7.3 Wetenschap en Politiek, 2e Aanzicht

Eenheid in Verscheidenheid (Broederschap, Levensbeschouwing, 'Persoonlijkheid en Individualiteit')

World-systems theory traces emerged in the 1970s.[1] Its roots can be found in sociology, but it has developed into a highly interdisciplinary field.[2] World-systems theory was aiming to replace modernization theory, which Wallerstein criticised for three reasons:[2]
1. its focus on the nation state as the only unit of analysis
2. its assumption that there is only a single path of evolutionary development for all countries
3. its disregard of transnational structures that constrain local and national development.
There are three major predecessors of world-systems theory: the Annales school, the Marxist tradition, and the dependence theory.[2][15] The Annales School tradition (represented most notably by Fernand Braudel) influenced Wallerstein to focusing on long-term processes and geo-ecological regions as unit of analysis. Marxism added a stress on social conflict, a focus on the capital accumulation process and competitive class struggles, a focus on a relevant totality, the transitory nature of social forms and a dialectical sense of motion through conflict and contradiction.

‘Gang naar Canossa maken’ (30 september 2018):
Toen de Duitse staatsman Bismarck in 1872 een politieke nederlaag dreigde te leiden, kwam hij in verzet. Tegenover de Rijksdag, het Duitse parlement, sprak hij de bekend geworden woorden Nach Kanossa gehen wir nicht (Naar Canossa gaan we niet). Bismarck wilde daarmee aangeven dat hij zich niet onderdanig in het stof wilde wentelen en ten overstaan van de wereld wilde laten vernederen. Hij verwees met deze uitspraak naar de vernedering die de Duitse keizer Hendrik IV (1056-1106) onderging toen hij zich genoodzaakt zag om vergiffenis te smeken.

Tot mijn schrik delen Trumps meute en ik onze vervreemding (James Kennedy de Volkskrant 8 januari 2021 p. 27):
Zijn jeugdige enthousiasme voor Washington als stad van de democratie was al langer tanende. Toch, of beter gezegd, juist dankzij de hersenloze aanval op het Capitool heeft James Kennedy weer een sprankje hoop. Lafheid
Misschien is Washington niet het voornaamste probleem, al kan ik me erg boos maken over de lafheid van Republikeinse politici die Trumps ergste uitwassen mogelijk maakte, en een tweepartijenstelsel dat niet in staat is om de problemen van het land grondig aan te pakken. Het probleem ligt bij de burgers zelf, of ze nu afkomstig zijn uit Iowa of een van de andere 49 staten. Te vaak zijn ze verblind door hun eigen gelijk. De rede baat niet meer. De meute die een aanval uitvoerde op de Amerikaanse democratie laat zich alleen leiden door de woede, omdat zij bestolen zou zijn. Dat zou ik nooit van mijn landgenoten hebben gedacht als jonge student in Washington.
Ondanks dit alles heb ik juist als gevolg van deze hersenloze aanval een sprankje hoop – dat de grote meerderheid van de Amerikanen en vervolgens ook de politici in Washington deze aanslag te ver vindt gaan. Dat de weg die Trump was ingeslagen een dood spoor was en dat we elkaar weer kunnen vinden om elkaar voor de afgrond te behoeden.
Als dit lukt, kan Washington misschien weer een stad worden waar niet chaos en wanhoop overheersen, maar waar mensen geïnspireerd worden.

In Indonesië was Nederland kortzichtig en hardvochtig ( Zaterdag p. 2-5):
Na zijn bejubelde boek over Congo verdiepte David Van Reybrouck zich in de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië. Voor ''Revolusi'' sprak hij vele hoogbejaarde ooggetuigen en gaandeweg groeide zijn ongeloof over alle gemiste kansen op een vreedzame machtsoverdracht.
‘Ik ben erg geschrokken van de hardvochtigheid waarmee het collectieve ongenoegen van de Indonesiërs in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw werd aangepakt, en van de psychologische kortzichtigheid in het optreden van de bestuurders. In de omgang met Indonesiërs hanteerden zij slechts de grove borstel, en zijn ze een vergelijk steeds uit de weg gegaan. Ze leden aan een structurele zelfoverschatting. Zij sloegen met de vuist op tafel toen overleg geboden was. Zij bedienden zich van grootspraak toen bescheidenheid was vereist. Zelfs na de Japanse bezetting en de Indonesische onafhankelijkheidsverklaring van 17 augustus 1945, de proklamasi, bleef elke mogelijkheid voor bezinning onbenut.’
Natuurlijk is het mooi dat het wetenschappelijk onderzoek er nu eindelijk komt, maar als ik zie welk budget daarmee is gemoeid – 4,1 miljoen euro – en hoe slachtoffers en nabestaanden zich moeten inspannen voor een klein beetje smartengeld, dan vind dat niet met elkaar in balans. In dit geval had Nederland beter een voorbeeld kunnen nemen aan België. Daar heeft het parlement een commissie benoemd die zich met onderzoek én verzoening inzake Congo zal bezighouden. In Nederland is er nu wel een onderzoek, maar nog steeds geen verzoening. Het heeft 4,1 miljoen euro over voor de waarheid, en een fractie van dat bedrag voor verzoening.’

Het verslag van Robert Giebels Verliezers van fiscale eindejaarsrun Volkskrant 11 december 2014 p. 7:
Nederlanders zijn dol op de fiscale voordeeltjes waarmee de overheid zaken als economie of milieu wil stimuleren. Het probleem is alleen: elke keer trekt de schatkist aan het kortste eind.
Zowel Asschers wet berust op drijfzand (Volkskrant 11 december 2014 p. 30), de Wet werk en zekerheid berust op aannames die niet feitelijk zijn onderbouwd en op vooronderstellingen over gedrag die allang zijn achterhaald als de participatiesamenleving van Ronald Plastkerk missen wetenschappelijke onderbouwing. Uit het artikel 7 goedklinkende fabels van Jurre van den Berg in de Volkskrant van 21 september 2013 blijkt dat er aan de decentralisatie plannen van Plasterk geen enkele wetenschappelijke onderbouwing aan ten grondslag ligt.
Jurre van de Berg: Wat gaat er naar de gemeenten?
- Gemeenten worden met de komst van de Jeugdwet verantwoordelijk voor alle jeugdzorg (dat gaat om 300 duizend jongeren).
- Hulp aan huis voor ouderen en chronisch zieken wordt uit de AWBZ overgeheveld naar de gemeentelijke Wet maatschappelijke ondersteuning (800 duizend mensen).
- Door de Participatiewet krijgen gemeenten behalve de bijstand en de sociale werkvoorziening ook de Wajong (uitkering voor jonge arbeidsgehandicapten) onder hun hoede (700 duizend mensen).
- Om de regelingen uit te voeren krijgen gemeenten van het Rijk 16 miljard euro. Dat verdubbelt bijna hun budget, maar de taakoverdracht gaat gepaard met forse bezuinigingen: 450 miljoen op de jeugdzorg, 1,7 miljard op de langdurige zorg en 1,8 miljard op de taken in de Participatiewet.
Aukje Nauta en Carsten de Dreu (Volkskrant 11 december 2014 p. 30): Dankzij de Wet flexibiliteit en zekerheid uit 1999 zitten we nu met de gebakken peren van een grote kloof tussen vast en flex. En dankzij de Wet werk en zekerheid uit 2015 zitten we over een paar jaar misschien wel met een nog grotere kloof, of met een heel andere, en met tamelijk problematische neveneffecten. Wat het precies wordt weten we helaas niet. En precies dat kan een regering noch werknemers, noch werkgevers aandoen.

‘De Russische macht hebben wij zelf gecreëerd’ (Peter Giesen de Volkskrant 5 februari 2022 Opinie p. 24-25):
Het Westen heeft zijn geopolitieke tegenstanders groot gemaakt, schrijft hoogleraar Jonathan Holslag in zijn boek Van muur tot muur. Dus wat er ook aan de Oekraïense grens gebeurt, feit blijft: Europa kan niet zonder Russisch gas. Tijd om dus korte metten te maken met ‘doen-alsofpolitiek’.
U schetst een somber beeld. Het is niet zo verwonderlijk dat sommige mensen zeggen: laat het Westen zich maar terugtrekken achter een muur.
‘Er is geen enkel rijk dat zich ooit staande heeft gehouden achter muren. Muren geven mensen een alibi om niks te doen. Extreem-rechts zegt: we maken een Fort Europa, en binnen dat fort blijven we lekker verder slapen. Dat is even nefast als dertig jaar neoliberaal beleid. De neoliberalen zeiden: consumeer maar op, en de markt zorgt dat het goed komt. Extreem-rechts zegt nu: consumeer maar op, en het fort zorgt wel dat het goed komt. Daarmee bestendigen ze de verzwakking van Europa.’

Holslag analyseert onze ontredderde wereld hard en ongemakkelijk (Rob Hartmans Trouw 11 september 2021):
Jonathan Holslag wijst aan waar het Westen na de val van de Berlijnse Muur kansen heeft laten liggen. Een ongemakkelijke boodschap.
In Van muur tot muur, de wereldpolitiek sinds 1989, wijst de Belgische politicoloog Jonathan Holslag er terecht op dat de auteur van dat stuk, Francis Fukuyama, helemaal niet zo triomfalistisch was geweest. Niet alleen eindigde de titel van zijn stuk eigenlijk met een vraagteken, ook voorspelde hij dat het een ‘dieptreurige tijd’ zou worden. Ideeën en idealen zouden immers plaatsmaken voor ‘economisch calculeren, het eindeloos oplossen van technische problemen, zorgen over het milieu en het bevredigen van de vraag naar technologisch hoogstaande consumentenartikelen’.

Laat het volk echt meepraten (David van Reybroek Volkskrant 18 november 2017 Opinie p. 5-7):
De opkomst van het populisme in Europa wordt vaak vergeleken met die van het fascisme in de jaren dertig. In de Van der Leeuw Lezing betoogt de Vlaamse schrijver David van Reybrouck dat we meer kunnen leren van de laat-koloniale tijd in Afrika.
Hervormen
In zijn jongste boek De nieuwe politiek van Europa beschrijft Luuk van Middelaar hoe die crises de EU fundamenteel hervormden. Ineens moesten er ingrijpende keuzes worden geïmproviseerd. Griekenland ontzien of niet? Vluchtelingen verdelen of niet? De Unie is daardoor veel politieker dan ooit tevoren. De vraag is: is ze ook democratischer?
Op het moment dat de EU volop had moeten inzetten op democratie, heeft ze onder druk van de omstandigheden moeten terugvallen op haar aloude technocratie. De euro moest in nachtelijke spoedvergaderingen gered worden, de plotse vluchtelingenstroom verdroeg geen bedachtzame discussie meer. Er moest snel worden gehandeld. Het democratisch deficit werd daardoor niet kleiner, maar juist groter. De burger zag het, onderging het en was machteloos - als een koloniale onderdaan.
Leven in Europa anno 2017 lijkt steeds meer op leven onder een laat-koloniaal bestuur.
Dreiging
Als de EU niet gauw drastisch democratiseert, kan het snel afgelopen zijn. En dat vergt meer dan wat gegoochel met Spitzenkandidaten. Dat brengt enkel meer mediatisering en personalisering, precies die processen die van de nationale politiek zo'n spektakel hebben gemaakt. Wat als het volk nu eens echt kon meepraten?
Kieskompas
Het lijkt op het kieskompas, maar hier draait het om uw ideeën zelf, niet op wie u moet stemmen. In de aanloop naar de verkiezingen heeft u een brochure gekregen met de argumenten voor en tegen, zoals de Zwitsers dat nu al kennen bij een referendum. 's Avonds op televisie volgt u niet alleen wie gewonnen heeft, maar ook welke voorstellen het haalden. Die lijst van gedeelde prioriteiten biedt het raamwerk voor de Nederlandse Europa-politiek van de komende vijf jaar.

Om het democratische proces nieuw leven in te blazen, een paradigmawisseling te bevorderen biedt de wederkerigheid, de interactie tussen het Kieskompas van David van Reybroek en het morele kompas een uitstekend houvast.

Geloof de autocraat op zijn woord (Marcia Luyten Volkskrant 11 november 2020 p. 27):
To hell ermee. Met de rechtsstaat en het algemeen kiesrecht (prima dat Trumps partij al jaren probeert Amerikanen van kleur het stemmen te beletten, zelfs zwarten en latino’s kozen Trump). To hell met wetenschap, met feiten in het algemeen. Met belasting betalen. Met de waarheid.
Je staat erbij en kijkt naar CNN, naar het wel of niet flippen van staten, afwachtend welke kant het balletje uitrolt. Precies dat gebeurt met mensen die de democratie zien verliezen, schrijft Masha Gessen in Surviving Autocracy (vertaald als Hoe overleef je een autocratie?)
Gessens handboek voor hoe de opkomst van autocraten te stoppen, heeft gevolgen voor onze omgang met sociale media. Wat Fox deed, doen Facebook en Twitter in hogere versnelling: ze verspreiden haatspraak en moedwillige leugens. Deze superspreaders moeten beteugeld.

Primair draait het om het AOS-concept van Benedict Broere, op zoek naar het verbindende beginsel van mens en kosmos, de ‘culminatie’ in het omegapunt (Benedict Broere Civis Mundi Digitaal #46 mei 2017):
Al schrijvende is het steeds meer zijn overtuiging geworden dat de zich geleidelijk ontwikkelende wereld de expressie is van een lerende, innovatieve en omegazoekende creativiteit. Maar creativiteit is ook een medaille met twéé kanten, de positieve zelfordening en het negatieve chaospunt.

Profiel First Lady
Thuis in Delaware is Joe Biden vooral ‘de man van Jill’ (Remco Andersen Volkskrant 10 november 2020 p. 6-7):
Lerares, academica, hoeder van militaire gezinnen, grappenmaker: Jill Biden leeft haar eigen leven en ook Mr. President heeft daar rekening mee te houden. Ze zou weleens de eerste First Lady kunnen zijn die gewoon haar day job houdt.
Ze belichaamt het gezegde ‘achter elke succesvolle man staat een sterke vrouw’, is de lijm die drie generaties familiedynastie in harmonie en goede geestelijke gezondheid bijeenhoudt, en ze hield zich tijdens het vicepresidentschap van haar man – van 2009 tot 2017 – onder meer bezig met liefdadigheidswerk.
Jill Biden weet dus het een en ander van pijn en heling. Dat tekent ook haar houding ten opzichte van de uitdagingen die haar man als president te wachten staan, blijkt uit een toespraak die zij in 2020 opnam voor de Democratische Nationale Conventie. Daar werd haar man gekozen als de democratische presidentskandidaat. ‘Hoe maak je een gebroken familie weer heel? Net zoals je een natie heelt: met liefde, begrip, kleine daden van vriendelijkheid, moed en een onwankelbaar geloof.’
Beter onderwijs
Als First Lady zal zij haar invloed gebruiken om te ageren voor beter en toegankelijker onderwijs en voor betere reïntegratie van veteranen in de maatschappij en op de arbeidsmarkt. Daartoe zette zij samen met voormalig First Lady Michelle Obama ook al initiatieven op, tijdens het vicepresidentschap van Joe Biden.
Maar nu de verkiezingsstrijd is gewonnen, is Jill vast van plan weer terug te gaan naar haar reguliere bestaan als docent, zei ze onlangs tegen de Amerikaanse televisiezender CBS. Ze gaf daarbij ook wat weg van haar waarden, en hoezeer die verschillen van die van de voorganger van haar man in het Witte Huis. ‘Ik geef les aan een hoop immigranten en vluchtelingen,’ zei ze tijdens het interview in augustus. ‘Ik ben gek op hun verhalen, op wie ze zijn als mensen, en op het feit dat ik hen kan helpen op hun weg naar succes.’
Geen wonder dat aantredend president Joe Biden tijdens zijn overwinningsspeech zei: ‘Het is een geweldige dag voor iedereen in het onderwijs in Amerika: één van jullie gaat naar het Witte Huis.’

Vs: Na de zege: de krachten bundelen
Een mentale opkikker voor Amerika De politieke hyperpolarisatie en de onmacht om samen te werken, bij de Republikeinen zelfs onwil, weerspiegelen het grote probleem in de VS: de ene helft van het land kan de andere helft steeds minder pruimen. De Verenigde Staten zijn nooit echt een verenigde natie geweest, maar het land is nu wel heel stevig in de greep van het isolationisme: het bewust gezochte isolement van anderen. De VS lijken uiteen te vallen in gescheiden, van elkaar vervreemde werelden, met allengs minder inlevingsvermogen van de ene in de andere.
Ooit het land met de grootste sociale dynamiek, verbeeld in de metafoor van de ‘Amerikaanse droom’, is Amerika nu dat met de kleinste. Wie rijk is blijft rijk, wie vast zit in de armoede komt er haast niet uit. Ook spiegelbeeldig is er een relatie tussen de kans om je maatschappelijk te verbeteren en de mate van gelijkheid: de sociale beweeglijkheid is het grootst in het egalitaire Scandinavië. De Amerikaanse droom komt dus eerder uit in Zweden of Denemarken dan in Amerika zelf.

Buitenhof 25 oktober 2020 NPO1
PvdA-leider Lodewijk Asscher is te gast. Hoe kom je nog aan een woning, als starter of jong gezin? De woningmarkt loopt uit de rails. Het tekort aan woningen passeert dit jaar de 300.000. Het kabinet wil flink bijbouwen, maar heeft voor zijn plannen nog steun nodig uit de oppositie. En overmorgen staat de Tweede Kamer stil bij de terreuraanslag op de Franse leraar Samuel Paty. Asscher schreef op Facebook: 'De frontlinie ligt letterlijk in de klas'. Wat bedoelt hij hiermee?

Adri Duivesteijn: Wooncoöperatie als sociaal verdienmodel voor woningcorporaties
Adri Duivesteijn. Als een Don Quichot bevocht hij in 2013 de woonplannen van Stef Blok in de Eerste Kamer. Veel corporaties zagen in de ‘controversiële politicus’ de laatste strohalm in de strijd tegen de 1,7 miljard verhuurderheffing. Met zijn alles bepalende stem ‘voor’ werd het woonakkoord en de heffing een feit. Wie de opvattingen van Duivesteijn over de woningmarkt nader beschouwt, ziet dat hij consistent blijft aan zijn eerder geformuleerde gedachtegoed over het woonstelsel. “De politiek is niet meer automatisch de beschermengel van woningcorporaties.”

Ferd Crone & Adri Duivesteijn Corona, een wake up call voor het herstel van het publieke domein\\ Er moet – cynisch genoeg – het nog altijd ontembare virus, de Covid-19, aan te pas komen om het besef door te laten dringen dat ons publieke stelsel zozeer is uitgehold dat democratisch gekozen volksvertegenwoordigers en regeringen op essentiële momenten niet meer slagvaardig kunnen zijn in hun strijd voor de gezondheid van de eigen bevolking. Slechts met paardenmiddelen, een lock-down waarin iedereen thuis is opgesloten, is de huidige pandemie– waar de intensive care de bottleneck is – voor de zorgsector beheersbaar te houden. Het onvermijdelijke gevolg is het stilleggen van het sociaal, maatschappelijke en economische leven.
Ik citeer wat ik in 1994 over Gerard schreef in mijn boek Het Haagse Stadhuis, bouwen in een slangenkuil: ‘De kern van zijn handelen was zonder twijfel zijn bewondering voor Rem Koolhaas en zijn afkeer van het plan-Meier. De bewondering beschouw ik als de meest authentieke drijfveer: Van Otterloo maakte een keuze op basis van zijn architectuur-opvatting’. Ja, en precies daarin wij stonden tegenover elkaar. Maar waren, juist omdat deze keuze zo essentieel was voor het concept van de binnenstad, bereid te staan voor onze opvatting. Daarvoor hebben wij een hoge prijs moeten betalen. Maar soms is dat de moeite waard. Beiden zijn wij nadien niet meer van mening veranderd.

We smachten naar solidariteit van de EU (Ales Bialilatski Volkskrant 1 oktober 2020 p. 27):
Europa moet zich verenigen om Belarussen te steunen in hun harde strijd tegen de tirannie, betoogt Ales Bialiatski, oprichter van de mensenrechtenorganisatie Viasna.
Belastingontduiking
Tijdens mijn detentie werd mijn leven bepaald door de grillen van mijn cipiers. Brieven van mijn vrouw werden voor me achtergehouden. Eten en kleren van mijn familie werden een jaar lang van me weggehouden. Zo probeerden ambtenaren me ertoe te bewegen dat ik ‘fouten’ zou toegeven, maar ik weigerde.
Terwijl ik wist dat brieven mij niet bereikten, wist ik ook dat het volk me steunde. In die tijd hebben zo’n 40 duizend mensen mij geschreven, onder wie voormalig dissident en oud-president van Tsjechië Václav Havel, om me te laten weten dat ze achter me stonden. Zo ziet solidariteit eruit.

De grote pensioenvergissing (Koen Haegens Volkskrant 10 december 2020 p. 22):
Waarom ontslaan bedrijven ook in deze crisis hun werknemers liever dan dat ze de lonen verlagen? Die vraag stelde Yale-econoom Truman Bewley in de jaren negentig aan honderden managers en andere betrokkenen. Het antwoord: omdat niets desastreuzer is voor het moreel van de troepen. Mensen ervaren een loonsverlaging als een belediging. Het leidt bovendien tot onzekerheid, want vaste lasten zoals huur of hypotheek dalen niet mee. Dan nog liever een massaontslag. Zodat je, in de woorden van een leidinggevende, in één klap ‘de ellende buiten de deur krijgt’.
Het gegarandeerde pensioen is grotendeels verdwenen.
Het Nederlandse pensioenstelsel is één grote poging de onzekerheid af te schuiven.
Ondertussen sponsoren de lager betaalden de pensioenen van de rijken. Zij leven gemiddeld 7 tot 8 jaar korter. Hun premies belanden vervolgens op de grote hoop.

Zijn verzekeraars nu zelf bron van onzekerheid? (Peter de Waard Volkskrant 10 december 2020 p. 23):
Behalve een overheid die onbeperkt schulden kan maken of de centrale bank geld kan laten bijdrukken, kan niemand financiële garanties afgeven over de toekomst. Pensioenfondsen niet. Vermogensbeheerders niet. En verzekeraars, zoals overlijdensrisicoverzekeraar Yarden en levensverzekeraar Conservatrix, ook niet.
Verzekeraars en pensioenfondsen die ooit werden opgericht om zekerheden te scheppen, zijn nu zelfs een bron van onzekerheid geworden.
Hopelijk blijven overheden daarvan gevrijwaard.

Uitgekleed (Raoul du Pré Volkskrant 10 december 2020 p. 25):
De uitgeklede sociale zekerheid raakt niet alleen de direct gedupeerden. De solidariteit wankelt.
Honderd jaar geleden begon de strijd om de sociale zekerheid, die in de jaren ’80 zijn voltooiing naderde. Niemand heeft daarna besloten dat gaandeweg moest worden gewerkt aan het uitkleden van die zekerheid voor uitgerekend de kwetsbaarste groepen, maar het is wel gebeurd. Flexwerk is prima, maar niet als het ongewild en eindeloos is. En de onzekerheid raakt niet alleen de direct gedupeerden: uiteindelijk ondermijnt het krimpende aantal premiebetalers ook de werknemersverzekeringen, die immers gestoeld zijn op massa. De solidariteit wankelt.

Na ‘Wir schaffen das’: ‘Wir haben Platz’
‘We hebben het onder controle’ (Merlijn Schoonenboom De Groene Amsterdammer 1 oktober 2020 p. 14-15):
De komst van een miljoen vluchtelingen ontwrichtte vijf jaar geleden de Duitse politieke cultuur. Desondanks neemt Duitsland ook nu weer meer vluchtelingen op dan de andere EU-landen. ‘Wij doen dit zonder moraalridder te spelen.’
Een week voor Seehofers optreden was het grasveld voor de Rijksdag vol. Op 7 september waren diverse vluchtelingenorganisaties in alle vroegte begonnen precies dertienduizend klapstoelen neer te zetten. De stoelen waren leeg, ze moesten uitdrukken: bij ons is er plek voor álle vluchtelingen uit Moria. ‘Wir haben Platz’ is dan al maanden een gevleugelde uitspraak van progressief Duitsland. Links-groene politici wijzen op de mensonterende toestanden in de Griekse kampen. Diverse gemeentes kondigen aan zelfstandig hulp te bieden. Maar Merkel en Seehofer blijven erbij dat ze slechts 150 alleenreizende minderjarige kinderen willen opnemen.
Natuurlijk, het is niet goed als Duitsers menen ‘de enige met moraal te zijn’, zegt Seehofer. ‘Daarmee wordt het niet makkelijker.’ Maar gelukkig is er de CSU nog. ‘Wij doen dit zonder moraalridder te spelen.’
Eigenlijk, zegt Seehofer, is er voor hemzelf sinds 2015 helemaal niets veranderd. Hij was altijd al op zoek naar de gouden middenweg tussen ‘orde en menselijkheid’. En die is nu gevonden – dankzij de CSU, dankzij hem. ‘Voor u staat een minister die méér dan alle anderen voor de begrenzing en controle van migratie heeft gezorgd. En tegelijk ben ik de enige minister van Binnenlandse Zaken in de EU die als oplossing een humanitair antwoord heeft – en daar mag Duitsland trots op zijn.’

Van Nieuwenhuizen wilde aanblijven als minister toen ze baan aannam in de lobbysector, Rutte vond het goed (Frank Hendrickx en Ariejan Korteweg de Volkskrant 24 januari 2022 p. 5):
Cora van Nieuwenhuizen was vast van plan om door te gaan als demissionair minister van Infrastructuur en Waterstaat, ook al had ze in de zomer al een baan aanvaard in de lobbysector. Premier Mark Rutte keurde het aanblijven van zijn partijgenoot goed, maar bedacht zich op het allerlaatste moment.

Ware sociaal-democraat (Hans Wansink de Volkskrant 9 augustus 2019 p. 17):
Van Rossem: ‘Als intermediair tussen wetenschap en politiek en tussen intellectuelen en politici had Den Uyl zijn gelijke niet in de naoorlogse politiek. Dat hij, zo lang de onbetwiste leider van de Partij van de Arbeid, tegelijkertijd de even onbetwiste intellectuele leider van zijn partij was, blijft een opmerkelijk fenomeen.’
Ideoloog
Van Rossem schreef dit in 1988 als inleiding op Inzicht en uitzicht, een bundel beschouwingen die Den Uyl tussen 1947 en 1978 had gepubliceerd. Kok noemde in 1994 het afschudden van de ideologische veren een bevrijdende ervaring. Maar het aan de straat zetten van het sociaaldemocratische tafelzilver droeg er wel aan bij dat het aantal zetels van de PvdA in de Tweede Kamer tussen 1986 en 2017 daalde van 52 naar 9.
De les van de financiële crisis van 2008 zou toch moeten zijn dat markten die teveel aan zichzelf worden overgelaten, enorme maatschappelijke schade kunnen veroorzaken. De Beer wijst er evenwel op dat ook na deze megacrisis het geloof in de mogelijkheid van sturing van de economie in maatschappelijk gewenste richting niet is teruggekeerd. Juist dat geloof onderscheidt de ware sociaaldemocraat van het ‘gelegenheidsknutselwerk’ van de huidige generatie politici.
Den Uyl waarschuwde er al veertig jaar geleden voor: ‘Wat ons in eigen land en elders vooral bedreigt is niet dat er in conservatieve of kapitalistische richting wordt gestuurd, maar dat in het geheel niet wordt gestuurd (…) dat onder de wattendeken van de sussende bezweringen het politiek bewustzijn wordt verdoofd.’

