkelingsgeld krijgen zouden de minste economische groei tonen. Landen die op eigen benen de armoede proberen te overwinnen, zoals China, India en Brazilië doen het veel beter, betoogde hij. Dat geldt voor sommige gevallen, met als beruchtste voorbeeld Zimbabwe. Etc.
Politici die eerlijker delen nastreven in een arm land, meestal linkse leiders, graven zogezegd hun eigen graf. Dat is soms het geval (Venezuela, Cuba) maar dat komt ook doordat het Westen stelselmatig deze regimes ondermijnt.
Deaton is ook criticaster van de millenniumdoelstellingen van de VN omdat die misleidend zouden zijn. Inmiddels leeft minder dan 10 procent van de wereldbevolking (702 miljoen mensen) in extreme armoede. Als de wereldgemeenschap afgelopen decennia een succes heeft behaald, is het dat wel.
Deaton verdient een prijs. Een bankiersprijs welteverstaan.

De Emotionele Unie of De eerste slachtoffers van de emotionele unie (Rens van Tilburg Volkskrant 1 juli 2015 p. 26):
Probleem is dat ondanks deze ongekende prestaties de staatsschuld is blijven stijgen tot nu 180 procent van het nationaal inkomen. Een nationaal inkomen dat door alle bezuinigingen met een kwart is gekrompen. De Grieken hebben dus geleverd maar (mede daardoor) hun schuldpositie zien verslechteren. Terwijl het toch juist die schuldpositie is waar het allemaal om te doen is. Deze conclusie zou tot twee dingen moeten leiden: iets van vertrouwen in de Grieken en de bereidheid de aanpak aan te passen.
Aan beide heeft het de afgelopen maanden ontbroken. De onderhandelingen liepen stuk omdat over schuldherstructurering niet gesproken mocht worden, maar de btw wel omhoog moest en de pensioenen verder gekort moesten worden. Pensioenen die in een land met 25 procent werkloosheid en nauwelijks publieke voorzieningen voor hele families de laatste bron van inkomsten zijn. Bezuinigingen en belastingverhogingen die de economie verder doen krimpen en zo de schuldhoudbaarheid verder verslechteren. Financial Times-commentator Wolfgang Münchau labelde de voorstellen van Dijsselbloem cum suis 'de economische versie van Dantes hel'.

'We zijn nu minder goed in staat ons aan een ander te binden' (Bo van Houwelingen - Volkskrant 23 mei 2015 bijlage Sir Edmund p. 14-15):
In haar nu in het Nederlands vertaalde bestseller Why Love Hurts legt de Israëlische hoogleraar sociologie Eva Illouz (1961) uit waarom liefdesverdriet vandaag de dag een groter probleem lijkt dan vroeger: het komt veel meer voor. Liefde, zegt ze, is een consumptieartikel geworden, en verliefden gedragen zich als shoppers: niet snel tevreden, steeds op zoek naar de beste deals en immer bereid hun koopwaar te ruilen als die niet langer voldoet.
Zou een wereld zonder liefdesverdriet een betere zijn?
'Liefdesverdriet moet een heilzame dimensie in je rijpingsproces worden, is de heersende opinie. Je mag er niet in zwelgen, je moet er overheen komen. Maar volgens mij is het belangrijk te beseffen dat liefdesverdriet niet het gevolg is van onze zwakke of onrijpe psyche maar van de maatschappelijke en culturele spanningen en tegenstrijdigheden waaraan wij als moderne mensen onderhevig zijn.'
We kunnen er niets aan doen?
'Jawel: verliefd worden op iemand anders.'

Het romantisch misverstand van Jan Drost is geen boek voor cynische mensen. Aan de hand van filosofen en schrijvers als Plato, Schopenhauer, Nietzsche, Stendhal, Saul Bellow en Amos Oz laat Jan Drost zien hoe ideeën over liefde en romantiek van alle kanten ons hoofd binnen waaien en daar doorwerken, ten goede en ten kwade. Romantische idealen, macht, jaloezie, seks, vreemdgaan, trouw – het komt allemaal aan de orde. Ons denken kan het vermogen tot liefhebben een goede dienst bewijzen, bijvoorbeeld door het ontmaskeren van romantische idealen die onze liefde in de weg staan, zo niet onmogelijk maken; en veel liefde gaat verloren aan romantiek en misverstand. Drost is ervan overtuigd dat onze manier van denken ons voelen en handelen beïnvloedt – en dat anders denken tot ander handelen kan leiden. Wij zijn vrijer dan we veronderstellen. En wij kunnen zoveel beter, zoveel mooier, ook in liefde. Vooral in liefde.

Pierre vinken schrijft in zijn boek The shape of the heart het boven gememoreerde citaat: De emoties die wij onbewust aan het hart toekennen - liefde, betrokkenheid, bezieling, intimiteit - zijn nog dezelfde als die van eeuwen geleden. En mijn intuïtie zegt mij dat deze gevoelens van het hart van een hogere orde zijn dan de regels van het verstand.
Hendrik Laurentz. Spiegel boek Hertspiegel
Hertspiegel (let op: dit betekent zowel ‘spiegel van het hart’ als ‘het hart van Spiegel’) is een allegorisch gedicht in zeven zangen, geschreven in hexameters, waarin Spiegel zijn opvattingen over het leven vorm gaf. Zijn stijl is lastig, gecomprimeerd en vervat in een hyperindividueel idioom. Ik vind de tekst niet echt spannend, maar het is een fundgrube voor de maatschappelijke opvattingen van die tijd. Waar ik mij in het eerste deel van mijn studie concentreer op de letterlijke vorm van het hart, komt in het essay over Spiegel de overdrachtelijke vorm aan bod. Spiegel was een geletterd man – ‘deugd verheugt’ was zijn levensmotto - en kunstliefhebber. In het zevende deel van Hertspiegel, verwijst Spiegel naar een denkbeeldige afbeelding van Plato’s grot. Tot drie maal toe stelt Spiegel dat deze grot de vorm van het hart heeft. Maar op de bijbehorende gravure van Jan Saenredam (Antrum Platonicum) is die vorm niet herkenbaar. Althans, dat beweren alle wetenschappers en kunsthistorici. Het doet mij deugd dat ik kan aantonen dat de gravure wel degelijk de vorm van het hart heeft. De gelijkenis is in al die eeuwen over het hoofd gezien!’

De neurochirurg Pierre Vinken heeft gelijk wanneer hij stelt: De emoties die wij onbewust aan het hart toekennen - liefde, betrokkenheid, bezieling, intimiteit - zijn nog dezelfde als die van eeuwen geleden. En mijn intuïtie zegt mij dat deze gevoelens van het hart van een hogere orde zijn dan de regels van het verstand. De ziel huist niet in het brein, maar in het hart. Het is dus niet verwonderlijk dat de neurobioloog Dick Swaab haar niet heeft kunnen vinden. Swaab is een ééndimensionale denker die meent de éne werkelijkheid vanuit één discipline te kunnen verklaren. Het rapport ‘E i V’ past daarentegen een interdisciplinaire benadering toe en beoogt aan het oplossen van het lichaam-geestprobleem, aan de wetenschappen, die het hele terrein van de evolutie van geest tot stof (In- en Excarnatie, Toroidal ring model) omvatten een steentje bij te dragen.

Het brein is symmetrisch van opzet. Veel functies zijn zowel links als rechts aanwezig en vormen een complementaire spiegel. Het corpus callosum of de hersenbalk is een structuur in de hersenen die de twee hersenhelften met elkaar verbindt en zorgt dat ze informatie kunnen uitwisselen.
De linker- en rechter hersenhelft moeten in balans zijn. Globaal regelt de sensibele, visuele linkerhelft verbale, logische, analytische, rationele, redenerende, conceptuele en lineaire activiteiten. De linkerhelft deduceert, redeneert, verwerkt, weegt feiten tegen elkaar af, ordent waarden, vergelijkt en analyseert om tot een beslissing te komen. Terwijl de motorische rechterhelft regelt non-verbale, scheppende, holistische, visuele, ruimtelijke, intuïtieve en perspectivische functies; ze verwerkt informatie meer rechtstreeks door middel van instinct en intuïtie in plaats van door een logische gedachtegang. De rechterkant is sterk op de grote lijnen gericht. Met deze helft herken je gezichten van mensen.

Marco Iacoboni Het spiegelende brein (p. 21):
Merleau-Ponty behoorde, samen met bijvoorbeeld Franz Brentano, Edmund Husserl en de grote Martin Heidegger, tot een filosofische stroming die bekendstaat als de fenomenologie. Deze denkers hadden kritiek op de klassieke filosofische benadering omdat deze zich in hun ogen liet verleiden door de zoektocht naar de heilige graal – het wezen van de verschijnselen – en zich verloor in mijmeringen over abstracties (de platonische tradities). Zij pleitten daarentegen voor een ‘een terugkeer naar de dingen zelf’ (in feite het aristotelische instinct) en stelden voor nauwkeurig aandacht te schenken aan de objecten en verschijnselen van de wereld en aan onze eigen innerlijke ervaring van deze objecten en verschijnselen.

Leo Bormans Geluk. The World Book of Happiness
Europees Voorzitter Herman Van Rompuy stuurt het boek Geluk. The World Book of Happiness als nieuwjaarscadeau aan alle wereldleiders. In de aanbevelingsbrief die hij daarbij voegt, pleit hij er uitdrukkelijk voor om geluk, levenskwaliteit en welbevinden van mensen bovenaan de politieke agenda te zetten. We kunnen met z’n allen kiezen voor andere prioriteiten in de politieke en economische agenda maar ook in ons eigen leven en dat van wie ons omringt. Het lijkt misschien een softe boodschap maar dat is het niet.

Waar is die 'royale lach' van Gerrit Zalm toch gebleven? (Wilma de Rek Volkskrant 28 november 2015 bijlage Sir Edmund p. 7):
In Op naar geluk. De psychologie van een fijn leven (2015) legt de Nijmeegse hoogleraar psychologie Ap Dijksterhuis uit waarom Zalm niet meer lacht. In recent Brits onderzoek werd aan mensen in verschillende beroepsgroepen gevraagd of ze gelukkig waren in hun werk. Bloemisten en hoveniers blijken het gelukkigst, gevolgd door kappers en schoonheidsspecialisten. Het op een na ongelukkigste beroep hebben mensen in callcenters, en het allerongelukkigst zijn bankiers. Dat heeft te maken, legt Dijksterhuis uit, met de competitieve werkomgeving, de hiërarchie die hen belemmert in hun autonomie (want autonomie is heel belangrijk voor je geluksgevoel) en met het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. Wie dingen doet omdat hij ze leuk vindt, is intrinsiek gemotiveerd, terwijl extrinsiek gemotiveerden hun motivatie uit externe factoren halen, zoals een hoge financiële beloning.
Geduld
Ghislaine Plag vroeg aan Zalm of het niet frustrerend was dat ABN Amro het laagst van alle banken scoort op de vertrouwensmonitor. Zalm antwoordde dat hij dat als een uitdaging zag. 'Je moet geduld hebben hè. Vertrouwen komt te paard - hoe was ie ook alweer? Komt te voet en gaat met de Volkswagen.' Hij wil minimaal tot 2018 bij ABN Amro blijven, zei hij ook nog.

Het Über-ich, ook het superego genoemd, functioneert in de theorieën van Sigmund Freud als een censurerende kracht t.o.v. het Es. Het ontstaat door een identificatieproces met de sanctionerende (= belonende en straffende) ouders. De ouderlijke attitudes en gedragsregels worden overgenomen (= introjectie), voornamelijk gedurende de fallische fase. Het Über-ich is dus het innerlijke, verbiedende aspect van de persoonlijkheid (= geweten).
In hoeverre is het Über-ich, Ich en Es een nieuwe doorsnede van het oude inzicht nous, thumos en epitumia van Plato?

De Monadologie of Monadenleer is de term die de Duitse filosoof Leibniz gaf aan zijn metafysische systeem zoals beschreven in zijn gelijknamige tekst uit 1714.
Zo kon Leibniz dus ook tot zijn uitspraak komen: "Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles" ("Dit is de best mogelijke wereld") die in schril contrast staat met de uitspraak van Arthur Schopenhauer: "Dit is de slechtst mogelijke wereld".

Ko Burger De moraal van het lichaam
De Franse filosoof Merleau-Ponty heeft in zijn werk betoogd dat het kenmerkend is voor onze tijd dat materialisme en spiritualisme, materie en geest, in elkaar overvloeien. De mens is helemaal lichamelijk, maar als we deze lichamelijkheid louter materialistisch trachten te zien, missen we de betekenisgeving. We kunnen dit uitdrukken in de paradox dat de lichamelijkheid van de mens van geestelijke aard is.
Plaatje „Der Körper als Spiegel der Seele“ (tot slot)

In de fenomenologische visie van Edmund Husserl kunnen subject en object (subject-objectscheiding) niet gescheiden worden, het subject richt zich in zijn denken niet op een concreet voorwerp als te onderzoeken object, maar op de structuur van zijn eigen denken en op de structuren van het object dat het denkt. De Wesensschau was volgens Husserl nodig om de algemene vorm der dingen te kunnen herleiden tot een essentiële, onmiddellijke aanschouwing.

Paul Revis De fenomenologie van Teilhard
37: De moderne fenomenologie wordt gevormd door de wijsbegeerte van Edmund Husserl, die daarmee de filosofie en de wetenschap (met name de psychologie) diepgaand beïnvloedde. Nu hebben we een uitlating uit een brief van Teilhard, waarin hij zegt: "Ik erken, dat mijn 'fenomenologie' niet die van Husserl en Merleau-Ponty is".10 Zijn verwijt aan de traditionele fenomenologen is, dat zij hun aandacht te zeer gericht houden op het individuele bewustzijn en dit niet plaatsen in de tijdruimtelijke context van de evolutie.
39: In het christendom krijgt de 'Onnoembare' in Christus een 'gezicht' en wordt de realiteit van het Ik vastgehouden. Men richt zich op Christus, maar bij de echte mystici gaat dit gepaard met een voortdurend voorbijgaan aan ieder woord en ieder begrip. De verwerkelijking van deze mystieke, kosmische Christus, valt voor Teilhard samen met het 'Punt Omega', de voltooiing van het heelal en de transcendente overwinning op de tijd-ruimte.
Deze conclusie - het zij nogmaals met nadruk gesteld - is een conclusie achteraf, en zeker geen vooropgezette apologie. Hier spreekt een gedisciplineerde fenomenoloog, die zich ook bij de analyse van het 'christelijk verschijnsel' nauwkeurig houdt aan de methode van fenomenologische reductie.
39/40: Hierbij blijft Teilhard echter niet steken. Hij extrapoleert ook naar de toekomst toe. Een 'eerstemachtsverheffing' van het bewustzijn ontstaat door de reflectie, een tweede door de geboorte van de coreflectie. Binnen de coreflectie van de noösfeer 'spiegelt' het bewustzijn van de denkende 'zaadkorrels' - zoals Teilhard de denkende personen omschrijft - zich in een gemeenschappelijk ritme. Dit alles blijft volgens Teilhard niet zonder effect: in de collectieve intentionaliteit rijst een brandpunt op: Punt Omega.

Paul Revis: Terwijl bij het dier de intentionaliteit 'uitwaaiert' naar de dingen, 'verdampt', als het ware opgeslokt wordt door de wereld, buigt zij zich in de menselijke reflectie op zichzelf terug. Het menselijk bewustzijn kan zich zelfs op het eigen denken richten: ik denk, dat ik denk...dat ik denk... dat ik denk, enz. Het lijkt op de ontdekking van een kind, dat - starend naar een cacaoblik van Droste - voor het eerst de repeterende breuk, de oneindige reeks ontdekt: op het blik staat een verpleegster met een dienblad, op het dienblad staat hetzelfde blik met dezelfde verpleegster en hetzelfde dienblad, enz. Zo 'spiegelt' het bewustzijn zich in zichzelf en komt Descartes tot zijn 'cogito ergo sum'.

H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel I hoofdstuk 16 Cyclische evolutie en karma (p. 708):
Hoe dichter de sterveling, van wie de persoonlijkheid door zijn eigen persoonlijke godheid (het zevende beginsel) als aardse verblijfplaats was gekozen, zijn oervorm ‘in de hemel’ benaderde, des te beter het voor hem was. Want bij iedere wilsinspanning tot loutering en tot vereniging met die ‘Zelf-god’, breekt een van de lagere stralen en komt de spirituele entiteit van de mens steeds hoger, aangetrokken tot de straal die de eerste vervangt, totdat de innerlijke mens, van straal tot straal gaande, in de ene en hoogste straal van de Moeder-zon wordt getrokken. Zo ‘lopen de lotgevallen van de mensheid inderdaad gelijk op met de getalvormen’, omdat de afzonderlijke eenheden van die mensheid alle voortkomen uit dezelfde bron – de centrale zon en zijn schaduw , de zichtbare zon. Want de dag- en nachteveningen en zonnestilstanden, de perioden en verschillende fasen van de baan van de zon, sterrenkundig en numeriek uitgedrukt, zijn slechts de concrete symbolen van de eeuwig levende waarheid, hoewel zij voor niet-ingewijde stervelingen toch abstracte denkbeelden schijnen. En dit verklaart de merkwaardige numerieke overeenkomsten met meetkundige verhoudingen, die door verschillende schrijvers zijn aangetoond.

De paradox is dat de innerlijke, absolute waarheid die in de bijlage Kwintessens tot uitdrukking wordt gebracht experimenteel niet door meetinstrumenten kan worden getoetst. De enige manier om de waarheid te achterhalen zit in de mens zelf.

Hans Koppen Het fenomeen van de geografische ervaring (p. 8):
De filosoof en cognitiewetenschapper Gallagher noemt het op deze manier waarnemen en ervaren van de omgeving ‘actieve waarneming’ (enactive perception)2 en voor de filosoof Heidegger is dit ‘het zorgend en handelend in de wereld staan’. 3 Ook de filosoof Merleau-Ponty omschrijft het menselijk bewustzijn niet als een ding of als een substantie, maar als een dialogische activiteit. Een activiteit die altijd een gericht-zijn op iets inhoudt, op een wisselwerking tussen subject en object.4 Vanwege die actieve dialoog tussen mens en wereld kunnen we ook zeggen dat het werkwoord ervaren de waarnemer niet onberoerd laat.

De prefrontale cortex is betrokken bij cognitieve en emotionele functies als beslissingen nemen, plannen, sociaal gedrag en impulsbeheersing en kan worden gezien als de regisseur van ons brein.
The prefrontal cortex is implicated in all the functions of the human self model. The following functions all require communication with the prefrontal cortex; agency and association areas of the cortex; spatial perspectivity and the parietal lobes, unity and the temporal lobes.
De pariëtale kwabben spelen een rol bij het integreren van de zintuiglijke informatie en bij het ruimtelijk denken. Zij bestaan uit (van voor naar achter) de primaire en secundaire somatosensorische cortex, de posterieure pariëtale cortex en de secundaire visuele cortex.
De laterale (aan buitenkant gelegen) temporale kwabben bestaan (van voor naar achter) uit de primaire auditieve cortex, de secundaire auditieve cortex en de secundaire visuele cortex. De temporale kwabben zijn betrokken bij het gehoor, het verbale geheugen en de taalfuncties, en ook bij visuele herkenning. Hier volgt een korte samenvatting.

