1.6 Zondebokmechanisme en het Maskerkwadrant

Kishore Mahbubani: We zien nu dat de onzichtbare hand van de markt in balans moet worden gehouden door de zichtbare hand van goed overheidsbestuur (Volkskrant 11 oktober 2008).
Peter Robertson: Ja, maar een andere onzichtbare hand dan die van Adam Smith. Het moeten mensen van vlees en bloed zijn die met gezond verstand het voorbeeld geven (NRC 27 december 2008).
Robert B. Cialdini: We zijn zodanig geïndoctrineerd door
het dogma van de schaarste dat we er niet
voor terugdeinzen er nog wat extra
aan toe te voegen ...

Zondebokmechanisme en Authentiek leiderschap (Morele kompas, 'Vrijheid en Onvrijheid')

Matteüs 7: En wat ziet gij den splinter, die in het oog uws broeders is, maar den balk, die in uw oog is, merkt gij niet?
Maak u niets wijs: God laat niet met zich spotten. Wat een mens zaait zal hij ook oogsten. Wie zaait op de akker van zijn zondige natuur, zal van die natuur verderf oogsten; wie zaait op de akker van de Geest, zal van de Geest eeuwig leven oogsten. (Galaten 6:7-8)

Wat we nog kunnen leren van de 17de-eeuwse dichteres Johanna Coomans (Joyce Pijnenburg de Volkskrant 8 januari 2024, p. 20):
Bij alle aandacht voor
Jacob Cats zouden we de Zeeuwse feminist Johanna Coomans bijna vergeten. Terwijl zij een heerlijk ironisch gedicht schreef waarin ze Cats’ seksisme hekelt.

Zondebok in de coronacrisis (Maarten Keulemans interviewt Peter Daszak de Volkskrant 15 december 2023, katern Wetenschap & boeken p. 2-5):
Vóór corona waarschuwde
Peter Daszak voor een pandemie. Toen brak, dit weekeinde vier jaar geleden, het virus uit. En kreeg hij, als onderzoeker die samenwerkte met het Virologisch Instituut van Wuhan, de volle laag.
Het echte probleem?
‘Niet-duurzaam economisch gebruik van het milieu. Houtkap. Handel in wilde dieren. Totdat we daarmee stoppen, zullen er nieuwe pandemieën ontstaan. Ons werk redt dus levens. En daarom gaan we ermee door.’

Sterke man gezocht (Arnon Grunberg de Volkskrant 2 december 2023, katern Zaterdag p. 6-7):
Zondebok
Experts hebben telkens weer benadrukt dat het aantal asielzoekers in Nederland, maar ook elders, betrekkelijk minimaal is ten opzichte van het totale migratiecijfer (ongeveer 10 procent), dat van de ‘asieltsunami’ waar Wilders graag over spreekt geen sprake is. De meeste PVV-kiezers, 87 procent volgens RTL Nieuws, gaven aan dat migratie en asiel de belangrijkste was om op PVV te stemmen. Van de PVV via VVD tot NSC, de zondebok was dezelfde, alleen de muziek waarmee die zondebok werd bezongen verschilde. De gitaarmuziek van Omtzigt, het pianoconcert van de VVD, en dan het orgelconcert van Wilders dat eigenlijk altijd vereist dat men oordoppen draagt om het te ondergaan wil men geen gehoorschade oplopen.

Het enige klimaatprobleem dat menig VVD’er ’s nachts wakker houdt – zal lijden onder een regering-Wilders (Sheila Sitalsing de Volkskrant 2 december 2023, katern Zaterdag p. 13):
Omdat bij de VVD lang gedacht werd dat
Wilders nooit zou winnen, is zijn programma niet serieus bekeken. Nu zijn ze ook daar naarstig op zoek naar piketpaaltjes.

Gouden tijden (Wilma de Rek de Volkskrant 2 december 2023, Boeken & Wetenschap p. 11):
Wat er is gebeurd, is niet de schuld van schrijvers. Het is de schuld van slechte politiek en van onnozele media die Wilders onbekommerd op hun podia hesen. Maar misschien kunnen schrijvers de komende weken de boel een beetje bijsturen. Ze hebben de gave van het woord en worden nog altijd serieus genomen. Bovendien: eindelijk maken schrijvers van onder de 80 in eigen land ook eens wat mee!
Daarom deze oproep: ben je een
echte schrijver (dus niet zo’n zelfbenoemde die verder niemand kent), wil je ergens in de komende weken een stuk schrijven over hoe het verder moet met Nederland en kun je dat doen in pakweg 700 woorden, laat je uitgever dan contact opnemen met de boekenredactie. ‘Het zijn gouden tijden voor schrijvers’, zei Adriaan van Dis. Zo is dat.

Niets bleek bestand tegen het hek om Nederland (Sheila Sitalsing de Volkskrant 25 november 2023, katern Zaterdag p. 2-3):
Het zou deze keer over
bestaanszekerheid gaan, maar we kregen weer klassieke zondebokpolitiek opgediend, schrijft Sheila Sitalsing. De terugkeer van het grenshek als oplossing en het geflirt van de VVD brengen de normalisering van Wilders heel dichtbij. De boel werd samengevat onder het kopje ‘bestaanszekerheid’. Dat begrip bleek voor velerlei uitleg vatbaar, maar aan het uitdiepen ervan kwam niemand toe, want wat we opgediend kregen was klassieke zondebokpolitiek, elke dag een drupje gif erbij. De buitenlanders hebben het weer gedaan, ook wel bekend als ‘de instroom’.

Wat een armoe of Het gif dat identity politics heet (Elma Drayer de Volkskrant 30 september 2016 p. 22):
Het wereldwijde debat heeft dit dagblad geloof ik nog niet bereikt - op een
grunbergiaanse Voetnoot in de krant van maandag na. Dat is spijtig, want de kwestie verdient de aandacht van iedereen die de letteren is toegedaan.
Het begon op 8 september, met de openingslezing van de Amerikaanse romanschrijfster
Lionel Shriver op het Brisbane Writers Festival. Daar sprak ze haar zorg uit over het verstikkende klimaat waarin ook de literatuur terecht dreigt te komen, dankzij de opmars van de zogeheten identity politics.
U begrijpt, voor fictieschrijvers een lachwekkende eis. Zij scheppen immers voortdurend personages die hun eigen identiteit niet per se
weerspiegelen. Gustave Flaubert schonk ons Madame Bovary, Émile Zola bracht Nana tot leven, Louis Couperus kwam met Eline en Constance - stuk voor stuk magistrale vrouwenportretten, terwijl ze geen van drieën wisten wat het betekent om vrouw te zijn, althans niet uit bittere ervaring. Zou deze eis uitgroeien tot nieuwe literaire norm, alleen strikt autobiografische schrijvers kwamen nog door de ballotage. Wat een armoe.
Toch is dit precies wat er volgens
Lionel Shriver kan gebeuren. In haar lezing (te vinden via de website van The Guardian) vertelt ze hoe ze op de vingers werd getikt vanwege haar recente roman De Mandibles, waarin ze het niet alleen waagt een latino op te voeren, maar ook een zwarte vrouw in een weinig flatteuze rol: dement en meegevoerd aan een hondenriem.
De Amerikaanse presidentsvrouw en mensenrechtenactiviste
Eleanor Roosevelt schreef ooit: 'No one can make you inferior without your consent.'

Het nieuwe volksgericht
Zondebokken (Christiaan Weijts De Groene Amsterdammer, 27 februari 2013:
Van de heksenjacht op SNS-baas
Van Keulen tot het nieuwe recht van slachtoffers om mee te praten over de strafmaat: de nieuwe richting is eigenrichting. Is het volksgericht de keerzijde van de democratie?
Het
mechanisme van de zondebok is oud, minstens zo oud als het bijbelboek Leviticus dat voorschrijft een bok met alle zonden te beladen en de woestijn in te sturen.
Het
volksgericht heeft nieuwe vormen gekregen, die te danken zijn aan vier ontwikkelingen.
1. Het systeem heeft geen gezicht
Waar houdt het kapitalisme kantoor? Waar kun je je beklag doen als justitie de daders niet oppakt die we zelf met wat muisklikken vinden? We horen het in Keulen donderen en staan machteloos.
2. De discrepantie tussen
recht en rechtvaardigheid neemt toe
Ressentiment. Zo heette de onderbuik bij Friedrich Nietzsche. De zwakkeren voelen zich onderdrukt en willen wraak nemen op hun machthebbers op wie ze afgunstig zijn.
3.
Eigenrichting is cool
Ooit veroorzaakte
Johan Remkes nog een schok toen hij zich in 2002 als minister liet ontvallen dat hij daders van zinloos geweld het liefst ‘een rotschop’ zou geven. In 2011 propageerde Mark Rutte het bezit en gebruik van een honkbalknuppel tegen inbrekers. In 2012 nam Fred Teeven het op voor een bewoner die inderdaad een inbreker had doodgemept. ‘Dat is het inbrekersrisico.’
4. Het
volksgericht is de keerzijde van de democratie
Terug naar Provins, naar Flaubert. Na zijn schets van de wraakzuchtige menigte is het eerste wat Flaubert uitroept: ‘Oh algemeen stemrecht!’

Ik voel me bedrogen door mijn eigen land (Lamyae Aharouay de Volkskrant 1 juni 2011):
Lamyae Aharouay ^is geboren in Nederland en voelt zich Hollander tot op het bot. Ze snapt alleen niet dat er nog steeds wordt gediscrimineerd in een land waarin vrijheid zo hoog in het vaandel staat.

De zondebok (Pieter Hilhorst De Groene Amsterdammer, 17 maart 1999):
Hij wil terug naar
Bolkestein. In de Volkskrant heeft de jurist Koopman terecht betoogd dat het bij ministeriële verantwoordelijkheid niet zozeer gaat om de fouten van de minister maar om het falen van de ambtenaren of de diensten waar hij chef van is. Dit heeft echter consequenties die haaks staan op de alledaagse intuïtie. Voor de missers van de RLD is dan namelijk niet Jorritsma maar Netelenbos aansprakelijk. Als de fouten bij de Bijlmerramp ernstiger waren geweest had Netelenbos dus het veld moeten ruimen. Dat klinkt vreselijk onrechtvaardig. En dat is het ook. Het is voor de betrokken politicus pech, maar geen domme pech. Ministeriële verantwoordelijkheid is immers een middel om de bureuacratie te treffen. Zo'n strenge interpretatie zou een stimulans zijn voor bewindslieden om direct na hun aantreden oude lijken in de kast op te ruimen. Zo kan de dreiging van een onterecht offer een reinigende werking hebben binnen de bureaucratie. Ministeriële verantwoordelijkheid is in feite het enige mechanisme waarbij het aanwijzen van een zondebok gezond is.

Ook de seculiere variant van de erfzonde is bepaald geen lolletje (Elma Drayer de Volkskrant 22 april 2022 p. 29):
Tegenwoordig betekent het woord erfzonde blijkbaar iets heel anders. Tegenwoordig betekent het blijkbaar dat wanneer je voorgeslacht zich heeft misdragen (‘historisch daderschap’), je als nakomeling daarvan op een of andere wijze rekenschap wilt afleggen. oals
Jochem in dat interview %black doet.
Tegelijkertijd geldt als een van de allersympathiekste hedendaagse verworvenheden dat je elk individu verantwoordelijk houdt voor zijn
eigen daden en hem zijn afkomst nadraagt noch aanrekent.
Zo’n verworvenheid zou je niet achteloos over de heg moeten gooien. En zeker niet moeten inruilen voor een zondebesef waar niemand wijzer van wordt.

Het zondebokmechanisme van R. Girard laat zien dat macht (en alle macht gaat gepaard met geweld) idolen nodig heeft om zich in een samenleving te kunnen handhaven. Het is dus oppassen met idolen, want door ze te vereren, vallen er vroeg of laat onschuldige slachtoffers. Tenzij men van het onschuldige slachtoffer een idool maakt. Dit idool humaniseert de macht die zich voorheen achter autoritaire en gewelddadige goden schuilhield. Volgens F. Kellendonk heeft Jezus zichzelf uit vrije wil opgeofferd om het zondebokmechanisme aan het licht te brengen.

Peter Abelards idee was dat Jezus werd gekruisigd om in het hart van de mens medelijden te wekken voor het lijden in het leven en zo de mens af te leiden van een blinde jacht op aardse goederen. Door dit medelijden met Christus wenden we ons tot hem, en wordt hij onze Verlosser. Het is het lijden dat menselijkheid wekt in het hart van de mens. Jezus dood aan het kruis is een daad van verzoening met de mensheid. Ik wens voor jullie het beste - daarom ga ik deze weg.

Dubbele moraal verwijst naar het feit dat veel mensen, bewust of onbewust, met twee maten meten, wat zich soms uit in selectieve verontwaardiging.

Bij Pontius Pilatus is ook van een dubbele moraal sprake.
Door aan het kruis te sterven neemt de Zoon voor de zonden van de mensheid de schuld op zich.
Jezus wordt Zondebok: Op de verlosser, de wereldverbeteraar wordt de schuld afgeschoven. Uiteindelijk geeft Pilatus toe aan de wens van het volk en 'wast zijn handen in onschuld' (Matt. 27:24).
Pontius Pilatus-syndroom, 'Wat wil het volk?' slaat op schuld afschuiven.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie (Deel 1)
Hoofdstuk 3 Blinde leiders van de blinde (p. 143):
Het martelaarschap of de verbanning van iemand die iets nieuws wil invoeren, is maar al te vaak de prijs die voor wetenschappelijke vooruitgang wordt betaald. De hervormer van het laboratorium moet de vesting van gewoonte en vooroordeel als het ware met de bajonet veroveren. Zelden wordt zelfs een achterdeurtje door een bevriende hand opengelaten.
Hoofdstuk 7 Elementen, elementalen en elementaren (p. 310):
Augustinus, die al deze kunsten aan de christelijke zondebok, de duivel, toeschrijft, wordt vierkant tegengesproken door Ludovicus Vives,1 die aantoont dat al zulke zogenaamd magische verrichtingen het resultaat zijn van de inspanningen van mensen en hun grondige bestudering van de verborgen geheimen van de natuur, hoe schitterend en wonderbaarlijk die misschien ook zijn.
1) Commentaar op
AugustinusDe civitate Dei (De stad van God), boek 22.

EVERAERT versus Vives?
Perceptie rond armenzorg en liefdadigheid bij Juan Luis Vives (1492-1540) en de Brugse rederijker Cornelis Everaert (ca. 1480- 1556) - p. 68:
Bij het lezen van
De subventione pauperum kan een moderne lezer niet om enkele tegenstrijdigheden heen. Zoals ook in dit korte overzicht meermaals duidelijk werd, lijkt Vives zichzelf op verschillende plaatsen tegen te spreken. Is het nu de arme zelf die schuldig is aan zijn situatie (schildert ze af als criminelen, gebruikt ze als zondebok), is de hele samenleving schuldig (door hoogmoed en eigenliefde) of is armoede deel van het verborgen Goddelijk plan? Moet de arme actief zijn situatie proberen te verbeteren om moet hij passief God’s plan aanvaarden? Moet de stedeling vooral schenken tijdens zijn leven of iets nalaten bij de begrafenis? Is het belang van een kleine monetaire gift nu groot of klein? Komt liefdadigheid de gemeenschap ten goede, maar treedt God toch op als rechter bij het individuele zielenheil? Moet je als christen iedereen helpen of is er toch een bepaalde rangorde? Propageert hij geen ultiem christelijk leven, maar gebruikt naast Bijbelpassages ook argumenten van mensen die hij zelf heidenen noemt (Seneca, Socrates, Plato, Aristoteles, …)? 183 Is weldoen een christelijke burgerplicht of moet het vrijwillig gebeuren? … Deze wrijvingen binnen zijn traktaat tonen dat ook Vives zelf met het moeilijke vraagstuk worstelde. Het toont de onontkoombare moeilijkheden die aanwezig zijn bij elke poging om constructief aan een samenleving te werken.184

Basuki Gunawan WINARTA
Een jongeman keert terug naar zijn geboortedorp vanuit de Indonesische bergen en treft zijn ouderlijk huis in puin; de eens prachtige villa smeult nog na van een vijandelijk vuur. Zijn beide ouders zijn op brute wijze vermoord en al begraven. ‘Het was niet duidelijk waarom de vijand mijn ouders vermoordde’, meldt de ik-persoon schijnbaar onbewogen. Maar ook in hem smeult het. Hij heeft niets meer te verliezen en besluit zich aan te melden bij een groep onafhankelijkheidsstrijders. Onervaren en onderbewapend trekken ze eropuit – om een voor een te sneuvelen. Gunawan schreef met Winarta een literair meesterwerk. Een kroniek van een bloedige en nietsontziende oorlog, een felle aanklacht tegen het oorlogsbedrijf en een ingetogen novelle over haat – maar ook over liefde en geborgenheid.

In VPRO Boeken 13 september 2015 praten Oek de Jong en Jaap Goedegebuure over de brieven van Frans Kellendonk, één van de meest getalenteerde en spraakmakende auteurs, die zij dit jaar, 25 jaar na de dood van de schrijver, bezorgden. Mooi moment om stil te staan bij leven en werk van de schrijver die als geen ander de problemen van zijn tijd, onze tijd, onder woorden probeerde te brengen.
Zoals Bas Heijne ooit treffend opmerkte: Kellendonk begreep als geen ander dat het een misverstand is te denken dat met het verdwijnen van het geloof de vragen die het geloof stelt ook verdwenen zijn.
Een gesprek over gemeenschap, geloof, de noodzaak van grote woorden.
Frans Kellendonk en de anderen
Eerder werd in een speciale uitzending van de VPRO aandacht besteed aan Frans Kellendonk en zijn teksten. Wat hebben deze nog te zeggen en hoe leeft de schrijver voort in het huidige literaire landschap? Er wordt gebruik gemaakt van zeldzame opnamen uit het archief, waar jonge schrijvers zich in briefvorm richten tot de schrijver. Dirigent en pianist Ed Spanjaard, een van de beste vrienden van Kellendonk, is te gast.

Roderick Nieuwenhuis Terugkijken: Arnon Grunberg & Niña Weijers over Frans Kellendonk
Een kleine vijfentwintig jaar na zijn dood leeft hij weer: Frans Kellendonk. Onder andere Arnon Grunberg en Niña Weijers gingen woensdagavond 2 mei 2015 in De Balie in Amsterdam in gesprek over de auteur, van wie recent een brievenbundel is verschenen.

Op vrijdag 9 mei 1986 verscheen de roman Mystiek lichaam van Frans Kellendonk (1951-1990). Het is geen roman met een verhaaltje dat zich even in drie regels laat navertellen. Het boek is een drieluik, bestaande uit de relazen van drie leden van de familie Gijselhart. In het eerste deel verheugt vader Gijselhart zich over de terugkeer van zijn dochter Magda, door hem Prul genoemd.
Nuis zette in zijn nogal slap beargumenteerde betoog de toon voor een koor van nazingers die allemaal om het hardst begonnen te roepen dat Mystiek lichaam een antisemitische en homohaat uitdragende roman was.
Het is zonder meer waar dat er in de roman bepaalde uitspraken door de hoofdpersonen worden gedaan die je als haatdragend kunt beschouwen. Maar Kellendonks gevoel voor ironie is superieur: het is vanaf het begin van de roman duidelijk hoe de karakters, die messcherp en zonder mededogen door de schrijver worden neergezet, beheerst worden door hun eigen frustraties en obsessies, ze zijn niet tot enig nuttig zelfinzicht in staat: ze kunnen niet anders dan hun tragisch lot buiten zichzelf zoeken.
Wat altijd zo jammer is aan buitenliteraire kritiek is dat de criticus dikwijls zo vergenoegd is met zijn eigen gelijk, dat hij prompt vergeet zijn vaak toch niet geringe literaire kennis toe te passen. Je hoeft maar een beetje thuis te zijn in de geschiedenis en beeldvorming van joden, homo’s en vrouwen om je te realiseren dat Kellendonk juist de vinger op allerlei gevoelige plekken legt; hij durft de haat bij de wortels aan te pakken.
Kellendonk pakt stilistisch stevig uit om zijn verhaal te vertellen. Zijn stijl is barok en melodisch. Die muzikaliteit komt vooral naar voren in de interpunctieloze monologen die de schrijver in Pruls mond legt. Ze rebbelt maar door, maar je mist de interpunctie geen moment, door de feilloze ritmiek die in de zinnen besloten ligt.
Mystiek lichaam is een boek dat je, via het verstand, in de kern van je ziel raakt. Het boek bezit een universele zeggingskracht. In tijden waarin het weer rommelt en knaagt wat betreft onze ideeën over beschaving en medemenselijkheid, is Mystiek lichaam verplichte kost.

Frans Kellendonk Frans Kellendonk (Ariejan Korteweg Volkskrant 23 oktober 1998):
'Kellendonk was niet altijd tevreden over zijn eindes. Maar over 'het hoogliedje op de dood' waarmee Mystiek lichaam afsluit, was hij zeer content. 'Tot mijn vlees bruidswit is zal ik je werk doen, in de zekerheid dat ik door jou zal worden opgeheven en over de drempel gedragen, onsterfelijke dood.''Je hebt de neiging zijn oeuvre vanuit het laatste boek te interpreteren, maar dat heeft iets lukraaks', zegt Matsier.En Otten: 'Hij is als prins gestorven, zonder tijd om koning te worden.'

Coen Peppelenbos Je meten met de rest van de wereld
‘Zojuist je baksteen door mijn ruit gekregen. Ik was natuurlijk gewaarschuwd.’ Met deze woorden reageert Frans Kellendonk (1951-1990) op de recensie van zijn roman Mystiek lichaam door criticus Aad Nuis in de Volkskrant op 16 mei 1986. De auteur reageert op dezelfde dag dat het stuk van Nuis onder de tendentieuze titel ‘Onmiskenbaar antisemitisme in sluiers van ironie’ in het ochtendblad staat. Carel Peeters kwam, na een eerste positieve bespreking in Vrij Nederland een week later met een negatief getoonzet vervolg. De literaire rel duurde die maandenlang zou voort.
In De brieven, het door Oek de Jong en Jaap Goedegebuure samengestelde prachtige brievenboek van Frans Kellendonk, werkt de affaire rondom Mystiek lichaam als een climax waarvan je weet dat die gaat komen. Kellendonk had in de vorm van een groteske een boek geschreven waarin een commentaar op de werkelijkheid gegeven werd door de narcistische kunstwereld te beschrijven, door de homoseksuele klatergoudwereld van de jaren tachtig te schetsen en daarin de opkomst van die enge vierletterige ziekte een plaats te geven. Daarnaast was het een ideeënboek over vriendschap en liefde, een boek over het gezin en het geloof als basis voor een samenleving. Mystiek lichaam is een boek dat na bijna dertig jaar nog steeds staat als een huis. En juist dat boek werd gereduceerd tot een moreel oordeel over antisemitisme. Het is nog altijd een schandvlek in de vaderlandse kritiek.

Jos Klink Enkele achtergronden van de zwakke theoretische traditie van de geestes- en maatschappijwetenschappen in Nederland (Civis Mundi 21 maart 2014):
Nationale- versus internationale oriëntatie Alleen al de geesteswetenschappen vormen een containerbegrip, met grote verschillen tussen de deeldisciplines. Zo is bijvoorbeeld de filosofie een vakgebied dat zich eenvoudiger over lands- en taalgrenzen beweegt dan de letterkunde, die gebonden is aan één bepaald taalgebied of zich op het grensgebied van twee gebieden bevindt. Bij de positie van de letterkunde wil ik wat uitgebreider stilstaan. De drang tot internationalisering van een discipline die intrinsiek beperkt is tot één of een beperkt aantal taalgebieden zet de wetenschappelijke betekenis en bovenal het nut ervan onder druk. Dat was althans de bevinding van de betreurde schrijver en letterkundige Frans Kellendonk toen hij medio jaren tachtig in een van zijn essays een weinig positief beeld schetste van de anglistiek in Nederland[12] - een vakgebied dat hij als doctor in de Engelse taal en letterkunde, universitair docent en vertaler van nabij kende en volgde. De letterkundige tak van de anglistiek weet zich geen raad met de grenspositie die het inneemt tussen het Engelse en het Nederlandse taalgebied, aldus Kellendonk. Dit wordt vooral veroorzaakt door het succes van de natuurwetenschappen, dat een paradigma lijkt te zijn geworden voor alle andere wetenschappen:
‘Wie zich bezighoudt met, zeg, de thermodynamica kan overal op aarde zijn onderzoek verrichten, (…..), en de uitkomsten zullen in Tasmanië niet minder belangwekkend zijn dan in Finland. Maar voor een literatuurwetenschapper maakt het nogal wat uit of de literatuur die hij bestudeert geschreven is in zijn moedertaal of in een vreemde taal, en of hij haar bestudeert op buitenlandse of op eigen bodem’, zo vervolgt
Kellendonk[13]. Een geesteswetenschapper - zo kunnen we parafraseren - hanteert een benadering die wijzigt naar gelang de culturele context waarin hij werkt. Het ideaal van een internationale anglistiek is naar de mening van Kellendonk dan ook een dwaallicht, waarbij men ook nog eens lijkt te vergeten dat men verantwoording schuldig is aan de cultuur die haar voorziet van studenten, faciliteiten en salarissen: de Nederlandse cultuur[14].
Kortom, de (wetenschappelijke) betekenis en bovenal het nut van een deel van de geesteswetenschappen komt onder druk te staan zodra men een
internationalisering nastreeft waartoe het in het geheel niet bedoeld, laat staan geschikt is, zo luidt mijn conclusie. Ook in de maatschappijwetenschappen doet zich dit verschijnsel voor: zelfs in de op het eerste gezicht internationaal georiënteerde economische wetenschap is een dochterwetenschap als de bedrijfseconomie uiteindelijk sterk nationaal gevormd en georiënteerd[15]. [11] Veel opvattingen die niet passen binnen het moderne economische denken worden doelbewust ‘vergeten’ of genegeerd. Een verbluffend inzicht in dezen geeft de Amerikaanse econoom en journalist John Cassidy in zijn boek: How Markets Fail. The Logic of Economic Calamities. 2010.
[12] Frans Kellendonk, Nederengels. De anglistiek in Nederland, in: De veren van de zwaan. 1987. Blz.120-133.
[13]
Kellendonk, op.cit. pag. 129.
[14]
Kellendonk, op cit. pag. 133.
[15] Zie voor de specifieke eigen ontwikkeling van de Nederlandse bedrijfseconomie:
J. Muysken en H. Schreuder, Economische wetenschappen: Eenheid in verscheidenheid? 1985.

Frans Kellendonk Beeld en gelijkenis (p. 77/78):
God is bezig door mij Zichzelf te scheppen. Daarom ben ik zowel vrij als onvrij en daarom mag ik, die immers gemaakt ben naar Zijn beeld en gelijkenis, Hem gerust een beetje vermenselijken. Tot nog toe heeft Hij zich het volledigst, maar nog steeds niet volmaakt, uitgedrukt in Jezus van Nazareth, met wie ik inmiddels veel beter kan meevoelen dan in mijn gezonde kinderjaren. Jezus is het thema van de schepping, de meest wezenlijke mens. Hij is te kort geschoten en wij schieten nog veel schromelijker te kort, want we leven in een onaf kunstwerk, waarin alles streeft naar uitdrukking, maar niets vooralsnog uitdrukking is.

De “De Bijbel is een schatkist”. De Bijbel toont de herhalende patronen van het leerproces van de mensheid op aarde. De afgelopen decennia hebben te veel politici zich met het doorschuiven van problemen bezig gehouden. Dit doorschuiven werkt contraproductief. Jeroen Dijsselbloem heeft het fundamentalisme van het VVD-foefje van Frank de Grave en Eric Wiebes overgenomen. Jeroen Dijsselbloem is deel van het probleem geworden. Voor aanvullend commentaar zie ook Rutger Bregman, Dick Pels, Noortje Blokhuis en Ted van Hees (Laura de Jong en Hans Wansink Volkskrant 22 maart 2017 p. 25).

Oude Testament (Kernkwadrant): Nieuwe Testament: Nietzsche:
  Verlossing Pontius Pilatus(Maskerkwadrant):
Wijze --->GoddelozeGod ----Heilige geestHeer --->Heerser(smoraal)
||||||
Dwaas <---RechtvaardigeSatan ----ZoonVijand <---Slaaf (slavenmoraal)
  ZondebokVerlosserSlachtoffer

Pontius Pilatus-syndroom:
"Wat ik geschreven heb, heb ik geschreven" zei Pontius Pilatus volgens Johannes 19:22 toen hem werd voorgesteld het opschrift op het kruis te veranderen. Deze uitspraak typeert een probleem van veel schrijvers: Ze voelen een soort innerlijke weerstand tegen veranderingen. Ze kunnen niet genoeg afstand nemen van hun eigen tekst. Daardoor komen ze moeilijk op alternatieven voor woordkeus en zinsbouw die de tekst misschien verbeteren. Dit wordt het Pontius Pilatus-syndroom genoemd.

De mystieke paradox is dat het Lam Gods, het ongemanifesteerde Zelf, draagt of wegneemt de zonden van de wereld. Iets dat onbeweeglijk weerloos is, zelfs niet eens aanwezig, heeft tóch rechtstreeks invloed op wat is. Maar: wanneer het geëist wordt, ontstaat verdrukking. En doet Het zijn mond niet open: wanneer jij het enneagram wil doorgronden, is en blijft het onbegrijpelijk. Zo blijft het hek van het mystieke domein gesloten.

Kardinaal Hong Kong: Kruisweg op Goede Vrijdag in Rome in teken Chinese katholieken
VATICAANSTAD (RKnieuws.net) - Paus Benedictus XVI heeft de traditionele Kruisweg op Goede Vrijdag in Rome in het teken geplaatst van de Chinese katholieken. De meditaties voor deze Kruisweg zijn geschreven door Joseph Zen Ze-Kiun, kardinaal van Hong Kong.
De meditaties van Zen zijn al gepubliceerd. Kardinaal Zen, sleutelfiguur van de katholieke Kerk in Azië en referentiefiguur voor alle Chinese katholieken, handelt in de meditaties over "de levende martelaren van de 21ste eeuw".
Volgens kardinaal Zen is Pontius Pilatus het beeld van allen die hun autoriteit gebruiken als machtsinstrument en zich niet om de gerechtigheid bekommeren.
De brochure met de Kruiswegmeditaties, die door het Vaticaan werd uitgegeven, is geïllustreerd met Chinese prenten. Christus en de verschillende personen die in het Passieverhaal voorkomen worden voorgesteld met Aziatische tekens.
Tijdens de Kruisweg zal een Chinese het Kruis overhandigen aan de paus, die de drie laatste staties van de Kruisweg te voet zal afleggen.

Therapie (Arnon Grunberg Volkskrant 7 maart 2017):
Claus Hecking interviewde voor interviewde voor Der Spiegel Paul Wilders. (Ik baseer me op de Engelse vertaling van dat interview, dat online te vinden is.) Paul noemt zijn broer 'paranoïde', maar hij stelt ook dat achter de provocaties van zijn broer 'honger naar macht' schuilgaat. Volgens hem was Geert in de jaren tachtig niet xenofoob, maar gefascineerd door 'de strijd om macht en invloed'.
Paranoia en machtswellust gaan uitstekend samen.
Ontroerend wordt het als Paul zijn broer ongelukkig noemt en zegt dat het ongeluk van Geert hem eveneens ongelukkig maakt.
Na het lezen van de analyse van Paul Wilders bekroop me het gevoel dat politiek voor Geert Wilders self-medication is. Self-medication betekent het op eigen initiatief gebruiken van pillen, drugs of alcohol om symptomen van een ziekte te verminderen.
Als de therapie van één individu een land in het ongeluk dreigt te storten, wordt het tijd voor een alternatieve therapie.

De zaak Spijkers illustreert het zondebokmechanisme. Andere voorbeelden van whistleblowers:
George Galloway, Labour-parlementariër, is op 23 oktober 2003 uit de partij gezet vanwege zijn uitgesproken standpunten over de oorlog tegen Irak (Volkskrant 24 oktober 2003).
Volkskrant 26 april, 2004: Het Witte Huis heeft aanvankelijk veel energie gestoken in karaktermoord op klokkenluider Richard Clarke. Hij was ‘een leugenaar’, ‘een opportunist’, en bovendien ‘een profiteur’.
De negen door Alberto Gonzales om ‘politieke redenen’ ontslagen federale aanklagers.

Zie ook: Scapegoat, Whipping boy.

Gezondheidseconoom en jurist Wim Orbons Slechte rechters moet je kunnen ontslaan (Volkskrant 14 april 2010):
Rechtspreken is mensenwerk, dus daar worden wel eens fouten gemaakt. Dat maakt het noodzakelijk de kwaliteit in de gaten te houden.
Veroordelingen in de Puttense Moordzaak, de Schiedammer Parkmoord (in beide gevallen moord en de verkeerde dader) en de eerdere veroordeling van Lucia de B. (geen moord, maar wel een ‘dader’) kennen nog een ander probleem: de procedure van herzieningsverzoeken bij de Hoge Raad. Die procedure is ongelukkig. Scoringsdrift, tunnelvisie en soms arrogantie hebben intrede gedaan in de rechtszaal, maar ook paranoia en visioenen.
Maar gelukkig is de weg naar de waarheid uiteindelijk toch gevonden.

De rechtelijke macht dient in plaats van vooroordelen te bevestigen, vooroordelen te bestrijden. Het maskeren van de ondeskundigheid van een groep medici, leden van het OM, politiemensen, deskundigen en rechters heeft tot een collectieve psychose geleid. De vraag kan worden gesteld in hoeverre bij deze gerechtelijke dwalingen betrokkenen, die met hun waandenkbeelden van destijds onjuiste verklaringen hebben afgelegd, van een 'zondebokmechanisme' sprake is geweest. Het 'zondebokmechanisme' fungeert dan als containerbegrip voor scoringsdrift, tunnelvisie, arrogantie, paranoia en visioenen.

Ajax, stop dat geteisem nou eens (Joachim Florus, Volkskrant 16 april 2010)
Twee weken geleden, in de thuiswedstrijd tegen Groningen, na het bekend worden van de beslissing van de Rotterdamse burgemeester, rolde het ‘Aboutaleb, joden komen er aan’ onophoudelijk van de Ultra-tribunes en afgelopen zondag, in de tweede helft tegen VVV, was het weer raak.
En de voorspreker herinnerde zich bovendien een leuk liedje: ‘Als de lente komt dan stuur ik jou bommen op Rotterdam’.
Of durf je het niet aan, Martin Jol, om zondag in de wedstrijd tegen Heracles bij de eerste gelegenheid, bij het eerste ‘ludieke’ spreekkoor, de patjepeeërs de oren te wassen en je spelers van het veld te halen?
Je directeur, Rik van den Boog, zal je gedrag zeker afkeuren. Die maakt zich in zo’n geval alleen bezorgd over eventuele boetes, zoals hij regelmatig schrijft. Maar wees ervan verzekerd dat je de eeuwige dankbaarheid van een overgrote meerderheid van het stadion verdient.
Inderdaad, van de ‘echte supporters’. Die houden van Ajax, die Feyenoord zien als tegenstander, en niet als vijand. Laat eens zien dat je voor die liefhebbers kiest, Ajax-leiding!

Om situaties binnen bedrijven te verbeteren is veelal een cultuuromslag nodig. Het gaat er om de nadruk op thumos te leggen, te leren het juiste politieke spel te spelen.
Er is op een hoger bewustzijnsniveau altijd een derde punt.
Sinds Machiavelli weten we dat voor politicals geldt ‘het doel heiligt de middelen’.
Als het slecht gaat willen de 'politici' elkaar niet beschuldigen en dan treedt de mythe van het onschuldige lam in werking. Politieke dieren zitten in een netwerk van corruptie. Juist diegene die niet corrupt zijn worden vaak opgeofferd.

Jan Wibbelink Het unieke van de kruiswegwandeling
De kruisweg, de lijdensweg die Christus is gegaan op de laatste dag van zijn leven is tevens de uitbeelding van het leven van mens en kosmos. De kruisiging maakt deel uit van de grote kosmische opoffering, zoals die in alle grote mysteries worden vermeld. Al de grote goddiensten hebben verklaard dat het heelal door een daad van opoffering begint. Zie o.a. Openbaring 13:8 ”het lam dat geslacht is bij de grondlegging der wereld”. De kosmische Godheid beperkt zichzelf, en maakt daardoor de openbaring mogelijk, opdat andere levens uit Hem geboren kunnen worden en zelfbewustzijn krijgen. Dit is de kruisiging in de stof. Daar is zo'n enorme liefde waar wij geen voorstelling van kunnen maken.
Het is haast onbegrijpelijk dat wij dit niet hebben gezien. En nog niet zien, hoe geweldig mooi en groots God ons de weg door het leven wil laten gaan, van verrassing tot verrassing, zodat je er steeds meer door gegrepen wordt en gelukkig wordt. Daarom heeft Hij ons de Thora gegeven waarin Hij door tekens en wonderen laat zien wat de zin van ons bestaan is. Miljoenen hebben de bijbel bestudeerd en nooit het wonder ontdekt. Het klopt niet met hun wetmatigheid. Thora is er vanwege de vreugde. Thora is helemaal geen wet. Het is onderwijs, het leren van het leven. Het laat zien op welk een majestueuze wijze God de kosmos leidt. Talloze schitterende wijsheden worden ons daarin aangereikt. Door je hiermee bezig te houden, hierin te studeren, krijg je een ervaring van een spirituele verbinding. Als we ons b.v. met de oeroude tekst over de genade bezighouden, verbinden we ons met dat specifieke aspekt van dat licht dat genade uitdrukt en wat daardoor in ons leven komt. Als we het Licht bestuderen, worden we zelf het Licht.
Het woord letter komt van “teken, symbool”. Een symbool is ook een energieveld, een ritmische trilling. In tekens, symbolen ligt een kosmische kracht. Ze hebben ons iets te zeggen. Hun namen en vormen brengen ons tot het wezen van het goddelijke. “ In den beginne was het woord, en het woord was bij God en het woord was God. Alle dingen zijn door het woord geworden” (Johannes 1:1)
Wanneer je de spirituele bron in je raakt, (het koninkrijk der hemelen is in u), in meditatie of gebed, vindt een transformatie plaats. Ons innerlijk, ons ‘ik’, en het diepst innerlijke geestelijke betekenis van iets zowel mens als wereld is nl. nooit in werkelijke manifestatie, maar behoort tot een andere dimensie. De rabbijnen noemen het Yechidah, de Goddelijke Vonk, de Egyptenaren noemen het Sha, de Hindoes noemen het de Duizendbladige Lotus.
Concentratie, meditatie en verbeelding zijn krachten van ons universeel denkvermogen.Visualisatie is een aspect van de verbeelding. Het Hoger Bewustzijn is nooit psychisch, maar altijd intuïtief. Nu bestaat er een bepaalde emotionele concentratie en exaltatie, die de hogere bewustzijnsfasen openstelt. Om dit te bereiken worden de kruiswegstaties gebruikt. Maar onze hersenen,die het instrument van het menselijk denkvermogen zijn, kunnen deze geweldige energie niet lang ervaren, maar in de korte ogenblikken dat het duurt,vindt een verandering in het temperament plaats, ontvangt het denkvermogen zelf nieuwe concepten en ondergaat een verruiming die nooit helemaal terug gaat. Men behoudt een blijvende verruiming van de personaliteit (”Gods heerlijkheid als in een spiegel aanschouwend worden wij veranderd van Glorie tot Glorie in hetzelfde beeld”). Extase werkt als een bliksemschicht in het bewustzijn. Hierdoor springt men over het dode punt van het bewustzijn heen, en ontwaakt tot een Hoger Leven. Met behulp van de kabbalistische Boom des Levens kan men veilig met deze energieën werken.

George Eman Vaillant Categorization of defence mechanisms:
• Level I - pathological defences (psychotic denial, delusional projection)
• Level II - immature defences (fantasy, projection, passive aggression, acting out)
• Level III - neurotic defences (intellectualization, reaction formation, dissociation, displacement, repression)
• Level IV - mature defences (humour, sublimation, suppression, altruism, anticipation)

De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 11 Demon est deus inversus (p. 451/452):
Omdat wij de oorsprong van het denkbeeld tot het allereerste begin van het menselijke denkvermogen moeten naspeuren, is het slechts eerlijk daarbij zelfs de spreekwoordelijke duivel het zijne te geven. De oudheid kende geen afzonderlijke, door en door slechte ‘god van het kwaad’. Het heidense denken stelde goed en kwaad voor als tweelingbroers, geboren uit dezelfde moeder – de Natuur; zodra dat denken ophield archaïsch te zijn, werd wijsheid ook filosofie. In het begin waren de symbolen van goed en kwaad niets anders dan abstracties, licht en duisternis; toen koos men hun zinnebeelden uit de natuurlijkste en steeds terugkerende periodieke kosmische verschijnselen – de dag en de nacht, of de zon en de maan. Vervolgens gaf men ze weer door de menigten van de zonne- en maangoden, en werd de draak van de duisternis gesteld tegenover de draak van het licht (zie Stanza’s V en VII van Deel I). De menigte van satan is een zoon van god, en dat geldt ook voor de menigte van de B’ni Alhim, de kinderen van god die kwamen ‘om voor de heer, hun vader, te verschijnen’ (zie Job, ii). ‘De zonen van god’ werden pas ‘gevallen engelen’ nadat zij bemerkten dat de dochters van de mensen mooi waren (Genesis, vi). In de Indiase filosofie behoren de Sura’s tot de eerste en stralendste goden en worden pas Asura’s wanneer de brahmaanse fantasie hen heeft onttroond. Satan heeft nooit een antropomorfe, geïndividualiseerde vorm aangenomen, voordat de mens ‘één levende persoonlijke god’ had geschapen; en toen nog slechts als noodzaak. Men had behoefte aan camouflage, een zondebok om de wreedheid, de flaters en de overduidelijke onrechtvaardigheid te verklaren, die werd bedreven door hem, aan wie men absolute volmaaktheid, barmhartigheid en goedheid toeschreef. Dit was het eerste karmische gevolg van het verlaten van een filosofisch en logisch pantheïsme, om als steun voor de luie mens ‘een barmhartige vader in de hemel’ in te voeren, van wie de daden als natura naturans, de ‘bevallige maar steenkoude moeder’, elke dag en elk uur de veronderstelling tegenspreken. Dit leidde tot de oertweelingen, Osiris-Typhon, Ormazd-Ahriman en tenslotte Kaïn-Abel en al die andere tegenstellingen.

Onder het mom van marktwerking is er in de collectieve sector een graaicultuur ontstaan die zijn weerga niet kent. De verhouding tussen prestatie en beloning is volledig zoek. In plaats van het immorele neoliberale gedachtengoed te bestrijden wordt met name door de PvdA het spel 'links lullen en rechts vullen' enthousiast meegespeeld. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur houdt het volk arm en de pastoor houdt ze dom. Nu houdt de PvdA onder leiding van Jeroen Dijsselbloem het volk arm en de mediastrategie, lees vertrossing van John de Mol houdt het volk dom. Door de politieke machtsspelletjes met rechts mee te spelen is het tegenwicht naar extreem rechts verloren gegaan. De handelsgeest van het Gouden kalf werd de norm van de gehele, op het maken van winst gerichte samenleving.

====

Marktmechanisme (Links en Rechts, Winst of Verlies, Idealisme en Materialisme, Ethiek)

Johannes 2: En Hij zeide tot hen, die de duiven verkochten: Neemt deze dingen van hier weg; maakt niet het huis Mijns Vaders tot een huis van koophandel (vers 16).
Ronald Coase,Stelling: Particuliere economische deelnemers kunnen het probleem van externe effecten onderling oplossen. Hoe de verdeling van de rechten ook is, de partijen kunnen altijd een overeenkomst bereiken waarbij het resultaat voor iedereen beter is.
Aandeelhouders 2013: Minder provisie of omzet gedreven werkzaamheden. Men is voorzichtig geworden om voor het snelle geld te gaan. maar dit betekent nog niet dat de 'aard van het beestje' al echt is veranderd.
Manfred Kets de Vries: Filosofen hebben door de eeuwen heen verklaard dat mensen - en hun leiders - hoofdzakelijk beheerst worden door hartstocht (Emoties en Contrast emoties), niet door rede.
De Latijnse blijspeldichter Titus Maccius Plautus (254 v.Chr. - 184 v.Chr.) schreef al de kost gaat voor de baat uit. Door het adagium live now pay later zijn we het uiteindelijk zelf die de conjunctuurbeweging veroorzaken. De paradox is dat men de kost gaat voor de baat uit volledig voor de new economy - zeepbel(casino)kapitalisme - het 'Angelsaksische model', het live now pay later heeft ingeruild.
Stelling: Door het neoliberalisme, het monetaire medicijn, de eurostabiliteitscultuur van vrijwel onbeperkt scheppen van geld, het wanbeleid van macro-economen, lees casinokapitalisme wordt het echte ondernemerschap in de micro-economie vernietigd.

Hoog tijd te beseffen dat de markt een vaak onbetrouwbare bondgenoot kan zijn (Pieter Klok de Volkskrant 28 december 2023, p. 12):
In 2023 vond op veel gebieden
een verschuiving van de machtsverhoudingen plaats. Het Volkskrant-commentaar bespreekt aan het einde van het jaar de belangrijkste veranderingen. Vandaag deel 3: de rente gaat weer omlaag.
Dit jaar vielen
twee banken om, de Silicon Valley Bank in de VS en, in Europa, Credit Suisse. Het leidde niet tot noemenswaardige schade. In beide gevallen kwamen andere banken te hulp. Hoe anders was dat in 2008, toen het omvallen van Lehman Brothers financiële markten in de afgrond stortte waarna jaren van economische malaise volgden.
Overheden en centrale banken werken sindsdien eendrachtig samen om in geval van crisis niet ‘
uit te zieken’, maar de economie vol te pompen met antibiotica in de vorm van eindeloze geldinjecties en een lage rente.
Het is hoog tijd om ook op dat terrein te beseffen dat de markt
een vaak onbetrouwbare bondgenoot is. Het nieuwe Nederlandse kabinet moet – met hulp van de corporaties en de pensioenfondsen – de woningbouw veel meer in eigen hand nemen. Zo kan worden veiliggesteld dat de winsten op de woningmarkt, die te danken zijn aan de lage rente, ten goede komen aan iedereen en niet alleen aan de bevoorrechte klasse van particuliere investeerders.

Wie wint de liberale stammenstrijd?
De VVD op de tweesprong
(Coen van de Ven De Groene Amsterdammer 21 december 2023, p. 12-15):
Zestien jaar lang kon de VVD
intern debat bezweren. Nu breekt het in alle heftigheid los. Voor conservatieven lonkt het beloofde land, voor de laatste vrijzinnigen in de partij staat het liberalisme zelf op het spel.
Rutte voorkwam het allemaal door als vrijzinnige liberaal een metamorfose te ondergaan die door NRC-journalist Petra de Koning uitstekend is beschreven in haar boek Mark Rutte. In een tijdsbestek van enkele jaren werd de wat studentikoze man iemand in goed gesneden pakken die fel sprak over migratie, veiligheid en een ordentelijke rijksbegroting. Vergezichten over klimaat, vrije meningsuiting en ideeën over onderwijs en zorg liet hij varen. Luisterend naar de veel rechtsere Edith Schippers werd Rutte een leider die de brug kon slaan tussen de twee pilaren waar de partij zolang op kon rusten.

Bestuurscultuur (Buitenhof 8 januari 2023, NPO1):
De Amsterdamse burgemeester
Femke Halsema maakt zich zorgen om de Amsterdamse jeugd. Hoe je toekomst eruitziet, hangt af van in welk stadsdeel je wieg staat en in sommige delen van de hoofdstad zijn de verleidingen van de criminaliteit te groot. In Buitenhof een gesprek over de lokroep van de criminaliteit.
De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitieke verhoudingen flink opgeschud het afgelopen jaar en dringt diep door tot onze eigen portemonnee. Zijn we bereid om
minder welvarend te worden en meer te betalen voor veiligheid, onafhankelijkheid en klimaat?
Een vooruitblik op 2023 met de Inhoud2#Sam]] & Sandra Phlippen hoofdeconoom van ABN AMRO.
Oorlogsverslaggever
John Sweeney vlogt sinds het begin van de oorlog dagelijks vanuit Kiev. Zijn oranje geluksmuts, zijn onverschrokken taal richting Poetin en zijn voor het Oekraïense volk kenmerken zijn video’s. Deze zondag geen online interview met Sweeney in Kiev maar een gesprek live aan tafel in Buitenhof.

Prestaties (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 13 oktober 2022, p. 9):
Vrijdag ontstond er beroering door een kop in het FD: ‘
Pensioenfondsen €14,5 miljard kwijt aan kosten door explosie prestatievergoedingen’. Vreemd dat het nieuws is, want deze cijfers zijn al lang bekend. Pensioenfondsen moeten ze rapporteren aan toezichthouder DNB, en dat is publieke informatie. Maar goed, pensioenadviseur Bell heeft het nog eens nageplozen in 184 jaarverslagen. Wat blijkt: de DNB-cijfers kloppen.
Academici publiceren al decennia over de nadelen van zo’n systeem, waarin de
financiële markten onze oudedagsvoorziening overgenomen hebben als een verdienmodel. Maar in het publieke debat is dit verhaal nog steeds niet opgepikt.
David Hollanders van de Universiteit van Amsterdam onderzocht het en vond een negatief verband tussen rendement en beheerskosten. Toch herhalen fondsen in hun jaarverslagen klakkeloos de pr van de beheerders. Toezichthouder AFM schreef vorig jaar wel een rapport met de titel Meer aandacht nodig voor de verantwoording van kosten door pensioenfondsen, maar benadrukt daarin vooral en herhaaldelijk ‘diverse gerechtvaardigde redenen’ voor de verschillen in de kostenhoogte bij pensioenfondsen. Dat er ook diverse onverdedigbare redenen voor zijn lees je er niet, noch dat het niet alleen om de verschillen gaat, maar ook om de algehele stijging.

Nexus-conferentie 2022 The war and the future
Zaterdag 19 november 2022 Nationale Opera & Ballet, Amsterdam
Als de ‘
librarian of Congress’ is MacLeish vanavond gastheer en aan hem de taak om precies om 20.30 uur het publiek te verwelkomen en de beroemde spreker te introduceren. Het is voor hem tevens een uitgelezen kans om aan de ruim zevenhonderd aanwezigen, die allemaal even vooraanstaand en invloedrijk zijn, aandacht en steun voor zijn missie te vragen. Een missie die wat hem betreft geheel complementair is aan de missie van president Roosevelt, en ook de reden dat hij in 1939 als dichter en essayist zonder enige bibliothecaire ervaring toch gehoor wilde geven aan het dringende verzoek van zijn president om leiding te geven aan de Library of Congress.
In zijn speech betoogt
MacLeish dat er geen twijfel kan bestaan over het feit dat de fascistische geest die in Europa de vrije cultuur en democratie aan het vernietigen is, ook door de vs waart. Vandaar dat Amerika voor de fundamentele keuze staat:
We kunnen ofwel het volk van deze republiek
zodanig opvoeden dat het zijn eigen democratische cultuur kent en daardoor waardeert en in leven houdt, ofwel toekijken hoe het volk van deze republiek zijn democratische cultuur inruilt voor de onwetendheid, vooringenomenheid en haat waarvoor geen beter en juister woord bestaat dan ‘fascisme’ […]
5: Terwijl
MacLeish vanuit de coulissen het binnenkomende publiek stond te observeren, zit niet ver van hem vandaan aan een tafeltje achter het podium Thomas Mann nog eens rustig zijn lezing door te nemen. Zijn gedachten dwalen af naar augustus, de maand dat hij begon te werken aan deze lezing die ook nog in het Engels vertaald moest worden. De keuze voor het onderwerp ‘the war and the future’ was ingegeven door al het goede nieuws over de militaire vooruitgang van de geallieerde troepen in Europa waar de Amerikaanse kranten dagelijks uitvoerig verslag van deden en die in Los Angeles, waar Mann sinds april 1941 woonachtig is, door de verbannen Europeaan nauwgezet worden gelezen.
8: Op een dag —
wellicht in de verre toekomst, maar op een dag, zoveel is zeker — zullen ze zich de woorden van de Meester herinneren: ‘Heb uw naaste lief als uzelf.’
19: De
menselijke natuur is met haar doodsdrift (dixit Freud) en ingeboren radicaal kwaad (dixit Kant) veel meer geneigd tot oorlog dan tot vrede. Dit feit, zo oud als de mensheid, is al opgetekend in het Bijbelse scheppingsverhaal waarin de eerste mens op aarde, Kaïn, zijn broer Abel doodt.

Een dystopische wereld: van literair bedenksel tot de werkelijkheid van nu?
Deel 12A: In de greep van de technologie (Maarten Rutgers Civis Mundi Digitaal #126, september 2022):
Controle
“Het toverwoord” van de huidige tijd is controle zegt de Duitse juriste, publiciste en auteur van vele essays en romans
Juli Zeh in een soort zelfinterview(38) – we komen haar in deze serie artikelen nog uitgebreid tegen. – Ze gaat verder en stelt “juist ons tijdperk, dat zogenaamd hulde brengt aan de individuele vrijheid, wordt vooral beheerst door de idealen van controle en conformiteit.” En opgepast, het is veelal volstrekt onduidelijk wie ons controleert, op grond van welke wettelijke regeling we worden gecontroleerd en wie onze gegevens aan derden doorgeeft of verkoopt.
Het is zoals de Engelse organisatie
Big Brother Watch die strijdt tegen de toenemende bewaking en het gebrek aan erbij behorende wetgeving, zegt(39): “Vandaag wordt u in de gaten gehouden door een netwerk van intelligente bewakingssystemen.
Alegre(40): “Moslims over de hele wereld knielden neer om te bidden, het was niet alleen hun God die luisterde. Gegevens uit een app geven veel meer informatie dan alleen religieuze voorkeur. Het vertelt bedrijven en regeringen, wanneer een persoon bidt, hoe vaak.” In het vorige deel van de serie zagen we al een hele reeks voorbeelden hoe gegevens misbruikt worden. Ze protesteert heftig tegen het schenden van fundamentele mensenrechten door technologie en maakt zich grote zorgen. Het zou geen thema zijn in de wereld van de techreuzen. Overigens ook maar beperkt in de wereld van de rechtshandhaving.
(38) Zeh J: Fragen zu Corpus Delicti. Verlagsgruppe Random House, München, 2020
(39)
Big Brother Watch Reclaiming privacy. Defending freedom
(40)
Susie Alegre Saving our Souls in the Digital Age. Techonomy, 3 februari 2021

Rijksmuseum Boerhave tentoonstelling Artificial Intelligence (Commentaar Ionica Smeets de Volkskrant 8 oktober 2022):
Soms lijken we dat te vergeten en denken we dat kunstmatige intelligentie iets bovennatuurlijks (Meta-fysica) is. Haring merkte op dat de definitie in de loop der tijden veranderd is. Vroeger was kunstmatige intelligentie alles dat we nog niet konden, nu wordt bijna elk algoritme bestempeld als kunstmatige intelligentie.

Essay De aarde was nooit wat ze leek
De vloek van de nootmuskaat (Amitav Ghosh de Groene Amsterdammer 6 oktober 2022, p. 48-52):
De
crisis van onze planeet vindt haar oorsprong in het westerse kolonialisme met zijn minachting voor inheemse volkeren, dieren en natuur. Het begon allemaal op de Banda-eilanden…
De Banda-eilanden liggen op een
breuklijn waar de aarde voelbaar leeft: de eilanden en hun vulkanen zijn voortgekomen uit de Ring van Vuur, die loopt van Chili in het oosten tot de rand van de Indische Oceaan in het westen. Een nog steeds actieve vulkaan, de Gunung Api (‘Vuurberg’), torent boven de Banda-eilanden uit, zijn top voortdurend gehuld in wolkenpluimen en opstijgende stoom.
Deze
vulkaan bracht een geschenk in de vorm van een botanische soort die op deze kleine archipel als nergens anders heeft gefloreerd: de boom die zowel nootmuskaat als foelie voortbrengt.

Filosoof die ons anders naar de aarde wilde laten kijken (Peter Giesen de Volkskrant 10 oktober 2022, p. 11):
Filosoof
Bruno Latour is zondag op 75-jarige leeftijd overleden. De Fransman gold als een van de belangrijkste en meest invloedrijke hedendaagse denkers. Hij werd bekend door zijn wetenschapsfilosofie en richtte zich de laatste jaren vooral op het klimaat.
Klimaatprobleem
Toen
Latour zich steeds meer ging toeleggen op het klimaatprobleem, zag hij met lede ogen aan hoe klimaatontkenners de wetenschap afschilderden als ‘ook maar een mening’. Dat was nooit zijn bedoeling geweest, zei hij in 2018 in een interview met de Volkskrant.
In zijn boek
Oog in Oog met Gaia uit datzelfde jaar gebruikte hij de controversiële Gaia-theorie, in de jaren zestig geformuleerd door de excentrieke Britse wetenschapper James Lovelock. Deze beschouwde de aarde als een organisme, de grillige Gaia.

De wereld als grondstof (Jaap Tielbeke de Groene Amsterdammer 6 oktober 2022, p. 42-47):
De klimaatcrisis is een cultuurcrisis, stelt de Indiase auteur
Amitav Ghosh. De uitbuiting van de levende planeet bewijst volgens hem dat het koloniale wereldbeeld nog steeds dominant is. ‘Het is niet genoeg om te zeggen: luister naar de wetenschap.
Nog altijd zien we de wereld als grondstof en blijven we in de greep van een onstilbare expansiedrift. Het is de leest waarop het kapitalisme geschoeid is. En het voert de mensheid richting de afgrond.
45: ‘Wat we nu meemaken is de ondergang van dit wereldbeeld’, zegt Ghosh. ‘De aarde zegt luid en duidelijk: dit kan zo niet doorgaan.’ De grote vraag is wat daarvoor in de plaats moet komen. Ghosh heeft zijn hoop gevestigd op het ecocentrische denken dat overal ter wereld aan een opmars bezig is. Het ecocentrisme ziet de wereld niet als levenloos maar als bezield, een beetje zoals het animisme waarmee Ghosh is opgevoed. Net als de Franse filosoof Bruno Latour bouwt hij voort op de Gaia-theorie van James Lovelock. De Britse uitvinder en scheikundige zag de aarde als een levend, zelfregulerend organisme: Gaia. Toen hij de term zo’n vijftig jaar geleden introduceerde kreeg Lovelock veel hoon over zich heen van wetenschappers. Zij deden zijn hypothese af als esoterisch geneuzel. De grote verworvenheid van de Verlichting was nu juist dat we met een rationele bril naar de wereld leerden te kijken. Dat was de sleutel van de vooruitgang.

Opvallend veel politici weten de weg in fiscale constructies (Michael Persson de Volkskrant 3 oktober 2021):
Opvallend aan de
Pandora Papers is dat er zoveel politici en oud-politici in voorkomen. Juist van hen worden maatregelen tegen belastingparadijzen verwacht - of op zijn minst het goede voorbeeld.
De Azerbeidzjaanse president
Ilham Alijev, vaak beschuldigd van corruptie, verkocht een chic kantoor- en winkelpand aan de Britse Kroon.
Verder duiken een minnares van
Poetin, een Napolitaanse maffioos, een malafide kunsthandelaar en wereldsterren als Shakira, Elton John en Claudia Schiffer in de papieren op. Moraal van het verhaal: ondanks de gegroeide aandacht voor en ophef over offshore trucs om belasting te ontwijken, is er nog heel veel mogelijk voor de rijke, beroemde en/of machtige weggetjesweters van de wereld.

Nadert het fiscale paradijs aan de Noordzee zijn einde? (Robert Giebels en Koen Haegens de Volkskrant 8 november 2017 p. 8-9):
De Paradise Papers zetten opnieuw de schijnwerpers op de Nederlandse spilfunctie bij belastingontwijking. Rutte III wil daar met een nieuwe belasting wat aan doen, maar het is onzeker of dat genoeg zal zijn.
Aanscherpen
Komt daarmee een einde aan de spilfunctie die Nederland vervult bij belastingontwijking? De meningen blijken verdeeld. Alles hangt af van de concrete uitwerking van de spierballenteksten in het regeerakkoord. 'Mits goed vormgegeven, kan Nederland met deze bronbelasting een belangrijk signaal afgeven aan andere landen: wij nemen dit probleem serieus', zegt Marlies de Ruiter. De tax partner bij belastingadviseur EY kent beide kanten van het debat. Tot vorig jaar was zij een van de drijvende krachten bij de Oeso achter het actieplan om belastingontwijking te stoppen.
Jan Vleggeert, universitair hoofddocent internationaal belastingrecht aan de Universiteit Leiden, is sceptischer. 'Als de nieuwe bronbelasting alleen voor geldstromen naar belastingparadijzen geldt, is het makkelijk te omzeilen. Zet er als multinational een extra vennootschap tussen, bijvoorbeeld in Luxemburg, en je hoeft alsnog geen belasting te betalen over rente en royalty's.' Gelukkig is er een alternatief. 'Voer een bronbelasting van bijvoorbeeld 15 procent in op alle rente en royalty's die de verschillende onderdelen van een concern aan elkaar betalen', stelt Vleggeert voor. 'Regel dat die bronbelasting alleen wordt geheven als de ontvanger van de rente en royalty's laag wordt belast. En doe dat dan het liefst met alle Europese lidstaten tegelijkertijd.'
Fiscaal niemandsland
Zou de nieuwe regering zich beperken tot een
bronbelasting light, dan heeft dat in elk geval voor Nike waarschijnlijk weinig gevolgen. Sinds 2014 gooit de sportschoenenfabrikant het over een andere boeg, meldt Trouw in een reconstructie. De winst wordt niet langer doorgesluisd naar Bermuda of een ander paradijs, maar in een Nederlandse 'commanditaire vennootschap' (CV) gestopt.
Het effect is hetzelfde: de miljarden staan onbereikbaar voor de fiscus. Dat komt doordat de Nederlandse belastingdienst zo'n CV beschouwt als een buitenlandse entiteit. Maar elders, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, gaat de fiscus er juist van uit dat Nederland hier belasting over heft. Een fiscaal niemandsland dus.
Onder zware druk van Europa gaat Nederland hier in 2020 mee stoppen - een tegenlobby van oud-PvdA-minister Dijsselbloem ten spijt. Of daarmee ook het belastingparadijs aan de Noordzee zal verdwijnen? De Nike-geschiedenis doet vermoeden dat er best weleens een nieuwe maas in de wet aan het licht kan komen. Voordat die gedicht is, is Nederland zo weer tien jaar verder.