Herwaardering algemeen belang als antwoord op feodalisering politieke macht en endemische corruptie (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #55 februari 2018):
1.1 Feodalisering politieke macht
Achter de façade van onze parlementaire democratie is ook in Nederland een partijendemocratie gegroeid met partijen als beslissende elementen in de vertolking van wat het volk geacht wordt te willen. Dat heeft hier eveneens een klimaat geschapen, waarin algemeen en partijbelang teveel in elkaars verlengde zijn komen te liggen. Vandaar dat partijpolitieke benoemingen heel normaal zijn geworden, hoewel het partijpolitiek monopoliseren van benoemingen in openbare ambten en functies in strijd is met artikel 3 van de Grondwet.
Toen begin jaren negentig een kleine rel ontstond rond CDA-minister P. Bukman die in een uitgelekte brief aan een andere CDA-minister het algemeen belang ondergeschikt leek te maken aan dat van zijn partij, merkte oud-minister J. Zijlstra, eveneens van het CDA, in een interview in HP/De Tijd onomwonden op: wat is het algemeen belang?

'Bolkestein bereidde weg voor Fortuyn' (Hans Wansink de Volkskrant 30 januari 2018 p. 25):
De rechts-conservatieve opleving van begin deze eeuw, met Pim Fortuyn als opvallendste voorman, kwam niet uit het niets, betoogt socioloog Merijn Oudenampsen. Al veel eerder maakten denkers uit de elite dit geluid mogelijk.
Sprong nieuw rechts in het gat dat links liet vallen?
'Zeker. De leegte van links was dat de PvdA op het terrein van de economie naar rechts opschoof, maar dat niet durfde uit te dragen. De Derde Weg van Kok, Blair en Clinton depolitiseerde de economie en liet de economen over het beleid beslissen. Heel technocratisch. Het enige dat nog politiek was, betrof de vraag of je nog aan flankerend sociaal beleid deed of niet. Daar win je de harten van de mensen niet mee. Vandaar dat nu weer een soort hard links opkomt: Bernie Sanders, Jeremy Corbyn, Podemos, Syriza. Links gaat weer de economie politiseren.'
De conservatieve omarming van links
'Nieuw rechts is inmiddels twintig jaar oud en blijft steeds op hetzelfde aambeeld hameren. Het conservatieve tij verloopt. Internationaal zie ik een nieuwe linkse golf opdoemen. Alleen in Nederland nog niet; daar slagen de linkse partijen er nog niet in een deuk in een pakje boter te slaan.'

'Populisten monopoliseren stem van het volk' (Hans Wansink de Volkskrant 24 februari 2017):
Wie Bernie Sanders, Jeremy Corbyn, Syriza en Podemos in de zelfde categorie plaatst als Trump, Farage, Wilders en Le Pen, heeft volgens politiek filosoof Jan-Werner Müller geen oog voor de ware aard van het populisme.
Wat is uw strategie tegen het populisme?
Politici moeten nooit de retoriek van de populisten overnemen. Dat geldt met name voor conservatieve politici. Ik ben tegen een cordon sanitaire in de zin dat je niet met ze in debat zou moeten gaan. Want dan geef je voeding aan hun standaardverhaal dat ze worden buitengesloten.'

Onderzoek De bv’s van een Kamerlid
‘Alle toezicht ontbreekt’ (Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers De Groene Amsterdammer 1 oktober 2020 p. 12-13):
Tweede-Kamerlid Gidi Markuszower (PVV) runt een bedrijf dat btw terughaalt voor multinationals. Daarmee verdient hij minstens duizend euro per maand. Parlementsleden worden nauwelijks op hun nevenfuncties gecontroleerd.
‘Een volksvertegenwoordiger hoort het algemeen belang te dienen, niet een specifiek belang’, zegt Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ook hij hekelt het gebrek aan controle van de registers in het parlement. ‘Als je integriteit serieus neemt, loop je het een keer allemaal na. Ook inhoudelijk.’ Want controle kan alleen met een transparant en volledig ingevuld register.
Volgens hem staat integriteit bij de Nederlandse overheid in de kinderschoenen. ‘Al twintig jaar.’ Er wordt veel gepraat en soms wat afgestoft, maar van ‘een echt serieus systeem’ is geen sprake. Hij wijst naar de Verenigde Staten waar de regels veel strenger zijn, waar de volksvertegenwoordigers jaarlijks hele boekwerken (inclusief schriftelijke bewijzen) moeten invullen en inleveren. Nevenfuncties, bezittingen, aandelen, alles moet openbaar worden gemaakt. ‘Inclusief informatie van je partner of je kinderen.’

Essay Vluchtelingen en Europa Tegen elke prijs (Linda Polman De Groene Amsterdammer 1 oktober 2020 p. 42-45):
Uit het nieuwe migratieplan van de Europese Commissie stijgt de geur van oude geschiedenisboeken op. Europa is bereid fundamentele rechten overboord te gooien om vluchtelingen van het continent te weren.
De term ‘antimigrantenmuur’ is met opzet gekozen. Vluchtelingen en (illegale) migranten worden in het Europese politieke discours bewust op één grote hoop gegooid. Als je blijft herhalen dat vluchtelingen eigenlijk illegalen zijn die in Europa niets te zoeken hebben behalve ‘onze’ welvaart, gaan mensen dat vanzelf geloven. De tactiek van de herhaalde leugen is in de gereedschapskist van elke populist te vinden. De knipperlichten en schijnwerpers op de ‘antimigrantenmuur’ zullen vanaf de ‘migrantenbootjes’ op een afstand van tien kilometer al te zien zijn.
Armoede was de oorzaak van epidemieën en minder armoede de oplossing. Maar naar wetenschappers als Louis Pasteur (1822-1895), die ontdekte dat ziektes veelal werden veroorzaakt door micro-organismen die gedijden in onhygiënische, armoedige omgevingen, en Florence Nightingale (1820-1910), die als eerste met statistieken aantoonde dat ‘de ziekste mensen altijd in de slechtste huizen wonen’, luisterden de mensen niet. Zij lieten zich er door antimigratiepartijen liever van overtuigen dat buitenlanders gewoon te dom waren om gezondheidsrichtlijnen van de overheid op te volgen. Van de gele-koortsepidemie in Louisiana in 1853 kregen berooide Ierse en Duitse immigranten de schuld, want die maakten ‘negerslaven van zichzelf met hun gezwoeg in de brandende zon’. Slavernij in Amerika werd pas twaalf jaar na de epidemie afgeschaft, in 1865.

Begint over een ruim decennium een volgende fase voor de mensheid? (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #102 30 september 2020):
Bespreking van: Tony Seba en James Arbib, Rethinking Humanity. Five Foundational Disruptions, the Life-cycle of Civilisations, and The Coming Age of Freedom, 2020.
’We staan aan de vooravond van de snelste, diepste, meest ingrijpende transformatie van de menselijke beschaving in de geschiedenis, een transformatie die in elk opzicht zo betekenisvol is als de overgang van jagen en verzamelen naar landbouw en steden 10.000 jaar geleden’.
Bewustzijnsomkering
In ons huidige paradigma hebben we onze hoop op verbetering vaak gevestigd op andere sociale structuren zoals een betere verdeling van inkomen en vermogen, en in het huidige tijdsgewricht op minder marktwerking. Of op betere menselijke waarden, meer gemeenschapszin in plaats van individualisering, minder op consumeren gericht. In CM kunt u daarnaast vele verwijzingen vinden bijv. in artikelen van Toon van Eijk en Piet Ransijn over de wenselijkheid van bewustwording om tot een meer rechtvaardige en harmonieuze wereld te komen.
De nieuwe ideeën om in de wereld te staan ’zullen waarschijnlijk opkomen uit de disciplines van de biologie, complexiteitstheorieën, en netwerk en systeemtheorieën. De oude Oosterse filosofieën die de onderlinge verbondenheid van alles benadrukken, de noodzaak de wereld te zien zoals die is en verandering te omarmen, kunnen de inspiratie zijn die tot bloei komen in het geloofssysteem dat zal ontstaan.’ (blz 63)
’We kunnen kiezen om angstig te worden omdat we verliezen wat we hebben, gaan vechten om het te verdedigen, maar het is een strijd die we ongetwijfeld verliezen. Het ineenstorten van het bestaande op extractie gebaseerde systeem is al begonnen en is onvermijdelijk. Vasthouden aan de principes en geloofssystemen die ermee samenhangen, ze zien als een onveranderlijke constanten voor altijd in plaats van als door de mens gemaakte, vluchtige constructen die ze zijn, zal zeker dat ineenstorten versnellen.’ (blz 66)

Sociale bedrijven: een paradox? (Toon van Eijk Civis Mundi Digitaal #102 30 september 2020):
Commentaar op: Van der Velden F. (ED.) (2018). Towards a fair and just economy Social business as a transformational approach. LM Publishers, Volendam.
Inleiding
Fons van der Velden heeft als editor en (mede)auteur van een aantal hoofdstukken een belangwekkend boek geproduceerd over sociaal ondernemerschap als een transformerende stap in de richting van een eerlijke en rechtvaardige economie. Naast hoofdstukken die een conceptuele onderbouwing van sociale bedrijvigheid geven, bevat het boek ook hoofdstukken met praktische voorbeelden van sociale bedrijven.
Hieronder volgen de zeven coöperatie principes.
1. Voluntary and open membership
2. Democratic member control
3. Member economic participation
4. Autonomy and independence
5. Education, training and education
6. Cooperatin among cooperatives
7. Concern for community

Hoe Nederlandneoliberaal werd (Ronald van Raak de Volkskrant 4 jun. 2022, Boeken & Wetenschap p. 12):
Neoliberalisme laat zien hoe een radicale ideologie kon doordringen tot de macht. Een mustread voor wie iets van de huidige politiek wil begrijpen.
Invloedrijke ambtenaren
In de Angelsaksische wereld werd het neoliberalisme uitgedragen door uitgesproken economen (Hayek en Friedman) en in polemiserende denktanks (het Britse Centre for Policy Studies of de Amerikaanse Heritage Foundation). In Nederland werd het neoliberale denken acceptabel omdat het juist werd gedepolitiseerd. Door invloedrijke ambtenaren, zoals Coen Oort, Lense Koopmans en Ad Geelhoed. Voor het publiek vaak onbekende mensen, die het nieuwe beleid presenteerden als een technocratische operatie.

Een nieuw verhaal over saamhorigheid. Deel 1 (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #88 1 september 2019):
Bespreking van: George Monbiot, Uit de Puinhopen Een nieuwe politiek in een tijd van crisis. Rotterdam, Lemniscaat, 2018.
De twee oude verhalen
Op dit moment zijn er twee verhalen in omloop. Een is dat van de sociaaldemocratie. De kernbegrippen daarvan zijn: de verzorgingsstaat, inkomensverdeling en de regulering van de economie, publieke diensten en een sociale politiek. In de jaren ’70 van de vorige eeuw stapelden zich problemen op. Sindsdien heeft het verhaal van het neoliberalisme de afgelopen veertig jaar de overhand gehad. Centrale thema’s zijn privatisering, deregulering, vrije handel, beperking van staatsuitgaven en een toenemende rol van de privésector in de economie en de maatschappij, een vertrouwen op marktwerking . De theorieën van economen Friedrich Hayek en Milton Friedman liggen hieraan ten grondslag en politici als Margareth Thatcher en Ronald Reagan hebben het roer in deze richting omgegooid. (Zie ook de serie artikelen over het neoliberalisme van Hans Komen in CM 76,77,80 en 82)
Hoe komen we uit de greep van dit schadelijke verhaal?
Door de verzwakte sociale verbanden en het ontbreken van een goed tegenverhaal, heeft de demagogie vrij spel. Nog een reden te meer benadrukt Monbiot voor de noodzaak van een nieuw politiek verhaal. Als we er niet in slagen dat te formuleren leidt dat mogelijk tot een heropleving van het fascisme, zo waarschuwt hij. Kernwoord van dat verhaal is volgens hem: saamhorigheid. We hebben er behoefte aan om bij elkaar te horen, ergens toe te behoren en ergens thuis te horen. (ontleend aan de filosoof Kimberley Brownlee) ’Een effectieve politiek erkent deze behoefte aan saamhorigheid en weet die te mobiliseren’.
Ten slotte
Monbiot richt de aandacht op onze eigen mogelijkheden om richting te geven aan de ontwikkelingen. Waarschijnlijk is het pas sinds enkele decennia op wat grotere schaal zo duidelijk welke rol de verhalen spelen in maatschappelijke ontwikkelingen. Nu kunnen we pogen om, bewust van de werking van zo’n verhaal, een nieuwe richting in te slaan. Of we reeds voldoende inzicht hebben in de sociale mechanismes en krachten moeten we nog zien. Ondanks het zo positieve verhaal lijkt het mij niet zeker of voldoende mensen er in mee kunnen gaan. Er zijn zo veel belangen en krachten die bij een ander verhaal voordeel hebben. Inderdaad zal het enthousiasme van de meerderheid van de mensen gemobiliseerd moeten worden. Daarvoor zijn activiteiten op alle niveaus en op alle terreinen nuttig en nodig. Een verhaal is een belangrijk element daarin. Monbiot heeft een prima voorzet daarvoor gegeven, die het verdient aangevuld en uitgewerkt te worden. Laten we hopen dat zijn werk wordt opgepakt. Een laatste citaat van Monbiot: ’Als we de mensen duidelijk kunnen maken hoe machtig ze zijn en hoe nuttig ze zich kunnen maken, en hoe we ervoor kunnen zorgen dat zowel de politiek als de overheid aan ons allemaal toebehoren, en niet alleen maar aan een elite die ver van ons af staat, kan niets of niemand ons nog tegenhouden.’ (blz. 176)

Museum zet Holocast vol in het licht (Sander van Walsum interviewt Emile Schrijver Volkskrant 14 januari 2020 p. 8-9):
De Duitse regering stelde maandag 4 miljoen euro beschikbaar, waardoor Emile Schrijver zijn plannen voor het Nationaal Holocaust Museum kan verwezenlijken. Het zal, zegt de directeur, niet de manipulatieve duisternis krijgen van andere musea. ‘Die benadering wijs ik met kracht af.’
Hoe de Shoah – met vermijding van effectbejag – zal worden getoond, is nog niet in detail bekend. Maar de bezoeker van het Nationaal Holocaust Museum zal in elk geval niet de indruk krijgen dat de Shoah onafwendbaar was, weet Schrijver nu al. ‘Dat hoor en lees je vaak: dat de vernietiging van de Joden onvermijdelijk was toen Hitler aan de macht kwam. Dat lijkt mij onzin. Sinds 1933 zijn er vele momenten geweest waarop de weg naar het noodlot had kunnen worden omgebogen. Door machthebbers binnen en buiten Duitsland, maar ook door toeschouwers die ervoor kozen niet te handelen. Als er íéts afwendbaar was, was het de Shoah wel.’

Wouter Bos (Buitenhof 19 januari 2020 NPO1):
Oud-minister van Financiën is CEO van het investeringsfonds Invest-NL, dat deze week officieel van start is gegaan. Bedrijven staan al in de rij voor overheidsinvesteringen, maar wat is hij van plan met de 1,7 miljard die hij tot zijn beschikking heeft?

Wopke Hoekstra (Buitenhof 12 januari 2020 NPO1):
Aan het begin van het jaar is Minister van Financiën Wopke Hoekstra te gast over zijn plannen voor 2020: hoe houdt hij de economie gezond voor de lange termijn? Ook spreken we hem over zijn plannen voor een investeringsfonds, en over zijn politieke ambities.
Engels als voertaal
De overstap van de University of Twente op Engels als officiële voertaal zorgde voor veel ophef en verontwaardiging. Maar er was ook bijval: want hoe houd je je in het Nederlands staande in de internationale strijd om talent en wetenschappelijke erkenning? Wordt Nederlands langzamerhand steeds meer een lingua non grata in het hoger onderwijs? Een debat tussen bestuursvoorzitter van de University of Twente Victor van der Chijs en filosoof en voorzitter van Beter Onderwijs Nederland Ad Verbrugge.

Filosoof Luuk van Middelaar voorspelt zware tijden voor Europa: “De kans is groot dat Trump herkozen wordt” (Joёl De Ceulaer DeMorgen 29 december 2018):
Politiek filosoof Luuk van Middelaar maakt een stand van zaken op.
Wat is het verband tussen Marrakech en gele hesjes? Waarom was 11 maart dit jaar zo’n cruciale dag? En telt Europa morgen nog mee in de wereld? Politiek filosoof Luuk van Middelaar maakt een stand van zaken op. Een gesprek over tragische keuzes, pistolen op tafel en manshoge dildo’s op straat.
“Ik heb veel geleerd van Herman Van Rompuy”, zegt Luuk van Middelaar. “Hij heeft een groot diplomatiek vermogen om te zien hoe iets evolueert, tot hij voelt dat het moment daar is om in actie te schieten. Hij ziet lang van tevoren voet­angels en schiet­geweren, een talent dat hij heeft ontwikkeld in de Belgische politiek. En hij blijft altijd rustig, zelfs als zijn adviseurs als kippen zonder kop door de gangen renden.”

De Europese partij Volt wil tegen de stroom in (Barbara Rijlaarsdam NRC 27 oktober 2018):
Vol bravoure presenteerde de pan-Europese partij Volt op zaterdag zijn verkiezingsprogramma in Amsterdam. De partij wil vooral méér Europa.

Nieuwe partij Volt wil de geschiedenis ingaan als eerste pan-Europese partij (Ariejan Korteweg Volkskrant 24 juni 2018):
De nieuwe politieke partij Volt barst van de energie om met een fel pro-Europese toon Nederland te gaan veroveren. Wat heet: heel Europa.
Volt Nederland wil na de zomer zeven mensen in loondienst. Het regent meet-ups en lanceringsbijeenkomsten: maandag Napels, dinsdag Turijn, woensdag twaalf Europese steden, zaterdag Cluj en Ljubljana... Het doel: minstens 25 zetels uit zeven landen bij de Europese Verkiezingen, zodat ze een eigen fractie kunnen vormen. Met in elk land wel een eigen kandidatenlijst en partijstructuur; de regelgeving van de EU staat nog geen pan-Europese kandidaten toe. Daarna volgt de lokale en nationale uitbouw.
‘Europese successen worden nu op nationaal niveau geclaimd’, zegt Van Lanschot. ‘En nationale mislukkingen worden vaak aan Europa toegeschreven. Wij willen de politiek naar een Europees niveau tillen. Het is vreemd dat terwijl de EU zo belangrijk is, partijen nog steeds nationaal georganiseerd zijn.’

Angela's tranen (Arie Elshout de Volkskrant 28 december 2018, p. 23):
Waarover hebben de media het in de VS? Het weekblad The New Yorker komt met een veelzeggende, persoonlijke reconstructie van de relatie tussen Trump en Merkel.
Rol voor Rutte
Een mooie rol is weggelegd voor Mark Rutte. Hij redde de Navo-top van afgelopen zomer, nadat Trump op de slotdag onverwacht enorme stampij was gaan maken. De president eiste een verhoging van de Europese defensie-uitgaven. Onmiddellijk, en niet geleidelijk zoals eerder was afgekaart in het communiqué. Ontsteltenis bij de Duitse kanselier Angela Merkel en de anderen.
Rutte, specialist-geitenpaadjes, bood uitkomst. Hij rekende Trump voor dat sinds diens aantreden de Navo-landen hun defensiebegrotingen met 70 miljard dollar hadden verhoogd. Dankzij jou, zei Rutte. Hij sprak de taal die Trump verstaat (miljardenverdiensten) en streelde zijn zelfbeeld (als geboren winnaar). Het werkte: pochend sprak de Amerikaanse president later de pers toe, de triomfatorsmantel strak om de schouders.
Rutte was voor de andere leiders de redder in de nood, een beetje zoals die frisse en schrandere scholier bij Albert Heijn die al toeschiet met een luiwagen voordat je ook maar de kans hebt gekregen de pot vol zilveruitjes te pletter te laten vallen.
Trump verliet kort daarna de Navo-bijeenkomst. Hij deed dat heel onbeleefd terwijl Merkel sprak. In het voorbijgaan onderbrak en kuste hij haar terwijl hij tot de zaal zei: ‘Ik hou van deze vrouw. Is ze niet geweldig?’

Politici, besef dat de burger altijd gelijk krijgt (Willem Melching Volkskrant 24 december 2018 p. 24):
De staat als bedreiging
De burgers zijn boos. Ze zien al jaren hun koopkracht nauwelijks stijgen, terwijl de economie groeit en bloeit. Hun rechtsposities staan op de tocht terwijl managers en directies schaamteloos hun zakken vullen. De scholen en universiteiten van hun kinderen zijn overvol en de kwaliteit van het onderwijs neemt meetbaar af. Ze zijn boos op politici die zich niet om de burger, maar om utopistische visioenen bekommeren. Wie moeite heeft het einde van de maand te halen is niet heel erg geïnteresseerd in de ‘klimaatdoelen’ van 2035.
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog verkeert het Westen in een existentiële crisis, maar veel politici lijken dit nog niet te beseffen.
Om de kiezers terug te winnen en de band tussen overheid en burger te herstellen moeten politici hun apocalyptische toon over het klimaat loslaten en voor Europa concrete en voor de burger controleerbare doelen stellen.

En dan het goede nieuws: oorlogen zijn passé (Rob Vreeken Volkskrant 24 december 2018 p. 24):
Tijd voor de kerstgedachte. Vrede op aarde en in de mensen een welbehagen. Een vrome, ietwat naïeve wens? Op tal van plekken in de wereld immers is het oorlog. In Jemen blijven de Saoedische bommen vallen, Afghanistan beleefde een zeer gewelddadig jaar en Syrië, ach ja, Syrië.
Na de eeuwwisseling daalde het aantal oorlogsdoden in de wereld tot historische laagte, een trend die werd onderbroken door Syrië. Maar ook daar raakt het geweld uitgeraasd. IS is vrijwel verslagen en op één na zijn alle oppositiebolwerken opgeruimd.
Dus als we ervan uitgaan dat Idlib zonder massaslachting wordt opgelost, dat het Zweedse vredesoverleg over Jemen slaagt, dat de Taliban eindelijk gaan praten, dat Gaza niet explodeert, dat de burgeroorlog in Colombia niet weer oplaait, dat Erdogan de Koerden met rust laat, dat het in Libië niet uit de hand loopt, dat Kim Jong-un geen atoombom laat ontploffen en dat Donald Trump zich in het algemeen een beetje weet te beheersen, dan zou 2019 weleens een bijzonder vreedzaam jaartje kunnen worden. Om met John Lennon te spreken: War is over (if you want it).

Europees leiderschap (Peter Giesen de Vokskrant 10 februari 2022 p. 8):
Hij zoekt al jaren naar een dialoog met Poetin, maar zijn pogingen hebben nog nooit iets opgeleverd.
Poetin is een sluwe gesprekspartner, een meester in het verdeel-en-heers. De kans is verre van denkbeeldig dat Macron uiteindelijk met lege handen achterblijft en, vooral uit Oost-Europese hoek, het verwijt krijgt dat hij te slap is tegen Poetin en de westerse eenheid heeft ondergraven in zijn pogingen de Russische president tot een ‘dialoog’ te verleiden.
Tegen de Amerikaanse politicoloog William Drodziak, schrijver van een boek over de Franse president, zei Macron ervan overtuigd te zijn dat Poetin verleid zou kunnen worden tot een meer pro-Europese houding, omdat hij ‘bovenal een zoon van Sint-Petersburg is’, de stad die zo sterk geworteld is in de Europese geschiedenis en cultuur. Drodziak antwoordde droogjes dat Poetin volgens hem bovenal een ‘zoon van de KGB is’, de geheime dienst van de Sovjet-Unie. ‘Macron was even stil’, schrijft Drodziak op de site van de denktank Wilson Center, ‘en zei toen: we zullen zien.’

Macron ziet toenadering in Oekraïne-conflict, in Moskou en Kiev blijft wantrouwen groot (Bert Lanting de Volkskrant 9 februari 2022 p. 2):
Rusland en Oekraïne hebben er volgens de Franse president Emmanuel Macron mee ingestemd werk te maken van de naleving van de Minsk-akkoorden, die een einde moesten maken aan de gevechten tussen de pro-Russische separatisten en Kiev. Op die manier hoopt Macron, die bezig is met een bemiddelingspoging, de spanning tussen beide landen te verminderen.
In de persconferentie die hij maandagavond samen met Macron gaf, waarschuwde hij dat toelating van het land tot de Navo zal uitlopen op een oorlog met Rusland. Volgens Poetin zal Kiev dan het schiereiland de Krim op Rusland proberen te heroveren en zullen de Navo-landen in dat geval worden meegesleept in het conflict.

Meerderheid Europeanen is voor steun aan Oekraïne (Peter Giesen de Volkskrant 9 februari 2022 p. 10):
Een meerderheid van de Europese burgers vindt dat Oekraïne gesteund moet worden tegen Russische agressie. Grofweg 60 procent is van mening dat organisaties als de Navo en de EU Oekraïne moeten steunen. 20 procent vindt dat zij afzijdig moeten blijven. Nog eens 20 procent heeft geen mening.
Volgens het onderzoek van Clingendael in Nederland is het beleid tegenover Rusland onderdeel geworden van een nationale cultuurstrijd. Kiezers die sympathie hebben voor de conservatieve, nationalistische waarden die Rusland zegt uit te dragen ervaren het land als minder bedreigend en hebben meer begrip voor de positie van president Poetin.
Biden: ‘Nord Stream 2 stopgezet bij inval’
De Amerikaanse president Joe Biden heeft maandag gedreigd dat de omstreden gasleiding Nord Stream 2 wordt stopgezet als Rusland Oekraïne binnenvalt. Biden zei dit tijdens het bezoek van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz aan de VS. Scholz wilde dit echter niet in duidelijke taal bevestigen.
Scholz zei dat Europa en de VS hadden afgesproken om ‘verregaande maatregelen’ tegen Moskou te nemen. Maar ook na aandringen van journalisten weigerde hij expliciet te zeggen dat Duitsland een streep zal halen door Nord Stream 2.

Macron stuurt bij Poetin aan op doorbraak in Oekraïne-conflict, oostelijke Navo-partners bevreesd (Bert Lanting, Stieven Ramdharie de Volkskrant 8 februari 2022 p. 5):
‘Nieuwe orde’
Macron zei het als zijn taak te zien een ‘historische oplossing’ te vinden voor de kwestie van de Europese veiligheid. Het is volgens hem hoog tijd stappen te nemen in de richting van een ‘nieuwe orde’ die gebaseerd moet zijn op het ‘kardinale beginsel van de soevereine gelijkheid van de landen’.

Het hoofd van Poetin (Marloes Heineke NRC 23 januari 2022):
De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba bekritiseerde op zaterdag Duitsland vanwege zijn weigering om wapens aan Kiev te leveren, waarmee het land volgens hem „de eenheid ondermijnt” en „Vladimir Poetin aanmoedigt”.

Derk Sauer: 'Journalisten zijn onderdeel geworden van het politieke spel tussen Europa en Rusland'
Rusland heeft de correspondent van de Volkskrant het land uitgezet. De Nederlandse journalist en uitgever Derk Sauer is er van geschrokken. "Je weet dat dit soort dingen gebeuren, maar het komt altijd weer als een verrassing."
Afgelopen zomer werd de correspondent van de BBC het land uitgezet en deze week overkwam het dus Volkskrant-correspondent Tom Vennink. Zijn verblijfsvergunning werd ingetrokken wegens oude 'administratieve overtredingen' en hij mag tot 2025 het land niet meer in.