Leibniz uitte kritiek op de mechanica van Newton, omdat daarin de absolute ruimte van Aristoteles behouden was. Leibniz hing een relativiteitsbegrip aan, waarin posities betrekkelijk zijn. Pas aan het eind van de 19e eeuw keerde deze discussie terug naar aanleiding van de Maxwell-theorie, die uitmondde in de relativiteitstheorieën van Einstein.

Het idee van geprestabiliseerde harmonie (in het Duits prästabilierte Harmonie) is bedacht door de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz. Het biedt een verklaring voor het lichaam-geestprobleem.

The phrase "the best of all possible worlds" (French: le meilleur des mondes possibles; German: Die beste aller möglichen Welten) was coined by the German polymath Gottfried Leibniz in his 1710 work Essais de Théodicée sur la bonté de Dieu, la liberté de l'homme et l'origine du mal (Essays on the Goodness of God, the Freedom of Man and the Origin of Evil). The claim that the actual world is the best of all possible worlds is the central argument in Leibniz's theodicy, or his attempt to solve the problem of evil.

Victor Nefkens Parsifal en de Apocalyps van het universalisme (p. 14/15):
Waar Jünger kansen zag ten aanzien van de nieuwe samenleving, was Oswald Spengler beduidend minder optimistisch, wat onomwonden blijkt uit de titel van zijn magnum opus Der Untergang des Abendlandes (1918). Net als Jünger was Spengler een bewonderaar van Nietzsche, maar een nieuwe verheven mens zag Spengler toch niet in het verschiet liggen. Dat had niets te maken met de Eerste Wereldoorlog die Europa letterlijk had verwoest. Spengler zag de teloorgang van het Westen niet als een gevolg van recente calamiteiten, maar als een onvermijdbare uitkomst van eeuwenlange culturele bloei. In navolging van Goethe en Nietzsche, aan wie hij schatplichtig verklaarde te zijn, beschouwde hij culturen als organismen die groeien, rijpen en afsterven. Volgens dit patroon waren oude wereldbeschavingen zoals de Babylonische, Egyptische en Grieks-Romeinse beschavingen opgekomen en ten onder gegaan. De westerse cultuur werd in het eerste millennium vooral getekend door Arabische, Joodse en Byzantijnse invloeden en was daarmee nog niet volledig tot bloei gekomen. Pas na het jaar 1000 kreeg het Westen zijn eigen en definitieve vorm die Spengler Faustiaans noemt omdat deze cultuur gekenmerkt werd door een continu streven naar het onbereikbare, de wil alles op hemel en aarde te kunnen doorgronden, en een grenzeloze vooruitgangsdrang. De tragiek die de westerling dan juist treft is dat op een gegeven moment geen vooruitgang meer geboekt kan worden. Spengler wees lineaire vooruitgang namelijk van de hand. Net als voor Goethe betekende evolutie voor hem de vervulling van een vorm. Iedere cultuur heeft een unieke basisvorm die de kiem vormt waaruit een cultuur (binnen een specifiek geografisch gebied) kan bloeien.

De negatieve betekenis van Eros (fohat) staat voor wellust, driftleven, epithumia.

Voor Jung betekent eros de religieuze drift, geestesdrift (moslimfundamentalisme), voor Freud de seksuele drift, het hebben en in bezit nemen, de emotie egoïsme (marktfundamentalisme). Alles heeft zijn tegenstelling, aardse begeerte inbegrepen. Of met andere woorden mannen zijn fysiek zo geschapen dat ze achter hun … aanlopen, maar ze hebben ook een hoofd gekregen waarmee ze tot in de hemel kunnen reiken.
Carl Jung legt een accent op de schaduwzijde en Roberto Assagioli op de verborgen keerzijde, de lichtzijde ('Psychoanalyse en Psychosynthese'). In het rapport ‘E i V’ wordt een grote verscheidenheid aan gezichtspunten uitgewerkt.
Het bewustwordingsproces bestaat uit de uitwisseling tussen het vrouwelijk en het mannelijk, tussen 'Chaos, Gaia en Eros' en het 'Goede, Ware en Schone', tussen 'Chaos-Theos-Kosmos' en 'Goden-Monaden-Atomen', tussen materie en geest, tussen lagere Tetraktis en hogere Triade, tussen chaos en harmonie, tussen navel (Epithumia) en hart (Thumos), tussen begin en het einde, tussen Alpha en Omega.

Het hart, de ziel is een weerspiegeling van de anima mundi, het universele denkvermogen, de grote wereldziel. Het centrale basisprincipe is mens ken uzelve. Van de zeven chakra's (p. 9) is de vierde het hartchakra. De auteurs van Genesis schreven middels de wijsheid van het hart en niet met de kennis van het verstand. Het evolutionaire denken verklaart de verschijningsvormen, het hoe van het leven, daarentegen het evolutionaire voelen de verschijningsinhoud, het wat. Bij de snaartheorie gaat het om de kennis van het verstand. Het gaat niet om Genesis of Darwin. Het gaat namelijk om beide gezichtspunten, de complementariteit.

Valentinus, een gnosticus uit het begin van de tweede eeuw van onze jaartelling zegt: Zelfkennis is Godskennis. Het gaat niet om intellectuele kennis, maar om kennis van het hart. Met die zelfkennis wordt het kennen van het eigen inwonende hoogste beginsel bedoeld, het atmische gebied, waarin de mens één is met, of raakt aan, het Leven zelf, ofwel het Wereldhart.

Roos of Roos des Harten: Mystieke aanduiding van de Geestvonkatoom, ook nog Oeratoom genoemd, of de Graankorrel Jesu. Het is het laatste spoor van de Oorspronkelijke mens die zich in de kern van de microkosmos bevindt. Deze wordt gesitueerd bij de rechter bovenkant van het hart van de persoonlijkheid, en is de kiem voor de vernieuwing van de microkosmos.
Hart: Centrum van de menselijke microkosmos, drager van het Geestvonkatoom - de Roos -, de basis voor het ontwaken en de heropbouw van de Ziel. Daarom begint de bevrijdingsweg - die eindigt op de top van Golgotha in het hoofdheiligdom - steeds in Bethlehem, de grot van het Hart, waar het Godskind - de goddelijke kundalini - geboren wordt. Elk ander proces dat berust op mentale of occulte vermogens (van het hoofd of van het sacrum) van de persoonlijkheid lopen uit op een nog grotere gevangenschap (zie Aurisch wezen).

In plaats van oerbron of Roos des Harten ('diamanten hart') wordt ook vaak de term oerstof (prima materia of Mysterium Magnum en Homunculus van Paraselsus) gebruikt.

Geroepen door het Wereldhart: Doel van het symposiun was om een gezamenlijk appèl te doen op het zielepotentieel van de moderne mens dat, zeker gezien de problematiek waarvoor de mensheid zich geplaatst ziet, uitziet naar een nieuwe koers.
Vanuit de eigen specifieke achtergrond, en zich verantwoordelijk wetend voor die zielen die zich bij hen aansluiten, vertelden de sprekers van de Theosofische Vereniging, de Antroposofische Vereniging, de Soefibeweging Nederland, de Vrijmetselarij, de Rosicrucian Fellowship, de A.M.O.R.C. en het Lectorium Rosicrucianum hoe zij gehoor zullen geven aan de impuls uit het wereldhart voor onze eeuw.


Het gnostische harmonische kruis,<br> dat de eenheid uitbeeld van<br>van tegengestelde polariteiten

Het boek Corpus Hermeticum (p. 201): Hoe de relatie tussen God, de mens en de kosmos verklaard kan worden.
‘De Vader en ik (christus) zijn één’. Macrokosmos (universum, het gebied van de grote kosmos) – God (als Schepper, goddelijke wereld) – microkosmos (mens, wereld der mensheid).
202: De verbindende schakel wordt gnosis genoemd. Die levende Gnosis, die onuitputtelijke kennis is energie; een wereld waarin idealiteit, de kracht van het hart, verbonden is met de vitaliteit, de kracht van de kennis, die te samen, hart en hoofd, in innige verbondenheid de wereld van realiteit scheppen, in en door de kracht van de Gnosis.
203: Idealiteit, vitaliteit, realiteit, de driemaal grote kracht van Hermus Trismegistus. Het is de weg van kennis die tot zelfkennis, ja tenslotte tot Gnosis leidt, een fundamentele kracht tot levensvernieuwing. ‘Het denken met het hart en het voelen met het hoofd’.

Het balansmechanisme van de wederkerigheid, de weg van de pelgrim, de 'Hoofdroute' maakt het mogelijk de milieucrisis te verkleinen. Het balansmechanisme van de wederkerigheid toont als het ware de perpetuum mobile, die aan de natuurfilosofie ten grondslag ligt. Voor een toelichting op het balansmechanisme, zie het tijdschrift MANTRA - Lente 2023 nr. 34 thema Balans
Op p. 52 t/m 59 staat een interview met Jeroen Windmeijer en Jacob Slavenburg over hun derde boek in de zogenoemde ‘Sterke vrouwen-trilogie’. De Magdalenacodex is een spannende thriller over een verguisde vrouw.
Waarom deze drie vrouwen? Wat hebben ze met elkaar gemeen?
Jacob: Isis, Eva en Maria Magdalene hebben nogal wat gemeen.

Jezus' liefste (Rob van Scheers Volkskrant 22 maart 2018 V8-9):
In Mary Magdalene wordt het klassieke beeld van de Bijbelse
Maria Magdalena bijgesteld. Ze was geen hoer.
Net als
Jezus blijft Maria Magdalena een multi-interpretabele icoon. Daar gaat de nieuwe speelfilm Mary Magdalene weinig aan veranderen. Erg is dat niet. Zo blijft er nog wat over voor een geanimeerde nazit.

Jacob Slavenburg: Gnosis is het Griekse woord voor kennis, inzicht. Geen uiterlijke (cognitieve) kennis, maar het weten van binnenuit. In die zin is gnosis even oud als de mensheid. Vanaf zijn oorsprong wordt de mens begeleid door de gnosis, al werd hij zich dat in de voortgaande evolutie steeds minder bewust.

De Geheime Leer Deel I, Stanza 2 Het denkbeeld van differentiatie (p. 89):
4. HAAR HART HAD ZICH NOG NIET GEOPEND ZODAT DE ENE STRAAL KON BINNENGAAN OM VANDAAR, ALS DRIE IN VIER, IN DE SCHOOT VAN MAYA TE VALLEN (a).
(a) De oorspronkelijke substantie was nog niet uit haar vóórkosmische slapende toestand overgegaan tot gedifferentieerde objectiviteit of zelfs de (voor de mens tot dan toe) onzichtbare protyle6 van de wetenschap geworden. Maar wanneer het uur slaat en zij ontvankelijk wordt voor de inwerking door middel van fohat, van de goddelijke gedachte (de logos of het mannelijke aspect van de anima mundi, alaya) – opent haar hart zich. Zij differentieert zich en de drie (vader, moeder, zoon) worden veranderd in vier. Hierin ligt de oorsprong van het dubbele mysterie van de drie-eenheid en de onbevlekte ontvangenis.
6) Noot vert. Protyle is de naam die ca. 1886 werd voorgesteld voor de hypothetische oorspronkelijke ongedifferentieerde stof, waaruit de chemische stoffen die voorlopig als elementen werden beschouwd, kunnen zijn samengesteld.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 3 Het ontwaken van de kosmos (p. 113/114):
(a) In de Mandukya (Mundaka) Upanishad staat geschreven: ‘Zoals een spin haar web uitwerpt en weer intrekt en zoals kruiden opkomen uit de grond . . . zo stamt het Heelal af van de onvergankelijke’ (I.1.7). Brahma als ‘de kiem van de onbekende duisternis’ is het materiaal waaruit alles evolueert en zich ontwikkelt’, als het web uit de spin, als schuim uit het water’, enz. Dit is alleen aanschouwelijk en waar als de term Brahma, de ‘schepper’, wordt afgeleid van de wortel brih, toenemen of uitzetten. Brahma ‘zet uit’ en wordt het Heelal, dat uit zijn eigen substantie wordt geweven.
Hetzelfde denkbeeld is heel mooi uitgedrukt door Goethe, die zegt:
‘Zo werk ik aan ’t razende weefgetouw van de tijd,
En weef een levend kleed voor de godheid.’
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 5 Over de verborgen godheid, haar symbolen en tekens (p. 384):
‘Toen het onbegrijpelijke, het zijnloze en geslachtloze (het kabbalistische Ain-Soph) eerst in barensnood kwam (dat is, toen het uur waarop het zich moest manifesteren, had geslagen) en wenste dat zijn Onuitsprekelijke zou worden geboren (de eerste logos, aeon of aion) en dat zijn onzichtbare met vorm zou worden bekleed, opende het zijn mond en sprak het woord dat aan dit onbegrijpelijke gelijk is. Dit woord (logos) manifesteerde zich in de vorm van de Onzichtbare.
384/385: Dit is zo duidelijk als de oude esoterische geheimhouding het kon maken. Het is even kabbalistisch als, maar minder versluierd dan de Zohar, waarin de mystieke namen of eigenschappen ook woorden zijn met vier, twaalf, tweeënveertig en zelfs tweeënzeventig lettergrepen! Het Viertal toont aan Marcus de waarheid in de gedaante van een naakte vrouw, en geeft alle ledematen van die figuur letters; het noemt haar hoofd Ω, haar hals Ψ, schouders en handen Γ en Χ, enz. Hierin kan men gemakkelijk de Sephira herkennen, waarbij de kroon (kether) of het hoofd nummer één krijgt; het brein of chochmah 2; het hart of de intelligentie (binah) 3; en waarbij de andere zeven sephiroth de ledematen van het lichaam voorstellen. De boom van de sephiroth is het Heelal, en dit wordt in het westen door Adam Kadmon voorgesteld, zoals Brahmā dat in India doet.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 8 Leven, kracht of zwaartekracht (p. 587):
‘De hele microkosmos bevindt zich potentieel in de liquor vitae, een zenuw-fluïdum . . . dat de aard, de hoedanigheid, het karakter en de essentie van wezens omvat’ (De Generatione Hominis) . . . ‘De archaeus of liquor vitae is een essentie die gelijkelijk in alle delen van het menselijke lichaam is verdeeld . . . De spiritus vitae vindt zijn oorsprong in de spiritus mundi. Omdat hij een uitstraling is van laatstgenoemde, bevat hij de elementen van alle kosmische invloeden, en is zo de oorzaak waardoor de werking van de sterren (kosmische krachten) op het onzichtbare lichaam van de mens (zijn vitale lingaśarīra) kan worden verklaard.’ (De Viribus Membrorum. Zie Life of Paracelsus door Franz Hartmann, M.D., lid van de Theosophical Society.)
VIII. Life, Force, or Gravity?
"The whole of the Microcosm is potentially contained in the Liquor Vitae, a nerve fluid . . . in which is contained the nature, quality, character, and essence of beings." . . . (De Generatione Hominis). . . . "The Archaeus or Liquor Vitae is an essence that is equally distributed in all parts of the human body. . . . The Spiritus Vitae takes its origin from the Spiritus Mundi. Being an emanation of the latter, it contains the elements of all cosmic influences, and is therefore the cause by which the action of the stars (cosmic forces) upon the invisible body of man (his vital lingasharira) may be explained." (De Viribus Membrorum. See "Life of Paracelsus" by Franz Hartmann, M.D., F.T.S.)

De Geheime Leer Deel II, Hoofdstuk 24 Het kruis en het pythagorische tiental (p. 669):
Maar de boom- of kruisverering18 van de joden, zoals die door hun eigen profeten werd veroordeeld, kan nauwelijks aan die beschuldiging ontkomen. De ‘zonen van de tovenaars’, ‘het zaad van de overspelige’, zoals Jesaja hen noemt (lvii), lieten nooit een gelegenheid voorbijgaan om ‘in wellust te ontbranden met afgodsbeelden onder elke groene boom’, wat niet wijst op metafysische ontspanning. Aan deze monotheïstische joden hebben de christelijke volkeren hun religie, hun ‘God van de goden, de Ene levende God’ ontleend, terwijl zij de verering van de godheid van de oude filosofen verachtten en bespotten. Laat hen dan maar in de fysieke vorm van het kruis geloven en deze vereren.
18) Het kruis en de boom zijn in de symboliek identiek en synoniem.
670: Maar voor de aanhanger van de ware oosterse archaïsche wijsheid, voor hem die in de geest niets vereert buiten de absolute Eenheid, dat altijd kloppende grote hart dat overal en in elk atoom van de natuur klopt, bevat elk zo’n atoom de kiem waaruit hij de boom van de kennis kan laten groeien, waarvan de vruchten het eeuwige leven schenken en niet alleen het fysieke leven.

Dr. Amit Goswami boek Creatieve Evolutie Darwinisme en Intelligent Design (p. 224):
Ik hoop dat de voorgaande bladzijden hebben gedemonstreerd dat het hoog tijd wordt voor een ommekeer in het denken van neurowetenschappers, zodat zij er voortaan vanuit zullen gaan dat de hersenen secundair zijn ten opzichte van bewustzijn en de geest.
De integrerende waarde van zo’n paradigmashift zou enorm zijn.
262: Bij menselijke reïncanatie – een fenomeen waarvan massa’s bewijzen bestaan – overleven de mentale en vitale eigenschappen (de technische term ervoor is kwantummonade; de religieuze term is ‘ziel’) de stoffelijke dood.

Een cyborg (van het Engelse cybernetic organism oftewel cybernetisch organisme) is de fysieke samensmelting van mens en machine. (Zie ook: cybernetica.)
Volgens Miguel Nicolelis (Volkskrant 13 augustus 2011) kun je schoonheid, poёzie, altruïsme, solidariteit of sympathie niet nabootsen (na-apen) in een machine.

Instant geluk
In het februarinummer van Scientific American staat een uittreksel uit het nog te verschijnen boek “Beyond Boundaries: The New Neuroscience of Connecting Brains with Machines” van de neurowetenschapper Miguel A. L. Nicolelis. Het boek gaat over “neuroprosthetics”, oftewel het vervangen van delen van het zenuwstelsel door technische apparaten. De schrijver gaat ervan uit dat die apparaten sneller, robuuster en betrouwbaarder zijn dan dat zenuwstelsel. Eigenlijk is het artikel niet meer dan een pamflet dat een ongeremd transhumanisme propageert, dat wil zeggen: het streven naar verbetering van het mensenras met behulp van technische middelen. Dat blijkt onder andere uit zinsneden als “Ik voel een intense drang om de verbazingwekkende mogelijkheden te omhelzen die het bevrijden van onze breinen van de beperkingen van onze aardse lichamen onze soort kan opleveren.