Spannen Paradise Papers het paard achter de wagen? (Peter de Waard de Volkskrant 7 november 2017 p. 29):
Nu zijn er de Paradise Papers, waarin de namen worden genoemd van koningin Elizabeth, Bono, Madonna en de entourage van president Trump. Ook ditmaal hoeft niemand bevreesd te zijn. Het is voor hotemetoten veel riskanter de hand op de knie van een journaliste te leggen dan de fiscus een loer te draaien. Zelden is na een schandaal het paard zo ver achter de wagen gespannen als na de publicatie van de Panama Papers.
In plaats van dat na de Panama Papers de mazen in de belastingwetten mondiaal werden dichtgespijkerd, is er een internationale race ontstaan om de grote multinationals en rijke particulieren nog meer in de watten te leggen. Ieder land wil nu belastingparadijs zijn.
In Nederland wordt de dividendbelasting afgeschaft en de vennootschapsbelasting verlaagd, net als het tarief voor de hoogste schijf voor de inkomstenbelasting. Hetzelfde is gebeurd of gaat gebeuren in veel andere landen.
Het volk wil best een aantal individuen aan de hoogste boom zien hangen, maar niet dat het systeem verandert: een mondiale regeling van één vennootschapstarief.
Dan staat ineens de soevereiniteit op het spel. Dan luistert het volk liever naar de populisten die
America First roepen en vinden dat elk land zijn eigen boontjes moet doppen. En zo kunnen multinationals en multimiljonairs de landen tegen elkaar blijven uitspelen. Met één drukknop kunnen ze legaal vermogens verplaatsen naar gebieden waar de belastingen maar enkele promillen zijn of helemaal niets.
Om daaraan iets te veranderen helpen tientallen miljoenen documenten niet.
Alleen politieke wil en actie.

Financiële warwinkel ligt op straat (Peter van Ammelrooy de Volkskrant 6 november 2017 p. 3):
Na de 'Panama Papers' van vorig jaar zijn er nu de 'Paradise Papers', waarin allerlei verborgen details van financiële relaties worden onthuld. Vooral de omgeving van Trump komt extra in het licht te staan.
De onthullingen over de banden tussen de Amerikaanse regering van president Trump en de kring rondom de Russische president Poetin volgen kort na de arrestatie van drie campagnemedewerkers van Trump wegens vermeende bemoeienis van Moskou met de presidentsverkiezingen in de VS. De documenten bieden volgens het ICIJ ook opnieuw aanwijzingen voor banden tussen Rusland en Trumps schoonzoon Jared Kushner.
Navigator
Het is niet de eerste keer dat Ross (79) onder vuur ligt over zijn mogelijke banden met Rusland. Bij zijn benoeming tot minister van economische zaken moest Ross daarover al kritische vragen beantwoorden in het Amerikaanse Congres. Het belang in Navigator, waar Ross in het verleden zelfs bestuursvoorzitter was, kwam toen niet ter sprake. Het Congres hield uiteindelijk zijn benoeming tot minister niet tegen. De vraag zal nu worden of Ross niet meer openheid van zaken had moeten geven over de link tussen Navigator en het Russische Sibur.

Zijn we weer terug in 2007? (Jochem van Staalduine Volkskrant 6 november 2017 p. 8-9):
De rode draad in dit alles?
Het zou niet de eerste keer zijn dat de bankenlobby haar zin krijgt. Na de grote beurskrach van 1929 voerde het Amerikaanse Congres in 1933 de Glass-Steagall-wet in om een nieuwe crisis te voorkomen. Bezemer: 'Na een intense lobby van de financiële sector werd die wet in 1999 opgeheven. President Bill Clinton verklaarde in het openbaar: The Glass-Steagall-Act is niet meer relevant. Daarna begon de krediethausse pas echt, waarna we in 2008 weer werden opgeschrikt door een crisis. In de Verenigde Staten zijn over het afschaffen van de Glass-Steagall bepalingen twijfels gerezen. De Verenigde Staten hebben toen voor de Volcker rule gekozen. In de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 hebben zowel Donald Trump als Bernie Sanders gezegd de door Glass-Steagall gewenste splitsing van de activiteiten weer te willen invoeren.
Volgens critici, onder wie de centrale-bankpresidenten van Duitsland en Nederland, legt juist dat extreem goedkope geld de basis voor een nieuwe crisis, omdat beleggers in hun wanhopige jacht naar rendement weer onverantwoorde risico's nemen. Zoals Carmen Reinhart en Kenneth Rogoff in 2011 in hun invloedrijke historische overzicht This Time is Different al betoogden, lijkt elke crisis op het eerste gezicht uniek, maar zijn de onderliggende oorzaken altijd hetzelfde. Direct na een crisis likt iedereen even zijn wonden, maar al snel steekt politiek en financieel opportunisme de kop weer op en begint de boom-bust-cyclus opnieuw.

De kredietcrisis markeert een breuk in het traditionele marktdenken van Adam Smith.

Marcel van Dam boek Niemands land (Volkskrant 20 november 2009): Het heeft lang geduurd voordat ik in volle omvang besefte wat de gevolgen zijn van de paradigmaverandering die de Nederlandse politiek vanaf begin jaren tachtig heeft ondergaan. Als socioloog weet ik dat je de maatschappelijke krachten moet kennen om te weten waar je de gevolgen ervan moet zoeken. Zoals astronomen pas zwarte gaten vonden nadat Einstein de betekenis van de zwaartekracht had doorgrond.
Ik ben geen Einstein en de menswetenschappen bestuderen een onderwerp dat nog complexer lijkt dan het universum. Het universum wordt bestuurd dor onveranderlijke natuurwetten, de samenleving door
normen en waarden die constant veranderen. De toekomst kan niet worden uitgerekend door het Centraal Planbureau, de toekomst moet worden uitgeprobeerd door mensen. Omdat niemand de wijsheid in pacht heeft blijft dat behelpen, maar het helpt wel als niet succes de norm bepaalt maar de norm het succes.
Met het schrijven van Niemands land heb ik beoogd mensen die boeken lezen ervan te overtuigen dat zij door het lot zijn begiftigd met het vermogen zich aan te passen aan een complexe samenleving.
Zij behoren om die reden de samenleving geschikt te maken voor mensen die dat niet kunnen.

De hamvraag is dan natuurlijk hoe weet Jeroen Dijsselbloem zo zeker dat de geldpers wel en FTT om het rondpompen van geld fiscaal te belasten niet een antwoord op de financiële crisis is? Coen Teulings heeft inmiddels (2 december 2016) zijn oude standpunt herzien. Met de blinde vlek waarmee Jeroen Dijsselbloem c.s. de PvdA naar de afgrond heeft geleid beoogt hij nu het Europese Stabiliteitsmechanisme te 'redden'. Jeroen Dijsselbloem committeert zich aan het grootkapitaal, hij verstopt zich niet achter Duitsland maar is bezig Schauble rechts in te halen.

Ian Buruma & Avishai Margalit, ‘Occidentalism – The West in the Eyes of its Enemies’ (de Volkskrant 21 april 2004):
Kenmerkend voor het occidentalisme is voorts de manicheïstische denkwijze, dat wil zeggen, het denken in absolute termen van goed en kwaad, licht en duister.
Hier ligt de grote politieke betekenis van Occidentalism.
Buruma en Margalit beschouwen het islamistische occidentalisme als een zeer serieus te nemen gevaar, waartegen krachtige afweer geboden is, maar waarschuwen tegelijkertijd indringend tegen het verketteren van de islam en islamitische gelovigen. Door dat wel te doen zouden we in het Westen zelf in de val van het occidentalisme trappen.De auteurs van dit kleine, hopelijk binnenkort ook in het Nederlands vertaalde meesterwerk waarschuwen tegen 'de verleiding om vuur met vuur te bestrijden, het islamisme met onze eigen vormen van intolerantie. (. . .) We kunnen het ons niet veroorloven onze samenleving af te sluiten bij wijze van verdediging tegen degenen die de hunne hebben afgesloten. Want dan zouden we allemaal occidentalisten worden en zou er niets meer over zijn om te verdedigen.

Worden zondaren die sparen steeds harder gestraft? (Peter de Waard de Volkskrant 5 oktober 2022, p. 23):
Sparen was een van de hoogste deugden in de tijd dat op zondag alleen de kerken open waren.
In dit tijdsgewricht, waar op zondag vooral wordt
gewinkeld en gerecreëerd, is sparen de nieuwe zonde.
Misschien is het een linkse agenda van de duistere macht die de
vermogensongelijkheid in Nederland wil aanpakken. De trias politica van uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht spant met de banken samen tegen de burgers die op hun geld blijven zitten. Maar als het een radicale nivelleringsmaatregel is, moet dat gewoon worden gezegd en moeten jongeren niet eerst tot sparen worden aangemoedigd.

Generatie 9/11 Migratie, diaspora en identiteit (Lotfi El Hamidi Buitenhof 25 september 2022 NPO2, Trailer):
In heel Europa veranderden de
levens van jongeren na de aanslagen van 9/11 abrupt: hun aanwezigheid was plots onderwerp van maatschappelijke discussie. De plek van de islam in de westerse samenleving, migratie en integratie leidden tot verhitte debatten. Lotfi El Hamidi groeide op in de multiculturele straten van Rotterdam in de jaren nul. We zijn nu ruim twintig jaar verder, en de discussie duurt nog steeds voort in kranten, op tv en universiteiten. El Hamidi maakt de rekening op, niet alleen vanuit persoonlijk perspectief, maar ook met de blik van historicus: waar bevinden we ons nu als samenleving?

Stakkers en wolven (Arnold Grunberg de Volkskrant 4 oktober 2022, p. V10-11):
Arnon Grunberg las het boek
Generatie 9/11'' van journalist Lotfi El Hamidi en constateert dat oorlog, al dan niet heilig, mensen die daar niet om gevraagd hebben opzadelt met een identiteit. Want ‘zomaar een Marokkaanse Nederlander in Rotterdam’ zijn, dat kon na 11/9 niet meer.
Het gevaarlijkst zijn de
mensen die denken je maar aan één iemand loyaal mag zijn. Zoals een Afghaan mij jaren geleden in Kaboel vertelde: ‘Een goede Afghaan heeft één zoon bij de Taliban en één zoon bij de politie.’
Wat ik er verder ook van vond, ik dacht: die man houdt van
het leven.

Roel Kuiper boek De terugkeer van het algemeen belang
In dit boek geeft Eerste Kamerlid Roel Kuiper een beeld van de gevolgen van de privatiseringspolitiek van de afgelopen dertig jaar, onder meer voor de NS, de KPN en de energiesector. Bedrijven werden verkocht, marktwerking toegelaten en overheidsdiensten op afstand gezet. De politiek verloor veel zeggenschap en burgers raakten gedesoriënteerd.
Wat waren de cruciale momenten in het proces van privatiseren en het verzelfstandigen van overheidstaken? Wat waren de bepalende motieven? Wat waren de gevolgen voor de burger? Welke rol speelde Europa in het beleid van de verschillende kabinetten? En hoe ging het parlement om met de golf van wetsvoorstellen op dit terrein? Veranderde de politiek zelf niet van karakter?
Op deze en andere vragen geeft Roel Kuiper, zich baserend op diverse onderzoeken, in dit fascinerende boek een helder antwoord.
Kuiper pleit in het slothoofdstuk voor een terugkeer van het algemeen belang en doet voorstellen hoe deze terugkeer te realiseren.

Een toekomstige houdbare samenleving en economie?
Rothschild: achtergronden Illuminati of ook dogmatische politiek
Rothschild, zionisme en bolsjewisme: Marxisme Engels, Lenin en zionistische financiers: Illuminati, vrijmetselaars, geheime bondgenootschappen en macht.
Wellicht staat het reptiliaanse symbool voor het egocentrische darwinistische (evolutionaire reptielenbrein) karakter van grootkapitalistische zelfverrijking. Bij een aantal complottheoristen zoals David Icke wordt dit symbool letterlijk genomen en zie je het terug in de vorming van ‘reptiliaanse bloedlijnen’. Symbool krijgt dan een concreet visueel tastbaar karakter. Het kan ook zijn dat het fenomeen van panspermia en de afkomst van gewelddadige buitenaardse reptielensoorten geprojecteerd wordt op de New World Order Elite.
Tegenstanders van het kapitalisme zullen juist de monopoliepositie van multinationals benadrukken. De onderlinge relaties die Springmeier beschrijft zijn behoorlijk vaag en ook de Illuminati doelstellingen zijn moeilijk te bewijzen. Het zijn geruchten, vermoedens, stellige standpunten die worden ingenomen. Complottheorieën worden dan gebruikt om zich ergens tegen af te zetten of juist ergens mee verbonden te voelen.
Een kleine elite van politici, industriëlen, popsterren, acteurs, voetballers, mediagiganten bezitten de wereld en kunnen invloed uitoefenen door o.a. de machtspositie over geldcreatie en de geldhoeveelheid, sterke banden met internationale politici, vele posities op internationale plekken (Wereldbank, IMF, ECB, FED, CFR, CIA, FBI, BIS, etc.). De verschillen hierin zijn wereldwijd fors toegenomen. We zijn vanuit een feodaal systeem, via de industriële revolutie naar een kapitalistisch wereldsysteem gegaan. De koninklijke en adellijke aristocratie is getransformeerd in een bancaire en industriële elite die wel sterke banden hebben met de koninklijke families. Daarnaast zien we dat geheime sociëteiten nog steeds veel mensen en vooral jongeren aantrekken.

Biceps (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 9 januari 2020 p. 9):
Het is weer groot bal in de Europese financiële sector. En dat twaalf jaar nadat een brisant mengsel van bancaire arrogantie, incompetentie en corruptie de wereldeconomie naar de rand van de afgrond bracht. Twaalf jaar waarin miljoenen burgers er door krankzinnige bezuinigingen en lastenverzwaringen, bedoeld om de kosten van bankenreddingen weg te werken, bijna letterlijk aan onderdoor zijn gegaan, terwijl de salarissen aan de Zuidas allang weer terug zijn op het niveau van vóór 2008.
De CEO, afkomstig uit het Parijse elite-onderwijs, zit er nu elf jaar en heeft in al die jaren de resultaten niet weten op te poetsen. De vraag naar zijn geschiktheid om leiding te geven aan deze volgende schaalsprong beantwoordt hij met een verwijzing naar zijn fitheid door de journalisten zijn biceps te laten zien.
Wat kan er in vredesnaam misgaan?

De Kwestie Wat is het recept tegen de crisis? (Peter de Waard Volkskrant 9 september 2014):
Economen doen graag of centrale banken en overheden met conjuctuurbeleid de oplossing in huis hebben voor elke crisis. In twintig of dertig jaar worden
zeepbellen gecreëerd op de vastgoedmarkt of de aandelenmarkt. En als die doorgeprikt worden en de ellende begint, moeten de centrale banken en overheden daar met monetaire en keynesiaanse stimulering een mouw aan passen. Zolang ze aan hetzelfde kant van het touwtje trekken, komt alles snel weer goed.
Er is geen bewezen medicijn tegen een
economische crisis zoals er paracetamol is tegen hoofdpijn. Als het om geneeskunde zou gaan, waren economen kwakzalvers. Als er al een advies zou moeten worden gegeven over een oplossing, zou die beter kunnen komen van psychologen.
De structurele veranderingen zouden kunnen worden voorkomen door technische ontwikkelingen te verbieden (zoals de taxiapp Uber in Duitsland) en de arbeidsmarkt weer rigider te maken (iedere werknemer een vast contract voor het leven). Ook daarvoor bestaat weinig maatschappelijke steun. Integendeel, economen zien die maatregelen zelfs als heilloos, omdat landen daarmee hun mondiale concurrentiepositie zouden ondergraven.
Daarom wordt teruggegrepen op de na zes jaar crisis bot geworden wapens van het conjunctuurbeleid, waabij de overheden hun taken afwentelen op centrale banken.
Misschien is er een
psycholoog in de zaal.

Welk deel rentedaling is te wijten aan Draghi? (Peter de Waard Volkskrant 26 september 2019 p. 27):
Het milieu wordt met de nieuwe minder materiële levensstijl een dienst bewezen, maar het maakt de kortingen op de pensioenen onafwendbaar. Het is de tijdgeest, zo bleek deze week ook uit de woorden van Klaas Knot in de Tweede Kamer. Alleen wil niemand zich daarbij neerleggen. Daarom wordt naarstig gezocht naar zondebokken. En daarbij wordt graag gewezen op Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank (ECB).
Eigenlijk moet Nederland Draghi dankbaar zijn.En de getroffen gepensioneerden moeten zich troosten met de gedachte dat ze de duurzaamheid koesteren.

Rondkomen (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer van 26 september 2019 p. 9):
Op dezelfde vrijdag dat de Miljoenennota volgens vaste traditie uitlekte, kwam het Nederlands Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) met een alarmerend bericht. Een kwart van de huurders – achthonderdduizend huishoudens, zo’n tien procent van Nederland – zit financieel klem. Hun woonlasten zijn zo hoog dat ze te weinig overhouden voor andere kosten voor levensonderhoud.
Er is een grote groep huishoudens met een baan en een meer dan minimaal inkomen, die toch de eindjes niet of moeilijk aan elkaar knoopt. Dat gaan we niet allemaal kunnen verklaren uit bezuinigingen. Die treffen vooral degenen die rechtstreeks afhankelijk zijn van de staat. Natuurlijk, ook de werkenden lijden onder het verdwijnen van bibliotheken en toegang tot jeugdzorg. Dit raakt de kwaliteit van het leven – maar toch niet de huishoudfinanciën, althans niet op zo’n schaal. Dus toch de vraag: is het niet gek dat zovelen klem zitten, en dat in een hoogconjunctuur?
Het Centraal Planbureau verwacht in 2020 een gemiddelde loonstijging van 2,5 procent. Ze schreef er zelf bij dat dit opvallend laag is, gegeven de krappe arbeidsmarkt. Het aantal miljonairs in Nederland is intussen dit jaar wederom gestegen.
De ongelijkheid in inkomen en in rijkdom stijgt dus, de ongelijkheid in rondkomen is nog veel groter. Want het gaat niet alleen om inkomen, maar ook om wat er betaald moet worden uit dat inkomen.
De enige duurzame oplossing is een periode van forse loonstijgingen. Een voorstel van de linkse oppositie hierover werd in juli Kamerbreed aangenomen. We hoorden er niets over van het kabinet op Prinsjesdag.

‘De rek is er met al dat uitstellen wel uit’ (Yvonne Hofs Volkskrant 24 september 2019 p. 10):
Voor DNB-president Klaas Knot is het klip en klaar, zo bleek tijdens zijn uitleg maandag aan de Tweede Kamer. Op de pensioenen zal echt gekort moeten worden. ‘Als we het uitstellen schuiven we de rekening voor de zoveelste keer door naar jongere generaties.’

Hoe gezond is ‘streven naar excellentie’? (Pieter Barnhoorn Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 23 apil 2018):
Elke tijd en elke plaats kent zijn eigen deugden. Dé nieuwetijdse deugd in het onderwijs is ‘excellentie’. Het komen en gaan van deugden weerspiegelt de tijdsgeest. Dokters blijken daar niet immuun voor en hebben de norm ‘streven naar excellentie’ ook omarmd. Maar hoe gezond is dit streven?
Nieuwe deugden
Elke tijd vraagt eigen competenties, vandaag weer andere dan in de tijd van Boerhaave.
De ‘21e-eeuwse competenties en vaardigheden’ hebben daarom een stevige plek in het medisch curriculum gekregen.1 Competenties an sich – zelfs 21e-eeuwse – zijn ongevaarlijk.

Grote stijging meldingen van tekort medicijnen (Michiel van der Geest Volkskrant 13 maart 2019 p. 2):
Medicijnfabrikanten hebben vorig jaar 1.390 meldingen gedaan van een dreigend geneesmiddeltekort. Een enorme stijging ten opzichte van 2017, toen er nog 536 keer aan de bel werd getrokken. De meldingen gingen over ruim duizend verschillende medicijnen, waarvan de farmaceut niet zeker was of er genoeg voorraad geleverd kon worden.
Volgens gezondheidseconoom Koolman kan de geneesmiddelenzorg al snel een stuk beter, ‘zonder dat dit veel geld hoeft te kosten’. De huidige tekorten zijn volgens hem vooral het gevolg ‘van het spel tussen aan de ene kant de apothekers, groothandels en farmaceuten en aan de andere kant de zorgverzekeraars.’ Apothekers en groothandels hebben door de prijsdruk van de verzekeraars tot een miljard per jaar aan marge moeten inleveren, ‘maar onder die verzuurde relatie kan de patiënt niet langer blijven lijden’.

Frits Bolkestein Bij het scheiden van de markt
Dit boek is een vervolg op Overmoed en onverstand, de beschouwingen van 2004–2008, dat in 2008 verscheen.
In zijn authentieke stijl schrijft Bolkestein over de huidige status van de grootmachten in de wereld, blikt hij terug op de jaren vijftig van de vorige eeuw en maakt hij de liberale thema’s van de Verlichting weer hoogst relevant.
Daarnaast zet hij vraagtekens bij de Nederlandse migratiepolitiek, geeft hij zijn kijk op de rol van religie in de 21ste eeuw en biedt hij kritiek op het Amerikaanse rechtssysteem. Bij het scheiden van de markt is andermaal een zuiver geformuleerd bewijs van de scherpte van Frits Bolkesteins politieke en maatschappelijke gedachtewereld.

Fusieverbod houdt Alstom en Siemens wel scherp (Frits Bolkestein Volkskrant 12 maart 2019 p. 22):
Het dilemma is zo oud als de heuvels. Wat gaat voor: industriepolitiek of mededingingspolitiek? Wanneer leidt een overname tot een overheersende positie op een markt die innovatie belemmert en consumentenbelangen schaadt?
Toch verdient de Commissie steun. En wat zeker niet mag gebeuren, is een Franse wens de Europese mededingingspolitiek op de schop te nemen, zodat lidstaten besluiten van de Commissie kunnen negeren. Nederland moet zich daar scherp tegen verzetten. Frankrijk is nooit vies geweest van overheidsbemoeienis ter wille van een nationaal economisch voordeel. Van Duitsland kan men nooit zeker zijn.
Nederland was in staat een liberale economische politiek overeind te houden doordat het gesteund werd door het VK. Door Brexit is dat nu niet langer mogelijk.

Homo competitivus
Column op de Zuidas: ‘Twee corpsjongens doen een moreel appél op de corporate elite’ (Margriet Oostveen Volkskrant 1 april 2019 p. 17):
Ze komen zelf uit de elite. Sander Schimmelpenninck is graaf van geboorte, en hoofdredacteur van zakenblad Quote uit ambitie. ‘Dominee van de Zuidas’ Ruben van Zwieten was voorzitter van de Leidse studentenvereniging Minerva en werd ceo-fluisteraar op zingevingsgebied.
Niettemin schreven ze nu samen het boek Elite gezocht, een zedenschets die de rijkste 5 procent van Nederland midscheeps wil raken. De mensen met een miljoen of meer aan vermogen. De medisch specialisten, advocaten, bankiers en andere rijke Nederlanders die het volgens de auteurs qua burgerschap totaal laten afweten.
En tv-ster Johnny de Mol, een nieuwe do-gooder met zijn stichting voor vluchtelingen op Lesbos, beschrijft Van Zwieten nog net niet als een goeroe en vroeg hem zijn huwelijk in Portugal te sluiten.
ort voor de vorige verkiezingen leerden Van Zwieten en Schimmelpenninck elkaar kennen tijdens een Monopoly-spel met Thierry Baudet, die in het boek figureert als ‘Pierre Pincet, die aansteller met de Franse naam; hij zou later de politiek in gaan’. Schimmelpenninck had dat potje Monopoly georganiseerd voor een verhaal in Quote. Later zou hij ook nog een roemrucht interviewtje filmen waarin Baudet op archaïsche wijze de vrouwtjes duidt.
Bij de presentatie boden ze hun boek dan weer aan aan Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal Economische Raad en sociaaldemocraat: ‘Om het idee van verheffing, dat wij zo missen’, zeggen de auteurs.
‘Links is ook niet meer zo naïef als twintig jaar geleden. Het enige dat mist is een leuke vent of vrouw met een goed verhaal.’
Ik vraag: ‘En wat kan Rutte nu het beste doen?’
Zij, in koor:
‘Plaats maken.’

Buitenhof 31 maart 2019 NPO1:
Elite gezocht
De elite is onzichtbaar en wil geen maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen, schrijft Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck in het boek Elite gezocht. We praten daarover met de auteur en met SP-voorzitter Ron Meyer. Belastingparadijs Nederland: op de zwarte lijst?
Nederland is een belastingparadijs, staat in een deze week met grote meerderheid aangenomen motie van het Europees Parlement. De Europese Commissie moet Nederland op de zwarte lijst zetten, vinden de indieners van de motie. Te gast is staatssecretaris van Financiën Menno Snel.

Baudet redt de wereld De autoritaire verleiding in de polder (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 28 maart 2019 p. 12-13):
Met zijn aanval op onafhankelijke instituties als vrije pers en vrije wetenschap schaart Thierry Baudet zich bij de wereldwijde opstand tegen liberale democratie. Wat zegt het over Nederland dat dit zoveel mensen aanspreekt?
De winst van Forum legt nog meer bloot over de
politieke psychologie van Nederland. Het is een samenleving die zichzelf aanpraat dat ‘gewoon’ als deugd geldt, maar die politiek hitsig wordt wanneer een politicus zich onomwonden elitair gedraagt. ‘Gezegend het land, dat zo rijk en verwend is, dat haar onderklasse het zich kan permitteren om op een libertarische pianist uit de Grachtengordel te stemmen, als protest tegen de elite’, luidde de sardonische conclusie van Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck op Twitter. Hoewel Forum voor een uiterst rechtse partij juist relatief veel hoogopgeleiden trok, legt dit een Hollandse paradox bloot. Samen met dominee Ruben van Zwieten publiceerde Schimmelpenninck het boek Elite gezocht, waarin ze concluderen dat niemand in Nederland zichzelf durft te beschouwen als elite en wil nadenken over de verantwoordelijkheden die daarbij horen. Die zelfontkenning legt de weg open voor een politicus die de rol van voortrekker wél wil spelen.
Achter de politieke verkruimeling vormt zich een nieuwe politiek van
twee stromen, die ieder gedreven worden door een eigen ondergangsscenario. De ene cultureel, de andere ecologisch. Het grote verschil is dat het proberen af te wenden van een klimaatcatastrofe mogelijk is binnen de kaders van een democratie. Of een culturele renaissance mogelijk is zonder de democratie geweld aan te doen moet nog blijken. Zolang die absolute heelheid en uniformiteit vereist van een samenleving die onherroepelijk divers van samenstelling en voorkeur is geworden, is het antwoord nee.

Ons belastingparadijs (Marjan Zijlmans Volkskrant 28 maart 2019 p. 25):
Nederland een belastingparadijs! Toevallig net vanochtend een lijstje gemaakt van alle soorten belasting die een modaal mens betaalt, dus dat was lachen: inkomstenbelasting, onroerendgoedbelasting, riool- en afvalheffingen, waterschapsbelasting, energieheffingen, tabaks- en alcoholaccijns, motorrijtuigenbelasting, parkeerbelasting, en dan nog die steeds hogere btw die zo prima de koopkracht herverdeelt – helaas een beetje de verkeerde kant op.
Zou u het inkomensbeslag op de verschillende niveaus in kaart willen brengen? De uitsplitsing in allerlei soorten belasting is een geniepige manier om lastenverdeling te verhullen en er zijn vast meer mensen benieuwd voor wie het een paradijs is.

Lage-rente-spagaat (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 28 maart 2019 p. 9):
De ECB-rente staat al zeven jaar extreem laag, waarvan de laatste drie jaar op nul. Dat is nooit eerder gebeurd.
In de jaren van lage rente is de mondiale schuld dan ook enorm toegenomen. Een kleine renteverhoging op die grote schuld doet dan direct veel pijn.
Vooral in Nederland. De schuld van huishoudens bedraagt hier 107 procent van het bbp, bijna twee keer het gemiddelde in het eurogebied (58 procent). De schuld van Nederlandse bedrijven is met 113 procent van het bbp nog hoger, vergeleken met 83 procent in het eurogebied. Bedrijven zijn het kwetsbaarst. Die hebben vaker kortlopende leningen, die sneller vernieuwd moeten worden tegen een hogere rente. Maar ook voor veel huishoudens zou het een klap zijn. Rutte en Hoekstra zijn stiekem blij dat de rente nog even extreem laag blijft tijdens hun ambtstermijn. En hoe langer de centrale bank aarzelt, hoe aantrekkelijker het wordt om nog éven niets te doen, hoe sneller de schuld groeit, en hoe groter de kosten van niets doen. Dit is de spagaat.
Intussen neemt de hoeveelheid schuld in de wereld toe. Met 184 biljoen dollar, oftewel 26.000 dollar per wereldbewoner, was het nog nooit zo veel.

Het neoliberalisme, deel 3. Een aanvulling op het artikel "Belangenverstrengeling van industrie en wetenschap" van Piet Ransijn (Hans Komen Civis Mundi Digitaal #80 25 maart 2019):
4. Conclusie
Ewald Engelen schrijft in zijn artikel, Koks erfenis: “Toen Bolkestein, als aanhanger van Hayek, in 1994 de kans kreeg een Paars kabinet te vormen begon de ‘makeover’ van de publieke sector. Restricties op het vrije verkeer van kapitaal waren onder druk van de Europese Unie al eerder afgeschaft, maar met Paars 1 kregen banken en andere financiële instellingen een vrijbrief om Nederland te veranderen van een land van huurders in een land van, voor en door beleggers. Vanaf 1995 zouden de huurprijzen verviervoudigen, zouden de hypotheekschulden verdrievoudigen, zouden de bankbalansen verdubbelen, zouden woningcorporaties worden geprivatiseerd en zou de sociale huursector worden gedecimeerd. Hetzelfde gebeurde in de gezondheidszorg, het onderwijs, de pensioenen en de kinderopvang – overal zijn financiële criteria leidend geworden, financiële experts de dienst gaan uitmaken, private belangen dominant geworden, publieke waarden vervangen door winstmaximalisatie, burgers, studenten en patiënten consumenten geworden, is de kwaliteit van de dienstverlening achteruit gegaan en zijn de kosten gestegen. De neoliberale elite die de eigen sociaaleconomische welvaart voor de maat der dingen houdt en geen empathie heeft met de andere 80% van Nederland (Het egoïsme van Ayn Rand. H.K.). Dat deel van Nederland dat de crisiskosten heeft mogen dragen zegt niets gemerkt te hebben van het door Rutte zo bejubelde economisch herstel (11, p.9).”

NS bank gedagvaard. Klant wil rente over geld uit niets terug… (Ommekeer maart 2015):
Afgelopen zondag had ik een afspraak met Paul van de Waarsenburg, advocaat bij van Vliet Advocaten in Nijmegen. Deze door Paul, namens zijn cliënt aangespannen zaak is van groot belang voor mensen met leningen, schulden en hypotheken. zo hebben rentewinst beluste banken zoveel hypothecaire leningen (
geld uit het niets) verstrekt dat er een enorme huizenbubbel heeft kunnen ontstaan (en heeft kunnen knappen).

In de Volkskrant Magazine van 17 mei 2014 staat een interview (p. 12 - 18) met Jeroen Dijsselbloem, daarin zegt hij: ‘Dat ik in de voetsporen moest treden van Wouter Bos, mijn politieke leermeester; van Gerrit Zalm en Wim Kok, helemaal zo’n onaantastbare grootheid. ..etc. Wel vind ik dat Europa bij uitstek geschikt is om een aantal zaken aan te pakken. De banken bijvoorbeeld, en dat zien de kiezers ook wel.’
Zalm vertelde mij wat oud-minister Duisenberg hem ooit had uitgelegd. 'Minister van Financiën zijn is heel makkelijk. Je hoeft alleen maar nee te kunnen zeggen. De enige vraag waarop je met ja antwoordt is als ze zeggen: zei u nee?' Over het voorzitterschap van de Eurogroep: 'Waarom zou ik het niet kunnen? Waarom moet een ander het doen? Ik heb last van opvattingen en geldingsdrang.'
Het probleem is echter dat zowel
Wim Kok (interview Joris Luyendijk 22 februari 2015), Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem marionetten van de financiële sector, het systeemdenken zijn. Zij fixeren zich eenzijdig op één kant van de medailleen hebben daarmee de neergang van de PvdA ingezet. Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991–2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug. Met zijn column heeft Marcel van Dam een omslagpunt in de geschiedenis onderkend.

Wordt Super Mario de man die voor altijd rente afschafte? (Peter de Waard Volkskrant 12 maart 2019 p. 29):
Romein Mario Draghi trad vlak na zijn aantreden in de voetsporen van
Julius Caesar. Hij kwam, zag en overwon.
Inmiddels zien spaarders hun vermogen krimpen. Pensioenfondsen moeten korten. Het rendement op staatsobligaties van landen met een rating van A of hoger is al jaren niet meer dan enkele tienden van procenten of nog minder. Inmiddels staat 8.000 miljard aan staatsschuld in de wereld uit met een negatief rendement.
Volgens sommigen is dit de grootste
zeepbel in de wereld. Landen kunnen zich in de schulden blijven steken en krijgen daar geld op toe.
Geld is voor eeuwig gratis, omdat monentaire stimulering permanent beleid is geworden.
Net als Caesar in de annalen van het Romeinse rijk verdient Draghi zijn plek in die van het eurorijk. Als Super Mario en Mister 0-procent.

Zijn de uitwassen van het neoliberalisme nog te beteugelen? (Rens Knegt en Rochus van der Weg Follow de money 6 mei 2016):
Toenemende inkomens- en vermogensverschillen, ongelijke kansen in het onderwijs, grootscheepse belastingontwijking door de meest bevoorrechten en een financieel systeem waarin de winsten voor de bankiers zijn en de verliezen voor de belastingbetaler. Ziehier de oogst van drie decennia neoliberalisme. Het is de hoogste tijd voor politici om opportunisme te verruilen voor leiderschap, betogen Rens Knegt en Rochus van der Weg.
Het neoliberalisme, dat sinds de hoogtijdagen van Ronald Reagan en Margaret Thatcher in de jaren ’80 van de vorige eeuw de Westerse wereld en ook Nederland in zijn greep houdt, heeft samen met de doorgeschoten individualisering vele verworvenheden in onze maatschappij te grabbel gegooid.
Het
doorgeschoten neoliberalisme heeft veel maatschappelijke ellende veroorzaakt. Om met Jesse Klaver te spreken: ‘We kennen van alles de prijs, maar van heel weinig nog de waarde.’ Een bedrijf of individu kan vrij eenvoudig het voordeel van belastingontwijking uitrekenen, maar de kosten van immoreel gedrag niet. Zeker is wel dat immoreel gedrag van een zichtbaar bevoorrechte klasse de maatschappelijke waarden ondermijnt.

Essay De ideeënpolitiek van Frits Bolkestein (Merijn Oudenampsen De Groene Amsterdammer 18 oktober 2018 p. 36-39):
Een terugkeer naar rechts
Als reactie op het opkomende socialisme in het Westen zetten de
oer-neoliberalen Friedrich Hayek en Milton Friedman na de oorlog een succesvolle conservatieve tegenbeweging in gang. Dit nieuwe rechts vond in Nederland in Frits Bolkestein een hartstochtelijk pleitbezorger.
Wat de nieuwrechtse filosofie soms aan diepgang miste, maakte ze ruimschoots goed door haar trouw aan het gramsciaanse ideaal van de socialisatie van het politieke denken: ‘Het creëren van een nieuwe cultuur betekent niet alleen je eigen individuele, “oorspronkelijke” ontdekkingen. Het betekent eveneens en bovenal, de verspreiding in kritische vorm van waarheden die al ontdekt zijn, hun “socialisatie” als het ware. (…) Om een massa mensen ertoe aan te zetten om coherent en op dezelfde consistente wijze over de huidige wereld na te denken, is een “filosofische” gebeurtenis die veel belangrijker en “origineler” is dan de ontdekking door een filosofisch “genie” van een waarheid die het eigendom blijft van een kleine groep intellectuelen.’
Deze bonte verzameling nieuwrechtse politici en intellectuelen heeft de toon gezet in het Nederlandse debat sinds de jaren negentig. Dit met het doel om de Nederlandse politiek fundamenteel te veranderen aan de hand van een lang lopende ideeënstrijd.

Breukink moet weg als ING-commissaris (Frits Bolkestein - Volkskrant 17 oktober 2018 p. 26):
Ik heb geleerd dat de Tweede Kamer drie taken heeft: over wetsvoorstellen stemmen, de regering kritisch volgen en de burgers vertegenwoordigen, vooral hen die verontwaardigd zijn dat bestuursvoorzitter Ralph Hamers na een boete van 775 miljoen gewoon is blijven zitten. Nu blijkt de Kamer een nieuwe taak te hebben: ‘een bredere en overbruggende rol spelen’. Wie had dat nou gedacht? Breukink maakt zich zorgen over het toenemende wantrouwen in de samenleving. ‘Daar moeten we wat aan doen.’ We?! Hij zal zichzelf bedoelen, namelijk door zich terug te trekken als commissaris van ING waar hij zich belachelijk heeft gemaakt.

Wat als de euro verdwijnt? (Maarten Schinkel NRC 19 oktober 2018):
Als de gemeenschappelijke munt ten onder gaat in ruzie, bezwijkt in 2022 ook de Europese Unie. Maar de noordelijke landen gaan door.
De populisten
Opmerkelijk, bedacht Kleiterp zich na de bijeenkomst, terwijl de fysiotherapeut zijn werk deed. Zei voorzitter Barroso van de Europese Commissie lang geleden, kort na de introductie van de euro, niet dat de munt incompleet was en onvolkomen, en dat er een crisis nodig zou zijn om hem te vervolmaken? Dat was cynisch. Te cynisch. Maar het was ook profetisch.
De eurocrisis en het Schisma daarna hadden Europa op een verre achterstand gezet van China en Amerika. Het zou lang duren voordat die was ingelopen, als dat nog zou lukken.
Terwijl haar schouders pijnlijk onder handen werden genomen kon de onderminister een glimlach toch niet onderdrukken. De politieke stroming die destijds de ‘populisten’ werden genoemd streefde in tal van eurolanden met succes naar het afschaffen van de euro. Het Schisma volgde. En nu, zoveel jaren en crises later, was het uiteindelijke resultaat de Verenigde Staten van Europa, met een gemeenschappelijke munt. Precies datgene wat zij destijds verfoeiden.

Geldscheppers (VPRO tegenlicht 27 november 2016):
Omdat de rente al geruime tijd extreem laag staat, is de gereedschapskist van de ECB bijna leeg. Een kleine twee jaar geleden besloot Draghi daarom tot een draconische maatregel: de digitale geldpersen aanzetten. Met een simpele muisklik creëert de ECB elke maand 80 miljard euro. Die 80 miljard (Big Bazooka) verdwijnt geruisloos in het financiële systeem. Daar wordt het virtueel gecreëerde geld gebruikt om staats- en bedrijfsobligaties van banken, verzekeraars en institutionele beleggers te kopen. Zij moeten het geld vervolgens weer in de reële economie brengen.
Maarten Schinkel verzorgt de interviews in de documentaire
Geldscheppers . Maarten Schinkel is sinds 1992 redacteur van NRC Handelsblad. Hiervoor werkte hij onder andere voor het blad Quote. Voor de VPRO werkte hij als scenarioschrijver mee aan de documentaire 'De Dag dat de Dollar valt'. Ook is hij de auteur van het boek Narcissus.

De logos, eros en thymos van Narcissus (recensie Narcissus):
Als er een pil zou bestaan die je intelligenter kan maken, zou je die dan innemen? De hoofdpersoon van Maarten Schinkels roman Narcissus aarzelt geen moment. Hij begeeft zich in een wereld waarin alles draait om geld en wil zich koste wat het kost staande houden.

Een verdrag tegen ongeremd kapitalisme (Janne Nijman Volkskrant 16 oktober 2018 p. 22):
Het zou Nederland sieren een voortrekkersrol te nemen bij de totstandkoming van dit verdrag. De preventieve werking van een bindend VN-verdrag is cruciaal om mensenrechtenschendingen en milieuschade door bedrijven te voorkomen. Een VN-verdrag zou helpen om een mondiale economie te reguleren. Dat zou kunnen voorkomen dat mensen op de vlucht moeten slaan voor de gevolgen van ongebreideld kapitalisme.

Fluitje (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 20 september 2018 p. 9):
Om hem vervolgens geen millimeter te zien bewegen. Zeker als hij was van de kadaverdiscipline die de chief whips van de coalitiepartijen – Seegers, Buma en Pechtold – over hun fracties hadden uitgerold. Een parodie op democratie, had Marianne Thieme het begin september genoemd. En dat herhaalde ze vorige week: geen leervermogen, geen gewetenswroeging, zelfs niet bij partijen die daar in een eerdere fase van hun bestaan wel blijk van hadden gegeven. En er is maar één manier om dat zichtbaar te maken: laten zien dat er geen goede argumenten voor de voorgenomen maatregelen zijn.
Die hele discussie over het zogenaamde vestigingsklimaat heeft met werkgelegenheid en belastingafdrachten geen mallemoer te maken. Nederlandse multinationals hebben in twintig jaar tijd hun werkgelegenheid met viervijfde verminderd en betalen belastingpercentages die een fractie zijn van wat er in het wetboek staat. En wat naar binnen komt, vestigt zich niet hier omdat wij zo betrouwbaar zijn, zo goed Engels spreken of zo koopkrachtig zijn, maar omdat wij zulke verrekt goede fiscalisten hebben, zulke goed in elkaar getimmerde brievenbusjes en ons ministerie van Financiën multinationale belastingmigranten zo’n ongekend warm welkom heet.

Essay 10 jaar na de crisis (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 40-45):
Herschikken van de dekstoelen
Tien jaar na het begin van de financiële crisis leven de verantwoordelijke bankiers voort in verder toegenomen weelde, terwijl de rest het moet doen met lagere pensioenen, hogere zorgkosten en stijgende woonlasten. Mede mogelijk gemaakt door de politiek.
Gefinancialiseerde burgers zijn een formidabel politiek blok dat banken, makelaars, aannemers naar believen kunnen inzetten om de politiek te dwingen de huizenmarkt te (blijven) stimuleren. Het is dan ook geen toeval dat de Vereniging Eigen Huis in veertig jaar tijd op de ANWB na de grootste vereniging van Nederland is geworden. Had zij in 1975 nog een schamele vijfduizend leden, anno 2018 zijn dat er ruim 750.000. En daarmee is de belangenbehartiger van huiseigenaren groter dan de vakbonden en veel groter dan welke politieke partij ook.
Reken maar dat de politiek hier in haar beleid rekening mee houdt. En reken maar dat de bancaire sector deze achterban stilletjes heeft gebruikt om de politiek mee te chanteren. Daarom wachten we tien jaar na de crisis nog altijd op de eindafrekening.

Maatschappij op de schop door klimaathysterie
We zijn inmiddels afgestompt voor de waanzin van windmolens en zonnepanelen, die tegen aanmerkelijk hogere kosten dan conventionele elektriciteit, onbetrouwbare stroom leveren, terwijl zij geen of nauwelijks besparing van CO2-uitstoot opleveren. Maar net als Rupsje Nooitgenoeg willen klimaatbevlogenen méér. De duimschroeven dienen verder te worden aangedraaid.
Onlangs kopte de Volkskrant: ‘
Koeien moeten weg om klimaatdoelen te halen.
Zo schreef Gerard van Reijn in de Volkskrant 28 maart 2018:
Brede coalitie dringt aan op verbod standaard cv–ketel vanaf 2021, want Nederland moet van het gas af.
Het uitsterven van de cv–ketel is op de agenda gezet: op donderdag 31 december 2020 wordt de allerlaatste in Nederland geplaatst. Per 2021, dus al over twee jaar en acht maanden, wordt de standaard cv–ketel verboden. Eenmaal aan het eind van zijn levensduur kan hij dan alleen nog worden vervangen door een warmtepomp, zonnewarmte, stadsverwarming of een hybride systeem (half cv–ketel, half warmtepomp).
Dat de cv-ketel zijn langste tijd gehad heeft, was al in december vorig jaar duidelijk.
Toen zegde minister Wiebes de Tweede Kamer toe dat hij zou laten onderzoeken hoe de cv-ketel ‘geleidelijk kan worden uitgefaseerd’.

Nuon krijgt vergunning voor windpark zonder subsidie (Rijksoverheid 19 maart 2018):
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat: “Door drastisch lagere kosten worden er inmiddels windparken gebouwd zonder subsidie. Zo houden we de energietransitie betaalbaar. Door innovatie en concurrentie wordt duurzame energie steeds goedkoper, en tot nu toe sneller dan verwacht.

Een windpark op zee zonder één euro bijdrage van het Rijk, minister Kamp ziet zijn kans schoon (Pieter Hotse Smit Volkskrant 28 juni 2017):
Het volgende windpark voor de Nederlandse kust komt er mogelijk zonder bijdrage van het Rijk. Demissionair economieminster Henk Kamp geeft energiebedrijven de kans een voorstel in te dienen waarbij zij alle kosten op zich nemen. Als niemand toehapt volgt hij alsnog de gangbare procedure, waarbij de partij wint die het minste subsidie nodig heeft.

Kritiek nationale ombudsman op SER en Ed Nijpels Te positief over windenergie (Jeroen van Wensen Volkskrant 5 november 2016 p. 16):
De Sociaal-Economische Raad (SER) en SER-Kroonlid Ed Nijpels, trekker van de groene energierevolutie, bagatelliseren de nadelen van windparken, stelt de Nationale Ombudsman. Zij informeren het publiek te eenzijdig over windenergie door vooral de positieve kanten te belichten en nemen klachten van omwonenden van windturbines niet serieus.
NLVOW-voorzitter Albert Koers is blij met de uitspraak van de Ombudsman. Voor de opstelling van Nijpels kan hij weinig begrip opbrengen. 'In plaats van in te gaan op onze argumenten, kregen we het advies internationaal onderzoek naar windenergie te bestuderen. Dan zouden we ons eigen ongelijk kunnen vaststellen'. Verzoeken van Koers aan Nijpels tot nadere discussie of debat negeerde de VVD'er, aldus Koers. Ook de Ombudsman verwijt Hamer en Nijpels dat zij niet adequaat op de klachten hebben gereageerd.

De euro is sterker uit de grote depressie gekomen (Mario Centeno Volkskrant 27 juni 2018 p. 24):
De euro kwam goed uit de crisis, maar er moet meer gebeuren vóór een nieuwe crisis tot actie noopt.
Op het dieptepunt van de crisis was het niet duidelijk dat de munt er ongeschonden doorheen zou komen. De grote depressie veroorzaakte zware tijden voor veel van onze burgers en dwong lidstaten middelen te bundelen. We werden door de crisis overvallen, maar Europese leiders verlieten hun comfortzones om onze munt te verdedigen. Het vangnet van 500 miljard euro – het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) – is er wellicht het duidelijkste voorbeeld van. De economische groei die we nu meemaken, is de terugbetaling hiervoor.
Alle euro-economieën beleven nu solide groei. Overblijfselen van de crisis, zoals publieke schulden, begrotingstekorten en werkloosheid, dalen gestaag en op een tot nu toe nog nooit vertoonde gecoördineerde wijze.
Nota bene Griekenland is een bewijs van ons doorzettingsvermogen. Na acht jaar hervormingen, gesteund door 256 miljard euro aan leningen, verlaat Griekenland het steunprogramma deze zomer.
Politieke wilskracht en geduld zijn van cruciaal belang. Geduld is het beste medicijn tegen de opkomst van populisme en politieke extremen. Het verdedigen van de euro met verbeterde instellingen is nog altijd de goedkoopste weg naar groei en economische relevantie in een veranderende wereld. We hebben in het verleden andere wegen geprobeerd en die bleken veel kostbaarder.
Onze muntunie is onaf werk.
Het succes van de euro hangt af van onze politieke wil en pragmatisch leiderschap. Niets doen kost ook wat. Als we niet zorgen voor een sterkere euro waarin al onze landen kunnen bloeien, zal de munt niet houdbaar zijn. En dat gaat iedereen aan.

Het onuitlegbare (Sheila Sitalsing Volkskrant 27 juni 2018 p. 2):
Het beeld is: als je Shell heet, of Unilever, mag je vrij pinnen bij het Torentje. Daar zit een kern van waarheid in, want de groten hebben altijd beter kunnen kapitaliseren op hun machtspositie dan de kleineren. Niet voor niets brak er vorig jaar onenigheid uit binnen VNO-NCW omdat de lobby in Den Haag zich concentreert op de wensen van een handvol multinationals, terwijl middelgrote en kleine bedrijven zich onderbedeeld voelen, en dat vermoedelijk ook zijn.

Euro als splijtzwam Besluit nu over het lot van de euro (Frank Ankersmit Volkskrant 5 juni 2018 p. 22):
Spanje en Italië laten juist nu zien dat het Europese project een principiële ¬revisie moet ondergaan.
Zo heeft de geschiedenis de voorstanders van het bestaande Europa de afgelopen week naar de Rhodus gevoerd en zij daagt hen nu uit met het ‘hic Rhodus, hic salta!’ Laten we hopen dat het ogenschijnlijk onmogelijke hen toch zal lukken. En één ding staat daarbij vast: na zestig jaar van voortmodderen zal nu toch een ‘principiële sprong over de Rhodus’ gemaakt moeten worden! Zonder die verdrinken we allen in de Rhodus.

Dividenddouceurtje van kabinet 'Shell I' (Robert Giebels, Frank Hendrickx Volkskrant 10 november 2017 p. 4-5):
'Ik ben stuk gelobbyd', bekende CDA-leider Sybrand Buma donderdag onomwonden.
'Natuurlijk hebben grote bedrijven en hun belangenbehartigers aan de bel getrokken over afschaffing van de dividendbelasting. Zo werkt volgens Buma elke branche die iets gedaan wil krijgen, van het onderwijsveld tot de klimaatlobby. 'Maar de suggestie dat we zijn gechanteerd is kinderachtig. Het gaat erom of we onze eigen afweging hebben gemaakt. Het antwoord is: ja.'
Aanleiding is een bericht van de NOS dat grote bedrijven zoals de Brits-Nederlandse multinationals Shell en Unilever druk zouden hebben uitgeoefend door te hinten op een vertrek uit Nederland.
Shell lobbyde er openlijk voor, net zoals VNO-NCW dat al jaren doet. De werkgeversorganisatie stelt een 'substantiële verlaging' voor en 'uiteindelijk afschaffing'.
De coalitie lijkt ondanks alle kritiek niet van plan om de maatregel nu terug te draaien. 'We gaan dit gewoon doen', zei Dijkhoff donderdag. Ook Buma en Alexander Pechtold blijven vastbesloten. De oppositie spreekt honend over het kabinet 'Shell I': wel geld voor de multinationals, niet voor de 'normale Nederlander'. Wel 1,4 miljard voor aandeelhouders, vatte SP-Kamerlid Renske Leijten samen, niet voor 'stakende leraren, voedselbanken en 400 duizend kinderen die in armoede opgroeien'.

Koen Byttebier behandelt in zijn boek De onvrije markt hoe slechts op enkele decennia tijd het ‘economisch neoliberalisme’ zich wereldwijd heeft doen gelden.
Onder invloed van dit gedachtegoed is de verhouding tussen de financiële wereld en de reële economie inmiddels al geruime tijd geheel ontwricht. Klassiek welvarende landen ervaren hierbij steeds meer moeite om hun financiën gezond te krijgen, met als gevolg dat het model van de welvaartstaat wereldwijd op de helling staat. Voor tal van fundamentele sociaaleconomische en andere problemen, worden geen oplossingen gevonden, of zelfs amper nog serieus gezocht.
In ‘De onvrije markt’ heeft Koen Byttebier op heldere wijze de economische denkpatronen en de juridische mechanismen in kaart gebracht aan de hand waarvan het economisch neoliberalisme in de praktijk is geïmplementeerd en wijst hij tevens op de verregaande invloed die hiervan is uitgegaan op de sociaaleconomische ordening. Daarnaast belicht hij een aantal denkpistes die aan de negatieve gevolgen zouden kunnen remediëren.

Een anti-neoliberaal manifest van een roepende in de woestijn (Harm Bart Civis Mundi Digitaal #43):
Bespreking van: Koen Byttebier, De Onvrije Markt. Garant, Antwerpen-Apeldoorn, 2015.
Een anti-neoliberaal manifest
Byttebier is niet behept met deze utopische[6] verblindheid. In zijn boek stelt hij de problematische kanten van de neoliberale maatschappelijke ordening scherp aan de kaak. Een ordening die ten diepste uitgaat van een Darwinistiche maatschappijvisie: struggle for life and survival of the fittest. De heerschappij van de ‘competenten’ om met Ayn Rand[7] de fanatieke Amerikaanse voorvechtster van dit type denken te spreken. Byttebier moet er weinig van hebben. Uiterst kritisch gaat hij in op het geldwezen, op de verloedering van het financiële systeem, op de verzwakking van de democratie vanwege een te grote afhankelijkheid van de financiële wereld, op de afkalvende positie van de werkers (race to the bottom), op de achterstelling van arbeid t.o.v. kapitaal, op de groeiende kloof tussen rijk en arm, op de absurde ‘heldenstatus’ van CEO’s en andere ‘top’-functionarissen in het grote bedrijfsleven, op het in belangrijke mate gecomputeriseerde beurswezen, en op de kwalijke kanten van het kapitaal-vennootschapsmodel. Het is niet nodig dit hier allemaal gedetailleerd weer te geven. Er is in de afgelopen jaren al veel over gezegd – helaas met weinig effect.[8]
Slotakkoord
Op naar Darwin’s jungle. Met alle risico’s van dien: wie wind zaait zal storm oogsten.[21]
De voor een fundamentele herijking van het bestel waarvoor Bytteboer zich sterk maakt komt met deze loop van de gebeurtenissen wel zeer in de sfeer van een fata morgana. Heeft hij het voorvoeld? De slotalinea’s van dit sympathieke boek luiden als volgt:
“De nobele inzichten om te komen tot een rechtvaardiger samenleving zijn conceptueel denkbaar, rest enkel nog de open vraag of er ook ooit een elementaire bereidheid zal komen voor te liggen om ze in de praktijk proberen waar te maken.”
“Het is alvast zonneklaar dat dit in elk geval een fundamentele
ommekeer zal vergen in de allesoverheersende ‘sclerose van het hart’ die decennia van toepassing van de neoliberale principes hebben teweeggebracht.”

Koen Byttebier is advocaat en gewoon hoogleraar monetair en financieel recht, alsook handels-, vennootschaps- en insolventierecht aan de Vrije Universiteit Brussel. Voor Byttebier is het welletjes geweest met het huidige financiële systeem. Als resultaat van twee decennia denkwerk en onderwijs, komt hij tot de conclusie dat het tijd is voor een daadwerkelijke maatschappelijke verandering, gesteund op een resoluut altruïsme als alternatief voor de heersende waarden van hebzucht en egoïsme.
Nooit eerder kwam een oproep tot radicale hervorming van ons geldwezen uit deze onverwachte juridische hoek.

Koen Byttebier Nu het gouden kalf verdronken is. Van als hoeksteen ...
Al ruim dertig jaar bepaalt het neoliberale gedachtegoed wereldwijd de sociaaleconomische ordening. Tal van sociale correctiemechanismen die in de loop van de vorige eeuw moeizaam waren bereikt om de blinde toepassing van de vrije marktmechanismen toch enigszins te temperen, gingen daarbij op de schop. Het proces van almaar toenemende liberalisering van de wereldeconomie heeft geleid tot nefaste gevolgen voor de mensheid en onze planeet. Staten, ondernemingen en particulieren blijven hun toevlucht zoeken in systemen van schuldfinanciering, gebaseerd op de neoliberale mythe dat problemen niet aangepakt dienen te worden. ‘De onzichtbare hand die de vrije marktwerking aanstuurt, zal ze immers ooit wel vanzelf oplossen’. Het is stilaan overduidelijk dat het neoliberale gedachtegoed heeft gefaald en bovenal vorm heeft gegeven aan een manifest onrechtvaardige wereld. Toch blijven tal van landen en supranationale organisaties, zoals het Internationaal Monetair Fonds en de Europese Unie, zonder noemenswaardig debat het pad van het neoliberalisme volgen.
Waarom blijft de wereldeconomie, zelfs na de zware financiële crisis van 2008, overgeleverd aan de neoliberale waanzin? En wat is een mogelijk alternatief?

J.P. Boer Sturende belastingheffer een monster? Juridische kanttekeningen bij fiscaal instrumentalisme en ‘tax nudging’
Hoofdstuk 5 Conlusies en vervolgonderzoek
Belastingheffing van multinationals
De maatschappelijke discussie ten aanzien van belastingontwijking door multinationals valt sinds enige tijd niet meer weg te denken uit het publieke debat. Waar het gedrag van multinationals in een veranderende samenleving onder het vergrootglas wordt gelegd, dient te worden onderkend dat ook aan het optreden van de sturende overheid normeringen te stellen zijn. Kritiek op belastingontwijking wordt – al dan niet terecht – gepareerd met de opmerking dat uitsluitend gebruik is gemaakt van de fiscale mogelijkheden die de wetgever doelbewust in het leven heeft geroepen ter bevordering van het vestigingsklimaat. Het gezegde ‘wie bananen verkoopt, krijgt apen als klant’ brengt mee dat niet alleen het fiscale optreden van multinationals ter discussie dient te staan, maar omgekeerd ook dient te worden nagedacht over normeringen die aan het sturende optreden van de belastingheffer dienen te worden gesteld.

EU helpt consument foute bedrijven aan te klagen Marc Peeperkorn Volkskrant 12 april 2018 p. 12):
De Europese Commissie wil burgers beter beschermen tegen misleiding en bedrog door bedrijven. Bij schandalen zoals 'dieselgate' bij Volkswagen moeten consumentenorganisaties het recht krijgen de schade uit naam van slachtoffers te verhalen. Ook komen er zwaardere boetes voor bedrijven die inferieure producten verkopen.
In het voorstel van de Commissie krijgen consumentenbonden of andere consumentenorganisaties eveneens het recht om de schade te verhalen. Deze organisaties mogen voor burgers uit verschillende landen optreden. Als de rechter ze gelijk geeft, wordt de producent gedwongen totfinanciële compensatie, vervanging of reparatie. Een afschrikwekkende stok' die hard nodig is, aldus Jourová. Zij wees erop dat Volkswagen vanwege dieselgate in Europa slechts enkele miljoenen euro's aan compensatie heeft uitgekeerd terwijl de rekening in de VS (waar de claimcultuur nauwelijks grenzen kent) op 25 miljard staat.
Het nieuwe consumentenrecht geldt niet met terugwerkende kracht, dus Volkswagen kan er niet alsnog mee worden aangepakt.

Voor een eerlijker verdeling van de buit (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 12 april 2018 p. 22-27):
De Nederlandse economie groeit, maar mensen zien daar in hun inkomen niets van terug. Bedrijven en vermogenden profiteren, en werkenden en uitkeringsgerechtigden niet. Daar is iets aan te doen.
2. Sturen met belastingen
Hogere belastingen op kapitaal en lagere op arbeid kunnen ervoor zorgen dat werkenden netto meer overhouden. Maar belastingverschuiving helpt ook om al aan de voorkant de verdeling tussen arbeid en kapitaal te veranderen, verwacht Dirk Bezemer, hoogleraar economie in Groningen. Slimme belastingen kunnen het voor bedrijven bijvoorbeeld minder lucratief maken om hun geld in financiële handel te stoppen in plaats van het te investeren in echte productie.
7. Kapitaal reguleren
De enige manier om dit te keren, is het verbieden van alle financiële constructies die in feite gebaseerd zijn op piramidespelen, stelt Ewald Engelen, hoogleraar financiële geografie in Amsterdam. De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) zouden veel strenger moeten zijn bij het bepalen welke financiële ‘producten’ wel of niet op de markt mogen komen.
Daarnaast wordt het tijd voor ‘Bretton Woods-achtige’ regulering van kapitaal, zegt Rens van Tilburg, directeur van het Sustainable Finance Lab. De wereldgemeenschap maakte meteen na de Tweede Wereldoorlog afspraken om grensoverschrijdend kapitaalverkeer alleen mogelijk te maken als er reële producten mee betaald werden, geen kapitaalhandel om de kapitaalhandel. Van Tilburg: ‘In de decennia na de Tweede Wereldoorlog bloeiden de wereldhandel en de economie, én er waren geen financiële crises. Alle reden om op zoek te gaan naar een nieuw Bretton Woods.’ Ook het IMF buigt zich sinds kort over mogelijkheden van nieuwe kapitaalrestricties.

Kan China de VS financieel ruïneren? (Peter de Waard Volkskrant 6 april 2018 p. 28):
De VS kunnen alleen boven hun stand leven en hun enorme militaire apparaat in stand houden omdat de dollar de enige reservevaluta van de wereld is. Als China daaraan voorzichtig gaat morrelen, zullen de VS vroeg of laat in problemen komen.

Twee canons (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 5 april 2018 p. 9):
Er staat een Nobelprijs klaar voor de econoom die de twee kanten van de macro-economie met elkaar gaat verbinden. Enerzijds is er de reële kant, anderzijds de financiële. De wereld van inkomens, productiviteit, demografie en handel én die van rente, schuld, aandelen en speculatie. Vaak lijken ze niet in de pas te lopen. Toch is er maar één economie, dus aan economen de taak uit te leggen hoe het reële en het financiële met elkaar verbonden zijn. Dat lukt ons niet goed.
In de praktijk liggen de verwachte wisselkoersen systematisch boven de termijncontractkoers. Dit hoofdschuddend vaststellen is één ding, met een verklaring komen is nog iets anders. Dat laatste deed Perry Mehrling, hoogleraar in Boston. En laat de oplossing nou precies in de financiële details liggen. Termijnhandelaren moeten zich indekken tegen wisselkoersrisico. Dat risico willen ze best nemen als daar winst tegenover staat. De winst kunnen ze realiseren als hun opbrengsten (in de vorm van de termijnkoers die ze betalen) lager liggen dan de kosten (in de vorm van de wisselkoers waartegen ze over drie maanden moeten leveren). Die twee koersen kunnen dus niet gelijk zijn, zoals het leerstuk beweert. Was dit wel zo, dan was er geen winst te behalen en bestond de hele termijnmarkt niet. Ironisch: het is juist het belang van winstgedreven gedrag, hét gedragsmodel van de theoretische economie, dat een centraal leerstuk in die theoretische financiële economie ontkracht. Ze kunnen niet beide waar zijn.
Ik hoop binnenkort explosieve tijden te gaan beleven in mijn wetenschap. Iemand als Mehrling gaat daar een sleutelrol in spelen. Hij is academisch gerespecteerd én bouwt voort op die andere canon. Vooralsnog is een Nobelprijs dus uitgesloten. Maar een lontje aansteken, dat moet toch lukken.

