1.3 Regeneratie en Degeneratie (Valorisation en Devalorisation)

Chaospunt (Alpha Point, Chaostheorie, Emanatie: 'Geest en Materie', 'Hoofdroute', Interdisciplinair)

Jacobus de Voragine Legenda aurea (recensie):
En deze Nederlandse vertaling? Is die een nieuw begin? Of ook eerder een eindpunt, een laatste grote uiting van christelijke cultuur en geschiedenis, waarna ‘de laatste het licht uitdoet’? Veel kerken uit het citaat van Kees Fens zijn intussen al gesloten, het christelijk verleden verdwijnt uit het straatbeeld en het bewustzijn, en eeuwenoude kloosterordes worden in de Lage Landen opgeheven. Wie gaat deze Legenda aurea nog lezen? De vertalers hebben in ieder geval alles geleverd om de toegang tot dit rijke maar ook 'vreemd geworden verleden open te houden. Aan hen zal het niet liggen.

Leendert van der Valk (1980) is journalist voor NRC Handelsblad en nrc.next. Ook is hij docent journalistiek, gespecialiseerd in narratieve non-fictie. Zijn boeken Duivelsmuziek, over de verschillende muziekstijlen die hij tegenkomt tijdens zijn fietstocht langs de Mississippi, en Onheilstij, over de laatste jaren van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, werden lovend ontvangen. In zijn in 2017 verschenen non-fictieboek gaat hij op zoek naar de invloed van voodoo op de muziek. Hij reist ervoor af naar New Orleans naar Hati, Suriname, Togo en Benin en tekent zijn bevindingen op. Trouw noemde het boek de verrassendste ooropener van het jaar. Duivelsmuziek en Voudou werden beide genomineerd voor VPRO's Bob den Uyl-prijs.

IV Koloniale slaveernij (Leendert van der Valk de Volkskrant 19 oktober 2022, p. V7):
Uit de woorden van burgemeester Andriaen ten Haeff, te lezen in de resoluties van de Staten van Zeeland in het Zeeuws Archief, klinkt morele verontwaardiging door. Deze ongeveer 130 Afrikanen waren ‘ghedoopte christenen’. Zij dienden daarom niet ‘vercocht te worden als slaeven, maer gehestelt in heure vrije lijberteyt zonder dat yemandt aen dezelve eyghendom behoort te pretenderen’.
Even was koloniale slavernij in Nederland omstreden. Maar al snel won de koopman het van de dominee en werd een groot deel van de wereldbevolking redblack%. Dat systeem is altijd ondermijnd en bevochten, al was het maar door muziek te maken.
En burgemeester Ten Haeff? Hij ontpopte zich tot een van de belangrijkste koopmannen van Middelburg. Toen hij een klein jaar na de 130 hoorde van de terugkomst van De Houtman uit Azië, zond hij meteen een handelsvloot die kant op om te profiteren van mogelijk nieuwe rijkdommen. Later stuurde hij ook schepen naar Zuid-Amerika en werd hij medeoprichter van de VOC.

Maak de vroege slavernij deel van het nationale verhaal (Leendert van der Valk De Groene Amsterdammer 30 juni 2022, p. 5):
Op 1 juli herdenken we met Keti Koti de afschaffing van slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen. Maar wanneer begon die? Wie het einde herdenkt, zou ook moeten weten van het begin. Daarover ontbreekt kennis, terwijl juist die vroege slavernij veel zegt over de latere. Zo werpt het verhaal van Lourens en Madagascar licht op de rol die slavernij speelde in Nederlands-Indië. Die blijkt enorm, vooral in die eerste decennia. Het gaat om grotere aantallen dan het trans-Atlantische aandeel, maar het is slecht onderzocht en geen onderdeel van het nationale verhaal. Uit nieuwe documenten blijkt in hoeverre slavernij een overheidszaak was. De Staten-Generaal en stadhouder prins Maurits bemoeiden zich er al vroeg mee.
‘1596’ toont een houding ten opzichte van slavernij die vier eeuwen dominant is gebleven. Wanneer koopman Van der Hagen de Staten-Generaal vraagt of hij zijn lading elders mag verkopen, wordt hem dat na enig zeuren toegezegd.

De vroegste slavernij, deel II
‘Zoo mans als vrouwen ende kinderen’ (Leendert van der Valk De Groene Amsterdammer 30 juni 2022, p. 28-35):
Met het afleveren van 130 Afrikanen in Middelburg door koopman en kapitein Melchior van den Kerckhoven begon in 1596 het Nederlandse aandeel in de trans-Atlantische slavenhandel – dat is eerder dan lang werd aangenomen.
Melchior van den Kerckhoven zou nog veel meer reizen en brokken maken. Het lijkt hem niet te zijn gelukt om in Spaanse dienst te komen. Wel zoekt hij, kort na Henry Hudson, een noordelijke doorgang naar Noord-Amerika, maar dat mislukt. Zijn laatste adem blaast hij in 1619 uit ter hoogte van Korfoe, op een schip waarvan de matrozen zich later beklagen over de slechte verzorging en uitbetaling. Er zouden onder meer drie kroegen aan boord zijn geweest.
Ook Pieter van der Hagen blijft maar verliezen lijden. Nadat hij na de verkoop van zijn schepen ‘geheelick is verarmt’, ligt zijn reputatie in scherven. In een brief aan Hugo de Groot noemt de Leidse professor Dominicus Baudius hem in 1607 ‘niet veel beter dan een Romeinsche slavenbeul’.

Woorden voor het woordenloze (Laura de Jong Volkskrant 18 november 2021 Boeken p. 12 – 14):
Voor zijn nieuwe boek maakte historicus Michael Ignatieff een persoonlijke keuze uit literatuur, kunst en muziek die hem in zijn leven troost hebben gebracht. En hij vroeg zich af: wat betekent dat eigenlijk, troost vinden?
Dat je je deel van de mensheid voelt, zoals u schrijft.
‘Ja.’
In zijn boek heeft Ignatieff het over ‘verbondenheid met een keten van zingeving waardoor we de stemmen uit het verleden nog kunnen horen’. Hij geeft een mooi voorbeeld over de Romeinse staatsman Boëthius, die in het jaar 524 De consolatione philosophiae (De troost van de filosofie) schreef, in afwachting van de voltrekking van de doodstraf die hem door een barbaarse koning was opgelegd. Bijna achthonderd jaar later las Dante, die was verbannen uit zijn geboortestad Florence, Boëthius’ werk. Dat inspireerde hem tot het schrijven van De goddelijke komedie.

Zitten we te wachten op wéér een boek over Donald Trump? Ja, wel van zijn zelfbenoemde ‘psychiater’ (Maggie Haberman Confidence Man The Making of Donald Trump and the Breaking of America (Iñaki Oñorbe Genovesi de Volkskrant 13 oktober 2022, p. 28):
Haberman is de invloedrijke Witte Huis-correspondent van The New York Times en wordt ook wel de ‘Trump Whisperer’ genoemd. Een bijnaam die de journalist dankt aan het feit dat Trump haar niet alleen openlijk verafschuwt, maar in de loop der jaren herhaaldelijk ook persoonlijk belde om ‘breaking news’ door te geven.

Over welk regime jammeren we straks dat we het nooit zover hadden mogen laten komen? (Sitalsing de Volkskrant 22 maart 2022 p. 2):
In de dagen dat zich in Marioepol een ramp voltrekt, vindt iedereen die ertoe doet in Europa dat we ‘snel’ van Russisch gas en Russische olie af moeten. ‘Snel’ kan in de Europese context van alles betekenen.
Nog een kandidaat van wie we wellicht over enige tijd officieel zullen vastleggen dat het ongelooflijk is dat er zo lang geld in is gepompt: Saoedi-Arabië. Daar werden vorige week nog op één dag 81 mensen geëxecuteerd. Voor uiteenlopende grote en kleine ‘misdaden’ waaronder meedoen aan sit-ins en protesten tegen de regering, zo noteerde Amnesty International. Een massaslachting van overheidswege. Saoedi-Arabië, dat een journalist in mootjes liet hakken, voert overigens al geruime tijd oorlog in Jemen met een gruwelijke humanitaire ramp tot gevolg. Omdat dat niet onze oorlog is, niet onze mensen, omdat het conflict zich ver afspeelt en ingewikkeld is, gaat het olie kopen door.
Er passen nu eenmaal niet te veel olielanden, afzetgebieden en handelspartners op de as van het kwaad. Niet tegelijk.

‘Het tijdperk van de sterke man' (Buitenhof 16 oktober 2022, NPO2):
Buitenlandcommentator van de Financial Times Gideon Rachman schrijft in zijn boek Het tijdperk van de sterke man over een nieuw type leider die weinig opheeft met democratie, liberalisme en instituties. Een gesprek over Vladimir Poetin en Xi Jinping, die aan de vooravond staat om zijn machtspositie te versterken.

Het debacle van Amerika’s langste oorlog
Een moeras van onwetendheid (Tariq Ali De Groene Amsterdammer 25 augustus 2021, p. 38-21):
De val van Kabul markeert een grote – en misschien voorspelbare – nederlaag voor het Amerikaanse Rijk, én voor de NAVO-landen die aanhaakten. Van alle doelstellingen kwam niets terecht. Er zijn enorme fouten gemaakt.
President Joe Biden kon geen kant op. De VS hadden laten weten zich in september 2021 te zullen terugtrekken uit Afghanistan, zonder ook maar een van hun ‘nobele’ doelen te hebben bereikt: zorgen voor vrijheid en democratie, voor gelijke rechten voor vrouwen, en afrekenen met de Taliban. Hoewel ze in militair opzicht ongeslagen zijn, schreien liberalen verbitterde tranen die extra duidelijk maken hoe diep het verlies zit. De meesten van hen – Frederick Kagan in The New York Times, Gideon Rachman in The Financial Times – zijn van mening dat de terugtrekking had moeten worden uitgesteld om de Taliban op afstand te houden. Maar wat Biden heeft gedaan, is niets anders dan het ratificeren van het vredesproces dat door Donald Trump in gang is gezet, met steun van het Pentagon, en dat in februari 2020 is vastgelegd in een akkoord, in aanwezigheid van de VS, de Taliban, India, China en Pakistan. De Amerikaanse inlichtingendiensten wisten dat de invasie was mislukt: hoe lang ze ook zouden blijven, de Taliban lieten zich niet de kop indrukken. Dat Bidens haastige terugtrekking de militanten op de een of andere manier heeft gesterkt, is lariekoek.

De globalisering is een succes (Heleen Mees de Volkskrant 27 maart 2019, p. 22):
Scheidslijn
Volgens Financial Times-columnist Gideon Rachman ontstaat, bijna dertig jaar na de val van de Berlijnse Muur, een nieuwe geopolitieke scheidslijn, ditmaal tussen de VS en China. Van landen wordt in toenemende mate verwacht dat ze duidelijk maken of ze aan de kant staan van Washington of Beijing.\\ Deze opdeling van de wereld in twee rivaliserende blokken vormt volgens Rachman en bedreiging voor de globalisering. Maar anders dan tijdens de Koude Oorlog gaat het nu niet om een tegenstelling tussen , maar tussen sterk en zwak. Het is een strijd om suprematie, niet om ideologie. China doet niets anders dan wat het Westen altijd heeft gedaan. Hoe rechtvaardig is het dan om, nu het Westen haar economische dominantie in de wereld dreigt te verliezen, China opeens buiten te sluiten?
Verliezers
Hoewel de winsten van de globalisering voldoende zijn om de verliezers te compenseren, gebeurt dat niet. Integendeel. In het Westen zijn juist de belastingen op kapitaal verlaagd en die op arbeid verhoogd. ­Bovendien is de niet onaanzienlijke rekening van de financiële crisis (ook het gevolg van de globalisering) neergelegd bij de burgers in plaats van bij bedrijven. Vorig jaar bereikte het gemiddelde huishoudensinkomen in de VS voor het eerst weer het niveau van eind jaren ­negentig.
Dat de verliezers van de globalisering een zondebok zoeken en stemmen op politici die anti-migratiestandpunten uitdragen zoals Donald Trump en Thierry Baudet is begrijpelijk, maar niet terecht.

Trump is geen aberratie Volkskrant 15 februari 2017 p. 25):
In de Financial Times waarschuwt columnist Gideon Rachman dat de Amerikaanse president Trump zeker niet alleen staat in zijn visie dat het Westen is beland in een 'botsing der beschavingen' :
'Donald Trumps inspanningen voor een ‘moslimverbod’ maken het makkelijk het hele idee als een dwaling te zien die snel door rechters en de publieke opinie van tafel geveegd moet worden. Maar dat zou een vergissing zijn. Het inreisverbod was slecht in elkaar gedraaid, maar het appelleert aan een vijandigheid jegens de islam en een hunkering naar veiligheid en culturele homogeniteit die in de hele westerse wereld aanhangers heeft, en niet alleen bij extreemrechts.'
'Dat Trumps naaste adviseurs geloven verzeild te zijn in een strijd om de westerse beschaving te redden, is de sleutel tot het begrijpen van de regering-Trump. En verklaart waarom Trump bij zijn inauguratie sprak over het verdedigen van de ‘beschaafde wereld’, niet de ‘vrije wereld’. Het verklaart ook zijn sympathie voor Poetin en zijn vijandigheid jegens Angela Merkels ‘catastrofale’ vluchtelingenbeleid.'
'Deze denkbeelden zijn niet alleen te vinden bij extreemrechts. En er komen onvermijdelijk nieuwe aanslagen in de VS en Europa die deze angst en vijandigheid zullen voeden. Langetermijn-demografische trends zullen ervoor zorgen dat de migratiedruk vanuit moslimlanden naar de VS en Europa alleen maar toeneemt. De polemiek over Trumps ‘moslimverbod’ zal geen geïsoleerde gebeurtenis blijken. Integendeel, het is een voorproefje van politiek in het Westen.'

'Verschuiving macht van West naar Oost verbrijzelt Europese illusies' (Arnout Brouwers interviewt Gideon Rachman de Volkskrant 3 december 2016):
Verwacht u een handelsoorlog met China?
'Chinese experts denken dat het bluf is, omdat het zo schadelijk is op de lange termijn, ook voor Amerikaanse bedrijven die heel vaak al productienetwerken in China hebben. Het echte gevaar is als Amerika maatregelen neemt tegen China en door dat land voor de Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt gedaagd. Ik vrees dat een Trump-regering de WTO compleet zal negeren. A foreign court in Geneva? Screw that. En dan verkruimelt het hele op spelregels gebaseerde economische systeem in de wereld.'

Ach Europa! Michael Ignatieff ‘We hebben een raamwerk van tradities nodig’ (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 7 maart 2019 p. 16-19):
De Canadese schrijver en hoogleraar internationale betrekkingen Michael Ignatieff blijft hoopvol over Europa. Zelfs nu zijn Centraal-Europese Universiteit is verdreven uit het Hongarije van Orbán. ‘Europa is het museum van de wereld geworden.’
‘We willen altijd dat de geschiedenis onze dromen en illusies bevestigt. Dat is heel menselijk. Ik kan me herinneren hoe mensen huilden van blijdschap toen de Muur in 1989 viel. Het is zinloos om dat nu naïef te noemen; het wás ook de bevrijding van miljoenen mensen.
Het is een illusie om te denken dat een zuivere breuk met de geschiedenis mogelijk is. 1989 moedigde die illusie aan, om te denken: nieuwe wereld! Er is nooit een nieuwe wereld, de oude houdt altijd stand, en muteert heel langzaam. We zijn allemaal op zoek naar een narratief, een verhaal waarmee we onze tijd kunnen begrijpen. We geloofden in het optimistische Fukuyama-verhaal dat er een mars van vrijheid zou beginnen.
Het donkere narratief wordt actief gepropageerd door mensen met macht, door Trump en Orbán. Maar het donkere narratief is vaak net zo’n illusie als het hoopvolle. Het is belangrijk dat mensen dat begrijpen.
En ik geloof ook niet dat de geschiedenis zich herhaalt, hoe koppig de geschiedenis ook kan zijn. Mensen zeggen het wel: dat we het heden kunnen begrijpen door naar de jaren dertig te kijken. Maar als we dit gesprek in de jaren dertig hadden gehad en naar buiten keken, hadden we mensen in lompen gezien en bedelaars.
Ignatieffs laatste boek is The Ordinary Virtues, waarin hij op zoek gaat naar deugden die over de hele wereld gelijk zijn.\\ Europa is het museum van de wereld geworden, een plaats waar mensen vanuit de hele wereld naartoe komen om er tijd door te brengen. Je wordt gek van de toeristen in deze stad, maar ze zijn hier omdat ze iets authentieks ervaren, iets dat reëel is aan het verleden, dat mooi is en dat zij aanvoelen als waardevol. Europa beschikt in die zin over een waardevol kompas.
Het is heel goed dat dat kompas de moderniteit heeft overleefd. Ik hou van de moderniteit die wordt gerepresenteerd door smartphones en door alle kennis die nu circuleert, en de moderniteit die verbonden is met persoonlijke vrijheid, die mensen in staat stelt om open te zijn over wie ze zijn. Maar klimaatverandering heeft duidelijk gemaakt hoe destructief de hoop is geweest die we in de moderniteit hebben gesteld. We zien nu overal een debat over hoeveel moderniteit we willen, hoe snel we willen dat het komt, of we deze lawine van veranderingen kunnen controleren voor het alles wegvaagt op zijn pad. Dat zijn vragen waar we mee worstelen.

'Op angstige momenten bid ik hardop' (Carolina Lo Galbo interviewt Beatrice de Graaf Volkskrant 20 oktober 2018 Magazine p. 12-19):
Een paar jaar geleden ging terrorisme-deskundige Beatrice de Graaf ineens slecht slapen, vertelt ze. ‘Ik kreeg last van angstdromen, zeker na de geboorten van mijn kinderen. Waarschijnlijk kwam het ook door de hormonen. Ik zag mezelf met mijn kinderen het water inrijden of het huis stond in de fik. Ik róók de brandlucht. Ik heb mijn man toen niets verteld om thuis de rust te bewaren.’
Een potje smalltalk met de mensen op haar afdeling moet terreurdeskundige en hoogleraar Beatrice de Graaf in haar agenda zetten. Want ze heeft altijd haast.
U ontdekte dat er een Europese Verdedigingsgemeenschap heeft bestaan, een Navo avant la lettre. Hoe kreeg u die vergeten geschiedenis boven water?
‘Ik vermoedde het bestaan ervan en heb een fles whisky uitgeloofd aan degene in mijn onderzoeksteam die het bewijs vond. Na veel research in Berlijnse archieven stuitte een collega op notulen van deze veiligheidsraad. Daarna ben ik zelf die geschriften in oud-Duits gaan ontrafelen, met hulp van een gepensioneerde vriendin, een archivaris die mij dat leerde.’
Wat is uw belangrijkste inzicht?
‘Die neerwaartse spiraal kunnen we alleen doorbreken door meer verantwoordelijkheid bij de burger te leggen en na te gaan: hoe kan die lokaal zijn talenten inzetten?
Hoe zorgt u dat angst niet de overhand krijgt met het werk dat u doet?
Stilte. ‘Ik twijfel of ik eerlijk antwoord zal geven, het is zo kwetsbaar.’ Na enkele overpeinzingen: ‘Op angstige momenten bid ik hardop, op mijn knieën voor mijn bed. Dan vraag ik God of hij ons wil beschermen tegen het kwaad en het deurtje van de waanzin in mijn hoofd dicht wil laten.’ Na nog een stilte. ‘Maar ik krijg ook rust als ik naar mooie muziek luister en vooral als ik zelf piano speel, alleen, of met een vriendin op de cello. Ook het samenspelen in de kerk vind ik rustgevend.’
U heeft een razendsnelle ontwikkeling doorgemaakt van muurbloempje tot uitblinker.
‘De belangrijkste les die ik van mijn ouders heb geleerd komt uit de Bijbel: vermeerder je talenten. Je moet je nuttig maken in de maatschappij. Luiheid vind ik het allerergst. Doe je best, zeg ik dagelijks tegen mijn kinderen.’
Wat is uw grootste talent, uw intellect?
‘Mijn gezondheid, het feit dat ik uit een stabiel nest kom en alle verhalen die ik meekreeg, zie ik als talenten waarvoor ik niets heb hoeven doen. Intellect is er inderdaad ook een, maar dat ontwikkelen is hard werken. Ora et labora. En als het misgaat, ligt het aan jezelf. Dan moet je niet faalangstig of depressief worden, maar je probleem oplossen en leren van je fout.’

Surveillancekapitalisme: Een parasitaire economie
De mens als grondstof (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 20 februari 2019 p. 30-35):
Het oogsten van informatie over individuen en ze op basis daarvan diensten en producten aanbieden: ziehier de kern van wat Shoshana Zuboff het surveillancekapitalisme noemt. Techbedrijven hebben de menselijke autonomie gereduceerd tot het minimum en de mens tot wandelende portemonnee.
De werknemers die dachten bevrijd te zijn van de priemende blik van hun superieur kunnen nu plaatsnemen achter hun ‘slimme bureau’ dat bewegingen en toetsaanslagen bijhoudt. Daal de ladder af en je komt de fietskoeriers en Uber-chauffeurs tegen die ritten krijgen toegewezen door een algoritme. Waar ze zijn en hoe lang ze pauze houden wordt constant gemonitord. Hun lotgenoten die werken in opslagloodsen van de digitale warenhuizen hebben het niet veel beter. ‘Het nieuwe werken’, nog zo’n bevrijdingsbelofte, lijkt eerder op het plaatsnemen in een panopticum dan op een nieuwe vorm van eigenaarschap over het arbeidsproces. Uit het stagneren van lonen blijkt dat tegenover het opgeven van autonomie geen hogere beloning staat.

‘We liggen van alle kanten onder vuur’ (Casper Thomas interviewt Francis Fukuyama De Groene Amsterdammer 11 oktober 2018 p. 30-35):
Markeerde Obama niet juist de overgang naar identiteitspolitiek, waar u nu tegen pleit?
‘Nee. Obama was een groots politicus juist omdat hij zich ervan bewust was dat hij als eerste zwarte president zo gezien zou kunnen worden. Hij deed zijn best juist niet te veel over ras en raciale ongelijkheid te praten, ook al was dat uiteraard belangrijk voor hem. Zijn belangrijkste prestatie was de Affordable Care Act. Die werd niet bedacht voor de zwarte bevolking, maar voor alle Amerikanen zonder gezondheidszorg. Dat is ouderwetse progressieve politiek. Het probleem is dat de Democraten daar nu van afwijken.\\ En dus schreef u een aanklacht tegen identiteitspolitiek, om het individu te redden van de massa?
‘Precies. Omdat individuele rechten verzwolgen kunnen worden door zowel de staat als door culturele groepen.’
Vooralsnog oogst Trump eerder hoon dan erkenning. Als hij spreekt bij de Verenigde Naties wordt hij uitgelachen.
‘De geloofwaardigheid van Amerika wordt volledig ondergraven door zijn inconsequente gedrag. Trump weet overduidelijk niet hoe hij de Amerikaanse overheid moet besturen en hij heeft moeite goed advies in te winnen. Zowel vrienden als vijanden hebben geen idee wat de Verenigde Staten zullen doen. Dat neemt niet weg dat hij grote schade kan toebrengen aan het internationale systeem. Trump laat zien dat de politiek uiteindelijk niet wordt bepaald door structurele factoren, maar dat het aankomt op geluk en de rol van een leider. En wij hebben nu toevallig gekozen voor, laten we zeggen, deze man die af en toe lijkt op een vijfjarige achter het stuur van een tientonner die over de snelweg dendert.’
Ik zou Europa kunnen aanraden, maar daar woedt dezelfde strijd.
‘Europa heeft dezelfde fouten gemaakt als de Verenigde Staten en de elites hebben daar te weinig rekenschap voor afgelegd. De financiële crisis en daarna de eurocrisis, dat was het falen van het beleid van de elites. De aanpak van de migratiecrisis was ook een mislukking in mijn ogen. Ik bewonder Merkel maar de wijze waarop ze omgaat met de vluchtelingenproblematiek laat zien dat het hele Schengen-systeem uitermate zwak is. Europa kan de eigen grenzen niet controleren en niet beheersen wie er binnenkomt en wie er vertrekt. Dat probleem is nog steeds niet opgelost.’

25 jaar ‘The End of History’ De eeuwige terugkeer van de geschiedenis (Casper Thomas De Groene Amsterdammer 18 juni 2014):
Francis Fukuyama voorspelde in 1989 dat de geschiedenis zou eindigen in een wereldwijde liberale democratie.
25 jaar later verkeert de wereld in democratische recessie en wint autoritair kapitalisme terrein.
Ook de als democratische opbouwmissies verkochte oorlogen in Irak en Afghanistan sloegen terug op Fukuyama. In The End of History had hij stellig beweerd dat oorlogen een onderdeel waren van de hegeliaanse strijd om erkenning. De casus Irak, waar de oliebelangen vanaf dropen, paste slecht in de theorie. Bovendien geloofde Fukuyama in een organische evolutie van de geschiedenis.
Liberale democratie afdwingen met een militaire bezettingsmacht telt niet. En dus kwam Fukuyama voor een keuze te staan: afscheid nemen van het neoconservatieve kamp, vanuit waar hij het militair ingrijpen in Irak en Afghanistan van harte had aangemoedigd, of zijn einde-van-de-geschiedenis-these bij het grofvuil zetten. Het werd de eerste optie. Zijn boek America at the Crossroads uit 2006 was zijn afscheidsbrief van het neoconservatisme, dat in zijn ogen een verkeerde afslag had genomen richting het kunstmatig willen forceren van liberale democratie.

GroenLinks bestuurt lokaal desnoods met dwangmaatregelen
‘Macht’ is helemaal geen vies woord (Joeri Boom en Casper Thomas De Groene Amsterdammer 16 maart 2011):
Terwijl GroenLinks landelijk consequent naast de macht grijpt, zit de partij van Rotterdam tot Oost-Groningen in het gemeentebestuur. Dat zet vrijzinnige idealen onder druk. Slot van een tweeluik.
De wagen behoort aan Gherie ter Steege, GroenLinks-wethouder voor Werk, Inkomen, Kunst en Cultuur. De burgemeester leidt ons naar zijn eigen auto, een SUV, merk Volkswagen. Ook die zou niet door de milieuballotage komen. Maar in het uitgestrekte Oost-Groningen, met zijn dungezaaide openbaar vervoer, zijn GroenLinks-bestuurders een stuk minder anti-auto dan hun collega’s in de Randstad. ‘Als burgemeester heb je ook vrij weinig invloed op het milieubeleid’, zegt Van Zuijlen.
Menterwolde is wat Van Zuijlen noemt ‘een herindelingsgevalletje’. De gemeente ontstond in 1990 uit een samenvoeging van de dorpen Oosterbroek, Muntendam en Meeden, die op hun beurt weer een hele trits gehuchten omvatten waarvan de kleinste welgeteld 128 inwoners heeft. Een kleine twintig kilometer naar het oosten ligt Finsterwolde, de enige plaats in Nederland waar de CPN, een van de voorlopers van GroenLinks, ooit een meerderheid haalde in de gemeenteraad. De streek was een van de weinige die op de uitslagenkaart van de afgelopen Provinciale-Statenverkiezingen rood kleurde. Nog steeds is de PVDA-aanhang sterk in Oost-Groningen, bekend van strokarton, aardappelmeel en gaswinning, een streek die Frank Westerman in zijn boek De graanrepubliek omschreef als ‘het grimmigste stukje Nederland’.
Is een burgemeester van een kosmopolitische, hoogopgeleide partij als GroenLinks, die een groter deel van zijn electoraat uit de steden haalt dan welke andere partij ook, hier op zijn plek? ‘Jazeker’, zegt Van Zuijlen, terwijl we in zijn terreinwagen over kaarsrechte wegen door de veenkoloniën zoeven, cd’s van Queen en Patti Smith Group binnen handbereik. Hij voelt zich hier thuis. De Oost-Groningse mentaliteit is dezelfde als in zijn geboortestad Rotterdam. Niet praten maar poetsen. De weidse uitzichten en de grote herenboerderij in het gehucht Tripscompagnie waar de burgemeester woont met vrouw en kinderen, maken het burgemeestersbestaan hier niet bepaald tot een straf. ‘Gekocht voor een prijs waar je in Amsterdam nog geen tweekamerflat voor krijgt’, vertelt hij.
Ook al is GroenLinks een stadse partij, op het Groningse platteland is genoeg werk aan de winkel. ‘Het grootste probleem van de mensen hier is een gebrek aan trots. Oost-Groningen heeft een geschiedenis van enorm standsverschil.

‘Rotte appels zijn er aan beide kanten’ (Abel Bormans en Jasper Daams interviewen Lofy van de Kamp de Volkskrant 28 0oktober 2023, p. 9):
Rabbijn Lody van de Kamp maakt zich al jaren hard voor meer verbinding tussen Joden en moslims. Hoe ziet zijn werk eruit nu er oorlog woedt tussen Israël en Hamas? ‘Als je een bijdrage wilt leveren, moet je met beide partijen praten.’

Veiligheid scheppen in de chaos van het leven (Mirtha Berentsen Volkskrant Magazine 28 oktober 2023, p. 60-65):
Pas nu, na 35 jaar in het vak, ziet kinderboekenschrijver en -illustrator Marit Törnqvist echt wat cultuur met mensen kan doen. Hét moment dus om de Zweeds-Nederlandse als gids te vragen naar haar eigen favorieten.

The Recovery of our Oneness: Two paths to a Flourishing World (Ervin Laszlo):
We are approaching a critical tipping point of human existence on this planet. Our future is at stake: the destiny of the biosphere’s grand experiment with a species capable of consciousness. Such a species not only experiences the world, it also experiences itself in the world. And it can make a fateful mistake: it can conceive of itself as separate from the world.
This mistake puts the entire experiment with a conscious species at risk. It puts at risk not only the species that embodies the experiment, but the whole web of life in which the experiment takes place.
Sapiens sapiens did not lose the ability to experience its coherence with the system of life on the planet; it did not divest itself of the perception of its oneness with the world. Ever more people develop the sensitivity that enables them to experience this oneness. They feel that they are part of a larger whole: that they belong to nature and the cosmos as one of its intrinsic, organic elements. This is the hallmark of the spiritual and religious experience, and it is a real experience regardless of what religious or spiritual tradition expresses it.
The spiritual experience of oneness conduces to the same insight as reasoning through science. Both convey the insight of fundamental interconnection between ourselves, other people, other forms of life, the biosphere and, ultimately, the universe.
Science and spirituality, far from being mutually exclusive and conflicting elements, are complementary partners in the search for the path that can enable humanity to recover its oneness with the world. Science demonstrates the urgent and objective need for it; and spirituality testifies to its inherent value and supreme desirability. We can reason to our oneness in the world, and we can experience our oneness with the world. The time has come to do both, for they are complementary and mutually reinforcing. The international Oneness Days encourage us to take up this challenge: to live up to our destiny as a conscious species, creating a flourishing world that is worthy of the intellectual, moral, and emotional potentials present in the heart and in the mind of every human being.

130.000 jaar geschiedenis in een Deense vriezer Het diepste puntje van de ijsberg (Sanne Bloemink De Groene Amsterdammer 27 juni 2019 p. 28-31):
IJskernen uit Groenland vertellen ons het verhaal over het klimaat van tienduizenden jaren geleden. En dat is ook een verhaal over onze toekomst, zeker nu de ijskappen steeds sneller blijken te smelten.
In januari van dit jaar werd een wetenschappelijke studie gepubliceerd waarin wordt gewaarschuwd dat het smelten van de Groenlandse ijskap in de buurt komt van een ‘tipping point’, een ‘point of no return’. In diezelfde maand verscheen een andere paper met zorgwekkende metingen van het ijsverlies op Antarctica. Svensson en Rasmussen knikken. Het klopt. ‘Er zijn allerlei feedback loops die zaken in een stroomversnelling kunnen brengen. En sommige zijn al begonnen. Het is overduidelijk dat het ijs steeds sneller aan het smelten is.’
Toch wijst Svensson erop dat de precieze timing van deze gebeurtenissen niet duidelijk is. ‘We denken in verkeerde timeframes. De politiek denkt in vier jaar, maar ook de voorspellingen van het IPCC gaan meestal niet verder dan het jaar 2100. Terwijl de besluiten die wij in de komende decennia nemen, nog duizenden jaren effecten zullen hebben op het leven van toekomstige generaties. Ik vind dat we een ethische verplichting hebben om daar ook aan te denken.’
‘Het is allemaal een kwestie van timing’, zegt Rasmussen. ‘Hoeveel tijd we hebben om ons voor te bereiden? Daar willen we met de ijskernen achter zien te komen. En ook als je de tipping points eenmaal hebt bereikt, kun je nog steeds proberen om risico’s te minimaliseren. Ook om die reden is het belangrijk dat we meer weten over de timing. Hoe snel smelt het ijs, op welke manier stromen de ondergrondse ijsrivieren, dat moeten we weten.’

Krakende instituties (Heleen Mees Volkskrant 23 oktober 2019 p. 22):
Trump noch Johnson nemen het nauw met de wet. Trump zei tijdens de verkiezingscampagne dat hij iemand kan doodschieten op Fifth Avenue en toch president worden. Beiden rechtvaardigen hun minachting voor de rechtsstaat met een beroep op het mandaat dat ze hebben van het volk en het argument dat ze het moeten opnemen tegen een corrupte politieke elite die alleen het eigenbelang najaagt. Wat Johnson van Trump onderscheidt, is dat hij nog niet de verdenking op zich heeft geladen een Russische agent te zijn.
Zoals Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, zei na een overleg met Trump over de -terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Noord-Syrië: bij Trump leiden alle wegen naar Rusland.

De grand dame van CNN krijgt een mooi eerbetoon (Julien Althuisius 23 april 2017):
De uitzending van College Tour was - met veel bewonderende woorden van collega's, Huys en studenten - een mooi eerbetoon aan een grand dame van de journalistiek. Terecht. Maar zeker gezien Amanpours eigen opvattingen over objectiviteit, was het jammer dat Huys haar niet een paar lastige vragen stelde over haar werkgever. CNN is de laatste jaren allesbehalve onbesproken en gaf bijvoorbeeld vanwege de entertainmentwaarde toenmalig Republikeins-kandidaat Trump onevenredig veel zendtijd (op prime time drie keer meer dan alle Republikeinse kandidaten bij elkaar).

Onwerkbaar en krankzinnig (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 29 juni 2019 p. 27):
Overigens is de mogelijkheid dat ik de jackpot win of de macht verkrijg non-existent want ik koop nooit loten en ik doe niet aan politiek. Beide om dezelfde reden: de kans dat de inzet wordt beloond is verwaarloosbaar klein. Naast deze statistische ontmoediging ervaar ik bij politiek nog een tweede drempel: ik hou enkel van toneelspel als ik daarvoor een kaartje heb gekocht bij het theater. Niet als ik daarvoor naar het stemhokje ben geweest.
Onze democratie werkt allang niet meer naar behoren. Dat is niet alleen te wijten aan onkundige en/of egotrippende politici, maar ook – of misschien wel juist – aan de manier waarop we de democratie hebben ingericht. De stem van de burger moet naar binnen worden gehengeld door politici die met een vlotte babbel moeilijke, wijdlopige vraagstukken terugbrengen tot drie goed verkoopbare bullets. Vervolgens zijn die politici nauwelijks aan de slag of ze kijken weer achterom: staat de kiezer er nog, of is die al overgelopen naar een andere vlotte babbelaar? Moet er weer een verontwaardigde tweet worden verzonden of moeten er kritische -Kamervragen worden ingediend? De relatie tussen politici en kiezers is doodvermoeiend geworden.
Maar wat is het alternatief? Al snuffelend naar nieuwe ideeën stuitte ik deze week op een boek van : Tegen verkiezingen. Daarin duikt hij in de ontstaansgeschiedenis van de democratie en beschrijft hij verschillende lotingsystemen die eeuwenlang als ultiem democratisch instrument werden beschouwd.
Toen ik het boek uithad bleef ik zitten met een wat beduusd gevoel. Het idee van burgerraden leek me onwerkbaar en krankzinnig. Maar het betoog van Van Reybrouck is zó sterk dat ik denk dat we er niet omheen kunnen. Niet in de laatste plaats omdat typeringen als ‘onwerkbaar’ en ‘krankzinnig’ al lang en breed van toepassing zijn op ons huidige politieke bestel.

Wim van den Dungen Chaos
Hoofdstuk 1.1. Chaos in de Memphistheologie.
§ 149
De negatieve goden, preëxisterend en ongeschapen, heten:
* Noun en Naounet, de primordiale wateren;
* Kouk en Kaouhet, de duisternissen;
* Hou en Haouet, oneindige ruimte, onbepaald;
§ 157
Als God en chaos oorspronkelijk niet één waren (zoals in de Memphistheologie die Atoum uit Noun laat oprijzen), noch altijd al bestonden (zoals in de Timaeus waar God het gegeven ordeloze ordent) dan rijst de vraag hoe chaos en God zich in de qabalah (kabbalah) verhouden ? In de Sepher Yetzirah lezen we immers : "He formed substance out of chaos and made non-existence into existence."56
Hoofdstuk 3.1. Stationair, periodisch & lineair versus chaotisch.
Periodeverdubbelingen gebeuren op een bifurcatiepunt. Het aantal eindwaarden neemt dan toe of verdubbelt. Het systeem beweegt van stationair naar stabiele cycli van periode 2, 4, 8, ... De opeenvolging van deze bifurcaties is bij de geremde groeifunctie en andere chaotische bogen strikt voorspelbaar. Is de functie zeer steil (d.w.z. niet-lineair) dan ontstaan er wisselingen die er anders niet zijn. Deze komen dan zeer veel voor.
Mandelbrot 41 was de eerste die door studie te maken van verschillende onderwerpen als economie, transmissiefouten, de Nijl & kustlijnen in 1975 de term 'fractal' (van 'frangere', breken) invoerde om de oneindigheid van de complexe vormen die hij wiskundig dacht ook te kunnen visualiseren. In zijn Les objects fractals (1975) wordt het duidelijk dat Mandelbrot de complexiteit van de wereld blootlegt door structuren van uiterst fijne korrel te ontwikkelen. Het chaotisch functioneren gaat in de natuur samen met fractals, die zichzelf voortdurend herhalen. Een recursieve fractal is de kromme van Koch (1904),42 die naarmate ze uitbreidt steeds fijner wordt en geschikt bleek voor het onderzoek van kustlijnen.

‘We zijn voor vrijheid, maar wel voor ónze vrijheid’ (Marijn Kruk De Groene Amsterdammer 18 april 2019 p. 28-33):
Het potentieel van de Freiheitliche Partei Österreichs is niet per se groter dan dat van vergelijkbare radicaal-rechtse partijen in Europa. Wel wortelt de FPÖ nadrukkelijker in het fascisme, dat in Oostenrijk nog steeds salonfähig is, ‘zolang je maar geen concentratiekamp opent’.
In Menasse’s kroeg stemden alle gasten ooit op de SPÖ. Dat ze dat niet meer doen heeft volgens de schrijver twee redenen: ‘De eerste is dat de sociaaldemocraten de neoliberale agenda overnamen, dit was de basisfout van alle sociaaldemocratische partijen in Europa. Geconfronteerd met de economische puinhopen daarvan hebben de rechtse partijen een schuldige aangewezen: de immigrant. En in reactie daarop dreigen de sociaaldemocraten nu een tweede kapitale fout te maken. Ze zeggen: oké, als mensen willen geloven dat dat de reden is, dan zullen wij ook zeggen dat dat de reden is. Vanaf dat moment geloofde in mijn kroeg niemand ze meer.’

De mythe van de gebroken werkelijkheid (Martijn van Calmthout Volkskrant 10 januari 1998):
Volgens Mandelbrot hangt de lengte van een kustlijn af van de lengte van de gebruikte meetlat. Vanuit een satelliet lijkt de kust een gladde curve waarvan de lengte snel is vastgesteld. Maar eenmaal op de grond blijken er opeens inhammen en landtongen, die de kustlijn wat langer maken. In de inhammen liggen bovendien rotsen, tussen de rotsen kiezels, de kiezels hebben uitstulpingen, waarop weer zandkorrels zitten, enzovoorts. En steeds valt de schatting hoger uit omdat bij elke vergroting de kustlijn weer even grillig blijkt als bij de vorige. En langer. Alleen bij een keurige gladde cirkel of een vierkant, objecten met twee dimensies, zou de schatting precies op één waarde uitkomen. Dat dat kennelijk bij een kustlijn niet gebeurt, kon volgens Mandelbrot maar één ding betekenen: de kustlijn heeft een gebroken dimensie, ergens tussen 1 en 2 in. In zijn boek The Fractal Geometry of Nature uit 1982 (Uitgeverij W.H. Freeman) beschreef Mandelbrot voor het eerst samenhangend hoe die dimensie wiskundig moet worden berekend.

Reactie op Toon van Eijk over wetenschapsfilosofie en collectief bewustzijn. Hoe substantiële rationaliteit te realiseren? (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #79 7 maart 2019):
De universele ethiek van Peter Singer, Adam Smith, Immanuel Kant en Confucius We zien dit universele perspectief bijv. ook in het werk van de Australische ethicus Peter Singer. Hij baseert zich o.m. op Marx en Hegel, John Stuart Mill en de veelzijdige ethicus, econoom en Henry Sidgwick, die ook één van de oprichters is van de Society for Psychical Research. Zie o.m. Peter Singer e.a., Eén wereld -Ethiek in een tijd van globaliseringen en The Point of View of the Universe: Henry Sidgwick and Contemporary Ethics. Daarin kijkt hij vanuit het universele standpunt van het universum naar de mens(en). Misschien zoals astronouten als André Kuipers en ‘maanwandelaar’ Edgar Mitchell de aarde zagen vanuit de ruimte en een kosmische ervaring kregen. (Edgar Mitchell beschrijft dit in zijn boek Psychic Exploration)
Immanuel Kant en Adam Smith beschrijven een enigszins vergelijkbaar universeel perspectief. Kant noemt de morele wet in hem in één adem met het universum, de sterrenhemel boven hem: “de aanblik van de talloze werelden, die als het ware zijn gewichtigheid te niet doet en tegelijk zijn waarde verheft tot de oneindige intelligentie die zich aan hem openbaart en waarvan hij deel uitmaakt (H.J. Störig, Geschiedenis van de filosofie 2, p 141-45).
Volgens Adam Smith dienen we onszelf niet alleen te zien in het licht van ons eigen belang “maar ook in het licht waarin wij voor anderen verschijnen...

Brutale blauwdruk voor een nieuw Duitsland (Koen Haegens Volkskrant 9 februari 2019 Sir Edmund p. 30-31):
In Opperduitsland schetst Alexander Schimmelbusch een spectaculair vergezicht waar menig werkgever en socialist opgewonden van zal worden. Maar maakt dat hem nou werkelijk tot de Duitse Houellebecq?
Het meest kijkt Victor neer op zijn eigen baan. Als zakenbankier is hij gespecialiseerd in mergers & acquisitions. In een heerlijke passage vat hij de historische bijdrage van die beroepsgroep aan de economie samen. In de jaren tachtig werd goud geld verdiend door ‘het geloof in het conglomeraat’ te prediken. Bedrijven moesten op overnamejacht, want risicospreiding (niet alle eieren in een mandje). Vervolgens prediken zijn collega’s het tegenovergestelde, de ‘focus op de corebusiness’. Opnieuw kassa voor de zakenbankiers. En nu? ‘Zoals overal in de westerse samenlevingen heerste ook op de M&A-markt een soort postideologische leegte’, constateert Victor.
Maar Victor walgt niet van de generatie ’68 of de oprukkende islam. Hij maakt zich druk om de economische apartheid in Duitsland.
Porsche Armee Fraktion
Het doet weinig af aan de spectaculaire roman die Schimmelbusch heeft geschreven. Of is het een hondsbrutaal politiek essay, het progressief-populistische antwoord op de AfD? In de laatste scènes blijken zakenkabinetten opnieuw doodeng. Toch laat Victors brutale mix van links-populisme en staatskapitalisme je niet snel los. En het slot van Opperduitsland is verrukkelijk. We krijgen vette science fiction voorgeschoteld, maken kennis met de Porsche Armee Fraktion en er is ‘een kwak hersenmassa’ die ‘op een drie dagen oude printuitgave van de Frankfurter Allgemeine Zeitung’ kletst. Dat is dan wel weer heel erg Houellebecq.

Links gaat ten onder aan identiteitspolitiek (Martin Sommer Volkskrant 7 oktober 2017 Sir Edmund p. 32-33):
Vanuit een linkse invalshoek heeft ideeënhistoricus Mark Lilla een soort bom gegooid op links Amerika.
Mark Lilla is een vooraanstaand Amerikaans ideeënhistoricus. Hij schreef een prachtig boek over de verdwijning van God uit de Europese politiek, vertaald onder de titel De doodgeboren God (2009). Vorig jaar verscheen The Shipwrecked Mind, waarin hij probeerde het populisme te begrijpen aan de hand van het werk van een aantal reactionaire denkers. Het was een moeilijk en weinig samenhangend betoog, en het bleef dan ook betrekkelijk stil.
Zijn boek, misschien meer een pamflet, wordt daarentegen omarmd door sociaal-conservatieve denkers als de befaamde columnist David Brooks.
Geen wonder, bij een betoog dat op de eerste pagina's vaststelt dat progressief Amerika niet in de eerste plaats met Trump te stellen heeft. Trump gaat ooit weer over. Het echte probleem is de linkse leegte, waarvan Hillary Clinton het symptoom was.
Lilla zou je een kind van de briljante Britse denker Isaiah Berlin kunnen noemen, hij schreef ook een boek over diens invloed en geestelijke erfenis. Berlin was de eerste die zich specialist in ideeëngeschiedenis noemde; hij begon als filosoof en eindigde als historicus. Hij meende dat mensen niet worden gedreven door de economische onderbouw of andere objectieve factoren; wie wil begrijpen waarom mensen zich gedragen zoals ze doen, moet zich verdiepen in hun ideeën, inclusief de slechte. Berlin als leermeester zou je kunnen zien als een keurmerk - andere knappe koppen als Larry Siedentop en Michael Ignatieff studeerden bij hem of schreven over Berlin. Diens tweede les voor politiek geëngageerde denkers en doeners luidde: beweeg je met je ideeën niet te ver af van de mensen die je wilt overtuigen.
Sleutelwoorden zijn zelfbeschikking, individuele rechten, zelfdefinitie. Diversiteitspolitiek, schampert Lilla, is 'reaganism for lefties'.
Onder Reagan raakten de Republikeinen in de gunst bij de Amerikaanse Jan Modaal, Joe Sixpack geheten. Progressief Amerika keerde zich af van het kernelectoraat, en de 'verbeten, verongelijkte reactie was een splijtende retoriek van het verschil'. Activisten, juristen, journalisten, universiteiten, allemaal omhelsden ze de identiteitspolitiek.
Toen ze nog in God geloofden, hadden mensen geen identiteit maar een ziel. Die kon van kerkgenootschap tot kerkgenootschap verschillen, maar daaraan vooraf ging het gedeelde besef van het Amerikaanse burgerschap, e pluribus unum (uit velen een). In de jaren tachtig veranderde dat.

Europese defensie is bittere noodzaak (Frank Ankersmit Volkskrant 8 maart 2019 2019 p. 22):
Is Europa bereid zich te onderwerpen aan de grootmachten of heeft het nog de wil om dat af te wenden? Frank Ankersmit bepleit dat laatste.
Wat bij Dirk-Jan van Baar en Barbara Kunz zozeer ontbreekt, is een gevoel van urgentie en een gemis aan besef van hoe snel in de geschiedenis een onomkeerbare omslag zich soms voltrekken kan. Denk aan die befaamde tekening waarin je zowel een konijn als een eend kunt zien. Zie je er eerst een konijn en dan een eend in, of omgekeerd, dan verandert er aan die tekening in het geheel niets. Maar de betekenis ervan is wel geheel verschillend.
Zo is het met de situatie waarin Europa zich nu bevindt. Die is, inderdaad, op het eerste gezicht niet veel anders dan een paar jaar terug. En toch voelen sommigen aan hun water, zoals de Rutte van de Churchill-lezing van een paar weken terug in Zürich en de Macron van zijn adres aan de burgers van Europa (O&D, 5 maart), dat wat wij de komende jaren wel of niet doen beslissend zal zijn voor de toekomst van Europa.
Welnu, wil Europa het Italië worden van deze tijd, is het bereid zich te onderwerpen aan de grootmachten van deze tijd – de VS, China en Rusland – of is het nog in staat om zijn eigen ‘9de september 1494’ althans te bevroeden en heeft het nog het zelfvertrouwen, de veerkracht en vooral de wil om die omineuze datum af te wenden? Dat is de vraag waar we nu niet meer omheen kunnen.

Euro als splijtzwam Besluit nu over het lot van de euro (Frank Ankersmit Volkskrant 5 juni 2018 p. 22):
Spanje en Italië laten juist nu zien dat het Europese project een principiële revisie moet ondergaan.
Zo heeft de geschiedenis de voorstanders van het bestaande Europa de afgelopen week naar de Rhodus gevoerd en zij daagt hen nu uit met het ‘hic Rhodus, hic salta!’ Laten we hopen dat het ogenschijnlijk onmogelijke hen toch zal lukken. En één ding staat daarbij vast: na zestig jaar van voortmodderen zal nu toch een ‘principiële sprong over de Rhodus’ gemaakt moeten worden! Zonder die verdrinken we allen in de Rhodus.

War on Terror wordt ook wel vertaald in oorlog tegen terrorisme. In strikt juridische zin vindt een oorlog tussen staten plaats en kan er dus geen sprake zijn van een oorlog tegen het terrorisme. In de Verenigde Staten wordt echter het woord "war" ook gebruikt in de zin van campagne, veldtocht. Verder is wel geargumenteerd dat de oorlog tegen terrorisme onderdeel uitmaakt van een wereldwijde burgeroorlog, gevoerd door regeringen tegen hun eigen burgers (door de inperking van burgerrechten, het gevangenzetten van verdachten zonder proces, etc.) en die van andere landen.

Schade (Aat de Jong Volkskrant 23 augustus 2018 p. 23):
Politiek is een keuzeproces en ons democratisch bestel zorgt voor de voorwaarden waarbinnen de keuzes worden gemaakt, zo dacht ik tot voor kort. Met die keuzes kan je het vervolgens wel of niet eens zijn. Maar we leven in andere tijden, zo blijkt. Want nu dreigt door het kabinet Rutte een beslissing te worden doorgedrukt, over een onderwerp waarover tijdens de verkiezingen met geen woord is gerept. Inhoudelijke discussie heeft niet plaatsgevonden. Daardoor ontbreekt inzicht in de kosten en baten van deze maatregel, maar ook ontbreekt een politieke afweging tussen het maatschappelijke profijt van deze maatregel en andere mogelijke maatregelen. Zo zijn er veel dringende vraagstukken die om een oplossing en extra financiële middelen vragen, zoals in de zorg, in het onderwijs, voor de opvang van jongeren met psychische problemen. Voorbeelden te over. Mocht de dividendbelasting tegen alle rationele contra-argumenten in toch worden afgeschaft, dan staat voor mij vast dat Nederland ook in dit opzicht Amerika achternagaat, met een voorman die gevoelig is voor de lobby van het grote geld en zijn eigen voorkeuren boven het algemeen belang stelt. Dat de andere partijen in de coalitie dit laten gebeuren is een zorgwekkende ontwikkeling en zal het aanzien van de politiek nog verdere schade toebrengen.

Ben ik naïef? (Koos Tiemersma Volkskrant 21 augustus 2018 p. 20):
Terwijl Erdogan een beroep doet op hardwerkende Turken teneinde zijn financiële wanbeleid het hoofd boven water te houden, zullen Rutte en Buma een deel van de door hen zo hooggeachte hardwerkende Nederlanders moeten vragen meer belasting te betalen vanwege een zelfbedacht douceurtje voor buitenlandse beleggers in multinationals. Dat gezond verstand bij iemand als Erdogan ver te zoeken is, lijkt me duidelijk, maar van vooraanstaande Nederlandse politici verbaast het me toch. Of ben ik nu naïef?

Rechter gaat voorbij aan regels vertrouwelijkheid (Egbert Dommering Nico van Eijk Volkskrant 21 augustus 2018 p. 21):
De uitspraak van de rechter dat journalisten stiekem een gesprek in de fractiekamer van Kamerlid Farid Azarkan mochten opnemen is slecht nieuws voor de democratie en de journalistiek.
De uitspraak van de rechtbank heeft ook een ruimere impact op de parlementaire journalistiek en het politieke klimaat: iedereen is elkaars potentiële tegenstander geworden, niemand is meer te vertrouwen. Het heeft ons verbaasd hoe gemakkelijk het Presidium van de Tweede Kamer en de parlementaire journalistiek in hun commentaar op deze uitspraak over deze aspecten zijn heen gestapt.

Door de uitspraak plaatst de rechtbank religie buiten hun referentiekader.

Tegenover de schuldencrisis staat de enorme liquiditeitsgroei. Het investeringsklimaat wordt door een lage rente bevorderd. Volgens John B. Taylor is het monetaire beleid om een lage rente te stimuleren juist de oorzaak van de schuldencrisis. De kredietcrisis is er primair de oorzaak van dat de schuldencrisis en eurocrisis duidelijk zichtbaar zijn geworden en tot een begrotingstekort hebben geleid. De oplossing van dit vraagstuk vraagt om een integrale denktrant.

De infantilisering (algemene vertrossing) van de Amerikaanse samenleving werd in Amerika door Benjamin Buchloh en in Nederland door Marten Toonder (‘verbommelen’) onderkend.

Onder het mom van marktwerking, de consumptiecultuur is er in de collectieve sector een graaicultuur ontstaan die zijn weerga niet kent. De verhouding tussen prestatie en beloning is volledig zoek. In plaats van het immorele neoliberale gedachtengoed te bestrijden wordt met name door de PvdA het spel 'links lullen en rechts vullen' enthousiast meegespeeld. Nu houdt de PvdA onder leiding van Jeroen Dijsselbloem het volk arm en de mediastrategie, lees vertrossing van John de Mol houdt het volk dom. Door de politieke machtsspelletjes met rechts mee te spelen is het tegenwicht naar extreem rechts verloren gegaan. Het doorbreken van oude rolpatronen betekent nog niet automatisch vooruitgang. Het kan ook zijn schaduwzijden hebben.

Ervin Laszlo De intelligentie van de kosmos Grensverleggend wetenschappelijk onderzoek naar de reden van ons bestaan
Hoofdstuk 9 De nieuwe antwoorden - hun betekenis voor dit leven en het volgende (John R. Audette (p. 148):
En als dit enige, enkelvoudige leven inderdaad alles is wat er is, dan heeft ons bestaan geen transcendente betekenis of doel, dus geen onzichtbare overkoepelende structuur om te voorzien in een of ander systeem van betekenis of verantwoordelijkheid voor wat wat we "anderen, onszelf, onze planeet en alle levende wezens daarop aandoen.
149: Als dit het geval is, dan is alles zuiver toeval, accidenteel, arbitrair en betekenisloos. Wat we in het leven en met het leven doen maakt niets uit, omdat er geen transcendente gevolgen, geen implicaties en geen consequenties zijn. Als er geen consequenties zijn, dan is er geen geweten, geen overstijgend criterium om ons gedrag te leiden of te vormen.

De Gids. Jaargang 51 (1887):
Naar aanleiding van ‘het Grieksche vraagstuk.’(p. 257):
Zoo menigeen, die als een boetgezant zich aanstelt, is in waarheid slechts een volksvleier van eene min gewone en daardoor pikanter soort. Het ‘ridendo dicere verum’ is de vorm, waarin die lieden bij voorkeur hunne bezwaren uiten, omdat daarin, voor henzelven allerlereerst, hun gebrek aan ernst het langst zich verbergt. Maar die spottende aanklacht blijft, tevens, haast altijd zonder vrucht, daar de lach, waarmede de opmerkzaamheid, de bijval der toehoorders wordt gekocht, als eene bede om verontschuldiging klinkt voor de harde waarheden, die voorafgingen. Niet geheel vrij van die oppervlakkige sentimentaliteit was de behoudzucht bij voorbeeld van den gevierden blijspeldichter Aristophanes.

Raakt Trumps revolutie geworteld? (Martin Brill Volkskrant 11 oktober 2018 p. 22):
Hoofdtypes president
De vermaarde politicoloog Joseph Nye (die de term soft power muntte) onderscheidt twee hoofdtypes in de geschiedenis van het Amerikaanse presidentschap: transactional presidents en transformational presidents. Dat zijn geen kraakheldere termen en ze zijn ook moeilijk in het Nederlands te vertalen, maar ze vormen wel een goede aanduiding van een wezenlijk verschil. Aan de ene kant is er een groep presidenten bij wie een brede visie en een wervende (of brisante) stijl voorop hebben gestaan, aan de andere kant zijn er de presidenten die zich voornamelijk hebben gemanifesteerd als zakelijk ingestelde bewindvoerders.
Wat je ook van Trump vindt, het staat nu al buiten kijf dat hij behoort tot de categorie presidenten die de bakens verzetten. Van een heuse visie kun je weliswaar niet spreken, veeleer van een krachtige gut feeling, maar het effect is in zekere zin hetzelfde: een afgewogen beoordeling van de weerbarstige realiteit is niet aan hem besteed. Transformatie is het parool van zijn presidentschap, transformatie van het onbesuisde soort.
Darkness is good!
Dat de bewoner van het Witte Huis op z’n minst de pretentie moet hebben om de president van alle Amerikanen te zijn en een samenbindend gezagsdrager te zijn, is niet langer een leidend beginsel.

Sigmund Freud past het Über-ich toe, terwijl Carl Jung van het projectiemechanisme gebruik maakt.

Verkorte versie van het thema Ilya Prigogine, Marcelo Gleiser en Teilhard de Chardin gepubliceerd in GAMMA juni 2011.
"Het belangrijkste is dat we de strikte scheiding tussen twee culturen kunnen overstijgen. De geschiedenis van de westerse filosofie is een ongelukkige geschiedenis die alleen maar tot dualisme of monisme heeft geleid. In navolging van Spinoza zei Einstein ooit tegen De Gaulle dat we marionetten zijn zonder dit zelf te beseffen."

De pijl van de tijd bestaat echt interview met Ilya Prigogine7
"De ervaring van de pijl van de tijd en van de creativiteit is waar het in het leven om draait. En wanneer de wetenschap er geen vat op heeft, ligt dit aan de wetenschap en niet aan de realiteit. Je moet niet de fout maken van Einstein, die zei dat de tijd een illusie is. Degene die hem gelooft, hecht meer belang aan een wiskundige vergelijking dan aan de realiteit."
Bent u optimistisch gestemd over de toekomst?
'Ik had het net over Bruno en ik denk dat we in zijn situatie verkeren: we wachten op een vernieuwing van het denken. We staan op een bifurcatiepunt. Vele uitkomsten zijn mogelijk, maar we weten niet welke het uiteindelijk zal halen. Gaan we ten onder te midden van conflicten of wacht ons een vredige toekomst? We zullen het zelf moeten waarmaken. Vijftig jaar geleden opende Malraux de stichtingsconferentie van de Verenigde Naties met de woorden dat hij beschaamd was over het geringe aantal boeken van Verlaine, Baudelaire of Zola dat er gelezen werd. Dat is toch totaal anders geworden. Iedereen leest ze. Iedereen reist de wereld rond en maakt kennis met andere culturen. Dat heeft natuurlijk ook zijn schaduwzijden. Wanneer je bijvoorbeeld Egyptische piramiden wilt zien, heb je maar een paar minuten de tijd. Dan moet je plaats maken voor degenen achter je. Maar uiteindelijk is ook dat een verbetering. Net zoals Karl Popper ben ik waarschijnlijk de meest optimistische pessimist.'

Neoliberalisme, consumentisme, het ‘dreigende einde van de geschiedenis’* (Hans Komen Civis Mundi 4 augustus 2015):
*) Noot: de titel verwijst naar het boek Het einde van de geschiedenis van Francis Fukuyama over ‘de triomf van het liberalisme’. Inmiddels heeft hij zijn rooskleurige visie herzien voor een meer realistische visie. Zie S.W. Couwenberg, Wereldgebeuren sinds de jaren 60. Van linkse dominantie naar liberale triomf en Heeft de geschiedenis zin? en boekbespreking Francis Fukuyama, Political Order and Political Decay (Orde en verval )
De Geus: de achtergronden van het consumentisme in de liberale politieke filosofie bij Hobbes
Ook De Geus (p 53-58) schrijft in zijn boek Filosofie van de eenvoud over het historische verband tussen liberalisme en consumentisme. Hij traceert dit tot de liberale politieke theorieën van Thomas Hobbes en John Locke.
“Uit hun liberale politieke theorieën blijkt dat in de kapitalistische marktsamenleving de mensen in essentie worden gedreven door het nastreven van eigenbelang, en de wens om geld en bezittingen te accumuleren. Ten gevolge van deze algemene houding zijn zij echter niet langer in staat om hun behoeften, wensen en verlangens te beperken (Macpherson, 1975, The Theory of Possessive Individualism: Hobbes to Locke)…
Dit proces…van verzamelen…en accumuleren heeft… een ideale voedingsbodem gecreëerd voor onze op groei gerichte economieën en de moderne, vaak excessieve vormen van massaconsumptie.”(1)

Om de wereldpolitiek te duiden wordt het boek het CHAOSPUNT, de wereld op een tweesprong van Ervin Laszlo gebruikt.
De dynamiek van transfomatie: een kort uitstapje naar de chaostheorie
38: De ontdekking van het vlindereffect is verbonden met de kunst van weersvoorspelling en wortelt in de vorm die werd aangenomen door de eerste chaotische attractor toen deze door de Amerikaanse meteoroloog Edward Lorentz in de jaren zestig werd ontdekt.
46: De eerste stuwende kracht: de huidige welvaartsverdeling in de wereld is onhoudbaar.
48: De tweede stuwende kracht: onhoudbaarheid van overvloedig consumeren.
53: De derde stuwende kracht: de onhoudbare huidige groeipatronen in het mondiale geldstelsel.
55: De vierde stuwende kracht: de onhoudbaarheid van gevestigde maatschappelijke structuren.
57: De vijfde stuwende kracht: de onhoudbaarheid van de bevolkingsdruk op het milieu.
Naschrift - De wetenschappelijke achtergrond - Het chaospunt in het systeem perspectief
144/145: De met de nobelprijs voor natuurkunde onderscheiden fysicus Manfred Eigen heeft aangetoond dat de vorming van suprasystemen onder invloed van auto- en kruiskatalytische cycli de grondslag vormt van de evolutie van alle levensvormen op aarde.
De fysisch chemicus en expert in de thermodynamica Ilya Prigogine werd onderscheiden met de Nobelprijs nadat hij de wijze waarop kruiskatalytische systemen tot de evolutie van complexe systemen leiden [en de theorie over het zelforganiserende karakter van het universum, vert.] had uitgewerkt.
145: Fig. 7 brengt het Hermetisch Axioma Zo Boven zo Beneden; zo Binnen zo Buiten (lees collectief: binnen een natiestaat en buiten een stelsel van natiestaten) tot uitdrukking.

Mensenrechtenorganisatie OVD-Info (Jarron Kamphorst Trouw 26 augustus 2022):
‘We zijn constant aan het werk, omdat deze ziekelijke repressie maar niet stopt’

Russische presidentsverkiezingen 2018
Om zijn federale president te kiezen werden in Rusland op 18 maart 2018 de presidentsverkiezingen gehouden. Omdat Vladimir Poetin in de eerste ronde een absolute meerderheid van stemmen heeft verzameld, wordt er geen tweede ronde georganiseerd.
De vertrekkende president Vladimir Poetin loopt voor een tweede opeenvolgende termijn, een vierde termijn in totaal. In de peilingen die sinds de laatste presidentsverkiezingen zijn gepubliceerd krijgt hij regelmatig meer dan 50% van de stemmen.
Voor het organiseren van een ongeoorloofde bijeenkomst in Nizhny Novgorod, worden leden van het campagneteam van Aleksej Navalny gearresteerd door de politie, waaronder zijn stafchef Leonid Volkov, veroordeeld tot 30 dagen gevangenisstraf.
Navalny publiceert zijn electoraal manifest op 13 december 2017, twee dagen voor de officiële start van de campagne. Hij presenteert officieel zijn documenten om zich als kandidaat te registreren 24 december maar de CEC wees zijn kandidatuur de volgende dag af, onder verwijzing naar zijn veroordeling. Op dezelfde dag riep Navalny zijn aanhangers op om de verkiezingen te boycotten.
Tijdens het evenement georganiseerd op 28 januariin Moskou, waar volgens schattingen van de AFP 4.000 mensen bijeenkwamen (ongeveer 1.000 volgens een politieverklaring), werd Navalny gearresteerd door een tiental politieagenten. Op dezelfde dag verzamelden duizenden demonstranten zich in bijna 118 provinciesteden, waaronder Nizhny Novgorod, Cheboksary , Tomsk en zelfs in Jakoetsk . Volgens de Russische ngo OVD-Info zijn tijdens de protesten in het hele land minstens 180 activisten gearresteerd.

De in hoofdstuk 4 De positieve parameters van transformatie van het boek het CHAOSPUNT besproken transformaties, de regelkring Mythos, Theos, Logos en Holos (p. 66/76) reiken een oplossing aan. De transformaties van de Hermeneutische Cirkel correleren met de vier yuga’s. Om de evolutie van de mensheid op aarde een stapje verder te brengen draait het om een 'Individueel + Collectief' leerproces, met als symbool het panopticum. Net als bij 'De geleding der stad' kunnen onder invloed van auto- en kruiskatalytische cycli de vorming van suprasystemen 'Groepenstelsel - Dorpenstelsel - Stelsel van imperia - Stelsel van natiestaten - Mondiaal stelsel' met behulp van concentrische cirkels (concentrische watergolven) worden weergegeven.

Op de vleugels van de vlinder (Hassan Bahara interviewt Bahram Sadeghi de Volkskrant 19 oktober 2021 p. V4-5):
Sadeghi – kaalgeschoren hoofd, diamanten knopjes in zijn oren – schreef een boek (De aanslag die onze levens veranderde) waarin hij zijn leven in Nederland omschrijft als een gevolg van het vlindereffect, een lotsbepalend fenomeen dat zoveel inhoudt als: omdat A gebeurt, vindt elders B plaats.
A: In Egypte vindt een aanslag plaats.
B: Sadeghi belandt in Nederland en groeit uit tot een gerenommeerde journalist die onder meer schrijft voor de Volkskrant.

Leugen over Iraakse wapens heeft Colin Powell kapot gemaakt (Maral Noshad Sharifi de Volkskrant 19 oktober 2021 p. 8):
Colin Powell, een van de bekendste Amerikaanse politici, is maandag op 84-jarige leeftijd overleden aan complicaties na een coronabesmetting. Vooral zijn aandeel in de Irak-oorlog is niet meer uit de geschiedenis weg te denken.

Essay Een eeuwig heden Waar is de nostalgie van weleer? (Marian Donner De Groene Amsterdammer 23 augustus 2018 p. 36-39):
De technologische ontwikkelingen van de laatste 25 jaar gaan gepaard met een stagnatie in mode, kunst en entertainment. Door internet kan het heden het verleden niet meer van zich afschudden, waardoor het zichzelf ook niet kan vernieuwen.
Het is misschien wel het mooiste begrip dat er bestaat, al heeft alleen het Portugees er een woord voor: saudade. Die mix van geluk en verdriet, geluk om wat ooit was, verdriet omdat het voorgoed verdwenen is.
Eigenlijk is dit het stijlequivalent van Francis Fukuyama’s Het einde van de geschiedenis (1992). Met de overwinning van de liberale democratie, en haar bijbehorende vrije-markteconomie, zijn het de multinationals die de macht hebben gegrepen en aangezien die multinationals bovenal gekenmerkt worden door behoudzucht is de geschiedenis inderdaad gestopt. Er zullen nog steeds dingen gebeuren, schreef Fukuyama, en individuele smaken zullen natuurlijk veranderen. Maar wat de grote lijnen betreft blijft alles min of meer gelijk. Niet in de laatste plaats omdat subculturen zijn ingelijfd en alternatieven weggevaagd.
En dan is er nog internet. Noch Andersen, noch Fukuyama besteedt aandacht aan de invloed hiervan, maar waarschijnlijk kun je hierin de belangrijkste reden voor de culturele stagnatie van de afgelopen 25 jaar vinden. Nu bestaat het internet al sinds 1969 (toen nog een militair netwerk), maar het was pas in 1995 dat het wereldwijde web ontstond zoals we dat nu kennen, met e-mail, blogs en online shopping. Zonder twijfel is dat de grootste verandering geweest die de afgelopen decennia heeft plaatsgevonden: sindsdien communiceren en consumeren we niet meer hetzelfde, besteden we onze tijd niet meer hetzelfde, leven we niet meer hetzelfde. En toch, als je kijkt naar de essentie van internet, of wat het voor de gebruiker doet, is het niet meer dan een logisch vervolg op de uitvinding van het schrift of de boekdrukkunst.
‘Het einde van de geschiedenis zal een heel droevige tijd zijn’, schreef Fukuyama. ‘De strijd voor erkenning, de bereidheid om je leven te wagen voor een abstract doel, de wereldwijde ideologische strijd die opriep tot lef, moed, verbeelding en idealisme, zal worden vervangen door economische berekening, het eindeloos oplossen van technologische problemen, zorgen over het milieu en de bevrediging van geavanceerde eisen van de consument.’ Om daaraan toe te voegen: ‘In de posthistorische periode zal er geen kunst of filosofie zijn, alleen het voortdurend onderhouden van het museum van de menselijke geschiedenis.’
Fukuyama voelt het zelf, schrijft hij: ‘Een krachtige nostalgie naar de tijd toen de geschiedenis nog bestond.’ Zou je saudade naar saudade kunnen hebben? Een verlangen naar een verleden dat is afgerond en nooit meer terugkomt?
Wat ons wordt verkocht is een beeld van vroeger dat vooral berust op een vage hang naar de onschuld van de kindertijd. Het is een nostalgie-light, de Disney-versie ervan. Wat daaruit is weggefilterd is de zwaarte, het verhaal en het verdriet dat alleen jij kent. Wat ontbreekt is de pijn van het persoonlijke verlies, en de schoonheid daarvan. Wat mist is die scheur in de tijd, of moderner: de scheur in je persoonlijke tijdlijn.
De laatste mens, zou je kunnen stellen, is degene die geruststelling vindt in het feit dat hij nooit meer ergens afscheid van hoeft te nemen. De laatste mens, dat is degene die hij altijd al was.

In het universum is de verborgen 5e dimensie, de gebroken symmetrie, de medaille met twéé kanten een gegeven. De mensheid wordt daardoor op aarde uitgedaagd voor zijn "survival of the fittest" slimme 'en-en' oplossingen te bedenken. De wiskundige Benoît Mandelbrot stelt dat de werkelijkheid veel beter met zijn fractale geometrie kan worden beschreven. Het is net als met de telling van Pythagoras zeker een manier om op de complexe werkelijkheid grip te krijgen.
De gebroken dimensie van Mandelbrot heeft op het getal 1,618 van de Gulden snede betrekking.

Moeten we bang zijn voor AI? Over Singularitarianen en AItheïsten (Luciano Floridi De Groene Amsterdammer 17 mei 2018 p. 46-51 ):
En ten slotte moeten we ervoor zorgen dat AI ons menselijker maakt. Het serieuze risico bestaat dat we onze slimme technologieën zouden kunnen misbruiken, ten koste van het grootste deel van de mensheid en de hele planeet. Winston Churchill heeft gezegd dat ‘we onze gebouwen vormgeven en dat onze gebouwen ons daarna vormgeven’. Dit geldt ook voor de infosfeer en zijn slimme technologieën.
Singularitarianen en AItheïsten zullen hun discussies voortzetten over de mogelijkheid of onmogelijkheid van échte AI. We moeten tolerant zijn, maar we hoeven er niet aan mee te doen. Zoals Vergilius oppert in Dante’s Inferno: ‘Spreek niet over hen, maar kijk, en laat ze links liggen. ’Want de wereld heeft behoefte aan goede filosofie, en we moeten ons bekommeren om dringender problemen.

De Westerse beschaving, de Westerse cultuuroverdracht is aan verval onderhevig. In het interview van Donald Trump met redacteuren van de The Washington Post komt dit naar voren.

Deze stelling is gebaseerd op De Geheime Leer, Deel I p. 563: ‘De kracht is daarom niet in het atoom maar in de ruimte die de atomen van elkaar scheidt (zeropoint source, het neutrale centrum, eros = fohat). Evolutie vindt door emanatie plaats.

Zowel Nederland (Pieter Klok p. 10 en Marieke de Ruiter de Volkskrant 18 augustus 2021 als het Verenigd Koninkrijk (de Volkskrant 18 augustus 2021 p. 18) kampen met een personeelstekort.

"We moeten allemaal strijders worden": waarom Jonathan Holslag bij het leger gaat (Joël De Ceulaer DeMorgen 8 juni 2018):
VUB-prof Jonathan Holslag wordt reservist bij het leger. Een gesprek over de stand van de wereld, van de VS tot Vlaanderen. "Het nationalisme van Vlaams Belang en N-VA, dat is: iedereen naar de Primark en drie soldaten voor de ingang. Een vorm van decadentie."

N-VA Analyse van een politieke ideologie (Ico Maly 2012):
3.2.2. De antiverlichtingsbeweging als een politieke strijd (p. 120):
De antiverlichtingsbeweging is, zoals de verlichting, een complexe en veelzijdige beweging met verschillende lagen en stemmen. We kunnen in de woorden van Foucault83 producenten (zoals Burke en Herder), reproducenten (zoals Renan, maar ook Wagner, Taine, de Maistre, Berlin) en consumenten ontwaren. Dat betekent dat die antiverlichtingsbeweging niet één consistente theorie naar voren brengt. Dit sluit echter niet uit dat er wel degelijk een duidelijke dominante logica en coherentie te destilleren valt. Het is deze coherentie, de ‘idée-mère’ zoals de Tocqueville ze noemt, waarnaar we hier op zoek gaan.
4.2.4. Een Burkeaans identiteitsconcept (179):
N-VA vermijdt een zuivere ‘Blut und Boden’-visie, zoals het Vlaams Blok die uitdraagt, door de Burkeaanse ‘morele gemeenschap’ te beklemtonen. Het zijn die ‘gedeelde (werkbare) waarden’ van de gemeenschap die de kern van haar identiteitsconcept vormen, de kern van haar ‘concentrische cirkels’. Men mag daarnaast eender wat zijn, als men die ethische kernwaarden deelt, dan is het goed, dan is men een ‘goede Vlaming’. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat De Wever samen met onder andere Jan Peumans actief oproept om ‘de Vlaamse identiteit’ te gaan versterken. In zijn 11 juli-toespraak stelt Peumans het scherp: ‘De Vlaamse deelstaat streeft ernaar om dat gebrek aan identiteit op te vullen en onderstut een Vlaamse identiteit die zou moeten leiden tot natievorming.’129

STRUCTURELE VERANDERINGEN IN DE ZORGSECTOR (september 2016, Wat is persoonsvolgende financiering?):
Centraal in het Plan 2020 staat het idee van de 5 concentrische cirkels. Dit model visualiseert de zorg en ondersteuning aan personen met een handicap door middel van een dynamisch ondersteuningssysteem dat dus bestaat uit vijf concentrische cirkels. Elke cirkel staat voor een partij die een rol kan opnemen in de zorg en ondersteuning aan personen met een handicap:
1. Zelfzorg: de zorg en ondersteuning die de persoon met een handicap zelf opneemt
2. Gebruikelijke zorg: de normale dagelijkse zorg en ondersteuning die gezinsleden die onder hetzelfde dak wonen geacht worden voor elkaar op te nemen
3. Informele zorg en ondersteuning die geboden worden door familie, vrienden en/of informele contacten
4. Professionele zorg en ondersteuning vanuit reguliere diensten: diensten maatschappelijk werk, centra algemeen welzijnswerk, diensten gezinszorg, initiatieven kinderopvang... Deze vorm van ondersteuning is voor alle burgers toegankelijk.
5. Professionele zorg en ondersteuning door het VAPH gefinancierd

De gelijkvormigheid op elke schaal en de eonenhypothese , de relatie tussen de complexiteit van het kleine en het grote, geeft Gerrit Teule in zijn boek Hebben wij een ziel? Zo ja, waar dan? in het figuur op p. 299 'eon - Atoom - Cel - Lichaam - Planeet' weer. In het boek Hoe wordt je een stoïcijn? van Massimo Pigliucci toont figuur 4.1 op p. 63 vijf concentrische cirkels 'zelf – verwanten – medeburgers – landgenoten – mensheid'. Het achterliggende idee is dat we onszelf erin moeten oefenen om de mensen in de buitenste cirkels op dezelfde manier te behandelen als de mensen in de cirkels die ons meer nabij zijn.