Nano-technologen doelwit bombrieven (Volkskrant 11 augustus 2011 p. 12).
De actiegroep ITS – volgens het OM een internationaal netwerk van studenten uit Mexico, Spanje, Frankrijk en Chili - wil voorkomen dat door nanotechnologie ontwikkelde cyborgs de wereld zullen overnemen en vernietigen.
Een van de gewonde hoogleraren is betrokken bij robotonderzoek. De gewonden verkeren niet in levensgevaar. De groep die de verantwoordelijkheid heeft opgeëist, ITS, heeft volgens het OM al eerder aanslagen gepleegd op academici. De groep plaatste een verklaring op internet waarin staat dat het bompakket bedoeld was voor een van de gewonde professoren, Oscar Camacho, die blijkens de website van het Nationaal Polytechnisch Instituut van Mexico onder andere onderzoek doet naar 'micro-elektro-mechanische systemen'.\\ Bij het Polytechnisch Instituut werd dinsdag een verdachte envelop gevonden. Volgens het OM bevatte de envelop waarschijnlijk explosieven, maar het kwam niet tot een ontploffing.
In de verklaring op internet stelt ITS dat nanotechnologie en andere technologieën schadelijk zijn voor de natuur en diersoorten en natuurrampen veroorzaken. De groep suggereert dat meer aanslagen zullen volgen. Het OM heeft universiteiten en bedrijven en beroepsgroepen die zich bezighouden met nanotechnologie aangeraden extra veiligheidsmaatregelen te nemen.

Liegen dat het gescand staat (Volkskrant 7 maart 2011 p. 23)
De hersenscanner is een betrouwbare leugendetector, stelt een Amerikaans bedrijf. Wetenschappers tonen het tegendeel aan.
Roger Kievit van de Universiteit van Amsterdam: Om die reden moet je hersenscans wat ons betreft niet in rechtszaken gebruiken: te onbetrouwbaar. Terecht is de hersenscan in verschillende Amerikaanse staten sinds kort verboden als bewijsmateriaal.

Dr. Edward Bach bestudeerde het gedrag en met name de stemmingen en emoties van mensen. Die deelde hij in zeven groepen in, namelijk:
Angst
Onzekerheid
Onvoldoende interesse in het hier en nu
Eenzaamheid
Overgevoeligheid
Moedeloosheid en wanhoop
Overbezorgdheid voor het welzijn van anderen.

Artikel van Peter Giesen over hoogleraar Abram de Swaan in de Volkskrant van 20 januari 2007.
De socioloog Abraham de Swaan wijst op het mechanisme identificatie versus ‘desidentificatie’. Als mensen zich als groep aaneensluiten, sluiten ze anderen uit. Dat zijn twee kanten van eenzelfde proces. Het is ook moeilijk een collectief te analyseren waar jezelf deel van uitmaakt. Voor je het weet laat je je op sleeptouw nemen door je eigen emoties. Dan ga je praten in simplificaties, over “de” islam die niet door “de“ Verlichting is gegaan. Dat overkomt islam critici als Herman Philipse en Afshin Ellian. Terwijl die in hun eigen vak toch tot de top behoren.

De humanistische psychologie van Maslow, het Ei van Assagioli en het metamodel in NLP brengen het 1e, 2e en 3e grondbeginsel van de theosofie tot uitdrukking. Maslow belicht in het bijzonder het 1e grondbeginsel ‘het onkenbare’, namelijk transcendentie, dat wat de mens overstijgt. De transpersoonlijke psychologie van Roberto Assagioli legt de nadruk op synthese, het 2e grondbeginsel verschijnen en verdwijnen (identificatie en disidentificatie) en bij NLP komt de systeemhiërarchie, het 3e grondbeginsel duidelijk naar voren. Het boek Psychosynthese van Roberto Assagioli laat duidelijk zien dat hij zich door de theosofie heeft laten inspireren. Zowel zijn moeder als zijn vrouw waren theosoof.

Bevruchting is het proces van de samensmelting van twee haploïde gameten, zoals een zaadcel en een eicel, dat leidt tot de vorming van een diploïde zygote en eventueel uiteindelijk de ontwikkeling van een embryo. Hoe dit verloopt wordt onderzocht in de studie van de levenscyclus.

De wetten van ‘Opgaan, Blinken en Verzinken’ vertaalt Blavatsky (Deel III, p. 514) naar de levenscyclus ‘Kindsheid - Aankomende leeftijd – Volwassenheid – Ouderdom’. Maar naast de uiterlijke cyclus bestaat er ook een innerlijke cyclus van 'Verschijnen en Verdwijnen'.
In dit kader is bijzonder interessant het artikel ‘Het mysterie van de dood’ van Ria Hopman in het tijdschrift Urania van Jan 2003. Tot slot stelt zij: Het mysterie van de dood is niets anders dan het mysterie van het bewustzijn dat in staat is transparant te worden voor talloze werelden en niveaus. De dood geeft het leven een speciale zin die het zonder de dood nooit zou krijgen. In het iets ervaren van de hemelsfeer (
Christogenesis) verandert de persoonlijkheid fundamenteel. In de paradox van het leven strekt het menselijk bestaan zich uit tot in de eeuwigheid en is het in de tijdelijkheid. Net zoals de heilige zich tegelijkertijd uitdrukt in de eeuwigheid en in de tijd.

Het 5D-concept maakt voor het 'ken uzelve' gebruik van het Kompaskwadrant. Het draait om de kernkwaliteit, geduldige daadkracht, een weloverwogen actie.

Kernkwaliteit:Tunnelvisie,5Ddenkraam:  Vier kwadranten:Ken Wilber
Actieéén Zienswijze  SamenwerkingskrachtVoedingskrachtCultureel, CentaurSociaal, Systeemtheorie
1. Daadkracht >>>>3. Drammerigheid  4. Wij-kant ----2. Zij-kant4. Innerlijk/Collectief ----2. Collectief/Uiterlijk
||  ||||
4. Passiviteit <<<<2. Geduld  1. Het-kant ----3. Ik-kant1. Individueel/Uiterlijk ----3. Innerlijk/Individueel
ObsessiesWeloverwogen  VormkrachtBeeldkrachtGedragsmatigIntentioneel

In het kernkwadrant van Daniel Ofman toont de positieve as 1./2., geduldige daadkracht, de eenheid der tegendelen. Volledige balans duidt op volmaaktheid. De negatieve as 3./4. geeft een conflictueuze breuklijn aan. Door de verticale as, de 3e dimensie ontstaat een ruimtelijk model. Met behulp van het kompaskwadrant laten we zien hoe het mogelijk is ons weer met de natuurlijke kringloop te verbinden. Bij het Ken uzelve gaat het om het ik en de ander. Doorzie uw eigen mogelijkheden, beperkingen en grenzen.

H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel I Samenvatting (p. 305):
Drie verschillende voorstellingswijzen van het Heelal in zijn drie verschillende aspecten worden door de esoterische filosofie in onze gedachten geprent: het VÓÓRBESTAANDE (voortgekomen uit) het ALTIJD-BESTAANDE; en het FENOMENALE – de wereld van illusie, de weerkaatsing en schaduw daarvan. Tijdens het grote mysterie en levensdrama, dat bekend staat als het manvantara, vertoont de werkelijke Kosmos overeenkomst met het voorwerp dat achter het witte scherm is geplaatst, waarop door de toverlantaarn de Chinese schimmen worden geworpen. De werkelijke figuren en dingen blijven onzichtbaar, terwijl ongeziene handen aan de touwtjes van de evolutie trekken. Mensen en dingen zijn dus slechts de weerkaatsingen op het witte doek van de werkelijkheden achter de valstrikken van mahamaya, of de grote illusie. Dit werd in iedere filosofie geleerd, in iedere religie zowel vóór- als nadiluviaans, in India en Chaldea, door de Chinese en door de Griekse wijzen. In de eerstgenoemde landen werden in exoterische leringen deze drie Heelallen allegorisch voorgesteld door de drie drieëenheden die uit de centrale eeuwige kiem voortkwamen en daarmee een opperste eenheid vormden: de oorspronkelijke, de gemanifesteerde en de scheppende triade, of de drie in één. De laatste is in zijn concrete uitwerking slechts het symbool van de eerste ideële twee. Daarom laat de esoterische filosofie het deterministische karakter van dit zuiver metafysische begrip buiten beschouwing en noemt alleen het eerste het altijd-bestaande. Dit is de opvatting van elk van de zes grote Indiase filosofische scholen (Darshana’s) – de zes beginselen van dat geheel van WIJSHEID, waarvan degnosis’, de verborgen kennis, het ZEVENDE is.

Theodotus een gnostisch leraar uit de tweede eeuw gaf het begrip ‘Gnosis’ als volgt aan:”Gnosis is te weten wie we zijn, waar we vandaan komen en waar we naar toe gaan”. Want jouw proces is al een aeonen-oud proces. In ons voltrekt zich de totale geschiedenis der mensheid, onbewust. Om dat in het bewustzijn der mensheid te brengen werden er scheppingsmythen gecreëerd. Niet verzonnen, nee, oeroude beelden werden door zieners omgezet in literatuur.

Nog anderen beweren dat het bij de zoektocht naar de Heilige Graal enkel gaat om de zoektocht naar het goddelijke in ons. Gezien de bronnen en de thematiek zou het hier vooral gaan om een gnostisch tafereel. De graal is een allegorie, voor een groots en moeilijk te bereiken doel.

De wetenschapspublicist Kris Verburgh snijdt in zijn essay Intelligentie heeft geen goddelijke muze nodig (Volkskrant 26 juli 2008) een oud thema, de controverse tussen denken en voelen aan. Slechts 7% van Amerika’s topwetenschappers die tot de prestigieuze Academy of Science behoren, geloven in God, terwijl 92% van de Amerikanen hun hart aan de Heer geven.

Plato verdeelde de werkelijkheid in twee zijnssferen, materie en geest met als schakel de ziel. Het Antahkarana, nous legt de imaginaire verbinding tussen epithumia en thumos. Het zelfbewustzijn, dat meta-leren mogelijk maakt, kan als een recursiefproces worden opgevat. Het universum (universele quintessens) creëert een levend wezen dat in staat is zichzelf te aanschouwen en te reguleren. Het universum kijkt als het ware op een bewust niveau naar zichzelf. De in het brein, het geheugen opgeslagen informatie kan opnieuw worden geprojecteerd. We zijn aan onze eigen perceptie, het eigen perspectief overgeleverd. Het reflexieve ik, het zelfbewustzijn ondergaan we niet alleen als een ontologisch gegeven, maar veeleer als een fenomenologisch feit.

Jean-Jacues Rousseau:
De beschaving heette met Rousseau, die zelf een emotioneel geteisterd man van het volk was, van toen af aan niet zonder meer goed of verheven, maar integendeel slecht; het emotionele was het goede van de natuur en was superieur aan de rede; en het belang van het individu was ondergeschikt aan dat van de groep. De soevereiniteit van de rede die zich niet zozeer liet bepalen door de zintuiglijkheid als door het - niet bewijsbaar te noemen - morele principe, werd, ook in navolging van de empirische filosofie uit het achttiende-eeuwse Engeland, in twijfel getrokken als zijnde een bron van kennis en onderworpen aan een systeem van politieke, democratische controle van buitenaf. De natuurmens moest het winnen van de cultuurmens, het gevoel moest het winnen van het verstand. Het conflict tussen het empirisch gevoelen en het rationeel verstaan, ontstaan in de filosofie van de Verlichting, materialiseerde zich met de onzuiverheden van het filosofisch ego in die Revolutie. In de christelijke reformatie liep de Verlichting vast, onwetend en dus in feite onverlicht zijnde over wat nu eigenlijk het gezag gold, over wie nu eigenlijk het laatste woord had met het pleidooi voor het individu dat sedert de val van het katholieke Rome opgeld deed. De reformatie van de Christelijkheid leverde, in weerwil van het religieuze en adellijke ego, alleen maar nog meer ego op. In feite kon het ego der maatschappelijke klassen en statusgroepen, samen op zijn indiaas de kasten te noemen, geen zuivering vinden in de Verlichting, die weliswaar recht deed aan de waarheid van het individu, maar geen bevrijding in een gezamenlijk beleefd respect voor de persoon kon vinden. Het klassieke ideaal van een integriteit van gevoel en verstand in één eenduidige wetenschap, in één historisch gefundeerde klassieke orde, ging verloren in de strijd om politieke macht. Rationaliteit en religiositeit zonder liefde voor de natuur, zoals Rousseau dat stelde, bleken niets dan verraad aan de menselijke aard. Die hartstocht, die misschien wel agressieve en onbeheerste natuur van wat hij de 'nobele wilde' noemde, is de eerlijkheid die moet bevrijden zo luidde het credo van de Revolutionaire 'Verlichting' die tegen de mislukte elitaire 'Verlichting' was.

Bas Kast stelt in zijn boek Hoe de buik het hoofd helpt denken dat gevoelens onmisbaar zijn om verstandige besluiten te kunnen nemen, en dat de eenzijdige nadruk op ratio en taal ons beperkt in ons begrip en uitdrukkingsvermogen. Denken kan niet zonder gevoelens en creatief denken is zelfs op gevoelens aangewezen.’Emotionele stormen zijn als het ware een handelsmerk van creatieve genieën. Beethoven leed aan een gemengde bipolaire toestand: manische en depressieve symptomen wisselden elkaar extreem snel af. Auteurs als Goethe, Greene en Hemingway leden aan stemmingswisselingen. Creatievelingen weten de chaos van prikkels te kanaliseren tot nieuwe inzichten; psychotici gaan eraan ten onder.

John Van Mater, Jr. Denkvermogen, herinnering en het astrale licht
De Ouden waren op de hoogte van het bestaan van een astrale of ‘sterachtige’ substantie die de grondslag is van de fysieke stof. De hindoes noemen haar akasa, ‘schitterend, stralend’. De stoïcijnen spraken van aether of kwintessens, de mysterieuze geest-substantie die de veranderlijke bron is van alle vormen. Theosofen noemen haar het astrale licht. Als meest stoffelijke laag van de niet-fysieke energieën die onze planeet omringen, analoog aan de ziel van de wereld, werkt ze als een compleet reservoir van herinneringen dat de optekeningen bevat van elke indruk en gebeurtenis die ooit op aarde heeft plaatsgevonden. Ze is vol met de potentiële oervormen van alle gedachten, vormen en wezens, en de werkingen ervan vallen buiten het ruimte-tijd-kader dat geldt voor het fysieke gebied. In feite is de fysieke wereld een uitbreiding van de astrale, die een reeks krachten en emanaties bevat, gedachten en wezens, die voor het leven op aarde òf weldadig òf schadelijk zijn.
De hogere aspecten van het bewustzijn kan men in drie lagen verdelen: atma, goddelijkheid; buddhi, intuïtie of mededogen; en manas, intellect, ons centrum van zelfbewustzijn. De lagere aspecten worden gevormd door kama, begeerte; prana, levensenergie; en het astrale en fysieke lichaam. Elk van deze zeven beginselen is zelf zevenvoudig. Ons dagelijkse bewustzijn is in het algemeen geconcentreerd in begeerte verbonden met het denkvermogen.
Dieren en mensen hebben overeenkomstige manieren om zich emotioneel en psychisch uit te drukken. De emoties maken deel uit van het begeertebeginsel. Maar dieren beschikken niet over een denkvermogen waarmee ze zichzelf kunnen beschouwen en kunnen nadenken over hun eigen evolutionaire situatie: een hond vraagt zich niet af waarom hij een hond is.
We zouden ons kunnen afvragen waar individueel denken en bewustzijn hun oorsprong vinden? In de kosmos is maar één leven, één bewustzijn dat zich voordoet in de verscheidenheid van vormen van levende wezens. Dit ene bewustzijn dringt van hoog naar laag door alle stadia en niveaus van bestaan en dient om de herinnering in stand te houden, of dat nu volledig of onvolledig is, van de ervaring van elk stadium. Dit wijst erop dat ons zelf-bewuste denkvermogen werkelijk een straal is van het kosmische denkvermogen. Er is een mysterieuze vitale levensessentie en levenskracht die te maken heeft met de wisselwerking tussen geest of bewustzijn en stof.
Theosofie verdeelt de wereld niet in organisch en anorganisch, want zelfs atomen worden als godsvonken beschouwd. Alle wezens zijn onophoudelijk de schepper en optekenaar van zichzelf en vormen telkens opnieuw vergankelijke uiterlijke sluiers, terwijl ze het onverwoestbare draad-zelf (sutratman) behouden dat tijdens de lange cyclussen van ervaring alle verschillende beginselen en monaden verbindt. Wij zijn monaden of godsvonken die nu onze evolutie in het mensstadium doormaken. De onsterfelijke monade doorloopt al onze belichamingen, want we hebben al vele malen het proces van geboorte en sterven herhaald. Voor het grootste deel van de mensheid zijn geboorte en sterven in feite min of meer een automatisme: onbewuste ervaringen, voorzover het ons alledaagse bewustzijn betreft.

Binair getalstelsel van Gottfried Wilhelm Leibniz.