Brexit versnelt het verval van Groot-Brittannië (Jonathan Holslag Volkskrant 10 juni 2017 Zaterdag p. 6):
Volgens de Britse historicus Arnold Toynbee hebben de grote rijken in de wereld ongeveer een eeuw nodig om op te staan en neemt hun aftakeling nog eens ongeveer een eeuw in beslag. In het geval van Groot-Brittannië zou dat kunnen kloppen. Beleefde het zijn hoogtijdagen vlak voor de Eerste Wereldoorlog, dan is het nu aanbeland op een dieptepunt. Dat is niet eens het gevolg van de Brexit. De aftakeling was reeds veel langer zichtbaar. Als de Brexit na de verkiezingen doorgaat, zal het verval versnellen tot op het punt dat zelfs de eenheid van het land bedreigd wordt.
De Britse diplomatie loopt op haar tandvlees. Dat geldt ook voor het leger. De Britse strijdkrachten zijn een onmisbaar onderdeel van de Navo. In tegenstelling tot Frankrijk en Duitsland heeft Londen echter weinig andere geopolitieke prioriteiten dan het achternalopen van Washington. Wat zullen de Britten nog betekenen? Ze geven flink meer uit aan defensie, maar zetten minder soldaten in dan Frankrijk en besteden in vergelijking ook minder aan wapensystemen. Een recent bezoek aan Portsmouth, eens een grootse marinehaven en nu een roesthoop, was voor mij een pijnlijke confrontatie met de grenzen van de Britse militaire macht. De imperiale glans is definitief verdwenen en het dreigt alleen maar erger te worden.

Loongolf (Sheila Sitalsing Volkskrant 2 maart 2018 p. 2):
Het gaat niet gebeuren. Of nauwelijks.
Omdat de Nederlandse regering graag heeft dat andere landen zich aan de IMF-adviezen houden die ze zelf langdurig negeert als het zo uitkomt - denk aan de dringende en uitstekend onderbouwde adviezen om te kappen met de hypotheekrenteaftrek uit de jaren negentig.
Omdat de Nederlandse overheid als grootste werkgever van Nederland weinig aanvechting vertoont om zelf een loongolfje onder de eigen werknemers in te zetten en zo te laten zien dat het helemaal niet zo ingewikkeld is.
Omdat een groeiend deel van de werknemers uit zzp'ers bestaat met vaak weinig onderhandelingsmacht.
En bovenal omdat de werknemersmacht van de mensen in vaste dienst almaar verder versnipperd raakt.

‘We zijn terug in de negentiende eeuw’ (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 1 maart 2018 p. 32-37):
De ook door sociaal-democraten hartstochtelijk ondersteunde neoliberale koers van de afgelopen decennia heeft de positie van werkenden aanzienlijk verzwakt. Werkgevers, aandeelhouders en andere financiële avonturiers zijn de lachende derde.
11. Werkenden betalen de belastingverlichting van bedrijven
De afgelopen decennia gingen de belastingen voor bedrijven omlaag en die voor werkenden omhoog. De winstbelasting voor bedrijven is gehalveerd en het huidige kabinet wil deze nog verder verlagen. Vooral sinds de crisis van 2008 zijn de lasten voor werkenden juist sterk gestegen, van 19,8 procent naar 22,2 procent (uitgedrukt in percentage van het bruto binnenlands product).
Arnoud Boot verklaart het meegaan van links vooral uit het bandwagon-effect:
‘Iedereen praat elkaar na en tijd voor reflectie is er niet. En je ongemakkelijke gevoelens kun je altijd sussen door kleine verbeteringen aan te brengen, dan heb je toch je best gedaan.’

En de winnaar is… het bedrijfsleven (Mirjam de Rijk De Groene Amsterdammer 1 februari 2018 p. 26-29):
Hoewel het Nederland economisch weer voor de wind gaat, zien de werkenden hun inkomen nauwelijks stijgen. Een steeds groter deel van de economische groei verdwijnt in de zakken van speculerende aandeelhouders.
Het netto beschikbare inkomen van huishoudens is gecorrigeerd voor inflatie in de afgelopen 25 jaar nauwelijks gestegen, constateerde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in de omvangrijke studie De sociale staat van Nederland. Terwijl de economie in diezelfde periode wel met bijna veertig procent groeide (gecorrigeerd voor het toegenomen aantal huishoudens). Het aantal werkende armen in Nederland is zelfs sinds 2001 met vijftig procent toegenomen, constateerde het SCP. Hoe kon het gebeuren dat werkenden zich zo’n groot deel van de nationale koek lieten afpakken? Dat kapitaal steeds machtiger wordt terwijl het bepaald niet schaars is? Het heeft veel te maken met politieke keuzes in de afgelopen decennia.

Samen krijgen we de markt wel klein (Sander Heijne de Volkskrant 17 februari 2018 Opinie p. 2-3):
Hoewel de politiek erin blijft geloven, is vrije marktwerking in de publieke sector is zelden een succes. Volgens Sander Heijne is er hoop en kunnen we als burgers het tij keren.
Onmachtig
Een lang verhaal kort: omwille van het politieke ideaal van een open spoormarkt, is een organisatorische puinhoop gecreëerd waarin het spoorpersoneel onmachtig is de winterchaos te bestrijden.
Opmerkelijk, want met de invoering van marktwerking op het spoor had het kabinet nu juist beoogd het tegenovergestelde te bereiken. Marktwerking, zo was de gedachte, zou het spoor juist goedkoper, beter en efficiënter maken.
Toeval
Ik had, toen ik mijn reconstructie van de winterchaos op het spoor publiceerde, nog geen idee van de omvang van het onderwerp dat per toeval op mijn pad was gekomen: marktwerking in de publieke sector.
Kracht van ondernemerschap
Mannen als Gerard Heineken, Anton Philips en Albert Heijn hadden geen aansporing van de overheid nodig om zich te storten op de productie van bier, lampen en de handel in voedsel. Ook ik geloof in de kracht van ondernemerschap. Sterker, ik heb mijn vaste baan bij de Volkskrant eind 2014 doelbewust opgezegd om zelf te gaan ondernemen.
Geheim memo
Een paar keer dacht ik de dominante politieke opvattingen over marktwerking te kunnen veranderen met onderzoeksjournalistiek. Zoals die keer in januari 2014 toen ik een geheim memo over NS en ProRail van top-adviseur Jaap Bierman in handen kreeg, en afdrukte in de Volkskrant.
Ideologische luiheid
Ook na dit onderzoek veranderde er niets wezenlijks in het beleid. Neem het huidige regeerakkoord.
De oplossing van Rutte-III om de problemen met marktwerking op het spoor op te lossen, is het introduceren van meer marktwerking op het spoor.
Gerichte acties En dit is hoe we de uitwassen van marktwerking kunnen bestrijden. De afgelopen dertig jaar is het geloof in de heilzame kracht van de markt geleidelijk doorgesijpeld in onze samenleving. Maatregel voor maatregel en voorziening voor voorziening. Soms was het een verbetering, maar vaak niet.
Zo stapsgewijs als de markt onze publieke voorzieningen heeft opgeslokt, zullen we onze diensten nu weer terug moeten grijpen. In navolging van activisten als Hugo Borst en de protesterende huisartsen, moeten meer burgers en beroepsgroepen die worstelen met de gevolgen van doorgeschoten marktwerking de handen ineenslaan. Veel moeite hoeft dit niet te kosten. Dankzij sociale media kunnen we ons tegenwoordig makkelijker verenigen dan ooit.
Eenmaal samen is het zaak de belangrijkste problemen waartegen we dagelijks te hoop lopen te inventariseren, zodat we het beleid met concrete voorstellen en gerichte acties weer de juiste kant op kunnen duwen.
Samen keren we het tij. De bal ligt bij ons.
Sander Heijne (1982) was van 2010 tot 2015 economieredacteur bij de Volkskrant en is auteur van het boek Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u , over dertig jaar marktwerking in Nederland.

Iedereen is beter af, behalve de burger (Koen Haegens Volkskrant 15 februari 2018 p. 17):
De Nederlandse economie heeft het beste jaar in een decennium achter de rug, al ziet de gemiddelde inwoner dat nauwelijks terug in zijn portemonnee. Maar de krapte op de arbeidsmarkt kan daar verandering in brengen.
Banenbonanza
Zorgwekkend blijft dat de gemiddelde Nederlander de economische bloei amper terugziet in de eigen portemonnee. De lonen strompelen achter de bbp-groei aan. Mede hierdoor valt de consumptie door huishoudens tegen vooral in het afgelopen kwartaal. Ook bij de bejubelde banenbonanza passen kanttekeningen. Hoewel het aantal vaste contracten flink toeneemt, blijkt het aantal flexbanen verhoudingsgewijs harder te groeien. De helft van alle extra werkgelegenheid komt bovendien voor rekening van de uitzendbranche. Dat zijn niet de best betaalde, meest zekere banen.

Vergeet lessen van invoering Euro niet (Ruud van Noort Volkskrant 15 februari 2018 p. 22):
In de Volkskrant van 8 februari waarschuwen oud-fractievoorzitter Bolkestein en oud-financieel woordvoerder Hoogervorst van de VVD voor Franse plannen voor vergaande risicodeling in de eurozone. In de praktijk: budgetoverdrachten van Noord- naar Zuid-Europa.
Dat Griekenland op oneigenlijke gronden toetrad is later wel duidelijk geworden. Net als het feit dat in de door Griekenland veroorzaakte eurocrisis de aan Griekenland toegekende omvangrijke steun primair tot doel had Franse en Duitse banken te redden die aan Griekenland te ruime kredieten verstrekt hadden.

Blaas de muntunie nieuw leven in (Henk Nijboer, Paul Tang Volkskrant 15 februari 2018 p. 22):
Nederland moet het voortouw nemen in het vormgeven van een nieuwe muntunie. We moeten niet bang zijn voor risico's.
Frits Bolkestein en Hans Hoogervorst bekijken de euro nog steeds vanuit hun perspectief van 1996, alsof de val van Lehman Brothers en daarna de reddingsoperaties van banken en de speculatieve aanvallen op eurolanden volledig aan hun voorbij is gegaan en er geen lessen te trekken zijn.
De PvdA staat voor een sociale en sterke Europese koers. Dat begint met het opschonen van de financiële sector, zodat beleggers op de blaren zitten bij omvallende banken. Daarnaast meer ruimte voor verstandig begrotingsbeleid en voor een overheid die de klappen opvangt in moeilijke tijden. En tegelijkertijd waakzaamheid voor de omvang van schulden. Niet een kortzichtige koers van ieder voor zich, maar een sterk en sociaal Europa voor ons allen.

Moeten de graaiers nu onderwijs gaan geven (Peter de Waard Volkskrant 15 februari 2018 p. 31):
Hoe harder de media tekeergingen tegen deze beroepsgroep, hoe meer applaus ze oogstten. Als er een referendum was gehouden, zouden bankiers na de voorstelling van De Verleiders (Door de Bank genomen), het boek van Joris Luyendijk (Kan niet waar zijn) en de film Wolf of Wall Street zonder uitzondering aan de hoogste boom zijn opgeknoopt.

Brave jongetjes duurder uit (Wigo Vonkeman Volkskrant 9 februari 2018 p. 25):
Het artikel van Bolkestein en Hoogervorst is mij uit het hart gegrepen. Het stelt de voorwaarde dat de lidstaten zelf eerst hun risico's moeten verkleinen, alvorens de verdieping kan plaatsvinden.
Hier zit 'm nu juist de culturele bottleneck: begrotingsdiscipline.
Al voordat de euro van kracht werd, kampten vooral de zuidelijke lidstaten met een ruimhartig begrotingsbeleid, waardoor eens in de zoveel jaar een devaluatie van de eigen munt noodzakelijk was om de staatsschuld weer 'in het gareel te krijgen'. Door de euro is die mogelijkheid verdwenen, maar de cultuur is nog steeds dezelfde. De euro zal alleen in stand gehouden kunnen worden door blijvende kunstgrepen vanuit de ECB, waardoor de risico's voor de brave jongetjes uit de klas alleen nog maar verder zullen toenemen.

Een poldereconoom die graag provoceerde (Peter de Waard Volkskrant 13 februari 2018 p. 20):
Schouten was een ouderwetse macro-econoom die graag provoceerde. Spielerij noemde hij dat. In 1969 ging hij de confrontatie aan met de bezetters die de universiteit van Tilburg hadden omgedoopt in Karl Marx Universiteit, waarbij hij ze vergeleek met de Hitlerjugend. Er werd hierover een proces tegen hem aangespannen, dat hij tot zijn verbazing verloor.
Het ging hem aan het hart hoe de universiteiten het vak macro-economie afschaften. Tot zijn dood bleef hij het wijsje van de Lorelei zingen met als zelf toegevoegde regel: Frankfurt am Main, Frankfurt am Main, wie kann ein Mensch nie von Frankfurt sein.

Ligt het CPB nu zelf aan het infuus? (Peter de Waard Volkskrant 1 april 2016 p. 23):
Het Centraal Planbureau (CPB) in Den Haag is de creatie van de econoom Jan Tinbergen. Hij was voorstander van een centraal geleide planeconomie en had een onwrikbaar geloof in de maakbare samenleving.
Tinbergen zou tien jaar het CPB leiden. Op dat moment waren zijn twee vijfjarenplannen voltooid. Hij vond Nederland te klein geworden en ging een plan maken voor een betere wereld, waarbij groei ondergeschikt werd gemaakt aan welvaartsverdeling.
Tinbergen kreeg daar in 1969 nog een Nobelprijs voor, plus de status van popster. Maar echt genieten deed hij niet meer, omdat er van zijn nieuwe plannen weinig meer terechtkwam. Collega-econoom en biograaf Jan Pen karakteriseerde hem daarom als een enigszins tragische figuur.
Politieke partijen, vooral die in de oppositie, grijpen dit aan om hun plannenmakerij niet meer op de financiële consequenties te laten controleren. Hoe ondeugdelijk de voorspellingen van het CPB ook zijn, hiermee zou vrij baan worden geschapen voor nog meer Wilderiaans populisme. Zonder CPB-doorrekeningen kan iedere politicus bij verkiezingen beloven wat hij maar wil ('hogere pensioenen', 'AOW op je 62ste', 'stop de gaswinning') zonder dat duidelijk is wat dit betekent voor de begroting.
De samenleving is allang niet meer maakbaar. Maar het CPB blijft nodig.

Econoom Jan Pen (Jaap Stam en Rob Hornstra Volkskrant 24 december 2009):
‘Mijn opinie is minder stellig. Ik formuleer het allemaal niet zo hard meer. Ik heb wel een harde stem als het moet.’
Hij schraapt zijn keel en declameert de eerste twee strofen van
Die grenadiere van Heinrich Heine.
‘Dan blijkt het grote verschil: de een wil naar zijn
vrouw en zijn kind, de ander niet. Die wil soldaat blijven.'
‘Het is het meest pacifistische gedicht dat ik ken.’
Tiesse (zijn zoon): ‘Maar die ene wil blijven vechten voor de keizer.’
Jan:
‘Ja, ja, ja, het gaat om het verschil tussen die twee.
Er valt een stilte. Niet voor het eerst, maar deze duurt langer.
Uiteindelijk zegt Jan:
‘ik herken er een ideaal in. Het ideaal van het pacifisme. Nou, hup, het is mooi geweest.’

Dat stomme economenvolk met zijn heilige koeien (Jan Pen 1976):
Een opmerkelijk voorbeeld is de inkomensverdeling. Er is onlangs een dik boek verschenen van de ethicus P.J. Roscam Abbing Ethiek van de inkomensverdeling waarin staat dat de een wel meer mag verdienen dan de ander, maar alleen in zoverre hij zich meer inspant of onaangenamer werk doet. De lezer blijft echter onkundig omtrent de orde van grootte waarin deze toelaatbare verschillen liggen. Een chirurg doet zwaar werk en moet erg goed opletten - hij mag dus wat meer geld krijgen dan de operatiezuster, want die mag desnoods eens eventjes suffen - maar hoe groot is dat verschil nu precies? Roscam Abbing vertelt het ons niet, en hij staat allerminst alleen in deze puur kwalitatieve manier van denken.
Daarom is het des te meer te waarderen dat Tinbergen sinds enkele jaren bezig is, de meest
rechtvaardige inkomensverdeling kwantitatief te benaderen. Deze combinatie van econometrie en ethiek is nieuw, en wekt veel verbazing. Ik mocht er onlangs iets over vertellen op een conferentie van loondeskundigen uit allerlei landen; ze vonden het vreemd, maar wel erg interessant. Misschien geldt dit ook wel voor sommige lezers.

De website van de Rabobank biedt houvast om de status quo van de door het Westen gehanteerde macro-economische model te duiden.
We voorzien vijf belangrijke ontwikkelingen die de wereld van overmorgen zullen vormen (klik op de ontwikkelingen voor een analyse ervan):
1. Demografie - Steeds meer en steeds oudere mensen die steeds vaker in steden een plek zoeken, moeten eten, drinken en werken;
2. Duurzaamheid - De grenzen aan wat de aarde te bieden heeft, zullen ons handelen steeds vaker beïnvloeden;
3. Geopolitiek - Geopolitiek wordt minder overzichtelijk: er is een diffusie van macht terwijl economische afhankelijkheden in de wereld groter worden;
4. Innovatie - Verdergaande innovatie is een belangrijke bron van vooruitgang. Maar innovatie levert ook uitdagingen in transities op;
5. Economie - Dit alles komt samen in de economie van overmorgen: waarbij hoge economische groei minder zeker lijkt, en de huidige uitdagingen voor de wereldeconomie wellicht een keer tot uitbarsting komen.

Megatrend 5 - In de economie komt alles samen (Hans Stegeman 31 maart 2016 Rabobank):
Feit is wel dat de mondiale schuldenberg de afgelopen jaren nauwelijks is afgenomen (Dobbs et al., 2015a). Sterker nog, de bruto schulden in de wereld zijn de afgelopen jaren alleen maar verder toegenomen (figuur 1 en 2). Weliswaar zijn de huishoudschulden in het Westen wel afgenomen, maar hiertegenover staat een aanzienlijke toename van de overheidsschulden in het Westen en vooral ook een toename van de schulden in opkomende economieën. Daar hebben vooral huishoudens en bedrijven zich verder in de schulden gestoken.

Illustratief is dat de internationale bancaire sector collectief heeft gefaald en zich desalniettemin op riante bonussen trakteert. De elite is te veel met het bemachtigen van bonussen in de weer geweest en heeft daardoor onvoldoende tijd overgehouden om op de continuïteit van de organisatie te letten, dus echt op het winkeltje te passen. Er is een new boys network ontstaan dat elkaar op een profijtelijke manier de bal toespeelt. Degenen die verantwoordelijk zijn voor de kredietcrisis laten zich extra belonen, terwijl de werknemers het gelag mogen betalen. De vraag is natuurlijk of een bonus, op deze manier van risicospreiding (risicobeheersing), op zijn plaats is? Door onverantwoordelijk gedrag ook nog eens extra te belonen is de arrogantie van de macht grenzeloos.

Het in 1972 gepubliceerde rapport Grenzen aan de groei toont de uitdagingen voor de wereldeconomie van morgen. Het balansmechanisme maakt het mogelijk golfbewegingen te reguleren. De financiёle schijnwereld berust op hartstocht (Emoties en Contrast emoties).

Het aanzetten van de Amerikaanse geldpers, het helicoptergeld gaat ten koste van het buitenland en toont de beperkingen van de kwantitatieve parameters. Een ding is duidelijk dat het Westen onder leiding van de VS de voorkeur geeft aan het bestrijden van de as van het kwaad (de keerzijde van de medaille) uit het Oosten, het moslimfundamentalisme, boven het reguleren van het marktfundamentalisme in eigen huis. Het toont het oeroude zondebokmechanisme. De as van het kwaad bestrijden, de boodschap van Christus is de unique selling point van religies.

Campus Groningen in China is een valkuil (Eric C. Hendriks de Volkskrant 19 januari 2018, p. 22):
Yantai Het plan van de Groningse universiteit om een zustercampus in Yantai te openen is naïef en schadelijk.
Wanneer universiteiten zich laten besturen als bedrijf, verliezen zij uit het oog dat internationalisering de kwaliteit van onderwijs en onderzoek moet bevorderen, niet de kwantiteit. Daarom stem ik tegen een campus in Yantai.

Yantai is verkeerde vorm van internationalisering (Jasper Been Volkskrant 17 januari 2018 p. 25):
Het huidige internationaliseringsbeleid is desastreus voor het onderwijs in Nederland.

Armpjedrukken (Bert Wagendorp Volkskrant 11 november 2017 p. 3):
Is de overheid een servicebureau voor multinationals of staat het belang van de burgers voorop? Zijn de belangen van die twee tegenstrijdig, of is steun aan de een ook gunstig voor de ander?
Hoekstra (voorheen Shell) zei dat de bedrijven
'heel koud en klinisch naar het fiscale beleid' kijken. Ongeveer even koud en klinisch als de calculerende burger. Hoekstra's aangetrouwde SP-nicht Renske Leijten: 'Willen we überhaupt wel bedrijven die zo opereren?'
Dat was een principiële vraag in een debat dat raakt aan de fundamenten van de Nederlandse democratie. Wie heeft het hier eigenlijk voor het zeggen? Waar ligt de macht? Is het kleine Nederland nog wel opgewassen tegen het armpjedrukken van Shells en Unilevers?
Jesse Klaver denkt van niet, vandaar zijn brief.

Chaos, lawaai en drama (Hans Wansink Volkskrant 11 november 2017 Sir Edmund p. 33):
Chaos, lawaai en drama: dat is wat Europa te wachten staat volgens Luuk van Middelaar. De politiek filosoof is een scherpzinnige gids in de Brusselse jungle.
'De metamorfose van de EU'
De eurocrisis, de oorlog in Oekraïne, de vluchtelingenstroom en de Brexit maakten korte metten met de gedepolitiseerde regelfabriek Europa. Gedaan was het ook met de natte droom van de bureaucraten in Brussel en de europarlementariërs in Straatsburg: die ene Europese regering over die 'steeds hechtere unie' - die 'Brusselse teleologie' is voorgoed 'in de crisisgolven verdwenen', constateert Van Middelaar met enige opluchting.
Al improviserend moesten de regeringsleiders harde keuzen maken: tussen solidariteit en verantwoordelijkheid in de eurocrisis en tussen gastvrijheid en veiligheid in de vluchtelingencrisis. Het vrije verkeer van personen in de Unie, een steunpilaar van de interne markt, blijkt opeens geen vanzelfsprekendheid meer.
In de eurocrisis waren de politieke leiders 'overdonderd door de voorstelling waarin ze terechtkwamen', schrijft Van Middelaar in De nieuwe politiek van Europa. Ze hadden niet in de gaten dat ze behalve voor hun thuispubliek 'ook speelden voor een geheel nieuwe Europese openbaarheid, die juist in en met die gebeurtenissen ontstond'. Eindelijk stroomde een omvangrijk en bont publiek toe dat een stem in de gang van zaken opeiste.
Ontwaken van de oppositie
Van Middelaar moet niets hebben van het 'kapotmaken' van de EU door politieke vandalen als Marine Le Pen en Geert Wilders, en geeft daarvoor overtuigende argumenten. Maar hij houdt de rest van zijn publiek wel een spiegel voor.
'Oppositie, tegenspraak en dissensus kunnen Europa opnieuw de dynamiek geven waarzonder de gebeurtenissenpolitiek zich niet verder kan ontplooien', schijft hij.
Hij attendeert ons erop dat die 'dissensus' zich niet zozeer manifesteert in strijd tussen politieke stromingen, als wel in strijd tussen naties met verschillende belangen en prioriteiten.
Het zijn vooral 'de grote monden van het moment': Tsipras en Varoufakis in de eurocrisis en Viktor Orbán in de vluchtelingencrisis, die de harde politieke keuzes voor het Europese publiek zichtbaar maken. 'Ze doorbreken de moedeloos makende logica van de depolitisering.' Chaos, lawaai en drama: dat is wat Europa te wachten staat. En Van Middelaar ontpopt zich als de scherpzinnige gids in de Brusselse jungle.

Paradijs (Sheila Sitalsing Volkskrant 6 november 2017 p. 2):
Vroeger, niet eens zo lang geleden, was het assisteren van bedrijven, popsterren en andere vermogende partijen bij het ontwijken van de belastingautoriteiten een respectabele betrekking. Het heette belastingplanning, er kwamen dingen bij kijken als de double Irish with a Dutch sandwich, het stuwde grondstofarme Caribische eilandjes op in de vaart der volkeren, en er kraaide geen haan naar. Nette, rechtse bladen en kranten schreven erover als een handig, nuttig instrument. Bij linkse kranten konden ze niet rekenen - daar hadden ze geen idéé.
Gaandeweg groeide de weerstand. Overheden begonnen zich af te vragen of ze de belastinginkomsten nog wel op peil konden houden wanneer alle grote vermogens en bedrijfswinsten via een trustkantoor naar Bermuda waren verhuisd. Kleinverdieners begonnen zich af te vragen of zij nog de enigen zijn die meebetalen aan de samenleving. Politici gingen zich namens de kleine man druk maken over elites die eenzijdig het sociaal contract hadden opgezegd: wel profiteren van de publieke voorzieningen in Nederland, niet naar draagkracht meebetalen aan de instandhouding ervan.
Weer staan klinkende namen met belastingallergie in de krant, in al hun naakte gierigheid. Weer is er verbijstering. Weer blijken er stiekeme financiële banden te zijn tussen onwaarschijnlijke partijen. Weer blijkt dat er een groep geprivilegieerden is die meent verheven te zijn boven de geest van de wet.
In vroeger eeuwen wilde het volk weleens oprukken naar het paleis om het hoofd van de monarch te eisen. Voor het afhakken van hoofden zijn wij, de kleine mensen, tegenwoordig te beschaafd. Nu hoeven alleen de belastingontwijkers nog beschaafd te worden.

Kabinet gaat ruim 4000 belastingdeals onderzoeken (Michaël Niewold 8 november 2017):
Er moet nog dit jaar onderzoek gedaan worden naar ruim 4000 deals die de Belastingdienst sloot met buitenlandse bedrijven. Dat heeft staatssecretaris Menno Snel (Financiën) besloten in reactie op de onthullingen uit de Paradise Papers. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Snel (D66) dat hij de Kamer begin volgend jaar op de hoogte stelt van de stand van zaken.

Europa en tax rulings
Na onthullingen door LuxLeaksxxx roept het Europees Parlement in februari 2015 een speciale onderzoekscommissie, TAXE Commissie, in het leven om de bijzondere belastingafspraken van verschillende lidstaten te onderzoeken. LuxLeaks is een internationaal collectief van onderzoeksjournalisten en publiceerde wereldwijd artikelen over rulings die de Luxemburgse overheid had afgesloten met cliënten van PwC. De documenten waren gelekt door een voormalig medewerker bij PwC. De TAXE Commissie stelt vast dat lidstaten onvoldoende informatie leveren en multinationals niet komen opdagen bij hoorzittingen.xxxi
In december 2015 krijgt TAXE 2 Commissie een nieuw mandaat om verder onderzoek te doen naar schadelijke belastingregimes van lidstaten en derde landenxxxii.
De onderzoeken naar staatssteun door de Europese Commissie en LuxLeaks brengen grote onrust teweeg. In november 2015 besluiten EU-landen om vanaf januari 2017 tax rulings automatisch met elkaar uit te wisselen. Ook hier weer: deze tax rulings worden niet openbaar gemaakt, en zijn dus niet inzichtelijk voor derde landen en Europese burgers.

Nieren van Hoekstra worden geproefd (Robert Giebels Volkskrant 8 november 2017 p. 6-7):
Een kwetsbaar debuut voor oud-senator, schrijver van het CDA-program en ex-McKinseypartner Wopke Hoekstra. Geconfronteerd met een Financiënminister zonder ervaring zal de oppositie de hard- en inschikkelijkheid van de 42-jarige noviet op een paar vlakken keuren. Uit Hoekstra's Startnota blijkt dat hij aan het eind van de rit 14 miljard meer heeft uitgegeven dan er aan belastingen is binnengekomen.
Nu de economie groeit en een bezuiniging van 50 miljard is afgerond, zal deze week geen politieke partij op de rem staan bij Hoekstra's spending spree. Dat doet de belangrijkste kabinetsadviseur wel. De minister van Financiën is veel te optimistisch over de economische groei, schrijft de Raad van State over de Startnota van Hoekstra. Bovendien, zo stelt de bezorgde Raad, hanteert Rutte III een 'leef nu, betaal later-beleid', want als de kabinetsperiode er in 2021 opzit, volgt een lastenverzwaring 'oplopend tot circa 7 miljard euro op lange termijn'. Een opmerking waar de oppositie vermoedelijk wél raad mee weet.

Waarom de kredietcrisis nooit meer opgelost wordt
Totale instorting financieel systeem ondanks reddingsplannen onvermijdelijk Krediet=Schuld.
De kredietcrisis is dus een schuldencrisis. Maar die is niet uitsluitend ontstaan doordat de banken leningen hebben verstrekt aan onvermogende hypotheekgevers met inzakkende huizen als onderpand, zoals de media ons willen doen geloven.
De kiem van de huidige crisis werd gelegd in 1999, toen onder de regering Clinton de sinds de beurscrash van 1929 bestaande strikte scheiding tussen commerciële banken en investeringsbanken werd opgeheven.
Juist deze vorm uiterst speculatieve derivatenhandel die tot dan toe illegaal was, nam sinds die tijd een enorme vlucht. Combinaties van leningen, schulden en hypotheken werden als effecten'pakketten' verhandelbaar gemaakt en aan beleggers verkocht. Hierdoor kon men het eigen financiële risico verminderen.

De huidige obsessie met concurrentiekracht is een doodlopende weg en de discussie over alternatieven voor “Lissabon” is daarom van cruciaal belang. Hoe zou de EU i.p.v. de neerwaartse spiraal van beleidsconcurrentie alleen maar te versterken bij kunnen dragen aan een opwaartse spiraal richting mondiale duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid? Dat lijkt mij een inspirerende uitdaging voor de workshops vandaag.

'Een nieuwe Pieter Lieftinck, dat is wat Europa nodig heeft' (Bernard van Praag Volkskrant 21 oktober 2011)
Om het bankenstelsel te stabiliseren, zouden de Europese leiders terug moeten grijpen naar na-oorlogse instrumenten.
Het lijkt het de hoogste tijd om te komen tot een structurele hervorming van de financiële wereld, voordat we inderdaad terechtkomen in een toestand van revolutie waarbij onvermijdelijk veel kapot zou worden gemaakt. Het is de vraag of de Europese politici de urgentie van deze situatie voldoende onderkennen. Het is niet langer een tijd voor pappen en nathouden. We komen er niet door steeds grotere garanties te geven en reservefondsen op te tuigen zonder dat we de wortels van het kwaad zelf aanpakken.
Wat wij nodig hebben, is een nieuwe Pieter Lieftinck (Nederlands minister van Financiën van 1945 tot '52). Iemand die de situatie analyseert en bereid is om onorthodoxe middelen toe te passen. De Europese leiders dienen zich los te maken van de conventionele denkschema's. Ze moeten het geldverkeer tijdelijk reguleren en tevens op langere termijn op Europees niveau een Glass-Steagall-achtige structuur bindend opleggen aan de Europese banken.

Een whodunit over uw salaris (Jonathan Witteman Volkskrant 4 november 2017 p. 14-15):
Al vier decennia liggen de lonen van Nederlanders op een gelijk niveau. Wel economische groei, maar geen salarisverhoging. Wie of wat heeft daarin de hand gehad?\\ Het ene na het andere instituut roerde afgelopen tijd de trom over de kwakkelende inkomens: het IMF, De Nederlandsche Bank, het Centraal Planbureau, allemaal vinden ze dat het tijd is voor loonsverhogingen. Ook premier Rutte is om, en zelfs werkgeversbaas Hans de Boer kan tegenwoordig leven met loonstijgingen van 'zo'n procent of 3'. Toch zijn dergelijke loonstijgingen nog in geen velden of wegen te bekennen. Hoe kan dat? De Volkskrant zet de hoofdverdachten in deze whodunit op een rij.
1. De grote uitvindingen zijn gedaan
2. Krapte is een fabeltje
3. De factor arbeid is geen machtsfactor meer

Ferdinand Grapperhaus (Frans Zoer Volkskrant 6 november 2017 p. 19):
In het artikel over Ferdinand Grapperhaus noteert Jan Tromp een citaat van hem uit september 2015: 'Opvang in de regio is geen optie meer. Wat dan wel? ... bij ons thuis is plaats.' Warme woorden van welkom, ter illustratie van zijn typering als een 'wezenlijk barmhartige jongen'.
Een studiegenoot meent dat Grapperhaus zijn overtuigingen niet wil verloochenen. Mijn vraag: wat doet hij dan in dit kabinet, op deze post? Waarom heeft hij dan getekend voor een asielbeleid waarin 'opvang in de regio' juist tot uitgangspunt is verheven?

Een wezenlijk barmhartige jongen Jan Tromp Volkskrant 4 november 2017 Zaterdag p. 8-10):
'CDA'er, maar van een totaal ander slag dan de grijze figuren van het midden'
Een vechter met een angstaanjagende energie, zeggen vrienden over Ferdinand Grapperhaus. Een scherp criticus van de huidige politiek, die hij opportunisme verwijt. Wat kunnen we van deze sociaal bewogen patriciër verwachten nu hij minister van Justitie en Veiligheid is?
In december 2016 publiceerde hij in Het Financieele Dagblad een open brief, gericht aan minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Deze had kort daarvoor de opkomst van het populisme toegeschreven aan de bankencrisis.
Grapperhaus schrijft: 'Excellentie, ik ben het niet met U eens. Het populisme is opgekomen, omdat er al twee decennia een maatschappelijke onthechting gaande is. De onderste laag van de samenleving, vijftien procent van onze bevolking, is als enige, sinds 2005, stil blijven staan in een tijd van welvaartstoename en megagrote technologische vooruitgang.'
Er is een tweede groep bij gekomen, vervolgde Grapperhaus zijn brief aan Dijsselbloem, een groep mensen die het Sociaal en Cultureel Planbureau de Onzeker Werkenden noemt. 'Het zijn mensen wier baan op de tocht staat of die net werkeloos of arbeidsongeschikt zijn geworden, en geen vooruitzichten hebben in de door uw kabinet zo vrolijk geformuleerde participatiemaatschappij. Een aanzienlijk deel van deze twee groepen behoort tot de Nederlanders die op de rand van of in armoede leven, met kinderen die geen sportclubje of Playstation hebben.'
Gereformeerde mannenbroeders
In zijn onlangs verschenen boek Rafels aan de rechtsstaat wendt Grapperhaus zich tot een andere evangelieschrijver. Uit Marcus 10-25:
Het is gemakkelijker voor een kameel om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om het koninkrijk van God binnen te gaan. Marcus 10-31: Maar vele eersten zullen de laatsten zijn, en velen, die de laatsten zijn, de eersten.
Grapperhaus haalt Thorbecke aan die waarschuwde 'dat wanneer de kloof tussen arm en rijk te groot werd wetgeving nog slechts de betekenis van ironie zou hebben'. Hij concludeert: 'Een rechtsstaat die zo is ingericht dat daarin ongelijkheid en zelfs toename van ongelijkheid wordt toegestaan, is op zijn minst gerafeld.'

'Onze samenleving raakt ontwricht' (Laura de Jong interviewt hoogleraar Ferdinand Grapperhaus Volkskrant 4 maart 2017 p. 24-25):
Onze samenleving wordt steeds ongelijker, stelt Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar arbeidsrecht in Maastricht, hoogste baas van advocatenkantoor Allen & Overy en columnist van Het Financieele Dagblad, in zijn nieuwe boek Rafels aan de rechtsstaat.
Er zijn toch geen rechtelozen in de Nederlandse samenleving?
'
Nee dat niet, maar onze van oudsher goed gehechte samenleving begint ontwricht te raken. In mijn optiek is een rechtsstaat een samenleving waarin de overheid zorgt dat iedereen op een rechtvaardige manier aan die samenleving kan deelnemen: gelijkheid, vrijheid en rechtvaardigheid. Ik constateer nu dat gelijkwaardigheid en toegang tot gelijke kansen niet meer vanzelfsprekend zijn. Er zijn in onze samenleving twee groepen die er de afgelopen tien jaar niet op vooruit zijn gegaan in inkomen, steeds meer in de hoek zitten waar de klappen vallen, en weinig kansen hebben.'

Pech voor Europa: 'Het is eten of gegeten worden' (Hans Moleman Volkskrant 1 oktober 2004):
De concurrentie is moordend. Het is eten of gegeten worden.' Dat elders ter wereld steeds minder fabrieken overblijven door de opmars van China is volgens hem onvermijdelijk. 'Daar kun je wel sentimenteel over gaan doen, maar dat helpt niets'.Het uitgestrekte Jindingcomplex bestaat uit een reeks in fris wit en blauw uitgevoerde moderne fabriekshallen. De fabrieksstraten zijn omlijst met keurig onderhouden groenstroken. Een wandeling door de opslaghal leert dat nieuwe orders uit Duitsland, Denemarken, Spanje, Frankrijk en Italië klaar zijn om de scheepscontainer in te gaan. Boven in het hoofdgebouw is een indrukwekkend grote zaal waar het kader van de communistische partij kan vergaderen. Jinding heeft, een beetje als vroeger toen het nog van de staat was, op allerlei terreinen een sociale functie in het dorp. Dat wordt nu uit de winst betaald. Het is de droom van de Chinese regering, die nog met veel te veel staatsbedrijven zit die niet willen deugen.

Reddingsboei voor Brits staal (Peter de Waard Volkskrant 23 april 2016 p. 33):
De Britse overheid is bereid veel geld te steken in het redden van het verliesgevende Tata Steel. Het gaat daarbij vooral om het bedrijf in Port Talbot in Wales - het grootste hoogovens- en staalbedrijf van het land - dat te koop is gezet door de Indiase eigenaar die ook het voormalige Hoogovens in IJmuiden bezit.
Er zal hoe dan ook naast hulp van de staat een enorm bedrag aan particulier geld nodig zijn om het bedrijf levensvatbaar te maken. Er is inmiddels een groep van investeerders gevormd - onder wie een aantal belangrijke ict-ondernemers uit Wales - die bereid zouden zijn geld in een redding van Port Talbot te steken.
Tata lijdt nu in Groot-Brittannië per dag een miljoen pond (1,25 miljoen euro) verlies. Naast herfinanciering zal een ingrijpende kostenbesparing nodig zijn om het laatste restant van wat eens het machtige British Steel was overeind te houden.

Powerhouse China (Heleen Mees Volkskrant 20 april 2016 p. 26):
In 2004 waarschuwde Nobelprijswinnaar Paul Samuelson al dat westerse economieën de grote verliezers van de mondialisering zouden worden als China erin zou slagen de innovatiekloof met het Westen te dichten. De zorgen van Samuelson werden destijds weggewuifd. Jagdish Bhagwati en anderen betoogden dat het ridicuul was om te denken dat China in staat zou zijn de kennisachterstand in te halen. Maar om de innovatie-kloof te dichten, hoeft China niet het algemene kennisniveau te verhogen, het hoeft slechts het kennisniveau aan de top te verhogen.
Het is volgens diezelfde logica dat China in 2012 op de Olympische Spelen in Londen goud in de categorie 100 meter vrije slag wist te behalen ondanks het feit dat de meeste Chinezen nog steeds zwembanden nodig hebben als ze een duik gaan nemen. Het is ook geen toeval dat China en de Verenigde Staten tijdens de Olympische Spelen vaak strijden wie de meeste medailles weet te behalen.
Als de VS en Europa er niet in slagen het defaitisme het hoofd te bieden en het vizier naar buiten te richten, zal China die innovatiekloof binnen een mum van tijd hebben overbrugd.

Blijf dumpen Chinese producten voorkomen (Agnes Jongerius, Europarlementariër voor de PvdA Volkskrant 13 april 2016):
De Europese Unie moet, evenals de VS en India, weigeren om China te erkennen als markteconomie. Anders zal China ons uit de markt prijzen.
Staalindustrie Tata maakte onlangs bekend, dat ze haar activiteiten in Groot-Brittannië zal staken. Een bericht dat bij tienduizenden Britse huishoudens als een bom insloeg. De Indiase eigenaar van ook de hoogovens in IJmuiden draaide in de verouderde Britse fabrieken miljoenen ponden verlies. De hoop om daar ooit winstgevend te worden, is verdwenen.
Oneigenlijke concurrentie
Ook voor Nederland zijn dan de risico's levensgroot. Denk alleen al aan de fietsenfabrieken in Friesland en de producenten van auto-onderdelen in Limburg.
Laten we dus nu in actie komen. Juist tijdens het Nederlands voorzitterschap kunnen we een belangrijke rol spelen in het proces. China mag onder geen beding de status markteconomie krijgen.
Zolang het speelveld met China ongelijk en oneerlijk blijft, moeten wij onze anti-dumping maatregelen juist verbeteren en moderniseren. Europa mag zich niet neerleggen bij oneigenlijke concurrentie en moet juist strijden voor eerlijke handel.

EU: China dupeert Europese staalmarkt (Jonathan Witteman Volkskrant 16 januari 2013):
China verstrekt illegale subsidies aan zijn staalindustrie en ondermijnt daarmee de concurrentiepositie van Europese staalproducenten.
Begin vorig jaar zei het 'intens ontstemde' China nog dat het aangekondigde onderzoek naar het subsidiëren van de Chinese staalindustrie een oplossing van de eurocrisis in de weg stond. Daarmee wekte China de suggestie dat het zou kunnen stoppen met het opkopen van Europese staatsobligaties als de EU haar handelsdreigementen zou doorzetten. In september, voorafgaand aan de achtste EU-China Business Summit, een zakelijke topconferentie tussen beide landen, kwamen de Chinese en EU-leiders nog overeen geen protectionische maatregelen op te leggen aan elkaar.

G20: renteverlaging en geldpers zijn als oppeppers uitgewerkt (Peter de Waard Volkskrant 28 februari 2016 p. 21):
Het probleem is dat er geen overeenstemming is over er dan wat wel moet worden gedaan als het monetaire wapen niet meer werkt. De regering-Obama wil de overheidsuitgaven opvoeren, maar krijgt daarvoor geen steun van de Republikeinen. De Britse minister van Financiën Osborne wil juist verder bezuinigen. En de Duitsers zijn ervan overtuigd dat budgettaire stimulering de crisis juist zal verergeren, omdat daardoor de al hoge schulden nog verder toenemen. Alleen China is bereid het tekort weer op te voeren. Voor hervormingen (lees: flexibeler arbeidsmarkten en lagere pensioenen) is al helemaal weinig steun.
De G20 verklaarde verder dat een Brexit (het uittreden van Groot-Brittannië uit de Europese Unie) een schok zou kunnen zijn voor de wereldeconomie.

Eten of gegeten worden in de telecom en 7 andere dingen die je moet weten (Arne Petimezas 14 februari 2015 ):
- Volgens de financieel topman Dennis Okhuijsen van telecombedrijf Altice zijn er over 5 tot 10 jaar tijd nog maar een handjevol spelers op de Europese kabelmarkt overgebleven. Okhuijsen zei tegen het Financieele Dagblad dat uit de consolidatieslag er 3 of 4 telecomreuzen tevoorschijn komen. En natuurlijk is Altice niet de prooi, maar de grote jongen die de andere spelers inlijft en een van de kolossen is die overblijft.
- KPN-topman Eelco Blok deed vanochtend ook zijn duit in het zakje en gaf ook vergezichten over de Europese telecommarkt. Blok zei tegen De Telegraaf dat de komende 1 tot 2 jaar in teken zal staan van overnames van telecombedrijven binnen de landgrenzen van EU-lidstaten. En al over 3 tot 5 jaar zal de consolidatieslag Europees gaan, aldus Blok.
- ArcelorMittal rekent op een zwaar 2015, en dat komt vooral door de mijnbouwtak die een blok aan het been is van de staalreus. ArcelorMittal denkt dat het bedrijfsresultaat (ebitda) dit jaar daalt naar 6,5 tot 7 miljard dollar nadat deze in 2014 juist steeg naar 7,2 miljard dollar van 6,9 miljard dollar. ArcelorMittal behoort tot de grootste ijzerertsproducenten ter wereld en wordt daarom hardt geraakt door de halvering van de prijs van ijzererts afgelopen jaar. De crash in de prijs van ijzererts dreunt flink door in de bottom line van ArcelorMittal, want het verdere herstel van de staalmarkt wordt teniet gedaan.

Familiebedrijven: eten of gegeten worden (Katinka Jongkind 24 maart 2016):
Ten slotte speelt schaalvergroting een rol. Veel familiebedrijven moeten tegenwoordig ook in de nichemarkten concurreren met de grotere jongens. Dus moeten ze groeien om te overleven. Het is eten of gegeten worden. Een strategie gericht op overnames ligt dan ook voor de hand.

In het programma Buitenhof 6 maart 2016 vond een stevig debat plaats tussen Thierry Baudet en Rob Riemen over het Oekraïne-referendum van 6 april. Door Rob Riemen wordt onvoldoende onderkend dat niet Brussel maar het grootkapitaal voor een belangrijk deel de touwtjes in handen heeft. Het probleem is dat te veel politici een heilig geloof hebben in het neoliberalisme. Voor het grootkapitaal is de regel van de wet belangrijker dan de geest van de wet.

De dubbele moraal viert hoogtij in het Westen. Zowel in Londen als op de Zuidas in Amsterdam zijn de miljarden van de olichargen in het Oosten van harte welkom.

Kleptocraat voelt zich thuis in 'Moskou aan de Theems' (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 7 maart 2016 p. 14-15):
Een rondje door Londen met corruptiebestrijder Borisovitsj laat zien hoe dubieuze Russen de duurste huizen in de stad bezitten. 'Niemand stelt hier vragen.'
Het mekka van Russisch geld
Londen is het mekka van Russisch geld, zegt Borisovitsj. 'Nergens is onroerend goed beter beschermd dan hier en niemand stelt vragen bij aankopen.' Zelf heeft Borisovitsj vanaf 1997 in de City gewerkt, waar hij menig oligarch heeft meegemaakt. De schimmige wereld ging hem tegenstaan. 'Bij Merrill Lynch werkte een jurist die ooit een transactie van Roman Abramovitsj tegenhield totdat helder was waar dat geld vandaan kwam. Dat zou de norm moeten zijn, besefte ik toen.'
In 2007 keerde Borisovitsj terug naar Moskou waar hij de hervormer en Poetin-criticus Aleksej Navalny steunde.
Op de hoek ligt Eaton Square, het pleintje waaraan koningin Wilhelmina woonde tijdens de oorlog. Het kwam bekend te staan als 'Het rode plein' toen de eerste oligarchen er neerstreken, aangevoerd door wijlen Boris Berezowsky. 'Die panden zijn nu te krap voor de rijke Russen', zegt Borisovitsj, terwijl hij via Belgrave Square, waar aluminimumkoning Oleg Deripaska woont, naar het bewaakte miljardairslaantje achter Kensington Palace koerst. 'Hier zijn Len Blavatnik en Roman Abramovitsj buren. Kijk, deze enorme villa's passen beter bij hun status.
Wat Borisovitsj ergert is dat zijn landgenoten die over de ruggen van de gewone Russen rijk zijn geworden, geen strobreed in de weg wordt gelegd door de Britse autoriteiten, hoe slecht de Brits-Russische relatie ook heet te zijn. Om dat aan te tonen, laat hij de tour eindigen op Whitehall, waar de overheidsdepartementen staan en de premier resideert. Op Horse Guards Avenue wijst hij op een elegant appartement. 'Dat is voor 11 miljoen pond gekocht door Igor Shuvalov, de op vier na belangrijkste politicus onder Poetin. Hij heeft een fraai uitzicht over de Theems, nietwaar?'

Een Brexit kan Europa weer socialer maken (Thomas von der Dunk Volkskrant 7 maart 2016 p. 18):
Oneerlijke concurrentie
De Britten werpen voortdurend twee belangrijke belemmeringen op voor een socialere koers, die de Europese burgers voor Europa terug zou kunnen winnen: zij zijn tegen zowel fiscale als sociale verplichtingen voor hun eigen land. Op de open markt die Europa intussen is, leidt dat tot oneerlijke fiscale en sociale concurrentie - belastingparadijzen en lage lonen aan gene zijde van de Noordzee - die de beschaafdere Europese landen vervolgens tot meegaan in een race to the bottom dwingt.
Inderdaad: onder leiding van de VVD, die - tegen de wens van de meerderheid van de bevolking - een zelfde afbraakkoers voorstaat, is Nederland de grootste fan van de Britten, en met onze eigen belastingparadijzen ook een partner in crime. Ontegenzeggelijk zal Rutte met de val van Cameron een belangrijke bondgenoot verliezen, en daardoor Nederland ook met een Brexit fors aan invloed inboeten.
Maar met de stugge vrijemarkt-koers die Den Haag nog steeds vaart, is dat geenszins een ramp. Integendeel.
De Europese bevolking is het neoliberale gedachtengoed meer dan beu, getuige de electorale opstanden van Frankrijk (Le Pen) tot Spanje (Podemos). Als het neoliberalisme een doodsklap krijgt, zou zo'n tijdelijk verlies aan Nederlandse invloed met het oog op een socialer - en dus stabieler - Europa wel eens een grote zegen kunnen zijn.

Van Baalen ligt gevoelig op het Binnenhof
Hans van Baalen. Ineens stond ie daar, op een podium in Kiev. Naast Europese VVD66 lijsttrekker Guy Verhofstadt, te maaien met dat knuistje naar Maidan. Omhoog bij de jouwe, Vladimir!, schreeuwde zijn hitserige toneelspel, De Oekraïners zijn rijpe oogst voor onze Europese Unie! Sja. Wat moet je daar nou van denken?
Verhofstadt en Van Baalen bewijzen in Kiev het gelijk van Moskou (Robbert de Witt Elsevier 22 feb 2014):
Rusland zegt al weken dat Oekraïne wordt opgehitst door Europa. Uitgerekend twee liberale europarlementariërs toonden op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev het gelijk van Rusland.
Visumplicht afschaffen?
Guy Verhofstadt en Hans van Baalen schreeuwden donderdag de betogers op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev toe dat Europa hen niet in de steek zal laten. Verhofstadt hield de betogers voor dat hun land financiële hulp moet krijgen en dat de visumplicht moet worden afgeschaft. Nou, daar zullen de meeste EU-burgers heel anders over denken.

Van Baalen: volk in Oekraïne zal zegevieren (Volkskrant 21 februari 2014):
'Dictators zullen uiteindelijk nooit winnen. Het volk zal zegevieren.' Dat zei VVD-Europarlementariër Hans van Baalen donderdagavond tijdens zijn bliksembezoek aan Oekraïne.
Samen met enkele andere liberale afgevaardigden uit het EU-parlement, onder wie de Belg Guy Verhofstadt, was hij in het centrum van Kiev, waar tegenstanders van de regering al maanden demonstreren. Daar sprak Van Baalen onder anderen met leden van de oppositie.
De liberale delegatie wilde de vreedzame oppositie op het Maidan-plein een hart onder de riem steken en verder bemiddelen tussen gematigde leden van de Partij van de Regio's van president Viktor Janoekovitsj en de oppositie.

Criminele EU politici en de (olie) maffia olichargen van de Oekraine:
Arno Wellens is onderzoekjournalist bij 925.nl. Dit tweede deel verteld hij over het corrupte handelen van bankiers en politici in de landen van het Oostblok waar de Europese politici zaken mee doen. Grootschalige corruptie en fraude op kosten van de Europese burgers en met medeweten van onze politici. Ook hier speelt Nederland/Dijsselbloem weer een cruciale rol door met fiscale constructies willens en wetens de witwas carrousel te faciliteren.
Associatieverdrag met de Oekraïne, helpt de corrupte elite het land leeg te roven. Nederland helpt daarbij crimineel geld op een nog makkelijker manier in Europa te witwassen. De burgers worden er niets beter van. Er worden in het verdrag geen mensenrechten, productie van synthetische drugs, wapenhandel of belastingontwijking aangepakt. Het enige wat concreet is geregeld is, dat de brievenbus vennootschappen niet mogen worden aangepakt.

Een klassieke tegenstelling is dat de liberalen vinden dat de overheid het probleem is en de markt de oplossing en de socialisten vice versa. Door de kredietcrisis is deze controverse opnieuw aangezwendeld. Of zoals de discussie over dit thema tussen Jan Peter Balkenende en Wouter Bos laat zien ligt de oorzaak van de graaicultuur voor de een bij de menselijke hebzucht en voor de ander dat de financiële systemen niet deugen. De een denkt vanuit de markt, het individu, de ander vanuit de overheid het collectief. De waarheid ligt in het midden en heeft op het complementaire 'en-en' denken betrekking.

Balkenende gaat ‘liever niet in’ op oorzaken van verkiezingsnederlaag (Volkskrant 29 december 2010)
De vraag waarom hij niet de regie nam op spannende momenten, wordt niet gesteld. Oud-bewindslieden van de partijen met wie het CDA regeerde, wijzen vaak op dit manco. Het lag aan de anderen: de LPF, D66 en de PvdA. Balkenende geeft nog een fijn inkijkje hoe het regeren met VVD en PvdA ging. Bij de VVD was een deal een deal. Kijk, als je nu eens wist hoe vaak bewindslieden langs de PvdA-fractie moesten. Dan moest Donner met mevrouw Hamer praten, dan moest Klink weer langs. Dat maakt het leven wel lastiger.
Het selling point voor de VVD is het economisme dat Jesse Klaver bestrijdt.

Arnold Heertje 'Domheid en arrogantie hebben de Partij van de Arbeid genekt' (Volkskrant 26 maart 2014):
De PvdA is door intellectueel en karakterologisch falen aan de verkeerde kant van de geschiedenis beland, schrijft Arnold Heertje. 'De bureaucratische aanpak van de werkloosheid door PvdA-bestuurders op nationaal en lokaal niveau is hiervan een zwaarwegend negatief gevolg.'
Sinds de oprichting in 1946 heeft de Partij van de Arbeid zich nog een halve eeuw gekoesterd in de schaduw van een maatschappelijke dynamiek die wortelt in het laatste kwart van de 19de en de eerste helft van de vorige eeuw. In zijn beruchte Den Uyl-lezing van 12 december 1995 rekende Wim Kok af met de ideologische veren van de sociaal-democratie en, naar achteraf blijkt, ook met de intellectuele veren van de eens zo kleurrijke beweging. Beide afrekeningen waren Kok op het lijf geschreven.
De bureaucratische aanpak van de werkloosheid door PvdA-bestuurders op nationaal en lokaal niveau is hiervan een zwaarwegend negatief gevolg. De geschapen onvrede vertaalt zich destructief in de aanhang van de PVV en constructief in de aanhang van de SP en D66, samen bijna de helft van het electoraat. Voor de Partij van de Arbeid niet langer een wenkend perspectief.

De hamvraag is dan natuurlijk hoe weet Jeroen Dijsselbloem zo zeker dat de geldpers wel en FTT om het rondpompen van geld fiscaal te belasten niet een antwoord op de financiële crisis is? Coen Teulings heeft inmiddels (2 december 2016) zijn oude standpunt herzien. Met de blinde vlek waarmee Jeroen Dijsselbloem c.s. de PvdA naar de afgrond heeft geleid beoogt hij nu het Europese Stabiliteitsmechanisme te 'redden'. Jeroen Dijsselbloem committeert zich aan het grootkapitaal, hij verstopt zich niet achter Duitsland maar is bezig Schauble rechts in te halen.

Jeroen Dijsselbloem heeft gelijk dat met zijn vertrek uit de tweede kamer meer vernieuwing, lees het stoppen van het marktfundamentalisme wenselijk is. Wellicht dat er nu met het motto van het kabinet-DenUyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ een begin wordt gemaakt met een paradigmawisseling richting Gulden Middenweg.

Klavers ideeën zijn niet onzinnig (B. Nooteboom Volkskrant 15 september 2015 p. 20):
De ideeën van Jesse Klaver zijn wellicht ondoordacht, maar niet onzinnig. Economen moeten openstaan voor de hervorming van hun discipline.
In zijn column van 12 september hakt Frank Kalshoven stevig in op de ideeën van Jesse Klaver. Die zouden ondoordacht en onzinnig zijn. Ondoordacht zijn ze misschien, maar onzinnig allerminst. Zijn intuïties zijn goed. Het zou beter zijn om te helpen die nader vorm te geven dan ze dogmatisch af te wijzen. Economen mogen wel wat bescheiden zijn na hun falen ten aanzien van de financiële crises.
Ik dien hier Kalshoven van repliek op de punten die hij bespreekt.
Ten eerste de 'systemen' die volgens Klaver individuen vermorzelen. Een complexe samenleving als de onze kan niet zonder systemen, stelt Kalshoven terecht, maar dat neemt niet weg dat ze regelmatig ontsporen. Neem de kwestie van de financiële instellingen.
Luyendijk doet het voorkomen alsof de problemen de schuld zijn van individuele bankiers, maar onderschat daardoor het probleem. Vele bankiers zien heel goed dat wat gebeurt niet goed is voor de samenleving, maar zij kunnen het zich alleen permitteren hun gedrag te veranderen als de anderen dat ook doen. Zij zitten in een zogenaamd prisoners dilemma. Als zij niet meedoen aan het spel van winst maken waarbij het risico op de samenleving wordt afgewenteld, dan worden ze aan de kant gezet door aandeelhouders of wordt de bank overgenomen door partijen die de kansen op winst wel pakken. De regering zit ook in een prisoners dilemma: als Nederland als enig land de bankiers hard aanpakt dan verhuizen die naar Londen. Dat alles is een pervers systeemeffect. Etc.
Horizontale controle
Er is een vorm van beperkte controle die maximale ruimte laat voor vertrouwen. Die heet horizontale controle, en is enige tijd geleden ingevoerd door het Ministerie van Financiën. Tot opluchting van velen.
Kortom, laten we als economen niet de huidige kritiek blind afwijzen en goede intuïties verwerpen omdat zij nog geen handen en voeten hebben, maar een handreiking geven om uit de voeten te kunnen. En daarmee de economische wetenschap omvormen. Redden, misschien.

Jesse Klaver krijgt na de zegetocht de kritiek (Remco Meijer Volkskrant 14 september 2015 p. 10):
Jesse Klaver houdt een goed humeur. Vrijdag verscheen zijn boek De mythe van het economisme. De publiciteit loopt geweldig, de tweede druk is opgelegd. Maar nu komt ook de kritiek. 'Inhoudelijk zo mager als een fotomodel', schreef Frank Kalshoven zaterdag. 'Daar kon ik wel om lachen', zegt Klaver goedgemutst. Etc.
Ter discussie staat ook dat Klavers boek voor een belangrijk deel gaat over zijn jeugd in Roosendaal. 'Dat vind ik nou net het goede deel van het boek', zegt Harbers plagerig. 'Ik herkende daar veel in. Maar ik heb daarna een heel andere afslag genomen.'
Rutger Bregman vindt het onnodig. 'Ik ben zelf opgegroeid in Zoetermeer, daar val ik toch ook niemand mee lastig?' Klaver: 'Het is relevant waar ik vandaan kom, want dan begrijp je beter de waarden waarvoor ik sta.'
Bregman vat de opgeruimde stemming van de middag samen. 'Ik ga blij weg. Met Jesse Klaver durf je op feestjes weer te zeggen: ja, ik ben links.'

In Buitenhof 13 september 2015 gaat Jesse Klaver in debat met econoom Bas Jacobs. Jacobs pleit in zijn boek de Prijs van gelijkheid niet zozeer voor minder economisme, maar juist voor béter economisch beleid.
Weg met kosten-baten analyses, sommige dingen zijn niet in geld uit te drukken, aldus GroenLinks leider Jesse Klaver, die deze week het politieke debat domineert met zijn boek de Mythe van het economisme. Om een einde te maken aan ongelijkheid hebben we idealen nodig en geen rekensommen, vindt Klaver.

Sol niet langer met openbaar vervoer (Hans Wansink Volkskrant van 29 oktober 2015 p. 21):
Het spoorwegnet is te belangrijk om als speelplaats voor marktexperimenten gebruikt te worden. Het enige goede dat we aan het Fyradebacle hebben overgehouden is een uitstekend rapport van de parlementaire enquêtecommissie onder leiding van CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg. De conclusies en aanbevelingen zijn hard en duidelijk geformuleerd en de onderbouwing, gelardeerd met getuigenissen van een lange stoet betrokkenen, is uitputtend. Prima leesvoer voor de winteravonden.
Minister Melanie Schultz van Haegen gaat hier zeker niet vrijuit. Het vertrouwen van het parlement en het publiek in het openbaar vervoer kan het best worden hersteld als de minister van Infrastructuur zelf het spoordossier ter hand gaat nemen. Een nieuwe staatssecretaris moet niet nog een keer worden overladen met explosief politiek materiaal.
Het rapport van de enquêtecommissie verwijt niet alleen de verantwoordelijke bewindslieden dat ze de zaken uit de hand hebben laten lopen. Ook de volksvertegenwoordigers zelf hebben het erbij laten zitten: wel blaffen maar niet bijten, in de woorden van Van Toorenburg c.s.
Voor de NS zelf reserveert de commissie de term 'wanprestatie'. Het spoorbedrijf heeft een scheve schaats gereden om concurrenten op de spoormarkt bij voorbaat uit te schakelen.
Dat experiment met marktwerking is grotendeels mislukt. De exploitatie van de stations was wel succesvol en op regionaal niveau hebben concurrenten - overigens meestal dochterondernemingen van buitenlandse staatsbedrijven - bewezen adequaat openbaar vervoer te kunnen leveren.
Maar voor het hoofdnet van intercity's en hogesnelheidslijnen geldt dat de exploitatie en het onderhoud daarvan weer in één hand moeten komen te liggen - die van de NS als zelfstandige bestuursorganisatie.
Het openbaar vervoer is geen speeltuin voor experimenten met marktwerking, maar een vitale publieke dienst die moet worden geborgd door de overheid. Dat is de belangrijkste les die uit het Fyradebacle valt te leren.

Is ABN Amro geen volksaandeel? (Peter de Waard Volkskrant van 28 oktober 2015 p. 29):
ABN Amro blijft ten slotte een systeembank.
Dat was op het hoogtepunt van het uit Groot-Brittanië overgewaaide volkskapitalisme. Propagandist was ex-vakbondsman Wim Kok, die in het laatste kabinet Lubbersminister van Financiën was geworden. Als het volk nu maar aandelen en een eigen woning kocht, zou iedereen vanzelf door de waardestijgingen rijk en gelukkig worden.
Nederland zou hetzelfde doen: thatcherisme in een socialistisch keurslijf, hoewel onduidelijk was wat dat keurslijf dan zou zijn. Het maakte de weg vrij voor het eerste paarse kabinet, waarin Gerrit Zalm de gelegenheid kreeg het Nederlandse tafelzilver van de hand te doen om de staatsschuld te verlagen. Zo lang het goed ging met de economie, de woningmarkt en de beurs zou iedereen hosanna roepen. Nederland ging met guldentekens in de ogen massaal in aandelen, verkaste naar steeds duurdere woningen, kocht woekerpolissen en waagde zich zelfs aan de hoogst speculatieve opties. Totdat het een grote zeepbel bleek te zijn.
In 2001 werd de internetbubbel (internetzeepbel) al doorgeprikt. Zes jaar later ging met de kredietcrisis de hele beurs en de woningmarkt onderuit. Het volkskapitalisme stierf een stille dood. De babyboomers kunnen nog even teren op de winsten uit het verleden op hun woningen en pensioenvermogens. De nieuwe generatie zal in veel gevallen weer moeten huren. De hipsters van nu hebben de aandelenportefeuille niet meer als belangrijk gespreksonderwerp, zoals dat het geval was met de yuppies van toen. Zij praten over de deeleconomie.
De beursgang van ABN Amro, die sinds gisteren weer een stap dichterbij is gekomen, zal geen volksfeest worden. Integendeel: niet de kleine man maar de grote beleggers worden op dit moment door het bankenconsortium gepaaid.
Voor het volk resteren alleen de kosten.