Rusland zet Volkskrant-correspondent Tom Vennink uit wegens oude ‘administratieve overtredingen’ (Redactie de Volslrant 3 november 2021):
Tom Vennink, correspondent voor de Volkskrant in Moskou, is door de Russische autoriteiten het land uitgezet. Zijn verblijfsvergunning is per direct ingetrokken vanwege ‘administratieve overtredingen’. Hij mag tot januari 2025 Rusland niet meer in.
MH17
De verhoudingen tussen Nederland en Rusland zijn sinds het neerhalen van MH17 door een Russische Buk-raket slecht. Rusland heeft vele pogingen gedaan om het onderzoek naar de vliegtuigramp te hinderen en te traineren.
Er zijn meer geschillen. Onlangs oordeelde een Nederlandse rechter dat een collectie kunstschatten van de Krim niet terugkeert naar het schiereiland, dat inmiddels door Rusland is bezet, maar naar Oekraïne.

Wit-Rusland wacht harde confrontatie (Tom Vennink Volkskrant 1 augustus 2020 p. 12):
De Wit-Russische presidentsverkiezingen stevenen af op een ongekende confrontatie tussen de veiligheidsdiensten en de bevolking. Met nog een week tot de stembusgang staat de bevolking demonstrerend op straat. President Aleksandr Loekasjenko voert campagne op legerbases tussen de oproereenheden.
De spanning wordt verder opgevoerd door een escalatie van een sluimerende ruzie met buurland Rusland. Loekasjenko liet woensdag 33 Russische staatsburgers arresteren die volgens hem van plan waren om Wit-Rusland te destabiliseren in samenwerking met oppositiekopstukken. Loekasjenko deinsde er niet voor terug om het Kremlin verantwoordelijk te stellen: de Russen zouden deel uitmaken van een huurlingenleger onder leiding van Jevgeni Progozjin, een nauwe bondgenoot van president Poetin.

Nooit eerder stond Wit-Ruslands alleenheerser zo alleen (Tom Vennink Volkskrant 17 juli 2020 p. 16):
Tienduizenden Wit-Russen gaan de straat op om te protesteren tegen president Loekasjenko, die al 26 jaar aan de macht is en met harde hand probeert dat zo te houden. Maar zijn steun brokkelt in rap tempo af.
Opiniepeilingen staan onder strikte controle van de regering en blijven meestal geheim. Maar een uitgelekte peiling toonde in april aan dat Loekasjenko de steun had van maar een derde van de ondervraagden. Niet veel voor een alleenheerser die de inhoud bepaalt van alle tv-zenders en kranten. En die peiling was nog voor de arrestaties. Niet eerder stond Wit-Ruslands alleenheerser zo alleen.

Maniakale maakbaarheid (René Cuperus de Volkskrant 24 december 2018 p. 25):
Alles draait om een nieuw ‘sociaal-ecologisch contract’: een eerlijker lastenverdeling; bestaanszekerheid voor lageropgeleiden; minder flexibiliteit (hoe wil men een leningen- en schuldensamenleving baseren op flexibele arbeidscarrières?). En de mogelijkheid tot correctie op de ‘diplomademocratie’ van hoogopgeleiden, bijvoorbeeld door invoering van de referendum-noodrem.
Ik zie het er, eerlijk gezegd, nog niet van komen. De zogenaamd weldenkenden lijden aan populisme-angst, ‘demofobie’ en een referendum-kater (Brexit, Oekraïne). ‘Moreel leiderschap’ tegen het populisme is populairder dan herverdeling en herstel van kansengelijkheid.
Het klimaatakkoord dreigt uit te pakken als de ultieme provocatie in populistische tijden. Is dat wijsheid?
Om het politieke spel beter te begrijpen moet niet worden vergeten dat koningin Elisabeth het Hoofd is van de Anglicaanse Kerk.

Madeleine Albright Fascisme Een waarschuwing (Steffie Kouters interviewt Madeleine Albright Volkskrant 11 augustus 2018 Zomer magazine p. 50-56):
‘Als regeringen in Europa en Amerika de opmars van het fascisme niet tegenhouden, wie dan wel?’
Een destructieve kracht is in de hele wereld bezig aan een hernieuwde opmars. En die kracht heeft volgens de voormalige US Secretary of State Madeleine Albright alle kenmerken van fascisme. Aan het eind van de jaren tachtig, toen de Koude Oorlog ten einde kwam, geloofde zij net als velen dat de democratie voor eens en altijd had gezegevierd. Maar bijna dertig jaar later lijkt de loop van de geschiedenis niet langer zeker.
Instituten waar ze heel haar leven op kon rekenen worden aangevallen. Democratische principes worden aan de kant gezet en de notie ‘waarheid’ wordt belachelijk gemaakt door individuen met enorme macht. Overal waar Madeleine Albright komt wordt haar gevraagd: Wat denk je? Waarom gebeurt dit? Wat kunnen we doen?
Albright roept ons op de fouten van het verleden niet te herhalen. Daarbij baseert ze zich mede op haar jeugdervaringen in het door oorlog verscheurde Europa en de kennis die ze opdeed als diplomaat.

Pieter Waterdrinker (Zomergasten 19 augustus 2018 NPO1):
Met zijn boek Tsjaikovskistraat 40 %(2017), een 'autobiografische vertelling over Rusland', bestormde hij afgelopen winter de top tien van de CPNB bestseller lijst en werd hij genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. Het boek gaat niet alleen over de persoonlijke avonturen en worstelingen van de schrijver in zijn surreële nieuwe thuisland, maar beziet ook een eeuw geschiedenis waarin communisme en fascisme hun stempel drukten op Rusland. De buurt rond Waterdrinkers appartement in de Tsjaikovskistraat in Sint-Petersburg was honderd jaar eerder het epicentrum van de Russische revolutie.

De relatie van weerspiegeling die bestaat tussen individu en collectief past Pieter Waterdrinker in zijn boek Poubelle toe. In het boek Poubelle verpersoonlijkt Wessel Stols het hedendaagse Europa. Wessel Stols gaat door overmoed in het boek van Pieter Waterdrinker zijn ondergang tegemoet. Tot slot krijgt hij alle rekeningen gepresenteerd. Het vraagstuk dat Pieter Waterdrinker in zijn boek Poubelle aansnijdt hangt voor managers met overmoed, hybris en gezichtsverlies samen. Het boek Poubelle van Pieter Waterdrinker illustreert de politieke situatie in Oekraïne en staat in het onderzoeksrapport 'E i V' symbool voor hoe probleem en oplossing met elkaar samenhangen. Het zal duidelijk zijn dat het personage Wessel Stols in het boek Poubelle het optreden van Guy Verhofstadt en Hans van Baalen op het Maidan-plein tot uitdrukking brengt.

Ethiek – het overbruggen van vrijheid en verantwoordelijkheid (Paul Zwollo Theosofia oktober 2008 p. 183):
Verantwoordelijkheid kan gedefinieerd worden als de positie van verantwoordelijk of toerekeningsvatbaar zijn; een toestand waarin je rekenschap moet afleggen over wat je op je geweten hebt of wat men je toevertrouwd heeft. Het betekent ook het vermogen om aan verplichtingen te voldoen of te handelen zonder autoriteit boven je of begeleiding. Bovendien is dit het vermogen om onderscheid te maken tussen juist en onjuist – ethisch onderscheidingsvermogen.
185: In de universele verklaring van de rechten van de mens, geformuleerd door de derde algemene vergadering van de Verenigde Naties op 10 december 1948 te Parijs, luiden de eerste twee bepalingen als volgt:
1. Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren in waardigheid en rechten. Hun is rede en geweten toegekend en zij zouden ten opzichte van elkaar moeten handelen in een geest van broederschap.

Het is de mens, die met behulp van zijn brein , de beide hersenhelften (spiegelneuron , weerspiegeling), 'Lichaam en Geest', 'Macrokosmos en Microkosmos', 'God en Zoon', 'Hemel en Aarde', 'Micro-economie en Macro-economie', met elkaar verbindt. Pythagoras denkt deductief van boven naar beneden (hemel) en Aristoteles inductief van beneden naar boven (aarde). De relatie tussen de Microkosmos en Macrokosmos is analoog aan de Economische structuur tussen Micro-economie en Macro-economie (Algemene economie).

De gebroken symmetrie zorgt voor het onderscheidingsvermogen van onze ziel en risicobeheersing om de crises van menselijke makelij te bezweren. In het universum is de verborgen 5e dimensie, de gebroken symmetrie, de medaille met twéé kanten een gegeven. De mensheid wordt daardoor op aarde uitgedaagd voor zijn "survival of the fittest" slimme 'en-en' oplossingen te bedenken. De wiskundige Benoît Mandelbrot stelt dat de werkelijkheid veel beter met zijn fractale geometrie kan worden beschreven. Het is net als met de telling van Pythagoras zeker een manier om op de complexe werkelijkheid grip te krijgen.
De gebroken dimensie van Mandelbrot heeft op het getal 1,618 van de Gulden snede betrekking.

De vraag kan worden opgeworpen hoe levensvatbaar is de huidige EU? Daarbij staat in het bijzonder de financiële schijnwereld (belastingparadijzen, casinokapitalisme, creatieve boekhouden en helicoptergeld) binnen de EU ter discussie.
Deze vraag wordt aan de hand van het tweewegen-model (complementaire polariteit, veritas duplex) van Miriam van Reijen in hoofdstuk 8.4.1 uitgewerkt.
Botsing met nieuwe antiliberale tegenkrachten (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #8):
Aan die triomf ontleent de westers-liberale wereld onder leiding van Amerika een versterkte ambitie de waarden van dat triomferende liberale concept wereldwijd te verbreiden als universeel model voor de rest (niet westerse deel) van de wereld. Wat 9/11 betreft, dat duidt mijns inziens op een belangrijke eigentijdse breuklijn binnen het post Koude Oorlogstijdperk. De moderniteit in liberale zin komt dan op mondiaal niveau op spectaculaire wijze in botsing met nieuwe antiliberale tegenkrachten. Dat sluimerende conflict is in de jaren ’90 al in zekere mate gesignaleerd in het geruchtmakende boek van Benjamin R. Barber Jihad vs. McWorld (1996) en door A. Margalit en I. Buruma nader geanalyseerd in hun boek Occidentalism (2004), met daarin een reconstructie van wat zij in oosterse bronnen aantroffen aan vijandbeelden tegen het Westen en daarmee samenhangende antiwesterse kritiek. Alle uitingen daarvan gaan gepaard met een oproep tot een heilige oorlog tegen het kwaad dat men in de westerse-liberale geest en levensstijl belichaamd ziet. Het is een stellingname op basis van tradities, waarden en maatschappelijke verhoudingen die herinneren aan de premoderne ontwikkelingsfase, die ook in Europa voorafging aan de moderniteit als nieuw beschavingstype. Die antiwesterse houding uit zich tevens in een verzet tegen de idee van de universaliteit van de mensenrechten, zoals die van westerse zijde, zoals gezegd, in en door een actief mensenrechtenbeleid beleden en tot gelding gebracht wordt.

Mavo (Albert Bakker Volkskrant 3 december 2020 p. 29):
Ik behoor tot die leerlingen van laagopgeleide ouders, die het via de ulo (mavo) geschopt hebben tot leraar geschiedenis. Ik heb lesgegeven aan de lagere school (basisschool), mavo, havo en vwo. Kan dus uit ervaring spreken. Na mijn veertigjarige onderwijsloopbaan werd mij gevraagd of ik wilde invallen op een vmbo-t. Heb dat drie maanden gedaan en merkte tot mijn grote schrik dat er leerlingen in de examenklas zaten die niet in staat waren te begrijpen wat er in hun boeken stond.
Toen ik dit aankaartte in de lerarenkamer kon niemand mij een bevredigend antwoord geven.
Ik ben het volledig eens met Aleid Truijens (Ten eerste, 1 december) dat het afschaffen van de mavo mede heeft geleid tot het dalen van het niveau onder de leerlingenpopulatie en dat het invoeren van de nieuwe leerweg in 2024 dit proces alleen maar zal versnellen.

Overbodig (Ariejan Korteweg Volkskrant 3 december 2020 p. 25):
Dr. A. A. Baakman was assistent-professor in Maastricht, eerder dit jaar zwaaide hij af. De Haagse banencarrousel en de gebreken van het partijstelsel behoren tot zijn favoriete onderwerpen. Hij werkt aan een boek over democratie in Nederland en stuitte daarbij op een onderwerp dat niet echt paste. Dat is een zelfstandig schotschrift geworden. Titel: Over het belang van de Eerste Kamer der Staten-Generaal (maar vooral over de onzin die daarover verkocht wordt). Het zou zonde zijn als dat onopgemerkt bleef.
Ons tweekamerstelsel is volgens Baakman eigenlijk een eenkamerstelsel. Zijn pleidooi: ‘Bevrijd de Eerste Kamer uit de partijcontrole.’
Baakman is cynisch over het nut van de Eerste Kamer: nazorg voor partijleden die de hitte van de dag niet meer verdragen kunnen. Dat is een wel heel drastische functieomschrijving. Zijn slotoordeel is somber: ‘Haal de Eerste Kamer weg en er verandert weinig. Ze doen er niks verkeerd, maar eigenlijk ook niks goed.’

Stel intrekking referendum uit (Martin Sommer Volkskrant 7 april 2018 Opinie p. 5):
Het mantra waarmee D66-minister Ollongren de afschaffing beargumenteerde, was steeds 'dat het referendum niet had gebracht wat ervan was verwacht'. Maar kijk, als een donderslag bij heldere hemel blijkt het referendum wel degelijk zijn werk te doen. Na de afwijzing van de sleepwet op 21 maart heeft het kabinet gisteren tot aanpassingen besloten. Zonder twijfel gebeurde dat door toedoen van van D66, dat de geschiedenis in dreigt te gaan als de partij die haar eigen principes ontrouw werd, terwijl straks mogelijk ook nog de donorwet wordt afgeschoten.
En dan is er nog de staatscommissie van Johan Remkes. Die is door de Eerste Kamer ingesteld om het reilen en zeilen van het democratische bestel te onderzoeken, inclusief referendum. Aangezien het ook de Eerste Kamer is die nu over de intrekkingswet moet besluiten, zou het wel zeer onhoffelijk zijn om niet eerst te wachten op het rapport van Remkes. Daarbij zal, als ik mij niet sterk vergis, ook een aanmoediging zijn om werk te maken van het referendum.
Eerste Kamer, doe uw plicht en stel de beslissing uit tot het verschijnen van Remkes.

Na het interview in het programma Buitenhof 14 februari 2016 met Arnoud Boot, hoogleraar Financiële Markten aan de Universiteit van Amsterdam blijft de vraag hangen waarom Jeroen Dijsselbloem coco's heeft goedgekeurd om de vermogenspositie van banken te versterken.

In hoeverre is Dijsselbloem het lievelingsslaafje van Schäuble?
In zijn algemeenheid zijn er twee vormen van integratie, namelijk enerzijds gericht op het proces van deregulering en harmonisatie in de financiële sector en anderzijds de integratie van wetenschappelijke kennis. Voorkomen dient te worden dat we ons met halve waarheden bezig houden.

De act van Jeroen Dijsselbloem in het programma College Tour 11 september 2015 wordt door het interview op 13 augustus 2015 van Tobias Reijngoud met Joris Luyendijk - Triodos Bank Herfst 2015 onderbouwd. Sinds het begin van de financiële crisis in 2008 is er niets wezenlijks veranderd in de bancaire sector. Een volgende crisis kan zomaar uitbreken. De act van Jeroen Dijsselbloem staat diametraal tegenover het verhaal van Joris Luyendijk.

In de Volkskrant Magazine van 17 mei 2014 staat een interview (p. 12 - 18) met Jeroen Dijsselbloem, daarin zegt hij: ‘Dat ik in de voetsporen moest treden van Wouter Bos, mijn politieke leermeester; van Gerrit Zalm en Wim Kok, helemaal zo’n onaantastbare grootheid. ..etc. Wel vind ik dat Europa bij uitstek geschikt is om een aantal zaken aan te pakken. De banken bijvoorbeeld, en dat zien de kiezers ook wel.’
Zalm vertelde mij wat oud-minister Duisenberg hem ooit had uitgelegd. 'Minister van Financiën zijn is heel makkelijk. Je hoeft alleen maar nee te kunnen zeggen. De enige vraag waarop je met ja antwoordt is als ze zeggen: zei u nee?' Over het voorzitterschap van de Eurogroep: 'Waarom zou ik het niet kunnen? Waarom moet een ander het doen? Ik heb last van opvattingen en geldingsdrang.'
Het probleem is echter dat zowel Wim Kok (interview Joris Luyendijk 22 februari 2015), Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem marionetten van de financiële sector, het systeemdenken zijn. Zij fixeren zich eenzijdig op één kant van de medailleen hebben daarmee de neergang van de PvdA ingezet. Marcel van Dam schrijft in zijn column ‘1991–2007’ in de Volkskrant van 18 oktober 2007: Tot mijn verdriet zag ik vanaf de jaren tachtig mijn partij wegzinken in een moeras van beginselloosheid. Onder Kok ging de PvdA door de knieën, onder Bos door zijn rug. Met zijn column heeft Marcel van Dam een omslagpunt in de geschiedenis onderkend.

Waar is onze barmhartigheid gebleven? (Irene van der Linde De Groene Amsterdammer 3 december 2020 p. 5):
Afgelopen week steunde een meerderheid van de Tweede Kamer een motie van Forum voor Democratie – toen nog niet uiteengevallen – die stelt dat Nederland zich in Brussel hard moet maken om het redden van mensenlevens op de Middellandse Zee strafbaar te stellen. Dat de PVV stemde voor deze motie van de partij van Thierry Baudet en Annabel Nanninga – die het in dit kader eerder had over ‘dobbernegers’ – is niet verbazingwekkend. Maar ook de SGP en de voltallige VVD- en CDA-fractie deden dat.
VVD-Kamerlid Bente Becker doet het voorkomen dat ‘redeneren vanuit vluchtelingen’ haaks staat op ‘redeneren vanuit de samenleving’. Alsof het een logische tegenstelling is. Maar het staat niet los van elkaar. De wijze waarop een samenleving omgaat met kwetsbare mensen slaat terug op de samenleving zelf. Een samenleving waaruit de barmhartigheid is verdwenen, die mensen op zee wil laten verdrinken, die kwetsbare mensen niet wil helpen verhardt. Ook naar de eigen burgers.

Economie Kaags hondenfluitje (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 3 december 2020 p. 9):
Hondenfluitjes zijn fluitjes die alleen de hond hoort. Door zijn veel grotere gehoorbereik hoort de hond tonen die wij niet horen. Het fluitje is alleen voor hem bedoeld. In de politiek is het de metafoor geworden voor gecodeerde boodschappen die in politieke toespraken zijn verstopt en alleen begrepen kunnen worden door hen die erin zijn ingewijd.
Donald Trump is er het voornaamste voorbeeld van. Volgens de sociaal-liberale critici van de Amerikaanse president staan zijn tweets en speeches er vol van. Trump grossiert in het gebruik van gecodeerde taal, van woorden die volgens de goede verstaander iets anders suggereren dan er letterlijk wordt gezegd.
Wie herinnert zich nog Rutte’s verkiezingsbeloftes? Duizend euro zouden we allemaal krijgen. En er zou geen cent naar zuidelijke EU-lidstaten gaan. Wie weet nog dat D66 is opgericht om u, burger, meer zeggenschap te geven en het vermolmde partijkartel een verjongingskuur te geven? Wie herinnert zich nog dat de PvdA, die nu puur symbolisch prins Bernhard jr. een onroerendgoedbelasting wil opleggen, in 2013 massaal de motie van PVV’er (en ex-fiscalist bij Ernst & Young) Roland van Vliet ondersteunde, die het kabinet opriep meer ernst te maken met het bestrijden van de aanduiding door derden van Nederland als belastingparadijs.
Er zat er nog een in. Kaag zei: ‘Wat Nederland nodig heeft is gematigdheid.’ En bedoelde: wat Nederland nodig heeft is bestendiging van een status quo die leuk is voor hoogopgeleiden en die midden- en laagopgeleiden steeds meer in de kou laat staan. En dat vereist dat de teugels van het openbaar bestuur stevig in handen worden gelegd van de academisch geschoolde technocraten waar D66 bij uitstek de politieke representant van is. Ze zei dus eigenlijk: wat Nederland nodig heeft, ben ik.

Vrouwen in oorlog (slot) Sigrid Kaag
‘Stop niet, sta op en spreek luider’ (Greta Riemersma De Groene Amsterdammer 3 december 2020 p. 16-19):
Het thema ‘Vrouwen, Vrede en Veiligheid’ van VN-Resolutie 1325 heeft nergens de hoogste prioriteit, omdat mannen wereldwijd nog steeds meer macht hebben dan vrouwen. Maar minister en D66-lijsttrekker Sigrid Kaag merkt dat vooral jonge mensen een andere wereld voorstaan. ‘Er is een nieuwe lente.’
Goed, het thema‘ Vrouwen, Vrede en Veiligheid’ van Resolutie 1325 heeft dus nergens de hoogste prioriteit, omdat mannen wereldwijd meer macht hebben dan vrouwen. Wat de zaak de laatste jaren verergert is de conservatieve wind die waait in landen als de Verenigde Staten, Rusland, Polen en Hongarije, zegt Kaag. Dat werd vorig jaar concreet toen de VN-Veiligheidsraad vervolgresolutie 2467 aannam, die gaat over de bescherming van verkrachte vrouwen en de kinderen die hieruit voortkomen. De Verenigde Staten zwakten de tekst af, Rusland en China onthielden zich van stemming.
Voeg hieraan toe de coronacrisis en het mag duidelijk zijn dat Resolutie 1325 in de hoofden van de belangrijkste leiders niet leeft en ook is weggezakt in de publieke opinie, zegt Kaag: ‘Er zijn heel veel resoluties aangenomen waarop geen vooruitgang is geboekt of die meetbare achteruitgang hebben ondergaan, maar deze is wel verstrekkend.’

Essay De utopie van de kringloopsamenleving
Ook wie groen leeft maakt vuile handen (Lisa Doeland De Groene Amsterdammer 3 december 2020 p. 42-45):
Ons voortbestaan gaat onvermijdelijk gepaard met afval. Om de afvalhopen in toom te houden, zetten we steeds meer in op recycling. Maar de sluitende kringloop bestaat niet. We splitsen onze nakomers altijd onverteerde resten in de maag.
Het circulaire denken mag dan tot efficiëntie en optimalisatie leiden, zolang de groei van economische activiteit leidend blijft, wordt die efficiëntiewinst niet gebruikt om met minder energie en grondstoffen evenveel te produceren, maar om juist meer te produceren met evenveel grondstoffen. Waardoor het milieu er uiteindelijk alsnog op achteruit gaat. Dit wordt wel de paradox van Jevons genoemd. De Engelse econoom William Stanley Jevons constateerde in de negentiende eeuw dat het efficiënter gebruik van steenkool door technologische vooruitgang er niet toe leidde dat er minder steenkool werd gebruikt. Sterker nog: het steenkoolgebruik nam toe. Jevons noemde dit een paradox, maar het lijkt mij niet meer dan logisch: binnen een kapitalistische, op vooruitgang en groei gerichte economie wordt alle bruikbare kapitaal, tijd en energie steeds opnieuw geïnvesteerd.
Wie leeft maakt vuile handen, wie leeft laat ecologische voetafdrukken achter. Waar het op aankomt, is dat je jezelf steeds de vraag stelt hoe je dat zo goed mogelijk kunt doen. Het gaat er ook om dat je die vraag niet alleen voor jezelf probeert te beantwoorden (want voor je het weet verval je in schuld en schaamte en ben je er vooral druk mee om die weg te werken), maar ook voor de systemen waar je deel van uitmaakt. Dit vraagt om een troebele ethiek, die vertrekt vanuit een besef van medeplichtigheid en het besef dat je het nooit helemaal goed kunt doen. We modderen door. We eten, we drinken, we poepen, we piesen, en we weten één ding zeker: uiteindelijk zullen ook wijzelf voedsel worden. Hopelijk smaken we dan een beetje.

Ambassadeur VS in opspraak om ontvangst (Arnout Brouwer Volkskrant 23 september 2020 p. 12:
De Amerikaanse ambassadeur in Nederland Pete Hoekstra is in opspraak geraakt naar aanleiding van een bijeenkomst van Forum voor Democratie-leden en mogelijke donateurs op de ambassade. Volgens minister Kaag verzekert de Amerikaanse ambassade dat er geen fondsenwerving plaatsvond.
Volgens diplomatiekenner Robert van de Roer is het gedrag van Hoekstra ‘volstrekt tegen de diplomatieke code in: een ambassadeur onthoudt zich van partijpolitiek’. Hoekstra noemt hij ‘een trouwe kopie van zijn baas in het Witte Huis’, geen carrièrediplomaat maar iemand die een ‘compleet eigen koers vaart’, onder andere door ‘voortdurend te trompetteren in de media’. ‘Dat heeft hem verre van geliefd gemaakt bij de Nederlandse regering, maar die zit hem uit.’
Dat de irritatie over Hoekstra onder sommige Kamerleden toeneemt, onderstreepte Van Ojik dinsdag door te spreken van ‘een verruwing van het diplomatieke verkeer, waar de Amerikaanse ambassadeur helaas ook zijn aandeel in heeft.’ Specifiek verwees hij naar een tweet waarin Hoekstra deze week Instituut Clingendael verweet een ‘onbetrouwbare, vooringenomen’ opiniepeiler te zijn.

De onzichtbare man (Ariejan Korteweg Volkskrant 24 september 2020 p. 25):
CDA-tussenpaus Heerma vindt zijn draai als bewind ten einde loopt.
Over Rutte zei hij eerder: iemand zonder visie kan de uitdagingen van deze tijd niet aan.
‘Wij hebben het beste verhaal’, wordt Heerma niet moe te herhalen. Dat verhaal klinkt wel anders dan ten tijde van Buma, die altijd uitkwam bij identiteit, veiligheid en migratie. ‘Je neemt mee waar je vandaan komt. Sybrand kwam van justitie, ik van sociale zaken. Die gezonde vaderlandsliefde is met hem niet verdwenen.’

Economie Geluk en de lockdown (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 24 september 2020 p. 9):
Internationaal leidde deze gedachte tot het Better Life Initiative van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), dat lidstaten moet helpen het ‘betere leven’ te meten en daar beleid op te maken. Nieuw-Zeeland zette in 2019 een volgende stap: het overheidsbeleid moet er ingericht worden met het oog op het welbevinden van Nieuw-Zeelanders, niet ten bate het bruto binnenlands product (bbp). In dat kader werd er bijvoorbeeld expliciet geld vrijgemaakt voor de psychiatrie; geen enkel rijk land heeft hogere jeugdsuïcidecijfers dan Nieuw-Zeeland. Nieuw-Zeelanders, en eigenlijk de hele wereld, reageerden enthousiast op het nieuwe beleid.