De gelijkvormigheid op elke schaal, de wet van analogie staat voor Eeuwige wederkeer, lees perpetuum mobile, die met behulp van de getallensymboliek van Pythagoras, de lemniscaat en de Hermeneutische Cirkel tot uitdrukking kan worden gebracht. Leren is een groeiproces, een bewustwordingsproces.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), duurzaam ondernemen of maatschappelijk ondernemen is een vorm van ondernemen gericht op economische prestaties (profit), met respect voor de sociale kant (people), binnen de ecologische randvoorwaarden (planet): de triple-P-benadering.

Fred Matser boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde, Ervin Laszlo (p. 348):
Het geëvolueerde bewustzijn van één individu kan zich op die manier verbreiden en groeien; en als het weerklank vindt in het denken van een geheel nieuwe cultuur, kan het heel de beschaving naar een hoger plan tillen. Dit moet een wereldomvattende verheffing zijn, want de (over)heersende beschaving – de mechanistische, manipulerende en versplinterende beschaving van het industriële tijdperk – is al wereld omvattend. Toch behoeft de nieuwe beschaving - anders dan de huidige – niet monolithisch te zijn. Zij kan streven naar eenheid, onder het aanmoedigen van verscheidenheid, en zo organisch en ‘systematisch’ tegelijk zijn. Dit zijn de principiële inzichten die de grondslag vormen waarop de Club van Boedapest steunt. Zij komen tot uiting in het tweeling motto van de Club ‘Je kunt de wereld veranderen’ en ‘Op naar een wereldomvattende beschaving’.

De door Fred Matser in zijn boek geformuleerde zeven sleutelprincipes voor persoonlijke en planetaire transformatie sluiten op de zeven wijsheidssleutels aan.

Hoe verhouden zich geest en materie (kies: A. BBM, vervolgens: 9. Chaos-tentoonstelling, slide 8)?

Jordy Noom: Vroeger was de gehele maatschappij door iedereen te overzien en te begrijpen. Vandaag de dag valt het niet meer te bevatten, er is simpelweg teveel informatie, teveel invloeden, teveel keus. We werken toe naar een soort van leven in modules, iedereen werkt zijn taken uit in zijn omgeving en leeft daarin. Niemand is hier echter van doordrongen en iedereen probeert wanhopig grip te krijgen op het geheel. We gaan een geheel nieuw tijdperk in waarin het hele systeem drastisch omgegooid zal moeten worden. De manier waarop mensen denken, werken... leven.

Ervin Laszlo Derde millennium: de visie (Theosofia juni 2001)
Tijdens een toespraak op 21 februari 1990 voor het Congres van de Verenigde Staten die in gezamenlijke zitting bijeen waren zei de Tsjechische schrijver-president Václav Havel: ‘Zonder een wereldomvattende omwenteling in de sfeer van het menselijk bewustzijn zal niets ten goede veranderen.... en de catastrofe waar de wereld op afstevent - de ecologische, sociale, demografische, of algehele ineenstorting van de beschaving - zal onvermijdelijk zijn.’ Hij had gelijk. We kunnen niet het hoofd bieden aan de transformatie van onze economische, sociale, en ecologische systemen zonder een overeenkomstige transformatieproces van ons bewustzijn.

Afscheid van ‘Tsjechiës geweten’ (Jan Hunin de Volkskrant 24 december)
Op zijn best proberen ze de vijand met humor te lijf te gaan, zoals de brave soldaat Svejk, de fictieve antiheld uit de roman van Hasek. Die dreef zijn meerderen tot wanhoop door hun bevelen letterlijk op te volgen. Die houding levert grote literatuur op, maar laat voor het idealisme van Havel weinig ruimte. Zoals door de Tsjechischeminister van Buitenlandse Zaken Karel Schwarzenberger tijdens de uitvaartplechtigheid werd opgemerkt leefde zijn vriend onder het motto: ‘Waarheid en liefde moeten leugen en haat overwinnen.’ Toch is er hoop. David Venclik (27), een geschiedenisleraar die wel naar de Burcht is gekomen, gelooft dat de dood van Havel iets heeft losgemaakt bij zijn landgenoten, zeker bij diegenen die niet belast zijn door het verleden. Tsjechië zou zijn integriteit goed kunnen gebruiken. Er gaat geen week voorbij of er duikt wel een of ander corruptieschandaal op.

De 4e dimensie tijd maakt feedback en feedforward (bio- en neurofeedback) besturing mogelijk.
We leven echter in het nu (De Geheime Leer Deel I, p. 67). Het nu staat tussen verleden en toekomst.

Om de in het boek het CHAOSPUNT de wereld op een tweesprong gesignaleerde vijf stuwende krachten van de chaos aan te pakken is een integrale zienswijze nodig. Om het dilemma van de alle met elkaar verbonden dilemma’s te doorbreken is, zoals Ervin Laszlo stelt, een nieuwe manier van denken nodig. Ervin Laszlo, maakt in zijn boek ‘het CHAOSPUNT de wereld op een tweesprong’ onderscheid tussen Mythos (Antieke filosofie), Theos, Logos en Holos:

Natuurlijke kringloop	Triade en Tetrade:	Accent van het aanzicht ligt op:	Kernkwadrant (5D-concept):
1. Mythos (-???? - 500)	1. Oude Testament	Rechtvaardigheid	4. Creativethink
2. Theos (-500 - 1500)	2. Nieuwe Testament	Universaliteit van mensenrechten	3. Zelforganisatie
3. Logos (1500 - 2000)	3. Verlichting	Gelijkheid, gelijke kansen voor iedereen	2. Groupthink
4. Holos (2000 - ????)	4. Integratie	Rechtvaardigheid en Gelijkheid	1. Chaos

Het kernkwadrant rechts laat de ommekeer zien. Hoe we ons dus weer met de natuurlijke kringloop van de schepping (1 t/m 4 van boven naar beneden) kunnen verbinden. Het 5D-concept en het Ether-paradigma brengen de ommekeer, de kwintessens tot uitdrukking. Het Ken uzelve leidt er toe dat we op chaos en groupthink grip kunnen krijgen.

De bijlage Triade + Tetrade laat zien dat in het holos tijdperk de beschavingstransformatie op eerdere transformaties voortbouwt. De kern is nog steeds verbeter de wereld en begin bij jezelf. Paul Stamsnijder: Echte schoonheid zit van binnen. Het vertrouwen in het bedrijfsleven wordt niet alleen hersteld door stringentere wetgeving, maar ook door meer transparantie over het functioneren van ondernemingen en beter gedrag van hun medewerkers. En dat laatste wordt voor het overgrote deel bepaald door de identiteit, de normen en waarden, van de organisatie. Want managers die zich betrouwbaar gedragen, verhogen niet alleen de motivatie van medewerkers, maar verbeteren ook het imago van het bedrijf tegenover de buitenwereld.

In het volgende hoofdstuk en de bijlage wordt de rechter kolom toegelicht.

Het eerste rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome markeert het begin van een chaotischer periode. In zijn boek het CHAOSPUNT laat Ervin Laszlo zien dat de integratie fase duidelijk stagneert. Er zelfs van desintegratie, een ‘te verwachten’ chaospunt kan worden gesproken. De ongelijkheid in de wereld neemt toe. De holos-beschaving neemt duidelijker vormen aan wanneer aan de oude boodschap van rechtvaardigheid en gelijkheid door ons denken op grotere schaal inhoud wordt gegeven. De Club van Rome heeft met name het debat met betrekking tot de complexe relatie tussen het Welzijn en de Welvaart gestimuleerd en beoogt het korte termijn denken van een meerderheid van de politici te doorbreken.

Het cruciale ‘chaospunt’, het instabiele, kritieke punt waar Ervin Laszlo op wijst heeft betrekking op waar kiezen we nu voor evolutie of degeneratie (zelfvernietiging, zelfdestructie). De chaos en wanorde, die we met onze vijf zintuigen in de buitenwereld waarnemen is in belangrijke mate een gevolg van de innerlijke wereld. Het betekent dat we voor een belangrijk deel van de chaos die we aantreffen zelf verantwoordelijk zijn. Wanneer we niets doen zullen we ongetwijfeld een point of no return bereiken. Een positieve verandering, een keerpunt in het denken ontstaat door bewust voor een duurzame samenleving te kiezen. De chaos die ontstaat door een natuurramp blijft hier buiten beschouwing.

Morele kompas:	Culturele evolutie	Reciprociteit:	Innovaties:	Principes:	Ethiek:	Hoofdstuk
4. Lemniscaat	Zo beneden, Zo boven	Wat	Unificatie			8.4
3. Verticale as	Morele kompas	Hoe	Duurzaamheid	Broederschap	Integratie	8.3
2. Kwalitatieve as	Filosofie en Ethiek	Wat	Kerk en Staat	Vrijheid	Vrijheid	8.2
1. Kwantitatieve as	Psychologie en Sociologie	Hoe	Democratie	Gelijkheid	Rechtvaardigheid	8.1

In 1978 is onder regie van Ervin Laszlo het derde rapport Model voor de mensheid: verslag aan de Club van Rome over de ontwikkeling van de wereldgemeenschap en de doelstellingen van landen en volkeren met betrekking tot bevolking, milieu, grondstoffen en economie gepubliceerd.

Ervin Laszlo schrijft in zijn boek Kwantum shift in het wereldbrein (p. 10):
Wij leven in een tijdsgewricht van bifurcatie waarin zich een fundamentele verandering in onze wereld voltrekt: een macroshift.
27: Bifurcatie doet zich onveranderlijk voor waar complexe systemen een onomkeerbare verandering ondergaan.
De evolutie van complexe biologische én maatschappelijke systemen verloopt via bifurcaties.

George Bush boek Wij zullen overwinnen - Over oorlog, terrorisme en vrijheid
"Wij zullen overwinnen" is een historisch document: George W. Bush in zijn eigen woorden. Het is een verzameling redevoeringen waarin de president probeert de Verenigde Staten en andere landen te winnen voor de oorlog tegen het terrorisme na de aanslagen van 11 september 2001. Het boek omvat Bush' eerste woorden in het openbaar terwijl het World Trade Center in brand stond, zijn verklaringen over Osama bin Laden en de Taliban, drie belangrijk State of the Unions, de presidentiële beslissing om het regime van Saddam Hoessein omver te werpen, en nog veel meer. "Wij zullen overwinnen" geeft een goed beeld van het denken van het Bush-regime. Bush heeft een missie: de wereld veranderen. En hij is vastbesloten deze missie te volbrengen - met verstrekkende gevolgen voor ons allen.

Wesley Clark boek Moderne Oorlogen Winnen een analyse van de Amerikaanse geopolitiek
Hij levert ongezouten kritiek op het huidige beleid van het Witte Huis en het Pentagon. Hij pleit intens voor een nauwere samenwerking tussen Europa en de Verenigde Staten en een multilaterale buitenlandpolitiek. Zijn argumenten zijn helder en goed onderbouwd. Dit boek is een must voor een ieder die is geinteresseerd in het veiligheidsbeleid van de Verenigde Staten in het algemeen en de verhoudingen tussen de Oude en de Nieuwe Wereld in het bijzonder. Een van de betere politieke beschouwingen over het huidige Amerikaanse veiligheidsbeleid.

De crux van het rapport 'E i V' heeft op het verslag Lofrede van George Bush op George Bush van Arie Elshout in de Volkskrant van 17 november 2014 (p. 6) betrekking:
Tegengesteld
Het is zo'n moment aan de feesttafel, waar je de gedachten van ooms en tantes ziet afdwalen. Bush senior bleef altijd zijn voorzichtige zelf. Dat kan van zijn zoon niet worden gezegd. Diens beleid als 43ste president was vaak tegengesteld. Het is het verschil tussen een president die halt hield bij de grens van Irak in 1991 en een die doorpakte in 2003. Junior schrijft dat hij de steun van zijn vader had, zowel voor zijn besluit om president te worden als om Irak binnen te vallen. Dat kan: mogelijk prevaleerde emotionele vaderliefde op cruciale momenten boven rationele bedenkingen.
Zeker is dat vertrouwelingen van senior tegen de inval in Irak waren en dat George en Barbara Bush meer een president hadden gezien in broer Jeb.
George W. had namelijk altijd iets rebels gehad. Volgens biografen wilde hij helemaal op zijn vader lijken, de oorlogs- en sportheld, en toen dat niet lukte, besloot hij het tegendeel te worden, met alle gevolgen van dien voor Amerika en de wereld. Dat de gewezen rebel zich nu in het boek volledig vereenzelvigt met de vader kan betekenen dat hij tot inkeer is gekomen, schreef iemand.
Hij heeft zich toegelegd op schilderen en schrijven en heeft met het boek een liefdesverhaal afgeleverd over zijn vader, ook al verzwijgt hij dat die relatie soms iets van een onmogelijke liefde heeft gehad.

Paul Robeson (Sascha Bronwasser Volkskrant 11 juni 2018 V3):
De atleet en intellectueel Paul Robeson (1898-1976) volgt als een van de eerste zwarten in de VS een rechtenstudie. Hij werkt kort als jurist maar staakt zijn werk na racistische behandeling op een advocatenkantoor. Als zanger en acteur is hij in tientallen theaterstukken en films te zien. Vanaf de jaren dertig toert hij veel door Europa en spreekt daar over sociale en politieke onderwerpen. Hij reist veelvuldig naar Rusland. Terug in de VS richt hij de American Crusade Against Lynching op. Van 1953-1958 wordt hem zijn paspoort afgenomen en kan hij niet reizen. In 1953 ontving hij de Stalin Peace Prize. Zijn teleurstelling in het Russische regime zou de oorzaak zijn geweest van latere depressies. De installatie End Credits, schermen met eindeloze reeksen FBI-documenten, is nu te zien op het Holland Festival.
Elke verplaatsing, elke uitspraak, elk gesprek. Welke jas iemand droeg, wie hij de hand schudde, of hij kuchte aan de telefoon. Wanneer iemand een verdacht object is voor de staat en de geheime dienst, wordt alles vastgelegd, zwart op wit.
De installatie bekijken werkt in eerste instantie verlammend, op het tweede plan begin je handschriften te herkennen en namen, en een vermoeden te krijgen van het krankzinnige apparaat dat werd opgetuigd om alleen deze ene man te kunnen volgen. En je krijgt als bijkomend effect, in een tijd dat privacy een bijna vergeten woord wordt, weer scherp voor ogen wat het betekent als de staat je die privacy totaal ontneemt. Zoals Steve McQueen in het openbare interview gisteren (zie onderaan dit artikel) opmerkte: vandaag de dag zijn wij allemaal Paul Robesons.

Segers en de zijnen zoeken de bezieling in Rutte III (Raoul du Pré Volkskrant 11 juni 2018 p. 14):
'Dure belofte'
Dankzij Putters kwam volgens Segers een belangrijke zin terecht op de eerste bladzijde van het regeerakkoord: ‘Wij willen dit land beter maken, nadrukkelijk ook voor de mensen die nu het gevoel hebben dat de overheid er niet meer voor hen is.’ Segers: ‘Dat is een dure belofte van een coalitie van vier partijen aan Nederland. En ik herinner ons, het kabinet, de coalitie, Mark Rutte eraan. Hiervoor doen we het, om vertrouwen te herstellen waar nu nog veel wantrouwen is.’
Volgens die ‘Kim Putters-toets’ kon Lelystad niet overhaast openen, betoogde Segers. En diezelfde toets zal hij loslaten bij de verdere besluitvorming over het gaswinningsgebied in Groningen. ‘Deze week hadden we een publieke tribune vol Groningers die het gevoel hadden dat de overheid er al jaren niet meer voor hen is. Hoe pijnlijk ook, ik snap het wel. En het is onze opdracht om te doen wat we kunnen om Groningers dezelfde veiligheid te geven als de rest van Nederland. We hebben een ereschuld richting Groningen en we hebben de dure plicht om die in te lossen!

Niemand aan de knoppen (René Cuperus Volkskrant 11 juni 2018 p. 19):
Soms bekruipt me opeens een Joris Luyendijk-gevoel. Die schreef in zijn bestseller over de wereld van het Grote Geld mooi op hoe hij tot de schokkende ontdekking kwam dat er tijdens de financiële crisis niemand in de cockpit zat. ‘Dit kan niet waar zijn.’ We denken als burgers dat de boven ons gestelden alles goed in de hand hebben en met verstand en wijsheid de wereld besturen, maar stel nu eens dat dat niet zo is? Dat de samenleving feitelijk aan zichzelf is overgeleverd? Dat niemand echt aan de knoppen zit? Sterker nog: dat er helemaal geen knoppen zijn?
Ik had dat gevoel bij die vreselijke varkensbarbecue-actie bij moskeeën van Pegida. Die is met een sisser afgelopen, maar had ook heel anders kunnen eindigen. Waar ik me aan gestoord heb, is het gebrek aan politieke moed in deze affaire. Pegida had door politici/bestuurders tot de orde geroepen moeten worden. Niet met een laffe openbare-ordemaatregel, maar met een normatieve interventie. Wat werd de samenleving hier aan zijn lot overgelaten! Zonder enig moreel leiderschap. In plaats daarvan democratisch ongemak in rechtsstatelijke mist.
Politiek en bestuur kunnen zich deze laconieke gelatenheid in de komende tijden helemaal niet meer veroorloven. We beleven de terugkeer van de rauwe krachten van de geschiedenis. De liberale wereldorde staat onder hoogspanning en binnenlands staan sociale cohesie en toekomstvertrouwen onder druk. Deze politieke generatie zal op de bres moeten om ons samenlevingsmodel overeind te houden en te verdedigen. Is daarvoor voldoende urgentiegevoel aanwezig?
Er wordt veel lippendienst bewezen aan ‘de gewone Nederlander’, ‘het populisme’ en de nieuwe scheidslijnen in de samenleving – tot vervelens aan toe zelfs – maar tot wezenlijke politieke en economische koerswijzigingen heeft dat niet geleid.
Minder lippendienst, meer interventies die het verschil maken. De politiek moet zich bewuster worden van haar eigen naarbinnengekeerdheid, daar waar het mediapolitiek complex genoeg heeft aan zichzelf en zwelgt in Kamervragen. Waar de Haagse bestuurstorens de overheids- financiën voor de reële economie houden en het labyrint van het openbaar bestuur gelijkstellen met de reële samenleving. Met een lege cockpit zullen we de rauwe krachten van de geschiedenis niet kunnen beheersen.

Marcel van Dam Gij zult renderen of ten onder gaan (Volkskrant 24 april 2015):
In zijn boek over de ontsporing van de financiële sector ontdekte Joris Luyendijk tot zijn ontzetting dat de cockpit van waaruit een grote bank wordt aangestuurd leeg is. Prachtig dat een boek over dat onderwerp zo'n succes heeft. Dat geeft hoop. Maar de bankencrisis is onderdeel van een groter en fundamenteler probleem. Het gaat om de aansturing van de samenleving als geheel. Ook in de cockpit van het ruimteschip aarde zit niemand die aan de knoppen draait. Wel een spook dat met een onzichtbare hand, niet gehinderd door moraal of mededogen, de wereldbevolking een amorele toekomst opdringt.
Wij accepteren dat alle publieke normen ondergeschikt worden gemaakt aan de rendementsnorm.
De rendementsnorm is simpel omdat die kan worden vertaald in getallen. Omdat die norm goed aansluit bij wensen uit ons reptielenbrein, wordt geaccepteerd dat alle andere publieke normen er ondergeschikt aan worden gemaakt. Alles wat in meer dan honderd jaar aan beschaving is opgebouwd om de nevenschade van het kapitalisme te beperken wordt nu in een 'race to the bottom' weer afgebroken. Verschillen tussen mensen worden groter, humanitaire waarden worden ingeruild voor individueel gewin, rechten van onrendabelen worden vergruizeld, grondstoffen worden uitgeput, en alles wat kan branden wordt verbrand om nog meer dingen te kunnen produceren die we niet nodig hebben.
Marcel van Dam heeft echter ongelijk dat er in de cockpit van het ruimteschip aarde niemand zit die aan de knoppen draait. Tussen de verkoper en de koper (kredietverleners en schuldenaren), de aanbodzijde en de vraagzijde zit voor beide partijen de stem van het geweten. Uiteindelijk zijn we het allemaal zelf, die de chaos creëren. De roep om een krachtige leider vloeit uit ons collectief onbewuste voort. Het is het collectieve spiegelbeeld van de 'bv-Ego', onze individuele zwakte.

Burgerschap in het Engels (Martin Sommer Volkskrant 9 juni 2018 Opinie p. 5):
Hoe je kunt werken aan burgerschap en tegelijk het Nederlands afschaffen.
Arie Slob wil het burgerschapsonderwijs opfrissen. ‘Verduidelijken’ heet dat in het wetsvoorstel van de minister en heel duidelijk is het nog niet. Verduidelijken klinkt ook niet alsof hij er zin in heeft. De meest radicale vernieuwing is dat ‘sociale integratie’ als doel van burgerschap ‘sociale cohesie’ wordt. Niet heel ambitieus, maar Slob komt dan ook uit een christelijk huiverige hoek voor inperking van de onderwijsvrijheid.
Het toeval wil dat het over tien dagen precies anderhalve eeuw geleden is dat Thorbecke zijn Grondwet van 1848 aan de Tweede Kamer aanbood. Het kan geen kwaad over burgerschap nog eens bij de oude Thor te rade te gaan. De man van 1848 sprak niet van burgerschap maar van staatsburgerschap. Dat was het nieuwe aan zijn Grondwet: de burger werd betrokken bij de staat. Voordien onder de standenmaatschappij was macht privébezit. Familie, stand of protectie bepaalden of je deel had aan de macht of niet. Daaraan kwam in 1848 een einde, met de invoering van de gelijkheid voor de wet. Staatsburgerschap betekende dat de burger meebepaalde wat het algemeen belang was.
Daarvoor moest de burger omhoog reiken. Vandaar Thorbeckes bemoeienis met de HBS, de Hogere Burger School, die moest helpen invulling te geven aan de gezamenlijkheid. Staatsburgerschap was dus je afwenden van het particuliere van de standenstaat. In termen van Freud moest de burger van het Es naar het Ich worden geleid, van je eigen kleine ik naar een hogere vorm van gemeenschappelijkheid. Ergens voltrok zich een copernicaanse omkering, omdat burgerschap in Nederland zoiets is als gewoon jezelf zijn.

Links moet de natiestaat terugveroveren (Martin Sommer Volkskrant 9 juni 2018 p. 6-8):
Het nieuwe boek van de Amerikaanse hoogleraar Mark Lilla is een harde kritiek op links, dat volgens hem door een obsessie met identiteit het landsbelang uit het oog verliest. ‘Ze kunnen de groepen waarvoor ze zeggen op te komen niet beschermen.’
In Amerika regeert Trump, in Europa is veel onrust. Ziet u hier ook tekenen van trumpism of zijn de verschillen te groot?
‘Tot zover mijn vrolijke berichten voor Europa’, sluit Lilla het gesprek ironisch af. ’s Avonds in het voorprogramma van ‘Le nationalisme c’est la guerre’ is hij evenmin opgewekt, maar wel duidelijk. ‘Politiek verdraagt geen vacuüm’, zegt hij. ‘Mensen verlangen hartstochtelijk' naar verbanden die hun persoonlijke vrijheid niet in de weg zitten. En als er op dit verlangen geen redelijk en fatsoenlijk antwoord komt, dan zullen ze hun toevlucht nemen tot onredelijke, nationalistische en reactionaire antwoorden. Ik wou dat ik beter nieuws had. Maar het leven bestaat uit moeilijke keuzes en dit is er een van.’

Verdeel de lusten en de lasten van de groene revolutie eerlijk (Michiel Hulshof & Koen Straver 9 juni 2018 Opinie p. 2-3):
Zonder ingrijpen zal de nieuwe energietransitie leiden tot nieuwe ongelijkheid. Michiel Hulshof en Koen Straver pleiten voor ‘energie-rechtvaardigheid’. Voorkom dat het klimaat de nieuwe splijtzwam wordt.
Mattheüs-effect
Dan hebben we nog het probleem dat het best wordt samengevat in de beroemde Bijbelpassage: ‘Want wie heeft, zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen.’ Wie nu kan investeren in groene energie profiteert het meest. Wie niet kan investeren, gaat er op termijn op achteruit. Onderzoek van CE Delft in opdracht van Milieudefensie, FNV, de Woonbond en de ngo Tax Justice berekende de gevolgen van dit ‘Mattheüs-effect’: Nederlanders met een bruto-inkomen van maximaal 17.646 euro gaan in 2021 zo’n 6 procent van hun inkomen aan energie betalen. Als we niets doen, kan dat oplopen tot 17 procent in 2050.
Wij pleiten voor ‘energie-rechtvaardigheid’ als toetsingskader voor nieuw beleid: stimuleer duurzaam vervoer, maar bedenk wat je doet met eigenaren van derdehands diesels. Plaats die windmolen, maar vraag je af wat de omwonenden daaraan hebben. Haal dat aardgas uit je stad, maar verzin een oplossing voor woningeigenaren met weinig geld. Sluit die kolencentrale, maar school de werknemers om. Prijs die lokale energiecoöperatie, maar zorg dat iedereen er lid van kan worden. Kortom: bedenk niet alleen wat goed is, maar ook voor wie en voor wie niet.
Om dit goed te doen, moet de overheid meer onderzoek doen naar de gevolgen van de energietransitie. Pas als we duidelijk weten hoe de lasten en lusten precies worden verdeeld, kunnen ethisch onderbouwde keuzes worden gemaakt. Zo kan een nieuw energie-drama worden voorkomen.

De vertrolling van de Amerikaanse geest (Ross Douthat de Volkskrant 24 februari 2018, Opinie p. 8):
De pogingen van de Russen de verkiezingen te beïnvloeden zijn zeker aanklachten waard, maar moeten niet leiden tot achtervolgingswaanzin en hysterie, schrijft Ross Douthat.
De fixatie op Rusland is, in het slechtste geval, een manier om de tweede keus te maken zonder toe te geven dat je hem hebt gemaakt, om te doen alsof je door het verpletteren van je landgenoten in werkelijkheid verraders en buitenlandse vijanden aan het bevechten bent.
De verkiezing van Trump was een plotselinge schok in een langdurig conflict. Maar het doet ons geen goed ons in te beelden dat de echte dreun van buiten onze grenzen kwam, terwijl het in werkelijkheid een uniek verhit moment was in onze eigen koude burgeroorlog.

Zodra de troepen weg zijn stort het Westerse bouwsel in (Bert Lanting 'de Volkskrant'' 28 mei 2015):
Afghanistan is een nieuw bewijs dat interveniëren een lastig bedrijf is. Het geloof dat vrijheid automatisch tot vrede leidt, ligt aan diggelen.
Verwarrend
Na de Arabische Lente ligt het geloof dat vrijheid automatisch tot welvaart en vrede leidt, definitief aan diggelen. Syrië, Jemen en Libië zijn weggezonken in geweld. De onaangename conclusie is dat onvrijheid in die regio in de praktijk vaak meer vrede heeft gebracht.
Als er lessen kunnen worden getrokken uit de recente westerse bemoeienis met het Midden-Oosten, zijn die uiterst verwarrend. Aanhangers van de Realpolitik betogen dat het ingrijpen in Libië heeft aangetoond dat humanitaire interventies meer risico's dan voordeel opleveren: sinds de val van de Libische leider Moammar Kadhafi is het land in een chaos beland. Maar pleitbezorgers van het ingrijpen betogen dat het juist aan de nazorg ontbrak. Als het Westen de Libiërs na de val van Kadhafi had geholpen een democratie op te bouwen, was het land niet ten prooi gevallen aan rivaliserende milities. Of die aanpak zou hebben gewerkt, valt niet te bewijzen. In ieder geval zou het Westen dan troepen hebben moeten sturen om de Libische milities te ontwapenen. Kortom, ingrijpen in een wespennest.
Dat het Westen nu met een nieuwe dreiging wordt geconfronteerd in Syrië, valt niet te ontkennen. Maar in Irak is het succes van Islamitische Staat juist het gevolg van ingrijpen door de VS en hun half mislukte pogingen tot nation building. Door Saddam Hussein ten val te brengen en de oude machtsstructuur tot op de grond af te breken, zaaiden de VS het zaad voor het oplaaien van het sektarische conflict tussen de sjiieten - nu opeens aan de macht - en de soennieten, die zich onderdrukt voelen door het nieuwe bewind in Bagdad.
Ook in Afghanistan zijn de resultaten van militair ingrijpen en bijna veertien jaar van westerse nazorg pover. Dankzij de aanwezigheid van een enorme westerse troepenmacht leek het land even de goede richting in te slaan. Om de gunst van de bevolking te winnen, vormden de geallieerden speciale 'provinciale reconstructieteams' die zich niet alleen met de veiligheid, maar ook met de opbouw bezighielden. Maar ook die idealistische constructie blijkt niet erg diepe wortels te hebben geschoten in de barre Afghaanse grond. Zodra de troepen weg zijn, stort het bouwsel ineen.

'Trump heeft Europa nog net niet de oorlog verklaard' (Dirk-Jan van Baar Volkskrant 5 februari 2015):
Dat de idiotie nu van rechts komt in plaats van links, past in dat plaatje en ligt in het verlengde van de aan Churchill toegeschreven uitspraak dat de antifascisten van vandaag de fascisten van morgen zullen zijn. Rechtse bloggers citeren zulke woorden graag en betitelen de EU constant als EUSSR of (óók leuk) sprookjesland.
Dat diezelfde EU, die vreedzaam tot de grenzen van Rusland is opgeschoven, het grootste succes is van de naoorlogse Amerikaanse politiek wordt gevoeglijk vergeten. Volgens Derk Jan Eppink, die de Brexit en de zege van Trump persoonlijk heeft voorspeld als uitkomst van de welkompolitiek van Angela Merkel, maakt die hele sprookjesperiode van zeventig jaar nu plaats voor terugkeer naar een op macht gebaseerde Realpolitik die doet denken aan de negentiende eeuw.
Overleeft de EU de wereldorde van het eigenbelang? (Derk-Jan Eppink Volkskrant1 februari 2017):
Elke dag wordt de wereld wakker met de vraag: wat gaat Trump vandaag doen? Het is eenvoudig: hij doet wat hij zegt. De Europese politiek kent de omgekeerde logica: men zegt het ene, doet het andere. 'America First' ontlokt morele veroordeling, maar de meeste landen behartigen eerst hun eigenbelang. 'America First' forceert een nieuwe wereldorde met Amerika, Rusland, China, het Verenigd Koninkrijk en Europa. Overleeft de EU, die zich ooit definieerde als het 'Rijk van de Goede Bedoelingen', de wereldorde van het eigenbelang?

Jaagt Trump nieuwe wapenrace aan? (Arie Elshout Volkskrant 25 februari 2017 p. 3):
Zelfbeheersing
Met zijn uitspraak dat Amerika de sterkste kernmacht moet zijn, tornt de president aan het aloude principe dat het gevaarlijk is als een van de grote mogendheden nucleaire superioriteit nastreeft. In de donkerste dagen van de Koude Oorlog begonnen de VS en de Sovjet-Unie onderhandelingen over het instellen van min of meer gelijke wapenplafonds. Als beide partijen even sterk waren, als zeker was dat de prijs voor de vernietiging van Washington de verwoesting van Moskou was, of andersom, zouden ze wel uitkijken om op de knop te drukken. Dit is de afschrikkingsdoctrine. Trump lijkt hier nu van af te wijken, al is het misschien onwetendheid. De theorie van de afschrikking heeft een heel eigen, aan absurditeit grenzende logica die niet iedereen meteen doorgrondt.
In balans
Trump lijkt dus, niet voor het eerst, dingen te zien die anderen ontgaan. Volgens de genoemde cijfers is er geen noemenswaardige Amerikaanse achterstand die een inhaalslag rechtvaardigt, met alle risico's van dien voor een terugkeer naar een wapenwedloop uit de Koude Oorlog. Een mogelijkheid is nog dat Trump niet bedoelt dat de VS achterop raken wat aantallen kernwapens betreft, maar omdat de bestaande systemen zijn verouderd. Maar dit probleem is door vorige regeringen al lang onderkend. Er loopt een programma ter grootte van 1.000 miljard dollar om over een periode van dertig jaar verouderde kernwapens te moderniseren.

Werelden (Sheila Sitalsing Volkskrant 17 februari 2017 p. 2):
Onderbuikgevoelens zijn niet door te rekenen
Terwijl het Centraal Planbureau gisteren tot op één decimaal nauwkeurig scenario's voor de economische toekomst schetste als partij zus & zo aan de macht komt, werd in de Tweede Kamer serieus gedebatteerd over het uiterlijk van Zwarte Piet. Het tijdsgewricht waarin we leven in één treffend beeld samengevat.
Het zijn feiten uit de categorie 'als de hemel naar beneden valt hebben we allemaal een blauwe hoed'. Want van de reclamefolders die ze bij politieke partijen 'ons verkiezingsprogramma' noemen, is het zelden de bedoeling dat ze daadwerkelijk worden uitgevoerd. Ze zullen er bij VNL zelf ook van hebben opgekeken dat het CPB hun programma serieus heeft genomen. Zelfs kostbare mankracht heeft gestoken in de doorrekening ervan.
Daarnaast, in een parallel universum, gepreserveerd onder een stolp, is er de andere wereld. Die van de gevoelens, die ongrijpbaar zijn en moeilijk te rationaliseren. Ze resideren op een onbestemde plek die sommigen 'de onderbuik' noemen. Door te rekenen zijn ze niet, over de feitelijkheid valt te debatteren, maar serieus is het wel.

' Blij dat de etterbuil is gesprongen' (Leen Vervaeke interviewt burgemeester Peter Reekmans Volkskrant 17 februari 2017 p. 13):
Graaicultuur is ook Vlaamse politicus niet vreemd
Vlaamse burgemeester: 'Ik ben blij dat etterbuil eindelijk gesprongen is' Nog maar net had Peter Reekmans in een opiniestuk gewaarschuwd dat de graaicultuur in de Waalse politiek ook 'een Vlaamse ziekte' is, of er barstte in Vlaanderen een hele reeks schandalen los. Tal van lokale politici, zo blijkt sinds een week, oefenen compleet overbodige maar lucratieve nevenfuncties uit. De postjespakkerij lijkt ingebakken in het Vlaamse politieke systeem.
Bron van alle schandalen zijn de 'intercommunales', overheidsbedrijven waarin verschillende gemeentes samenwerken. In principe moeten die intercommunales gemeentes extra slagkracht geven, maar in de loop der jaren zijn ze vaak uitgegroeid tot megabedrijven met commerciële insteek. De politieke bestuurders hebben er niets meer te zeggen, maar strijken braaf hun 'zitpenningen' op.
'Het probleem is de wildgroei aan intercommunales en politieke mandaten', zegt Reekmans, die er een boek over schreef. 'Op dit moment telt Vlaanderen 7400 gemeenteraadsleden, die samen bijna 4000 postjes in intercommunales bezetten, wat jaarlijks drie à vier miljoen euro aan zitpenningen kost. Niemand doet daar iets aan, want geen enkele politicus zaagt aan de tak waar hij zelf op zit.'
Na de schandalen van afgelopen week beloven alle partijen beterschap. Gelooft u erin?
'Alle partijen springen elkaar nu voor de voeten met voorstellen voor meer transparantie, maar ik moet het allemaal nog zien. Waar ik blij om ben, is dat de publieke opinie er nu bovenop zit, en dat de media volop onderzoek naar de intercommunales doen. Dat geeft me hoop: men zal dit niet zomaar van tafel kunnen vegen.'

Waalse 'pure maffia' is ook een beetje Vlaams (Leen Vervaeke Volkskrant 9 februari 2017 p. 23):
Financiële schandalen en de kloof tussen oost en west houden Belgische media bezig.
Nee, deze keer zou Paul Magnette geen interview in het Nederlands geven. 'Ik ben die kritiek uit Vlaanderen over Waalse maffia beu, dus ik zal het deze keer niet in het Nederlands zeggen', zei de Waalse minister-president op 26 januari voor de camera van de Vlaamse tv-zender VTM. 'Ik maak vandaag een uitzondering.'
De Tijd ontdekte dat de Vlaamse energie-intercommunale Eandis een gigantische structuur met dochtermaatschappijen en subcomités had opgezet, goed voor 356 politieke postjes en jaarlijks 600.000 euro aan vergoedingen. Eandis, zo schreef De Tijd, is een 'postjesparadijs'.
Maandag werd die Vlaamse zelfkritiek in de Waalse pers opgepikt, en La Libre Belgique vergrootte het nieuws zelfs uit tot 'Eandis: het Vlaamse Publifin'. En zo was de cirkel weer helemaal rond.

All The President's Men (Bert Wagendorp Volkskrant 16 februari 2017 p. 2):
Media en FBI mengen zich in de strijd tegen Trump
Trump heeft in korte tijd immense tegenkrachten losgemaakt en zichzelf tot begeerlijke hoofdprijs gemaakt. Hij verklaarde de 'mainstream media' in zijn land de oorlog en die hebben de handschoen opgepakt. 'Truth. It's hard to find. But it's easier with 1.000+ journalists looking', is de strijdkreet van de NYT. Bij de Post zijn er zo'n 750 aan het zoeken. Uit de slogan van de NYT spreekt een nieuwe bescheidenheid. Nog niet zo lang geleden zou de kreet iets van 'Wij vinden de waarheid voor u' hebben geluid. Inmiddels zijn ook de media erachter dat de complexe waarheid en de werkelijkheid die daaruit voortkomt zich niet zo gemakkelijk laten betrappen - maar ze doen hun uiterste best.
In Trump Revealed, de fantastische biografie van de nieuwe president, staat beschreven hoe de jonge Trump in de jaren zeventig eigenaar werd van een enorm hotel op Manhattan, het Commodore Hotel, dat hij transformeerde tot het Grand Hyatt. Het is een verbijsterende casus, waarin leugens, intimidatie, belastingontduiking, manipulatie, connecties met misdaadsyndicaten en corrupte politici hand in hand gaan. Trump heeft niks, maar krijgt alles, vooral door op even geniale als doortrapte wijze mensen en instanties tegen elkaar uit te spelen. 'Winnen', noemt hij het spel dat hij speelt en het is een spel zonder regels, moraal of scrupules.
De zoekers zijn in korte tijd heel dicht bij hun doel gekomen: Trump zelf. Langzaam maar zeker worden de contouren zichtbaar van een ongekend schandaal. Behalve de media mengt ook de FBI zich in de strijd. En, het belangrijkste misschien wel: de kranten beschikken kennelijk ook ditmaal over Deep Throats binnen de FBI. Dat maakt Trump kwetsbaar. De wereld is geen groot-Manhattan, de waarheid geen hotel met 1.800 kamers.

Mattis stelt zich keihard op in Brussel (Arie Elshout Volkskrant 16 februari 2017 p. 8):
VS blijven achter NAVO staan, maar verwachten wel dat Europa meer uitgeeft aan defensie
Mattis benadrukt belang van transatlantisch bondgenootschap
Amerika staat nog steeds pal achter de NAVO. Maar als de Europese bondgenoten niet voor het eind van het jaar laten zien dat zij serieus werk gaan maken van het verhogen van de defensie-uitgaven, zal dat gevolgen hebben voor de Amerikaanse steun.
De Amerikaanse oud-generaal James Mattis stelde zich woensdag keihard op in zijn debuut als Trumps minister van Defensie op een bijeenkomst met zijn NAVO-collega's in Brussel. Wat hij zei klonk als een ultimatum, zag er uit als een ultimatum, ook al mocht het van sommige aanwezige ministers geen ultimatum heten.
Betrapte schoolkinderen
Mattis deed zijn best deze zorgen weg te nemen. Hij omschreef de NAVO als het 'fundament' onder de relatie van de Verenigde Staten met Europa. Hij wees erop dat president Trump zijn 'sterke steun' heeft uitgesproken voor de alliantie. Maar dat gezegd zijnde, kwam hij wel met zijn eis over de defensiebestedingen. Er zat een zekere ironie in. Vadertje Amerika neemt niet de benen, maar in ruil daarvoor kwam het wel met een stevige herbevestiging van zijn leiderschap.

Gekleurde wetenschap (Marjan Slob Volkskrant 16 februari 2017 p. 26):
Moeten rechtse jongeren naar de sociale faculteit?
Je kon erop wachten: na de kunstensector en de rechterlijke macht is de wetenschap aan de beurt om een politieke kleur toebedeeld te krijgen. %redWetenschap moet gaan bewijzen dat zij meer is dan een linkse hobby!
De gewenste diversiteit in wetenschappelijke perspectieven is er al, alleen zul je die eerder tussen dan binnen wetenschappelijke disciplines vinden.
De motie rept echter ook van zorgen over zelfcensuur. Duisenberg haalt een onderzoeker aan die er in zijn vakgebied uit lag omdat hij een afwijkende, 'rechtse' onderzoeksvraag stelde. Dergelijke (zelf-)censuur is inderdaad kwalijk. Het is alleen de vraag hoe je dit voorval interpreteert. Als de druk van het schoolplein: 'Jij zegt foute dingen dus nu hoor je er niet meer bij?' Of als het gevolg van een wetenschapsbeleid dat onderzoekers scherp afrekent op publicaties in gevestigde tijdschriften? Zeker als beginnende wetenschapper kun je eigenlijk geen tijd stoppen in een spannend tegendraads idee waarvan je nog niet weet wat het gaat opleveren. Het vigerende wetenschapsbeleid stuurt wetenschappers richting gebaande paden en het spelen op safe. En ja, dat is een vorm van zelfcensuur. Alleen: dikke kans dat Duisenberg dit een te sociologische interpretatie vindt.

Onderbuik (Jan van Raamsdonk Volkskrant 16 februari 2017 p. 26):
Na het lezen van het interview met de hoofdredacteur van De Dagelijkse Standaard (O&D, 15 februari) vroeg ik mij af hoe iemands complete onderbuik naar zijn schedeldak kan verplaatsen. Het verbaasde het mij dat niet aan de orde is gekomen hoe deze man denkt over de huidige ontwikkelingen in Turkije. Vindt hij ook dat mensen met een andere mening dan de zijne moeten worden ontslagen of gevangen gezet? Wat hij nu zegt is al behoorlijk onzindelijk, maar een antwoord op deze vraag zou het beeld van zijn maatschappelijke ideaal concreet kunnen maken.

Militaire oplossing voor Afghanistan ver te zoeken (Ben van Raaij Volkskrant 15 februari 2017 p. 7):
Afghanistan raakt weer in de greep van fundamentalisten Paar duizend extra NAVO-militairen moeten Taliban verjagen
Met een paar duizend extra militairen denkt de NAVO-commandant in Afghanistan de Taliban toch te kunnen verslaan. Vooralsnog rukken de moslimfundamentalisten echter op.
Thomas Ruttig van het Afghanistan Analysts Network in Kabul: 'De westerse bondgenoten konden de Taliban al niet verslaan of zelfs maar terugdringen toen zij onder ISAF en Enduring Freedom de beschikking hadden over 140.000 militairen, plus nog eens 350.000 Afghaanse soldaten en politieagenten. Eentiende van dat aantal is echt niet genoeg om de Taliban te verslaan.'
'Een paar duizend man' erbij
Analisten geloven er niet in. Ruttig: 'Een troepenuitbreiding van een paar duizend man kan het regeringsleger helpen de Taliban-opmars te weerstaan en te voorkomen dat de regering valt. Maar de oorlog zul je er niet mee winnen.' Bovendien zijn die extra troepen specifiek bedoeld voor de NAVO-missie van training en advies, zegt Hendriks. 'Het idee is zo de patstelling te doorbreken, maar van meer training en advies zul je nooit snel resultaat gaan zien.'
Ware oplossingen liggen echter nooit op militair vlak, maar in het creëren van de voorwaarden voor een politieke oplossing, zegt Hendriks. Hij ziet de Taliban niet meer de macht grijpen zoals voor 2001. 'Maar ze zullen wel een blijvende aanwezigheid zijn. En daar moet je wat mee. Er is geen schijn van kans op vrede in Afghanistan als de Taliban niet bij een vredesregeling betrokken zijn.'
Nu wacht iedereen op de regering-Trump.
Ruttig benadrukt dat de economie moet worden aangepakt, want nu bloeit slechts de papaverteelt. 'De oorlog kan alleen worden gewonnen als de Afghaanse regering veel beter gaat functioneren dan ze nu doet. De regering is nog steeds in de greep van een soort zelfblokkering, die haar verhindert resultaat te boeken op sleutelgebieden, zoals banen scheppen.'

Bossche burgemeester klust fors bij (Peter de Graaf Volkskrant 15 februari 2017 p. 10):
De burgemeester van Den Bosch kluste zoveel bij dat hij meer verdiende dan de premier
Burgemeester Ton Rombouts van Den Bosch is de absolute grootverdiener onder de burgemeesters in Nederland. In 2015 kluste hij boven op zijn burgemeesterssalaris van 126 duizend euro (exclusief vergoedingen en toelagen) ook nog eens bijna 85 duizend euro (inclusief onkostenvergoedingen) bij in nevenfuncties.

Trol (Sheila Sitalsing Volkskrant 13 februari 2017 p. 2):
Dat ze bij Denk internettrollen op je af sturen als je iets onaardigs hebt gezegd over Tunahan Kuzu of als je gesloopt dient te worden ten behoeve van de goede zaak, zoals NRC Handelsblad afgelopen weekend onthulde, was niet het wonderlijkste nieuws van het weekend.
Het inzetten van nepaccounts om hysterie en nepverhalen te verspreiden en om echte mensen te beschadigen, is een normaal politiek instrument geworden. De oppertrol in het Witte Huis heeft de weg gewezen, en ook een Tunahan droomt graag groot.

Bedrijven in actie voor positiever beeld Nederland (Eric van de Outenaar Volkskrant 13 februari 2017 p. 14):
Vijf multinationals sluiten pact tegen populisme en negativisme
Vijf Nederlandse multinationals hebben een pact gesloten tegen populisme en negativisme. Philips, Unilever, Ahold, Shell en Friesland Campina willen dat bedrijven, politiek en burgers zich gezamenlijk scharen achter een positiever zelfbeeld van de Nederlandse economie. Dit zou kunnen leiden tot meer economische groei.
Globalisering
Speelt deze oproep voor meer globalisering niet juist het populisme in de kaart?
Grote multinationals zijn in de ogen van populistische partijen als de PVV juist de veroorzakers van de sociale problemen in het land. Multinationals hebben de afgelopen decennia banen en bedrijfsactiviteiten verplaatst naar lagelonenlanden. In het pact wordt bijvoorbeeld met geen woord gerept over het oplossen van het probleem van doorgeschoten flexibilisering op de arbeidsmarkt. Zijderveld: 'Natuurlijk moet iedereen van economische groei profiteren. Dat beseffen we. Maar wij willen het nu hebben over de vraag: hoe pakken wij als land in de komende decennia een groter deel van de economische taart in de wereld? Want hoe meer wij in handen krijgen, hoe meer er te verdelen valt.'

Weerbare democratie moet zich wapenen tegen cynisme (Bert Koenders Volkskrant 13 februari 2017 p. 18):
Wie desinformatie herkent, is ertegen bestand
Ook Nederland moet waakzaam zijn en zich wapenen tegen desinformatie en cyberaanvallen.
Weerbaarheid vraagt dat we ons niet laten foppen door een gefotoshopte tweet. Dat onze kinderen thuis en op school onderscheid leren maken tussen echt en nep. En dat we nadenken voordat we op die deelknop klikken. Voor nieuwsberichten op Facebook geldt: wat sensationeel is en verontwaardiging opwekt, is niet altijd waar.
Een vrije en onafhankelijke pers is geen hobby, maar is zuurstof voor een weerbare democratie. Dat weet men in Rusland, in Turkije, en in zoveel meer landen in de wereld.
In een weerbare democratie zijn nieuwsconsumenten voldoende alert om zélf hun conclusies te kunnen trekken. Zo voorkomen we dat trollen ook hier hun gang kunnen gaan. Wie desinformatie herkent, is ertegen bestand. De beste verdediger van onze democratie bevindt zich achter uw eigen laptop, tablet of smartphone.

The Data That Turned the World Upside Down (28 januari 2017):
Psychologist Michal Kosinski developed a method to analyze people in minute detail based on their Facebook activity. Did a similar tool help propel Donald Trump to victory? Two reporters from Zurich-based Das Magazin went data-gathering.

NRC-columnist Tom-Jan Meeus bespreekt de vermeende grote invloed van het bedrijf Cambridge Analytica op de Brexit en de verkiezing van Donald Trump. (Buitenhof 12 februari 2017)

'Ik ben de laatste die tussen jullie en de apocalyps in staat' (Mark Leibovich interviewt Hillary Clinton Volkskrant 16 oktober 2016):
Ze doet haar best te communiceren met de kiezer, maar verwacht van Clinton geen amusement of emoties. Ze wil, op grote voorsprong in de peiligen, ook niets verpesten. Wel waarschuwt ze voor de gevolgen als zij niet wordt gekozen. 'Ik ben de laatste tussen jullie en de apocalyps.'
Anti-Trump
Haar optreden levert niet de fraaiste tv-beelden op, maar haar vele jaren in de openbaarheid hebben haar huiverig gemaakt voor te veel aandacht. Ze laat het aan Trump over om de media naar zijn hand te zetten. Ook al maakt het haar saai, en wordt ze zelfs genegeerd.
Trump beantwoordt aan de roep om vermaak. Eerder in de campagne, nog voordat hij de kandidatuur voor het presidentschap binnensleepte, zei hij vrijwel altijd ja als iemand hem voor de camera of in een blad wilde hebben. Het lijdt geen twijfel dat hij geestig kan zijn en tot op zekere hoogte een verleider.
Clinton is de anti-Trump. Ze is geen nieuweling in de politiek, noch een sprankelende tv-persoonlijkheid. Ze staat in Trumps slagschaduw en lijkt genoegen te nemen met een plaats op de achtergrond. Ze daagt kiezers uit haar opvattingen te bestuderen, naar haar antwoorden op hun vragen te luisteren en van haar geen amusement of emoties te verwachten. Anno 2016 is die strategie niet zonder risico.
Anti-Hillary
Mensen gebruiken nu, weer veel later, woorden als 'vrienden' en 'volgers' om anderen te beschrijven die ze nooit ontmoet hebben. 'Je hebt zelfs emotionele en intellectuele ervaringen', zei Clinton, 'zoals we nog niet eerder in de menselijke geschiedenis gezien hebben'.
De huidige campagne is daar een reflectie van. Flitsende beelden, snedige commentaren. Persoonlijke verhalen gaan verloren. Trump is geen man die graag naar kiezers luistert. Hij komt zelden of nooit in een winkel en hij haat het schudden van handen. Hij stuurt dag en nacht tweets en kijkt naar tv-beelden van zijn eigen optredens. In veel opzichten is hij de anti-Hillary.
Gemeenschappelijk doel
Een leider die mensen 'verbindt' moet volgens Clinton over de kwaliteiten beschikken om draagvlak te creëren, het gevoel van een gemeenschappelijk doel. 'Het betekent dat je een écht verhaal moet kunnen vertellen. Ik denk dat ik dat als president kan. Als kandidaat is het moeilijker.'
Vaak heb ik juist het tegenovergestelde gehoord. In Obama's eerste termijn als president klaagden zijn medewerkers dat het veel gemakkelijker is als kandidaat een boodschap over het voetlicht te brengen. Als president, zeiden ze, moet je steeds reageren op gebeurtenissen.
Clinton, die haar campagne begon om een barrière - het glazen plafond - te doorbreken, heeft zich ontpopt als een serieuze barrière voor een onmogelijk alternatief.
Na het interview in Toledo glimlachte ze, keek me aan, en wilde nog iets kwijt. 'Zoals ik de mensen verteld heb', zei ze, 'ben ik de laatste die tussen jullie en de apocalyps in staat.'

Wie houdt hem in toom? (Michael Persson Volkskrant 4 februari 2017 katern Vonk p. 2-5):
Hoe volk, media, rechter en bedrijfsleven het lot van Amerika medebepalen
De soep zou niet zo heet gegeten worden, dacht menigeen, ook in Republikeinse kring. Maar Trump de president doet gewoon wat Trump de kandidaat beloofde. Er zijn matigende krachten, maar zijn die sterk genoeg?
De soep zou niet zo heet gegeten worden, dacht menigeen, ook in Republikeinse kring. Maar Trump de president doet gewoon wat Trump de kandidaat beloofde. Er zijn matigende krachten, maar zijn die sterk genoeg?
In zekere zin heeft de Amerikaanse rechtsstaat al bij voorbaat voorkomen dat Trump zijn belofte van een echte 'moslimban' kon uitvoeren. Volgens zijn adviseur Rudy Giuliani vroeg Trump om een manier om daar zo dicht mogelijk bij in de buurt te komen zonder de wet te overtreden. De versie met de dichte grenzen voor inwoners uit zeven moslimlanden bleek het maximaal haalbare.
IV. Ambtenaren
De vierde macht heeft deze week twee gezichten laten zien. Op het computernetwerk van het ministerie van Buitenlandse Zaken ging een mail rond van ambassademedewerkers die zich in groten getale verzetten tegen Trumps moslimdecreet. Ambtenaren op ministeries die een communicatieverbod hebben gekregen, hebben alternatieve twitter-accounts opgezet om hun grieven te uiten.
De grensbewakers van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid daarentegen toonden zich overijverig bij het tegenhouden van reizigers en negeerden zelfs gerechtelijke bevelen om advocaten toegang te geven tot gedetineerde reizigers. Die obstructie werd botweg ontkend door de verantwoordelijke minister. Dat laatste is een gevaarlijk precedent: als de uitvoerders zich niet meer in het gareel laten dwingen door de rechterlijke macht, dan stelt de rechtsstaat weinig voor, een teken dat Amerika afglijdt in de richting van een autocratisch regime.

Waarom het Russinnen wel is gelukt (Maartje Laterveer Volkskrant 4 februari 2017 Vonk p. 14-15):
Allemaal leuk meiden, al die marsen met pussy hats en zo, maar zal het iets uithalen? Maartje Laterveer roept vrouwen op het anders aan te pakken en vooral te leren van de geschiedenis.
Hetzelfde geldt voor het hele feministische discours, voor zover dat verder reikt dan Beyoncés Flawless. Geregeld lees ik een jonge feminist iets verkondigen wat al een halve eeuw geleden door Simone de Beauvoir is opgeschreven, of door Gloria Steinem of Dorothy Parker.
Is het niet eens tijd dat we voortborduren op het intellectuele klimaat dat onze voormoeders schiepen? Blijkbaar waren hun inzichten niet afdoende, anders stonden we niet weer op de barricaden. En dat staan we, wereldwijd. We willen nog steeds hetzelfde: vernieuwing. Een verandering van de status quo. Een wereld waarin we niet allereerst als vrouw worden gezien, maar als mens. Kennelijk hebben we daarvoor nog iets anders nodig dan wetswijzigingen. Een revolutie in denken, in perceptie. Maar wil je een revolutie, dan zul je revolutionair moeten zijn.
Misschien helpt het als we onszelf om te beginnen gaan zien als mens. Niet als vrouw, niet als 'prachtig', maar als mensen met ideeën, theorieën en alternatieven voor Trump, Poetin en al die andere despoten. Als iemand daar een denktank voor wil beginnen, dan ben ik je mens.

‘Reddingsboot op den oceaan der Maatschappij’ Idealen en praktijk van de haveloze school in Engeland en Nederland, 1850 – 1920 (Tina van der Vlies p. 22):
Dit superioriteitsgevoel is terug te zien in de beschrijvingen van de armen door de burgerij. Verschillen in levensstijl en gedrag waren in de ogen van de burgerij absolute tegenstellingen tussen beschaafd en onbeschaafd gedrag. Een woordvoerster van de moderne armenzorg in Nederland vatte de klachten over de armen als volgt samen: ‘Ze zijn slordig en vuil, in de hoogste mate zorgeloos, dom en vol vooroordelen, onoprecht, onmatig en onzedelijk, babbel- en koopziek, lui en onverschillig, van paedagogiek en hygiëne hebben ze niet ’t flauwste begrip; en, wat voor sommigen nog de allergrootste fout is: ze trouwen te vroeg.’70 In dezelfde tijd echter pleitten liberale kringen om via staatsingrijpen tot een verbetering van de sociaal-economische omstandigheden van de arbeidende klasse te komen. Op het armoedevraagstuk werden deze inzichten nauwelijks toegepast. De individualistische visie op armoede bleef tot ver in de twintigste eeuw overheersen.71 Armoede was als het ware een ziekte, die bestreden moest worden.
77: Ouders waren verantwoordelijk voor de juiste karaktervorming van het kind. Er werd verondersteld dat ieder kind van nature beschikte over een aangeboren kinderlijk egoïsme. Indien het kind opgroeide tot een ‘slecht’ kind en uiting gaf aan zijn aangeboren slechte eigenschappen, was dit het gevolg van een falen van de ouders in het uitwieden van de slechte eigenschappen en het aankweken van het goede.
123: Compton gaat in haar artikel niet in op de bijdrage die mannen hebben geleverd aan het succes van de school. Bovendien heeft ze geen oog voor bijvoorbeeld de rol van de ‘verheven’ vrouw uit de ‘lagere’ klasse en het falen van vrouwen uit de middenklasse. Deze ‘verheven’ vrouwen konden een belangrijke rol voor de school vervullen, bijvoorbeeld door het armenbezoek onder de ‘eigen’ mensen. Haar goede voorbeeld zou schaamte opwekken bij anderen. Met haar zachtheid en liefde kon ze mensen bereiken. Juist doordat deze vrouwen uit ervaring wisten wat het was om arm, alleen en verwaarloosd te zijn, zou zij hen beter kunnen begrijpen.

Het epithumia en thumos van Plato kunnen met de Latijnse termen pathos (in zijn negatieve betekenis woede, haat, vrees, afkeer, medelijden) en ethos worden vergeleken. Pathos (van πάσχειν 'paschein', het Griekse woord voor "lijden" of "emotie") is één van de drie middelen van overtuiging in de filosofische leer Ars Rhetorica, welsprekendheid van Aristoteles (samen met ethos en logos). Wat echter eeuwig, onvergankelijk en onveranderlijk is, zijn de ’Ideeën’.

Pim Lemmens (kies Cursus Het voordeel van de twijfel):
Een van de grondideeën van de filosofie van Plato is dat van de ideeënwereld, een wereld buiten de direct waarneembare wereld waar we toch op de een of andere manier toegang toe hebben en waar alle denkbare objecten in hun volmaakte vorm onstoffelijk aanwezig zijn. Dank zij die objecten kunnen we dingen herkennen, ook al hebben we ze nog nooit gezien, of nog nooit op die manier gezien. Door de objecten in de ideeënwereld kennen we de natuurlijke soorten (planten, dieren en andere verschijnselen). Een idee in de ideeënwereld representeert een hele soort en een enkele soort komt overeen met maar één idee, omdat ideeën volmaakt zijn. Als er twee verschillende representanten zouden zijn van een en dezelfde soort dan zouden die niet allebei volmaakt kunnen zijn. Door ons contact met de ideeënwereld kunnen we dingen ontdekken die niet direct zichtbaar zijn in de wereld van alledag (reflectie). En aan de volmaakte vormen ontlenen we ook ons wiskundig inzicht. Dat de verhouding tussen de diameter van een cirkel en de omtrek de waarde van het getal pi heeft is niet iets dat we zelf verzonnen hebben, maar dat vastligt in de volmaakte cirkel, in de ideeënwereld. En tenslotte, hoe komen wij aan het begrip volmaaktheid en ons gevoel voor het volmaakte als we dat niet aan de ideeënwereld ontlenen?
De geest, het subject, is dus in staat om de ware aard van de stof, het object, te kennen door tussenkomst van het oordeelsvermogen.

EU-regeringsleiders bereid tot aanhangsel Oekraïneverdrag (Marc Peeperkorn Volkskrant 13 december 2016 p. 3):
De ontwerpverklaring betekent niet dat de verdragstekst wordt veranderd. Het zijn verduidelijkingen die helderheid bieden over de interpretatie van het verdrag. De verklaring is wettelijk bindend - ook een eis van Nederland - en kan alleen worden veranderd als alle regeringsleiders het daarover eens zijn. Nederland heeft dus een veto.

Europa neemt de afslag naar rechts... (Fokke Obbema Volkskrant 3 december 2016 p. 8-9):
'Van protestpartijen is bekend dat zij van karakter veranderen wanneer zij eenmaal macht gaan uitoefenen', zegt Bickerton. Om er onmiddellijk aan toe te voegen: 'Maar het gevaar is vooral de invloed van hun ideeën, namelijk dat het onacceptabele acceptabel wordt'. Zijn Nederlandse collega Rooduijn benadrukt ook die invloed op de ideeënvorming: 'Kijk maar naar hoe bij de VVD eerst Zijlstra en daarna Rutte over integratie taal zijn gaan bezigen die primair is bedoeld om de PVV de wind uit de zeilen te nemen. Dat zie je ook in andere landen. Alle middenpartijen, inclusief de sociaal-democraten, zijn geneigd daaraan mee te doen.' Voor Bickerton is het restrictieve Europese vluchtelingenbeleid het meest duidelijke voorbeeld van hoe het 'onacceptabele acceptabel' wordt. Brits droog merkt hij daarover op: 'Het lijkt wel alsof de Europese Commissie tegenwoordig op dit vlak door een populistisch rechtse partij wordt geleid.'

Sterke leider heeft de wind mee (Sander Becker 14 mei 2014):
Invechten
Sterke leiders zie je weinig bij de gevestigde partijen. Ze zitten vooral bij rechts-populistische fracties, en bij enkele links-populistische tegenhangers. Dat ligt aan de ontstaansgeschiedenis van die fracties, verklaart Chris Bickerton, universitair docent politicologie aan de Universiteit van Cambridge. "Traditionele partijen komen van oorsprong voort uit een bepaalde laag van de bevolking: linkse partijen vertegenwoordigden de arbeiders, liberale partijen de werkgevers of de elite. In zo'n setting is een sterke leider niet zo belangrijk, want het draait om de achterban. Voor populistische partijen ligt dat anders. Zij komen uit het niets. Ze moeten zich invechten. Een aansprekende figuur is dan van levensbelang, zeker in de moderne mediacratie."
De opkomst van de sterke leider is ook een tegenreactie op de professionalisering die traditionele partijen hebben doorgemaakt, vult De Lange aan. "Binnen de gevestigde partijen zie je steeds vaker dat politici via bestuurdersbaantjes worden klaargestoomd voor een hoge politieke positie. Zo krijg je beroepspolitici: 'apparatsjiks' (carrièrepolitici).
Het oude schrikbeeld
Maar die opkomende populistische krachtpatsers zijn levensgevaarlijk, waarschuwen gevestigde partijen. Alsof er een nieuwe golf Hitlers, Mussolini's en Franco's op Europa aanstormt. Politicoloog Bickerton, in Cambridge, vindt die waarschuwing overdreven. "We leven niet meer in de jaren dertig. De populistische partijen van nu zijn lang niet zo radicaal als die van toen; ze willen de democratie bijvoorbeeld niet meer afschaffen. Gevestigde partijen roepen het oude schrikbeeld vooral op om zelf aantrekkelijker te lijken."

'Een chaotische overgang van Trump is geen uitzondering' (Michael Persson Volkskrant 19 november 2016 p. 8-9):
En laat de zittende ambtelijke macht dat over zijn kant gaan? Accepteert het milieuagentschap EPA een klimaatscepticus aan het roer? 'Ik geloof oprecht dat carrière-ambtenaren van levensbelang zijn voor de uitvoering van het beleid', zegt Eagles, die zowel onder George W. Bush als onder Obama adviseur was op het ministerie van Huisvesting en Stedelijke Ontwikkeling. 'Om de vier of acht jaar komt er een nieuwe partij aan de macht, met nieuw beleid. Die moet je dienen, daar ben je civil servant voor.'

Corruptiebestrijder Saakasjvili neemt ontslag: 'Hervormen onmogelijk onder Porosjenko' (Tom Vennick Volkskrant 8 november 2016 p. 12):
Corruptiebestrijder Mikhail Saakasjvili voelt zich 'verslagen en moe'
Corruptiebestrijder Mikhail Saakasjvili heeft ontslag genomen als gouverneur van de Oekraïense regio Odessa. Hij zegt dat hervormen vrijwel onmogelijk is onder de Oekraïense president Petro Porosjenko.
Saakasjvili zei maandag dat Porosjenko corrupte ambtenaren de hand boven het hoofd houdt. 'In Odessa steunt de president persoonlijk twee clans', aldus Saakasjvili. 'Conservatieve krachten vallen alles aan dat progressief is. Alle nieuwe beginnetjes worden in de kiem gesmoord.
Met zijn ontslag is het vertrouwen in Porosjenko's hervormingsgezindheid gedaald tot een nieuw dieptepunt. Eerder gooiden hervormingsgezinde ministers de handdoek in de ring. Ook zij klaagden dat hervormingen gedwarsboomd worden door de president.

Schuim en As met Seada Nourhussen (Buitenhof 30 oktober 2016):
Zuid Afrika en Burundi hebben besloten zich terug te trekken uit het ICC. De focus van het hof licht volgens deze landen te eenzijdig op het vervolgen van Afrikaanse landen. Waarom worden leiders als Tony Blair en George Bush niet vervolgd? (na ca. 24 minuten). Irak en de Verenigde Staten zijn geen lid van het ICC.

Trumps geest zal nog lang ronddwalen in de VS (Paul Brill Volkskrant 29 oktober 2016 p. 22):
Er wordt ongemeen felle taal gesproken. Hillary Clinton is niet slechts een politieke opponent, ze is het prototype van een machtsbeluste, corrupte politicus, die zich op sleeptouw laat nemen door speciale belangengroepen, haar vrienden de bal toespeelt en geen enkele affiniteit heeft met de besognes en waarden van Middle America. 'Als zij deze verkiezingen wint, denk ik dat het afgelopen is met Amerika', zegt een van onze gesprekspartners met een grafstem.
Een man die met nadruk laat weten dat hij al zijn hele volwassen leven een proud member van de NRA is, ziet raakpunten met de aanhang van de linkse Democraat Bernie Sanders en denkt dat daar voor Trump stemmen zijn te winnen.
Dat lijkt niet erg realistisch. Uiteindelijk willen de volgelingen van Sanders bovenal méér regeringsbeleid, terwijl de Republikeinse rechtervleugel juist aandringt op een kleinere rol voor de overheid. Maar de weerzin tegen het establishment en het gevoel dat de gewone Amerikaan in het verdomhoekje zit, zijn zeker gedeelde sentimenten. Dat geldt nog sterker in het noordoosten van Ohio waar de ontmanteling van de oude industrie een enorme kaalslag heeft veroorzaakt en waar de oude achterban van de vakbeweging, ooit vaste klant bij de Democratische partij, massaal lijkt te kiezen voor de man die belooft dat hij het arbeidsverleden in volle glorie zal herstellen.

Commercieel of Zodra Zwarte Piet geld gaat kosten, is het klaar (Sheila Sitalsing Volkskrant 25 oktober 2016 p. 2):
Een van de aardige kanten van het kapitalisme is dat het doorgaans weinig boodschap heeft aan moraal, normen, waarden, mensenrechten, 'onze manier van leven', fatsoen, politieke correctheid of incorrectheid, schone schijn of hypocrisie. Het gaat om spullen verkopen, geld stinkt niet, klant is koning, u vraagt wij draaien, wat de gek ervoor geeft - dat werk. Af en toe grijpt een overheid in, om milieu, mens of moraal te redden. Het is een doorgaans elegant systeem.
Het prettige van een commerciële zender zijn, is dat RTL een onafhankelijke middelvinger naar Zijlstra kan opsteken en vervolgens kan overgaan tot de orde van de dag.

Sprookjes van gelijke kansen (Aleid Truijens de Volkskrant 16 juli 2022, Boeken p. 8):
Michael Young schreef eind jaren vijftig een bijtende satire op de verdienstenmaatschappij. Deze nieuwe vertaling maakt duidelijk hoe scherp hij de toekomst heeft voorspeld.
Het grootste falen van de meritocratie is dat we er niets mee zijn opgeschoten. Ook de nieuwe elite heeft privileges en rijkdom erfelijk gemaakt en zal de macht, in de politiek, het bedrijfsleven, de media, nooit uit handen geven. De gelijkekansenmaatschappij is uiteindelijk onrechtvaardiger dan de klassenmaatschappij. Aangeboren hoge of lage intelligentie is geen keuze. Kon je vroeger nog gewoon pech hebben geboren te zijn in een lagere klasse, wie nu achterblijft kan dat zichzelf verwijten: je had je kansen moeten grijpen. Dit actueel gebleven gruwelsprookje laat zien hoe wreed die denkwijze is.

Profiel Michael Young
De meritocratische tirannie (Ewald Engelen De groene Amsterdammer 5 mei 2022 p. 38-42):
De Amerikaanse socioloog Michael Young bekritiseerde de maatschappelijke waardering van talent en hard werken. Zo’n samenleving is nodeloos hardvochtig voor de verliezers en verdacht complimenteus voor de winnaars. Waarom dwepen we dan toch zo met die meritocratie?
Youngs profetische boek beschrijft een wereld die in grote mate op de onze lijkt. Het is geschreven als een fictief essay waarin een personage dat dezelfde naam als de auteur draagt in 2034 terugkijkt hoe de grote opstand waarvan hij getuige is heeft kunnen ontstaan. Want als het essay één boodschap bevat, is het wel dat een gerealiseerde meritocratie een nachtmerrie is. Geen droom.
Het is weliswaar in Nederland nog geen 2034, maar het moment van ontmaskering komt met rasse schreden naderbij. Het maatschappelijk ongenoegen onder de praktisch geschoolden is groot en groeiend, zo laten de surveys van het Sociaal en Cultureel Planbureau keer op keer zien. De kloof tussen praktisch en theoretisch geschoolden, in termen van levensstijl, culturele voorkeuren, mediaconsumptie, werk en inkomen, woon- en gezondheidssituatie, en zelfs woonplaats (Randstad versus de rest), dreigt onoverbrugbaar te worden, zoals René Cuperus en Josse de Voogd in hun Atlas van afgehaakt Nederland laten zien.

Iedereen treetje hoger dat help niet (Aleid Truijens Volkskrant 13 oktober 2020 (p. 14):
Het neoliberalisme, met als credo ‘Investeer in je eigen toekomst’ heeft zelfs de hardnekkigste gelovigen onder studenten weinig gebracht. Je kunt hard studeren en braaf lenen, maar als dat glanzende diploma voert naar matig betaalde flexbaantjes die bij een zuchtje corona wegvallen, je een loodzware studieschuld meesleept en snapt dat je nooit een huis zal kunnen kopen, dan voel je je toch een beetje voorgelogen.
Interessant is wat de Britse journalist David Goodhart zegt in het interview door Martin Sommer (de Volkskrant, 10 oktober 2020): gelijke kansen leiden tot ongelijkheid. Wie in een meritocratie en kenniseconomie zijn kansen niet verzilvert – bij gebrek aan intellectuele capaciteiten, of door capaciteiten die weinig opleveren – is een loser. Voorrang kan worden ingekocht. Ouders laten hun kinderen zo lang mogelijk studeren, wat leidt tot massa’s hoogopgeleiden, die elkaar verdringen. Intussen levert dat diploma steeds minder op.

Hoe kunnen we beter omgaan met de onontbeerlijke identiteiten? (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #92 december 2019):
Over identiteiten
Identiteiten zijn een manier om mensen te categoriseren, te labelen. Dat er zelden scherpe grenzen zijn van deze categorieën zal Appiah vaak signaleren. Zelfs als het gaat om gender is er geen duidelijke tweedeling. Er zijn verschillende manieren om man of vrouw te zijn. Dat geldt zowel voor de fysieke kenmerken als de beleving van gender en seksualiteit. Een voorbeeld zijn de Hidrja’s in India, een androgyne groep mensen, die vanouds bij elkaar gingen wonen en soms een religieuze rol kregen.
Klasse
Het levensverhaal van Michael Young loopt als een rode draad door dit hoofdstuk. Young vader was Australiër, rijk geworden door een goudvondst, zijn moeder was Ierse. Young was geboren in 1925. Na omzwervingen in verschillende landen en op verschillende scholen vond hij een thuis op Dartington, een school die gesticht was als een filantropisch project als deel van een utopische gemeenschap. Een leidende gedachte was dat iedereen de kans zou krijgen zich te ontwikkelen naar vermogen, niemand zou als beter of slechter beschouwd worden.
In het laatste deel van dit hoofdstuk stelt Appiah heel duidelijk wat werkelijk wenselijk zou zijn: ieder mensenleven heeft waarde, er zijn geen redelijke manieren om die waarden te vergelijken. Dit was het uitgangspunt van Dartington waar Michael Young zijn opleiding ontving en een standpunt dat hij altijd met verve is blijven verdedigen.

Filosoof Anthony Appiah: ‘Bijt je niet vast in identiteit’ (Peter Giesen interviewt Kwame Anthony Appiah Volkskrant 19 oktober 2019 Boeken & Weteschap p. 13-14):
Hameren op identiteit leidt in een diverse samenleving onvermijdelijk tot polarisatie, zegt filosoof Kwame Anthony Appiah (65). Laten we dus flexibel blijven.
Identiteit is vaak gebaseerd op leugens, schrijft Appiah. Maar: we hebben die leugens nodig. Elke groep heeft behoefte aan een gezamenlijk verhaal om de leden te binden. Het is de kunst je niet in dat verhaal vast te bijten en je identiteit flexibel te houden, om onnodige polarisatie tussen bevolkingsgroepen te vermijden, aldus Appiah.
Kun je toestaan dat religieuze minderheden gelijke rechten voor vrouwen of homo’s niet erkennen?
Het beste wat we kunnen doen is vrouwen en kinderen beschermen tegen misbruik, mensen beschermen die de gemeenschap willen verlaten.
‘De reden daarvoor is niet relativisme. Ik geloof dat de ideeën in ultra-orthodoxe gemeenschappen verkeerd zijn. Maar de geschiedenis van de religieuze intolerantie in Europa laat zien dat repressie niet werkt. Je moet ze een alternatief laten zien dat aantrekkelijker is. Door repressie trekken ze zich meer terug in hun eigen groep.’
Volgens critici is fundamentalisme het ware gezicht van de islam.
In een onherroepelijk diverse samenleving leidt het hameren op identiteit echter tot polarisatie en conflict. Dat stelt de liberale democratie voor een enorme uitdaging, schrijft Appiah. Om de sociale cohesie te bewaren, moet zij een bestuurlijk credo vinden dat ‘krachtig genoeg is om betekenis te geven aan burgerschap en flexibel genoeg om gedeeld te worden door mensen met verschillende religieuze en etnische bindingen’. Tegenover het romantische ‘Eén Volk!’ van de nationalisten klinkt het ‘volkslied van de liberale staat’ wat zwakjes, aldus Appiah: ‘Wij komen er wel uit.’