Jeroen Dijsselbloem, president van de Eurogroep wekt in Nederland de indruk dat hij met de Big Bazooka de economie, de banken heeft gered, een probleem heeft opgelost, maar in Brussel is nog niet het begin van een oplossing in zicht. Het onderzoeksrapport 'E i V' toont aan dat juist het tegendeel het geval is. De Big Bazooka is slechts een losse flodder, die de economie heeft opgeblazen.

Vergeefs bouwen op de bank (Thomas von der Dunk Volkskrant 20 april 2008):
Ooit onderscheidde het Europese model zich in dat opzicht positief van het Angelsaksische: tegenover de op hoge kortetermijnswinsten gerichte
casinomentaliteit van de beurs ginds stond de op duurzame lange-termijnsinvestering gerichte degelijkheid van de bank hier. Die was minder innovatief en oogstrelend dan de wereld van Las Vegas, maar wel een garantie voor stabiliteit en grotere stressbestendigheid. Dat de inwoners van het Europese continent overwegend gelukkiger zijn dan van het Amerikaanse, en de levenskwaliteit bij ons hoger is, hangt daarmee samen.
Met de opmars van de neoliberale dwaalleer is de leugen van de zelfregulering op de troon geheven en de aandeelhouder heilig verklaard. Optieregelingen en verkoopprovisies moesten tot maximale productievergroting aanmoedigen, en dus stimuleren het onderste uit de kan te halen - en dat leidt tot de huidige praktijken. Burgers krijgen ondeugdelijke en ondoorzichtige producten aangesmeerd, die vaak door een gerenommeerde instelling zijn goedgekeurd. Denk aan de zegen die ABN-AMRO gaf aan de geflopte luchtbel (internetzeepbel) van Verdonks boezemvriendin Nina Brink.

‘Als antropoloog beleef ik gouden tijden’ (Peter van de Werff de Volkskrant 17 mei 2020):
Daar kwam in de jaren zestig een reactie op, onder het motto
‘alles moet kunnen’. Boy oh boy, wat een geweldige storm van bevrijding. Ik blies de storm van ganser harte verder aan. Maar wat is er daarna allemaal misgegaan?
Het besef van de nadelen leidde tot de retrocultuur van ‘het nieuwe nette’. Kinderen van ouders die het huwelijk overboord gooiden, wilden een officiële bruiloft met bruid in het wit en taart van vier verdiepingen. Als volgende reactie kwam het in ere herstellen van goede gewoonten uit de jarenzestigcultuur: yoga, meditatie, mindfulness, het vrije dansen en het omhelzen: ‘de nieuwe liefde’.
Trends,
ongeacht de risico’s, hebben een formidabele kracht en zijn een fascinerend object van studie. Als antropoloog beleef ik gouden tijden.
Peter van de Werff verdedgt het gezichtspunt van Hans Feddema.

De wondere denkwereld van de economen (Peter van der Werff Volkskrant 25 juni 2015 p. 23):
Peter de Waard stelt voor dat antropologen eens onderzoek doen naar het denken van economen (Economie, 3 juni).
Ik voel mij als antropoloog wel aangesproken, met vijftig jaar ervaring met economen. Velen van hen waardeer ik om hun helderheid, hartelijkheid en humor. Je kan met ze lachen. Maar het lachen houdt op als ik over vooronderstellingen van de economische wetenschap begin. Dan blijkt dat bewustwording van die vooronderstellingen op stugge afweer stuit.
Een van de vooronderstellingen gaat ervan uit dat mensen en sociale systemen overal ter wereld net zo opereren als in het Westen. Dat idee omarmen ook economen in ontwikkelingslanden. Zij zijn opgeleid in de westerse economie en vaak roomser dan de paus. Ook zij noemen mensen en sociale systemen die afwijken van economische vooronderstellingen doodgemoedereerd 'falend' of 'imperfect', terwijl de economische wetenschap faalt door een gebrek aan algemeen geldende theorievorming.
Soorten gedrag
Een tweede vooronderstelling is dat ons economisch handelen losstaat van wat mensen verder denken, doen en voelen. Maar het economisch handelen is een geïntegreerd onderdeel van wat mensen en sociale systemen allemaal doen. Het onderzoek moet zich dus richten op interacties tussen alle soorten gedrag.
Dat vraagt om intensieve samenwerking van economen, psychologen en sociale wetenschappers. Naar mijn indruk zien sociale wetenschappers daar meer de urgentie van dan economen en psychologen.
De derde, moeilijk bespreekbare vooronderstelling is dat economische wetenschap geen onrecht in de hand werkt, of niets aan dat onrecht kan doen. Het argument is vaak dat zij geen luchtfietserij over een ideale wereld bedrijven maar realisten zijn, terwijl ze de werkelijkheid van uitbuiting en onderdrukking niet in hun reguliere wetenschap opnemen en daarmee onzichtbaar houden.
Wat ook irritatie wekt is dat niet alleen economen, maar ook politici en journalisten de imperfecte vooronderstellingen van de economische wetenschap blijven omarmen. Een overduidelijk voorbeeld is dat gevestigde politici en journalisten van 'vooruitgang' of 'verbetering' spreken als de economie groeit, terwijl er veel bewijs is dat de positie van honderden miljoenen armste mensen er niet door verbetert en het fysieke milieu er meer nadeel dan voordeel van ondervindt.

Hoe is het mogelijk dat Wim Kok (Joris Luyendijk) over zijn nieuwe boek Dit kan niet waar zijn zich door de heersende elite heeft laten inpakken?
Hoe is het mogelijk dat het vraagstuk van het zeepbel(casino)kapitalisme door bewindspersonen, die verantwoordelijk zijn voor de politieke keuzes die er worden gemaakt niet is onderkend? Het probleem met de internetzeepbel World Online van Nina Brink is dat de huid al wordt verkocht voordat de beer geschoten is. Is het niet juist zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de problemen extra heeft versterkt?
De antropoloog
Peter van der Werff laat zien op welke vooronderstellingen de denkwereld van de economen is gebaseerd.

Door Draghi's beleid worden alleen nieuwe zeepbellen opgeblazen, maar ook de kloof tussen rijk en arm vergroot. (Pieter Klok Volkskrant 12 december 2016 p. 17):
Een signaal rond het
marktfundamentalisme in de financiële wereld geeft Joris Luyendijk in zijn boek Dit kan niet waar zijn Joris Luyendijk onder bankiers op p. 85, het dot.com-schandaal (Internetzeepbel, Dot-com bubble) van rond de eeuwwisseling. De ICT-sector is volgens de utopie van Ayn Rand georganiseerd. De discussie over belastingparadijzen met Jeroen Dijsselbloem laat zien dat er slechts van een intellectueel retorische foefje, namelijk van struisvogelpolitiek sprake is. Dit geldt ook voor de retoriek rond een veilig land met Ronald Plasterk. Complexe wereldvraagstukken laten zich niet door een retorisch foefje oplossen.

'Tussenformatie wordt visieloos sprokkelen' (interview met Bas Jacobs Volkskrant 3 maart 2012)
Hoe is Nederland eigenlijk in de situatie terechtgekomen dat al die hervormingen nodig zijn?
Door een denkfout van deze regering. Namelijk dat de eurocrisis het gevolg is van de opgelopen staatsschulden, van overheidsfinanciën die niet op orde zijn. Maar de eurocrisis is in eerste instantie een bankprobleem dat is uitgelopen op een betalingsbelanscrisis bij de perifere landen. De banken hebben veel te veel riskant geleend aan landen zoals Griekenland. En ze hebben er terecht op gegokt dat de Europese belastingbetaler die landen zouden redden, terwijl in het euroverdrag expliciet staat dat we dat niet zouden doen. Daardoor zijn de eurolanden gegijzeld door de banken en kunnen de Europese begrotingsregels niet werken.

Privatiseringsverdriet (Karen Zandbergen Trouw 8 juli 2014):
Met nog twee dagen parlementaire enquête te gaan, ligt de wereld van de woningbouwcorporaties uitgekleed op straat. Senator Roel Kuiper onderzocht en beschreef hoe het algemeen belang uit beeld verdween met de privatisering van allerlei overheidsorganisaties.
Wilden we echt dat driekwart van onze elektriciteitsbedrijven verkocht werd aan het buitenland? Wilden we echt dat een solide postbezorging afzakte naar een matige kwaliteit? Willen we echt dat bestuurders van verzelfstandigde overheidsdiensten en woningbouwcorporaties zich 'marktconform' laten uitbetalen in astronomische bedragen, terwijl ze nog altijd een publiek belang dienen?' Roel Kuiper gaat nog een tijdje door met het opwerpen van retorische vragen in zijn boek 'De terugkeer van het algemeen belang' dat dit jaar uitkwam. Privatiseringsverdriet, noemt hij het beeld dat uit die vragen opdoemt.
Overheidspragmatiek
We gaan terug naar de jaren tachtig, naar de kabinetten Lubbers. "De overheidsfinanciën waren uit het lood geslagen, de werkloosheid hoog", vertelt Kuiper. Politiek Den Haag voelde zich gedwongen om in te grijpen. PTT, Hoogovens, DSM, van alles werd verzelfstandigd en geprivatiseerd.
Zonder idee erachter. "Het was vooral overheidspragmatiek."
Aan de andere kant van de Noordzee ging het een versnellinkje hoger én bevlogener, onder leiding van Margaret Thatcher. "Zo ideologisch als in Engeland is het hier nooit geweest", vertelt Kuiper. "Engeland was een voorbeeld. Daar heerste het paradigma van de vrije markt. Maar hier ging alles veel pragmatischer. We zijn een coalitieland, daarin wordt eerder op de rem getrapt."
Er was nauwelijks discussie over het waarom van het privatiseren. Geen bevlogen ideologisch debat zoals bij de buren onder Thatcher. Het ging om financiële en bestuurlijke ruimte voor de overheid. Om besparen en om versimpelen.
Hausse
Over de toekomst is Kuiper tweeledig.
Hij ziet een positieve omslag in het denken, maar vreest ook dat het project van de Europese markt dwingend blijft. "Sir Francis Cockfield, een onversneden Thatcher-adept heeft in 1985 het Witboek Interne Markt geschreven. Dat was volgens hem geen plan, maar een filosofie. De filosofie van de vrije markt. Nationale overheden moesten hierin geen belemmering zijn en de sociale paragraaf ontbrak opvallend genoeg. Nog altijd leeft in Brussel het idee dat we de NS zouden moeten privatiseren."
Hier ziet de senator het grootste gevaar. Dat overheden de greep op de eigen sectoren kwijt raken omdat ze zich committeren aan Europese afspraken.
Publieke belang
Maar hij ziet ook een grote omslag in het denken.
"Politici moeten grip hebben op diensten die in het publieke belang worden uitgevoerd. Er komt nu een brede bezinning op gang over wat in het nationaal belang is en wat niet. Daar was het eerste kabinet van Rutte al mee bezig. Bestuursorganen zijn geen vrijplaatsen voor riskant gedrag en moeten weer aanvoelen als overheidsdiensten."
Het laatste kabinet heeft er zelfs een ministeriële commissie voor ingesteld, die het publieke belang in de gaten moet houden. Onder voorzitterschap van minister Henk Kamp van economische zaken.
Dit kabinet, met Stef Blok als minister van Rijksdienst, heeft als doelstelling om zelfstandige bestuursorganen, als maar enigszins kan, terug te brengen naar het moederdepartement.
Kuiper ziet een groot verschil met twintig en tien jaar geleden. "De toenmalige minister van financiën Zalm wilde Schiphol nog privatiseren. Drinkwater is ter discussie geweest. Daar is met succes een petitie over ingediend. Inmiddels is het bewustzijn scherper. Zo heeft het kabinet duidelijk gemaakt nooit de haven van Rotterdam te zullen verkopen."
In zijn boek constateert hij dat de overheid niet langer de hoeder van het publiek belang was, maar de beschermer van private belangen is geworden in de verwachting dat dat goed zou zijn voor de publieke zaak.
"In een wereld van deelbelangen is de vraag naar het algemeen belang in nevelen gehuld. Er is weer behoefte aan een politiek gedefinieerd idee van het algemeen belang. Als de politiek er is om de boel bij elkaar te houden en vertrouwen terug wil winnen, dan ligt hier een belangrijke opgave."

Links en rechts staan in de politieke besluitvorming als gelijkwaardig tegenover elkaar. Voor het introduceren van de marktwerking door de overheid hielden de socialistische krachten (these) en rechtse, liberale krachten (antithese) elkaar aardig in evenwicht. Het is aannemelijk dat de liberalisering van de financiële markten, lees deregulering en de hypothese van de great moderation ('grote matiging') de ernst van de kredietcrisis hebben versterkt. De klassieke controverse tussen John Maynard Keynes en Milton Friedman moet daardoor in een ander perspectief worden geplaatst. Door de introductie van de marktwerking heeft het corrigerende mechanisme van het keynesianisme sterk aan kracht ingeboet. Of met andere woorden nu de wal het schip heeft gekeerd zal het herstel middels het keynesianisme moeizamer verlopen.

Is Joe Biden de evenknie van de laatste Romeinse keizer? (Peter de Waard de Volkskrant 4 oktober 2022, p. 21):
De Amerikaanse econoom
Mancur Olson schetste in de jaren tachtig een doemscenario, waarbij de westerse samenleving aan toenemende inefficiëntie ten onder zou gaan. Onoplosbare problemen zouden de kanarie in de kolenmijn zijn voor een periode van stagnatie en verval, net zoals een verouderde computer trager wordt en uiteindelijk vastloopt.
Na de verkiezing van
Donald Trump vergeleek Nobelprijswinnaar Paul Krugman de toestand van de VS met die in de nadagen van het Romeinse rijk. Sindsdien is er de Brexit geweest en recentelijk de winsten van rechts-radicalen in landen als Hongarije, Zweden, Polen en Italië. Overal zingen complottheorieën rond die met andere complottheorieën worden bestreden. Belangengroepen willen niet meer samen met andere belangengroepen de koek vergroten, ze willen voor zichzelf een groter deel van dezelfde koek.

Hoe toename en afname van ongelijkheid en welvaart in zijn werk gaat zijn boek War and Peace and War: The Rise and Fall of Empires, New York, Plume Books, 2006 en de theorie van collectieve actie van Mancur Olson. (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #33, oktober 2015):
Bespreking van het artikel van
Peter Turchin, ‘Return of the Oppressed’, Aeon Magazine*;
Door
roof en uitbuiting krijgen wij op termijn vaak tot ‘een koekje van eigen deeg’ retour volgens de wet van actie en reactie. Deze wet lijkt een universele geldigheid te hebben en kan in onze mondiale onderlinge afhankelijke samenlevingen een meer directe uitwerking hebben, aldus Olson, Power and Prosperity, hfst 1 The Logic of Power, The Criminal Methaphor, p 3 e.v. over de nadelen van roof, ook voor de rover.

Geert Mak (de Volkskrant 20 november 2004):
‘Omdat de mentaliteit van topmanagers en topbestuurders langzaam maar zeker die van de hele samenleving wordt.’ Door zijn positie zet de manager de toon, stelt Mak. Hij bepaalt de richting die de samenleving opgaat. ‘En dat is nu totaal de verkeerde kant uit.’ Mentaliteit is volgens Mak allesbepalend.
‘Kijk naar de topambtenaren op het ministerie van Onderwijs. Daar is geen enkel besef meer van good-taxpayers’ money. Het is als in de nadagen van de Gouden Eeuw: de staatskas is een ruif waar je uit eet. Wie kan, die graait.’
Dat betekent dat in de mores van deze beroepsgroep het
algemeen belang ondergeschikt is aan het particuliere. Al individualiserend, emanciperend, calculerend en concurerend, is de sociale verantwoordelijkheid afgeschaft. Dat wat nuttig is, mag best oneerlijk zijn. Uiteindelijk ondermijnt dat een samenleving. Sociale ethiek is niet veilig te stellen met een wettekst of instituut, verantwoordelijkheid moet worden aangeleerd, overgedragen.
Pieter Tordoir onderschrijft Maks vergelijking met het verval in de 18de eeuw, en hij verwijst naar de Amerikaanse econoom Mancur Olson. In
The Rise and Decline of Nations beschrijft die hoe een succesvolle natie haast wetmatig zijn aandacht richt op behoud van het verworvene, totdat de stabiliteit blijkt te zijn omgeslagen in rigiditeit en neergang onvermijdelijk is.
Op dat omslagpunt in de cyclus van welvaart en achteruitgang, verandert volgens Tordoir ook de moraal: die gaat richting decadentie. Zelfzucht en gemakzucht zetten de neergang in. Als de mentaliteit aan de top inderdaad tekenend is voor een onvermijdelijke cyclische ontwikkeling, dan zou de stagnatie van de economie meer zijn dan een conjunctureel dipje. In het gunstigste geval maken economie en samenleving een pas op de plaats en sturen ze zichzelf bij. Het ongunstige scenario voert verder.
Er is een slecht voorteken: een korte termijn-perspectief in combinatie met een roofzuchtige elite die zich tegoed doet aan de staatskas, zijn twee kenmerken die in het geheel niet horen bij een hoogontwikkelde samenleving.
Dat zijn patronen die typerend zijn voor ontwikkelingslanden Geert Mak: ‘Ik snap eigenlijk niet waarom er nog geen opstand is uitgebroken. Tegen die managerskaste groeit een enorme haat.’

Banken hebben de risicobeheersing - de ideale combinatie wel de inkomsten en niet de lasten - prima op orde. Het depositogarantiestelsel, de hypotheekrenteaftrek, aflossingsvrije hypotheek, beleggingshypotheek, securitisatie en de nationale hypotheek garantie voor woningen staan borg voor het afdekken van de ondernemersrisico’s van banken. De woningmarkt is nu volledig uit balans. Het fenomeen moral hazard spreekt voor zich. Hoe naïef kan de overheid, lees de politiek zijn?

'Verhofstadts bevliegingen kunnen wij missen als kiespijn' (Bolkestein Volkskrant 1 september 2011):
Verhofstadt keert zich tegen het idee van de natiestaat. 'Wij hebben moeite om dat los te laten. Dát is ons probleem. Wij hebben moeite ons een post-nationaal Europa voor te stellen.' Hier spreekt de Belgische politicus. Nergens in Europa wordt het idee van een Europese federatie aangehangen behalve in België. Dit komt omdat de Belgen die federatie zien als een oplossing voor hun communautaire problemen. Maar dat is zij niet.
Gemeenschappelijk uitgegeven euro-obligaties zouden onherroepelijk leiden tot een duurdere euro, tot concurrentieverlies en dus tot lagere economische groei. Willen wij dat?
De voormalige thesaurier-generaal en monetaire econoom Pieter Korteweg heeft berekend dat op een Nederlandse staatsschuld van 440 miljard euro de extra rentelasten 9 miljard per jaar zouden bedragen.
Luilekkerland
Dan de tweede reden. Die is in feite nog belangrijker dan de eerste. De euro heeft de tekortlanden in staat gesteld door een kunstmatig lage rente op te grote voet te leven. Zij bevonden zich in een luilekkerland. De euro-obligaties zullen hetzelfde doen. De tekortlanden zullen zich kunnen verschuilen in de anonimiteit van de Europese schuldenberg. Zij zullen worden afgeschermd van de markt. Dat zou hun verantwoordelijkheid verminderen terwijl die nu juist zou moeten worden verhoogd.
Hilhorst's column heeft als titel: 'Een stem die ontbreekt in Nederland'. Gelukkig maar. Hij noemt Verhofstadt een 'bevlogen Europese idealist'. Maar zulke bevliegingen kunnen wij missen als kiespijn.

'Ik zou ook graag op Guy Verhofstadt stemmen' (Marcel van Dam Volkskrant 1 september 2011)
Ik heb zondagavond met heel veel instemming geluisterd en gekeken naar Guy Verhofstadt, de vorige ( liberale) minister-president van België en met veel instemming de column daarover van Pieter Hilhorst gelezen. Verhofstadt is het prototype van een ongemakkelijke denker. Hij weet dat het bereiken en het behouden van welzijn, welvaart en rechtvaardigheid van dat soort denken afhankelijk is en dat het noodzakelijk is dit zo indringend en zo vaak mogelijk aan de kiezer voor te houden. Om te voorkomen dat die te makkelijk achter de makkelijke riedels van politici als Wilders aanlopen.
Marcel van Dam:Ik zou ook graag op Guy Verhofstadt stemmen’ (1 september 2011)
Frits kent zijn cijfers en gegevens dus niet en kletst gewoon uit zijn nek. Het wordt tijd dat Frits gewoon met pensioen gaat, hij heeft met zijn ‘tovernaarsleerling’ al genoeg schade toegebracht aan Nederland en zou zich wat mij betreft gewoon de rest van zijn leven in afzondering moeten gaan zitten schamen.

Tweedeling Europa versterkt door rente (Pieter Klok Volkskrant 5 juli 2010)
Door de lage rente wordt de steun aan Griekenland steeds lucratiever. Griekenland betaalt Nederland 5 procent rente op de leningen van 5,7 miljard met een looptijd van drie jaar. Nederland zelf betaalt voor leningen met dezelfde looptijd straks nog maar 0,9 procent rente. Winst per jaar: 234 miljoen euro.

'Een stem die ontbreekt in Nederland' (Pieter Hilhorst Volkskrant 30 augustus 2011)
Wie drie uur naar Verhofstadt heeft geluisterd, kan maar één ding constateren: zo'n stem ontbreekt in Nederland. Een bevlogen Europese idealist. Door Verhofstadt werd duidelijk gemaakt hoe alle Nederlandse politieke partijen opereren in de schaduw van de PVV. De populistische agenda bepaalt de contouren van het debat. Europa wordt vijandig bekeken en het nationale belang staat voorop. De afkeer van de Zuid-Europese spilzucht wordt breed uitgedragen.
Nostalgiepolitiek
Verhofstadt stelt dat dit aanschurken tegen de populisten averechts werkt. Mensen stemmen niet op het slappe aftreksel, maar op het origineel. Hij zet liever frontaal de tegenaanval in. Mensen maken hem graag uit voor wereldvreemde kosmopoliet, maar het is veel naïever om te denken dat het mogelijk is om miljoenen moslims weg te sturen uit Europa, om terug te keren naar de dorpsgemeenschap rond de kerk of om oude grenzen en oude munten in hun oude glorie te herstellen. Zo'n nostalgiepolitiek is duur en maakt Europa machteloos. In een geglobaliseerde economie kunnen landen alleen door samenwerking greep krijgen op de economische ontwikkelingen.

Het gaat er niet om de complexiteit van organisaties te vergroten, maar om ze te verkleinen.
Het is nuttig meer bewust te worden van de achtergronden van noodzakelijke lange termijn veranderingen en niet alleen ad hoc korte termijn vraagstukken op te lossen. De begripsverwarring ontstaat hoofdzakelijk doordat we ons met halve waarheden bezig houden. Binnen de traditionele hiërarchische structuren zijn de huidige complexe vraagstukken niet meer op te lossen. In plaats van dat we de systemen steeds complexer en ondoorzichtiger - Too big to fail - maken moeten we terug naar wat al in 1973 door de econoom E.F. Schumacher: in zijn boek Small Is Beautiful, het spreiden van risico's is aangegeven.

'Lidstaten EU moeten soeverein blijven' Marcel van Hamersveld (Volkskrant 8 juli 2011)
Is dat de kant die we op willen in Europa? Die van een nieuwe dictatuur? Dan is het hoog tijd de feiten onder ogen te zien en ons te realiseren dat de oplossing niet ligt in meer, maar juist in minder Brussel, in minder bureaucratie en niet in meer bevoegdheden afstaan. Om de vrijheid in Europa voor de komende generaties veilig te stellen, is het hoogst noodzakelijk de soevereiniteit van natiestaten niet alleen te handhaven, maar ook te versterken. Hoog tijd daarom dat Europese burgers - en niet alleen de Griekse - hun stem laten horen en gehoord worden. Economische samenwerking, ja graag. De vorming van een VSE, nee, dank u beleefd.

'Soevereine staat volkomen uit de tijd' Pepijn Corduwener (Volkskrant 12 juli 2011)
Staatssoevereiniteit is niet meer te verdedigen, het verlies ervan is de andere kant van de medaille van globalisering en daarmee van economische groei. Staten kunnen anno 2011 dus niet meer soeverein zijn, en de relatie tussen democratie en staatssoevereiniteit moet daardoor inderdaad opnieuw worden gedefinieerd. Een zekere opkomst van een Europese dictatuur betekent dit echter, gelukkig, niet.

Marcel van Hamersveld en Pepijn Corduwener verwoorden twee standpunten die haaks op elkaar staan. Het gaat er primair om de systemen minder complex, dus minder bureaucratisch en juist transparanter te maken.

Door Nout Wellink c.s. wordt van de hindsigt-bias (ik-wist-het-aldoor-al-afwijking) gesproken (Roel Janssen boek Wellink aan het woord, recensie in de Volkskrant 9 juli 2011). Men spreekt ervan wanneer mensen met de kennis van nu een voorval uit het verleden achteraf voorspelbaar en evident vinden.

Nout Wellink: ‘We dachten allemaal in hetzelfde stramien en handelden daarom procyclisch. Hier raak je aan een diepe karakteristiek van de mens. Kuddegedrag zit in de menselijke natuur.’

Het geheime stabilisatiefonds achter de Federal Reserve.
Het Amerikaanse Exchange Stabilization Fund (ESF) probeert zoveel mogelijk op de achtergrond te blijven en er is dan ook zeer weinig over bekend.
Ontdek hoe dit Stabilisatiefonds vrijwel alle financiële instellingen aanstuurt, zoals de Wereldbank, de Federal Reserve, het IMF, maar ook bijvoorbeeld de CIA en haar goudvoorraad voornamelijk investeert in de zogeheten black budget operations en propaganda.
Officieel gezien is het Exchange Stabilization Fund een reservefonds van het Amerikaanse ministerie van Financiën. Het ESF stelt de Amerikaanse regering in staat om wisselkoersen te beïnvloeden zonder de binnenlandse geldvoorraad te veranderen.
In oktober 2009 beschikte het ESF over een vermogen van $105 miljard, waaronder $58,1 miljard aan zogenoemde Special Drawing Rights (SDR), een onvoorwaardelijke kredietmogelijkheid bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

Europese denktank: VS manipuleert Eurocrisis om eigen crash te verbloemen
Grote banken slachtoffers van invoering Eurobligaties
In 2011 wacht Europa nog wel de voortgaande strijd tegen de (hoofdzakelijk Amerikaanse) financiële speculanten, die door te speculeren met de exorbitante rente op de Griekse, Ierse (... etc.) schuldenlast enorme winsten maken. Om Europa daar tegen te beschermen wordt het Europese Financiële Stabilisatie Fonds (EFSF) opgericht, een permanent Europees financieel noodfonds. Ook het recente overleg over de mogelijke invoering van -nog zeer omstreden- 'Eurobligations' (euro-obligaties of E-obligaties) valt binnen dit kader. Hierdoor zullen de speculanten zich volgend jaar gaan realiseren dat de solidariteit in Euroland zich niet tot hen uitstrekt, vooral niet als de pijlen straks ook op Spanje, Italië of België gericht worden.

Ilya Prigogine heeft het probleem al gesignaleerd waar bestuurders mee te maken krijgen:
'Het belangrijkste is dat we de strikte scheiding tussen twee culturen kunnen overstijgen. De geschiedenis van de westerse filosofie is een ongelukkige geschiedenis die alleen maar tot dualisme of monisme heeft geleid. In navolging van Spinoza zei Einstein ooit tegen De Gaulle dat we marionetten zijn zonder dit zelf te beseffen. Dat is wel een heel raar beeld. Het past perfect bij de eeuwenoude retoriek die wil dat de menselijke geschiedenis contingent en de natuurlijke gedetermineerd is. Hoe kan dit gecombineerd worden? Wij handelen in de natuur. Als wij contingent zijn, is de natuur het dus ook, want wij zijn een deel van de natuur.'

Maar eerder heeft Hans Christian Andersen het thema al in zijn het sprookje De nieuwe kleren van de keizer vertolkt.
"Maar hij heeft niets aan!" zei een klein kind.
"Ach heer, de waarheid moet je uit een kindermond horen," zei de vader en de één fluisterde tegen de ander wat het kind zei.
"Hij heeft niets aan," zegt een klein kind, "hij heeft niets aan!"
"Maar hij heeft helemaal niets aan," riep tenslotte het hele volk. En de keizer kromp inéén, want hij vond dat ze gelijk hadden, maar hij dacht: "Ik moet het maar tot het eind volhouden." En de kamerheren liepen de sleep te dragen die er helemaal niet was.

Interview: Historicus Simon Schama prijst solidariteitsbesef van banken in Republiek der Nederlanden
'17de-eeuws Holland, zo moet het' (Robert Giebels Volkskrant 2 juli 2011)
Schama trekt een voor Nederlanders aantrekkelijke conclusie over de financiële crisis: 'Als de wereld het Nederland van de Gouden Eeuw als voorbeeld had gehad, waren we nu beter af geweest.'
Dus we leren het nooit?
'De geschiedenis herhaalt zich, maar nooit exact hetzelfde. Geschiedenis is in contact komen met mensen die al lang dood zijn. Bijvoorbeeld 17de-eeuwse Hollanders. Die tonen dat het wel degelijk mogelijk is om tegelijk welvarend én menselijk én sociaal genereus te zijn.'
Wat zouden de bankiers van nu zich daarvan aan moeten trekken?
'Zij zeggen nu, na de crisis, dat wij burgers het niet allebei kunnen hebben: óf de bank loopt geen enkel risico, óf de bank leent geld uit. De banken willen dat we kiezen. Maar het voorbeeld van Nederland in de Gouden Eeuw laat zien dat de banken onzin uitkramen. Ik heb het ook net tegen die bankiers gezegd: geschiedenis moet geen entertainment zijn, het moet irriteren en je wakker houden.'

Arie Elshout Systeemcrisis
Wanneer een oplossing voor een crisis onvindbaar lijkt, dan vinden Europese regeringsleiders toch altijd wel een uitweg. Of deze ervaringsregel uit de Europese politiek opnieuw opgaat, wordt vandaag duidelijk wanneer de financiële markten opengaan.

Economie is een sociale wetenschap (Nederland) of een gedragswetenschap (Vlaanderen) die zich bezighoudt met de voortbrenging en verdeling van schaarse goederen en diensten.
De kredietcrisis leert dat de modellen van het CPB geen rekening houden dat een mens meer is dan een koel en calculerend wezen, maar zich vooral door emoties en angsten laat leiden.

Sander Boon: Oud-premier Wim Kok stelde een aantal jaren geleden dat we met z’n allen dansen op een vulkaan. Vooral de laatste tijd krijgt hij opvallend veel bijval. Paul Volcker, oud centrale bankpresident en voorganger van Alan Greenspan, waarschuwde bijvoorbeeld dat onder de schijnbare rust aan de oppervlakte van de economie er gevaarlijker omstandigheden liggen dan hij ooit had meegemaakt. Onze grote welvaart maskeert dat de economische en financiële instabiliteit in de wereld de laatste jaren sterk is toegenomen.

Beoordelingsgesprek (Margriet Oostveen de Volkskrant 9 december 2019 p. 17):
Wawoe trok al eerder aan de bel. In 2008, midden in de financiële crisis, pleitte hij op de voorpagina van de Volkskrant doodleuk
voor het afschaffen van prestatiebonussen.

Weg bij de bonuscultuur van banken (Pieter Klok, Xander van Uffelen interviewen Kilian Wawoe Volkskrant 4 januari 2010):
Kilian Wawoe is ervan overtuigd dat je bonussen moet verbieden. Wawoe constateerde na onderzoek dat de bonussen vaak onjuiste prikkels geven. Het idee is dat bonussen medewerkers aanzetten tot steeds betere prestaties, maar in de praktijk wordt vaak het omgekeerde bereikt.
Een door bonussen opgejaagde handelaar maakt wellicht op korte termijn meer winst, maar gaat op lange termijn veel meer risico’s aan.
Het ministerie van Financiën heeft de wens uit de sector om zichzelf te reguleren te snel overgenomen.
Hij wil met zijn bevindingen buiten de bank proberen een nieuw beloningsmodel te ontwikkelen.
Mensen zijn nu eenmaal niet gemaakt voor zelfkritiek, bankiers ook niet.
Zijn kritiek is vooral gericht op de commissie-Maas en op de onmacht om de banken een cultuuromslag te laten maken.

In een gezond bedrijf wordt het management dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van problemen ontslagen. De schaduwzijde van de bonussencultuur zorgt er voor dat men elkaar gaat indekken. De egospelletjes optimaal meespeelt. Zaken worden onder de pet gehouden. De bonussencultuur of met andere woorden de doofpotcultuur berust op het sentiment “Voor wat hoort wat” (do-ut-des). Wanneer het marktmechanisme niet tijdig corrigeert kan een in wezen gezond bedrijf in een zwak bedrijf veranderen.

De vertrouwens vraag is gesteld (Paul Scheffer Volkskrant 3 april 2010):
De bekende socioloog Manuel Castells beschrijft het conflict dat de democratie zwaar onder druk zet: 'Tegenover elkaar staan een kosmopolitische elite, die in dagelijkse verbinding staat met de gehele wereld, en een tribalisme van lokale gemeenschappen die zich terugtrekken in hun eigen ruimte als een laatste verweer tegen de macrokrachten die buiten hun greep hun leven bepalen.'

Tussen de verkoper en de koper, de aanbodzijde en de vraagzijde zit voor beide partijen de stem van het geweten. Uiteindelijk zijn we het allemaal zelf, die de chaos creëren. Welke leraar laten we prevaleren?

Uit het advies ‘Nu niet morrelen aan de renteaftrek’ (Volkskrant 26 maart 2010), het dilemma waar de Nederlandsche Bank mee worstelt, blijkt dat het voor de politiek niet langer mogelijk is de ‘Kool en de Geit’ te sparen.

Jan Marijnissen In gesprek met Marcel van Dam
Idealiseer je het verleden niet te veel?
‘Nee, zeker niet. Maar ik wil terug naar de empathie die elk mens aangeboren is. We hebben in onze hersenen spiegelneuronen die ervoor zorgen dat als jij begint te lachen ik dat ongemerkt ook ga doen. De mensen waarover ik het heb, zien we niet meer, en daarom is ook de empathie verdwenen. Het gaat mij dus niet om ‘vroeger was het beter’, ik wil dat we die empathie weer een kans geven, op een hedendaagse manier.
De politiek is onder invloed van het neoliberalisme en de commercialisering overgestapt van een aanbodsysteem naar een vraaggestuurd systeem. Daarmee is ook het opvoedend karakter en het gezag van de politiek verdwenen. Er zijn geen politici meer die de mensen durven uit te leggen ho| het zit. Het is nu teveel ‘u vraagt, wij draaien’. Aan elke crisis liggen , zoals bijvoorbeeld tussen 'Politicals en Professionals', ten grondslag. Door de nauwe 'verstrengeling' tussen de 'eerste, tweede en derde macht' en de 'vierde, vijfde en zesde macht' verloopt de weg naar verbetering nu relatief langzaam omdat de brokkenpiloten elkaar de hand boven het hoofd houden en geen contact meer hebben met de werkvloer. Het zelfreinigend vermogen is verloren gegaan. De brokkenpiloten die de poblemen hebben gecreëerd moeten zich nu als een ware Baron von Munchhausen aan hun eigen haren uit het moeras trekken. Met de door de overheid geïntroduceerde marktwerking dreigt de cash cow Nederland volledig te worden uitgemolken.

Een probleem kun je alleen effectief oplossen door oorzaak en gevolg duidelijk met elkaar te verbinden en niet door wat in de politiek vaak gebeurt de kool en de geit te sparen. Topbestuurders vinden dat kritiek op hun functioneren het vertrouwen in het systeem negatief beïnvloedt. De kredietcrisis leert dat de bomen niet tot in de hemel groeien. Er is een schijnwelvaart gecreëerd, die laat zien dat we te lang boven onze stand hebben geleefd. Door krediet in het systeem te pompen is een implosie door de overheid afgewend. De crisis kan alleen worden opgelost door weer meer waarde aan het systeem toe te voegen. Is het niet juist zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de problemen extra heeft versterkt?

Het korte termijn denken prevaleert bij politici en bedrijven. Bij marktdenken gaat het niet om collectieve, maar om deeloplossingen. Het op de korte termijn gefixeerde marktdenken bevordert de graaicultuur. Het wordt tijd om het dilemma markt versus moraal te doorbreken. Er is niets nieuws onder de zon. Door alle eeuwen heeft de ontkenning van de waarheid tot lijden en dood geleid. Het zijn in hoofdzaak de onschuldigen die van menselijk falen de prijs betalen. Zaken lopen mis wanneer in de politiek de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed.

John Kenneth Galbraith: Niet de markt (die heb je in elk economisch systeem) maar de corporaties, de grote bedrijfsconglomeraten, vormen de kern van het hedendaagse kapitalistische systeem en daarbinnen zijn het niet langer ondernemers of aandeelhouders die de dienst uit maken maar managers die gemakkelijker risico nemen. Dat vrije bedrijfsleven heeft de cultuur van een bureaucratie gekregen. Overheidsbureaucraten en bedrijfsbureaucraten wisselen van plek, van ministerspost naar bedrijfsleven en vice versa, één grote incestueuze club.
Galbright’s sociale ideeën waren binnen de economische wetenschap passé. Het kapitalisme heeft gezegevierd over het communisme; de mondialisering betekent dat iedereen op aarde weldra onder het kapitalisme zal leven. Een van de kritische economen die het stokje van Galbraith hebben overgenomen is Joseph Stiglitz. Vanaf de jaren negentig ontmaskert deze oud-Wereldbankeconoom de illusies van de neoliberale economen, die hij de ‘marktfundamentalisten’ noemt. Het goede nieuws volgens Stiglitz is dat ‘iedereen in de wereld nu zal beamen dat het marktfundamentalisme ten einde is’. Want: ‘nu zien we de meest marktgerichte instelling in de meest marktgerichte economie naar de overheid hollen voor hulp.’ De succesvolle Aziatische landen zullen blij zijn dat ze een sterke overheidsinvloed hebben gehouden, meent Stiglitz.

'Val aan, overheid, val aan!' (Interview met Joseph Stiglitz Volkskrant 6 februari 2010).
U hebt de kredietcrisis een morele crisis genoemd. Waarom?
Het uitbuiten van mensen aan de onderkant, door een sector die een sleutelrol vervult in de sociaal-economie heb ik ervaren als exemplarisch voor de morele kloof tussen dit soort ondernemingen en de Amerikaanse bevolking.
Wat mij voor ogen staat, is het herstel van evenwicht tussen markt, staat en burgermaatschappij. Die verhouding ligt nu zwaar uit het lood. We betalen er een hoge prijs voor.
Dat belooft een vreselijk gevecht.
Het wordt een politieke strijd die onvermijdelijk is. Er komt een gevecht op twee niveaus. De bevoorrechte groepen zullen hun positie met hand en tand verdedigen. Belangrijker is de ideologische strijd. Die gaat inderdaad over de vraag of we echt vinden dat de beste regering die regering is die het minste regeert.

Op de vrije markt regeren vraag en aanbod, koper en verkoper. Het regelmechanisme (regelkring, levenscyclus) van het kernkwadrant kan ook worden gebruikt om de vrijemarktgedachte, het marktmechanisme tot uitdrukking te brengen.

Kwantiteit--->KwantumVerkoper--->DaderWelvaart--->Onvolmaaktheid
| || |
Exuberatie<---KwaliteitSlachtoffer<---Koper‘Volmaaktheid’<---Welzijn

Het kapitalistische marktmodel zorgt voor materiële welvaart op de korte termijn, daarentegen zijn het de collectieve voorzieningen van de overheid die met name voor het immateriële welzijn van de burger op langere termijn een rol spelen. De welvaart is zeker toegenomen, maar het gevoel van maatschappelijk welzijn is in dezelfde mate afgenomen.

Een belangrijk artikel van Amartya Sen is Rational Fools, a critique of the behavioral foundations of economic theory. Hierin beschrijft hij een kritiek op de rationele keuzetheorie. Individuen handelen niet alleen op basis van rationele keuze, maar ook op basis van moraliteit.

In de geglobaliseerde politieke werkelijkheid blijft een ‘vijand’, het normen en waarden mechanisme, op de loer liggen. Op de vrije markt regeren vraag en aanbod, koper en verkoper. Wanneer er knollen voor citroenen worden verkocht, het vertrouwen wordt beschaamd spreken we van slachtoffer en dader. Het gaat volledig mis, er ontstaat een breuk wanneer extremen van het kapitalisme gaan overheersen, de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden, het gedrag wordt amoreel.De geschiedenis leert dat personen als Socrates en Jezus Christus, die aan de kant van het volk staan, juist het slachtoffer worden van een politieke moord. Als het slecht gaat zoeken de ‘daders’ een ‘zondebok’. Om zelf buiten schot te blijven treedt het oeroude zondebokmechanisme in werking. Juist diegenen die niet corrupt zijn worden opgeofferd.

Om te zorgen voor een goede kwaliteit/prijs-verhouding van geleverde producten en diensten had de overheid van oorsprong een duidelijke invloed op terreinen als volksgezondheid, transport, energievoorziening en onderwijs. Door wetgeving en regulering zorgde de overheid aanvankelijk voor een goede balans tussen vraag- en aanbodzijde. Een terugtredende overheid en de privatiseringen, met een alles moet anders op het marktdenken gebaseerd geloof (ziektekosten, gemeentefusies, kiesstelsel, onderwijshervormingen) heeft tot gevolg dat de balans verstoord raakt. Aan de kant van de aanbodzijde opereren in toenemende mate dominante marktpartijen (verzekeringsmaatschappijen, bankwereld, energieleveranciers, uitgeverijen van schoolboeken). De Nederlandse politiek is in de ban van het Angelsaksische, business driven wereldmodel.

Mensen obsessief stimuleren door alleen een worst voor te houden leidt uiteindelijk tot een grote eenheidsworst. Het is nog niet zo lang geleden dat nonnen alleen voor hun zielenheil in de gezondheidszorg werkten. Klanten die zich geen dure aanvullende verzekeringen kunnen veroorloven dreigen op termijn juist overgeleverd te worden aan een communistische zorgwinkel die uiteindelijk alleen eenheidsworst in de aanbieding heeft. De VVD is een voorstander van profitziekenhuizen. Het verzet van de Amerikaanse artsen tegen ‘corporate medicine &#146; heeft de groei van ‘ziekenhuiskapitalisme’ wel vertraagd maar zeker niet tegengehouden.1 De groei van profitziekenhuizen gaat door. Vandaag de dag is één op de zes ziekenhuizen in de VS in bezit van aandeelhouders. De grote HCA-keten van Amerikaanse ziekenhuizen is onlangs door grote investeerders van de beurs gehaald voor 33 miljard euro.
Optimisten menen dat competitie de ziekenhuizen efficiënter maakt. Pessimisten vrezen dat deze ontwikkeling slecht uitpakt voor de zorg voor onverzekerde mensen en de charitasmissie van ziekenhuizen.

De kredietcrisis is mede een gevolg doordat de afgelopen decennia het publieke en het private domein volledig met elkaar verweven zijn geraakt. Om welvaart te creëren werkt de onzichtbare hand van Adam Smith in het private domein goed, echter voor het creëren van welzijn in het publieke domein slecht. De grote verwarring ontstaat wanneer onder het etiket van het algemeen publieke belang zaken worden verkocht die op het private eigenbelang betrekking hebben. Het publieke domein werd zo aan het private domein verkwanseld. De wolf in schaapskleren bestaat nog steeds. Er blijven handige kooplieden die knollen voor citroenen verkopen. Het gegoochel met financiële constructies mist elk houvast met de reële wereld. In de financiële sector is naar voren gekomen dat de managers de deugdelijkheid van hun producten zelf niet meer begrepen. Incompetentie wordt dan beloond. Eigenbelang versus algemeen belang zal altijd een dilemma blijven. Duidelijk is naar voren gekomen dat de fixatie op kortetermijnwinst ten koste gaat van continuïteit op langere termijn. Aan het publieke domein en met name aan het welzijn (Goede, Ware en Schone) dient weer een sleutelrol te worden toegekend.

De door de overheid heilig verklaarde markteconomie, de vermarkting van openbare diensten met het rampzalige onderwijsbeleid van de afgelopen decennia tot gevolg is een groter probleem dan de enkele fundamentalisten. De Bijlmerramp laat zien, hoe knap we ons zelf ook vinden, dat risico's niet geheel zijn uit te sluiten.

Volgens een schatting van de FNV uit 2005 overlijden in Nederland ieder jaar 2500 mensen door ongelukken op de werkvloer of aan werk gerelateerde aandoeningen.

De afgelopen decennia heeft bij productontwikkeling het accent gelegen op het optimaliseren van waarden en functies (Waarde-analyse). Er komt een omslagpunt in de trend om de levenscyclus van producten steeds korter te maken. De komende decennia zal de aandacht meer en meer naar duurzaamheid (Cradle to Cradle) verschuiven.

Het drie dichotomieën-model van de marketing is een door Shelby D. Hunt geïntroduceerd classificatiesysteem van de marketing[1].

====

Samenvatting (‘Bezieling en Ressentiment’, Perceptie, Wederkerigheid tussen 'Individu en Collectief', Maskerkwadrant)

Plato: Het lichaam is een gevangenis voor de menselijke geest?
Plato: De ware aard der dingen wordt door onze woorden niet onthuld maar verhuld.
Plato’s motto: God gaat meetkundig te werk. ( H.P. Blavatsky Een toelichting op de De geheime leer: stanza’s I-IV p. 123)
Emil Cioran: Het is echter een heldere, cionareske paradox dat de mens juist vanwege de wil tot slagen een eindeloze reeks catastrofen achter zich laat: je manifesteren betekent je door een of andere vorm van volmaaktheid laten verblinden. Denken leidt tot niet-handelen. De utopie houdt volkeren jong en vitaal. Wijsheid maakt hem oud en futloos. Dat zag je al bij de Romeinen. Toen ze ten langen leste door contact met de Grieken beschaafd werden, sloeg de vermoeidheid toe en waren ze een gemakkelijke prooi voor de utopisch gedreven barbaren.
H.P. Blavatsky: De kennis van het zelf is de wijsheid zelf.
De weg naar uiteindelijke vrijheid ligt in uw ZELF. (De Stem van de Stilte, p. 36 of Drie Wegen, Één Pad, p. 66 vers 169)
Thomas Carlyle: Zie diep genoeg en je zult muziek zien: het hart van alle dingen is altijd muziek.(“If you look deep enough you will see music; the heart of nature being everywhere music.”)
Nietzsche: Jede Gemeinschaft macht, irgendwie, irgendwo, irgendwann - »gemein«.
Victor Frankl: Everything can be taken from a man but one thing: the last of the human freedoms—to choose one’s attitude in any given set of circumstances, to choose one’s own way.”
H.J. Witteveen: Het gaat er dus om de spiegel van ons bewustzijn om te draaien: van buiten naar binnen, zodat wij bewust kunnen worden van ons ware wezen dat een uitstraling is van het Goddelijke licht dat door de hele schepping schijnt (PRANA december 2008/januari 2009).
Pierre Vinken: De emoties die wij onbewust aan het hart toekennen - liefde, betrokkenheid, bezieling, intimiteit - zijn nog dezelfde als die van eeuwen geleden. En mijn intuïtie zegt mij dat deze gevoelens van het hart van een hogere orde zijn dan de regels van het verstand.
Marcel van Dam: De collectieve betrokkenheid van burgers is versplinterd waardoor de individuele onverschilligheid vrij baan krijgt (Volkskrant 29 augustus 2013 p. 22).
Godfried Bomans: ‘De samenleving is als een spiegel: als zij ons lelijk aankijkt, hebben wij meestal de tong uitgestoken.’ (Peter de Waard de Volkskrant 22 december 2021 p. 23)
Juan Keymer We weten niet wat een individu is, iets halverwege de schaal tussen competitie en symbiose. (Volkskrant 28 juni 2008)
Stelling: Door het neoliberalisme, het monetaire medicijn, de eurostabiliteitscultuur van vrijwel onbeperkt scheppen van geld, het wanbeleid van macro-economen, lees casinokapitalisme wordt het echte ondernemerschap in de micro-economie vernietigd.
Stelling: Zaken lopen mis wanneer in de politiek de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed.
Stelling: Alleen een interdisciplinaire grensoverschrijdende benadering, een integrale denktrant, de synthese van de alfa-, béta- en gammawetenschappen, het onderkennen van de twee kanten van één medaille brengt de Theorie van alles een stapje verder. De unificatietheorie kan niet worden uitgevonden want het is de status quo van de alfa-, béta- en gammawetenschappen. Kunst maakt het mogelijk, de 4e dimensie (4Ddenkraam), de synthese tussen de drie domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers weer te geven.
Manfred Kets de Vries: Filosofen hebben door de eeuwen heen verklaard dat mensen - en hun leiders - hoofdzakelijk beheerst worden door hartstocht (Emoties en Contrast emoties), niet door rede.
Stelling: Kunstenaars voelen (Emoties en Contrast emoties) in het algemeen beter aan wie de mens is dan wetenschappers. Al vervult de wetenschap bij het integreren, de synthese van de verschillende disciplines een cruciale rol.
Voor 'Winst en Verlies' geldt de spreuk van Titus Maccius Plautus (254-184 v.Chr.) dat de kost gaat voor de baat uit. Voor een gezonde boekhouding dienen inkomsten en schulden in balans te zijn.
In hoeverre is het slim geweest het de kost gaat voor de baat uit volledig voor de new economy het 'Angelsaksische model' live now pay later in te ruilen?
Chris van Dam:Als het ertoe doet, is je drijfveer je enige reddingsboei

Overtuigende gids bij het oeuvre van Plato (Robin Waterfield de Volkskrant 16 maart 2024, katern Boeken & Wetenschap p. 12):
Geen twijfel mogelijk. De
grootste filosoof uit de Griekse oudheid was Plato (ca. 427-347 v.Chr.). Met zijn vele ‘dialogen’ over zijn leermeester Socrates heeft hij zijn stempel gedrukt op de hele westerse wijsbegeerte. Zijn invloed reikt tot in de huidige tijd. Maar wat weten we eigenlijk van Plato’s leven? Van Plato als mens? Bitter weinig, want met de bronnen daarvoor is het oppassen: de voornaamste zijn Plato’s eigen werk en een paar verhalen uit de latere oudheid.

Bestuurscultuur (Buietnhof 25 februari 2024 NPO1):
Hanke Bruins Slot over steun voor Oekraïne, Simon Shuster over 'The Showman' Volodymyr Zelensky, Rutger Bregman sluit aan om te praten over verzet en eigen verantwoordelijkheid.

Een Rondje Zachtheid (John Schoorl interviewt Boudewijn Betzema Volkskrant Magazine 30 december 2023, p. 14-19):
Er is veel
hardheid in de wereld, zowel op grote als op kleine schaal. Voormalig Troostdichter Boudewijn Betzema ijvert daarom voor het taoïstische idee van de zachte kracht. Meer dan ooit hebben mensen behoefte aan Een Rondje Zachtheid, aldus de bedenker van dit troostende ommetje.
Wat hij nog wel wil zeggen is dat hij zich als
gezien beschouwt, als Troostdichter. En met bijna een landelijke beloning. Hij was namelijk in de race geweest om de Compassieprijs 2018 naar Deventer te brengen, een award in het leven geroepen door de Engelse publiciste Karen Armstrong. Uiteindelijk kreeg hij in Amsterdam uit haar handen de derde prijs uitgereikt.
Je zou kunnen zeggen,
een troostprijs.

Schrijven en studeren is mijn religie’ (Julien Althuisius interviewt Karen Armstrong 24 september 2022 Volkskrant Magazine p. 60-64):
Ooit was ze non, nu is schrijven over
spiritualiteit en religie haar godsdienst. Maar ook in muziek en een goed glas wijn vindt Karen Armstrong het goddelijke.
Een
belangrijk inzicht uit haar boek is dat vrijwel geen enkele godsdienst – behalve het christendom en het judaïsme – God ziet als iemand die de wereld bestiert vanuit de hoge hemel. ‘Het goddelijke zit hem in een bepaalde kracht, die in zoveel verschillende culturen naar boven komt dat het wel een archetype lijkt. In China is het qi, in India noemen ze het rita; het is een kracht die in alle dingen zit. Het is fysiek en spiritueel en we kunnen het niet bevatten. De goden komen voort uit die kracht; zij zijn slechts dienaars of gedaanten van rita.’
De Britse dichter
William Wordsworth (1770-1850) inspireerde Armstrong. ‘Hij was al heel bezorgd over de onthechting van de mens met de natuur. Hij heeft zichzelf aangeleerd op een andere manier naar de natuur te kijken. Dat lees je in zijn gedicht Lines Composed a Few Miles above Tintern Abbey. En prompt citeert Armstrong een gedeelte van het gedicht.
Als ze de laatste zin heeft uitgesproken – ‘een
beweging en een geest die alle denkende dingen voortdrijft, alle objecten van alle gedachten, en door alle dingen heen rolt’ – veert ze op. ‘Dat is precies qi. Hij begrijpt het. Hij gebruikt ook het woord something en niet het woord God. Zeker in het Westen zien het christendom en het judaïsme God als degene die de wereld heeft geschapen.’ Die God, en nu citeert ze de filosoof Francis Bacon, ‘heeft ons gezegd dat we de aarde moeten onderwerpen’. ‘Dat hebben we gedaan. En kijk eens wat ervan is gekomen.’
Museum: The British Museum in Londen
Een paar dingen vind ik fantastisch. De
Cyruscilinder bijvoorbeeld (een antieke kleicilinder waarop een declaratie is geschreven uit naam van de Perzische koning Cyrus II De Grote, red.). Cyrus II maakte van het Perzische rijk een wereldrijk. Waar andere wereldrijken heel overheersend waren, predikte Cyrus vrede. En voor zover dat mogelijk was, kreeg hij dat ook voor elkaar. Hij stuurde bijvoorbeeld de Joden, die naar Babylon waren gedeporteerd na de revolutie, terug naar huis. En ook de gevangenen werden heengezonden.

Het wordt tijd dat we andere mensen, dieren, planten en stenen beschouwen als een heilige eenheid (Tineke Bennema de Volkskrant 24 augustus 2022 p. 24):
De boeren zullen hun bedrijven moeten inleveren, maar dan is de natuur in Nederland nog niet gered. Er is een totaal andere houding nodig ten opzichte van de natuur. Een van nieuwsgierigheid, verwondering en met een portie nederigheid.
Manier van denken
In het nieuwe boek van theoloog en voormalige non Karen Armstrong, De heilige natuur, toont zij aan dat de oplossing uit de klimaatcrisis ook moet worden gezocht in onze manier van denken over de natuurlijke wereld om ons heen. Het christendom en de westerse filosofen, vooral gericht op de cognitieve vaardigheden van de mens (‘ik denk, dus ik ben’), hadden weinig oog voor de plaats van de mens in de natuur. Zonder water en lucht had Descartes niet lang kunnen denken/bestaan. Ze stelden dat de natuur er was voor de mens om van te profiteren en te domineren. Dat was Gods wens zelfs. Het jodendom en christendom plaatsen eerst God boven de natuur en daarna de mens erbuiten als plaatsvervangend heerser.
Confucianisme, taoïsme, islam en filosofen zoals de uitzonderlijke en
verguisde Spinoza, zij toonden de mens niet als een hoger wezen dan de andere op aarde. De mens heeft zijn functie, net als de andere. Sterker nog, hij werd pas gelukkig als hij zichzelf ziet als niets bijzonders en alles om zich heen heel schoon vindt: andere mensen, dieren, planten, stenen, planeten, en respecteert en beschouwt als een heilige eenheid. Waarin hij zijn plaats kent.

Opinie & Debat - Geen ‘geneuzel’, geen ‘gedram’, 2024 mag het jaar worden van het ongemakkelijke gesprek aangaan (de Volkskrant 29 december 2023, p. 23-25):
Waar verheugen de
kunstenaar, de wetenschapper, de muzikant, de jurist of de akkeronderzoeker zich op in het nieuwe jaar? Onze gastcolumnisten van 2023 blikken vooruit.

In de nieuwe politieke realiteit heeft natuur geen schijn van kans (Yvonne Hofs de Volkskrant 22 december 2023, p. 4):
De ruk naar rechts in de Tweede Kamer
manifesteerde zich ook in het eerste landbouwdebat na de verkiezingen. Een meerderheid liep zich het vuur uit de sloffen voor de ‘gangbare’ boeren. Het natuurbelang zit in de verdrukking.

Zomaar emoties van je afschreeuwen, getuigt van mentale luiheid (Marjan Slob de Volkskrant 11 december 2023, p. 20):
Geert Wilders is politiek binnengelopen met de suggestie dat het goed is om je emoties de vrije teugel te geven en ongefilterd ‘te zeggen waar het op staat’. Een gevaarlijk idee, stelt Denker des Vaderlands Marjan Slob.

WRR en SCP: tweedeling dreigt in Nederlandse samenleving (Petra de Koning NRC 30 oktober 2014)

Lezers over populisme (Theo Verstraten de Volkskrant 20 december 2023, p. 28):
‘In Nederland is
een extreemrechtse dijk doorgebroken. Voorkom dat heel Europa onder water komt te staan’
Systeemfouten
Wat fijn dat Bas Bijlsma ons waarschuwt voor de gevaren van de met een keuze voor Wilders dreigende autocratie. Blijkbaar heeft hij als expert in het vroegtijdig herkennen van geweldrisico’s en democratisch verval onvoldoende bodem geboden aan de partij waarvan hij deel uitmaakt, want in de campagne is dit thema onderbelicht gebleven. Maar fijn dat Bijlsma ons achteraf waarschuwt. Overigens lijkt de vergelijking met Hongarije, Polen en Rusland, waar de democratie niet echt een historische herkomst kent, een wel erg gemakzuchtige.
Het zou fijn zijn geweest als
Bijlsma ons wat meer inzicht had gegeven in de wending van de PvdA onder Wim Kok, die zijn rode veren afschudde en ziel en zaligheid verkocht aan de markt. Later nog eens dunnetjes overgedaan door Diederik Samsom, die nu zo nauw met Frans Timmermans samenwerkt. Is het prettiger te leven in een ‘marktocratie’ dan in een autocratie?
Wat is er te kiezen in dit land? Werpt één van de partijen zich op als strijder tegen de markt of is de vermenging van politiek, media en multinationals inmiddels zodanig dat die strijd al bij voorbaat wordt opgegeven? De burger wordt opgezadeld met stemrecht dat op geen enkele manier hoop geeft op een democratische vertaling ervan. Zo langzamerhand lijkt het erop of je of voor de éne of de andere systeemfout mag kiezen. Wie durft ons niet alleen te waarschuwen voor systeemfouten, maar ze ook te bestrijden?

Wij zijn degenen die de rechtsstaat kunnen onderhouden en beschermen (Ibtihal Jadib de Volkskrant 20 december 2023, p. 2):
Dat de kennis over en het verantwoordelijkheidsgevoel voor de rechtsstaat zo gebrekkig zijn, kan bezwaarlijk aan burgers worden verweten als de overheid zelf niet het goede voorbeeld geeft. Denk hierbij aan de oproep vorige week van PVV, NSC, VVD en BBB aan de Eerste Kamer om de Spreidingswet niet meer te behandelen. Of aan de Nationale Ombudsman die zich uitsprak over lagere overheden die in de steek worden gelaten: ‘Afspraken worden voor de zoveelste keer niet nagekomen. De overheid blijft onbetrouwbaar.’

Dreigingsniveau 4. Ik vroeg mij af wat ‘een reële kans’ op een aanslag betekent (Max Pam de Volkskrant 20 december 2023, p. 19);
Nog
weinig leraren van toen werken bij de school. Van het plan om de school naar Paty te vernoemen is weinig terechtgekomen en ook het beoogde standbeeld voor Paty staat er niet. Overigens werd twee maanden geleden in Arras nog een Franse leraar doodgestoken door iemand die ‘Allahoe akbar!’ riep. Over deze moord is nog geen boek geschreven.
Fijne feestdagen gewenst en bedenk dat er altijd nog
een dreigingsniveau 5 bestaat.

Stop het slaapwandelen richting autocratie en houd de PVV en Wilders buiten de macht (Bas Bijlsma de Volkskrant 18 december 2023, p. 20):
Je moet altijd serieus nemen wat
anti-rechtsstatelijke politici zeggen. Ze doen namelijk meestal ook wat ze zeggen. Kijk naar de politieke vrienden van Wilders in Polen, Hongarije en Rusland.

In ‘het veiligste land voor Joden in Europa’ is de angst nooit weg (Arnout le Clercq de Volkskrant 4 december 2023, p. 13-15):
Hongarije is het veiligste land voor Joden in Europa, zegt premier Viktor Orbán. Dat komt volgens hem door zijn harde migratiepolitiek: geen migranten uit de Arabische wereld. Binnen de Joodse gemeenschap, de grootste van Centraal-Europa, vinden zijn woorden weerklank én tegenspraak.
Hoe dat komt is volgens de premier
klip en klaar: zero tolerance voor antisemitisme én zijn migratiepolitiek, die vluchtelingen en migranten uit de Arabische wereld buiten de deur houdt.
De Amerikaanse ambassadeur in Boedapest,
David Pressman, mengde zich in de discussie. Fysieke veiligheid van Joden als graadmeter voor antisemitisme noemde hij ‘een grotesk lage standaard’. Met onder meer de campagnes tegen Soros laat de Hongaarse regering zijn andere gezicht zien, aldus Pressman, die zelf van Joodse afkomst is. De voetbalwedstrijden ‘spreken hen niet vrij van de posters die ze hebben opgehangen.’

De langste nacht voor de Joodse Raad (25 juni 2017 NPO2):
Hans Knoop realiseert zich dat hij zijn leven aan het instinct van zijn vader heeft te danken. In deze documentaie interviewt Hans Knoop professor Bob Moore en na ca. 11 minuten stelt Knoop: 'dat de eenvoudige redenering van zijn vader was dat de Joodse Raad een verlengstuk was van de Nazi's en dat kon nooit veel goeds beloven.''
In deze documentaire gaat Hans Knoop op zoek naar de wortels van het kwaad.