Onderzoek ING en de FinCEN Files ‘Nederland importeert corruptie’ (Anouk Kootstra en Karlijn Kuijpers De Groene Amsterdammer 24 september 2020 p. 20-27):
Een lek van geheime Amerikaanse documenten toont dat Nederland een spil is in witwaspraktijken van vooral Russische oligarchen. Opnieuw blijkt dat ING dubieus geld niet buiten de deur heeft weten te houden.
Voor witwassers moet een bank twee eigenschappen hebben: een goede naam en lakse controles. Een respectabele naam is essentieel om het geld een geloofwaardig tintje te geven: als het van een grote bank als ING of Deutsche Bank komt, denken andere banken sneller dat het wel goed zit. En lakse controles zijn essentieel om het geld überhaupt geaccepteerd te krijgen.
Die combinatie is te vinden bij de buitenlandse kantoren van West-Europese grootbanken. De spiegelhandel bij Deutsche Bank liep via het kantoor in Moskou, die bij Danske Bank via een bijkantoor in Estland. Schildershoven en Tristane kozen de Poolse vestiging van ING. Het zijn deze buitenlandse vestigingen, waar het hoofdkantoor slecht zicht op heeft, waar criminelen hun heil zoeken.
Natuurlijk is Nederland het Verenigd Koninkrijk niet. Er zijn weinig rijke Russen die een Nederlands visum kregen en ons vastgoed is niet op grote schaal opgekocht door oligarchen. Bovendien is het voor Poetin veel aantrekkelijker om de politiek in grote landen als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk te beïnvloeden dan zich druk te maken om politiek Den Haag.

Essay Het revolutietijdvak als kennisdepot
Politiek en idealen (René Koekkoek De Groene Amsterdammer 24 september 2020 p. 44-47):
Veel van de problemen waar de Atlantische revolutionairen mee worstelden zijn nog steeds de onze. Wat zijn de grenzen van gelijke rechten, wat is goed burgerschap? Wanneer is maatschappelijke verdeeldheid gevaarlijk? Madame de Staëls diagnose van de Franse Revolutie helpt ons duiden.
In een ongepubliceerd manuscript uit 1798 schreef De Staël over het verschil tussen twee soorten vrijheid: ‘De vrijheid van de huidige tijd is alles wat de onafhankelijkheid van de burger tegenover de overheid garandeert. De vrijheid van de oudheid is alles wat burgers verzekert van een zo groot mogelijk aandeel in de uitoefening van macht.’
Dit onderscheid wordt doorgaans toegeschreven aan Benjamin Constant, die er in 1818 een beroemde rede aan wijdde. Madame de Staël schreef er, overigens in dialoog met Constant, al twintig jaar eerder over.
Madame de Staël was van mening dat moderne republieken met een gekozen volksvertegenwoordiging die twee vrijheden moesten combineren. Vrijheid van overheidsinterventie en vrijheid als zelfbestuur vullen elkaar aan. De cruciale schakel was publieke opinie: beschermd en mogelijk gemaakt door burgerlijke vrijheden waar de staat van afblijft; en noodzakelijk voor het zelfbestuur van grote collectieven (zoals de Franse Republiek). Miljoenen burgers passen nu eenmaal niet met elkaar in één vergaderruimte.

De Dame en de Tuinder (Diederik Samson de Volkskrant 3 april 2019 p. 22):
Ook de inhoudelijke grieven van de flanken dringen, ontdaan van zorgelijke gekkigheid en meldpuntnonsens, tot het midden door. Zie het gegroeide realisme over marktwerking in publieke sectoren of de integratie van minderheden. Dat gedempt absorberen van populisme in een nieuwe consensus beantwoordt beter aan het verwachtingspatroon van kiezers dan menigeen zou vermoeden.
Er is echt nog geen reden tot zelfgenoegzaamheid. Sommige kloven in de samenleving zijn onmiskenbaar groter en vooral hardnekkiger geworden. We hebben de overbrugging daarvan nog niet onder de knie en er is dus nog veel te doen. Daarover later meer. Maar wie in de recente ontwikkelingen alweer aanleiding ziet tot fatalisme over onze democratie of ons bestuur, onderschat zowel de kiezers als politici. Feilbaar, onbeholpen, soms onnavolgbaar, bewaren zij al decennia de fragiele democratische balans in een van de gelukkigste landen op aarde.

Wim Kok heeft de slogan ‘afschudden ideologische veren’ van Neelie Kroes overgenomen. Dat staat in het boek De vechtpartij. De PvdA van Kok tot Samsom van NRC-redacteur Thijs Niemantsverdriet.
Degenen die de boel onder het tapijt vegen, de PvdA voorop, Kok, die zijn toch verschrikkelijk (Pim Fortuyn de Volkskrant 2002 en de Volkskrant 5 juli 2014 V5). Volgens het rapport ‘E i V’ is struisvogelpolitiek de trigger geweest die de neergang van de PvdA heeft ingeluid.

Links moet de natiestaat terugveroveren (Martin Sommer Volkskrant 9 juni 2018 p. 6-8):
Het nieuwe boek van de Amerikaanse hoogleraar Mark Lilla is een harde kritiek op links, dat volgens hem door een obsessie met identiteit het landsbelang uit het oog verliest. ‘Ze kunnen de groepen waarvoor ze zeggen op te komen niet beschermen.’
In Amerika regeert Trump, in Europa is veel onrust. Ziet u hier ook tekenen van trumpism of zijn de verschillen te groot?
‘Tot zover mijn vrolijke berichten voor Europa’, sluit Lilla het gesprek ironisch af. ’s Avonds in het voorprogramma van ‘Le nationalisme c’est la guerre’ is hij evenmin opgewekt, maar wel duidelijk. ‘Politiek verdraagt geen vacuüm’, zegt hij. ‘Mensen verlangen hartstochtelijk' naar verbanden die hun persoonlijke vrijheid niet in de weg zitten. En als er op dit verlangen geen redelijk en fatsoenlijk antwoord komt, dan zullen ze hun toevlucht nemen tot onredelijke, nationalistische en reactionaire antwoorden. Ik wou dat ik beter nieuws had. Maar het leven bestaat uit moeilijke keuzes en dit is er een van.’

'Rutte moet kleur bekennen qua Europa' (Aart Jan de Geus Volkskrant 2 maart 2018 p. 14-15):
Nederland kan in het debat over de toekomst van de EU geen alleingang van Frankrijk en Duitsland tolereren.
De Bertelsmann Stiftung is de grootste politiek neutrale denktank in Duitsland met circa 380 medewerkers en een jaarbudget van 70 miljoen euro. Uitgangspunt van de stichting is dat als burgers de samenleving maken, je die burgers moet steunen. Het geld gaat naar oplossingsgerichte projecten voor betere zorg, onderwijs en cultuur en naar onderzoek om het bestuur (ook van de EU) te versterken. Het kapitaal komt van mediareus Bertelsmann, waarvan de stichting de grootaandeelhouder is. Aart Jan de Geus is bestuursvoorzitter van de stichting.

De drie missers van Italiës redder (Jarl van der Ploeg Volkskrant 2 maart 2018 p. 13):
De Italiaanse verkiezingen van zondag spelen zich af op de flanken van links en rechts populisme. De klappen vallen in het midden, bij oud-premier Matteo Renzi. Wat ging er mis met 'de Obama van Italië'?
'Maar iemand die een land wil veranderen, heeft nu eenmaal karakter nodig. En natuurlijk heb ik ondertussen fouten gemaakt. Maar kennen jullie die tekst van Samuel Beckett? Steeds geprobeerd. Steeds gefaald. Geeft niet. Probeer het opnieuw. Faal opnieuw. Faal steeds beter. Dat geldt voor iedereen, dus ook voor mij.'

De nieuwe politiek van Europa (Buitenhof 1 oktober 2017):
De Brusselse regelfabriek moet plaats maken voor een Europese Unie die echte politiek bedrijft. Dat zegt Luuk van Middelaar in zijn net verschenen boek De nieuwe politiek van Europa. Maar hoe moet die nieuwe politiek er uitzien? Gaan Merkel en Macron Europa's koers bepalen?

Voetnoot Kunst (Arnon Grunberg Volkskrant 12 augustus 2015):
Binnen Syriza dreigt een splitsing, mogelijk zijn er deze herfst al nieuwe verkiezingen in Griekenland. Waarom was het theater van de afgelopen maanden nodig?
Veel van wat zich afspeelt op de politieke bühne is inderdaad theater, bedoeld voor de toeschouwers die kiezers heten. Dat is geen cynische observatie, politiek is ook kunst.

Drievoudige cultuuromslag is Europa's laatste strohalm (Luuk van Middelaar Volkskrant 25 maart 2017):
Drievoudige cultuuromslag
Om een geloofwaardig antwoord te bieden op de uitgesproken en onuitgesproken verlangens en zorgen die in deze kiezersopstand tot uitdrukking komen, moeten de 27 presidenten en premiers, vandaag bijeen op een top in Rome, geen visieloze platitudes verkondigen maar een drievoudige cultuuromslag in gang zetten.
En wel deze: het nieuwe Europa moet beschermen, improviseren en oppositie toelaten. Dus precies het tegendeel van wat het oude Europa sinds decennia met zoveel talent doet: vrijheden, voorspelbaarheid en consensus produceren. Deze ommekeer is even moeilijk als noodzakelijk, maar niet onmogelijk. Europa's overleven staat op het spel.
Tegendraadse stemmen
De tegendraadse stemmen, de grote monden van het moment - Tsipras en Varoufakis in de eurocrisis en Viktor Orbán in de vluchtelingencrisis - spelen een belangrijke rol.
Ze maken de harde politieke keuzen en dilemma's zichtbaar voor de ogen van het massaal toegestroomde Europees publiek, van al die mensen die zich tot hun eigen verbazing ineens op de tribunes van het politieke theater (politieke bühne) terugvinden; ze doorbreken zo de moedeloos makende logica van de depolitisering.
Zoals het Verdrag van Rome in zijn technocratische pacificatiedrang de aankondiger was van het 'Einde van de Geschiedenis', zo draagt de hedendaagse terugkeer van diezelfde Geschiedenis een wedergeboorte van de politiek in zich. De democratie is niet enkel een besluitvormingsmechanisme, maar zeker ook een manier om sociale en politieke conflicten in scène te zetten, in goede banen te leiden, ja zelfs tot bron van vrijheid te maken. Juist het toelaten van oppositie, van tegenspraak en dissensus kan Europa de dynamiek geven waar gebeurtenissenpolitiek om vraagt.

Formeren in Nederland (Martin Sommer Volkskrant 8 april 2017 p. 23):
Ik kijk met gemengde gevoelens naar het Nederlandse ritueel-in-slakkengang. Politiek heet hier beleid en macht is ver weg. Maar ook op het Binnenhof dringt het gedruis van de grote wereld steeds meer door. Luuk van Middelaar schreef onlangs over wat hij 'gebeurtenissenpolitiek' noemt. Hij had het over de Europese Unie, met haar traditie van procedurele politiek, pondspondsgewijze rechtvaardigheid en uitzichten naar overmorgen. De EU kon zich zo ontwikkelen omdat de machtsverhoudingen onder de Koude Oorlog bevroren waren geweest. Sinds de val van de Muur buitelen de gebeurtenissen over elkaar. Poetin en de Krim, de vlam in de islamitische wereld, de eurocrisis en nu ook een onvoorspelbare president in de VS. Politiek vraagt ineens om andere eigenschappen, alles wat de EU van oudsher niet is. Improvisatie en snelle besluiten. Geen terugonderhandeling maar machtsvorming. Wat voor de EU opgaat in het groot, geldt voor Nederland in het klein. Ook dit land heeft de laatste jaren te maken met de maalstroom van het onverwachte.
De verbondenheid moet onomkeerbaar worden, we moeten af van de suggestie dat je ooit nog uit de euro of Schengen zou kunnen, laat staan uit de Unie.
Klare donneriaanse taal. Ik had het hier helemaal niet over Europa willen hebben, maar een kind kan zien dat dit de oplossing van gisteren is. Nassim Nicholas Taleb is de man van het boek De Zwarte Zwaan - hoe om te gaan met een wereld die we niet meer begrijpen. Hoe ingewikkelder, hoe meer specialisatie en fijnregeling, des te kwetsbaarder voor instorting, aldus Taleb.
Waarom hakte de bankencrisis er zo diep in bij huishoudens, ook al was hij minder diep dan de grote depressie? Omdat de afhankelijkheid groter was. Hypotheken die maar net konden worden afgelost. Een auto die niet weg kon, want dan was het werk onbereikbaar. En geen volkstuin zoals vroeger om je eigen peen en ui te verbouwen. Heel kwetsbaar allemaal.

Wensdenken over Europa of De Europeaan laat zich niet plooien (Martin Sommer Volkskrant 17 december 2016 bijlage Sir Edmund p. 28-30):
Hielden ze zich maar aan de feiten, de journalisten en wetenschappers die over de EU schrijven. In plaats daarvan publiceren ze soms pure agitprop.
Crisis en metamorfose
Nu de Unie van de ene naar de andere crisis struikelt, dient zich aan wat Luuk van Middelaar de 'gebeurtenissenpolitiek' noemt. Er moet niet meer worden vergaderd maar gehandeld. Van Middelaar ziet uit de Eurogroep van Dijsselbloem, de buitenlandministers van Mogherini en de zachte drang van Merkel een nieuw Europees machtscentrum ontstaan. Met vallen en opstaan, gevloek en getier, maar toch. Van Middelaar ziet niet zozeer crisis als metamorfose - hij is niet alleen historicus maar ook optimist.
Overstretch
Medehistoricus Mathieu Segers is intussen ook hoogleraar geworden, Europese geschiedenis in Maastricht. Hij is in Europa en de terugkeer van de geschiedenis sceptischer gestemd. De Europese Unie is niet in staat haar belangrijkste pretentie waar te maken, het bieden van stabiliteit. De euro leidde tot meer tweespalt en niet tot minder, de vluchtelingen hebben met hun voeten een eind gemaakt aan de fictie van de Europese gezamenlijkheid. De EU is een geval van overstretch.

Verzet tegen technocratie Brussel is ook in belang EU (Hermann von der Dunk Volkskrant 21 december 2011)
Luuk van Middelaar die als ghostwriter van Van Rompuy in demachinekamer zit, heeft in een behartenswaardig stuk (NRC Handelsblad, 12 december) de financiële experts momenteel de ware leiders genoemd, de souffleurs van hun bazen die in de publieke schijnwerper staan, maar die dilettanten zijn inzake de economie.
Elitair waren uiteraard ook de vaders van de EEG en de EU geweest, maar de burgers hadden daar geen moeite mee want Europa was het veilige tehuis voor de eigen staat. Nu lijkt Europa de eigen staat aan te tasten. Het is de omkering van het bekende Brechtwoord: eerst kwam ‘die Moral’ – een veilige democratische eenheid – en toen ‘das Fressen’ –welvaart, vrije markt en consumptie. Dit kapitalistisch eldorado is uiteindelijk in crisis geraakt. Daarbij komt het aloude dilemma scherper naar voren: de redding van de euro en de Gemeenschap botst met de democratie, terwijl Europa zijn ideële legitimatie ontleent aan democratie, mensenrechten en vrede. Een risico bij die reddingsoperaties zijn revolutionaire opstanden, want de armen worden de grootste slachtoffers van harde bezuinigingen.
Door de verstrengeling van de Brusselse technocratie met het bancaire circuit is nog geen serieus begin gemaakt met de aanpak van de corrupte kapitalistische bovenlaag. Nationale democratie functioneert met gebruikmaking van netwerkpromoties en pressiemiddelen op soortgelijkewijze. Dwang ‘van boven’ kan daarom heilzaam zijn. Maar een onuitroeibaar nationaal sentiment roept nog altijd: ‘liever corrupte boeven van eigen teelt dan correcte controle door anderen.’
De economische rampenbezwering (‘das Fressen’) lijkt de enige functie van Europa. Maar wat in meer dan een halve eeuw is ontstaan en door die vanzelfsprekendheid uit het publieke gezichtsveld is verdwenen, kan ook niet ongedaan worden gemaakt. De grote opgave is om dit fonds in leven te houden en telkens weer te mobiliseren. Tegenspel tegen de marktoriëntatie en het visieloze Europa van de technocraten is ook een Europees belang. Ook als dat tegenspel eveneens gedragen wordt door een elite.

De val van de Muur ontketende het kapitalisme (Thomas von der Dunk Volkskrant 8 juni 2015 p. 18):
Elite en democratie De val van de Berlijnse Muur luidde niet de zege van de democratie in, maar juist haar einde.
Hyperkapitalisme
De zege van Syriza vormde de uitdrukking van het Griekse verzet tegen een door het hyperkapitalisme afgedwongen beleid van privatisering en verpaupering, bedacht door een niet-gekozen, in haar gated communities van de samenleving vervreemde financiële elite. Haar onbeschaamde materiële egoïsme heeft intussen ook in Nederlandse media haar vaste spreekbuizen gevonden. Het morele kernmanco van deze denkwijze werd in een 29 mei door de Volkskrant geciteerd economenrapport goed samengevat: 'Zelfregulering is een mooi theoretisch principe maar in de praktijk een recept voor uitvretersgedrag'.
In feite is dat waar het bij het alternatief van een Brexit of een Grexit om draait. Bij het blijven van de Britten op hún voorwaarden verliest de burger. Worden de Grieken tot vertrek gedwongen, omdat hen het laatste restje invloed op de inrichting van hun eigen samenleving wordt ontzegd, dan zal elke historicus over vijftig jaar moeten constateren dat de Val van de Muur, die door gebrek aan ideologisch tegenspel de ontketening van het kapitalisme mogelijk maakte, in Europa niet de zege van de democratie, maar juist haar einde heeft ingeluid.

‘Kiezen om nieuwsgierig te zijn, is meer dan bevredigend’ (Fokke Obbema interviewt Rinnooy Kan Volkskrant 22 juni 2020 p. 20-21):
‘Ieder antwoord roept nieuwe vragen op, elk inzicht nieuwe onduidelijkheden.’ Toch laat de mens zich niet uit het veld slaan door die almaar durende onwetendheid, zegt Alexander Rinnooy Kan. Dat zegt alles over de betekenis die mensen aan het leven willen geven.
Wat is voor u een zinvol leven?
‘Wat het leven zin geeft, is het besef onderdeel te zijn van een onbegrijpelijk wonder. Als er ergens een rode draad door dit gesprek gaat lopen, is het wel het idee van aanhoudende onwetendheid. Maar we staan daar niet kansloos tegenover. Het wonder van het bestaan leidt tot de menselijke aandrang te knagen aan de randen van het raadsel, tot het blijven stellen van vragen. Dat we de vraag naar de zin van het leven als betekenisvol ervaren zie ik als een van de meest zinvolle ingrediënten van het leven zelf. Vragen stellen en kiezen voor nieuwsgierigheid vind ik meer dan bevredigend – het is een prachtige menselijke eigenschap, een bron van energie en inspiratie, het maakt mensen tot bijzondere schepsels.’
En op het persoonlijke vlak?
Bij elke gelegenheid herhaalde mijn vader zijn hoge verwachtingen. Dat heeft onze relatie niet zo harmonieus gemaakt als zij had kunnen zijn. Hij behoort tot het soort vaders dat je je hele leven achtervolgt; die je ook niet met rust laten, wanneer ze er niet meer zijn. Maar aan het einde van zijn leven is het toch goed gekomen tussen ons. Hij had verzorging nodig en daar hebben we, drie broers, concreet aan bijgedragen. Dat heeft iets heel moois: de verzorging van je ouders op het niveau van hun basale behoeften, zoals zij dat ooit voor jou hebben gedaan. Hij registreerde het en waardeerde het zichtbaar. Dat heeft onze cirkel gesloten en heeft veel voor mij betekend.’

Het dilemma van deze tijd wordt door Rinnooy Kan duidelijk in beeld gebracht.

Rinnooy Kan kroonlid en voorzitter van de Nederlandse Sociaal-Economische Raad.
Rinnooy Kan (inaugurele rede Daadkracht door draagvlak 25 augustustus 2006) onderkent het chaospunt,
Onze traditie van eenheid in verdeeldheid: Voor Nederland-watchers zijn het verwarrende tijden. Wie Nederland van een afstand waarneemt, ziet een land dat zijn evenwicht verloren heeft. De ooit door Baudelaire bezongen cultuur van ‘luxe, calme et volupté’ lijkt wel verworden te zijn tot een cultuur van onzekerheid, ontevredenheid en onverdraagzaamheid. Etc. Wie zijn toekomst in dit kleine Europese land onvoorspelbaarder acht dan ooit tevoren, heeft gelijk. Maar onze problemen zijn oplosbaar. Het kan alleen door het creëren van authentiek nieuw zelfvertrouwen, van een breed gevoel dat de inwoners van Nederland meer dan voldoende zijn geëquipeerd om aan een inherent steeds onvoorspelbaarder toekomst het hoofd te kunnen bieden. Dat is de feitelijke betekenis van het ideaal van de ‘weerbare burger’ die dankzij een voortdurend proces van onderwijs en scholing zijn weg kan blijven vinden in een veranderende wereld, en die zich op de omslagpunten van zijn levensloop gesteund weet door een modern systeem van sociale zekerheid.

Konden we in Amerika ook maar polderen of Tolerantie is echt een poldermodel (Martin Sommer in gesprek met Russell Shorto Volkskrant 3 oktober 2015 katern Vonk p. 12-13):
Samen een dijk bouwen
'Tolerantie is echt het poldermodel. Samen een dijk bouwen en voor het onderhoud gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen. Zo'n coalitie van Rutte is voor mij het voorbeeld. Het kan eigenlijk niet maar het werkt wel. Zoiets is in Amerika onmogelijk, Democraten en Republikeinen samen. Maar hier werkt het nog steeds. Het is wel duidelijk dat het stelsel onder druk staat. Met de zeer snelle immigratie blijkt hoe nauw de poldersamenleving luistert. Dat is voor immigranten moeilijk te begrijpen. Zoals Alexander Rinnooy Kan tegen me zei, dit is een high trust-samenleving. Als er plotseling allerlei mensen komen die de geschiedenis en de achtergrond niet kennen, dan geeft dat veel stress in een systeem dat al eeuwenlang bestaat. Waar blijft de trust dan? Dat is waar we nu zijn - maar het houdt nog altijd stand.' Etc.
'Je probeert als vreemdeling te begrijpen wat hier gebeurt. En vaak denk je, ik begrijp het toch niet helemaal. Dit is een systeem dat langdurig is gerijpt, een mentaliteit, dat verandert niet zo snel. Als ik teleurgesteld ben, dan is het in Amerika, the American way. Na de moord op Theo van Gogh is er hier niet echt iets kapotgegaan. Terwijl de VS een lange geschiedenis met raciale conflicten heeft, en je zou denken daardoor een paar stappen vooruit is. Maar de laatste twee jaar, met alle botsingen tussen zwart en blank - misschien is het dom, maar we blijken nog helemaal niet zover als ik dacht dat we waren.'

Vaccin tegen verlies (Bert Wagendorp Volkskrant 4 september 2020]]''' p. 2):
Het coronavirus, zeggen ze, is a-politiek. Het kijkt niet naar politieke voorkeuren, het besmet zonder aanzien des persoons. Met het vaccin ligt dat anders. Niet dat het beter helpt bij linkse radikalinski’s dan bij extreem-rechtse ophitsers, maar het is geschikter voor politieke doeleinden.
Het CDC, het Amerikaanse RIVM, stuurde onlangs een brief aan alle vijftig staten en de grootste steden, waarin stond dat ze zich moeten voorbereiden op grootscheepse vaccinatie. De datum waarop die mogelijk kan beginnen ligt volgens het CDC rond eind oktober – begin november. Ook toevallig, de presidentsverkiezingen vinden plaats op 3 november.
Maar misschien mikt Trump wel op een binnenlands strijdtoneel, met zijn propagandabezoek aan Kenosha en aggressieve oorlogstaal aan het adres van de Democraten. Die laten zich niet onbetuigd: de gouverneur van de staat New York, Andrew Cuomo, zei woensdag dat Trump maar beter een ‘heel leger aan beveiliging’ kon meenemen wanneer hij een bezoek aan de stad New York wil brengen.

Ivan Krastev en Geert Mak voorspellen de politieke toekomst van volgende week (Martin Sommer Boeken & Wetenschap Volkskrant 20 juni 2020 p. 7-8):
De Bulgaar Ivan Krastev en Geert Mak wagen zich aan de eerste politieke beschouwingen over de coronapandemie. Dat blijkt wat vroeg, al gaat het Krastev beter af dan Mak.\\ De Spaanse griep is uit het geheugen verdwenen, juist omdat ziekte iets anders is dan oorlog. Er is geen verhaal, geen drama met een begin, een midden en een eind. Het ontbreekt aan een hoger doel, en dus aan helden. Juist in onze tijd is dat gebrek aan betekenis nog pregnanter, omdat we ons nauwelijks nog kunnen voorstellen dat je zomaar kunt doodgaan. Vandaar alle symboliek rond de strijd tegen kanker, het beklimmen van de Mont Ventoux als populaire pelgrimage, en vandaar Macron met zijn guerre.
Ook Geert Mak heeft moeite met een ziekte zonder boodschap. Hij schreef zijn boek van vorig jaar met het onbestemde gevoel dat er iets in de lucht hing, al wist hij nog niet wat. Deze ziekte dus, en nu luidt hij de klok in zijn dorp met bijgedachten aan de ruiters van de Apocalyps. Eenmaal domineeszoon, altijd domineeszoon.

Corona maakt een eind aan illusies over eigen politieke koers (Martin Sommer Volkskrant 20 juni 2020 Opinie p. 21):
Volgens Krastev leek de EU op dat moment wel het Heilige Roomse Rijk in zijn nadagen, toen geen mens zich nog realiseerde dat hij daar deel van uitmaakte.
Elke lidstaat ging zijn gang, en toch bleek dat de regeringen zich geen grote afwijkingen konden veroorloven. De problemen waren dezelfde: te weinig mondkapjes en plaatsen op de ic’s. Belangrijker was dat de bevolkingen angstvallig naar prestaties van de buurlanden keken. Iedereen hield nauwgezet bij of de Belgen, de Duitsers of de Denen het soms beter deden dan wij. Niet wetenschap maar politieke concurrentie leidde ertoe dat de lidstaten steeds meer hetzelfde gingen doen. Krastev spreekt van de Europese paradox – geen Europese gevoelens, wel gelijksoortig beleid.
De angst voor de afwijking was de angst voor de straf. Precies zo is het gegaan met de Zweden. Zij hielden als uitzondering vast aan de groepsimmuniteit. Nu heeft Zweden een hoog aantal slachtoffers en is het ook al niet gelukt de economie op gang te houden. Zweden wordt gezien als potentiële haard van besmetting en de buurlanden houden de grens dicht.

Eurocratie (Maarten Koning Volkskrant 10 augustus 2017 p. 23):
De Europese media staan vol over Brexit en Trump. Wat niet aan de orde komt, is het functioneren van de Amerikaanse en Britse democratie. In Amerika en het Verenigd Koninkrijk is het parlement soeverein (zie bijvoorbeeld de Brexit, het onderzoek naar Trump en de sancties tegen Rusland).
In de EU onderhandelt de eurocratie zonder het Europees Parlement met Turkije, vindt geen strafrechtelijk onderzoek plaats naar de Duitse autoindustrie en zijn EU-sancties door interventies van Merkel van tafel, Duitse industrie en politiek houden Rusland én de bezette Krim op de been (onder meer Siemens, Gazprom en Nordstream), Duitsland introduceert een apart illegaal tolsysteem, er worden geen sancties genomen tegen Frankrijk en Italië ondanks decennia negeren van de wet (onder meer wat betreft de euro, staatssteun) en de ECB heeft vrij spel.
In de EU staan Juncker, Draghi, Merkel, Rutte, Macron, de eurocratie en hun nationale lobbynetwerken boven de wet en functioneren media, rechtsstaat en democratie niet meer.
Op de blaren zitten (Maaike van Gilst Volkskrant 10 augustus 2017 p. 23):
De laatste tijd is het weer een ware hausse op de woningmarkt waardoor de prijzen voor woningen de pan uitrijzen. Voor middeninkomens in de Randstad wordt het steeds moeilijker een betaalbare woning te vinden, want de huren stijgen bijna evenredig mee met de prijzen voor koopwoningen.
Helaas kan ik geen medelijden opbrengen voor de getroffenen: de overgrote meerderheid van de inwoners van dit land heeft bij de laatste verkiezingen rechts tot zeer rechts gestemd; welnu hiermee heeft zij gekozen voor vrije marktwerking en voor een kleine overheid die zich zo min mogelijk met het volk bemoeit. Tja en dat dan is dit het resultaat!
Gewoon zelf gewild jongens en meisjes, ga maar lekker op de blaren zitten.