Zal het gelehesjesprotest beklijven? (Heleen Mees Volkskrant 16 januari 2018 p. 22):
Volgens oud-correspondent Peter Giessen laten de gele hesjes vooral zien hoe moeilijk het is om Frankrijk te veranderen: net als zijn voorgangers buigt Macron voor de straat en koopt hij sociale vrede door structurele problemen op de lange baan te schuiven.
Giessen heeft gelijk dat de gele hesjes typisch Frans zijn. In Nederland zijn alleen Libelle-journalist Ebru Umar en Jan Dijkgraaf in een geel hesje gesignaleerd. Maar de onvrede is universeel, althans, zij is overal in de westerse wereld voelbaar. President Trump voorspelt dat er een ware opstand zal uitbreken als hij wordt afgezet als president. De Brexit is een voorbeeld van een geslaagde volksopstand. De meeste commentatoren wijten het – niet ten onrechte – aan de inkomens- en vermogenspolarisatie die is opgetreden door de globalisering in het algemeen en China’s toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie in het bijzonder.
Als de protesten geluwd zijn, zal de nieuwe elite daarin ongetwijfeld een bewijs zien van haar eigen voortreffelijkheid. ‘Ze [de gele hesjes] hebben het gewoon te goed’, klinkt het dan. Maar het meritocratische systeem heeft de lagere sociale klassen van haar talenten beroofd en de nieuwe elite zit zo vol van zichzelf dat ze niet verder kijken kan dan haar eigen neus lang is.

Altijd kritisch over de uitwassen van kapitalisme en meritocratie of Altijd kritisch over 'schurkenkapitalisme' (Carlijne Vos Volkskrant 25 oktober 2016 p. 14):
Met haar uitgesproken maatschappijkritiek viel te verwachten dat zij het grootste bezwaar tegen CETA zou delen: dat multinationals te veel macht krijgen als zij het recht krijgen via het arbitrage-instrument ISDS tegen onwelgevallige nationale regelgeving te procederen. Volgens CETA-tegenstander Michael Geist, hoogleraar rechten in Ottowa, zou Chrystia Freeland hierover hebben gezegd dat ISDS 'niet bedoeld is om nationale regelgeving te vervangen, maar om te voorkomen dat overheden buitenlandse bedrijven benadelen'.
Freeland zelf benadrukte na de laatste aanpassing van het document in februari van dit jaar in diverse media dat er voldoende garanties zijn ingebouwd dat bedrijven niet om elk wissewasje overheden voor de rechtbank zullen slepen. 'Wij onderschrijven juist het recht van democratisch verkozen overheden om te reguleren, vooral op essentiële gebieden als klimaat en arbeidsmarkt.

Werklozen van Wall Street (Peter Giesen Volkskrant 14 maart 2009):
De Amerikaanse socioloog Richard Sennett gelooft, kredietcrisis of niet, in de veerkracht van de samenleving.
Het kantoorpersoneel zag de crisis allang aankomen, zegt hij. Terwijl de topmanagers hun financiële producten nog verkochten als solide en innovatieve beleggingen, sprak men op kantoor al van ‘sprookjesgoud’ en ‘rotzooi-obligaties, met de nadruk op rotzooi’.
Hierin schuilt voor Richard Sennett ook de ware betekenis van de kredietcrisis. De financiële elite, die de afgelopen decennia de economie domineerde, is met een enorme klap van haar voetstuk gevallen. Daardoor is ook haar ideologie in diskrediet geraakt: het geloof in de zegeningen van een radicaal vrije markt, het geloof in sociale ongelijkheid als een heilzame stimulans voor economische groei, de fixatie op kortetermijnwinst ten koste van continuïteit op langere termijn.
Volgens Sennett betekent de kredietcrisis ook een zware klap voor het idee dat de samenleving een meritocratie is, die mensen naar verdienste beloont. ‘Het is nu aangetoond dat je economisch zeer succesvol en toch zeer incompetent kunt zijn. Dat is een grote verandering in waarden, omdat rijkdom tot voor kort aan competentie werd gekoppeld.’

De gevaren van Hillary clinton of Het gevaar van Clinton zit in de consensus (Ross Douthat Volkskrant 25 oktober 2016 p. 24):
Je kunt naar Trump kijken en te veel risico's zien van een nog grotere ramp, te veel gevaren om een alternatief te kunnen bieden voor de blunderende status quo... terwijl je tegelijkertijd naar Clinton kunt kijken en een vrouw zien wiens staat van dienst de tendenties belichaamt die het Trumpisme de wind in de zeilen gaven.
Want wat echt bijzonder aan Clinton is, meer nog dan aan Bush of Obama, is hoe weinig voorbeelden er zijn dat ze ooit met de consensus in de elite gebroken heeft in zaken van staatsmanschap.
Maar in die gevallen waar de kosmopolitische stellingname niet redelijk is of veilig, in die gevallen waar de westerse elite halfgek kan worden zonder het te beseffen, vertoont Hillary Clinton alle tekenen van iemand die net zo goed mee zal marcheren naar de gekte als haar gelijken.

Laat Corbyn zichzelf nu maar opknopen (Patrick van IJzendoorn Volkskrant 22 oktober 2016 katern Vonk p. 12-13):
Hij verliet Labour in 1981 vanwege de te linkse koers. Hogerhuislid en Brexiteer David Owen ziet parallellen tussen toen en nu.
Zelfdestructie
In diezelfde tijd vroeg Tony Blair hem terug te keren naar Labour. 'Ik ging bij hem langs. Hij was charmant, maar ik vertrouwde hem niet. Ik moest niets hebben van het idee dat het goed is om stinkend rijk te zijn, dat het niet erg is om belastingen te ontwijken. Ook zag ik niets in zijn plan om het pond door de euro te vervangen.'
Na het avontuur in Irak en de gedeeltelijke privatisering van de gezondheidszorg concludeerde Owen dat zijn argwaan jegens de succesvolle Labour-leider terecht was geweest. Blairs 'overmoed' zou centraal komen te staan in The Hubris Syndrome: Bush, Blair and the Intoxication of Power. Het is een van de vijftien boeken die Owen, die getrouwd is met een Amerikaanse literair agente, heeft geschreven.
Keerpunt
Zijn stem telt nog altijd zwaar mee in het politieke debat, zoals eerder dit jaar toen hij zich manifesteerde als Brexiteer. Hij was al jaren kritisch op de euro, op de ambitieuze buitenlandpolitiek (in het bijzonder het associatieverdrag met Oekraïne) en het volgens hem heimelijke streven naar een Verenigde Staten van Europa.

Openlijk tegen de oorlog in Irak waren onder meer België, Brazilië, Canada, China, Cuba, Duitsland, Frankrijk, India, Indonesië, Libië, Luxemburg, Mexico, Rusland, het Vaticaan, Zweden, Zwitserland en alle Arabische landen behalve Koeweit. Spanje sloot zich in 2004 na een regeringswisseling bij de critici aan.

Het 'antisemitische antizionisme' van Corbyn (Roger Cohen de Volkskrant 20 oktober 2016 p. 25):
Trump wil alleen macht, maar achter Corbyns antisemitische antizionisme zit een ideologie.
Extreem-links dat extreem-rechts ontmoet, het is een oud politiek verhaal, zoals Adolf Hitler begreep door zijn partij nationaal-socialisten te noemen. Dus in deze turbulente dagen is het geen verrassing dat de linkse aanhangers van Labour-leider Jeremy Corbyn gemene zaak maken met de aanhangers van Donald Trump.
Ze zijn tuk op Vladimir Poetin, zelfs terwijl hij Aleppo platbombardeert; tegen de mondialisering; tegen het establishment; tegen of sceptisch over de NAVO, de hoeksteen van de westerse alliantie; en ze zien achter alles een samenzwering van wat Trump 'mondiale financiële machten' noemt. Corbyn is niet echt geïnteresseerd in macht, omdat macht ook compromissen vraagt en hij een zelfingenomen purist van het ergste soort is. Zijn Labour zal nooit verkiezingen winnen. Groot-Brittannië is overgeleverd aan de zelfvernietigende Brexiteers van de Conservatieven. Die merken dat de details veel minder sexy blijken te zijn dan de anti-Europese leugens die hen zo ver hebben gebracht.
Trump is louter geïnteresseerd in macht. Voor Trump is macht beleid.

Gideon Levy De klimaatontkenners (NPO2 10 oktober 2016):
Op Nationale Duurzaamheidsdag toont de 2Doc: De klimaatontkenners aan hoe sommige mensen, bedrijven en overheden er alles aan proberen te doen om klimaatverandering in twijfel te trekken.
Gideon Levy duikt met zijn documentaire De klimaatontkenners in de wereld van de klimaatscepsis. Van oliebedrijven die wetenschappers betalen tot een overheid die wetten aanneemt om lessen op school te veranderen.
Verdoezelen
De afgelopen eeuw is de mens een steeds grotere rol gaan spelen in klimaat verandering. Gideon Levy ontdekt dat sommigen er alles aan proberen te doen om hun verantwoordelijkheid te verdoezelen. Oliebedrijven die wetenschappers betalen om twijfel te zaaien over de temperatuurstijging door CO2-uitstoot bijvoorbeeld. Maar ook de journalisten van Fox News die klimaatverandering bewust in twijfel trekken.
Verenigde Staten
Niet alleen zijn oliebedrijven en journalisten een belangrijke factor in Gideons documentaire. Het blijkt zelfs dat in de Verenigde Staten speciale wetten worden aangenomen om leerstof op scholen aan te passen. Het wordt dan bijvoorbeeld mogelijk om lessen te geven waarin klimaatscepsis de boventoon voert.

Gideon Levy (De Klimaatontkenners Joey Huisman interviewt Gideon Levy 9 oktober 2016):
In Klimaatontkenners zoekt journalist Gideon Levy de Amerikanen op die niet in klimaatverandering geloven (ja, die bestaan, en ze zijn met veel).
Hoe kan dat, niet in het broeikaseffect geloven?
Het klinkt inderdaad onwaarschijnlijk dat mensen er niet in geloven. 97 Procent van de klimaatwetenschappers is het erover eens: de aarde warmt op en wij als mensheid zijn verantwoordelijk. Maar in Amerika ligt dat anders, daar roepen de conservatieven dat het allemaal verzonnen is.
Die 97 procent is dus niet overtuigend genoeg?
Nee, de conservatieven, onder leiding van Donald Trump zeggen dat die wetenschappers zijn omgekocht door duurzame energiebedrijven. Het vergt een flinke investering om van de fossiele brandstoffen af te stappen. Het argument van die klimaatontkenners is dus dat het broeikaseffect een verzinsel is, in het leven geroepen om geld af te troggelen voor dure zonnepanelen. Ze hoeven de bevolking maar een beetje te laten twijfelen, en ze keren zich al tegen zulke investeringen.

Wikileaks: Clinton is niet links (Michael Persson Volkskrant 10 oktober 2016 p. 3):
In nieuwe emails van de Clinton-campagne die klokkenluiderswebsite Wikileaks vrijdag publiceerde, waarschuwen adviseurs van de Democratische presidentskandidaat zelf voor zwakke plekken in toespraken die Clinton hield voor banken op Wall Street. Clinton is in die speeches rechtser dan ze nu als kandidaat is: pro-handel, en pro-oliepijplijn, om maar twee voorbeelden te noemen.
In een ander mailtje zegt een Clinton-adviseur dat de economische plannen van Jeb Bush 'heel weinig' verschillen van die van Clinton.\\ Dat is koren op de molen van Trump en de Republikeinen, die de mails zullen gebruiken om fans van Bernie Sanders te vertellen dat zij verraden zijn en dat Clintons omarming van Sanders' progressieve plannen maar schijn is.
Russische hack
'Met de Wikileaks onthullingen ontdekken we wie Hillary Clinton echt is', luidde een verklaring van de Republikeinse voorman Reince Priebus. 'Hoe kunnen Bernie Sanders en de vele gelijkgezinde Democraten haar blijven steunen?'

Voetnoot Anti-Amerikanisme of Anti-Obamahaat gaat hand in hand met anti-Amerikanisme (Arnon Grunberg Amerikanisme Volkskrant 13 februari 2016):
'Ik mis Barack Obama nu al', schreef David Brooks, eerst in The New York Times, op donderdag drukte de Volkskrant zijn column af. Ik heb nooit gedacht dat Obama toen hij in 2008 werd gekozen de verlosser was. Amerikaanse presidenten, Democraat of Republikein, vertonen meer continuïteit dan wordt aangenomen. Een expert vertelde me dat Nixon de meest linkse president van Amerika was in de afgelopen decennia. Dat zou kunnen kloppen.
Niettemin is het juist wat Brooks schrijft. Obama's beslissing om niet in te grijpen in Syrië was verstandig. Ja, Syrië is een catastrofe maar Amerikaanse troepen op Syrische bodem hadden de catastrofe alleen maar vergroot. Obamacare is waarschijnlijk beter dan geen Obamacare. Het economische beleid van Obama was goed, hooguit wat al te voorzichtig.
Obamahaat gaat dikwijls hand in hand met anti-Amerikanisme. In het Europese populisme zit een gevaarlijk anti-Amerikanisme verstopt.
Ook ik mis Barack Obama nu al.

De Democratische worsteling (David Brooks Volkskrant 28 juli 2016):
Beste Hillary, Donald Trump heeft jou een unieke gelegenheid gegeven om een wereldhistorisch figuur te worden! Als je hem in deze verkiezing verplettert, kun je een nieuwe Democratische meerderheid tot stand brengen en de Republikeinen reduceren tot een steeds onbeduidender brokje etnisch nationalisme. Aan de andere kant, als je Trump niet verslaat, zul je de geschiedenis ingaan als Amerika's ergste politieke mislukkeling, die een tijdperk van Amerikaans Poetinisme heeft mogelijk gemaakt.
Veel plezier Philadelphia!
Om aan de goede kant van de vergelijking terecht te komen, moet je drie neigingen onderdrukken. In de eerste plaats moet je de materialistische mentaliteit van je partij bestrijden. Dit is 2016, niet 1992. De economische en maatschappelijke angstgevoelens zijn gesublimeerd tot een existentiële crisis. Amerikanen hebben niet langer vertrouwen in hun nationale project. Dit is een crisis omtrent de missie van de natie. Het gaat over persoonlijke identiteit en herstel van een gezond gemeenschapsleven.
Je zult uit je emotionele bunker moeten breken door je kwetsbaar op te stellen. Het is een teken van kracht om de 'Sluit Haar Op!'- vijandigheid van de Trumpaanhang te beantwoorden met een eerlijk verhaal over hoe het voelt om Hillary Clinton te zijn, midden in het politieke gevecht, gevangen in de rol van een beroemdheid, maar authentiek in een wereld die tegen je samenspant.
Deze conventie in Philadelphia gaat over het vernieuwen van verbroken relaties: het tot stand brengen van vertrouwen tussen jou en de kiezers, het herwinnen van het optimisme dat we in de moderne economie kunnen gedijen en opnieuw geloof in het Amerikaanse project brengen in de geesten van de mensen.

Hans Feddema Westerse interventie en confrontatie olie op het vuur? (Civis Mundi 5 augustus 2015):
Scheiding soennieten, sjiieten en Koerden?
Brooks bepleit als oplossing voor de sektarische oorlog van nu in het M.O. een verregaande decentralisatie in Irak tussen Koerden, sjiieten en soennieten, zo geen scheiding tussen hen. Op zich geen gekke gedachte – de Koerden hadden in Irak, dat ooit door de Britten wat kunstmatig in het leven is geroepen, al lang een eigen staat moeten hebben. Maar zolang de IS-geest nog in de fles is en er, wat in wezen nu de westerse en/of VN-strategie zou moeten zijn, nog geen formule is gevonden hun greep op de soennieten te verbreken, lijkt dit zeker in Syrië nog even een utopie. Voor het Westen, vooral de VS en Engeland, is er nu de uitdaging zich strategisch en moreel achter de oren te krabben, hoe hun ‘Dikke ik’ op wereldniveau – Rutte kwam onlangs met dit beeld op binnenlands niveau – behoorlijk dunner te maken.

Tijd voor een andere koers in Irak (David Brooks Volkskrant 9 juni 2015 p. 22):
Het wordt tijd voor een andere koers.
Amerika moet zich ten doel stellen om de sektarische koorts te verlagen. De strategie is beide kanten apart zo veel mogelijk te helpen en tegelijkertijd de radicale krachten in bedwang te houden. De daarbij passende tactiek is decentralisatie. Hevel macht over naar de diverse groepen in verschillende gebieden. Laat ze zo veel mogelijk hun eigen zaken regelen. Schep ruimte tussen de sektarische bevolkingsgroepen, zodat haatgevoelens kunnen afnemen.
Dat was de kern van het decentralisatieplan van Biden c.s. en de logica daarvan is ook nu nog veelbelovend. Het bezwaar daartegen was altijd dat het geografisch lastig is. De verschillende bevolkingsgroepen zijn vermengd. Als de decentralisatie uit de hand loopt, kunnen er heftige oorlogen ontstaan over natuurlijke hulpbronnen en nationale bezittingen.
Dat is zonder meer waar, maar het scheiden van groepen en het in bedwang houden van radicalen is nog steeds de minst slechte optie. De VS zouden kunnen beginnen met het rechtstreeks bewapenen van de Iraakse soennieten en ze helpen hun eigen gebied terug te veroveren op de terroristen, met daarbij de garantie dat ze dat gebied dan ook zelf mogen besturen.
Nationale politici zijn dol op centralisatie, maar dat is het verkeerde recept voor een Midden-Oosten dat aan het ontploffen is.

'Clinton en Obama medeoprichters IS' (Aantijgingen Trump zie ook Volkskrant 12 augustus 2016 p. 6):
De Amerikaanse Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump heeft opnieuw uitgehaald naar de Democratische tegenkandidaat Hillary Clinton. Hij noemt Clinton een 'medeoprichter' van terreurbeweging Islamitische Staat. President Barack Obama krijgt eenzelfde kwalificatie toegedicht.
,,Obama was de oprichter van IS. En Clinton ook, ik noem hen medeoprichters", aldus Trump, die het niet eens is met de manier waarop de Verenigde Staten hun troepen terugtrokken uit Irak.
De uitspraken zorgen opnieuw voor ophef, zoals de afgelopen weken zo vaak het geval met uitlatingen van Trump. Het campagneteam van Clinton had geen goed woord over voor Trumps beschuldiging. ,,Dit is het zoveelste voorbeeld van Trump die de VS beledigt, aldus een verklaring van het Clinton-kamp. ,,Het spreekt voor zich dat dit een leugenachtige bewering is van een kandidaat met een afkeer van de waarheid en een ongekend gebrek aan kennis.
Bijna 20 procent van alle geregistreerde Republikeinen in de Verenigde Staten heeft geen vertrouwen meer in Trump en wil dat hij zich terugtrekt uit de strijd om het Witte Huis. Onder alle kiezers ligt dit percentage op 44 procent.

Met Trump aan het roer gaat klimaatakkoord Parijs op de schop (Volkskrant 18 mei 2016):
Mocht Donald Trump het tot president van de Verenigde Staten schoppen, dan zal hij zich niet zonder meer achter het klimaatakkoord scharen dat in december in Parijs door 177 landen werd ondertekend.
Opwarming beperken
Het met veel moeite tot stand gekomen klimaatakkoord van de Verenigde Naties is een ultieme poging van de 177 landen om het broeikaseffect terug te dringen en de opwarming van de aarde te beperken tot minder dan 2 graden celcius.
Veel Republikeinen vinden zo'n deal onzin, omdat zij helemaal niet overtuigd zijn van de opwarming van de aarde en de oorzaak ervan. Volgens Trump is het zelfs een verzinsel van China, om zo de concurrentiepositie van de VS schade te berokkenen.

Hulp aan Aleppo heeft de hoogste prioriteit (Bert Koenders Volkskrant 1 augustus 2016 p. 19):
De internationale gemeenschap mag het lot van de 300.000 burgers van Aleppo niet overlaten aan het regime van de Syrische president Assad.
Internationale inspanningen moeten zich dus op twee sporen blijven richten, waarbij toegang voor humanitaire hulp, herstel van een staakt-het-vuren en hervatting van de vredesbesprekingen in Genève prioritair zijn. De internationale gemeenschap heeft zich in resoluties van de VN-Veiligheidsraad aan deze doelstellingen gecommiteerd. Het succes van het vredesbesprekingen staat of valt met de bereidheid zonder uitzondering van alle betrokkenen om compromissen te sluiten. De besprekingen kunnen pas worden voortgezet als er voldoende internationale druk op de oorlogvoerende partijen is uitgeoefend om de VN-resoluties in de praktijk uit te voeren.

'We moeten wel met Assad praten' of 'We hebben onszelf klem gezet in Syrië' (Kees Elenbaas Volkskrant 1 augustus 2016 p. 16-17):
Speciaal gezant voor Syrië Koos van Dam houdt er maandag mee op. De Volkskrant sprak met hem over de rol die Nederland heeft gespeeld in het oplossen van het Syrische conflict: 'Ik vind dat je met het regime moet praten'.
Uw persoonlijke visie wijkt nogal af van de gangbare opstelling tegen Assad?
Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat ik vind dat je met het regime moet praten. Wil je een conflict oplossen, dan moet je met alle partijen contact hebben. Ik vind dat heel logisch, maar een heleboel anderen blijkbaar niet, omdat die principes hanteren die zogenaamd ethisch zijn. Maar uiteindelijk dus niet, want het gevolg is veel meer doden omdat je niet met zo'n regime wil praten.
Wat zou er dan wel moeten gebeuren?
Er zijn in Damascus ook nog steeds Europese ambassades, de Tsjechen en Roemenen hebben hun ambassadeur nooit teruggehaald. Zelfs de EU heeft er een kantoor. Dat is een beetje een contradictie, want over het algemeen is het beleid dat de landen van de EU geen contact hebben met Damascus, maar sommige doen het dus wel. Door de strijd tegen IS is de strijd tegen het regiem van Assad secundair geworden. Het is wel begrijpelijk, want IS is een directe bedreiging voor ons en moet vernietigd worden. Maar de situatie in Syrië los je er niet mee op. Het vluchtelingenprobleem waar we nu mee zitten, komt vooral door de troepen van Assad. Wil je daar iets aan doen dan zul je tot een compromis met ze moeten komen, of je moet ze militair verslaan.

Prof. dr. Ulrich Libbrecht Organische eenheid-in-verscheidenheid
RELIGIE ALS OPPERVLAKTESTRUCTUUR
Uitgangspunt hierbij is dat het 'Mysterium mundi' voor onze rationaliteit altijd zal blijven: 'x ignotum', 'sunyata' (=conceptuele leegte), 'deus absconditus'. Anderzijds is het voor de religieuze mens de 'real reality'. Bij de mens is duidelijk een drang aanwezig om achter de fenomenaliteit op zoek te gaan naar de echte realiteit, vooral als hij de wereld der verschijnselen als een maya-wereld, een schijnwereld beschouwt. Een realiteitsbewustzijn dat de verzameling van de fenomenen (de golven op de oceaan) als reëel beschouwt, bedriegt zichzelf.

Het heelal, ontstaan uit intelligentie of chaos
Henk Keilman heeft allerlei argumenten gevonden, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, waaruit hij concludeert dat God bestaat. Hij zegt dat wat er de laatste dertig jaar ontdekt is door de wetenschap over de structuur en het ontstaan van het heelal er duidelijk op wijst dat het universum niet bij toeval is ontstaan. Hij vindt dat geen kwestie van waarschijnlijkheid of onwaarschijnlijkheid, maar een kwestie van een mathematische zekerheid.

Slavernij historisch even balangrijk als Holocaust (Thomas von der Dunk Volkskrant 6 juli 2016 p. 24):
Gezien de langetermijn impact hebben slavernij en imperialisme niet minder gewicht dan de Holocaust.
Dirk-Jan van Baar lijkt één van hen. Op 20 juni keert hij zich tegen mijn pleidooi van 7 juni om meer aandacht te schenken aan de keerzijde van de VOC-mentaliteit, met de officiële Duitse Vergangenheitsbewältigung als tegenvoorbeeld.
Van Baars tweede punt is nog merkwaardiger: alleen als je zelf last van schuldgevoel hebt, hoef je aan je schuld aandacht te besteden? Dan gaan de Turken inzake Armenië dus vrijuit. Nu heeft Van Baar op 5 juni inderdaad omwille van de lieve vluchtelingenvrede met Ankara een pleidooi in die geest gehouden.
Niet het aantal slachtoffers, maar de impact van een gebeurtenis op langere termijn dient de doorslag te geven. Wat uit het verleden bepaalt het meest het heden? Wat beïnvloedt, nationaal en mondiaal, de huidige breuklijnen? En dan valt er voor het Westen best wat voor te zeggen, aan slavernij en imperialisme niet minder gewicht toe te kennen dan aan de Holocaust. Al was het maar omdat ze dat in Amerika, Afrika en Azië doen, en de relatie met deze werelddelen ook sterk onze toekomst zal bepalen.

Schuldverwerking in de Duitse literatuur na 1945 (Jan Kuipers Civis Mundi Digitaal #17 maart 2013):
2. Schuldbeleving door het Duitse volk
De gangbare term voor schuldverwerking is in het Duits Vergangenheitsbewältigung (afrekenen met het verleden). Daarin is de schuldcomponent wel aanwezig, maar het gaat er meer om hoe je baas wordt over de herinnering aan het verleden en dat een plaats geeft in je geheugen, je leven eventueel. Tegenwoordig spreekt men ook wel van Erinnerungskulturen (schuldgevoel).
Alles overziend, krijg ik de indruk dat er in de "Erinnerungskultur" van een groot deel van het Duitse volk geen plaats was voor "Vergangenheitsbewältigung" en dat dat in de Duitse literatuur na de Tweede Wereldoorlog ook niet is terug te vinden. Er is verontwaardiging, verdriet, verbazing en ongeloof. De meeste schrijvers stelden het ontbreken van schuldverwerking wel aan de kaak, maar in hun kritiek gingen ze niet verder.

Hoeveel veiligheid hebben we nodig (Tonie Mudde Volkskrant 2 juni 2016 p. 9):
Grootschalige asbestsanering is peperduur en levert niet veel gezondheidswinst op, vinden de schrijvers van het pamflet Laten we eindelijk normaal doen over asbest. Drie redenen waarom het verstand het onderspit kan delven bij gezondheidsrisico's.
Andermans geld laat zich makkelijk uitgeven
Hoe gevaarlijk is het om vlakbij een hoogspanningsmast te wonen? Hoewel wetenschappers geen duidelijk antwoord kunnen geven op die vraag, gaat de overheid vanaf komend jaar toch 135 kilometer aan hoogspanningskabels onder de grond leggen. Bovendien worden sommige bewoners onder de masten uitgekocht. Helsloot: 'Dit kost 1,7 miljard euro terwijl de gezondheidswinst op z'n best marginaal is. Jaarlijks krijgen ongeveer 110 kinderen in Nederland leukemie, door deze maatregel worden dat er mógelijk 109,5.'
Hoewel er meer redenen te bedenken zijn om kabels onder de grond te plaatsen - zoals een fraai landschap - was het gezondheidsargument volgens Helsloot leidend. Wat volgens Helsloot een dubieuze rol speelde: de Rijksoverheid kon de rekening voor de maatregelen grotendeels doorschuiven naar anderen. 'Gemeenten draaien voor de kosten op, en consumenten die elektriciteit afnemen. Zo gaat het bijna altijd bij veiligheidsmaatregelen: de instantie die de maatregel invoert, is niet degene die ook voor de kosten opdraait. Andermans geld laat zich makkelijk uitgeven.'

IMF zet gesprekken met Griekenland op scherp (Volkskrant 7 mei 2016 p. 30):
Lagarde: Eurogroep kan niet onder schuldverlichting uit
Christine Lagarde van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) eist dat de Europese landen onmiddellijk gaan praten met Griekenland over een schuldverlichting. Dat blijkt uit een brief van Lagarde waarover de Financial Times vrijdag publiceerde.
In juli moet Griekenland 3,5 miljard euro van zijn staatsschuld aflossen, maar het land heeft daarvoor geen geld. Hulp moet komen van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF. Maar de tegenstellingen binnen deze zogeheten trojka worden steeds groter. Het IMF vindt al heel lang dat de Griekse schuld onhoudbaar is en deels moet worden kwijtgescholden. De Europese leiders, klemgezet door populistische oppositie in eigen land, weigeren de Grieken iets kwijt te schelden. Ministers deden beloften waaraan ze niet graag meer worden herinnerd. Zo stelde toenmalig minister van Financiën Jan Kees de Jager over de hulp aan Griekenland: 'Het gaat de Nederlandse belastingbetaler geen cent kosten.'
Zo soepel als het IMF lijkt met betrekking tot schuldkwijtschelding, zo hard stelt Lagarde zich op wat betreft de hervormingen die Griekenland zou moeten doorvoeren. Op dat punt zijn het juist weer de Europeanen die lankmoedig zijn: als de Grieken maar bezuinigen, is het eigenlijk wel goed.

Als er een Brexit komt.. ...komt er dan ook een Zexit of Welke landen volgen na een Brexit? (Bert Lanting, Raoul du Pré Volkskrant 7 mei 2016 katern Vonk p. 7):
Zweden, Denemarken en Nederland verliezen het meest bij een Brits vertrek.
Eerder dit voorjaar diende de PVV-afsplitsing VNL een wet in om een referendum af te dwingen. 'De EU verkeert in een existentiële crisis: het asielvraagstuk, enorme verdeeldheid over de koers en de mogelijke uittreding van het Verenigd Koninkrijk raken het fundament van de EU', aldus het Kamerlid Van Klaveren. 'De Nederlandse bevolking moet zich daarom, in navolging van de Britten, kunnen uitspreken over het lidmaatschap van de Unie.'
De voorstanders van een referendum kregen onlangs bijval van Paul Scheffer, hoogleraar Europese studies in Tilburg. Als de regering geen helder toekomstbeeld over Europa heeft en telkens ad hoc op de groeiende onvrede reageert', aldus Scheffer in het Nederlands Dagblad, 'krijgen de voorstanders van de ontmanteling van de EU eens de meerderheid, en dan niet alleen bij referenda, maar ook bij gewone verkiezingen'.

Tegenspraak is op z'n retour of Debat over windmolens is niet meer nodig (Martin Sommer Volkskrant 7 mei 2016 p. 19):
Wat voorheen tunnelvisie werd genoemd, heet tegenwoordig verstandig beleid.
In Mexico, las ik in de krant, heeft PGGM zich teruggetrokken uit een windmolenproject. De indianen kwamen in opstand. Omdat het indianen zijn, hebben ze gelijk en zijn het de imperialisten die de boel verpesten. Maar onze eigen indianen in de Veenkoloniën of de Wieringermeer voeren een vruchteloze strijd tegen de almachtige staat, zonder enige hulp uit linkse kring. Evenmin uit rechtse kring trouwens, Kamp geeft geen krimp. Mijn stelling: tegenspraak is op zijn retour en windmolens zijn een puik voorbeeld.

Trump kiest voor isolationisme (Michael Persson Volkskrant 28 april 2016 p. 1):
Amerika Eerst: dat wordt het belangrijkste thema in het buitenlandse beleid van een eventuele president Trump. In een toespraak voor diplomaten, analisten en journalisten, de door Trump zo verafschuwde elite in Washington, was de Republikeinse koploper in de voorverkiezingen woensdag op zijn eigen vage manier duidelijk als altijd. 'De belangen van de Amerikaanse arbeider zullen altijd onze eerste prioriteit zijn.'
Defensie
Trump wil ook dat de bondgenoten van Amerika meer gaan bijdragen aan hun verdediging. 'Slechts vier van de 28 NAVO-partners besteden de vereiste 2 procent van hun inkomen aan defensie. Die landen moeten meer gaan betalen.'
Amerika zelf moet zijn leger ook weer verstevigen, vindt Trump. Hij denkt de benodigde fondsen voor de landsverdediging uit zijn economische protectionisme te kunnen halen: door fabrieken terug te halen zal Amerika weer rijker worden. 'Ik ben de enige presidentskandidaat die dit begrijpt', aldus de vastgoedmagnaat.

Dit keer komt het niet goed (Steij Hofhuis Volkskrant 23 april 2016 katern Vonk p. 14-15):
De elites en het volk drijven uiteen - De erosie van de dominante Anglo-Amerikaanse cultuur
Samuel Huntington werd weggehoond om zijn sombere analyses. Maar de opkomst van Donald Trump geeft hem gelijk.
Breuklijn
Nu viel op Huntingtons analyse veel aan te merken. Zo generaliseerde hij vaak, was hij al te venijnig over de islam, en bezat zijn analyse het risico van een self-fulfilling prophecy. Maar zijn voorspellingen zijn net iets te goed uitgekomen om de onderliggende analyses direct terzijde te leggen. Oekraïne? Volgens Huntington lag het land op de breuklijn van de westerse en de orthodoxe beschaving en er hing dus een burgeroorlog in de lucht. Griekenland in de EU? Dat ging grote problemen geven, omdat het land voorbij diezelfde breuklijn lag. En de islamitische wereld en het Westen? Huntington voorzag scherp oplopende spanningen.
De huidige spanningen zijn misschien de groeipijnen van een samenleving die zich transformeert naar een meer diverse en tolerante vorm. Maar misschien ook niet. Als Huntington gelijk heeft zijn dit de eerste serieuze symptomen van een politiek systeem dat fundamenteel instabiel wordt door het wegvallen van een onderliggende gemeenschappelijke cultuur. Met Huntingtons eerdere goede voorspellingen in het achterhoofd geeft dat geen reden tot optimisme.

Engagement, of toch weer disco-idealisme? (19 september 2009):
De netwerk-idealisten
De anti-globaliseringsbeweging, die rond het millennium in vrijwel alle ons omringende landen voor veel ophef zorgde, werd in Nederland nauwelijks serieus genomen. Weliswaar werden de boeken van Naomi Klein en Noreena Hertz gretig gelezen, maar het kwam niet tot protest op straat. Anti-globalisten bleven voor velen een soort krakers met een mobiele telefoon. Geen serieuze deelnemers aan het publieke debat.
De vraag ‘waarom niet?’ kunnen ze geen van allen simpel beantwoorden. Maar ergens raakt het aan het thema van hun volgende symposium: overvloed. En dan vooral: een overvloed aan beelden en informatie. ‘Onze ouders waren afhankelijk van twee tv-zenders en een paar kranten,’ zegt Steije Hofhuis. ‘Voor ons is er geen excuus meer om niet te weten wat de problemen zijn. Het gaat erom: wat doe je met al die informatie?’ Volgens Hofhuis raak je daardoor ‘een beetje lamgeslagen’.
‘Ik zie bij mijn generatie zo’n sterk realiteitsbesef,’ zegt Rob Wijnberg, ‘dat ze de optie om idealistisch te worden niet eens meer overwegen.’ Die realiteit is weliswaar overrompelend, maar klopt bij de Nederlandse jongere toch nog niet echt op de deur. ‘We zijn nog altijd enorm welvarend, onze zorgen zijn betrekkelijk en de grote problemen zijn abstract. Wij zien de economische crisis in cijfers en grafieken. Terrorisme is een soort alarmschaal met de kleuren groen, oranje en rood. Of het is letterlijk ver weg, in Irak of Afghanistan.’

Voor onheilstijdingen heeft Lagarde te veel klasse (Peter de Waard Volkskrant 18 april 2016 p. 21):
IMF en de dalende groei
Alle economische signalen staan op oranje. IMF-directeur Christine Lagarde waarschuwt vaak genoeg. Maar het lijkt wel of niemand het hoort.
In de eurozone staat een op de zeven banken op omvallen, waardoor een herhaling van de kredietcrisis van 2008 dreigt. De productiviteitsgroei blijft achter, de vraag trekt niet aan, de vergrijzing vormt een toenemende zorg en het opkomend nationalisme is een tijdbom onder de politieke stabiliteit en handel. Kortom, alle signalen voor de wereldeconomie staan op het punt van oranje naar rood te springen.
Eigenlijk zou juist het IMF de wereldeconomie door een roze bril moeten bekijken, maar tijdens de voorjaarsvergadering die afgelopen dagen in Washington plaatsvond, werd zo gesomberd dat president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank vrijdag even kwijt wilde 'dat de problemen voor Nederland beperkt zijn'. En de financiële markten ver buiten Washington trokken zich er niets van aan. Elke onheilstijding van het IMF ging gepaard met nieuwe records op de beurs.
Misschien is de boodschapper dit keer belangrijker dan de boodschap. Christine Lagarde, de directeur van het 189 leden tellende IMF-gezelschap, is niet bepaald geschikt voor de rol van 'Doctor Doom'. Ze verpakt haar waarschuwingen in zo veel charme dat zelfs een door haar voorspeld laatste oordeel iets zou zijn om je op te verheugen.
Dat neemt niet weg dat de boodschap van het IMF duidelijk is. Een nieuwe crisis kan alleen worden voorkomen als overheden onmiddellijk in actie komen. Er moet schoon schip worden gemaakt in het Europese bankensysteem en het monetair stimuleringsbeleid van de centrale banken moet gepaard gaan met stimulering door de overheden.
Na jaren van bezuinigen moeten de overheden die daarvoor de ruimte hebben - Duitsland en Nederland - de infrastructuur gaan verbeteren, waardoor zij ook andere landen helpen te voorkomen in een nieuw dal weg te glijden.
Daarnaast moet de giftige angel van het nationalisme uit de economie worden getrokken. Valuta-oorlogen, een escalatie van het vluchtelingenprobleem, belastingontduiking en het ineenzakken van de wereldhandel kunnen alleen worden voorkomen door wereldwijde samenwerking. Dan moet ook nog het vuiltje Griekenland worden weggewerkt door dat land schulden kwijt te schelden.

Trump en zwart Amerika (Derk-Jan Eppink Volkskrant 13 april 2016 p. 26):
Howard Schultz, baas van Starbucks, lanceerde vorig jaar een idee: 'laten we aan onze koffietafels praten over ras'. De koffiemagnaat uit Seattle kent zijn eigen land niet. Het bleef oorverdovend stil. 'Ras' is het gevoeligste onderwerp in de Amerikaanse maatschappij. Maar ras zit overal, ook in de Amerikaanse politiek.
Onder Obama is het aantal zwarten dat afhankelijk is van voedselbonnen gestegen van 7,3 miljoen tot 11,6 miljoen. De arbeidsparticipatie onder zwarten daalde van 63,2 procent naar 61,7 procent.
Het grootste drama van de zwarte gemeenschap is de ineenstorting van het gezin. In 1965 werd 24 procent van zwarte kinderen buiten het huwelijk geboren. Nu is dat 72 procent. Het resultaat is een causaliteitsketen: jonge alleenstaande moeders, afwezige vaders, kinderen die het moeilijk hebben op scholen, de opkomst van jeugdbendes als vervangingsgemeenschap, stijging van criminaliteit en grootschalige detentie. Zwarte Amerikanen maken 13 procent van de bevolking uit, maar 38 procent van de gevangenispopulatie.
Op Vaderdag in juni 2008 riep Obama zwarte vaders op tot meer verantwoordelijkheidsbesef. Het past niet in het slachtofferschapgevoel dat Democraten in zwart Amerika cultiveren.
Democraten verdedigen hun 'zwarte stem' met de uitgebreide catechismus van politieke correctheid. Bill de Blasio, burgemeester van New York, wil stadgenoot Trump brandmerken als 'racist', 'xenofoob'.
Als u dus ooit in Amerika aan de Starbucks koffietafel wilt praten over ras, weet dan waar u aan begint.

Daar zijn ze weer, de 'foute vrienden'waarop we leunen (Thomas von der Dunk Volkskrant 6 april 2016 p. 24):
Het Westen is radeloos op zoek naar bondgenoten in een steeds onvriendelijker wereld.
Morele ongemakken
Elders acht het Westen zich gedwongen weer steeds vaker dictaturen stilzwijgend te omarmen, wat de pretentie voor universele democratische waarden op te komen in niet-westerse ogen opnieuw ongeloofwaardig maakt. In het geval van Sisi, die ten koste van duizend doden een einde maakte aan het democratische Egyptische experiment, heerst oorverdovend stilzwijgen. Bij de Chinezen kijkt men, met het oog op hún groeiende politieke macht en ónze groeiende afzetmogelijkheden, ook steeds vaker weg. Over vrijheid wordt tijdens al die als staatsbezoek vermomde handelsmissies hooguit wat in een bijzin gemompeld.

Is Panama optie voor Jan Modaal? (Peter de Waard Volkskrant 6 april 2016 p. 29):
Belastingconcurrentie is een van de grote kwalen van het kapitalisme in het digitale tijdperk. De neoliberale golf van de jaren tachtig stimuleerde landen inkomstenbelasting- en vennootschapsbelastingtarieven te verlagen zodat knappe knoppen en bedrijven zouden komen. Dat leverde groei en welvaart op. Maar wat de ene won, verloor de andere. Dus iedereen moest volgen.
In de jaren vijftig hanteerden landen nog belastingtarieven van topinkomens die opliepen tot 90 procent, zoals in de VS. Dat was paradoxaal genoeg een periode dat de economie bloeide en de beurskoersen omhooggingen. Sinds 1985 is het gemiddelde toptarief van de inkomstenbelasting binnen de OESO gedaald van 65 naar 41 procent. Het vennootschapstarief daalde in diezelfde periode gemiddeld van 45 naar 26 procent.
Dat heeft belastingvlucht niet kunnen inperken. Juist de nieuwe multinationals (Apple, Google, Starbucks en Amazon) slaagden erin met constructies als de double Irish with a Dutch sandwich hun belastingrekening te drukken tot tienden van procenten.

Panama Papers onthullen belastingontwijking elite (Volkskrant 4 april maart 2016 p. 2):
Staatshoofden als Vladimir Poetin van Rusland en Petro Porosjenko van Oekraïne zijn mogelijk betrokken bij grootschalige belastingontwijking. Dat blijkt uit de zogeheten Panama Papers, een spectaculair onderzoek naar offshorebankieren, dat door meer dan honderd internationale media is gepubliceerd.
Uit de Panama Papers zou blijken dat de Oekraïense president Porosjenko eigenaar is van bedrijfjes op de Britse Maagdeneilanden. Die zouden dienen om winsten naar geheime rekeningen in het belastingparadijs te sluizen.
De onthulling over de president van Oekraïne komt op een ongelukkig moment. Nederland stemt deze week over het voorgenomen associatieverdrag van de Europese Unie met Oekraïne. De impopulaire Porosjenko heeft een hardnekkige reputatie van corruptie.
Uit de Panama Papers zou blijken dat via twee Nederlandse brievenbusfirma's in totaal meer dan 160 miljoen dollar is betaald aan sportmarketingbedrijven die worden genoemd in de aanklacht van de Amerikaanse justitie tegen FIFA-officials. De betalingen werden gegoten in nepcontracten, zo zou nu blijken.

'We hebben ons niet genoeg verplaatst in Poetin' (interview Fokke Obbema met Pierre Vimont Volkskrant 1 april 2016 p. 6-7):
Topdiplomaat Pierre Vimont onderhandelde intensief over het associatieverdrag met Oekraïne. In aanloop naar het referendum geeft hij een bijzonder inkijkje.
'We gingen in 2008 onderhandelen over het associatieverdrag zonder dat we de geopolitieke aspecten ervan goed begrepen. Met enige aarzeling had Rusland in de jaren negentig geaccepteerd dat voormalige Oostbloklanden als Polen in de EU-sfeer terecht waren gekomen. Maar Oekraïne is voor hen een ander verhaal. De cultuur is veel meer verweven met die van Rusland en het land heeft lange tijd deel uitgemaakt van de Sovjet-Unie. Bovendien ligt het in het hart van botsende invloedssferen. Dat Poetin vindt dat Rusland invloed moet uitoefenen in Oekraïne, hebben we destijds onvoldoende onderkend.
U gaat wel uit van de aanname dat de regering kan achterhalen waarom kiezers 'nee' hebben gestemd.
'Het alternatief is dat je zegt: sorry, maar we willen het hele ding niet. We willen de Oekraïense economie niet redden. In Moskou zou dat als een succes voor hun beleid worden gezien. Ik weet niet of Nederlanders zo ver zouden willen gaan.'

De misvatting van Pierre Vimont is dat wij de Oekraïense economie moeten redden. De EU kan wel helpen het zelfreinigend vermogen te verbeteren.

We waren rijk, maar we zijn een arm land geworden, een natie van schuldenaars (Interview Donald Trump Volkskrant 31 maart 2016 p. 23):
Op 21 maart sprak Donald Trump, koploper in de race voor de Republikeinse nominatie voor het presidentschap van de VerenigdeStaten, met de hoofdredactie en enkele redacteuren van The Washington Post over zijn plannen. De uitgetikte bandopname van het gesprek werd integraal gepubliceerd. Hieronder enkele fragmenten van het gesprek over Trumps buitenlands-politieke opvattingen.
Moeten de VS democratie en vrijheid in de wereld bevorderen?
'We moeten niet meer aan opbouw van landen doen. Dat werkt niet. En we zijn nu een ander land. We hebben een schuld van 21 biljoen dollar. We moeten ons land opnieuw opbouwen. Onze vliegvelden zijn in slechte staat. Neem bijvoorbeeld Qatar, Dubai of China, daar kijk je je ogen uit wat betreft hun infrastructuur en vliegvelden.
'Wanneer je kijkt naar onze binnensteden, dan zie je een verschrikkelijke puinhoop. Baltimore, St Louis, Ferguson, Oakland: de onlusten van afgelopen zomer hadden veel erger kunnen zijn. Terwijl ons land uiteenvalt, hebben we scholen gebouwd in Irak die vervolgens telkens weer werden opgeblazen.'

Jan Tromp over Brussel: 'Eindeloos fascinerend en eindeloos vermoeiend' (Volkskrant 1 mei 2014)
Waar liep je tegenaan?
'Ik moest het functioneren van de Europese besluitvorming in kaart brengen. Hoe krijg je dat op een aantrekkelijke manier voor het voetlicht? Dat is het grootste obstakel als het gaat om de Europese Unie. Mensen slaan een bladzijde op in een krant, treffen in de kop 'Europa' en denken: oké, dat zal vast een belangrijk verhaal zijn, dat moet ik lezen, maar nu toch eerst maar even de sport.
'Dat was de grootste uitdaging, hoe krijg je dat verhaal op een aansprekende manier verkocht? Ik heb geprobeerd om het reportage-achtig te maken. Ik probeerde vooral gewoon te vertellen wat ik aantrof.' Eigenlijk wordt er nooit iets besloten, totdat uiteindelijk, en dat kan jaren duren, er een soort van uitkomst is. Maar die uitkomst wordt altijd gekleurd door de waterigheid van het compromis.
En wat trof je aan?
'De ondoorgrondelijkheid van het besluitvormingsproces zit in het systeem zelf. Het is een totaal andere manier van politiek bedrijven dan we gewend zijn. Wat wij gewend zijn is een regering, en oppositie- en regeringspartijen die een soort strijd vormen. Dat is in Brussel totaal afwezig.
'Er is wel een parlement, maar dat confereert op allerlei manieren, in allerlei hoeken en gaten, met allerlei partijen. Men confereert met lui van buiten, met ambtenaren van lidstaten en met lobbyisten; men confereert en onderhandelt met ambtenaren van het dagelijks bestuur van Europa, de Europese Commissie. Intussen zijn er ook allerlei lijntjes naar de Europese Raad waar de lidstaten hun zwaartepunt vinden, en alles is altijd geregeld met overeenstemming, met consensus.

Wanneer steekt Brussel hand in eigen boezem? (Ruard Wallis Volkskrant 31 maart 2016 p. 23):
Het Brussel van de grootouders van Jacques Brel, dat 'Brusseleerde' van het leven, bestaat al sinds de jaren zestig niet meer. Een combinatie van vastgoedprojecten en hun 'skieve architecten' (een Brussels scheldwoord!) nam de stad over en legden het halve centrum in puin, om er het soort fantasieloze, kantoorgebouwen neer te zetten waarin ik nu werk. Om over de ingewikkelde, onwerkbare bestuursstructuur maar te zwijgen, die elk sociaal beleid doet verzanden in ondoordingbare laagjes communautaire bla-bla .

Het onderzoeksrapport 'E i V' verdedigt het standpunt verbeter de wereld en begin bij jezelf. In de EU is het kwartje nog niet gevallen, dat hun ambities veel groter zijn dan ze in de praktijk hard kunnen maken.

'Niemand wil praten met IS moet' (Carolina Lo Galba interview met Jonathan Powell Volkskrant 26 maart 2016 katern Vonk p. 8-10):
Regeringen roepen het steeds: wij onderhandelen niet met het kwaad. Het zal toch moeten, zegt bemiddelaar Jonathan Powell. Ook met IS.
Dick Cheney zei: 'We onderhandelen niet met het kwaad, we bestrijden het.'
'Dat zegt elke regering elke keer weer. Maar als de oorzaak van een conflict politiek is, moet de oplossing dat ook zijn. Dat bewijst dertig jaar conflictbemiddeling. Helaas lijdt de politiek wat dat betreft aan geheugenverlies; men leert maar niet van de geschiedenis.'
Wat is de belangrijkste eigenschap van een 'terroristenonderhandelaar'?
'Je moet goed kunnen luisteren, en dan bedoel ik: écht luisteren, vooral naar wat er tussen de regels door wordt gezegd. Als je je blind staart op de standpunten van mensen kom je er nooit achter wat ze echt willen. Goed luisteren is lastig: waarom zeggen ze dit en waarom zeggen ze nu iets anders dan vorige keer? Je moet de organisatie van binnenuit leren kennen: wat drijft IS en al-Baghdadi?'
De vredesbesprekingen over Syrië zijn vorige week hervat. Veel betrokken partijen zijn uitgenodigd maar IS en al-Nusra niet. Heeft een vredesbespreking dan zin?
'Ik betwijfel of die gesprekken tot duurzame vrede in Syrië leiden zolang niet alle partijen meepraten. Hopelijk is het een opmaat naar gesprekken met alle partijen. Zo ging dat in Noord-Ierland ook. Ik kan me voorstellen dat het de oppositie en het regime lukt om een akkoord te sluiten, al lijkt het me heel lastig gezien hun standpunten. Maar je stopt het vechten niet zolang je niet praat met degenen die vechten.'
Zijn er al contacten met IS?
'Daar heb ik geen zicht op omdat ik niet meer voor een regering werk. Ik vrees van niet en daarom maak ik nu zo'n herrie. Als we nu in het geheim het eerste contact leggen met IS, dan kunnen we sneller stappen zetten als het moment van onderhandeling aanbreekt. Er komt pas een eind aan aanslagen, vluchtelingenstromen, massaverkrachtingen en ander oorlogsgeweld als we het gewapende conflict beëindigen.'

Ik weet hoe je een leger hervormt. Ik weet hoe je een oorlog wint. Ik kan generaals nee verkopen. Ik kan de media aan. (Tom-Jan Meeus NRC 19 april 2006):
De Amerikaanse minister van Defensie krijgt kritiek van zijn eigen generaals.
Of hij blijft of vertrekt: zijn tijd als ultieme veldheer is voorbij.
Vooral het geloof in zijn eigen voortreffelijkheid heeft van Donald Rumsfeld een ideaal doelwit gemaakt. Hij doorzag zo goed wat aan het leger moest veranderen. Hij wist hoe je een moderne oorlog wint. Hij durfde de generaals nee te verkopen. Hij kon de media zo doeltreffend in hun hemd zetten. En wie hem tegensprak, kon op spot en hoon rekenen (en eventueel ontslag). Hij was de ultieme veldheer - ongenaakbaar, superieur, zelfvoldaan.
Het is niet aan te geven wanneer precies zijn neergang inzette. Maar vermoedelijk was het rond april 2003, toen hij zich, vlak na de onttroning van Saddam Hussein in Irak, vrolijk maakte over berichten dat er werd geplunderd in Bagdad.
,,Ik zag net de krant en kon mijn ogen niet geloven, zei hij. ,,Ik las acht koppen die spraken over chaos, geweld en onrust. () Dit is ongehoord. En dan hebben we het over een land dat is bevrijd, over mensen die werden onderdrukt door een meedogenloze dictator en nu weer vrij zijn.
Oud-generaal- majoor John Batiste. Ten tijde van de inval in Irak was hij een assistent van onderminister Paul Wolfowitz. Vorige week zei hij: 'We hebben leiders nodig die het leger respecteren, zoals ze van ons verwachten dat wij hen respecteren. Dat leiderschap moet teamwork begrijpen'. (12 april 2006)
Oud-generaal-majoor Charles H. Swannack jr. Hij leidde tot 2004 een divisie in Irak: 'We hebben een nieuwe defensieminister nodig omdat Rumsfeld te veel bagage met zich meedraagt.' (13 april 2006)
Ex-generaal-majoor Riggs. Hij zei over Rumsfelds ministerie: 'Ze hebben alleen militair advies nodig als het binnen hun agenda past.' (13 april 2006)
Oud-NAVO-bevelhebber Wesley Clark, dong in 2004 mee naar de Democratische nominatie voor presidentskandidaat: 'Deze officieren zeggen nu 'geef ons ten minste iemand in de militaire hiërarchie die luistert'. Dat is waarom minister Rumsfeld hun vertrouwen heeft verloren. Hij heeft slechte politieke beslissingen genomen. Het is tijd voor nieuw leiderschap.' (15 april 2006)

De geschiedenis herschrijven als roeping of Een leven lang de geschiedenis herschrijven (Hans Bouman (Volkskrant 23 juli 2015 p. 10):
Doctorow wordt gezien als een van de belangrijkste schrijvers van zijn tijd. Hij schreef twaalf romans, drie verhalenbundels en een toneelstuk.
In zijn woonplaats New York is dinsdag schrijver E.L. Doctorow overleden aan complicaties ten gevolge van longkanker. Hij was 84 jaar. Bijna al zijn werken vormen eigenzinnige, soms uitgesproken provocerende herschrijvingen van bepaalde perioden in de Amerikaanse geschiedenis, waarbij Doctorow stelde dat de interpretatie die hij als literator van historische gebeurtenissen gaf (his story) even waarachtig was als die van het geschiedenisboek (history). Prijzen
In de loop der jaren verzamelde Doctorow ongeveer alle literaire prijzen die de VS te bieden hebben: de Pulitzer Prize, de National Book Award, twee PEN/Faulkner Awards, drie National Book Critics Circle Awards...
Na een leven lang de geschiedenis te hebben herschreven, situeerde hij zijn laatste roman, Andrew's Brain (2014), in het heden. Het bestaat geheel uit dialoog, maar wel een waarin nog even venijnig wordt uitgehaald naar Bush jr., Cheney en Rumsfeld. Hij bleef tot het laatst provoceren.

Woorden column Sheila Sitalsing (Volkskrant 22 maart 2013)
Open brief van de Irak-veteraan Tomas Young aan George Bush en Dick Cheney richtte, de mannen die hem de oorlog instuurden. ‘Twee dagen na de aanslagen van 11 september ging ik in het leger […] omdat ik wilde terugslaan naar diegenen die drieduizend mede-burgers hadden vermoord. Ik ging niet in het leger om naar Irak te gaan, een land dat part noch deel had aan de aanslagen. Ik ging niet in het leger om Irakezen te ‘bevrijden’ of om verzonnen massavernietigingswapens te vernietigen. Ik ging niet in het leger om een preventieve oorlog te voeren. Preventieve oorlogen zijn illegaal volgens internationaal recht. Op elk niveau – moreel, strategisch, militair en economisch – is Irak een mislukking. En het was u, heren Bush en Cheney, die deze oorlog begon. U moet de gevolgen dragen.’

In Amerika wordt in naam van de vrijheid de democratie afgebroken.
Herman Lelieveldt (Volkskrant 14 juni 2008): Bush en Cheney concentreerden de macht in het Witte Huis ten koste van ministeries en instellingen en perfectioneerden het regeren bij decreet. Door het creatieve gebruik van executive orders en signing statements wisten zij de bemoeienis van het Congres tot een minimum te beperken en de oppositie van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat te omzeilen. De machtsgreep van Bush is niet onopgemerkt gebleven. Volgens de journalist Charlie Savage in zijn boek Takeover beleeft Amerika na dertig jaar weer de terugkeer van de imperial precidency, het keizerlijke presidentschap. Matthew Crenson en historicus Benjamin Ginsberg durven de handelwijze van Bush in hun boek Presidential Power. Unchecked and unbalanced, zelfs misdadig te noemen. Dat werpt een nieuw licht op het vermeende falen van Bush als president. Het is veel te eenvoudig om dat toe te schrijven aan zijn neoconservatieve ideologie. Veel belangrijker is het dat Bush als president te weinig tegenspel en debat georganiseerd heeft daarmee een van de mechanismen voor goede democratische besluitvorming geschonden heeft.

Michaël Zeeman (Volkskrant 4 september 2008): In het boek de The dark Side van Jane Mayer wordt ontvouwd wat er de afgelopen zeven jaar is gebeurd met het ambt van de Amerikaanse president. Vanaf het moment dat op 11 september 2001 die eerste twee vliegtuigen in de Twin Towers in New York landden, is een groep gewiekste juristen rond vice-president Dick Cheney in de weer geweest met het versterken van de machtspositie van de president, buiten de ‘checks & balances’ van de Amerikaanse grondwet om. Hun oogmerk – en vooral dat van Cheney – was de president, zo veel mogelijk en zo verstrekkend mogelijke bevoegdheden toe te kennen, onder het uitschakelen van de controlebevoegdheden van het parlement.
Kishore Mahbubani: De fundamentele fout in het westerse denken is dat de westerlingen menen dat alle oplossingen in de wereld van hen moeten komen, terwijl zij in werkelijkheid de oorzaak zijn van veel van die problemen. De V.S. en Europa nemen niet de leiding bij zoiets belangrijks als de bestrijding van het broeikaseffect. Na 9/11 zijn de V.S. van Bush meer dan ooit als hypocriet te boek komen te staan.

Rollen in geopolitiek worden omgekeerd (Mark Leonard directeur van de European Council on Foreign Relations Volkskrant 9 maart 2016 p. 25):
Geopolitiek Niet het Westen pleegt nog militaire interventies, maar landen als Rusland, China en Saoedi-Arabië.
In de jaren negentig hebben westerse landen, na de genocides in Rwanda en op de Balkan, de doctrine van de 'humanitaire interventie' ontwikkeld. Deze Responsibility to Protect (R2P) stelde landen verantwoordelijk voor het welzijn van hun bevolking en dwong de internationale gemeenschap in te grijpen als regeringen er niet in slaagden burgers te beschermen tegen massale wreedheden - of als ze zelf hun burgers bedreigden. De doctrine gooide het concept van nationale soevereiniteit overboord, en in landen als Rusland en China werd zij al snel gezien als een vijgenblad voor door het Westen gesponsorde regimeverandering.
Potentieel voor instabiliteit
Daarom is het op zijn zachtst gezegd ironisch dat Rusland een concept hanteert dat vergelijkbaar is met R2P ter rechtvaardiging van zijn interventie in Syrië, zij het dat in dit geval de regering tegen haar burgers wordt beschermd in plaats van andersom. De Russische inspanningen zijn feitelijk een argument voor de terugkeer naar het tijdperk van de absolute soevereiniteit, waarin regeringen de enige verantwoordelijken zijn voor wat er binnen hun grenzen gebeurt.
Het Russische standpunt weerspiegelt ook de voorkeur die het land heeft voor stabiliteit boven gerechtigheid en zijn aanvaarding van de legitimiteit van autoritaire heerschappij.
Terwijl een nieuwe orde vorm krijgt, zullen de rollen die landen de afgelopen vijfentwintig jaar hebben gespeeld worden omgedraaid. In het Westen zal het concept van de soevereiniteit en het beperkte gebruik van militaire macht een comeback maken, terwijl nationale leiders die van oudsher hebben opgeroepen tot terughoudendheid steeds stoutmoediger zullen worden ten aanzien van het inzetten van hun strijdkrachten.

'Als je Wilders' fascistische trekken niet ziet ben je blind' (Peter R. Vries Volkskrant 9 maart 2016 katern Vonk p. 16):
Waar gaan we het over hebben? Geert Wilders hoopt dat Donald Trump de volgende Amerikaanse president wordt. Beide mannen worden met enige regelmaat fascist genoemd. Terecht of onzin?
Kom er maar in, Peter!
Ik vraag me af of de media niet te veel een karikatuur van Trump maken. We moeten ons realiseren dat wij in Nederland alleen de juicy soundbites te zien krijgen; de complete debatten zien wij nooit. Er loert dus een gevaar dat we heel fragmentarisch worden ingelicht over Trump. Mede daarom zou ik niet stellig willen beweren dat de man fascistisch is, al hoor ik hem genoeg dingen roepen waarvan ik denk: Oh My God, moet dat straks in het Witte Huis zitten?
'Dat Wilders fascistische trekken vertoont, staat voor mij als een paal boven water. Hoogleraar Paul Frissen heeft wat dat betreft volkomen, maar dan ook volkomen gelijk. Het meest bespottelijke is dat de partij die vindt dat ze zelf de meest stuitende en weerzinwekkende dingen over anderen moet mogen zeggen, nu van mening is dat een hoogleraar om zijn uitspraken moet worden ontslagen.
'Fascisme is een zware term, maar we kunnen toch niet meer verloochenen dat er overeenkomsten zijn? Als je ze niet wilt zien, ben je blind. Dan heb je kennelijk een preoccupatie met het fenomeen op zich, waar je vandaan wilt blijven, maar dat zegt meer over jezelf dan over de PVV.

De economische crisis berust op de volgende paradox in de financiële wereld. De maatregelingen die zijn genomen om een beurskrach, zoals in 1929 te voorkomen zijn door de banken-lobby geleidelijk weer afgebroken.

Correspondents' Dinner (T. Heidenis Volkskrant 15 februari 2016 p. 9):
Al dagenlang staat de krant vol commentaren op het Correspondents' Dinner. Ik keek er ook naar en kon er nauwelijks om lachen: een stel schrijvers en adviseurs dat een aantal grappen en grollen bij elkaar harkte, de minister-president die ze instudeerde en ten gehore bracht en vervolgens als enige alle lof oogstte. Ben ik nou te nuchter, of gewoon te zuur?

Dit is Donald Trump (A. lammers em. hoogleraar Amerikaanse geschiedenis aan de Universiteit van Leiden Volkskrant 13 februari 2016 p. 21):
Wie Donald Trump nog steeds niet vermag te begrijpen, kan Nederland het best tweehonderd keer uitvergroten en naar de zoveelste herhaling van het Correspondents' Dinner kijken, waar iedereen - óók Peter Buwalda (V, 12 februari) - bij aanwezig was, behalve u en ik. De daardoor ontstane machteloze woede is mutatatis mutandis de brandstof van de tanks die Trump nu al maandenlang genadeloos over het Amerikaanse politiek landschap laat denderen.
In de aangerichte verwoesting schiet het onkruid van vooroordelen manshoog op en overwoekert binnen de kortste keren het gezonde verstand.
Maar alles beter dan een elite die zichzelf ostentatief in feestkledij bewierookt en andermans idiotie bij voortduring bespot. Een gesloten front van boze witte mannen en vrouwen maakt zich op voor het laatste wanhoopsoffensief.

A. Lammers emeritus-hoogleraar Amerikanistiek aan de Universiteit Leiden stelt (Volkskrant 20 juli 2015 p. 18):
USA! USA!
Leden van het New Horizons-team in het vluchtleidingscentrum in Maryland zwaaien geestdriftig met Amerikaanse vlaggetjes als de ruimtesonde dichtbij Pluto komt. Maarten Keulemans is van mening dat zoiets nimmer in de Europa zal gebeuren (Ten Eerste, 18 juli). 'Overmand door emoties spontaan 'EU, EU!'roepen; ik heb het nooit iemand zien doen.'
Nee, natuurlijk niet. Amerika is tenslotte de antithese van Europa. Al vanaf het prille begin heeft men aan de overkant weinig fiducie in de EU getoond. Een kunstmatig verwekt kind zonder veel levenskansen.
Amerikanen kijken graag vooruit, wij zitten tegen wil en dank vast aan ons verdeeld verleden. Te pas en te onpas halen ze de Stars and Stripes tevoorschijn. Gedecideerde Real Americans vinden besluiteloosheid typisch Europees.
Veel liever dan te wikken beschikken ze. De Amerikaanse republiek is immers nation close to God, een uitverkoren natie met een duidelijke lotsbestemming. Horizonten zijn er om te verleggen. En wij?
Wij hebben ons geloof in God allang verloren, ons lot is voortmodderen zonder adembenemende perspectieven. Eigenlijk heeft dat ook wel iets moois en tragisch. Tragiek die voor Amerikanen onverdraaglijk is. Alle enorme problemen en spijt, heeft men in Amerika nog altijd het gevoel in een versierde schuit op weg naar Arcadia te zijn. Vandaar de vlaggen en heftige emoties die ons, Ware Europeanen met het zuinige mondje van Dijsselbloem, in EU-verband totaal vreemd zijn.

‘Amerika is nog net geen Griekenland, maar we zijn goed op weg’ (Gerben van der Marel FD 23 mei 2015):
Gebrek aan investeringsdrang is wat hem de meeste zorgen baart in de huidige wereldeconomie. Voor Greenspan is het dé verklaring voor de huidige stagnatie. ‘We zien het patroon in de eurozone, in de Verenigde Staten en in de rest van de wereld. De onzekerheid over de toekomst is te groot voor het zakenleven.’ Ook zijn land is nog steeds niet volledig hersteld van de crisis die een jaar na het einde van de laatste ambtstermijn van Greenspan insloeg.

Waarom de rest van de wereld Amerika haat (Thomas Friedman Volkskrant 4 juni 2003):
Terwijl president George W. Bush andere wereldleiders ontmoet en tracht de zaken tussen Amerika en de rest van de planeet te repareren, kijk ik terug en vraag mezelf: wat is hier aan de hand geweest?...
Ik heb mijn eigen antwoord uitgewerkt in wat ik bescheiden noem 'een korte theorie van alles'. Ik bied het hier aan, in een nog kortere versie, in de hoop dat mensen zullen reageren met opmerkingen of fluitconcerten, zodat ik het verder kan uitwerken. Hier gaat ie: Tijdens de jaren negentig werd Amerika buitengewoon veel machtiger - economisch, militair en technologisch - dan elk ander land in de wereld. Over het algemeen gesproken kwam dit doordat de ineenstorting van het Sovjet-imperium en het alternatief voor vrijemarktkapitalisme samenging met de internetrevolutie in Amerika. Het gevolg was dat de Amerikaanse macht, cultuur en economische ideeën over hoe de samenleving moet worden ingericht zo dominant werden, dat Amerika het leven van mensen over de hele wereld begon te beïnvloeden - 'meer dan hun eigen regeringen doen', zoals een Pakistaanse diplomaat zei. Toen mensen dit beseften, begonnen ze zich op een ontluikende manier ertegen te organiseren.

Waarom de rest van de wereld Amerika haat (deel 2 Thomas Friedman Volkskrant 12 juni 2003):
Dat doe ik nooit meer. Tot nu toe heb ik achtduizend e-mails ontvangen uit de VS en uit landen waar ook ter wereld. Twee zaken werden duidelijk: veel mensen zijn in de nasleep van '11 september' geïnteresseerd in de buitenlandse politiek en in Irak. Iedereen voelt zich nu betrokken bij de wereld, of bij de VS en iedereen wil worden gehoord.Wat ook opviel is dat veel, heel veel mensen zich zorgen maken over de mate waarin Amerika zich vervreemdt van de rest van de wereld. Velen verwijten dit aan het Bush-team, anderen aan de wereld, maar er heerst een sterk gevoel dat er een belangrijk verlies is geleden .

Het tijdperk van de tegenwind (Hans Wansink Volkskrant 13 februari 2016 bijlage Sir Edmund p. 22-23):
Robert Gordon gelooft dat de technologische vooruitgang in het niet valt bij al het onheil dat ons wacht.
Permanente obstakels
Gordon is al jaren verwikkeld in een polemiek met wat hij de 'techno-optimisten' noemt: zij die de huidige malaise als een tijdelijke dip zien in afwachting van een digitale kwantumsprong in groei, productiviteit en kwaliteit van leven. Dat debat wordt niet definitief beslist in Rise and Fall, maar iedereen die het boek heeft gelezen zal zijn visie op de toekomst moeten bijstellen. Het effect van de internetrevolutie van de jaren negentig op de economie was al in 2005 uitgewerkt. De tegenwind die de groei in de weg staat, neemt evenwel nog steeds in kracht toe. Voor die tamelijk permanente obstakels hebben de techno-optimisten geen oog. Het meest overtuigend is zijn vergelijking tussen de tweede en de derde industriële revolutie. Die laatste steekt mager af tegen de unieke transformatie die de wereldbevolking in de 'speciale eeuw' tussen 1870 en 1970 heeft doorgemaakt. Ga maar na: in de keuken is er de laatste veertig jaar nauwelijks iets veranderd (op de magnetron na). En centrale verwarming, stromend water, elektrisch licht, televisie, een wasmachine en een auto voor de deur hadden we ook al. Vliegen naar Amerika kostte in de jaren zeventig niet meer tijd dan vandaag. En ook de gemiddelde leeftijd is niet spectaculair gestegen.
De tweede industriële revolutie heeft in het leven een onomkeerbare gedaantewisseling tot stand gebracht. Niet alleen wat betreft groei van de welvaart, maar ook in de omstandigheden op het werk en in de huishouding. Vandaar dat vooruitgang voor ons de normale conditie is geworden. Maar zo normaal is die vooruitgang voor de komende generaties niet meer, wrijft Robert Gordon ons overtuigend in.

De één trapt omhoog, de ander omlaag of Trump past zijn ideeën aan op zijn aanhang (Anne van der Veen Volkskrant 12 februari 2016 p. 22):
Bernie Sanders hamert al vanaf het begin van zijn campagne op een aantal speerpunten: de corrumperende macht van geld in de politiek en de groeiende welvaartsverschillen.
Die boodschap is in de laatste negen maanden aangeslagen. Sanders heeft een massale aanhang verworven door zijn campagne gefocust te houden op deze punten. Hij is het schoolvoorbeeld van een idealistisch leider en verwerft zijn aanhang om zijn ideeën.
Donald Trump lijkt op zijn bijeenkomsten scriptloze toespraken te houden, waarin hij peilt hoe zijn aanhang reageert op de politiek-incorrecte dingen die hij zegt.
Wanneer dat aanslaat, neemt hij het op in zijn repertoire. Trump is een demagoog: hij past zijn ideeën aan aan zijn aanhang.
Wanneer Sanders en Trump twee kanten van dezelfde medaille worden genoemd, ontken je in feite het fundamentele verschil tussen links en rechts: de één trapt omhoog, de ander omlaag; de één richt zich tegen de machtigen, de ander tegen de machtelozen.

Mevedev waarschuwt VS voor nieuwe wereldoorlog (Volkskrant 12 februari 2016 p. 6):
Het mislukken van de vredesonderhandelingen over Syrië zou kunnen leiden tot een wereldoorlog. Dat grimmige scenario werd donderdag geschetst door de Russische premier Dmitri Medvedev, in een interview in de Duitse krant Handelsblatt.
Parallelle oorlogen
In feite is de Amerikaanse regering nu verwikkeld in twee parallelle oorlogen op twee fronten, en heeft ze daarbij tegengestelde doeleinden. In München proberen de VS, om het hervatten van de vredesbesprekingen mogelijk te maken, een staakt-het-vuren in het westen van Syrië te bewerkstelligen. Tegelijkertijd werd gisteren bij de NAVO in Brussel gesproken over het opvoeren van de strijd tegen Islamitische Staat in het oosten van Syrië.
In het noordwesten van het land hebben de door Koerden geleide Syrian Democratic Forces (SDF) donderdag met steun van de Russische luchtmacht het militair vliegveld Menagh veroverd op Syrische rebellen.

Tweedekamer maakt zich op voor asielblokkades (Dion Mebius, Raoul du Pré Volkskrant 12 februari 2016 p. 7):
In de aanloop naar de Europese top van volgende week, voert een groeiend deel van de Tweede Kamer de druk op. Een meerderheid vindt inmiddels dat de huidige asielinstroom de 'draagkracht' van de samenleving overvraagt en dat het kabinet onorthodoxe maatregelen niet langer moet schuwen om de immigratie te stoppen. Desnoods in nationaal of West-Europees verband.
De Kamer verliest intussen in rap tempo het geloof in de bereidwilligheid van de Turken. Partijen als VVD, PVV, CDA en SGP hebben er weinig vertrouwen meer in dat de Turkse president Erdogan echt z'n best doet om in te grijpen. 'De premier loopt aan de leiband van Turkije. Hij toont geen leiderschap', aldus CDA-leider Buma. 'Natuurlijk moeten we zorgen voor ontheemden op de vlucht, maar we zijn ook verantwoordelijk voor de orde en de rust in onze eigen samenleving en het welzijn van onze bevolking.' En Wilders: 'Hou op met die Turkse route. Het gaat niet lukken, wat u ook probeert.'

Nederland is nu eenmaal een weinig gastvrij land of 'Nederland is van de nestgeur, het is gesloten' (Laura de Jong Volkskrant 12 februari 2016 p. 21):
Hoe bedoelt u?
'Je hoeft als overheid niet eindeloos begrip op te brengen voor de gevoelens van mensen, vaak anonieme mensen, die zeggen dat ze zich door de komst van mensen met een andere kleur of een andere godsdienst onveilig voelen. Niet als dat gevoel niet op iets aantoonbaars, op feiten is gebaseerd. Hoe moet je door hard werken je huidskleur veranderen?
'Nederland is, anders dan wij graag denken, een gesloten land, we zijn erg van de nestgeuren. Niet openlijk, maar onder de radar. Alle buitenlanders zullen je hetzelfde verhaal vertellen. Op het eerste gezicht, denk je: wat een open, gezellig en vrij land. Maar na een paar jaar hoor je er nog steeds niet bij. Dus misschien is het waar dat je harder moet werken, maar ik ben bang dat het dan nog niets uithaalt. Persoonlijk heb ik over integratie niets te klagen hoor. Maar ik denk dat dit voor veel groepen geldt, ook voor bijvoorbeeld de tweede generatie Marokkanen.'

De euforie voorbij........het klimaat is in Parijs niet gered door Jan de Boer Civis Mundi 6 februari 2016):
Ik zie de staatslieden nog staan op zaterdag 12 december 2015, elkaar toejuichend, de duimen omhoog stekend........" we hebben onze planeet gered". Onzin natuurlijk: de planeet aarde is niet in gevaar, maar wel onze menselijke beschaving. En die is met deze klimaatconferentie in Parijs nog niet gered. Nauwelijks levensvatbaar
Deze fragiliteit van een compromis van compromissen met daarachter geen enkele juridische dwang is mijns inziens in de komende decennia nauwelijks levensvatbaar. Er hoeft maar weinig te gebeuren of alle plannen en toezeggingen zijn vergeten. Ik denk in dit verband aan bijvoorbeeld een zeer waarschijnlijke , nieuwe beurskrach op korte, hooguit middellange termijn. En wat gaat er met "Europa" gebeuren?

De economische crisis is mede een gevolg doordat men de maatregelingen die zijn genomen om een beurskrach te voorkomen door de banken-lobby geleidelijk weer zijn afgebroken. Deze paradox is een belangrijke oorzaak van de financiële crisis.