Michaël Persson (de Volkskrant 30 oktober 2009): Pas na zijn pensioen wordt wereldleider groen
Zo was de bijeenkomst van de beroemde milieuclub misschien wel typerend voor de huidige stand van zaken op weg naar Kopenhagen. Bijna iedereen is het erover eens dat we grotere offers moeten brengen om de klimaatverandering tegen te gaan. En bijna iedereen is het erover eens dat iemand anders daarmee moet beginnen.

Slecht gesternte (Lilyan van Halbeek de Volkskrant 2 december 2023, katern Zaterdag p. 22):
Verkenning gaat van start onder een slecht gesternte’, kopte de krant afgelopen maandag. Ook in het stuk over twee pagina’s was sprake van ‘slecht gesternte’. Daar wil ik, astroloog met ruim 25 jaar ervaring, even op reageren.
Een slecht gesternte bestaat niet. De mens heeft altijd een vrije wil. De planeten dwingen niet. En we kunnen het niet op de sterren schuiven. Astrologie gaat uit van ‘
zo boven, zo beneden’. Elke planeetpositie en elke planeet­combinatie heeft in de taal van de astrologie zijn eigen symboliek. Die kun je positief of negatief invullen en uitleven.
In een persoonlijke horoscoop kun je zien waar de uitdagingen liggen, zowel in aanleg als in
ontwikkelingsproces. Maar hoe een persoon de uitdagingen aangaat, dat beslist hij of zij uiteindelijk zelf. Astrologie kan het zelfinzicht vergroten, waardoor je bewustere keuzes kunt maken.
Horoscopen kun je maken voor personen, maar ook voor landen of kabinetten of voor het tijdstip van de sluiting van de stembus. blue%Mundane astrologie
houdt zich bezig met de tijdsgeest (of tijdsgeest) en wereld­gebeurtenissen. Dan gaat om collectievere energieën en ons collectieve bewustzijn. Dat is niet in een oneliner te vatten, en al helemaal niet in een voorspelling.
Doemdenken heeft geen nut. De ­moderne astrologie denkt niet in ‘slechte gesterntes’. We worden niet door gesterntes geregeerd. We hebben een vrije wil en zijn verantwoordelijk voor ons eigen bewustzijn en onze eigen keuzes, hoe zwaar de uitdagingen ook zijn.

Laat Omtzigt in de Kamer de rechtsstaat bewaken, dat is nu belangrijker dan ooit (Raoul du Pré de Volkskrant 2 december 2023, p. 15):
Omtzigt voelt uitstekend aan dat hij met zijn partij, opgericht om de rechtsstaat te beschermen, al zijn geloofwaardigheid verliest als hij in zee gaat met een eenmansbeweging die de positie van minderheden structureel ondermijnt. Een halfzachte toezegging van Wilders dat hij het tijdelijk wat rustiger aan doet, biedt onvoldoende houvast. CDA-leider Bontenbal verwoordde het deze week nog treffend: het gaat niet alleen om de democratische rechtsstaat, maar ook om democratisch ethos: ‘Daarbij hoort ook hoe je je gedraagt naar de instituties die de rechtsstaat overeind houden.’ Denk aan de rechterlijke macht, de vrije pers en het parlement zelf.

Stalins getalenteerde schoft (Helmer Stoel De Groene Amsterdammer 5 oktober 2023, p. 62-64):
Op het standbeeld in zijn geboorteplaats staat een vaak
geciteerde zin uit een van zijn korte verhalen: ‘Het volk is niet compleet zonder mij.Platonovs rijke en complexe werk getuigt van een fundamenteel inzicht: het volk heeft ook altijd al bestaan uit hen die er niet echt toe gerekend werden.

Staken op leven en dood (BNNVARA 8 mei 2023):
Dit is een serie om stil van te worden en die
een groter publiek verdient (Angela de Jong AD 9 mei 2023):
De serie begint met een fragment dat je als kijker meteen bij de kladden grijpt: klokgelui, een regenachtige begraafplaats en een stoet mensen die zich langzaam voortbeweegt. In de voice-over vertelt Erik Dijkstra over Foppe de Jong, die 93 jaar werd. Hij was de laatste getuige van een bloedbad waarbij zestien mannen in het Groningse Marum door de Duitsers werden doodgeschoten, onder wie Foppes vader en een 13-jarige vriendje. Foppe heeft zijn hele leven rondgelopen met een vreselijk geheim, dat hij vlak voor zijn dood toevertrouwde aan Dijkstra.
Bovendien zal de documentairereeks van
Erik Dijkstra over de tamelijk onbekende april-meistaking van 1943 het toch van terugkijken moeten hebben. Dit is zo’n pareltje waaraan met liefde en geduld jaren is gewerkt en die een prominentere plek in de programmering had verdiend. Maar om de NPO moverende redenen op de late avond werd weggestopt. Er is een aparte aflevering, die van maandag, over hoe de gebeurtenissen van toen tot op de dag van vandaag doorwerken in de levens van talloze mensen. Het verhaal van een van hen, Ella Postema, dochter van de stakingsleider uit Roden, was hartverscheurend. Ze werd in de oorlog als baby al als levend schild gebruikt door haar moeder en daarna om het minste of geringste in elkaar gemept en vastgebonden.
Staken op leven en dood (BNNVARA 1 mei 2023 2023):
Aangespoord door hun geloof trotseren vele protestante en katholieke mannen hun
angst voor de dood. En ook socialistische en communistische arbeiders blijven standvastig, zelfs als ze weten wat hen boven het hoofd hangt. Maar ook de mijndirecteuren van Zuid-Limburg durven het aan om hun eigen leven in de waagschaal te stellen om duizenden stakende mijnwerkers te redden.

Weggepoetste waarheid of 'We zijn de waarheid uit het oog verloren' (Arno Bosma de Volkskrant 8 oktober 2016, katern Vonk p. 2-3):
Weg met relativisme en cynisme
Vrijheid, gelijkheid en democratie hebben we hoog in het vaandel staan. Het slachtoffer is de waarheid, stelt Kees Kraaijeveld, en dat is een kostbare vergissing.
Maar de grote vraag die
Rutte in Zomergasten niet kreeg luidt: Als het inderdaad geen cafetariamodel is en als we in het Nederlandse café der waarden dus moeten eten wat de pot schaft, wat staat er dan op het menu?
Rutte spreekt als liberaal vanzelfsprekend over 'vrijheid' en over 'het op een beschaafde manier met elkaar omgaan'. Zijn partijgenote Edith Schippers had het onlangs over 'de democratie' die moet worden beschermd. En verder moeten we ons van haar 'met elkaar bemoeien'.
Vrijheid, democratie, gelijkheid, tolerantie. Is dat dan alles? Mist hier niets? Toch wel. Staatssecretaris
Sander Dekker van Onderwijs, ook VVD'er, deed nog een poging bij de opening van het academisch jaar: 'een discussie op basis van kennis en feiten'.
Waarheid
Dat komt in de buurt, maar ook bij
Dekker mist een essentiële waarde. Want wat is de grote vergeten waarde van onze tijd? Natuurlijk: de waarheid.
Het probleem met
waarden is dat het - anders dan Rutte zegt - wél een cafetariamodel is. Groepen mensen vormen waardenhiërarchieën, die zijn essentieel voor de groepsvorming. Maar er bestaat geen vaststaand menu waarvan je alles moet nemen. Nee, het relatieve belang van waarden verandert voortdurend. En soms dreigt er dus wel eens een waarde van tafel te vallen, zoals nu met de waarheid.

De smaragden tafel: een theosofische lezing, Dara Tatray (Theosofia april 2007):
Hermes is de Griekse naam voor de Egyptische god Thoth, van wie gezegd wordt dat hij de uitvinder is van de geneeskunde, de rechtspraak, de kunsten, de wiskunde, de muziek, de alchemie, de astrologie, de dichtkunst en het schrift. Ik omschrijf Trismegistus als mythisch, niet omdat ik niet in zijn bestaan geloof, maar omdat het waarschijnlijk altijd een open vraag zal blijven of één of vele auteurs verantwoordelijk zijn voor de oorspronkelijke hermetische teksten. Men zegt wel dat deze tussen twintig en zesendertigduizend in getal zijn, al zijn de meeste tot op heden niet bewaard gebleven.
In de Smaragden Tafel worden alle dingen geboren uit het Ene Leven door adaptatie’. Die adaptatie wordt voortdurend bemiddeld door het Ene, misschien in een dans waarbij geluk en planning elk hun rol spelen. Teksten zoals de Smaragden Tafel en zelfs ook de theosofische klassiekers zoals Isis Ontsluierd, De Geheime Leer, De Stem van de Stilte en Licht op het Pad moeten van tijd tot tijd herlezen worden in het licht van wetenschappelijke doorbraken en nieuwe inzichten in de filosofie van de wetenschap. Zij kunnen ook aanwijzingen bevatten voor toekomstige doorbraken. Of met andere woorden het Meta-leren maakt het doorgronden van onze creativiteit, het Achtste Domein misschien wel mogelijk.

Mimesis en Catharsis
Om het evenwicht te herstellen beoogt de theosofie aan de hand van de paramita's, DE NIEUWE TIEN GEBODEN - gedragsregels voor de moderne tijd tegenwicht te bieden. In de Stem van de Stilte licht H.P. Blavatsky de paramita’s toe.
Plato’s weerzin tegen theater, poëzie en literatuur in al zijn vormen past ook in zijn beroemde theorie van de ‘Ideeën’. Elke individuele kat, hond, mens of welk stoffelijk object dan ook, kent slechts een tijdelijk bestaan en vergaat op den duur tot niets. Wat echter eeuwig, onvergankelijk en onveranderlijk is, zijn de ’Ideeën’. Elk levend wezen, zoals bijvoorbeeld een kat, sterft op den duur, maar het Idee ‘kat’ sterft nooit. Het geestelijke Idee (of ‘Vorm’) is bovendien perfect en onverbeterbaar en zijn materiële verschijning ervan is enkel een (slechte) kopie. Alles in de wereld om ons heen is volgens Plato een vergankelijke, minderwaardige, kopie van de Ideale Wereld der Ideeën.

Zonder het begrip karma (Zaaien en Oogsten) te gebruiken beschrijft Tim Boyd het fenomeen in zijn publicatie De paradox van zelftransformatie. Mede op basis van de profeet Ezechiël verklaart H.P. Blavatsky in haar oeuvre, dat astrologie een wetenschap is.

Wat nieuw leiderschap betreft is hij pessimistisch doch hoopvol. Een sterk individualistisch en collectief moreel kompas, die je samen afspreekt en hanteert, draagt hij aan als ingrediënt voor deze beweging. Wat is er volgens Chris van Dam nodig om echt stappen te zetten? En welke persoonlijk inzichten helpen hem zijn kompas te ijken?

Om verlichting te bereiken volgt het Westen veelal het inzicht van het Christendom van Teilhard de Chardin en het Oosten van Jidduh Krishnamurti, de Vier edele waarheden van het Boeddhisme (A.P. Sinnett Esoteric Buddhism). De Bewustzijnsschil (de 5 bij 5 matrixstructuur) is een model om de verborgen 5e Dimensie, de Christogenese van Teilhard de Chardin te duiden. Om het evenwicht, de harmonie tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang te herstellen schiet het zelfreinigend vermogen van de democratie ernstig tekort.

Eeuwige onophoudelijke beweging (KVK Nehru TheoSofia augustus 2002 p. 145-150):
Het nieuwe paradigma van de wetenschap Newton, Einstein en wat daaruit volgt Uit de Tweede Wet van Newton weten wij dat als een kracht F werkt op een massa m, de versnelling (= de mate van verandering van de snelheid) a, wordt weergegeven door de relatie a= F/m. Maar experimenten die uitgevoerd zijn op elektrisch versnelde deeltjes toonden definitief aan dat dit niet het geval is bij zeer hoge snelheden.
147: Vergelijk dit ook met wat de Mahatma’s stellen:
‘Wij zeggen en houden staande dat die beweging – de universele eeuwigdurende beweging, die nooit ophoudt of haar snelheid vergroot… maar doorgaat als een in beweging gezette molen, of er iets te malen is of niet…’ 5
5. The Mahatma Letters to A.P. Sinnett, (p. 150 Nederlandse versie)

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I Stanza 7 Akâsa en Ether (p. 283-295) van de De Geheime Leer geeft bijzonderheden over het Akasha-veld; vanaf p. 361 over Ether en intelligentie en p. 533-537, 581 over Ether.

De 'self-fulfilling prophecy' van de klinisch psycholoog prof. Dr. J.J.L. Derksen hangt in het boek ‘Een Keizer Zonder Kleren. Ken jeZelf, God als Kracht en het Dogma Voorbij’ van Hans Feddema met de relatie tussen geest en lichaam samen.

De metafoor ‘Veilig en Verdoemd’ (p. 324, 326, 337, 425, 481, 482) in het boek van Amanda Gefter is analoog aan Verlossing en Verdoemenis in de esoterie en Genadeleer en Erfzondeleer in het christendom. Het belicht de in het universum verborgen 5e Dimensie, het goddelijke bewustzijn. De eindconclusie van Amanda Gefter is dat we allen in ons eigen referentiekader leven en daardoor komt opnieuw de discussie centraal te staan vanuit welk referentiekader wordt beoogd Probleem en Oplossing ('Zaaien en Oogsten') met elkaar te verbinden. Wat Amanda Gefter zegt sluit aan op wat Jiddu Krishnamurti over waarnemer van het waargenomene al eerder naar voren heeft gebracht. De verborgen 5e Dimensie, de 5 bij 5 matrix? biedt net als het 7 schillenmodel, de boodschap van authentiek leiderschap, het antwoord op De trap naar terreur van Fathali M. Moghaddam.

Er is slechts één Leven en Wet, die door het 2e aanzicht, reciprociteit en de vijf thema's waarnemingsvermogen, onderscheidingsvermogen, zelfopoffering, helderziendheid en gelukzaligheid van het Meta-leren, tot uitdrukking wordt gebracht. Het maakt het mogelijk de waarheid van het balansmechanisme beter te begrijpen.

Bijna dertig jaar geleden schreef Geert Mak over de problemen op het platteland. In de besteller Hoe God verdween uit Jorwerd was toen al te lezen over het verdwijnen van voorzieningen in kleine dorpen en de leegloop naar grote steden. Thema’s die nu door de stikstofcrisis hoog op de politieke agenda staan. (Buitenhof 9 april 2023 NPO1)

Voortrekkers (Ellen de Visser de Volkskrant 20 augustus 2022, Zaterdag p. 2-5):
Als huisarts en straatarts in kwetsbare wijken ziet
Michelle van Tongerloo dagelijks de gevolgen van de stijgende kosten voor voedsel en energie. Ze tuigde een particulier systeem van hulpverlening op en ontving al tienduizenden euro’s aan giften. ‘Ik was het zat dat ik mijn patiënten zag verzuipen.
Wat ziet u gebeuren met uw patiënten als ze zo concreet worden geholpen?
Stress en armoede vergroten de slechte karaktereigenschappen van mensen. Ik zie mijn patiënten echt veranderen als ze meer steun krijgen. Je moet niet helpen door te praten, dat komt later wel, je moet eerst vragen wat iemand nodig heeft. En dat is vaak gewoon extra geld of praktische hulp.

Bas van der Schot (de Volkskrant 13 april 2022 p. 29):

Het gaat er om dat we ons weer met de natuurlijke eenheid, de oerbron verbinden. Het volmaakte getal 10 (1 + 2 + 3 + 4) wordt in de metafysische wereld verzinnebeeld door de 4 of de TETRAKTIS. Het laat zien dat er aan de wereld van de eeuwig wederkerende verschijnselen (Aldous Huxley:perennial’, Friedrich Nietzsche: ewige Wiederkehr’, een eeuwige natuurlijke ordening, een blauwdruk zevenvoudige samenstelling van de mens), het mystieke factorelement (x), een bepaalde natuurconstante? aan ten grondslag ligt. De Triade vormt de natuurlijke eenheid 'Ruimte, Materie en Tijd' en de Tetrade vormt de natuurlijke selectie. Bij levensprocessen gaat het om de natuurlijke eenheid en de natuurlijke selectie, namelijk om de Weltstoff van Teilhard de Chardin, de memen van Richard Dawkins, de geest-substantie Swabhâva (Mind stuff) in de Theosofie. Bij de natuurlijke selectie gaat het primair om de context Uw wil geschiede. Richard Dawkins heeft gelijk wanneer hij stelt dat het bij levensprocessen om natuurlijke selectie gaat. Het mechanisme achter het aanpassingsvermogen van de mens aan zijn omgeving is al millennia bekend.
(x) Het getal zeven, als een samenstelling van 3 en 4 (de Wet van Zeven, de Triade en Tetrade,
Trivium en Quadrivium), is dus het factorelement in elke oude religie, omdat het het factorelement in de natuur is. Zeven is het grondtal van het gemanifesteerde heelal (Purucker).

De terugkeer van Melchisedek (Magazine Reflectie Wies Kuiper - nr. 1 voorjaar 2023, p. 9-14):
Priester van God
De Metafysiche Bijbeldictionairy geeft aan dat de naam Melchisedek betekent: koning van rechtvaardigheid, rechtvaardige rechter, koning van Salem en priester van de Allerhoogste of Hoog heilige god. Hij zou voor eeuwig een priester van God zijn (Salem betekent vrede).

De geesteswetenschappelijke benadering van de eonentheorie (Freek van Leeuwen GAMMA december 2012 p. 39-52):
Om een voorbeeld te geven van de onduidelijkheden die samenhangen met het begrip
'eon': in de school van Valentinus komen dertig verschillende eonen voor, waarvan de laatste Sophia heet. Deze komt voor als een lagere en een hogere Sophia. Deze Sophia kan samen optreden met haar paargenoot Achamoth (want alle eonen vormen een paar) maar kan zelf ook als man optreden. 2, 3, 4, 5
2. Slavenburg, J., Glaudemans, W.G., Nag Hammadi geschriften I, II; Ankh-Hermes, 1994
3. Zandee, J., Het Evangelie der Waarheid; W. ten Have, 1964
4. Jung, C.G., Aion; Princeton University Press; 1979
5. Pagels, Elaine, De Gnostische Evangeliën; Gaade, 1980
De gnostiek (de christelijke gnosis)
De gnostiek beschrijft dat God het Ene is en het Al,
eeuwig en oneindig, uit zichzelf bestaand. Alle geesten worden uit God geboren door 'emanatie', uitvloeiing, waarbij de verbondenheid met God blijft bestaan: zelfkennis is daardoor godskennis. Van deze band is de geest zich aanvankelijk echter niet bewust; de geest is onbewust van zichzelf, want hij moet door een leerschool heen, de stoffelijke wereld, om te leren op eigen kracht en uit vrije keuze zich van zichzelf bewust te worden. Is die geestestoestand bereikt, dan kan de hereniging met God weer tot stand worden gebracht, maar nu op een hoger, ontwikkeld plan. Jezus en Gods engelen begeleiden ongemerkt de mens op zijn leerweg door dit tijdelijke bestaan, en Jezus doet dat zelfs één keer als leraar op aarde.

Mysterieus 'geluid' uit de ruimte - Geluid sterker dan alle andere bronnen in het heelal bij elkaar
Zo is de mystieke formule
‘Om mani padme hum’, als men haar op de juiste manier begrijpt, niet samengesteld uit de bijna nietszeggende woorden, ‘O het juweel in de lotus’, maar ze bevat een verwijzing naar deze onverbrekelijke band tussen de mens en het heelal, die op zeven verschillende manieren wordt weergegeven en zeven verschillende toepassingen mogelijk maakt op evenzoveel gebieden van denken en handelen.

Zo zult u in volledige harmonie zijn met al wat leeft; heb de mensen lief als waren ze uw broederleerlingen, discipelen van één leraar, zonen van één liefdevolle moeder. (Stem van de Stilte p. 48 of Drie Wegen, Eén Pad p. 74,75 vers 220.) Of met andere woorden net als bij Eduard Douwes Dekker (pseudoniem Multatuli draait het bij H.P. Blavatsky om de microkosmos, of de mens. De twee in één van H.P. Blavatsky heeft in de microkosmos op de relatie tussen twee personen en in de macrokosmos op de relatie tussen twee disciplines betrekking.

H.P. Blavatsky boek De stem van de stilte
Fragment III De Zeven Poorten
1.
Dana, de sleutel van barmhartigheid en onsterfelijke liefde.
2. Shila, de sleutel van harmonie in woord en daad, de sleutel die oorzaak en gevolg in evenwicht houdt en geen ruimte laat voor de werking van karma.
47 (p. 74,75 220.):Zo zult u in volledige harmonie zijn met al wat leeft; heb de mensen lief als waren ze uw broederleerlingen, discipelen van één leraar, zonen van één liefdevolle moeder.
48 (p. 75 222.): Voordat u aan het begin van het pad staat, vóór u door de eerste poort gaat, moet u de twee in het ene (twee in één) doen opgaan en het persoonlijke opofferen aan het onpersoonlijke ZELF, en zo het ‘pad’ tussen de twee – het antaskarana9 – vernietigen.
74 (p. 80 245.): Want op het
vierde pad zal de geringste zucht van hartstocht of begeerte het constante licht op de reine witte muren van de ziel in beroering brengen. De minste opwelling van verlangen naar of verdriet over måyå’s bedrieglijke gaven, een gedachte zo voorbijgaand als een bliksemflits, zal langs anta˙karaña – het pad dat ligt tussen uw geest en uw zelf, het brede kanaal van gevoelens, waardoor ahaµkåra14 ruw wordt gewekt – ervoor zorgen dat u uw drie prijzen verspeelt: de overwinningen die u heeft behaald.
74 (p. 80 246.): Want weet dat het
EEUWIGE geen verandering kent.

H.P. Blavatsky beoogt in haar oeuvre het balansmechanisme, de supersymmetrie in het universum met behulp van de vraag bestaat in pralaya de ‘grote adem’? te beantwoorden. De microkosmos en macrokosmos zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en staan in wisselwerking met elkaar. Heuristiek maakt het mogelijk het fenomeen wederkerigheid beter te begrijpen. In het boek Het Goddelijke plan verwijst Barborka (p. 593) naar de Mahatmabrieven, Brief No. 15 (p. 97-99), het proces waardoor ‘het Ene het Vele wordt’.

Mahatmabrieven aan A.P. Sinnett
Brief No. 54
Als U hem niet goed in het oog houdt, zal hij
de kaarten zo voor U schudden dat zij de Society naar de ondergang kunnen voeren, want hij heeft een dure eed gezworen, dat de Society met hem zal ondergaan of groeien. Als hij volgend jaar opnieuw faalt – en wat kan zo’n onverbeterlijke kleine jezuïet en leugenaar, ondanks al zijn grote gaven, anders doen dan falen? – zal hij zijn best doen de Society met hem neer te halen – althans met betrekking tot het geloof in de “Broeders”. Probeer hem zo mogelijk te redden, mijn beste vriend; doe Uw best om hem te bekeren tot waarheid en onzelfzuchtigheid. Het is werkelijk jammer dat zulke gaven zouden verzinken in een poel van ondeugd – die hem door zijn eerste opvoeders zo sterk is ingeprent. Pas er inmiddels voor op dat hij ooit een van mijn brieven te zien krijgt. Etc.
Brief No 65 (p. 65):
Door toedoen van de proeflezer zijn er enkele echte fouten in geslopen, zoals in deel I, hoofdstuk l, waar op bladzijde 49 wordt gezegd dat de
goddelijke Essentie emaneert uit Adam in plaats van omgekeerd.

Net als de Bhagavad Gita beschrijft De Stem van de Stilte een dialoog tussen Leraar en Leerling.
In
Isis ontsluierd Deel 1, gepubliceerd in 1877 schrijft H. P. Blavatsky
Hoofdstuk 1.
Oude dingen met nieuwe namen (p. 49):
Een van de illustraties laat zien hoe de
goddelijke essentie uit ADAM1 emaneert2 als een lichtende boog, die dan een cirkel vormt; en dan, na het hoogste punt van zijn omtrek te hebben bereikt, buigt deze onuitsprekelijke majesteit weer terug naar de aarde, terwijl ze in haar werveling een hoger type mensheid meevoert. Naarmate ze onze planeet dichter en dichter nadert, krijgt de emanatie steeds meer schaduw, totdat ze bij het aanraken van de grond zo zwart is als de nacht.
2) Noot vert.: Meester KH schrijft over
Isis ontsluierd: ‘. . . er zijn enkele echte fouten ingeslopen, zoals in deel 1, hoofdstuk 1, waar op bladzijde 49 wordt gezegd dat de goddelijke essentie emaneert uit Adam in plaats van omgekeerd’ (De Mahatma Brieven aan A.P. Sinnett, blz. 51).
51: De
Astor Bibliotheek in New York werd kortgeleden verrijkt met een reproductie van een Egyptische geneeskundige verhandeling, geschreven in de 16de eeuw v.Chr. (of nauwkeuriger in 1552 v.Chr.), toen volgens de gewoonlijk aanvaarde chronologie Mozes nog maar 21 jaar oud was. Het origineel is geschreven op de binnenbast van de Cyperus papyrus; prof. Schenk uit Leipzig heeft verklaard dat het niet alleen echt is, maar ook het meest volmaakte dat hij ooit heeft gezien. Het bestaat uit een enkel vel geelbruine papyrus van de fijnste kwaliteit, drietiende meter breed en meer dan 20 meter lang; het vormt één rol die is verdeeld in 110 bladzijden, die alle zorgvuldig zijn genummerd.
Hoofdstuk 3
Blinde leiders van de blinden (p. 143):
Het
martelaarschap of de verbanning van iemand die iets nieuws wil invoeren, is maar al te vaak de prijs die voor wetenschappelijke vooruitgang wordt betaald. De hervormer van het laboratorium moet de vesting van gewoonte en vooroordeel als het ware met de bajonet veroveren. Zelden wordt zelfs een achterdeurtje door een bevriende hand opengelaten.
Voor bijzonderheden, zie ook het artikel
Het feest van Goede Vrijdag van mijn leraar Wies Kuiper, (Magazine Reflectie, nr. 1 voorjaar 2022, p. 22-26).

Net als V’s faforiete 16 (de Volkskrant 12 november 2022, p. 28-33) zijn de The Handmaid’s Tale experiment Practical Utopia, Merel van Vroonhoven (de Volkskrant 12 november 2022, Zaterdag p. 2) een illustratie van het balansmechanisme van de wederkerigheid. Zonder de input van de mysterietaal, die zich op het snijvlak tussen de microkosmos en macrokosmos (‘Mensbeeld en Wereldbeeld’) bevindt is religie ondenkbaar. Maar ook voor het bereiken van het punt omega, de output blijft religie relevant. In elk leven wordt de weg door de wederkerigheid, de relatie tussen Micro en Macro beschreven. In het leven gaat het er om de mysterietaal beter te leren begrijpen. Dit is mogelijk door de innerlijke wereld met de uiterlijke wereld te verbinden. Dit is al door het leerproces, de triade knower, knowing, and known van Vyâsadeva onderkend.
Het
mysterie van het leven kan in een verhaal, in mysterietaal tot uitdrukking worden gebracht, maar niet in een laboratorium worden gemeten. Om het ‘balansmechanisme’ op aarde te herstellen maakt H.P. Blavatsky in de Stem van de Stilte van zeven gouden sleutels (p. 45,46) gebruik.

Verder met Vincent (Michiel Kruijt interviewt Willem van Gogh en Janne Heling de Volkskrant 10 februari 2023, p. V2-4):
Het Van Gogh Museum viert zijn
50ste verjaardag met een expositie als ‘eerbetoon’ aan de familie die het museum mogelijk maakte en er altijd bij betrokken is gebleven. Twee familieleden vertellen over hun bijzondere rol.

Hoe schrijver Jaap Scholten in Hongarije de Oekraïners helpt (Elseviers Weekblad 16 maart 2022):
Schrijver
Jaap Scholten ontfermt zich in zijn huis in Hongarije over het gezin van de Oekraïense vluchtelingen Eva en Alexey Tarasenko en hun kinderen. Ook regelt hij medicijnen en Kevlar-helmen voor Oekraïne. ‘Voor mij is dit een strijd tussen goed en kwaad.’

Tijd voor meer autonomie in Europese veiligheid’ (Arnout Brouwers interviewt Dick Berlijn de Volkskrant 20 augustus 2019, p. 8-9):
Nederland moet de bakens verzetten in het
veiligheidsbeleid, zegt voormalig commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn. Want de rol als ‘trouwe, kleine bondgenoot’ van de VS is niet vol te houden.
Loskomen van ‘
grote broer’ Amerika: oud-generaal Dick Berlijn pleit voor een ander veiligheidsbeleid.

That is why “Tell the Truth” is the first of Extinction Rebellion’s three core demands.
· 1. TELL THE TRUTH.
Governments must tell the truth by declaring a climate and ecological emergency, working with other institutions to communicate the urgency for change.
· 2. ACT NOW.
Governments must act now to halt biodiversity loss and reduce greenhouse gas emissions to net zero by 2025.
· 3. GO BEYOND POLITICS.
Governments must create and be led by the decisions of a Citizens’ Assembly on climate and ecological justice.

June Boyce-Tillman (uitgever) Spirituality and Music Education Perspectives from Three Continents
10.4. Introduction to New Age
(new age). Holistic phenomenon.
The New-Age Issue.
The main theme is “
the transition from one epoch to another”. And this as based on “the attraction of the sun and the moon exerted on the earth as well as on the movement of the earth in cosmic space”. This astronomical phenomenon is based on the almost imperceptible displacement of the vernal point (precession-movement of the equinoxes).- Up to there pure astronomy.
The vernal equinox, i.e. the place where the sun rises at the moment of the spring equinox, passes through a zodiacal sign - always seen from our earth, thus geocentrically
- in more or less 2.160 years. Consequently, it passes through the 360 degrees of the facial horizon in 25,920 years.

Door de secularisatie en de daarmee samenhangende ontzuiling zijn de verticale bindingen tussen de maatschappelijke lagen voor een belangrijk deel verloren gegaan. Naast het thema vierde macht verdient ook het fenomeen organisatiecultuur meer wetenschappelijke aandacht. Het universele mechanisme, het universele en eeuwige perpetuum mobile (projectiemechanisme van Carl Jung) dat Marjan Slob in haar column Vergeven bespreekt geldt ook voor de financiële sector. Arnon Grunberg heeft gelijk trauma's verdwijnen niet door vergelding, maar het verdwijnen berust op het balansmechanisme van de wederkerigheid, de Gulden Regel Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander.

Perpetual Motion Equivalent of Latin perpetuum mobile (the ever-moving). The one eternal element is abstract space, coexistent with which are endless duration, primordial substance, and unending motion — the breath of the one element. Deity is all these, but to modern minds perhaps it is best pictured as eternal perpetual motion, at once the ever-becoming, the ever-present, and the ever-existing. Thus perpetual motion is an irresolvable first principle, and from it proceed relatively perpetual motions, such as the motions of the celestial orbs. Sir William Grove writes: “All motion is in one sense perpetual. In masses whose motion is stopped by mutual concussion, heat or motion of the particles is generated; and thus the motion continues, so that if we could venture to extend such thoughts to the universe, we should assume the same amount of motion affecting the same amount of matter for ever” (The Correlation of Physical Forces, p. 259). We are bathed, then, in an ocean of perpetual motion; motion means life, and life is everywhere. The physical universe is conceived as matter and motion, being the productions of originating substance and spiritual life; and hence, while wholly illusory in their appearances and phenomena, both in essence are indestructible, uncreate, and eternal. How much more so is the ultraphysical, when considered as noumena apart from their manifested physical productions.

Het eeuwige complementaire principe Yin en Yang (Tao, ‘Hoofdroute’) of het mechanisme 'These + Antithese = Synthese', de wederkerigheid tussen 'Chaos - Gaia - Eros' en het 'Goede - Ware - Schone' van Plato symboliseert de oerbron (perpetuum mobile) van de evolutionaire kringloop. De psyche (reflexief bewustzijn, zelfreflectie) werkt als een spiegel (weerspiegeling, weerkaatsing). Het is deze spiegel, het spiegelneuron, dat zorgt voor de golfbewegingen in de geschiedenis. Welke kant van de medaille, de aardse Tetrade (Standaardmodel, de gemanifesteerde werkelijkheid) of de hemelse Triade (ongemanifesteerde werkelijkheid), laten we overheersen? Alleen wanneer we ons meer met de Triade verbinden komt de beschaving een stapje verder. Meer opties zijn er niet en dat was al bij Pythagoras (De Gulden Verzen van Pythagoras) bekend.

Hermeticism
A philosophical and mystical tradition traced to the writings of HERMES TRISMEGISTUS (Hermes the Thrice-Greatest), a mythical personage identified with the Egyptian god Thoth and the Greek god Hermes. Today, the core of this philosophy is mainly preserved in a collection of tractates known as the Corpus Hermeticum, translated into English by G.R.S. Mead and several others. Although these works are believed to be written about the 2nd century CE, they are actually compilations from the secret and esoteric teachings that go back to the early dynasties of ancient Egypt. The archaeologist Champollion-Figeac affirmed that the Books of Hermes “. . . . truly contain a mass of Egyptian traditions which are constantly corroborated by the most authentic records and monuments of Egypt of the hoariest antiquity” (Égypte ancienne, quoted in CW XIII:233). This body of literature has earned the highest respect of the early Christian fathers, such as Clement of Alexandria and Augustine. Augustine devoted several chapters on the Hermetic philosophy in his The City of God. Later, Kabbalism, Alchemy, and ROSICRUCIANISM were all influenced by the Hermetic philosophy.
Hermetic Philosophy suits every creed and philosophy and clashes with none. It is the boundless ocean of Truth, the central point whither flows and wherein meet every river, as every stream — whether its source be in the East, West, North, or South. (ML, p. 410)
“Our work,” wrote
Blavatsky, “then is a plea for the recognition of the Hermetic philosophy, the anciently universal Wisdom-Religion, as the only possible key to the Absolute in science and theology” (IU I:vii, Isis Unveiled Part 1, p. vii).
In 1884, a Hermetic Lodge was formed in London for the study of
KABBALAH and Hermeticism under the leadership of Dr. Anna B. Kingsford. This later became an independent Hermetic Society.

De natuurlijke mens (Boeddhistische blik 12 december 2021 en 10 april 2022 NPO2):
‘Er is geen grotere misvatting dan te denken dat de
milieucrisis te maken heeft met uitstervende dieren en planten en door de mens veroorzaakte verontreiniging en lelijkheid. Ze zijn er allemaal onderdeel van, maar het is vooral een crisis van geest en ziel.’
Het is de boodschap van de
natuurfilosoof Matthijs Schouten, bijzonder hoogleraar ecologie en filosofie van het natuurherstel aan de Universiteit van Wageningen en tevens boeddhistisch leraar. Volgens Schouten heeft de ecologische crisis vooral te maken met de vragen: wie denken wij mensen te zijn op deze planeet? En wat zullen we moeten worden om een duurzame toekomst op deze aarde te creëren voor onszelf en alle andere schepsels?

De Spiltijd was de periode van de Boeddha, Socrates, Confucius en Jeremia, van de mystici van de Upanishads, van Mencius en Euripides. In de Spiltijd bereidden geniale spirituele en filosofische denkers de weg naar een volkomen nieuw soort menselijke ervaring. De ervaring van transformatie. De transformatie die werd aangegeven door de Tao, door de Boeddha, de Upanishads en door de Kenosis hebben wij nog niet begrepen. We zijn blijven hangen in de angsten van de Middeleeuwen, zoals in de doodsangst, nog steeds aanwezig in de Islam en het Christendom. Tijdens de Spiltijd ontdekte men de verinnerlijkte en directe kennis van het goed geordende leven dat gericht is op het goddelijke. De ervaring van het lijden moest leiden tot het erkennen van het lijden van de ander.

Cursussen filosofie op Kreta
We leven in een verwarrende tijd. Kom er achter hoe beelden en verhalen onze tijd kunnen verklaren. Dat begrip geeft inzicht en rust! Hier word je blij van!
Hans Achterhuis De kunst van het vreedzaam vechten en Petran Kockelkoren Ganesha in Silicon Valley.
Ontdek dat de mythen in beide boeken een veel actuelere functie vervullen dan je denkt. Bedenk dan dat het woord mythe hier breed bedoeld wordt: als culturele verbeelding in de vorm van verhalen én dingen: zoals vormen van kunst en van techniek.
De Duitse filosoof Karl Jaspers muntte in het midden van de vorige eeuw het begrip
‘Spiltijd’ voor de periode van ongeveer 900 tot 200 voor Christus. Deze eeuwen vormden volgens hem een scharnierpunt in de geestelijke ontwikkeling van de mensheid. Karen Armstrong werkt in ‘De grote transformatie’ dit idee verder uit. Ze vergelijkt confucianisme en taoïsme in China, hindoeïsme en boeddhisme in India, monotheïsme in Israël en filosofisch rationalisme in Griekenland. In Israël waren het de profeten die een nieuwe visie op god en mens verkondigden. Hun boodschap vergelijk ik met de drie genoemde andere mythische tradities.

Als prestaties ertoe deden, was Gerrit Zalm nooit baas van ABN Amro geworden (Jesse Frederik 4 mei 2015):
De
AFM had echter goede reden om te twijfelen aan de competentie dan wel integriteit van Zalm. Zalm drong bij monde wel aan op verandering, maar als puntje bij paaltje kwam, gebeurde er akelig weinig.
Het wekt zeker weinig vertrouwen dat
draaikont Wouter Bos, de politicus Gerrit Zalm van financieel directeur van DSB naar vicevoorzitter van de Raad van Bestuur (RvB) van bankconcern ABN heeft gepromoveerd.

De FORUM pagina van de Volkskrant van 15 oktober 2009 gaat hoofdzakelijk over DSB. Het toont in een nutshell de situatie in Nederland. Met name de cartoon van Jos Collignon zegt meer dan duizend woorden.
Marcel van Dam geeft in zijn column DE DEPLORABELE STAAT aardig weer hoe Nederland er voor staat. Al ben ik het niet helemaal met hem eens wat hij tot slot schrijft: Dat een gemankeerde Nederlandse Ralph Nader zo’n bank de nek om kon draaien, zou ons allemaal dodelijk ongerust moeten maken.
Max Pam schrijft in zijn column: De enige die zich buiten de groep van de rivaliserende redders heeft opgesteld, is Pieter Lakeman. Vermoedelijk is hij ook de enige die consequent de waarheid heeft gesproken en binnen het Nederlandse poldermodel is het dan ook volkomen logisch dat juist hij van velen de schuld krijgt van het debacle.
Pieter Lakeman wordt nu als zondebok weggezet. Het is het bekende verhaal. Diegene die niet corrupt is wordt als schuldige aangewezen.

Paus Benedictus XVI heeft dan ook gelijk om te waarschuwen voor ’de dictatuur van het relativisme’, zegt Girard in een recent interview met Global Viewpoint-redacteur Nathan Gardels. „Paradoxaal genoeg zijn wij zo etnocentrisch geworden in ons relativisme dat we het goed vinden dat anderen – maar niet wijzelf – denken dat de eigen religie superieur is. (…) Maar in al mijn werk probeer ik te laten zien dat het christendom superieur is en niet weer een andere mythologie.” Joseph Vogl Het spook van het kapitaal
In het laatste hoofdstuk van Het spook van het kapitaal fileert Vogl de economische wetenschap en haar oikodicee genadeloos. De economische wetenschap is een wetenschap die achter het scherm van haar eigen wetenschappelijkheid een normatief kader oplegt aan die economische werkelijkheid. Ze is met andere woorden performatief van aard. De politieke economie heeft zelf de gegevenheden geschapen waarvan ze de wetenschap claimt te zijn. Het produceert de werkelijkheid die het analyseert en doet die werkelijkheid als norm gelden.
Maar de praktijk ziet er volgens Vogl helemaal anders uit. Economische keuzes en oordelen zijn nooit rationele keuzes of kennisoordelen, maar in de eerste plaats esthetische oordelen. Financiële markten bijvoorbeeld zijn bovenal gebaseerd op conventies die zelf geen verdere grond hebben. Het is doxa en geen epistèmè. Vandaar ook dat de schijnbaar rationele besluitvorming van marktactoren in de praktijk leidt tot systematische dwaasheid.

De Duitse dichter Novalis over natuurbeleving, kennis van de natuur en liefde voor de natuur (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #35 februari 2016):
”De natuur moet boven God als persoon uitstijgen. De persoon boven de natuur uit tot God”. “De natuur is een ‘
you’”, is de titel van een ecologisch artikel over zijn natuurfilosofie. Novalis schrijft meer in subjectieve dichterlijke woorden dan in objectieve filosofische en wetenschappelijke termen (2, 8, p 89).

De crux van het rapport ‘E i V’ zit in de relatie tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan), tussen Slachtoffers en Daders, , tussen het zondebokmechanisme (Shooting the messenger), de Wet van analogie en het marktmechanisme of met andere woorden tussen heer en slaaf (politicals en professionals) respectievelijk tussen verkoper en koper. De waarheid over het zondebokmechanisme leert ons om te kijken vanuit het standpunt van de vervolgden in plaats van dat van de vervolgers.

Koo van der Wal Nieuwe vensters op de werkelijkheid contouren van een natuurfilosofie in ontwikkeling (recensie)
De auteur Harm Bart onderscheidt historisch drie natuurbeelden: het mythisch-religieuze dat vanaf de vijftiende eeuw werd verruild voor een mechanistisch natuurbeeld, dat nu echter niet langer voldoet. Op basis van hedendaagse natuurwetenschappelijke inzichten pleit de auteur voor een nieuw holistisch en relationeel natuurbeeld waarin de natuur wordt gezien als een geheel van open, complexe, niet-lineaire, niet in evenwicht verkerende, zelf-organiserende systemen. Dit boek laat zien hoe dit 'postklassieke' natuurbeeld nieuwe, niet-reductionistische perspectieven opent omtrent kwesties als de aard van het fenomeen leven, het bewustzijn, emergentie, causaliteit en finaliteit, de intrinsieke waarde van natuurlijke entiteiten, en de menselijke samenleving. Onze omgang met de natuur, zo is de stelling, wordt immers bepaald door ons natuurbeeld. Een helder en toegankelijk boek, met een duidelijke structuur. Een aanrader voor wie zich interesseert voor filosofische reflectie over de implicaties van de natuurwetenschappen voor ons wereld- en mensbeeld. Actueel door de expliciete link met discussies omtrent klimaatverandering en milieu (Dr. Taede A. Smedes)

Waarom ik ervoor kies een staatsprijs te aanvaarden (Arnon Grunberg de Volkskrant 19 november 2022, Opinie p. 18-19):
In 1882 publiceerde
Friedrich Nietzsche De vrolijke wetenschap, waarin de beroemde woorden staan: ‘God is dood! God blijft dood! En wij hebben hem gedood! Hoe troosten we ons, moordenaars aller moordenaars?’ Om daaraan toe te voegen: ‘Is de grootheid van deze daad niet te groot voor ons?’ Het probleem is niet het ongeloof, ten onrechte ook weleens secularisatie genoemd, het probleem is dat het ongeloof te klein is, te klein, om met Nietzsche te spreken, voor de te grote daden die daaruit zijn voortgevloeid en nog steeds voortvloeien. Ook mij ontbreekt het aan geloof, zei ik. Dat ontbreken is de motor van mijn schrijverschap en vermoedelijk ben ik om die reden meerdere malen een nihilist genoemd.

De Geschiedenis van Mechizedek (Genesis 14):
Context
Abram en Melchizedek ontmoeten elkaar op het moment dat neef Lot ontvoerd is. Voor een goed beeld van de situatie is het belangrijk om eerst even naar de context te kijken. In het voorgaande hoofdstuk (Gen. 13) lezen we hoe Abram en Lot zich van elkaar afscheiden, omdat hun bezit aan vee voor het gebied te groot was geworden. Als Abram zijn neef de gelegenheid geeft om als eerste een gebied voor zichzelf te kiezen, laat Lot zich dat geen twee keer zeggen. Hij kiest voor de prachtige Jordaanvlakte en slaat zijn tenten op bij de goddeloze stad Sodom. Dat dit geen goede keuze is geweest, blijkt onder andere uit de geschiedenis van Genesis 14. Wat gebeurt er?

De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk De oorspronkelijke manu’s van de mensheid, (p. 354):
Daarom ontkent de hedendaagse wetenschap het bestaan van Atlantis. Ze ontkent zelfs elke heftige verschuiving van de aardas, en zou de verandering van de klimaten aan andere oorzaken willen toeschrijven. Maar deze vraag staat nog steeds open. Ook al beweert dr. Croll dat al zulke veranderingen kunnen worden verklaard als gevolgen van nutatie en de precessie van de equinoxen, er zijn andere geleerden, zoals Sir H. James en Sir John Lubbock3, die meer geneigd zijn het denkbeeld te aanvaarden dat deze door een verandering van de stand van de aardas zijn veroorzaakt. De meeste astronomen maken hiertegen bezwaar.
De Geheime Leer Deel II Stanza 12 Het vijfde ras, Goddelijke leermeesters (p. 442,443):
Als hij over Adam, Kaïn, Mars, enz. als personificaties spreekt, verkondigt de schrijver van ‘
The Source of Measures’; in zijn kabbalistische onderzoekingen onze eigen esoterische leringen. Zo zegt hij:
‘Nu was Mars de heer van geboorte en van dood, van voortbrenging en van vernietiging, van ploegen, van bouwen, van beeldhouwen of steenhouwen, van bouwkunst . . . kortom van alle . . .
KUNSTEN. Hij was het oorspronkelijke beginsel dat zich splitste in twee tegengestelden voor de voortbrenging. Ook in de sterrenkunde nam hij de geboorteplaats van de dag en het jaar in, de plaats van het toenemen van zijn kracht, Aries, en eveneens de plaats van zijn dood, Scorpio. Hij was heer van het huis van Venus en van dat van de Schorpioen. Als geboorte was hij het goede; als de dood het kwade. Als het goede was hij het licht, als het kwade was hij de nacht. Als het goede was hij de man; als het kwade, de vrouw. Hij stond op de kardinale punten, en als Kaïn of Vulcanus, of pater Sadic of Melchizedek was hij de heer van de ecliptica of van het evenwicht of de lijn van de vereffening, en daarom was hij de RECHTVAARDIGE. De Ouden namen aan dat er zeven planeten of grote goden waren die voortkwamen uit acht, en pater Sadic, de rechtvaardige of rechtschapene, was heer van de achtste, die Mater Terra was.’ (‘Source of Measures’, blz. 186.)
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk 25 De mysteriën van het zevental
Zeven in de sterrenkunde, de wetenschap en de magie (p. 707,708):
Maar is dit alles een reden om te zeggen dat wanneer de hindoe-Puråña’s
een zonnejaar’ zeggen, ze één zonnedag bedoelen! Dat de Ouden zoveel natuurgeheimen wisten te onthullen, kwam door hun kennis van de natuurwetten die van de zeven als het ware het basisgetal van de natuur in de gemanifesteerde wereld maken – in elk geval in onze huidige aardse levenscyclus – en door hun verbazingwekkende inzicht in de werking ervan. Door deze wetten en hun werkingen op het siderische, aardse, en ethische gebied konden de oude astronomen ook de duur van de cyclussen en hun respectieve gevolgen voor de loop van de gebeurtenissen precies berekenen; en vooraf de invloed vaststellen (profetie wordt het genoemd) die ze zullen hebben op de loop en de ontwikkeling van de mensenrassen. Omdat de zon, de maan, en de planeten de feilloze tijdmaten waren, waarvan de invloed en de periodiciteit goed bekend waren, werden ze de grote heerser en heersers van ons kleine stelsel in al zijn zeven gebieden, of ‘werkingssferen’3

Vergeven is jezelf bevrijden(Boeddhistische blik 17 april 2022 NPO2):
Desmond Tutu was de eerste zwarte bisschop in de Anglicaanse kerk en ontving in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn inspanningen tegen de apartheid in Zuid Afrika.
Mission Joy:
Finding Happiness in Troubled Times
Mission: Joy – Finding Happiness in Troubled Times geregisseerd door Oscar-winnaar Louie Psihoyos geef een inkijk in de onwaarschijnlijke vriendschap tussen de Dalai Lama en aartsbisschop Desmond Tutu. De twee Nobelprijswinnaars vonden elkaar in hun gezamenlijk doel: laten zien hoe je vreugde kan vinden in moeilijke tijden.
Mission Joy schetst een indrukwekkend beeld van hun vijfdaagse ontmoeting in Dharamsala in India, de thuisbasis van de Dalai Lama en de Tibetaanse regering in ballingschap. Ze kwamen hier samen om hun vriendschap te vieren en hun wijsheden met elkaar te delen. Een breed scala aan gespreksonderwerpen komt voorbij: liefde, karma, schuld en vergeving, vreugde, geloof, meditatie en reïncarnatie. Een masterclass in het vinden van geluk en een prachtig portret van twee mannen.

Het tijdperk van de sterke man' (Buitenhof 16 oktober 2022, NPO2):
Buitenlandcommentator van de Financial Times
Gideon Rachman schrijft in zijn boek Het tijdperk van de sterke man over een nieuw type leider die weinig opheeft met democratie, liberalisme en instituties. Een gesprek over Vladimir Poetin en Xi Jinping, die aan de vooravond staat om zijn machtspositie te versterken.

Profiel Wang Huning
De geheime keizer van China (Jan van der Putten De Groene Amsterdammer, p. 40- 44):
Op het komende partijcongres wordt Xi Jinping gezalfd tot keizer van China. De intellectueel Wang Huning is de ideoloog achter zijn troon. Hij is de bedenker van Xi’s Chinese Droom’, die op een nachtmerrie dreigt uit te lopen.
Voor
Confucius is harmonie het hoogste sociale ideaal. Om dat te bereiken moet iedereen zijn plicht doen, zijn plaats kennen en zijn meerderen – de vorst, gezagsdragers, leraren, zijn vader, zijn oudere broer of vriend, alle ouderen – gehoorzamen en respecteren. Een prima model dus voor een hiërarchisch instituut als de Communistische Partij. Wang Huning versmolt confucianisme en communisme en werd een reïncarnatie van de confuciaanse intellectueel aan het keizerlijke hof. |Profiel Wang Huning]]
De geheime keizer van China (Jan van der Putten De Groene Amsterdammer, p. 40- 44):
Op het komende partijcongres wordt
Xi Jinping gezalfd tot keizer van China. De intellectueel Wang Huning is de ideoloog achter zijn troon. Hij is de bedenker van Xi’s Chinese Droom’, die op een nachtmerrie dreigt uit te lopen.
Voor
Confucius is harmonie het hoogste sociale ideaal. Om dat te bereiken moet iedereen zijn plicht doen, zijn plaats kennen en zijn meerderen – de vorst, gezagsdragers, leraren, zijn vader, zijn oudere broer of vriend, alle ouderen – gehoorzamen en respecteren. Een prima model dus voor een hiërarchisch instituut als de Communistische Partij. Wang Huning versmolt confucianisme en communisme en werd een reïncarnatie van de confuciaanse intellectueel aan het keizerlijke hof.

Elitiair (Martin van den Berg, Brief van de dag de Volkskrant 2022 11 oktober 2022, p. 29):
Oudere PvdA-leden maken zich zorgen dat door een fusie met GroenLinks de PvdA te elitair wordt en het contact met ‘het volk’ verwatert (Ten eerste, 10/10). Ik ben zelf ook ouder, afkomstig uit een arbeidersgezin, en moet samen met mijn partner rondkomen van een modaal inkomen. Ik kan mijzelf dus tot ‘het volk’ rekenen.
In mijn jeugd was
Joop den Uyl er nog en die had wel contact met het ‘volk’, al zou hij die term niet zo in de mond hebben genomen. Hij was meer bezig met de spreiding van kennis, inkomen en macht. Na hem kregen we de marktwerking en het neoliberalisme, waardoor ‘het volk’ met steun van de PvdA financieel werd uitgekleed onder het mom van zelfredzaamheid.
Ik vrees dat ik toch heel
andere nostalgische gevoelens heb over de PvdA dan de genoemde oudere leden.

In het rapport 'E i V' wordt het thema Er is niets nieuws onder de zon vanuit een bedrijfskundige, interdisciplinaire invalshoek, in het bijzonder op basis van organisatiecultuur, besluitvormingsprocessen en artificial intelligence belicht. Het idee om meta-fysica en fysica met elkaar te verbinden is eerder door Werner Heisenberg en door Fritjof Capra, in zijn boek The tao of physics, naar voren gebracht. Het boek van Capra beschrijft een onderzoek naar de parallellen tussen de moderne fysica en de oosterse mystiek. Het Ether-paradigma wil benadrukken dat het universele patroon van het wat vastligt. Het is zoals het is, daar kan de wetenschap weinig aan veranderen. Voor de bewoners van de Sheikh Shaban begraafplaats in Gaza-stad is de Armageddon niet ver weg meer.

GroenLinks volgt in het debat met Ghosh de Derde weg van Hans Feddema (Civis Mundi Digitaal #14 31 oktober 2012).

We ondermijnen onze eigen jeugd door online gokken toe te staan (Sander Schimmelpennick de Volkskrant 3 oktober 2022, p. 2):
Daarmee creëren we erfelijke financiële kwetsbaarheid, met desastreuze gevolgen. Een flink deel van onze bevolking kan absoluut niet met geld omgaan, waarbij naast spilzieke jongeren de bedroevende financiële zelfredzaamheid van vrouwen een extra zorg is. In plaats van te
investeren in kansengelijkheid en financiële kennis voor iedereen, sturen we mensen onvoorbereid en kwetsbaar het leven in, vatbaar voor desinformatie en uiteindelijk dikwijls afhankelijk van toeslagen, subsidies en familiehulp. Dat gebrek aan zelfredzaamheid wordt vrolijk doorgegeven aan de volgende generatie, die 25 procent kans op laaggeletterdheid heeft en naar gesegregeerde scholen gaat.
De klassenmaatschappij is
alive and kicking, maar de massa is verdoofd door het als vrijheid vermomde consumentisme.

‘We zijn slaven geworden van de digitalisering, die het sociale leven ondermijnt’ (Marjon Bolwijn de Volkskrant 3 oktober 2022, p. 16-17):
Eén jaar geleden stond
Jan van der Zouwen op de voorpagina van de Volkskrant, beiden werden op die 1ste oktober 100 jaar. Nu is hij 101 geworden. Hoe kijkt deze voormalige stuurman, in deze speciale aflevering, terug op zijn leven en wat vindt hij van het huidige tijdsgewricht?

De digitale wereld is niet alleen maar eng (Kustaw Bessems de Volkskrant 1 oktober 2022, Opinie p. 22-25):
Informaticus
Sennay Ghebreab is ervan overtuigd dat kunstmatige intelligentie de samenleving vooruit kan helpen. Wel moeten we ons er meer in verdiepen, vindt hij. ‘Wie niet digitaal geletterd is, dreigt straks te worden uitgesloten en onderdrukt.’
Ghebreabs ouders zaten in het Eritrees verzet en vluchtten met hem en twee zussen naar Nederland toen hij 6 jaar oud was. Dat hij zich daarover had uitgesproken, was niet zonder gevaar geweest.
Inmiddels heeft
Ghebreab gemerkt dat praten over AI (kunstmatige intelligentie) met heel wat minder druk gepaard gaat. En dingen herhalen vindt hij niet zo erg meer: ‘Door uitleg aan anderen te geven kom ik zelf ook tot nieuwe inzichten.’ Daarbij is zijn drijfveer om ons te onderwijzen over kunstmatige intelligentie (AI) en algoritmen niet wezenlijk anders dan toen hij zich uitsprak tegen de Eritrese dictatuur.

RutteHeb nou vertrouwen in ons’ (Raoul du Pré de Volkskrant 28 september 2022, p. 4):
Bij de vraag waar die
kritiek dan toe leidt, hield de poging tot introspectie op. ‘De problemen zijn uiterst complex’, wist hij wel. En er ligt nu dan toch maar een koopkrachtpakket van bijna 18 miljard euro. Plus een asieldeal binnen de coalitie die de ergste nood in Ter Apel even moet lenigen. En dan komt binnenkort ook ‘stikstofbemiddelaarJohan Remkes nog met zijn oplossing voor de impasse met de boeren. ‘We zitten nu echt in een andere fase.’
Hij klonk, al met al, als een een man die wel heeft
begrepen” dat er veel kritiek is op hem en zijn kabinet, maar die daarmee nog niet wil zeggen dat die kritiek terecht is. Een diepere zoektocht naar wat er voortaan anders moet, liet hij achterwege, zorgvuldig op zijn hoede om geen valse verwachtingen te wekken. ‘Heb er nou vertrouwen in dat we collectief in staat zijn dit te doen.’

Dimorphos (Arno Haijtema de Volkskrant 28 september 2022, p. V2):
Sven Kockelmann kwam in zijn interview met premier Rutte niet toe aan uitdiepen.
Interessant om te horen hoe de premier de
warme teamgeest van het kabinet probeerde te benadrukken door het veelvuldig gebruik van voornamen – Carola, Ernst, Karien – en des te pregnanter de uitwijkmanoeuvres rond de namen die het familiegevoel kunnen verstoren: Wopke (Hoekstra, CDA-splijtzwam in de stikstofkwestie), Erik (van der Burg, koene ridder in de strijd voor een minder gênant asielbeleid). Ook Kockelmann zweeg erover – misschien toch huiverig voor een dissonant in het rechtse geluid van zijn WNL?

Nederland heeft last van een hardnekkige compensatie- en declaratiereflex (Sander Schimmelpennick de Volkskrant 26 september 2022, p. 2):
Nederlandse burgers en bedrijven hebben last van een hardnekkige compensatie- en declaratiereflex: alle risico’s moeten worden afgedekt door de overheid. Dat hebben ze afgekeken van de grote jongens, die immers hun winsten mogen houden, maar dikwijls hun verliezen kunnen afwentelen op het collectief. De overheid geeft onder de populistische druk altijd toe, zo weten zij. Wanneer het NOS-journaal de bijstandsmoeders van stal haalt, weet je wel hoe laat het is.

Ik maak me zorgen over het korte termijn winstbejag dat hier en daar overheerst. Een gebrek aan ethisch en moreel handelen is mede oorzaak geweest van de economische crisis (Van der Hoeven Volkskrant 28 oktober 2009)
Haar opmerkingen zijn de werkgevers Bernard Wientjes, Loek Hermans en Albert Jan Maat in het verkeerde keelgat geschoten.
Van der Hoeven gaat met de onderwijswereld overleggen over cursussen ethiek bij managementopleidingen (Volkskrant 30 oktober 2009).
Door haar vrijwel kritiekloze en kleurloze politieke opstelling etaleert Van der Hoeven zich op ethisch terrein als een lege huls. Dit in tegenstelling tot wat je van een CDA politicus in het kader van het rentmeesterschap zou mogen verwachten. Of met andere woorden wat is precies de toegevoegde waarde van deze minister? Verdient Maria van der Hoeven het voordeel van de twijfel of moet Van der Hoeven zelf voor haar falende overheidsbeleid verantwoordelijkheid nemen? Inmiddels is bekend dat ze de eer aan zichzelf houdt.

De verhalen achter de historische feiten (Hans Bouman de Volkskrant 24 september 2022, p. 9):
De Britse auteur
Hilary Mantel, bekend van haar historische romans over de Franse Revolutie en de Thomas Cromwell-trilogie, overleed donderdag op 70-jarige leeftijd. Haar werk werd tweemaal bekroond met de Booker Prize.

Glimlach (Alex Mazereeuw de Volkskrant 23 september 2022, p. V2):
Na zo’n vernietigend feitenrelaas leek enige
zelfreflectie op zijn plek, maar Samsom hield het bij een brede glimlach, en lachte vooral om de ‘felheid’ van Fretz. Samsom had zelf nergens spijt van, en had hooguit ‘een paar dingen anders gedaan’. De kiezer was uiteindelijk strenger, en liet de PvdA achter met negen schamele zetels.

Extreem-rechts moet terug de verdomhoek in, waar het hoort (Sander Schimmelpenninck de Volkskrant 19 september 2022, p. 2):
Maar belangrijker nog: polariserende figuren als ‘
presentatorBlommestijn zijn de beste remedie tegen de plaag van de valse balans. Onnozelaars die haar ten tijde van corona dapper vonden, en dat waren er nogal wat, zien nu tot welk duister kamp ze behoort.
False balance of bothsideism, laten we het in het Nederlands maar valse balans noemen, is wanneer journalisten in hun neutrale ijver de twee kanten van een debat als gelijk presenteren, zelfs wanneer slechts één van die twee kanten zich op feiten beroept en het andere kamp zich uitsluitend bedient van leugens en complottheorieën. Zo kan het dat je in een talkshow een totale nitwit ‘met oprechte zorgen’ tegenover een wetenschapper kan zien zitten, of dat absurde redenaties – ‘racisme en intimidatie zijn vervelend, anderzijds voelen mensen zich niet gehoord’ – normaal zijn geworden.

Je kan nooit het verleden exact hetzelfde zien zoals het destijds was (Hilary Mantel de Volkskrant 16 november 2018):
In haar Van der Leeuw-lezing, die de Britse schrijver
Hilary Mantel 16 november hield in Groningen, vertelde ze over de curieuze manieren waarop een historisch personage met boek en schrijver op de loop kan gaan en over hoe het geheugen het verleden reconstrueert, zoals ook zijzelf haar verleden reconstrueerde in haar memoires. Dit is de tekst die ze uitsprak.

De gechiedenis van mijn schrijverschap (Steffie Kouters interviewt Hilary Mantel de Volkskrant 5 oktober 2018):
In haar Van der Leeuw-lezing, 16 november in Groningen, zal Hilary Mantel vertellen over de curieuze manieren waarop een historisch personage met boek en schrijver op de loop kan gaan.
Wat vormde haar als prijswinnend auteur?
De buitenstaander?
‘Wat ze gemeen hebben is dit: Mrs. Thatcher was absoluut niet introspectief, heb ik begrepen. Ze leefde van: next thing (knipt in haar vingers), next thing. Ik kan me voorstellen dat
Cromwell ook zo in elkaar zat. Dus ik sta voor de erg ingewikkelde taak om te schrijven over iemand die helemaal niet over zichzelf nadenkt. Hij is gewoon de som van wat hij zegt en doet.’
En u zit zelf compleet anders in elkaar.
‘Ik zit compleet anders in elkaar.’
Ingewikkeld, voor u, om zich in hem te verplaatsen.
Meteen: ‘Maar ook
bevrijdend, op een curieuze manier.’