Polarisatie (Arnout Brouwers Volkskrant 3 september 2020 p. 23):
Trump ondermijnt moedwillig de Amerikaanse democratie en sociale vrede. En dat is levensgevaarlijk.
Juist die extremistische daad heeft, samen met beelden van confrontaties tussen linkse en rechtse betogers, bij sommigen het beeld opgeroepen van een land aan de rand van burgeroorlog.
De Democratische presidentskandidaat Joe Biden deed deze week een goede eerste poging om af te rekenen met het misplaatste beeld dat hij de gevangene is van extreem en gewelddadig links. Dat is de afgelopen tijd te weinig gebeurd. Omdat Trump leeft van polarisatie, zullen de Democraten hun roep om sociale rechtvaardigheid moeten koppelen aan een bredere agenda die niemand uitsluit – ook de Trump-kiezer niet.

Politieke ideeën rechters bepalen vonnis (Martijn Boot Wilders Volkskrant 9 maart 2016 p. 24):
Het absolute vertrouwen in de onpartijdigheid van rechters in politiek-gevoelige zaken is niet terecht.
In de VS is een grootschalig onderzoek gedaan naar het effect van politieke gezindheid van rechters op hun juridische oordelen in dit soort zaken (Cass Sunstein e.a.Are Judges Political?) Rechters die door een Republikeinse president benoemd zijn, blijken in hun juridische oordelen significant te verschillen van rechters die benoemd zijn door een Democratische president. 'Democratische' rechters hebben vaker een 'progressief' en 'Republikeinse' rechters vaker een 'conservatief' oordeel. Conclusie van het onderzoek is dat de politieke partij van de benoemende president een significante voorspellende factor is voor welk oordeel rechters vellen.
Groepspolarisatie
Een andere opvallende bevinding is dat de uitkomst van een proces vaak sterk beïnvloed wordt door groepspolarisatie onder rechters. Als alle rechters van een panel benoemd zijn door een president van dezelfde politieke partij, wordt de politieke neiging tot 'progressieve' of 'conservatieve' oordelen nog meer uitgesproken. Een 'Democratische' rechter in een panel met twee andere 'Democratische' rechters geeft vaker een 'progressief' oordeel dan een 'Democratische' rechter in een panel met twee 'Republikeinse' rechters. De conclusie is dat de uitkomst van een proces sterk afhangt van de politieke kleur van de rechters en van de toevallige samenstelling van het panel.

Hoe haal je het in je linkse hoofd (Elma Drayer Volkskrant 4 december 2020 p. 29):
Tot mijn genoegen is PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher deze week een ‘offensief’ begonnen tegen laaggeletterdheid.
In de praktijk betekent dit volgens de OBA sluiting van vier kleine filialen, in stadsdelen als Noord, Oost en West. Voor de niet-Amsterdammers onder u: die staan uitgerekend in de wijken waar een goedgevulde boekenkast niet dat je zegt tot het interieur behoort.
Tegelijkertijd, las ik in de begroting, blijft de gemeente geld reserveren voor de zogeheten OBA Next op de Zuidas. Dat is namelijk de ‘bibliotheek van de toekomst’, die bijdraagt aan ‘digitale inclusiviteit en het ontwikkelen van vaardigheden die passen bij een sterk veranderende arbeidsmarkt en de informatiesamenleving’. OBA Next zou volgens de toelichting voldoen aan ‘de behoefte van maatschappelijke organisaties en hun doelgroepen om zich in de Zuidas te manifesteren’.

In Iran volgen mannen nu de vrouwen. (Marja Vuijsje de Volkskrant 22 oktober 2022, Opinie p. 6-7):
De Iraans-Nederlandse hoogleraar Halleh Ghorashi (1962) constateert dat er een revolutie gaande is in Iran. ‘Aan de ene kant zijn er de gewapende mannen, aan de andere kant zijn er de meisjes met achter hen de jongens die vechten voor hun vrijheid. Hun enige wapen is solidariteit van de wereld.’

Aflossing (Haro Kraak interviewt Elma Drayer Volkskrant 9 augustus 2019 V10-11):
Slavernij of Holocaust?
Joden worden vaak als wit en geprivilegieerd gezien door de antiracisten. Uitgerekend een groep die vanwege hun afkomst werd weggevoerd en vermoord, zij hebben aan den lijve ondervonden wat identiteitspolitiek kan betekenen, uitgerekend die groep mag niet meedoen aan het debat.’
Voortschrijdend inzicht of vasthouden aan je overtuigingen?
‘Voor de rest heb ik wel bepaalde morele principes in mijn leven die al een tijdje meegaan. Niet zo vreemd, toch? Vroeger had je de verschilfeministen, die doen alsof vrouwen heel erg bijzonder zijn, en de gelijkheidsfeministen, waartoe ik mijzelf reken, die vinden dat vrouwen en mannen niet zo gek veel van elkaar verschillen. Dat is de essentie van mijn mensbeeld. Zie je een mens als man of vrouw met eindeloze mogelijkheden of klik je iemand vast in zijn geboortekenmerken? Dat kun je ook weer toepassen op het identiteitsdenken. De gelijkwaardigheid tussen mensen is voor mij een basisprincipe. Ik vind dat je niemand moet onderdrukken, maar ook niemand moet voortrekken.’

Allemaal fixatie achteraf (Dik Verkuil 29 februari 2008):
Uit gesprekken die Dik Verkuil had met jeugdvrienden van Joop den Uyl doemt een heel ander beeld van hem op dan Anet Bleich in haar biografie schetst....
Dat Den Uyl ‘a loner’ en ‘een doodgewone, maar wat eenzame gereformeerde jongen’ was, zoals Deenick stelde, werd bevestigd door andere oud-klasgenoten, die hem zich herinnerden als een grijze muis. Mede door zijn sociale isolement ontwikkelde Den Uyl een leeswoede. Maar Deenick had de indruk dat hij vooral was geïnteresseerd in de inhoud van de moderne literatuur van toen, niet in de schoonheid. Beiden zagen de moderne literatuur ‘ten dele als heidendom dat we moesten verwerpen; ten dele waren we er ook door gefascineerd: zo dacht dus een ongelovige wereld’. In heel Europa was onder jongeren een nietzscheaanse levenshouding en vogue. Ook in het gereformeerde milieu was het niet uitzonderlijk een groots en waarachtig leven na te streven, en platte genoegens te verachten.
Deenick meende dat Den Uyl het helemaal niet moeilijk had met zijn gereformeerde achtergrond. ‘Als u het mij vraagt, is dat allemaal fixatie achteraf. Joop was er even comfortabel mee als wij allemaal.’
Uit zijn archief blijkt dat hij arbeiders materialisme en platheid verweet. De werkelijke nood was niet materieel, maar moreel, schreef hij, waarmee hij doelde op het door hem gesignaleerde gebrek aan nationale trots en aan besef van nationale lotsverbondenheid.

Helaas voor politici heeft de afgelopen decennia de schaalvergroting in het onderwijs, de schaalvergroting in de landbouw, de eenzijdige focus op marktwerking en de centrale aansturing bij de politie haar grenzen bereikt en levert geen enkele economische meerwaarde op (zero-sum game).

Lo Guest De gevaren van het dogmatisme
Om uitdrukking te geven aan de identiteit van het vele met het Ene, gebruiken de oude Indiase Upanishads de uitdrukking tat tvam asi, wat betekent ‘ Dat bent u’. Deze weinige woorden erkennen dat het mysterie dat wij God noemen binnenin ons ligt, ons ware Zelf is, de vonk die nooit sterft, en dat deze vonk deel is van de atman of de universele levenskracht die alles in de kosmos doordringt. Omdat deze eenheid in het hart van alle dingen huist, is universele broederschap een feit in de natuur en niet slechts een opeenstapeling van lege woorden.

Het begrip planetaire grenzen werd in 2009 geïntroduceerd door Johan Rockström en 28 collega-wetenschappers, waaronder de Nederlandse Nobelprijswinnaar Paul Crutzen en de Nederlandse ecoloog Marten Scheffer, in een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.[1] De auteurs stellen 9 planetaire grenzen vast waarbinnen de mensheid moet navigeren om duurzaam gebruik te kunnen blijven maken van de hulpbronnen van de planeet aarde.
De eerste drie grenzen zijn reeds overschreden (rood), terwijl de planetaire grenzen 3b, 5, 6, en 7 (blauw) spoedig hun grenzen zullen overschrijden. NB: de grenzen staan niet los van elkaar, ze beïnvloeden elkaar. Zo kan een grote verandering van landgebruik in de Amazone nadelige invloed hebben op zoetwater hulpbronnen in Tibet. De grenzen 8 en 9 zijn nog niet gekwantificeerd.

Christian Felber Ware winst gemene-goed-economie als wegwijzer
De kapitalistische markteconomie negeert de ecologische grenzen van onze planeet, splijt samenlevingen en slaagt er niet in basisbehoeften te vervullen. Meer en meer mensen zoeken een andere economie, die sociaal, ecologisch, rechtvaardig en democratisch is. Ze komen dan vaak uit bij de Oostenrijker Christian Felber. Hij keert de economische wegwijzers radicaal om en reikt met zijn Gemene-Goed-Economie een doordacht alternatief economisch systeem aan, dat op alle essentiële punten in overeenstemming is met onze menselijke basiswaarden. Wereldwijd vindt hij weerklank.

Ecoloog Marten Scheffer: 'We poken het beest wakker' (26 september 2009)
In die Nature-publicatie laat Scheffer zien dat er voor grote omwentelingen in heel uiteenlopende systemen gelijkaardige waarschuwingssignalen zijn. Een wetenschappelijke Nostradamus die klimaatomslagen en beurscrises feilloos kan voorspellen, is hij daarmee nog niet: 'De daadwerkelijke toepassing staat nog in de kinderschoenen, maar het is wel een fascinerende gedachte dat in de buurt van een kantelpunt universele wetten gelden. Of dat nu in een bootje is, in het klimaat of in de hersenen voor een epileptische aanval, er zijn bepaalde dingen die altijd gebeuren.'
Welke rode lampjes kondigen dan precies de nabijheid van een omwenteling aan? De Wageningse wetenschapper ziet patronen die zich prachtig in wiskundige vergelijkingen laten vangen, maar iets moeilijker in alledaagse taal zijn uit te drukken. Een belangrijk waarschuwingssignaal is de zogeheten autocorrelatie. 'Als een systeem een omslagpunt nadert, worden de veranderingen trager en gaat vandaag meer op gisteren lijken. Dat is autocorrelatie,' licht Scheffer eenvoudig toe. 'Het heeft te maken met een soort besluiteloosheid. Als een systeem lekker in zijn vel zit, dan kan het goed met verstoringen om gaan. Geef je het een duwtje, dan vindt het snel weer zijn evenwicht. In de buurt van het omslagpunt duurt dat veel langer.'
Een mooie vondst, maar hebben we hier nu ook iets aan, bijvoorbeeld om te weten of we aan de vooravond van een kanteling in het klimaat staan? Onderzoek naar scherpe omslagen uit het verleden, zoals het ontstaan van de Sahara en het plotselinge einde van de laatste ijstijd, laat in elk geval zien dat er in die gevallen steeds een langzame toename van de autocorrelatie was, zegt Scheffer. 'Hoeveel tijd je nodig hebt om het signaal op te pakken, hangt af van de traagheid van het systeem. Als je kijkt naar epileptische aanvallen, heb je tijdseries van enkele minuten nodig, voor het klimaat zijn dat millennia.'
Het klimaat is een wild beest dat alle kanten op kan vliegen, maar tienduizend jaar heeft geslapen. En dat is wel precies de tijd waarin onze beschaving is ontstaan. Je kunt zeggen: ja, klimaat is altijd variabel geweest en mensen hebben daar altijd in geleefd. Maar dat is niet zo. De beschaving zoals we die kennen, is ontstaan in een bijzonder kalme periode. Het beest sliep. En nu zitten we erin te poken.'
Nieuwe Club van Rome
Sinds de industriële revolutie leven we eigenlijk niet langer in het Holoceen, maar in het Antropoceen. Dat benadrukt Scheffer samen met zevenentwintig andere auteurs (onder wie de Nederlandse Nobelprijswinnaar Paul Crutzen) in zijn tweede Nature-publicatie van deze maand. De auteurs ontpoppen zich tot een nieuwe Club van Rome. Ze benoemen een tiental cruciale planetaire grenzen. Het zijn drempels waar we onder moeten blijven om te voorkomen dat plotselinge omslagen zich voordoen die tot schadelijke, zelfs catastrofale gevolgen kunnen leiden. Volgens de wetenschappers zijn we al door drie kritische barrières heen gebroken: het tempo waarin soorten verdwijnen, ligt honderd tot duizend keer hoger dan wat natuurlijk is; de hoeveelheid stikstof die aan de atmosfeer wordt onttrokken en in het milieu gebracht, met als hoofdschuldige de landbouw, is bijna vier keer te hoog; en de concentratie broeikasgas in de atmosfeer, die nu al de kritische drempel van 350 deeltjes per miljoen heeft overschreden. Bestaande klimaatmodellen hebben de gevoeligheid van het klimaat voor kooldioxide onderschat, schrijven de bezorgde wetenschappers.
'Een van de zaken die niet is meegenomen in het IPCC-rapport, is dat de aarde als het warmer wordt uit zichzelf meer broeikasgassen in de atmosfeer brengt,' licht Scheffer toe. 'De schatting is dat voor elke ton CO2 die je in de atmosfeer brengt, de aarde je een halve ton cadeau geeft doordat het warmer wordt. Dat is een van de vele dingen die niet in de IPCC-berekeningen zitten. Alles wat we nog niet goed kunnen berekenen, hebben we tot nu toe grotendeels verwaarloosd. Er is nu een felle discussie over hoe je omgaat met elementen waarvan we vrij zeker weten dat ze bestaan, maar die we nog niet in een getal kunnen uitdrukken.'
'Vanzelfsprekend zullen we ook minder energie moeten gebruiken. Er zit zoveel gekte en verspilling in. Ik vraag me wel eens af hoe er over honderd jaar teruggekeken zal worden naar deze periode van verkwisting. Het lijkt normaal als je er binnenin zit, maar ik denk dat het over honderd jaar als gekte zal worden gezien.'
Pas over honderd jaar, of zijn we nu al dicht bij een mentaliteitsverandering? 'Nee, ik denk dat het heel langzaam gaat. Als je kijkt naar de CO2-uitstoot, neemt die nog steeds in rap tempo toe. Er is geen enkele aanwijzing dat er een afbuiging aankomt. Ik ben niet zo optimistisch over hoe snel dat gaat veranderen.' Van de grote klimaatconferentie in Kopenhagen mogen we niet veel verwachten? 'Ik denk het nog niet. Het is ook heel moeilijk om het als wereldbevolking eens te worden. We hebben heel verschillende belangen. De ontwikkelingslanden zeggen: jullie zijn rijk geworden door een enorme CO2-uitstoot; wij zijn bezig met een enorme inhaalslag en wij zouden het nu niet mogen. De rijke landen moeten daarom veel steviger hun verantwoordelijkheid nemen. Maar het zal niet makkelijk zijn de neuzen één kant op te krijgen.'
Ecologie voor bankiers
Op het stiftplankje van Scheffers whiteboard staat een boek over die andere grote crisis die het klimaat van de agenda dreigt te verdringen: de financiële crisis. Denkt de ecoloog echt dat zijn inzichten ook helpen om in de toekomst marktcrashes te voorspellen en voorkomen? 'Als het gaat om beurzen, is voorspellen heel moeilijk, om de eenvoudige redenen dat een heel leger dikbetaalde mensen permanent aan het zoeken is naar manieren om beurzen te voorspellen. Zodra ze daar iets voor vinden, slaan ze daar een slaatje uit. En daarmee wordt dat soort voorspelbaarheid er ook meteen weer uitgeperst. Het is een systeem dat permanent bezig is zijn eigen voorspelbaarheid te verwijderen. Maar wat we nu hebben gezien - het instorten van de markt - daar zitten heel herkenbare kanten aan. Bijvoorbeeld het psychologische aspect dat mensen elkaars gedrag kopiëren. Zíj verkopen hun aandelen, ze zullen dus wel iets weten dat ik niet weet, en daarom verkoop ik mijn aandelen ook. Zo krijg je een sneeuwbaleffect. Wat eronder zat, was een systeem dat steeds fragieler werd, zonder dat we dat goed in de gaten hadden. Op het moment dat het gaat schuiven en rommelen, kan dat opeens eye-openers opleveren.'
Waarvoor gaan onze ogen dan open in het geval van de grote kredietcrisis?
'Je mag natuurlijk hopen dat we een systeem gaan opbouwen dat veel veerkrachtiger is, minder van die instabiele units gaat bevatten die elkaar als in een dominospel omduwen. Anderhalf jaar geleden, voor de zaak echt ging schuiven, stond er een stuk in Nature met als titel "Ecology for bankers". Daarin werd uit de doeken gedaan wat er in de ecologie bekend is over wat de stabiliteit en fragiliteit van systemen bepaalt en wat je daarvan zou kunnen leren voor de financiële wereld. Als je dat nu terugleest, denk je: ze hadden wel gelijk.'
Is er verband tussen wat u in de wetenschap en in de muziek doet?
'Het zijn twee werelden, maar er zijn ook dingen vergelijkbaar. Veel in de muziek is net als in de wetenschap noeste arbeid. Je moet dingen uitzoeken, oefeningen doen, je techniek kennen. Maar waar het eigenlijk om gaat, heeft veel meer te maken met iets intuïtiefs, met inspiratie. De richting die je kiest, komt veelal voort uit heel associatief denken, met plotselinge invallen. Dat is nog geen wetenschap. Vervolgens komt het werk uit te zoeken welk idee werkelijk iets waard is. Zowel in de wetenschap als in de muziek heb je het bricolage-effect. Met allerlei elementen die al bestonden, maar nog niet bij elkaar waren gebracht, maak je iets nieuws.'
U wil net als de grondlegger van de sociobiologie E.O. Wilson werelden en wetenschappelijke disciplines bij elkaar brengen.
'Wij leven in één wereld, er is één werkelijkheid, en die wil je op één manier begrijpen. Je moet eigenlijk één wetenschap hebben. Maar je ziet dat er allemaal specialisaties zijn waarin het jargon en de methoden totaal anders zijn en zaken niet meer met elkaar in verband worden gebracht. We lopen er tegenaan dat we steeds meer weten van steeds kleinere stukjes van de werkelijkheid, terwijl we wel afhankelijk zijn van grote samenhangende dingen zoals samenlevingen, klimaat- en ecosystemen, de hersenen en het lichaam. Om die te begrijpen, is het wel nodig dat je de koppen bij elkaar steekt en dezelfde taal spreekt.'
Bestaat er werkelijk één benadering waarmee je zowel atomen als schilderijen kunt benaderen? 'Nee. Maar je kunt wel het standpunt verdedigen dat wij in een wereld leven die samenhangt en dat we graag een begrippenkader zouden hebben. Wat is wetenschap? Het zijn altijd theorieën en modellen. Altijd versimpelingen, ze zijn altijd onvolledig. Een model dat alles verklaart, is een mythe. Theorieën en modellen die van heel verschillende kanten komen, helpen je bepaalde aspecten beter te begrijpen.'
Toch formuleert u in uw boek de ambitie het hele socio-eco-aardesysteem te begrijpen om de best mogelijke toekomst te kunnen kiezen. Bent u al zover?
'Zeker niet. Het is waanzinnig ambitieus, maar het is wel goed om je af en toe voor ogen te houden wat voor soort wetenschap we ten dienste van de mensheid zouden willen hebben. De grote zaken waar we tegenaan lopen, vereisen dat je nadenkt over flinke delen van dat systeem. Wel moeilijk, maar een aantal dingen is best te doen. Dramatische omslagen zijn vaak te herleiden tot iets simpels. Neem de vraag hoe het komt dat de Sahara plotseling ontstond, terwijl het duizenden jaren een groen gebied was geweest met meren en nijlpaarden. Die verwoestijning is waarschijnlijk in gang gezet door een subtiele verandering in de aardbaan. Daardoor veranderde de zonne-instraling, wat zorgde voor een verzwakking van de luchtcirculatie die moessonregens veroorzaakte. Dat leidde tot minder vegetatie, wat weer nog minder regen tot gevolg had. Die neergaande spiraal is op zich heel simpel, in een paar wiskundige vergelijkingen kunnen we de essentie ervan neerzetten.'

Marcelo Gleiser boek Een scheurtje in de rand van de schepping
Hoofdstuk 41 Het eerste leven: hoe? (p. 219):
219: Als er bijvoorbeeld een steen in een rimpelloze vijver wordt gegooid, zal de energie van zijn beweging overgebracht worden op het water. Al snel zal de overmaat van energie via uitdijende kringen in het water worden afgevoerd.
Analoog: hoe meer mensen, des te meer voedsel er wordt gegeten en des te meer afvalproducten er worden uitgescheiden. Als gevolg hiervan dient reproductie een heel duidelijk doel: het leven maakt meer leven om energie te kunnen blijven afbreken. Het leven is een mechanisme om de onbalans in de verdeling van energie te verminderen – een soort stoomwals die energie-uitwassen effent. *
*) En wat voor energieoverchotten zijn er dan? Hoofdzakelijk gaat het dan om de energieafgifte van de zon die de aarde verwarmt. Als de aarde een zonnefoton (zichtbaar) absorbeert en later infrarode fotonen naar de ruimte uitstraalt (in een verhouding van ongeveer een op twintig) exporteert ze een lager vorm van energie. Het energieverschil dat zich tijdens de achteruitgang (of toename van entropie) voordoet wordt gebruikt om de georganiseerde structuren op aarde te voeden, van orkanen tot levensvormen.

Jan Wicherink Ontheemde Zielen Ontwaken
Hoofdstuk 10 Spiraalsgewijze evolutie - Universeel evenwicht
In zijn boek ‘Kosmische visie’ brengt Ervin Laszlo een interessant punt in de discussie naar voren. Terwijl neo-darwinisten zoals Richard Dawkins en Intelligent Design aanhangers strijden over de legitimiteit van het darwinisme, legt Laszlo uit dat de discussie beperkt blijft tot alleen de biologische evolutie. Hij zegt dat we verder moeten kijken en dat we de evolutie van het universum in zijn geheel in de discussie moeten betrekken. Volgens Laszlo is de echte vraag hoe het universum zich heeft kunnen ontwikkeling tot een toestand waarin de biologische evolutie überhaupt kon plaatsvinden.

Het boek Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn van Ervin Laszlo (interview) bespreekt de grondslagen van een integrale theorie van alles.
Ervin Laszlo kijkt met zijn holistische visie naar het geheel, dat in de delen wordt weerspiegeld.

Ervin Laszlo boek KWANTUMSHIFT in het wereldbrein (p. 13):
We hebben de keus: met de veranderende wereld mee veranderen – en dat kúnnen we, als we het vereiste inzicht verwerven en de nodige bereidheid daatoe opbrengen – óf steeds grotere crises riskeren, leidende tot een uiteindelijke ineenstorting.
97: Het veel geroemde ‘complementaire beginsel’ van Niels Bohr – dat zegt dat een deeltje zich kan gedragen als een deeltje óf als een golf, maar nooit allebei tegelijk is – geeft aan dat de alternatieve eigenschappen van het deeltje complementair zijn: hoewel ze zich niet tegelijkertijd manifesteren, beschrijven ze alleen tezamen de volledige toestand van het elementaire deeltje. Echter, in het experiment van Afshar is het golfaspect wel degelijk aanwezig wanneer het deeltjesaspect wordt geobserveerd, terwijl het deeltjesaspect niet aanwezig is als het golfaspect wordt onderzocht.

De zevenvoudige indeling van de gemanifesteerde werkelijkheid is in het periodiek systeem der elementen duidelijk herkenbaar. Voor het gehele periodieke systeem is voor de verklaring van de atoomtheorie het uitsluitingsprincipe van Pauli fundamenteel.

Engelien Scholtes, boek De verborgen dimensie in het werk van Jung en Pauli (p. 45):
We leven in een eigenaardige tijd. Het Christendom heeft zijn greep op de mensheid verloren. Er moet iets anders komen. Ik denk dat ik weet wat zal komen. Ik weet het heel precies. Maar ik zeg het niet aan niemand, want dan denken ze dat ik gek ben. (bron: H.B.G. Casimir)

De wereldklok is gebaseerd op het uitsluitingsprincipe van Pauli, een kwantummechanisch principe dat stelt dat twee identieke fermionen niet dezelfde kwantumtoestand mogen bezetten.

Uitgangspunt is dat de horizontale cirkel in de wereldklok van Wolfgang Pauli de ‘huwelijksquaterniteit’, de relatie tussen 'Alchemist en Soror', tussen het eigen ego en de 'anderen' toont. De horizontale ordening is de werkelijkheid zoals wij deze in het aardse leven ervaren. Het eeuwige nu van de verticale ordening staat voor negentropie, het "zelf-organiserende principe" dat met synchroniciteit samenhangt. De cirkel, de mandala symboliseert de eenheid tussen de innerlijke en uiterlijke wereld, de 'micro- en macrokosmos'. De lemniscaat verbindt de horizontale cirkel met de verticale cirkel en symboliseert de bewust of onbewust ervaren werkelijkheid. Het leven is een continu ervaringsproces, dat tracht knelpunten in de gewenste richting bij te sturen. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. Elk mens schrijft zijn eigen levensverhaal. Of met andere woorden ‘het gaat om de moraal van ons levensverhaal’.

De twee soorten ervaringen waar Prigogine naar verwijst hangen samen met de kloktijd en de psychologische tijd van Claudia Hammond, de kloktijd en innerlijke tijd van Joke Hermsen, met Chronos en Kronos van H.P. Blavatsky, chronologische en psychologische tijd van Krisnamurti, de standaardtijd en psychologische tijd van René Meijer en met de relatieve en absolute tijd in het rapport ‘E i V’.

De Axis mundi (p. 70) in het boek Een vorm van beschaving van Klaas van Egmond - de verbinding tussen materiële en immateriële behoeften (p. 191) of oriëntaties (p. 203) - komt centraal te staan. Het gaat er uiteindelijk om hoe kunnen we op basis van het ‘integrale’ mens- en wereldbeeld (p. 272) vraag- en aanbodzijde, zowel voor de korte als voor de lange termijn, zo goed mogelijk op elkaar afstemmen.
De vraag komt naar voren in hoeverre de materiële wereld, de 'natheid van water' die Erik Verlinde onderzoekt de kloof tussen de immateriële wereld van Laozi, 'De volledigheid is als water' zal overbruggen? Elk mens is als het ware een druppel in een oceaan van leven.