Assad en IS hoeven zich geen zorgen te maken (Martin Jansen Volkskrant 10 februari 2016 p. 24):
Met praten in Genève komt er geen vrede in Syrië. Alleen een militaire oplossing is nog mogelijk. De laatste besprekingen in Genève mislukten reeds voordat ze feitelijk begonnen waren, waarna iedere partij traditiegetrouw begon de tegenstander hiervan de schuld te geven. In werkelijkheid echter kon niemand hiervoor verantwoordelijk worden gesteld omdat er in Syrië geen politieke oplossing meer mogelijk is.
Ondertussen is meer oostwaarts Islamitische Staat (IS) de enige winnaar van dit internationale spektakel omdat vrijwel alle betrokken partijen op merkwaardige wijze baat blijken te hebben bij haar bestaan. Soennitische staten als Turkije en Saoedi-Arabië, die sinds jaren aansturen op het ten val brengen van het regime in Damascus, zien, IS hierbij als een troefkaart. Terwijl de landen die Assad niet steunen de dreiging van IS kunnen gebruiken om te wijzen op het gevaar dat een machtsvacuüm in Damascus zou betekenen voor de internationale gemeenschap. Zowel Assad als IS hoeven zich daarom voorlopig geen zorgen te maken.

Aleppo, het Sarajevo van Syrië (Roger Cohen Volkskrant 10 februari 2016 p. 25):
Aleppo, het Sarajevo van Syrië Roger Cohen (columnist The New York Times):
'Aleppo kan het Sarajevo van Syrië worden. Het is al het München.
'Waarmee ik bedoel dat de benarde toestand van Aleppo - zijn kwetsbaarheid voor Poetins grillen en Assads uit de as herrezen genadeloze plannen - een gevolg is van de lamlendigheid en doelloosheid van bijna vijf jaar regering-Obama. De president en zijn team hebben zich verscholen achter noties dat Syrië in de marge zit van vitale Amerikaanse belangen; dat ze de nadelen van interventie beter doordacht hebben dan anderen; dat de actoren op de grond onbegrijpelijk en onbetrouwbaar zijn; dat er geen binnenlandse of Congressionele steun is actie te ondernemen om de oorlog te stoppen of te beïnvloeden; dat er geen juridische basis is om safe areas te vestigen of Assads luchtmacht uit te schakelen; dat Afghanistan en Irak lessen zijn in de futiliteit van Amerikaanse machtsprojectie in de 21ste eeuw; dat Syrië Ruslands Afghanistan zal worden als de Russen zich de woede van de soennitische wereld op de hals halen; en dat het enige gebod, ongeacht de schaal van het lijden of de afbraak van Amerikaanse geloofwaardigheid, het vermijden is van nog een oorlog in het Midden-Oosten.
'Obama's constante 'wat als' en herhaalde 'wat dan' inzake Syrië heeft geleid tot slachtingen in Parijs en San Bernardino. En bijgedragen aan de potentiële ontrafeling van de EU nu interne grenzen worden hersteld als antwoord op de vluchtelingengolf - waar de VS op reageerden door 2.500 Syriërs op te nemen sinds 2012 - 0,06 procent van het totaal.
'De Syrische crisis is nu een Europese crisis', zegt een Europese diplomaat me. 'Maar de president is niet geïnteresseerd in Europa.' Dat is een eerlijke inschatting van de eerste naoorlogse Amerikaanse leider voor wie de trans-Atlantische alliantie iets is om verplicht in ere te houden, niet emotioneel te omhelzen.
'Syrië is nu de schande van de Obama-regering, een debacle van zulke proporties dat het de binnenlandse prestaties van de president kan overschaduwen.'

Hou Syrische Koerden in toom in ruil voor Turkse steun (Betsy Udink Volkskrant 9 februari 2016 p. 20):
We hebben de Koerden nodig om IS murw te slaan en Turkije om de Syrische vluchtelingen tegen te houden. Zie hier het dilemma voor het Westen.
Onedoelde gevolgen. Elke oorlog heeft ze. Een waarschijnlijk niet bedoeld gevolg van Nederlandse deelname aan de oorlog tegen IS kan de stichting van een PKK-staat in het noorden van Syrië zijn. We gaan namelijk steunen op de Koerden van het semi-rijkje Rojave: 'Richting waarin de zon ondergaat' oftewel West-Koerdistan. De daar heersende Democratische Unie Partij (PYD) en haar gewapende tak, de Veiligheidscomités (YPD), zijn PKK. De PKK is de Koerdische guerrillabeweging die in Turkije in oorlog is met de staat. Bij ons staat de PKK op de lijst van verboden terroristische organisaties. De PYD/YPD niet. Dankzij de Russische bombardementen rukken Assads troepen, strijders uit Iran en van Hezbollah op naar de Turkse grens. De Russische bombardementen maken ook de weg vrij voor de YPD, die gesteund wordt door de westerse coalitie inclusief ons. Ankara zal dat niet over zijn kant laten gaan. Het is niet ondenkbaar dat Turkije een dezer dagen in Syrië in conflict raakt met de NAVO. Dat zou een meesterlijke coup zijn van Vladimir Poetin: het opdrijven van spanning tussen NAVO-bondgenoten en het verzwakken van de organisatie.

Economische recessie niet af te wenden of Nieuwe economische crisis is onvermijdelijk (Jonathan Holslag Volkskrant 5 februari 2016 p. 20):
Mij lijkt het aannemelijker dat een nieuwe crisis zal leiden tot een nog hardere machtspolitiek - economisch en militair.
Ik ben zo stellig in mijn voorspelling van een nieuwe recessie, omdat er veel nieuwe problemen zijn ontstaan, terwijl de kater van de vorige crisis nog niet verwerkt is. Dat geldt vooral voor China. Het overaanbod op de vastgoedmarkt in binnenlandse provincies is fenomenaal en ook de industrie blijft worstelen met overcapaciteit. De uitvoer van industriële goederen breekt het ene nieuwe record na het andere en toch zit 17 procent van de fabrieken in de rode cijfers. Het lage consumentenvertrouwen, de rusteloosheid op de Chinese beurzen en de steeds grotere kapitaalvlucht zijn allemaal indicaties dat de kans op ontsporing bijzonder groot aan het worden is.
Niets is gevaarlijker dan een samenloop van economische en politieke hoogspanning. Wat me sceptisch maakt, is dat na de vorige crisis, toen de overheden nog honderden miljarden konden investeren, de rente nog naar beneden kon en er een triljoen bijeengeschraapt werd om de euro te stabiliseren, dat er toen al geen wil bestond om een internationaal akkoord te bereiken over de blijvende onevenwichtigheid tussen deficit- en surpluslanden en dat we de tijd niet hebben gebruikt om nieuwe groeimodellen te ontwikkelen, groeimodellen die mensen meer kansen bieden.
Men kan wel roepen dat optimisme een plicht is, maar wat ben je met optimisme zonder oplossingen?

Toekomstdromen of Gloort er hoop aan de groene horizon? (Tonie Mudde Volkskrant 23 januari 2016 bijlage Sir Edmund p. 4):
De wetenschap lost de CO2-problematiek vast wel op. Hoopt Henk Kamp.
Hier klinkt een techniekoptimist. Een man die denkt: ergens lopen een paar slimme koppen rond en die bedenken een oplossing, waarbij al dat gedoe met windmolens en zonnepanelen gepruts zal blijken.
Het aandeel duurzame energievoorziening in Nederland is nu een schamele 5,6 procent, waarmee we internationaal gezien een van de smerigste jongetjes van de klas zijn. Ondertussen wil Kamp geen concrete CO2-maatregelen nemen omdat er in de toekomst misschien iets slims wordt ontdekt. Maar wat als dat niet gebeurt?
Life is what happens to you, while you're busy making other plans, zong John Lennon.
Other plans. Niet no plans.

Ook Poetin en Xi hebben de VN nodig of VN-top: Nemen de nieuwe wereldleiders het over? (Michael Persson Volkskrant 26 september 2015 p. 5):
'Een zelfzuchtige en grenzeloze honger naar macht en materiële welvaart leidt zowel tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen als tot uitsluiting van de zwakkeren', zei Paus Franciscus vrijdag in de plenaire zaal van de Verenigde Naties in New York. Een moreel appel, waarmee hij zijn persoonlijke agenda aan die van de VN koppelde. Etc.
Deels is de chaos te wijten aan de Verenigde Naties zelf. Het voorkomen van de 'gesel van de oorlog', het belangrijkste doel waarom de organisatie in 1945 werd opgericht, lukt de laatste jaren slecht. De Veiligheidsraad heeft niets kunnen uitrichten om de slachting in Syrië en de annexatie van de Krim te voorkomen, vooral dankzij veto's van Rusland en China. Een Britse oud-ambassadeur bij de VN noemde Syrië in The Guardian een 'vlek op het geweten van de Veiligheidsraad, de grootste mislukking van de laatste jaren'. Volgens hem heeft dit falen 'zeker gevolgen voor de status van de Verenigde Naties als geheel'.
En nu staan de mannen achter die veto's Poetin en Xi, toch vrolijk op het podium van de organisatie die zij tandeloos maken. Hoe gaat dat samen?
Het is de paradox van een multipolaire wereld. Na de val van de Sovjet-Unie waren het twee decennia vooral de Verenigde Staten en Europa die de wereld op sleeptouw probeerden te nemen (lang niet altijd met succes, zie de Balkan, Rwanda en Irak). Poetin en Xi vertegenwoordigen de nieuwe wereldorde, waarin de macht over veel meer landen verdeeld die steeds meer hun eigen weg kiezen. Om die onafhankelijkheid te laten zien hebben ze echter wel een gemeenschappelijk podium nodig, en zelfs applaus. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties vormt letterlijk het wereldtoneel.

Professor Samdhong Rinpoche De universele verantwoordelijkheid van het individu (Theosofia juni 2003):
Ik ga het niet met u hebben over hoge filosofie of religie of over Tibetaanse mystiek, die tegenwoordig makkelijk te verkopen is. Ik zal een aantal van mijn gedachten over moderne dagelijkse menselijke problemen, vooral die problemen die de mensheid ervan weerhouden spiritueel te evolueren, met u delen. De meeste mensen zijn slaven geworden van economische en monetaire overwegingen, en missen de vrijheid om na te denken over hun eigen verantwoordelijkheid en hun eigen vermogen tot handelen om hogere niveaus van evolutie te bereiken. Ofschoon veel woorden die ik gebruik afkomstig zijn uit het boeddhisme, zijn noch boeddhistische leringen noch enige religieuze aangelegenheid het wezenlijke onderwerp van mijn discussie met u. Het gaat gewoon over alledaagse menselijke problemen waarover wij gezamenlijk kunnen nadenken en waarnaar wij onderzoek kunnen doen.
Volgens de boeddhistische traditie manifesteert het universum zich door de collectieve zowel als de individuele karmische kracht van al haar bewuste wezens. Gunstige karmische kracht genereert vormen die in harmonie zijn met het levensproces, en het levende universum schept een niet-levend universum dat daarmee overeenstemt. Deze positieve karmische kracht heeft de macht vormen die niet overeenstemmen met het universum te veranderen in vormen die daarmee wel in harmonie zijn.
De huidige wereld staat voor vijf grote uitdagingen:
• Ongebreidelde toename van de menselijke populatie, vooral in de zogenaamde derde wereldlanden.
• De steeds toenemende economische ongelijkheid tussen rijk en arm.
• Geweld en marteling, oorlogen en vrees voor oorlog, vele vormen van terreur, steeds verder escalerend gebruik van wapens voor massavernietiging en de naweeën van oorlogen.
• Milieuafbraak, zoals het broeikaseffect, beschadiging van de ozonlaag en voortdurend toenemende schaarste aan schone lucht en water, die fundamenteel noodzakelijk zijn om levenssystemen in stand te houden.
• Tenslotte culturele en religieuze intolerantie. Religie, die de bron van redding en geluk zou moeten zijn, wordt tot een bron van conflict en verdeeldheid gemaakt.

Victor MacGill Chaos and Complexity Magic and Mystery - Ervin Laszlo Adventures in Quantum Coherence
Ervin Laszlo’s theory says we are therefore linked to all people who have ever lived and we can access them by accessing the Akashic field. This can explain life after death, because the past has never gone away and tells us that the past is ever present in everything we do. Ervin Laszlo suggests that reincarnation may not be a series of lives one after another as usually presented, as much as it is linking to other particular lives through the Akashic field to which we resonate for whatever reason. It explains the strange coincidences that crop up in our lives; the things we just know without evidence, the dreams that tell us things, and when things happen that are just too unlikely to be random.
Ervin Laszlo links the world of science with spiritual traditions in a way I have not seen so clearly and logically presented before. He incorporates all the latest research in so many fields of scientific research and ties it all together into a wonderful cohesive theory that makes sense of so many strange and contradictory parts of the universe and explains what is usually called the “supernatural” in natural terms, giving strong evidence for the truth of such things as clairvoyance, reincarnation, spiritual healing and life after death.

Jonathan Holslag We moeten samen dromen (Europa moet een bewuste alliantie van veiligheid, waardigheid én schoonheid zijn.) Volkskrant 22 november 2014 - Katern Vonk p. 4-5:
Ik zie vier grote trends. Ten eerste is er de toenemende onrust als gevolg van de kenterende machtsbalans. Vaak wordt tegen me gezegd dat de afname van macht slechts relatief is en dat de voorspoed van het ene land niet noodzakelijk een verslechtering betekent voor het andere. 'Het is geen zero sum game', heet het dan.
Dat heeft voor mij ook te maken met een tweede trend: het afzwakken van de economische groei. Economen stellen graag dat de cake dankzij de globalisering voor ons allen steeds groter wordt. Dat is zo, maar de cake wordt ook steeds luchtiger.
Die ontevredenheid zal verder groeien door een derde trend: schaarste. Opnieuw, met al onze kennis en technologie zou er eigenlijk geen schaarste mogen zijn. Veel kennis wordt evenwel te traag in oplossingen omgezet. Daardoor zal de strijd om grondstoffen het komende jaar meedogenloos blijven en dreigt bevolkingsgroei de zeer kwetsbare leefomgevingen in Afrika, het Midden-Oosten en Zuid-Azië verder te ontwrichten. Dat zal leiden tot meer migratiedruk en competitie om banen in de steden.
Een vierde trend is de groter wordende kloof tussen slimme technologie en achterlijke samenlevingen. We slagen er, bij wijze van spreken, met uiterste nauwkeurigheid in om atomen te herschikken, maar niet om stipt openbaar vervoer te organiseren. Het een sluit het andere niet uit, maar we zijn te zeer gaan geloven dat alle vooruitgang technologisch moet zijn, terwijl vooruitgang toch eerder een zaak blijft van hoe we de samenleving inrichten en de mate waarin we ons zelf met al onze capaciteiten in die samenleving kunnen ontplooien.
Verder blijven we ook slecht in het in het omzetten van efficiëntiewinst als gevolg van automatisering in nieuwe kansen om met de vrijgekomen middelen onze samenleving te verstevigen. Technologische vooruitgang zonder maatschappelijke vooruitgang maakt van mensen een passieve massa die de verandering ondergaat. Die evoluties gecombineerd dragen bij tot een vijfde trend: de neiging tot protectionisme en conservatisme. In beide gevallen gaat het om een poging houden wat je hebt zonder zelf te veranderen. etc.
Als je welvaart wilt genieten, moet je ook aspiraties hebben om aan de welvaart bij te dragen. Als je schoonheid wilt proeven, moet je ook de ambitie hebben om schoonheid voort te brengen. Als je comfort wenst, draag dan bij aan het comfort van anderen. etc.
Ik geloof in een Europa van grote waarden, waarbinnen landen, regio's, steden en dorpen kunnen floreren, maar front vormen tegen gemeenschappelijke dreigingen. Europa moet opnieuw een bewuste alliantie van veiligheid, waarheid én schoonheid zijn.

Met de vijf trends die Jonathan Holslag in zijn artikel We moeten samen dromen (Europa moet een bewuste alliantie van veiligheid, waardigheid én schoonheid zijn.) signaleert treedt hij in de voetsporen van Ervin Laszlo, de vijf stuwende krachten van de chaos die eerder door Ervin Laszlo in zijn boek het Chaospunt naar voren zijn gebracht. Dit boek van Ervin Laszlo biedt een kader voor het formuleren van een kosmische visie (Ervin Laszlo boek Kosmische Visie Wetenschap en het Akasha-veld) op een oud vraagstuk.

Ervin Laszlo - Anthony Peak Onsterfelijke geest wetenschap en de continuïteit van bewustzijn buiten de hersenen
Wetenschappelijk bewijs voor de continue aanwezigheid van bewustzijn met of zonder verbinding met een levend organisme.
Vanuit een nieuw wetenschappelijk paradigma van een spiritualiteit die op ervaring is gebaseerd, verkennen Ervin Laszlo en Anthony Peake hoe het bewustzijn voortdurend aanwezig is in de kosmos en kan bestaan zonder verbinding met een levend organisme. Ze onderzochten de snel groeiende hoeveelheid wetenschappelijk bewijsmateriaal voor de continuïteit van bewustzijn, met inbegrip van bijna-doodervaringen, communicatie na de dood, reïncarnatie en de neuro-zintuiglijke informatie ontvangen tijdens een andere staat van bewustzijn. Zij verklaren hoe de aanhoudende aanwezigheid van bewustzijn, ook al is het lichaam overleden, in wezen laat zien dat we onsterfelijk zijn - wij blijven bestaan zelfs wanneer ons fysieke bestaan tot een einde is gekomen. Dit is precies in overeenstemming met de geavanceerde natuurkunde, die poneert dat dingen op ons niveau van tijd en ruimte niet intrinsiek echt zijn maar manifestaties van een verborgen dimensie waar ze bestaan in de vorm van superstrengen, informatievelden en energie matrices.

Ervin Laszlo Bezielde Kosmos Nieuwe wetenschappelijke visie op leven en bewustzijn in het universum
Wetenschappers komen tot het opmerkelijke inzicht dat het heelal een levend en samenhangend geheel is, een concept dat de herinnering oproept aan een oeroude visie die onderdeel was van alle traditionele beschavingen: die van heen 'bezielde kosmos'. Dat beeld doet recht aan iets waar in deze moderne tijd weinig plaats voor was, zeker niet in de wetenschap. Het is de overtuiging dat wij een deel zijn van de ander en van de natuur: Alleen zijn wij een bewust deel van de kosmos, een wezen waardoor de wereld zichzelf kan leren kennen. Dit inzicht is de basis voor een diep besef van de zin van ons leven en een goede richtingwijzer nu we op een belangrijk kruispunt staan in de geschiedenis van de mensheid.

Pakistan loost vluchtelingen uit Afghanistan (Geerlof de Mooij Volkskrant 15 september 2015 p. 18):
Steeds meer Afghaanse vluchtelingen verlaten noodgedwongen buurland Pakistan. Sinds januari zijn er zeker 140.000 teruggekeerd naar Afghanistan, blijkt uit cijfers van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie. Veel jonge Afghanen wagen de oversteek naar Europa. Etc. Ontheemden
In de afgelopen weken zijn de betrekkingen tussen Kabul en Islamabad verder verslechterd. De Afghaanse president Ashraf Ghani beloofde na zijn aanstelling in september 2014 de betrekkingen met Islamabad te zullen verbeteren, maar van die belofte is weinig terechtgekomen.
President Ghani heeft Pakistan de afgelopen weken herhaaldelijk beschuldigd van medeplichtigheid aan de aanslagen die de Taliban plegen in Afghanistan. De terreurgroep kreeg lange tijd steun van de Pakistaanse geheime dienst.
Met de terugkeer van vluchtelingen groeit het aantal ontheemden in Afghanistan. Honderdduizenden ontvluchtten hun woonplaats al tijdens de burgeroorlog in Afghanistan begin jaren negentig; velen zochten hun toevlucht in Pakistan toen de Taliban de macht grepen in 1996. Sinds de val van het Taliban-regime in 2001 is het aantal ontheemden eerder toe- dan afgenomen.

Verleidelijke afzijdigheid of Afzijdigheid zal wereld niet minder chaotisch maken (Rens van Tilburg Volkskrant 25 augustus 2015 p. 26):
Hoe menselijk ook, als samenleving kunnen we het ons niet veroorloven de kop zo in het zand te steken. Het vluchtelingenprobleem gaat niet weg door het te negeren. Dat onze omgang met vluchtelingen beter kan en moet, was uitgebreid in deze krant te lezen. Nee, de grenzen kunnen niet helemaal open. Maar ja, het kan allemaal wel een stuk intelligenter. Zelfs Geert Wilders kan er niet omheen dat 'meer Europa' onderdeel is van vrijwel elke stap vooruit.
Ook de 'opvang in de regio' kost Europees geld en vereist verdergaande Europese samenwerking, wil het meer zijn dan een handig politiek frame voor het dichthouden van de grenzen. Allemaal dingen waarover we het VVD-kamerlid Malik Azmani nog niet hebben gehoord.
Eén aspect, het meest fundamentele, miste ik in veel beschouwingen. De vraag hoe in landen als Syrië, Afghanistan en Irak de stabiliteit te vergroten? Onder aanvoering van president Obama, en tot opluchting van velen, mijzelf incluis, is een uitweg gevonden uit Afghanistan en Irak. De rode lijn die Obama trok voor de inzet van chemische wapens in Syrië werd geruisloos overschreden. Obama heeft gebroken met de interventiepolitiek van zijn voorgangers: zoon Bush in Irak en Afghanistan, Clinton in Servië, vader Bush in Koeweit.

Geert-Jan Knoops Advocaat Van De President Wie is er machtiger dan de machtigste man ter wereld?
In 2003 bekent een hoog al-Qaida lid aan de CIA dat Saddam Hoessein en al-Qaida samen beschikken over massavernietigingswapens. Onder grote politieke druk besluit de Amerikaanse president Jeremy Sawyer om Irak binnen te vallen. Wat Sawyer niet weet is dat er een ingenieuze politiek-militaire val voor hem is uitgezet. Als drie jaar later Benjamin Olivier tot president wordt gekozen, start er een uniek strafproces tegen de oud-president. Is Jeremy Sawyer werkelijk slachtoffer van een sinister complot?
Als de advocaat van Sawyer op mysterieuze wijze vermoord wordt aangetroffen in zijn kantoor, wordt de New Yorkse strafpleiter Matthew Baldwin door Sawyer gevraagd de verdediging over te nemen. Baldwin stuit in zijn verdediging op zaken die hij eerder niet voor mogelijk hield. Zal hij in staat zijn om de Amerikaanse jury ervan te overtuigen dat zijn cliënt zich niet schuldig heeft gemaakt aan het opzetten van een illegale oorlog?

Een Ander Joods Geluid als militair steun­punt moet dienen om de olievoorziening veilig te stellen, gelijk ook door ex-Fed-president Alan Green­span is erkend.

Frans Verhagen De eigen dynamiek van oorlogen (12 december 2012 - 29 december 2012):
Misschien herinnert u zich de naam Frederick Kagan (er zijn een hoop Kagans in de Amerikaanse journalistiek en defensie analyse). Deze Kagan werkte bij het Republikeinse American Enterprise Institute, al sinds de jaren negentig promotor van een invasie van Irak. In 2006 was het Kagan die de surge strategie formuleerde en aan de man bracht waarmee kleine Bush het laatste beetje van zijn mislukte oorlogsavontuur kon redden. Generaal Petraeus werd er de held van. Dezelfde Petraeus die Obama's onverstandige beslissing om in Afghanistan hetzelfde trucje uit te halen mocht uitvoeren (en de afgelopen maanden in vlammen ten onder ging, in een bacchanaal van verhalen over affaires en militairen die leefden als pashja's).
Volgens een interessant artikel in de Washington Post hadden deze Frederick Kagan en zijn even havikachtige echtgenote en ook think tank analyst en promotor, Kimberly Kagan, een jaar lang alle vrijheid en alle informatie in Kaboel om de twee surge operatie, die in Afghanistan, op te tuigen en te promoten. Ze werkten voor niets, om onafhankelijk te blijven, zeiden ze (nou ja, ze werden betaald door hun think tanks). Maar zoals dat gaat, leverde het dagelijks contact met de baas van Afghanistan, generaal Petraeus, fijne dwarsverbanden op met de defensie industrie, die op zijn beurt geld stopte in de think tanks van beide ondernemende Kagans. Mevrouw Kagan runt het Institute for the Study of War en die naam zegt precies waar ze zich mee bezig houdt en wat ze promoot. Dat instituut wordt, u raadt het, gefinancierd door de defensie industrie.
De Kagans gebruikten ondertussen hun bekendheid en het risico dat ze negatief zouden schrijven over de hopeloosheid in Afghanistan, om dingen gedaan te krijgen die anders niet mogelijk waren. Ze kregen reizen en info die niet bij hen thuishoorde. Toen Petraeus de verantwoordelijkheid kreeg, schreven deze zogenaamde analisten, lovende op ed stukken die de populariteit van de politiek generaal flink opjoegen en de oorlog dieper maakten. Petraeus zag het voordeel van het uitnodigen van deskundigen en vroeg andere havikken die braaf hun op ed stukken afleverden - net als dat in Vietnam gebeurde.
Het artikel vertelt hoe de Kagans de facto onderdeel werden van de militaire operatie, een stoel kregen aan de strategic desk. Geen wonder dat hun advies spoorde met wat Petraeus aan Obama adviseerde - die de oorlog wilde beperken, terwijl de militairen hem wilden uitbreiden. Het bracht zijn eigen problemen voor Petraeus: andere militairen begonnen de Kagans te wantrouwen als zetbazen voor Republikeinse havikken. Om het geheel te bekronen gaf Kagans instituut een prijs aan Petraeus, gesponsord in alle duidelijkheid door grote defensie bedrijven met belangen in Afghanistan.
We weten in middels meer over Petraeus dan we ooit wilden weten. Als politieke generaal met een eigen agenda en een zucht naar roem, heb ik hem nooit vertrouwd. Wat vertelt dit gedoe allemaal? Dat als je eenmaal in zo'n oorlog zit er teveel belangen zijn die de oorlog door willen laten gaan en je als publiek en zeker als president geweldig huiverig moet zijn voor advies, zelfs van de militairen. De beste les: niet betrokken raken bij grondoorlogen.

Klopjacht Amerikanen op geheimzinnige IS-leider 'De Geest' (Stieven Ramdharie Volkskrant 19 september 2014):
Waar is 'De Geest', de geheimzinnige leider van Islamitische Staat? De snelle uitschakeling vanuit de lucht van Abu Bakr al-Baghdadi, per drone of slimme JDAM-bom, zou een geschenk zijn voor president Obama in de oorlog met IS. Maar waar de leider uithangt, weet niemand.
Volgens het Iraakse leger zou begin deze maand bij een luchtaanval zelfs een naaste medewerker van Al-Baghdadi om het leven zijn gekomen. Om te voorkomen dat hij hetzelfde lot ondergaat als zijn voorgangers, verschijnt de IS-voorman zo min mogelijk herkenbaar in het openbaar. Zelfs tijdens vergaderingen met hoge commandanten, aldus gevangen genomen IS-strijders, zou hij gemaskerd zijn.
Als commando's erin slagen Al-Baghdadi te doden, zal het niet het einde zijn van IS. 'De organisatie is gewend om omgebrachte leiders te vervangen', betogen Frederick en Kimberly Kagan in een studie van het Amerikaanse Institute for the Study of War.

Arm maar zonder schulden (Wim Steijn Volkskrant 14 augustus 2015 p. 20):
Thomas von der Dunk en Tom Wansbeek verdiepen zich allebei in het probleem van Griekenland en de euro. Jammer dat hun polemiek in de 'kamp'-sfeer wordt getrokken. Dat doet afbreuk aan de ernst van het onderwerp en verzwakt de kans op een oplossing. Beiden wil ik graag deze vraag voorleggen: Is het nou zo onzinnig om ervan uit te gaan dat een mens, een gezin, een land, en dus ook Griekenland, kan kiezen (vrijwillig of door omstandigheden gedwongen) voor een combinatie van een laag materieel welvaartsniveau maar met een kloppend huishoudboekje?
Zo deden wij het thuis, zo doen we het nog steeds en zo doen miljoenen het met ons. En zo kan ook een Griek op zijn manier lekker (blijven) genieten van het leven.

Dirk-Jan van Baar versus Jan Peter Balkenende (Jan Mulder Volkskrant 16 december 2008):
Prachtig stukje van Dirk-Jan van Baar, historicus, vandaag over het eeuwige verlangen van de Nederlanders die tegen de oorlog in Irak waren naar een onderzoek naar de ondersteuning van die oorlog door de Nederlandse regering.
Er is volgens Dirk-Jan dus helemaal geen parlementair onderzoek nodig om vast te kunnen stellen dat premier Balkenende in de dagen van de keuze voor de desastreuze en volgens internationale regels illegale oorlog maar wat heeft aangemodderd. Hij, Dirk-Jan van Baar, historicus, klaart dat klusje in zijn eentje op een maandagmiddag tijdens het schrijven van een opinie voor de Volkskrant.
Balkenende, door een prominent voorstander van de Irak-oorlog, Dirk-Jan van Baar, neergezet als een onzekere minister-president zonder principiële keuzes: het onderzoek naar de Nederlandse machinaties ten bate van die oorlog lijkt mij wenselijker dan ooit.

Het verslaan van IS zal een lange adem vergen (Dick Zandee Volkskrant 13 augustus 2015 p. 12):
Rekruten
De nu één jaar durende strijd tegen IS verloopt moeizaam. Een overwinning vergt tijd en geduld.
Onlangs schatte de CIA het aantal IS-strijders op 30- à 40 duizend; dezelfde schatting als in augustus 2014. IS lijkt verliezen vrij eenvoudig op te vangen met nieuwe rekruten uit andere delen van de wereld, geholpen door een geoliede pr-campagne via internet en de sociale media.
In de Verenigde Staten is twijfel ontstaan over het nut van de luchtcampagne. Luitenant-generaal Robert Neller, de nieuwe commandant van het US Marine Corps, stelde onlangs dat er een patstelling is ontstaan. Senator John McCain meent zelfs dat IS aan de winnende hand is. In Den Haag drukt men zich wat voorzichtiger uit. De ministers Koenders en Hennis-Plasschaert omschrijven IS in een Kamerbrief als 'een weerbarstige tegenstander'. Etc.
Verzwakt
Het kalifaat moet ook zo veel mogelijk via andere wegen worden verzwakt. Vooral door de vermindering van de inkomsten van IS. Een mogelijke Turkse actie - liefst in samenwerking met Syrische oppositiegroepen - om de resterende toegangswegen vanuit IS-gebied in Syrië naar Turkije af te sluiten, moet niet op voorhand worden afgewezen.
Wel moet Turkije het grensgebied dat nu in handen is van de Syrische Koerden, ongemoeid laten. Amerikaanse en Europese druk is nodig, richting Turkije én Koerden. In Irak moet een gemeenschappelijke strijdmacht van het Iraakse leger en de sjiitische milities worden opgezet. De soennieten in Noordwest-Irak hebben teveel slechte ervaringen met sjiitische strijders. Dat vergt tijd en geduld. Een Amerikaanse generaal sprak onlangs over 'een probleem van ten minste tien jaar'. Dat is wellicht nog een optimistische inschatting.

De mannen die langer hadden willen blijven (Theo Koelé en Natalie Righton Volkskrant 24 juli 2015 8-9):
Ze dienden in Uruzgan en Kunduz en lezen nu thuis in Nederland dat de Taliban die provincies heroveren. En toch, zeggen zes Afghanistan-veteranen terugblikkend op hun uitzending: het is niet voor niets geweest.
'Nu het slecht gaat gooit Defensie de luiken dicht. Zonde'
Auke Westerterp (35) werd drie jaar geleden uitgezonden naar de Afghaanse provincie Kunduz. 'Ik deed de communicatie richting journalisten. Het verhaal dat ik moest vertellen, was dat we daar als militairen zaten om Afghaanse politieagenten op te leiden. Dat hebben we ook gedaan.
'Maar of het zin heeft gehad? Daar ben ik achteraf kritisch over. Waar zijn alle opgeleide agenten gebleven? Leven ze nog? Ik betwijfel het. Tijdens de missie zagen we al agenten verdwijnen uit de opleiding, omdat ze omkwamen of de dienst verlieten.
'De Afghaanse praktijk strookte totaal niet met de Haagse werkelijkheid. Commandanten in Kunduz moesten zich in bochten wringen om het allemaal te laten kloppen voor politici in Nederland. Zo kregen Afghaanse agenten op papier veertien weken les. Maar in de praktijk was het rendement van de Kunduz-missie veel lager. 'Ik ging na zeven maanden in Kunduz naar huis met veel vragen. Wat blijft hiervan over? Ik heb het gevoel dat we te vroeg zijn weggegaan; dat we onze Afghaanse collega's in de steek hebben gelaten. We gingen een jaar eerder weg dan gepland en zaten er in totaal dus maar twee jaar. Wat kun je in zo'n korte tijd nou betekenen?
'Als de Taliban zowel Kunduz als Uruzgan werkelijk weer heroveren, dan verbaast het me niet. De politie is nog niet opgewassen tegen de taak om de bevolking zelfstandig te beschermen en het land stabiel te houden. Ik ben ook realistisch: zelfs vier jaar extra blijven was niet genoeg was geweest. En tien jaar ook niet. Wat dat betreft zijn mijn ogen geopend.
'Natuurlijk stel ik mezelf weleens de vraag: is het het waard geweest? Iedereen wil resultaat van zijn werk. Maar in Kunduz is dat niet zichtbaar. Er blijft niets anders over dan twijfel.
'Ik denk dat Defensie meer zou kunnen uitspreken hoe militairen zich voelen over wat we daar hebben bereikt. Het is geen ramp om toe te geven dat je ergens met de beste intenties naartoe bent gegaan, maar dat je niet de successen hebt behaald die je had gewild. Dat heeft niets met het falen van individuele militairen te maken, maar met dat land dat zo weerbarstig is.
'Maar nu het slecht blijkt te gaan in Afghanistan, gooit Defensie de luiken dicht. Zonde. Als je eerlijk schetst waarom het zo moeilijk was om ergens te werken, dan krijg je veel genuanceerdere berichtgeving over het nut van zo'n missie.
'Het is ook opvallend dat politici die destijds hebben besloten om naar Afghanistan te gaan, tot nu geen antwoord willen geven op de vraag of het nut heeft gehad. Waarom is het politiek gezien zo moeilijk om te zeggen dat het gewoon niet heeft uitgepakt zoals je hebt bedoeld?'

Hoezo blijft het Westen Afghanistan steunen? Bart Hoogeveen en Jorrit Kamminga zijn beiden werkzaam bij Instituut Clingendael (Volkskrant 19 november 2014 - p. 32):
Nederland heeft een morele verantwoordelijkheid tot nazorg in zowel Irak als in Afghanistan. De actualiteit in Irak wijst ons niet alleen op een morele verantwoordelijkheid tot nazorg, maar ook op het eigen belang dat hiermee gepaard gaat. Helaas zal goede nazorg niet goedkoop en risicoloos zijn, noch in Afghanistan, noch in Irak.

Op het nieuwe WTC lijkt 9/11 ver weg (Arie Elshout Volkskrant 1 juni 2015):
Wie naar het schitterende, nieuwe Observatorium op 102-hoog in het nieuwe WTC gaat, krijgt de hele geschiedenis van New York voorgeschoteld. Ook 9/11, maar dat maar héél even.
Debat
Een stuk in The New York Times uit april leert dat er veel debat is geweest tussen de autoriteiten, de projectontwikkelaars en de uitbaters van het Observatorium. Er waren emoties. Ten slotte werd besloten dat men er niet omheen kon, maar dat drie seconden genoeg waren.
Lachen en Genieten
Iedereen verdringt zich voor de ramen om op de foto te gaan. Een vrouw ligt bevallig onderuit in een vensterbank. Met haar bovenlijf leunt ze op haar armen, het rechterbeen rust op de vloer, haar linkerknie heeft ze iets opgetrokken. Als een jaren-vijftigvamp poseert ze daar, met New York aan haar voeten.
In het restaurant staan de bezoekers voor de ramen, glazen drank in de hand. Half twaalf 's middags. Twee jonge mannen zoenen elkaar, toostend met een glas bier en een cocktail. Er wordt gelachen, er wordt genoten. Als het de bedoeling was van de 911-terroristen om ook een manier van leven te treffen, dan is dat niet gelukt.

Simon Vinkenoog Kersvers Archief, 30 november 2004:
Van esoterische zijde eveneens 'Amerika op drift' door de Meester --, via Benjamin Creme, in het zojuist in de bus gevallen decembernummer van Share Nederland. "Het is slechts een kwestie van tijd voordat het Amerikaanse volk beseft dat het een ernstige fout gemaakt heeft. Het heeft, zij het met behulp van veel gestolen stemmen, een man en een regering herkozen, die zich zowel nationaal als internationaal wijden aan het scheppen van verdeeldheid en haat.
Het zal vol spijt zien hoe zijn met trots gekoesterde vrijheden worden aangevallen; het zal een scherpe daling zien in levensstandaard wanneer de regering noodgedwongen tracht om haar enorme schulden aan te pakken; het zal getuige zijn van het verlies van vertrouwen in zijn valuta en een scherpe achteruitgang zien van handel met hun traditionele handelspartners. De rampzalige inval in Irak zal verder zweren, zowel in Irak als elders in de wereld. In reactie op de angst en de haat die deze regering welhaast wereldwijd heeft aangewakkerd, zullen de mensen geneigd zijn om naar binnen te kijken en zichzelf nog meer van de wereld afkeren.
Een groot probleem met deze regering is de krachtige illusie waaronder zij werkt: dat zij door God geïnspireerd is en dus, met goddelijke genade, helpt de christelijke wereld en boodschap in haar vroegere kracht en glorie te herstellen. Hierdoor hebben de VS een reuzenstap achteruit gezet en daarbij zichzelf geïsoleerd van de werkelijke zorgen in grote delen van de wereld: milieuvervuiling en de behoeften van een planeet onder druk van een ophanden zijnde catastrofe.
De VS zullen zien dat de wereld niet stil zal staan. Met of zonder Amerikaanse medewerking zullen de landen zo goed als zij kunnen verder gaan om een oplossing te zoeken voor de vele ecologische en sociale problemen die ons bestoken en die zo dringend moeten worden aangepakt. Amerika zal zien dat het achtergelaten en genegeerd wordt, en pas dan zal het bereid zijn om 'voor' te gaan."

Peter M. Scheele: Schepping of Evolutie?

====

Evolutionaire kringloop (Zo Boven zo Beneden, Integrale denktrant, 'Ethos Morele kompas' en Projectie)

Gestripte cel toont levenslust (Maarten Keulemans de Volkskrant 15 juli 2023, Boeken & Wetenschap p. 21):
Wat doen levende wezens als je ze onttakelt tot ze niet meer zijn dan een soort machientje? Dan herpakken ze zich, en evolueren ze zich een weg uit de penarie. Een diepzinnige ontdekking, is het unanieme oordeel.
Evolutiebioloog en onderzoeksleider Jay Lennon van de universiteit van Indiana kan er nog steeds niet goed over uit. Pure levenskracht, daarvan was hij getuige in zijn lab. Een beetje zoals dat beroemde citaat uit de dinosaurusfilm Jurassic Park: ‘Life finds a way’, het leven vindt zijn weg wel. Uitkleden
Maar rijden – of eigenlijk evolueren – is wat de bacterie deed, beschrijft Lennons groep deze maand in vakblad Nature.

De stamvader in de onderwereld of De allerdiepste vraag van de biologie (Maarten Keulemans Volkskrant 15 april 2016 bijlage Sir Edmund p. 8-13):
Ergens diep onder onze voeten moet een geheimzinnige levensvorm huizen waarvan al het meercellige leven afstamt. Een Nederlandse microbioloog is hem op het spoor. Wat hij ontdekt, haalt volledig overhoop wie we dachten te zijn.
Ken je benedenburen\\ Ze zijn met véél
Omdat ondergrondse microben tot enkele kilometers diep overleven, is hun leefgebied enorm. Er zijn er volgens de schattingen dan ook een stuk of
3.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000
('kwintiljoen', met dertig nullen er achter). In gewicht is dat zo'n 10 tot 30 procent van alle levende biomassa op aarde - olifanten meegerekend.
Ze eten raar
De microben zijn voor hun levensonderhoud aangewezen op omhoog wellende gassen uit het binnenste van de aarde, zoals koolmonoxide, methaan, waterstofsulfide en zwavelverbindingen en eventuele aminozuren en suikers die omlaag sijpelen via grondwater. En o ja, ze eten elkaars afval.
Ze hebben gekke namen De bacteriën en archaea hebben, naar biologisch gebruik, lange Latijnse namen, soms met een knipoog naar de onderwereld:
Gemmata obscuriglobus, Pyrococcus abyssi, Hadesarchaea.
Als verzamelnaam gebruiken experts soms afkortingen: SAGMEG ('South African Gold Mine Euryarchaeotic Group'), DSAG ('Deep Sea Archaeal Group') of TACK (optelsom van de Thaumarchaea, Aigarchaea, Crenarchaea en de Korarchaea).
Je moet ze leren kennen
Van alle soorten microben is naar schatting slechts een paar tot minder dan één procent bekend. 'Ieder micro-organisme dat je isoleert, is haast per definitie een nieuwe soort', zegt de Wageningse hoogleraar microbiologie Fons Stams. Wie weet wat voor boeiende en nuttige microben we nog niet kennen: zo is Stams op zoek naar microben die 'toevallig' grondstoffen voor bioplastics maken. 'De potentie van de microbiële wereld is enorm.'

Goed onderwijs in tijden van schaarste is vooral een kwestie van kiezen: wat vinden we écht belangrijk? (Raoul du Pré de Volkskrant 4 juli 2023, p. 12):
Het lerarentekort dwingt tot fundamentele keuzes: hoeveel leraren heeft het land beschikbaar voor hoeveel leerlingen en wat betekent dat voor de optimale lestijd?

Op bezoek in Byblos (Jenne Jan Holtland de Volkskrant 17 oktober 2022, p. V4-6):
Nu te zien in Leiden: de tentoonstelling Byblos, over ’s werelds oudste havenstad, gelegen in Libanon. Correspondent Jenne Jan Holtland ging er op zoek naar sporen van de bloeitijd van die ooit zo roemruchte stad.
De Byblos-tentoonstelling is de vierde in de reeks, en leunt op een forse bruikleen van ruim vierhonderd artefacten uit het Libanees Nationaal Museum, aangevuld met topstukken uit het British Museum en het Louvre. ‘We nemen de bezoeker mee terug naar het begin van de zeehandel’, zegt curator David Kertai, die voor de expositie samenwerkte met Libanese collega’s, aan de telefoon. ‘Voor ons is dat natuurlijk een essentieel onderdeel van de geschiedenis, met de havens van Amsterdam en Rotterdam, maar eigenlijk is die handel vijfduizend jaar geleden al ontstaan.’
Boekrol
Voor Byblos begon de bloeitijd met het bestijgen van de Egyptische troon door de eerste farao’s, omstreeks 3000 voor Christus.

Volgens het open individualisme bestaat er slechts één allesomvattende identiteit. Het idee dat de grenzen tussen personen metafysisch significant zijn, wordt verworpen. De term is bedacht door filosoof Daniel Kolak,[11] al bestaat deze visie al sinds de tijd van de Upanishaden; tat tvam asi (gij zijt dat) is een voorbeeld. Beroemde aanhangers van dit idee zijn o.a. de soefi Aziz al-Nasafi, Averroes, Arthur Schopenhauer,[28] mysticus Meher Baba, Alan Watts,[29] evenals enkele natuurkundigen: Erwin Schrödinger,[30] Freeman Dyson[31] en Fred Hoyle.[32]

Bhagavad Gita leert al dat tat tvam asi het uiteindelijke doel van elk mens is, dus uit te vinden wie hij werkelijk is.

Dr. I.K. Taimni boek De Śiva-Sūtra|Śiva-Sūtra De hoogste werkelijkheid en hoe deze te realiseren
De eerste Sutra in deel III is bijna gelijk aan de eerste Sutra in deel I. Het is verstandig om dan ook meteen even te kijken naar de eerste Sutra in deel II. Er volgt dan een mooie aanhaling uit de Katha Upanishad 1-2-20: Het Paramatma dat in het hart van het individuele Atma verblijft, is ijler dan het ijlste en groter dan het grootse. Alleen degenen die volledig vrij zijn van alle soorten begeerte en zorgen kunnen het aan zijn glorie her-kennen. Door middel van de teksten uit de Upanishaden kunnen we een beter inzicht krijgen in: DAT ben jij; jij bent DAT (Tat Tvam Asi). We zijn wezenlijk van dezelfde aard als het Allerhoogste...
Deel III heeft mij persoonlijk het meest getroffen. Daarin wordt onder andere over het Wezen van een Mahatma gesproken. Dit deel is minder abstract en daardoor toegankelijker. Er wordt gezegd dat de Meesters ons willen doen inzien dat we goddelijk zijn. De mens, ieder mens, is goddelijk kan voor ons zeer inspirerend en toepasbaar zijn. Deze zin kan een echte mantra worden. Het innerlijk herhalen van deze mantra kan onze benadering van de ander veranderen, immers: hij/zij is in wezen goddelijk…

De in de kosmos verborgen repeterende patronen zijn al door Vyâsadeva in zijn boek Bhagavad Gita onderkend en door misschien wel een van de grootste radicale vernieuwers H.P. Blavatsky in een nieuw perspectief geplaatst. De intuïtieve kennis van de verborgen krachten, de herhalende patronen in de natuur worden in het oeuvre van Ervin Laszlo en van Wim van den Dungen opnieuw tot uitdrukking gebracht.

Wouter Bos nieuwe darling van derde Weg (Peter de Waard Volkskrant 20 mei 2006):
Tony Blair is zelf verhinderd, maar de aanhangers van zijn derde Weg zijn bijeen in Londen. Met Wouter Bos als de nieuwe darling.... Er is een nieuwe weg van progressief denken nodig. Wouter Bos is niet alleen de leider van de Nederlandse sociaal-democraten, hij is de meest uitgesproken en vooral meest charismatische vertegenwoordiger van die stroming.’ Europees commissaris en Blairs superspindoctor Peter Mandelson introduceert PvdA-voorzitter Wouter Bos als zijn nieuwe darling van de derde Weg. ‘I love you too, Peter’, antwoordt Bos aan het begin van zijn spreekbeurt voor een wereldwijd gezelschap van regeringsleiders, politici en intellectuelen die vernieuwing van de sociaaldemocratie nastreven. Het Policy Network – het door Blair en Clinton opgerichte alternatief voor de Socialistische Internationale – houdt zijn jaarlijkse conferentie in een sjiek golf-resort in het zuiden van Londen. Blair is in zijn nadagen en heeft door Irak veel van zijn populariteit ingeboet. Maar dat betekent niet dat zijn ideeën over economische dynamiek met sociale rechtvaardigheid niet meer hoeven te worden geëxporteerd. ‘Het is juist harder nodig om die ideeën veilig te stellen’, zegt Mandelson. De markt voor Blairs ideeën is uitgebreid naar andere continenten.

Hoezo blijft het Westen Afghanistan steunen? Bart Hoogeveen en Jorrit Kamminga zijn beiden werkzaam bij Instituut Clingendael (Volkskrant 19 november 2014 - p. 32):
Nederland heeft een morele verantwoordelijkheid tot nazorg in zowel Irak als in Afghanistan. De actualiteit in Irak wijst ons niet alleen op een morele verantwoordelijkheid tot nazorg, maar ook op het eigen belang dat hiermee gepaard gaat. Helaas zal goede nazorg niet goedkoop en risicoloos zijn, noch in Afghanistan, noch in Irak.

De middeleeuwen waren heel vrouwvriendelijk (Maartje Bakker de Volkskrant 27 augustus 2022, Opinie p. 18-19):
Krachtige vrouwen zijn structureel uit de geschiedenis geëlimineerd. Met haar bestseller Femina plaatst de Britse cultuurhistoricus Janina Ramirez ze terug. ‘Zelfs pausen lieten zich door hen inspireren’. Een voorbeeld voor het heden, hoopt ze.

‘De angst mag het niet winnen, ík moet winnen’ (Julien Althuisius interviewt Lisa Loeb Volkskrant Magazine 27 augustus 2022 p. 12-18):
Sinds ze de tv-quiz De slimste mens won, kwam het leven van cabaretier, zangeres en actrice Lisa Loeb in een stroomversnelling terecht. Ze raakte verslingerd aan televisie maken en in het najaar volgt haar eerste boek. Voor iemand met een angststoornis gaat ze opvallend veel nieuwe avonturen aan.

De Wending (Haro Kraak interviewt Ayleen Charlotte de Volkskrant 27 augustus 2022 p. 12-13):
Ayleen Charlotte werd voor anderhalve ton opgelicht door haar vriend en bleek niet zijn enige slachtoffer. Ze was wél de enige die hem terugpakte, en zo de held werd van een documentaire. ‘Ik dacht nog: wie gaat dat nou kijken?’

Henk Procee, hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Twente en directeur van Studium Generale is in juni 2011 met emeritaat gegaan en heeft als afscheidscadeau het boek Intellectuele passies geschreven. Als blijk van waardering en erkenning voor de manier waarop hij de academische vorming aan de UT gezicht en inhoud heeft gegeven, voor zijn diverse onderwijsvernieuwingen, zoals wijsgerige denkmethoden en systematisch reflecteren ontving hij tijdens het afscheidssymposium de erepenning van de Universiteit Twente. Voor Procee betekent academische vorming mensen een sterk onderzoekend karakter meegeven. Niet alleen in de wetenschap, ook in andere aspecten van het leven. Voor Procee bestaat er een essentieel onderscheid tussen kenner, kenproces en kenproduct. Academische vorming is het ontwikkelen van de kenner aan de hand van het kenproces, namelijk methodologie, en het kenproduct, al bestaande kennis. Het gaat dus primair om het leerproces (internalisering), de intermediair tussen kenner en kennis.
Hoofdstuk 6. Reflecteren (p. 137-169):
Om van deze reflectiemodellen (p. 149) herkenbare beelden te vormen heb ik ze een aan de meetkunde ontleende naam gegeven: de punt, de lijn, de driehoek, de cirkel.

Grensoverschrijdend gedrag in de wetenschap
Professorale pestkoppen (Yolande Jansen, Natalie Scholz, Remco Tuinier en Susanne Täuber De Groene Amsterdammer 12 mei 2022 p. 38-41):
Om intimidatie en machtsmisbruik aan universiteiten aan te pakken werd alom een sociale-veiligheidsbeleid opgetuigd. Dit beleid leidt echter niet zelden tot nog meer misstanden.
Uit al deze onderzoeken blijkt dat intimidatie en machtsmisbruik aan universiteiten geen incidenten zijn, maar structurele gebreken van een inherent ongelijk systeem.

Oekraïne (Buitenhof 3 april NPO1):
- Rob Jetten over het halen van de klimaatdoelen,
- Kira Rudik bespreekt de Oekraïense strijd tegen de Russen.
- Ilvy Njiokiktjien over haar fotoverslaggeving vanuit Lviv. En
- Pieter Waterdrinker sluit aan om te praten over zijn nieuwe boek Biecht aan mijn vrouw en zijn vlucht als gevolg van de oorlog.

Ophef en censuur: waar komt de omstreden leus ‘From the River to the Sea’ vandaan? (Marjolein van de Water de Volkskrant 12 november 2023):
‘From the river to the sea, Palestine will be free’: voor- en tegenstanders van de leus buitelen over elkaar heen. Ook in de Nederlandse politiek is het onderwerp van debat: Frans Timmermans, lijsttrekker van GroenLinks-PvdA, noemde de uitspraak zondag ‘politiek totaal ontoelaatbaar’. Waar komt de leus vandaan, en wat betekent het eigenlijk?
En intussen is ‘from the river to the sea’ overal. Afgelopen woensdag ontrolden activisten een spandoek bij de opening van documentairefestival IDFA in Amsterdam, diezelfde dag begon GroenLinkser Julia Matser haar eerste rede als Utrechts Statenlid met de woorden ‘van de rivier’. Ze eindigde met de boodschap dat je alleen vrij kunt zijn als iedereen dat is, en sprak tot slot de woorden ‘tot aan de zee’. Andere fracties spraken er schande van

Bestuurscultuur (Buitenhof 27 februari 2022 NPO1):
- Frans Timmermans is vice-voorzitter van de Europese Commissie. Hij maakt zich grote zorgen over de Russisce inval in Oekraïne. Werken de sancties wel die Europa heeft ingesteld tegen het regime van Poetin? Hoe komen wij van onze afhankelijkheid van Russisch gas af? En hoe gaan wij de honderduizenden mensen die op de vlucht zijn geslagen sinds donderdag?
- Journalist Steven Lee Myers schreef in 2015 de vuistdikke biografie over Putin: De nieuwe tsaar. Het werd een internationale bestseller over de man waarvan iedereen zich momenteel afvraagt wat zijn drijfveren zijn? Myers is op dit moment China correspondent voor de NY Times. Een gesprek vanuit Seoul in Zuid Korea, want Myers werd anderhalf jaar geleden China uitgezet.
- Al ruim 32 jaar wonen ze in Rusland. Ze maakten het uiteenvallen van de Sovjet Unie, de bestorming van het Russische Witte Huis, de ondergang van Boris Jeltsin en de opkomst van Vladimir Poetin van dichtbij mee. Maar een dergelijke irrationele woede vanuit het Kremlin zagen ze nog nooit. Het land waar zij van houden deed het onvergeeflijke: een gewelddadige inval in Oekraïne. Hoe heeft het zover kunnen komen en wat zagen we over het hoofd? Een gesprek met journalisten en uitgevers Derk Sauer en Ellen Verbeek.

Bestuurscultuur (Buitenhof 20 februari 2022 NPO1):
- ‘De OMT-structuur heeft voor allerlei infectieziekteproblemen gewerkt, maar voor zo’n langdurige en maatschappij brede crisis is het OMT onvoldoende’, aldus viroloog en OMT-lid Marion Koopmans.
Zijn we voorbereid als er een nieuw virus opduikt? 'Op korte termijn hoop je van wel. Met alles wat is opgetuigd zou het sneller moeten werken', vertelt Koopmans, maar ze is kritisch: 'de enorme complexiteit van die structuren moet echt simpeler'. Als we kijken naar zoönosen zoals de vogelgriep spreekt Koopmans van een 'permanente pandemische dreiging' - Afgelopen week kwamen in München Europese leiders bij elkaar voor de jaarlijkse veiligheidsconferentie. Dit jaar stond die in het teken van de situatie in Oekraïne. Tweede Kamerlid Kati Piri is net terug uit de Duitse stad en praat in Buitenhof over de situatie in het Oost-Europese land.
- Afgelopen week kwamen in München Europese leiders bij elkaar voor de jaarlijkse veiligheidsconferentie. Dit jaar stond die in het teken van de situatie in Oekraïne. Tweede Kamerlid Kati Piri is net terug uit de Duitse stad en praat in Buitenhof over de situatie in het Oost-Europese land. 'Als Poetin het wil, is er nog een diplomatieke oplossing’, merkte Piri. ‘Alle westerse leiders hebben benadrukt bereid te zijn in gesprek te gaan en afspraken te maken en te de-escaleren.’
- De spanningen aan de grens tussen Oekraïne en Rusland lopen verder op. De grote vraag na een week van dreiging, bewapening en beschuldigingen: is een oorlog nog te voorkomen? Hierover: Rusland-correspondent Eva Hartog vanuit Moskou.
- 'Natuurlijk moesten regeringen en centrale banken iets doen aan het begin van de coronapandemie. Maar dit beleid is al lang aan de gang en je ziet dat de schuldenlast, als gevolg van de lage rente, steeds verder oploopt’. Hoogervorst stelt dat 'als je nu zo'n grote inflatie hebt en je weet dat monetair beleid met vertraging werkt, dan moet je veel sneller optreden'. De rekening van de hoge inflatie komt bij de gewone burger te liggen.
Volgens Hoogervorst moet de discussie over de euro gevoerd worden: ‘Het is niet of je zonder de euro niet door kunt gaan. Er zijn kleine landen geweest die nooit in de euro zijn gestapt en die doen het nu prima’. 'We zitten nu in een muntunie die wordt gedomineerd door schuldenlanden', 'Een land als Italië is bankroet, want het heeft een enorme schuld. Bij een normale rente zouden ze dat niet kunnen opbrengen'.

‘Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat’ (Buitenhof 21 april 2019 NPO1):
Groeiende ongelijkheid, een onbewoonbare planeet door klimaatverandering, de ondergang van de liberale democratie? Onterechte zorgen, zegt wetenschapsfilosoof Maarten Boudry in zijn nieuwe boek ‘Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat’. Sterker nog: het gaat volgens Boudry steeds beter met de wereld. Zijn we inderdaad te pessimistisch? In Buitenhof: een debat tussen Maarten Boudry en schrijver en filosoof Philip Huff.

Literair geweld (Cécile Koekkoek interviewt Philip de Volkskrant 15 februari 2022 p. V4-6):
Nauwgezet heeft Philip Huff zijn jeugd beschreven in zijn nieuwe roman Wat je van bloed weet: het geweld thuis, de schaamte, de onveiligheid. De leugens ook: ‘Mijn ouders hielden de schijn op van een succesvol en prettig gezin.’
In je studententijd vocht je weleens. In Wat je van bloed weet beschrijf je hoe woede in de hoofdpersoon op kan borrelen. Hoe beangstigend is dat?
‘Dat is heel confronterend. Elke keer dat ik mijn ouders zag, voelde ik dat mijn bloed ging koken. Ik kan nog steeds enorm boos worden, maar ik geef er geen fysieke uiting meer aan. Ik probeer nu mijn woede in te zetten voor iets moois, iets goeds. Schrijven heeft mij gered van exploderen. Het vuur kan nog oplaaien als ik John de Mol, zo’n dominante witte man, zijn valse verhaal zie oplepelen. Vanuit datzelfde vuur heb ik dit boek geschreven. De woede zit hopelijk in elke bladzijde.’

Is handel in excuses ook Het Verhaal van Nederland? (Peter de Waard de Volkskrant 15 februari 2022 p. 21):
In het tv-programma Het Verhaal van Nederland toonde acteur Daan Schuurmans vorige week hoe de Romeinen van Julius Caesar hier kwamen en de Germaanse stammen afslachtten.
Vlak daarvoor waren in het NOS Journaal beelden vertoond van schuldbewuste bestuurders van De Nederlandsche Bank (DNB) die rekenschap wilden afleggen voor het aandeel van hun verre voorgangers in de koloniale slavernij en een passend gebaar wilden maken.
De gemeente Amsterdam maakte vorig jaar bij monde van burgemeester Femke Halsema al excuses voor het aandeel van de stad in de instandhouding van de slavernij. De Nederlandsche Bank nog niet, net als de staat die zich tot nu toe beperkt tot spijtbetuiging.
De rijkdom die het land nu nog geniet, is deels gebaseerd op het koloniale verleden en het slavenverleden. Nederland heeft 612 ton goud in de kluizen liggen, hetgeen meer is dan alle Afrikaanse landen samen.
Daan Schuurmans is nog maar gevorderd tot het jaar 300, dus misschien blijkt de komende weken dat er nog veel meer te halen is. Dan kan Nederland als handelsnatie gewoon weer wat doorgeven en worden alle rekeningen uit het verleden vereffend. Handel is eigenlijk %Het Verhaal van Nederland.

In een gelijkere wereld heeft het goudvinkje het meest te verliezen (Sander Schimmelpennick de Volkskrant 14 februari 2022 p. 2):
Niet het zeven vinkje van Joris Luyendijk staat aan de top van de privilegepiramide, maar het goudvinkje. Het zeven vinkje heeft immers alleen iets aan zijn privileges in de professionele en maatschappelijke context; hij zal toch moeten werken voor zijn geld. Zo niet het goudvinkje; dat heeft het ultieme privilege, namelijk het privilege om geld verdienen ordinair te kunnen vinden. Goudvinkjes verdienen geen geld, goudvinkjes hebben geld. Bovendien koesteren zij het privilege van de anonimiteit.

Ode aan democratie (Peter Moulin de Volkskrant 14 februari 2022 p. 21):
Mooi initiatief van de Volkskrant om alle columnisten een ode aan de democratie te laten brengen (O&D, 12/2). Bert Wagendorp merkt terecht op dat tweehonderd woorden natuurlijk zeer beperkt is, maar hier en daar worden toch goede opmerkingen gemaakt.
Arie Elshout vindt dat we de democratie weer tot leven moeten wekken door de belofte in te vullen om een effectieve tegenmacht te creëren of te versterken. Marcia Luyten stelt dat de initiatieven van deelname aan burgerraden op basis van objectieve informatie, gebaseerd op feiten, een goed begin is. En Arnon Grunberg schrijft terecht dat de democratie onvermijdelijk theater is, en de huidige burgerraadpleging is ook deels theater.
Echte burgerraadpleging kent natuurlijk een andere dynamiek. Dan moet iedereen kunnen participeren. Dan ontkom je niet aan het organiseren van een platform waarop dat mogelijk is. Dat moet dan per definitie een nutsbedrijf zijn. Onafhankelijk natuurlijk. Niemand heeft dan het alleenrecht op de waarheid.

Bestuurscultuur (Buitenhof 13 februari 2022 NPO2):
- Hij is wit, man, in Nederland geboren, hetero, gymnasiast, hoogopgeleid een heeft ouders die ook hoogopgeleid waren. Journalist Joris Luyendijk behoort daarmee tot de kaste die nooit achtergesteld of gediscrimineerd wordt. Hij heeft zeven vinkjes en is daarmee: geslaagd. Luyendijk schreef erover in zijn nieuwe boek ‘de zeven vinkjes’.
- Fractievoorzitter Pieter Heerma loodste het CDA kabinet Rutte IV in na een zware campagne. Het CDA moet weer profiel krijgen als echte middenpartij volgens Heerma. Hoe komt het CDA weer terug in het politieke midden in een politieke cultuur die is verhard en toch vooral draait om ruzies en rellen?
- De afgelopen weken is er een lawine aan beschuldigingen van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag naar buiten gekomen, naar aanleiding van de BOOS-uitzending over The Voice. #Me Too staat sinds deze week ook hoog op de politieke agenda. Daarover Sylvana Simons, fractievoorzitter van BIJ1, en oud-minister en oud-Eurocommissaris Neelie Kroes.

Stom boertje Peter Middendorp de Volkskrant 22 januari 2022 Boeken & Wetenschap p. 32):
We spraken af, aten, dronken wijn – of was ik de enige die dronk? De hele avond spraken we over het Binnenhof, hoe het was, toeging, hoe politici, voorlichters en journalisten zich gedroegen – zeg maar datgene wat onder de term ‘bestuurscultuur’ intussen algemeen wordt doorzien en afgekeurd. Ik vertelde hem kortom alles wat ik te weten was gekomen door vier jaar lang overal bij te zijn, alles te bekijken en beluisteren.
Enkele maanden later verscheen zijn boekje Je hebt het niet van mij – de titel had-ie van Marcel van Roosmalens boek over Vitesse. Ik wist niet wat ik las. Hij had bijna alles wat ik hem die avond had verteld opgeschreven alsof hij het zelf had bedacht.

Is smet op de Voice na mediarel te groot (Pepijn de Lange, Maarten Albers, Gijs Beukers, Haro Kraak en Maud Effting de Volkskrant 22 januari 2022 p. 4-5):
In het BNNVara-programma BOOS stelden tientallen vrouwen donderdag dat ze slachtoffer werden van seksueel grensoverschrijdend gedrag van medewerkers van The Voice of Holland. Het leed van de slachtoffers is groot. De gevolgen reiken ook verder. ‘Ik denk dat het over en uit is voor The Voice.’

Nog maar twee centra voor cardiopatiëntjes?
‘Dit dossier is gewoon een rommeltje’ (Karlijn Saris De Groene Amsterdammer 15 februari 2022):
Na kritiek uit het veld en de Kamer heeft zorgminister Ernst Kuipers het besluit over de concentratie van kinderhartcentra opgeschort. Een objectieve onderbouwing ontbreekt. Gedupeerde ziekenhuizen spreken van een onfrisse lobby.
De ongemakkelijke vraag die boven de kwestie hangt is wat er is gebeurd tussen het moment waarop het DC3-plan deze zomer het ministerie bereikte en het besluit van Hugo de Jonge om Utrecht en Rotterdam uit te kiezen. In de ziekenhuizen die straks hun zorg kwijtraken zijn ze er wel uit. Dit was achterkamerpolitiek. Kuiperij. Een onfrisse lobby.

Alma De Walsche ‘De crisis is een bewuste strategie voor sociale afbraak’ (Boaventura de Sousa Santos 12 juni 2015)
Boaventura de Sousa Santos: Ik zie zeven grote bedreigingen die tegelijk uitdagingen zijn om die trend te keren.
De eerste bedreiging is de desorganisatie van de staat. De staat is een instantie die voor een zekere veiligheid en bescherming zorgt. Op basis van harde sociale strijd van het volk en de arbeidersklasse hebben mensen in het verleden rechten verworven. Die rechten gaven toegang tot consumptiegoederen, onderwijs, gezondheidszorg en werkloosheidssteun.
In de 19de en begin 20ste eeuw konden de arbeiders de producten die ze produceerden, zelf niet kopen. Ze hadden geen arbeidscontracten en waren heel onzeker over hun toekomst. Na WOII ontstaat de sociaal-democratie, die in een aantal landen zoals België nog wel overeind blijft maar die in tal van landen een ernstige crisis doormaakt. In zuid-Europa heb je nog wel sociaal-democratische partijen maar geen sociaal-democratische maatschappelijke context meer. De maatschappelijke context neigt veel meer naar partijen aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Terwijl vroeger de staat ook nog niet-mercantiele relaties had met zijn burgers, is dat vandaag steeds minder het geval. Alles wordt geprivatiseerd en ondergeschikt gemaakt aan de logica van de markt. En dat is een reële bedreiging want we hebben vandaag geen alternatief voor dit concept van de staat.
De tweede bedreiging is de destabilisering van de democratie. Na WOII is er een spanning gegroeid tussen democratie en kapitalisme. Zo lang het financiële kapitaal gereguleerd was en er publieke dienstverlening was door de staat, had je een klimaat waarin de sociaal-democratie kon gedijen.
Maar dat pact tussen democratie en kapitalisme is sinds de val van de Muur verbroken. Er is vandaag niets meer dat het kapitalisme aan banden legt, het laat zijn ware aard zien en die is destructief: het vernietigt de rechten van mensen, hun toekomstperspectieven, de natuur, en dit enkel met het doel om meer winst te maken. Het enige waar het kapitalisme nog bang van moet zijn, is van zichzelf, van zijn eigen destructieve logica. In de politiek van vandaag is alles te koop en lobbypraktijken zetten de democratie onder druk. Volgens mij is dit het einde van de democratie zoals we die tot nog toe gekend hebben.
De derde bedreiging?
Boaventura de Sousa: Dat is het vermarkten van de kennis. Kennis moet geld opleveren. Universiteiten investeren veel meer in biotechnologie dan in humane wetenschappen omdat dit meer opbrengt. Maar de impact daarvan op de samenleving is nauwelijks te schatten. Ook het Europese programma Horizon 2020 is een voorbeeld van die dominantie van de technologie.
De vierde bedreiging is de vernietiging van de natuur. Het kapitalisme verlegt vandaag een volgende grens en speelt met de draagkracht van de natuur. Hoezeer de natuur onder druk staat zien we voortdurend in de extreme natuurrampen. Ook daarin speelt de ongelijkheid: in de VS is er geld om de schade van Katrina te herstellen, Bangladesh heeft geen geld om zijn inwoners te beschermen. De vernietiging van de natuur betekent de vernietiging van de bestaansmiddelen van talloze mensen op het platteland. Die worden dan ook nog eens onder druk gezet door grote megaprojeten zoals stuwdammen en ontginningsprojecten. Met geweld worden ze van hun grond verdreven.
De vijfde bedreiging is de devaluatie van de arbeid. Arbeid was in de Europese samenlevingen het instrument om toegang te krijgen tot burgerschap. Op basis van hun arbeid kregen ze ook rechten en professionaliseerden ze zich. Vandaag is werk - als een instrument voor burgerrechten - volkomen geërodeerd. Werk wordt precair en vakbonden worden afgebouwd.
70 procent van de wereldeconomie is informeel en er gaapt een steeds grotere kloof tussen betaald en onbetaald werk. Een jonge afgestudeerde die uren, dagen en nachten doorbrengt met CV's klaar te maken en te solliciteren, accumuleert niet-betaald werk. Al de uren dat je onderweg bent naar je werk en in de file zit, is onbetaald werk. Je bent geen 8 uur per dag met je werk bezig, maar 12 of 14 uur.
De zesde bedreiging is de criminalisering van het sociaal protest. Meer en meer vaardigen regeringen wetten uit die mensen verbieden om nog op straat te komen, zelfs voor vreedzame protesten. In Latijns-Amerika beroepen regeringen zich op de antiterrorismewetten om protesten van inheemse volkeren tegen de invasie van multinationals in hun territoria te blokkeren.
De zevende bedreiging is de kolonisering van de hoofden en van alles wat anders is. Het racisme neemt vandaag nieuwe gedaantes aan. Er groeit een cognitief racisme, geen racisme van de huidskleur maar voor andere visies. Islamofobie is zo’n racisme. Racisme is meestal een reactie ten aanzien van iemand die je ofwel als minderwaardig beschouwt, ofwel als gevaarlijk. En meestal alle twee.

Op weg naar glasgow De adaptieve mens Een ‘techno-fix’ voor de aarde? (Sanne Bloemink De Groene Amsterdammer 21 oktober 2021 p. 42-47):
Hoe kan de mens zich aanpassen aan een wereld die te warm is geworden? Klimaatadaptatie is hot. Maar: ‘Het is erg nonchalant om aan te nemen dat technologie ons wel gaat redden.’

De natuurlijke mens (Boeddhistische blik 12 december 2021 en 10 april 2022 NPO2):
‘Er is geen grotere misvatting dan te denken dat de milieucrisis te maken heeft met uitstervende dieren en planten en door de mens veroorzaakte verontreiniging en lelijkheid. Ze zijn er allemaal onderdeel van, maar het is vooral een crisis van geest en ziel.’
Het is de boodschap van de natuurfilosoof Matthijs Schouten, bijzonder hoogleraar ecologie en filosofie van het natuurherstel aan de Universiteit van Wageningen en tevens boeddhistisch leraar. Volgens Schouten heeft de ecologische crisis vooral te maken met de vragen: wie denken wij mensen te zijn op deze planeet? En wat zullen we moeten worden om een duurzame toekomst op deze aarde te creëren voor onszelf en alle andere schepsels?

De natuurfilosoof Matthijs Schouten probeert aan te tonen dat alles wat wij over de natuur denken beelden zijn die te maken hebben met de cultuur waarin wij leven.
Er is niet zozeer een milieucrisis alswel een identiteitscrisis. Waar de mensen eens goed naar zouden moeten kijken is de vraag: hoe zie ik mijzelf hier op aarde, hoe zie ik mijzelf ten opzichte van mijn medeschepselen? De mens wordt in de omgang met de aarde nog het meest gedreven door hebzucht en bezitsdrang – egoïstische abstracte 7 (Volkskrant 15 december 2010).
Net zo goed als er nooit een helder openbaar debat is gevoerd over de eerdere steunverlening aan Griekenland en Ierland. Steeds werden we geconfronteerd met de uitspraak: ‘we staan met de rug tegen de muur. Als we nu niet inspringen vallen ook Nederlandse banken en pensioenfondsen om, dus we moeten wel’.
Als volksvertegenwoordiger weet ik wat mijn voorkeur heeft en doe ik een oproep aan alle politici: verbreek de stilte, en heb de moed om gezien de huidige problemen van de eurozone openlijk te debatteren over alle mogelijke alternatieven. En laat niet gijzelen door de financiële instellingen.

Wetenschappers als Ronald Plasterk, Gerard ’t Hooft, Dick Swaab en Victor Lamme fixeren zich op één kant van de medaille. In de Nederlandse politiek is het eenzijdige marktdenken dominant geworden. Of met andere woorden zijn politici en wetenschappers bereid over hun eigen schaduw te springen? Het aforisme van Linette Schuijt Organisatieadviseurs moeten zich opnieuw uitvinden. Of zichzelf opheffen. geldt ook voor politici. De paradigmawisseling van Linette Schuijt sluit op het onderzoeksrapport 'E i V' aan.

Ramsey Nasr: ‘We zijn zo aan onze vrijheden verknocht geraakt, dat we ze als vanzelfsprekend beschouwen’ (Janita Monna interviewt Ramsey Nasr Trouw 30 januari 2022):
Acteur en dichter Ramsey Nasr liet zich voor het geschenk van de Poëzieweek inspireren door de brieven van Vincent van Gogh. ‘Als je geschiedenis niet belangrijk vindt, zal je dezelfde fouten blijven maken. Dan is er steeds weer een nieuwe Van Gogh.’
Nasr tot slot: “Dus als je vraagt wat hoop je dat deze poëzie doet? Misschien dat zich, via de woorden van Van Gogh, iets van een andere wereld opent. Heel kort, heel even.”

Enfin mijn jeugd is weg (Alfred Schaffer De Groene Amsterdammer 3 februari 2022 p. 66):
Begin 1882 schrijft Van Gogh aan zijn broer: ‘Enfin mijn jeugd is weg, niet mijn levenslust of mijn levenskracht, maar ik bedoel de tijd dat men niet voelt dat men leeft, en zonder moeite leeft.’ Deze zinnen keren als volgt terug in de tweede strofe van het eerste gedicht:
mijn jeugd is weg/ik bedoel de tijd dat men niet voelt dat men leeft
en zonder moeite leeft/
Het Nederlandse landschap is een goudmijn wat betreft licht, kleur en vorm, vandaar die liefde.
Wij waren helemaal onder de betovering geraakt leest als een kleine autobiografie waarin je een Van Gogh leert kennen die verlangt naar de jeugd, naar schilderen, naar liefde, naar de medemens. Als nieuwe hedendaagse poëzie zou dit werk waarschijnlijk wat verzuchtend en geëxalteerd klinken, maar dit is geen hedendaags werk. Nasr trekt aan de touwtjes, maar wat wij zien is een groot, getormenteerd kunstenaar die zich onverminderd blootgeeft:
evenzeer als ieder ander heb ik behoefte
aan/ omgang/
Wat een schitterend cadeau.

Essay van gelijkheid
Geen gelijke, maar passende kansen (Sjaak Koenis De Groene Amsterdammer 3 februari 2022 p. 46-51):
Nederland zou een land van ongelijkheid zijn, vol kloven tussen (steeds nieuwe) groepen. Maar is boosheid over ongelijkheid eigenlijk terecht? En is streven naar meer gelijkheid wel de aansprekende manier om de problemen op te lossen?
Nederland is altijd een land van minderheden geweest waarin verschillen van oudsher gecultiveerd worden. Maar om die verschillen binnen de perken te houden is ook een gelijkheidscultuur ontstaan waarin iedereen nauwkeurig in de gaten houdt of de eigen groep niet te veel benadeeld wordt. Dit verklaart onze langjarige obsessie met koopkrachtplaatjes en, bijvoorbeeld in de huidige coronacrisis, ook onze stroperige bestuurscultuur waarin pas besluiten kunnen worden genomen als alle belangengroepen hun zegje hebben gedaan. Zo bezien lijdt onze democratie niet aan een teveel aan ongelijkheid maar aan een teveel aan gelijkheid.

Jonathan Maberry, Rachel Caine The Truth is Out There (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #118 januari 2022):
We zijn ontvankelijk voor wij-zij denken, en geven meer aandacht aan negatieve berichten en daarom aan samenzweringen, zondebokken en vijandbeelden. Daarnaast houden we in meer of mindere mate van ophef, spanning en sensatie, drama, intrigerende verhalen. Het ’detective ’ genre in films en literatuur is zeer populair. Ook daarom hebben complotten soms een aantrekkingskracht. (Zie ook Why people believe in conspiracy theories – and how to change their minds)
Verhalen
Breed gedragen is het idee dat we floreren dankzij gedeelde verhalen, een idee onder andere populair gemaakt in de bestsellers van Yuval Harari. Een verhaal kan echter niet zonder een onderliggende waarde, waarin alle elementen op een zinvolle manier aan elkaar verbonden zijn. Ook in de sociale wetenschappen, zo gauw het over mensen gaat is een al te sterke objectivering niet goed mogelijk. Mensen hebben een innerlijk leven en dat speelt een rol in de maatschappelijke verschijnselen. Er is er altijd een interpretatie nodig en dus een standpunt van waaruit men vertrekt. Een dergelijk standpunt heeft altijd een morele implicatie. Discussies gaan veel te weinig over deze eerste uitgangspunten. We zouden een veel groter kritisch onderscheidingsvermogen moeten ontwikkelen waar we onze waarheidsclaims op baseren. Het beter ontwikkelen van dat onderscheidingsvermogen samen met een openheid een bereidheid om onze uitgangspunten te onderzoeken zou zeer wenselijk zijn in deze tijd van ‘epistemische instabiliteit’.