Profiel Sylvana Simons’ BIJ1
Wij móeten die Kamer in(Warda El-Kaddouri en Rasit Elibol De Groene Amsterdammer 11 maart 2021, p. 82-87):
BIJ1 brengt een beweging naar de politiek die zich steeds
luider uitspreekt tegen ongelijkheid. Ze hebben de tijdgeest mee – met Black Lives Matter en grote schandalen rond etnisch profileren. ‘Nul zetels, dat is niet aan de orde.’
‘Het is net een
matroesjka-pop. Je pakt het probleem elke keer uit en ziet dan dat het met elkaar verbonden is’, vervolgt hij. ‘BIJ1 staat voor systeemkritiek. We moeten ons afvragen of een procentpunt hier en daar uit de begroting het gesprek is dat we moeten voeren.’ Om die reden wilde BIJ1 hun verkiezingsprogramma – net als PVV, FvD en PVDD – niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau. In een uitgebreid betoog legt Schinkel uit: ‘De CPB-berekeningen zijn gebaseerd op modellen die niet neutraal, maar ideologisch zijn en een partij die systeemverandering wil heeft niks aan berekeningen die uitgaan van continuering van het bestaande systeem.’

‘We hebben de verkeerde lessen uit de crisis getrokken’ (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 26 april 2018 p. 14-17 - Interview 18 november 2021):
Volgens historicus Adam Tooze begon met de bankencrisis van 2008 een nieuw tijdperk. Het mondiale financiële systeem blijft op Amerika leunen, terwijl dat politiek onberekenbaar is geworden.
Volgens Tooze hebben de Navo-landen Oekraïne gedwongen te kiezen tussen Rusland en het Westen waardoor het land in tweeën is gescheurd.
Zowel Oekraïne als Hongarije eindigde in 2008 in een IMF-programma, waarmee ze de facto onder Europees-Amerikaanse curatele kwamen te staan. ‘In 2013, met de annexatie van de Krim en de Russische inval in Oost-Oekraïne, deed iedereen alsof geopolitiek een plotselinge rentree maakte’, zegt Tooze. ‘Maar het verhaal begint vijf jaar daarvoor. West-Europa doet alsof economische banden en geopolitiek twee verschillende dingen zijn. Maar vanuit Russisch perspectief zijn ze onderdeel van dezelfde beweging.’
Op de puinhopen van de crisis
De financiële crisis, die tien jaar geleden uitbrak, was het begin van een wankel decennium, waarin diepe economische en politieke breuklijnen (gebroken symmetrie, twee in één) aan het licht kwamen. Een instabiel Europa, oprukkend populisme en een verder uitgeklede verzorgingsstaat zijn terug te voeren op deze cesuur. In deze interviewserie laten we gezaghebbende denkers aan het woord over de wereld die te voorschijn is gekomen op de puinhopen van de crisis.
Het vrijkopen van de financiële sector is de geschiedenis in gegaan als een geslaagde operatie, maar Tooze benadrukt dat het één grote gok was: ‘Er was geen precedent. Zonder dat hier publiekelijk over gedebatteerd werd, gingen er algemene middelen naar het herkapitaliseren van een sector die werd gedreven door exorbitante inhaligheid, enkel zodat ze in bedrijf kon blijven en winst kon blijven maken. Moreel is het hoogst omstreden, maar het werkte. En in één klap werd duidelijk dat een zelfstandige financiële sector een fabeltje is. Banken bleken net zo afhankelijk te zijn van de overheid als iemand die werkloos wordt.’
Want de crisis van 2008 heeft een tegenstrijdige erfenis opgeleverd, concludeert Tooze: ‘De economische invloed van de VS is versterkt. Dat de wereldeconomie nog afhankelijker is gewonden van de dollar geeft Amerika in feite de vrijheid om te doen wat het wil. Maar het politieke systeem dat een eeuw lang de basis vormde van de Amerikaanse macht ligt in duigen. De vraag is hoe de wereld reageert op een economische supermacht die de claim op moreel leiderschap laat varen, eigenbelang nastreeft en andere landen aanmoedigt hetzelfde te doen. De scherpste randjes van Trumps nationalisme lijken weliswaar afgevijld, maar ik vraag me af of de VS ook bij een volgende economische schok het vermogen tot wereldleiderschap tonen.’

Jan Terlouw is binnen D66 een roepende in de woestijn. Feitelijk toont Rob Jette een Janus-gezicht. Hij volgt de derde weg van Boris Johnson en Dominic Cummings (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 27 mei 2020 p. 9). De derde weg, de extreme vorm van het kapitalisme gaat overheersen, wanneer de moraal buiten het verkoopverhaal ('fact free-politics' van de ‘blije klimaatontkenner’ Donald Trump) wordt gehouden.

Het antwoord op de vraag van Frank Kalshoven wat betekent het feit dat de overheid gratis kan lenen voor het begrotingsbeleid? (Volkskrant 21 september 2019 p. 14) geeft Marcel van Dam in zijn boek Niemands land biografie van een ideaal, namelijk een paradigmaverandering. Met Hoekstra zorgt voor eensgezindheid, Knot voor verdeeldheid (Volkskrant 21 september 2019 p. 16) suggereert Peter de Waard dat het gaat om 'of-of', maar beide hebben echter gelijk, het gaat om 'en-en'/'of-of', namelijk het balansmechanisme wederkerigheid tussen homo sapiens. Al is het wel zo dat het verslag ‘Het moet van Brussel’ is een adequate beschrijving van de toestand (Martin Sommer Volkskrant 21 september 2019 Opinie p. 23) als de column Volg het geld (Raoul du Pré Volkskrant 21 september 2019 Opinie p. 23) het 'en-en' benadrukken.

Ik ben bang voor klimaatopwarming, maar nog banger voor Milieudefensie (Martin Sommer de Volkskrant 20 april 2019, Opinie p. 23):
Hier word ik zenuwachtig van.
Milieudefensie weet hoe de toekomst zal verlopen, tenzij de rechter ingrijpt. Maar in de open samenleving die wij kennen, is de toekomst per definitie vrij.
De filosoof Karl Popper heeft omstandig uitgelegd dat de toekomst onvoorspelbaar is, onder meer omdat we niet weten wat de wetenschap zal brengen.):
Democratie is samen beschikken over de toekomst. Met zo’n rechtszaak eigent Milieudefensie zich onze prioriteiten en onze toekomst toe. Shell is nog maar het begin, zei Pols. Als Milieudefensie deze zaak wint, zullen met dit precedent de vervolgzaken over elkaar tuimelen. Nu al kijkt de wereld met grote ogen naar de uitspraak van het Hof in de Urgenda-zaak. ‘Recht op leven’ als grond voor het bevel om de CO2-uitstoot drastisch te beperken, en dan niet alleen voor u en mij maar vooral voor de ongeboren generaties – dat is je reinste metafysica, aangezien je niet kunt weten hoe de generaties na ons ervoor zullen staan. Jazeker, ik vrees de opwarming van de aarde. Maar nog banger ben ik voor Milieudefensie.

Herinneren en vergeten of Liever méér dan minder geschiedenis (Martin Sommer Volkskrant 21 mei 2016 p. 17):
Hoe houden we de boel bij elkaar zonder gemeenschappelijke geschiedenis?
Er komt een half jaar uitstel, dat staatssecretaris Sander Dekker 'een verdiepingsslag' noemde. Tegen die tijd zitten we midden in de verkiezingscampagne en dan zien we verder. Desondanks bleven de vragen.
Want waarom is het vak geschiedenis in dit plan in een facultatief verdomhoekje beland? Dat is raar omdat zowel staatssecretaris Sander Dekker als het Kamerlid Loes Ypma (PvdA) een warm pleidooi hield voor burgerschap, dat in het nieuwe onderwijs wél tot de kernvakken behoort.
Burgerschap is hoog nodig, aldus het tweetal, om de nieuwe tweedeling tussen hoog- en laagopgeleiden te bestrijden, de boel bij elkaar te houden en ook vanwege de verbinding.
In een diverse samenleving heeft iedereen immers zijn eigen geschiedenis, daar komt het op neer. Wie ben jij om mij Willem van Oranje op te dringen?
Dit is de stand van zaken. Straks leren ze in plaats van geschiedenis burgerschap op school. De grote vraag is waarin dat burgerschap gefundeerd moet zijn. Ze gaan leren over mensenrechten en kinderrechten, staat in Onderwijs2032. Rechten opeisen is niet zo moeilijk. Maar het recht van de een is de plicht van de ander. En die moet de bereidheid opbrengen om voor zijn medeburger op te komen. ok de nieuwe politica Sylvana Simons wil verbinden. Ik ben reuze benieuwd. De boel bij elkaar houden, lukt alleen als we het gevoel hebben bij elkaar te horen.
Dat gevoel heeft twee kanten. Ik knoop hier aan bij de beroemde Franse denker en schrijver Ernest Renan (1823 -1892), die zich in het diep verdeelde Frankrijk van de negentiende eeuw met hetzelfde vraagstuk bezighield.
De kern van het nationale gevoel is 'dat alle burgers veel gemeenschappelijk hebben en ook dat ze heel wat vergeten zijn'. Onze gezamenlijkheid is niet gebaseerd op bloedband of huidskleur, maar op de wil om samen te leven, bij Renan uitgedrukt in het gedeelde leed dat in de geschiedenis is geleden en het vieren van gezamenlijke grote daden. Ook mensen van buiten mogen meedoen, vandaar de populariteit van zijn idee.
Maar het Franse burgerschap is niet gratis bij Renan. Je moet bereid zijn erbij te willen horen. Je moet veel gemeenschappelijks wíllen hebben. Dat betekent bij Renan ook veel ellende vergeten, de bloedige Bartholomëusnacht bijvoorbeeld; of langer geleden de kruistocht tegen de Katharen. Een boeiend idee voor Nederland: de slavernij hoort heus bij de Nederlandse geschiedenis. Maar een beetje vergeten kan geen kwaad.

Het probleem voor politici is dat onze macro-economen hun vakgebied hebben opgeblazen. Om de éénzijdige koopmansgeest en lobbynetwerken van bankiers te reguleren, is er behoefte aan een nieuwe Glass-Steagall wet. Nick Leeson, Jérôme Kerviel en London whale hebben een eerste signaal afgegeven dat de banken hun risicobeheersing niet op orde hebben.
De illusiecultuur, het piramidespel van de zeepbel (bouwen van torens van Babel in de EU), de aardse trimurti (drie guna’s) is de inverse van de hemelse Trimurti. Banken zorgen voor het scheppen van geld en een zakenbank á la Goldman Sachs, Lehman Brothers en banken die ongeremd geld in dubieuze waardepapieren hebben gestoken of bankemployees als Nick Leeson (Barings Bank), Jérôme Kerviel (Société Générale), London whale (JPMorgan Chase) of ex-zakenman en -belegger Bernard Madoff voor het vernietigen.
Of in de woorden van Bolkestein: de lotgevallen van de euro zijn ‘een goed voorbeeld van politiek wensdenken dat nuchter economisch denken overvleugeld’ (Paul Brill en Martin Sommer Volkskrant 3 december 2011).

Waar winstbejag toe leidt (Pepijn Brandon de Volkskrant 21 september 2022, p. V7):
Plantagehouders toonden hun onderneming graag als een
vredige bedoening waar mens en natuur harmonieus naar hun hand waren gezet. De werkelijkheid was anders: plantagebouw was roofbouw.

De Nederlandse burger is door opeenvolgende regeringen op groteske wijze genaaid (Bert Wagendorp Volkskrant 9 juni 2020):
Niet helemaal toevallig heb ik net
Fantoomgroei van voormalig Volkskrant-journalist Sander Heijne en Hendrik Noten gelezen, een absolute aanrader. Heijne en Noten zijn geen economen, maar ze zijn wel diep in het fenomeen groei gedoken en leggen in heldere taal uit wat er mis mee is. Dit: de meeste burgers merken helemaal niks van economische groei. Voor hen is het fantoomgroei.

Belast de superrijken (Bart van den Ende de Volkskrant 18 december 2015, p. 22):
Yvonne Hofs stelt aan de hand van de zorgcaissières terecht vast dat ons zorgstelsel is uitgekleed, waar ouderen, zieken en hulpbehoevende groepen de dupe van worden. Maar waar wringt het nu echt?
De bezuinigingen in de zorg worden
gerechtvaardigd met de vaststelling dat onze riante zorgvoorzieningen onbetaalbaar zijn geworden. Dit is volstrekt onjuist: we laten de superrijken voor vele miljarden belasting ontwijken middels de Zuidas. Met dit geld kunnen we gemakkelijk de zorg op peil houden.
De zorg is betaalbaar, maar we kiezen er voor om de superrijken weinig of geen belasting te laten betalen en de zorg uit te kleden onder
valse voorwendselen. |Belast de superrijken]] (Bart van den Ende de Volkskrant 18 december 2015, p. 22):
Yvonne Hofs stelt aan de hand van de zorgcaissières terecht vast dat ons zorgstelsel is uitgekleed, waar ouderen, zieken en hulpbehoevende groepen de dupe van worden. Maar waar wringt het nu echt?
De bezuinigingen in de zorg worden
gerechtvaardigd met de vaststelling dat onze riante zorgvoorzieningen onbetaalbaar zijn geworden. Dit is volstrekt onjuist: we laten de superrijken voor vele miljarden belasting ontwijken middels de Zuidas. Met dit geld kunnen we gemakkelijk de zorg op peil houden.
De zorg is betaalbaar, maar we kiezen er voor om de superrijken weinig of geen belasting te laten betalen en de zorg uit te kleden onder
valse voorwendselen.

Staatssteun aan banken kan illegaal zijn (Yvonne Hofs Volkskrant 18 december 2015 p. 26):
Vijf vragen over Coco's
Een nieuwe belastingvrijstelling voor Nederlandse banken druist mogelijk in tegen Europese regelgeving. Er wordt onderzocht of er sprake is van verboden staatssteun aan banken.
Dijsselbloem voerde de wetswijziging door, hoewel hij wist dat de Europese Commissie bedenkingen had. De Commissie was kritisch omdat alleen banken deze belastingaftrek krijgen en andere bedrijven, die ook coco's kunnen uitgeven, niet. Dat is een van de kenmerken van verboden staatssteun. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vroeg vorige maand in Brussel opheldering en kreeg een brief terug van de directeur-generaal Mededinging, Johannes Laitenberger. Laitenberger schrijft Omtzigt dat hij in verband met 'het lopende onderzoek naar staatssteun' geen nadere informatie mag verstrekken. Het Financieele Dagblad meldde gisteren dat minister Dijsselbloem onaangenaam verrast reageerde op de brief. Hij zei niet op de hoogte te zijn van een formeel onderzoek naar staatssteun door Brussel.

Nieuwe pensioenwet zónder berekeningen met deze hoge inflatie? Niet doen! (Pieter Omtzigt en Eric Bergamin de Volkskrant 5 september 2022 p. 20):
Alle huidige pensioenen overhevelen naar het nieuwe systeem zonder te weten wat de gevolgen van inflatie zijn en hoe de reserves verdeeld worden, kan tot
grote fouten leiden.

Máxima bezoekt ‘oase voor lhbti+-gemeenschap’: ‘Hogere erkenning kunnen we niet krijgen’ (Jeroen Schmale AD 6 september 2022):
Zonder haar man reist koningin Máxima naar Californië om daar met name zaken te doen. Maar ze bezoekt ook The Castro in San Francisco: een oase voor de lhbti+-gemeenschap, met een bloederig verleden en zorgen over de toekomst.

Met Truss krijgen de Britten een neoliberaal pursang als premier (Patrick van IJzendoorn de Volkskrant 6 september 2022 p. 6,7):
Liz Truss, de nieuwe Britse premier, presenteert zich inhoudelijk als een Thatcher 2.0. Ze viel tot nog toe vooral op door vlijt en ambitie. Met een zware winter voor de deur zal ze snel te maken krijgen met felle tegenstand, en niet alleen uit progressieve hoek.
De
wittebroodsweken van Truss, moeder van Frances en Liberty, zullen beperkt blijven tot een dunne snede. Het eiland staat aan de vooravond van zware tijden, waarin voor veel burgers een keuze dreigt tussen een warm huis of een warme maaltijd. Net als bij de pandemie zal de roep om krachtig overheidsingrijpen oorverdovend worden. Truss heeft toegezegd financiële hulp te bieden aan burgers en bedrijven. Ze moet dan haar principes laten varen (in dit geval over de vrije markt), maar dat kost haar doorgaans geen moeite.

Kiezen tussen ‘heating’ of ‘eating’ (Patrick van IJzendoorn de Volkskrant 22 augustus 2022, p. 1/11-13):
Een groeiend aantal Britten is aangewezen op de
voedselbank. Dat aantal lijkt alleen maar te zullen stijgen, nu Groot-Brittannië een recessie in schiet. In Darlington, waar 30 procent van de kinderen onder de armoedegrens leeft, vrezen bezoekers van een voedselbank de winter.
Turbo-thatcheriaan
Van de waarschijnlijke opvolger van premier Boris Johnson,
Liz Truss, valt weinig actieve hulp te verwachten. Deze turbo-thatcheriaan richt zich vooral op fiscale maatregelen. Zo wil ze de geplande verhoging van de zorgpremie annuleren, wat de laagste inkomens per week omgerekend 93 eurocent extra oplevert. Haar belastingverlagingen zullen evenmin weinig uitmaken voor mensen zonder of met lage inkomens, noch voor bibberende bejaarden. Net als haar rivaal, de multimiljonair Rishi Sunak, is ze tegen het het voorstel van oud-premier Gordon Brown om de winstmakende energiebedrijven tijdelijk te nationaliseren.

Duik in leiderschap van de toekomst Een seminar van absolute wereldklassen (de Volkskrant 6 september 2022 p. 32):
Leer alles over
toekomstbestendig leiderschap tijdens het seminar Future Focused Leadership.

Verzwijg het niet als je een fout hebt gemaakt op het werk: zo geef je het toe (Ysamine Esser de Volkskrant 9 augustus 2022 p. 23):
Veel werknemers houden hun fouten liever voor zich uit angst voor gezichtsverlies, terwijl ze weten dat opbiechten beter is. Maar hoe pak je dat aan? ‘Schuif de schuld nooit op anderen af.’ Managers moeten erop toezien dat werknemers zich vrij genoeg voelen hun fouten op te biechten. Hoe? Uit onderzoek van Amy Edmondson, hoogleraar leiderschap en management aan de Harvard Business School, blijkt dat werknemers zich veiliger voelen als leidinggevenden duidelijk maken welke fouten consequenties hebben en welke niet, en wat de gevolgen zijn voor werknemers. Edmondson raadt managers ook aan om vooral te focussen op wát er is misgegaan en niet op wíé dat heeft gedaan. De mogelijkheid om anoniem een misser te melden, zou daarbij kunnen helpen.

Bestuurscultuur (Buitenhof 11 september 2022 NPO1):
Terwijl de winter nadert draait Rusland langzaam de gastoevoer naar de EU dicht met als gevolg exploderende energieprijzen. Prijsplafonds, verplichte besparingen, solidariteitsheffingen: hard ingrijpen in de energiemarkt lijkt met de aangekondigde plannen van de Europese Commissie officieel geen taboe meer. In Buitenhof Eurocommissaris en vicepresident van de Europese Commissie
Frans Timmermans.
In de strijd tegen torenhoge inflatie komt de Europese Centrale Bank met de
grootste rentestijging in de geschiedenis van de euro. Is het genoeg? Een gesprek met directielid van de ECB Frank Elderson.
En mensonterende toestanden zorgden dat zelfs
Artsen zonder Grenzen besloot om in te grijpen. De Nederlandse opvangcrisis van vluchtelingen verlamde de politiek en mondde uit in nieuwe asielplannen. Staatsecretaris van Justitie en Veiligheid Eric van der Burg is te gast.

Verslag afscheid Herman Wijffels als hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke Verandering aan de Universiteit Utrecht (3 oktober 2016):
In de paneldiscussie onder leiding van SFL-lid Klaas van Egmond (UU) betoogde Peter Blom dat duurzaamheid steeds meer het fundament wordt waarop mensen en organisaties werken. Dat geldt in toenemende mate ook voor De Nederlandsche Bank (DNB) waar volgens Frank Elderson de D ooit voor Duurzaamheid zal kunnen staan. Else Bos benadrukte echter dat de pensioenwereld er nog lang niet is. Hier is een hele andere manier van denken nodig, weg van de nog altijd zaligmakende Moderne Portefeuille Theorie. Bas van Bavel stelde dat de alomtegenwoordigheid van markten echte duurzaamheid in de weg staat. Daar zijn ook andere allocatiemechanismen voor nodig als coöperaties, de overheid en de familie.

Bestuurscultuur (Buitenhof 4 september 2022 NPO1):
Vaststaande wetenschappelijke feiten worden steeds vaker openlijk in twijfel getrokken. Hoe zorg je dat sentimenten de wetenschap niet gaan overschaduwen? In Buitenhof: minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap
Robbert Dijkgraaf die zich ook buigt over het grote tekort aan beroepsmensen op de arbeidsmarkt.
Op 5 september kiest de Conservatieve Partij in het Verenigd Koninkrijk een nieuwe leider. Is daarmee het hoofdstuk Boris Johnson definitief gesloten? Aan tafel journalist
Tim de Wit & Arend Jan Boekestijn, historicus, makers van de populaire podcast ‘Europa draait door’.
En politicoloog, columnist en sinds deze week ook directeur van de Wiardi Beckman Stichting
Tim ‘s Jongers over armoede in Nederland en de zware winter die dreigt voor veel minima en middeninkomens. Is het kabinet op tijd met maatregelen?

"Jan Machientje" (Fryslân Doc 22 en 23 januari 2022 NPO2):
Jan K. Elzinga, 1882-1947) uit Sumar trok begin 20e eeuw in het hele land bekijks met zijn zelfgebouwd mechanisch kunstwerk, dat
Salomo's rechtspraak verbeeldde.
Er zijn dagen bij met meer dan 100 belangstellenden. In 1905 krijgt het mechaniek een plaats op een kunst- en nijverheidstentoonstelling in Leeuwarden. Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik bezoeken deze tentoonstelling en tonen veel belangstelling voor de 35 minuten durende voorstelling van
Salomo’s eerste rechtspraak. In de daarrop volgende jaren, zeker tot 1930, trekt Jan op gezette tijden met zijn mechaniek door heel Nederland. Belangstellenden kunnen op een tentoonstelling of in een café tegen betaling een voorstelling bijwonen. Als de belangstelling ervoor afneemt, legt Jan zich meer en meer toe op het repareren van uurwerken.

De kosmische Christus bij Novalis: een selectie uit zijn Geistliche Lieder/Geestelijke liederen opnieuw vertaald (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #37 mei 2016):
Als wij zijn werk op ons in laten werken, kunnen wij ons bewust worden van wat wel het Christusbewustzijn wordt genoemd of de kosmische Christus, als innerlijke werkelijkheid, die onbewust aanwezig is. De Geestelijke Liederen van Novalis zijn meer dan alleen christelijk. Zij geven een kosmisch bewustzijn weer, een verlicht bewustzijn, dat ook in andere culturen herkenbaar is. Novalis heeft een ruime opvatting van het christendom als ”het levensbeginsel, de vreugde van iedere religie’ en ‘de geschiktheid van al het aardse om brood en wijn van het eeuwige leven te zijn,” zoals hij schrijft aan het eind van De christenheid of Europa, zie Civis Mundi nr 36.
Novalis is geboeid door de Indiase religie en poëzie. In het eerste lied schrijft hij:
“India bloeit zelfs in het Noorden door de Geliefde blij in het licht”. “In dit gedicht verwijst Novalis naar een synthese van het christendom met de religie van India – of meer fundamenteel naar de wezenlijke eenheid van alle religies. Hij beschouwt hier ook India in de zin van Indiase poëzie… zinspelen op de poëtische transfiguratie van de Christusfiguur,” aldus A L Willson in zijn boek over India in de Duitse Romantiek (1).

Eenvoudig leven in een complexe wereld oftewel de paradox van eenheid-in-verscheidenheid (Toon van Eijk Civis Mundi Digitaal #33 oktober 2015):
Inleiding
In het vorige nummer van Civis Mundi schreef Piet Ransijn een boekbespreking over Marius de Geus,
Filosofie van de eenvoud (Utrecht, Uitgave Jan van Arkel, 2015).
De mimetische begeerte
Verwijzend naar Goudsblom, schrijft Ransijn over het sociaalpsychologische mechanisme van ‘de spiraal van begeerte’ en keeping up with the Joneses. “Iets wordt begerenswaardig als een ander het heeft, want door juist dat te hebben, meent men te kunnen zijn als die ander” en diens status te verkrijgen. De Geus (p. 57) noemt dit ‘spiegelen’ aan bijvoorbeeld veelverdieners. “Het gaat hier om het principe van relatieve deprivatie: men voelt gemis in vergelijking met anderen”. Veblen stelt: “iedere klasse neemt de levensstijl over van de hoger geplaatsten naarmate deze daartoe in staat is”. In eerdere artikelen in Civis Mundi en elders heb ook ik betoogd dat de belangrijkste oorzaak van financieel-economische crises de ongebreidelde hebzucht is, die voortkomt uit een overdreven mimetische begeerte (een continue vergelijking met anderen)[3]. Dit mondt uit in een statuswedloop die uiteindelijk de gehele maatschappij doordringt. Deze statuswedloop kan doorbroken worden door de ontwikkeling van sterke, psychologisch gezonde persoonlijkheden, bijvoorbeeld door middel van technieken voor bewustzijnsontwikkeling. Door bewustzijnsontwikkeling kan men als het ware boven de overdreven mimetische begeerte uitstijgen. Een dergelijke proactieve vorm van zelfregulering (het komt uit de persoon zelf voort en is daardoor vrij en niet afgedwongen) is een welkome aanvulling op meer conventionele vormen van reactieve zelfregulering (die door anderen wordt afgedwongen, bijvoorbeeld door overheden).

H.P. Blavatsky De Sleutel tot de Theosofie
Hoofdstuk XI Over de mysterien van reincarnatie (p. 187):
B: Moet ik daaruit opmaken dat de wet van karma niet noodzakelijkerwijs een individuele wet is?
Th: Dat is precies wat ik bedoel. Karma zou onmogelijk het evenwicht van krachten in het leven en de loop van de wereld kunnen herstellen, als het niet een breed en algemeen vlak van werking had. Theosofen zien het als een waarheid dat de
onderlinge afhankelijkheid van de mensheid de oorzaak is van wat distributief karma wordt genoemd, en het is deze wet die de oplossing biedt voor het grote vraagstuk van het collectieve lijden en de opheffing daarvan. Bovendien is het een occulte wet dat niemand boven zijn individuele zwakheden kan uitstijgen zonder het geheel, waarvan hij een integrerend deel vormt, te verheffen, al is dat nog zo weinig. Om dezelfde reden kan iemand niet alleen zondigen, of alleen de gevolgen van zonden ondergaan. In werkelijkheid bestaat er niet zo iets als ”afgescheidenheid”; en wat het meest op die zelfzuchtige toestand lijkt en bij de bestaande levenswetten mogelijk is, ligt in bedoelingen of motieven.

Marx en Maharishi: collectief bewustzijn, macht en bewustwording. Reactie op Toon van Eijk (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #37 mei 2016):
Dialectiek was oorspronkelijk bij
Plato, Fichte, Schelling en Hegel een soort mechanisme van de werking van de geest of het bewustzijn. Door Marx is de Hegeliaanse dialectiek toegepast op de materie, de economie en de samenleving. Een vergelijkbare wisselwerking als tussen bewustzijn en materie speelt zich af tussen het individu en het collectief op het materiële en het ideëel niveau, het bewustzijn.
De
wisselwerking of dialectiek van twee polen vinden we onder meer diverse Chinese, Griekse, Europese en Indiase tradities als een wijdverspreid universeel gegeven. Bijvoorbeeld yang en yin, mannelijk en vrouwelijk, positieve en negatieve lading, Purusha en prakriti: bewustzijn en materie (hoofdstuk 13 van de Bhagavad Gita, de twee in één Geestkunde en Natuurkunde, de Twee kanten van één medaille of natuur). Purusha maakt het mogeliik de samenhang in het oeuvre van H.P. Blavatsky te verklaren. Deze twee polen zouden dan polaire manifestaties zijn van een niet manifest soort veld, dat Brahman of Tao wordt genoemd in India en China en bij Griekse filosofen diverse namen heeft. Zoals de Indiase Rigveda zegt: ‘Ekam sat vipra bkahuda vadanti – het Zijn is één, de wijzen geven er verschillende namen aan’.

Oneindige groei op een eindige planeet – het kan (Ralf Bodelier de Volkskrant 6 augustus, Opinie p. 18-21):
Economische groei hoeft niet ten koste te gaan van
natuur en milieu. We doen steeds méér met minder, schrijft journalist en filosoof Ralf Bodelier (61). Daarbij maken we in toenemende mate gebruik van een grondstof waarvan de voorraad groeit: onze hersens.
Terwijl we grondstoffen vaker in de grond laten, maken we in toenemende mate gebruik van een
heel bijzondere grondstof. Het is er een waarvan de wereldwijde voorraad alleen nog maar groeit: onze hersens. Want ontkoppeling komt niet uit de lucht vallen; ontkoppeling is het gevolg van denken, onderzoeken en samenwerken. Ontkoppeling is een kwestie van innovatie.

De eerste klimaatscepticus van Nederland Frits Böttcher was begin zeventiger jaren niet alleen mede-oprichter van de Club van Rome maar ook lid van de RvC van Estel, nu Tata Steel. In die periode was ik aanwezig bij een voordracht van Frits Böttcher over de Club van Rome. In 1972, net na het verschijnen van het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome raakte ik betrokken bij het beleids - en marktonderzoek van Hoogovens. In het kader van Diversificatie is destijds voor het opzetten van een milieudivisie Esmil (Estel milieu) gekozen. Sindsdien heb ik een bijzondere belangstelling voor de relatie tussen ondernemerschap en het milieuvraagstuk. Het onderzoeksrapport 'E i V' is een uitvloeisel van deze interesse.

Net als H.P. Blavatsky in haar ouevre onderkent Chris van der Heijden in zijn DAT de nasleep NOOIT MEER van de Tweede Wereldoorlog in Nederland dat elke homo sapiens zijn eigen levensverhaal schrijft. Ook Chris van der Heijden laat in zijn epiloog Tijd als bladerdeeg (p. 704-708) zien dat er een route is, die naar een oplossing leidt. ‘Tijd als bladerdeeg ’ is het punt, dat de homo sapiens met elkaar verbindt.

Het slavernijverleden gaat iedereen aan, dus maak van Keti Koti een nationale feestdag (Sander van Walsum de Volkskrant 1 juli 2022 p. 12):
Slavernij is onderdeel van de Nederlandse geschiedenis, maar wordt nog steeds niet zo ervaren.

‘Maak van Keti Koti een nationale feestdag, met de koning erbij’ (Nadia Ezzeroili interviewt Rabin Baldewsingh de Volkskrant 30 juni 2022 p. 18-19):
Keti Koti, de jaarlijkse herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij op 1 juli, moet een nationale feestdag worden, met aanwezigheid van de koning. Te beginnen in 2023, precies 150 jaar nadat de slavernij feitelijk ten einde kwam. Dat oppert Rabin Baldewsingh, Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme.

Aeonen: Gnostisch Hemelscharen, aartsengelen, maar ook in de betekenis van Tijdperk, eeuwigheid; 'Emanatie van God' (Ferouer: goddelijke dubbelganger of 'God en Satan').
Aion is Grieks voor Aeonen (Latijn).
De
Aeonen (= Eonen) zijn emanaties van het pleroma.

Hier ligt de sleutel Lodewijk Verduin Eenzaamheid in eindeloos meervoud Over het oeuvre van Jeroen Brouwers (Onno Blom de Volkskrant 9 juli 2022, Boeken p. 8-9):
Uit de essays, notities en verhalen van Jeroen Brouwers stelde Lodewijk Verduin een
indrukwekkend requiem samen voor een getergde schrijver.

We willen meer perspectieven bij geschiedenis (Wim Bossema interviewt Miguel Heilbron de Volkskrant 12 juni 2019 p. 21):
Het debat over het geschiedenisonderwijs leeft weer op. Een dag nadat minister Ingrid van Engelshoven had aangekondigd dat de historische Canon opnieuw wordt bekeken onder leiding van professor James Kennedy, presenteerden The Black Archives in Amsterdam een poster met alternatieve titels en aanvullende onderwerpen van de tien tijdvakken. Met veel verwijzingen naar informatiebronnen, waaronder een serie artikelen op De Correspondent over
‘verzwegen geschiedenis’.
In schoolboeken komt het bredere perspectief er nog vaak bekaaid vanaf, maar daarnaast worden al heel erg lang lespakketten over slavernij en kolonialisme gemaakt, bijvoorbeeld door de VGN. Het lijkt wel of we niets opschieten, hoe komt dat?
‘Je ziet dat steeds weer nieuwe generaties op hun manier proberen het eurocentrisme te doorbreken. Dat zien we in de boeken en documenten die we in The Black Archives verzamelen, in het gebouw van de Vereniging Ons Suriname die 100 jaar bestaat. Anton de Kom keerde zich al in
Wij slaven van Suriname (1934) tegen de eenzijdige perspectieven. Je kunt zeggen: treurig dat de ontwikkelingen zo langzaam gaan. Maar ik denk toch dat we nu op een kantelpunt zitten: de curriculumherziening is een kans voor een echte verschuiving van het perspectief.

Vreemde eend of Kinderen zeiden: 'Jij mag niet meedoen omdat je bruin bent (Robert Vuijsje Volkskrant 13 oktober 2015 katern Vonk p. 8-9):
Welke rol speelt afkomst in Nederland? Robert Vuijsje onderzoekt het in een reeks interviews. Gemeenteraadslid Dehlia Timman:
'Onder spanning gaat het laagje beschaving er snel af.'
Haar moeder, Ilse Dorf, kwam toen ze 18 was van Suriname naar Nederland, om psychologie te studeren. Dehlia's vader, Jan Timman, was schaakgrootmeester en speelde om de wereldtitel.
ZIT JOUW WOEDE NET ZO DIEP ALS BIJ JE MOEDER?
'Zij zit er één generatie dichterbij dan ik. Wanneer ik op een slavernijherdenking zoals Keti Koti ben, voel ik hoe groot de woede tegen Nederland is. Mijn ouders zijn niet meer bij elkaar, maar ik ben blij dat ik beide culturen ken. Ik denk dat die vermenging uiteindelijk de oplossing is.
'Als kind zocht ik naar de herkenningspunten in mijn ouders, die lagen best ver uit elkaar. Ik ontwikkelde het vermogen om alles van twee kanten te bekijken. Ik weet: deze persoon bekijkt het vanuit dit perspectief, daar horen deze standpunten bij. Een andere persoon kan dezelfde situatie op een totaal andere manier bekijken.
VOOR D66 ZIT JE IN DE AMSTERDAMSE GEMEENTERAAD. HET HOKJE DAT BIJ JOU ZOU PASSEN IS: VANUIT AMSTERDAM-ZUIDOOST SUBSIDIE REGELEN VOOR JE EIGEN ACHTERBAN?
'Ik denk het. Voor D66 richt ik me op
onderwijs en integratie. Ik ga vaak naar scholen toe. Het is belangrijk dat gemengde scholen goed onderwijs bieden. Dat mag niet de drempel zijn. Het is niet goed of slecht dat de scholen divers zijn, het is gewoon de realiteit van de bevolking in een stad als Amsterdam. Kinderen die op school hebben gezeten met klasgenoten uit andere culturen zijn eraan gewend dat mensen verschillende standpunten kunnen hebben. Ik wil dat scholen focussen op de overeenkomsten in plaats van de verschillen. Later in de volwassen maatschappij leidt dat tot minder polarisatie en een gezonde discussie - ook met iemand die anders denkt dan jij. Het zou goed zijn voor de tolerantie waarop we ooit zo trots waren.'
Dehlia Timman (Nederland, 1979) studeerde rechten en economie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is gemeenteraadslid voor D66 in Amsterdam. 'Mijn bachelorscriptie voor economie ging over de economie van Suriname, ik vond dat ik daarvan te weinig wist. Hoe Suriname de inkomsten van bauxiet uitgaf aan buitenlandse goederen en niet investeerde in het eigen land. Zo vernachel je je eigen economie. Nu wordt Suriname geregeerd door een man van wie iedereen weet dat hij een moordenaar is en een cocaïnehandelaar. Dat is heel erg.'

Onder het mom van marktwerking is er in de collectieve sector een graaicultuur ontstaan die zijn weerga niet kent. De verhouding tussen prestatie en beloning is volledig zoek. In plaats van het immorele neoliberale gedachtengoed te bestrijden wordt met name door de PvdA het spel 'links lullen en rechts vullen' enthousiast meegespeeld. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur houdt het volk arm en de pastoor houdt ze dom. Nu houdt de PvdA onder leiding van Jeroen Dijsselbloem het volk arm en de mediastrategie, lees vertrossing van John de Mol houdt het volk dom. Door de politieke machtsspelletjes met rechts mee te spelen is het tegenwicht naar extreem rechts verloren gegaan. De handelsgeest van het Gouden kalf werd de norm van de gehele, op het maken van winst gerichte samenleving.

De diepe, gedeelde cultuur van religie heeft op de Kwintessens, de verborgen vijfde dimensie betrekking. Jacques Monash heeft gelijk de achterkamertjes politiek, aan de poppenkast van 'Matchfixing' moet een einde komen. Het sluit bij de opinie ,,Maar ik ben er zeker van dat mijn verhaal straks het mainstream-verhaal wordt." van de Haagse PvdA-wethouder Rabin Baldewsingh aan. Het 5Ddenkraam, de verborgen 5e dimensie heeft op de levenskunst (eudaimonia), de zingeving van het leven betrekking. Voor de mens is de eigen evolutie geen blind proces zonder enige bedoeling. Door de vergaande individualisering komen de mensen wel steeds losser van de zingeving, het Goede, Ware en Schone van Plato en de van oudsher stabiele sociale netwerken in de maatschappij te staan. Een levenskunstenaar beoogt het goede, ware en schone van Plato in zijn leven te incorporeren.

Haagse wethouder haalt uit naar premier (Lex De Jonge en Niels Klaassen AD 20 juni 2015):
De Haagse PvdA-wethouder Rabin Baldewsingh
haalt hard uit naar premier Mark Rutte en partijgenoot Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam. In een interview met deze krant hekelt hij hun uitspraken over migranten en jihadisten. 'Die stevige taal is populair, maar brengt ons helemaal nergens.'
Ook partijgenoot en Rotterdams burgemeester Ahmed Aboutaleb krijgt ervan langs voor zijn 'rot op'-opmerking over jihadisten. ,,Dat helpt helemaal niks. Dat brengt ons nergens.''
De integratievisie van PvdA'er Baldewsingh wijkt af van die van zijn partijtop. En gaat ook in tegen jarenlang gevoerd beleid. Volgens de bestuurder van Surinaamse afkomst is er niks mis met segregatie, met wijken waarin specifieke migrantengroepen 'samenklonteren'. ,,Zolang er bruggen tussen deze eilanden staan en zolang groepen elkaar treffen op werk en feestjes is er niks aan de hand.
Als wethouder Baldewingh met deze visie alleen staat, 'so be it', zegt hij ook. ,,Maar ik ben er zeker van dat mijn verhaal straks het mainstream-verhaal wordt."

De oplossing van het vraagstuk waar politici mee worstelen is al bekend, namelijk de Nulde wet van de thermodynamica, de chaostheorie 'Entropy en Negentropy' (Zero-point energy). Varoufakis heeft gelijk om het geblunder van de Europese troika (EU, ECB, IMF) te verhullen hebben politici de ‘dag des oordeels’ uitgesteld.

Om de ‘theorie van alles’, het hermetisch axioma, de verbindende patronen (merkwaardige lus) van de Kosmos te verklaren past Ken Wilber de filosofie van Arthur Koestler toe. Arthur Koestler bedacht de term ‘holon’ voor een entiteit die een geheel is en tegelijkertijd een deel van een ander geheel ('Monade + Duade', de twee in één).

Wat (volwassenheid) en Hoe (middenweg) op aarde
De grondslag voor de reciprociteit tussen het
'Wat en Hoe' en 'Hoe en Wat' is de Eeuwige wederkeer van Nietszche.

Het verdienmodel van Poetin, waar honorair consul van Oekraïne Karel Burger Dirven (Buitenhof 24 april 2024) het over heeft, lijkt verdacht veel op het neoliberalisme in het Westen. Het uitbesteden van overheidstaken op het terrein van zorg, woningbouw en onderwijs aan het grootkapitaal laat zien dat het neoliberalisme ook in Nederland populair is. Het bevordert de achterkamertjes politiek. Daan Roovers wijst er terecht op dat de overheid de slagkracht heeft weg georganiseerd. Het illustreert de waanzinnige werkelijkheid, de onmacht van het kabinet om adequaat op de oorlog in Oekraïne te reageren.

Het zal duidelijk zijn dat Marjolein Moorman de leraar is en dat Frans Timmermans nog steeds moeite heeft om het geloof in Sinterklaas Milton Friedman los te laten. Bij de instantbevredigingspolitiek van ophef en vertier past geen klimaatcrisis met dode giraffen (Marcia Luyten de Volkskrant 13 april 2022 p. 29):
Douchen
Nu met de oorlog in Oekraïne energieprijzen stijgen, vraagt het kabinet Nederlanders korter te douchen en de thermostaat lager te zetten. Alle IPCC-rapporten werden vóór publicatie door alle aangesloten regeringen gelezen en geaccordeerd, ook door de Nederlandse. Nooit kwam de oproep radicaal te bezuinigen op fossiele brandstoffen. En dus bereikte Nederland gisteren, op 12 april, zijn Earth Overshoot Day: dat betekent we in een kwart jaar alle grondstoffen en milieuruimte hebben verbruikt waarop we eerlijkheidshalve in 2022 recht hebben.

De oplossing van het vraagstuk waarmee de bewustzijnsevolutie of de natuurwet van cyclisch, evolutionair scheppen zich bezig houdt is al millennia bekend. De wisselwerking, de wederkerigheid tussen geest en materie is een medaille met twee kanten, waarop zowel het Zelf-eon van Jean Charon, de bewustzijnsevolutie als de evolutietheorie van Darwin (Intelligent Design en Darwinisme) van toepassing zijn. De bewustzijnsevolutie, de ziel, de kern van de mens heeft op de absoluteRuimte en Tijd’ (Einsteins kosmische Geest!, singulier punt), de absolute existentie betrekking, daarentegen de evolutietheorie op de relatieve ‘Ruimte en Tijd’, de relatieve existentie. De kwintessens van dit verhaal draait echter om survival of the fittest. Het dilemma van het leven ligt besloten in: Waar kiezen we nu voor? Het brengt de kwintessens, de moraal van dit verhaal tot uitdrukking. In de absolute ‘Ruimte en Tijd’ ontstaat er een potentiaalverschil van nul. De potentiaal op een plaats is een natuurkundige grootheid die op een bepaalde manier samenhangt met de kracht die een deeltje op die plaats ondervindt.

Planetisatie (Hilaire Giron DELTA maart 2020 p. 4-12):
Het interview, dat
Henri-Jacques Citroën in dit nummer 9 geeft, zal u in staat stellen om dit historische verhaal beter te begrijpen. Maar bovendien – en dat werd voor mij een ontdekking – zijn professionele ervaring en ethische instelling brachten hem ertoe om economische projecten van industriëlen in samenwerking met lokale ondernemers, bevolkingsgroepen in de gemeenten en de staat te ontwikkelen om zo een sociaal evenwichtig ecosysteem te bewerkstelligen. Zijn analyse en zijn optreden sluiten weer aan bij de daarvóór al opgeroepen problematiek van de financiering. De ervaring, die hij in zijn beroep had opgedaan in Venezuela is in dit opzicht van grote invloed.
9) van het blad
Noosphère. De titel van dit blad verwijst naar het begrip noösfeer, de denkende laag rond de aarde. Teilhard de Chardin gebruikte dit begrip samen met de Russische natuurkundige Vladimir Vernadski voor het eerst.

Panentheïsme
De levensbeschouwing van Teilhard is dus niet pantheïstisch zoals die van Spinoza, die God gelijkstelde aan de natuur: 'Deus sive natura'. Nee, God overstijgt de natuur, overstijgt tijd en ruimte. Alles vindt in God zijn oorsprong, maar niets vindt in Hem zijns gelijke. Wij zijn dus met alles in God. Deze visie noemt men het panentheïsme.

De antwoorden die Biden vindt op Trumps populisme zijn ook voor ons van belang (Bert Wagendorp Volkskrant 22 januari 2021 p. 2):
Het is geen toeval dat Lincoln en Roosevelt president waren in zware tijden, de eerste tijdens de Burgeroorlog en de tweede tijdens de Grote Depressie en WO II. Crises halen kennelijk ook in presidenten het beste naar boven. Hopelijk is dat met Biden ook zo – de politieke crisis vraagt erom.
In Nederland staan politieke hitsers en Trump-fans als Wilders, Baudet en Eerdmans te trappelen om ook hier een Trump-revolte te ontketenen.
De antwoorden die Biden vindt op het succesvolle populisme van Trump, zijn zodoende ook voor ons van belang.

Het onbehagen van de elite – (Sander Boon en Frits Bosch 22 september 2018):
We hebben een
groot maatschappelijk probleem en de elite maakt daar deel van uit door het te ontkennen. Het gaat geweldig goed met Nederland, althans in economische zin. Maar: ‘It’s not the economy, stupid!
Frits Bosch is macro-econoom, socioloog en auteur van In Holland staat een huis ja, ja
Onbehagen bij de elite'']].

Sander Boon heeft gelijk de bestuurlijke elite heeft niets van de mondiale financiёle crisis geleerd. De Derde Weg van Tony Blair en Wouter Bos staat diametraal tegenover de Derde Weg van Hans Feddema. Dit geldt ook voor de synthese van Wetenschap, Religie en Filosofie van de Geestkunde (Anti-Darwinisme) versus het WTE-complex (STEM).

Economie Wie durft? (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 13 september 2018 p. 9):
Hoe zorgen we ervoor dat bestuurders de belangen van eigenaren dienen in plaats van hun eigen megalomanie? In dit ‘principaal-agent-probleem’ zaten twee vooronderstellingen: 1. dat aandeelhouders de eigenlijke meesters van de onderneming zijn, 2. dat winstmaximalisatie het enige doel is van de beursgenoteerde onderneming.
Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Elizabeth Warren in de VS het gevecht om de beursgenoteerde onderneming tot kern van haar linkse vernieuwingsagenda heeft gebombardeerd. In Groot-Brittannië presenteert schaduwminister John McDonnell namens Labour deze week een eigentijdse versie van een veertig jaar oud plan dat werknemers via winstoverdracht mede-eigenaar van de onderneming moest maken.

Het rapport ‘E i V’ is door mijn belangstelling voor het fenomeen organisatiecultuur ontstaan. Gewenste cultuurveranderingen in een organisatie worden in een 5Ddenkraam, het transformatieproces van antropogenese (hominisatie), de Bewustzijnsschil geplaatst. Het is de spin-off (serendipiteit) van de zoektocht. Uiteindelijk draait het om de vraag: is het mogelijk de beschaving een stapje verder te brengen? Is het laagje vernis dat beschaving heet sinds de oudheid toegenomen? Primair draait het om hoe verschillende culturen zich door cultuuroverdracht met elkaar kunnen verbinden.

Spinoza en het grensgebied van de wetenschap* (Bernhard Mollenhauer):
*) Met toestemming van de schrijver overgenomen uit Prabuddha Bharata (
Ontwaakt India), juli 1984, Calcutta.
Al was
Spinoza een mysticus en een diep religieuze geest, toch was hij een typische denker van die wetenschappelijke eeuw. Het moderne denken begon met zich intellectueel onafhankelijk te verklaren en zijn vertrouwen uit te spreken in de rede. Na enige tijd zette een reactie in, waarna er jaren volgden van twijfel en innerlijke conflicten, waarvan de gevolgen tot de huidige dag merkbaar zijn. Men geloofde dat de rede het niet kon opnemen tegen onze diepere religieuze gevoelens. Men beweerde dat, als men de natuur eenmaal ziet als een mechanisme, het nog maar één stap is naar het materialisme dat ervan uitgaat dat de mens een machine is wiens gedachteleven slechts een voorbijgaand licht is in het duister van blinde krachten. Inderdaad was Hobbes in de 17de eeuw al tot een consequent materialisme gekomen. Spinoza was zich scherp bewust van het conflict tussen wetenschap en religie, geloof en rede, en had het knappe geschrift van Maimonides gelezen, waarin deze poogde de bijbelteksten met de opvattingen van Aristoteles te verenigen. Hij moet ook een innerlijke strijd hebben gekend, maar besefte al als jongeman dat het opgeven van het geloof in de rede en de natuurwetten de terugval naar de Middeleeuwen zou betekenen. Hij ging verder, in de overtuiging dat Gods wereld een zeer redelijke wereld is, die het goddelijke denken tot uitdrukking brengt door onveranderlijke wetten. Hij geloofde dat het wetenschappelijke denken, mits juist begrepen en ver genoeg doorgevoerd, zou leiden tot een veelomvattend wereldbeeld en een niveau van filosofisch denken van waaruit de mens het leven zou kunnen begrijpen.

Met lobbyisme beoogt het grootkapitaal zijn ‘Productie en Afzet’ wereldwijd te monopoliseren. Het Amerikaanse kiesstelsel wordt door het lobbyisme van het grootkapitaal, you scratch my back and I'll scratch yours sterk beïnvloed. Om de macht te continuëren creëert de bestuurlijke elite nu financiële fondsen, die zich aan het toezicht van de rechtsprekende macht onttrekken.

Onze levensweg, het leerproces op aarde heeft op het emancipatieproces, burgerschapsonderwijs (begeleidingskunde), de ’Hoofdroute’ (waarheidsvinding) betrekking, de Gulden middenweg van balancerend - en authentiek leiderschap, op het Rechterpad. Het biedt een oplossing voor het menselijk tekort. De levenskiem, het beginsel van de enantiodromie van Carl Jung is nog steeds werkzaam. Om de waarheid dichter te benaderen maakt de esoterie van het debat, de dialoog Vragen & Antwoorden gebruik. Vragen & Antwoorden hanteert H.P. Blavatsky in De SLEUTEL tot de THEOSOFIE, G. de Purucker in Dialogen en Geoffrey A. Barborka in zijn Vragen & Antwoorden.

De zoektocht in de Natuurkunde naar de bron van de kosmische straling staat tegenover de vrijheid, de nieuwe levensrichting van Spinoza, die vanuit de Geestkunde wordt verklaard. Hoe Geestkunde en Natuurkunde, 'Probleem en Oplossing' (complementaire polariteit), met elkaar samenhangen houdt de mensheid al millennia bezig. Het is het probleem van het ego, de Zielkunde, die het mogelijk maakt beide met elkaar te verbinden. De kwintessens heeft op het balansmechanisme van de weegschaal in het universum betrekking. Het op de wet van één, Wet van harmonie gebaseerde Zaaien en Oogsten maakt het mogelijk de waarheid dichter te benaderen.

Deze techniek van Assagioli laat zien dat gedachten en gevoelens verschijnen en verdwijnen, slechts een levensyclus van micro(nano)seconden hebben.
Karel Scholten Verslag van de
lezing over psychosynthese.

Kiezen we voor Regeneratie of Degeneratie wordt door onze vrije wil en het vermogen tot nadenken bepaald. Om het onbehagen in de maatschappij te verminderen is het wenselijk te kijken hoe Plotinus de ziel waarneemt. Uit de wereldziel komen de individuele menselijke zielen voort, en tenslotte op het laagste niveau de materie. Het is dus niet zo dat ziel uit de materie voorkomt. We zijn juist niet ons brein zoals Dick Swaab en Victor Lamme menen. Primair gaat het om het innerlijke zelf, het metafysisch idealisme van Hegel, Kant en Plato, dat sterk verwant is aan Innerlichkeit in het Duits. Bij Spinoza zijn God en Natuur twee kanten van dezelfde medaille. Het is de ‘intersubjectieve’ relatie van Jurgen Habermas, de psychosynthese van Roberto Assagioli, die beide verbindt.

Het beleid van Georg W. Bush is gebaseerd geweest op het principe van ‘wie niet voor ons is, is tegen ons’. De regering Bush verdeelt de wereld in vrienden en mensen die geen vrienden zijn van Amerika. Door een conflict al vanuit de zwart-wit, 'of-of' optiek te benaderen kom je niet dichter bij een oplossing. Te vaak hoor je de doctrine ‘Wat goed is voor Amerika is goed voor de rest van de wereld’. Amerika is bevangen door de ‘as van het kwaad’ en schiet daarmee in de eigen voet. Machteloosheid komt naar voren door de angst voor het gevaar van massavernietigingswapens in Irak, die achteraf nog steeds niet zijn gevonden. Opnieuw blijkt dat de angst voor gevaar gevaarlijker is dan het gevaar zelf.

De dubbele moraal is zowel bij de overheid als het individu eerder regel, dan uitzondering geworden. De economische groei stagneert omdat de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Zowel de collectieve staatsschuld als de individuele, de particuliere schulden zijn in Nederland moeilijk te beheersen (risicobeheersing). In het jaar 2000 was de staatsschuld 225 miljard en is in 2015 458 miljard, dus meer dan verdubbeld. Het roept de vraag op hoe lang kan de overheid nog met vrijwel gratis geld de staatsschuld financieren? In het kader van risicobeheersing dient wel degelijk met het sprookje van het gratis geld scheppen (ex nihilo), de valkuil van de schijnmarkt rekening te worden gehouden.

De Axis mundi is de metafoor van het leven als pelgrimage, ‘Hoofdroute’, naar de oerbron van alle leven op aarde, de eerste trilling, de energie die aan het Higgsdeeltje, zwaartekrachtsgolven of bloemkool ten grondslag ligt. Maar de Axis Mundi staat ook symbool voor de tijd, de tijdloosheid van het eeuwige nu, het contrapunt dat naar de eeuwigheid leidt. Om de Triade, de drie fasen van de schepping (Brahma), het behoud of orde (Vishnu) en vernietiging of wanorde (Shiva) te verklaren wordt de metafoor van ”de andere oever” over te steken gebruikt.

Van de schoonheid en de troost (Henk Hogeboom v.B. GAMMA augustus 2000 p. 38-40):
Wim Kayzer verzorgde vanaf 2 januari tot 1 juli op zondagavond een programma van de VPRO-TV onder deze titel6 . Hierbij nam hij 26 bekende personen op het gebied van de beeldende kunst, de wetenschap, de literatuur, de muziek en de filosofie een interview af. Het waren alfabetisch gerangschikt op achternaam:
6) De filosoof Cornelis Verhoeven sprak in zijn
recensie van dit programma in Trouw d.d. 15-07 van een "wat opgezwollen titel". En hij voegde daaraan toe: "Dat die intussen blijkbaar nogal imponeert en, naar ik hoor, door een zo pretentieus orgaan als de Raad voor de Cultuur in een lijvig rapport 'Van de Overvloed en de Armoede' is nageaapt, is maar een van de blijken van de armoedigheid die in ambtelijke kringen en hun tekstschrijvers troef is. Is dat nu lef of een zielig soort misplaatste nederigheid?" Ook Ab van de Wal parafraseerde de titel in GAMMA jrg 7 nr. 3 met zijn artikel 'Van de boosheid en de troost'. Maar wij houden niet zo van schelden.
38,39: Er kwamen steeds nieuwe aspecten van de begrippen schoonheid en troost boven en deze riepen telkens bijzondere associaties bij de deelnemers op. Hier ontstond het bewustzijn van de relativiteit van eigen denken. Wie de gesprekken van de atheïst Wim Kayzer met de afzonderlijke leden van het gezelschap gevolgd heeft, zal zich af en toe geërgerd hebben aan zijn suggestieve opmerkingen, waarmee hij de religie en het geloof in God als achterhaald voorstelde. Nu Kayzer zelf niet aan het gesprek deelnam, was het prachtig te horen hoe de een na de ander uiteindelijk steeds meer liet doorschemeren wel degelijk in een hogere macht, een
sturing van onze evolutie te geloven, om van God nog maar niet te spreken. Karel Appel had het intellectueel aftasten van elkaars standpunten lange tijd zwijgend aanhoord, maar zei toen te "schilderen als een dienaar, die 'the planet in his body' heeft, zoals iedereen. Ik wacht op het innerlijke licht, het contact met het universum, het onuitsprekelijke. Ik ben er en ik ben er niet. Niemand van jullie weet iets van troost; het heeft niets met het reële leven te maken. Het einde van mijn schilderen is een spiritueel orgasme."
39: De scepticus George Steiner bracht onmiddellijk zijn retoriek in stelling: "Er waren 11 mensen op Golgotha en misschien 1400 bij de
Missa Solemnis, maar bij de cupfinale kloppen de harten sneller van 2,5 miljard mensen als Maradonna scoort. Wat maakt het leven de moeite waard? Voetbal!" Germaine Greer viel hem bij. Waarop Roger Scruton: "De emotie op Golgotha is duurzaam, maar de hartslag van die 2,5 miljard is alweer normaal. Wat steeds weer moet worden vernieuwd om ons ermee te verzoenen is de troost voor iets wat verloren ging, het paradijs. Dit gebeurt dagelijks in religieuze concepten, zoals de eucharistie tijdens de mis in het christendom."
Martha Nussbaum putte
troost en hoop uit het feit, dat we ons tegenwoordig wereldwijd boos kunnen maken over de gruwelen en misstanden in de wereld. Wat voor haar het leven de moeite waard maakte, was haar inzet voor een betere wereld. Zij zei letterlijk: "Je moet niet naar jouw leven kijken, maar naar het leven en alle leven laten delen in rechtvaardigheid.
40: Naar de smaak van Cornelis Verhoeven is in ieder geval het begrip troost in de discussie "intellectueel niet helemaal bevredigend" uitgediept. Hij stelt: "Er is pas troost voor verdriet, wanneer het element woede en zijn koppige weten daaruit is weggezuiverd en de hardheid haar eigen weekheid ontmoet en daarin weerloos wegzinkt. [...] Ik geloof inderdaad dat troost dit moment van omslag is, het punt waarop een verstarring week wordt en smelt. Het is niet een gebeurtenis die wij zelf kunnen veroorzaken, maar het gevoel te staan tegenover iets dat groter en overtuigender is dan wij kunnen bedenken, verklaren en uitleggen, en dat wij dan ook eerder in verband moeten brengen met wat in de serie soms 'verhevenheid' werd genoemd dan met schoonheid als een esthetisch gegeven."

Michael Ignatieff (Buitenhof 28 november 2021 NPO1) Woorden voor het woordenloze (Laura de Jong de Volkskrant 18 november 2021 Boeken p. 12 – 14):
Voor zijn
nieuwe boek maakte historicus Michael Ignatieff een persoonlijke keuze uit literatuur, kunst en muziek die hem in zijn leven troost hebben gebracht. En hij vroeg zich af: wat betekent dat eigenlijk, troost vinden?
Dat je je
deel van de mensheid voelt, zoals u schrijft.
‘Ja.’
In zijn boek heeft Ignatieff het over ‘
verbondenheid met een keten van zingeving waardoor we de stemmen uit het verleden nog kunnen horen’. Hij geeft een mooi voorbeeld over de Romeinse staatsman Boëthius, die in het jaar 524 De consolatione philosophiae (De troost van de filosofie) schreef, in afwachting van de voltrekking van de doodstraf die hem door een barbaarse koning was opgelegd. Bijna achthonderd jaar later las Dante, die was verbannen uit zijn geboortestad Florence, Boëthius’ werk. Dat inspireerde hem tot het schrijven van De goddelijke komedie.

Auke Hulst beoogt met zijn magnum opus zijn egoprobleem op te lossen. Het magnum opus van H.P. Blavatsky biedt daarentegen een oplossingsrichting voor de klimaatcrisis.

Het interview van Remco Meijer met Thom de Graaf (de Volkskrant 8 december 2021 p. 6-7) en Waarom er geen verbod komt op de lichtgevende mega-reclamemasten (Toine Heijmans de Volkskrant 8 december 2021 p. 9) illustreren de paradox in Nederland.

‘Corona begrenst het maakbare, rimpelloze leven’ (Sander van Walsum interviewt Ad van Nieuwpoort de Volkskrant 23 december 2020 p. 14-15):
Het boek
Job lijkt toepasselijker dan ooit. De coronacrisis drukt de mens met zijn neus op de vergangelijkheid van het leven, in een tijd dat we die niet meer willen aanvaarden, zegt de dominee: ‘Dus laten we opgewekt onze zegeningen tellen.’
Aan het begin van de coronacrisis schreef Van Nieuwpoort een boek over Job, de oudtestamentische figuur die van zijn weelde, zijn nakomelingen en zijn gezondheid werd beroofd, maar nochtans het geloof in zijn God behield. Wat van dit oeroude verhaal de relevantie kan zijn voor de mensen die gebukt gaan onder corona? Dat het leven slechts tot op zekere hoogte maakbaar is.
Job kan volgens Van Nieuwpoort een voorbeeld zijn, omdat hij ons leert met vragen te leven in plaats van met antwoorden. ‘Corona begrenst het maakbare leven dat rimpelloos en glansrijk moet zijn. Het enig legitieme antwoord op de vraag: ‘hoe gaat het?’, kan volgens velen niet anders luiden dan: ‘goed’. Of: ‘fantastisch’.
Gespecialiseerde bureaus leuken cv’s op tot een succesverhaal. Met als gevolg dat de interessantste onderdelen, de mislukkingen en verkeerde keuzen, eruit worden gehaald. Terwijl díe nu juist interessante gespreksstof kunnen opleveren bij een sollicitatiegesprek.’
Praatprogramma's
Moeten theologen dan niet wat vaker in dit soort praatprogramma’s optreden, om de waan van de dag met die westerse denktradities te pareren? Van Nieuwpoort zucht. ‘We zouden ons inderdaad best wat meer mogen roeren.’ Aan hem zal het niet liggen. Zijn boek over Job –
Leven! Zonder oplossing – is bedoeld als aanzet tot een debat over de vraag wat er onder de oppervlakte van corona en andere actuele thema’s écht speelt. En iemand als psychiater Dirk de Wachter, wel geregeld te gast in praatprogramma’s, snijdt wel degelijk Bijbels gedachtegoed aan als hij ‘de leukigheidssamenleving vol ikkigheid’ fileert. Maar inderdaad: theologen schitteren door afwezigheid op de meest zichtbare podia.

Het debat tussen Sander Schimmelpenninck en Ron Meyer (Buitenhof 31 maart 2019) laat zien, dat om de wereld beter te begrijpen het handig is verhalenvertellers, de politieke -, ecomische - , culturele - en creatieve elite van elkaar te onderscheiden. De politieke elite heeft echter, volgens het adagium 'u vraagt wij draaien', de verantwoordelijkheid van de geldcreatie aan de economische elite, het grootkapitaal uitbesteed. Al is de politiek nu bezig strengere regels te formuleren.