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I Stanza 1 De nacht van het heelal (p. 67/68):
(a) Denkvermogen is een naam die wordt gegeven aan het totaal van de bewustzijnstoestanden die worden gerangschikt onder gedachte, wil en gevoel. Tijdens diepe slaap houdt het beeldende vermogen op stoffelijk gebied op en wordt het geheugen niet gebruikt; daarom is tijdelijk ‘het denkvermogen er niet’, omdat het orgaan waardoor het ego op stoffelijk gebied verbeelding en geheugen manifesteert, tijdelijk heeft opgehouden te werken. Een noumenon kan op een gegeven bestaansgebied slechts een verschijnsel worden door zich op dat gebied te manifesteren door middel van een geschikte basis, of voertuig.
De Geheime Leer Deel I Stanza 4 De zevenvoudige hiërarchieën (p. 134):
De leer van een gemeenschappelijke oorsprong van alle hemellichamen en planeten werd, zoals wij zien, door de archaïsche astronomen onderwezen vóór Kepler, Newton, Leibniz, Kant, Herschel en Laplace. Warmte (de adem), aantrekking en afstoting – de drie grote factoren van beweging – zijn de omstandigheden waaronder alle leden van dit hele oorspronkelijke gezin worden geboren, zich ontwikkelen en sterven, om opnieuw te worden geboren na een ‘nacht van Brahma’, waarin de eeuwige stof periodiek terugkeert tot haar aanvankelijke ongedifferentieerde toestand.
De Geheime Leer Deel 1 Stanza 6 Onze wereld haar groei en ontwikkeling (p. 169):
(b) De ‘elementaire kiemen’ waarmee hij Sien-Tchan (het ‘Heelal’) vult uit Tien-Sin (letterlijk de ‘hemel van het denkvermogen’, of dat wat absoluut is), zijn de atomen van de wetenschap en de monaden van Leibnitz.
Geheime Leer Deel I Feiten en verklaringen over de bollen en de monaden (p. 208):
Leibnitz stelde zich de monaden voor als elementaire en onvernietigbare eenheden, met het vermogen om ten opzichte van andere eenheden te geven en te ontvangen en om zo alle geestelijke en stoffelijke verschijnselen te bepalen. Hij bedacht de term apperceptie, die samen met zenuw- (niet waarneming, maar veeleer) -gewaarwording, de toestand uitdrukt van het monadische bewustzijn door alle natuurrijken heen tot aan de mens.
Strikt metafysisch beschouwd, is het dus misschien verkeerd om atmabuddhi een MONADE te noemen, omdat zij in de materialistische opvatting tweevoudig is en daarom samengesteld. Maar omdat stof geest is en omgekeerd, en omdat het ondenkbaar is het Heelal en de godheid die het bezielt van elkaar gescheiden te zien, geldt dit ook in het geval van atmabuddhi. Omdat laatstgenoemde het voertuig is van eerstgenoemde, staat buddhi in dezelfde betrekking tot atma, als Adam-Kadmon – de kabbalistische logos – tot En-Soph, of Mulaprakriti tot Parabrahm.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 15 Over Kwan-Shi-Yin en Kwan-Yin (p. 518/519):
Tenslotte merken wij op dat Kwan-Shi-Yin en Kwan-Yin de twee aspecten (mannelijk en vrouwelijk) zijn van hetzelfde beginsel in de Kosmos, de Natuur en de mens, van goddelijke wijsheid en intelligentie. Ze zijn de ‘Christos-Sophia’ van de mystieke gnostici – de logos en zijn sakti.\\
Het subjectieve kan moeilijk worden uitgedrukt door het objectieve. Daarom moet de symbolische formule, omdat zij probeert te karakteriseren wat boven de wetenschappelijke redenering en even vaak ook ver boven ons verstand uitgaat, noodgedwongen in een of andere vorm dat verstand te boven gaan, anders zal zij uit de herinnering van de mensen verdwijnen.
537: De ‘stoffelijke punten zonder uitgebreidheid’ van Cauchy zijn de monaden van Leibniz, en tegelijkertijd de materialen waarmee de ‘goden’ en andere onzichtbare machten zich in lichamen hullen (zie hierna, Goden, monaden en atomen).
539: Leibniz noemde zijn beginsel van de aantrekking ‘een onstoffelijke en onverklaarbare kracht’. De veronderstelling van een aantrekkend vermogen en een volkomen lege ruimte werd door Bernouilli als ‘weerzinwekkend’ omschreven.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 4 Is de zwaartekracht een wet? (p. 541/542):
Als wij naar een bevestiging hiervan zoeken in meer moderne en wetenschappelijke tijden, vinden we dat Tycho Brahè in de sterren een drievoudige kracht erkende, goddelijk, spiritueel en vitaal. Kepler bracht de woorden van Pythagoras, ‘de zon, bewaker van Jupiter’, in verband met de verzen van David: ‘hij plaatste zijn troon in de zon’ en ‘de Heer is de zon’, enz. Kepler zei namelijk dat hij volkomen begreep waarom de volgelingen van Pythagoras geloofden dat al de in de Ruimte verspreide bollen rationele intelligenties waren, facultates ratiocinativae, die om de zon draaiden en ‘waarin een zuivere geest van vuur woont; de bron van de algemene harmonie’ (De Motibus planetarum harmonicis, blz. 248).
Wanneer een occultist over fohat spreekt – de stimulerende en leidende intelligentie in het universele elektrische of vitale fluïdum – wordt hij uitgelachen. Daarbij begrijpt men tot op heden noch de aard van elektriciteit, noch die van leven of zelfs van licht, zoals nu is aangetoond. De occultist ziet in de manifestatie van elke kracht in de Natuur de werking of de bijzondere eigenschap van het noumenon daarvan. Dit noumenon is een afzonderlijke en intelligente individualiteit aan de andere kant van het gemanifesteerde mechanische Heelal. De occultist ontkent niet – integendeel, hij zal de bewering steunen – dat licht, warmte, elektriciteit, enz., invloeden op (niet eigenschappen of hoedanigheden van) de stof zijn. Duidelijker gezegd, de stof is de voorwaarde – de noodzakelijke basis of het voertuig, een sine qua non – voor de manifestatie van deze krachten of agentia op dit gebied.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 15 Goden, monaden en atomen (p. 679):
Wat onwetendheid, trots of fanatisme ook daartegen kan inbrengen, men kan aantonen dat de esoterische kosmologie onafscheidelijk is verbonden met zowel de filosofie als de hedendaagse wetenschap. De goden van de Ouden, de monaden – van Pythagoras tot die van Leibniz – en de atomen van de hedendaagse materialistische scholen (zoals die door hen zijn ontleend aan de theorieën van de oude Griekse atomisten) zijn slechts een samengestelde eenheid, of een eenheid van geleidelijk in elkaar overgaande delen, zoals de mens, die begint met het lichaam en eindigt met de geest. In de occulte wetenschappen kunnen zij afzonderlijk worden bestudeerd, maar men kan ze nooit geheel begrijpen, tenzij men ze ziet in hun wisselwerkingen tijdens hun levenscyclus en als een universele eenheid tijdens de pralaya’s.
682: De Ruimte is de werkelijke wereld, terwijl onze wereld kunstmatig is. Zij is in haar hele oneindigheid de Ene Eenheid: zowel in haar bodemloze diepten als aan haar bedrieglijke oppervlakte; een oppervlakte bezaaid met talloze waarneembare Heelallen, stelsels en werelden als luchtspiegelingen. Voor de oosterse occultist, die eigenlijk een objectief idealist is, bestaat er in de werkelijke wereld – die een eenheid van krachten is – niettemin een ‘samenhang van alle materie in het plenum’, zoals Leibniz het zou zeggen. Dit wordt symbolisch weergegeven in de driehoek van Pythagoras.
Deze bestaat uit tien punten die binnen de drie lijnen in piramidevorm (van één tot de laatste vier) zijn ingeschreven, en hij symboliseert het Heelal in het beroemde tiental van Pythagoras.
687: Het is bekend dat Leibniz verschillende keren heel dicht bij de waarheid kwam, maar hij beschreef de monadische evolutie niet juist, iets waarover men zich niet hoeft te verbazen, omdat hij geen ingewijde en zelfs geen mysticus was, maar slechts een heel intuïtieve filosoof. Toch kwam geen psycho-fysicus ooit dichter bij de esoterische hoofdlijnen van de evolutie dan hij. Deze evolutie, vanuit haar verschillende standpunten gezien, d.w.z. als de universele en de geïndividualiseerde monade, en de belangrijkste aspecten van de evoluerende energie na de differentiatie – het zuiver spirituele, het intellectuele, het psychische en het fysieke – kunnen zo worden geformuleerd als een onveranderlijke wet; een afdaling van de geest in de stof, gelijkstaand met een vooruitgang in de fysieke evolutie; een weer opstijgen uit de diepten van de stoffelijkheid naar zijn status quo ante, gepaard gaand met het verdwijnen van concrete vormen en substanties tot de laya-toestand, of wat de wetenschap ‘het nulpunt’ noemt, en nog verder.
En zodra zij door haar vijanden – de metafysica en de psychologie – uit haar zogenaamd onaantastbare bolwerken is verdreven, zal zij het moeilijker vinden dan het nu schijnt, om in de Ruimten van de ruimte een plaats te weigeren aan planeetgeesten (goden), elementalen en zelfs aan de elementaren of geesten, en anderen.
689: De erfgenamen van de oorspronkelijke openbaringen hebben deze ‘mogelijkheden’ in elke eeuw onderwezen, maar hebben nooit een eerlijk gehoor gevonden. De waarheden die aan Kepler, Leibniz, Gassendi, Swedenborg, e.a. door inspiratie zijn ingegeven, waren altijd in de een of andere vooraf bepaalde richting vermengd met hun eigen speculaties – en daardoor verminkt. Maar nu is een van de grote waarheden doorgedrongen tot een eminente professor van de moderne exacte wetenschap, en hij verkondigt onbevreesd als een fundamenteel axioma, dat de wetenschap tot dusver geen kennis draagt van de werkelijke enkelvoudige elementen.
Want prof. Crookes deelt zijn gehoor mee:
‘Als ik durf te zeggen dat onze algemeen aanvaarde elementen NIET enkelvoudig en oorspronkelijk zijn, dat zij niet door toeval zijn ontstaan en niet op een willekeurige en mechanische manier zijn geschapen, maar zijn ontwikkeld uit eenvoudiger stoffen – of misschien wel uit één enkele soort stof – dan geef ik slechts formele uiting aan een opvatting die al enige tijd om zo te zeggen ‘in de lucht’ van de wetenschap heeft gehangen.
690/691: Het plenum van de stof van Descartes, gedifferentieerd in deeltjes; het etherische fluïdum van Leibniz en het ‘oorspronkelijke fluïdum’ van Kant, dat in zijn elementen is opgelost; de zonnewerveling en de wervelingen van sterrenstelsels van Kepler; kortom, vanaf de wervelingen van elementalen, in gang gezet door het universele denkvermogen – via Anaxagoras tot Galileo, Torricelli en Swedenborg en na hen tot de meest recente speculaties van Europese mystici toe – dit alles is te vinden in de hymnen en mantra’s van de hindoes aan de ‘goden, monaden en atomen’ in hun totaliteit, want ze zijn onscheidbaar. In de esoterische leringen vindt men de meest transcendentale denkbeelden over het heelal en zijn geheimen, en de (schijnbaar) meest materialistische speculaties met elkaar verzoend, omdat deze wetenschappen het hele terrein van de evolutie van geest tot stof omvatten. Zoals een Amerikaanse theosoof verklaarde: ‘De monaden (van Leibniz) kunnen vanuit het ene gezichtspunt kracht worden genoemd en vanuit het andere, stof. Voor de occulte wetenschap zijn kracht en stof slechts de twee kanten van dezelfde SUBSTANTIE.’ (Path, no. 10, blz. 297).
Laat de lezer deze ‘monaden’ van Leibniz eens in gedachten houden – elke monade is een levende spiegel van het heelal en weerspiegelt elke andere – en deze opvatting en omschrijving vergelijken met bepaalde door Sir William Jones vertaalde Sanskrietstanza’s (śloka’s), waarin wordt gezegd dat de scheppende bron van het goddelijke denkvermogen, . . . ‘verborgen in een sluier van dichte duisternis, spiegels van de atomen van de wereld vormde en een weerspiegeling van zijn eigen gezicht op elk atoom wierp . . . ’.
693/694: Op bladzijde 429 (Engelse uitgave) van Isis Ontsluierd, Deel I, zeiden we dat ‘het mysterie van de eerste schepping, dat altijd de wanhoop van de wetenschap was, onpeilbaar is, tenzij ze (de wetenschappers) de leer van Hermes aannemen. Zij zullen het voetspoor van de aanhangers van Hermes moeten volgen.’ Onze voorspelling begint uit te komen.
Maar tussen Hermes en Huxley is er een middenweg en een middenpunt. Laten de wetenschappers slechts tot halverwege een brug slaan, en ernstig nadenken over de theorieën van Leibniz. We hebben aangetoond dat onze theorieën over de evolutie van de atomen – de laatste vorming daarvan tot samengestelde scheikundige moleculen komt tot stand in onze aardse werkplaatsen binnen de dampkring van de aarde en nergens anders – op vreemde manier overeenkomen met de evolutie van de atomen, zoals die op de platen van Crookes is te zien. We hebben al verschillende keren in dit boek meegedeeld, dat mārtānda (de zon) zich samen met zijn zeven kleinere broers had geëvolueerd en verdicht vanuit de schoot van zijn moeder (aditi); die schoot is de prima MATER-ia – de oorspronkelijke protyle van Crookes. De esoterische leer verkondigt het bestaan van ‘een voorafgaande vorm van energie, met periodieke cyclussen van eb en vloed, van rust en activiteit’ (blz. 21) – en zie nu hoe een groot wetenschapper de wereld vraagt om dit als een van zijn vooronderstellingen te aanvaarden. We hebben laten zien dat de ‘moeder’ vurig en heet was en geleidelijk koel en stralend werd, en dezelfde wetenschapper geeft als zijn tweede vooronderstelling – een wetenschappelijke noodzaak, naar het schijnt – ‘een inwendig proces, dat verwant is aan afkoeling en dat zich langzaam in de protyle voltrekt’. De occulte wetenschap leert dat ‘de moeder’ zich in de oneindigheid (tijdens pralaya) uitstrekt als de grote diepte, de ‘droge wateren van de Ruimte’, volgens de eigenaardige uitdrukking in de Catechismus, en slechts nat wordt na de scheiding en na de beweging over haar oppervlak door Nārāyana, de ‘geest die de onzichtbare vlam is, die nooit brandt, maar alles in brand zet wat zij aanraakt, en die daaraan leven en ontstaan schenkt’19.
697: Voor Spinoza bestond slechts het ene; voor Leibniz een oneindig aantal wezens, uit en in het Ene. Hoewel dus beiden maar één werkelijke entiteit erkenden, maakte Spinoza deze onpersoonlijk en ondeelbaar, terwijl Leibniz zijn persoonlijke godheid verdeelde in een aantal goddelijke en half-goddelijke wezens. Spinoza was een subjectieve, Leibniz een objectieve pantheïst; maar beiden waren met hun intuïtieve inzichten grote filosofen.
698/699: Over de relatie tussen zijn monaden en onze Dhyāni-Chohans, kosmische geesten, deva’s en elementalen, geven we in het kort de mening weer van H.A. Bjerregaard, een geleerde en bedachtzame theosoof. In een uitstekende voordracht ‘Over de elementalen, de elementaire geesten en het verband tussen deze en mensen’, door hem gehouden voor de ‘Aryan Theosophical Society of New York’ (Zie PATH, nos. 10 en 11, van januari en februari 1887), formuleert Bjerregaard duidelijk zijn opvatting . . . ‘Voor Spinoza is de substantie dood en inactief, maar voor het scherpzinnige denkvermogen van Leibniz is alles levende activiteit en actieve energie. Met deze opvatting komt hij oneindig veel dichter bij het oosten dan iedere andere denker van zijn tijd of na hem. Zijn ontdekking dat een actieve energie de essentie van de substantie vormt, is een beginsel dat hem in directe relatie brengt met de zieners van het oosten.’
699/700: En de spreker toont verder aan dat atomen en elementen voor Leibniz krachtcentra zijn, of liever ‘spirituele wezens waarvan de natuur werkzaamheid is’, want de elementaire deeltjes werken niet mechanisch, maar uit een innerlijk beginsel. Het zijn onlichamelijke spirituele eenheden (‘substantieel’, maar niet onstoffelijk in onze betekenis), waarop veranderingen van buitenaf geen vat hebben en die niet door een uitwendige kracht kunnen worden vernietigd. De monaden van Leibniz, voegt de spreker eraan toe, ‘verschillen van atomen in de volgende bijzonderheden, die voor ons heel belangrijk zijn om te onthouden, omdat we anders het verschil tussen elementalen en alleen maar stof niet kunnen zien’. . . . ‘Men kan atomen niet van elkaar onderscheiden, ze zijn kwalitatief gelijk; maar de ene monade verschilt kwalitatief van elke andere monade; en elke monade is een bijzondere wereld op zichzelf. Dit geldt niet voor atomen; ze zijn kwalitatief en kwantitatief volkomen gelijk, en bezitten geen eigen individualiteit24. Verder kan men de atomen (of liever moleculen) van de materialistische filosofie opvatten als uitgebreidheid bezittend en deelbaar, terwijl de monaden alleen maar wiskundige punten zijn en ondeelbaar. Tenslotte – en dit is een punt waar deze monaden van Leibniz sterk lijken op de elementalen van de mystieke filosofie – zijn deze monaden representatieve wezens. Iedere monade weerspiegelt iedere andere. Iedere monade is binnen haar eigen sfeer een levende spiegel van het Heelal. En let hierop, want hiervan hangt de macht af die deze monaden bezitten, en hiervan hangt het werk af dat zij voor ons kunnen doen; terwijl zij de wereld weerspiegelen, zijn de monaden niet alleen maar passieve weerkaatsende werktuigen, maar spontaan zelfwerkend; zij brengen de beelden spontaan voort, evenals de ziel een droom. In iedere monade kan de adept daarom alles lezen, zelfs de toekomst. Iedere monade of elementaal is een spiegel die kan spreken . . .’
Op dit punt schiet de filosofie van Leibniz te kort. Er is niet voorzien in, en ook geen onderscheid gemaakt tussen, de ‘elementalenmonade’ en die van een hoge planeetgeest, of zelfs de menselijke monade of ziel.
701: Maar wat zeggen de occulte wetenschappen hiervan, en wat voegen ze eraan toe?
Ze zeggen dat wat door Leibniz collectief monaden wordt genoemd – ruw bezien, en elke onderverdeling even buiten beschouwing latend27 – kan worden verdeeld in drie verschillende menigten die, geteld vanaf de hoogste gebieden, ten eerste bestaan uit ‘goden’ of bewuste, spirituele ego’s; de intelligente architecten die werken volgens het plan van het goddelijke denkvermogen. Dan komen de elementalen of monaden, die collectief en onbewust de grote universele spiegels vormen van alles wat in verband staat met hun respectievelijke gebieden. Tenslotte de atomen of stoffelijke moleculen, die op hun beurt worden bezield door hun bewust waarnemende monaden, zoals ook iedere cel in een menselijk lichaam wordt bezield. (Zie de laatste bladzijden van Deel I.)
27) Deze drie ‘ruwe indelingen’ komen overeen met geest, denkvermogen (of ziel) en lichaam in de menselijke constitutie.
701/702: Er zijn menigten van zulke bezielde atomen die op hun beurt de moleculen bezielen; een oneindig aantal monaden of eigenlijke elementalen, en ontelbare spirituele krachten – zonder monaden, want het zijn zuivere onlichamelijkheden28, behalve onder bepaalde wetten, wanneer zij een vorm aannemen – niet noodzakelijk een menselijke. Waar komt de substantie vandaan die hen omhult – het zichtbare organisme dat zij rond hun centra evolueren? De vormloze (‘arūpa’) uitstralingen, die in de harmonie van de universele wil bestaan en die op het gebied van het subjectieve Heelal zijn wat wij de collectieve of gezamenlijke kosmische wil noemen, verenigen een oneindig aantal monaden – elk de spiegel van haar eigen Heelal – en individualiseren zo voorlopig een onafhankelijk, alwetend en universeel denkvermogen. Door hetzelfde proces van magnetische aggregatie scheppen zij voor zichzelf uit de interstellaire atomen objectieve, zichtbare lichamen. Want atomen en monaden, verenigd of gescheiden, enkelvoudig of samengesteld, zijn vanaf het moment van de eerste differentiatie slechts de lichamelijke, psychische en spirituele beginselen van de ‘goden’ – die zelf de uitstralingen zijn van de oorspronkelijke natuur. Zo verschijnen de hogere planetaire machten voor het oog van de ziener onder twee aspecten: als invloeden (het subjectieve aspect), en als mystieke vormen (het objectieve aspect), die onder de karmische wet een Tegenwoordigheid worden omdat, zoals herhaaldelijk is gezegd, geest en stof één zijn. Geest is stof op het zevende gebied; stof is geest – op het laagste punt van zijn cyclische werkzaamheid; en beide zijn MAYA.
Geheime Leer Deel I hoofdstuk 18 Samenvatting van de wederzijdse standpunten (p. 746):
Dat er zo weinig over het stoffelijke heelal bekend is, wordt inderdaad al jaren vermoed op grond van wat deze wetenschappers zelf erkennen. En nu zijn er enkele materialisten die zelfs de ether – of hoe de wetenschap de oneindige substantie ook noemt, waarvan het noumenon door de boeddhisten svabhavat wordt genoemd – en ook de atomen opzij willen schuiven, die beide wegens hun oude filosofische en hun tegenwoordige christelijke en theologische associaties te gevaarlijk zijn. Vanaf de vroegste filosofen van wie de geschriften tot het nageslacht zijn gekomen, tot onze tegenwoordige tijd – die, hoewel ‘onzichtbare wezens’ in de Ruimte worden ontkend, toch nooit zo krankzinnig kan zijn om de een of andere soort plenum te ontkennen – was de volheid van het heelal een aanvaard geloof.