Had Jorge Zorreguieta in Nederland vervolgd moeten worden? (Marcia Luyten de Volkskrant 2 februari 2022 p. 29):
In de vierde en laatste aflevering van Een porseleinen huwelijk haalt procureur-generaal Joan de Wijkerslooth begin 2001, als de officiële verloving in aantocht is, een aangifte tegen Jorge Zorreguieta van tafel. Alles wijst erop dat het koninklijk huis zich ook hiermee heeft bemoeid, zo maken de documentairemakers duidelijk.
Als leden van het koningshuis zich als gewone Nederlanders aan de wet moeten houden, geldt dat misschien ook voor criteria voor vervolging. Dan was de ingreep van De Wijkerslooth weer niet zo gek. Maar dit dilemma is natuurlijk gauw opgelost. Parlementaire goedkeuring voor een huwelijk past niet meer bij een troonopvolger die alle politieke macht al heeft ingeleverd.

Betrouwbaarheid, niet vertrouwen, is codewoord voor het nieuwe kabinet (Wouter Schakel de Volkskrant 2 februari 2022 p. 28):
Steevast wordt gesproken over het groeiende gebrek aan vertrouwen in de politiek. Dit echter is een verkeerde aanname, stelt Wouter Schakel. In de kern gaat het namelijk om de betrouwbaarheid van de overheid. Daar zit het echte probleem voor de burger.
Symptoom
Het grotere bezwaar tegen de vertrouwensretoriek gaat echter over het functioneren van de overheid zelf. Er zijn wel degelijk veel mensen die de politiek wantrouwen, ook al worden het er niet per se meer. Zelfs als we echter aannemen dat dit wantrouwen slecht is voor de samenleving, is het misplaatst om dit te zien als het probleem in plaats van een symptoom. Voor slachtoffers van de toeslagenaffaire is het probleem dat hun leven financieel en emotioneel is vernield, niet dat ze de politiek wantrouwen. Op de woningmarkt is het probleem dat een degelijk huis voor talloze mensen onbetaalbaar is geworden terwijl de economische ongelijkheid groeit, niet de mogelijke daling van vertrouwen. En ga zo maar door voor andere dossiers.
Als we toe willen naar wetgeving en berichtgeving die dichter bij de burger staat is de eerste stap om de systematische tekortkomingen van de overheid te benoemen en af te keuren. Het doel is te streven naar een betrouwbare politiek; dat hoort het codewoord te zijn voor het nieuwe kabinet. Wat dit doet met vertrouwen is van later zorg.

De zin en onzin van de jaren-30-vergelijking: Zitten er fascisten in de Tweede Kamer? (Wendelmoet Boersema Trouw 2 februari 2022):
Heeft het zin de radicalisering van Forum voor Democratie te vergelijken met de politieke ontwikkelingen van de jaren dertig, of overheersen de verschillen? Experts over de lessen van vroeger, voor het heden.
Forum voor Democratie is volgens Knegt hard op weg ook deze laatste twee kenmerken te ontwikkelen. Partijleider Thierry Baudet paart vanaf het begin zijn romantisch nationalisme aan de eindtijdgedachte, die in vele toespraken en uitlatingen terugkeert, zoals de beruchte boreale verkiezingsavondspeech uit 2019. Een christelijke - witte - beschaving die kapot gaat door ‘immigratie’, ‘klimaat-hocus-pocus’ of Europees centralisme, gepaard aan de hoop op een herrijzenis, een ‘renaissance’.
Menno ter Braak voelde zich aangetrokken tot rechts-conservatieve filosofen die de ‘wrok’ zagen als iets voor de zwakkeren, aanhangers van het socialisme, het egalitarisme (en het feminisme). Hij was een bewonderaar van Nietzsche. “Ter Braak had in zijn tijd kunnen zien dat er juist een sterk, hiërarchisch element in het nationaal-socialisme zat, een verlangen naar orde, naar uniformen, kracht en daadkracht”, aldus Oudenampsen. Vertaald naar het heden: “Als frustratie over ongelijkheid de belangrijkste drijfveer zou zijn, waarom stemden mensen dan op de neoliberaal Fortuyn, die kritiek had op de verzorgingsstaat? Of op Baudet, die de belastingen zo fors wil verlagen, dat de ongelijkheid alleen maar zal groeien?”

Rechtvaardigheid in een liberale samenleving (Erik Jansen Civis Mundi Digitaal #117 december 2021):
Een nieuwe Rawls?
Rawls heeft het niet getroffen met de wereld van zijn tijd en daarna. Sinds het verschijnen van zijn boek is de inkomensongelijkheid sterk toegenomen, is er van een ‘samenwerkingsmaatschappij’ niet veel meer over, steunt de helft van de Amerikanen Trump die niet veel ontzag heeft voor de instituties van de well-ordered samenleving, en staat het begrip ‘persoonlijke vrijheid’ steeds meer onder druk. Hij zal het zich anders hebben voorgesteld.

Boeiende reflectie op Couwenbergs Civis Mundi Jaarboek 2018 (Paul Cliteur Civis Mundi Digitaal #65 september 2018):
Beschrijving en normering
De methodiek of stijl van schrijven van Couwenberg is een mix van beschrijving en normatief commentaar. Hij is geen ethicus in de zin van Peter Singer. Singer poneert een stelling en gaat die vervolgens met alle denkbare argumenten verdedigen en de kritiek daarop ontzenuwen.[3] Maar Couwenberg is ook (het andere uiterste) geen neutraal-objectieve historicus die een ontwikkeling beschrijft en aan wie men nog niet op de pijnbank een commentaar kan ontlokken over wat hij daar nu zelf van vindt (ja, dat vind ik een irritant soort schrijfsels, die mensen die geen positie kiezen – dat voelt u goed aan). Couwenberg houdt daartussen ergens het midden. Het midden! Zijn favoriete positie, ook in politiek opzicht. Hij wil laten zien dat de moderniteit het heersende model is geworden en dat dit wordt gekenmerkt door een “beheersingsmotief” en een “emancipatiemotief” (zijn benadering lijkt hier overigens enigszins op die van de protestantse filosoof Herman Dooyeweerd (1894–1977),[4] maar ik weet niet of Couwenberg zich daarvan bewust is of dat hij het met mij eens zal zijn).
De belangrijke inzichten van Couwenberg
Onder die westerse waarden verstaat Couwenberg dan de “kernwaarden van de moderniteit” zoals die sinds de liberale revoluties van de 18e eeuw zich hebben ontwikkeld (p. 21). Die waarden worden tegenwoordig bestreden door “het islamitisch-fundamentalisme en -terrorisme”, voegt hij toe (p. 21).
Opnieuw, de typering van Couwenberg is juist, lijkt mij. Maar ik vind wel dat hij onvoldoende uitlegt wat zijn positie is in deze kwestie. Volgens mij wil hij twee punten maken maar die worden vaak onvoldoende onderscheiden:
1. De waarden van de moderniteit, de kernwaarden van de liberale revoluties, zijn in het Westen voor het eerst geformuleerd. In die zijn ze “westers”. Dit is dus een louter beschrijvende uitspraak (Sein). Maar nu volgt de normatieve uitspraak (Sollen).
2. Die waarden van de moderniteit zijn beter dan de waarden van de premoderne samenlevingen. In die zin zijn ze dus niet “westers”, maar universeel.
Het werk van Couwenberg van de afgelopen decennia bevat vele stenen des aanstoots, vele aanknopingspunten voor “verdenkingen”. Maar ik denk dat hij, en met hem Civis Mundi, al meer dan vijftig jaar lang nuchter en rationeel politiek en staatkundige commentaar heeft gepresenteerd in tijden van decadentie en zelfverloochening.

Hoe ongelijk mogen we zijn? De rechtvaardigheidstheorie van John Rawls in verband gebracht met de boodschap van de ongelijkheidsgoeroe Thomas Piketty (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #28 december 2014):
Rechtvaardigheid, hoe redelijk in abstracto ook geformuleerd, blijft in de concrete politieke en maatschappelijke praktijk uiteraard inzet van strijd tussen uiteenlopende opvattingen over wat in concreto rechtvaardig te achten valt. Met het oog daarop heeft Rawls de idee van publieke redelijkheid – de wil via een redelijke discussie tot overbrugging van die opvattingen te komen – ontwikkeld als karakteristieke deugd van een liberaal-democratische samenleving.3
3) Zie J. Rawls, The Idea of Public Reason Revisited, 1997, later opgenomen in zijn The Law of Peoples, 1999

Jan Terlouw ZIJ DIE NA ONS KOMEN (Eerste John Rawlslezing, 26 oktober 2012) en de ‘Sluier van onwetendheid’ (veil of ignorance)
Sinds ongeveer het midden van de vorige eeuw doet zich een nieuw probleem voor: we vragen meer van de aarde dan die kan leveren. Steeds als een probleem een relatie heeft met menselijk handelen, moet de vraag worden gesteld hoe rechtvaardig dat handelen is. Dat geldt dus ook voor het menselijk handelen dat leidt tot uitputting van de aarde. Daarbij gaat het om nu levende mensen die misschien door die uitputting zwaarder worden getroffen dan anderen, maar zeker zijn ook in het geding de rechten van nog ongeborenen. Zij zullen het straks met minder natuurlijke rijkdommen moeten doen dan wij. Past onze handelwijze, als het gaat om die aardbewoners van de toekomst, in de theorie van rechtvaardigheid van John Rawls?

De koopman en de dominee (Gerrit Manenschijn Trouw 20 april 1996):
Onder de titel 'Het spirituele kapitaal' (30 maart) hield Andreas Kinneging een liberaal pleidooi voor deugden als moed, gematigdheid, rechtvaardigheid en piëteit. En onder de titel 'Voor de moraal is christendom overbodig' (6 april) riep Paul Cliteur liberalen en sociaal-democraten op naar de morele wortels van hun eigen gedachtegoed te zoeken in plaats van te flirten met het christendom. De ethicus Gerrit Manenschijn reageert: 'Men denkt vaak te luchtig over de mogelijkheid het verlies aan morele structuur met individuele deugden te kunnen opvangen. Dan ziet men over het hoofd dat in Nederland uiteindelijk de dominee het niet voor het zeggen had, maar de koopman'. Gerrit Manenschijn is hoogleraar ethiek aan de Theologische Universiteit te Kampen.
Sociale hypocrisie
Het beeld dat buitenlanders van Nederland hebben als een volk van kooplui en dominees is treffend juist. Alleen zijn de dominees uit het publieke domein verdwenen en slechts de kooplui gebleven.
De rol van de dominees is echter niet verdwenen, die is overgenomen door een geseculariseerd priesterschap, dat zich vooral manifesteert in kringen van wereldverbeteraars met hun verwoede pogingen Nederland voor te stellen als moreel gidsland. Nederland behoort voorop te lopen in verzet tegen kernbewapening, in gedogend drugsbeleid, in anti-racisme, anti-discriminatie en anti-seksisme, kortom, in politiek correct taalgebruik en optreden. Ik heb er niet veel mee op maar spreek er ook geen kwaad van; wijs echter wel op een element dat vaak vergeten wordt en dat ik zojuist signaleerde: het overwicht van commerciële belangen op morele waarden.
De politiek kent het begrip 'het sociale gezicht', zodra de verkiezingen in zicht komen zijn partijen als het CDA en de PvdA druk in de weer om dat gezicht te redden.
Bij de VVD en D66 is dat veel minder het geval, niet omdat ze geen behoefte hebben aan eufemismen om hun politiek aan de man te brengen, maar omdat hun achterban doorgaans niet afhankelijk is van sociale voorzieningen en daarom de voorkeur geeft aan een 'fiscaal vriendelijk gezicht' boven een 'sociaal gezicht'.
Mensenrechten zijn mooi, maar houd ze even voor je als er orders kunnen worden geboekt. Als het erop aan komt wint de koopman het altijd van de dominee.
Op de markt behoedt de dominee de koopman voor al te lomp eigenbelang en de koopman de dominee voor slecht begrepen moralisme.
De liberale sociaal-filosoof John Rawls zegt dat ook en voegt er aan toe dat gerechtigheid het belangrijkste principe van een samenleving is. Zonder gevaar voor 'christelijk' versleten te worden kunnen liberalen het protest van de kerken tegen de groeiende armoede en de penibele situatie van de vluchtelingen onderschrijven. De ontmanteling van de verzorgingsstaat wordt dan niet langer begeleid door een licht ontstemd loflied op de deugden en een nauwelijks verholen afkeer van christelijke invloeden op de publieke moraal, maar door een samen zoeken naar nieuwe structuren om aan de gerechtigheid vorm te geven.

Koo van der Wal Nieuwe vensters op de werkelijkheid contouren van een natuurfilosofie in ontwikkeling (recensie)
De auteur Harm Bart onderscheidt historisch drie natuurbeelden: het mythisch-religieuze dat vanaf de vijftiende eeuw werd verruild voor een mechanistisch natuurbeeld, dat nu echter niet langer voldoet. Op basis van hedendaagse natuurwetenschappelijke inzichten pleit de auteur voor een nieuw holistisch en relationeel natuurbeeld waarin de natuur wordt gezien als een geheel van open, complexe, niet-lineaire, niet in evenwicht verkerende, zelf-organiserende systemen. Dit boek laat zien hoe dit 'postklassieke' natuurbeeld nieuwe, niet-reductionistische perspectieven opent omtrent kwesties als de aard van het fenomeen leven, het bewustzijn, emergentie, causaliteit en finaliteit, de intrinsieke waarde van natuurlijke entiteiten, en de menselijke samenleving. Onze omgang met de natuur, zo is de stelling, wordt immers bepaald door ons natuurbeeld. Een helder en toegankelijk boek, met een duidelijke structuur. Een aanrader voor wie zich interesseert voor filosofische reflectie over de implicaties van de natuurwetenschappen voor ons wereld- en mensbeeld. Actueel door de expliciete link met discussies omtrent klimaatverandering en milieu (Dr. Taede A. Smedes)

Museum met een Groote Boodschap (Jean Pierre Geelen de Volkskrant 11 mei 2022 V10-V11):
Een modern museum over de mens en de natuur. Zonder collectie, maar met torenhoge ambities.
De ambities zijn torenhoog in dit museum. Kunst, wetenschap en natuur worden met elkaar verbonden. Artis natura magistra, zoals het Zoölogisch Genootschap zichzelf bij de oprichting in 1838 doopte – de natuur als de leermeester van de kunst.

Scheppen om te overleven
Kunst sterft als laatste (Frank Westerman De groene Amsterdammer 12 mei 2022 p. 42-45):
Op 16, 17 en 18 mei presenteert Frank Westerman op NPO 2 het drieluik Kunst achter prikkeldraad, over de artistieke nalatenschap van bewoners van concentratiekampen. Verslag van de laatste draaidag in Auschwitz.

In het VPRO Literatuurprogamma Brommer op zee 30 januari 2022 NPO2 wordt het boek De granenrepubliek van Frank Westerman besproken. Na ca. 32 minuten stelt Henk Spiekman dat het Model Mansholt in Groningen uitstekend is gelukt.

Frank Westerman De granenrepubliek (Greta Riemersma De Groene Amsterdammer 10 maart 2021):
Hij was boerenarbeider en werkte in de zomer van zonsopgang tot zonsondergang om het graan van de akkers te krijgen. In het voorjaar hielp hij bij de koolzaadoogst, in de herfst bij het bieten rooien en ’s winters kluste hij in en rond de boerderij.
Net als de meeste anderen in de streek had hij geen contract. Hij verdiende geen cent als hij ziek was en wist dat hij elk moment voor tien anderen kon worden ingeruild. Het tekende de verhoudingen. ‘De koeien hadden honderd keer meer waarde dan de arbeiders’, zegt Blaauw. In 1999 beschreef Frank Westerman het uitgebreid in zijn bestseller De graanrepubliek, en het zegt genoeg dat diezelfde verhalen nog steeds worden verteld – en dan vooral in Oldambt, de gemeente waartoe ook Beerta behoort (spreek uit: Ol-dámbt). Tussen arm en rijk zat hier geen wereld, maar een universum.
Oldambtster akkerbouwers waren exorbitant rijk. In de tweede helft van de negentiende eeuw explodeerden hun graanopbrengsten en haalden ze architecten voor hun woonhuizen uit Frankrijk en Italië. Ze staken elkaar aan: had de ene boer marmer in huis en ornamenten aan de gevel, dan de andere ook. Op arbeiders keken ze door de bank genomen neer.

De boer en de politiek Klem in een onhoudbaar systeem (Marcel ten Hooven De Groene Amsterdammer 11 december 2019):
Al in de jaren zeventig ontstond het besef dat de intensieve landbouw tot een ecologische ramp zou leiden – met minister Sicco Mansholt, ooit dé promotor van grootschaligheid, als grote bekeerling. Maar pas vijftig jaar later is er kans op verandering.
In De Graanrepubliek van Frank Westerman is Boelo Tijdens op een tractor aan het werk op een van de tarwevelden van het familiebedrijf de Stocksterhorn in het Groningse Oldambt. Het land is zo weids en naakt, schrijft Westerman, dat de tractor aan het eind van de kavel achter de horizon is weggezakt. Boelo, 23 dan, logeert een paar weken bij zijn ouders om hen bij te staan in de drukke oogsttijd. In die tijd – het jaar is 1994 – is de prijs van een pond tarwe zo laag dat de bakker meer verdient aan wat hij rekent voor het snijden van het brood dat ervan wordt gemaakt. Mede om die reden heeft Boelo, in Maastricht net afgestudeerd als bedrijfseconoom, twijfels of hij zijn toekomst moet zoeken op de Stocksterhorn, hoezeer hem dat ook aan het hart gaat: de boerderij is al zes generaties in bezit van de familie.
Al op 9 februari 1972 schrijft de sociaaldemocraat Sicco Mansholt, de politieke wegbereider van het hoogproductieve landbouwsysteem, een brandbrief die zich laat lezen als een impliciete spijtbetuiging voor wat hij heeft aangericht. Mansholt begint dan aan zijn laatste jaar als Eurocommissaris voor de Landbouw, een functie die hij sinds 1958 heeft bekleed na zijn ministerschap in Nederland. De geadresseerde is de voorzitter van de Europese Commissie, de Italiaan Franco Malfatti. Mansholt heeft net kennis genomen van de even prozaïsche als verontrustende computerberekeningen van de Club van Rome over de uitputting van de ecosystemen op de wereld. ‘Ik was ervan ondersteboven’, zou hij Frank Westerman later toevertrouwen. Aan Malfatti schrijft hij over het vernietigende milieueffect en de gezondheidsrisico’s van de pesticiden en insecticiden waarvan de intensieve landbouw afhankelijk is. Hij waarschuwt voor de destructie van de natuurlijke hulpbronnen en dringt erop aan een voorbeeld te stellen: de Europese Gemeenschap moet de landbouw als een ‘gesloten kringloop’ gaan organiseren.

De man die niet diep genoeg groef (Frank Westerman de Volkskrant 30 maart 2019 Boeken & Wetenschap p. 24-25):
Een studie over de mysterieuze Floresmens brengt Theodor Verhoeven terug in de actualiteit. Schrijver Frank Westerman peilt de tragiek van de pater-paleontoloog die een paar meter tekortkwam om het denken over de evolutie van de mens te veranderen.
In de nagelaten twintig kantjes, uitgetypt door Paula, verwierp Verhoeven het celibaat als ‘onnatuurlijk’.
‘Dat is het ook’, zei ik.
‘Het is ongezond’, zei Mariëlle.
Letterlijk schreef Theo Verhoeven: ‘Het celibaat heeft mijn leven tot een hel gemaakt’.
Het voelde alsof we de bodem, het diepste punt van Verhoevens leven, hadden bereikt. Bedrock heet dat in opgravingenjargon.
Maar Gert leegde zijn glas en zei: ‘Al op het seminarie werd Theo verliefd op een klasgenoot.’ Bij afwezigheid van vrouwen voelde hij zich ‘van de wederomstuit’ aangetrokken tot jongens – het had de toekomstige ontdekker van de dwergolifanten en reuzenratten van Flores in geestelijke verwarring gebracht.
Uiteindelijk was het de kuisheidsgelofte die hem als priester opbrak; het celibaat was het kruis dat hij niet tot het einde toe had kunnen dragen. De vraag hoe en waar Theo en Paula elkaar hadden ontmoet was een paar seconden boven ons tafeltje blijven zweven.

Bewustzijn als eenheid in verscheidenheid (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #109 april 2021):
Bespreking van Tony Nader One unbounded ocean of consciousness Simple answers to the big questions in life.
Bewustzijn als het ‘niets’ waaruit de werkelijkheid voortkomt
Het ongemanifesteerde Bewustzijn, dat niets is, is zich bewust van zichzelf. Het is zowel de waarnemer als het waargenomen object en het proces van waarnemen tegelijk. Het is op zichzelf betrokken en heeft tegelijk drie aspecten, drie perspectieven.
Uit de eenheid komt eerst drie-eenheid voort en vervolgens verscheidenheid. Het bewustzijn kan als het ware verschillende rollen spelen, de waarnemer, het waargenomene en het proces van waarnemen. “Het bewustzijn is zich tegelijk bewust van zijn eenheid en verscheidenheid” (p131). Het kan deze ook onderscheiden. Dit onderscheidingsvermogen is het intellect, ‘buddhi’ in het Sanskriet, een ander woord voor wakker zijn, weten, weet hebben, bewustzijn.
Bewustzijn, vrijheid en verantwoordelijkheid
Freuds theorie (links) stelt dat het menselijke bewustzijn meestal op een onbewuste manier werkt. In vergelijking stelt Jung het bewustzijn voor als het zichtbare spectrum die overloopt naar het onzichtbare spectrum oftewel het onderbewustzijn (rechts).
Gradaties van bewustzijn
De schepping is een proces van manifestatie in toenemende complexiteit, zoals ook Teilhard de Chardin heeft uiteengezet.
Cellen nemen als het ware elektromagnetische impulsen en chemische stoffen waar. Al deze “bits van bewustzijn” zijn onderdelen van een omvattend Bewustzijn. Hoewel het enigszins lijkt op denken in termen van analogieën, is een vergelijkbare visie te vinden bij o.m. Teilhard de Chardin, S.T. Bok en Fritjof Capra.
Commentaar
Er zijn veel meer wetenschappers die neigen naar een meer integraal of idealistisch perspectief op diverse gebieden, van (kwantum)fysici als Bohr, Heisenberg, Pauli, Schrödinger, tot (neuro)biologen als S.T. Bok, Herms Romijn (Het slapend en dromend bewustzijn), Eben Alexander, Rupert Sheldrake en Teilhard de Chardin als paleontoloog.

De botsing van modernisering en islamisme. Het onderscheid tussen de islam als religie en het islamisme als politieke ideologie (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #50 september 2017):
Het jihadisme is voor islamisten de manier om deze staat tot stand te brengen, waarbij het jihadisme wordt gereduceerd tot een vorm van terrorisme, terwijl het van origine in de islam een verdedigende strijd was.” Niet ‘islam’ maar ‘islamisme’ is een groot probleem. Gert Jan Geling. Zie ook Armstrong, Mohammed, p 384-85 over de oorspronkelijke djihaad.

Het einde van de anonimiteit
‘Privacy wordt iets voor de bourgeoisie’ (Eva Hofman De Groene Amsterdammer 30 september 2021 p. 26-31):
Door sociale media staat anonimiteit steeds meer onder druk. Maar wat blijft er over als we ons ook online niet meer kunnen verschuilen? ‘Wie je echt bent is contextgebonden.’
Als gewoon mens kun je om die profielencrisis heen werken met een anoniem account. Als niet optreden geen optie is, en je weet dat je jezelf met geen mogelijkheid anoniem kunt houden, en je weet ook dat de mogelijkheden om jou op te sporen steeds geavanceerder worden, is het misschien niet zo gek om een eenduidige persona te creëren waarachter je je kunt verschuilen. Anonimiteit mag dan geen optie zijn, maar de delen van jou die niet bij je persona passen, kun je voor nu nog pseudoniem houden. De laatste onbekommerdheid die overblijft. Maddie danst, Sia zingt: ‘Here comes the shame, here comes the shame.’

Het georganiseerde wantrouwen in het onderwijs
Van toets naar toets (Monique Marreveld & Bea Ros De Groene Amsterdammer 30 september 2021 p. 38-41):
Met regels en verplichte toetsen probeert het ministerie van Onderwijs de kwaliteit van scholen te bewaken. Goed onderwijs, zo lijkt de Haagse redenering, kun je niet overlaten aan de professional. Maar dit heeft een averechts effect.
Om de goede leraar voor de klas te krijgen en te houden moet je niet de route van controle en wantrouwen kiezen maar inzetten op beroepstrots. ‘Je moet als overheid investeren in een aantrekkelijker beroep. Dat heeft niet alleen met salaris te maken maar vooral ook met vakmanschap, zeggenschap en autonomie. Dat je als leraar serieus wordt genomen in de uitoefening van je vak, geen uitvoerboer bent maar architect van goed onderwijs. Als je dat voor elkaar krijgt, voor ieder kind een goede leraar, is dat de grootste hefboom voor het tegengaan van kansenongelijkheid.’

Maarten Boudry Effective altruism (Brainwash festival 28 juni 2020):
Na twee eeuwen van vooruitgang zijn we gezonder, welvarender en vrediger dan ooit, weet filosoof Maarten Boudry. Toch geldt dat niet voor alle plekken op aarde. Hij vraagt zich af hoe we de rijkdom verdelen.

Identiteit (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 1 februari 2020 p. 29):
Een paar weken geleden werden lezers van de Volkskrant getrakteerd op een interview met Maarten Boudry, een Vlaamse wetenschapsfilosoof. Hij vertelde over zijn opvoeding die was doordrenkt met witte schuld; alles was te wijten aan 'de bange, blanke man', terwijl 'nobele en exotische' minderheden enkel goede intenties konden hebben. Inmiddels is Boudry volwassen geworden en van mening veranderd: die blanke man valt toch wel mee en de islam heeft, bij nader inzien, een groot probleem. Dat wilde Boudry graag met ons delen. De nieuwswaarde van zijn mededelingen werd mij niet duidelijk, mogelijk had dat te maken met het feit dat kreten over de islam zo lekker wegklikken. Met wetenschap of filosofie had zijn verhaal in elk geval niets van doen, want daaraan maakte Boudry geen woord vuil.
Waardeloze analyses van de islam zullen ons weinig verder helpen met de vraag hoe we moeten omgaan met islamitisch fundamentalisme. Volgens Boudry is het een kwestie van een achterstand inlopen die de islamitische wereld heeft op de westerse. Het christendom heeft immers ook intolerante denkbeelden en barbaarse straffen in huis, maar die kinderziektes heeft de Verlichting eruit weten te masseren. (De aanhoudende rooms-katholieke aversie tegen homo's, abortus en anticonceptie moeten we maar even buiten beschouwing laten.)
Boudry's veronderstelling dat de islam slechts een inhaalslag moet maken is simplistisch en onjuist. Ik vind het prima als zogenaamde wetenschappers kritiek hebben op de islam, ook ik maak me zorgen om de religie die ik de mijne noem, maar kom alsjeblieft met iets zinnigs.
Om te begrijpen wat er op dit moment aan de hand is met de islam, is luisteren naar mensen als Shadi Hamid en Nasr Abu Zayd zinvoller.

Maarten Boudry veranderde van mening: ‘Er is een groot probleem met de islam’ (Angela Wals interviewt Maarten Boudry De Volkskrant 11 januari 2020):
Wetenschapsfilosoof Maarten Boudry veranderde van mening over witte schuld.
Oude opvatting
‘Ik ben sterk anti-racistisch opgevoed. Mijn ouders waren links en progressief. Mijn moeder was aanhanger van alternatieve geneeskunde en mijn vader deed ontwikkelingshulp in verschillende landen.
Het kantelpunt
‘Rond mijn 20ste kreeg ik interesse in de sceptische beweging, die zich niet alleen tegen religie afzet, maar tegen allerlei vormen van pseudowetenschap, zoals de alternatieve geneeskunde van mijn moeder. Ik sloot me aan bij SKEPP, een sceptische vereniging in België, en ontwikkelde grote bewondering voor medeoprichter Etienne Vermeersch, een Vlaamse filosoof die begin 2019 is overleden. Hij kwam voor mij uit onverdachte hoek. Zo was hij heel anti-Vlaams Blok, net als ik.
Nieuwe opvatting
‘Er is wel degelijk een groot probleem met de islam, een probleem dat door linkse politiek correcte mensen –waartoe ik mezelf rekende – veel te lang is doodgezwegen. Ik heb inmiddels een stapel kritische stukken over de islam geschreven: over homohaat, religie als voedingsbodem voor terreur en misogynie.
De islam moet nog een inhaalslag maken, dat klopt, omdat de Verlichting nu eenmaal door een samenloop van omstandigheden in West-Europa is ontstaan en niet in de islamitische wereld. Maar het christendom was vroeger even intolerant en dogmatisch.

Laat u niet imponeren door de pessimist (Maarten Boudry Volkskrant 30 maart 2019 Opinie p. 20-21):
Het gaat steeds beter met de wereld, stelt wetenschapsfilosoof Maarten Boudry vast. Maar dit optimisme wordt, hoe goed onderbouwd ook, met wantrouwen bejegend. Waarom toch? Waarom geloven zoveel mensen dat het bergaf gaat met de wereld, terwijl het nog nooit zo goed ging? Een deel van de verklaring vloeit voort uit de manier waarop ons brein informatie verwerkt. In mijn boek Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat beschrijf ik drie wetten voor de zeer brede aanwezigheid van pessimisme en doemdenken.
Doemdenkers en cultuurpessimisten staan in een lange en roemrijke intellectuele traditie. Door de ontzettende vooruitgang die we de afgelopen eeuwen meemaakten, doen ze echter steeds meer denken aan die beroemde scène uit Life of Brian van Monty Python. De leider van het Bevrijdingsfront van Judea, vertolkt door een woeste John Cleese, steekt tijdens een geheime vergadering een tirade af tegen de Romeinse bezetter. Op een zeker moment stelt hij de geheel retorische vraag: ‘Wát hebben de Romeinen ooit voor ons gedaan?’
Nooit eerder leefden zoveel mensen zo lang, vrij, welvarend, gezond en gelukkig als vandaag. Die uitspraak klinkt misschien niet erg diepzinnig, maar ze heeft wel het niet onaanzienlijke voordeel dat ze waar is.

Column Economie Minder maar beter (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 1 mei 2019):
Het is de natte droom van iedereen die de planeet wil redden maar niets wil veranderen: ecomodernisme. Wie zich met deze naam tooit is een onverbeterlijke optimist die zich het best thuis voelt bij GroenLinks en D66 maar die ook VVD en PvdA niet schuwt: verstandige, optimistische mensen die kiezen voor verstandige, optimistische partijen.
Het is een vorm van technisch utopisme die je tegenkomt bij vrijwel elke multinationale organisatie die zich heeft gecommitteerd aan de doelstellingen van Parijs. OESO, Wereldbank en Verenigde Naties hebben alle drie scenario’s ontwikkeld die moeten aantonen dat we bij het breed uitrollen van de groenste technologieën in staat zouden moeten zijn om ons grondstofverbruik en onze emissies binnen de bandbreedte van Parijs te houden.
In een vernietigende paper die vorige week in het academische tijdschrift New Political Economy onder de titel ‘Is Green Growth Possible?’ is verschenen, laten de auteurs Jason Hickel en Giorgos Kallis geen spaan heel van deze comfortabele theorie . Op basis van de recentste studies komen zij tot de conclusie dat technologische innovatie ons nooit het duurzaamheidsparadijs zal binnenleiden dat ecomodernisten ervan verwachten.

Niet N-VA, maar Groen zou tegen een kernuitstap moeten zijn (interview met Maarten Boudry 3 februari 2018):
“Raworth vat meteen ook één van de kernpunten van het ecomodernisme samen. (lacht) Er is niets mis met economische groei op zich, want niet elk economische activiteit is belastend voor het milieu. En het raakt ook kant noch wal dat we voortaan tegen ontwikkelingslanden zouden moeten zeggen: ‘Sorry, vanaf nu is het afgelopen met groei, want de planeet kan het niet meer aan.’ Enkel door groei kan je armoede oplossen. Ecomodernisten zijn het met Kate Raworth eens dat we de planeet niet mogen schaden door haar draagcapaciteit te overschrijden en zijn dus eigenlijk ook gewonnen voor een circulaire economie. Maar tezelfdertijd geloven ze dat economische groei mogelijk blijft op voorwaarde dat je dus ‘ontkoppelt’ en mens en natuur uiteen haalt. Dat zien we nu al gebeuren: rijke landen worden technisch zo efficiënt dat ze in staat zijn om met minder grondstoffen steeds meer te produceren, waardoor de impact op hun leefomgeving verkleint. De per capita voetafdruk voor voedselconsumptie heeft al zijn piek bereikt in westerse landen, hoewel ons voedsel veel rijker en gevarieerder is dan vroeger. Groei kan en mag, zolang het niet ten koste gaan van de planeet.”

‘Alles wat we doen begint met een verhaal’ (Fokke Obbema interviewt Shantie Singh Volkskrant 29 juni 2020 p. 20-21):
Het verhaal van haar familie voert over drie continenten. Het is een geschiedenis van overleven. Schrijver Shantie Singh kan niet zonder dat verhaal bestaan, vertelt ze, toch was dat verleden lange tijd voor haar verborgen.
Wat is voor u een zinvol leven?
‘Voor mij draait het in het leven om vrijheid. Dat zie ik als een voorwaarde voor een zinvol leven. Dat we over deze vraag kunnen nadenken en ons leven er dan op kunnen inrichten, kan alleen als je je vrij voelt. Helaas is die vrijheid nog altijd geen gegeven, zeker niet voor vrouwen. Ik zie het als mijn missie daaraan bij te dragen, dat is misschien wel mijn belangrijkste drijfveer. Ik realiseer me heel sterk hoe belangrijk vrijheid is om zinvol te kunnen leven.
Wat leert het gebrek aan controle u over het leven?
‘Voor mij is de les dat het meer om de weg dan om het resultaat gaat – denk niet dat je pas gelukkig zult zijn wanneer je je doel hebt bereikt. Geniet van de weg erheen, dan kun je ook openstaan voor het onverwachte en jezelf toestaan ergens anders uit te komen dan je had bedacht. Het hoeft allemaal niet zo dichtgetimmerd te zijn.

‘Ieder poging de chaos te bedwingen is legitiem’ (Fokke Obbema de Volkskrant 27 mei 2019 p. 12-14):
De arts en schrijver Ivan Wolffers is gefascineerd door het thema overleven. Hoe kan het dat de mens in vrijwel alle omstandigheden standhoudt?
Hoe kijkt u aan tegen religies?
‘Mensen verwachten nogal eens een harde, wetenschappelijke afwijzing van mij, maar ik kijk met respect en piëteit naar iedere poging van mensen de chaos te bedwingen. Zo zie ik religies. Richard Dawkins (evolutiebioloog, red.) heeft steekhoudende argumenten voor atheïsme, maar ik vind zijn dwangmatige kant irritant. Laat mensen toch, denk ik dan.’
Wat heeft u van uw ziekte geleerd?
‘Als je ziek wordt, leer je beter zien wat de essentie van het leven is. Je beseft wat je over het hoofd zag toen je nog gezond was. Zelf kwam ik bijvoorbeeld achter de schoonheid van de natuur. Die had ik nauwelijks tot me laten doordringen, ook al liep ik dagelijks hard door de bossen. Wat je vooral niet wilt zien als je gezond bent, is de dood. Die beschouwen we als iets voor anderen. Dat is geen verwijt, want je moet daar ook helemaal niet dagelijks mee rondlopen. Ga maar zolang mogelijk uit van het eeuwige leven.’

Ivan Wolffers: ‘Patiënten werden gezien als dingen’ (HP/De Tijd 16 mei 2018):
In zijn nieuwste boek beschrijft Ivan Wolffers (69) hoe de gezondheidszorg de afgelopen vijftig jaar verstrikt raakte in de tentakels van de farmaceutische industrie. Maar bovenal is zijn roman een ode aan de liefde.
De nieuwe roman Broer van God van Ivan Wolffers bevat aan het einde een belangrijke les. Het zijn de bevlogen woorden waarmee de hoofdpersoon, de gynaecoloog Berend van Doornenbos, zijn studenten aanspoort een goede vrouwenarts te worden. “Jullie denken misschien dat het belangrijkste in ons vak is om het ontstaan en het behandelen van de ziekten van vrouwen goed te begrijpen. Een enkeling zal ook geïnteresseerd zijn in de voorkoming ervan.

Burgemeester Keulen: 'Als iemand weet hoe die vrouwen zich voelden, ben ik het' (Sterre Lindhout Volkskrant 30 december 2016 p. 14-15):
Bestaat de kloof tussen burger en politiek waarover nu zo vaak wordt gesproken?
'Veel mensen denken dat politici alle binding met de samenleving kwijt zijn, dat ze überhaupt niet luisteren. Naar deze mensen die zo denken moeten we bijzonder goed luisteren, zodat ze niet in de armen van de rattenvangers lopen.'
Rattenvangers?
'Ja, de AfD (Alternative für Deutschland, red.) en andere rechts-populistische partijen, die wel problemen agenderen maar nergens een oplossing voor bieden. Maar als spreekbuis voor de mensen die zich verloren en genegeerd voelen, doen ze het goed. En daarom moeten we dus met die mensen praten, naar hen luisteren, hun het gevoel proberen terug te geven dat ze deel uitmaken van de maatschappij.'
U bent dit voorjaar een serie gesprekken met burgers begonnen. Wat heeft u daarvan geleerd?
'Mensen moeten weten en voelen dat ze invloed kunnen uitoefenen. Maar ik heb ook geleerd dat je als gemeente moet laten zien dat volksvertegenwoordiging grenzen kent. Dat het geen synoniem is voor altijd je zin krijgen. Maar dat moet je wel uitleggen.'
Dus u bent optimistisch over de integratie?
'Mijn Mutti zegt altijd: niemand vlucht voor z'n plezier. Dat zit er bij mij ingebakken. Mijn moeder is 96 en na de oorlog uit het huidige Polen naar Keulen gevlucht. Op haar leeftijd herinner je je dingen die een half leven geleden zijn gebeurd veel beter dan wat vorige week is gebeurd en ik weet dat wat ze tijdens die vlucht heeft meegemaakt. Dat was hard. 'Die mensen verliezen alles: hun huis hun familie, hun vrienden, daar herinnert mijn moeder me steeds weer aan. Alleen hun talenten nemen ze mee en hun wilskracht.
'Dus ja, ik zie de vluchtelingen als een kans voor onze maatschappij. Uiteindelijk. Maar we moeten geduld hebben, meer geduld hebben.'

Het spiegelpaleis heeft een nieuwe verdieping Michael Persson Volkskrant 26 oktober 2019 p. 6-7):
Het is een schande dat president Trump zich niet rechtstreeks kan verdedigen in het impeachmentonderzoek, roepen de Republikeinen. Ze hanteren nu een beproefde methode: twijfel zaaien over ‘het proces’.
Daarmee krijgt het politieke spiegelpaleis van de regering-Trump er weer een verdieping bij. Met de manoeuvre komen de toenmalige bazen van de FBI en de inlichtingendiensten, James Comey (FBI), John Brennan (CIA) en James Clapper (DNI, overkoepelend spionagedirecteur), drie critici van Trump, in de gerechtelijke vuurlinie te liggen.
Dat Trump zich niet mag verdedigen, zoals bijvoorbeeld Lindsey Graham en Mitch McConnell donderdag riepen, is echter irrelevant. Het onderzoek met de hoorzittingen is de eerste fase van het impeachmentproces, en leidt dan eventueel tot een aanklacht. Pas daarna vindt de rechtszaak plaats, waarin de verdachte zich mag verdedigen, en die vindt plaats in de Senaat. Natuurlijk weten de senatoren Graham en McConnell dat. Maar ze oordelen straks liever over een slachtoffer dan over een dader.

Vrouwen wordt boos, ambitieus, wellustig en machtig (Maartje Laterveer interviewt Mona Eltahawy Volkskrant 20 april 2019 Zaterdag p. 2-5):
De Egyptisch-Amerikaanse journalist Mona Eltahawy is moslim en feminist. Ze strijdt tegen het patriarchaat, zowel in het Midden-Oosten als in het Westen.
Volgens sommige critici plaatst u zichzelf met uw openlijke afkeer van de hoofddoek op één lijn met nationalistische politici die de boerka willen verbieden. Wat vindt u daarvan?
‘Het is dit soort politici helemaal niet te doen om vrouwen, zij misbruiken het vrouwenlichaam alleen maar voor hun eigen politieke gewin. Kijk naar de Arabische Lente, dat was niets anders dan een politieke revolutie waar vrouwen een grote rol in hebben gespeeld, maar toen de machthebbers waren afgezet, werd vrouwen gezegd: dankjewel, jullie kunnen nu weer naar huis. En daar zitten ze nog steeds. Wij hebben een sociale en seksuele revolutie nodig. Zonder deze twee is een politieke revolutie niets waard.’
Wat is volgens u de winst van MeToo tot dusver?
‘De beweging heeft in elk geval voor een schokgolf gezorgd onder mannen én vrouwen. Mannen is nooit geleerd dat vrouwen terug konden vechten, en andersom hebben vrouwen nooit geleerd om terug te vechten. Wij worden geconditioneerd om passief te zijn, aardig, beleefd. Ik zeg: fuck aardig zijn, fuck beleefd zijn, want dat heeft ons niets gebracht. Willen we het patriarchaat bestrijden, dan moeten vrouwen al die dingen worden die we niet krijgen aangeleerd: boos, ambitieus, goddeloos, gewelddadig, wellustig, machtig.’

De boeddhistische blik: Van Dis en de dalai lama (29 augustus 2018 NPO2):
In het interview met Van Dis verwoordt de dalai lama de Vrijheid van denken, de drie doeleinden van de Theosofische Vereniging.

Bewustzijn in beweging (BRES #311 sept/okt 2018):
- Zieke geneeskunde (huisarts Hans C. Moolenburgh p. 54-61):
Toen ik begon te studeren in '45 kwam borstkanker bij 1 op de 35 vrouwen na de overgang voor. Ongeveer 10 jaar geleden was dat 1 op de 10 en in april 2018 vertelde het nieuws ons op de televisie dat we nu op 1 op de 7 staan. Dievijfvoudige toename waarvan in vele gevallen bij veel jongere vrouwen, vlakt die juichkreten over de toegenomen genezingskansen ruim uit.
Onze geest bestaat niet, maar is een afvalproduct van onze hersenstroompjes, net zoals urine een afvalproduct van onze nieren is (letterlijk overgenomen uit het boek van D. Swaab, Wij zijn ons brein). De mens heeft geen vrije wil, die is een illusie. De enige zin van het leven is het doorgeven van je genen.

Geen vrije wil? Wat een denkfout! (Peter Giesen de Volkskrant 17 november 2012):
De Nederlandse neuroloog Dick Swaab staat bij Daniel Dennett in de schurkengalerij. 'Wij zijn ons brein, zeker. Maar we zijn niet willoos aan dat brein overgeleverd.'

Mens verdringt natuurreservaten in Afrika (Cor Speksnijder Volkskrant 29 maart 2019 p. 10):
Twee van de bekendste natuurreservaten van Afrika, Serengeti in Tanzania en Masai Mara in Kenia, staan onder toenemende druk door bevolkingsgroei. Dat heeft ingrijpende gevolgen voor het ecosysteem en de migratieroutes van kuddedieren, meldt een internationaal team onder leiding van Groningse wetenschappers in Science.
‘Het onderzoek sluit aan bij een langlopende discussie: moet de samenleving de ruimte delen met de natuur, of heeft de natuur haar eigen ruimte. Deze studie pleit voor het delen van ruimte aan de randen van een natuurgebied, zij het onder strikte regulering. Die oplossing is mogelijk strijdig met de trend dat het aantal mensen in de dorpen aan de grenzen van natuurgebieden alleen maar toeneemt’, aldus Van Langevelde. ‘Met dit artikel is het laatste woord over gebruik van de ruimte niet gezegd.’

‘Uitsterven dieren ráákt ons niet’ (Cor Speksnijder interviewt René ten Bos Volkskrant 28 maart 2019 p. 27):
Filosoof René ten Bos neemt na twee jaar afscheid als Denker des Vaderlands, maar eerst verschijnt nog zijn boekExtinctie, over het verdwijnen van mens en dier. ‘Er voltrekt zich een ecologische catastrofe.’
In uw boek verwijst u naar de denkers Steven Pinker, die ervan uitgaat dat het steeds beter gaat met de mensheid, en zijn tegenpool David Benatar, die de menselijke geschiedenis schetst in doembeelden. Met wie voelt u zich het meest verwant?
‘Ik ben optimistisch over veel dingen - in veel opzichten gaat het beter met de mensheid. Ik word ook niet depressief van Thierry Baudet. Maar ik vind pessimisme interessant. Optimisten zijn altijd nare mensen: ze plaatsen een stip op de horizon en willen daarnaartoe. Iemand met twijfels is een spelbederver. In mijn werk zit een sterke anti-utopische tendens.

Deltaplan Biodiversiteit ‘Alles in de bodem is samenwerking’ (Sanne Bloemink De Groene Amsterdammer 28 maart 2019 p. 34-39):
Door het massaal verdwijnen van insecten storten onze voedselketens in elkaar en wordt de wereldwijde voedselvoorziening bedreigd. Boeren, natuurbeheerders, wetenschappers en bedrijfsleven proberen gezamenlijk het tij te keren.
De Amerikaanse wetenschapsjournalist Elizabeth Kolbert noemde het in haar boek The Sixth Extinction (2014) de zesde uitstervingsgolf. In de diepe geschiedenis van de aarde hebben al verschillende uitstervingsgolven plaatsgevonden; volgens de wetten van de evolutie is het immers volkomen normaal dat bepaalde soorten uitsterven en plaats maken voor nieuwe soorten die beter aangepast zijn aan een veranderde omgeving. Maar deze keer is het anders. Dit is de eerste uitstervingsgolf die de mens zelf veroorzaakt én die zich in moordend tempo afspeelt. We verliezen aan de lopende band plant- en diersoorten. De biodiversiteit neemt razendsnel en dramatisch af en wetenschappers van een recente studie van de Verenigde Naties waarschuwen dat dit ‘net zo gevaarlijk is als de opwarming van de aarde’.
In 2017 verscheen in het wetenschappelijk tijdschrift Plos One een grootschalige Duitse studie waaruit bleek dat in de afgelopen 27 jaar 75 procent van de insectenmassa is verdwenen. ‘We zijn ons toen echt rot geschrokken’, vertelt Louise Vet, directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie, hoogleraar ecologie aan de Wageningen Universiteit en afgelopen jaar nummer één in de duurzame top-honderd van Trouw.\\ Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Bedrijfsleven, wetenschap, boeren, natuurbeheer en ecologie, allemaal samenwerkend aan die ‘florerende delta in 2030’. Zonder regie van de overheid, helemaal bottom up. Volgens emeritus hoogleraar ecologie Frank Berendse ís het dan ook te mooi om waar te zijn. ‘Een schone landbouw is haalbaar met stevig fiscaal beleid, niet met polderprietpraat’, stelde hij in een opinieartikel in de Volkskrant (23 januari 2019).
Berendse benadrukt de urgentie van ingrijpen: ‘De laatste decennia is het Nederlandse platteland veranderd in een ecologische woestijn. De verstikkende deken van ammoniak en landbouwgif die over ons landschap ligt, heeft vergaande gevolgen, niet alleen voor de natuur, maar ook voor onze gezondheid en voor het agrarische bedrijf.
‘Noem me naïef, maar uiteindelijk heeft ieder mens het nodig om niet meer die constante frustratie te voelen. Ik wil mensen verleiden met optimisme waar je deel van wil uitmaken. Ik wil later terugkijken en zeker weten dat het aan mij niet heeft gelegen. Dat ik alles heb gedaan wat ik kon.’
Louise Vet deed jarenlang onderzoek naar de interacties tussen planten en insecten. ‘Maar een plant houdt niet op bij de bodem, dus toen ben ik ook de bodem in gedoken om te onderzoeken hoe bovengrondse en ondergrondse levensgemeenschappen via die plant met elkaar verbonden zijn: de planten, het wortelstelsel, de insecten, microben zoals schimmels en bacteriën, en hoe die allemaal samenwerken. Inmiddels weten we hoe belangrijk zo’n levende en biodiverse bodem is voor alle functies van de plant en het hele voedselweb. Een fascinerende en effectieve samenwerking, dat is wat we zien in de natuur.’

Red de bijen ‘Willen jullie wat honing proeven?’ (Tan Tunali De Groene Amsterdammer 19 juli 2018 p. 28-31):
De bij, de belangrijkste bestuiver, wordt ernstig in zijn bestaan bedreigd. Dat dit moet stoppen, vinden behalve biologen en (hobby-)imkers ook natuurbeschermings- en land- en tuinbouworganisaties. En dat begint met bewustwording, een paradigmawisseling. ‘Als het nu niet gebeurt, lukt het nooit.’
Door intensieve landbouw, gebruik van bestrijdingsmiddelen en toenemende verstedelijking is hun leefgebied onder druk komen te staan. De prominente Britse bioloog Dave Goulson waarschuwde naar aanleiding van het onderzoek voor een ‘ecologisch armageddon’. Als we het tij niet snel weten te keren, loopt het leven op aarde zoals we dat kennen gevaar.
De woon- en werkgemeenschap voor mensen met een verstandelijke beperking is zes hectare groot en geheel ingericht volgens de filosofie van de Oostenrijkse antroposoof Rudolf Steiner. Het hele terrein ontwierp Sap met de bijen in gedachte. ‘Ik plant met name bomen die het in het najaar goed doen. In het voorjaar is er over het algemeen wel voldoende dracht, maar in het najaar is er minder, dus dan help ik ze een handje.’ Als de bijen ook in het najaar hun nectar en stuifmeel kunnen halen, kunnen ze sterk de winter in.
Als alles met elkaar samenhangt is er ook een holistische benadering met alle betrokken actoren nodig om de insecten te redden. Dat is de logische conclusie die bioloog Koos Biesmeijer, wetenschappelijk directeur van het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis, trekt. Met tal van projecten werkt hij aan het herstel van de biodiversiteit en het weer op peil brengen van insectenpopulaties. Omdat insecten relatief korte levenscycli kennen, is dat volgens Biesmeijer met de juiste maatregelen best mogelijk.

Verlichtende wetenschap (Paul Schnabel Volkskrant 18 december 2010)
Het zijn wetenschappen die het menselijk leven letterlijk en figuurlijk willen verlichten: begrijpelijk maken en ook voor gericht en bewust handelen toegankelijker maken. Net als in de natuur- en menswetenschappen gaat het om kennis die mensen kan helpen de weg te vinden naar een beter bestaan.
Greep op ons eigen bestaan (Paul Schnabel Volkskrant 2 januari 2010)
De Gammacanon is geen encyclopedie van de sociale wetenschappen. We willen met behulp van een aantal belangrijke concepten, theorieën en verschijnselen laten zien wat de bijdrage van de sociale- en gedragswetenschappen is aan de kennis van onszelf, van onze omgang met schaarse middelen en van de wijze waarop we met elkaar vormgeven aan een samenleving die ook óns weer gevormd heeft.

Veehouderij is zo goed als failliet (Henk Moll, Paul Struik en Roos Vonk Volkskrant 15 juni 2018 p. 20):
De veehouderij levert de maatschappij veel minder op dan gedacht. De sector kan uitsluitend voortbestaan omdat die de milieurekening niet betaalt.
Wij, als wetenschappers, uit sociale, economische en natuurwetenschappelijke hoek, doen daarom een dringende oproep aan de sectortafel landbouw en landgebruik – waarin het gewenste klimaatbeleid voor landbouw en landgebruik concreet gemaakt gaat worden – om te kiezen voor een duurzame en structurele aanpak die de hoofdoorzaken van de problemen – namelijk de te lage voedselprijzen en het te hoge aantal dieren – daadwerkelijk aanpakt. Dit stuk is door 28 hoogleraren onderschreven.

Nederlanders zijn gebaat bij meer empathie (Keyvan Shahbazi Volkskrant 12 juni 2018 p. 23): Zien we de Nederlandse samenleving als waardengemeenschap of als etnische gemeenschap? Diversiteit geldt voor iedereen (wit, zwart, geel, bruin). De belangrijkste voorwaarde daarvoor is het vermogen om in de schoenen van een ander te kunnen stappen, zijn perspectieven te begrijpen en je gedrag daartoe te verhouden. Dat vermogen heet empathie. Daar is geen WRR-rapport voor nodig, ík zeur er alleen over: ‘(on)gewone, (niet) normale Nederlanders’, leer je landgenoten kennen. Wel op de juiste ontmoetingsplek en met empathie.

Islamitisch ontwaken is mondiaal (Maarten Zeegers Volkskrant 12 juni 2018 p. 22):
Het SCP-onderzoek naar religieuze beleving onder moslims gaat te veel voorbij aan externe factoren.

Bedrog van Zeegers schaadt de integratie (André Harris Volkskrant 27 april 2016):
Het handelen van journalist Maarten Zeegers als 'undercovermoslim' is onethisch en schadelijk.
Met de publicatie van zijn nieuwste boek Ik was een van hen is het naar buiten gekomen dat journalist Maarten Zeegers drie jaar lang in het Transvaalkwartier in Den Haag als moslim heeft geleefd om erachter te komen wat er in het zogenaamde 'Nederlandse Molenbeek' nou echt gebeurt. Terwijl Zeegers afgelopen week bij Pauw en de Volkskrant werd geinterviewd met de vraag 'wat heb je ervaren', is mijn vraag eerder: is dit acceptabel in de 21ste eeuw?

Wonderlijk water (BRES #300 juli/augustus 2017):
Water als levensdrager | De innerlijke kwaliteit van water | Krachten van water | Waterwezens in de Ned. overlevering|De levensrivier en zijn bedding|Hans Kröder Water: topprioriteit | Meer water? Plant bomen! | Levenswater | Het geheim van Viktor Schauberger | Het verdwenen water van Iran |W.T.S. Thackara Heilige rivieren | Wonderlijk water

'In de publieke ruimte heerst de dictatuur van de basdreun' (Rogier Ormeling Volkskrant 30 juni 2017 p. 22):
De publieke ruimte dient als zelfbevestigingspodium waar men geen rekening houdt met anderen.
Een samenleving die zich kenmerkt door een permanente aanval op de relatieve stilte, waarin steeds vaker een decor van akoestische vervuiling heerst, is op den duur niet leefbaar. Daar wordt steeds minder naar elkaar geluisterd, daar ontaarden debatten steeds sneller in grote woede en dreigementen. Daar heerst nog slechts degene die het hardste schreeuwt en met de simpelste oplossingen komt aanzetten.
Dictaturen kenmerken zich vaak door stilte, individuele expressie in het openbaar wordt niet getolereerd, wie zich daaraan bezondigt loopt grote kans geruisloos te verdwijnen. In onze democratie wordt de voor reflectie noodzakelijke relatieve stilte stelselmatig doodgedreund. Daar heerst steeds vaker de dictatuur van de deejay, de geestdodende bas. Alomtegenwoordigheid en het voortdurend binnendringen van de privésfeer zijn immers totalitaire kenmerken.

Is Zeeland nog van de Zeeuwen (Ineke Rijken Volkskrant 30 juni 2017 p. 22):
Projectontwikkelaars en deelgemeenten hebben het blijkbaar voor het zeggen (en begrotingen of Icesavegaten van de gemeenten lijken te worden aangevuld), en de Zeeuwse bevolking en recreanten hebben het nakijken. De provincie houdt zich bijzonder afzijdig. Het kortetermijnbelang van het geld krijgt voorrang boven het langetermijnbelang van de Zeeuwen en hun kostbare leefomgeving. De waarde van Zeeland zit hem juist in de rust en het ongerepte landschap, maar enkelen zien de natuur slechts als een 'project dat ontwikkeld' dient te worden.

Radha Burnier DE REGENERATIE VAN DE MENS, de innerlijke revolutie die het denken zuivert.
2: Hoewel de Meesters van Wijsheid, die het evolutieproces helpen, geïnteresseerd zijn in iedere verandering van de mensheid die de vooruitgang bevordert, houden zij zich in het bijzonder bezig met de spirituele regeneratie van de mens, welke van fundamenteel belang is. Want als die eenmaal plaatsvindt, dan volgt al het andere. De krachten die in gang worden gezet voor de regeneratie zullen zelf een effect hebben op de uiterlijke omstandigheden. Maar als de veranderingen alleen uitwendig zijn, worden ze na een poosje weer tenietgedaan of gaan verloren. In de geschiedenis van de mensheid zijn verscheidene gouden eeuwen geweest, tijden waarin het leven rustig was en waarin de mensen gelukkig, vriendelijk en goed waren; maar die zijn allemaal verdwenen en we zijn in deze strijd terechtgekomen, de huidige verwarring en misère.
We zien dus dat het niet genoeg is om alleen een uiterlijke verandering te bewerkstelligen. Het is net zoiets als het aanleren van goede manieren. Er moet een fundamentele verandering in de mens plaatsvinden. Dit is precies waarover Krishnamurti spreekt en waarop hij doelt, een zekere fundamentele verandering, als gevolg waarvan alle noodzakelijke veranderingen in organisatie en gedrag automatisch en met het grootste gemak zullen plaatsvinden. Als je zelf inziet wat waarheid is, zul je naar die waarheid handelen. Je hebt geen richtlijn nodig, behalve die waarheid. Wat de Meesters willen, behalve het nuttige werk dat we nu misschien doen of zouden doen, is deze regeneratie, te beginnen met onszelf. De mogelijkheid van een dergelijke regeneratie, zelfs haar onvermijdelijkheid, is misschien de meest inspirerende waarheid van de theosofie.
11: De overgang van oude denkpatronen waaraan het denkvermogen gewend is naar de erkenning dat het leven in waarheid één en ondeelbaar is, is een radicale verandering. Het denkvermogen wordt dan verrijkt met eigenschappen van creativiteit en vitaliteit, en dit proces kan beschreven worden als regeneratie. Daarom werd in de beginperiode van de Vereniging de universele broederschap die het doel is van de Vereniging, omschreven als 'broederschap die regenereert'.

Op weg naar het eeuwige (Radha Burnier TheoSofia augustus 2005 p. 131-134):
Het grote Indiase epos Mahabharata verhaalt hoe de vijf Pandava prinsen opgeleid worden in de krijgskunst. Eén voorval onthouden de meeste mensen vooral, misschien omdat het van betekenis is voor spiritueel leven.
Maar toen het de beurt was van de held Ardjoena, antwoordde deze: “Ik zie de vogel.” Toen Drona hem vroeg deze te beschrijven, moest Ardjoena bekennen dat hij alleen de kop van de vogel zag. “Schiet maar”, zei de Leraar. Natuurlijk was Ardjoena de beste der boogschutters, omdat hij, zoals Annie Besant zegt in haar uitstekende voordrachten over de Mahabharata (TPH), het vermogen had zich geheel te concentreren op wat hij deed. Dit is één van de eigenschappen die wij moeten ontwikkelen op het pad – het vermogen om aandacht te geven.

David P. Goldman Met tegenzin een wereldmacht (Volkskrant 16 februari 2015 p. 18):
Als China de overheersende wereldmacht wordt, is dat omdat de Verenigde Staten die rol hebben opgegeven. Na het geblunder in Irak en Afghanistan is de Verenigde Staten de lust vergaan om een vuist te maken in de probleemgebieden van de wereld. En na het barsten van de tech-zeepbel in 2000 en de hypotheekzeepbel in 2008, zijn de VS niet meer geïnteresseerd in innovatie, afgezien van steriele terreinen als design (Apple) en sociale media (Facebook).
De Verenigde Staten hebben een ontwrichtende, van onderop door ondernemerschap aangedreven economie en wij kijken minachtend neer op het logge, autoritaire Chinese model. Het probleem is echter dat wij sinds 1980 niet veel meer aan innovatie hebben gedaan. Een nieuwe generatie goed opgeleide, enthousiaste Chinezen kan onze eerdere innovaties overnemen en ons voorbijlopen.
Natuurlijk beschikt Amerika nog steeds over veel meer intellectuele kracht dan China, maar de kloof wordt steeds kleiner. In China promoveren nu al twee keer zoveel technische wetenschappers als in de Verenigde Staten. Vergeleken bij het wiskundepakket van de middelbare school in China is dat van Amerika maar een stumperige vertoning. Nog belangrijker is het feit dat de kapitaalmarkten in China veel meer geneigd zijn hun geld te zetten op jonge ondernemers die nieuwe technologie ontwikkelen dan in de VS het geval is.

David P. Goldman How Civilizations Die (And Why Islam Is Dying Too)
Will we go down in the implosion?
Thanks to collapsing birthrates, much of Europe is on a path of willed self-extinction. The untold story is that birthrates in Muslim nations are declining faster than anywhere else—at a rate never before documented. Europe, even in its decline, may have the resources to support an aging population, if at a terrible economic and cultural cost. But in the impoverished Islamic world, an aging population means a civilization on the brink of total collapse— something Islamic terrorists know and fear.

Allerd Stikker boek En de mens speelt met de tijd Drie vensters op de eeuwigheid
De mens is een uniek verschijnsel in de evolutie, begiftigd met een zelfreflecterend bewustzijn waarmee veel goeds is opgebouwd in de menselijke samenleving. Maar er zijn ook ontwikkelingen in gang gezet die de samenhang in het evolutieproces ernstig verstoren. Allerd Stikker heeft zich jarenlang verdiept in de wetenschappelijke en filosofische literatuur over de aard van de magistrale samenhang in het evolutieproces, en in de rol die de mens daar nu in speelt.
Met En de mens speelt met de tijd geeft hij een indringende analyse van de verrassende mysteriën, universele wetmatigheden en ingrijpende discontinuïteiten in dit proces. Hij komt tot duidelijke conclusies over waarom door toedoen van de mensheid de samenhang in het evolutieproces nu is zoekgeraakt, en tot concrete aanbevelingen hoe de individuele mens zich bewust kan worden van de kritieke fase waarin wij nu terecht zijn gekomen, en hoe die binnen de komende 25 jaar wellicht nog in goede banen geleid kan worden.

Volledige synthese (Bevrijding) drukt volmaaktheid uit. Het Christendom spreekt over de wijsheid voor de volmaakten, het Boeddhisme heeft het over volmaakte geestelijke gezondheid, het Taoïsme over spirituele volmaaktheid en de Islam spreekt over de volmaakte mens. De onvolmaaktheid van de mens op aarde staat in contrast (Nous) met de volmaaktheid van God in de hemel. We kunnen ook zeggen de imperfecte mens staat tegenover de perfectie in de natuur.
Het brengt de éne eeuwige en absolute waarheid tot uitdrukking. De aardse ziel staat tegenover de hemelse geest, het innerlijke bewustzijn tegenover het non-lokale, universele bewustzijn, het Akasha-veld.

Het begrip quaterniteit van Carl Jung heeft op de metafoor kwadratuur van de cirkel, de Steen der wijzen betrekking.

Verkenningen met betrekking tot de leringen van J. Krishnamurti (15 februari 2013):
We zeiden in onze vorige lezing dat we, steeds wanneer we voelen dat er conflict is of een paradox of een dilemma, dat onoplosbaar lijkt, moeten kijken naar wat onze vooronderstellingen zijn. We moeten kijken of we dat hele issue verkeerd benaderen, omdat als de benadering zelf verkeerd is, je nooit tot de waarheid zult komen. Daarom moet je het paradigma waarbinnen het denken die toestand van paradox, onenigheid, conflict of dilemma ervaart, aan een onderzoek onderwerpen. Als je een dilemma ziet dat onoplosbaar schijnt te zijn, dan kun je er donder op zeggen dat het ontstaat omdat je verkeerd naar het probleem kijkt omdat er geen strijdigheid en geen dilemma bestaat tussen twee aspecten van de werkelijkheid; dat kan er niet zijn. Er is maar één enkele cosmische orde, en indien je daarin een verdeeldheid waarneemt, dan is je waarneming illusoir.

De betekenis van evenwicht en tegenwicht in de democratische rechtsstaat (Inleiding van mr. H. D. Tjeenk Willink 1 december 2011):
Om de democratische rechtsstaat te verbeteren en de huidige crisis in het openbaar bestuur te doorbreken, is ruimte nodig. Ruimte voor het politieke debat maar ook ruimte voor de professionaliteit van uitvoerders door drastische beperking van de overmaat aan regels en controlemechanismen. Ruimte ook voor burgerinitiatieven door een duidelijker visie op en het stimuleren van (staats)burgerschap en de burgersamenleving. In de staatsburger wordt het beeld van de staat zichtbaar, maar ook het omgekeerde moet gelden. Het gaat om de erkenning van de wederzijdse afhankelijkheid van staat en burger èn om wederzijds vertrouwen.
Ruimte dus voor tegenwicht en tegenspraak om te komen tot evenwicht en samenspraak.

Verhofstadt en Van Baalen bewijzen in Kiev het gelijk van Moskou (Robbert de Witt Elsevier 22 feb 2014):
Rusland zegt al weken dat Oekraïne wordt opgehitst door Europa. Uitgerekend twee liberale europarlementariërs toonden op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev het gelijk van Rusland.
Visumplicht afschaffen?
Guy Verhofstadt en Hans van Baalen schreeuwden donderdag de betogers op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev toe dat Europa hen niet in de steek zal laten. Verhofstadt hield de betogers voor dat hun land financiële hulp moet krijgen en dat de visumplicht moet worden afgeschaft. Nou, daar zullen de meeste EU-burgers heel anders over denken.

VPRO boekenprogramma 29 mei 2016:
Wessel Stols wil boeken schrijven. Romans. Maar het stukje proza dat we van hem lezen, door Pieter Waterdrinker in zijn boek ''Poubelle ' met sardonisch genoegen geschreven, weten we al genoeg: een groot romancier zal Wessel niet worden. Eigenlijk wordt hij nergens groot in. Hij handelt in Sovjetkunst, hij wordt Europarlementariër, staat op de Maidan als de opstand uitbreekt in de Oekraïnse hoofdstad Kiev, vult een succesvolle column in de krant, maar waar hij nu precies door wordt voortgedreven? 'Wat wil deze man?', vroeg ik Pieter Waterdrinker. 'Gelukkig worden', antwoordde hij, maar zoals in elke tragedie weten wij van meet af aan al wat de hoofdpersoon weigert te beseffen: het is de afgrond die hem wacht, niet het levensgeluk. Ook voor ons een onaangename boodschap, want volgens Waterdrinker belichaamt Wessel het hedendaagse Europa.

Maidan Mayday of Poubelle: kroniek van een andere wereld (Tom Vennink interview met Pieter Waterdrinker Volkskrant 2 april 2016 bijlage Sir Edmund p. 24-27):
Europa en Nederland komen er niet best vanaf in Pieter Waterdrinkers meeslepende roman 'Poubelle', over de afgelopen jaren in Oekraïne. De Rusland-chroniqueur licht toe in boekdecor Kiev.
Voor Waterdrinker is de EU deels een kapitalistische variant van de Sovjet-Unie - eenzelfde overdadig experiment om landen te verenigen en met dezelfde privileges voor de top als Stalin die aan zijn partijtop gaf. Waterdrinker: 'Alleen mag je dit soort dingen niet zeggen in Nederland.' Waterdrinker zegt dat soort dingen dus wel.

Weldenkend EU-burger (Hans Schipper Volkskrant 19 april 2016 p. 22):
Eddy Szirmai geeft de nee-stemmer een draai om de oren. Nederlanders kozen 'fout' bij het referendum. Mag het een onsje minder? Mag een EU-burger zijn ongenoegen laten blijken over het onvermogen van de EU om de puinbak in de Balkan op te lossen?
Mag een EU-burger even nee zeggen tegen verdere expansie, in de hoop en verwachting dat er eindelijk eerst intern zaken op orde gesteld worden? Wat heeft een verdrag van Maastricht uit 1993 voor zin als Frankrijk nog steeds niet aan de budgetnorm voldoet en telkens weer nieuwe argumenten op tafel legt om daar niet aan te hoeven voldoen?
Wanneer stopt de verhuizingskaravaan tussen Brussel en Straatsburg? Het bankroet van Griekenland wordt inmiddels al voorgekookt. Ondanks de Draghi-steun trekken de banken in Italië hun beerputten weer open. Zeker, het zijn geen relevante feiten voor het referendum. Maar wel druppels die de emmer doen overlopen.
Moet je als weldenkend EU-burger dan maar alles over je heen laten komen? Noem mij een andere manier om eens een stevig signaal af te geven naar bestuurders? De 'hoofdschudmomenten bij de PvdA' zijn symptomatisch. Wie verbiedt overigens dat Oekraïne zich volledig door ontwikkelt naar het EU-model?

Danielle Audoin Een benadering van theosofie
Hoofdstuk 5 Het lagere denken
Wanneer we ons lager mentale lichaam denken te beheersen, wat gebeurt er dan? Een deel van het lager mentale lichaam probeert een ander deel van datzelfde mentale lichaam te beheersen, een gedeelte van het ik probeert een ander gedeelte van datzelfde ik te overheersen. Het is makkelijk te begrijpen dat een dergelijke taak tot mislukking gedoemd is. En toch is het dat, wat wij allen min of meer doen, met de beste bedoelingen van de wereld, ten koste van voortdurend herhaalde inspanningen, die steeds vruchteloos blijven.
Het zijn deze pogingen die hun uitgangspunt in het ik hebben en die door Krishnamurti en veel andere leraren afgewezen worden, omdat zij van geen enkel nut zijn op het spirituele pad. Zij hebben geen ander resultaat dan het ongevoeliger maken van het ik, dat wil zeggen dat zij de afgescheidenheid nog groter maken en de communicatie tussen het hogere Zelf en de persoonlijkheid nog hermetischer afsluiten. Om het lager mentale lichaam te kunnen beheersen, moet men zich boven het ik kunnen plaatsen en om zich boven het ik te kunnen stellen, moet de identificatie met de persoonlijkheid ophouden, wat veronderstelt dat de beheersing over het lager mentale lichaam al gerealiseerd is. Hoe kunnen we dit schijnbaar onoplosbaar probleem oplossen? Laten wij proberen de werking van het lager mentale lichaam te begrijpen, het mechanisme van het ik.

Mahatmabrieven
Inleiding
xii,xiii: “xii: Het zijn de priesterkaste, het priesterdom en de kerken; het is in die illusies die de mens als heilig beschouwt dat hij de bron moet zoeken van die vele vormen van kwaad die de grote vloek van de mensheid zijn en haar bijna overweldigen. Onwetendheid schiep Goden en sluwheid maakte van de gelegenheid gebruik.”1 En verder “De gedachte ooit een nieuwe hiërarchie te stichten voor de toekomstige onderdrukking van een door priesters beheerste wereld, zij verre van ons.”2 De strekking en inhoud van deze woorden is in onze tijd duidelijk genoeg.
Brief No. 8
36,37: Tot de uiteindelijke vrijmaking de Ego reabsorbeert, moet hij zich bewust zijn van de zuiverste gevoelens van sympathie, opgeroepen door de esthetische uitwerking van ware kunst, en moeten zijn gevoeligste snaren meeklinken met de roepstem van de heiliger en edeler menselijke gehechtheden. Hoe meer men natuurlijk op de weg naar de bevrijding is gevorderd, des te minder zal dit het geval zijn, totdat als bekroning alle menselijke en zuiver individuele persoonlijke gevoelens – bloedverwantschap en vriendschapsbanden, vaderlandsliefde en rasvoorkeur – alle zullen verdwijnen om samen te smelten in één universeel gevoel, het enig ware en heilige, het enig onzelfzuchtige en Eeuwige – Liefde, een Onmetelijke Liefde voor de mensheid – als Geheel! Want het is de “Mensheid” die de grote Wees is, de enige onterfde op aarde, mijn vriend. En het is de plicht van ieder mens, die gevoelig is voor een onzelfzuchtige impuls, om iets, hoe weinig ook, voor haar welzijn te doen. Arme, arme mensheid! Het doet mij denken aan de oude fabel over de oorlog tussen het Lichaam en zijn ledematen; ook hier is elk lid van deze enorme – vader en moederloze – “Wees” zo zelfzuchtig, dat het alleen voor zichzelf zorgt. Het verwaarloosde lichaam lijdt eeuwig, of de leden in oorlog met elkaar zijn of niet. Zijn lijden en foltering houden nooit op ... En wie kan het haar kwalijk nemen – zoals Uw materialistische filosofen doen – dat ze in deze voortdurende staat van isolement en verwaarlozing goden heeft voortgebracht die “zij steeds aanroept om hulp, maar die niet antwoorden!” Zodat —
“Daar voor de mens slechts hoop is in de mens wil
ik niet één laten wenen die ik kan redden! . . .”

Evolutie van de mens

Vier vragen van Tinbergen
Niko Tinbergen heeft de vier vragen opgesteld waar de meeste ethologen tegenwoordig van uit gaan bij het opstellen van een onderzoek. De eerste twee vragen behoren tot de proximate analyse (directe oorzaken van de vorming van het gedrag) en de laatste twee vragen behoren tot de ultimate vragen (hoe evolutionaire krachten het gedrag gevormd hebben over de tijd).
• Directe stimuli: Welke stimuli veroorzaken het gedrag?
• Ontwikkeling: Hoe verandert het gedrag gedurende het volwassen worden van het dier?
• Overlevingsfunctie: Hoe beïnvloedt het gedrag de kans op overleving en reproductie?
• Evolutionaire geschiedenis: Hoe verandert het gedrag als een functie van de evolutionaire geschiedenis, of fylogenie, van het bestudeerde dier?

Table of categories

		Diachronic vs.	Synchronic Perspective
		Dynamic View	Static View
		Explanation of current form in terms of a	Explanation of the current form of species
		historical sequence
	Proximate View	Ontogeny	Mechanism (Causation)
	How an individual organism's	Developmental explanations for changes in	Mechanistic explanations for how an
How vs. Why	structures function	individuals, from DNA to their current form	organism's structures work
Questions	Evolutionary (Ultimate) View	Phylogeny	Adaptation (Function)
	Why a species evolved the	The history of the evolution of sequential	A species trait that evolved to solve a
	structures (adaptations) it has	changes in a species over many generations	reproductive or survival problem in
			the ancestral environment

Postuum Harry van Seumeren (73), oud-redacteur van de Volkskrant (31 december 2010)
In zijn laatste stukje voor de Volkskrant, op 12 juni 1998, stelde hij droef vast dat sinds het einde van het kabinet-Den Uyl de inkomensongelijkheid in Nederland met 8 procent was toegenomen. Dit dreigde nog veel erger te worden. De 'exhibitionistische zelfverrijking' van topmanagers was slechts een eerste signaal. 'In West-Europa, dus ook in Nederland, voltrekt zich een cultuuromslag, waarbij de marktideologie een dominante positie krijgt. De onderliggende beweging is een verschuiving van het Rijnlandse naar het Angelsaksische model, schreef hij. Tien jaar later stortte die beweging in een crisis waarvan de naweeën nu nog voelbaar zijn.