Het grote verhaal of Mensen met problemen willen hulp, geen Groot Verhaal (Teun van Keuken Volkskrant 14 november 2016 p. 21):
Storytelling - zo noemen ze dat - is hot. Uitzendbureaus, koekjesfabrikanten en bierbrouwers, allemaal doen ze eraan. Het hoofd communicatie van energiebedrijf ENI noemt zich tegenwoordig storyteller en hij is niet de enige. Maar waarom? Het klinkt misschien spannender op feestjes: 'ik ben storyteller' 'O, leuk, waar treed je op?' 'Nou, ehm bij Randstad.' Je verkoopt verdomme baantjes, koekjes, bier en olie, geen praatjes.
Ik moest opeens aan Bas Heijne denken. Ook hij mist in Nederland een verbindend wij-verhaal. Niet bij de spoorwegen, maar in de politiek. Populisten zijn zo succesvol doordat dit
Grote Verhaal ontbreekt, is zijn analyse. Heijne verlangt dus naar storytelling: marketing om problemen te bestrijden. Ik geloof er niet in. Als het in de politiek ergens niet aan ontbreekt, dan zijn het mooie praatjes. Kijk maar hoe links Asscher en Samsom zich tegenwoordig weer profileren. Alsof dit kabinet met de VVD nooit heeft bestaan.
Het afgelopen jaar sprak ik voor het televisieprogramma De Monitor met mensen in de bijstand die hardvochtig worden behandeld, slachtoffers van discriminatie, jongeren die de dupe zijn van gesjoemel met pgb's, verwarde mensen in psychische nood die aan hun lot worden overgelaten, ambulancebroeders en verplegers op de spoedeisende hulp die het aantal patiënten niet meer aankunnen, ouderen die geen seniorenwoning kunnen krijgen en jongeren die geen betaalbare huizen kunnen vinden. Wie met zulke problemen zit, heeft wel iets anders aan zijn hoofd dan een Groot Verhaal. Die wil hulp. Als je te veel aandacht besteedt aan storytelling, dan vergeet je vaak goede waar te bereiden.

Zielkunde is op het astrologische gezichtspunt gebaseerd. De psychologie van Carl Jung slaat een brug tussen de geestelijke wereld en de materiële wereld, tussen religie en wetenschap. Beide werelden kunnen wel onderscheiden, maar niet gescheiden worden. Al zegt het intellectueel zwaargewicht, de intellectuele dwaas, de storyteller Ronald Plasterk dat wetenschap en het geloof niets met elkaar te maken hebben. Maar zoals Willem Schinkel laat zien wordt het Westen beheerst door kapitalisme en diluviale politiek. Ook het Westerse denken staat voor echte vernieuwing niet open. De diluviale politiek in zowel Oost als West hangt met het morele kompas, de verborgen spirituele dimensie samen.

Om het onbehagen, de polarisatie, de complementaire polariteit in de maatschappij te verklaren zou je verwachten dat men de oplossing bij de geesteswetenschappen zoekt. Freek de Jonge heeft gelijk onze cultuur vormt ons gezamenlijk geweten. Vertrouwen is de balans tussen handelen en geweten. (Volkskrant 27 maart 2019 p. 20)De paradox is echter, zoals Marleen Kamperman laat zien, dat het budget zelfs met 150 miljoen euro/jaar wordt verlaagd.

De kern van het probleem is dat politici hun verantwoordelijkheden, lees de centrale regering, de nutsfuncties aan het marktmechanisme hebben uitbesteed. Door de eenzijdige focus van de politiek op welvaart, het marktmechanisme komt het psychisch welzijn van de bevolking in de verdrukking. De opkomst van het populisme kan niet los worden gezien van het neoliberale fundamentalisme. Uiteindelijk draait het om in welk denkraam wordt een oplossing gezocht. Problemen waar Den Haag geen raad mee weet worden nu naar Brussel of naar de gemeenten doorgeschoven. Door de sterke monetaire sturing vanuit Brussel dreigt een vorm van staatskapitalisme.

Woorden voor het woordenloze verklaart volgens H.P. Blavatsky de twee in één of Deze en gene zijde (MANTRA nr. 29 Winter 2021), de Twee kanten van één medaille De schijnbare paradox wordt door H.P. Blavatsky door zes axioma’s verklaard. Elk mens heeft de vrijheid zijn eigen levenspad te kiezen. De levensboom is niet alleen een scheppingsmodel op macrokosmisch niveau, maar ook een pedagogisch denkmodel op microkosmisch niveau. Dit universele denkmodel kan op het levenspad van de mens een ommekeer teweeg brengen. In de levensboom (Morele kompas) verloopt de schepping, de involutie van boven naar beneden. De 'ommekeer', de evolutie van beneden naar boven. Het fenomeen Evolutie en Involutie wordt door het (twee in één) gesymboliseerd. De Geheime Leer - Deel II, Stanza 1 Het begin van bewust leven
Moedersterren en zusterplaneten (p. 35-37) of Het Goddelijke plan
menswording en evolutie Deel 1 p. 279 en Deel 2 p. 452,453)

Het zijn juist de waarden en normen, die mensen met elkaar verbinden. Of anders gezegd de onzichtbare muren tussen 'Wij en Zij', waardoor we de ander uitsluiten, dienen we af te breken. Het menselijk tekort hangt net als het democratisch tekort slechts met een contrast in ons denken samen, zoals Theïst en Atheïst, Altruïsme en Egoïsme, Goed en Kwaad en 'Fysica en metafysica'. In het rapport ‘E i V’ staat niet de discussie ‘Geest of Stof’, 'Aristoteles of Descartes', what’s in a name centraal, maar de wederkerigheid (reciprociteit) tussen beide, het 'en-en'/'of-of' mechanisme (Dichotomieën, lees Complementariteit), de Kwintessens. Er bestaat niet alleen de absolute ruimtetijd, maar ook de relatieve ruimtetijd. De paradox is dat een grootscheepse inspanning à la de Deltawerken (de Volkskrant 29 november 2021 p. 12) niet nodig is, want het balansmechanisme van broederschap is al heel lang, lees de Bhagavad Gita bekend.

Hoofdstuk 4 vers 7 (Bhagavad Gita): O zoon van Bharata, waar en wanneer er ook maar een afname is van de rechtschapenheid en het onrecht overweegt, manifesteer ik mezelf op dat moment, heeft Blavatsky het over de zevende school, de occulte leer (De Geheime Leer Deel I Samenvatting p. 296)., de synthese van de zes Indiase filosofische scholen (darsana’s). Volgens H.P. Blavatsky heeft dit gezichtspunt ook op de getallensymboliek van Pythagoras betrekking. De supersymmetrie in het universum, de schijnbare paradox wordt met de getallensymboliek van Pythagoras weergegeven. Plutarchus onderscheidt de lagere en hogere Tetraktis (Deel II p. 682), de aardse en hemelse Tetraktis (p. 688). Samen vormen deze de lemniscaat (Lorenz Attractor), die het aardse met het hemelse verbindt. Een toelichting op de ene werkelijkheid, de hogere Tetraktis geeft Blavatsky in De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 46). De getallensymboliek, de driehoek van Pythagoras maakt het mogelijk de aardse en hemelse Tetraktis met elkaar te verbinden.

De twee in één, het ‘en-en’/‘of-of’-mechanisme (Alles divergeert en moet ook weer convergeren), de tegenstelling tussen ‘Entropie en Negentropie’ kan met de tegenstelling tussen 'Sat-Asat' worden vergeleken. Sat is de onveranderlijke, de altijd aanwezige en eeuwige wortel (Oer-chaos, oerbron, oerstof), waaruit en waardoor alles voortkomt. Sat wordt geboren uit Asat, en Asat wordt voortgebracht door Sat. Het mechanisme, de emergente eigenschap (spontaneous order, panspermia) ‘Sat-Asat' geeft al in rudimentaire vorm de chaostheorie weer.

In essentie behandelt het rapport ‘E i V’ het mechanisme ‘en-en’/‘of-of’ (‘God en Darwin’/’God of Darwin’, ’Eenheid’/‘Gebroken symmetrie’, 'Emergentie'/'Decompositie' ('Emergence'/'Quantum decoherence'), ‘Monade’/’Duade’), de twee kanten van een medaille. Het is de ziel (psyche) die de twee kanten van een medaille met elkaar verbindt. Voor 'God en Darwin' kan ook gelezen worden 'Geloof en Rede'. Zowel Mozes Maimonides (1135 – 1204) als Raymond Lull (1232 – 1315) zijn wetenschappers, die zich al intensief hebben toegelegd op het schijnbaar onoplosbare conflict tussen geloof en wetenschappelijke kennis. Mozes Maimonides (BRES nr. 268 juni/juli 2011) in zijn boek Gids der verdoolden en Raymond Lull in zijn hoofdwerk Ars Generale Ultima.

Uitgangspunt is dat de drie eigenschappen van fractals - iteratie (Recursie), zelfgelijkvormigheid (Wederkerigheid) en gebroken dimensie ('Hemel en Aarde', 'Macrokosmos en Microkosmos') – met de 1e, 2e en 3e grondstelling (1e, 2e en 3e wijsheidssleutel, 1e, 2e en 3e Logos) van de theosofie correleren.

Mooi verhaal (Herien Wensink interviewt Caro Derkx Volkskrant 24 september 2019 p. V7):
Hem leerde ze pas kennen toen ze terug was in Nederland, via de documentaireserie Van de schoonheid en de troost van Wim Kayzer. ‘Hij raakte direct een snaar. Jezus, wát een fascinerende man.’ Oxford en Scruton: ze appelleerden aan een fascinatie van Derkx. ‘Ze staan allebei symbool voor het oude Engeland dat ik bewonder. De cultuur, de kennis, de beschaving.’
De documentaire van Kayzer heeft ze ‘wel honderd keer gezien’, en vervolgens heeft ze al Scrutons boeken gelezen, en zijn lezingen en andere documentaires bekeken. Ze is aangetrokken tot zijn ideeën over schoonheid, en het belang dat hij toekent aan kunst.
‘Hij verdedigt de noodzaak van het mooie en van het nutteloze. Kunst gaat voor hem over esthetiek, over waarom bepaalde vormen en verhoudingen nou eenmaal werken en al sinds de oudheid worden beschouwd als mooi.

Willem Schulte Nordholt laat in zijn boek Mens tussen hemel en aarde zien dat de mens nog niet zo gemakkelijk van de geschiedenis leert. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden? Het rapport 'E i V' wil aantonen dat het wiel, de Eeuwige wederkeer van Friedrich Nietzsche al is uitgevonden en dat het wel nuttig kan zijn van de geschiedenis te leren. Cultuuroverdracht, gedragsverandering, de wenselijk geachte mentaliteitsverandering kan alleen wat worden als we fouten durven maken, ze ruiterlijk toegeven en ervan leren. Solide, sterke ego’s durven hun fouten toe te geven. Grote ego’s geven externe omstandigheden de schuld. Dit geldt top down en bottom up, dus zowel voor de bestuurlijke elite als voor de man en vrouw in de straat.

Het boek Intellectuele passie van Procee geeft net als het rapport ‘E i V’ een nieuw perspectief op een oud vraagstuk. Primair gaat het om de kwaliteit van het recept, de Nieuwe levensrichting, het AOS-concept, BON, het Vierde Model of het Nieuwe Denken. Het rapport ‘E i V’ beoogt net als deze 'probleemgestuurde' modellen probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. We zitten in ons eigen wereldbeeld gevangen. Het outside the box-denken dient meer centraal te staan.
Henk Procee haalt in zijn boek
Intellectuele passies tot slot (p. 196-198 Ladislav Hejdaneck aan:
‘Bij hem was waarheid niet zozeer de overeenstemming van een uitspraak met de werkelijkheid als wel iets anders, een lonkend perspectief. En daar werd me duidelijk dat intellectuele passies meer te maken hebben met een poging om in de waarheid te leven dan met het in de greep krijgen van de waarheid. Hij legde de diepere betekenis van het begrip ‘in de waarheid leven’ uit. Het westerse perspectief werd door hem radicaal op z’n kop gezet.
Immers, zo zei hij, de
waarheid is er en ik mag erin leven. Ik ben er geen product van, ik ben er product van. Mijn optreden is niet zo belangrijk voor de waarheid, zij is belangrijk voor mij.'

Volgens de esoterie is de relatie tussen Goed en Kwaad, Yin en Yang (Hoofdstuk 3 - Bijlage Tetrade en Hoofdstuk 5.3 thema het Zelf) een kosmisch gegeven . Er mag niet worden verwacht dat een quantumcomputer dit mechanisme, de contradictio in terminis zal kraken. Frank Ankersmit heeft gelijk het gaat om de beeldvorming van politici.

De Commissie Doorstroomvennootschappen stelt: ‘Brievenbusfirma’s leveren weinig meer op dan reputatieschade’ (Redactie de Volkskrant 23 november 2021 p. 20):
Brievenbusmaatschappijen leveren weinig meer op dan reputatieschade’ (Redactie Volkskrant 23 november 2021 p. 20) en Peter de Waard toont in zijn column ‘Kan iedereen deze Sinterklaas van zijn kind een speculerende multimiljardair maken? ’ (de Volkskrant 23 november 2021 p. 21) dat politici, zich nog steeds door het penny wise, pound foolish worden beheerst en er voor zorgen dat de jeugd in crypto’s gaat beleggen, dus in sprookjes blijft geloven. China is zo verstandig en zet een nieuwe aanval op cryptomunten in verbod op handel en delven (Pepijn de Lange de Volkskrant 24 september 2021), terwijl de burgermeester van New York, ‘NYC wordt de crypto-hoofdstad, wacht maar af!’ (Simoon Hermus de Volkskrant 5 november 2021) in gebakken lucht gelooft. Terwijl Delfzijl als ‘Stopcontact’ van Nederland (Jurre van den Berg & Jean-Pierre Geelen de Volkskrant 27 november 2021, Zaterdag p. 6-10) streeft naar een tweede plaats.

Trustkantoor hoeft niet bang te zijn voor ingrijpen (Tom Kreling Volkskrant 17 juni 2017 p. 12-13):
Van alle verhoren maakt de commissie een 'verkort verslag' en iedereen mag aan de uitkomsten zelf 'interpretatie' geven.
Ook niet alle partijen in de Tweede Kamer waren even enthousiast over een mini-enquête naar de Panama Papers. Zo stemden de VVD en het CDA tegen. Dat gaf het geheel een wat vrijblijvend karakter.
Dat het om een afgezwakte vorm van onderzoek gaat, bleek ook uit de getuigen en deskundigen die moesten opdraven. Niemand van Starbucks, Apple of Ikea, de multinationals die Nederland gebruiken voor fiscale trucs om belasting te besparen. De lijst genodigden bestond uit wetenschappers, toezichthouders, belastingadviseurs en eigenaren van trustkantoren.
Wil de Tweede Kamer Nederland echt fiscaal minder aantrekkelijk maken voor belastingontwijkers, dan moeten zij daar iets aan doen. Een moreel beroep op de mensen die fiscale structuren optuigen, bleek de afgelopen twee weken weinig zin te hebben.

Een helicopterview maakt het mogelijk op het helicoptergeld grip te krijgen. Siyanda Mohutsiwa, Zadie Smith en Ann Pettifor voelen de tijdgeest beter aan. Het vraagstuk dat er in de wereld speelt hangt met de gespleten persoonlijkheid samen. Volgens H.P. Blavatsky gaat het om de bezielende genii. Het impliceert ook dat het probleem van het ego in feite niets te maken heeft met de kleur of welk geloof je hebt. Of zoals de Britse filosoof John Gray het zegt: Het idee van vooruitgang is de onbewuste geloofsbelijdenis van het moderne atheïsme. Er is een universele behoefte aan menselijke verlossing.

Ann Pettifor, die in het VPRO tegenlicht 27 november 2016 aan het woord komt voorspelde de economische crisis. Zij schreef het boek The Coming First World Debt Crisis. De Big Bazooka in Europa is een reactie, een kopie van het helicoptergeld, dat eerder door Ben Bernanke over Amerika is uitgestrooid. In het VPRO Tegenlicht van 27 november 2016 komt naar voren dat er tijd wordt gecreëerd. Het wachten is nu op de economische 'verlosser'. Maar we zullen het echt zelf moeten doen.
Het wordt tijd dat we weer naar ons hart leren luisteren. We maken allemaal onderdeel uit van de crisis, maar ook van de oplossing. Ambitie alleen is niet voldoende om het klimaatakkoord in Kopenhagen werkelijkheid te laten worden. Het kapitalisme dat ervan uitgaat dat mensen steeds meer willen hebben past niet meer in deze tijd. In plaats van de consumptiemaatschappij is een ander referentiekader hard nodig.

Zorg voor het zelf, Westerse - en Oosterse levenslessen maken het mogelijk de Westerse - en Oosterse supermachten daadwerkelijk in evenwicht te houden. Het draait niet om Westerse of Oosterse suprematie, maar om de wederkerigheid, de complementariteit. Er is behoefte aan een nieuw paradigma, een ethisch réveil.

Het onderzoeksrapport 'E i V' plaatst de relatie tussen 'Slachtoffers en Daders' in het licht van de evolutie van de mensheid, antropogenese (hominisatie). Met zijn pamflet beoogt Gustaaf Peek het cultuurmarxisme te bestrijden. In het Westen draait het primair om de 5e colonne, het informele circuit van de achterkamertjes politiek. De mens is de maat van alle dingen van Leonard Da Vinci geldt nog steeds (15 februari 2019 NPO2).

De moraal van het verhaal is dat ethiek zowel de oorzaak van het probleem als de oplossing ervan laat zien. Het gaat volledig mis, er ontstaat een breuk wanneer extremen van het kapitalisme gaan overheersen, de moraal, de regulerende principes buiten het verkoopverhaal worden gehouden , het gedrag wordt amoreel. In plaats van dat een dialoog twee partijen nader tot elkaar brengt, kunnen de meningen ook verharden en ontstaat er een loopgraven oorlog.

Wij zijn het klimaat (Emma Meelker de Volkskrant 18 november 2021 p. V12):
Beter is om te zeggen dat we onderdeel zijn van de
natuur en dat we door de grotere tweedeling in de samenleving het leefklimaat, het maatschappelijk welzijn negatief beïnvloeden.

Tijd voor herverdeling, of we krijgen echte problemen (Sander Schimmelpennick de Volkskrant 25 mei 2020 p. 25):
In gesprek met Jesse Klaver schimpscheutte Rutte afgelopen week dat je ‘niet én aanhanger van Piketty én voor meer banen kan zijn’. Hij zei nog net niet dat Klaver een ongewassen communist was, maar dat de onzin van de
trickle-down economics (voordelen voor de rijken zijn uiteindelijk goed voor iedereen), nog altijd springlevend is bij de VVD werd maar weer eens duidelijk.
Apocalypsverzekeringen en pandemiebunkers zijn weliswaar een extremiteit van de super-elite, maar je mag ze erop vertrouwen een goed neusje voor risico’s te hebben. Waar de meeste mensen het de afgelopen jaren net goed genoeg hadden om de oplopende verschillen te accepteren – een revolutie is ook maar gedoe – zou de coronacrisis Rutte nu moeten dwingen de boeken van Piketty nog eens goed te lezen. Voor het écht te laat is.

In haar oeuvre belicht H.P. Blavatsky het probleem van het ego van de homo sapiens. In haar oeuvre schrijft Blavatsky zeer zeer uitgebreid over de historie van ‘Slachtoffers en Daders’ en biedt een oplossing voor de slavenhandel en het kolonialisme uit het verleden. Het Op zoek naar evenwicht van Peter Giesen (Volkskrant 1 augustus 2020 Opinie p. 19) impliceert dat we de Allegorie van de grot van Plato, de allegorie van de Ark van Noach en het Ken uzelve beter leren begrijpen. De geschiedenis leert dat dieren worden gebruikt om onze emoties te verklaren. De in de ark opgesloten dieren zijn de menselijke hartstochten. Echter niet alleen in het verleden, maar nu ook nog steeds, bijvoorbeeld Roos van der Lint De Groene Amsterdammer 19 juli 2018 p. 32-35: 'Dilemma’s in de dierentuin Levende monumenten of ambassadeurs van de soort?' en Joris Luyendijk in zijn boek Dit kan niet waar zijn Hoofdstuk 12 Waanbankiers en koele kikkers (zie p. 64, 65, 174).

Al millennia is er een controverse tussen wetenschappers , lees probleem van het ego over het ontstaan van leven, Het Zijn en het Niet-Zijn, het To be, or not to be van William Shakespeares, de absolute geest volgens George Friedrich Wilhelm Hegel en de algeest van Freek van Leeuwen. In zijn roman Chronicles from the Land of the Happiest People on Earth belicht Wole Soyinka negatieve aspecten, die met het occultisme in verband worden gebracht. Andere voorbeelden zijn voodoo en zwarte magie.
In de kern gaan al de boeken van Ian Buruma over het thema
verlossing. Ian Buruma belicht de vluchtelingenproblematiek in zijn boeken vanuit een universeel perspectief. VKK-priester professor J.E. Stok werkt in zijn voordrachten het thema verlossing, dat de mens ‘tegelijkertijd zowel offeraar als slachtoffer is’ ('heer en slaaf' van Nietzsche) uit. 'Heer en slaaf' zijn in een relatie niet gelijk maar complementair en kunnen worden gebruikt, zijn een metafoor, net als 'Mannelijk en Vrouwelijk' om de aard van de menselijke natuur tot uitdrukking te brengen.

In het rapport ‘E i V’ is het 5D-concept, analoog aan het woord domein, in het Engels plane, de verborgen 5e Dimensie. Er wordt beoogd de Kwintessens met behulp van de Gulden middenweg (pelgrimage), de verborgen 5e Dimensie, het 5Ddenkraam (5D-concept) en de 5 bij 5 matrixstructuur, de evolutionaire 'Bewustzijnsschil' weer te geven, Natuur en Cultuur, (probleem en oplossing) Slachtoffers en Daders met elkaar te verbinden.

Het Koninkrijk van God, lees een gloedvol Groot Verhaal wordt door Mattheüs 6:33, lees mensenrechten onderbouwd. De paradox is dat de geestelijkheid, die dit verhaal verkondigde door het retorische foefje, het verhullende taalgebruik van politici en PR-medewerkers is vervangen. Om een cultuuromslag te realiseren gaat het uiteindelijk om een integrale denktrant (de synthese tussen de domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers) die het parochiale denken, de symboolpolitiek van het ’eigen koninkrijkje’, de 'bv Ego' overstijgt.

De Gulden middenweg van Aristoteles sluit naadloos op de Gulden middenweg van het Boeddhisme aan. Met behulp van de Middenweg, de route van het Eenheidsbewustzijn is het mogelijk de paradox tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang van politici te doorbreken.

Het leervermogen van ons brein, de neuroplasticiteit maakt het mogelijk de wereld te veranderen. Zowel politieke als geestelijke leiders beogen al millennia emoties te reguleren, te manipuleren. Met behulp van het vrijemarktfundamentalisme zal het Mark Rutte c.s. zeker niet lukken het universele mechanisme ‘zo boven, zo beneden’ te verslaan.

De bedevaart, onze pelgrimstocht op aarde, de mysterieweg in de school van Pythagoras, het thema verlossing, loutering, hangt met de evolutionaire psychologie samen. De esoterie (Filognosie) benadert de transformatie van het kwaad echter vanuit het bredere perspectief van karma, zaaien en oogsten. Hoofdoorzaak van het onbehagen in de maatschappij is dat een meerderheid van de politici in Nederland religie buiten hun referentiekader (5Ddenkraam) heeft geplaatst.

Een grote miskleun van Bill Clinton is het niet meer relevant verklaren van de Glass-Steagall wet. Om de splitsing tussen retail- en zakenbanken opnieuw in te voeren is vermoedelijk voor Donald Trump van de 'fact-free-politics' niet meer dan verkiezingsretoriek. De praktijk is echter dat Trump de regelgeving voor Wall Street wil versoepelen (Volkskrant 14 november 2017p. 29). De beursen nemen daar alvast een voorschot op (Feest op de beurzen Wilco Dekker Volkskrant 8 november 2017 p. 31). Of met andere woorden de mensheid bestaat uit goede en minder goede acteurs in een groot rollenspel. Er is wereldwijd behoefte het spel beter te leren spelen en broederschap te bevorderen. Hoe richten wij onze levensenergie (levenskracht, oerbron, levensbron, astraallichaam)? We zijn het in eerste instantie zelf om de in het universum aanwezige vrije energie (ether, antahkarana) vorm en inhoud te geven. Het spreekt voor zich dat dit een zeer heikel punt is voor de wetenschap.

De ont-maskering van de Amerikaanse media of Amerikaanse media zijn schoothondjes van politieke elite (Derk Jan Eppink Volkskrant 3 augustus 2016 p. 21):
WikiLeaks hangt met zijn publicatie van e-mailwisselingen niet alleen als donkere wolk boven de Democratische partij, maar ook boven Amerikaanse media. Mainstream media gedragen zich als schoothondjes tegenover Democratische kopstukken, blijkt uit onthullingen van Wikileaks. Amerikaanse media zijn niet meer de spiegel van de samenleving maar buiksprekers (onderbuikgevoelens, 'Dikke Ik'-debat) van het politieke establishment.

De lus van Robbert Dijkgraaf kan met de merkwaardige lus van Douglas Hofstadter worden vergeleken. In het rapport ‘E i V’ wordt in plaats van lus het begrip lemniscaat, de oneindige kringloop (Blavatsky: de absolute eeuwige universele beweging of trilling, svabhavat (swabhavat), ‘de veranderlijke uitstraling van de onveranderlijke duisternis, die onbewust is in eeuwigheid’) gebruikt. Het mysterie blijft dus uiteindelijk bestaan. Blavatsky geeft een oplossingsrichting aan.

Daniel Ofman benadert in zijn boek Bezieling en kwaliteit in organisaties de samenwerking tussen mensen vanuit het gezichtspunt van de organisatiecultuur. In het Nawoord blijft Jaap Voigt stilstaan bij een belangrijk aspect dat in het boek van Ofman niet aan de orde is gekomen, namelijk het ‘alleen zijn’ en het lijden dat daarmee gepaard gaat. Met dit onderwerp wordt het hart geraakt van de relatie tussen de weg van de individuele mens en de weg van een collectiviteit als een organisatie.
Jaap Voigt heeft onder meer het boek Dao De Jing van Laozi uit het Chinees vertaald.

Aan het begin van elke cyclus van 4.320.000 daalden de zeven (of volgens enkele volkeren acht) grote goden af om de nieuwe orde van zaken te vestigen en de impuls te geven tot de nieuwe cyclus. Die achtste god was de verbindende cirkel of LOGOS, in het exoterische dogma van zijn menigte afgescheiden en afgezonderd, evenals de drie goddelijke hypostasen van de oude Grieken nu in de kerken als drie afzonderlijke personen worden beschouwd. ‘De MACHTIGEN verrichten hun grote werken, en laten, telkens als ze onze måyåvische sluier (atmosfeer) binnendringen, eeuwigdurende monumenten na als herinnering aan hun bezoek’, zegt een toelichting.2 Zo leert men ons dat de grote piramiden onder hun directe toezicht werden gebouwd, ‘toen Dhruva (in die tijd de Poolster) zich in zijn laagste stand bevond, en de Krittikås (de Pleiaden) over zijn hoofd heen keken (op dezelfde meridiaan stonden, maar hoger) om het werk van de reuzen te kunnen volgen’.
2) Ze verschijnen bij het begin van de cyclussen, en ook van elk siderisch jaar (van
25.868 jaar); op grond daarvan kregen de kabiren hun naam in Chaldea, deze betekent namelijk de maten van de hemel, van kob – maat van, en urim – hemelen. - De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 12 De theogonie van de scheppende goden (p. 476)

De hamvraag blijft wat is de oerbron van deze beweging of trilling? Het gaat wel degelijk om de ‘muziek der sferen’, de in de levende natuur aanwezige informatieoverdracht ('verstrengeling', 'in-formatie', psi-vermogens). In de materiële werkelijkheid lijkt alles non-lokaalbuiten ruimte en tijd – samen te hangen en elkaar wederkerig te 'in-formeren'. De getallen van Pythagoras beelden een harmonische relatie, een specifieke categorie van betrekkingen uit waarbij het geheel meer is dan de som van de delen. Goddelijke ordening op basis van het fenomeen 'Emergentie (definities van emergentie) en Decompositie'. Pythagoras geloofde in zielsverhuizing (reïncarnatie), hij was een interdisciplinair wetenschapper (neurofeedback).

Het in 1972 gepubliceerde rapport Grenzen aan de groei toont de uitdagingen voor de wereldeconomie van morgen. Het balansmechanisme maakt het mogelijk golfbewegingen te reguleren. De financiёle schijnwereld berust op hartstocht (Emoties en Contrast emoties). Nederlandse neurowetenschappers, de fysici Dick Swaab en Victor Lamme behoren tot de overtuigde sciëntisten. Al vindt de metafysica, de geestkunde dat een ‘metafysisch’ denken over de mens, het erkennen van de monadische essentie ,de interdisciplinair aanpak, meer perspectief biedt om de wereldvraagstukken op te lossen.

Owen Flanagan: Je moet niet kijken naar één wetenschappelijke discipline, maar naar allemaal tegelijk, inclusief de subjectieve fenomenologie & wat mensen daar over te vertellen hebben. Uiteindelijk gaat het om de integrale denktrant , de synthese tussen de domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers of met andere woorden een denktrant die het parochiale denken overstijgt. De kern van het probleem heeft een sociaal-psychologische dimensie en heeft met ons ego te maken. In een gezond bedrijf wordt het management dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van problemen ontslagen. De bonussencultuur zorgt er voor dat men elkaar gaat indekken. De egospelletjes optimaal meespeelt. Zaken worden onder de pet gehouden. De bonussencultuur berust op het sentiment “Voor wat hoort wat” (do-ut-des).

Het armpjedrukken waar Bert Wagendorp op wijst is niet nieuw en sluit aan op in hoeverre geldt de 'fact-free-politics' ook voor Nederland? Hoekstra (voorheen Shell) zei dat de bedrijven 'heel koud en klinisch naar het fiscale beleid' kijken. Ongeveer even koud en klinisch als de calculerende burger. Helaas is het Herman Wijffels c.s. nog niet gelukt om het machtsevenwicht in de financiële sector op basis van 'Evenwicht door Tegenwicht' (checks and balances) te herstellen. Wellicht dat de resultaten van het onderzoek naar de ruim 4000 deals die de Belastingdienst sloot met buitenlandse bedrijven dat eind 2017 van start is gegaan een ommekeer in het denken te weeg brengt. We staan nog maar aan het begin van een ontwikkeling en het kost veel moeite om wat Herman Wijffels noemt de 'oude financiële software' te updaten. Wij vinden dat we op korte termijn moeten toewerken naar een nieuw financieel curriculum. Het is een gezamenlijke opgave van de hogere onderwijsinstellingen, de bancaire sector én het bedrijfsleven om de veranderende behoeften in de praktijk te vertalen naar veranderingen in de opleidingen. Dit geldt voor het opleiden van toekomstige financiële experts, en voor het bijscholen van de huidige. Wij nodigen het onderwijsveld en de duurzame bedrijvensector uit om deze handschoen samen met ons op te pakken. (Richard Kooloos, hoofd Duurzame Ontwikkeling ABN AMRO & Bas Rüter, directeur Duurzaamheid, Rabobank) - Volkskrant 24 november 2014 p. 22.

De controverse tussen de wetenschappers Gerrit Hiemstra en Jeroen Dijsselbloem , die beide aan de Universiteit Wageningen zijn afgestudeerd hangt van hun referentiekader (lees 'bubbel' of cocon) af. Gerrit Hiemstra plaatst het klimaatvraagstuk in het juiste perspectief, terwijl Jeroen Dijsselbloem het faillissement van de EU, de 'Babelonische spraakverwarring', de tweedeling in de maatschappij beoogt te bevorderen.

Stelling: Voor een juiste balans tussen individuele en collectieve belangen dienen net als 'Kerk en Staat' het 'publieke en private' domein duidelijk door Zielkunde (op basis van Zaaien en Oogsten, Complementariteit, carbage in carbage out), een derde weg (middenweg 'Hoofdroute', rechtvaardigheid, ‘bron van harmonie’) van elkaar te worden onderscheiden. Het privatiseren van de publieke sector komt er in feite op neer dat de overheid, lees de bureaucratie in eigen doel schiet. Door het stuur uit handen te geven los je geen problemen op. Het mechanisme evenwicht door tegenwicht, these + antithese = synthese, heeft gefaald. Hoofdoorzaak van het onbehagen in de maatschappij is dat de overheid religie buiten hun referentiekader heeft geplaatst.

Econoom Jan Pen (Jaap Stam en Rob Hornstra Volkskrant 24 december 2009):
‘Mijn opinie is minder stellig. Ik formuleer het allemaal niet zo hard meer. Ik heb wel een harde stem als het moet.’
Hij schraapt zijn keel en declameert de eerste twee strofen van
Die grenadiere van Heinrich Heine.
‘Dan blijkt het grote verschil: de een wil naar zijn
vrouw en zijn kind, de ander niet. Die wil soldaat blijven.'
‘Het is het meest pacifistische gedicht dat ik ken.’
Tiesse (zijn zoon): ‘Maar die ene wil blijven vechten voor de keizer.’
Jan:
‘Ja, ja, ja, het gaat om het verschil tussen die twee.
Er valt een stilte. Niet voor het eerst, maar deze duurt langer.
Uiteindelijk zegt Jan:
‘ik herken er een ideaal in. Het ideaal van het pacifisme. Nou, hup, het is mooi geweest.’

Volgens het kernkwadrant werkt de politiek van eerst het zuur en dan het zoet van ex-premier Peter Balkenende effectief. De weg naar verbetering verloopt nu contraproductief omdat te veel politici, de brokkenpiloten elkaar de hand boven het hoofd houden en geen contact meer hebben met de werkvloer.

God staat niet voor opium zoals Arnon Grunberg meent, maar voor ons morele kompas. Het is dus wel degelijk wenselijk, 'de verziekte bonuscultuur die tot de financiële crisis heeft geleid' te beteugelen. Het met twee maten meten (Meten met twee maten Telegraaf 9 maart 2018 voorpagina), egospelletjes van de intellectuele elite, wordt in de Bijbel al onderkend. De handen in onschuld wassen, het Pontius Pilatus-syndroom hangt met amoreel gedrag samen.
Als politicus keurt Peter Balkenende de 'Doorgeslagen bonuscultuur' af, maar als commissaris bij ING gaat hij met de salarisverhoging van ING-directeur Ralph Hamers akkoord. Eerder was het Wim Kok, die als premier schande sprak van de 'Exhibitionistische zelfverrijking' en als commissaris bij ING de loonexplosie aan de top heeft goedgekeurd. Het laat zien dat ondanks de secularisatie de Bijbel, een continuing story is. Om de mensheid bij de les te houden maakt de Bijbel van gelijkkenissen gebruik. Het Meten met twee maten is om het gedrag van mensen te verklaren uiterst eenvoudig. Maar de geschiedenis leert dat het uiterst complex is om dit vraagstuk op te lossen.

Balk in het oog: uit Mattheüs 7:3-5, En wat ziet gij den splinter, die in het oog uws broeders is, maar den balk, die in uw oog is, merkt gij niet?
Betekenis: commentaar leveren op andermans foutjes en de eigen fouten negeren. Zie ook bij met twee maten meten.
met twee maten meten: gebaseerd op Mattheüs 7:2, […]
en met welke mate gij meet, zal u wedergemeten worden.
De moraal van het vers is dat zoals je anderen behandelt, zo zul je zelf behandeld worden. Iets veranderd: als je over iemand oordeelt, doe dat dan met dezelfde maatstaven als waarmee je jezelf beoordeelt. Zie ook bij balk in het oog.

Om chaos te vermijden geldt het natuurlijke ordeningsprincipe niet alleen voor de bevolking maar ook voor zijn politici. Spirituele leiders hebben altijd al geweten dat om maatschappelijke ordening te bereiken het morele kompas centraal dient te staan. Politieke leiders houden zich vooral met koopkrachtplaatjes bezig om chaotisch menselijk gedrag te vermijden. Infotainment, symbolisch beleid heeft het echte politieke debat vervangen. Politici dienen over inhoudelijke keuzen te discussiëren. Om het eenzijdige wereldbeeld van politici te doorbreken bieden Bas van Bavel, Dirk Bezemer, Ewald Engelen, Ervin Laszlo, Herman Wijffels, Ken Wilber c.s een tegenwicht.

Een gemeenschappelijk verhaal, de co-evolutie rust op twee pijlers, namelijk hoe creëer je meerwaarde (toegevoegde waarde) en hoe beoog je de grote verscheidenheid aan inzichten met elkaar te verenigen. Hoe de grote verscheidenheid aan inzichten met elkaar samenhangen wordt door de Kwintessens tot uitdrukking gebracht. Het verschijnsel Synchroniciteit hangt met de doelgerichtheid in de natuur, met de ‘natuurlijke selectie’, het zo boven zo beneden; zo binnen zo buiten samen. In de macrowereld heeft de co-evolutie (coevolution), de ‘Gaia hypothese’ op de twee pijlers ‘Anthropogenesis (hominisatie) en Cosmogenesis’ betrekking. Via de ommekeer (paradigmawisseling), menselijke individualiteit is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop (flow), te verbinden. We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Verbeeldingskracht (ideatie), de kernkwaliteit creativethink is het positief tegenovergestelde van chaos. Elk mens, ieder initiatief, kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. Alle keuzes en initiatieven van individuen vormen samen een kritieke massa die een doorbraak kan realiseren. De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is te accepteren komt de evolutie een stapje verder. De balans op de mammoettanker kan worden hersteld door een betere afstemming, lees evenwicht door tegenwicht op de eeuwige wederkeer van Nietzsche.

Het onbehagen in de maatschappij is vooral een gevolg van de eenzijdige focus van de overheid op marktwerking, het model van Milton Friedman. Incompetente politici en hun spindoctorshebben het model van Keynes volledig verziekt. Griekenland mocht als eerste land aan de schandpaal. Door het faciliteren van het ongebreidelde kapitalisme, het grootkapitaal, de neoliberale wereldorde is door politici de factor arbeid in de knel gekomen en hebben ze aan een grotere tweedeling in de maatschappij bijgedragen.
Het multipliereffect ‘macro-economie en staatsinterventie’ was in 1990 al vrijwel volledig uitgemolken. Het is niet uit te leggen. Hoe is het mogelijk dat economen het model van Keynes zo verkeerd hebben begrepen. Het lijkt niet waarschijnlijk dat de 21ste eeuw een econoom van het kaliber van Keynes zal voortbrengen.
Voor een
rechtvaardige en duurzame samenleving is het belangrijk de mens centraal te plaatsen. De uitdaging voor de 21ste eeuw is om in de micro-economie zowel de vierde productiefactor ondernemerschap als de factor arbeid weer de plaats te geven die het verdient. Voor een ‘topeconoom’ valt daarmee weinig eer te behalen.

Een belangrijk deel van de verdeel en heers problemen die we signaleren hebben we door onvoldoende checks & balances (Evenwicht door Tegenwicht) zelf gecreëerd. 'De remedie is tegelijkertijd de kwaal' (geweten, 'Goed en Kwaad', 'Deugd en Ondeugd'). De vraag dringt zich op welke debacles moeten zich voordoen voordat echt actie wordt ondernomen. Het gaat mis, chaos dreigt wanneer voor onnatuurlijke selectie, een gesloten systeem wordt gekozen. Chaos, onbalans ontstaat omdat politici geen oog hebben voor de keerzijde van de medaille.

Het tegenbegrip (tegendeel, evenwaardig), dat Martin Drenthen in zijn dissertatie aanhaalt illustreert de supersymmetrie in het universum. Het maakt het mogelijk dat we elke 'split second' in ons leven van koers kunnen veranderen, een paradigmawisseling kunnen doorvoeren. Dit was bij de oude filosofen Socrates en zijn leerling Plato al bekend. Uiteindelijk draait het om hoe richten we onze levensenergie? De crux van 'Welzijn en Welvaart' (Kwaliteit en Kwantiteit) is hoe richten wij onze levensenergie om de geestelijke gezondheid te bevorderen? Of anders gezegd wat bezielt ons? Of hoe voorkomen we dat onze carrièrepolitici gebakken lucht verkopen, een retorisch foefje hanteren en met hun retoriek luchtkastelen, torens van Babel bouwen?

Het fragment Ik heb een droom – Van duurzaamheid tot zingeving: De natuur als onze leerschool uit het boek van Paul de Blot in GAMMADELTA oktober 2017 toont de essentie, de kwintessens van het rapport 'E i V'.

Peter de Waard (Volkskrant 8 december 2020 p. 21):
Hoe voorkomen we wereldwijd de meeste slachtoffers en hoe dammen we de pandemie het snelst in?
Investeringen in het klimaat zijn een schijnvertoning zolang de investeringen in de wapenindustrie blijven domineren. Dit geldt ook voor grote ICT-investeringen, deze blijven een farce zolang de nieuwe wetgeving van Margrethe Vestager (Volkskrant 8 december 2020 p. 25) nog niet is afgerond.

Politici in het Westen hebben het paard achter de wagen gespannen door de verantwoordelijkheid voor het rentmeesterschap aan het grootkapitaal over te dragen. Het probleem is nu dat door het gebrek aan tegenwicht het grootkapitaal in zijn eigen spelletjes, lees sprookjes is gaan geloven en geleidelijk het casinokapitalisme is ontstaan.

'Het zal echt moeten: de kloof tussen elite en volk dichten' (Bart Jan Spruyt Parool 13 december 2014):
De
nieuwe tweedeling die volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau dreigt, moeten we niet wegwuiven vindt historicus Bart Jan Spruyt. 'Het kan wel degelijk ontwrichtend zijn voor de samenleving.'
Er zijn niet alleen verschillen in inkomens en vermogen, niet alleen tussen autochtonen en migranten, maar ook in opleiding, relaties en netwerken, gezondheid en aantrekkelijkheid. En de scheidslijnen tussen al deze verschillen vallen grotendeels samen. Zo'n trend wordt ondermijnend wanneer beide groepen - elite en bevolking, hoogopgeleiden en laagopgeleiden - elkaar niet meer kennen en in karikaturen over elkaar gaan denken en spreken.
Met enige agressie construeren vele Nederlanders dan een Amsterdamse, Gooise en Haagse
elite waarop de schuld voor veel problemen kan worden afgeschoven. En die elite bekt terug door die Nederlanders van ressentiment, angst voor de globalisering en onderbuikgevoelens te beschuldigen.
Vertrouwen
Een samenleving behoort op vertrouwen gebaseerd te zijn. Dat vertrouwen was, grosso modo natuurlijk, aanwezig in de samenleving waarvan wij afscheid hebben genomen, de verzuilde. Nederland bestond uit groepen, en die groepen brachten een eigen elite voort.

Verlosser (Ariejan Korteweg Volkskrant 4 juli 2019 p. 21):
Hoe de conservatieve christen zijn hoop stelt in Baudet.
Spruyt ten slotte stelt de cruciale vraag:
is een alliantie van FvD en christelijke politiek mogelijk? Zoekend naar een positief antwoord komt hij uit bij de klassieke oudheid, waar hij een fundament van traditie, gelijkheid, vrijheid en taal vindt, volgens de oude Grieken voorwaarden voor een functionerende democratie. Dat fundament zou later ook kerkvader Augustinus erkennen.

Adieu God? (Tijs van den Brink interviewt Robert Dijkgraaf 17 augustus 2020 NPO2):
Natuurkundige Robbert Dijkgraaf groeide op zonder het geloof, maar ging natuurkunde studeren vanuit een behoefte aan houvast. Voor hem biedt wetenschap niet alleen houvast, maar ook troost.
Hoe relatief onze kennis is, ervaarde Dijkgraaf toen zijn dochter Charlotte ernstig ziek ter wereld kwam. Er werd besloten om haar niet te behandelen. Uiteindelijk werd Charlotte zonder behandeling op onverklaarbare wijze weer beter. Behoefte tot bidden voelde Dijkgraaf in de zwarte periode niet. Zijn schoonvader deed dat wel en ging zelfs op bedevaart. Dijkgraaf: 'Ik weet zeker dat hij het herstel van Charlotte ziet als ingrijpen van God. Maar de les die ik eruit heb geleerd is dat we ruimte moeten laten voor wat we niet begrijpen.'

Racisme als beschuldiging (Max Pam Volkskrant 12 augustus 2020 p. 24) en Wat weet Poetin? (Heleen Mees Volkskrant 12 augustus 2020 p. 25) behandelen het thema, De grote transformatie van Karin Armstrong, dat de gemoederen al millennia bezig houdt. De problemen in de afvalsector zijn een illustratie van het heilige geloof in het marktmechanisme. Er is te veel aandacht voor het 'eigen koninkrijkje', de 'bv Ego' en te weinig voor het grote geheel. Het lineaire, ééndimensionale marktdenken viert hoogtij. Het gaat om dienend leiderschap. Politici lijken in het bijzonder met het virus penny wise pound foolish besmet.

De wet tot behoud van energie speelt in het oeuvre van Blavatsky een cruciale rol. Dit gezichtspunt sluit naadloos op de 'heuristische' besluitvorming in Besluitvorming Analyse en modelvorming (Marka nr. 94 1968) van William J. Gore (fig. 12 Eenvoudige matrix van ''besluit'-functies p. 179 en fig. 13 Matrix van functies van routine, adaptatie en vernieuwing p. 180) aan. Door de schijnwereld, de wereld van de illusies te ontmaskeren reikt het reflexief bewustzijn van H.P. Blavatsky tot in de hemel. Het navelstaren , de emotie-TV viert hoogtij. De TV wordt een poppenkast, waar theater hoogtij viert. De supersymmetrie in het universum heeft tot gevolg dat om, zoals eerder in de geschiedenis, een omslagpunt, een transformatie te bereiken met het vlindereffect van Edward Lorenz serieus rekening wordt gehouden. Heuristiek maakt het mogelijk het fenomeen wederkerigheid beter te begrijpen.

Jeroen Dijsselbloem is in het voetspoor, de derde weg van Wouter Bos getreden. De derde weg , die door de PvdA werd aangehangen staat tegenover de Derde Weg, lees de Gulden regel van Karin Armstrong. Het brengt de controverse tussen Jeroen Dijsselbloem en Ferdinand Grapperhaus tot uitdrukking. Het rentmeesterschap uit de Bijbel biedt houvast voor een duurzame samenleving.

Hoe we de balans kunnen herstellen, hoe we ons kunnen verlossen van onze bubbel is al millennia bekend. Hoe is het mogelijk dat politici in hun bubbel blijven geloven? Noachs ark volgens H.P. Blavatsky en de Sextant van de viroloog Jaap Goudsmit (Emma Curvres Volkskrant 11 augustus 2020 p. V2) zijn een metafoor, die ook in het boek De formule van de mentescoop van Gerrit Teule wordt gebruikt. Om het casinokapitalisme te duiden maakt Arnon Grunberg van het balletje gebruik,Tom Hofland schrijft over de Kwaadaardige kikkers (Volkskrant 15 augustus 2020 Zomer Magazine p. 23) en Peter Giesen over Broederschap (Volkskrant 15 augustus 2020 Opinie p. 21).

Het zal duidelijk zijn dat het mechanisme van het doorgeschoten neoliberalisme, dat Peter de Waard in zijn column Wordt Super Mario de man die voor altijd rente afschafte? beschrijft (Volkskrant 12 maart 2019) op de risicobeheersing een averechts effect heeft.

Gustaaf Peek verwijst in zijn pamflet Verzet! naar Rosa Luxemburg en laat juist zien dat het communisme een nieuw perspectief, een paradigmawisseling biedt. Er is in tegenstelling tot wat Perry Pierik in Civis Mundi Digitaal #53 stelt wel degelijk een hermetische verklaring voorhanden. De schimmigheid van de conflicten is een voordeel om mondiale botsingen tussen culturen te voorkomen. Elk mensenleven is kostbaar, onschendbaar en onvervreemdbaar. In verband met de grotere maatschappelijk tweedeling, die zowel in Amerika als in Nederland naar voren komt, is er juist in het Westen aan het herijken van 'heldere culturele ijkpunten', de cultuurdimensies van Geert Hofstede behoefte. Primair draait het om hoe verschillende culturen zich door cultuuroverdracht, lees reciprociteit, de culturele evolutie met elkaar kunnen verbinden.

‘Werk is niet alleen een loonstrook’ (Richard Sennett De Groene Amsterdammer 1 november 2018 p. 20-23):
Socioloog Richard Sennett schreef een serie boeken over de sociale en persoonlijke betekenis van werk. Hij voorspelde de economie van onzekere contracten, arbeid die aan inhoud en status inboet en toenemende ongelijkheid. Maar hij is onverwacht optimistischer geworden.
Zoals welke?
‘In de ICT-sector zie je een terugkeer van het monopoliemodel dat je in de VS een eeuw geleden zag in staal, olie en dergelijke. Dat werd toen door de overheid opgebroken. Nu zal hetzelfde moeten gebeuren met Google, Amazon en de grote tech-firma’s als we greep willen krijgen op de kapitalistische structuur daaronder. Het meeste kapitaal in die sector wordt verdiend met vampiermodellen, waarbij via surveillance en gedragsmonitoring een beeld wordt gemaakt van mensen waar via reclame op kan worden verdiend.

Het 11e gebod: ‘laat u niet manipuleren’. Door niemand! Je bent het niet waard. Ook al beweegt men hemel en hel: laat u niet manipuleren. Je hebt zelf een keuze. Meer weten over dit onderwerp? Lees dan het boek van Ton Wintels en Jaap Bonker met als titel Macht en manipulatie, toch niet onder christelijk leiders?'.

Wat betreft de visie van Frits Bolkestein en Henk Breukink op de bancaire sector, het lineaire denken, de logica van het grootkapitaal volgens Sheila Sitalsing (Volkskrant 22 oktober 2018 p. 2) blijft het de vraag in hoeverre 'de pot de ketel verwijt dat die zwart ziet'.

De schuldencrisis is voor een belangrijk deel het gevolg van egotripperij van topmanagers en topbestuurders, die elkaar op een prettige manier fêteren. De indruk ontstaat dat de VVD de rekening van het fêteren door de publieke sector wil laten betalen. Het Holland Financial Centre-debacle laat zien dat Wouter Bos, net als Jeroen Dijsselbloem zich volledig ten dienste stellen van het grootkapitaal. De Nexus-conferentie 15 december 2018 heeft als thema The Battle Between Good and Evil.

Kapitalisme is voor de meesten wat water is voor een vis: overal om ons heen en daardoor bijna onzichtbaar (Asha ten Broeke de Volkskrant 15 oktober 2021 p. 29):
Ondertussen is de ideologie achter deze keuzes buiten beeld geraakt. Er wordt zelfs nauwelijks over neoliberalisme gesproken. Dat was niet altijd zo. In de jaren veertig en vijftig schreven Hayek & co openlijk over ‘de neoliberale beweging’ en ‘de doctrine die ook wel neoliberalisme wordt genoemd’.
Neerlands grootimporteur Inmiddels doen aanhangers zelf alsof zulks nooit heeft bestaan. Zo ontkende Neerlands grootimporteur van neoliberale ideeën, oud-VVD-leider Frits Bolkestein, ineens dat hij Hayek had gelezen, terwijl hij de man in vrijwel al zijn boeken citeert. Een Amerikaanse economiehoogleraar en vrije-marktdenktanklid probeerde bij de Amerikaanse zender NPR zelfs de hele beweging weg te foezelen: ‘Neoliberalisme is een van de vreemdste complottheorieën die er in de afgelopen eeuw ontwikkeld zijn. Er zijn bijna geen mensen die zeggen: ik ben een neoliberaal. Ze bestaan nauwelijks.’
‘Die anonimiteit is zowel een symptoom als de bron van haar macht’, stelt Guardian-columnist George Monbiot terecht. We spreken over ‘de wetten van de markt’ alsof het natuurwetten zijn, we zeggen ‘de wil van de markt’ alsof die zomaar ontstaat en niet gewoon is ‘wat grote bedrijven en rijke mensen willen’. We accepteren de invloed die neoliberaal kapitalisme heeft op de aarde en onze levens, hoe dit systeem vervuilt en verdeelt en vernietigt en onder onze huid kruipt, omdat we de ideologie niet meer zien, alleen de vanzelfsprekendheid. Dat is wat kapitalisme is. Dat is wat kapitalisten doen.

Ronald Plasterk heeft een te beperkte visie op natuurlijke selectie. In de kern draait het om universeel darwinisme, een interdisciplinaire aanpak. Uit het artikel 7 goedklinkende fabels van Jurre van den Berg in de Volkskrant van 21 september 2013 blijkt dat er aan de decentralisatie plannen van Plasterk geen enkele wetenschappelijke onderbouwing aan ten grondslag ligt. Frits Bolkestein en Ronald Plasterk vervullen een vergelijkbare rol om de politiek van een intellectueel jasje te voorzien. Al kun je je afvragen of het niet beter was geweest voor Plasterk dat hij in plaats van Binnenlandse Zaken, het Ministerie van Infrastructuur en Milieu was gaan leiden. Een terrein waarop hij als ex-hoogleraar enige kennis van zake heeft.

Universal Darwinism aims to formulate a generalized version of the mechanisms of variation, selection and heredity proposed by Charles Darwin, so that they can apply to explain evolution in a wide variety of other domains, including psychology, economics, culture, medicine, computer science and physics.

'Gek dat de aanstichter de broekriem niet hoeft aan te halen' (Ronald Plasterk Volkskrant 18 oktober 2011)
Met zeven maatregelen zou de financiële sector stabiel kunnen worden gemaakt.
Paul Kalma schrijft in zijn boek Makke schapen over volgzame burgers en vluchtige politie dat Bos van de bezuinigingen tot de belastingpolitiek, van de aanpak van de financiële sector tot de marktwerking in de semipublieke sector – hardnekkig bleef aanleunen tegen het gevestigd, neoliberale beleid (Volkskrant 25 februari 2012).
Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991 – 2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug.

Ronald Plasterk stelt: 'Wetenschap en geloof hebben niets met elkaar te maken.'. Uit het onderzoeksrapport 'E i V' komt naar voren dat juist deze houding aan de struisvogelpolitiek (symboolpolitiek) in Nederland ten grondslag ligt. Ronald Plasterk is geobsedeerd door slechts één kant van de medaille.

Martin Drenthen Grenzen aan wildheid Wildemisverlangen en de betekenis van Nietzsches moraalkritiek voor de actuele milieu-ethiek
§2. Het natuurbegrip in Nietzsches antropologie (p. 43):
Behalve met betrekking tot de natuurwetenschappen en de kosmologie, speelt het natuurbegrip ook een rol in Nietzsches
antropologie. Hierover zijn eveneens enkele studies verschenen. Richard Schacht (1988) wijst er bijvoorbeeld op dat het natuurbegrip bij Nietzsche fungeert als een tegenbegrip (these + antithese) tegenover allerlei morele concepten die de menselijke mogelijkheden vastleggen. De menselijke natuur wordt daarmee, aldus Schacht, een term die de openheid van het menselijke leven aanduidt.
§3. Nietzsches latere werk (p. 90):
Nietzsche richt in zijn laatste werken nogmaals expliciet zijn kritiek op de dominante houding ten opzichte van de natuur (in Afgodenschemering en De antichrist) en hij reflecteert op zijn eigen natuurlijkheid (in
Ecce Homo). De twee werken waarin het natuurbegrip nog het meest aan de orde komt zijn Afgodenschemering, waarin hij nog regelmatig over natuur spreekt106, en De antichrist. Vloek op het Christendom (Der Antichrist. Fluch auf das Christenthum, geschreven en ter publicatie gereed gemaakt in 1888, verschenen als nagelaten werk). Hierin speelt het natuurbegrip vooral een rol in zijn kritiek op het christendom, namelijk als ‘tegenbegrip van God’.107
§4. De natuurvisie van het sociaal-constructivisme (p. 196):
196: Als sleutelconcept in de moraalkritische milieu-ethiek fungeert het natuurbegrip primair als
tegenbegrip van de moraal. Maar we kunnen het begrip in de milieu-ethiek niet achterwege laten, omdat we onvermijdelijk een antwoord moeten formuleren op de vraag hoe we ons tot de werkelijkheid verhouden. We interpreteren onszelf en de werkelijkheid om ons heen onvermijdelijk steeds opnieuw. We spreken onvermijdelijk (impliciet dan wel expliciet) over ‘de’ natuur, maken voortdurend met een zekere waarheidspretentie claims over de aard en morele betekenis van de werkelijkheid. We kunnen niet anders dan trachten de natuur die om uitleg vraagt hermeneutisch ‘toe te eigenen’.44

In Den Haag Omwaarderen (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 7 mei 2020 p. 11):
Het zijn gouden tijden voor cabaretiers, nu Nederlandse waarden die eens zo belangrijk leken in een klap omgedraaid zijn.
Maar als ik zoek naar de vertaling van het Duitse woord Umwertung vang ik bot of kom uit op ‘herwaarderen’. Dat laatste is niet hetzelfde met wat Friedrich Nietzsche volgens mij met zijn beroemde uitspraak bedoelde en wat nu van toepassing lijkt op wat er als gevolg van de coronacrisis in Nederland gaande is: eine Umwertung aller Werte.
Ook bestuurlijk Nederland is aan het omwaarderen. Jarenlang was decentralisatie het motto. De beslissingsbevoegdheid zo dicht mogelijk bij de burger leggen gold als bestuurlijke wijsheid. Dat zou goed zijn voor de democratie, voor het draagvlak onder burgers, en dichtbij beslissingen nemen zou bovendien maatwerk mogelijk maken. Maar ook en vooral ging het verleggen van vele bevoegdheden van het rijk naar gemeenten gepaard met bezuinigingen. Dat kwam de schatkist van het rijk goed uit. Maar sinds corona haar intrede deed, hoor ik toch echt weer vaker dan voorheen mensen pleiten voor centralisatie. Dat biedt overzicht, is eerlijker bij de verdeling van schaarste en maakt van Nederland geen lappendeken. Geld speelt even geen rol.
Het CDA wil die boeren terug, opdat de orde wordt hersteld. Rechts-extremisme, antisemitisme, fake nieuws, boreale praat van Forum-leider Thierry Baudet; de meerderheid van CDA Brabant heeft er lak aan. Hoogste waarde van de christen-democraten daar is nu: wij sluiten niemand uit. De omwaardering van alle andere waarden nemen ze voor lief.
Al dat
omwaarderen zet aan het denken. Over hoe fragiel de normen en waarden zijn waar we dachten voor te staan. Het blijkt een dun laagje verf, dat zo vervangen kan worden door een ander laagje, in een ander kleurtje. Enige relativering van wat we belangrijk vinden, is dan ook op zijn plaats. Maar er zijn waarden die geen omwaardering dulden.

De schokdemper, het adagium, die Steven Brakman en Harry Garretsen (Volkskrant 2 april 2020) missen is echter al millennia bekend. Zonder de Kwintessens in het debat te betrekken is het oplossen van wereldvraagstukken, lees de coronacrisis niet mogelijk.

De huidige wetenschap gaat uit van een mensbeeld dat op reductionisme en materialisme is gebaseerd. Door deze eenzijdige benadering worden de problemen eerder groter dan kleiner. Een completer zicht op de werkelijkheid ontstaat door een holistische visie en een spirituele dimensie aan het plaatje toe te voegen.

ASML-topman Peter Wennink vraagt 10 miljard aan het nieuwe kabinet. Dit staat in schril contrast met de wereldwijde belastinglobby van de Silicon Valley Tax Directors Group (SVTDG). De utopie van de vrije markt volgens Hans Achterhuis, de illusie van de vrije markt economie staat tegenover het staatskapitalisme van Mark Rutte. De self-fulfilling prophecy van Peter Wennink geldt in het bijzonder voor VVD gelovigen.
Een schuivende tolerantiegrens (door Marcel ten Hooven Trouw 20 februari 2006):
De VVD discussieert opnieuw over de grenzen van vrijheid. In het recente verleden bleek dat de liberalen - als het ging om vrijheid van vereniging, onderwijs of godsdienst - aan niet-gelovigen meer ruimte gunnen dan aan gelovigen.

Met het adagium ‘u vraagt, wij draaien’ (lobbyisten) van veel politici – met als gevolg de Nederland breed ingevoerde marktwerking – heeft men het paard achter de wagen gespannen. Het opportunistische ééndimensionale marktdenken staat diametraal tegenover het innovatieve interdisciplinaire denken, het zogenaamde 'cyclische denken', het evolutionaire denken en - voelen. Het interview van Marc Peeperkorn met Varoufakis (Volkskrant Magazine 24 december 2015) illustreert dat de marges flinterdun zijn. Of zoals Tsipras het uitdrukt: 'een goede academicus maakt nog geen goede politicus. Door het professionele lobbycircuit van het ‘old boys netwerk’ blijven de grote vissen buiten schot. Is men bezig in Brussel een nieuwe Toren van Babel te bouwen?

De kredietcrisis wordt tegen de achtergrond van de illusiecultuur geplaatst. Relatief staat tegenover absoluut. Uiteindelijk blijft het allemaal mensenwerk. Er is een duidelijk gebrek aan politici die een toekomstgerichte visie uitdragen en daaraan ook daadwerkelijk invulling willen geven.

Meditatie, stilte stelt ons in staat dichter bij de eigen kern te komen, te her-inneren. Het onderbewustzijn geeft op onze vragen antwoord. Het Ken uzelve is de sleutel tot ons hart.

WODC (Peter Giesen Volkskrant 15 juni 2019 Opinie p. 23):
De WODC-zaak bevestigt tevens de wanorde op het ministerie van Justitie, dat al decennia wordt geplaagd door affaires. Justitie is een departement waar veel politieke spelletjes worden gespeeld, maar waar de politieke antenne niet altijd scherp staat afgesteld. Het strafrechtelijk onderzoek in de WODC-affaire doet de reputatie van het ministerie geen goed, omdat het de indruk wekt dat kritische geluiden niet worden getolereerd. Toekomstige klokkenluiders zullen zich nog eens extra bedenken voordat zij misstanden melden. Daardoor wordt klokkenluiden als heilzaam correctiemechanisme schade toegebracht.

Om als 't ware in je eigen 'midden' terecht te komen van Peter Kooistra sluit volledig op ‘Ik wil in het middenstaan’ volgens Bart Brandsma aan. In plaats van dat we in het leven onze eigen weg, de middenweg, de 'Hoofdroute' van balancerend leiderschap kiezen prefereren we veelal het kuddegedrag (Groupthink). Bij nabootsend gedrag kiezen we voor de bekende weg, de opvattingen van de kudde.