De Geheime Leer Deel II Stanza 1 Het begin van bewust leven (p. 27):
Deze ‘schepper’ is op zichzelf goed noch kwaad, maar zijn gedifferentieerde aspecten in de natuur maken dat hij het ene of het andere karakter aanneemt. Met de door de ruimte verspreide onzichtbare en onbekende Heelallen had geen van de zonnegoden iets te maken. Het denkbeeld wordt heel duidelijk tot uitdrukking gebracht in de ‘Boeken van Hermes’ en in alle oude volksverhalen. Het wordt meestal gesymboliseerd door de draak en de slang – de draak van het goede en de slang van het kwade, op aarde vertegenwoordigd door de magie van de rechter- en die van de linkerhand. In het epische gedicht van Finland, de Kalevala, wordt de oorsprong van de slang van het kwade gegeven: zij is geboren uit het ‘speeksel van Suoyatar . . . en haar werd een levende ziel gegeven door het beginsel van het kwaad’, Hisi.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 24 Het kruis en het pythagorische tiental (p. 652):
Voor hen bestond het hele metafysische en stoffelijke Heelal in, en kon het worden uitgedrukt en beschreven door, de cijfers van het getal 10, het pythagorische tiental.
Dit tiental, dat het Heelal en zijn evolutie uit de stilte en de onbekende diepten van de geestelijke ziel of anima mundi voorstelde, bood de onderzoeker twee kanten of aspecten. Het kon in het begin worden gebruikt voor en toegepast op de macrokosmos en werd dit ook, waarna het afdaalde tot de microkosmos, of de mens. Er waren dus de zuiver intellectuele en metafysische, of de ‘innerlijke wetenschap’ en de even zuiver materialistische of ‘oppervlak-wetenschap’, die beide konden worden verklaard en omvat door het tiental. Kortom, het kon worden bestudeerd uit de algemene begrippen van Plato en volgens de inductieve methode van Aristoteles.
657: In de Purāna’s verandert het aantal kumāra’s overeenkomstig de eisen van de allegorie. Voor occulte doeleinden wordt hun aantal nu eens gegeven als zeven, dan als vier, dan weer als vijf. In het Kurma Purāna wordt over hen gezegd: ‘Deze vijf (kumāra’s), o Brahman, waren yogi’s die een algehele bevrijding van hartstocht verkregen.’
668: Voor de oosterse occultist wordt de BOOM van Kennis in het paradijs van het eigen hart van de mens de boom van het eeuwige leven, en heeft niets te maken met de dierlijke zinnen van de mens. Het is een absoluut mysterie, dat zich slechts openbaart door de inspanning van het gekerkerde manas en het ego om zich te bevrijden uit de slavernij van zintuiglijke waarneming en te zien in het licht van de ene eeuwige tegenwoordige werkelijkheid.
669: ‘Het kruis werd in Egypte gebruikt als beschermende talisman en als symbool van reddende kracht. Men vindt er inderdaad Typhon of Satan, vastgeketend of gebonden aan het kruis. In het Rituaal roept de Osirisvereerder: ‘De Apophis is verslagen, hun koorden binden het zuiden, noorden, oosten en westen, hun koorden zijn op hem. Har-ru-bah heeft hem vastgeknoopt15.’ Dit waren de koorden van de vier hemelstreken, of het kruis. Van Thor wordt gezegd dat hij de kop van de slang met zijn hamer verbrijzelde . . . een vorm van de swastika of het vierarmige kruis. . . . In de primitieve graven van Egypte had het model van de kamer de vorm van een kruis16. De pagode van Mathura . . . de geboorteplaats van Krishna, was gebouwd in de vorm van een kruis. . . .17’
15) Apophis of Apap is de slang van het kwaad, symbool van menselijke
hartstochten. De zon (Osiris-Horus) vernietigt hem, wanneer Apap is neergeworpen, gebonden en geketend. De god Aker, ‘het hoofd van de poort van de afgrond’ van Aker, het rijk van de zon (xv, 39) bindt hem. Apophis is de vijand van Ra (licht), maar de ‘grote Apap is gevallen!’ roept de overledene uit. ‘De schorpioen heeft uw mond verwond’, zegt hij tegen de verslagen vijand (xxxix, v.7). De schorpioen is de ‘worm die nooit sterft’ van de christenen. Apophis wordt op de tau of tat gebonden, ‘het embleem van de stabiliteit’. (Zie de oprichting van tat in Tatoo, Rituaal xviii.)

De kwantumverstrengeling, de elektronenconfiguratie komt in het artikel Dualiteit in de evolutie van Thijs Prent en in hoofdstuk 4 Chaos-Theos-Kosmos (p. 374) en hoofdstuk 15 Goden, monaden en atomen (p. 676) in De Geheime Leer Deel I aan de orde. H.R. Opdenberg werkt het thema 'verstrengeling' in zijn artikel Het oneindig gevarieerde heelal uit.

====

'Conceptueel dualisme' (Dialectiek, Kwintessens, 5e Dimensie, Axis mundi, Garbage in - garbage out)

Spreuken 10:10 Die met het oog wenkt, richt smart aan; en een dwaas van lippen zal omgeworpen worden.
22. De zegen des Heeren, die maakt rijk; en Hij voegt er geen smart bij.
Shakespeare There are more things in heaven and earth, Horatio, Than are dreamt of in your philosophy (Hamlet 1.5.166).
Robbert Dijkgraaf: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter (NRC 27 december 2008).
Elma Drayer Het klopt zonder meer dat de God van Nederland in vijftig jaar ingrijpend van gedaante veranderde. Maar wie meent dat Hij voorgoed uit deze contreien zal verdwijnen, is ziende blind en horende doof.

Het onderzoeksrapport 'E i V' plaatst de relatie tussen 'Slachtoffers en Daders' in het licht van de evolutie van de mensheid, antropogenese (hominisatie).

H.P. Blavatsky (Geselecteerde artikelen deel 2: 1882 –1887
1886
Hoofdstuk Hebben dieren een ziel? (p. 439)
[Vivisectie] is een specialiteit van de wetenschappelijke slachthuizen waarin marteling door onze slager-academici hele dagen, weken en zelfs maanden lang wetenschappelijk wordt toegepast op de vezels en spieren van één en hetzelfde slachtoffer. Ze [de marteling] maakt gebruik van elk soort wapen, voert haar analyse uit ten overstaan van meedogenloze toeschouwers, verdeelt de taak elke ochtend onmiddellijk tussen de tien leerlingen, van wie er één werkt aan het oog, een ander aan het been, de derde aan de hersenen, een vierde aan het merg; en van wie de onervaren handen er niettemin in slagen om na een dag hard werken tegen de avond het volledige karkas dat ze moesten uithakken bloot te leggen, en dat ’s nachts zorgvuldig in de kelder wordt opgeslagen, zodat het de volgende ochtend vroeg opnieuw kan worden bewerkt als er ook nog maar een ademtocht van leven en gevoeligheid in het slachtoffer over is! We weten dat de uitvoerders van de Grammont-wet hebben geprobeerd om zich tegen deze gruwel te verzetten; maar Parijs toonde zich
onverbiddelijker dan Londen en Glasgow.1
1)
Jules Eudes de Mirville, Des esprits de l’esprit-saint et du miracle, ‘Appendices et supplément’, 1868, appendix G, blz. 160-1.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 2 Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie
Hoofdstuk 1 De kerk, waar is zij? (p. 19):
En zo erkende de kerk ongeveer 20 jaar geleden, zonder in het minst te vermoeden dat ze werkte voor het toekomstige welzijn van haar vijanden – de spiritualisten en spiritisten – door toe te laten dat Des Mousseaux en De Mirville als levensbeschrijvers van de duivel optraden en daaraan haar goedkeuring te geven, stilzwijgend haar literaire samenwerking met hen. Ridder Gougenot des Mousseaux en zijn vriend en medewerker markies Eudes de Mirville moeten, te oordelen naar hun lange titels, aristocraten pur sang zijn, en bovendien zijn het schrijvers van niet geringe geleerdheid en talent. Als ze wat spaarzamer gebruikmaakten van dubbele uitroeptekens achter elke scheldpartij en smaadrede op Satan en zijn aanbidders, dan zou hun stijl onberispelijk zijn. De kruistocht tegen de vijand van de mensheid was dus hevig, en duurde meer dan 20 jaar.
Hoofdstuk 7
Jezuïtisme en vrijmetselarij (p. 428):
Afd. 15, over
Moord en vadermoord zegt:
. . . als een vader [die in ballingschap is] de staat en de samenleving in het
algemeen kwaad doet, en er geen andere middelen zouden bestaan om zo’n nadeel af te wenden, dan zou ik de mening van de eerdergenoemde auteurs goedkeuren [dat een zoon zijn vader doodt].2
2) Mening van
Juan de Dicastillo, De justitia et jure, Antwerpen, 1641, boek 2, tr.
Hoofdstuk 9 De Veda's en de Bijbel (p. 527):
De in de ark opgesloten dieren zijn de menselijke hartstochten. Ze symboliseren bepaalde inwijdingsbeproevingen en de mysteriën die ter herinnering aan deze allegorie bij verschillende volkeren waren ingesteld. Noachs ark rustte op de 17de dag van de zevende maand.
‘Noach is een gewijzigde vorm van Adam, zoals Mozes een gewijzigde vorm is van Abel en Seth’, zegt de kabbala,3 d.w.z. een herhaling of andere versie van hetzelfde verhaal. Het grootste bewijs daarvoor is de verdeling van de figuren in de Bijbel. Bijvoorbeeld, te beginnen met Kaïn, de eerste moordenaar, is elke vijfde man in zijn afstammingslijn een moordenaar. Zo komen daar Henoch, Irad, Mehujael, Methusael, en de vijfde is Lamech, de tweede moordenaar, en hij is Noachs vader. Als we de vijfpuntige ster van Lucifer (die haar hoofdpunt naar beneden heeft gericht) tekenen, en de naam van Kaïn onder het laagste punt, en die van zijn nakomelingen achtereenvolgens bij een van de andere punten schrijven, zullen we zien dat elke vijfde naam – die onder die van Kaïn geschreven zou staan – de naam van een moordenaar is. In de talmud wordt deze stamboom volledig gegeven, en er komen 13 moordenaars onder de naam van Kaïn te staan. Dit is geen toeval. Shiva is de vernietiger, maar ook de vernieuwer. Kaïn is een moordenaar, maar hij is ook de schepper van volkeren, en een uitvinder. Deze ster van Lucifer is dezelfde ster die Johannes in zijn Openbaring op aarde ziet vallen.

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen deel 3: 1887 –1889
Hoofdstuk Laat ieder mens zijn eigen werk toetsen (p. 80,81):
Zo luidt de titel van een brief die door de redactie van Lucifer is ontvangen. De aard ervan is zo serieus dat het ons goed lijkt om er het hoofdartikel van deze maand van te maken. Gezien de
waarheden die in de weinige regels ervan worden verkondigd, zijn belang en vooral zijn betekenis voor het vaak van zijn glans beroofde onderwerp – theosofie – en ook voor het zichtbare instrument of voertuig ervan – de Society met die naam – verdient de brief ongetwijfeld een weloverwogen antwoord. ‘Fiat justitia, ruat caelum!’1 Beide partijen in het geschil zal recht worden gedaan: namelijk de theosofen en de leden van de Theosophical Society2 aan de ene kant, en de volgelingen van het Goddelijke Woord (of christos) en de zogenaamde christenen, aan de andere kant. We geven hier de brief weer: Aan de redactie van Lucifer. Wat een schitterende gelegenheid doet zich nu in dit land voor aan de vertegenwoordigers van een edele en vooruitstrevende religie (als deze theosofie3 zo genoemd kan worden), om aan de westerse wereld bewijzen van haar kracht, rechtschapenheid en waarheid te leveren door een doordringende en verhelderende straal van de door haar verkondigde inzichten te werpen op de bijzonder schokkende en verbijsterende praktische problemen van onze tijd.
1) Vertaling:
Laat het recht zegevieren al valt de hemel op ons!
Hoofdstuk De wetenschap van het leven(p. 140):
Het ene uiterste is een
absolute onverschilligheid voor het leven van het oneindige heelal, een energie die slechts gericht is op het bevredigen van de eigen persoonlijkheid. Het andere uiterste is het volledig opgeven van die persoonlijkheid, de grootste betrokkenheid met het leven van het oneindige heelal, in volledige harmonie ermee, het richten van al onze verlangens en goede wil op dat oneindige heelal en alle wezens buiten ons en niet langer op het eigen zelf. 1 Hoe dichter bij het eerste uiterste, des te minder leven en gelukzaligheid; hoe dichter bij het tweede, des te meer leven en gelukzaligheid. Daarom beweegt de mens zich altijd van het ene einde naar het andere; met andere woorden, hij leeft. DEZE BEWEGING IS HET LEVEN ZELF.

De vraag komt naar voren in hoeverre de materiële wereld, de 'natheid van water' die Erik Verlinde onderzoekt de kloof tussen de immateriële wereld van Laozi, 'De volledigheid is als water' zal overbruggen? Dit vraagstuk is analoog aan het hersenonderzoek en de controverse tussen Ramachandran en Swaab. Het rapport ‘E i V’ geeft een nieuw perspectief op een oud vraagstuk. Primair gaat het om de kwaliteit van het recept, de Nieuwe levensrichting, het AOS-concept, BON, het Vierde Model of Het Nieuwe Denken. Het rapport ‘E i V’ beoogt net als deze 'probleemgestuurde' modellen probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. We zitten in ons eigen wereldbeeld gevangen. Het outside the box-denken komt centraal te staan.

De Westerse beschaving, de Westerse cultuuroverdracht is aan verval onderhevig. In het interview van Donald Trump met redacteuren van de The Washington Post komt dit naar voren.

We waren rijk, maar we zijn een arm land geworden, een natie van schuldenaars (Interview Donald Trump Volkskrant 31 maart 2016 p. 23):
Op 21 maart sprak Donald Trump, koploper in de race voor de Republikeinse nominatie voor het presidentschap van de VerenigdeStaten, met de hoofdredactie en enkele redacteuren van The Washington Post over zijn plannen. De uitgetikte bandopname van het gesprek werd integraal gepubliceerd. Hieronder enkele fragmenten van het gesprek over Trumps buitenlands-politieke opvattingen.
Moeten de VS democratie en vrijheid in de wereld bevorderen?
'We moeten niet meer aan opbouw van landen doen. Dat werkt niet. En we zijn nu een ander land. We hebben een schuld van 21 biljoen dollar. We moeten ons land opnieuw opbouwen. Onze vliegvelden zijn in slechte staat. Neem bijvoorbeeld Qatar, Dubai of China, daar kijk je je ogen uit wat betreft hun infrastructuur en vliegvelden.
'Wanneer je kijkt naar onze binnensteden, dan zie je een verschrikkelijke puinhoop. Baltimore, St Louis, Ferguson, Oakland: de onlusten van afgelopen zomer hadden veel erger kunnen zijn. Terwijl ons land uiteenvalt, hebben we scholen gebouwd in Irak die vervolgens telkens weer werden opgeblazen.'

Sander Videler De weg naar je ware zelf het pad van de gnosis
Het doel van het leven is te worden wie we zijn. Gnosis leert dat ons ware Zelf goddelijk is. Of we dit Zelf nu Christus of Atman noemen ~ haar functie blijft gelijk: ze wil door ons tot expressie gebracht worden, zodat de mens zichzelf weer als één met God kan ervaren. Maar voordat we ons Zelf tot uitdrukking kunnen brengen, moeten we haar eerst bewust maken. Dit boek beschrijft de weg hier naartoe, 'de 'goudgele weg', afgeleid van het pad van de gnosis. Deze verbindt twee ogenschijnlijk tegengestelde paden: psychologie en religie. Via psychologie leren we ons Zelf kennen door de ontwikkeling van ons ego. Bewustzijn van onze maskers en schaduw maakt het zicht op onze essentie vrij. Nadat we het ego tot spiegelbeeld van ons Zelf hebben gemaakt en we onze essentie herkennen, kunnen we het ego afleggen. Via religie gaan we aan ons ego voorbij om zo bij het universele Zelf te komen. Beide paden ~ psychologie & religie ~ ontmoeten elkaar in de goudgele weg die, naar het hermetisch gezegde 'zo boven, zo beneden', God en de mens met elkaar verbindt. Vandaar dat zij ook de 'via paradox' wordt genoemd. De weg naar ons hart is een weg vol schijnbare tegenstellingen, daar de liefde of eenheid in ons hart in de wereld van scheiding en tegenstellingen vaak als paradoxaal wordt ervaren.

Het debat, de controverse tussen Wierd Duk en Joshua Livestro, is een hoofdthema in het onderzoeksrapport 'E i V'. Het is een thema dat de gemoederen, lees filosofie al millennia bezig houdt. De leugenaarsparadox, het Münchhausentrilemma, de Paradox van Epimenides, Third man argument van Plato en ten slotte Harry Mulisch stelt voor deze bespiegelingen over Het Ene (dass in der Vielheit Einheit, in der Einheit Vielheit bestehen kann), de These-antithese-synthese te zien als intuïties betreffende het moment vlak 'voor' de oerknal, waarop iets ontstaan is terwijl er niets was: dat punt dat dus niet bestond, maar, ogenblikkelijk ontploffend, toch weer wel bestond.7.
7) De Zuilen van Hercules, blz. 112-118.
Het is de Bhagavad Gita die voor dit vraagstuk een oplossing aanreikt. Het laat zien dat zowel de Oosterse filosofie als de Westerse filosofie van het mechanisme These-antithese-synthese gebruik maakt.

Zo komt Nederlandse hoogmoed voor de val (Sterre Lindhout Volkskrant 23 oktober 2020 p. 27):
Waaraan hebben de Nederlanders volgens de Duitse media hun coronacatastrofe te danken? Dan vallen woorden als nonchalance en arrogantie, leest correspondent Sterre Lindhout.
De Nederlandse premier, die tot voor kort te boek stond als opgewekte Merkel-volgeling uit dat vriendelijke, economisch belangrijke buurland, ontstemde de Duitsers deze zomer met zijn in hun ogen arrogante weerstand tegen de Europese coronasteunpakketten.

Een flinterdunne grens (Elma Drayer Volkskrant 23 oktober 2020 p. 28):
Maar afgelopen woensdag kwam het OM op zijn standpunt terug. Eindelijk zag het wat een kleuter al in december 2017 kon zien. Nu verklaarde het dat er bij Saleh A. sprake is van ‘een radicaliseringsproces en een extremistische ideologie’. Op zijn telefoon zijn filmpjes gevonden waarin hij zegt het martelaarschap te begeren. En o ja, hij blijkt een verleden te hebben als ‘getraind en geoefend militair bij een terroristische groepering’. (Hoe hij desondanks aan een verblijfsstatus kwam lijkt me nog wel een dingetje.)