De fout die steeds opnieuw gemaakt wordt is dat het er bij risicobeheersing niet om gaat het recht van de sterkste te laten domineren. Machtscontrole is op angst gebaseerd. De kredietcrisis laat zien dat er slechts van kortetermijn-winst sprake is. De toezichthoudende rol van de overheid schiedt ernstig tekort. Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat juist een grotere betrokkenheid van alle burgers tot de beste resultaten leidt. Op dit moment neemt de sociale ongelijkheid alleen maar toe.

Jos Verhulst publiceerde over moderne synthese en evolutiebiologie in vaktijdschriften zoals Acta Biotheoretica, Annals of Human Biology, British Medical Journal en Psychological Reports. Zijn grotendeels antroposofische benadering is echter niet onomstreden.

Het draait primair om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, net zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden.

Arie Bos geeft in zijn boek Hoe de stof de geest kreeg, De evolutie van het ik - zowel de inzichten van de Belgische chemicus Jos Verhulst, als die van de evolutionair fysioloog en ornitholoog Jared Diamond weer.

Kees Voorhoeve EN-SOPH Beschouwing over de 'grenzeloze Bron van het bestaan' vanuit een Kabbalistisch perspectief
Vanuit En-Soph komt het wezenlijke in mij tot aanzijn. Ik word geademd: 'bewust-er-zijn'. De Ruimte is als Ruimte aanwezig: helemaal transparant. De scheppingskracht stroomt door mij heen, er is totale vrijheid, een wonderbaarlijk tijdloos moment. Samen zijn met En-Soph, de grenzeloze Bron van het bestaan.

H.P. Blavatsky Geselecteerde artikelen Deel 1: 1874 – 1882
Hoofdstuk Is schepping voor de mens mogelijk?
Maar we moeten goed begrijpen wat er met schepping wordt bedoeld. De gangbare gedachte over dit onderwerp is waarschijnlijk dat toen de wereld werd ‘geschapen’, de schepper aan zichzelf een ontheffing verleende, of op een of andere manier verkreeg, van de regel ‘ex nihilo nihil fit’,1 en de wereld in feite uit het niets maakte. Als dat het denkbeeld over schepping is waarmee we ons nu moeten bezighouden, zou het antwoord van de filosofen zijn dat zo’n schepping niet alleen voor de mens onmogelijk is, maar dat ze ook onmogelijk is voor goden of God, kortom absoluut onmogelijk. Maar een stap in de richting van een filosofische opvatting wordt bereikt als mensen zeggen dat de wereld werd ‘geschapen’ (wij zeggen vormgegeven) – uit chaos. Misschien hebben ze geen duidelijk idee van wat ze bedoelen met chaos, maar het is in dit geval een beter woord om te gebruiken dan ‘niets’. Want stel dat we ons chaos proberen voor te stellen als de stof van het heelal in een ongemanifesteerde toestand, dan zal men onmiddellijk inzien dat hoewel zulke stof door de gewone menselijke zintuigen helemaal niet kan worden waargenomen, en in zoverre gelijkstaat met ‘niets’, schepping uit dat soort materialen niet het voortbrengen betekent van iets dat vooraf niet bestond, maar een verandering van toestand opgelegd aan een deel van de universele stof die in de vorige toestand onzichtbaar, ongrijpbaar en onmeetbaar was, maar daarom niet niet-bestaand.2 In feite gebruiken theosofen-occultisten het woord ‘schepping’ helemaal niet en vervangen het door de term evolutie.
1) Vertaling: Er komt niets voort uit het niets.
2) Dit is een van de vele redenen waarom de boeddhistische filosofie weigert het bestaan te erkennen van een directe schepper of god, en zijn tussenkomst bij het voortbrengen van het heelal. Als we nu eens, ter wille van de redenering, aannemen dat de wereld werd geschapen door zo’n wezen, dat, om dat te hebben kunnen doen, almachtig moet zijn geweest, dan blijft het oude probleem bestaan – wie schiep dan de voorafbestaande stof, dat eeuwige, onzichtbare, ongrijpbare en onmeetbare iets of de chaos? Als ons wordt verteld dat het, omdat het ‘eeuwig’ en onvergankelijk is niet hoefde te worden ‘geschapen’, dan is ons antwoord dat er in dat geval twee ‘eeuwigen’ en twee ‘almachtigen’ zijn; of als onze tegenstanders beweren dat de almachtige nummer 1, of God, het heeft geschapen, dan zijn we weer terug bij af – de schepping van iets uit niets – wat voor de wetenschap en logica zo’n absolute absurditeit is dat de laatste onbeantwoordbare vraag ‘en wie schiep God?’, waartoe sommige vroeg wijze kinderen hun toevlucht nemen, niet meer nodig is.

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I, De drie grondstellingen van de geheime leer (p. 45):
Het ‘gemanifesteerde Heelal’ is dus doordrongen van dualiteit en deze is als het ware de essentie van zijn EX-istentie als ‘manifestatie’. Maar evenals de tegenovergestelde polen van subject en object, geest en stof, alleen maar aspecten zijn van de Ene Eenheid waarin ze tot synthese zijn gebracht, zo is er ook in het gemanifesteerde Heelal ‘dat’ wat geest aan stof, en subject aan object verbindt.
Dit iets, dat tegenwoordig onbekend is in het westerse speculatieve denken, wordt door de occultisten fohat genoemd. Het is de ‘brug’ waardoor de ‘ideeën’ die in het ‘goddelijke denken’ bestaan, als ‘natuurwetten’ worden afgedrukt op de kosmische substantie.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 4 De zevenvvoudige hiërarchieën (p. 125):
Het ‘leger van de stem’ is de oervorm van de ‘menigte van de logos’ of het ‘WOORD’ van de Sepher Jezirah, dat in de Geheime Leer ‘het ene getal, voortgekomen uit geen-getal’ wordt genoemd – het Ene eeuwige Beginsel. De esoterische theogonie begint met het Ene, dat gemanifesteerd en dus niet eeuwig is in zijn aanwezigheid en in zijn bestaan, hoewel wèl eeuwig in zijn essentie; het getal van de getallen en de getelden – de laatste komen voort uit de stem, de vrouwelijke Vach, Satarupa ‘met de honderd vormen’, of de Natuur. Uit dit getal 10, of scheppende natuur, de moeder – de occulte ‘nul’ die, in verbinding met de eenheid ‘1’ (één) of de levensgeest, altijd voortbrengt en vermenigvuldigt – kwam het gehele Heelal voort.
127: (b) Vervolgens zien wij dat de kosmische stof zich verspreidt en zich tot elementen vormt en zich groepeert tot de mystieke vier binnen het vijfde element – ether, de bekleding van akasa, de anima mundi of moeder van de Kosmos. ‘Punten, lijnen, driehoeken, kubussen, cirkels’ en tenslotte ‘bollen’ – waarom of hoe? Omdat, zegt de Toelichting, dit de eerste natuurwet is en omdat de Natuur in al haar manifestaties meetkundig te werk gaat. Er is – niet alleen in de oerstof, maar ook in de gemanifesteerde stof van ons gebied van verschijnselen – een inherente wet (Law of One), met behulp waarvan de Natuur haar meetkundige vormen en later ook haar samengestelde elementen met elkaar in verband brengt, en waarin geen plaats is voor ongeluk of toeval. Het is een grondwet van het occultisme, dat er in de Natuur geen rust of ophouden van beweging voorkomt9.
9) De kennis van deze wet stelt de arhat in staat – en helpt hem – zijn siddhi’s of verschillende verschijnselen tot stand te brengen, zoals het laten uiteenvallen van de stof en het overbrengen van voorwerpen van de ene plaats naar de andere.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 5 Zij brengen fohat voort (p. 140):
(c) Omdat fohat een van de belangrijkste, zo niet de allerbelangrijkste rol speelt in de esoterische kosmogonie, moet hij nauwkeurig worden beschreven. Evenals in de oudste Griekse kosmogonie, die sterk verschilde van de latere mythologie, Eros de derde persoon is in de oorspronkelijke drie-eenheid: Chaos, Gaea, Eros – die overeenkomt met het kabbalistische En-Soph (want Chaos is RUIMTE, [chaino]), ‘leegte’), het grenzeloze AL, Shekinah en de Oude van Dagen, of de Heilige Geest – zo is fohat in het nog ongemanifesteerde Heelal iets anders dan in de kosmische wereld van de verschijnselen. In laatstgenoemde is hij die occulte elektrische levenskracht die, door de wil van de scheppende logos, alle vormen verenigt en samenbrengt en deze de eerste impuls geeft, die te zijner tijd wet wordt. Maar in het ongemanifesteerde Heelal is fohat dit niet, evenmin als Eros de latere schitterende gevleugelde Cupido of LIEFDE is.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 5 Fohat: kind van zevenvoudige hiërarchieën (p. 142):
Hij is, metafysisch opgevat, de geobjectiveerde gedachte van de goden, op een lagere trap het ‘vleesgeworden woord’ en de boodschapper van de kosmische en menselijke verbeeldingskracht: de werkzame kracht in het universele leven. In zijn secundaire aspect is fohat de zonne-energie, het elektrische levensfluïdum en het instandhoudende vierde beginsel, de levende ziel van de Natuur, om zo te zeggen, of – elektriciteit.
143/144: Toen kwam de verandering, ‘Jehova is Elohim’, waardoor de veelvoudigheid werd verenigd en de eerste stap naar het monotheïsme werd gezet. Het antwoord op de vraag: ‘Hoe kan Jehova Elohim zijn?’ is: ‘Door drie stappen’ van onderaf. De betekenis is duidelijk. Alle zijn het symbolen en zinnebeelden van het wederzijdse verband tussen geest, ziel en lichaam (de MENS); van de cirkel die is omgezet in geest, de ziel van de wereld en haar lichaam (of de aarde).
De Geheime Leer, Deel I, Stanza 5 Fohat: kind van zevenvoudige hiërarchieën (p. 159/160):
(a) De esoterische betekenis van de eerste zin van de sloka is, dat degenen die lipika’s zijn genoemd, de schrijvers van het karmische grootboek, een ondoordringbare versperring oprichten tussen het persoonlijke ego en het onpersoonlijke ZELF, het noumenon en de oerbron van de eerstgenoemde. Vandaar de allegorie. Zij omgeven de gemanifesteerde wereld van stof met de ring ‘verder niet’.
Geheime Leer Deel I Samenvatting (p. 301):
(6.) Het Heelal wordt van binnen naar buiten bestuurd en geleid. Zoals boven, zo is het ook beneden, zoals in de hemel, zo ook op aarde; en de mens – de microkosmos en het verkleinde evenbeeld van de macrokosmos – is de levende getuige van deze universele wet en van haar manier van werken.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 2 De mysterietaal en haar sleutels (p. 340):
Het joodse stelsel van heilige maten, toegepast op religieuze symbolen, is, voor zover het meetkundige en numerieke combinaties betreft, hetzelfde als dat van Chaldea, Griekenland en Egypte, omdat het door de joden in de eeuwen van hun slavernij en gevangenschap in die landen, is overgenomen.1
1) Zoals we in Isis (Deel 2, p. 517) hebben gezegd: ‘Tot op dit moment tasten de geschiedenis en de wetenschap, ondanks al het getwist over en het onderzoek naar de oorsprong van de joden, daarover nog steeds in het duister. Ze kunnen evengoed de verbannen chañ∂åla’s van het oude India zijn, de ‘metselaars’ die door Vina-Snati, Veda-Vyåsa en Manu worden genoemd, als de Feniciërs van Herodotus, of de Hyksos van Josephus, of de afstammelingen van Påli-herders, of een vermenging van hen allen. De Bijbel noemt de Tyriërs een verwant volk, en maakt aanspraak op heerschappij over hen.’ Maar wat ze ook zijn geweest, niet lang na Mozes werden ze een gemengd volk, want volgens de Bijbel huwden ze niet alleen vrijelijk met de Kanaänieten, maar met elk ander volk of ras waarmee ze in aanraking kwamen.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 8 Leven, kracht of zwaartekracht (p. 590):
Dan leest men in de Bhagavadgītā (hfst. vii) dat de godheid (of Krishna) zegt:
‘. . . Slechts enkelen kennen mij echt. Aarde, water, vuur, lucht, ruimte (of âkâsa, aether), denkvermogen, begrip en egoïsme (of de waarneming van dit alles op het gebied van de illusie) . . . Dit is een lagere vorm van mijn natuur. Weet (dat er) een andere (vorm van mijn) natuur (is), hoger dan deze, die bezield is, o jij met de machtige armen! en waardoor dit Heelal wordt ondersteund . . .
591: De ‘leermeester’ zegt: ‘Als men de grote boom volkomen begrijpt, waarvan het niet-waargenomen gedeelte (de occulte natuur, de wortel van alles) de scheut is uit het zaad (Parabrahmam), die het begrijpen (mahat, of de universele, intelligente ziel) als stam heeft; waarvan de takken het grote egoïsme10 zijn, in de holten waarvan de scheuten zijn, namelijk de zintuigen; waarvan de grote (occulte of onzichtbare) elementen de bloemtrossen zijn11, de grove elementen (de grove objectieve stof), de kleinere takken, die altijd bladeren en altijd bloemen hebben . . . de boom die eeuwig is en waarvan het zaad Brahman (de godheid) is; en als men deze boom omhakt met dat voortreffelijke zwaard – de kennis (geheime wijsheid) – dan bereikt men onsterfelijkheid en werpt men geboorte en dood af.’
10) Ahamkāra, veronderstel ik, dat ik-gevoel (of ahamschap) dat tot alle dwalingen leidt.
11) De elementen zijn de vijf tanmātra’s: aarde, water, vuur, lucht en ether, de voortbrengers van de grovere elementen.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 15 Goden, Monaden en Atomen (p. 690/691):
Toch is zelfs in de exoterische boeken van de hindoes vooruitgelopen op alle oude, middeleeuwse en hedendaagse dichters en filosofen. Het plenum van de stof van Descartes, gedifferentieerd in deeltjes; het etherische fluïdum van Leibniz en het ‘oorspronkelijke fluïdum’ van Kant, dat in zijn elementen is opgelost; de zonnewerveling en de wervelingen van sterrenstelsels van Kepler; kortom, vanaf de wervelingen van elementalen, in gang gezet door het universele denkvermogen – via Anaxagoras tot Galileo, Torricelli en Swedenborg en na hen tot de meest recente speculaties van Europese mystici toe – dit alles is te vinden in de hymnen en mantra’s van de hindoes aan de ‘goden, monaden en atomen’ in hun totaliteit, want ze zijn onscheidbaar. In de esoterische leringen vindt men de meest transcendentale denkbeelden over het heelal en zijn geheimen, en de (schijnbaar) meest materialistische speculaties met elkaar verzoend, omdat deze wetenschappen het hele terrein van de evolutie van geest tot stof omvatten. Zoals een Amerikaanse theosoof verklaarde: ‘De monaden (van Leibniz) kunnen vanuit het ene gezichtspunt kracht worden genoemd en vanuit het andere, stof. Voor de occulte wetenschap zijn kracht en stof slechts de twee kanten van dezelfde SUBSTANTIE.’ (Path, no. 10, blz. 297).
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 1 Archaïsche of hedendaagse antropologie? (p. 742):
In onze tegenwoordige tijd is alleen al de bewering dat er een kracht bestaat die menselijke vormen kan scheppen – gereedgemaakte omhulsels waarin de ‘bewuste monaden’ of nirmānakāya’s uit vorige manvantara’s kunnen incarneren – natuurlijk absurd en belachelijk! Wat anderzijds wel als heel natuurlijk wordt beschouwd, is de productie van een monster van Frankenstein, plus moreel bewustzijn, religieuze aspiraties, genie en een gevoel van een eigen onsterfelijke natuur in zichzelf – en wel door ‘fysisch-chemische krachten, geleid door een blinde almachtige evolutie’ (Pedigree of Man). Maar het denkbeeld van de oorsprong van die mens, niet ex-nihilo, opgebouwd uit wat rode klei, maar uit een levend goddelijk wezen, dat het astrale lichaam met omringende bouwstoffen een vaste vorm geeft – deze opvatting is volgens de materialisten te dwaas om te noemen. Niettemin zijn de occultisten en theosofen bereid hun beweringen en theorieën – hoe onwetenschappelijk en bijgelovig deze op het eerste gezicht misschien ook zijn – wat hun intrinsieke waarde en waarschijnlijkheid betreft te laten vergelijken met die van de hedendaagse evolutionisten. De esoterische leer is dus in volkomen tegenspraak met de darwinistische evolutie wanneer die wordt toegepast op de mens, en gedeeltelijk als het andere soorten betreft.

De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk Een panoramisch overzicht van de eerste rassen (p. 302):
Zo spreekt Hermes, de driemaal grote ingewijde5, ‘de kracht van de goddelijke gedachte’. Paulus, een andere ingewijde, noemde onze wereld ‘de raadselachtige spiegel van de zuivere waarheid’, en Gregorius van Nazianzus bevestigde de uitspraak van Hermes door te verklaren dat ‘zichtbare dingen slechts de schaduw en de omtrek zijn van dingen die we niet kunnen zien’. Het is eeuwig een combinatie, en de beelden worden herhaald van de bovenste tot de onderste sport van de ladder van het zijn. De ‘val van de engelen’ en de ‘oorlog in de hemel’ worden op elk gebied herhaald, waarbij de lagere ‘spiegel’ het beeld van de hogere spiegel vervormt, en elk dat op zijn eigen manier herhaalt. Zo zijn de christelijke dogma’s slechts herinneringen aan de paradigma’s van Plato, die voorzichtig over deze dingen sprak, zoals elke ingewijde zou doen. Maar het is allemaal zoals in deze paar zinnen van de Desatir wordt uitgedrukt:
‘Alles wat op aarde is, zegt de Heer (Ormazd), is de schaduw van iets dat in de hogere sferen is. Dit lichtgevende voorwerp (licht, vuur, enz.) is de schaduw van dat wat nog meer licht geeft, en zo verder, tot het mij, het licht van de lichten, bereikt.’
In de kabbalistische boeken, en vooral in de Zohar, is het denkbeeld, dat al het objectieve op aarde of in dit Heelal de schaduw – dyooknah – is van het eeuwige licht of de godheid, heel sterk aanwezig.
302,303: Het derde Ras was in het begin bij uitstek de heldere schaduw van de goden, die volgens de overlevering na de allegorische oorlog in de hemel naar de aarde worden verbannen. Deze werd op aarde nog allegorischer, want het was de oorlog tussen geest en stof. Deze oorlog zal voortduren tot de innerlijke en goddelijke mens zijn uiterlijke aardse zelf aanpast aan zijn eigen geestelijke natuur. Tot die tijd zullen de duistere en vurige hartstochten van dit aardse zelf in een eeuwige vijandschap zijn verwikkeld met zijn meester, de goddelijke mens. Maar eens zal het dier worden getemd, omdat zijn aard zal zijn veranderd, en er zal tussen beide weer harmonie heersen, evenals vóór de ‘val’, toen zelfs de sterfelijke mens door de elementen werd geschapen en niet werd geboren.
303: Het bovenstaande wordt in alle grote theogonieën duidelijk gemaakt, voornamelijk in de Griekse (zie Hesiodus en zijn theogonie). Het verminken van Ouranos door zijn zoon Kronos, die hem zo tot impotentie veroordeelt, is door de hedendaagse mythografen nooit begrepen.
304: Deze allegorie is de exoterische versie van de esoterische leer die in dit gedeelte van ons boek wordt gegeven. Want in Kronos zien wij dezelfde geschiedenis herhaald. Zoals Ouranos zijn kinderen uit Gaia (in de wereld van manifestatie één met aditi of de grote kosmische diepte) doodde door ze in de schoot van de aarde, Tythea, op te sluiten, zo doodde Kronos in dit tweede stadium van de schepping zijn kinderen uit Rhea – door ze te verslinden. Dit is een bedekte verwijzing naar de vruchteloze pogingen van de Aarde of de Natuur om zonder hulp werkelijke menselijke mensen te scheppen. (Zie onze Stanza’s III-X e.v. en ook het verhaal van Berosus over de oorspronkelijke schepping.) De tijd verslindt zijn eigen vruchteloze werk. Dan komt Zeus-Jupiter, die op zijn beurt zijn vader onttroont8. Jupiter de titan is in één betekenis Prometheus9 en verschilt van Zeus, de grote ‘vader van de goden’. Hij is bij Hesiodus de ‘oneerbiedige zoon’. Hermes noemt hem de ‘hemelse mens’ (Pymander); en zelfs in de bijbel vindt men hem terug onder de naam Adam en later – door omzetting – onder de naam Cham. Toch zijn dit allen personificaties van de ‘zonen van wijsheid’.
8) De titanenstrijd is, althans in de theogonie, de strijd om de oppermacht van de kinderen van Ouranos en Gaia (of hemel en aarde in hun abstracte betekenis), de titanen, tegen de kinderen van Kronos, van wie Zeus het hoofd is. Het is in zekere zin de eeuwige strijd, die nog steeds voortduurt, tussen de geestelijke innerlijke mens en de mens van vlees.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 19 Is pleroma de legerstede van satan? (p. 583):
deze aarde aanwezig. Het is de sutratman, de lichtende draad van onsterfelijk onpersoonlijk monadeschap, waaraan onze aardse levens of voorbijgaande ego’s als evenzoveel kralen zijn geregen – volgens de prachtige uitdrukking van de Vedantafilosofie.

Om levensovertuigingen in een bredere context te plaatsen kan het moreel kompas worden gebruikt. Dit denkmodel vormt een raamwerk om de zienswijzen van Lao Zi, Heraclitus, Pythagoras, Plato, Jezus, Hegel, Spinoza, Blavatsky, Nietzsche, Jung, Assagioli, Goethe, Richard Wilhelm, Heidegger, Wittgenstein, Rudolf Steiner, Sri Aurobindo, Krishnamurti, Foucault, Habermas, Ken Wilber en Sacks te verbinden, een nieuwe visie op de werkelijkheid te scheppen.

Deze grote leraren onderscheiden bij de mens twee naturen, die aan het evolutieproces richting kunnen geven. Door welke natuur laten we ons leiden, zijn we bereid beiden, de kwantitatieve en de kwalitatieve kant te integreren, te associëren? Er blijft behoefte aan nieuwe ideaalbeelden, integrale visies (metafoor van het ‘Beloofde land’, komst van de Messias) op de toekomst, die een tegenwicht kunnen bieden. Dus als reactie tegen de stroom van al het ééndimensionale, lacererende denken ingaan. Het betekent een grote uitdaging voor de culturele en maatschappelijke elite, politici (opinieleiders), wetenschappers, kunstenaars (gevoelsleiders), religies en het reguliere onderwijs. In een nano-seconde kunnen we de werkelijkheid, het wereldgebeuren veranderen. Goethe: Het heden is een machtige Godin.

Konrad Dietzfelbinger boek Mysterie scholen (p. 92): Dat de mens de eenheid met de Geest heeft 'verscheurd' en verdwaald is in de veelheid van de uiterlijke dingen, blijkt vooral uit zijn opvatting over wetenschap. Bij Pythagoras had elke wetenschap twee kanten: een geestelijke en een aardse. De aardse zijde was van de geestelijke afgeleid. De moderne wetenschappen hebben alleen nog een uiterlijk aanzicht. Aan de hand van wat zij waarnemen stellen zij wetmatigheden vast. De mens is zich er niet meer van bewust dat het uiterlijk waarneembare uitdrukkingsvormen, 'nabootsingen' van structuren op het gebied van ziel en Geest zijn.

In het Evangelie volgens Filippus (een tekst uit de Nag Hammadi-kruik):
God schiep de mens
en de mensen schiepen zich een god.
Zo gaat het in de wereld:
de mensen scheppen zich goden
en vereren hun scheppingen.
Waarlijk! (Zo) zouden de goden
de mensen moeten vereren!

Byron Katie laat net als Boeddha, Pythagoras, Plato, Roberto Assagioli, Carl Jung en H.P. Blavatsky zien dat 'binnen en buiten' elkaars reflecties zijn. Door het morele kompas, dit multidimensionale verklaringsmodel toe te passen leren we de wereld om ons heen steeds beter te begrijpen.

Matthew Fox De verborgen spiritualiteit van mannen Tien Metaforen Om De Heilige Mannelijkheid Wakker Te Schudden (p. 18):
We moeten een evenwicht nastreven tussen yin- en yang-krachten in onszelf en in onze cultuur.
19: Het is toch niet goed als de godin terugkeert en mannen haar de rug toekeren? Het is toch niet goed dat als de godin vrouwen en mannen probeert te laten opbloeien, de mannen haar links laten liggen? Het is toch niet goed als Sophia vrouwen wakker maakt en mannen niet? Dit helpt ons niet, niet in persoonlijke relaties, noch in culturele verbanden; op al die terreinen hebben we behoefte aan een gezond evenwicht tussen mannelijke en vrouwelijk, man en vrouw, yin en yang.

In de Sepher Yetzirah vinden we een systeem met zeven dualiteiten naar de zeven dubbele letters uit het Hebreeuwse alfabet.

De levensboom, het boek der schepping heeft 32 paden en laat een kant van de medaille zien. De andere kant wordt door de boom van de kennis van goed en kwaad gerepresenteerd. In de voorstelling van het Boeddhistische Levensrad wordt op een iconografische manier het proces aangeduid waardoor wij voortdurend de echte werkelijkheid vervormen tot onze eigen relatieve ervaring daarvan, die gekenmerkt is door de kwaliteit van lijden (vergelijk de Eerste Edele Waarheid). Dit universele proces, volgens welke elke mentale en materiële manifestatie tot stand komt, verloopt via twaalf stadia, die tezamen ‘de Keten van Ontstaan in Voorwaardelijkheid’, of ‘de Twaalf Nidanas’ worden genoemd. Of met andere woorden het Westen maakt gebruik van de levensboom in de Bijbel, terwijl het Oosten het levenswiel van het Boeddhisme toepast.

Het boek I Ching toont aan de hand van 64 hexagrammen de levenscycli van het universum, de wisselwerking tussen yang en yin, hemel en aarde schepping en vernietiging. Het boek I Ching laat beide kanten zien. De I Ching kent het raamwerk van 8 bij 8, de 64 hexagrammen.
Het Ether-paradigma laat net als de levensboom en het enneagram zien dat het goede nieuws is dat er een zelfreinigend, een zelfregulerend vermogen in het systeem zit ingebakken.

Zelfkennis, waarlijk begrip, speelt een belangrijke rol om terug te kunnen keren naar het Pleroma (goddelijke volheid). Wie dat mist, wordt gedreven door driften die hij niet begrijpt. De ziel heeft in zichzelf het vermogen tot bevrijding of beschadiging. In Nag Hammadi staat geschreven “Als je voortbrengt wat in je is, zal dat wat door jou wordt voortgebracht. je redden. Als je niet voortbrengt wat in je is, zal dat wat door jou niet wordt voortgebracht, je vernietigen.” De ziel is in wezen op zichzelf maar in het aardse bestaan zijn er leraren, begeleiders, toevallige mensen die een ziel op weg kunnen helpen naar het pleroma. De grote meesters van alle tijden zoals Krishna, Jezus, Boedha, Krisnarmurti en vele anderen zijn nimmer verlossers maar leraren.

De Daath-cyclus toont aan dat de gevorderde qabalist zichzelf rechtop plaatst & wel zo dat zijn hoofd boven de hemel (goed) reikt & zijn voeten onder de hel (kwaad) op een bodemloze bodem staan. Enkel dan is een 'zuivere', 'quintessentiële' levende kennis mogelijk. Dan kan de 'verlichte' mens de 'verlichtende taak' uitvoeren & 't convenant tussen God & mens in Malkuth realiseren (zodat de 'gevallen dochter' op de Troon van 't Begrip plaats neemt & de Edenische toestand hersteld wordt).
Ether, de 5e dimensie staat voor scheppen, maar ook voor vernietigen, voor het goede en het kwade. Het contrapunt van integratie is chaos.

In de ’bewustzijnsschil’ staan het ’Ether-paradigma en het Reflexief bewustzijn' diametraal tegenover elkaar en de interacties tussen beide hebben op cultuuroverdracht betrekking. Het morele kompas is een methodiek waarmee het mogelijk is de hokjesgeest te doorbreken. Het gezichtspunt is echter niet nieuw, het was al bij Pythagoras bekend. De definitie Hermeneutische Cirkel bevat tot slot de conclusies, in de hermeneutiek komen de verschillende redenering bij elkaar, worden ze een geheel en vormen het nieuwe paradigma. Pythagoras b.v. heeft veel reizen naar het Oosten gemaakt. De oosterse tradities laten metterdaad zien dat de wijsheid, in de zin van de oudste ervaring van de kennis (zingeving), uit het Oosten komt. Het Sanskriet b.v. is immers de oudste taal die we kennen. Het wiel is in feite al uitgevonden.

Het morele kompas wordt gebruikt om de samenhang tussen 4 elementen, het 5e element weer te geven. Tegenover 'Ether staat Aether' het reflexief bewustzijn, dat door de driehoek (1 + 2 + 3 + 4 = 10) van Pythagoras kan worden gesymboliseerd.
Het Reflexief Bewustzijn brengt als ware verschillende abstractieniveaus van Ether (communicatie) tot uitdrukking.

Het Ether-paradigma (5D-concept) is mede op de dialectische filosofie van Hegel en Marx (Engels) gebaseerd. Marx, Capital, Vol. 1, p. 19: “Mijn dialectische methode”, schreef Marx, “verschilt niet alleen van de hegeliaanse, maar is het direct tegenovergestelde ervan. Voor Hegel is het levensproces van de menselijke hersenen, d.i. het denkproces, dat hij onder de naam van ‘het Idee’ zelfs verandert in een onafhankelijk subject, de bouwer van de reële wereld, en de reële wereld is enkel de uitwendige, fenomenale vorm van ‘het Idee’. Bij mij daarentegen is het ideaal niets anders dan de materiële wereld, weerspiegeld in de menselijke geest en vertaald in denkvormen.” De contouren van het Ether-paradigma worden met behulp van het kompaskwadrant uitgewerkt. Het morele kompas toont een inductieve, causale benadering.

Hegel vertaalt de binnenwereld naar de buitenwereld, de geestelijke wereld naar de materiële wereld en Marx vice versa. Echter elke echte verandering komt nog altijd van binnenuit.

Voor het Ether-paradigma geldt dat ‘het geheel meer is dan de som der delen’. Het paradigma gaat er vanuit dat alles met elkaar samenhangt. Alles is tegelijkertijd in het NU aanwezig. Tot nu toe is gebleken dat door verschillende disciplines met behulp van het morele kompas te belichten en te verbinden er een consistent geheel ontstaat. Het Reflexief Bewustzijn laat zien dat er niets nieuws onder de zon is, alleen in de loop van de tijd verschuiven de accenten.

Net als de filognosie, beoogt het rapport ‘E i V’ aan de integratie van de menswetenschappen en de natuurwetenschappen een bijdrage te leveren. De filognosie verbindt de immateriële wereld van de menswetenschappers met de materiële wereld van de natuurwetenschappers. De vier visies, Religie versus Wetenschap en Politiek versus Natuur, komen in het 5e element Ether samen. Geest en materie kunnen, net als metafysica en natuur (natuurfilosofie) wel onderscheiden maar niet gescheiden worden.

De eeuwige wederkeer impliceert een Droste-effect. Het is mogelijk de éne werkelijkheid vanuit nieuwe gezichtspunten te belichten. Het rapport 'E i V' wil aantonen dat de kwintessens van het verhaal echter gelijk blijft.

De Oosterse filosofie, de Esoterie, de Hegeliaanse (dialectische) - en de Natuurfilosofie bieden een goed houvast om de contouren die in de Inleiding zijn weergegeven verder te verdiepen.
René Meijer belicht in zijn boek De Ether Bestaat! het Vedische gedachtegoed. Deel III, de Persoon en de Politiek is het vertrekpunt van het rapport
'E i V '. Of met andere woorden het boek De Ether Bestaat! kijkt vanuit een top down benadering, terwijl daarentegen het rapport 'E i V' bottom up.
In het rapport 'E i V' komen de andere gezichtspunten aan de orde. Het morele kompas laat zien dat de verschillende zienswijzen perfect op elkaar aansluiten. Het morele kompas, de schakel tussen het boek en het rapport is een handig hulpmiddel om het nieuwe perspectief op de 'theorie van alles' en het daarmee samenhangende zelfreinigende vermogen verder uit te werken.
De relatie tussen het boek en het rapport, tusen de 'Triade en de Tetrade' wordt in het hoofdstuk Idealisme versus Materialisme aan de hand van de systeembenadering besproken.

René Meijer boek De Ether Bestaat Sectie III-B, 1 - Inleiding (p. 147):
In zijn boek Leviathan maakte de filosoof Hobbes in 1651 ook duidelijk dat het aanvaarden van een bepaalde vorm van gezag, die van God of niet, onvermijdelijk is als we niet in een chaos van 'iedereen tegen iedereen' willen vervallen. Zo stelde daarnaast op latere datum de australische archeoloog V. G. Childe, in navolging van de dialectisch over de - in de persoonlijke en collectieve geschiedenis wisselende - denksystemen redenerende filosoof G. W. F. Hegel, dat iedere bestuursvorm, een dominantie-hiërarchie insluit, een pikorde, een stratificatie in maatschappelijke klassen, die hij zag ontstaan vanuit de vrije natuurmens van jagen en verzamelen die zich via de landbouw 'revolutionair' in steden organiseerde en zo tot taakverdelingen kwam. Daarin vond dan, vanuit zijn marxistische visie bezien, een evolutie van de bestuursvormen plaats in een 'strijd om de middelen' als steen, brons en ijzer met navenant de tijdperken die nu nog algemeen aanvaard die naam dragen. Van T. Kuhn weten we nu dat die strijd een paradigmatische moet worden genoemd en niet direct een sociale. Het is meer het gerommel in de bovenbouw dan in de onderbouw wat er gaande is, al werkt de zaak verkeerd begrepen wel eens kwaadaardig uit naar beneden. Plato in de Republiek sprak ook reeds van een hiërarchie van bestuursvormen die, verfijnder dan bij Hobbes, het beeld laat zien van een aristocratie van edellieden die via een op de (militaire) eer gerichte timocratie en een 'happy-few'-oligarchie van hogere gezagsdragers afglijdt tot een logge bureaucratische democratie van politiek vechtende volksvertegenwoordigers van een twijfelachtige opvoeding die zich desperaat in een algemene roep om gezag dan eventueel corrumpeert tot een dictatuur van 'ik ben God'.

Het Ether-paradigma laat zien dat het goede nieuws is dat het zelfregulerende vermogen in het systeem zit ingebakken. De energetische, elektromagnetische, collectieve blauwdruk (Ether, Akasha, Z.P.F.) die in het universum zit verscholen, biedt een aanzet voor de blauwdruk van de toekomst.

Joost van der Leij legt in zijn boek ONBEPERKT JEZELF de relatie tussen NLP en het Enneagram. Het is ook mogelijk NLP met het boek De Ether Bestaat! en het rapport 'E i V' te verbinden. Het rapport maakt gebruik van het TOTE-model, dat in het boek Essenties van NLP (p. 88, 92) van Lucas Derks & Jaap Hollander wordt besproken. De cirkel is rond.

Het model van Robert Dilts bestaat uit de hiërarchie van 6 logische niveaus. Iedereen leeft, bewust of onbewust tegelijkertijd op de 6 niveaus. Het model gaat er vanuit dat zaken van een niveau op de onderliggende niveaus doorwerken. De kernvraag is op welk niveau is er een probleem?
Modelregels:
- Een hoger niveau organiseert de informatie op onderliggende niveaus.
- Verandering op een lager niveau kan verandering op een hoger niveau teweeg brengen.
- Verandering op een hoger niveau zal veranderingen op lagere niveaus teweeg brengen.
- De oplossing ligt nooit op het niveau waar het probleem wordt geconstateerd.
- Om een oplossing te vinden is het noodzakelijk om naar een hoger niveau te gaan.
- De hoogste drie niveaus zijn abstract en naar binnen gericht. De laagste drie niveaus worden steeds meer concreet en van buitenaf meer waarneembaar.
- Als gedrag en vermogens in de pas lopen met wat op hogere niveaus wordt nagestreefd is er van integratie sprake: alle niveaus werken samen en ondersteunen elkaar. ====

Evolutie en Involutie (Reciprociteit, Complementariteit, ’Wet van harmonie en Wet van evolutie', Plato)

Zomer en Herfst
Ieder van ons begrijpt in meerdere of mindere mate dat de cyclus van een jaar een symbool is van het leven van de mens, het leven van ieder van ons, en ook van het leven van het heelal. We weten ook iets van de symboliek van de vier heilige jaargetijden, die beginnen met de winterzonnestilstand, gevolgd door de lentenachtevening, de zomerzonnestilstand en de herfstnachtevening. De winterzonnestilstand vertegenwoordigt de geboorte, de lentenachtevening de periode van groei, de zomerzonnestilstand de tijd van volwassenheid en de herfstnachtevening de tijd die voert naar een nieuwe geboorte.

Annie Besant De wet van opoffering
Annie Besant werd rond 1889 gevraagd een recensie te schrijven van De Geheime Leer van H.P. Blavatsky. Ze bezocht de schrijfster en verdiepte zich in theosofie. Na de dood van H.P. Blavatsky in 1891 werd zij één van de leidende figuren in de Theosophical Society. H.S. Olcott wees haar aan als zijn opvolger als International President.
Hieronder een gedeelte uit het laatste hoofdstuk van The Laws of the Higher Life (TPH, 1903) dat lezingen bevat van de jaarlijkse conventie van de Indiase afdeling van de TS in Varanasi.
Zij die verschillen zien gaan van dood tot dood vermelden de heilige Hindoegeschriften, de Sruti. De mens die verschillen ziet is in werkelijkheid voortdurend aan het sterven, want hij leeft in de vorm die ieder moment bederft en die daarom de dood is, en niet in de Geest, die leven is.
Dus precies naar rato zoals u en ik, mijn broeders, de verschillen tussen elk en ieder niet erkennen, maar de eenheid van leven ervaren, en weten dat dat leven gemeenschappelijk is voor allen, en dat niemand het recht heeft om op te scheppen over zijn deel ervan, noch het recht heeft er trots op te zijn dat zijn deel verschilt van het deel van een ander; alleen zo en naar rato daarvan zullen wij het Spirituele Leven leven.
Hoe kunnen wij het verwerkelijken, hoe kunnen wij dit ons eigen maken, deze prachtige erkenning van het Leven voorbij alle levens, van het Zelf voorbij alle zelven? Alleen door dagelijkse handelingen van verzaking in de kleine dingen van het leven; alleen door te leren in elke gedachte, woord en daad de Eenheid te leven en lief te hebben; en niet alleen dit uit te spreken, maar het in praktijk te brengen bij elke gelegenheid, door onszelf als laatste te stellen en anderen als eersten, door altijd de noden van anderen te zien en te trachten deze te verhelpen, door te leren onverschillig te blijven voor de eisen van onze eigen lagere aard en te weigeren ernaar te luisteren. Ik ken geen andere weg dan dit nederig, geduldig, aanhoudend streven, uur na uur, dag na dag, jaar na jaar, totdat uiteindelijk de bergtoppen bedwongen zijn.

Reciprociteit berust op het Hermetisch Axioma Zo boven, zo beneden; Zo binnen, zo buiten of de uiterlijke werkelijkheid is een weerspiegeling van de innerlijke werkelijkheid en vice versa. Filosofisch wordt de ziel bezien als een psyche of spiegel van het zelf bestaande uit rede, geest en verlangens.

Buitenhof 18 augustus: Nobelprijswinnaar Mario Vargas Llosa, schrijver op het kruispunt van ‘Literatuur en Politiek’. Vargas Llosa heeft een leven lang geëngageerd geschreven, als journalist, essayist en romancier. Onder zijn bekendste werken zitten niet alleen romans als ‘De stad en de honden’ (1963)
 en ‘Het ongrijpbare meisje’ (2006) maar ook autobiografisch werk als ‘De vis in het water’ (1993) over Vargas Llosa’s gooi naar het Peruviaanse presidentschap.
In 2010 mocht hij de Nobelprijs voor Literatuur ontvangen. Het juryrapport vermeldde dat deze eer hem toekwam wegens: “de manier waarop hij machtsstructuren in kaart brengt en zijn scherpzinnige beelden van het verzet, de opstandigheid en de nederlaag van het individu.”
Chris Kijne spreekt met Mario Vargas Llosa over zijn werk, engagement en het verdwijnen van hogere cultuur.
In zijn Nexus-lezing 8 juni jl., ‘The Future of Humanism’, analyseert Mario Vargas Llosa genadeloos wat er mis is met onze tijd en verkent hij de mogelijkheden van een alternatieve levenshouding, waarbij een premie gezet wordt op intellectuele ambities, waardebewustzijn en geestelijke autonomie.
Onze tijd kenmerkt zich door een hang naar het triviale: op tv, in de krant, de politiek en het onderwijs. Overal lijkt de cultuur in de ramsj te liggen, alleen het spektakel telt nog. Wat een financiële crisis lijkt, is in werkelijkheid een morele crisis.

Evolutie: Ontwikkeling, in tegenstelling tot Involutie of inwikkeling. In theosofische zin de ontwikkeling in de richting van zuiver goddelijk bewustzijn, terug naar de bron van bewustzijn.
Involutie: Inwikkeling, in tegenstelling tot evolutie of ontwikkeling. In theosofische zin de geleidelijke omhulling van het goddelijk bewustzijn door sluiers van begoocheling en stof.

De gigantische stress onder de Chinese jeugd heeft nu een naam: involutie (Leen Vervaeke Volkskrant 19 februari 2021 p. 1, 13-15):
In China is een omgekeerde revolutie aan de gang. Een wedloop waarbij vooral jongeren steeds slimmer, steeds flexibeler en steeds ambitieuzer moeten zijn, maar zonder daarvoor te worden beloond. Involutie is het gaan heten en de Chinese jeugd heeft er schoon genoeg van.
Ongezonde wedloop
Involutie – van oorsprong een wetenschappelijke term – is tegenwoordig een hot topic in China. Door antropologen gebruikt om stagnerende landbouwmaatschappijen te beschrijven, is de term door Chinese jongeren omarmd om het over hun eigen levens te hebben. Hun opvoeding, hun studie, hun werk: ze zien het allemaal als voorbeelden van involueren – neijuan in het Chinees, letterlijk: naar binnen rollen. Chinese artikelen over involutie zijn miljoenen keren gelezen en gedeeld.
‘Ik kende de term uit academische teksten, maar Chinese jongeren hebben er een andere betekenis aan gegeven’, zegt Xiang Biao, antropoloog aan het Max Planck Instituut in Duitsland, die een in China veelgelezen interview over involutie gaf. ‘Voor hen betekent het een eindeloze, alsmaar toenemende concurrentiestrijd, zonder beloning. Ze weten dat ze extra druk creëren voor anderen en zichzelf, maar ze kunnen niet stoppen. Het is een wedloop waaruit je niet kunt ontsnappen.’

H.P. Blavatsky boek De SLEUTEL tot de THEOSOFIE
HOOFDSTUK VII
99: B: Zou u van de ziel, d.w.z. de menselijke denkende ziel, of wat u de ego noemt — willen zeggen dat ze materie is?
Th: Niet materie, maar zeker wel substantie; het woord ”materie”, mits voorafgegaan door het adjectief oorspronkelijke, behoeft echter niet te worden vermeden. Die materie bestaat eeuwig te zamen met geest, zeggen wij, en is niet onze zichtbare, tastbare, deelbare materie, maar haar meest verfijnde vorm. Zuivere geest is slechts één stap verwijderd van niet-geest of het volstrekte al. Als u niet aanneemt dat de mens uit deze oorspronkelijke geest-materie werd ontwikkeld en een regelmatig opklimmende reeks ”beginselen” vertegenwoordigt, van meta-geest tot de grofste stof, hoe kunnen wij er dan ooit toe komen de innerlijke mens als onsterfelijk te beschouwen, en tegelijkertijd als een geestelijk wezen en een sterfelijk mens?
102: Maar wij geloven vast in wat wij de wet van vergelding noemen en ook in de absolute rechtvaardigheid en wijsheid die deze wet, karma, besturen. Daarom weigeren wij beslist het wrede en onwijsgerige geloof in eeuwige beloning of eeuwige straf aan te nemen. Met Horatius zeggen wij:
Dat regels worden vastgesteld, die onze toorn beteugelend,
een fout bestraffen met evenredig leed;
en niet hem geselen die slechts
één klap verdient voor wat hij deed.
Dat is een regel voor alle mensen en een rechtvaardige. Moeten wij geloven dat God, die u maakt tot de belichaming van wijsheid, liefde en barmhartigheid, minder aanspraak kan maken op die eigenschappen dan de sterfelijke mens?
B: Hebt u nog andere redenen om dit dogma te verwerpen?
Th: Onze voornaamste reden ligt in het feit van reïncarnatie . We hebben al gezegd dat we het denkbeeld van de schepping van een nieuwe ziel voor elk nieuwgeboren kind verwerpen. Wij geloven dat ieder mens de drager of het voertuig is van een ego, van gelijke duur als alle andere ego’s; want alle ego’s zijn van dezelfde essentie en behoren tot de oorspronkelijke emanatie uit één universele oneindige Ego. Plato noemt de laatste de logos (of de tweede geopenbaarde god); en wij noemen het het geopenbaarde goddelijke beginsel, dat één is met de universele geest of ziel, niet de antropomorfe buiten-kosmische en persoonlijke God waarin zoveel theïsten geloven. Verwar dit alstublieft niet.

G. de Purucker Occulte Woordentolk Een handboek van oosterse en theosofische termen
81: Involutie is als proces het tegenovergestelde van evolutie. Zoals evolutie het ontvouwen (unfolding), ontwikkelen of ontrollen betekent van wat al bestaat en latent aanwezig is, zo betekent involutie het invouwen, inwikkelen of naar binnen gaan van wat eerder al bestond of zich had ontvouwd, enz. Men kan zich van involutie en evolutie geen goed beeld vormen als men denkt dat de één los van de andere werkt: elk evolutiegebeuren is een involutiegebeuren, en omgekeerd. Zoals geest en stof in essentie één zijn en toch eeuwig samenwerken en op elkaar inwerken, zo zijn involutie en evolutie twee namen voor twee fasen van hetzelfde groeiproces, die eeuwig samenwerken en op elkaar inwerken. De zogenaamde afdaling van de monaden in de stof, bijvoorbeeld, betekent een involutie of inwikkeling van spirituele krachten in stoffelijke voertuigen die gelijktijdig, door de onweerstaanbare drang van de involuerende energieën, hun eigen latente vermogens ontvouwen, ontwikkelen en ontrollen; en dat is de evolutie van de stof. De involutie van de geest verloopt tegelijk met evolutie van de stof en houdt daarmee gelijke tred. Wanneer daarentegen op de opgaande of lichtende boog de geïnvolueerde monadische essenties zich weer beginnen te verheffen naar hun oorspronkelijke spirituele bron, beginnen ze zich te ontvouwen of te ontrollen, zoals ze zich tevoren op de neergaande boog hadden ingevouwen of ingewikkeld. Maar dit proces van ontvouwing of evolutie van de monadische essenties verloopt tegelijk met de inwikkeling, het invouwen, de involutie van de stoffelijke energieën en vermogens.
82: De geboorte en de dood van de mens zijn voortreffelijke voorbeelden van hetzelfde proces. Een kind wordt geboren en terwijl het opgroeit en volwassen wordt, ontwikkelt of ontrolt het bepaalde inherente kenmerken of energieën of vermogens, die alle voortkomen uit de svabhåva of het ego van de mens. Wanneer daarentegen het verval in het menselijk leven begint, vindt er een langzame inwikkeling van deze zelfde vermogens plaats, die op die manier geleidelijk schijnen af te nemen. Deze vermogens en krachten die zich in het aardse leven hebben ontwikkeld, zijn het werk van de ingeboren spirituele, verstandelijke en psychische eigenschappen die de voertuiglijke of lichamelijke aspecten van de samengestelde mens aanzetten en dwingen zich tot uitdrukking te brengen als organen die steeds volmaakter worden naarmate het kind volwassen wordt.
Na de dood voltrekt zich precies het omgekeerde proces. Het stoffelijke of voertuiglijke aspect van het wezen wordt steeds minder krachtig, involueert steeds meer, en wordt meer latent naarmate het proces vordert. Maar tegelijk daarmee worden de werkelijk spirituele en verstandelijke krachten en vermogens bevrijd van de voertuigen en beginnen zich steeds meer te ontplooien, om hun hoogtepunt te bereiken in devachan. Alleen door de gebruikelijke onzorgvuldige manier van denken ontstaat het denkbeeld dat evolutie een afzonderlijk opzichzelfstaand proces is, en dat involutie — waarover men weinig hoort — een ander opzichzelfstaand proces is. De twee zijn, zoals hierboven opgemerkt, de twee fasen van activiteit van evoluerende monaden, en deze fasen bestaan altijd tegelijkertijd, en tussen beide is een voortdurende samenwerking en wisselwerking aan de gang. Ze zijn niet van elkaar te scheiden.
82/83: Dat geldt ook voor geest en stof. Geest is niet iets wat wezenlijk verschilt van stof en volkomen ervan gescheiden is. De twee zijn in essentie één, en werken eeuwig samen en op elkaar in.
Er zijn in het Sanskriet verschillende termen die overeenkomen met wat theosofen onder evolutie verstaan, maar de beste algemene term is misschien pravritti, die een ‘omwentelen’ of ‘voortrollen’ betekent, een ontrollen of ontvouwen. Het omgekeerde proces of involutie kan op zijn beurt waarschijnlijk het best in het Sanskriet worden weergegeven door de term nivritti, die een ‘terugrollen’, ‘inwikkelen’ of een ‘naar binnen vouwen’ betekent. Een term die vaak in plaats van evolutie kan worden gebruikt is emanatie. Zie Evolutie).

G. Barborka Het Goddelijke plan menswording en evolutie Deel 1 p. 8*
*) Onze dank en waardering gaat in het bijzonder uit naar de Trustees van de Mahatma Letters Trust — de huidige eigenaars van het copy-right van het boek The Mahatma Letters to A. P. Sinnett — die de schrijver toestemming gaven uit dat werk te citeren. Studerenden zullen begrijpen dat men, door De Brieven van de Meesters te raadplegen, een verklaring en aanvulling van menige passage in De Geheime Leer vindt.
**) Bij elk vers in De Stem van de Stilte wordt ook naar het betreffende vers in Drie Wegen, Eén Pad verwezen (eerst de pagina/betreffende versnr.).
Hoofdstuk V DE LEER VAN VOORTDURENDE VERANDERING (p. 162):
Pravritti duidt datgene aan wat de Dalende Boog genoemd wordt - de Nederdaling van de geest in de stof. Dit wordt ook de Schaduwboog genoemd, daar de stof de geest steeds meer verduistert, totdat de geest ‘in de schaduw gesteld is’. Wanneer het midden van de Grote Cyclus bereikt is, dat wil zeggen, wanneer het laagste punt in de dalende boog is bereikt en de stof tot in zijn uiterste mogelijkheden ontwikkeld is, begint de klim naar boven. Nivritti begint meer werkzaam te worden dan Pravritti, een terugrollen of het tegenovergestelde proces, waarbij de stof ingewikkeld wordt en de geest zich ontwikkelt, openbaart zich in toenemende mate. Nivritti is dus gelijk aan de Stijgende Boog, die ook wel de Lichtende Boog genoemd wordt — daar in de latere stadia van de Grote Cyclus de stof waarlijk lichtend zal worden.
Zowel op de Stijgende als op de Dalende Boog is geen van deze beide processen geheel alleen werkzaam. Op de Stijgende Boog is er een geleidelijke vermindering van de werkzaamheid van de stof, totdat de geest overheerst. Een zelfde proces vindt plaats op de Dalende Boog: de stof sluit de geest nooit geheel uit, hoewel zij steeds meer domineert naarmate de afdaling langs deze boog vordert.
162: De geschiedenis van de mensenrassen (zoals deze in De Geheime Leer beschreven staat) verloopt volgens dezelfde wet, die de processen van Pravritti en Nivritti - Evolutie en Involutie - beheerst.

John P. Van Mater De zes grondstellingen van De geheime leer
Gedurende tientallen miljoenen jaren was de mensheid meer astraal dan stoffelijk. En hoewel de zeven oorspronkelijke rassen tegelijkertijd verschenen, deden ze dat als zaad of in kiem, om één voor één tot bloei te komen, elk op zijn eigen stelsel van continenten. Elk van deze wortelrassen kende talrijke onderrassen, familierassen en stammen en andere nog fijnere onderverdelingen. We naderen nu het midden van het vijfde wortelras. In zijn Erga kai hèmerai (‘Werken en dagen’), regel 147-234, noemt Hesiodus de vijf rassen die tot nu toe zijn verschenen, en ook de vier tijdperken, het gouden, zilveren, bronzen en ijzeren tijdperk, en hij zegt dat we nu in het ijzeren tijdperk en ons vijfde ras zijn. Soortgelijke beschrijvingen worden gegeven in de Zend-Avesta, de Puranas, de Edda’s, de Popul Vuh en andere oude werken. Wanneer we deze optekeningen van vroegere rassen bestuderen, moeten we bedenken dat we over onszelf lezen, want die vroegere rassen waren het toneel van ons vroeger streven.
Het is interessant dat de antropoloog Loren Eiseley, toen hij door een museum wandelde waarin de veronderstelde menselijke voorvaderen stonden afgebeeld, zich enorm teleurgesteld voelde. Er moest volgens hem in de opeenvolgende reeks een plotselinge mutatie van de hersenen hebben plaatsgevonden – het ene moment een hoger zoogdier en in het volgende een denkende mens. Alfred Russel Wallace was van mening dat de evolutie van de mens niet zozeer het lichaam dan wel de geest betrof; onze evolutie vond voornamelijk in het denkvermogen (manas) plaats en in het voertuig daarvan, de hersenen. Wallace geloofde ook dat er zonder tussenkomst van hogere wezens geen evolutie mogelijk is.

Voor de relatie tussen ‘Wet van harmonie en Wet van evolutie’ zie ook de publicatie Het patroon van de schepping in Reflectie herfst 2021 en de toespraak De schepping tot volmaaktheid voeren van Wies Kuiper, mijn leraar bij de Vrij-Katholieke Kerk (VKK).

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I Proloog (p. 32):
Zij is het ENE LEVEN, eeuwig, onzichtbaar en toch alomtegenwoordig, zonder begin of einde en toch periodiek in haar geregelde manifestaties, terwijl tussen die perioden het duistere geheim van het niet-zijn heerst; onbewust en toch absoluut Bewustzijn; niet te verwerkelijken en toch de ene op zichzelf bestaande werkelijkheid; inderdaad ‘een chaos voor het gevoel, een Kosmos voor de rede’. Haar ene absolute kenmerk, namelijk HETZELF, de eeuwige, onophoudelijke beweging, wordt in esoterische taal de ‘grote adem’2 genoemd, dat is de eeuwigdurende beweging van het Heelal in de zin van grenzeloze, altijd aanwezige RUIMTE. Wat bewegingloos is, kan niet goddelijk zijn. Maar er is ook in feite en in werkelijkheid niets absoluut onbeweeglijk binnen de universele ziel.
2) Plato toont zich een ingewijde als hij in de Cratylus zegt dat theos is afgeleid van het werkwoord theein, ‘bewegen', ‘lopen’, want de eerste astronomen die de bewegingen van de hemellichamen waarnamen, noemden de planeten theoi, de goden. (Zie Deel II, Afd. II, XXII, De symboliek van kruis en cirkel.) Later ontstond uit het woord nòg een term, aletheia – de adem van god’.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 1 De nacht van het heelal (p. 65):
De ‘gewaden’ staan dus voor het noumenon van ongedifferentieerde kosmische stof. Het is geen stof zoals wij die kennen, maar de geestelijke essentie van stof en deze is eeuwig, evenals de Ruimte in haar abstracte betekenis, waarmee ze zelfs één is. De wortelnatuur is ook de bron van de subtiele onzichtbare eigenschappen in de zichtbare stof. Zij is als het ware de ziel van de ENE oneindige geest. De hindoes noemen haar Mulaprakriti en zeggen dat zij de oersubstantie is, die de basis vormt van de upadhi of het voertuig van ieder verschijnsel, stoffelijk, verstandelijk of psychisch. Zij is de bron waarvan akasa uitstraalt.
71: Volgens esoterisch taalgebruik is Brahma vader-moeder-zoon of geest, ziel en lichaam tegelijk; elke persoon symboliseert een eigenschap en iedere eigenschap of hoedanigheid is een trapsgewijze uitvloeiing van de goddelijke adem in zijn cyclische differentiatie, opgevat als involutie en als evolutie. In kosmisch-stoffelijke zin is hij het Heelal, de planeetketen en de aarde; in zuiver geestelijke zin de onbekende godheid, planeetgeest en mens – de zoon van de eerste twee, het schepsel van geest en stof en een manifestatie van hen in zijn periodieke verschijningen op aarde tijdens de ‘wielen’ of manvantara’s. (Zie Afdeling II, § VII: ‘De dagen en nachten van Brahma’.)
De Geheime Leer Deel I, Hoofdstuk Een drievoudige evolutie in de natuur (p. 210):
Het wordt nu duidelijk, dat er in de Natuur een drievoudig evolutieplan bestaat voor het vormen van de drie periodieke upadhi’s, of liever drie afzonderlijke evolutieplannen, die in ons stelsel op elk punt onontwarbaar zijn dooreengeweven en vermengd. Dit zijn de monadische (of geestelijke), de verstandelijke en de stoffelijke evolutie. Deze drie zijn de eindige aspecten of de weerspiegelingen op het gebied van de kosmische illusie van ATMA, het zevende beginsel, de ENE WERKELIJKHEID.
212: De enige uitzondering op de zojuist genoemde regel vormen de ‘rassen zonder spraak’, waarvan de monaden al in het menselijke stadium zijn, tengevolge van het feit dat deze ‘dieren’ later kwamen dan de mens, en zelfs half van hem afstammen. De laatste afstammelingen van eerstgenoemden zijn de mensapen en de andere apen. Deze ‘menselijke afbeeldingen’ zijn in werkelijkheid alleen maar vervormde kopieën van de vroege mensheid. Hieraan zal echter uitvoerig aandacht worden besteed in het volgende Deel.
De Toelichting zegt ongeveer het volgende:
1. ‘Iedere vorm op aarde en elk stofje (atoom) in de Ruimte volgt bij zijn streven naar zelf-vorming zoveel mogelijk het model, dat daarvoor in de ‘HEMELSE MENS’ is gegeven. . . . Zijn involutie en evolutie (nl. van het atoom), zijn uiterlijke en innerlijke groei en ontwikkeling, hebben alle één en hetzelfde doel – de mens; de mens als de hoogste stoffelijke en uiteindelijke vorm op deze aarde; DE MONADE, in haar absolute totaliteit en haar ontwaakte toestand – als de culminatie van de goddelijke incarnaties op aarde.’
Aanvullende feiten en verklaringen over de bollen en de monaden (p. 212):
Het ontstaan van het materialisme en het atheïsme, als protest tegen de beweerde goddelijke orde van de dingen, moet worden toegeschreven aan onbekendheid met occulte leringen en aan het opdringen van onjuiste opvattingen onder het mom van religieuze opvoeding.
De enige uitzondering op de zojuist genoemde regel vormen de ‘rassen zonder spraak’, waarvan de monaden al in het menselijke stadium zijn, tengevolge van het feit dat deze ‘dieren’ later kwamen dan de mens, en zelfs half van hem afstammen. De laatste afstammelingen van eerstgenoemden zijn de mensapen en de andere apen. Deze ‘menselijke afbeeldingen’ zijn in werkelijkheid alleen maar vervormde kopieën van de vroege mensheid. Hieraan zal echter uitvoerig aandacht worden besteed in het volgende Deel.
De Toelichting zegt ongeveer het volgende:
1. ‘Iedere vorm op aarde en elk stofje (atoom) in de Ruimte volgt bij zijn streven naar zelf-vorming zoveel mogelijk het model, dat daarvoor in de ‘HEMELSE MENS’ is gegeven. . . . Zijn involutie en evolutie (nl. van het atoom), zijn uiterlijke en innerlijke groei en ontwikkeling, hebben alle één en hetzelfde doel – de mens; de mens als de hoogste stoffelijke en uiteindelijke vorm op deze aarde; DE MONADE, in haar absolute totaliteit en haar ontwaakte toestand – als de culminatie van de goddelijke incarnaties op aarde.’
Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 1 Symboliek en ideografie (p. 331):
Deze bewering is geen veronderstelling of mogelijkheid, maar eenvoudig een fase van de wet van de groei, kortom een bewezen feit voor de occultisten, die geloven dat geestelijke en psychische involutie parallel verloopt met stoffelijke evolutie, dat de innerlijke zintuigen – die de eerste mensenrassen waren aangeboren – tijdens de groei van de rassen en de stoffelijke ontwikkeling van de uiterlijke zintuigen verschrompelden; dit geldt ook voor de onderzoeker van de esoterische symboliek.
Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 11 Demon est deus inversus (p. 456):
De hele oudheid was doordrongen van die filosofie, die de involutie van de geest in de stof en de voortgaande cyclische afdaling of actieve, zelfbewuste evolutie onderwees.
Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 16 Cyclische evolutie en karma (p. 704):
Wat verenigt ze? Karma.’ De atomen die uit het centrale punt zijn uitgestraald, emaneren op hun beurt nieuwe energiecentra, die onder de latente adem van fohat hun werk van binnen naar buiten beginnen en zich vermenigvuldigen tot andere kleinere centra. Deze vormen in de loop van de evolutie en de involutie op hun beurt de wortels of de oorzaken van nieuwe gevolgen, van werelden en ‘mensendragende’ bollen tot de geslachten, soorten en klassen van alle zeven rijken (waarvan wij er maar vier kennen). Want ‘de gezegende werkers hebben in de eeuwigheid het Thyan-kam ontvangen’ (‘De aforismen van Tson-ka-pa’).
‘Thyan-kam’ is de macht of de kennis om de impulsen van de kosmische energie in de goede richting te leiden.

De Geheime Leer Deel II, Stanza 2 De chronologie van de brahmanen (p. 80):
In Isis Ontsluierd schreven we wat we nu herhalen: ‘We zijn op het laagste punt van een cyclus en kennelijk in een overgangstoestand. Plato verdeelt de intellectuele vooruitgang van het heelal tijdens elke cyclus in vruchtbare en onvruchtbare perioden. In de ondermaanse gebieden blijven de sferen van de verschillende elementen eeuwig in volkomen harmonie met de goddelijke natuur, zegt hij; ‘maar hun delen zijn’, omdat ze te dicht bij de aarde zijn en door hun vermenging met het aardse (wat stof is, en dus het rijk van het kwade), ‘soms in overeenstemming en soms in strijd met de (goddelijke) natuur’.
De Geheime Leer Deel II hoofdstuk Mogelijke bezwaren tegen het voorafgaande (p. 213):
Wij herhalen wat wij in Isis Ontsluierd (p. 222) hebben gezegd:
‘. . . . Alle dingen hadden hun oorsprong in de geest – de evolutie is oorspronkelijk van bovenaf begonnen en naar beneden voortgegaan, in plaats van omgekeerd, zoals volgens de theorie van Darwin.
Geheime Leer Deel II De rassen met het derde oog (p. 331/332):
Deze bewering is geen veronderstelling of mogelijkheid, maar eenvoudig een fase van de wet van de groei, kortom een bewezen feit voor de occultisten, die geloven dat geestelijke en psychische involutie parallel verloopt met stoffelijke evolutie, dat de innerlijke zintuigen – die de eerste mensenrassen waren aangeboren – tijdens de groei van de rassen en de stoffelijke ontwikkeling van de uiterlijke zintuigen verschrompelden; dit geldt ook voor de onderzoeker van de esoterische symboliek.
340/341: Het ‘oog van Siva’ verschrompelde niet volledig vóór het einde van het vierde Ras. Toen de spiritualiteit en alle goddelijke vermogens en eigenschappen van de deva-mens van het derde Ras tot dienaressen waren gemaakt van de pas ontwaakte fysiologische en psychische hartstochten van de stoffelijke mens, in plaats van omgekeerd, verloor het oog zijn vermogens. Maar zo was de wet van de evolutie, en het was strikt genomen geen VAL. De zonde lag niet in het gebruiken van die nieuw-ontwikkelde vermogens, maar in het misbruiken ervan; in het maken van het tabernakel, dat was bestemd om een god te huisvesten, tot de tempel van allerlei geestelijke ongerechtigheid. En als we zeggen ‘zonde’, is dat alleen om iedereen onze bedoeling te laten begrijpen, want de term karma19 zou in dit geval beter zijn.
19) Karma is een woord met veel betekenissen en heeft voor bijna elk van zijn aspecten een speciale term. Het betekent, als synoniem van zonde, het verrichten van de een of andere handeling tot het verkrijgen van een object van werelds, en dus zelfzuchtig verlangen, dat voor iemand anders wel schadelijk moet zijn. Karma is actie, de oorzaak; en karma is ook ‘de wet van de ethische veroorzaking’; het gevolg van een zelfzuchtig verrichte daad, terwijl de grote wet van harmonie op altruïsme berust.
Geheime Leer Deel II hoofdstuk 25 De mysteriën van het zevental Zeven in de sterrenkunde, de wetenschap en de magie (p. 707/708):
IN DE TWEEDE (van de drie ‘rajĩmsi’ (tritīya), of de drie ‘werelden’) WORDT DE ENE, TWEE ('mannelijk en vrouwelijk); EN DRIE (voeg de zoon of de logos toe); EN DE HEILIGE VIER (‘tetraktis’, of het ‘tetragrammaton’).
IN DE DERDE (de lagere wereld of onze aarde) WORDT HET GETAL VIER, EN DRIE, EN TWEE. NEEM DE EERSTE TWEE, EN GIJ ZULT ZEVEN KRIJGEN, HET HEILIGE GETAL VAN HET LEVEN; VERENIG (dit laatste) MET DE MIDDELSTE RĀJAH EN GIJ ZULT NEGEN HEBBEN, HET HEILIGE GETAL VAN HET ZIJN EN HET WORDEN2.
2) Want als de geheimzinnige zevenvoudige cyclus een natuurwet is, en dat is zo, zoals is bewezen; indien blijkt dat hij de evolutie en de involutie (of dood) beheerst op het gebied van de entomologie, ichthyologie en ornithologie, en ook in het dierenrijk, bij zoogdieren en mensen – waarom kan hij dan niet aanwezig en werkzaam zijn in de Kosmos in het algemeen, in zijn natuurlijke (hoewel occulte) indelingen van tijd, rassen en mentale ontwikkeling?

Blavatsky, Deel III (p. 620): Âtmâ-Buddhi-Manas in de mens komt overeen met de drie Logoi in de Kosmos (zie p. 9 Evolutie en Involutie). Zij komen niet slechts overeen, doch ieder hunner is de uitstraling van de Kosmos in de microkosmos.

Anna Lemkow boek ‘Het heelheid Principe’ (p. 176):
Maar wat van onmiddellijk belang is voor ons huidige onderwerp is dat The Secret Doctrine een monumentale verhandeling is over kosmische evolutie, of, preciezer gezegd, over een cyclisch proces dat zowel de involutie als de evolutie omvat.
178: Blavatsky juichte Darwins bijdrage toe zo ver als deze ging. Ze verwierp de gedachte dat de evolutie bestaat uit een langzame, mechanische accumulatie tijdens eeuwen van kleine beetjes vooruitgang. Ze zag deze, integendeel, als een ontplooiing in steeds verder gaande stadia van innerlijke of inherente mogelijkheden, die binnen het proces zelf bestaan. Bovendien was het voor haar een tweevoudig proces: de involutie van een diffuus en algemeen bewustzijn in afzonderlijke, gespecialiseerde materiële vormen, waarbij de structuur van de wereld met al zijn chemische en fysische complexiteit wordt gevormd, gevolgd door de evolutie van bewust leven door middel van de ontwikkeling van zelfbewuste, zich zelf bepalende en uiteindelijk zichzelf overstijgende vormen. Deze twee processen werkten synchroon, en elke stap in de evolutie van responsieve vormen is eveneens een stap vooruit in de verwerving van kennis of informatie, die uiteindelijk leidt tot bewuste vrijheid, of vergeestelijking.
179, Emily B. Sellon: De involutie/evolutie-spiraal gaat, naar men zegt, van onbewuste volmaaktheid (ongedifferentieerde eenheid) via bewuste onvolmaaktheid (de strijd om zelfbesef en zelfexpressie) naar bewuste volmaaktheid.
180, Ken Wilber: Als we het evolutieproces bezien… is het moeilijk om niet zijn meest opmerkelijke kenmerk te zien: zijn holistische groei.… De natuurlijke selectie kan ten hoogste een verklaring geven voor het voortleven van gehelen van dit moment, niet van hun transcendentie in gehelen van hoger niveau.… [De] orthodoxe wetenschappelijke evolutietheorie lijkt gelijk te hebben wat betreft het wat van de evolutie, maar is zeer reductionistisch en/of tegenstrijdig wat betreft het hoe (en waarom) van de evolutie. Maar als we de evolutie beschouwen als het omgekeerde van de involutie, dan wordt het hele proces begrijpelijk. Waar de involutie voortschreed door opeenvolgende afscheidingen en versnipperingen, gaat de evolutie voort door opeenvolgende eenwordingen en gehelen van hogere orde. Waar de involutie vorderde door opeenvolgend vergeten of amnese, vordert de evolutie door opeenvolgend herinneren of anamnesie.… Bovendien zijn anamnese en evolutie feitelijk hetzelfde: je herinneren is je her-inneren, je weer verbinden in een hogere eenheid.… De evolutie is holistisch.

14. Evolutie en involutie van werelden
Werelden en sferen, zoals planeten en sterren, zijn gemaakt van en voorzien in het terrein van de evolutie van tien natuurrijken: drie elementalenrijken en de mineralen-, planten-, dieren- en mensenrijken, plus de drie geestelijke natuurrijken. De impuls voor een nieuwe manifestatie van een wereld komt voort uit de geestelijke top of hiërarch, waaruit een serie steeds dichter wordende bollen of gebieden voortkomen; de Ene breidt zich uit in de vele. Gedurende de eerste helft van de evolutiecyclus (de afdalende boog) condenseren of materialiseren zich de energie-substanties van elk gebied, terwijl gedurende de tweede helft (de opgaande of stijgende boog) de trend is naar ontstoffelijking of meer etherische toestanden, als bollen en wezens worden geabsorbeerd of opgenomen in de geestelijke hiërarch voor een periode van nirvanische rust. De 'dalende boog wordt gekenmerkt door de evolutie van de stof en involutie van de geest, terwijl de opgaande boog wordt gekenmerkt door de evolutie van geest en involutie van stof.

De evolutie van geest gaat dus altijd vergezeld van een gelijktijdige involutie van de stof. Op dezelfde manier gaat de evolutie van materie vergezeld van een involutie van geest, zoals het ontrollen van het ene uiteinde van de boekrol gepaard gaat met een gelijktijdig oprollen van het andere uiteinde. Het doel van het leven is groei, ontwikkeling, uitbreiding van bewustzijn, het zich verheffen vanuit lagere bestaanstoestanden naar hogere, en deze vooruitgang komt tot stand via het evolutieproces.

A.J.H. van Leeuwen: Staande op de drempel tussen Oud- en Nieuwjaar wil ik trachten te bespiegelen over de geestelijke tradities van de Theosofische Verenging, over de eeuwige Waarheden, welke ons zijn toevertrouwd en de Richting, welke ons gewezen werd om het Doel, dat de wáre Stichters zich bij de oprichting hadden gesteld, te bereiken.
Ik zou willen beginnen met een verklaring, welke waarschijnlijk aan velen onzer erg ketters in de oren klinken zal, nl. dat ik — persoonlijk — weinig geestelijke waarde kan hechten aan de zg. theosofische leerstellingen. Daarmede bedoel ik dat hele uitgebreide en ingewikkelde complex van leringen betreffende karma, reïncarnatie, hogere bestaans- en bewustzijns-gebieden, evolutie en involutieprocessen, de leringen betreffende de ketens, rondten, bollen en rassen, de inwijdings-fasen van het Pad, de latente vermogens in mens en natuur, de leer omtrent de chakra's, enz., enz.. Door onze grote voorgangers (ik vind de titel „leider" of „leraar" onjuist en oneerbiedig, want zij hebben ons telkens weer verzekerd, dat zij dat niet wilden wezen) werden zij gegeven als Werk-hypothesen en niet als Dogmata.
Ph. J. Priesman: Evolutie houdt in: doelstelling en "doel" ontleent zijn beteekenis slechts daaraan, dat het nog niet bereikt is door wat ànders, dat zich erheen beweegt.
Maar het Absolute kent niet iets ànders naast zich of boven zich, noch ook beweegt het zich. Wanneer dat Absolute zich dus "openbaart" — en wij kunnen dat eigenlijk niet eens zeggen, omdat een niet-geopenbaard zijn voor ons geheel geen zin heeft — wanneer wij echter, zij 't ook noodzakelijk onzuiver, op onze wijze zeggen, dat het absolute in openbaring treedt, dan kunnen wij niet zeggen dat het daarmee een doel heeft, veeleer moeten wij het heelal als een spel beschouwen. Een spel, niet in den zin van willekeurigheid en daarmee onverantwoordelijkheid tegenover ons, schepselen, maar "spel" in den hoogeren zin van eigen vrije zelf bepaalde of onbepaalde levensuiting.

De wet van zelfwording langs het tweevoudige pad van Evolutie en Involutie (p. 9).

Evolutie en Involutie De evolutionaire ontwikkeling van de eerste "zieledruppel" uit de goddelijke oceaan verloopt via ontelbare indrukken (sanskaras) bij het ervaren van de Schepping. De uiteindelijke vorm die hieruit voortkomt is de ziel van de mens. Slechts het menselijk bewustzijn is in staat om zich bewust te worden van de eigen goddelijkheid.

Involutie in de geneeskunde.

De hiërarchische opbouw van het netwerk in het universum is ontegensprekelijk en is alomtegenwoordig. Zoals elke klassificatie door de mens gemaakt, is echter ook deze indeling in hiërarchische lagen artificieel. In werkelijkheid is het universum een enorm complex netwerk waarin op elk ogenblik tussen alle niveau’s interacties zijn. De indeling in een aantal hiërarchische niveau’s is echter nuttig om te begrijpen hoe de evolutie werkt.
Transities in de evolutie leiden tot een hiërarchie van evolutieniveau’s:

De overheid trok zich terug als de haarlijn op een kalend mannenhoofd (Frank Heinen de Volkskrant 20 oktober 2021 p. 2):
De grote terugtrek begon in de regio. En omdat jezelf uitwissen nu eenmaal niet vanzelf gaat, begon de overheid actief basisscholen te sluiten, wijkagenten en ziekenhuizen weg te bezuinigen, bus- en treinverbindingen op te heffen en rechtbanken te centraliseren. Gemeentes werden zodanig ‘opgeschaald’ dat het aantal in 25 jaar halveerde. Journalisten als Floor Milikowski, Coen van de Ven (De Groene Amsterdammer), Mark Lievisse Adriaanse (NRC Handelsblad) en vele collega’s brachten verslag uit vanaf plekken waar de overheid zich terugtrok als de haarlijn op een kalend mannenhoofd.