Zowel Klaas van Egmond in zijn boek Een vorm van beschaving (p. 55) als Gerrit Teule in het boek Wat Darwin niet kon weten (p. 133) maken van i (wortel -1), de imaginaire 5e dimensie 'Weltstoff' (Materie-bewustzijn) gebruik.

De vervormingen van 'Creativethink en Zelforganisatie' ('Zelfgenezend vermogen en Zelfrealisatie') zijn 'Groupthink en Chaos':

Kernkwadrant:				5D-concept:		Vier kwadranten:	Ken Wilber
Negentropie (Kunst)				Holos	Logos
2. Creativethink --->	4. Groupthink			Samenwerkingskracht	Voedingskracht	Cultuur van waarden	Sociaal, Systeemtheorie
1. Daadkracht --->	3. Drammerigheid			4. Wij-kant ----	2. Zij-kant	4. Innerlijk/Collectief ----	2. Collectief/Uiterlijk
|	|			|	|	|	|
4. Passiviteit <---	2. Geduld			1. Het-kant ----	3. Ik-kant	1. Individueel/Uiterlijk ----	3. Innerlijk/Individueel
5. Chaos <---	3. Zelforganisatie			Vormkracht	Beeldkracht	Gedragsmatig	Intentioneel
Entropie				Mythos (Eros)	Theos

De kernkwaliteit creativethink (verbeeldingskracht, ideatie) is het positief tegenovergestelde van chaos. Middels de ommekeer is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop te verbinden. We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Ieder initiatief, elk mens kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. Alleen door dat wat is te accepteren komt de evolutie een stapje verder.

Creativethink maakt het mogelijk de ongeordendheid van een systeem, de entropie te verminderen. Aan de hand van het '5D-concept en Ether-paradigma', de kwintessens is het mogelijk de ommekeer tot uitdrukking te brengen.

Door het schone van bijvoorbeeld kunst en muziek met anderen te delen kunnen tegenstellingen worden overwonnen. Een topmusicus beheerst niet alleen de techniek om zijn instrument te bespelen, maar hij weet ook een compositie op een authentieke wijze te interpreteren. De taal van muziek, de 'muziek van de sferen' (eonische muziek) is universeel. Volgens Johannes Kepler bestaat de verbinding tussen geometrie, kosmologie, astrologie, harmonie en muziek door de musica universalis.

Plato verdeelde de werkelijkheid in twee zijnssferen, materie en geest met als schakel de ziel. Het antahkarana, nous legt de verborgen verbinding tussen epithumia en thumos. Het zelfbewustzijn, dat meta-leren mogelijk maakt, kan als een recursiefproces worden opgevat. Het universum (universele quintessens) creëert een levend wezen dat in staat is zichzelf te aanschouwen en te reguleren. De in het brein, het geheugen opgeslagen informatie kan opnieuw worden geprojecteerd. We zijn aan onze eigen perceptie, het eigen perspectief overgeleverd. Het reflexieve ik, het zelfbewustzijn ondergaan we niet alleen als een ontologisch gegeven, maar veeleer als een fenomenologisch feit.

De fysicus Cees Dekker stelt een intrigerende vraag in de Volkskrant van 4 maart 2006, namelijk welk model past het zuiverst op de éne werkelijkheid? Cees Dekker gaat voor de objectieve, wetenschappelijke werkelijkheid. De heer Karskens (Filosofie & praktijk nrs. 2 en 3 2006) gelooft niet in een totaliteitstheorie, de snaartheorie die de relativiteitstheorie van Einstein en de quantummechanica verbindt. Dit antwoord sluit aan op het recent in de Volkskrant door Martijn van Calmthout besproken boek ‘TROUBLE with PHYSICS’ van Lee Smolin. Snaartheoretici vergeten namelijk een principieel punt: dat tijd en ruimte zelf ook uit zo’n theorie van alles naar voren moeten komen. De snaartheorie neemt volgens Smolin ruimte en tijd als fundamentele gegevens.

Kwintessens van Ruimte en Tijd?

Het 5Ddenkraam brengt de reciprociteit tot uitdrukking. In de bijlage Triade + Tetrade zijn belangrijke innovaties gerubriceerd die onze huidige maatschappij in sterke mate hebben gevormd. Het 5Ddenkraam heeft een 'hybride context' ['Twee zijnssferen' van Plato, 'Microkosmos en Macrokosmos' ('Verstandelijke - en Waarneembare wereld') van H.P. Blavatsky, 'Twee religies' van Henri Bergson, 'Twee soorten ervaringen' van Ilya Prigogine, 'Twee domeinen' van Ervin Laszlo, Mikrosphärologie en Makrosphärologie van Peter Sloterdijk, ‘Wereldbeeld en Mensbeeld’ van Klaas van Egmond en de 'Kwantummechanica en Relativiteitstheorie'] en biedt zowel een verfijning in etherische zin (verborgen 5e dimensie) als een samenhangende toekomstvisie voor het bereiken van de éne werkelijkheid (Cosmic consciousness van Teilhard de Chardin).

De vraag van Ervin Laszlo hoe het universum zich heeft kunnen ontwikkeling tot een toestand waarin de biologische evolutie überhaupt kon plaatsvinden en de drie domeinen (interdisciplinaire grensoverschrijdende wetenschappers):

Plato, 'Twee zijnssferen':	Geest	Materie	Ziel
Twee soorten emoties	’Thumos en	Epithumia’	Nous
Baruch de Spinoza:	God	Natuur	Existentie en Essentie
H.P. Blavatsky:	'Microkosmos en	Macrokosmos'	Éne werkelijkheid
	'Verstandelijke wereld (Religie) en	Waarneembare wereld' (Wetenschap)	Individualiteit (Filosofie)
Henri Bergson, Twee religies:	Een bevrijdend perspectief	Een verdrukkend perspectief	Levensproces
Karl Popper:	Concepten (5D-concept)	Natuurwetenschap	Ervaring
Ilya Prigogine, Twee soorten:	'Ervaring van creativiteit en	Ervaring van de herhaling'	Emergentie
Jürgen Habermas:	Subjectief	Objectief	Intersubjectief
Peter Sloterdijk:	Mikrosphärologie en	Makrosphärologie	‘Verticale spanning’
Klaas van Egmond:	‘Mensbeeld en	Wereldbeeld’	Axis mundi
René Meijer (Filognosie:)	Wijsheid	Ego	Zelf
Wetenschap:	Alfawetenschap	Bètawetenschap	Gammawetenschap
	Waar blijft Alfacanon?	Bètacanon	Gammacanon
	Kwantummechanica en	Relativiteitstheorie	Theorie van alles
	Unificatietheorie en	Snaartheorie	Wat is leven?
	Gedragswetenschap en	Sociale wetenschap	Antropologie
	Cultuurwetenschappen en	Sociologie	Cultuursociologie
	Cultuurwetenschappen en	Psychologie	Culturele psychologie
Edward Osborne Wilson:	Sociologie en	Biologie	Sociobiologie
	Biologie en	Psychologie	Biologische psychologie
	Evolutie en	Psychologie	Evolutiepsychologie
	Geologie en	Biologie	Paleontologie
	Geologie en	Scheikunde	Geochemie
	Geologie en	Fysica	Geofysica

Het principe van emanationisme (dharma, tao, wederhelft) vindt ook in het Westen toepassing. Op het snijpunt tussen Cultuurwetenschappen en Sociologie wordt een derde discipline, de Derde weg in de psychologie van Roberto Assagioli - eenheid der tegendelen - creëert synthese, die ongetwijfeld op de verbijzondering van de twee oorspronkelijke vakgebieden zijn weerslag zal hebben. Door alleen beide complementaire kanten, de ‘Natuurwetenschappen en Geesteswetenschappen’ van de éne werkelijkheid te belichten komt de unificatietheorie een stapje verder. In essentie draait het om dit mechanisme, de twee kanten – Unificatietheorie en Eenheid in Verscheidenheid; - van een medaille. In het boek Een vorm van beschaving van Klaas van Egmond staat de Axis mundi voor de verbinding tussen de materiële en immateriële wereld.

Woordmagiёr (Bert Wagendorp Volkskrant 27 december 2018 p. 2):
Het mooie van het interview met Mark Rutte in de Volkskrant van maandag was, dat je er twee kerstdagen op kon kauwen, het nog eens kon herlezen, dat je de beste passages eruit kon citeren tijdens het kerstdiner, erover kon mijmeren tijdens een wandeling en dat je het daarna nóg een keer kon lezen – wie heeft er een dikke kerstbijlage nodig wanneer je met één interview moeiteloos twee dagen kunt vullen?
Toen kerst bijna voorbij was begon ik te geloven dat Rutte in zijn eentje een heel nieuw menstype heeft gecreëerd: de oprechte opportunist. Hij is zelf de eerste die zijn aangepaste kijk op de werkelijkheid als enig denkbare waarheid omhelst. Daarom komt hij ook zo overtuigend over: hij is zelf al volledig om, zijn vernieuwde visie heeft de eerdere opvatting reeds volledig verdrongen, hij is hem al finaal vergeten. Hij is een mentaal slangenmens.

Patrick van Schie (Volkskrant van 1 maart 2014), de directeur van de TeldersStichting kent geen geestverwanten die zichzelf 'neoliberaal' noemen. De paradox is dat het neoliberalisme wel deel uitmaakt van de financiële wereld. Patrick van Schie weet met zijn retorische foefje optimale verwarring te zaaien.

Het neoliberalisme, het Angelsaksische casinokapitalisme is in Amerika vastgelopen doordat George Bush zowel de belastingen heeft verlaagd als de politieke ambities sterk heeft uitgebreid. Volgens Dani Rodrik zit ‘Europa gevangen in een trilemma’ maar dit geldt ook voor Amerika. In Amerika wordt in naam van de vrijheid de democratie afgebroken (Herman Lelieveldt Volkskrant 14 juni 2008).
Als gevolg van de globalisering ontsnappen multinationale ondernemingen (5e macht, lobbyisten) steeds verder aan de greep van staten.

In het rapport ‘E i V’ wordt de relatie ‘Absoluut en Relatief’ aan de hand van Ain-Soph (Parabram, éne Werkelijkheid) en het Ether-paradigma (Het paradigma van de relatieve ether) verklaart. De relatie ‘Absoluut en Relatief’ berust op het principe van complementariteit dat al door Heraclitus naar voren is gebracht en heeft op de ‘eenheid der tegendelen’ ('These + Antithese = Synthese', Trimurti) het overbruggen van tegenstellingen betrekking.

Ken Wilber brengt complementariteit in zijn kwadrantenmodel met behulp van het heterarchische aspect impliciet ter sprake. De heterarchische context van zelfregulering is een rode draad, die expliciet in dit rapport wordt behandeld.

Concepten voor het beschrijven van de verborgen 5e dimensie:

	Ongemanifesteerd:	Gemanifesteerd (5D-concept):
Vyâsadeva (René Meijer)	Krishna	Oosterse filosofie (Upanishads)
Pythagoras	Triade	Tetrade (De Gulden Verzen van Pythagoras)
Boeddha	Verlichting	Vier edele waaarheden (Five Wisdoms)
Jezus	Drie-eenheid	Christendom (Twee naturenleer)
Ramond Llull	Absolute Principes	Ars Generale Ultima
Baruch de Spinoza	Éne werkelijkheid	Ethica
H.P. Blavatsky	'Aether en Ether'	Aeon, Aion (Logos, Sat en Asat)
Friedrich Nietzsche	Zarathustra	Eeuwige terugkeer (Levenskunst)
Carl Jung	Unus Mundus	Huwelijksquaterniteit (overlevingsmechanisme)
Teilhard de Chardin	Weltstoff	Noösfeer (Materie-bewustzijn, Alpha en Omega)
Martinus Thomsen	Het eeuwige wereldbeeld	Het derde testament
David Bohm	Flux	Quantum Hologram theorie
James Lovelock	Gaea	Gaia-hypothese
Jean Charon (Gerrit Teule)	Eon	Elektron (Periodiek systeem/Elektronenconfiguratie)
Amit Goswami	Brahman (= Atman)	Geest en Lichaam (Lichaam en Geest)
Ervin Laszlo	Akasha-veld	Nulpuntenenergieveld (Non-lokaal bewustzijn)
Fritjof Capra	LEVEN	Het levensweb
Richard Dawkins	Memen	Memetica (Genetica en Celbiologie)
Rupert Sheldrake	Morfogenese	Morfogenetische veld
Peter Russell	Ken uzelve	Personal development
Edward Witten	Snaartheorie	Spiegel- en Supersymmetrie, M-theorie (Kwintessens)
Tim Jackson	Structure follows Strategy	Prosperity Without Growth
Francis Heylighen	Metasystem Transition Theory	Principia Cybernetica Project
Leraar en Leerling	Ilija Trojanow	Arnon Grunberg

In zijn boek Nulpunt Revolutie past Benjamin Adamah het griekse begrip aion toe.
Gerrit Teule werkt in zijn boek Wat Darwin niet kon weten de eonische hypothese van Jean Emile Charon uit.
Om de fenomenen aion en eon te duiden maken zowel Adamah als Teule van negentropie (negatieve entropie) die orde schept uit de chaos gebruik.

Het 5Ddenkraam (Kwintessens) biedt een kader om Jodendom, Christendom en Islam met elkaar te verbinden. Door aan te geven wat de verschillende levensbeschouwingen in de kern gemeenschappelijk (oerbron) hebben is het mogelijk aan de onderlinge consensus, aan de eenheid in verscheidenheid, aan een culturele trendbreuk, aan de overlevingsstrategie op aarde een steentje bij te dragen. Door tegenstellingen te verkleinen, twee tegendelen meer in balans te brengen, te integreren ontstaat een hogere waarheid. In zijn algemeenheid gaat het om het scheppen van eenheid in verscheidenheid.

In het 5D-concept zijn de 'metafysica, het bovennatuurlijke en de fysica', 'geestkunde en natuurkunde', 'Bewustzijnsevolutie en Evolutietheorie', 'Unificatietheorie en Snaartheorie', twee complementaire kanten van één medaille. Het is het projectiemechanisme, de spiegelsymmetrie die beide met elkaar verbindt.

Of met andere woorden door alleen beide kanten de Natuurwetenschappen + Geesteswetenschappen = Nature (philosophy) – these + antithese = synthese - van de éne werkelijkheid te belichten komt de theorie van alles een stapje verder. Het gaat er dus om vanuit beide domeinen en het fenomeen wederkerigheid kleine stukjes aan een gezamenlijke puzzel bij te dragen. Als we de zaken werkelijk willen veranderen dienen we aan het geestelijke kapitaal meer aandacht te besteden. Het domein van de materie met de energetische processen te combineren. Een ruimer denkmodel - een open geest - is nodig om op creatieve wijze de wereldvraagstukken op te pakken.

De theorie van alles benadrukt zowel bij de natuurwetenschappen als de geesteswetenschappen de supersymmetrie in de schepping. De kwintessens van het verhaal is dat om een duurzame samenleving te creëren er maar een pedagogische hoofdroute is. Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat Pythagoras met zijn wiskunde (1 + 2 + 3 + 4 = 10) de kwintessens van de zichzelf herhalende patronen van interferentie al te pakken had.

Het sociaal-culturele morele kompas is een model dat wordt gebruikt om op het mechanisme achter de éne werkelijkheid grip te krijgen. Het morele kompas is net als NLP een metamodel, dat de wisselwerking tussen hersencellen en bewustzijn, tussen het innerlijke bewustzijn en het universeel bewustzijn illustreert. De symmetrie en de gebroken symmetrie die in de schepping zitten verborgen brengen de éne werkelijkheid tot uitdrukking.

Friedrich Nietzsche: ‘we hebben ons tegenover onszelf voor ons bestaan te verantwoorden; bijgevolg willen wij ook de werkelijke stuurman zijn van dit bestaan en niet dulden dat onze existentie op een gedachtenloze toevalligheid gaat lijken.’
Voor Nietzsche is de heer degene die de weg van de emancipatie heeft doorlopen en de slaaf is de conformist.

Pythagoras:	Boeddhisme (Samsara en Nirwana):	Friedrich Nietzsche,	Levenskunst:
1. Monade	4. ‘Gulden Middenweg’, beëindigen van ‘lijden’	Zarathustra	Heer --->	Heerser
2. Duade	3. Beëindiging van ‘lijden’	Übermensch	|	|
3. Triade	2. Ontstaan van ‘lijden’	Wil tot macht	Vijand <---	Slaaf (gelijke)
4. Tetrade	1. Het ‘lijden’	Eeuwige wederkeer	Slachtoffer

G. de Purucker Beginselen van de Esoterische Filosofie Een toelichting op De Geheime Leer van H.P. Blavatsky
Hoofdstuk 8 Sporen van de esoterische filosofie in Genesis. (p. 93,94):
Het is in deze twee heel duidelijk wat door menselijke fantasie is toegevoegd; maar in beide is een hechte grondslag van mystiek denken aanwezig, die op de oude leringen van de wijsheidsreligie is gebaseerd.
In het christendom is dat vooral het geval in de neopythagorische en neoplatonische vormen, zoals die enigszins zijn gekerstend en zijn neergelegd in de leringen van Dionysius, de Areopagiet genaamd. In de latere islam blijkt dit wat minder duidelijk uit wat in hoofdzaak aan het Griekse denken, maar ook aan andere bronnen, werd ontleend, zoals in grote lijnen is geschetst door islamitische leraren en denkers, zoals Ibn Sina, die in Europa gewoonlijk Avicenna wordt genoemd, een Pers die aan het eind van de tiende eeuw leefde en werkte; door Averroës in Córdova, Spanje, die eigenlijk Roshd heette en in de twaalfde eeuw opgang maakte; en door nog een eminente islamitische geleerde (om deze drie uit velen te noemen), Al Farabi, uit de tiende eeuw en van Turkse afkomst. Onder invloed van de oude wijsheid kreeg de leer van Mohammed ook haar heel mystieke, hoewel sterk veranderde vorm, zoals blijkt uit de leringen van de soefi’s die voornamelijk en duidelijk van Perzische oorsprong zijn en hun opkomst danken aan het van nature spirituele en fijnzinnige volk, de Perzen. Deze leringen vormen een zeer welkom contrast met de strenge en starre geloofsovertuigingen die uit het egoïsme van de ruwe Arabische stammen uit die tijd voortkwamen.

Samen tegen de haat (Fouad Laroui Volkskrant 3 januari 2020 p. 22):
Vijf jaar na de aanslag op het Franse satirische blad Charlie Hebdo hoopt schrijver en wetenschapper Fouad Laroui op een islamitische renaissance die het gedachtegoed van de Arabische filosoof Averroes in ere herstelt.
Ibn Roshd
Drie weken na de aanslag, op 28 januari, vierden christenen het feest van de heilige Thomas. Door de leer van Aristoteles te verbinden met het geloof en de rede in het hart van het menselijk handelen te plaatsen, bevrijdde Thomas van Aquino de christenen van duizend jaar Augustijnse vaagheid. De heilige Thomas citeert in zijn werken meer dan vijfhonderd keer Averroes (onze Ibn Roshd), zo vaak dat je van zuiver plagiaat zou kunnen spreken. Grote geesten denken hetzelfde.
Een detail nog: Thomas werd in 1323 gecanoniseerd, de katholieken verleenden hem niet minder dan veertig eretitels, waaronder die van ‘engelachtige leraar’ en ‘licht van de wereld’. En wij, wat hebben wij moslims met Ibn Roshd gedaan?

Ethiopië’s hoop Een kroon op de vrede (Roos van der Lint De Groene Amsterdammer 19 december 2019 p. 72-77):
In 1998 belandde ze onbedoeld in zijn handen, maar als het aan Rotterdammer Sirak Asfaw ligt gaat de antieke keizerskroon die zijn leven overhoop haalde binnenkort terug naar Ethiopië. Naar de man die de oorlog stopte: Abiy Ahmed Ali.
Twintig jaar lang verbleef de kroon van keizer Fasilides in een appartement in het Oude Noorden van Rotterdam. Zij lag te wachten op het verstrijken van de tijd op een plek die niet opvallend, maar wel in het zicht was: waren de smokkelaars komen zoeken, dan hadden ze hem nooit kunnen vinden. In maart 2018 gebeurde het onmogelijke: er diende zich een nieuwe man voor Ethiopië aan. Als uit het niets verscheen premier Abiy Ahmed Ali op het toneel.
Een dag eerder kreeg premier Abiy Ahmed Ali de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt door het Nobelcomité. Vooraf hadden de kranten volgestaan met speculaties over de toekenning van de prijs. Waarom wilde Abiy de pers niet te woord staan, waarom woonde hij de feestelijkheden voorafgaand aan de uitreiking niet bij? Het rommelt in Ethiopië, groepen verkeren in staat van opstand, de vrede wankelt. Kerken gaan opnieuw in vlammen op, burgers vinden opnieuw de dood. De BBC liet zien hoe het boek van de premier met zijn visie voor Ethiopië publiekelijk werd verbrand. Werd hij misschien te vroeg beloond?
Maar tijdens de uitreiking in Oslo hield premier Abiy een indrukwekkende toespraak. ‘Een droom over vrede werd een nachtmerrie van oorlog.’ Hij deelde zijn persoonlijke ervaringen met oorlog en gaf daarmee inzicht in zijn hardnekkige geloof in de vrede. Hij citeerde zowel uit de bijbel als uit de koran. En hij zei tegen het eind van zijn speech: ‘Ik heb beloftes te houden voordat ik naar bed ga. Ik heb kilometers te gaan op de weg naar vrede.’ Hij kreeg de gouden medaille met de beeltenis van Alfred Nobel daarop uitgereikt.

Der Macher, das Monster (Marc Peeperkorn Martin Selmayr Volkskrant 7 december 2019 Zaterdag p. 10-12):
Bijnamen tekenen zijn reputatie. Macher en Monster (van Juncker zelf afkomstig) vallen in de categorie vriendelijk, net als Machiavelli. Raspoetin ligt voor de hand, naar de intrigant aan het Russische tsarenhof, en Richelieu, de gewetenloze Franse kardinaal uit de 17de eeuw. Meer hedendaagse vergelijkingen zijn er ook. ‘De ultieme synthese van Kim Jong-il en Frank Underwood’, zegt een EU-ambtenaar die jarenlang met Selmayr heeft gewerkt. ‘De voormalige Noord-Koreaanse leider om diens bloeddorst, wraaklust en schrikbewind, Underwood uit House of Cards als manipulator, iemand voor wie politiek pure koehandel is.’
‘Dit is het lot van een topambtenaar: je doet je werk, je doet je werk goed. Na vijf jaar heb je steeds meer vijanden en steeds minder vrienden. Dat is hoe het gaat. Maar het werk is gedaan. Ik heb een schoon geweten, ik heb al die jaren goed geslapen.’
Eeuwige optimist
Om met de positieve kant te beginnen, per slot van rekening is Selmayr een eeuwige optimist: vriend en vijand erkennen dat hij ongekend veel tot stand heeft gebracht. ‘Zonder meer een van de briljantste geesten in de Commissie de afgelopen dertig jaar’, zegt een ambtenaar. Hij plaatst Selmayr op één lijn met de wegbereiders van de grootste Europese stappen voorwaarts – de interne markt en de euro – in het team van de roemruchte Commissievoorzitter Jacques Delors (1985-1995).
Als Juncker en Selmayr in 2014 aantreden, is de Commissie een eilandenrijk. 28 Commissarissen die allemaal hun zalige gang gaan en met een flinke zak geld, duizenden ambtenaren en zwaar belobbyed door lidstaten, bedrijven, bonden en andere bobo’s honderden wetten per jaar produceren.
Icarus
‘Martin werd Icarus’, zegt een Commissieambtenaar, verwijzend naar de Griekse mythologische figuur die overmoedig met zijn wassen vleugels te dicht bij de zon vloog en neerstortte. ‘Hij heeft zichzelf vernietigd, verblind door de macht. Jammer, heel jammer. Ik ben er nog steeds triest over.’ Andere ambtenaren tonen minder mededogen. ‘Het was de arrogantie van de macht.’
Een medewerker wijst op de openbare notulen van de Commissievergadering een week na de omstreden benoeming, waarin Timmermans mede namens de andere Commissarissen uiterst vriendelijke woorden spreekt over Selmayr. Dat is politiek, zegt de medewerker. Altijd omhelzen en beste vrienden. ‘Het is een illusie te denken dat dankbaarheid in de politiek bestaat.’

Met de nieuwe Europese Commissie zal iedereen ontevreden zijn (Martin Sommer Volkskrant 7 december 2019 Opinie p. 23):
Wie de agenda ­beheerst, controleert het politieke spel. Dat weet iedere wethouder van een middelgrote gemeente.
Nu wordt met dezelfde koortsachtige energie het beste klimaat ter wereld beloofd. Daaronder zit evenveel oprechte zorg als onzekerheid over de eigen rol. De Commissie creëert urgentie door zichzelf op te pompen. Timmermans is er goed in, met zijn talen, zijn tomeloze ambitie en talent voor hoogdravende retoriek.
Mathieu Segers, hoogleraar Europese geschiedenis en integratie in Maastricht, meent dat de macht nog altijd bij de regeringsleiders ligt. Zij beheersen de echte agenda, aangezien hun toppen de sleutelmomenten zijn en de werkprogramma’s van de Commissie niet. Kijk naar de eurocrisis of de migratiegolf van 2015, steeds waren het de regeringsleiders die de doorslag gaven, de Commissie had het nakijken.
Om die reden had Von der Leyen meer bescheidenheid gepast. Wie niets wil weten van Europa zal in dit werkprogramma bewijs zien van het Holle Bolle Gijs-karakter van de EU. IJveraars voor de Europese gedachte daarentegen zullen wijzen op de kortzichtige regeringsleiders die allerlei prachtplannen torpederen. Het uitlekgewicht is ontevredenheid voor iedereen.

‘Onbeschaamd hoe politici liegen’ (Marc Peeperkorn interviewt Donald Tusk Volkskrant 6 december 2019 p. 8-9):
Waarom zijn politieke partijen minder geïnteresseerd in waarden?
‘De politiek lijkt steeds immoreler te worden. Kijk naar campagnes van Trump en de brexiteers: hun ongekende bereidheid om te liegen, om de leugen als rechtmatig middel in te zetten om te winnen, dat is nieuw. Leugens in de politiek waren er altijd, maar vandaag is de bereidheid om te liegen schaamteloos en wordt bijna gerechtvaardigd door de burgers. Tien jaar geleden werd een politicus waarvoor de leugen regeerde, afgeserveerd. Nu is het gewoon.’
Aan welke politici in Europa denkt u?
‘Aan dezelfde als jullie. Ik wil niet te wild zijn in mijn eerste interview als EVP-voorzitter. Maar ik denk dat ik duidelijk was. Moet ik nog iets toevoegen? Ik heb genoeg problemen in mijn eigen land met professionele en pathologische leugenaars in de politiek.’

Gemeenschappelijke vijand (Albert Kort Volkskrant 6 december 2019 p. 25):
Geen wonder dat er al decennia lang problemen tussen de lidstaten van de Navo bestaan. De oorzaak hiervan ligt voor de hand. Sinds 1989 ontbreekt het aan een gemeenschappelijke vijand. In 1949 opgericht om een blok te vormen tegen de agressie van de Sovjet Unie, verloor de verdedigingsorganisatie haar bestaansrecht. In tegenstelling tot het Warschaupact werd de Navo niet opgeheven, maar bleef bestaan, voortdurend op zoek naar nieuwe vijanden. Die zijn er te kust en te keur, maar de lidstaten zijn verdeeld over wie. Misschien wordt het tijd dat de Navo naar een nieuwe gemeenschappelijke vijand omkijkt. Wat te denken van een gemeenschappelijk front tegen de klimaatverslechtering die ons allen bedreigt?