Pieter Kooistra: De verbindende mens - Liefde en geest in de economie door bewustwording (p. 33-39):
De
gespletenheid in de ziel van mens en mensheid blijft daardoor voortbestaan en daarmee ook de ongelijkheid in kansen en behandeling van mensen overal ter wereld. Want het proces in de mens vindt door alle tijden heen zijn weerspiegeling in de maatschappij en in de concrete verhoudingen tussen mannen en vrouwen, zowel binnen als buiten de intieme relatie.
Eenheid van voelen en denken is ervaring van de geest, van de
godsvonk in jezelf, in de medemensen en in de wereld. Je ik heeft nu zijn ware bestemming gevonden en is voortaan begeleider van de bewuste en onbewuste aspecten in de ziel naar een toestand van het bovenbewuste, het geestelijk zijn.
Het merkwaardige is dat dit onevenwichtige schommelen van het ik tussen
meer- en minderwaardigheidsgevoel ophoudt als je deze beide loslaat. Dan kom je als 't ware in je eigen ''midden' ' terecht en kun je in de ruimte tussen de tegendelen jezelf bekijken, zoals je bent als 'waarnemer', die tot twee werelden behoort, die van het ik en die van het wij, van de materie en van de geest, van het mannelijke en van het vrouwelijke]].

Net als 'Geest en Lichaam' zijn 'Moraal en Cultuur', de grote Wet ('Law of one') van de Gulden regel, de moraal van het verhaal, het 'zelfreinigende vermogen en zelfverrijking', onlosmakelijk met elkaar verbonden, de twee kanten van één medaille.

De literatuur (wetenschap) 'Boeken & Wetenschap' maakt het mogelijk, de aan de fenomenologie, lees filosofie van de ambiguïteit ten grondslag (grondtoon) liggende werkelijkheid beter te begrijpen. Amanda Gefter: We leven allen in ons eigen referentiekader.

Onze intuïtie maakt het mogelijk de kloof tussen hebben we De Hele Olifant in Beeld van Amanda Gefter, Trudy Dehue en Marja de Vries met de olifantspaadjes van onze carrièrepolici te overbruggen. Om de waarheid dichter te benaderen maken zowel Amanda Gefter, als Trudy Dehue en Marja de Vries van de metafoor van de olifant gebruik. In de theosofie is het ‘menselijk tekort’ (’Goed en Kwaad’) juist de grondslag voor de ‘menselijke evolutie‘.

Het nepnieuws, de psychologische oorlogvoering van Trump is niet nieuw, maar Alt-right speelde al in de tijd van Origenes en Hiëronymus.

In de geglobaliseerde politieke werkelijkheid blijft een ‘vijand’, het normen en waarden mechanisme, op de loer liggen. Op de vrije markt regeren vraag en aanbod, koper en verkoper. Wanneer er knollen voor citroenen worden verkocht, het vertrouwen wordt beschaamd spreken we van slachtoffer en dader. Het gaat volledig mis, er ontstaat een breuk wanneer extremen van het kapitalisme gaan overheersen, de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden, het gedrag wordt amoreel. De beide uiterste kwantum en exuberatie liggen op de kwantitatieve as. De synthese ligt in het centrum, op het snijpunt van de kwalitatieve en kwantitatieve as.

Een omslagpunt wordt bereikt wanneer het verdienen van geld als enig motief overblijft. Het loopt uiteindelijk helemaal mis wanneer er gebakken lucht wordt verkocht. De handelsgeest wordt dan echt amoreel.

Drogredenen (Jan Pronk Vice Versa februari 2013):
Drogreden # 9: Koopman of Dominee?
Koopman versus dominee, dat is een bedrieglijke voorstelling van zaken, een drogreden. De taak van een overheid is het bevorderen van goed koopmanschap van exporteurs, importeurs, investeerders, banken en accountants. Een overheid die het profijt van ‘eigen’ marktpartijen eenzijdig bevordert boet in aan capaciteit om waarden uit te dragen in het belang van zwakkere partijen: kwetsbare groepen in armere landen en slechte milieuomstandigheden, of in situaties van onderdrukking en geweld. Dat de overheid daardoor geen rol kan vervullen als dominee is niet erg. Aan het verkondigen van een eigen geloof en een eigen waarheid is geen behoefte, wel aan het verdedigen van universele waarden.
De overheid past een andere rol:
koopman noch dominee, maar advocaat. De overheid heeft in de buitenlandse politiek en de ontwikkelingssamenwerking de taak op te treden als handhaver van internationaal overeengekomen rechtsregels, verdediger van de internationale rechtsorde, pleitbezorger van nieuw recht, bestrijder van schending van mensenrechten en advocaat van slachtoffers. Pleitbezorger in woord en daad. Dat is internationaal ontwikkelingsbeleid, samen met anderen: ontwikkelingssamenwerking.

Zowel de programma's van CDA als van PvdA zijn de afgelopen decennia naar rechts opgeschoven. Het neoliberalisme is geen panacee om mismanagement, bestuurlijk wanbeheer te verkleinen. Falende managers worden op vette vertrekbonussen getracteerd. Het heeft eerder de bestuurlijke chaos vergroot. Het gaat er om van de motieven van onze politici, de bestuurlijke elite een helder beeld te krijgen, het zelfbedrog, het egoïsme dat er aan ten grondslag kan liggen te ont-maskeren (ont-sluieren). Wanneer je als land de home market niet op orde hebt mag je niet verwachten dat je als gidsland op de wereldmarkt meer succes zal hebben. Biologen hebben zeker gelijk wanneer ze culturen vergelijken met plantaardige organismen, die opbloeien, rijpen, verwelken en tenslotte afsterven. De fase waarin Nederland zich bevindt begint al duidelijk minder fris te ruiken.

Monetaire financiering, Helicoptergeld , de Big Bazooka versterkt het kwaad in de wereld, het casinokapitalisme wordt geschapen. Belastingparadijzen verzieken de schoonheid van elk financieel systeem en het creatieve boekhouden versluiert de waarheid.

Welke publieke zaak? (Bas Heijne NRC 5 oktober 2014):
Vlak voor de zomer haalde ik mijn spaargeld weg bij ABN Amro. Minister Dijsselbloem had aangekondigd de beruchte bonussen voortaan tot maximaal twintig procent van het inkomen te beperken en dus verhoogde de met belastinggeld overeind gehouden bank de salarissen van de top schielijk met twintig procent. De minister haalde vervolgens hoofdschuddend zijn schouders op. Hij had toezicht, zijn ministerie had kunnen ingrijpen, maar hij deed niets – net als toen een andere PvdA-minister, Wouter Bos, na de bankencrisis ook al de bonussencultuur ‘aanpakte’ en oogluikend toestond dat de salarissen terstond werden verdubbeld.
Het duurde even, maar deze week ging de PvdA alsnog vol op het orgel. Slechts 1 miljoen boete voor wie de Dijsselbloem-norm overschrijdt?
„Bankiers lachen daar om”, zegt Henk Nijboer, de financieel woordvoerder van de partij.
Dat de PvdA nu ineens een hoge borst opzet over onverbeterlijke bankiers, terwijl Dijsselbloem Gerrit Zalm zijn gang liet gaan, is symptomatisch voor de spagaat van onze bestuurlijke elite. Het maatschappelijke onbehagen wordt door dit soort retoriek niet weggenomen, het wordt er alleen maar groter door. En intussen eindigt ieder rapport over iedere jammerlijke verstrengeling van onze (semi-)overheid met de markt met een onmachtige oproep tot een cultuuromslag. Dat is een ander woord voor natte dweil.

De vraag kan worden opgeworpen of de perverse prikkels van de bonussencultuur en de 'bijklussende' wetenschappers, politici en overheid de kwaliteit van de besluitvorming verbetert of juist aan de chaos in de maatschappij debet is? Geschiedschrijving toont hoe uiteindelijk de besluitvormingsprocessen (keuzes) in het eeuwige nu hebben plaatsgevonden.

Jort Kelder heeft gelijk dat we onze eigen vijand creёren (Buitenhof 15 september 2019). Om het leerproces op aarde beter te begrijpen heeft de ICT-sector het algoritme uitgevonden. Maar een computer algoritme zal dit vraagstuk niet oplossen. Een probleem daarbij is dat de ICT-sector volgens het vrijemarktfundamentalisme, de utopie van Ayn Rand is georganiseerd. In Nederland is de situatie gegroeid dat de hoogwaardigheidsbekleders die in de schaduw van de formele macht opereren, met al hun bijbanen aanzienlijk meer verdienen dan de verantwoordelijke bewindspersonen. Uiteindelijk is het de informele 'vierde, vijfde en zesde macht' die echt aan het roer zit. Michail Gorbatsjov heeft gelijk ‘We hebben een perestrojka nodig.’ Of met andere woorden een meerderheid van de Nederlandse politici heeft er voor gekozen, verschuilt zich in de 'schaduw' van het geopolitieke machtsspel. Mede door de invoering van de euro 1 januari 2002 wordt het door Coen Teulings c.s., directeur CPB van 1 mei 2006 tot 1 mei 2013 gevoerde beleid zichtbaar. Globalisering van kapitaalmarkten heeft niet geleid tot een verbetering van de risicodiversificatie van kapitaalverschaffers (L. Bovenberg en C.N. Teulings hebben met hun CPB Discussion Paper Rhineland exit ongelijk gekregen.)

De beperkte waarde van de stresstest voor banken (Eric van den Outenaar Volkskrant 1 augustus 2016 p. 14-15):
Financiële modellen en financiële sprookjes
Dat was een hele opluchting, dat de meeste Europese banken slaagden voor hun stresstest. Of biedt dit herexamen hoofdzakelijk schijnzekerheid?
Banken worstelen in Europa bovendien met een grote erfenis uit het verleden. Terwijl in de Verenigde Staten na de crisis een rigoureuze sanering van de balansen heeft plaatsgevonden, hebben banken in Europa die actie voor zich uitgeschoven. Dit is niet alleen een Italiaans probleem, getuige de om en nabij 1.000 miljard aan slechte leningen bij banken. Benink: 'Ooit moeten die worden afgeschreven.'
Ook om een andere reden moeten de Nederlandse banken binnenkort opnieuw kapitaal ophalen. Ze hebben veel hypotheekleningen in de boeken staan waarvan de waarde hoog is ten opzichte van de waarde van het huis. Hier kunnen consumenten 102 procent van de woningprijs lenen, terwijl dat in Duitsland bijvoorbeeld 80 procent is. De ECB ziet de Nederlandse uitzonderingspositie als risico en wil dat de financiële instellingen voor deze leningen meer eigen vermogen aanhouden.
De Amsterdamse econoom Arnoud Boot wijst op nog een ander probleem. Door te suggereren dat alles onder controle is, heeft de test een averechts effect. Volgens hem gedragen de Europese toezichthouders zich alsof ze de financiële sector begrijpen en in de hand hebben. 'Dit is een serieus probleem dat de complexiteit van de sector miskent.'
Banken en toezichthoudrs
geloven heilig in modellen, zegt Boot. Ze zijn daarmee een belangrijke les uit de vorige crisis vergeten, dat uiteindelijk geen enkel model bleek te kloppen. Boot: 'Ze vormen alleen een hulpmiddel. Die realiteit is bij de Europese toezichthouders niet doorgedrongen.'

Het aanzetten van de Amerikaanse geldpers gaat ten koste van het buitenland en toont de beperkingen van de kwantitatieve parameters. Een ding is duidelijk dat het Westen onder leiding van de VS de voorkeur geeft aan het bestrijden van de as van het kwaad (de keerzijde van de medaille) uit het Oosten, het moslimfundamentalisme, boven het reguleren van het marktfundamentalisme in eigen huis. Het toont het oeroude zondebokmechanisme. De as van het kwaad bestrijden, de boodschap van Christus is de unique selling point van religies.

Balkenende gaat ‘liever niet in’ op oorzaken van verkiezingsnederlaag (Volkskrant 29 december 2010)
De vraag waarom hij niet de regie nam op spannende momenten, wordt niet gesteld. Oud-bewindslieden van de partijen met wie het CDA regeerde, wijzen vaak op dit manco. Het lag aan de anderen: de LPF, D66 en de PvdA. Balkenende geeft nog een fijn inkijkje hoe het regeren met VVD en PvdA ging. Bij de VVD was een deal een deal. Kijk, als je nu eens wist hoe vaak bewindslieden langs de PvdA-fractie moesten. Dan moest Donner met mevrouw Hamer praten, dan moest Klink weer langs. Dat maakt het leven wel lastiger.
Het selling point voor de VVD is het economisme dat Jesse Klaver bestrijdt.

Om tekortkomingen, het markt- en overheidsfalen te camoufleren maakt het Westen van het oeroude zondebokmechanisme gebruik. De self-medication van Geert Wilders waar Arnon Grunberg over schrijft (Volkskrant 7 maart 2017) heeft op het zondebokmechanisme betrekking. Om zijn incompetentie als politicus te camoufleren past hij het zondebokmechanisme toe. ‘Wereldverbeteraars’ vormen een bedreiging voor de machthebbers. Leiders, die zijn vermoord, maar zich met hart en ziel voor de mensheid hebben ingezet, zijn Mahatma Gandhi, Martin Luther King, Olaf Palma, Anwar Sadat, Itzhak Rabin en Daphne Caruana Galizia. Het zijn ‘wereldverbeteraars’ en wellicht op hun manier ‘klokkenluiders’, die op imposante wijze de andere kant van een zaak lieten zien. Het maakt deze personen tot een natuurlijke vijand van ééndimensionale denkers en dogmatici. Je behoeft geen econoom te zijn om te kunnen constateren dat de liberalisering van de financiële sector, het zeepbel(casino)kapitalisme geen gezond fundament heeft. Het creatieve boekhouden van de overheidsbureaucratie, de vierde macht is topsport geworden.

De wederkerigheid (reciprociteit) tussen de horizontale - en vertikale cirkel, de lemniscaat symboliseert de relatie tussen geest en lichaam, tussen ongemanifesteerd en gemanifesteerd. Het brengt de ‘theorie van de ark van Noach’, de 49 fasen van actief bestaan, de theosofische leer van zeven Rassen en zeven Ronden, de twéé kanten van een medaille, het mysterie van het leven tot uitdrukking. Of met andere woorden de ark van Noach is een geestelijk voertuig dat door de lemniscaat, de eeuwige wederkeer wordt gesymboliseerd. Om de éne werkelijkheid te verklaren is de ark van Noach, net als de grot van Plato en De ondergrondse spoorweg een allegorie.

Plato heeft al onderkend dat nous, de relatie tussen ‘Thumos en Epithumia’, het bekende Lichaam-geestprobleem, één medaille met twee kanten is.

De ontologie, de zijnsleer die Amanda Gefter in haar boek aanstipt is een filosofisch vraagstuk dat de gemoederen al millennia bezig houdt. Sinds Plato, Aristoteles en bijvoorbeeld Martin Heidegger, die zich heeft verdiept in de ontische versus ontologische benadering van de tijd. Essential ontological dichotomies include:
• universals and particulars
• substance and accident
• abstract and concrete objects
• essence and existence
• determinism and indeterminism.

Slechts langzaam dringt het tot politici door dat om orde te scheppen in het economische verkeer, het prijsmechanisme, de onzichtbare hand van Adam Smith in het publieke domein niet goed werkt. Is dit echter geen open deur, het vrij internationaal handelsverkeer versus centraal geleide economieën, individuele sturing versus centrale sturing? Dat de elite er beter van wordt wil nog niet zeggen dat het goed is voor het volk. Wat het individu voor zichzelf aantrekkelijk vindt behoeft nog niet goed te zijn voor het collectief.
Uiteindelijk draait het om energiemanagement, dus om de vraag hoe gebruiken we onze energie? Het is mogelijk om orde te scheppen in de chaos.
De kern van het probleem heeft een sociaal-psychologische dimensie en heeft met ons ego te maken.

Stelling: De controverse tussen wetenschappers zal uiteindelijk een paradigmawisseling, een allesomvattend perspectief op de éne werkelijkheid tot gevolg hebben. De inzichten van Jan Willem Duyvendak en Ewald Engelen zijn niet strijdig met elkaar, maar vormen in positieve zin, een complementaire polariteit, met als perspectief het 'Goede - Ware - Schone', het leerproces van Plato. Maar het 'Goede - Ware - Schone' kent ook zijn tegenstellingen. Het gaat om het streven naar het Goede in plaats van het Kwade, Waarheid door het uitbannen van Onwaarheid en het is mogelijk het tegenovergestelde van Schoonheid, Rechtvaardigheid en Vrijheid door het creëren van harmonie te overbruggen, dus het evenwicht te herstellen. Om het eenzijdige wereldbeeld van politici te doorbreken bieden Ewald Engelen, Jan Willem Duyvendak, Ervin Laszlo, Herman Wijffels, Ken Wilber c.s een tegenwicht. Gelukkig zijn er wetenschappers als Bas van Bavel, Dirk Bezemer, Arnoud Boot, Bas Jacobs en Herman Wijffels, die Jeroen Dijsselbloem, het braafste jongetje uit de klas corrigeren.

'Dikke Ik'-debat: hoe geloofwaardig is Rutte?(Ariejan Korteweg Volkskant 24 september 2015):
Het 'Grote Dikke Ik' regeert te vaak in Nederland, vindt minister-president Mark Rutte. Waar denkt hij dan aan?
Aan bestuurders van met belastinggeld gesteunde of gefinancierde instellingen die 'dikke bonussen' in de wacht slepen, zoals onlangs in de top van ABN Amro. 'Ik erger me er kapot aan als ze dan zeggen dat het nodig is, omdat ze in het buitenland zoveel geld kunnen verdienen. Dan denk ik: ga dan, toedeledoki. Ik wil de beste mensen voor het onderwijs, de zorg, de corporaties en de banken. Maar ze moeten zich wel realiseren dat wij hun salarissen met z'n allen moeten opbrengen.'

Het verbeteren van het procesmanagement bij de rijksoverheid laat zien dat de blinde vlek, zoals bij Ronald Plasterk is onderkend.
Als je proces maar goed zit? Het failliet van het
procesmanagement bij de overheid (Janka Stoker, Harry Garretsen en Tjibbe Joustra 2 juni 2017):
Van oudsher werd in organisaties de beste vakman automatisch de baas. Maar organisaties
professionaliseerden hun management, omdat duidelijk werd dat goed leiderschap en management cruciaal zijn voor het presteren van organisaties. Dit leidde er gaandeweg toe dat in veel organisaties het belang van inhoudelijke expertise voor leidinggevenden van ondergeschikt, of zelfs van generlei belang meer werd geacht. Bij de Rijksoverheid is in 1995 de Algemene Bestuursdienst opgericht. Belangrijke reden hiervoor was het doorbreken van verkokering. Sommige topambtenaren zaten zo lang op hun functie dat een wel erg sterke identificatie met hun beleidsterrein optrad. Interdepartementaal overleg leek vaak op het overleg tussen soevereine staten. De versterkte uitwisseling van topambtenaren heeft zonder meer bijgedragen aan een beter functioneren van de rijksoverheid en het begrip tussen departementen is erdoor toegenomen.
De huidige wijze waarop managers binnen de overheid geselecteerd worden en carrière maken, verdient een herontwerp,
waarbij het belang van expert-leiderschap binnen de Rijksoverheid meer centraal komt te staan. Wij pleiten uiteraard niet voor een terugkeer naar het model waarin de beste vakman ook automatisch de baas werd – daarover hebben we in het onderzoek naar management inmiddels genoeg geleerd. Net zo min als elke topvoetballer later een toptrainer blijkt te zijn, geldt ook dat de ambtenaar met de meeste belastingkennis niet persé de Belastingdienst zou moeten leiden. Maar de ABD zou er wel goed aan doen om de balans tussen inhoudelijke expertise en managementkwaliteiten te herstellen, en zowel het overheidsapparaat maar vooral de maatschappij, managers te gunnen die ook, of zelfs in de eerste plaats, inhoudelijk kunnen sturen.

In het rapport Eenheid in Verscheidenheid worden de contouren geschetst hoe 'probleem en oplossing' van de culturele evolutie (cultuuroverdracht) met elkaar samenhangen. De oplossing van het ééndimensionale marktdenken ‘u vraagt, wij draaien’ heeft een psychologische (Deel IV), een sociologische (Deel V) en een filosofische (Deel VI en VII) dimensie.

Wat laten we regeren, gaan we uit van het 'en-en'/'of-of'-denken?
Welzijn en welvaart zijn bipolaire, complementaire eigenschappen op de kwalitatieve as. Eenzijdige aandacht voor welvaart, leidt tot ongebreideld materialisme, consumentisme (ongebreidelde behoeftebevrediging, overconsumptie) en het daarmee samenhangende milieuvraagstuk (materiële werkelijkheid). De optimale situatie ontstaat wanneer aan welvaart en welzijn in gelijke mate aandacht wordt besteed. Volmaaktheid is tussen aanhalingstekens geplaatst daar het een utopie, een illusie betreft. Het ultieme is voor mensen niet blijvend weggelegd (Bonhoeffer).

De Bhagavad Gita beschrijft al hoe we onze hartstochten kunnen beheersen, de contouren van de unificatietheorie. Of met andere woorden de Bhagavad Gita laat al zien dat, de ‘Grondtoon van de waarheid’, de verborgen 5e dimensie, die aan de schepping, de Éne werkelijkheid ten grondslag ligt al millennia bekend is. Om in het universum de Éne werkelijkheid te illustreren wordt van de 'Hoofdroute' gebruik gemaakt.

In de zeventiger jaren was iedereen verbaasd over de economische groeispurt van Japan. De top van het Nederlandse bedrijfsleven toog naar Japan om dit eens haarfijn uit te zoeken. Uit onderzoek is toen gebleken dat de belangrijkste factor de 'optimale' samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven was. Deze toverformule, het 'en-en' van 'Politiek en Bedrijfsleven' is sindsdien door de overheid volledig overgenomen. Maar ook onder aanvoering van de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Britse premier Margaret Thatcher begon begin jaren tachtig het dereguleren van de financiële markten. De markt als doel op zichzelf verklaren staat lijnrecht tegenover de entelechie van Aristoteles. De Bhagavad Gita leert al dat tat tvam asi het uiteindelijke doel van elk mens is, dus uit te vinden wie hij werkelijk is.

Om de door Ervin Laszlo gesignaleerde vraagstukken adequaat op te lossen is een bewustzijnsverandering nodig. Bewustzijnsverandering begint bij jezelf, het ken uzelve en is onlosmakelijk verbonden met dat van andere mensen en de éne werkelijkheid. Op deze wijze vindt uiteindelijk een collectieve bewustzijnsverandering, een cultuuromslag plaats. De Moraal van het verhaal is dat de oplossing zowel bij een individu als het collectief, ik en de ander ligt. De waarheid ligt nog steeds in het midden, lees de Gulden middenweg.

Essentie of ziel (Jim van der Heijden GAMMA december 2013 p. 33):
Het wezenlijke van ons dat niet stoffelijk is, niet tot het blok-universum behoort maar dat bezoekt, kennen we onder vele benamingen. Die worden niet eenduidig gebruikt en kunnen daarom aanleiding vormen voor onbegrip en verwarring. Plato's verdeling in twee zijnssferen, die van het stoffelijke lichaam (dat zich in het blok-universum bevindt) en die van de onstoffelijke ziel (die tot de vijfde dimensie behoort), is nog altijd van toepassing.

Augustine of Hippo wrote that God is outside of time — that time exists only within the created universe. Thomas Aquinas took the same view, and many theologians agree. On this view, God would perceive something like a block universe, while time might appear differently to the finite beings contained within it.[22]

In de Bhagavad Gita van Vyasa is de god Krishna, de wagenmenner. Op aarde onderscheidt Plato daarentegen de weerspiegeling, drie aspecten van de menselijke ziel die hij vergelijkt met een wagenmenner achter een tweespan. Hoofd, Hart en Onderbuik: Er moet hier onderscheid worden gemaakt tussen wat van het hoofd is (ratio, cultuur), wat van het hart is (gevoelens, intuïtie) en wat van de buik is (begeerten, verlangens, het primitieve beest). De hamvraag is nu laten onze politieke leiders hun onderbuikgevoelens door thumos of epithumia regeren? Het epithumia en thumos van Plato kunnen met de Latijnse termen pathos (in zijn negatieve betekenis woede, haat, vrees, afkeer, medelijden) en ethos worden vergeleken.

Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat wanneer je 'Iemand kunt raken in het hoofd, in het hart' (Hoofd, Hart en Onderbuik) het voor mensen op aarde wel degelijk iets uitmaakt.
Hoofd, Hart en Onderbuik: Er moet hier onderscheid worden gemaakt tussen wat van het hoofd is (ratio, cultuur), wat van het hart is (gevoelens, intuïtie) en wat van de buik is (begeerten, verlangens, het primitieve beest). Theu Boermans is in zijn
valkuil, het te veel van het goede terechtgekomen. Hij hanteert de stelregel wie zonder zonde is werpen de eerste steen. We zijn echter allemaal acteurs en spelen bewust of onbewust onze rollen op aarde. Het levenstoneel op aarde staat vast, maar desondanks heeft de mens de vrijheid om naar eigen individuele wensen en verlangens aan het wereldtoneel deel te nemen.

Er zijn te weinig managers die echt de moed hebben hun nek uit te steken, de waarheid te zeggen. De illusiecultuur, het opportunisme in de politiek viert hoogtij. De financiële sector heeft zich zodanig opgeblazen, dat een totale schijnmarkt is gecreëerd. De pensioengelden verdwijnen uiteindelijk rechtstreeks in de zakken van de speculanten. Er is een negatieve meerwaarde ontstaan. Het heeft een collectieve welvaartsvermindering tot gevolg. Het is wenselijk dat zowel op micro als op macroschaal in de wereld situaties verbeteren. Maar het schiet niet op wanneer de leiders die echt invloed kunnen uitoefenen voor gebakken lucht gaan.

Hotemetoten of Alleen de hotemetoten snappen het nog niet (Frank Kalshoven Volkskrant 15 oktober 2016 p. 31):
Als het niet vanwege de reacties was, zou er weinig reden zijn aandacht te besteden aan het jongste rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), Samenleving en financiële sector in evenwicht. Dat rapport staat namelijk vol verstandige dingen, en er was deze week, ook in de Volkskrant, ruim aandacht voor. Maar de voorganger van de bouwers in Nederland, Maxime Verhagen, de minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, en de voorganger van de ondernemerslobby Hans de Boer reageerden onafhankelijk van elkaar in kloeke bewoordingen negatief over de aanbevelingen. En dan is een stukje ter zake toch wel nuttig.
Kernboodschap: Jongens (in casu Maxime, Jeroen en Hans), haal dat pak boter van je hoofd.
Zegt de Eurogroep-voorzitter en minister van Financiën Dijsselbloem: 'Ik ben er niet voor dat de kapitaalratio voor alle Europese banken omhoog moet.' Lekker dan Jeroen. Zit je in een positie waarin je het verschil kan maken, verdedig je het verkeerde standpunt.
Nee, met dat rapport van de WRR is helemaal niets mis. Mijn vermoeden is dat wij burgers inmiddels best snappen dat de hypotheekrenteaftrek gaat verdwijnen (en dat dat goed is), dat we onszelf minder afhankelijk moeten maken van pensioenfondsen (idem), dat we als ondernemers meer eigen vermogen moeten willen hebben (idem), en dat financiële instellingen opnieuw naar de hondenschool moeten.

Jeroen Dijsselbloem heeft dat pak boter nog steeds op zijn hoofd. Jeroen Dijsselbloem heeft gelijk dat met zijn vertrek uit de tweede kamer meer vernieuwing, 'Evenwicht door Tegenwicht', lees het stoppen van het marktfundamentalisme wenselijk is. Wellicht dat er nu met het motto van het kabinet-DenUyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ een begin wordt gemaakt met een paradigmawisseling richting Gulden Middenweg, lees begeleidingskunde.

Wellicht dat dit onderzoek aan het fenomeen annihilatie, Scheppen en Vernietigen, meer duidelijkheid verschaft? Uiteindelijk gaat het er om het inzicht Ripples in Spacetime van bétawetenschappers met die van alfawetenschappers, zoals het inzicht The Point of View of the Universe van Peter Singer c.s. te verbinden.

Thomas Frank wordt geïnterviewd in (Buitenhof (30 april 2017).
Thomas Frank signaleert dat de Democratic Party in verval is. De kern van het probleem is dat zij fouten niet bij zichzelf zoeken, maar eerder aan de Russen toeschrijven. In de hele wereld weten de sociaal-democratische partijen niet meer wat hun bestaansrecht is. De opinie van Thomas Frank sluit op het boek Shattered inside Hillary Clinton's Doomed Campaign (Stieven Ramdharie Volkskrant 15 april 2017) van de twee Witte Huis-correspondenten Jonathan Allen (Politico) en Amie Parnes (The Hill) aan.

Hillary Clinton heeft met haar uitspraak 'Ik ben de laatste tussen jullie en de apocalyps.' (Mark Leibovich interviewt Hillary Clinton de Volkskrant 16 oktober 2016) in zoverre gelijk dat door Trump c.s. de chaos in de wereld wordt versterkt. Het verkiezingsteam van Donald Trump heeft alles uit de kast gehaald om de publieke opinie te manipuleren. Net als George Bush schiet hij daarmee in eigen voet. Sheila Sitalsing heeft gelijk de oppertrol in het Witte Huis heeft de weg gewezen. Het oude vraagstuk dat Jan Zijderveld aanhaalt dat de taart alleen eerlijker kan worden verdeeld wanneer de economie groeit is een gotspe. Globalisering van kapitaalmarkten heeft niet geleid tot een verbetering van de risicodiversificatie van kapitaalverschaffers (L. Bovenberg en C.N. Teulings hebben met hun CPB Discussion Paper Rhineland exit ongelijk gekregen).

Het beleid van Georg W. Bush is gebaseerd geweest op het principe van ‘wie niet voor ons is, is tegen ons’. De regering Bush verdeelt de wereld in vrienden en mensen die geen vrienden zijn van Amerika. Door een conflict al vanuit de zwart-wit, 'of-of' optiek te benaderen kom je niet dichter bij een oplossing. Te vaak hoor je de doctrine ‘Wat goed is voor Amerika is goed voor de rest van de wereld’. Amerika is bevangen door de ‘as van het kwaad’ en schiet daarmee in de eigen voet. Machteloosheid komt naar voren door de angst voor het gevaar van massavernietigingswapens in Irak, die achteraf nog steeds niet zijn gevonden. Opnieuw blijkt dat de angst voor gevaar gevaarlijker is dan het gevaar zelf.

Zorg eerst dat het geld de leerling bereikt (Presley Bergen Volkskrant 4 januari 2010)
Het staat vast dat van de ruim 30 miljard, meer dan de helft niet ten goede komt aan het primaire proces. Het is de overheid die uiteindelijk verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het onderwijs. Zij weigert echter scholen te dwingen financieel transparant te zijn en daarmee schiet zij in eigen voet.
Presley Bergen laat zien hoe sterk de afgelopen vijftien jaar de bureaucratie in het onderwijs is toegenomen.

Creativethink maakt het mogelijk de ongeordendheid van een systeem, de entropie te verminderen. Creativethink (Zelfgenezend vermogen), geestelijke ordening staat tegenover chaos. Creativethink, leren in het kader van de geestelijke wereld, stelt zich open voor nieuwe ervaringen, voor creativiteit. Er wordt niet op oude patronen, conditioneringen en groupthink voortgeborduurd. Creatieve evolutie (creativethink) brengt de natuurlijke -, de beheers - en de vernietigende kringloop tot uitdrukking. Het darwinistisch evolutionisme is met deze kringloop verbonden. Het is mogelijk het verleden van twee kanten te belichten. De geschiedschrijving toont de geestelijke kant van de medaille en het darwinisme verklaart het aardwetenschappelijk archief.

Fractale zelfgelijkvormigheid (‘Entropie en Negentropie’), symmetrie op elke schaal heeft op complementaire werkwoorden ‘Scheppen en Vernietigen’ (Trimurti), 'Vernieuwing en Vernietiging', 'Zaaien en Oogsten' betrekking. Het betekent dat we met de in het universum verborgen 5e Dimensie, de Triade terdege rekening dienen te houden.

In de geseculariseerde wereld hebben we het over haviken en duiven, de Bijbel bevat de gelijkenis van de Farizeeër en Tollenaar. Volgens een in de systeemleer bekende regel ‘Garbage in - garbage out’, voor de secularisatie ‘Zaaien en Oogsten’, is het voor het verkrijgen van de gewenste uitvoer nodig eerst de invoer te veranderen. Tussen de enig juiste weg en voorkomen dat het geld wordt weggespoeld ligt de middenweg.

Kim Putters, Inge Mutsaers en Stan van Pelt volgen het inzicht in het onderzoeksrapport 'E i V', namelijk de wederkerigheid tussen micro en macro, dat we in onze eigen bubbel, lees referentiekader leven. Door grip te krijgen op onze eigen bubbel, kunnen we meehelpen een ongezonde bubbel in de financiële sector te laten verdwijnen. Of met andere woorden datgene waartegen we vechten definieert ons even duidelijk als datgene waarvoor we ons inzetten. Platland ontstaat wanneer politici de verborgen 5e Dimensie buiten hun referentiekader plaatsen, we door marionetten van het systeem worden geregeerd.

De oefening disidentificatie wordt in het boek Psychosynthese van Assagioli toegelicht (p. 132):
De eerste stap is om met overtuiging vast te stellen en zich bewust te worden van het feit: ‘Ik heb een lichaam, maar ik bén niet mijn lichaam’.
De tweede stap gaat over het besef: ‘Ik heb een gevoelsleven, maar ik ben niet mijn emoties of mijn gevoelens’.
De derde stap bestaat erin dat we gaan beseffen: Ik heb een intellect, maar ik bén niet dat intellect’.

Het draait wel degelijk om de economie (Heleen Mees Volkskrant 29 juni 2016 p. 26):
De Brexit kon gebeuren doordat de winnaars van globalisering in Groot-Brittannië, zeg maar de bankiers, systematisch hebben geweigerd de verliezers van globalisering, de arbeidersklasse, te compenseren. Sterker nog, de rekening van de wanprestaties van de financiële sector is voor een groot deel bij de arbeidersklasse neergelegd. Vindt u het gek dat die nu in opstand is gekomen?
Volgens de voormalige Amerikaanse minister van Financiën en CEO van Goldman Sachs, Henry Paulson, moeten we internationale handel omarmen omdat dankzij de naoorlogse handel het gemiddelde huishoudensinkomen in de VS met 10.000 dollar per jaar is gestegen. Paulson vergeet er echter bij te vertellen dat het inkomen van het gemiddelde huishouden in de VS, het mediane huishoudensinkomen, sinds 2000 juist met 10 procent is gedaald. Het verschil tussen de twee wordt verklaard doordat voornamelijk de elite, en dan met name de top 0,1 procent, haar inkomen en vermogen flink zag stijgen. Paulson zou dat moeten weten - hij behoort namelijk tot die top 0,1 procent met een geschat netto vermogen van 700 miljoen dollar.

Geert Mak College tour 14 oktober 2016):
Het nieuwste boek van schrijver Geert Mak voert momenteel de boeken bestseller top-60 aan. ‘De levens van Jan Six’, over een 17e-eeuwse patriciër en kunstverzamelaar volgt op een reeks bestsellers over de geschiedenissen van Nederland, Europa en zijn geliefde Amerika.
Mak wil met zijn boeken de geschiedenis verbinden met de leefwereld van nu. Zo volgt hij voor zijn boek ‘Reizen zonder John’ het voetspoor van John Steinbeck. Steinbeck beschreef in 1960 in de klassieker ‘Reizen met Charley’ zijn tocht door Amerika. Mak maakt in 2010 dezelfde tocht precies vijftig jaar later.

Willem Mastenbroek Grenzen aan beter organiseren, Zelforganisatie en besturing als civilisatieprocessen:
En er is nog meer: Geert Mak ziet bepaalde uitwassen. Mak is historisch goed onderlegd en zijn feitenkennis in combinatie met enige journalistieke flair brengt hem tot de volgende diagnose (Mak, 2004): “We hebben nu te maken met een ‘new boys netwerk’. Het ‘old boys netwerk’ is aan het uiteenvallen. In dit netwerk ging misschien van alles mis maar exorbitante zelfverrijking uit de bedrijfskas was volstrekt not done. Niemand wilde doorgaan voor een graaiende parvenu”. Dat is volgens Mak snel aan het veranderen; hij schrijft: “Er is de afgelopen decennia binnen sommige leidinggevende kringen in de private en semi-publieke sector een mentaliteit ontstaan die sterk doet lijken aan de regenteske uitwassen van de achttiende eeuw. De beloning staat in geen enkele verhouding meer tot de feitelijke werkzaamheden en de bereikte resultaten. Falen wordt zelden of nooit meer gestraft. Met marktwerking heeft dit alle niets meer van doen. Bijna dagelijks maken de kranten melding van bestuurders die ondanks hun evidente mislukking wegkomen met handen vol goud.”
Waar gaat dit heen? Mak stelt: “We zien, voor onze ogen, zich een historische cultuurbreuk voltrekken, een ‘high trust society’ die in snel tempo bezig is te veranderen in een ‘low trust society’.

Filmmakers Jean-Pierre en Luc Dardenne: Religie als instituut is voor ons niet belangrijk, maar de tien geboden en de bergrede zijn bronnen van inspiratie. Religie is ook diepe, gedeelde cultuur.

Waar gaan we voor? De constatering van Pierre Vinken dat de evolutie in tegengestelde richting verloopt wordt in het rapport 'E i V' echter met degeneratie aangeduid. De vraag komt op of bij Pierre Vinken van een universele geest sprake is. In hoeverre zijn denken en voelen, theorie en praktijk, de beide hersenhelften bij Pierre Vinken echt in balans?
Het gaat om de reciprociteit (zie gegeneraliseerde 'reciprociteit' van Robert Putnam) tussen beide kanten van de medaille.
Paul Frentrop portretteert Pierre Vinken als een opportunistische korte termijn denker, die niet in goed rentmeesterschap gelooft.

Het zondebokmechanisme laat zien dat Jezus ('hij die bevrijdt') een verlicht persoon was, die de egospelletjes van de elite door had.
De dubbele moraal is zowel bij de overheid als het individu eerder regel, dan uitzondering geworden.

Het gaat er niet om de boodschapper te bestrijden, maar het onderliggende probleem. Het lijdensverhaal kan vanuit twee perspectieven worden geïnterpreteerd. De christelijke identiteit wordt door de zelfopofferende liefde van Jezus Christus bepaald. Hij wilde het nieuwe leven, zoals God dat bedoeld heeft, mogelijk maken en was bereid daarvoor zijn leven te geven. Dat is het hart van wat christenen geloven. Het andere perspectief belicht het zondebokmechanisme.

In tegenstelling tot het zondebokmechanisme heeft don't shoot the piano player een positieve connotatie.

Je wordt afgeserveerd, soms letterlijk, het oeroude zondebokmechanisme treedt in werking wanneer je het spel volgens de machthebbers niet op de juiste wijze meespeelt. Net als elke organisatie is ook de overheid een afspiegeling van de maatschappij. De dubbele moraal is een andere manier om het spel van de 'dubbele’, de verborgen agenda tot uitdrukking te brengen. Jeroen Dijsselbloem heeft de opkomst van het populisme aan de bankencrisis toegeschreven. Dit hangt met de twee contrasten in het denken, Altruïsme en Egoïsme samen. Volgens Ferdinand Grapperhaus is dit niet zo. Maar populisme kan worden gezien als uit de hand gelopen, de extreme vorm van onbehagen (onvrede). Door krediet in het systeem te pompen is een implosie door de overheid afgewend, met als gevolg een explosie van schulden. De schuldencrisis kan alleen worden opgelost door weer meerwaarde aan het systeem toe te voegen. Is het juist niet zo dat de te lang volgehouden struisvogelpolitiek de toename van ongelijkheid, de tweedeling in de samenleving extra heeft versterkt?

De paradox is dat na de grote beurskrach van 1929 voerde het Amerikaanse Congres in 1933 de Glass-Steagall-wet in om een nieuwe crisis te voorkomen, deze wet werd in 1999 na een intense lobby van de financiële sector weer opgeheven. Veelzeggend is dat Bernard van Praag in 2011 voorstelt op langere termijn op Europees niveau een Glass-Steagall-achtige structuur aan de Europese banken bindend op te leggen. De belangenverstrengeling tussen politici en bedrijfsleven door mismanagement met de mantel der liefde te bedekken heeft tot gevolg gehad dat zowel bij toezichthouders, CEO's en politici nu het vermogen ontbreekt om meerwaarde te creëren. De paradox is dat in plaats van politici en het bedrijfsleven systemen steeds complexer maken dient volgens E.F. Schumacher om het spreiden van risico's te bevorderen Small Is Beautiful centraal te staan.

Het gaat er dus niet om de complexiteit van organisaties te vergroten, maar om ze te verkleinen.
Het is nuttig meer bewust te worden van de achtergronden van noodzakelijke lange termijn veranderingen en niet alleen ad hoc korte termijn vraagstukken op te lossen. De begripsverwarring ontstaat hoofdzakelijk doordat we ons met halve waarheden bezig houden. Binnen de traditionele hiërarchische structuren zijn de huidige complexe vraagstukken niet meer op te lossen. In plaats van dat we de systemen steeds complexer en ondoorzichtiger - Too big to fail - maken moeten we terug naar wat al in 1973 door de econoom E.F. Schumacher in zijn boek Small Is Beautiful, het spreiden van risico's is aangegeven.

De paranoia, oftewel de marktfundamentalisten in het Westen kunnen met de moslimfundamentalisten in het Oosten worden vergeleken. Deze 'scoringsdrift', deze mentaliteit heeft dezelfde wortels Demon est deus inversus (Hogere – en Lagere Tetraktis). Fundamentalisme is op haar beurt weer een reactie op het secularisme en is vermoedelijk op dezelfde onderbuikgevoelens, epithumia van Plato gebaseerd. Maar gelukkig bestaat er ook thumos.

De Belastingdienst: een loyale marionet in handen van de politiek (Robert Giebels Alexander Leeuw. WOB-onderzoek: Marlies de Brouwer Volkskrant 24 augustus 2017):
Veel problemen bij de Belastingdienst zijn terug te voeren op de grillen van de politiek. 'Den Haag' verzint allerlei fiscale maatregelen waarvan de dienst maar moet uitzoeken hoe ze die uitvoert. Is er een oplossing?
Vereenvoudiging blijft uit
Op de werkvloer van de Belastingdienst klinkt gemor over de politiek 'die van alles en nog wat bij ons over de schutting gooit', zo schrijven belastingambtenaren op de Beeldkrant, de interne website van de Belastingdienst. 'En onze top durft geen nee te zeggen.'

In 1987 signaleerde ik binnen Hoogovens dat ik een manager van de automatiseringsafdeling niet op enige substantiële informatica-kennis kon betrappen. Hij had wel kennis over de inhoud van de gereedschapskist, maar heeft het gereedschap zelf nooit leren gebruiken om als projectleider een informatiesysteem te bouwen. Bij een werkbespreking was zijn enige inbreng dat hij een kopje koffie voor je haalde. Voor zijn toegevoegde waarde, het over de schutting gooien van automatiseringsprojecten werd hij wel zeer riant beloond. Binnen de automatiseringsafdeling was het over de schutting werpen een gevleugelde uitspraak.

Het verschijnsel dat Jeroen Dijsselbloem in het eindrapport Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen signaleert namelijk dat de verantwoordelijke bewindslieden een tunnelvisie (groupthink) vertoonden is niet nieuw. Een tunnelvisie komt duidelijk met een conditionering of blinde vlek, het Pontius Pilatus-syndroom overeen. Het zijn vaak de onbewuste patronen die ons leven sturen.

Bijgeloof, met name groupthink en zelfmisleiding duiden op een verkeerd gebruik van de hersenfunctie. Groupthink is een vervorming van Creativethink. Er is geen bereidheid over de eigen schaduw heen te springen, het navelstaren komt centraal te staan.

Leven we naar de geest van de wet of zoeken we de mazen van de wet op, zodat we de wet aan onze laars kunnen lappen?
Huub Willems, voorzitter van de Ondernemingskamer zegt in een interview (Volkskrant 23 juni 2009): ‘Nee als je het dichttimmert met regels, ontneem je bestuurders hun moreel besef. Je moet ze meer aanspreken op fatsoenlijk gedrag, op hun verantwoordelijkheid.’ ‘In de discussie tussen Bos en Balkenende over de vraag of de kredietcrisis nu door mensen of door het systeem is veroorzaakt, geef ik Balkenende gelijk. Het gaat er veel meer om hoe mensen met elkaar omgaan, of ze hun rug recht houden bijvoorbeeld. Je kunt elk systeem bedenken dat je wilt. Met goede mensen werkt het goed en anders werkt het niet.’

De middelmatigheid regeert. De zesjescultuur in Nederland is een afspiegeling van het regeringsbeleid. Je krijgt het management dat je verdient.
Wat betreft Structure follows Strategy van Alfred Chandler draait het in het rapport 'E i V' om de verborgen 5e dimensie Axis mundi.
Het rapport 'E i V' baseert de strategie op een pedagogisch leerproces, de status quo van de alfa-, béta- en gammawetenschappen in het Westen en de zes darshana’s in het Oosten. Om de continuïteit van organisaties te waarborgen het principe 'Structure follows Strategy' toepassen. De organisatiestructuur wordt in met name bureaucratische organisaties te vaak een doel op zichzelf. De bekende 4e macht kan gewenste veranderingen tegenhouden. In bureaucratische organisaties staat veelal niet de klant, waar het feitelijk om moet draaien, maar het bouwen van koninkrijkjes, de symboolpolitiek van het ’eigen koninkrijkje’, de 'bv Ego' centraal. Om het circuit van grijze muizen managers te doorbreken de projectorganisatie centraal plaatsen.

De bankencrisis is een gevolg dat er te lang op de pof is geleefd. Het is interessant om te zien dat het instrument van de ingenieuze hefboomwerking dat de slagkracht, de geldschepping van banken enorm heeft vergroot uit de kast wordt gehaald om het probleem op te lossen. China kan niet worden verweten dat ze daar niet intrappen. Ze kopen liever de krenten uit de pap dan dat ze hun geld in de bazooka, het nieuwe noodfonds - de inversie van de slagkracht van de banken - investeren. De vraag is nu hoeveel Diederik Stapel’s er in de financiële wereld rondlopen die probleem en oplossing met elkaar verwarren? De bazooka is niet meer dan een losse flodder.
De oplossing van de eurocrisis hangt samen met het evenwicht tussen import en export van de individuele landen (Henk Brouwer en Henk Folmer in ‘O & D’ Volkskrant 11 november 2011) of met andere woorden met de bekende macro-economische kringloop van François Quesnay. Wereldwijd is de invoer van alle landen gelijk aan de uitvoer van allen, 'Invoer + Uitvoer' = 0. Het exportoverschot van het ene land hangt met de schuldenberg van een ander land samen.

Aan elke crisis liggen tegenstellingen, zoals bijvoorbeeld tussen 'Politicals & Professionals', ten grondslag. Door de nauwe 'verstrengeling' tussen de 'eerste, tweede en derde macht' en de 'vierde, vijfde en zesde macht' verloopt de weg naar verbetering nu contraproductief omdat de brokkenpiloten elkaar de hand boven het hoofd houden en geen contact meer hebben met de werkvloer. De brokkenpiloten die de problemen hebben gecreëerd moeten zich nu als een ware Baron von Munchhausen aan hun eigen haren uit het moeras trekken. Door de deregulering, het privatiseren van het onderwijs, de wooncorporaties en de zorg heeft de overheid het stuur uit handen gegeven en dreigt de cash cow Nederland volledig te worden uitgemolken. Het zelfreinigend vermogen van de parlementaire democratie gaat daardoor verloren.

De geschiedenis leert dat de verbeeldingskracht (ideatie), de complexiteit van de menselijke geest zich niet zo gemakkelijk laat beheersen. Door socialisten werd er vroeger op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom hield. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk ontstaan. Het impliceert dat we, mede als gevolg van het uitbesteden van de moraal aan de markt, de lat lager hebben gelegd. De kredietcrisis laat zien dat de bestuurders te veel met het bemachtigen van bonussen in de weer zijn geweest en dat ze daardoor onvoldoende tijd hebben overgehouden om echt op het winkeltje te passen. Nu zorgen het onderwijs en de teloorgang van de media (Volkskrant 13 december 2008) er voor om de domheid van het volk te bevorderen en de toezichthouders, die zich met gebakken lucht bezig houden voor het eerste. Door een gebrek aan een consistent en gedeeld waardepatroon is de afstand tussen ideaal (Goede, Ware en Schone) en gesignaleerde werkelijkheid duidelijk toegenomen. De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

Net als eerder de problematiek in het onderwijs hebben de problemen in de financiële wereld alles te maken met groupthink, de organisatiecultuur. Een tunnelvisie brengt het ééndimensionale denken tot uitdrukking. Het is gespeend van elke creativiteit.
Sander Boon schreef hierover in de Volkskrant van 29 november 2008 een aardige column ‘Terug bij af: de geldpers draait weer. Te veel toezichthouders houden zich met gebakken lucht bezig. Het is een open deur om te stellen dat het creatieve boekhouden van de banken geen meerwaarde heeft opgeleverd. Creativethink heeft ook een keerzijde. De banken hebben jarenlang Sinterklaas gespeeld met het op het Angelsaksische populaire adagium live now pay later. De kredietcrisis is ontstaan doordat er jarenlang met het innovatieve instrument om geld uit geld te maken te veel geld in omloop is gebracht.

Schumpeter houdt technische innovatie voor de enige werkelijke bron van economische groei. Succesvolle innovatie verschaft tijdelijke marktmacht, die de winsten en marktaandelen van op voorgaande technieken gevestigde bedrijven aantast. In een nooit-eindigend proces van opkomst en ondergang worden oude bedrijven vernietigd door nieuwe. Daar technische innovatie volgens Schumpeter de enige manier is waardoor de welvaart kan toenemen, ziet hij niets in maatregelen waarbij ongericht geld in de economie wordt gepompt om groei te bevorderen.

In het rapport ‘E i V’ draait het om het gulden midden van Aristoteles, de relatie tussen Kwantiteit en Kwaliteit, Welvaart en Welzijn. Het rapport ‘E i V’ verdedigt de stelling dat de vooruitgang alleen een stapje verder komt wanneer door de wetenschap aan de relatie tussen het CPB van het Ministerie van Economische Zaken en van het SCP Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport meer aandacht wordt besteed.

Het boek Schuldgevoel van Coen Simon is een helder geschreven boek dat het Markt- en Zondebokmechanisme opnieuw uitwerkt.

Het aantrekken en afstoten (positief: Versieren, negatief: Zondebokmechanisme) op aarde hangt mystiek met de aantrekking en afstoting in het universum samen. Door de eeuwen heen zijn het geestelijke leiders en filosofen, in het bijzonder de mystici die voor het menselijk tekort oplossingen aanreiken. Waarop stel je in de maatschappij prijs altruïsme of egoïsme? Hoe een permanente structurele cultuurverandering te bewerkstelligen? Het ligt dan voor de hand dat in de 21e eeuw spiritualiteit en politiek weer met elkaar worden verbonden.

De medaille met twéé kanten, heeft een keerzijde, de dubbelganger (ferouer, alter-ego, maskerkwadrant). Het maskerkwadrant maakt het weloverwogen eigenbelang, het egoïsme zichtbaar en laat zien dat we in een loop (schizofrenie) terecht kunnen komen wanneer we niet meer met onze spirituele bron zijn verbonden. Helaas laten we ons in de politiek veelal door het maskerkwadrant regeren.

De grote collectieve ziekmaker van deze tijd is werkstress, psycho sociale arbeidsbelasting. Bij het toenemen van spanningen (stress en angst) in de wereld wordt aan risicobeheersing (stress management) en de mate van maakbaarheid van een wereldwijde samenleving meer aandacht besteed. Maar om spanningen te verminderen heeft de evolutie de mens gelukkig ook van de eigenschappen geweten, zelfbeheersing (innerlijke harmonie leidt tot uiterlijke harmonie), mededogen en empathie voorzien.

Moet je bijna dood zijn geweest om die levenslessen te leren? Nee, meent Van Lommel, die zelf nooit een bijna-doodervaring heeft gehad. Zelf heeft hij dankzij zijn onderzoek zoveel waardevolle lessen geleerd, dat hij in 1992 zijn carrière als cardioloog heeft beëindigd om zich volledig te kunnen wijden aan verder onderzoek en nieuwe publicaties en lezingen over dit onderwerp. ‘Door ermee bezig te zijn en ervoor open te staan, is mijn leven veranderd’, zegt Van Lommel. ‘Ik zie nu in dat alles voortkomt uit bewustzijn. Ik begrijp beter dat je je eigen realiteit creëert op basis van het bewustzijn dat je hebt en de intentie van waaruit je leeft. Ik begrijp dat bewustzijn de basis is van leven, en dat het in het leven vooral gaat om compassie, empathie en liefde.’
Christian Keysers laat ons in Het empathische brein aan de hand van levendige en persoonlijke beschrijvingen van experimenten zien waarom we niet alleen individuen zijn, maar vooral ook sociale wezens. Het is de schakel tussen 'Geest en Lichaam' (psychomaterie), die het probleem van het ego en het hogere Zelf, van involutie en evolutie (emanationisme), de neergaande en opgaande boog (Neer - en Opwaartse causatie) kan oplossen. In essentie draait het om ‘Levensatoom en Atoom’, ‘Geest en Lichaam’, ‘These + Antithese = Synthese', de Kwintessens.

De basis voor het rapport ‘E i V’ is in 1993/1994 gelegd tijdens het door Hoogovens aangeboden traject Ondernemen met talenten bij het outplacementbureau Van Ede & Partners onder leiding van Hans Leewens. Het boek Oosterse wijsheid en westerse renaissance dat Hans Leewens heeft vertaald en van commentaar heeft voorzien reikt de oplossing aan voor het probleem waar ik bij Hoogovens tegen aan ben gelopen. Hans Leewens spreekt in dit boek de verwachting uit dat in de 21ste eeuw, een paradigmawisseling plaats vindt, namelijk de Westerse Renaissance onderbouwd door Oosterse wijsheid. Of met andere woorden mijn werkervaring staat symbool voor een groter verhaal, namelijk hoe de levensbeschouwing, het moreel kompas tussen professionals & politicals in Nederland en Europa, maar ook tussen Oost en West zich doet gelden.

Een cyborg (van het Engelse cybernetic organism oftewel cybernetisch organisme) is de fysieke samensmelting van mens en machine. (Zie ook: cybernetica.)
Volgens Miguel Nicolelis (Volkskrant 13 augustus 2011) kun je schoonheid, poёzie, altruïsme, solidariteit of sympathie niet nabootsen (na-apen) in een machine.

Het vraagstuk dat aan de orde wordt gesteld, de relatie tussen 'werkgever en werknemer', kan met de principaal-agentproblematiek, met wederkerigheid (enantiodromie volgens Carl Jung) worden vergeleken, een situatie waarin van asymmetrische informatie sprake is. Het zal duidelijk zijn dat ik in mijn waardering voor de kwaliteiten van mijn chef tekort ben geschoten. Uiteindelijk draait het om vanuit welk perspectief of perceptie naar de éne werkelijkheid wordt gekeken.

De in Nederland kamerbreed ingevoerde marktwerking of met andere woorden mensen obsessief stimuleren door alleen een worst voor te houden heeft de utopie van een risicoloze maatschappij (risicobeheersing) eerder vergroot dan verkleint. Het heil van de door politici aangestuurde marktwerking blijkt op illusies te berusten.

De corrigerende werking van de overheid, in de rol van 'dominee', is door de kamerbreed ingevoerde marktwerking door diezelfde overheid, in de rol van 'koopman', voor een belangrijk deel verloren gegaan. Of met andere woorden de individuele 'u vraagt, wij draaien' belangen prevaleren boven de collectieve belangen. Door essentiële voorzieningen als zorg, onderwijs en nutsbedrijven in handen te geven van de markt is een verloedering van de moraal opgetreden. Het geloof van de overheid in het zelfcorrigerende vermogen van de markt is duidelijk tanende. Herman Tjeenk Willink (jaarverslag april 2009) vindt dat in 'de democratische driehoek staat, markt en burger’ de verhoudingen uit het lood hangen. De afgelopen jaren was er te veel markt en te weinig staat en heeft de burgersamenleving te weinig tegenwicht kunnen bieden aan de dominantie van de markt. Het is aannemelijk dat de liberalisering van de financiële markten de ernst van de schuldencrisis hebben versterkt. Uit de reactie van Herman Tjeenk Willink blijkt dat de overheid zich wel met feedbackbesturing bezig houdt, maar te weinig met feedforward. Goed bestuur, een betrouwbare overheid die de belangen van haar bevolking behartigt raakt ondergesneeuwd.

Bij een eenmanszaak is er sprake van een echt ondernemersrisico. In de door de overheid gefinancierde publieke sector is er van echt ondernemersrisico voor 0,0% sprake. Bij het groter en bureaucratischer worden van door politici aangestuurde organisaties neemt ook de kans toe dat mismanagement met de mantel der liefde wordt bedekt. De vuile was wordt niet buiten gehangen. Dit geldt zowel in de private als de publieke sector. Met marktwerking wordt het probleem van groupthink onvoldoende opgelost. De marktwerking van dienen en verdienen leidt tot succes wanneer ook aan de moraal van het verhaal aandacht wordt besteed.

Een kleine cyclus speelt zich binnen het kernkwadrant af en een grote cyclus binnen het maskerkwadrant. Uitgangspunt is dat een conjunctuurcyclus zich binnen de marges van het ‘kernkwadrant’ beweegt, daarentegen een grote schommeling zoals de kredietcrisis speelt zich binnen het ‘maskerkwadrant’ af. Het marktmechanisme faalt wanneer de individuele verantwoordelijkheid, de ethische drijfveren van zowel verkopers als kopers, van zowel overheid als burgers uit beeld verdwijnt. In hoeverre is de overheid zowel de oorzaak als de oplossing van het probleem? Een ding is zeker de overheid is te veel gefocussed op de korte in plaats van op de lange termijn. In hoeverre zijn we bereid van de ervaringen uit het verleden te leren?

Een variant op het peterprincipe, het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen is nog steeds actueel.

Veel geld is geïnvesteerd om het Higgsdeeltje te vinden. Waarom wordt er aan vredesvraagstukken en vermindering van ressentiment nauwelijks aandacht besteed? Er is behoefte aan een nieuw gezichtspunt op het morele kompas (balk en splinter).

Of kan alleen kunst ons nog redden?
John Algeo Kunst, Kandinsky en Zelftransformatie
Wassily Kandinsky, een van de grootste kunstenaars van de twintigste eeuw, staat bekend als de vader van de moderne abstracte kunst. Sommige kunstcritici denken dat abstracte kunst niets voorstelt, omdat het niet figuratief weergeeft, – het niets afbeeldt – maar alleen een kwestie is van techniek: met lijn, kleur en vorm. Maar zo dacht Kandinsky er niet over. Hij stelde dat abstracte kunst meer de innerlijke kant van de werkelijkheid voorstelt dan de uiterlijke vorm, het esoterische meer dan het exoterische. En hij vond ook dat, omdat abstracte kunst gaat over de innerlijke kant, het een middel kan zijn tot zelftransformatie. Met dit idee over de bedoeling van kunst, is het geen verrassing dat Kandinsky diepgaand beïnvloed werd door theosofie.

Het rapport ‘E i V’ kiest voor de interdisciplinaire aanpak - de middenweg tussen de twee kanten van één medaille Geestkunde en Natuurkunde - de wisselwerking (wederkerigheid) tussen psychologie, sociologie, filosofie en ethiek of de synthese van wetenschap, religie en filosofie en kunst. In het rapport ‘E I V’ staat religie in het bijzonder voor levenskunst , de moraal van het verhaal, te worden ingewijd in de oude mysteriën.

In het rapport ‘E i V’ draait het om de drie krachten 'Übermensch, Wil tot macht en Eeuwige wederkeer', die in het boek Also sprach Zarathustra tot uitdrukking worden gebracht. Ressentiment is een oorspronkelijk uit het Frans afkomstige term die gebruikt wordt in de psychologie en filosofie. In de filosofie werd de term geïntroduceerd door de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900). In de reactie van de filosoof Max Scheler (1874-1928) op het werk van Nietzsche speelt de notie van ressentiment een centrale rol.

J.Krishnamurti: "De maatschappij is niet anders dan jij - jij bent de maatschappij. De maatschappelijke structuur is de structuur van jouzelf. Dus als je begint jezelf te begrijpen, dan begin je de maatschappij te begrijpen waar je in leeft. Die twee zijn niet elkaars tegengestelde. Voor een religieus mens gaat het er dus om een nieuwe manier van leven te ontdekken, van in deze wereld te leven, en een transformatie teweeg te brengen in de maatschappij waarin hij leeft. Want door zichzelf te veranderen verandert hij de maatschappij" (Bombay, 10 februari 1965)

Het boek Een scheurtje in de rand van de schepping van Marcelo Gleiser heeft op het fenomeen ‘Monade + Duade’ betrekking, het verschijnsel dat Meta-leren mogelijk maakt.

In zijn boek WDNKW (p. 299) geeft Gerrit Teule in één tekening zelfgelijkvormigheid, de absolute - en relatieve ruimtetijd weer. Eon staat voor de absolute ruimtetijd (wormgat) en atoom, molecuul, cel, lichaam en aarde voor de relatieve ruimte ('Openbare ruimte'). Aan deze reeks kunnen het brein, sterrenstelsels en miljoenen, zo niet miljarden andere universa worden toegevoegd. Het verschil tussen een absolute - en relatieve ruimtetijd is de levensduur. In werkelijkheid bestaan er slechts virtuele scheidslijnen.
De absolute ruimtetijd (non-lokale ruimte) heeft een eeuwige levensduur, bij de relatieve ruimtetijd kan de levensduur zelfs vele miljarden jaren bedragen. Het universum heeft op haar beurt een langere levensduur dan een sterrenstelsel binnen het universum. Een eindig universum maakt onderdeel uit van het heelal (meta-universum). Een relatieve ruimte heeft een duidelijk beginpunt en eindpunt, alpha en omega.

Zelfreflectie bij zakenbankiers (Volkskrant 8 mei 2010):
Een interne commissie van de van fraude verachte zakenbank Goldman Sachs gaat de handelspraktijken van de bank tegen het licht houden. De bank is al onderwerp van een strafrechtelijk onderzoek van de Amerikaaanse justitie. Volgens topman lloyd Blankfein is het onderzoek nodig, omdat er een kloof bestaat tussen hoe de bank zichzelf ziet en hoe anderen de bank zien.

Doelstellingen 'Duurzaam Inkopen' bij gemeenten niet haalbaar "Klimaatakkoord niet meer dan een ambitie" volgens de VNG.
Het Klimaatakkoord lijkt wat betreft inkoopafspraken een lege huls. Gemeenten streven ernaar om in 2010 voor 75% duurzaam in te kopen. Maar komen anderhalf jaar voor de eindstreep nog gemiddeld 50% te kort.

====

Zie ook:

Boeken:

Externe Links

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.