Voorbij het money mnager kapitalisme?
Tot onze knieën in het geld (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 30 september 2021 p. 16-17):
De overheid heeft heel veel geld om problemen op te lossen. Dat ging in de coronacrisis ook. Waarom wordt er nu, met de klimaat- en huizencrisis, dan toch niets gedaan?
Ons systeem zit ons in de weg, onze vorm van kapitalisme waarin niet het gebruiken maar het ophopen van geld belangrijk werd. Belangrijker dan het oplossen van problemen en het creëren van waarde. De Amerikaanse econoom Hyman Minsky had er een woord voor: money manager capitalism.
Het stilleggen van de economie en de coronasteun waren maatregelen die lijnrecht tegen dit ethos ingingen. Gezondheid ging nu eens boven winst. Gaat dit bestendigd worden? Kunnen we zulke radicale keuzes ook maken als het om andere waarden gaat, zoals biodiversiteit? Hebben we in 2020 eindelijk afscheid genomen van het money-manager-kapitalisme dat ons een kwart eeuw beheerste?
Prinsjesdag was ook daarom zo saai, omdat er in de money-manager-mindset geen ruimte is voor ideeën die slechts reële verbetering brengen, en niet makkelijk te vertalen zijn in financieel rendement. In de coronacrisis hebben we het per ongeluk anders gedaan. Dat kan dus. Nu die crisisfase afloopt gaan we in het volgende kabinet ontdekken of we dat vaker willen – of we nu inderdaad eindelijk voorbij het money-manager-kapitalisme zijn.

Samenvatting (Levensbeschouwing, Perceptie, Complementariteit, Interdisciplinair)

Essay Manieren om te veranderen
Nooit gehoord van wagner (Édouard Louis De Groene Amsterdammer 14 april 2022 p. 48-52):
Als je Édouard wil heten en niet meer Eddy, stuit dat op onbegrip. ‘Wie denk je wel dat je bent?’ Veranderen betekent dat je de confrontatie aangaat met de hele wereld.
Denkbeeldige brief aan mijn verleden:
Op een dag zal ik over al deze dingen schrijven. Dat beloof ik.

Onder het thema Levenskunstenaar zijn fragmenten verzameld om ons inzicht met betrekking tot – Geest - Ziel - Lichaam - te verruimen en een betere toekomst te creёren. Al viert het opportunisme in de politiek - business as usual - hoogtij (zie Wim Couwenberg CDA in het succesvolle voetspoor van de PVV?). Door slechte tijdingen te negeren los je geen problemen op. De chaostheorie leert dat er een verborgen orde achter het schijnbaar chaotische gedrag van elk systeem schuilgaat.

Begint sinds het einde van de Koude Oorlog (1989/1991) een nieuwe ontwikkelingsfase in de geschiedenis van de moderniteit, in het bijzonder in Europa als bakermat van die moderniteit? (Wim Couwenberg Civis Mundi #31, 28 mei 2015):
6. Nieuwe leidinggevende elites als nieuwe aanvoerders van het liberale vooruitgangsgeloof, met nieuwe technologische revolutie als wapenfeit
De digitale revolutie, met haar vergaande digitalisering van informatie- en communicatieprocessen en daarmee gepaard gaande overgang van de oude geletterde naar een digitale cultuur, is de meest zichtbare expressie van die nieuwe technologische revolutie en kleurt ook mede zowel het gezicht van deze nieuwe ontwikkelingsfase als van de daarin opgroeiende nieuwe generatie, de zogenaamde digital natives wier intellectuele ontwikkeling (informatieverwerking) zich steeds meer online voltrekt, zoals ook hun vrijetijdsbesteding (vooral gamen) en hun sociale ontplooiing (sociale media).
Na aanvankelijke euforie over nieuwe, ongekende ontwikkelingsmogelijkheden groeit ook hiertegenover het besef van bepaalde schaduwzijden, zoals de culturele kaalslag die ermee gepaard gaat, de dominantie van nieuwe, technocratisch georiënteerde uitingen van het grootkapitaal, met internetbedrijven als Google en Facebook als meest bekende exponenten daarvan, en nieuwe bronnen van maatschappelijke ongelijkheid, wat al geleid heeft tot een aan het marxisme ontleende oproep: ‘Digitale proletariërs aller landen, verenigt u’[23]. Eerder[24] is al gewag gemaakt van nieuwe uitingen van criminaliteit en oorlogsvoering (cybercrime en cyberwar).
[23] Zie H. Schnitzler, Het digitale proletariaat, 2015. Zie ook de Britse internetwatcher A. Keen, The Internet is not the Answer, 2014; idem, The Cult of the Amateur, 2007.
[24] Zie Tijdsein. Civis Mundi jaarboek 2011, pp. 40-44.

‘Als kiezers niet zien dat de democratie in een tweede termijn Trump om zeep kan worden geholpen, is dat zeer zorgelijk’ (Iñaki Oñorbe Genovesi de Volkskrant 15 januari 2024, p. 20):
Met de zogeheten Iowa Caucuses begint het voorverkiezingencircus voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Over een periode van enkele maanden zullen Republikeinen en Democraten bepalen wie in november een gooi mogen doen naar het Witte Huis. Volgens een commentator van de New York Times worden het ‘de belangrijkste verkiezingen sinds 1860' – destijds werd Abraham Lincoln als president gekozen, wat weer de aanzet gaf tot de Amerikaanse Burgeroorlog.

Wim Kok heeft de slogan ‘afschudden ideologische veren’ van Neelie Kroes overgenomen. Dat staat in het boek De vechtpartij. De PvdA van Kok tot Samsom van NRC-redacteur Thijs Niemantsverdriet.
Degenen die de boel onder het tapijt vegen, de PvdA voorop, Kok, die zijn toch verschrikkelijk (Pim Fortuyn de Volkskrant 2002 en de Volkskrant 5 juli 2014 V5). Volgens het rapport ‘E i V’ is struisvogelpolitiek de trigger geweest die de neergang van de PvdA heeft ingeluid.

De brief van industriëlen voor behoud van fossiele subsidies rammelt aan alle kanten (Teun van de Keuken de Volkskrant 26 juni 2023, p. 15):
Neem Rutte, die een hele pagina volschreef over een vaasje, of denk aan de groep groot- industriëlen die vorige week een epistel liet afdrukken waarin ze zich uitspraken tegen het afschaffen van fossiele subsidies. Dat epistel was eerder een ingezonden brief dan een klassieke advertentie. Maar dan betaald, waardoor hij zeker wordt geplaatst, op een fijn plekje in de krant, zonder te worden geredigeerd of ingekort. Alsof je je verhaal komt vertellen bij Harry Mens. Het privilege van mensen met geld.

De drie vergiften (De boeddhistische blik 25 juni 2023, NPO2):
Volgens de leer van Boeddha liggen drie negatieve emoties ten grondslag van al het menselijk en maatschappelijk lijden: woede, hebzucht en onwetendheid. Samen vormen zij het principe van de 'drie vergiften'. Hoe manifesteren deze vergiften zich in het hedendaagse leven? Alexander Oey spreekt met verschillende boeddhisten en andere deskundigen over de drie vergiften.

Van piramides tot Ayahuasca (Ondersteboven van de Amerika's BNNVARA 24 juni 2023 NPO2):
Waldemar duikt in de wereld van de Inca's, misschien wel het grootste rijk dat ooit bestaan heeft. Hij maakt kennis met hun vergevorderde organisatiegraad, bouwkunde en hun wetenschap. Expert Dhavid Prem leert hem dat ze een soort rekenmachine hadden uitgevonden waarmee je makkelijk enorme berekeningen kon maken: het Yapana bord. Een andere bron van kennis die ze bezaten was die van geneeskrachtige planten. Waldemar ondergaat in de bossen van de Amazone medicinale rituelen die hem dichter dan ooit bij het begrip over de inheemse wereld brengen.
Leve Boerenliefde
Waldemar Torenstra acteerde in deze film.

Boerenprotest en landbouwinnovatie: een greep uit recente krantenberichten (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #90 oktober 2019 ):
‘Er komen nog meer protesten van boeren’, interview D66 kamerlid Tjeerd de Groot. (''De Volkskrant 5 oktober 2019).
“Het zal wel heel ingrijpend worden, nog ingewikkelder dan de energietransitie. We hebben in dit land 70 jaar Sicco Mansholt in de genen. Hij heeft het naoorlogse succesmodel gebouwd dat is geënt op intensivering. Dat landbouwsysteem is failliet. Iedereen moet omdenken.”

Omdenken (Hans Petersen de Volkskrant 25 augustus p. 29):
De symbiose tussen christenen en boeren is uiteraard te danken aan het ‘Boek der Boeken’, waarin de mens zeggenschap kreeg over het dierenrijk. De een bedenkt, de ander voert uit. Handel ontstond.
Jezus echter gooide de woekeraars en winstmakers uit de tempel. De huidige Rabobank zullen we maar zeggen. Uitbuiting werd gestraft.
In die tijd ging het niet specifiek over dieren maar wel over naastenliefde en zorg voor de ander. Wellicht wordt het tijd voor een nieuw Christen- Democratisch Appèl, waarin het welzijn van de dieren voorrang krijgt, de Rabobank herstel- en uitkoopbetalingen financiert en boeren kleinschalig mogen boeren.
Een beetje christelijk omdenken, Wopke.

Berthold Gunster Omdenken kijk-denk-creëer
Omdenken (rethinking) gaat om het aanpassen van het denken in beperkingen naar denken in mogelijkheden. Dus niet langer beren op de weg zien, maar ze een knuffel geven.
Het effect is dat we ons niet meer tegen onze problemen hoeven te verzetten, we kunnen ze immers transformeren in nieuwe mogelijkheden. Vanaf dat moment is het probleem onze bondgenoot.

Zonder het begrip karma te gebruiken beschrijft Tim Boyd het fenomeen in zijn publicatie De paradox van zelftransformatie. Mede op basis van de profeet Ezechiël verklaart H.P. Blavatsky in haar oeuvre, dat astrologie een wetenschap is.

Tim Boyd, de voorzitter van de Theosofische Vereniging beschrijft in Theosofia maart 2022 De paradox van zelftransformatie, kort samengevat het thema CRISIS!, dat Beatrice de Graaf in haar essay in oktober belicht.

J. Kruisheer OORLOG of VREDE (p. 8):
Het is de grote verdienste van den Fransen filosoof Henri Bergson, dat hij zo duidelijk aantoont, dat het eerstgenoemde verstand "geen kenbron kan zijn van de totaliteit van de Werkelijkheid" (Evolution Créatrice, p. 21 ). De Werkelijkheid van de Geest, welke is de Eenheid in de Totaliteit van het Al.
Door zulk kennen en begrijpen van ons eigen samengesteld wezen, zal het begrijpen van al wat buiten ons is, in de eerste plaats van onze medemensen, als vanzelf veel verbeteren; de aloude spreuk: "Ken Uzelf".

J. Kruisheer vat in zijn boek 3. Toegepast esoterisme samen dat H.P. Blavatsky in De Geheime Leer op de Bhagavad Gita, het fundament van het Hindoeisme voortborduurt.
111. Zelfkennis.
"In de aanvang (der wereld) was alleen het Atma in de gestalte eens mensen. Deze zag om zich heen en vond niets anders dan zichzelf. Zo riep hij uit: Dat ben ik. Daaruit ontstond .de naam Ik. Dien ten gevolge zegt ook thans nog een iegelijk. die aangeroepen wordt. het eerst: "Dat ben ik". en daarna noemt hij pas de naam. welke hij draagt. Aangezien Hij alle zonden vroeger (poerva) verbrand had (oesh). heette Hij Poeroesha (de Mens. de Geest-Mens). Waarlijk verbrandt Hij dengene. die boven Hem uit kan stijgen en dit weet. 1)
3. Ahamkara, Bewustzijn, eigenlijk zelfheid en zelfbevestiging, het Ik-makend beginsel. Dit komt voort uit Boeddhi. Uit Ahamkara ontstaan 4--8, de vijf Tanmatras. Dit zijn uiterst fijne deeltjes, kiemen of atomen - "de maat van Dat" -- en het eerste grote werk vóor het komende bouwen van een Kosmos of van een Wezen. Bewustzijn wordt in de vijf Tanmatras vastgelegd en daarmee beperkt. Zij zijn onzichtbaar voor de gewone zintuigen van den mens, doch wel worden zij zichtbaar voor de fijnere zintuigen van hem, die deze heeft ontwikkeld en voor wezens van hoger orde. Uit de vijf Tanmatras komen weer de vijf elementen of Tattvas: aarde, water, vuur, lucht en ether voort.

Het heeft meer dan 100 jaar geduurd, dat men het oeuvre van H.P. Blavatsky beter is gaan begrijpen. De esoterische filosofie, die een objectief idealisme onderwijst, hoewel ze het objectieve heelal en alles daarin beschouwt als maya, tijdelijke illusie, maakt een praktisch onderscheid tussen collectieve illusie, mahamaya, vanuit het zuiver metafysische standpunt, en de objectieve relaties tussen verschillende bewuste ego’s daarin, zolang deze illusie duurt. Het 5D-concept symboliseert de metafysische wereld, de keerzijde van de medaille, de verborgen 5e Dimensie, die het Meta-leren mogelijk maakt. Zowel de boeken van G. de Purucker als het Het Goddelijke plan, Deel 1 en Deel 2 bevat een samenvatting van het oeuvre van H.P. Blavatsky. Het is mogelijk op basis van de huidige stand van de wetenschap een actuele versie van het boek van G. Barborka samen te stellen. In het onderzoeksrapport ‘E i V’ worden in het bijzonder de wetmatigheden, die G. de Barborka beschrijft in het Het Goddelijke plan onderbouwd. De verstrengeling van de CPT-symmetrie wordt in De Geheime Leer van H.P. Blavatsky met name aan de hand van de zes axioma’s toegelicht.

Strand Natuurdocumentaire, een plek waar altijd strijd voor overleving plaatsvindt (BNNVara 5 februari 2023, NPO2):
Het strand. Een geliefde plek én een dynamische plek. In deze overgangszone van zee en land is een continue strijd gaande. Want onze stranden, vooral op de wadden, zijn ook een belangrijk en beschermd leefgebied van talloze plant- en diersoorten. Alleen de allersterkste organismen (survival of the fittest) kunnen hier overleven.

Kiezen we voor Regeneratie of Degeneratie wordt door onze vrije wil en het vermogen tot nadenken bepaald. Om het onbehagen in de maatschappij te verminderen is het wenselijk te kijken hoe Plotinus de ziel waarneemt. Uit de wereldziel komen de individuele menselijke zielen voort, en tenslotte op het laagste niveau de materie. Het is dus niet zo dat ziel uit de materie voorkomt. We zijn juist niet ons brein zoals Dick Swaab en Victor Lamme menen. Primair gaat het om het innerlijke zelf, het metafysisch idealisme van Hegel, Kant en Plato, dat sterk verwant is aan Innerlichkeit in het Duits. Bij Spinoza zijn God en Natuur twee kanten van dezelfde medaille. Het is de ‘intersubjectieve’ relatie van Jurgen Habermas, de psychosynthese van Roberto Assagioli, die beide verbindt.

Invloed weegt het zwaarst in eigen kring, dus spreek je uit (Bas Heijne de Volkskrant 7 januari 2023, Opinie p. 18-19):
Terwijl de klimaatcrisis voortraast, houden veel politici en bestuurders vast aan beleid waarvan ze weten dat het onhoudbaar is. Uit de gedragspsychologie blijkt dat mensen zich niet laten sturen door wetenschappelijke rapporten of activisme, maar de groepsnorm volgen. Maak dus gebruik van de invloed die je hebt op jouw ‘binnenkring’.
Zolang het schort aan een maatschappelijk klimaat waarin bestuurders de ruimte voelen om niet te acteren op de klimaatdreiging, moeten we ze aanspreken waar we maar kunnen. Laten we het sociaal ongemakkelijk voor ze maken om nog langer te duiken voor hun persoonlijke verantwoordelijkheid. Door het gesprek te veranderen, veranderen we de maatschappelijke norm voor wat wel en niet aanvaardbaar is. Als we daarin slagen, zou 2023 zomaar het jaar van de grote ommezwaai kunnen worden.

De vertrolling van de Amerikaanse geest (Ross Douthat de Volkskrant 24 februari 2018, Opinie p. 8):
De pogingen van de Russen de verkiezingen te beïnvloeden zijn zeker aanklachten waard, maar moeten niet leiden tot achtervolgingswaanzin en hysterie, schrijft Ross Douthat.
De fixatie op Rusland is, in het slechtste geval, een manier om de tweede keus te maken zonder toe te geven dat je hem hebt gemaakt, om te doen alsof je door het verpletteren van je landgenoten in werkelijkheid verraders en buitenlandse vijanden aan het bevechten bent.
De verkiezing van Trump was een plotselinge schok in een langdurig conflict. Maar het doet ons geen goed ons in te beelden dat de echte dreun van buiten onze grenzen kwam, terwijl het in werkelijkheid een uniek verhit moment was in onze eigen koude burgeroorlog.

Jaak Panksepp Affective neuroscience of the emotional Brain Mind: %evolutionary perspectives and implications for understanding depression
Cross-species affective neuroscience studies confirm that Jaak Panksepp Affective neuroscience of the emotional Brain Mind: evolutionary perspectives andimplications for understanding depression |primary-process emotional feelings]] are organized within primitive subcortical regions of the brain that are anatomically, neurochemically, and functionally homologous in all mammals that have been studied. Emotional feelings (affects) are intrinsic values that inform animals how they are faring in the quest to survive. The various positive affects indicate that animals are returning to "comfort zones" that support survival, and negative affects reflect "discomfort zones" that indicate that animals are in situations that may impair survival. They are ancestral tools for living--evolutionary memories of such importance that they were coded into the genome in rough form (as primary brain processes), which are refined by basic learning mechanisms (secondary processes) as well as by higher-order cognitions/thoughts (tertiary processes). To understand why depression feels horrible, we must fathom the affective infrastructure of the mammalian brain. Advances in our understanding of the nature of primary-process emotional affects can promote the development of better preclinical models of psychiatric disorders and thereby also allow clinicians new and useful ways to understand the foundational aspects of their clients' problems. These networks are of clear importance for understanding psychiatric disorders and advancing psychiatric practice.

Het rapport 'E i V' wil aantonen dat de holos-beschaving gecreëerd kan worden door de absolute waarheid, de éne werkelijkheid als vast referentiepunt te kiezen. De bij het thema gebroken symmetrie besproken debacle’s vloeien uit de Wet van Karma, de Wet van Zaaien en Oogsten voort. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig. Het artikel De Ware en de Valse vriend van het volk in Opinio 15 – 21 februari 2008 spreekt voor zich. Kinderen hebben blijkbaar nog wel de tegenwoordigheid van geest wanneer ze voor knettergek worden uitgescholden te zeggen: 'Wat je zegt ben je lekker zelf'.

Sinds het verschijnen van het eerste rapport Grenzen aan de groei in 1972 van de Club van Rome heeft, de vermaarde Hongaarse wetenschapsfilosoof Ervin Laszlo een groot aantal boeken geschreven, om een duurzame samenleving te bevorderen. We zijn het zelf, die op aarde de golfbewegingen, schommelingen veroorzaken. Het balansmechanisme maakt het mogelijk de tegenstellingen te reguleren. Voor karma geldt geen puntensysteem zoals Fred Neerhoff en David Bakker in Civis Mundi Digitaal #85 juni 2019) stellen, maar de Gulden regel: Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander.

Om het evenwicht te herstellen beoogt de theosofie aan de hand van de paramita's, DE NIEUWE TIEN GEBODEN - gedragsregels voor de moderne tijd tegenwicht te bieden. In de Stem van de Stilte licht H.P. Blavatsky de paramita’s toe.

Het boek Intellectuele passie van Procee geeft net als het rapport ‘E i V’ een nieuw perspectief op een oud vraagstuk. Primair gaat het om de kwaliteit van het recept, de Nieuwe levensrichting, het AOS-concept, BON, het Vierde Model of het Nieuwe Denken. Het rapport ‘E i V’ beoogt net als deze 'probleemgestuurde' modellen probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. We zitten in ons eigen wereldbeeld gevangen. Het outside the box-denken dient meer centraal te staan.

Bij de geboorte gaan we van insider naar outsider, van ‘innerlijke naar uiterlijke mens’. In de theosofie gaat het om de ommekeer, de zogenaamde 2e geboorte* van ‘uiterlijke mens naar innerlijke mens’, de hoofdroute, een nieuw gezichtspunt (paradigma), met de opzet om weer met de oerbron in verbinding te komen. Gedurende ons leven op aarde ligt het bewustzijn op de grens tussen ‘innerlijke en uiterlijke mens’.
*) De tweemaalgeborene (dvija) komt uitgebreid in de Anugita (p. 117 noot 20 definitie) van Kashinath Trimbak Telang ter sprake.

In plaats van dat we de systemen steeds complexer en ondoorzichtiger maken moeten we terug naar wat al in 1973 door de econoom E.F. Schumacher in zijn boek ‘Small is Beautiful’ is aangegeven. Met de manifestatie “Klaar om te wenden?” is met het uitwerken van een strategie een begin gemaakt. Helaas moeten we constateren dat bij veel politici het kwartje nog niet is gevallen. Bij de VVD en D66 is dat veel minder het geval, niet omdat ze geen behoefte hebben aan eufemismen om hun politiek aan de man te brengen, maar omdat hun achterban doorgaans niet afhankelijk is van sociale voorzieningen en daarom de voorkeur geeft aan een 'fiscaal vriendelijk gezicht' boven een 'sociaal gezicht'.
Mensenrechten zijn mooi, maar houd ze even voor je als er orders kunnen worden geboekt. Als het erop aan komt wint de koopman het altijd van de dominee.
Op de markt behoedt de dominee de koopman voor al te lomp eigenbelang en de koopman de dominee voor slecht begrepen moralisme.
De liberale sociaal-filosoof John Rawls zegt dat ook en voegt er aan toe dat gerechtigheid het belangrijkste principe van een samenleving is.

Henk Procee boek Intellectuele passies - Academische vorming voor kenners
Hoofdstuk 2. Waarnemen (p. 48):
Wat Francis Bacon duidelijk maakt is wat iedere toneelspeler ook heeft ervaren: acteren vraagt net als waarnemen “doen en laten”, “activiteit en passiviteit” en dat is een goed evenwicht. Daarbij vraagt passiviteit veel meer dan op het eerste gezicht lijkt. Het kost namelijk veel oefening om op het toneel naturel te kunnen zwijgen. Dat is de ene kant van de medaille. De andere kant is de actieve: hoe er al handelend een performance neergezet wordt.

Omdat, zegt de Toelichting, dit de eerste natuurwet is en omdat de Natuur in al haar manifestaties meetkundig te werk gaat. Er is – niet alleen in de oerstof, maar ook in de gemanifesteerde stof van ons gebied van verschijnselen – een inherente wet (Law of One), met behulp waarvan de Natuur haar meetkundige vormen en later ook haar samengestelde elementen met elkaar in verband brengt, en waarin geen plaats is voor ongeluk of toeval. Het is een grondwet van het occultisme, dat er in de Natuur geen rust of ophouden van beweging voorkomt9.
9) De kennis van deze wet stelt de arhat in staat – en helpt hem – zijn siddhi’s of verschillende verschijnselen tot stand te brengen, zoals het laten uiteenvallen van de stof en het overbrengen van voorwerpen van de ene plaats naar de andere.
Het lijkt er op dat de aanhangers van de evolutietheorie voor het Higgsdeeltje gaan en de mensen met een spirituele inslag voor het spanningsveld tussen twee polen, de reciprociteit. In supersymmetrie heeft ieder elementair deeltje een zogenaamde supersymmetrische partner.
Naar men aanneemt spelen spiegelneuronen (spiegelsymmetrie) een rol bij het begrijpen en interpreteren van de acties van anderen en het leren van nieuwe vaardigheden door imitatie. De evolutionaire kringloop en bewustzijnsevolutie staan niet los van elkaar, maar correleren met elkaar.

Sven Kockelmann, Twan Huys, Matthijs van Nieuwkerk en Coen Verbraak laten in hun interviews zien hoe het mogelijk is de waarheid van de supersymmetrie in het universum (twee in één) dichter te benaderen.
In het interview van Sven Kockelmann met Jan Marijnissen zegt Marijnissen dat 10% van de armste Nederlanders er 30% op achteruit is gegaan. Het neoliberalisme loopt volgens Marijnissen op zijn laatste benen. De SP haalde bij de verkiezingen in 2006 25 zetels. Marijnissen stelt dat Max Verhagen en Jacques Tichelaar al voor de formatie in 2006 hadden afgesproken de SP uit de macht te weren. Het was dus niet zoals Wouter Bos zei dat de SP niet wilde. Volgens Marijnissen had Wouter Bos bij de formatie tegen Balkenende moeten zeggen dat de PvdA zonder de SP niet meedoet.
Twan Huys ontvangt Usain Bolt (College tour 16 oktober 2022, NPO2):
Niemand liep ooit sneller dan de Jamaicaanse sprintlegende. Op drie opeenvolgende Olympische Spelen won hij een gouden medaille. Na een indrukwekkende sportcarrière zet hij zich nu in voor kansarme jongeren wereldwijd.
Matthijs van Nieuwkerk Nederland is vol 16 oktober 2022, NPO1):
De bevolking in Nederland blijft maar groeien. Honderd jaar geleden leefden er zeven miljoen mensen in ons land, inmiddels is dat aantal meer dan verdubbeld naar zeventien miljoen. Ook de komende decennia wordt een sterke groei verwacht, voornamelijk door migratie en een stijgende levensduur. De ruimte in Nederland wordt schaarser en er is een enorme woningnood, terwijl tegelijkertijd het aantal vacatures in ons land zo hard toeneemt, dat alleen arbeidsmigranten een uitweg lijken te kunnen bieden.
In Over Leven praat Coen Verbraak met uiteenlopende gasten als  cabaretier Jochem Myjer, culinair schrijver Nadia Zerouali, astronaut André Kuipers, vliegramp overlevende Edu Nandlal en actrice Margôt Ros over wat het leven -ondanks alles- de moeite waard maakt.
Verder praten?
Op 9, 16 en 23 oktober wordt in het ARTIS-Groote Museum met verschillende gasten doorgepraat (NPO2).

Profiel Wang Huning
De geheime keizer van China (Jan van der Putten De Groene Amsterdammer, p. 40- 44):
Op het komende partijcongres wordt Xi Jinping gezalfd tot keizer van China. De intellectueel Wang Huning is de ideoloog achter zijn troon. Hij is de bedenker van Xi’s ‘Chinese Droom’, die op een nachtmerrie dreigt uit te lopen.
Voor Confucius is harmonie het hoogste sociale ideaal. Om dat te bereiken moet iedereen zijn plicht doen, zijn plaats kennen en zijn meerderen – de vorst, gezagsdragers, leraren, zijn vader, zijn oudere broer of vriend, alle ouderen – gehoorzamen en respecteren. Een prima model dus voor een hiërarchisch instituut als de Communistische Partij. Wang Huning versmolt confucianisme en communisme en werd een reïncarnatie van de confuciaanse intellectueel aan het keizerlijke hof.

China’s nieuwe covidtaal: lockdown wordt ‘stille periode’ (Leen Vervaeke de Volkskrant 1 augustus 2022):
De covidterminologie wordt niet centraal bedacht, zeggen experts, maar komt voort uit een proces binnen de hele partij. ‘Er is niet één overheidsdepartement dat deze woorden bedenkt’, zegt Bandurski. ‘Sommige termen komen uit de spreektaal, andere worden bedacht door lokale leiders. Ze worden opgepikt door staatsmedia, en daarna gelegitimeerd op het hoogste niveau, onder de acolieten van Xi Jinping. Aan de top staat Wang Huning van het Centrale Propaganda Departement.’

Het geheime wapen van Xi (Leen Vervaeke Groene Amsterdammer 22 maart 2018 p. 16-17):
Sinds deze maand is vice-president Wang Qishan na president Xi de machtigste man van China. De in het binnenland gevreesde corruptiebestrijder gaat nu de relaties met het buitenland beheren.
Maar met Wang krijgen de Amerikanen ook een ideologische rivaal voor zich, die zijn overtuigingen niet onder stoelen of banken zal steken.
Daar kan Hank Paulson, de Amerikaanse minister van Financiën van 2006 tot 2009, die tijdens van de kredietcrisis uitgebreid met Wang onderhandelde, over meepraten. In zijn boek Dealing with China beschrijft hij een bijzonder veelzeggend gesprek. ‘Je was mijn leraar’, zei Wang midden in een vergadering, met zijn typische vrijpostigheid, aldus Paulsons boek. ‘Maar kijk naar jullie systeem, Hank. We zijn niet zeker of we nog van jullie moeten blijven leren.’

De digitale wereld is niet alleen maar eng (Kustaw Bessems de Volkskrant 1 oktober 2022, Opinie p. 22-25):
Informaticus Sennay Ghebreab is ervan overtuigd dat kunstmatige intelligentie de samenleving vooruit kan helpen. Wel moeten we ons er meer in verdiepen, vindt hij. ‘Wie niet digitaal geletterd is, dreigt straks te worden uitgesloten en onderdrukt.’
Ghebreabs ouders zaten in het Eritrees verzet en vluchtten met hem en twee zussen naar Nederland toen hij 6 jaar oud was. Dat hij zich daarover had uitgesproken, was niet zonder gevaar geweest.
Inmiddels heeft Ghebreab gemerkt dat praten over AI (kunstmatige intelligentie) met heel wat minder druk gepaard gaat. En dingen herhalen vindt hij niet zo erg meer: ‘Door uitleg aan anderen te geven kom ik zelf ook tot nieuwe inzichten.’ Daarbij is zijn drijfveer om ons te onderwijzen over kunstmatige intelligentie (AI) en algoritmen niet wezenlijk anders dan toen hij zich uitsprak tegen de Eritrese dictatuur.

In de wereld draait het om het vraagstuk van Leraar en Leerling, de ‘oplossing’ van de leugenaarsparadox. Mozes, Socrates, Plato, Aristoteles, Pythagoras, Jezus, Boeddha, Mohammed, Bahá'u'lláh, Friedrich Nietzsche, Douglas Hofstadter, Peter Sloterdijk, Hans Clevers, Robbert Dijkgraaf, Hans Achterhuis, Henk Procee, Ad Verbrugge en Pim van Lommel zijn wetenschappers, die het probleem van het ego onderkennen, maar wel op elkaars inzichten voortbouwen. Ook een zeer grote verscheidenheid kunstenaars en cabaretiers brengt in hun werk de immateriële wereld tot uitdrukking. Maar te veel politici prevaleren dwaasheid boven wijsheid.

Net als de Bhagavad Gita beschrijft De Stem van de Stilte een dialoog tussen Leraar en Leerling. Volgens de esoterie is de relatie tussen Goed en Kwaad, Yin en Yang (Hoofdstuk 3 - Bijlage Tetrade en Hoofdstuk 5.3 thema het Zelf) een kosmisch gegeven. Er mag niet worden verwacht dat een quantumcomputer dit mechanisme van de de contradictio in terminis zal kraken. Frank Ankersmit heeft gelijk het gaat om de beeldvorming van politici. Esoterie, hermetica en de natuurfilosofie sluiten nauw op elkaar aan. (Hoofdstuk 11, vers 32: '''Ik ben de tijd, de grote vernietiger van de wereld, etc.)

Oude wijsheid voor een nieuw tijdperk: theosofische vertalingen van hindoegeschriften (Michael Gomes Theosofia maart 2022):
41: Theosofische weergaven van de Gita zijn leerzaam vanwege het interpretatieniveau dat ze bieden. Op een gegeven moment, overweldigd door wat Krishna hem onthult, probeert Arjuna diens goddelijke aard te begrijpen. In Smythe’s uitgave antwoordt Krishna (11.32): Ik ben de Tijd, vernietiger van de werelden die rijp zijn geworden voor de dood, Judge vertaalt: Ik ben de rijpe tijd, kom hier voor de vernietiging van deze schepselen, terwijl Besant heeft: De tijd ben ik, ik maak de wereld woest en ledig, gemanifesteerd op aarde om de mensheid te doden. Vergelijk een nieuwere vertaling door Ravi Ravindra, gepubliceerd in 2017: Ik ben de Tijd, de Vernietiger van werelden, ik verschijn hier met de wil om de naties te vernietigen.
44: De verspreiding van de Gita in de hedendaagse samenleving blijkt uit de woorden van J. Robert Oppenheimer, de Amerikaanse natuurkundige die bekend staat als ‘de vader van de atoombom’. Hij vertelt dat toen hij getuige was van de eerste atoomontploffing, Krishna’s woorden van de Gita bij hem opkwamen: Nu ben ik de Dood geworden, de Vernietiger van Werelden. Dit oude hindoegeschrift had een nieuwe context gevonden en was echt een nieuw tijdperk ingegaan.

De crises die we nu meemaken zijn niet nieuw. Dit geldt ook voor de Nieuwe levensrichting, die Spinoza aanreikt. Millennia geleden was de oplossingsrichting bij rabbi Shimon bar Yochai al bekend. Martin Buber vertaalt Thora met WEISUNG dat wil zeggen richtingaanwijzer. In het onderzoeksrapport 'E i V' staan de vrijemarktfundamentalisten in het Westen lijnrecht tegenover de moslimfundamentalisten in het Oosten. In de systeemleer staat de ‘4’ voor het terugkoppelingsmechanisme, dat op de invoer, de verwerking en de uitvoer volgt. De hemelse ‘1 2 3’ ontstaat wanneer de aardse ‘4’, het terugkoppelingsmechanisme harmonie creëert. Dit terugkoppelingsmechanisme heeft op de levenskunst, de zin van het leven betrekking. Een tipje van de sluier wordt opgelicht. De driehoek van Pythagoras is nog steeds actueel. Het ultieme ordeningsprincipe, de negentropie is al millennia bekend.

Het zal duidelijk zijn dat Marjolein Moorman de leraar is en dat Frans Timmermans nog steeds moeite heeft om het geloof in Sinterklaas Milton Friedman los te laten. Bij de instantbevredigingspolitiek van ophef en vertier past geen klimaatcrisis met dode giraffen (Marcia Luyten de Volkskrant 13 april 2022 p. 29):
Douchen
Nu met de oorlog in Oekraïne energieprijzen stijgen, vraagt het kabinet Nederlanders korter te douchen en de thermostaat lager te zetten. Alle IPCC-rapporten werden vóór publicatie door alle aangesloten regeringen gelezen en geaccordeerd, ook door de Nederlandse. Nooit kwam de oproep radicaal te bezuinigen op fossiele brandstoffen. En dus bereikte Nederland gisteren, op 12 april, zijn Earth Overshoot Day: dat betekent we in een kwart jaar alle grondstoffen en milieuruimte hebben verbruikt waarop we eerlijkheidshalve in 2022 recht hebben.

Sophie in 't Veld heeft gelijk wanneer zij stelt: Europa kan de uitdagingen van de 21ste eeuw alleen aan als de EU afspraken kan afdwingen. De vraag is dan in hoeverre zal het de EU lukken om bijvoorbeeld Oekraïne (Volkskrant 13 september 2017) tot de orde te roepen? Jeroen Dijsselbloem (Buitenhof 16 oktober 2010) heeft gelijk wanneer hij zegt: men voelde zich meer verbonden met publieke instellingen als scholen en ziekenhuizen. “We hebben het zo georganiseerd dat die instituties van ons vervreemd zijn”.

Het is het Boeddhisme dat voor het gedachte-experiment een oplossing biedt, namelijk ‘Boeddhisten ontkennen de schepping en kunnen zich geen schepper voorstellen.’ Bram Moerland: Gnosis en Christusbewustzijn Wij hebben als mens twee naturen.
Er is hier een grote verwantschap met het boeddhistische begrip 'boeddha-natuur'. Elk mens, alle wezens en alle dingen hebben boeddhanatuur, leert het boeddhisme. Het spirituele pad van het boeddhisme heeft als doel het bewustzijn van de individuele mens te verenigen met zijn eigen boeddha-natuur, die tegelijk ook de boeddha-natuur is van de ganse werkelijkheid.
Precies zoals in het boeddhisme wordt verteld dat een mens die de boeddha-natuur in zichzelf heeft gerealiseerd, tegelijkertijd ook de innerlijke vereniging met de boeddha-natuur van de ganse werkelijkheid zal ervaren, zo leert de gnostiek dat kennis van het zelf tegelijkertijd ook kennis van het Al is: Wie zichzelf kent, kent het Al.

Zou u van de ziel, d.w.z. de menselijke denkende ziel, of wat u de ego noemt — willen zeggen dat ze materie is?
Th: Niet materie, maar zeker wel substantie; het woord ”materie”, mits voorafgegaan door het adjectief oorspronkelijke, behoeft echter niet te worden vermeden. Die materie bestaat eeuwig te zamen met geest, zeggen wij, en is niet onze zichtbare, tastbare, deelbare materie, maar haar meest verfijnde vorm. Zuivere geest is slechts één stap verwijderd van niet-geest of het volstrekte al. Als u niet aanneemt dat de mens uit deze oorspronkelijke geest-materie werd ontwikkeld en een regelmatig opklimmende reeks ”beginselen” vertegenwoordigt, van meta-geest tot de grofste stof, hoe kunnen wij er dan ooit toe komen de innerlijke mens als onsterfelijk te beschouwen, en tegelijkertijd als een geestelijk wezen en een sterfelijk mens?

In de kern hangt 'Vrijheid en Ongelijkheid' met Rechtvaardigheid samen en heeft op tegenstellingen, tegendelen, het balansmechanisme betrekking, these antithese en synthese, dat zowel micro als macro van toepassing is. Maar dit was al door Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita onderkend. Prof. J.E. Stok wijst in zijn lezing op 30 november 1952 op virya, de vijfde sleutel van het balansmechanisme.

Al millennia is er een controverse tussen wetenschappers , lees probleem van het ego over het ontstaan van leven, Het Zijn en het Niet-Zijn, het ‘To be, or not to be’ van William Shakespeares, de absolute geest volgens George Friedrich Wilhelm Hegel en de algeest van Freek van Leeuwen. In zijn roman Chronicles from the Land of the Happiest People on Earth belicht Wole Soyinka negatieve aspecten, die met het occultisme in verband worden gebracht. Andere voorbeelden zijn voodoo en zwarte magie.
In de kern gaan al de boeken van Ian Buruma over het thema verlossing. Ian Buruma belicht de vluchtelingenproblematiek in zijn boeken vanuit een universeel perspectief. VKK-priester professor J.E. Stok werkt in zijn voordrachten het thema verlossing, dat de mens ‘tegelijkertijd zowel offeraar als slachtoffer is’ ('heer en slaaf' van Nietzsche) uit. 'Heer en slaaf' zijn in een relatie niet gelijk maar complementair en kunnen worden gebruikt, zijn een metafoor, net als 'Mannelijk en Vrouwelijk' om de aard van de menselijke natuur tot uitdrukking te brengen.

Om de ‘theorie van alles’, het hermetisch axioma, de verbindende patronen (merkwaardige lus) van de Kosmos te verklaren past Ken Wilber de filosofie van Arthur Koestler toe. Arthur Koestler bedacht de term ‘holon’ voor een entiteit die een geheel is en tegelijkertijd een deel van een ander geheel ('Monade + Duade', de twee in één).

Zowel de kosmische principes, die Jude Currivan in haar boek Het 8e Chakra (hoofdstuk 4) beschrijft, als de wetten van Marja de Vries in haar boek De Hele Olifant in Beeld, en de zeven Sleutelprincipes, die door Fred Matser in zijn boek Net als jij ben ik EEN VAN DE MILJARDEN expressies van de schepping op deze aarde (p. 208/209) voor persoonlijke en planetaire transformatie heeft geformuleerd, het boek Het heilige pad van de leider van Avani van Leeuwe, de wetmatigheden die Geoffrey Barborka in zijn boek Het Goddelijk Plan onderkent en de 8 onwrikbare ideeën (Volkskrant 22 juni 2013 katern Vonk) van de econoom Lant Pritchett sluiten op elkaar aan. Deze wetmatigheden worden ook door de Zeven wijsheidssleutel tot uitdrukking gebracht.

Volgens de filosoof Charles Taylor: (Hermeneutische cirkel) is het probleem van vandaag vooral dat er geen gemeenschappelijke horizon of raamwerk is van waaruit morele ervaringen kunnen worden geduid. Charles Taylor wordt algemeen erkend als een autoriteit op zijn gebied; dat van de mens, zijn taal, cultuur, en samenleving (Mens en maatschappij.) De waarde van authenticiteit staat in zijn denken centraal. Christina von Dreien laat met haar visioenen zien dat het oeuvre van H.P. Blavatsky nog hoogst actueel is.

De controverse tussen wetenschappers hangt met hun referentiekader samen. De mensheid houdt zich al millennia bezig om de kloof tussen probleem en oplossing te verkleinen. Primair draait het om vanuit welk perspectief (perception management), welke levensbeschouwing naar een vraagstuk wordt gekeken. Voor de commissie-de Wit heeft Wim Kok laten zien dat het vraagstuk van de dubbele petten (Nieuwe Testament: Niemand twee heren kan dienen) minder eenvoudig ligt dan veelal wordt gedacht. Het probleem hangt ook samen met het vernieuwde beginselprogramma van de PvdA, dat in 2005 onder leiding van Wouter Bos tot stand is gekomen. Dit programma houdt geen rekening met het boek De utopie van de vrije markt van Hans Achterhuis. De controverse tussen wetenschappers, lees de mens maakt het mogelijk de waarheid een stapje dichterbij te brengen.

De op – en neergaande lijn in de conjunctuurbeweging wordt vanuit het psychologische ('Psyche en Logos') gezichtspunt met behulp van het zelfbewustzijn, de zelfreferentie verklaard. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. Door het cliëntelisme ('ondernemende' bestuurscultuur), de te nauwe verstrengeling tussen overheid, lees politici en bedrijfsleven en het mismanagement dat daardoor is ontstaan, is er decennia lang een feestje gebouwd. De wederkerigheid, de rekening van dit feestje wordt nu, met als camouflage de zogenaamde participatiesamenleving, aan de burger gepresenteerd.

Het leerproces op aarde was al bekend bij Socrates en Plato, maar ook al bij Zarathoustra en Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita (Tegenstellingen, 5D-concept en Ethisch reveil). Zonder te streven naar waarheid en rechtvaardigheid is een duurzame vrede niet mogelijk. Dus door waarheid en rechtvaardigheid centraal te plaatsen is een betere risicobeheersing mogelijk. De Bhagavad Gita beschrijft al hoe we onze hartstochten kunnen beheersen, de contouren van de unificatietheorie. Of met andere woorden de Bhagavad Gita laat al zien dat, de ‘Grondtoon van de waarheid’, de verborgen 5e dimensie, die aan de schepping, de Éne werkelijkheid ten grondslag ligt al millennia bekend is. Om in het universum de Éne werkelijkheid te illustreren wordt van de Hoofdroute gebruik gemaakt.

Het is wenselijk de krachten, die aan de aanslag op 11 september 2001 op het World Trade Center ten grondslag hebben gelegen diepgaander te onderzoeken. Of met andere woorden welke zogenaamde denktanks, die de maatschappelijke randvoorwaarden van de aarde creëren trekken in de informele wereld aan de touwtjes? Jaas van der Meer noemt in zijn boek De kosmische aard van onze werkelijkheid onder andere het Military–industrial complex, de Bilderberggroep, Multinationale ondernemingen, de Trilaterale Commissie, de Counsel on Foreign Relations, Skulls and Bones, de Bohemian club, Geheime diensten en de Illuminatie.

Levenskunst & Levensgeluk XI: Een Rad van interculturele levenskunst! (Heidi Muijen Civis Mundi Digitaal #56 maart 2018):
Inleiding
Dit Rad schetst verschillende elementaire wegen van wijsheid naar een transculturele ofwel elementaire grondhouding van openheid en verbinding. Het Rad draait rond een spil van medemenselijkheid en onbaatzuchtige liefde, de quintessence, de liefdevolle bereidheid tot ontmoeting en dialoog. Die spil lijkt me het hart te vormen van diverse wijsheidstradities met rituele praktijken (van yoga, gebedsvormen, sjamanisme, meditatie en mindfulness). Alsook van vormen van deugdethiek, steeds met een couleur locale van de betreffende cultuur en tijd.
Een Derde Weg tussen mythische verbeelding en rationalisme
Zo staat in veel Griekse mythen te lezen dat mensen door goden gestraft worden voor hun (te) vrijmoedige daden, bijvoorbeeld in de Oedipus mythe en in de verhalen over Arachna en Tantalus. Vanuit een levenskunstig perspectief is dit mythische motief van goddelijke (morele) bestraffing te begrijpen als verwijzend naar de levensvraag hoe goed om te gaan met mentale en morele kaders. Hoe te laveren tussen de goddelijke vrijheid zichzelf de morele wet te stellen (auto-nomos) en een mentale staat van gevangenschap waarin men zich door anderen de les laat lezen? Nietzsche betoogt als cultuurcriticus dat christelijke dogma’s, zoals de erfzonde en de dogmatische uitleg van de leer der naastenliefde, de mens klein maakt.

Een angst- en afrekencultuur ontstaat door politieke tactieken zoals ‘verdeel en heers’, met machtsvertoon instellen van een uniforme orde, afstraffen van afwijkingen van de norm en het unieke, onderdrukking van spontaniteit en eigenheid. Teneinde normalisering en disciplinering in organiseren te doorkruisen is het nodig te schuren, schooieren en knutselen (Coenen, 2009) en zaken met humor te beschouwen. Pas wanneer mensen speling genereren in de systeemwereld van organiseren krijgt interculturele levenskunst een kans als voedingsbodem voor het vinden van collectieve dromen en gedeelde waarden, die deelbelangen overstijgen. Levenskunst in organisaties (Brohm & Muijen, 2010) schept en vraagt ruimte voor werkplezier en vriendschap, voor morele motieven en gemeenschapszin in werkcontexten. Des te sterker is het voor het ontwikkelen van een mondiaal bewustzijn noodzakelijk reactieve ketens te doorbreken en inter-esse –uitnodigende tussenruimten – te stichten, waarin een cultuur van vertrouwen en compassie kan groeien.

Voor de theosofie geldt de Bhagavad Gita, het boek van de “kennis van vereniging”, om schijnbare tegenstellingen, de eenheid der tegendelen, de twee in één (paren van tegenstellingen) te verenigen. Maar vindt dat het Boeddhisme de dynamiek tussen mens en kosmos, 'Antropogenese (Hominisatie) en Kosmogenese' ('Mensbeeld en Wereldbeeld', 'Microkosmos en Macrokosmos', 'Binnenwereld en Buitenwereld', 'Open–closed' political spectrum) nog beter naar voren brengt.

Krishna zegt in de Bhagavad Gita (hoofdstuk 4 sloka’s 7 en 8, tekst René Meijer):
(7) O zoon der Veelen, waar en wanneer er ook maar een afname is van de rechtschapenheid en het onrecht overweegt, manifesteer ik mezelf op dat moment. (8) Opdat zij die dorsten naar de waarheid een leven mogen hebben en de onverlaten een halt wordt toegeroepen, verschijn ik generatie na generatie ten tonele met de bedoeling de weg van de menselijke principes van de waarheid, de zuiverheid, de boete en het geweldloze mededogen opnieuw te vestigen.

Caroline de Westenholz Heliogabalus en de Vlam van de Lust (Deel V):
Het verhaalt van een geheime esoterische doctrine die zou zijn overgeleverd door een reeks van Grote Ingewijden door de eeuwen heen: Rama, Krishna, Hermes, Mozes, Orpheus, Pythagoras, Plato en Jezus. Het concept is echter het bekendst gebleven door de activiteiten van mevrouw Blavatsky, wier theosofie of ‘goddelijke wijsheid’ immers op hetzelfde principe is gebaseerd.

De echte innovaties vinden op het snijvlak tussen disciplines plaats. De moraal van het verhaal wordt op het snijvlak van individu en collectief manifest. Vijand denken plaatst vaak superieur tegenover inferieur. Je wordt niet superieur door de ander als inferieur te zien. Het probleem is dat de meeste politici een heilig geloof hebben in het marktmechanisme, zich op de materiële kant van de medaille focussen en hun verantwoordelijkheid aan de markt hebben overgedragen. De keerzijde, het rentmeesterschap is vrijwel uit zicht verdwenen. Het is als met de derde weg van Tony Blair en Ronald Plasterk, die diametraal staat tegenover de moraal van het verhaal, de gezonde zelfreflectie, het Ken uzelve in het rapport ‘E i V’.

Voetnoot Spektakel (Arnon Grunberg Volkskrant 17 februari 2017):
Een hoogleraar literatuurwetenschap besprak wat hij zijn eerstejaars studenten vertelt; waarom democratie theatraal is, en waarom de dictatuur gebruikmaakt van het spektakel.
Uitwisseling van argumenten draait altijd ook om de schoonheid en effectiviteit van argumenten; zoals de koopman op de markt theatraal is, zo is de democratie theatraal.
Democratie is, vermoed ik, ironisch, omdat de mogelijkheid dat men niet helemaal gelijk heeft nooit volledig verworpen kan worden.
Het totalitaire systeem gedijt bij het spektakel, waar ironie en compromis aartsvijanden zijn.
De keuze gaat tussen theater en spektakel.
De verkiezingscampagne van Trump en zijn eerste weken als president hebben laten zien hoe het spektakel werkt. De tweets van zijn Nederlandse tegenhanger - die geen noemenswaardige hoeveelheid onroerend goed bezit, maar ook verslaafd is aan Twitter - zijn eveneens een voorbeeld van het spektakel.
Het spektakel wil uiteindelijk slechts zijn eigen ondergang, en zoveel mogelijk mensen meeslepen in die ondergang uiteraard.

Het Oosten past al heel lang het gezichtspunt van Ylva Poelman (Trouw 9 juli 2021) toe. Voor auteurs in het Westen is het nog niet zo eenvoudig het klassieke meesterwerk uit India, de Bhagavat Gita te overtreffen. The Aquarian Gospel of Jesus the Christ (Het Aquarius Evangelie van Jezus Christus) van Levi H. Dowling biedt een zeer boeiend alternatief.

Hillary Clinton heeft met haar uitspraak 'Ik ben de laatste tussen jullie en de apocalyps' (de Volkskrant 16 oktober 2016) in zoverre gelijk dat door Trump c.s. de chaos in de wereld wordt versterkt. Het verkiezingsteam van Donald Trump heeft alles uit de kast gehaald om de publieke opinie te manipuleren. Net als George Bush schiet hij daarmee in eigen voet. Sheila Sitalsing heeft gelijk de oppertrol in het Witte Huis heeft de weg gewezen. Het oude vraagstuk dat Jan Zijderveld aanhaalt dat de taart alleen eerlijker kan worden verdeeld wanneer de economie groeit is een gotspe. Globalisering van kapitaalmarkten heeft niet geleid tot een verbetering van de risicodiversificatie van kapitaalverschaffers (L. Bovenberg en C.N. Teulings hebben met hun CPB Discussion Paper Rhineland exit ongelijk gekregen).

Het beleid van Georg W. Bush is gebaseerd geweest op het principe van ‘wie niet voor ons is, is tegen ons’. De regering Bush verdeelt de wereld in vrienden en mensen die geen vrienden zijn van Amerika. Door een conflict al vanuit de zwart-wit, 'of-of' optiek te benaderen kom je niet dichter bij een oplossing. Te vaak hoor je de doctrine ‘Wat goed is voor Amerika is goed voor de rest van de wereld’. Amerika is bevangen door de ‘as van het kwaad’ en schiet daarmee in de eigen voet. Machteloosheid komt naar voren door de angst voor het gevaar van massavernietigingswapens in Irak, die achteraf nog steeds niet zijn gevonden. Opnieuw blijkt dat de angst voor gevaar gevaarlijker is dan het gevaar zelf.

Volledige synthese (Bevrijding) drukt volmaaktheid uit. Het Christendom spreekt over de wijsheid voor de volmaakten, het Boeddhisme heeft het over volmaakte geestelijke gezondheid, het Taoïsme over spirituele volmaaktheid en de Islam spreekt over de volmaakte mens. De onvolmaaktheid van de mens op aarde staat in contrast (nous) met de volmaaktheid van God in de hemel. We kunnen ook zeggen de schijntegenstellingen op aarde staan tegenover de harmonie in de hemel of de imperfecte mens staat tegenover de perfectie in de natuur.
Het brengt de éne eeuwige en absolute waarheid tot uitdrukking. De aardse ziel staat tegenover de hemelse geest, het innerlijke bewustzijn tegenover het non-lokale universele bewustzijn, het Akasha-veld.

Er is slechts één Leven en Wet, die door het 2e aanzicht, reciprociteit en de vijf thema's waarnemingsvermogen, onderscheidingsvermogen, zelfopoffering, helderziendheid en gelukzaligheid van het Meta-leren, tot uitdrukking wordt gebracht. Het maakt het mogelijk de waarheid van het balansmechanisme beter te begrijpen.

Of je nu theïst of atheïst bent is voor de integrale denktrant het 5Ddenkraam niet echt interessant. De evolutie komt ook volgens de atheïst Daniel C. Dennett alleen een stapje verder wanneer aan de kwaliteit van het bestaan meer aandacht wordt besteed. In een interview in de Volkskrant van 3 mei 2008 stelt Daniel C. Dennett dat we moeten aandringen op kwaliteit. Hoewel je naar echte kwaliteit altijd moet zoeken. Dat is de Wet van Sturgeon: '90 procent van alles is gelul.' Elke wetenschap heeft een onderliggende filosofie, ook al wordt over die wetenschap het tegendeel beweerd. In de woorden van Daniel Dennett: Filosofie-vrije wetenschap bestaat niet; er is hooguit wetenschap waarvan de filosofische bagage zonder nadere inspectie aan boord wordt genomen. De Nederlandse neuroloog Dick Swaab staat bij Daniel Dennett in de schurkengalerij. 'Wij zijn ons brein, zeker. Maar we zijn niet willoos aan dat brein overgeleverd.'

Aan tafel legde Philip Huff uit dat ‘de maatschappij bestaat uit allerlei aannames en ideeën over gender, identiteit, socio-economische posities, en dan kom je al snel bij seksisme, patriarchaat, racisme, klasse-identificatie’. Volgens Huff is het de taak van de kunstenaar om daar kritisch op te reflecteren en hij riep daarom op tot ‘een hoger bewustzijn van machtsstructuren in de maatschappij en dat je daar expliciet je kunst op afstemt, om wat te zeggen over wat hier en nu speelt en niet de clichés in stand te houden’. Want: ‘Als je niet met de status quo in gevecht gaat, ben je het er eigenlijk mee eens.’

Het aantrekken en afstoten, de polaire spanningsverhouding tussen het mannelijke en het vrouwelijk of de bipolaire stoornis op aarde hangt mystiek met de aantrekking en afstoting in het universum samen. Door de eeuwen heen zijn het geestelijke leiders en filosofen, in het bijzonder de mystici die voor het menselijk tekort oplossingen aanreiken. Waarop stel je in de maatschappij prijs altruïsme of egoïsme? Hoe een permanente structurele cultuurverandering te bewerkstelligen? Het ligt dan voor de hand dat in de 21e eeuw spiritualiteit en politiek weer met elkaar worden verbonden.

Door de secularisatie is er geen aandacht meer voor dichterlijke beeldtaal in de Bijbel over de balk en de splinter. Het probleem is wel dat er niets voor de verbindende verhalen in de plaats is gekomen. Mensen zijn hun morele kompas kwijt en beginnen een leegte te ervaren. De wetenschap is minder eenduidig dan vaak wordt gedacht. Dit hangt met de controverse tussen wetenschappers samen.

Steeds duidelijker wordt het dat de voorstellen, die Ervin Laszlo voor het oplossen van de wereldvraagstukken heeft aangereikt door de politiek vrijwel volledig zijn genegeerd. Dat Ervin Laszlo geen gehoor vindt hangt volgens Bernard Lietaer met het gebruik van conventioneel geld dat tot onduurzaam gedrag leidt samen. Hierbij een recensie van het boek Geld en duurzaamheid Van een falend geldsysteem naar een monetair ecosysteem van Bernard Lietaer:
Geldsysteem
Dennis Meadows, bekend van roemruchte boek Limits to Growth (1972), schrijft in zijn voorwoord dat hij lang niet heeft nagedacht over het geldsysteem. Hij nam het als een neutraal en onvermijdelijk aspect van de menselijke samenleving aan. Meadows is zeker niet de enige die zo over geld denkt. De schrijvers merken op:
“Streven naar duurzaamheid zonder ons geldsysteem te herstructureren is een naïeve benadering en is gedoemd te mislukken.”
In Geld en duurzaamheid wordt aangetoond dat conventioneel geld geen gedragsmatig en passief ruilmiddel is, maar juist leidt tot onduurzaam gedrag. Meadows zegt na het lezen van dit rapport te begrijpen dat het heersende financiële systeem op vijf manieren niet verenigbaar is met duurzaamheid:
* het veroorzaakt op- en neergaande cycli in de economie;
* het produceert kortetermijndenken;
* het vereist eindeloze groei;
* het concentreert rijkdom;
* het vernietigt sociaal kapitaal.

Politici dienen in plaats van hun verantwoordelijkheid voor de collectieve sector aan de markt uit te besteden weer zelf het stuur in handen te nemen. Om de corruptie te bestrijden werkt het door VVD'ers als Hans van Baalen aangehangen neoliberalisme, lees het pro-cyclische vrijemarktfundamentalisme contraproductief. De pieken en dalen van de conjunctuurbeweging worden daardoor alleen maar versterkt. Een anti-cyclisch beleid vlakt de pieken en dalen af en verkleint dus het verschil tussen de vette en magere jaren. Een grotere tweedeling in de maatschappij, de versobering van de verzorgingsstaat en het huidige pensioenstelsel vinden gedeeltelijk onder verantwoordelijkheid van de PvdA plaats. Macro-economisch wanbeleid, lees casinokapitalisme is een gevolg van de paradox, dat prominente PvdA politici zich aan het neoliberalisme is een links spookbeeld van Patrick van Schie hebben gecommitteerd.

De relatie van weerspiegeling die bestaat tussen individu en collectief past Pieter Waterdrinker in zijn boek Poubelle toe. In het boek Poubelle verpersoonlijkt Wessel Stols het hedendaagse Europa. Wessel Stols gaat door overmoed in het boek van Pieter Waterdrinker zijn ondergang tegemoet. Tot slot krijgt hij alle rekeningen gepresenteerd. Het vraagstuk dat Pieter Waterdrinker in zijn boek Poubelle aansnijdt hangt voor managers met overmoed, hybris en gezichtsverlies samen. Het boek Poubelle van Pieter Waterdrinker illustreert de politieke situatie in Oekraïne en staat in het onderzoeksrapport 'E i V' symbool voor hoe probleem en oplossing met elkaar samenhangen. Het zal duidelijk zijn dat het personage Wessel Stols in het boek Poubelle het optreden van Guy Verhofstadt en Hans van Baalen op het Maidan-plein tot uitdrukking brengt.

Een variant op het peterprincipe, het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen is nog steeds actueel. Mandarijnen van de keizer bevolken nu de bureaucratisch geleide ministeries. Dit wordt door het thema cultuuroverdracht onderbouwd.

Het aanzetten van de Amerikaanse geldpers, het helicoptergeld gaat ten koste van het buitenland en toont de beperkingen van de kwantitatieve parameters. Een ding is duidelijk dat het Westen onder leiding van de VS de voorkeur geeft aan het bestrijden van de as van het kwaad (de keerzijde van de medaille) uit het Oosten, het moslimfundamentalisme, boven het reguleren van het marktfundamentalisme in eigen huis. Het toont het oeroude zondebokmechanisme. De as van het kwaad bestrijden, de boodschap van Christus is de kerntaak van religies.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ onderbouwt de bredere zienswijze van H.P. Blavatsky op levenskracht. Dit betekent dat het onderzoeksterrein epigenetica van Hans Clevers (de Volkskrant 3 februari 2022 p. 4) slechts één gezichtspunt is om de evolutionaire kringloop van de mens te verklaren. Om het fenomeen mens beter te begrijpen gaat het primair om de synthese tussen de vier domeinen 'Filosofie, Religie, Wetenschap en Kunst'.

Groepsdenken heeft tot gevolg dat pas wordt opgetreden wanneer het duidelijk misloopt. Hokjesgeest, een tunnelvisie houdt in dat bestuurders marionetten van het systeem kunnen worden.

H.P. Blavatsky boek De stem van de stilte**
**) Bij elk vers in De Stem van de Stilte wordt ook naar het betreffende vers in Drie Wegen, Eén Pad verwezen (eerst de pagina/betreffende versnr.).
Fragment II De Twee Paden
30 (60/141.): Deze gewaden zijn: nirmanakaya, sambhogakaya, en dharmakaya, het meest verheven gewaad.21
(21) De ware lering is echter de volgende.
De drie lichamen, of vormen, van een boeddha zijn:
1. Nirmanakaya.
2. Sambhogakaya.
3. Dharmakaya.

De toekomst ligt in het verleden besloten (Zaaien en Oogsten). Wanneer je haat zaait zul je geen liefde oogsten. De evolutie van de mensheid (de gemanifesteerde werkelijkheid) op macroschaal, die op de psyche van de anonieme massa berust, creëert op aarde golfbewegingen (bv. Biogeochemische cyclus, Epigenetica, Conjunctuurgolf, Kondratiev-cyclus). Alles wat gebeurt, is altijd historisch. De geschiedschrijving (Akasha-kronieken) legt de macro evolutie vast. In elke cel van ons lichaam, en dat van andere levende wezens, bevindt zich een geweldig rijk archief. Het rapport ‘E i V’ behandelt het thema [Meta-leren]]. De kredietcrisis is het gevolg van de creatie van een fantasiewereld en leert dat het 'Geven en Ontvangen' volledig in onbalans is geraakt. De paradox is dat contrast de tegenstellingen op aarde zichtbaar maakt, terwijl de quintescence van het balansmechanisme, de synthese tussen 'Geestkunde - Zielkunde - Natuurkunde - Kunst', de essentie van het balansmechanisme onzichtbaar blijft.

Ramsey Nasr tegen Mark Rutte: Alleen op cultuur zet je een ork (Ramsey Nasr de Volkskrant 28 juni 2011):
U heeft een blinde vlek, meneer de premier, voor alles wat zich niet laat vangen in de netten van die vrije markt. Voor wat niet in materie valt uit te drukken en door de mazen glipt. Ook uw bewindslieden weten zich geen raad met het immateriële. Vandaar dat een VVD-minister van Volksgezondheid zonder schaamte kan stellen dat psychiatrische aandoeningen en depressies 'binnen de eigen kring uitgevogeld' moeten worden. En Stef Blok zal zich op zijn beurt afvragen waarom hij daar eigenlijk belasting voor moet betalen. Als iemand nu gewoon gehandicapt wil zijn, hoeft een andere burger daar toch niet voor op te draaien?

Fractale zelfgelijkvormigheid (‘Entropie en Negentropie’), symmetrie op elke schaal SUSY heeft op complementaire werkwoorden ‘Scheppen en Vernietigen’ (hemelse Trimurti), ‘Zaaien en Oogsten’ betrekking. Tegenover de allesdoordringende levenskracht bestaat er op aarde de degeneratie. De eenzijdige focus van politici op de marktwerking en hun functies in lobbynetwerken hebben tot gevolg dat een grotere maatschappelijke tweedeling (degeneratie, desintegratie) is ontstaan.
Illustratief voor de grotere maatschappelijke tweedeling is het boek This is London. Life and Death in the World City van Ben Judah (interview met Ben Judah Buitenhof 7 februari 2016).

De essentie, de kwintessens in het oeuvre van Teilhard de Chardin draait er om, dat liefde de sleutel tot alle eenheid is, Agapé Love versus Conditional Love is. In the New Testament, agape refers to the covenant love of God for humans, as well as the human reciprocal love of God. Agape, Greek word, given the association of "loving-kindness" or "love". Met agape wordt een door beginselen geleide of beheerste liefde bedoeld. Ze kan al dan niet genegenheid en warme gevoelens inhouden. Deze liefde richt zich op de behoeften van de ander, zoekt wat het beste voor de ander is en laat de ander de vrije keus om die liefde te beantwoorden of niet. De kwintessens van het rapport 'E i V', het Meta-leren berust op het bewustzijn van bewustzijn.

De strijd tussen de twee bekeringsgodsdiensten is op de Geestkunde en de Natuurkunde gebaseerd, met als keerzijde van de medaille, het godsdienstfundamentalisme en marktfundamentalisme. De Éne werkelijkheid heeft betrekking op de dynamische wederkerigheid (Reciprociteit), de relatie tussen 'Wat en Hoe' en 'Hoe en Wat' , 'Geest en Lichaam', Zo binnen, zo buiten en Zo boven, zo beneden van alles met alles. De schakel tussen 'Geestkunde en Natuurkunde' en 'Bewustzijn en Zelfbewustzijn', de Zielkunde, het Reflexief Bewustzijn kan met behulp van de lemniscaat, de Eeuwige wederkeer tot uitdrukking worden gebracht. Om de éne werkelijkheid te duiden maakt Ken Wilber van het "Wilber-Combs-rooster" gebruik. Volgens de telling van Pythagoras creëert de integratie van Vier Domeinen het Vijfde Domein, het Ether-paradigma.

Angela Merkel laat zien dat we niet alleen een geschiedenis, maar ook een toekomst delen (Trouw 5 mei 2021);
Dat de Duitse bondskanselier op 5 mei komt spreken, ligt allang niet meer gevoelig. De Nederlandse herdenkingscultuur is verbonden met de Europese, zegt Hanco Jürgens.
Die gezamenlijke herdenkingscultuur lag lang gevoelig. In het naoorlogse Nederland was het ondenkbaar dat een Duitse politicus een rol zou krijgen bij een oorlogsherdenking.
Europese herinneringscultuur
Zo is de Nederlandse herdenkingscultuur onlosmakelijk verboden met de Europese. “Het is goed om ons te realiseren dat we deel uitmaken van een Europese herinneringscultuur”, zegt Jürgens. Hij noemt het namenmonument dat gebouwd wordt in Amsterdam, ontworpen door de Pools-Joods-Amerikaanse architect Daniel Libeskind. Dat monument staat niet op zichzelf, maar is verbonden met monumenten in Parijs en Berlijn. “Dat is wat Merkel benadrukt: we hebben een gezamenlijke geschiedenis en we hebben ook een gezamenlijke toekomst.”

Individuatie, zelfverwerkelijking heeft op de zin van het leven, op de kennis van het zelf betrekking.

Hoe komen we los van onze conditioneringen (nurture)?
Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid, entelechie, een blauwdruk in de natuur sprake is. Volgens Jared Diamond zijn religies uitgevonden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Om de kwaliteit van de besluitvorming in organisaties te verbeteren dient niet het Angelsaksisch model, maar het Rijnlands model centraal te worden geplaatst. Er is behoefte om aan religie opnieuw inhoud te geven. Of met andere woorden het is wenselijk dat aan de bekende emotionele, mentale en lichamelijke dimensies een spirituele dimensie wordt toegevoegd.

In plaats van dat we de systemen steeds complexer en ondoorzichtiger maken moeten we terug naar wat al in 1973 door de econoom E.F. Schumacher in zijn boek ‘Small is Beautiful’ is aangegeven. Met de manifestatie “Klaar om te wenden?” is met het uitwerken van een strategie een begin gemaakt. Helaas moeten we constateren dat bij veel politici het kwartje nog niet is gevallen. Bij de VVD en D66 is dat veel minder het geval, niet omdat ze geen behoefte hebben aan eufemismen om hun politiek aan de man te brengen, maar omdat hun achterban doorgaans niet afhankelijk is van sociale voorzieningen en daarom de voorkeur geeft aan een 'fiscaal vriendelijk gezicht' boven een 'sociaal gezicht'.
Mensenrechten zijn mooi, maar houd ze even voor je als er orders kunnen worden geboekt. Als het erop aan komt wint de koopman het altijd van de dominee.
Op de markt behoedt de dominee de koopman voor al te lomp eigenbelang en de koopman de dominee voor slecht begrepen moralisme.
De liberale sociaal-filosoof John Rawls zegt dat ook en voegt er aan toe dat gerechtigheid het belangrijkste principe van een samenleving is.

Jan Terlouw ZIJ DIE NA ONS KOMEN (Eerste John Rawlslezing, 26 oktober 2012) en de ‘Sluier van onwetendheid’ (veil of ignorance)

Koo van der Wal Nieuwe vensters op de werkelijkheid contouren van een natuurfilosofie in ontwikkeling (recensie)
De auteur Harm Bart onderscheidt historisch drie natuurbeelden: het mythisch-religieuze dat vanaf de vijftiende eeuw werd verruild voor een mechanistisch natuurbeeld, dat nu echter niet langer voldoet. Op basis van hedendaagse natuurwetenschappelijke inzichten pleit de auteur voor een nieuw holistisch en relationeel natuurbeeld waarin de natuur wordt gezien als een geheel van open, complexe, niet-lineaire, niet in evenwicht verkerende, zelf-organiserende systemen. Dit boek laat zien hoe dit 'postklassieke' natuurbeeld nieuwe, niet-reductionistische perspectieven opent omtrent kwesties als de aard van het fenomeen leven, het bewustzijn, emergentie, causaliteit en finaliteit, de intrinsieke waarde van natuurlijke entiteiten, en de menselijke samenleving. Onze omgang met de natuur, zo is de stelling, wordt immers bepaald door ons natuurbeeld. Een helder en toegankelijk boek, met een duidelijke structuur. Een aanrader voor wie zich interesseert voor filosofische reflectie over de implicaties van de natuurwetenschappen voor ons wereld- en mensbeeld. Actueel door de expliciete link met discussies omtrent klimaatverandering en milieu (Dr. Taede A. Smedes)

Het probleem waar we het over hebben is dat door individualisering en secularisering het collectieve waarden - en normenpatroon is versnipperd. Iedereen gaat voor zijn eigen ‘waarheid’. Het heeft betrekking op het cultuurrelativisme– wat jij wilt, het is jouw feestje. De door de overheid breed ingevoerde marktwerking heeft het probleem, het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ ('Pad der Linkerhand’) alleen maar versterkt. Vroeger werd er door socialisten op gewezen dat de directeur het volk arm en de pastoor ze dom houdt. Nu is er ondanks de welvaart zelfs een grotere tweedeling tussen arm en rijk aan het ontstaan en wordt door de bestuurlijke elite gepredikt dat arbeidsvoorwaarden flexibeler, lees goedkoper moeten en houdt de emo-TV (algemene vertrossing) het volk dom. De door de politiek gestimuleerde marktwerking heeft een averechts effect, de 'valkuil van de schijnmarkt' opgeleverd. Voor de PvdA politici Jo Ritzen, Ronald Plasterk en Jeroen Dijsselbloem en Maria van der Hoeven van het CDA geldt penny wise pound foolish.

Het zoekraken van de menselijke maat is volgens het onderzoeksrapport 'E i V' (De Kamer onderzoekt het falen van de bureaucratie, ‘Eenhoorn’ verliest aan kracht, Samenwerking en Schrappen voor de ideale universiteit - Volkskrant 12 februari 2020) een gevolg, dat de wetenschap vrijwel geen rekening houdt, dat de mensheid deel van de evolutionaire kringloop uitmaakt. Het boek De onzichtbare Maat De archeologie van goed en kwaad (Deel van het voorwoord) van Andreas Kinneging belicht de evolutionaire kringloop vanuit hetzelfde gezichtspunt.

We beleven nu de fase van secularisatie, de overgang die op het Oude - en Nieuwe Testament volgt. Al blijven Wie zegt gij dat ik ben? (Matteüs 16-15), het verhaal over de splinter en balk (Mattheüs 7:3-5) en het bouwen van torens van Babel in de EU actueel. Het is een illusie in Europa, dat men meent de financiële crisis te kunnen oplossen door de geldpers te laten draaien. De pensioenen van onze jongeren komen daardoor stevig onder druk te staan. Maar ten opzichte van andere EU landen staat Nederland er met zijn enorme pensioenreserves er relatief gezien gunstig voor. Maar deze relatief gunstige positie wordt door demografische ontwikkelingen, lees vergrijzing en het lage geboortecijfer weer ongunstig beïnvloed.

Het unique selling point' van religies is om als mens een grotere volmaaktheid te bereiken. Door het secularisme heeft men het kind met het badwater weggespoeld. Of zoals H.P.B. Blavatsky het stelt blinde leiders van de blinden.

Het probleem dat Gerrit Manenschijn in Trouw 20 april 1996 signaleert is dat in Nederland door secularisatie de invloed van de kerken op de politiek tot vrijwel nul is gereduceerd. In het VPRO Literatuurprogamma Brommer op zee 30 januari 2022 NPO2 wordt het boek De granenrepubliek van Frank Westerman besproken. De hamvraag is nu of Frank Westerman naar aanleiding van de discussie aan zijn boek een nieuw hoofdstuk zal toevoegen.

Het falen van zowel politici als burgers hangt samen met dat ze hun eigen ‘ingesleten’ vooroordelen bevestigd willen zien. Het korte termijn denken overheerst bij politici en bedrijven. Bij marktdenken gaat het niet om collectieve, maar om deeloplossingen. Het op de korte termijn gefixeerde marktdenken bevordert de graaicultuur. Het wordt tijd om het dilemma markt versus moraal te doorbreken. Er is niets nieuws onder de zon. Door alle eeuwen heeft de ontkenning van de waarheid tot lijden en dood geleid. Het zijn in hoofdzaak de onschuldigen die van menselijk falen de prijs betalen. Zaken lopen mis wanneer in de politiek de moraal buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed.

Missiedrift in Den Haag (Aukje van Roussel De Groene Amsterdammer 21 oktober 2021 p. 11):
Het overheersende beeld dat oprijst, maakt mij teleurgesteld en kwaad. Het defensie-apparaat is te missiebelust. Het kabinet weegt te veel het internationale aanzien mee en rommelt met het informeren van het parlement. Politieke voorstanders verpakken militair optreden in het buitenland met schone praatjes, zonder voldoende kennis van land, bevolking, onderlinge stammenoorlogen en cultuur. En Nederlandse politici struikelen dan wel over dit soort missies, maar de politiek leert er niet van. Een vraag aan hen: denkt u werkelijk dat u de internationale rechtsorde met deze missiedrift een dienst bewijst?

Op weg naar glasgow De adaptieve mens Een ‘techno-fix’ voor de aarde? (Sanne Bloemink De Groene Amsterdammer 21 oktober 2021 p. 42-47):
Hoe kan de mens zich aanpassen aan een wereld die te warm is geworden? Klimaatadaptatie is hot. Maar: ‘Het is erg nonchalant om aan te nemen dat technologie ons wel gaat redden.’

Net als voor ‘Zaaien en Oogsten’ geldt voor 'Winst en Verlies' dat de kost gaat voor de baat uit.
Je moet eerst kosten maken om er later voordeel van te hebben. Spreuk geschreven door Titus Maccius Plautus (254-184 v.Chr.) uit zijn toneelstuk genaamd Asinaria. Originele tekst in het Latijn: 'Necesse est facere sumptum, qui quaerit lucrum'.

Technologie zal uiteindelijk de wereld niet redden. Internationale samenwerking om het broeikaseffect te bestrijden is vermoedelijker nog lastiger te organiseren dan een technologische doorbraak. Om de stabiliteit in een multipolaire wereld te bevorderen dient aan het meta-leren (zelf-realisatie) de hoogste prioriteit te worden gegeven.

Met het adagium ‘u vraagt, wij draaien’ (lobbyisten) van veel politici – met als gevolg de Nederland breed ingevoerde marktwerking – heeft men het paard achter de wagen gespannen. Het opportunistische ééndimensionale marktdenken staat diametraal tegenover het innovatieve interdisciplinaire denken, het zogenaamde 'cyclische denken', het evolutionaire denken en - voelen. Het maakbaarheidsgeloof van politici dat marktwerking een panacee is voor allerhande crises berust op een naïef wereldbeeld. Het klimaatdebat zit muurvast.

De levenskunst, de intuïtie van het hart zal nooit door een quantumcomputer worden gekraakt. We zullen het echt zelf moeten doen. Hoe stoppen we de zelfvernietigingsdrang, de 'waarheid' over een bonnetje van de VVD? Maar Sytse Sijbrandij CEO van GitLab laat zien dat innovatie centraal dient te staan. Het bedrijf GitLab stelt programmeurs bij grote bedrijven in staat met meerderen tegelijk aan software te werken. Met de applicatie van GitLab weten ze precies wie welke wijziging heeft aangebracht en raken ze het overzicht niet kwijt.