Marcel Bullinga: futurist die in robot redding van de aarde zag (Peter de Waard Volkskrant 7 mei 2019):
Marcel Bullinga was een van de eerste drie Nederlanders met een website. Ook was hij een van de eerste gay vaders van Nederland.
‘Kiezen we voor de economie van de techmultinationals met vergroting van de kloof in onze samenleving. Of voor een renaissancetoekomst, met een coöperatieve en circulaire economie. In laatstgenoemd scenario bieden hightech voedselprinters, energierobots en elektrische deelauto’s ons de kans om onze onafhankelijkheid te heroveren’, zo vond hij.
In de Volkskrant voorspelde hij een financiële ineenstorting. ‘Het verwende Westen leeft zich het graf in, consumeert met versgedrukte, volstrekt waardeloze euro- en dollarbiljetten.’ Deficit spending en quantative easing – het bijdrukken van geld door overheden en centrale banken – hadden in zijn ogen toen al de vormen van een piramidespel aangenomen.

Internetbeveiliger zelf slachtoffer van geavanceerde hack (Laurens Verhagen Volkskrant 10 december 2020 p. 20):
Het in Californië gevestigde cybersecuritybedrijf is niet de eerste de beste. Het staat bekend om zijn research naar hackgroepen. Zo was het bedrijf de eerste die de link legde tussen de cyberaanvallen die een belangrijk deel van het elektriciteitsnetwerk in 2015 in Oekraïne platlegden en een Russische hackersgroep genaamd Sandworm. Later onthulde FireEye dat de aan de Russische inlichtingendienst gelieerde hackgroep Unit 74455 achter het destructieve NotPetyavirus zat.

Is er leven na de waarheid? (Dick Pels De Groene Amsterdammer 2019 5 december 2019 p. 60-63):
Leven we in de tijd van de ‘post-waarheid’? Was het maar waar! Het grote gelijkhebben domineert, met populisten en trollen die leugens als ultieme waarheden verspreiden. Terwijl twijfel nodig is, en een streven naar common ground.
In zijn nieuwe boek This is Not Propaganda – in de vertaling: Dit is geen propaganda – beschrijft Peter Pomerantsev hoe prettig ogende jonge werknemers van het Internet Research Agency in Sint-Petersburg zonder bovenmatig schuldgevoel (maar goed betaald) dag in, dag uit hun slachtoffers besmeuren, beledigen en vernederen (kosjmarit – nachtmerriën – is het informele Russische werkwoord).
Nadat een infiltrant hun activiteiten had onthuld, schreven de trollen: ‘Er bestaan geen trollenfabrieken. Dat zijn verzinsels van journalisten die daar goed voor worden betaald’. Voor wereldwijd opererende media als Russia Today is objectiviteit niet meer dan een ‘westerse mythe’. Pomerantsev noemt Rusland daarom de ‘eerste postmoderne dictatuur’: de pionier van de ruige mix van autoritarisme, populisme en entertainment die nu overal ter wereld successen viert, niet in de laatste plaats in de VS, de oude tegenstander in de Koude Oorlog. Het is dezelfde vijand die Karl Popper voor zich zag in zijn oorlogsboek The Open Society and Its Enemies (1945). Popper was geen constructivist, en hield vast aan een variant van de rationalistische waarheidstheorie. Maar we weten nu dat die te zwak is, en dat de vijand een politieker antwoord verdient. ‘Denk niet dat je de brandspuit van de leugen kunt bestrijden met het waterpistooltje van de waarheid’, waarschuwen ook Paul en Matthews. We moeten onze feiten dus beter bewapenen, want ze spreken niet voor zich. In plaats van ons te laten dragen door de waarheid, moeten we feller opkomen voor onze waarden: eerlijkheid, pluralisme, generositeit, bereidheid tot zelfkritiek.
Maar dat systeem kan niet functioneren zonder burgers die een ethiek van matiging (van inwendige checks and balances) omarmen. Alleen dan kan de democratie haar belofte vervullen om de best mogelijke publieke organisatie te zijn, niet van de waarheid, maar van de onzekerheid.

Reperatie (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 2019 5 december 2019 p. 9):
In haar nieuwe boek pleit Marleen Stikker ervoor het internet te repareren door dominantie van techgiganten en dataroof tegen te gaan. Reparatie: het lijkt me een kernwoord voor het hele kapitalistische systeem. Dit gaat niet over post-kapitalisme of een einde aan de groei. Post-wat-dan-ook ben je pas als het al zo ver is, en stilstaan kan nu eenmaal niet. Wat doen we intussen met het reëel bestaande kapitalisme? Repareren. Niet hier en daar een moertje vastdraaien, maar stappen zetten naar een nieuw ontwerp. Denk aan de Amerikaanse New Deal of de opbouw van de Nederlandse welvaartsstaat. Geen post-kapitalisme, maar gerepareerd kapitalisme. Wel een omwenteling, geen revolutie. Geen gerommel in de marge, maar systeembrede verandering.
Er is maar één optie. De overheid moet voortrekker zijn, verandering afdwingen, sectorbelangen opzijschuiven en voorwaarden scheppen voor anders consumeren en produceren. De New Deal en de welvaartsstaat kwamen er ook niet door nudging of demonstraties. Het waren top-down-omwentelingen, na zware systeemcrises – depressie en oorlog. Maar top-down-beleid werkt niet als de top geen ruggengraat en visie heeft en in dienst lijkt te staan van banken, autoproducenten, gas- en oliebedrijven, industriële landbouw. Is er een grote klap nodig voordat die band verbroken wordt, of komen we tijdig tot echte reparaties?

Britse verkiezingen De stemming in de Midlands
‘Ik probeer niet te stemmen’ (Sacha Hilhorst De Groene Amsterdammer 2019 5 december 2019 p. 16-19):
Wie 12 december de Britse verkiezingen wint, wordt vooral bepaald in de kleinere left behind towns waar het nog alle kanten op kan. Zoals in het voormalige staalstadje Corby in de Engelse Midlands.
De herrijzenis begon met een decennium van neoliberale schoktherapie. Thatcher besloot een voorbeeld te maken van het ingestorte staalstadje. Corby werd de allereerste enterprise zone. Nieuwe bedrijven die zich in Corby vestigden kregen vrijstelling van huur en van bepaalde belastingen; de gemeente ontsloeg een kwart van het gemeentepersoneel en stelde een CEO aan; wetten en regels die de groei inperkten werden genegeerd of geschrapt.
De verschuiving was geen reactie op de Brexit, nee, de Brexit was juist onderdeel van een groter proces waarin stad en provincie tegenover elkaar kwamen te staan.
Telefonisch licht Jennings zijn bevindingen toe. ‘De metropool en de provincie zijn politiek gezien van elkaar weggedreven’, zegt hij. De afgelopen decennia hebben steden economische activiteit naar zich toe getrokken. Grote steden werden bastions van jonge mensen, nieuwe economieën en liberale opvattingen. Commentatoren als David Goodhart signaleren een politieke kloof tussen de ‘anywheres’, die gedijen bij mobiliteit en autonomie, en de ‘somewheres’, die juist hechten aan plaats en traditie. Anderen noemen het een tweedeling tussen haves en have nots.

Britse verkiezingen Scottish National Party
Het Schotse onderscheid (Keshia Hederman De Groene Amsterdammer 2019 5 december 2019 p. 20-23):
Met de buik vol van decennia neoliberaal beleid uit Westminster en met een potentere anglofobie dan ze zelf willen toegeven, maken ook de Schotten zich klaar voor de Britse stembusgang. Door de privatisering verloor Schotland tussen 1976 en 1987 bijna een derde van zijn industriële capaciteit, honderdduizenden raakten hun baan kwijt. Ondertussen werd de Britse grond naar de markt gebracht. Brett Christophers berekende in zijn boek The New Enclosure: The Appropriation of Public Land in Neoliberal Britain uit 2018 dat waar in 1979 de helft van de Schotse huizenmarkt sociaal verhuurd werd, de helft van Schotland nu in handen is van een kleine vijfhonderd private eigenaren die naar believen de huren opkrikken.
Ook Labour krijgt voor het neoliberale beleid sinds de Scottish born premiers Gordon Brown en Tony Blair de rekening gepresenteerd. Steeds meer Labour-stemmers kiezen de SNP – the Scots are serious about their socialism.
En dan nu, met de buik vol van decennia neoliberaal beleid uit Westminster, en met een potentere anglofobie dan ze zelf willen toegeven, maken de Schotten zich klaar voor een stembusgang.
Toen Ierland in 1926 net een paar jaar onafhankelijk was van het VK, zei de Ierse dichter W.B. Yeats tegen zijn door burgeroolog verscheurde land: nu moet Ierland naar zijn eigen fouten gaan kijken, stoppen met wijzen naar de fouten van de Engelsen. Hij zei: Ierse nationale ijdelheid moet plaats maken voor nationale trots. IJdelheid verdraagt geen zelfkritiek, trots wel. Pas dan is een natie volwassen.
Als de onafhankelijkheid er uiteindelijk komt, zal het externaliseren van problemen en verzet tegen Engeland plaats moeten maken voor daadwerkelijke aanpak van de gigantische sociale ongelijkheid in Schotland.

Navo-leiders ruziёnd de top in (Arie Elshout, Theo Koelé Volkskrant 4 december 2019 p. 8-9):
Trump tegen Macron, Macron tegen Erdogan – de ruziesfeer rond de Navo-top in London deed het ergste vrezen.
Spanningen heeft de Navo altijd gekend sinds de oprichting in 1949. Het einde van de Koude Oorlog, het wegvallen van de disciplinerende aanwezigheid van de Sovjet-vijand en recentelijk de opkomst van populistische leiders als Trump, hebben geleid tot een zekere erosie van de bondgenootschappelijke banden. De ruzies zijn feller en frequenter geworden en stellen de cohesie herhaaldelijk op de proef, maar ook ditmaal weer werden de geschillen voor het moment bijgelegd en met de mantel der bondgenootschappelijke liefde bedekt.

Heimwee naar het oude vertrouwde Amerika (Arie Elshout interviewt George Packer Volkskrant 3 december 2019 p. 14-15):
Packer beschrijft een leven maar schetst tegelijkertijd een portret van het naoorlogse Amerika. Holbrooke (1941-2010) was de idealist, de vredestichter, die geloofde dat zijn land voor iets hogers stond dan macht alleen en de wereld bij de hand moest nemen in de strijd tegen chaos, tweederangs-tirannen, mislukte staten.
Bestaat het Westen nog?
Het is in gevaar. En dat is niet alleen de schuld van het rechtse kiezersvolk, de gele hesjes, Oost-Duitsers, populisten in Hollandse steden, Ohio, Wisconsin. De elites hebben ook schuld. Zij faalden in Irak en de financiële crisis van 2008. In Silicon Valley is een nieuwe elite opgekomen die onverschillig staat tegenover het feit dat hun uitvindingen onze democratie ondermijnen en hele bedrijfssectoren ontwrichten ongeacht de menselijke gevolgen.
Schiep Bill Clinton niet in de jaren negentig de voedingsbodem voor Trump met zijn neoliberale dereguleringspolitiek?
‘ In 2000 organiseerde hij in Washington een conferentie onder de titel ‘De Nieuwe Economie’. Hij noemde internet de grootste motor van menselijke vrijheid in de geschiedenis. Kijken we nu naar het internet, dan zien we een motor van controle en desinformatie. Ik mocht Clinton, maar achteraf blijkt zijn presidentschap het moment waarop zich twee Amerika’s gingen vormen. Je kreeg mensen die profiteerden van de nieuwe orde en zij die er het slachtoffer van werden. Zij werden Trump-aanhangers en nemen nu wraak.’

Is forum in Davos dialoog voor een betere wereld of pr? (Peter de Waard de Volkskrant 28 november 2019 p. 27):
‘Een betere wereld door dialoog’ is het motto van het %World Economic Forum (WEB) in Davos dat in januari voor de vijftigste keer zal worden gehouden. Filmmaker Marcus Vetter (bekend van documentaires als Megabucks en The International Criminal Court) kreeg de gelegenheid twee jaar lang te filmen achter de schermen en registreerde de onderonsjes van de rich and famous in het peperdure Zwitserse wintersportoord.
Zelfs Al Gore wordt door Bolsonaro met een kluitje in het riet gestuurd met de opmerking: ‘We love the American people en de Amerikanen hebben eindelijk de president die ze wilden.’
Verontrustend is dat zelfs Greta Thunberg al in de elite bleek te zijn opgenomen, hoewel ze nog flink van zich afbeet: ‘Ik wil niet dat u ons hoop geeft. Ik wil dat u in paniek raakt.’
Davos en paniek is een contradictio in terminis.

China is diplomatieke grootmacht nr. 1 (Marije Vlaskamp Volkskrant 29 november 2019 p. 15):
Of het nu om de uitstoot van broeikasgassen gaat of de bouw van megavliegvelden, vroeg of laat komen alle records op naam van China. Dat geldt ook voor de diplomatie, want China heeft dit jaar de koppositie van de Verenigde Staten overgenomen.
Zodra duidelijk werd dat de Verenigde Staten zich onder president Trump in zichzelf keerden, sprong China in dat gat en wierp het zich op als geopolitiek leider.
Bestemming voor de mensheid
Onder het motto ‘Xi’s denken over diplomatie’ heeft hij een eigen leidraad voor geopolitiek op z’n Chinees geschreven. Die draait om global governance: Xi leidt de wereld naar ‘een gezamenlijke bestemming voor de mensheid’. Het corps beroepsdiplomaten wordt steeds vaker overschaduwd door partijkader, dat onder directe leiding van de Communistische Partij zorgt dat Xi’s buitenlandpolitiek ideologisch zuiver op de graat wordt uitgevoerd.

‘Het is tijd voor een Europese Man op de Maan-droom’ (Marc Peeperkorn Volkskrant 29 november 2019 p. 16-17):
De nieuwe EU-president Charles Michel (43) vreest een Koude Oorlog tussen de Verenigde Staten en China. Met Europa als betreurenswaardig slachtoffer. Hoe gaat hij dat vanaf zondag in zijn nieuwe functie voorkomen? ‘Leiders zijn geen robots, gevoelens zijn belangrijk.’
Het is belangrijk voor mij als nieuwe EU-president het vertrouwen te winnen van mijn collega’s. Zij moeten in beslotenheid hun onderhandelingsruimte kunnen aangeven. Ik mag daar geen misbruik van maken.’
Voorwaarde is dat ze allemaal over dezelfde informatie beschikken. Aan tafel moet er vertrouwen zijn dat ze die informatie kunnen delen.’
Mijn eerste prioriteit is vertrouwen tussen de leiders opbouwen. Eenheid creëren om beslissingen te nemen. Ik ben een teamspeler maar dat weerhoudt me er niet van af en toe luid en helder mijn standpunt te verkondigen.’

Wij gaan dictators knuffelen in de VN-mensenrechtenraad (Martin Sommer Volkskrant 16 november 2019 Opinie p. 23):
Wij moeten meer aan geopolitiek doen. De Belgische oud-premier Charles Michel is de nieuwe Donald Tusk. Hij zei: Europa heeft meer slagkracht en dus geopolitiek nodig. Ursula von der Leyen is de nieuwe Juncker: meer geopolitiek! En vooral de Franse president Macron: hij verklaarde de Navo hersendood en waarschuwde dat Europa als een schim zou verdwijnen als we niet als de bliksem aan geopolitiek zouden gaan doen.
Europa is Nederland in het groot. Een coalitie, niet van vier partijen maar van 27 landen. Dat levert niet veel slagkracht op. Vandaar dat Europa het zoekt in regels, waarden en mensenrechten. Net als Nederland, dat zijn bescheiden belang altijd heeft gecompenseerd met hoge idealen. In onze Grondwet staat dat Nederland zich inzet voor de bevordering van de internationale rechtsorde. De vraag is dan welke internationale rechtsorde. Een van de tastbare ambities die deze regering wel heeft, is het Nederlandse lidmaatschap van de Mensenrechtenraad van de VN per volgend jaar.
Juist de Mensenrechtenraad wordt gebruikt door weerzinwekkende regimes om hun imago op te poetsen en elkaar op de schouders te slaan. Vorige week nog kreeg Iran complimenten vanwege zijn fraaie rapport op het gebied van mensenrechten, in het bijzonder vrouwenrechten. Maar misschien vergis ik me en is dit de Nederlandse variant van geopolitiek, dictators knuffelen in de Mensenrechtenraad?

‘Wees niet bang: China wil de wereld helemaal niet domineren’ (Wim Bossema Volkskrant 12 november 2019 p. 23):
Het Nexus Instituut vierde het 25-jarige bestaan onder leiding van Rob Riemen met een veelzijdig debat over de aftakeling van het Westen.
Een van de gasten, de Britse historicus Peter Frankopan, schrijft in zijn laatste boek, De nieuwe zijderoutes, dat Europa en de VS zo druk zijn met zichzelf (de Brexit en het fenomeen Trump), dat ze nauwelijks doorhebben dat ze niet veel langer het centrum van de wereld zullen zijn; dit worden China en de landen langs de oude zijderoutes naar Turkije. Hij zei in Amsterdam dat de VS de greep op wat er in de wereld gebeurt hebben verloren en Europa zich geen raad weet met de uiteengevallen wereldorde.
Voor Europees tegenwicht zat José Manuel Barroso aan tafel, de Portugese oud-voorzitter van de Europese Commissie. Vrede was het bestaansrecht van de Europese samenwerking na de Tweede Wereldoorlog, dat is voor de jongeren misschien wat achterhaald, zei hij. Nu is een voortrekkersrol bij de bestrijding van de opwarming van de aarde een goed thema voor de EU.
De Chinese president Xi zei het zelf eens tegen mij: we hebben veel respect voor Europa want jullie hebben echte verzoening tot stand gebracht.

Morele steun, mooie carrières (Daniela Hooghiemstra Volkskrant 12 november 2019 p. 24):
Als het geloof ontstaat dat ver weg een nieuwe, betere mens opstaat. Terwijl – en nu komt het aller onbegrijpelijkste – op die plek intussen juist gemoord en onderdrukt wordt dat het een lieve lust is.
De ‘uitreizigers’ raakten ervan overtuigd dat de strijders van Islamitische Staat al moordend en verkrachtend een betere wereld creëerden dan het kabinet-Rutte, of het gemeentebestuur van zeg, Best.
Hoe onbegrijpelijk dat ook is, uniek is het niet. De verbeeldingskracht die nodig is om in misdadige regimes een belofte te zien, was in Europa zelfs jarenlang een vereiste om in bepaalde intellectuele kringen serieus genomen te worden.
De intellectuelen brandden hun vingers niet aan de praktijk. Dat onderscheidt hen van de strijders die naar Syrië trokken. Omdat zij aan de misdaden niet zelf deelnamen, hoefden ze er ook geen verantwoording over af te leggen. Aan hun morele steun voor corruptie en moord dankten ze zelfs mooie carrières. Dat roept de vraag op wat hun beroep eigenlijk voorstelde.

Tobias Reijngoud boek Weten is meer dan meten (een recensie staat in de Volkskrant 23 februari 2012):
Spraakmakende opinieleiders over de economisering van de samenleving:
Hans Achterhuis, filosoof en publicist * Frank Ankersmit, historicus * Jan Blokker, publicist * Peter Blom, directievoorzitter Triodos Bank * Arnoud Boot, hoogleraar financiële markten * Arjo Klamer, hoogleraar economie van kunst en cultuur * Jos van der Lans, cultuurpsycholoog en publicist * Grahame Lock, hoogleraar filosofie * Rob Riemen, directeur Nexus Instituut * Abram de Swaan, socioloog * Evelien Tonkens, bijzonder hoogleraar actief burgerschap * Marian Verkerk, hoogleraar zorgethiek * en anderen.
In zijn boek laat Tobias Reijngoud zien dat het in de kern nog steeds draait om het eerder door Aristoteles onderkende spanningsveld tussen ’Kwaliteit en Kwantiteit’. Of met andere woorden Plato's Ideeën wereld, de Allegorie van de grot is nog steeds actueel: Kenmerkend voor Plato’s idealisme is dat de abstracte wereld van de Ideeën meer realiteit bezit dan de materiële wereld van de tastbare dingen.

Knot: financieel stelsel in gevaar door lage rente (Yvonne Hoffs Volkskrant 23 december 2019 p. 1):
Hij ziet dat investeerders steeds meer risico’s gaan nemen om nog een noemenswaardig rendement te behalen. ‘Dat is een van de zorgen die ik heb bij de lage rente, die fanatieke zoektocht naar beleggingsrendement. Dat is een risico voor de stabiliteit van het financiële systeem.’

Door Snowdon ontwaakte het westerse privacy-gevoel (Michael Persson Volkskrant 23 december 2019 p. 15):
Snowden zelf blijft hameren op de gevaren van surveillance – ironisch genoeg vanuit Rusland, waar hij na zijn vlucht uit Hong Kong is blijven steken (zijn vriendin heeft zich wel bij hem gevoegd). Zijn nieuwe doemscenario is China, met zijn panoptische gezichtsherkenning en sociaal-kredietsysteem. ‘Als we niet ingrijpend hervormen, ziet de hele wereld er zo in tien jaar uit’, twitterde hij donderdag.

Onvoltooid (Haro Kraak Volkskrant 23 december 2019 p. V2):
Want, om met Geert Mak te spreken, waar waren we ook alweer gebleven? Met die woorden vangt hij ook het nieuwe seizoen van In Europa aan, de VPRO-reeks die twaalf jaar na het befaamde eerste deel wederom op een boek van hem is gebaseerd, ditmaal over de periode van 1999 tot nu. In deze afleveringen gaat Mak op zoek naar sleutelmomenten die een voorbode hadden kunnen zijn. Zijn inspiratie vormt het bordje dat de Duitse historicus Victor Klemperer in 1928 tegenkwam, met de tekst: ‘Juden nicht erwünscht.’ Toen hij later, na de oorlog, terugbladerde in zijn dagboeken, verbaasde hij zich over zijn eigen naïviteit.
Het menselijk brein is zo geprogrammeerd dat we enorm vatbaar zijn voor Grote Gemiste Waarschuwingen en kunnen zwelgen in de wat-als-vraag, al kun je twijfelen hoe relevant deze momenten werkelijk zijn. Dat leek Mak ook te beseffen, want de andere twee hoofdstukken waren niet per se voorboden, maar simpelweg interessante verhalen van mensen die toevallig op een kruispunt stonden van de unfinished business die de recente wereldgeschiedenis heet.

In Europa (Buitenhof 22 december 2019 NPO1):
Schrijver Geert Mak neemt in zijn boek ‘Grote Verwachtingen: In Europa 1999-2019’ de lezer mee naar het Europa van 20 jaar geleden. Het continent dat vol verwachting naar de toekomst keek, maar waar grote gebeurtenissen zoals de uitbreiding, de vluchtelingenstroom en de Brexit diepe sporen bij de burger achterlaten. Zondagavond start de VPRO een nieuwe serie ‘In Europa’.
Daan Roovers, de Denker des Vaderlands Met de komst van sociale media zijn de mogelijkheden om je mening te uiten inmiddels legio. En daar maken we met zijn allen gebruik van. Boze burgers weten Twitter en Facebook massaal te vinden om hun ongenoegen te laten blijken. Ondanks deze technologische ontwikkelingen staat volgens sommigen de vrijheid van meningsuiting op het spel. In Buitenhof een gesprek over vrijheid van meningsuiting en het vrije debat met Denker des Vaderlands Daan Roovers.

Geert Mak is van zijn geloof gevallen en dat is landelijk nieuws (Martin Sommer Volkskrant 9 november 2019 Opinie p. 23):
De Telegraaf (!) had het scherpste interview. Of hij begreep dat mensen de grenzen willen sluiten, nu we ook dit jaar weer op een immigratierecord afstevenen. Een zucht. ‘Het is een duivels dilemma.’ Waarom hij vindt dat we uit geopolitiek oogpunt Albanië zouden moeten opnemen in de EU, een land dat berucht is om zijn georganiseerde misdaad? Weer een zucht. En weer een, dieper nog. ‘Ik ben bij dit boek vaak op duivelse dilemma’s gestuit.’ Dat is nou politiek. Niets dan duivelse dilemma’s.

Geert Mak: chroniqueur in tijden van nepnieuws (Maarten Moll interviewt Geert Mak Het Parool 2 november 2019):
Geert Mak schreef met Grote verwachtingen een vervolg op zijn in 2004 verschenen bestseller In Europa. Geen al te vrolijk verhaal. ‘Wat is er gebeurd in de afgelopen 20 jaar dat we nu in deze zorgelijke toestand zitten?’
Klimaatvluchtelingen
Dan, misschien omdat hij het niet kan laten, waagt Mak zich toch aan een voorspelling. “Er met goed gekeken worden naar de structuur van de Europese Unie. Die hangt nog teveel tussen een federatie en een systeem van nationale staten in. En dat brengt grote zwaktes met zich mee omdat die nationale staten niet echt tot overeenstemming komen. Neem alleen maar het immigratievraagstuk.”
“En 27 stuurlieden op de brug werkt ook niet echt goed. Nou ja, misschien hebben we nog een paar grote crises nodig om de Unie goed om te vormen en tot Europese eensgezindheid te komen. Hoe gaan we met toekomstige klimaatvluchtelingen om?”
Op de vraag of er ook op Grote verwachtingen een vervolg komt, schudt hij met zijn hoofd. “Dat mag iemand anders doen. Dit was een journalistiek boek, met een journalistieke schrijfstijl. Ik hoop dat het een bron van discussie wordt. Nu heb ik weer ontzettend de behoefte om mooie zinnen te gaan schrijven.”

Terug in Europa (Peter Giesen interviewt Geert Mak Volkskrant 2 november 2019 (Boeken & Wetenschap p. 12-14):
Voor het vervolg op zijn bestseller In Europa reisde Geert Mak opnieuw over het continent. Wat is er geworden van de grote verwachtingen uit de vorige eeuw? En hoe moet het nu verder?

Verelendung (Raoul du Pré Volkskrant 17 december 2019 p. 21):
Arbeidsmigratie is in beginsel geen probleem, maar waarom wordt het steeds maar niet beter geregeld?
Niettemin is het probleem sinds het aantreden van het huidige kabinet te ver weggezakt op de politieke agenda. Alleen al daarom is het interessant om te zien hoe de SP en de ChristenUnie elkaar nu vinden in een reeks voorstellen om de spelregels te veranderen. Die zijn in de praktijk niet allemaal makkelijk en snel uitvoerbaar – voordat de EU weer instemt met een werkvergunningsplicht moet er nog heel wat gebeuren – maar voor een deel wel. Het inperken van de perverse fiscale voordelen, waarvan werkgevers nu nog profiteren bij het inhuren van laagbetaald personeel, zou een uitstekend begin zijn.

Alleen links met mondiale visie kan massa's terugduwen (Erdal Balci Volkskrant 17 december 2019 p. 24):
Ik, als voormalig lid van de grote groep armen, zeg: belast de rijkste groep in de vrije wereld met een vermogensgroei om de tien jaar met 1 procent op het gehele vermogen. Gebruik dat geld enkel voor de bestrijding van de armoede.
Niemand is verplicht het nieuwe systeem te accepteren, maar voor iedere vrek geldt: val je buiten het fiscale stelsel van de vrije wereld, dan val je ook buiten staatsburgerschap van de vrije wereld. Voor een reisje naar het democratische Westen staat de geldwolf dan wel in Moskou, in Ankara of in Beijing in de rij voor een visum.