Luister nooit naar je gevoel (Elma Drayer Trouw 15 januari 2012):
Daniel Kahneman Thinking Fast And Slow.
De theorie die Kahneman in 'Ons feilbare denken' ontvouwt klinkt even aantrekkelijk als werkbaar. Hij gaat ervan uit dat in het menselijk brein bij wijze van spreken twee personages huizen:
Systeem 1 en Systeem 2. Het eerste is impulsief en intuïtief, reageert op indrukken, legt razendsnel causale verbanden - ook als ze er niet zijn. Dit systeem heeft de neiging om van alles wat er gebeurt meteen een coherent verhaal te maken, met een kop en een staart. Systeem 2 daarentegen is in staat tot reflectie, argumentatie, gedraagt zich voorzichtiger, rustiger, wil best langer nadenken. Om bijvoorbeeld te beseffen dat het Noach was die twee dieren van elke soort de ark in dirigeerde. En niet Mozes.
Helaas is Systeem 2 tevens aartslui. Het kiest dikwijls de weg van de minste weerstand, neemt maar al te graag klakkeloos over wat Systeem 1 hem tracht wijs te maken. Het is vóór alles gesteld op 'cognitief gemak'. En: "Een goed humeur drukt Systeem 2 naar de achtergrond; als mensen goedgemutst zijn, zijn ze intuïtiever en creatiever ingesteld, maar ook minder oplettend en ontvankelijker voor logische fouten." Wie een beetje zelfkennis bezit, kortom, zou volgens Kahneman tegen zichzelf moeten zeggen: "Ik ben vandaag in een goede bui. Ik moet er dus op letten dat Systeem 1 niet alle beslissingen neemt."
Maar het hoofdstuk dat Kahneman wijdt aan
'de illusie van onvermijdelijkheid' had ik toch niet graag gemist. Wij mensen, betoogt hij, willen er niet aan hoe groot de rol van het blinde toeval is, terwijl vrijwel alles wat er in ons bestaan er gebeurt aan elkaar hangt van domme toevalligheden. Zo wordt er over de firma Google een geweldig overtuigend verhaal verteld, waarin factoren als bekwaamheid en vooruitziende blik een glansrol krijgen toebedeeld. Het concept móést wel een succes worden. In werkelijkheid, aldus Kahneman, speelde toeval een veel belangrijker rol. En dus valt er uit Google's succesverhaal heel weinig te leren voor de toekomst. En dus valt er uit de geschiedenis überhaupt heel weinig te leren voor de toekomst.
Wij hebben veel wijsheid. Maar altijd achteraf.

Ons feilbare denken van Daniel Kahneman is één meesterwerk wanneer het gaat om de complexe relatie tussen 'Voelen en Denken' te beschrijven. Of met andere woorden het geeft een nieuwe visie op het thema gnosis. Maar met de zogeheten 'Mozes-misleiding' (p.81) heeft hij het mis dat Noah dit deed.

Herhaal en faal psychologie zit in een crisis (Margreet Vermeulen Volkskrant 2 juli 2016 Bijlage Sir Edmund p. 40-43):
Crisis in de psychologie: het ene na het andere gevonden effect sneuvelt als een onderzoek wordt herhaald. Toch zegt dat lang niet altijd iets. Als voorbeeld noemt Van Lange een studie uit de evolutionaire wetenschappen: 'Eyes wide open'. Een werkgever zet bij de koffieautomaat een doos voor een vrijwillige bijdrage voor de melk. De werknemers gooien daar meer geld in als er een poster in de buurt hangt met daarop een paar ogen dan wanneer er een poster met bloemen hangt. Vreemde ogen dwingen, zo luidt de theorie. 'Het behoud van onze goede reputatie is een evolutionair diepgeworteld motief dat zelfs op subtiele wijze, via een paar papieren ogen, geprikkeld kan worden', aldus Van Lange. 'Ogen-effect'
Anders gezegd: als we ons bekeken voelen, gedragen we ons meer in overeenstemming met fatsoensnormen. Dat is een betrekkelijk klein effect. En kleine effecten laten zich moeilijker repliceren. Essentieel zijn de condities waaronder het zich voordoet, aldus Van Lange, die enkele variaties van deze studie uitvoerde. Bijvoorbeeld: als de ogen wegkijken, worden mensen niet vrijgeviger en treedt het 'ogen-effect' niet op.
Misschien willen we te graag psychologische wetmatigheden blootleggen die altijd en overal opgaan. 'Daar zijn er niet zoveel van', denkt Abma. Het is tijd om wat pretenties te laten varen, vindt hij. 'Ik denk dat onderzoekers niet zozeer universele claims moeten doen, maar moeten laten zien onder welke omstandigheden zich de effecten voordoen - en onder welke niet.'
De psychologie zit in een crisis. Maar als het om replicaties gaat, scoren psychologen beter dan menig ander vakgebied. Van de laboratoriumstudies naar nieuwe medicijnen kan maar 11 tot 25 procent met succes worden herhaald. Daar hoort u veel minder over. De farmaceutische industrie gaat er niet publiekelijk over discussiëren. Dat psychologen dat wel doen, betekent niet dat psychologisch onderzoek niet deugt. Hoewel ze zichzelf ook kwetsbaar maken, door te willen bewijzen dat mensen in de toekomst kunnen kijken.

Diversiteit leidt tot een bredere kijk op de zaak (Thomas von der Dunk Volkskrant 7 oktober 2016 p. 20):
Diversiteitsbeleid
Het tekort aan diversiteit verklaart onze hardnekkig roze blik op het eigen verleden.
Maar hoe zit het met diversiteit als selectienorm vanuit het belang van de wetenschap? Voor Valkenberg is er een wezenlijk verschil tussen streven naar diversiteit qua opvattingen (positief) en een streven naar diversiteit qua achtergrond (negatief). Alleen zou hij moeten inzien dat er tussen beide verband bestaat. Het is daarbij essentieel onderscheid te maken tussen de exacte wetenschappen en de humaniora. In het eerste geval valt inderdaad nog vaak met harde criteria vast te stellen wie beter is. Voor de interpretatie van de resultaten van een onderzoek naar de zwaartekracht is het niet van belang of de onderzoeker blank, zwart, vrouw of homo is. De herhaalbaarheid van een experiment zorgt voor objectieve controleerbaarheid en staat borg voor de kwaliteit, waarop de persoonlijkheid van de onderzoeker amper van invloed is.
Maar bij de menswetenschappen bestudeert de mens zichzelf. Daarbij speelt altijd diens eigen wereldbeeld met bijbehorende blinde vlekken een essentiële rol. En dat het bewustzijn mede door het zijn wordt bepaald (en vice versa), zou de filosoof Valkenberg sinds Marx en Hegel moeten kunnen weten.
Dat betekent dat in dat geval grotere diversiteit een wetenschappelijke kwaliteit op zich kan zijn, omdat zij de kans op meer diverse inzichten vergroot. Alleen door bewust diversiteit na te streven wordt de soort-zoekt-soortneiging doorbroken die tot bevestiging van het eigen wereldbeeld leidt dat, bij gebrek aan tegenspraak, voor vanzelfsprekend wordt versleten, terwijl het vaak op onuitgesproken, verre van vanzelfsprekende aannames berust.

'Dit onderwerp drijft mensen tot razernij' (Kaya Bouma en Janny Groen interviewen Gloria Wekker Volkskrant 18 oktober 2016 p. 11):
Universiteiten zouden nog witte bolwerken zijn. De Universiteit van Amsterdam liet onderzoeken hoe het diverser kan en dat leidde tot felle discussies. Nu het rapport er is, reageert de commissievoorzitter.
Waarom zou u zich wel in onze wereld kunnen verplaatsen en wij ons niet in de uwe?
Ik constateer een probleem. Waarom moet ik ook met de oplossing komen?'
Toch is de 66-jarige emeritus hoogleraar gender en etniciteit bereid de Volkskrant te woord te staan. 'Ik denk dat ik voor iets belangrijks sta. Daar ben ik niet bescheiden in. Het is belangrijk dat mensen kennis nemen van mijn boodschap.'
Toch is de 66-jarige emeritus hoogleraar gender en etniciteit bereid de Volkskrant te woord te staan. 'Ik denk dat ik voor iets belangrijks sta. Daar ben ik niet bescheiden in. Het is belangrijk dat mensen kennis nemen van mijn boodschap.'
Die boodschap verscheen afgelopen zomer in de vorm van een boek: White Innocence, paradoxes of colonialism and race. Daarin betoogt de hoogleraar dat Nederlanders zichzelf graag op de schouders mogen kloppen als een progressief en kleurenblind volk, maar dat racisme nog altijd een grote rol speelt.
De 400 jaar dat Nederland een koloniale macht was, hebben geleid tot een diepgeworteld gevoel van witte superioriteit, zegt Wekker. Een gevoel dat constant merkbaar is en tegelijkertijd in alle toonaarden wordt ontkend. 'De heersende gedachte is: ras doet er hier niet toe. In andere landen speelt het wel een rol, maar bij ons gelukkig niet.'

Diversiteit (Josien Hofs Volkskrant 26 september 2016 p. 19):
In zijn opiniebijdrage van zaterdag 24 september kritiseert Sebastien Valkenberg de hoogleraar Gloria Wekker vanwege haar beleid om de diversiteit onder personeel en studenten aan de UvA te vergroten, met als argument dat zulks zich slecht verhoudt tot het gelijkheidsbeginsel in artikel 1 van de grondwet.
Eenmaal toch in het bezit van een diploma in het hoger onderwijs blijken old boys networks al te vaak ontoegankelijk voor wie er in cultureel opzicht niet bij hoort. Het lijkt me heel verstandig als daar ook op de universiteiten over nagedacht wordt.
Maar voor Valkenberg is de ene gelijkheid de andere niet. Nog bonter is zijn veronderstelling dat toegenomen diversiteit het niveau van het universitair onderwijs negatief zal beïnvloeden. Nergens blijkt dat Wekker toelatingscriteria zou willen verruimen of exameneisen naar beneden bij zou willen stellen.
Het niveau van het onderwijs bedroevend noemen en vervolgens waarschuwen dat meer diversiteit het alleen maar erger zal maken is stemmingmakerij. Van een filosoof zou je meer denkwerk verwachten.

In Stitswerd
De gaskraan kan nog even niet dicht (Margriet Oostveen de Volkskrant 14 januari 2022 p. 9):
Derwin Schorren heeft de
bestuursstijl van het laatste decennium zo vaak kunnen bestuderen, dat hij er een naam voor bedacht: de ‘volgzame-leiderschapsstijl’. Steeds zag hij nieuwe, volgzame leiders die in de eerste plaats gehoorzamen aan de leider boven hen en al het andere ondergeschikt maken. ‘Het is loyaliteit die alleen maar naar boven gaat, niet naar beneden. Zoals ook Kamerleden, Omtzigt uitgezonderd, die er als volksvertegenwoordiger voor ons zouden moeten zijn, maar al jaren eigendom van hun partij lijken. Hun mening komt van de partijtop, niet van hun leden.’
Wat de Randstad maar niet lijkt te begrijpen, zegt Schorren, is dat het noorden, maar ook het oosten en zuiden van Nederland zich al
decennia behandeld voelen alsof ze uitsluitend ten dienste staan van die Randstad.

Profiel: Edward Said De bevroren Ander (Sinan Çankaya De Groene Amsterdammer 13 januari 2021 p. 14-17):
In
Oriëntalisme bekritiseerde Edward Said de westerse intelligentsia om haar benepen beeld van het Midden-Oosten als zouden daar slechts onverlichte geesten wonen. Het boek sloeg in als een bom.

Uren met Chinese denkers: Inleiding (Hans Kuijper Civis Mundi Digitaal #99 juni 2020):
Toenemende aandacht voor het
Oosten, maar wat houdt “het Oosten” eigenlijk in?
De wind is duidelijk naar het Oosten aan het draaien. “Het Oosten” is echter een vaag, misleidend begrip dat gangbaar werd toen het koloniale tijdperk aanbrak. Amerikanen hebben het doorgaans over
The Far East '(of East Asia). Zeker in Californië zou de uitdrukking The Far West meer voor de hand liggen. Over oriëntalisme ;zijn talloze boeken verschenen,[iv] maar de grondslag ervan kan worden aangevochten, omdat het uitgangspunt steeds is dat het Westen superieur is aan het Oosten.[v] Oriëntalisme, zou men kunnen zeggen, is de schaduwzijde van de Verlichting, die overigens in de Romantiek fel is bestreden.

Over de beteugeling van mateloze behoeften, economie, moraal en religie Reactie op Emile Durkheim, Socialism and Saint-Simon (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #31 juni 2015):
Als we geen idee hebben van
morele en religieuze imperatieven, wordt ons psychisch leven gereduceerd tot één niveau, al onze bewustzijnstoestanden zouden zich op hetzelfde vlak afspelen… Het is niet nodig een mysterieuze niet weer te geven substantie voor te stellen onder de naam van de ziel tegenover het lichaam… Er is in ons een goddelijk deel want… wij delen in de ziel van de groep” (The Elementary Forms of the Religious Life, p 262-64; zie ook Laeyendecker, Orde, verandering en ongelijkheid, p 268, ‘De dubbele mens’).

Afscheid van de Oriënt - Boeken die ons denken veranderden: Edward Said
Een sensuele maar achterlijke plek (Xandra Schutte De Groene Amsterdammer 13 augustus 2014):
In
Orientalism schetst Edward Said het beeld van tweeduizend jaar westerse dominantie over het Oosten. Door zich tegen de duistere, luie, irrationele en kinderlijke Oriënt af te zetten kon het heldere en volwassen Europa de eigen culturele en intellectuele superioriteit onderstrepen.

Het christendomDe religie van de toekomst (Jean-Michel Maldamé GAMMA december 2011):
Teilhards visie wijkt af van die van de godsdiensthistorici. Bij hem staat de
hoop met begrippen als verandering en voltooiing centraal. Voor Teilhard zijn de godsdiensten wegen via welke de eenheid van de noösfeer werkelijkheid wordt. Daarmee geeft hij dus een zeer positieve kijk op religies in het avontuur van de mensheid.
"Het uur is zeker aangebroken, waarin een
nieuwe mystiek, die zowel ten volle menselijk als christelijk is, uiteindelijk kan en moet opkomen in de tegenpolen van een verouderd oriëntalisme:[…] de weg van de wereld van morgen" 1.
1) Œuvres, dl. 7, p. 336

Nederlandse elites met opmerkelijke gêne voor eigen leidinggevende machtsposities die desondanks naarstig begeerd worden (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #29 februari 2015):
Hoe Nederlandse elites het wantrouwen tegen hun machtspositie parereren.
Elitair heeft sinds de jaren ’60 al een negatieve connotatie gekregen, vanwege de kwalijke geur die daaraan verbonden geacht wordt. Niets nieuws is ook dat representanten van onze elites – de invloedrijksten in ons land, waarvan de Volkskrant jaarlijks een lijstje publiceert –
hun best doen hun positie zoveel mogelijk te bagatelliseren, vooral als die met macht geassocieerd wordt. Zoals we al eerder in Civis Mundi opmerkten, is rond het machtsmotief een politieke preutsheid gegroeid die herinnert aan de seksuele preutsheid van voorheen en daarmee samenhangende dubbele moraal: ontkenning van het machtsmotief met hand in hand daarmee een politieke strategie en tactiek die onverkort blijft afgestemd op de eisen van de politieke en maatschappelijke machtsstrijd. Machtsstreven gaat hier in de regel zwaar gesluierd door het leven en wordt bij voorkeur verhuld als uitoefening van invloed en bereidheid tot het dragen van verantwoordelijkheid. In die geest kon PvdA-prominent Ed van Thijn Joop den Uyl als PvdA-leider eens karakteriseren als een politicus zonder machtsdrift.1) Alsof dat niet een contradictio in terminis is!
1) Zie H. van der Werf, Den Uyl- profiel van een politicus, 1975, p.73.

Terugblik op herdenking 9/11 (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #8 november 2011):
Botsing met
nieuwe antiliberale tegenkrachten
Aan die triomf ontleent de westers-liberale wereld onder leiding van Amerika een versterkte ambitie de waarden van dat triomferende liberale concept wereldwijd te verbreiden als universeel model voor de rest (niet westerse deel) van de wereld. Wat 9/11 betreft, dat duidt mijns inziens op een belangrijke eigentijdse breuklijn binnen het post Koude Oorlogstijdperk. De moderniteit in liberale zin komt dan op mondiaal niveau op spectaculaire wijze in botsing met nieuwe antiliberale tegenkrachten. Dat sluimerende conflict is in de jaren ’90 al in zekere mate gesignaleerd in het geruchtmakende boek van Benjamin R. Barber Jihad vs. McWorld (1996) en door A. Margalit en I. Buruma nader geanalyseerd in hun boek Occidentalism (2004), met daarin een reconstructie van wat zij in oosterse bronnen aantroffen aan vijandbeelden tegen het Westen en daarmee samenhangende antiwesterse kritiek. Alle uitingen daarvan gaan gepaard met een oproep tot een heilige oorlog tegen het kwaad dat men in de westerse-liberale geest en levensstijl belichaamd ziet. Het is een stellingname op basis van tradities, waarden en maatschappelijke verhoudingen die herinneren aan de premoderne ontwikkelingsfase, die ook in Europa voorafging aan de moderniteit als nieuw beschavingstype. Die antiwesterse houding uit zich tevens in een verzet tegen de idee van de universaliteit van de mensenrechten, zoals die van westerse zijde, zoals gezegd, in en door een actief mensenrechtenbeleid beleden en tot gelding gebracht wordt.

Pleidooi voor het oriëntalisme (Peter Delpeut De Groene Amsterdammer 15 oktober 2004):
Sinds Said de westerse vooroordelen jegens het Oosten heeft
ontmaskerd overheerst in het Westen het schuldbewustzijn. Het wordt tijd de schade van de oriëntalistische verbeelding te relativeren.
De reiziger kan verre oorden niet anders bekijken dan door de
bril van zijn eigen vooroordelen. Zonder dat raster van zijn opvoeding, scholing en culturele bagage, veelal handig samengevat in zijn reisgids, zou hij überhaupt niets kunnen waarnemen. Als je niet weet waar je moet kijken, valt er ook niets te zien. Jezelf thuislaten is onmogelijk.

De denkarmoede in het racismedebat (Elma Drayer Volkskrant 10 juni 2016):
Het bericht wist de papieren krant niet te halen, maar online was het deze week alom te lezen: 'Nederland doet te weinig met aanbevelingen tegen racisme'.
Een van de lieden die het rapport triomfantelijk omarmden was de toenmalige Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer. We moeten de aanbevelingen ter harte nemen, zei hij bij Buitenhof. Het politieke tij in Nederland is inderdaad 'discriminatoir' en racistisch'. 'Dan heb ik het niet over één politieke partij, maar integraal. De stemming in Den Haag is tegen vreemdelingen, is tegen het buitenland.'
Treffend voorbeeld biedt het interview met Gloria Wekker in het laatste nummer van Vrij Nederland. Deze emeritus hoogleraar gender en etniciteit betoogt daarin - net als afgelopen zondag bij Buitenhof - dat Nederland nog altijd gebukt gaat onder 'een koloniale cultuur'. Die bevindt zich volgens haar tussen de oren, in 'ons cultureel archief' - een term die ze ontleent aan wijlen Edward Said. 'De boodschap komt uit alle hoeken en gaten, via de televisie, in wat we lezen, direct en indirect, en die luidt: ik ben wit, dus ik ben superieur.'
Wat een denkarmoede. Dus blanke, pardon, witte wezens kunnen per definitie niet deugen? Ook als zij zich uiterst fatsoenlijk gedragen, gedragen ze zich stiekem toch superieur?
Onwillekeurig herinnert de redenering aan de klassieke erfzondeleer. Kort samengevat: wij worden in zonde ontvangen en geboren - ganselijk onbekwaam tot enig goed, geneigd tot alle kwaad. Alleen heet dit nu heel deftig
'cultureel archief'.
Nog een verschil: in het calvinistische universum ging niemand vrijuit. In het antiracistische universum dragen uitsluitend blanke, pardon, witte mensenkinderen schuld. Vanaf hun eerste ademtocht torsen zij de zonden hunner voorvaderen met zich mee, tot in het zoveelste geslacht.
Ik vind het best. Maar dankzij deze logica blijven daders eeuwig daders, ongeacht wat ze denken of doen. Dankzij deze logica blijven slachtoffers eeuwig slachtoffers, ongeacht wat ze denken of doen.
Heel overzichtelijk, wat u zegt. Maar in haar determinisme is het pervers.