De miljardair mag het socialisme op de blote knietjes danken (Koen Haegens de Volkskrant 21 oktober 2021 p. 15):
Ik werd daaraan herinnerd door ’s lands allernieuwste miljardair, de 42-jarige Sytse Sijbrandij uit Hengelo. Vorige week maakte zijn bedrijf, GitLab, een succesvolle beursgang in New York. Op dat opensourceplatform maken, testen en verbeteren programmeurs samen apps en software. Dat doen ze dus zonder te concurreren. Alles wordt gratis op het internet geslingerd, geheel naar het motto van Marx: ‘Van ieder naar zijn vermogen, voor ieder naar zijn behoeften.’
De waarheid is dat veel van wat er binnen de muren van de woning gebeurt, weinig te maken heeft met ‘voor wat, hoort wat’. De rebelse antropoloog David Graeber sprak ooit van ‘baseline communism’: het onverwoestbare fundament van solidair en altruïstisch gedrag dat onder ons commerciële laklaagje verstopt zit.
Natuurlijk blijven er zat redenen om kritisch te zijn op het reëel bestaande socialisme, van goelag tot tenenkrommende propaganda. Maar het idee dat mensen enkel tot grootse prestaties in staat zijn als er een zak geld tegenover staat? Dat hoort daar toch echt niet bij.

In zijn De revolutionibus orbium coelestium (Over de omwentelingen der hemellichamen) beschrijft Copernicus drie eeuwige omwentelingen. De aarde die elke dag om haar eigen as (centrum) draait en elk jaar een omwenteling rond de zon maakt. De derde beweging heeft op de precessie van de equinox betrekking, die ongeveer 26.000 jaar duurt. Johan Oldenkamp hanteert voor de precessie 25.920 jaar, DGL 25.868 jaar en Avani van Leeuwe in zijn boek Het heilige pad van de leider 26.000 jaar (p. 51/56).

Ervin Laszlo laat in zijn boek het CHAOSPUNT de wereld op een tweesprong zien dat de beschavingstransformatie, die in het holos tijdperk plaatsvindt op eerdere transformaties voortbouwen. Dat er in de natuur geen grenzen bestaan, het Non-lokaal bewustzijn is niet alleen voor wetenschappers, maar vooral voor politici een zeer heikel punt.

Het realistische midden van René Cuperus heeft op de eerste apocalyps, het Anti-darwinisme (Religie, Ethica, Geestkunde, alfamannetjes), de tweede apocalyps Darwinisme (Wetenschap, Natuurkunde) en de derde apocalyps Filosofie (Zielkunde, Probleem van het ego) betrekking. Om de realiteit te duiden vervallen te veel redacteurs in de obsessie met de actualiteit. Een samenleving moet beducht zijn op mogelijk onheil en ooit waarschuwde de dorpsomroeper met luide stem op het plein als er gevaar dreigde.

Verscheidenheid en Eenheid in de creatieve evolutie volgens Henri Bergson staat tegenover de drie principes van Darwins biologisch algoritme van aanpassing. Volgens Darwin spelen er binnen het evolutionaire mechanisme drie principes, te weten variatie, selectie en reproductie een rol. De drie principes van Darwins biologisch algoritme hebben in het rapport 'E i V' op verscheidenheid, natuurlijke selectie en analogie betrekking. In essentie draait het om de analyse van ons Mens-, Wereld- en Godsbeeld. De evolutie van het GODSBEGRIP houdt gelijke tred met de verstandelijke ontwikkeling van de mens zelf.

Ervin Laszlo schreef de boeken Het Akasha-veld Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn en Kosmische Visie wetenschap en het Akasha-veld, René Meijer het boek De Ether Bestaat! en Jan Wicherink Ontheemde Zielen Ontwaken. Hoe we waarnemen hangt van onze interpretatie (hermeneutiek) af. Het ‘Hoe en Wat’ (Structure follows strategy, twéé kanten van een medaille, Twee paden) in de gemanifesteerde wereld staat tegenover het ‘Wat en Hoe’ (Meta-leren, Zelf-eon en zelf-eonen) in de ongemanifesteerde wereld. De éne werkelijkheid is dat het universum in het menselijke bewustzijn wordt weerspiegeld. De kwadratuur van de cirkel symboliseert de evolutionaire kringloop en de Tetraktis (de twee in één of Monadische essentie, de wederkerigheid tussen twee polen). Maar de driehoek van Pythagoras en de categorieën van Aristoteles symboliseren ook al hoe de innerlijke wereld met de uiterlijke wereld (Binnen- en Buitenwereld, Micro- en Macrokosmos), 'Wat en Hoe; Hoe en Wat' met elkaar worden verbonden.

Het rapport 'E i V' toont net als Hoofdstuk 15 in het boek Eindeloos Bewustzijn van Pim van Lommel aan dat 'Er is niets nieuws onder de zon' (p. 302):
P. 284: Er zijn aan het alomvattende bewustzijn vele namen gegeven. Ik noem het eindeloos of non-lokaal bewustzijn. Maar het is ook het hoger of hoogste bewustzijn, het kosmisch bewustzijn, het goddelijke bewustzijn of de zuivere bron of essentie van ons bewustzijn genoemd. De systeemfilosoof Ervin Laszlo noemt deze hoogste vorm van bewustzijn het Akasha-veld, omdat hier alle kennis en een eindeloze hoeveelheid informatie ligt opgeslagen.

Carl Jung noemde de mandala het archetype van de totaliteit of heelheid en ontdekte dat cliënten mandala's begonnen te tekenen als het genezingsproces begon. De mandala heeft dan een heelmakend of genezend effect.
Mandala is een generieke term voor een plan, kaart of geometrisch patroon die metafysisch of symbolisch de kosmos uitbeeldt.

De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

Het boek I Ching toont aan de hand van 64 hexagrammen de levenscycli van het universum, de wisselwerking tussen yang en yin, hemel en aarde schepping en vernietiging. Het boek I Ching laat beide kanten zien. De I Ching kent het raamwerk, de matrix van de 8 bij 8 (lees Omega, Acht Domeinen de Creatielemniscaat), de 64 hexagrammen.
Het Ether-paradigma laat net als de levensboom en het enneagram zien dat het goede nieuws is dat er een zelfreinigend, een zelfregulerend vermogen in het universum zit ingebakken.

De lemniscaat (evolutionaire kringloop, slang het symbool van wijsheid, iteratie) laat zien dat de aardse kringloop van het kwaad (linkerpad) tegengesteld is aan de hemelse kringloop (rechterpad) van het goede. Want de ervaring van het kwade leidt tot een meer heldere kennis van het goede. Desintegratie, een loop ontstaat wanneer we bijvoorbeeld hokjesgeest laten overheersen. De chaostheorie leert dat het gedrag van de natuur daardoor onvoorspelbaar wordt. Is het dan niet logischer om te kiezen voor integratie? We moeten de regels van het spel beter leren spelen. Integratie, het creatief bezig zijn geeft energie en desintegratie kost energie. Leren is een groeiproces, een bewustwordingsproces.

In de levensboom verloopt de schepping, het proces van manifestatie van het Ene in het vele, de involutie van geest in materie, van boven naar beneden. De 'ommekeer', de evolutie van beneden naar boven, en in latere stadia een terugkeer tot het Ene. Aartsvader Jacob zag de ladder van involutie en evolutie als de 'boom van het leven'. Het hermetische axioma ‘Zo boven, zo beneden; Zo binnen, zo buiten’ toont de parallel lopende ontwikkeling tussen de microkosmos en macrokosmos, tussen de mensheid en de kosmos. Aan de mysterieschool der Pythagoreeërs was al bekend hoe de éne werkelijkheid in elkaar zit.

In het geval van de Timaeus hebben we te maken met de constructie van het verslag van de natuurfilosofie als een uiteenzetting van transcendente oorzaken vanuit principes, en het daaropvolgende ontvouwen (Evolutie en Involutie) van het universum zoals het emaneert uit die transcendente oorzaken, die tezamen een opklimmen bemogelijken tot aan de Demiurg als de eerste intelligibile oorzaak van het universum.

Het Ether-paradigma gaat niet van de materie, maar van de keerzijde, de ruimte (energie), de leegte (tzimtzum) uit. Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat het misloopt wanneer de moraal (waarden en normen) buiten het verkoopverhaal wordt gehouden. Er is niets nieuws onder de zon.
Technologie zal uiteindelijk de wereld niet redden. Het gaat in eerste instantie om de keerzijde van de medaille. Mannen geloven in technologie, vrouwen daarentegen in de keerzijde. Bij het nemen van een beslissing ook het gevoel, de intuïtie laten meespelen.

Voor de burger geldt nog steeds verbeter de wereld begin bij jezelf. Het schiet echter niet op zolang de overheid niet onderkend dat ze zowel onderdeel uitmaakt van de oplossing, maar ook van het probleem. Het rapport 'E i V' plaatst de ander centraal. De waarheid ligt nog steeds in het midden.

Chaotische toestanden in de wereld ontstaan doordat de slinger naar een kant te ver doorslaat. Het gaat er om het juiste evenwicht tussen 'binnen en buiten' in de mens en vervolgens in de wereld te herstellen. Evolutie loopt met het neutraliseren van het kwaad in de pas.

Het gevoel voor vrijheid wordt door de retoriek rond het begrip 'veiligheid' overschaduwd. De babyboomers zijn de uitvinders van de individualisering. In hun enthousiasme hebben ze de sociale cohesie in de samenleving zeer ernstige schade berokkend. Politici in deze tijd zijn bang om impopulair te worden gevonden (Tony Judt, Volkskrant 6 juli 2008).

Het is de ziel, de schakel tussen 'Geest en Lichaam', die het probleem van het ego en het hogere Zelf, van involutie en evolutie (emanationisme), de neergaande en opgaande boog (Neer - en Opwaartse causatie) kan oplossen. In essentie draait het om ‘Levensatoom en Atoom’, ‘Geest en Lichaam’, ‘These + Antithese = Synthese', de Kwintessens.

Ab Osterhaus beschrijft de verborgen 5e dimensie, de relatie tussen ziel en geest (Zielkunde en Geestkunde) aan de hand van het fragment (Volkskrant Magazine 19 december 2020 p. 18): Er is nu eenmaal een omgekeerde relatie tussen persoonlijke vrijheid en succes bij het bestrijden van zo’n crisis. Ik zie het als mijn morele plicht als wetenschapper om dat te vertellen. Ook al levert dat soms stevige kritiek op. Donald Trump laat zien dat het mis gaat wanneer je de verbinding met de verborgen vijfde dimensie verbreekt. Het is en blijft allemaal mensenwerk.

De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

Maarten Boudry treedt met zijn boek Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat in het voetspoor van Edmund Husserl. Ook sluit het gezichtspunt van Maarten Boudry op het essay Een beter milieu begint niet bij jezelf De mythe van de groene consument (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 25 juni 2020 p. 38-41) aan.
De Wesensschau was volgens Husserl nodig om de algemene vorm der dingen te kunnen herleiden tot een essentiële, onmiddellijke aanschouwing. De literatuur (wetenschap) 'Boeken & Wetenschap' maakt het mogelijk, de aan de fenomenologie, lees filosofie van de ambiguïteit ten grondslag (grondtoon) liggende werkelijkheid beter te begrijpen. Amanda Gefter: We leven allen in ons eigen referentiekader.

De integratie van de vier domeinen , de synthese (interdisciplinaire aanpak) heeft op het vijfde domein, een duurzame samenleving betrekking. G. de Purucker geeft in zijn boekAspecten van de Occulte Filosofie een samenvatting van de interdisciplinaire aanpak in het oeuvre van H.P. Blavatsky.

Kiezen we, verbinden (religare) we ons met de natuurlijke -, de evolutionaire kringloop of de onnatuurlijke kringloop. Op de Westerse apenrots is Trump, Marine Le Pen en Wilders, de onnatuurlijke kringloop dominant. Het gaat erom dat we ons met het inzicht van de indianen, de sjamanen verbinden. Indianen leven in volledige harmonie, die het bos - dieren, bomen, planten, stenen, rivieren - als bezield beschouwen.

Primair draait het om het zelf-bewustzijn, het probleem van het ego, dat in het interview met Carola Schouten, de column van Ibtihal Jadib en het verhaal van Daan Heerma van Voss in de Volkskrant Magazine van 11 mei 2019 naar voren komt.

Om een humanitaire ramp te voorkomen dient de door de grootmachten gevoerde realpolitik de komende decennia naar duurzame politiek te transformeren. Om effectief milieubeleid te introduceren dient uiteindelijk het wereldwijde defensiebudget van $1,7 biljoen, in VN verband voor duurzame politiek te worden ingezet.

Een belangrijk deel van de verdeel en heers problemen die we signaleren hebben we door onvoldoende checks & balances (het dialectische model Evenwicht door Tegenwicht) zelf gecreëerd. 'De remedie is tegelijkertijd de kwaal' (geweten, 'Goed en Kwaad', 'Deugd en Ondeugd'). De vraag dringt zich op welke debacles moeten zich voordoen voordat echt actie wordt ondernomen. Het gaat mis, chaos dreigt wanneer voor onnatuurlijke selectie, een gesloten systeem wordt gekozen. Chaos, onbalans ontstaat omdat politici geen oog hebben voor de keerzijde van de medaille.

Hoofdpersoon in het boek Opperduitsland van Alexander Schimmelbusch is Victor, een cynische zakenbankier. Met duivels genoegen prikt Victor het neoliberale marktdenken door. Volgens Alexander Schimmelbusch beoogt de overheid met behulp van doodnormale industriepolitiek op het doorgeschoten neoliberalisme weer meer grip te krijgen.

Jeroen Dijsselbloem heeft dat pak boter nog steeds op zijn hoofd. Jeroen Dijsselbloem heeft gelijk dat met zijn vertrek uit de tweede kamer meer vernieuwing, 'Evenwicht door Tegenwicht', lees het stoppen van het marktfundamentalisme wenselijk is. Wellicht dat er nu met het motto van het kabinet-DenUyl (1973 – 1977), spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’ een begin wordt gemaakt met een paradigmawisseling richting Gulden Middenweg, lees begeleidingskunde.

Wellicht dat dit onderzoek aan het fenomeen annihilatie, Scheppen en Vernietigen, meer duidelijkheid verschaft? Uiteindelijk gaat het er om het inzicht Ripples in Spacetime van bétawetenschappers met die van alfawetenschappers, zoals het inzicht The Point of View of the Universe van Peter Singer c.s. te verbinden.

Onze intuïtie maakt het mogelijk de kloof tussen hebben we De Hele Olifant in Beeld van Amanda Gefter, Trudy Dehue en Marja de Vries met de olifantspaadjes van onze carrièrepolici te overbruggen.

Deze stelling is gebaseerd op De Geheime Leer, Deel I p. 563: ‘De kracht is daarom niet in het atoom maar in de ruimte die de atomen van elkaar scheidt‘ (zeropoint source, het neutrale centrum, eros = fohat). Evolutie vindt door emanatie plaats. Zaaien en Oogsten hangt daardoor volgens de theosofie met de supersymmetrie in het universum samen.

Het gaat er niet zo zeer om het kwaad te bestrijden, maar om het goede in de mens te stimuleren. Om met Nietzsche te spreken een meester en vormgever van jezelf te worden.

De mannelijke en vrouwelijke energie in het universum wordt door de 'cirkel met punt' (‘grenzeloze cirkel’ (de nul)), de Hermeneutische Cirkel gesymboliseerd. Het gaat er om de verbanden tussen 'Geestkunde - Zielkunde - Natuurkunde en Kunst' te versterken. Of met andere woorden het gaat om de relatie tussen voelen en denken, het vrouwelijke en het mannelijke, de rechter - en linkerhersenhelft van het brein.

Een mens heeft een persoonlijkheid. In een organisatie kan daarentegen van een cultuur worden gesproken. Elk land heeft een eigen identiteit. Net als een mens is een organisatie een levend organisme dat vreselijk kan blunderen. Een recent voorbeeld is BP. De economie van Griekenland laat zien dat niet alleen bedrijven, maar ook soevereine landen de mist in kunnen gaan. Zaken lopen mis wanneer onderwereld en bovenwereld te nauw met elkaar verstrengeld raken.

Het rapport ‘E i V’ beoogt de kloof tussen Probleem en Oplossing, tussen Theorie en Praktijk te verkleinen. Helaas zijn sinds de Irakoorlog in 2003 de spanningen in de wereld eerder toe – dan afgenomen.

De illusoire wereld van Fake News is van alle tijden. Er is niets nieuws onder de zon.

Niet alleen hypothesen van de natuurkunde, maar ook hypothesen van de geestkunde berusten op creativiteit. Het grote verschil is dat de stellingen van de natuurkunde, zoals bijvoorbeeld het Higgsdeeltje kunnen worden geverifiëerd. De stellingen van de geestkunde gelden voor een individu en een collectief - we leven allen in ons eigen referentiekader (Amanda Gefter) - en worden door er is niets nieuws onder de zon, de eeuwige wederkeer van de geschiedenis onderbouwd. Om dichter bij de waarheid te komen volgt het onderzoeksrapport ‘E i V’ de middenweg, de oplossingsrichting van de Axis Mundi.

De hamvraag is nu zal het de wetenschap, mede aan de hand van het boek In Einsteins achtertuin van Amanda Gefter lukken aan te tonen dat we de Éne werkelijkheid vanuit ons eigen referentiekader waarnemen?

Het samenbundelende principe de grens van een grens dat door Amanda Gefter op p. 349 wordt verwoord komt verdacht veel met de drie manifestaties van fohat - eenheid van alle eenheden DGL Deel I p. 467) of eenheid van eenheden DGL Deel I p. 698) of eenheid weerspiegeld in alle eenheden en elke eenheid DGL Deel II p. 668) - overeen. Het trekken van een grens op aarde is mensenwerk.

Sluit sociaal contract met de achterblijvers (Kim Putters Volkskrant 9 februari 2017 p. 23):
Gescheiden werelden
Er dreigt een 'wil van het volk' die onafhankelijk onderzoek, vrije journalistiek en rechtspraak betwist.
We zitten nu in de overgang van een dienstenmaatschappij naar een informatiesamenleving, waarin een verwachting bestaat van oneindig veel zelfregie door nieuwe technologie, een hogere opleiding en meer gezondheid. Dergelijke fundamentele veranderingen gaan zelden zonder conflict gepaard. Dat speelt ook nu.
Hoe gaan we om met die sterker gescheiden werelden of 'bubbles'? Ik stel mij een vierstappenplan voor.
Stap 1: herken de bubble
Het begint ermee de bubbles te herkennen. Pas dan kun je er begrip voor opbrengen of ze doorprikken. De gescheiden werelden leiden tot afzondering en isolement.
Deze gescheiden werelden vertalen zich ook naar bubbles in de politiek, het beleid en de media.
'Politieke bubbles' richten zich vaker op één groep of deelbelang, zoals ouderen, moslims, jongeren of ondernemers. Alles wordt geframed vanuit het belang van die groep, wat gemakkelijk populisme aanwakkert. Bij herhaling worden achterstelling en de 'verkeerde kant van de scheidslijn' benadrukt. Dat er na verkiezingen belangen gedeeld moeten worden, blijft achterwege, wat het wantrouwen voedt als de beloften aan die ene groep niet waargemaakt kunnen worden.
Etc.

Neuro-linguistic programming (NLP) is een methode die in het kader van communication, personal development, and psychotherapy wordt toegepast. Neuro-linguistic programming van Richard Bandler & John Grinder (hoofdstuk 1.3). Het sluit bij de ommekeer, een paradigmawisseling in het denken, een bewustwordingsproces aan. Er geldt van je hart geen moordkuil maken. Andere oplossingen die de paradigmawisseling weergeven:

• Het Kernkwadrant van Daniel Ofman (hoofdstuk 1.1.1) wordt veel gebruikt om de kernkwaliteiten, de zelfkennis van een persoon te beschrijven.
• De wederzijdse individuatie van ‘ikken’ van Bernard Stiegler (hoofdstuk 1.3.2).
• De zelfrealisatie, die in de Bhagavad Gita van Vyâsadeva (hoofdstuk 1.5.1) tot uitdrukking wordt gebracht.
• De Vierde Weg van Gurdjieff (self-development) en de Fourth Way van zijn leerling P. D. Ouspensky (hoofdstuk 2.2).
• Filognosie, liefde voor de kennis?, staat voor de triade ’Knower, Knowing, and Known’, het leerproces dat al door Vyâsadeva (hoofdstuk 2.2.1) is onderkend. De Ether Bestaat!.
• Aan het Ken uzelve, ligt een harmonische ontwikkeling, het Goede, Ware en Schone (hoofdstukken 4.1 en 5.4) van de innerlijke geaardheid ten grondslag.
• De zelfverwerkelijking, die Freek van Leeuwen (hoofdstuk 4.2) in zijn boek Levensweg beschrijft.
• De Joodse -, Christelijke - en Hermetische Kabbalah (hoofdstuk 4.3), de viervoudige anima mundi, de kabbalistische ‘wereld van de archetypen’.
• Esoterie, liefde voor de wijsheid, de leer van svabhâva (zelf-ontplooiing) is de leer van de individualiteit of hogere Zelf (hoofdstukken 4.5 en 8.3.2).
• Gnosis, het denken met het hart en het voelen met het hoofd (hoofdstuk 5.1).
• Het individuatieproces van Carl Jung (hoofdstuk 5.2).
• Disidentificatie, Meditatie-Diagram van Blavatsky, die Roberto Assagioli (hoofdstuk 5.3) toepast.
• Aan het Ken uzelve, ligt een harmonische ontwikkeling, het Goede, Ware en Schone (hoofdstuk 5.4) van de innerlijke geaardheid ten grondslag.
• De Ummah, de vijf Zuilen van de islam (hoofdstuk 7.4.1).
• Theosofie, liefde voor de wijsheid (hoofdstukken 2.1 en 8.3.2), de leer van svabhâva (zelf-ontplooiing, zelfreinigend vermogen) is de leer van de individualiteit (of hogere Zelf).

Het morele kompas is net als de M-theorie van Edward Witten een multidimensionaal verklaringsmodel en gaat ook van de hypothese van de eenheid van tegendelen uit.
Het principe van de antagonistische harmonie (-paren) is de allesomvattende basiswet en als zodanig te vatten onder het - uit de oud Griekse filosofie voortkomende - woord Logos. In de huidige wetenschapsterminologie is het de tegenpool van de allesomvattende theorie, ook wel de M-theorie.

De Griekse Filosoof Plato – Logos:
Logos is een Griekse term die "het Woord" betekent. Griekse filosofen zoals Plato gebruikten Logos niet alleen voor het gesproken woord maar ook voor het onuitgesproken woord, het woord dat zich nog steeds in de gedachten bevindt -- de rede. Wanneer deze term op het universum werd toegepast, hadden de Grieken het over het rationele principe dat over alle dingen heerst.

Om de evolutie van de mensheid op aarde een stapje verder te brengen draait het om een 'Individueel + Collectief' leerproces. Daarentegen om de continuïteit van het leven op aarde voor de mensheid te waarborgen gaat het primair om de eenheid der tegendelen (kwalitatieve as) van Heraclitus, de hemelse Triade en de Tetrade, namelijk de natuurlijke selectie.

Het gaat dus niet om of de evolutietheorie of het scheppingsverhaal maar om en-en, de natuurwetenschappen en de geesteswetenschappen.
Evolutie is slechts mogelijk wanneer met beide kanten van de medaille rekening wordt gehouden.
De driehoek van Pythagoras laat het patroon (1 + 2 + 3 + 4 = 10) zien dat aan de schepping ten grondslag ligt.

De eerste op 23 september 1983 gehouden Van der Leeuw-Lezing Een onderzoek naar de koppige dwaasheid van regeerders door Barbara Tuchman:
Door Plato zijn er al voorzetten gedaan, een uitverkoren klasse tot beroepsbestuurders op te leiden. In een rechtvaardige maatschappij zouden dan mensen uit de heersende klasse bij de verstandigen en wijzen in de leer moeten om in de kunst van het regeren onderricht te krijgen.
Het Meta-leren heeft op survival of the fittest, de waarden en normen betrekking.
In de op 30 oktober 2009 gehouden Van der Leeuw-Lezing haalt Alain de Botton een oud paard van stal.

Zowel Marjan Slob, Jan van Raamsdonk en Ben van Raaij laten zien dat het oplossen van wereldvraagstukken niet mogelijk is zonder met het sociaal psychologische aspect, de keerzijde van de medaille rekening te houden. De zelfcensuur van Marjan Slob geldt voor iedereen. Het betekent dat we allemaal kleur moeten bekennen. De democratie wordt in het bijzonder door achterkamertjes politiek, het informele circuit en cliëntelisme ondergraven. De reportages van Leen Vervaeke en Peter de Graaf laten zien dat er zowel in België als Nederland burgemeesters zijn met boter op hun hoofd. Het cliëntelisme speelt niet alleen in België, maar ook in Nederland.

Het machogedrag 'Wie niet voor ons is, is tegen ons' van Bush laat zien dat het mogelijk is dat je beslissingen neemt die zodanig uitpakken dat je het omgekeerde bereikt van datgene wat je graag zou willen bereiken, namelijk een suksesvol president. Bush is door zijn 'denktanks' op het verkeerde been gezet, hij is de marionet van het systeem geworden. In naam van de vrijheid wordt in Amerika de democratie afgebroken (Herman Lelieveldt Volkskrant 14 juni 2008).

Ten eerste leefde de regering van president George Bush ver boven haar stand. Ondanks de belastingverlaging gaf die regering elk jaar 8 procent meer uit, onder meer om de oorlog in Irak te financieren (interview Heleen Mees econome Volkskrant 23 augustus 2012).

De inzichten van de twee Russinnen H.P. Blavatsky en Ayn Rand en hun drie axioma's staan diametraal tegenover elkaar. Het is belangrijk je krachtbron, lees eeuwige levensbron aan te boren die zorgt dat je doorgaat. Net als het 'Beloofde land' is 'de Amerikaanse Droom een work in progress'. Voor de schepper, lees 'God' zijn alle mensen uniek. 'God' kent wel de wet van ethische oorzakelijkheid, rechtvaardigheid, maar kent geen voorkeursbehandeling.

Voor de regering-Trump geldt de NAVO als 'fundament' onder de relatie van de Verenigde Staten met Europa. De visie van Donald Trump is op de bijbel van Ayn Rand gebaseerd. Deze zienswijze is niet alleen in de VS, maar ook in de EU en de rechtervleugel in Nederland zeer populair. In dit model zijn het in bijzonder de machtspositie van topmanagement, aandeelhouders en commissarissen van multinationals en hun lobbynetwerken, die echt aan de touwtjes trekken. Helaas biedt het literaire meesterwerk van H.P. Blavatsky dat op de contemplatieve psychologie is gebaseerd op dit moment onvoldoende weerstand om het tij te keren. Gelukkig maken de 'mainstream media' in de VS immense tegenkrachten los. De controverse die er bestaat tussen de inzichten van H.P. Blavatsky en Ayn Rand zullen uiteindelijk voor een nieuw evenwicht zorgen.

De volgende drie axioma’s zijn volgens het objectivisme van Ayn Rand de fundamenten voor alle kennis. Hen bewijzen is onmogelijk; echter, bewijs is onmogelijk zonder erkenning van deze axioma’s.[4]
1. Het bestaan bestaat.
2. Dit erkennen impliceert bewustzijn.
3. Als iets bestaat, dan bestaat iets; dit leidt tot de wet van de identiteit. A = A.
4) RAND, Ayn, Introduction to Objectivist Epistemology, Meridian, 1990. ISBN 0-452-01030-6
De fundamenten voor alle kennis van Ayn Rand staan diametraal tegenover het Sat, de onveranderlijke, de altijd aanwezige en eeuwige wortel, waaruit en waardoor alles voortkomt in de esoterie.

Het eerste rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome markeert het begin van een chaotischer periode. In zijn boek het CHAOSPUNT laat Ervin Laszlo zien dat de integratie fase stagneert. Er zelfs van desintegratie, een ‘te verwachten’ chaospunt kan worden gesproken. De boeken die sindsdien van zijn hand zijn verschenen laten duidelijk zien waarom het gewenste effect nog niet is bereikt. De ongelijkheid in de wereld neemt toe. De holos-beschaving neemt duidelijker vormen aan wanneer aan de oude boodschap van rechtvaardigheid en gelijkheid door ons denken op grotere schaal inhoud en vorm wordt gegeven.

Om de door Ervin Laszlo gesignaleerde wereldvraagstukken tijdig en adequaat op te lossen is een bewustzijnsverandering nodig. Bewustzijnsverandering begint bij jezelf, het ken uzelve en is onlosmakelijk verbonden met dat van andere mensen en de éne werkelijkheid. Om een grotere tweedeling, de huidige welvaartsverdeling in de wereld is onhoudbaar en de toenemende sociale ongelijkheid in de wereld tegen te gaan is een collectieve bewustzijnsverandering, een cultuuromslag, een ommekeer in het denken nodig.

Onder het mom van marktwerking is er in de collectieve sector een graaicultuur ontstaan die zijn weerga niet kent. De verhouding tussen prestatie en beloning is volledig zoek. In plaats van het neoliberale gedachtengoed te bestrijden wordt met name door de PvdA het spel 'links lullen en rechts vullen' enthousiast meegespeeld. Door de politieke machtsspelletjes met rechts mee te spelen is het tegenwicht naar extreem rechts verloren gegaan. De paradox is dat in plaats van het tegenwicht naar extreem rechts te herstellen opnieuw een ruk naar rechts wordt gemaakt. Of zoals Chris Bickerton, universitair docent politicologie aan de Universiteit van Cambridge droog opmerkt: 'Het lijkt wel alsof de Europese Commissie tegenwoordig op dit vlak door een populistisch rechtse partij wordt geleid.' In dit kader wordt de voorspelling er komt oorlog in 2020 van Ingo Piepers een self- fulfilling profecy. Het gaat er juist om de self-fulfilling profecy te doorbreken.

Donald Trump heeft de woorden van Cheney in de oren geknoopt. Hij zal de tekorten fiks verder opvoeren, hoewel tijdens het presidentschap van Obama de Amerikaanse staatsschuld al is verdubbeld van 10 naar 20 duizend miljard (20 biljoen) dollar.
En als het in de grootste economie ter wereld gaat regenen, dan komen er vanzelf druppels terecht in de rest van de wereld. Daardoor zit ook de rente in Europa in de lift. De vicieuze cirkel van bezuinigen, vraaguitval, dalende rente en deflatie zal uiteindelijk kunnen worden doorbroken.
Alleen werkt het alleen als overheidsschulden er ooit toe gaan doen zonder dat de zeepbel knapt. Maar voor Nederland geldt ook dat in het jaar 2000 was de staatsschuld 225 miljard, in 2015 458 miljard''' en is dus meer dan verdubbeldblack%.

In de kloof tussen verwachting en werkelijkheid groeide de aversie tegen het establishment, de topbestuurders. Anderzijds overmoed, hoogmoed ligt aan de onmacht is kernprobleem EU (Arnout Brouwers Volkskrant 26 oktober 2016 p. 23) ten grondslag.

Door de globalisering zijn landen in economisch opzicht steeds sterker van elkaar afhankelijk geworden. In plaats van een verbetering is er sprake van een verslechtering van de risicodiversificatie. De belastingbetaler betaalt het gelag. Met name de sociaal zwakkere groepen zijn de klos. Het is dus een ineffectieve vorm van sociale zekerheid. In hoeverre is er van het peterprincipe of het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen c.q. de 4e macht sprake? Wie durft leiders nog de waarheid te vertellen?

Het is het reflexieve bewustzijn, de spiegelsymmetrie, die de wederkerigheid tussen de macrokosmos en microkosmos, de hemel en aarde met elkaar verbindt. De controverse tussen wetenschappers hangt met Creativethink en Groupthink samen. Het aangepaste gedrag Groupthink viert hoogtij, de vertrossing in de wetenschappelijke wereld is een feit. Het gaat juist om Creative think, dus om buiten de gebaande paden te leren denken.

De vier stadia voor bewustzijnsverandering volgens Maslow kunnen ook met deze vier primaire bewustzijnsniveaus en de vier kosmische schema’s van Jozef Rulof worden vergeleken.

Het continuüm van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam van de humanistische psychologie Maslow laat zien hoe vaardigheden kunnen worden geoefend. Het gaat er eerst om bewust te worden waarvan je je niet bewust bent. De opgebouwde conditioneringen moeten eerst worden herkend. Integratie vindt plaats wanneer op- en ontlading catharsis gelijkmatig gebeurt.

Het rapport ‘E i V’ maakt van de integrale visie ( integrale denktrant) van Ervin Laszlo en Ken Wilber gebruik. Elke medaille heeft twee complementaire kanten, die door de spiegelsymmetrie, het projectiemechanisme tot uitdrukking wordt gebracht. De eenheid der tegendelen is het basisingrediënt in het rapport ‘E i V’. De eenheid der tegendelen brengt echter ook een tegenstelling tussen twee polen, de keerzijde tot uitdrukking.
De complementariteit bestaat op aarde, maar niet in de hemel.

Het thema ‘Uniformitarianism en Catastrophism’ wordt in het boek Hebben wij een ziel? - Zo ja, waar dan? van Gerrit Teule in hoofdstuk 18 Amnesia en apocalyps uitgebreid toegelicht.

De Westerse beschaving, de Westerse cultuuroverdracht is aan verval onderhevig. In het interview van Donald Trump met redacteuren van de The Washington Post komt dit naar voren.

Kandidaten Trump en Sanders stellen 'corrupte' politiek VS aan de kaak ( 6 augustus 2015):
Trump. In zijn campagne legt de multimiljardair een open zenuw bloot in het Amerikaanse democratische systeem: de ondemocratisch grote invloed van miljardairs en lobbyisten op het politieke proces.
Het vermogen van de gebroeders Koch wordt geschat op 86 miljard dollar. De broers Charles (80) en David (75) hebben aangekondigd 900 miljoen dollar te investeren in de aankomende presidentsverkiezingen. Onder de nieuwe regels hoeven de Koch's niet bekend te maken waar dat geld vandaan komt en wie er gedoneerd hebben.

We The People ‘Zo hebben de Founding Fathers het bedoeld’ (Laila Frank De Groene Amsterdammer 28 februari 2019 p. 28-33):
Dat gevoel van machteloosheid van de kleine man tegen het grote systeem lijkt de activisten vreemd. Al is de opgave reusachtig en de weg lang, het vertrouwen in hun eigen vermogen om verandering te brengen is groot. Bij de progressieven wordt dat optimisme mede gevoed door de beweging tegen Trump en zijn agenda. Maar bovenal geldt voor iedereen die ik spreek het vertrouwen in Amerika, in de grondwet en in die magische drie eerste woorden ‘We The People’. Amerika, dat zijn zij. Niet de machthebbers, niet de lobbyisten en al zeker niet het grote geld.
Vanuit alle politieke hoeken willen Amerikanen de macht weer terug waar die hoort: bij het volk. Ze willen een einde aan duistere partijdonaties en het gerommel met grenzen van kiesdistricten.
Terry Godard daarentegen trok niet aan het langste eind. De Arizona Free Enterprise Club, een super-PAC uit de portemonnee van de gebroeders Koch, zette een duur team van advocaten op de zaak. Feilloos vond het team de zwakste schakel in de operatie Outlaw Dirty Money: een tiental voor de eindsprint ingehuurde enquêteurs uit aangrenzende staten. Een noodgreep van Godard: in Arizona was betaalde hulp vrijwel allemaal opgekocht door Silicon Valley-miljardair Tom Steyer die een project over duurzame energie in Arizona op de kaart wilde zetten. ‘Nog zo’n naam die Republikeinen onmiddellijk doet tekenen bij het kruisje’, zegt McQueen.
Gouverneur Ducey, bekend om zijn banden met de gebroeders Koch, reageerde met de instelling van een wet die steden verbiedt transparantie te eisen. Bescherming van privacy én van de vrijheid van meningsuiting, aldus de wetgever. De strijd tussen de stem van de bewoners en de macht van Ducey bevindt zich daarmee in een patstelling. Het is wachten tot een van tweeën de zaak voor de rechter zal brengen.

In het programma Brandpunt 1 maart 2016 haalt president Obama aan dat de Koch brothers zelfs een miljard dollar investeren.

Robert Kennedy: “Energiegiganten ontwrichten de democratie” (23-06-2015):
Waarom krijgen de oliegiganten dan zoveel subsidie? “Omdat de democratie in de Verenigde Staten een farce is. We hebben in ons land twee broers, de Koch brothers, met enorme belangen in vastgoed en olie. Zij steken zoveel geld in de Republikeinse campagne dat ze de macht kunnen opkopen. In de congresverkiezingen van eerder deze maand staken ze 300 miljoen dollar. ‘De allerbeste investering is een investering in een politicus,’ is hun instelling.

Donald Trump is op sommige detailpunten overigens wel een echte Republikein: hij haat het federale onderwijsprogramma Common Core, en haat het federale milieuagentschap EPA - typische overheidsbemoeials die burgers en bedrijven in hun vrijheid beknotten (Volkskrant 3 maart 2016 p. 5).

Door de geleidelijke overgang van het Rijnlandse naar het neoliberale model heeft een cultuuromslag plaatsgevonden en het laat zien dat een land, politici ook kunnen blunderen. De economische crisis is mede een gevolg doordat men de maatregelingen die zijn genomen om een beurskrach te voorkomen door de banken-lobby geleidelijk weer zijn afgebroken. Deze paradox is een belangrijke oorzaak van de financiële crisis. De Europese bankenunie is noodzakelijk gebleken omdat de toezichthouders van de soevereine staten er een potje van hebben gemaakt. Maar gelukkig ontwikkelt zich, om het tij te keren, weer een tegencultuur. Of met andere woorden er zit een mechanisme, Zaaien en Oogsten (karma) in het universum verborgen waardoor het mogelijk wordt van onze fouten te leren. Dit verborgen mechanisme wordt met behulp van de 5e dimensie en het ‘en-en’/’of-of’ mechanisme tot uitdrukking gebracht.

Als gevolg van de eenzijdige focus (opwaartse causatie, neergaande boog) zitten we duidelijk in een fase van degeneratie. Dit sluit aan op de recensie van Leo Klinkers (Civis Mundi 6 februari 2016) van het boek De ziekte van Europa en de herontdekking van het ideaal van Guy Verhofstadt en de opinie van Jan de Boer (Civis Mundi 6 februari 2016) De euforie voorbij........het klimaat is in Parijs niet gered.

Willem Schulte Nordholt laat in zijn boek Mens tussen hemel en aarde zien dat de mens nog niet zo gemakkelijk van de geschiedenis leert. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden?

Met de vijf trends die Jonathan Holslag in zijn artikel We moeten samen dromen signaleert treedt hij in de voetsporen van Ervin Laszlo, de vijf stuwende krachten van de chaos die eerder door Ervin Laszlo in zijn boek het Chaospunt naar voren zijn gebracht. De huidige wereldvraagstukken hangen nauw samen met het ontkennen van zowel door politici als wetenschappers van de spirituele dimensie. Jonathan Holslag ziet de ideale samenleving, een beetje als die van de humanisten en hij bewandelt daarmee de middenweg.

Het is struisvogelpolitiek om de door Ervin Laszlo in zijn boek Het Chaospunt gesignaleerde vijf stuwende krachten te ontkennen en de wal het schip te laten keren. De hamvraag is nu of politici en wetenschappers bereid zijn over hun eigen schaduw te springen? Ervin Laszlo beoogt met zijn boeken een paradigmawisseling te bevorderen.

De geschiedenis leert dat het mis gaat wanneer we niet bereid zijn tijdig aan de zandloper een slinger te geven. De evolutie is geen blind proces zonder zin, de mensheid geeft zelf bewust of onbewust een richting aan de evolutie. Het gaat er om in deze wereld niet alleen fysieke muren, zoals de Berlijnse Muur af te breken, maar ook virtuele grenzen te verleggen door ingesleten conditioneringen, gehechtheid, dogma's te laten oplossen.

In het hoofdstuk Van het klimaatfront geen nieuws beschrijft de hoogleraar geschiedenis en vooraanstaand psychoanalyticus Daniel Pick verschillende vormen van analyse, die naast elkaar moeten worden bekeken. Klimaatverandering wordt ook vanuit het gezichtspunt van de Negatieve dialectiek van Adorno belicht.

H.P. Blavatsky boek De stem van de stilte
48: Voordat u aan het begin van het pad staat, vóór u door de eerste poort gaat, moet u de twee in het ene doen opgaan en het persoonlijke opofferen aan het onpersoonlijke ZELF, en zo het ‘pad’ tussen de twee – het antaskarana9 – vernietigen.
(9) Antaskarana is het lagere manas, het pad van communicatie of contact tussen de persoonlijkheid en het hogere manas of de menselijke ziel. Bij de dood wordt het als pad of middel van communicatie vernietigd en de overblijfselen ervan leven voort in de vorm van het kamarupa, de ‘schil’.
54: Want op het vierde pad zal de geringste zucht van hartstocht of begeerte het constante licht op de reine witte muren van de ziel in beroering brengen. De minste opwelling van verlangen naar of verdriet over maya’s bedrieglijke gaven, een gedachte zo voorbijgaand als een bliksemflits, zal langs antaskarana – het pad dat ligt tussen uw geest en uw zelf, het brede kanaal van gevoelens, waardoor ahamkara14 ruw wordt gewekt – ervoor zorgen dat u uw drie prijzen verspeelt – de overwinningen die u heeft behaald.
(14) Ahamkara – het ‘ik’ of het gevoel van de persoonlijkheid, de ‘ik-ben-heid’.

H.P. Blavatsky boek Isis onsluierd Deel 1 (p. 18):
In ongeveer dezelfde woorden vinden we deze theorieën terug in het Manava-Dharma-Sastra, waar het de schepping van de mens beschrijft: ‘Hij (de Allerhoogste) ademde uit zijn eigen essentie de onsterfelijke adem die niet vergaat in de mens, en aan deze ziel van de mens gaf hij de ahamkara (bewustzijn van het ego) als soevereine gids.’ Toen gaf hij aan die ziel van de mens het verstand, gevormd door de drie eigenschappen, en de vijf organen voor waar neming van de buitenwereld.

Als de persoonlijkheden (lagere manas of stoffelijke denkvermogens) uitsluitend door hun hogere alter ego’s zouden worden geïnspireerd en verlicht, dan zou er weinig onvolmaaktheid in de wereld zijn (H.P. Blavatsky Een toelichting op de De geheime leer: stanza’s I-IV p. 60).

In the Bhagavad-Gita (7:4), prakriti manifests in eight portions — “earth, water, fire, air, ether [space: kham-akasa], mind [manas], understanding [buddhi] and egoity, self-sense [ahamkara]” — all of which relate to the object side, which gives an erroneous sense of identity or egoity.
Bhagavad-Gita hoofdstuk 7 – vers 4:
(4) Dat waar ik in materiële zin uit besta zijn de energieën van de aarde, het water, de lucht, de ether, de geest, de intelligentie en het ego.

Ahamkara (Sanskriet)
Een samengesteld woord: aham, ‘ik’, en kara , ‘maker’ of ‘doener’, van de wortel kri, ‘doen’, ‘maken’; ikheid, persoonlijkheid. Het egoïstische en mayavische beginsel in de mens, geboren uit onwetendheid of avidya, dat het begrip ‘ik’ voortbrengt als iets wat verschilt van het universele ene Zelf.

Ahamkâra (Ahankâra):
V a l s e g o berustend op identificatie met het lichaam vormt de zetel van de angst. In de psychologie vaak neurotisch, d.w.z. geestelijk ineffectief, genoemd vanwege de vervreemding van het Ware Zelf of het zelfideaal (K r i s h n a, zie ook a s m i t â). Ook wel gewoon ego genoemd. Van de neurose van de valse identificatie geneest men door de prioriteit van de regulerende beginselen die de menselijkheid definiëren (zie v i d h i) te herstellen oftewel door het gezag van K r i s h n a en Zijn vertegenwoordigers te aanvaarden (zie â c â r y a, p a r a m p a r â, g u r u, m â y â v â d i). Weigert men dit, dan komt men met a n a r t h a's (ondeugden) en k l e s' a's (hindernissen) te zitten ofwel met symptomen van psychisch disfunctioneren: verdringing (repressie, onwetendheid, onbewust zijn, zie a v i d y â), projectie (d v e s h a), angst (fobieën, b h a y a), en dwangmatigheid (tegennatuurlijkheid, hysterie, perversie, valse religie ofwel a d h a r m a).

Om te overleven dient elke organisatie als een lerend systeem, een levend systeem te worden benaderd.

Om elkaar beter te leren begrijpen dient de samenwerking tussen verschillende disciplines te verbeteren. De interdisciplinaire aanpak (de vier pijlers psychologie, sociologie, filosofie en ethiek) in het rapport ‘E i V’ sluit nauw bij het transcendentalisme (literatuur, religie, cultuur en filosofie), Paracelsus (geneeskunst berust op vier pijlers: filosofie, astronomie, alchemie en ethiek) en Pythagoras (‘bron van harmonie’: rekenkunde, sterrenkunde, meetkunde en muziek) aan. Pythagoras was een van de eerste interdisciplinaire wetenschappers die zich met muziekcognitie heeft beziggehouden.

Het historische raamwerk, de geschiedenis van de mensheid laat belangrijke innovaties zien die onze huidige maatschappij in sterke mate hebben gevormd. Zonder een duidelijke koers uit te zetten is het niet mogelijk om het schip ook op de langere termijn drijvende te houden. Door ons te veel op een kant van de medaille te oriënteren dreigt bij een licht briesje het bootje nu al om te slaan. Bij regeren gaat het nog steeds om vooruitzien.

Om de 'torens van Babel' tegen instorten te behoeden, zal in de toekomst aan risicobeheersing meer aandacht dienen te worden besteed.
De stroom van complexe causaliteiten, met schijnbare a-causaliteiten is de uitkristalisatie van de negentropie en is de ordening van Informatie, waaruit indirect het "ongemanifesteerde" afgeleid kan worden, het is "verborgen" of zelfs bewust "geheim gehouden". Het "reflecteert" in de "materie".
In risk management, negentropy is the force that seeks to achieve effective organizational behavior and lead to a steady predictable state.

Amerika is de belangrijkste consument van de wereld. Het creatieve boekhouden, het live now pay later in Amerika om de lasten naar de toekomst te verschuiven heeft de afgelopen decennia ook in Nederland duidelijk aan populariteit gewonnen. De kredietcrisis laat zien dat de bal uiteindelijk altijd bij de overheid komt te liggen. Door de stijgende staatsschuld en de tanende dollar verliest Amerika aan hegemonie. Door struisvogelpolitiek te bedrijven ontstaan juist de grote conflicten. De grenzen van het creatieve boekhouden zijn bereikt. De VS zullen een nieuwe positie in de wereldeconomie moeten vinden.

De zevenvoudige hiërarchie van het bewustzijn (bewustzijnsniveaus, zintuigen, Wilber-Combs-rooster) zijn de schakel (verstrengeling) tussen 'Geestkunde en Natuurkunde'. Het reflexieve bewustzijn, het samenspel van de linker – en de rechterhersenhelft (rechter- en linkerpad), is voor het creëren van balans verantwoordelijk.

Dion Fortune, De Mystieke Kaballa (p. 247): Op basis van 'Geest – Ziel – Lichaam' worden de 10 sephiroth van de levensboom ingedeeld.

In het rapport ‘E i V’ gaat het in het bijzonder om de complementariteit tussen Geest en Lichaam met als schakel de Ziel. De ziel wordt in dit boek weergegeven door 'Geboerah, Thifereth en Chesed' en 'Hod, Jesod en Netsach'.
Top down wordt de wereldziel (universeel bewustzijn) op macroniveau (Holos, 'Dualiteit in de evolutie') en bottom up de individuele ziel (reflexief bewustzijn) op microniveau weergegeven.

Het is mogelijk in het logische model van Dilts drie niveaus te onderkennen en te spreken over de wisselwerking tussen ‘Spiritualiteit cq. bezieling versus Identiteit’, ‘Overtuigingen, cq. waarden versus Kwaliteiten’ en ‘Gedrag versus Context’ (actie versus reactie). Op het niveau van de ‘Spiritualiteit versus Identiteit’ komt het ‘Wat en Hoe’, dus vanuit welke levensbeschouwing geef ik zin aan mijn levensweg?
Voor coachende managers zijn de zeven eigenschappen van Covey van belang. Uiteindelijk gaat het er om dat niet het marktdenken, maar kennismanagement, de lerende organisatie centraal komt te staat.

Charles Poncé boek Kabbalah (p. 55) bespreekt de vier werelden (Guph, Nephesh, Ruah en Neshama, respec. Malkuth, Yesod, Tifereth en Kether) van de Joodse Kabbalah.
Het Diagram of the Zodiac and Correspondences correspondeert met het figuur op p. 56. Tetragrammaton is de qabalistische formule die het ontstaan van de 10 Sephiroth in 4 'werelden' of 'kosmische frequentiebanden' beschrijft. De 'Boom van het Leven' vormt een 'ladder' (van Jacob) tussen 'hemel en aarde' . Deze wordt door de qabalist beklommen met de bedoeling optimaal te communiceren met Kosmos & om zodoende co-creatief het gelukkige leven te realiseren. Door de code van Kosmos te kennen, krijgt hij weet van de kosmische eeuwigheid.

====

Zie ook:

Boeken:

• Saswitha (Jan Rijks 1901 – 1988) Swabhawat (Svahavat, zelfwording, zelf-ontplooiing, zelf-transformatie)
• Gideon Rachman Het tijdperk van de sterke man Hoe de cultus van de leider de democratie bedreigt
• Harry van den Bouwhuijsen In de schaduw van God (recensie, Vier vragen)
• Jonathan Maberry, Rachel Caine The Truth is Out There (recensie)
• Johan van Merriënboer Mansholt Een biografie
• Henk Procee Intellectuele passies academische vorming voor kenners (Publicaties)
• Jaap Tielbeke We waren gewaarschuwd Over een profetisch milieurapport en wat we er (niet) mee deden (recensie)
• Jaap Tielbeke Een beter milieu begint niet bij jezelf
• Casper Thomas Amerika’s laatste kans Over de toekomst van de democratie in Amerika (recensie)
• Casper Thomas De autoritaire verleiding blackred%antiliberale wereldorde
• Sasja Janssen Mijn vader zegt entropie mijn moeder logica (recensie)
• Berthold Gunster Omdenken (rethinking) kijk-denk-creëer
• Frank Westerman De granenrepubliek (VPRO)
• Frank Westerman Ararat (recensie)
• Frank Westerman Wij de mens
• Frank Westerman Ingenieurs van de ziel (recensie)
• Tony Nader One unbounded ocean of consciousness Simple answers to the big questions in life (recensie)
• Holmes Rolsten Genes, Genesis, and God Values and their Origins in Natural and Human History
• Ervin Laszlo & Kingley L. Dennis De verbinding tussen wetenschap en spiritualiteit deskundigen aan het woord (recensie-1, recensie-2)
• Ervin Laszlo Blauwdruk voor een nieuwe wereld
• Ervin Laszlo De intelligentie van de kosmos Grensverleggend wetenschappelijk onderzoek naar de reden van ons bestaan
• Ervin Laszlo - Anthony Peak Onsterfelijke geest wetenschap en de continuïteit van bewustzijn buiten de hersenen
• Ervin Laszlo Kosmische Visie wetenschap en het Akasha-veld
• Ervin Laszlo Bezielde Kosmos, nieuwe wetenschappelijke visie op leven en bewustzijn in het universum (recensie)
• Ervin Laszlo Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn
• Ervin Laszlo The Interconnected Universe: Conceptual Foundations of Transdisciplinary Unified Theory ('antropc cosmological principle')
• C.A. van Peursen, C.P. Bertels D. Nauta INFORMATIE een interdisciplinaire studie (Aula pocket nr. 356)
• Doede Nauta, Kees Bertels Inleiding tot het modelbegrip
• Peter M. Scheele Degeneratie, het einde van de evolutietheorie
• Daniel Pick Faces of Degeneration
• Ervin Laszlo Het Chaospunt
• Ervin Laszlo WorldShift 2012
• N. Sri Ram 's Mensen ontwikkelingsgang
• Henri Bergson De scheppende evolutie
• Anna Lemkow ‘Het heelheid Principe’
• Maggie Haberman Confidence Man The Making of Donald Trump and the Breaking of America (recensie)
• Donald Trump Denk groot Donald Trumps Versie Van The Secret
• Michael Wolf Vuur en woede in het Witte Huis van Trump (recensie, interview met Michael Wolf)
• Ken Wilber Trump and a Post-Truth World An Evolutionary Self-correction
• Susan Rhodes THE POSITIVE ENNEAGRAM A New Approach to the Nine Personality Types
• Jude Currivan Het 8e Chakra De transformerende kracht van het universele hart
• Cyndi Dale ADVANCED CHAKRA HEALING
• Cyndi Dale De helende kracht van chakra’s
• Bahram Sadeghi De aanslag die onze levens veranderde Hoe een aanslag op Israëlische toeristen in Egypte een Iraanse bootvluchteling naar Nederland bracht (interview)
• Peter Singer De president van goed en kwaad (recensie)
• Maarten Boudry Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat
• Jared Diamond Ondergang waarom zijn sommige beschavingen verdwenen en hoe kan de onze haar ondergang voorkomen (Samenvatting)
• Michael Ignatieff Vuur en as - succes en falen in de politiek
• Francis Fukuyama Identity The Demand for Dignity and the Politics of Resentment
• Dani Rodrik De globaliseringsparadox waarom mondiale vrijhandel, de natiestaat en democratie niet samengaan
• Hugo Van de Voorde Naar één wereld De drie stappen van de globalisering, 16de-21ste eeuw
• Alexander Schimmelbusch Opperduitsland
• George Bush Wij zullen overwinnen - Over oorlog, terrorisme en vrijheid
• Wesley Clark Moderne Oorlogen Winnen een analyse van de Amerikaanse geopolitiek
• George Monbiot Out of the Wreckage A New Politics for an Age of Crisis
• Jordan Peterson 12 Rules for Life an antidote to chaos (recensie-1, recensie-2, interview, Uitgebreide bespreking)
• Ferdinand Grapperhaus Rafels aan de Rechtsstaat beeldvorming en tunnelvisie als hoeders van het recht (recensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Albert Weststeijn en Pepijn Corduwener Proeftuin Italië Hoe het mooiste land van Europa de moderne politiek uitvond
• Radha Burnier Regeneratie van de mens
• Radha Burnier De weg van zelfkennis
• RadhaBurnier Het essentiële werk van de Theosofische Vereniging
• RadhaBurnier Het centrale werk van de Theosofische Vereniging
• Sarah Gagestein Denk niet aan een roze olifant - De psychologie van onzichtbaar overtuigen met framing
• Noreena Hertz The Debt Threat: How Debt Is Destroying the Developing World
• Noreena Hertz De stille overname: De globalisering en het einde van de democratie (The Silent Takeover)
• Noreena Hertz Deze beslissing verandert je leven de psychologie van het kiezen
• Danielle Audoin Een benadering van theosofie
• Robert J. Gordon The Rise and Fall of American Growth: The U.S. Standard of Living since the Civil War (recensie Hans Wansink)
• John Erb De Langzame Vergiftiging van Amerika
• Guy Verhofstadt De ziekte van Europa en de herontdekking van het ideaal (recensie Leo Klinkers Civis Mundi 6 februari 2016)
• Jonathan Holslag De kracht van het paradijs hoe Europa kan overleven in de Aziatische eeuw (recensie)
• Chris Buskens Evolutionair denken (recensie-1 Els Geuzebroek, recensie-2 L.J.A. Oomen, , recensie-3 Ton Borsboom)
• Joshua Foer Het geheugenparadijs
• P. Phoenix Dubro & D.L. Lapierre Het Kosmische Energieveld Bewustzijnsgroei Door Afstemming Op Kosmische Energieën
• De Gemiddelde Evolutie Van Bit tot Atoom en Ecosysteem
• Arie Bos Hoe de stof de geest kreeg, De evolutie van het ik (Hugo Verbrugh)
• Joris Voorhoeve Negen plagen tegelijk Hoe overleven we de toekomst
• Kishore Mahbubani ‘The New Asian Hemisphere’ (‘Seven pillars of Western wisdom’)
• Bernard Lietaer Geld en duurzaamheid Van een falend geldsysteem naar een monetair ecosysteem (recensie)
• David P. Goldman How Civilizations Die : (And Why Islam Is Dying Too)
• Michael Pillsbury The Hundred-Year Marathon: China's Secret Strategy to Replace America as the Global Superpower
• Joris Luyendijk Dit kan niet waar zijn Joris Luyendijk onder bankiers (recensie-1, recensie-2, recensie-3)
• Joris Luyendijk Het zijn net mensen Beelden uit het Midden-Oosten
• Fred_Hoyle The Intelligent Universe A new view of creation and evolution
• Michael A. Cremo Human Devolution
• Sarah Gagestein Denk niet aan een roze olifant - De psychologie van onzichtbaar overtuigen met framing
• Cees Dekker e.a. Over Toeval En Doelgerichtheid In De Evolutie - Schitterend Ongeluk, Of Sporen Van Ontwerp?
• Peter Kingsley Catafalque Carl Jung and the End of Humanity
• Geert-Jan Knoops Advocaat Van De President Wie is er machtiger dan de machtigste man ter wereld?
• Anton Blok De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000 (recensie-1, recensie-2)
• Robert Portielje Ontwikkelen of ingewikkeld blijven
• Norbert Elias The Civilizing Process
• Paul Verhaeghe De neoliberale waanzin, Efficiënt, flexibel en gestoord
• Grace F. Knoche De Mysteriescholen door de eeuwen heen
• Bruce H. Lipton & Steve Bhaerman Spontaneous Evolution
• Deepak Chopra, Rudolph E. Tanzi Super Brain Unleashing the Explosive Power of Your Mind
• Chopra D. Leven In Liefde (Een Bron Van Innerlijke Kracht)
• Chopra D. JEZUS Een roman over verlichting
• Theodor W. Adorno Minima Moralia (recensie)
• Robert Axelrod The Evolution of Cooperation
• Daron Acemoðlu & James Robinson Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty
• Manfred Eigen & Peter Schuster The Hypercycle: A principle of natural self-organization
• Allerd Stikker En de mens speelt met de tijd. Drie vensters op de eeuwigheid
• Larry Siedentop Inventing the individual: Analytical history of the development of civil society from within (recensie)
• Catherine G. Lucas In Case of Spiritual Emergency
• Rutger Bregman De geschiedenis van de vooruitgang
• Paul Kennedy The Rise and Fall of the Great Powers
• James Surowiecki The Wisdom of Crowds Vertaling: Peter van Huizen: Twee weten meer dan één Waarom het beter is groepsbeslissingen te nemen
• Peter Diamandis & Steven Kotler Abundance: The Future Is Better Than You Think
• Vali Nasr The Dispensable Nation: American Foreign Policy in Retreat
• Tim Jackson Welvaart zonder groei economie voor een eindige planeet
• Ton Zwaan Civilisering en decivilisering
• Pitirim Sorokin Social and Cultural Dynamics
• Hubert Van Belle en Jan Van der Veken (red.) Nieuwheid denken De wetenschappen en het creatieve aspect van de werkelijkheid
• René P.B.A Meijer Spiegel van de Tijd
• the work of byron katie H e t e i n d e v a n l i j d e n
• Jan Willem Schulte Nordholt Mens tussen hemel en aarde
• Hugo S. Verbrugh (GAMMA jrg. 8/ nr. 2 april 2001 p. 38-40) 'Karma & Reïncarnatie - Een filosofische analyse' met een voorwoord van Marten Toonder -Uitg. Agora, Kampen, 2000, 206 pagina's (Henk Hogeboom van Buggenum recensie 1)
• Hugo S. Verbrugh 'Karma & Reïncarnatie' (recensie 2)
• Hugo S. Verbrugh KARMA en REÏNCARNATIE in SKEPTISCH PERSPECTIEF
• Eduard Schuré De grote Ingewijden
• Llewellyn Vaughan-Lee De Wereld Wakker maken
• Charles Poncé Kabbalah
• Ute Kretzschmar 2012 De aarde op weg naar de vijfde dimensie Gechannelde informatie door Meester Confucius en Meester Kuthumi
• Ute Kretschmar De aarde op weg naar de vijfde dimensie - 2012 (recensie)
• Ute Kretschmar 2012 - De ziel in de meesterjaren
• J. Hoekstra Welkom in 2012 Hype! Welke hype?
• Diverse boeken 2012
• G. de Purucker Occulte Woordentolk Een handboek van oosterse en theosofische termen
• Reinhard Junker; Siegfried Scherer Evolutie het nieuwe studieboek
• Rachel Carson Dode lente
• Lloyd Pye Everything You Know is Wrong
• Jozef Rulof Maskers en Mensen
• Vincent Duindam Spiritualiteit werkt in relaties praktische tips om de liefde te verdiepen
• Margot Vanderstraeten Het vlindereffect
• Emerson Vermaat De haat mag niet overslaan naar onze straten – De terreurdreiging door Islamitische Staat
• Verwevenheid van onder- en bovenwereld bij georganiseerde criminaliteit door: Marinke te Pest (RIEC Zuid- West Nederland), Susanne Nieuwdorp (OM), Björn Smeets (OM), Evelyne van Wijnen (OM).
• Lynne McTaggart Het Veld De zoektocht naar de geheime kracht van het universum
• Henk Keilman Intelligentie of chaos de misvatting van het Atheïsme
• Henk Keilman Crisis? Hoezo crisis? Hoe We Kunnen Bouwen Aan Een Groener Duurzamer Nederland En De Crisis Kunnen Stoppen

Externe Links

• Code-switching
• Signatuurleer (Sympathetic magic)
• Ayahuasca (Ayahuascacentre)
• Evolutionary medicine
• Yupana
• Jaak Panksepp Affective neuroscience of the emotional Brain Mind: evolutionary perspectives andimplications for understanding depression
• Ervin László: A new mindset is emerging
• Het onzichtbare veld (Lynne McTaggart)
• The Akasha Paradigm (Ervin Laszlo, Marilyn Schlitz, Joan Borysenko, Gordon Dveirin, Stan Grof, Duane Elgin, Will Taegel)
• Victor MacGill Chaos and Complexity Magic and Mystery - Ervin Laszlo Adventures in Quantum Coherence
• Ervin Laszlo interview Trouw, 11 november 2004 (auteur Cokky van Limpt)
• The Quantum Brain, Spirituality, And The Mind Of God (Spiritual Experience, Spirituality, Akashic Field, David Bohm, Ervin Laszlo, Michael Beckwith, Stanislav Grof, William James, Altered States, Consciousness, Deepak Chopra, Einstein)
• De Global Green Agenda; The Club of Rome, The Club of Budapest en The Club of Madrid (Ervin Laszlo)
• Ervin Laszlo De Club of Budapest
• Ervin LaszloWebsite
• Maria Sagi (Club of Budapest)
• John Rawls Een theorie van rechtvaardigheid
• De psychologie van de kwadratuur van de cirkel (Jungiaanse model van het individuatieproces)
• Sociocultural evolution
• Multilineal evolution
• Unilineal evolution
• Inauguration of Donald Trump, he promised to end what he referred to as "American carnage"
• Joost van der Leij NLP
• NLP oefening: neurologische niveau's
• Michel La Poutre Coaching (NLP)
• Richard Bandler & John Grinder Neuro-linguistic programming (NLP)
• Gregory Bateson (NLP)
• Robert Dilts (NLP)
• Laat u zich vooral niet imponeren door de pessimist – het gaat steeds beter met de wereld (Maarten Boudry Volkskrant 29 maart 2019)
• Hogere hart chakra het Universele Hart
• Club of Rome Erasmus Liga Wereldethiek en duurzaamheid
• Het Yin-Yang van goed en kwaad
• Generaal Wesley Clark: ‘zeven oorlogen in vijf jaar!’ (Irma Schiffers op 22 februari 2015)
• Bas Heijne over het westerse onbehagen (Floor Zijp NRC 10 april 2018)
• War on Terror
• Verelendungstheorie
• Verelendung
• Op zoek naar het Universele Hart, Anne-Marie Voorhoeve, strategic connector
• High trust and low trust societies
• Bifurcation theory
• Institutionalisation
• Utrecht Sustainability Institute (USI) draagt als kennis- en innovatiemakelaar bij aan duurzame stedelijke ontwikkeling, zowel nationaal als internationaal
• Monetaire hervorming; de mogelijkheid van een gezond financieel-economisch bestel (N.D. van Egmond en B.J.M. de Vries maart 2018)
• THE UTRECHT SUSTAINABILITY INSTITUE ANNUAL REPORT 2012
• Duurzame ontwikkeling (Sustainability)
• Culturele evolutie (Socioculturele evolutie, vooruitgangscultuur)
• Cultural evolution
• OODA loop
• Degeneration theory
• Degeneration (Bénédict Morel)
• Peter M. Scheele Evolutie en Degeneratie
• Evolutie of Degeneratie in het nieuwe millenium?
• Ontmenselijking
• Societal collapse
• Dual-phase evolution
• Self-destructive behaviour
• Self-destruct
• Global catastrophic risk
• Convergent - & Divergent evolution
• The Data That Turned the World Upside Down (28 januari 2017)
• Han van der Horst Moeten ‘links’ en ‘de elite’ dan de haat en de rancune van het geteisem omhelzen? (10 november 2016)
• Category: Chaos theory
• Chaos theory
• Category: Dynamical systems
• Categorie: Systeemtheorie
• Outline of evolution
• Evolution of the adaptive immune system
• Evolution (Biological system - Alchemy - Abortion)
• Components of the immune system = Innate immune system & Adaptive immune system
• De kruising tussen aangeboren en aanpassingsimmuunsystemen
• Mind over matter & Mind control
• Henk Keilman Video 9 jan. 2014 (Intelligentie of chaos)
• Creation-evolution controversy
• Lijst van filosofen en wetenschappers en hun bewustzijnstheorieën
• One Absolutely Fundamental Law in the Universe
• Law of Complexity/Consciousness
• axonomische rang
• Willem B. Drees KAN GOD DE EVOLUTIETHEORIE OVERLEVEN?
• Willem B. Drees Over wijsbegeerte van de godsdienst en haar object: Twee formules (Waarheid)
• Neurolaw
• Coevolution
• Evolutionary origin of religions (Matt Rossano)
• Robert J. Gordon IS U.S. ECONOMIC GROWTH OVER? FALTERING INNOVATION CONFRONTS THE SIX HEADWINDS
• Staat de wereld aan de rand van een nieuwe financiële crisis? (4 december 2015)
• Heeft wetenschap evolutie overtuigend aangetoond?
• Het Logos Instituut De Bijbel. De bron van kennis over ons verleden, ons heden en onze toekomst
• Category: Evolution
• Dual-phase evolution
• Category: Sociocultural evolution
• Barbara Marx Hubbard Foundation of Conscious Evolution
• Joseph_Schumpeter Creative destruction
• Disruptive innovation
• Evolution & Devolution (biology)
• Wetenschappelijke argumenten voor evolutie
• Collective Evolution
• Collective Evolution (Collectieve bewustzijn)
• Collective consciousness & Collective unconscious
• Illiberal democracy
• New Deal (Franklin D. Roosevelt
• The American way
• Culture of the United States
• Wim Couwenberg Export westerse democratie ter discussie met Irak-oorlog ter illustratie (Civis Mundi 2 mei 2013)
• Thomas von der Dunk De stadsmuren van Amerika (Volkskrant 21 maart 2008)
• Thomas von der Dunk Hoe heilig is voor ons de handel? (Volkskrant 27 maart 2008)
• De nieuwe poldercorruptie (Thomas von der Dunk Volkskrant 13 april 2008)
• Thomas von der Dunk Amerika op weg naar een totalitaire staat (Volkskrant 25 april 2008)
• De onvertelde waarheid voor Amerika - I (Thomas von der Dunk Volkskrant 13 mei 2008)
• De onvertelde waarheid voor Amerika - II (Thomas von der Dunk Volkskrant 16 mei 2008)
• De onvertelde waarheid voor Amerika - III (Thomas von der Dunk Volkskrant 18 mei 2008)
• De gênante Israelische stichtingsmythe (Thomas von der Dunk Volkskrant 11 mei 2008)
• Emerson Vermaat Iran, Al-Qaeda and the Taliban: Interesting Revelations by "Wikileaks" (Kimberley Kagan)
• Nederland vindt het niet terecht dat Israël door de VN-Mensenrechtenraad is veroordeeld voor het geweld in de Gaza-oorlog.
• Dirk-Jan van Baar De oprukkende moderniteit als creatief en destructief leerproces (Civis Mundi 19 februari 2015)
• Met hun domme arrogantie bewijzen de Grieken Europa een dienst (Dirk-Jan van Baar Volkskrant 15 maart 2015)
• Blair verdient meer waardering dan Al Gore (Dirk-Jan van Baar de Volkskrant 27 November 2007)
• Oosterse filosofie
• Taoïsme, Confucianisme en Boeddhisme
• Reciprocal altruism
• Reciprocity (cultural anthropology)
• Reciprocity (evolution)
• Evolutie van de mens
• Involution (esoterism)
• Involutie (excarnatie)
• Involutie
• Excarnation
• Boaventura de Sousa Santos (website)
• MO*journaliste Alma De Walsche wint persprijs duurzame ontwikkeling
• Alma De Walsche ‘De crisis is een bewuste strategie voor sociale afbraak’ (Boaventura de Sousa Santos 12 juni 2015)
• Gateway to Conscious Evolution
• Meaning of life
• Complementary currency (Bernard Lietaer)
• Tinbergen's four questions
• Ethical banking
• Joris Luyendijk Het brein van de bankier: op zoek in de Londense City
• Autokatalyse
• Autocatalytic reaction
• Home rule
• Sociale cohesie & Social disintegration
• Repression
• Political repression
• Psychological repression
• Social oppression
• Memory inhibition
• Inclusion (value and practice)
• Diversity factor
• Technological change
• Modern evolutionary synthesis
• Spiritual evolution [Epigenetica, Epigenesis (biology)]
• Religious fanaticism
• Ascended master
• Koot Hoomi (Kuthumi)
• Morya (Theosophy)
• Kuan Yin
• Polymath (universele mens)
• List of Italian polymaths
• Ben Crul Evolutietheorie en religie (procesfilosofie van Whitehead en Hartshorne)
• Sporen van God Opzet van de cursus
• Evolutie van de mens
• Jos Verhulst (Engelse versie) Evolutiebiologie
• Frits Evelein 2012 Verbinden met de Universele Bron
• Elisabet Sahtouris (Evolutionary biologist)
• Epochs (Anthropogenesis, Arthur E. Powell)
• Human nature & Dehumanization
• Dual inheritance theory
• Human evolution
• Evolutionaire epistemologie
• Theistic evolution
• Oneness
• Deconstruction and religion
• Great Divergence
• List of examples of convergent evolution
• Convergent evolution
• Convergent Evolution (1)
• Convergent evolution (2)
• Convergence of random variables
• Emanation
• Stoffelijke - en Geestelijke emanatie
• Evolutionary neuroscience
• Narrative and human nature
• Geschiedenis van de evolutietheorie
• Geschiedenis van de westerse beschaving
• Duration (philosophy)
• Stream of consciousness
• Stream of consciousness (narrative mode)
• Sympatrische soortvorming
• Evolutionary anthropology
• Neo-Darwinism
• Aquatic ape hypothesis
• Savanna principle
• Recentste gemeenschappelijke voorouder
• Fylogenetische stamboom
• Alfred Schütz (The Four Divisions of the Lifeworld)
• History of the world
• Dark Ages (historiography)
• Intuition (Bergson)
• Polygenisme
• Priming (psychology)
• Framing (social sciences)
• Reconceptualization
• Defensive pessimism (Nancy Cantor)
• Svante Pääbo (Max Planck Institute) for Evolutionary Anthropology
• Verloren beschaving (Graham Hancock)
• Evolutionaire psychologie
• Ontwikkelingspsychologie
• Internalization & Externalization
• PISA (onderwijs)
• Hugo Meijers Kennis is macht, karakter is meer - Waar karakterfouten toe leiden
• Human resource management
• Anneke Zwart Action Learning in Leadership Development
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
• Idea of Progress (Vooruitgangsgeloof)
• Recent African origin of modern humans
• Animal echolocation
• Initiation (Theosophy)
• Fourth initiation ("the crucifixion")
• Levenswiel (Bhavacakra), Levensrad (Boeddhisme)
• Hoe men het levenswiel spint (NAAR HET BEELD VAN DE GODEN)
• Ascended master (Mahatmabrieven)
• About the big view
• Moderne Devotie
• Institute for Planetary Synthesis
• Foundation for Conscious Evolution (Barbara Marx Hubbard)
• Hypercycle (chemistry)
• Autocatalytic set
• Autocatalytic reaction
• Category:Hyperbolic geometry
• Hypercycle (geometry)
• American way of life
• Great Depression
• Harry Hopkins (New Deal)
• Tomas Young (Iraq War)
• Dilts Logische niveaus
• Stephen Jay Gould Evolutie
• Universele wetten (kosmisch bewustzijn)
• Wet van de toereikende grond (Schopenhauer)
• Eugène Dubois (Homo erectus)
• Botsende beschavingen
• Peter Diamandis Website
• Matriarchaat
• Enhanced interrogation techniques
• Category:Interrogation techniques
• Lloyd Pye (Starchild skull)
• Metamodel (neuro-linguïstisch programmeren)
• Neurolinguïstisch programmeren
• Relationship between religion and science
• Domino theory
• Indusbeschaving
• Gilgamesj-epos
• Instituut Clingendael
• UNITAR
• Degrowth
• Tobias Dijkstra De eindtijd is niet in 2012, de eindtijd is pas over 427.000 jaar.
• Carlos Barrios EEN HERINNERING VAN DE “OORSPRONKELIJKE” INTERPRETATIE VAN DE MAYA PROFETIE VOOR 2012
• Carlos Barrios Symposium De Maya’s en 2012
• Carlos Barrios Apocalyptische voorzeggingen - De Maya kalender
• Janosh 2012 Jouw doorbraak
• Solar flares do not pose a direct danger in 2012
• Solar storm of 1859
• Diverse auteurs Welkom in 2012
• Deel 7 Het komende oordeel over de naties
• Aquarius: Het tijdperk van het Kwaad (Deel 3)
• Witte Galactische Tovenaar
• Union of Concerned Scientists
• Module 6: Filosofie, religie, levensbeschouwing
• Saq' Be': Organization for Mayan and Indigenous Spiritual Studies
• Hugo Stephan – VERBRUGH Cees Renckens, voorzitter Vereniging tegen de Kwakzalverij, bedrijft kermiswetenschap en erger
• De Stichting Kairos - Karma en Reïncarnatie
• Essay à permutations
• Zuiverland Nederlandstalige wetenschappers die vrij durven onderzoeken
• Chaosdynamiek in de samenleving
• Jordy Noom Modern Chao$iety
• Dr. Saskia Bosman Biogeometrie, DNA, Vormvelden en Resonantie
• Peter Bogaerts Interview met prof. dr. Jan Van der Veken 1, procesfilosoof (procesfilosofie van Whitehead en Hartshorne)
• Babs Jongman Spontane ordening en de evolutie van proposities. Een onderzoek naar de ontologische status van proposities in de metafysica van Alfred North Whitehead.
• Parapsychologie en andere grensgebieden
• Transitional fossil ('missing link')
• John P. Strelecky The Big Five For Life
• De menselijke evolutie
• Cyndi Dale
• Chick lit
• Het doel heiligt de middelen nooit Een vredelievend antwoord op terrorisme
• Platentektoniek
• Humboldt Current
• Unilateralism
• Domesticatie
• Atavism
• Fatalism
• Hindsight bias
• Devolutie (overheid)
• Devolution
• Bhaktivedanta Book Trust

<< vorige || volgende >>

Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.