Vroom geneuzel of Kan Marli Huijer eens een bestaande werkvloer bezoeken? (Elma Drayer Volkskrant 1 april 2016 p. 22):
Soms weet je even niet wat je leest. Ter gelegenheid van de Maand van de Filosofie verscheen dinsdagavond het manifest Wij zijn allemaal migranten, ondertekend door liefst 182 hoogleraren, filosofen, kunstenaars en schrijvers. Zij constateren dat Europa zich uit 'angst voor onoverzichtelijke massa's vluchtelingen' allengs ongastvrijer gedraagt.
Geloof het of niet, dat laatste is een sneer naar de publicist Paul Scheffer, auteur van het essay dat de Maand traditiegetrouw begeleidt. Gistermiddag werd het te Rotterdam gepresenteerd. De precieze inhoud ervan was de manifestondertekenaars uiteraard nog onbekend, maar Scheffer heeft zich dikwijls uitgelaten over het vraagstuk.
En het werd nog treuriger. Woensdagochtend sprak Radio 1 met filosofe Marli Huijer, initiatiefneemster van het manifest en Denkeres des Vaderlands. Aan het eind vroeg de interviewster haar of ze zich kon voorstellen dat er mensen zijn die denken: 'Ja hoor, daar heb je ze weer. De grachtengordel meldt zich, allemaal elitaire types die vanuit hun grachtenpand iets heel maatschappelijk verantwoord en nobels roepen.'
Ik moest denken aan de inleiding op Ons soort mensen, een bundeling reportages uit de onderkant van de samenleving. Daarin schreven Vrij Nederland-journalisten Gerard van Westerloo en Elma Verhey: 'Onderweg hebben we vaak en met pijn in het hart moeten vaststellen dat onze gedachten betreffende verdraagzaamheid goedkoop, want onbeproefd, onze opvattingen betreffende sociale rechtvaardigheid gemakzuchtig, want op hún kosten botgevierd, en onze ideeën betreffende een linkse maatschappij-inrichting hypocriet, want voor ons zelf lonend gevonden werden.'
Het waren behartigenswaardige woorden in 1984. Dat zijn het nog steeds in 2016.

Volgens Darwin spelen er binnen het evolutionaire mechanisme drie principes, te weten variatie, selectie en reproductie een rol. De drie principes van Darwins biologisch algoritme hebben in het rapport 'E i V' op verscheidenheid, natuurlijke selectie en analogie betrekking. In essentie draait het om de analyse van ons Mens-, Wereld- en Godsbeeld. De evolutie van het GODSBEGRIP houdt gelijke tred met de verstandelijke ontwikkeling van de mens zelf.
Drayer
Het klopt zonder meer dat de God van Nederland in vijftig jaar ingrijpend van gedaante veranderde. Maar wie meent dat Hij voorgoed uit deze contreien zal verdwijnen, is ziende blind en horende doof (Volkskrant 18 maart 2016 p. 22).

Het onderzoeksrapport 'E i V' bevat de rode draad van mijn levensverhaal.

Gevoelens en feiten (Elma Drayer Volkskrant 4 maart 2016 p. 22):
Ga je af op de berichtgeving van de afgelopen dagen, de schrik slaat je om het hart. Tientallen moskeeën ontvingen vorige week een dreigbrief met hakenkruis en de verheffende tekst: 'Binnenkort hoog bezoek!! Varkens. Anti-islam. Islam is valse en duivelse religie.' Ook werd dit weekend bij een moskee te Enschede een molotovcocktail tegen de gevel gegooid, vlak bij een plaats waar dikwijls kinderen spelen.
Treurig genoeg staat de man hierin niet alleen - lees Het rapport Werelden van verschil van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat in december uitkwam stond gisteren op de agenda van de Tweede Kamer stond.
Uit dit onderzoek onder 3.300 jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf blijkt dat er bij hen 'een sterk en breed gedeeld gevoel van uitsluiting' leeft en 'een wantrouwen tegenover de Nederlandse media, de landelijke politiek en de politie'.
Grootste grief: genoemde jongeren zijn er diep van overtuigd dat er voortdurend 'met twee maten' wordt gemeten. Volgens de opstellers van het rapport draagt dit idee 'in belangrijke mate bij aan het gevoel in de Nederlandse samenleving waar ze deel van (willen) uitmaken toch telkens weer apart gezet te worden'.
Ik zou graag willen leven in een land waarin feiten heiliger zijn dan gevoelens. Maar dat utopia lijkt verder weg dan ooit.

Michael Lewis The Undoing Project A Friendship that Changed Our Minds
Recensie Koen Haegens Volkskrant 4 februari 2017 Bijlage Sir Edmund p. 25):
De meester van de economische bestseller heeft opnieuw een weergaloos boek geschreven.
Al tijdens zijn diensttijd verbetert Kahneman de selectieprocedure van het leger voor officieren.
De twee zijn, zoals Kahneman het eens noemt, 'professor en moordenaar'. Maar daar houden de gelijkenissen wel zo'n beetje op. 'Danny was er altijd van overtuigd dat hij fout zat', schrijft Lewis. 'Amos wist zeker dat hij het goed had. Amos was het middelpunt van elk feest. Danny ging niet naar feesten.'
Uitgerekend tussen deze tegenpolen groeit een
vriendschap die niet alleen de psychologie, maar ook de economie en tal van andere wetenschappen op zijn kop zal zetten. Voor de kritische lezer: dat is niet alleen Lewis' geromantiseerde kijk op de geschiedenis. 'Veertien jaar vormde onze samenwerking het hart van ons bestaan', schrijft Kahneman zelf in zijn populaire overzichtswerk Thinking, Fast and Slow (2011). 'Het werk dat we in die jaren samen deden, was het beste dat elk van ons ooit tot stand heeft gebracht.'
Wat hij en Tversky delen is het ultieme soort
platonische mannenvriendschap zoals Goethe en Schiller dat hadden. Waarvan Harry Mulisch droomde in zijn romans. Ze praten en ze lachen. Uren, dagen, jaren achtereen. Hun geest smelt zodanig samen dat ze al snel geen flauw idee meer hebben welk idee van wie is.
De twee psychologen verruilen Israël voor Amerika. Er is roem, jaloezie ontvlamt, Tversky sterft een vroege dood, er volgt een Nobelprijs, maar lang daarvoor al is een van de belangrijkste intellectuele vriendschappen van de afgelopen eeuw op de klippen gelopen.
Nog één keer Tversky's echtgenote: 'Ik kon hun telefoongesprekken horen. Het was erger dan een scheiding.'

Wetenschap voor een robuuster buitenlandbeleid (Jochem Wiers Volkskrant 27 juni 2016 p. 18):
De deal met Turkije ligt onder vuur, maar heeft er wél voor gezorgd dat de
vluchtelingenstroom in de Egeïsche Zee onder controle is gebracht. Dat was een politieke noodzaak in de Europese Unie waar de spanningen hoog opliepen. Rutte onderhandelde als EU-voorzitter de deal uit met Merkel en de Turkse premier Davutoglu. Coalitiegenoot Samsom had het plan eerder bij Rutte gepusht. Maar het 'plan-Samsom' kwam van de wetenschapper Gerald Knaus. Daarmee is de vluchtelingendeal met Turkije een uitstekend voorbeeld van hoe academische kennis kan bijdragen aan effectief buitenlandbeleid.
Twee takken van wetenschap in het bijzonder kunnen helpen ons buitenlandbeleid robuuster te maken:
gedragswetenschappen en complexiteitsleer. Gedragswetenschappers zoals Daniel Kahneman leren ons hoeveel valkuilen er in ons denken zitten. Hij noemt intuïtief beslissen op basis van beperkte informatie 'Systeem 1'-denken. Dat is soms nodig, zeker onder tijdsdruk. Maar het kan ook tot fouten leiden: denk aan de inval in Irak. Daarom moeten we onszelf dwingen 'Systeem 2' in te zetten waar mogelijk: zoeken naar vergelijkingsmateriaal, controleren of we wel de juiste vraag beantwoorden, andere perspectieven toelaten.
Van de natuurwetenschappen naar de sociale wetenschappen
Ook de
complexiteitsleer kan ons buitenlandbeleid helpen. Die breidt zich uit van de natuurwetenschappen naar de sociale wetenschappen. Complexe systemen komen we tegen in de natuur, maar ook in menselijke creaties zoals steden en het energiesysteem. Het begrijpen ervan draait om netwerken en de actoren daarin, sociale normen, het ontstaan van patronen en niet-lineaire dynamiek. Een complex systeem kun je in kaart brengen en voor een deel ook beïnvloeden, maar niet volledig naar je hand zetten. Een complexiteitsbenadering kan ons helpen het Midden-Oosten of de Eurozone beter te begrijpen en wat we er wel en niet aan kunnen veranderen.
Beleid en wetenschap moeten meer moeite doen om elkaar te vinden. Elkaar te versterken zonder op elkaars stoel te gaan zitten, door uitwisselingen en gemeenschappelijke projecten. We moeten bruggen slaan en afdalen in de kloof, zodat
beleid en wetenschap elkaar vinden. Dan ontstaan de interessantste ideeën. Ideeën die ons buitenlandbeleid van houvast en impulsen voorzien.

Het eerste rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome markeert het begin van een chaotischer periode. In zijn boek het CHAOSPUNT laat Ervin Laszlo zien dat de integratie fase stagneert. Er zelfs van desintegratie, een ‘te verwachten’ chaospunt kan worden gesproken. De boeken die sindsdien van zijn hand zijn verschenen laten duidelijk zien waarom het gewenste effect nog niet is bereikt. De ongelijkheid in de wereld neemt toe. De holos-beschaving neemt duidelijker vormen aan wanneer aan de oude boodschap van rechtvaardigheid en gelijkheid door ons denken op grotere schaal inhoud en vorm wordt gegeven.

De geschiedenis leert dat het mis gaat wanneer we niet bereid zijn tijdig aan de zandloper een slinger te geven. De evolutie is geen blind proces zonder zin, de mensheid geeft zelf bewust of onbewust een richting aan de evolutie. Het gaat er om in deze wereld niet alleen fysieke muren, zoals de Berlijnse Muur af te breken, maar ook virtuele grenzen te verleggen door ingesleten conditioneringen, gehechtheid, dogma's te laten oplossen.

De nieuwe reactieknoppen draaien alleen om geld (Janita Naaijer Volkskrant 26 februari 2016 p. 21):
De nieuwe alternatieven voor de like-knop op Facebook zijn een feit. Volgens Mark Zuckerberg bieden ze meer mogelijkheden om empathie te uiten. Wat denken deskundigen dat de knoppen met ons gaan doen? Paul van Lange, professor sociale psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is gespecialiseerd in empathie:
'Empathie is een sterke interpersoonlijke emotie. Een emotie die snel wordt geactiveerd, maar ook heel kortstondig is. Mensen met empathie willen snel reageren, dat snapt Zuckerberg goed. De nieuwe reactiemogelijkheden blijven echter beperkt en misverstanden liggen op de loer.'
'De ruis in communicatie, die eigen is aan social media, zal toenemen. Vooral bij de reactiemogelijkheden verbluft en boos. Is iemand kwaad om de inhoud van het bericht dat ik deel? Of is iemand aangedaan vanwege het feit dat ik dit deel? Door de nieuwe emoji zal er nog meer communicatie over de communicatie ontstaan.'

Om je emoties te kunnen beheersen, moet je je gedachten leren beheersen
Om je emoties te kunnen beheersen, moet je je gedachten leren beheersen. Negatieve gedachten kunnen je beroven van de energie die je nodig hebt om actie te ondernemen (Spreuken 24:10). Maar hoe kun je leren positief te denken en zo geholpen worden je emoties te beheersen?
Eén manier is niet stil te staan bij negatieve gedachten die je neerslachtig of onzeker maken. Als je de bijbelse raad opvolgt om je te concentreren op dingen die „ernstig” en „rechtvaardig” zijn, kun je negatieve gedachten vervangen door positieve (Filippenzen 4:8). Dat is misschien niet makkelijk, maar met wat moeite kan het je lukken.

Want wie veel wijsheid heeft, heeft veel verdriet. En wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart. (Prediker 1:18)
Het rijk van Salomo is in twee rijken uiteen gevallen. Welk een oneer en schande kwam daarmee over het land Kanaän. Nu was het rijk in tweeën verdeeld. Wat hebben de zonden al niet teweeg gebracht, geliefden. En toch mocht Salomo zich na al zijn omzwervingen bij vernieuwing tot Zijn God en Vader bekeren, en zich daarmede afkeren van de afgoden van zijn vele vrouwen en bijwijven. De Heere betoonde Zich lankmoedig en genadig, maar ook zeer rechtvaardig. De zonden heeft Salomo zijn koninkrijk gekost, en Eli zijn zonen. De Heere is een alziend en alwetend Aanschouwer van alle dingen. Hoevele mensen belijden dit niet met de mond, hoewel uit hun daden blijkt dat zij in God niet geloven. Maar die is een Jood, die het in het verborgen is, en de besnijdenis des harten, in den geest, niet in de letter, is de besnijdenis; wiens lof niet is uit de mensen, maar uit God, zegt de apostel in Rom. 2:29. De wereld mag alles, Gods volk mag niets. Vele dingen worden hen uit liefde onthouden. En toch vermogen zij door het geloof in Christus, welke is werkende door de liefde, werkelijk alle dingen. Hoevelen zullen dit geheim verstaan?
Want in veel wijsheid is veel verdriet, en die wetenschap vermeerdert, vermeerdert smart.

Prediker 1 Hier volgen de woorden van Prediker, zoon van David en koning van Jeruzalem.
2 Lucht en leegte, zegt Prediker, lucht en leegte, alles is leegte.
3 Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij heeft verworven, al zijn moeizaam gezwoeg onder de zon?
4 Generaties gaan, generaties komen, maar de aarde blijft altijd bestaan.
5 De zon komt op, de zon gaat onder, en altijd snelt ze naar de plaats waar ze weer op zal gaan.
6 De wind waait naar het zuiden, dan draait hij naar het noorden. Hij draait en waait en draait, en al draaiend waait de wind weer terug.
7 Alle rivieren stromen naar de zee, toch raakt de zee niet vol. De rivieren keren om, ze gaan weer naar de plaats vanwaar ze komen, en beginnen weer opnieuw te stromen. 8 Alles is vermoeiend, zozeer dat er geen woorden voor te vinden zijn. De ogen van een mens kijken, en vinden geen rust, zijn oren horen, en ze blijven horen.
9 Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan. Er is niets nieuws onder de zon.
10 Wanneer men van iets zegt: ‘Kijk, iets nieuws,’ dan is het altijd iets dat er sinds lang vervlogen tijden is geweest.
11 De vroegere generaties zijn vergeten, en ook de komende zullen weer worden vergeten.
12 Ik was koning van Israël en woonde in Jeruzalem.
13 Ik nam me voor, alles wat er gebeurt in deze wereld te bestuderen, want ik wilde weten wat de zin van alles is. Dat heeft God ons mensen opgedragen; het is een kwelling.
14 Ik bekeek wat men hier op aarde allemaal ondernam: alles bleek zinloos, grijpen naar wind.
15 Wat krom is, wordt niet recht, en wat ontbreekt, kun je niet meetellen.
16 Eerst zei ik bij mezelf: ‘Ik ben wijzer dan al mijn voorgangers in Jeruzalem; door ervaring ben ik veel wijzer en verstandiger dan zij.
17 Ik moet toch het verschil kunnen zien tussen wijs en dwaas, tussen verstandig en dom.’ Maar ook dat, heb ik ingezien, is grijpen naar wind.
18 Want hoe meer kennis, des te meer ergernis; hoe groter het inzicht, des te groter het verdriet.

Het ‘of-of’ van de twee kanten van één medaille, de controverse tussen wetenschappers hangt met het probleem van de incommensurabiliteit samen. Incommensurabiliteit heeft betrekking op het reflexief bewustzijn, dus vanuit welk perspectief of perceptie naar de éne werkelijkheid wordt gekeken. Het ‘en-en’ ontstaat door de invloed van buiten-wetenschappelijke factoren (psychologische, sociale en esthetische motieven77) echter niet te ontkennen. (Dissertatie Geen gemene maat Hein van Dongen p. 36).

Johan A. den Boer (p. 58 - 61) bekent zich zelf tot een 'conceptueel dualisme' (of multiple aspect theory) waarbij in aansluiting aan de filosoof Searle mentale eigenschappen worden gezien als 'causaal emergente' eigenschappen van de hersenen: "in de loop van de evolutie zijn de hersenen mentale processen gaan veroorzaken".
Dit onderzoek heeft tot nu toe minstens twee nieuwe algemene inzichten opgeleverd: verschillende soorten mentale gebeurtenissen (emoties, beslissingen, verbeeldingen) zijn geassocieerd met verschillende, duidelijk aanwijsbare (hoewel diffuse en van plaats veranderlijke) gebieden in de hersenen, en de microarchitectuur (de anatomie van het neuronennetwerk) verandert als gevolg van als 'mentaal' te omschrijven oorzaken in de omgeving.
De modellen waarvan men zich bij deze tak van onderzoek bedient worden connectionistisch genoemd. Niet het samenspel van hormonen, niet de biochemie van de neurotransmitters, maar de integrerende functie van groepen neuronen staat nu centraal. Afwijkend gedrag blijkt vaak terug te voeren tot de wijze waarop de omgeving wordt waargenomen. En die hangt weer mede af van de anatomie van de hersenen. In hoofdstuk 5 worden lijnen uit de voorafgaande hoofdstukken bijeengebracht: hersenen, mentale processen en omgeving staan met elkaar in wisselwerking; en dat niet zo nu en dan, maar voortdurend. Dit wordt de embodiment of mind (process of embodiment) genoemd. De laatste drie hoofdstukken zijn nog meer filosofisch georiënteerd dan de voorafgaande, maar desondanks - of misschien juist daardoor - is er veel aandacht voor de psychiatrische praktijk en voor het 'gewone' mensenleven. Hoofdstuk 6 mondt uit in de idee van een "biologie van betekenis", waarin een poging wordt gedaan het aloude contrast tussen (wetenschappelijk) verklaren en (inlevend) begrijpen te overbruggen. In het laatste hoofdstuk waagt de auteur zich aan het probleem van de 'vrije wil'.
Beide methodologieën zijn, ieder op hun eigen terrein, zeer vruchtbaar, maar zij geven altijd terug wat men er van tevoren in stopt en dus kan men uit hun resultaten geen metafysica destilleren. Prof. Den Boer weet dat ook, getuige zijn instemming met Searles 'conceptueel dualisme': er zijn geen twee metafysische substanties, en het is "onmogelijk een experiment te bedenken dat bewijst dat er een oorzakelijke relatie bestaat tussen mentale processen en processen in de hersenen", want "mentale processen maken al deel uit van processen in de hersenen".
Wij worden gedrongen in de richting van een metafysica die niet dingen, maar gebeurtenissen als primair opvat, naar analogie van onze eigen waarnemings-gebeurtenissen. Dus niet wàt wij waarnemen is basaal, maar het proces van de waarneming zelf, die immers de bron is van al onze empirische kennis. Aan èlke gebeurtenis moet men dan een mentale èn een fysieke pool onderscheiden. Hersenen mèt hun mentale processen ontstaan door steeds verdere en hogere integraties van de resultanten van voorafgaande processen, ieder met hun eigen fysieke component. Het zijn processen, niet dingen, die causaal uit elkaar voortvloeien. Want wat zelfs in het boek van Den Boer, net als in vrijwel alle andere boeken op dit gebied, onderbelicht blijft, is, dat het niet de neurale netwerken zelf zijn die het bewustzijn dragen, maar dat het het onophoudelijke vuren van de neuronen binnen die netwerken is dat met bewustzijn gepaard gaat. Als het vuren ophoudt, is het bewustzijn weg, ook al zijn de structuren nog intact.

Robbert Dijkgraaf (NRC 27 december 2008: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter):
De mens is slechts een onmisbare schakel in de ultieme cirkelredenering . U kunt deze lus zo vaak doorlopen als u wilt, net zoals de monikken de eindeloze trap op- en aflopen in de bekende prent Klimmen en dalen van M.C. Escher – een prent die trouwens geïnspireerd was door het werk van Penrose en zijn vader.
Op het eerste hoekpunt van de driehoek staat de wetenschap. Deze is verbonden met het tweede hoekpunt waar de mens staat, de bedenker van vele nutteloze en nuttige zaken, waarvan de wetenschap er slechts één is. Op zijn beurt vormt de mens weer een verbintenis met het derde hoekpunt, de natuur, wederom als onderdeel van een groter geheel, want de natuur brengt naast de mens ontelbaar andere verschijningsvormen voort. Ten slotte wordt de natuur weer verbonden met de wetenschap, een terrein dat veel meer bestrijkt dan alleen de beschrijving van de fysieke werkelijkheid.

Door het zelfbewustzijn onderscheidt een mens zich van een dier. Het bewustzijn maakt het mogelijk dat we ons in woorden kunnen uitdrukken. Het maakt wetenschap mogelijk.

In het laatste gedeelte bespreekt Dawkins met de filosoof Daniel Dennett de zingeving van het leven zonder een God, zonder een immateriële en onsterfelijke ziel of hoop op een leven na de dood. Volgens Dennett is een onsterfelijke ziel niet nodig voor zingeving: de ziel bestaat volgens hem uit de samenwerking van de neuronen in de hersenen. Het besef dat men deel uitmaakt van allerlei creatieve activiteit over de gehele planeet is volgens beiden een bron van zingeving.

Interview (1/7) van Richard Dawkins met George Coyne.

Recent onderzoek (Hersencellen groeien door lichaamsbeweging) heeft uitgewezen dat neurogenese zich ook voordoet bij volwassen individuen, onder meer in de hippocampus bij de mens en andere zoogdieren. We blijven ons leven lang nieuwe neuronen creëren.

Om onze waarneming, leergedrag, opmerkzaamheid, logisch redeneren, herinneren, dromen te verklaren vergelijkt Prof. van Peursen in zijn boek Cultuur in stroomversnelling uit 1975 de werking van de hersenprocessen met het zogenaamde ‘trekkermechanisme’.
De ongrijpbare patronen, schakelnetwerken van Prof. van Peursen correleren met de spiegelneuronen van Marco Iacoboni.

De instructies en mutaties die in een computer plaatsvinden simuleren besluitvormingsprocessen in de buitenwereld. Het zijn de interacties van de gebruiker met de computer die maken dat de computer een goede metafoor is voor kunstmatige intelligentie. Een computer kan uitstekend simuleren, maar niet innoveren. Het is het trekkermechanisme, de "nieuwe hersenpaden" die daarvoor zorgen. De kunstige matige intelligentie van een computer is een schaduw van de intelligentie van een mens. Een computer is verre van superieur aan wat een mens kan presteren. Bij een computer gaat het om kunstmatige selectie, bij een mens om natuurlijke selectie. Of met andere woorden kunstmatige selectie doen mensen bewust, de bevruchting, de natuurlijke selectie van eicel en zaadcel vindt daarentegen onbewust plaats. Al is het wel zo dat door kunstmatige inseminatie de mensheid het stokje van de kunstmatige selectie overneemt en vrij recent bij IVF zelfs van de natuurlijke selectie.

Het is de mens die met behulp van zijn brein, de beide hersenhelften, ‘Lichaam en Geest’, ‘Macrokosmos en Microkosmos’, ‘God en Zoon’, 'Hemel en Aarde' met elkaar verbindt.

De Geheime Leer Deel II, Stanza 3 POGINGEN TOT HET SCHEPPEN VAN DE MENS (p. 91):
(431.) Uit Hoa zelf komt AB, de vader; en uit Hoa zelf komt RUACH, de geest; die zijn verborgen in de Oude van dagen, en daarin is die ether verborgen.
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk Mogelijke bezwaren tegen het voorafgaande (p. 213):
Volgens de materialistische wetenschap is de mens geleidelijk geëvolueerd tot wat hij nu is, en is hij, uitgaande van het eerste deeltje protoplasma, monere genaamd (dat zoals men ons zegt, evenals de rest, ‘in de loop van onmetelijke tijden is voortgekomen uit enige of uit één enkele, spontaan ontstaande oervorm, die aan één evolutiewet heeft gehoorzaamd’), gegaan door ‘onbekende en onkenbare’ soorten tot aan de aap, en vandaar tot de mens. Waar men de overgangsvormen kan vinden, vertelt men ons niet; om de eenvoudige reden dat er nog nooit ‘ontbrekende schakels’ tussen de mens en de apen zijn gevonden, hoewel dit feit mensen als Haeckel op geen enkele manier belet ze ad libitum te verzinnen.
Ze zullen ook nooit worden gevonden; eenvoudig omdat men die schakel, die de mens met zijn ware voorgeslacht verbindt, zoekt op het objectieve gebied en in de stoffelijke wereld van de vormen, terwijl hij veilig voor de microscoop en het ontleedmes is verborgen in het dierlijke tabernakel van de mens zelf. Wij herhalen wat wij in Isis Ontsluierd hebben gezegd:
. . . . Alle dingen hadden hun oorsprong in de geest – de evolutie is oorspronkelijk van bovenaf begonnen en naar beneden voortgegaan, in plaats van omgekeerd, zoals volgens de theorie van Darwin. Met andere woorden, er was een geleidelijke verstoffelijking van vormen, tot een bepaald uiterste van verlaging was bereikt. Dit is het punt waar de leer van de moderne evolutie de arena van de speculatieve hypothese binnengaat. Bij dit tijdperk aangekomen, zal het ons gemakkelijker zijn de antropogenese van Haeckel te begrijpen, die de stamboom van de mens afleidt ‘van zijn protoplasma-wortel, bedolven door de modder van zeeën die bestonden vóór de oudste, fossielen bevattende gesteenten waren afgezet’, zoals professor Huxley uiteenzet.
De Geheime Leer Deel II, Stanza 12 Het vijfde ras, goddelijke leermeesters (p. 427):
Maar volgens de Kabbala (‘Boek van de Getallen’) is Samaël, die satan is, identiek met Michaël, de overwinnaar van de draak. Hoe komt dit? Want er wordt gezegd dat tselem (het beeld) zowel Michaël als Samaël, die één zijn, weerspiegelt. Beiden, zo wordt geleerd, komen voort uit ruach (geest), neshamah (ziel) en nephesh (leven). In het ‘Chaldeeuwse Boek van de Getallen’ is Samaël de verborgen (occulte) wijsheid en Michaël de hogere aardse wijsheid; beide vloeien voort uit dezelfde bron, maar gaan uiteen na hun ontstaan uit de wereldziel, die op aarde mahat (verstandelijk inzicht) of manas (de zetel van het intellect) is. Ze gaan uiteen, omdat de ene (Michaël) wordt beïnvloed door neshamah, terwijl de andere (Samaël) onbeïnvloed blijft. Deze leer werd verminkt door de dogmatische geest van de kerk die, omdat zij een afschuw heeft van de onafhankelijke geest die niet wordt beïnvloed door de uiterlijke vorm (en dus door het dogma), van Samaël-satan (de wijste en de meest spirituele geest van alle) onmiddellijk de tegenstander maakte van haar antropomorfe god en van de zintuiglijke stoffelijke mens, de DUIVEL!
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 20 Prometheus, de titan Zijn oorsprong in het oude India (p. 591):
Melia is naar de mening van Decharme de personificatie van de essenboom, waaruit volgens Hesiodus het ras van het bronzen tijdperk voortkwam1 (Opera et Dies, 142-145). Dit is bij de Grieken de hemelse boom die in alle Arische mythologieën voorkomt. Deze es is de Yggdrasil van de Noorse oudheid, die de Nornen dagelijks besproeien met de wateren uit de bron van Urd, opdat hij niet zal verdorren. Hij blijft groen tot de laatste dagen van het gouden tijdperk. Dan maken de Nornen – de drie zusters die respectievelijk in het verleden, in het heden en in de toekomst zien – het lotsbesluit (karma, Orlog) bekend, maar de mensen zijn zich alleen van het heden bewust. Maar wanneer Gultweig (het gouderts) komt, ‘de bekoorlijke tovenares, die driemaal in het vuur geworpen, elke keer nog mooier daaruit verrijst en de zielen van goden en mensen vervult met onverzadigbaar verlangen, dan . . . komen de Nornen tot bestaan en de gezegende vrede van de kinderdromen verdwijnt, en de zonde ontstaat met al haar slechte gevolgen . . .’ en KARMA (zie Asgard and the Gods, blz. 10-12). Het driemaal gezuiverde goud is – manas, de bewuste ziel.
Bij de Grieken vertegenwoordigde de ‘essenboom’ dezelfde gedachte. Zijn weelderige takken zijn de sterrenhemel, goudkleurig overdag en bezaaid met sterren ’s nachts – de vruchten van Melia en Yggdrasil, onder de beschermende schaduw waarvan de mensheid tijdens het gouden tijdperk leefde, zonder begeerte en zonder angst. . . ‘Die boom had een vrucht of een vlammende tak, die de bliksem was’, vermoedt Decharme.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk De mysteriën van het zevental (p. 673):
Nu werd het getal zes in de oude mysteriën beschouwd als een embleem van de fysieke natuur. Want zes vertegenwoordigt de zes afmetingen van alle lichamen: de zes lijnen die hun vorm samenstellen, namelijk de vier lijnen die zich uitstrekken naar de vier hemelstreken, noord, zuid, oost en west, en de twee lijnen van hoogte en dikte, die overeenkomen met het zenit en het nadir. Terwijl dus het zestal door de wijzen op de fysieke mens werd toegepast, was het zevental voor hen het symbool van die mens plus zijn onsterfelijke ziel.
686: Maar de pythagoreeërs beschouwden het getal zeven of de heptagoon als een religieus en volmaakt getal. Het werd ‘telesphoros’ genoemd, omdat door dit getal alles in het Heelal en de mensheid tot zijn einde, d.w.z. zijn hoogtepunt, wordt gevoerd (Philo, de Mund. opif.)''. De leer van de sferen, vanaf de tijd van Lemurië tot aan Pythagoras, toont aan dat zowel de zeven krachten van de aardse en ondermaanse natuur, die onder het bestuur van de zeven heilige planeten staan, als de zeven grote krachten van het Heelal, te werk gaan en zich evolueren in zeven tonen, die de zeven noten van de toonladder zijn.
688/689: Volgens dit buitengewone stuk religieuze literatuur – een waar gnostisch fossiel – is de menselijke entiteit de zevenvoudige straal uit het Ene4, zoals ook onze school leert. Zij bestaat uit zeven elementen, waarvan er vier aan de vier kabbalistische gemanifesteerde werelden zijn ontleend. Zo ‘krijgt zij van Asia de nephesh of de zetel van de fysieke begeerten (ook de levensadem); van Jezirah, de ruach of zetel van de hartstochten (?!); van Briah de neshamah, en van Aziluth krijgt zij de chaiah of het beginsel van het geestelijke leven’ (King). 'Dit lijkt op een aanpassing van de theorie van Plato, dat de ziel haar respectievelijke vermogens van de planeten ontvangt bij haar benedenwaartse tocht door hun sferen. Maar de Pistis Sophia geeft met haar gebruikelijke vrijmoedigheid aan deze theorie een veel dichterlijker vorm (§ 282).’ De innerlijke mens bestaat eveneens uit vier samenstellende delen, maar deze worden verschaft door de opstandige aeonen van de sferen, die de kracht zijn – een deel van het goddelijke licht ( ‘divinae particula aurae’ ) dat nog in hen is overgebleven; de ziel (het vijfde) ‘gevormd uit de tranen van hun ogen en het zweet van hun kwellingen; het Ἀντίμιμον Πνεύματοϛ, nabootsing van de geest (die schijnt overeen te komen met ons geweten), (het zesde); en tenslotte de Μοῖρα, het lot (het karmische ego), dat tot taak heeft de mens naar het voor hem bestemde einde te brengen; als hij door het vuur moet sterven, hem naar het vuur te leiden; als hij door een wild beest moet sterven, hem naar het wilde beest te leiden, enz.’ – het zevende!
4) De zeven energiecentra die door de werking van fohat op het ene element werden geëvolueerd of objectief gemaakt; of in feite het ‘zevende beginsel’ van de zeven elementen die door de gemanifesteerde Kosmos heen bestaan. Wij kunnen er hier op wijzen dat zij inderdaad de sephiroth van de kabbalisten zijn; de ‘zeven gaven van de heilige geest’ in het christelijke stelsel; en in een mystieke betekenis, de zeven kinderen of zonen van Devakī die vóór de geboorte van Krishna door Kamsa werden gedood. Onze zeven beginselen symboliseren deze alle. We moeten ze verlaten of ons van hen ontdoen vóór we de Krishna- of Christustoestand, die van
jivanmukta bereiken, en ons geheel concentreren in het hoogste, het zevende of het ENE.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 25 De mysteriën van het zevental (p. 721):
1) Er schijnt bij de westerse kabbalisten een verwarring te bestaan die al eeuwen duurt. Zij noemen ruach (geest) wat wij kāma-rūpa noemen; terwijl bij ons ruach ‘de spirituele ziel’, buddhi, zou zijn en nephesh het vierde beginsel, de vitale dierlijke ziel. Eliphas Lévi begaat dezelfde fout.
Maar hoe kan ruach (geest) in kāma-rūpa worden ondergebracht? Wat zegt Böhme, de vorst van alle middeleeuwse zieners, hierover?
721/722: ‘We treffen zeven bijzondere eigenschappen in de natuur aan, waardoor deze enige moeder alle dingen teweegbrengt’ [die hij vuur, licht, geluid (de bovenste drie) en begeerte, bitterheid, angst en stoffelijkheid noemt, waarbij hij de lagere op zijn eigen mystieke manier analyseert]. . . ‘wat de zes vormen in spiritueel opzicht ook zijn, dat is de zevende, het lichaam (of stoffelijkheid), in essentie’. Dit zijn de zeven vormen van de moeder van alle wezens van waaruit alles in deze wereld wordt voortgebracht9, en verder in Aurora xxiv blz. 27 (aangehaald in Natural Genesis): ‘De schepper heeft zich in het lichaam van deze wereld als het ware als schepsel voortgebracht in zijn typerende oorsprong-geesten, en alle sterren zijn . . . krachten van God, en het hele lichaam van de wereld bestaat uit de zeven typerende of oorsprong-geesten.’

Dieren als muizen, eekhoorns, wilde zwijnen, herten, sommige eenden en andere vogels, en beren zijn zo slim dat ze een wintervoorraad, die soms voor 25% uit eikels bestaat, aanleggen.

In het scheppende principe, het allergrootste (de schepper God of Brahman) ligt het allerkleinste (Atman) besloten. Ieder mens in de relatieve ruimte op aarde bezit in zijn diepste wezen een brandpunt (Psychomaterie van Teilhard de Chardin, Unus Mundus van Carl Jung), dat onafscheidelijk één is met het universele bewustzijn in de absolute ruimte in de hemel. Alle vormen in de relatieve ruimte zijn van beperkte duur en sterven.

De discrepantie tussen Hegel en Engels is al eerder tussen Pythagoras en Aristoteles naar voren gekomen. De fysica en de metafysica zijn complementair. De quintessens van de éne-werkelijkheid wordt met behulp van het 5D-concept en het Ether-paradigma tot uitdrukking gebracht. Het 5D-concept, de verborgen 5e dimensie heeft op de levenskunst, de zingeving van het leven betrekking. Voor de mens is de evolutie geen blind proces zonder enige bedoeling. Door de vergaande individualisering komen de mensen wel steeds losser van de zingeving, het Goede, Ware en Schone en de van oudsher stabiele sociale netwerken in de maatschappij te staan. De geschiedenis leert dat het Kompaskwadrant een proven technology laat zien of met andere woorden wetenschappelijk kan worden getoetst.

De goddelijke synthese wordt door de Drie-eenheid, Logoi, Eon (Aeon, Aion) tot uitdrukking gebracht. In het rapport ‘E i V’ wordt een gulden middenweg met het principe Complementariteit toegelicht.

Het kompaskwadrant toont drie stadia van de evolutie namelijk tussen het fysieke, emotionele lichaam, de mentale psyche en de monadische geest, die als een eenheid samenwerken.

Er wordt aangenomen dat 'Creativiteit en Wijsheid' een resultante is van IQ, sociale intelligentie en emotionele intelligentie. De evolutie (creativiteit en wijsheid) hangt samen met de intelligentiemeting (tijdsymmetrie), de evolutie van de identiteit, de sociale intelligentie (spiegelsymmetrie) en de evolutiepsychologie, de emotionele intelligentie (materiesymmetrie). Het gaat er om heelheid tussen het fysieke, emotionele, mentale en spirituele welzijn te bevorderen.

Het gnostische harmonische kruis symboliseert, net als het Yin/Yang-symbool de reciprociteit tussen geest en stof.

De echte innovaties vinden op het snijvlak tussen disciplines plaats. De moraal van het verhaal wordt op het snijvlak van individu en collectief manifest. Vijand denken plaatst vaak superieur tegenover inferieur. Je wordt niet superieur door de ander als inferieur te zien.

Door alleen beide complementaire kanten, de fysica en de metafysica, van de éne werkelijkheid te belichten komt de unificatietheorie, de relatie tussen de microkosmos en macrokosmos, tussen Natuur en God een stapje verder.
Bij deze relatie draait het om de verborgen energiebron, de perpetuum mobile die eeuwig in beweging blijft. Op aarde zal een perpetuum mobile nooit worden gevonden, cq. kunnen worden gecreëerd.

<< vorige |volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.