Europees Hof maakt meer indruk dan Brussel (Arie Elshout Volkskrant 19 november 2019 p. 12-13):
Het goede nieuws zijn de ‘revolutionaire’ uitspraken van het Hof van Justitie. Die hadden een ‘ontnuchterend’ effect op andere staten die de Poolse kant op willen. Het slechte nieuws is het verzet onder de lidstaten. Maar daar kan Timmermans niets aan doen, aldus de balans die in Commissiekringen wordt opgemaakt.
Het blijkt uitermate moeilijk Europese democratieën te behoeden voor een autocratische zondeval. In 2014 besloten de EU-landen dat men elkaar niet alleen de maat moet nemen over vis en financiën, maar ook over zoiets fundamenteels als democratische waarden. Ingevoerd werd het rechtsstatelijk mechanisme, om via dialoog landen op het rechte democratische pad te houden.

De Poolse rechter die strijdt tegen de ‘verwoesting’ (Jenne Jan Holtland Volkskrant 19 november 2019 p. 12-13):
Poolse rechters die vrezen voor de onafhankelijkheid van de rechtspraak hopen dinsdag steun te krijgen van een vonnis van het Europees Hof van Justitie. ‘Dit is een sleutelmoment’, zegt Igor Tuleya, rechter met de bekendheid van een rockster.

Een beetje dader (Sander van Walsum Volkskrant 2 november 2019 (Boeken & Wetenschap p. 24-27):
Critici verwijten Ad van Liempt, ten onrechte naar zijn mening, geschiedschrijving in grijstinten. Door deze ‘nivellering’ zou het onderscheid tussen daders en slachtoffers vervagen.

Tussen verwijten en feiten (Sander van Walsum Volkskrant 30 oktober 2019 p. 14-15):
Een uiteenlopend gezelschap neemt Ad van Liempt, auteur van talrijke boeken over de oorlog, onder vuur. Hoewel hij zich van geen kwaad bewust is, trok Van Liempt zich vorige week terug voor een herdenking. Een copromotor stapte uit diverse commissies. De kritiek aan de hand van vier publicaties.
De integriteitscommissie van de RUG doet onderzoek naar deze en andere punten van kritiek op het proefschrift van Van Liempt. Hijzelf is, gedurende het onderzoek, gehouden aan een zwijgplicht over dit thema. Eén ding wil hij er wel over zeggen: ‘Ik heb zeker geen perfect boek geschreven, maar ik kan elk citaat en elk feit verantwoorden.’ En daar gaat het om bij een promotie, beaamt zijn promotor Hans Renders. ‘Je moet in de noten kunnen lezen wat de bronnen zijn van een boek. Ik ben ervan overtuigd dat het boek van Ad die toets der kritiek zal doorstaan. Als zijn critici zeggen: hij heeft zijn bronnen gereduceerd tot voetnoten, dan zijn ze niet op de hoogte van hoe het werkt in de wetenschap. Ik weet niet wat een wetenschappelijke biografie is, maar wel dat deze biografie wetenschappelijk verantwoord is.’

Uitvoeringskwaliteit (Frank Kalhoven Volkskrant 2 november 2019 p. 14):
Ook ik wandelde over het Malieveld, maar omdat de laptop in mijn rugzak het zwaarste materieel was dat ik bij me had trok dat weinig aandacht. Bovendien was ik alleen, op weg naar een afspraak, dus massaal? Nee. Toch was het onderwerp van deze eenmansdemonstratie belangrijk genoeg: uitvoeringskwaliteit.
Ligt het aan de complexiteit? Ja, dat heeft ermee te maken. De wet- en regelgever zadelt uitvoerders op met gedrochten van wetten, en bij voorkeur met te weinig geld voor goede uitvoering. Dit is het gevolg van dwingende politieke logica waar weinig tegen te beginnen is.
Ligt het aan het bestuursrecht? Ja, dacht ik op dat Malieveld, dat heeft er ook mee te maken. Ontworpen om de burger te beschermen tegen de (willekeur van de) overheid, werkt het ook als formalistisch pantser waarachter de uitvoerders zich (kunnen) verschuilen. Termijnen, bezwaarschriften, beroep instellen. In theorie prachtig. Als burger denk je vooral: doe effe normaal mensen. Zo gaan we toch niet met elkaar om? Zou dit misschien heel anders moeten? Al met al had het met een demonstratie weinig van doen. Het was eerder een overpeinzing van een eenzame wandelaar. Ik probeerde nog wel een leus uit: ‘Hervorm het bestuursrecht’, maar realiseerde me: daar krijg ik het Malieveld niet mee vol.
Toch is het belangrijk.

In het rapport ‘E i V’ worden in het bijzonder de controverse tussen wetenschappers beschreven, die met de levensbeschouwing, ethische dilemma's (dichotomieën, Duade) samenhangen, bijvoorbeeld:

Monade + Duade	en de controverse tussen	Pythagoras en Marcelo Gleiser
Waarheid (Eeuwig 'Goede - Ware - Schone')		Plato en Aristoteles
Ecosystemen		James Hansen en Martin Hoerling
Immateriële – en Materiële wereld		Laozi en Erik Verlinde
God en Darwin (Evolutieplan)		H.P.B. Blavatsky en Marcelo Gleiser
Antropogenese		H.P.B. Blavatsky en Ayn Rand
Intelligent design en Evolutieleer		H.P. Blavatsky en Darwin
Dialectische filosofie		Hegel en Engels
Geest en Lichaam (Bewustzijn en Materie)		Poortman en Swaab
You Are Not Your Brain en Wij zijn ons brein		Jeffrey M. Schwartz en Dick Swaab
Hersenonderzoek		Ramachandran en Swaab
Hersenonderzoek en Hersenpolitiek		Alan Fiske en Swaab
Symbiogenesis		Kozo-Polianski en Swaab
Psychologische gezichtspunten		Jung en Freud
Psychoanalyse en Psychosynthese		Carl Jung en Roberto Assagioli
Psychosynthese en Singulariteit		Roberto Assagioli en Raymond Kurzweil
		(Intelligent design en Artificial intelligence)
Theïst en Atheïst (Negative and positive atheism)		Willem Ouweneel en Herman Philipse
		John Polkinghorne en Richard Dawkins
		John Eccles en Daniel C. Dennett
Ethiek en Economie		George Möller en Arnold Heertje
Overheid en markt		John Maynard Keynes en Milton Friedman
Neoliberalisme		Patrick van Schie (VVD) en Paul Kalma (PvdA)
Goed en Kwaad		Plato en Plasterk
		(Alfa- en Bètawetenschappen)
Higgsveld (Ether) en Higgsdeeltje		Peter Higgs en Stephen Hawking
Golven en Deeltjes, het Standaardmodel		Veltman en van ’t Hoofd
Oost en West (Derde weg en Derde domein)		Benjamin Barber en Frits Bolkestein
Soevereiniteit		Frits Bolkestein en Pieter Hilhorst
		Marcel van Hamersveld en Pepijn Corduwener
		Lex Hoogduin en Bas Jacobs
		Ad van Liempt en 'Frits Barend, Chaja Polak en Bart Droog'
		Peter-Ben Smit en Geerten Waling
		José van Dijck en directies Nederlandse scholen
Rechtvaardigheid en Genetische manipulatie		Michael Sandel en Nick Bostrom
Omgangsvormen	en de controverse tussen	Khadija Arib en Vera Bergkamp (de volkskrant 29 september 2022)

De dichotomieën worden met behulp van het fenomeen Complementariteit tot uitdrukking gebracht. De een bestaat bij gratie van de ander. Uiteindelijk kan er maar één waarheid, ‘De blijde boodschap’ zijn. Door de interacties ('these + antithese', dialectische filosofie van Hegel en Engels) tussen de 'alfa- en de bètawereld' kan synthese ontstaan. De gammawetenschappen (sociologie, economie en politicologie) zijn als het ware de schakel tussen de alfa- en bètawetenschappen. Zij nemen dus een tussenpositie in tussen alfa- en bèta-wetenschappen.

Scherp (Pieter Klok Volkskrant 19 september 2020 Opinie p. 29):
Hoe kritisch moeten we zijn over de snel oplopende staatsschuld? De Kamer was deze week uitgesproken niet kritisch. Alleen SGP-leider Kees van der Staaij waagde het zijn zorgen te uiten. Als politici het eens zijn, moet de journalistiek extra goed opletten. Als er geen debat is, is de kans immers groter dat we addertjes onder het gras over het hoofd zien en wellicht niet op tijd doorhebben dat de economie wordt opgeblazen.
Er zitten natuurlijk grote risico’s aan een bandeloos begrotingsbeleid. Krijgen overheden de geest nog terug in de fles? Of wordt elke twist over de overheidsbegroting straks beslist met een ‘maar dan vragen we toch gewoon wat extra geld aan de ECB’? Door elkaar continu te bevragen en te bestoken met argumenten, blijven we als krant scherp en kunnen we u een zo precies en eerlijk mogelijk beeld van de wereld voorschotelen.

Brief van de dag
Lodewijk, Jesse en Lilian, fuseren nu het nog nét kan (Ludo Grégoire Volkskrant 19 september 2020 Opinie p. 29):
Ofschoon van links tot rechts wordt gezegd dat de komende Kamerverkiezingen ‘de verkiezingen worden van het grote perspectief, niet dat gerommel op de vierkante centimeter’, lazen we in de reportage over de Algemene Beschouwingen: ‘Tegelijkertijd blijven de linkse partijen op subtiele manier met elkaar concurreren.’
In het belang van de mede­landers die maatschappelijk ­onvervangbaar werk doen. Werk waarvoor geapplaudisseerd wordt uit alle ramen. Lodewijk, Jesse en Lilian, stop met subtiel concurreren, spring alsjeblieft over je eigen schaduw heen. Alsnog fuseren, nu het nog nét kan.

China (Josephine Bersee Volkskrant 19 september 2020 Opinie p. 28):
Henk Schulte Nordholt en Alex Krijger zijn er heilig van overtuigd dat het onze taak is om het politieke systeem in China te veranderen, aangezien het niet democratisch is. Maar Chinezen zijn over het algemeen zeer tevreden over hun regering.
Uit een langlopend onderzoek van het Ash Center for Democratic Governance and Innovation van de Harvard Kennedy School blijkt dat tevredenheid met de centrale overheid tussen 2003 en 2016 steeg van 86 procent naar 93 procent. In diezelfde periode nam tevredenheid met lokale overheden toe van 44 procent naar 70 procent. Er is geen democratisch gekozen regering met zo’n mandaat.
Laat het Westen zich vooral richten op het in balans brengen van de economische verhoudingen met China, maar stop met met het propageren van regime change: het is niet alleen arrogant, maar ook onterecht.

Mark Rutte is niet links geworden, maar hij kan wel tellen (Martin Sommer Volkskrant 19 september 2020 Opinie p. 23):
Rutte heeft in Brussel zijn knopen geteld. Geld corrumpeert, veel geld corrumpeert absoluut. In Nederland is het grafschrift van het neoliberalisme geschreven. Dat gaat veel geld kosten, en Rutte weet het.

Met gelijke kansen zijn we er niet (Laura de Jong interviewt Michael J. Sandel Volkskrant 19 september 2020 Boeken p. 14-16):
Hoe schrijft de schrijver? De problemen die filosoof Michael J. Sandel aansnijdt in zijn nieuwe boek zijn complex, maar de boodschap is helder: de elite moet ophouden zich verheven te voelen boven de rest. Want succes is niet altijd een kwestie van verdienste.
Ook in zijn nieuwe boek De tirannie van verdienste, dat komende week in Nederlandse vertaling verschijnt, waarschuwt hij voor het groeiende verschil tussen de elite en de rest. Een te grote kloof maakt het steeds moeilijker om onszelf te zien als burgers die een gemeenschappelijk leven delen. Dat brengt schade toe aan onze democratische samenlevingen.
Oké, maar waar begin je als individu?
‘Het begint in het gezin. Dat kinderen van hun ouders leren dat mensen die naar de universiteit gaan niet de enigen zijn om tegen op te kijken. Het andere dat je kunt doen, is deelnemen aan het openbare leven, waar mensen met verschillende achtergronden samenkomen. Van scholen tot sportclubs. Zodat we de tendens van de afgelopen decennia om gescheiden levens te leiden kunnen stoppen. Dat is zo schadelijk geweest. Alleen zo kunnen we beginnen met het dichten van de scherpe kloof tussen winnaars en verliezers, die onze politiek heeft vergiftigd en ons uit elkaar heeft gedreven.’

Handhaafbaar (Sheila Sitalsing Volkskrant 19 september 2020 p. 2):
Nederland heeft een grote traditie op het gebied van het verbieden van zaken en het vervolgens van verbodsovertredingen. Het is niet altijd even eenvoudig om dat principe in het buitenland uit te leggen. In dit specifieke geval wordt het al ingewikkeld om thuis uit te leggen hoe zwaar de anderhalve meter weegt. Het coronavirus zal er vermoedelijk al helemáál geen bal van begrijpen.

Bij een compromis kan het wenselijk zijn de kool en de geit te sparen . Het gedoogbeleid laat zien dat daardoor de problemen eerder groter dan kleiner zijn geworden. Gedogen leidt dus uiteindelijk tot een averechts effect.

Hannah Arendt, The Origins of Totalitarianism (Drs. Jo Nabuurs 1951):
Hannah Arendt is haar hele leven bezig geweest met het onderzoek naar de diepere laag onder en achter de politieke actualiteit van verleden en heden. Kenmerkend aan haar manier van denken, is dat begint bij het goed waarnemen van concrete situaties (hermeneutiek) en geen abstracte filosofische systemen wil ontwikkelen. In The Origins of Totalitarianism vraagt ze zich af hoe totalitaire regimes (nazi-Duitsland en bolsjewistisch-Rusland) kunnen ontstaan. Hoe is het mogelijk dat een democratie van individuele rechten verloren gaat en hoe kan het kwaad zich zo eenvoudig manifesteren? Geboren in Duitsland, Hannover, in 1906 als enig kind van joodse ouders en gestorven in 1975, zou Hannah Arendt uitgroeien tot een van de meest invloedrijke politieke theoretici van de twintigste eeuw. Arendt studeerde theologie en filosofie in achtereenvolgens Berlijn en Marburg, waar ze een romance kreeg met Martin Heidegger. In Heidelberg volgde ze college bij haar levenslange vriend, Karl Jaspers. Ze vluchtte in 1933 naar Parijs – ontmoette daar onder meer Camus en Sartre – en in 1941 naar de VS, waar ze The origins of Totalitarianism schreef. Arendt onderhield contacten met de groten der aarde, vooral existentie-filosofen omdat zij de mens en de persoonlijke verantwoordelijkheid boven alles stelden.

Ellen Comhaire Moraliteit tussen vrijheid en determinisme. Een filosofisch onderzoek naar de causaliteit van altruïsme en egoïsme. De cultus van het eigenbelang is de wortel van de kredietcrisis. Kan zo langzamerhand niet van het failliet van de door de overheid in de collectieve sector aangestuurde marktwerking worden gesproken?

De crux van het rapport ‘E i V’ zit in de relatie tussen essentie (wezen) en existentie (bestaan), tussen het zondebokmechanisme, de Wet van analogie en het marktmechanisme of met andere woorden tussen heer en slaaf (politicals en professionals) respectievelijk tussen verkoper en koper. De waarheid over het zondebokmechanisme leert ons om te kijken vanuit het standpunt van de vervolgden in plaats van dat van de vervolgers.

Gezondheid is een gevoel van zowel lichamelijk, als geestelijk als maatschappelijk welzijn (redactie Ensie). Het betekent dus niet alleen het ontbreken van ziektes. Het kapitalistische marktmodel zorgt voor materiële welvaart op de korte termijn, daarentegen zijn het de collectieve voorzieningen van de overheid die met name voor het immateriële welzijn van de burger op langere termijn een rol spelen. De welvaart, het consumentisme van Frits Bolkestein is toegenomen, maar het gevoel van maatschappelijk welzijn is zeker afgenomen.
Het geweten van de mens wordt wel aangeduid als het innerlijk besef van goed en kwaad, het morele vermogen (de ‘innerlijke stem’) om het eigen handelen kritisch te beoordelen. Indien de mens tegen zijn of haar geweten in handelt, worden schuld, spijt of wroeging opgeroepen.

Hoeveel KLM kan Air France-KLM aan? (Peter van Ammelrooy en Thomas Borst Volkskrant 16 en 17 februari 2019 p. 5):
Kan de regering de boel nog redden?
Formeel heeft Den Haag geen middelen om grote ingrepen te voorkomen bij KLM. De staat heeft geen aandelen in de holding en een stemrecht van nog geen 6 procent bij KLM. Bij de fusie zijn wel afspraken gemaakt over het behoud van KLM als zelfstandige, nationale luchtvaartmaatschappij en over het behoud van Schiphol als sterk knooppunt in de internationale luchtvaart. Die afspraken waren deels bedoeld om te voorkomen dat Nederland landingsrechten zou verliezen. Een deel van die afspraken verviel na vijf jaar, drie jaar later de overige toezeggingen. Wat Nederland rest is politieke druk. Wopke Hoekstra sprak zijn Franse ambtgenoot Bruno Le Maire vijf dagen geleden tijdens Europees beraad. Het was een ‘constructief gesprek’ geweest. ‘Intensief’ was een spoedberaad vrijdag met topman Ben Smith van Air France-KLM, aldus Hoekstra. Maar witte rook viel nergens te bekennen.
De premier vindt in elk geval dat Air France-KLM-baas Smith de tijd moet krijgen een strategie te ontwikkelen. ‘De organisatie is niet in gevaar, maar presteert niet briljant goed. Het is logisch dat een topman daar iets aan wil veranderen. Wij moeten ervoor zorgen dat de genomen besluiten in lijn zijn met het Nederlands belang.’

Op de vrije markt regeren vraag en aanbod, koper en verkoper. Het regelmechanisme (regelkring, levenscyclus) van het kernkwadrant kan ook worden gebruikt om het marktmechanisme tot uitdrukking te brengen.

Kwantiteit	--->	Kwantum	Verkoper	--->	Dader	Welvaart	--->	Onvolmaaktheid
|		|	|		|
Exuberatie	<---	Kwaliteit	Slachtoffer	<---	Koper	‘Volmaaktheid’	<---	Welzijn

Waar een handelsoorlog echt om draait (Koen Haegens Volkskrant 11 juli 2019 p. 24):
Het achterliggende conflict draait niet om tarieven, staal of aluminium. Op het spel staat de gele trui van de geopolitiek: hegemonie. De ultieme dominantie van één land op wereldschaal. Wat de Verenigde Staten werkelijk dwarszit, is het plotseling doorgedrongen besef dat de Chinese economie meer leunt op innovatie dan domme spierkracht. Hét symbool van deze technologische Koude Oorlog is het Chinese communicatieconcern Huawei. Zijn omstreden 5G-technologie verhit overal ter wereld de gemoederen.
Wat Arrighi’s cycli fascinerend maakt, is zijn beschrijving van de wisseling van de wacht. Vroeg of laat staan er een of twee uitdagers op. In plaats van het succesmodel van hun voorganger te kopiëren, koesteren die hun eigen versie van het kapitalisme. Hoe dat model er voor kandidaat-hegemoon China uitziet, moge duidelijk zijn: geen liberalisme, maar staatskapitalisme.
Er is één probleem. Volgens Arrighi was de Vietnamoorlog al de ‘signaalcrisis’ die het begin van het einde van de Amerikaanse hegemonie markeert. Toen kwam de Golfoorlog, het fiasco van de Irak-oorlog en nu weer de Chinese handelsoorlogen. Die opeenvolgende economische supermachten vormen kortom een elegante, verhelderende theorie. Maar ik blijft met die cruciale vraag worstelen: aanschouwen we anno 2019 dan écht het einde van de Amerikaanse eeuw? Of is dit nog steeds het voorprogramma?

In het onderzoeksrapport Eenheid in Verscheidenheid ('E i V') wordt de schuldencrisis tegen de achtergrond van de illusiecultuur geplaatst. Relatief staat tegenover absoluut. Het creëren van dichotomieën blijft uiteindelijk allemaal mensenwerk:
- Verkoper en Koper ('aanbodzijde en vraagzijde', 'crediteur- en debiteurlanden')
- Leraar en Leerling ('werkgever en werknemer', principaal-agentproblematiek, ’Heer en Slaaf’)
- Politicals & Professionals (Managementstijl)
- Toezichthouders en Directie
- Man en Vrouw (Anima en Animus)
- Luisteraar en Spreker
- Machthebbers bedrijfsleven en - overheid (amoreel, bonuscultuur, Luxleaks: belastingvlucht bedrijven onthuld)
- Gewetensvolle – en Gewetenloze machthebbers
- Spiritualiteit en Godsdienstwaanzin
- Neoliberalisme (vrijemarktfundamentalisten, superkapitalisme van het geseculariseerde Westen) en IS (moslimfundamentalisten van het geïsmaliseerde Oosten)
- Vrijemarktfundamentalisten en Moslimfundamentalisten (Market fundamentalism & Islamic fundamentalism)
- 'Waarnemer en Waargenomene'
Tussen beide partijen zit de stem van het geweten.

Het gesignaleerde onbehagen in de maatschappij is alleen te doorbreken wanneer aan immateriële thema's, het waarden en normen debat meer inhoud en vorm wordt gegeven. Dit wordt zeker niet bereikt door wat ex-premier Kok heeft gedaan alle ideologische veren af te schudden. Het heeft eerder bijgedragen aan het dal waarin we nu verkeren. De poppenkast neemt toe. In plaats dat hoofdrolspelers duidelijker hun stem laten horen, zijn het steeds meer figuranten die in het centrum van de belangstelling komen te staan. In plaats van alles aan de 'marktfundamentalisten' over te laten dient ook de overheid zijn verantwoordelijkheid te nemen. Om de degeneratie te keren zorgen de kerken op dit moment voor onvoldoende tegenwicht. Waarmee willen wij ons verbinden of met andere woorden waar kiezen wij voor?

Was Uri Rosenthal als minister een mislukkeling? (Gerry van der List Elsevier 13 november 2018):
Maar zo was het niet. In zijn vorige week verschenen memoires, met de weinig pakkende titel Waarnemer adviseur beslisser, benadrukt Rosenthal althans keer op keer dat hij helemaal niet met een politieke loopbaan bezig was. Hij werd als het ware de politiek ingetrokken vanwege zijn grote wijsheid. Het ging hem er slechts om de publieke zaak te dienen. Goed dat we dit weten.
De politicus zijns ondanks trad uiteindelijk toch toe tot de regering. Hij werd minister van Buitenlandse Zaken in het eerste kabinet-Rutte, dat al vroeg sneuvelde doordat gedoogpartner PVV het voor gezien hield. De eervolle functie was een soort dankbetuiging voor jarenlange steun aan de VVD-leider. Mark Rutte heeft de gewoonte om loyaliteit te belonen. Daarbij wil hij nog weleens mooie functies schenken aan vriendjes die daar niet meteen geschikt voor lijken.

Een illustratie van het vrije marktfundamentalisme is de bonuscultuur in het bankwezen en bijvoorbeeld Pandorapapers, Luxleaks: die de belastingvlucht van bedrijven onthuld. Al zijn er in VVD kring personen, die belastingontwijking, het creatieve boekhouden onder goed ondernemerschap scharen.

Groot-Brittannië staakt verzet tegen Europees bonusplafond (Volkskrant 21 november 2014 - p. 22):
In het kader van een campagne van 'bancaire ongehoorzaamheid' zijn zo'n veertig banken, niet alleen in Londen maar ook in andere financiële hoofdsteden, overgegaan tot het verstrekken van maandelijkse toelagen voor hun topwerknemers. Dat kan gaan om geld of aandelen en is afhankelijk van de functie. Eerder dit najaar werd bekend dat liefst zeshonderd bankiers van Citigroup op deze manier worden gecompenseerd voor een lagere bonus.
UKIP-leider Nigel Farage, een voormalige City-handelaar, vergeleek de strijd om talentvolle bankiers met die om topvoetballers. 'Als je deze wet toepast op de Premier League, dan kun je niet verwachten dat Groot-Brittannië een van de toonaangevende voetballanden blijft.' Ook de Londense burgemeester Boris Johnson zei een exodus te vrezen, maar vooralsnog hebben New York, Singapore en Hongkong nog weinig Britse bonusvluchtelingen opgenomen (Volkskrant 21 november 2014).

‘Eindelijk zie ik hoe de Nederlander echt is in een crisis’ (Laura de Jong de Volkskrant 13 april 2020):
Met welke boek trekken schrijvers zich terug in de coronacrisis? Deze week de Nederlands-Iraanse schrijver Kader Abdolah (1954).
Mijn grootouders lazen ze aan mij voor. We lazen soms een hoofdstuk, soms een bladzijde. Elke dag, jaar in jaar uit. Door deze boeken kan de mens zijn evenwicht vinden in het leven.
‘Het zijn de Illias en Odyssee van de Griekse dichter Homerus uit 762 v Chr. Moby Dick uit 1851 van de Amerikaanse schrijver Herman Melville. Het zijn de Thora, de Bijbel en de Koran. Duizend-en-een-nacht van rond de vijfde eeuw. En The Old Man and the Sea van de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway uit 1952. Deze boeken laten zien dat in de donkerte de mensheid in staat is naar zijn fantasie te grijpen.’

Verzoening (Kader Abdolah column Volkskrant 4 januari 2010)
Khamenei staat nu op een punt waarop hij een historische beslissing moet nemen.

Kader Abdolah De paus (Volkskrant 28-12-2009), einde van de column:
Mozes mocht als mens God niet zien, waar staat Jezus?
Wie Jezus ziet, ziet de Vader (Joh 14,9).’ Wow!
Tegen deze achtergrond moeten we het slot van de proloog van het Johannesevangelie lezen: ‘Niemand heeft ooit God gezien, maar de eniggeboren God, die nu rust aan het hart van de Vader, Hij is de gids en de weg geweest.’
Gisteren waren er veel demonstraties in Iran. Er zijn opnieuw doden gevallen in Teheran. Wat een jonge dappere generatie!

Verzoening (Kader Abdolah de Volkskrant'' 23 november 1998):
Eigenlijk kon ik niet weggaan, want er was nog iets wat mij bezighield. Iets dat ik wilde ontvluchten. Een vader, een Marokkaanse vader die zijn 13-jarige dochter met vijf harde messteken om het leven had gebracht. Ik dacht aan Karim, mijn vriend, de filmmaker, dat ik hem in Amsterdam tegenkwam, dat hij een grote camera op zijn schouder had. 'Wat kunnen we doen voor die vader en voor zijn dochter?'

Polariteiten en Complementariteiten (tegenstellingen en tegendelen) of zoals Jan Börger: het uitdrukt:
De Basis van alle cultuur is de ether, d.w.z. de eenheden voor zich gedacht en de eenheden in-een gedacht en dat tegelijkertijd.

Zorg eerst dat het geld de leerling bereikt (Presley Bergen Volkskrant 4 januari 2010)
Het staat vast dat van de ruim 30 miljard, meer dan de helft niet ten goede komt aan het primaire proces. Het is de overheid die uiteindelijk verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het onderwijs. Zij weigert echter scholen te dwingen financieel transparant te zijn en daarmee schiet zij in eigen voet.
Presley Bergen laat zien hoe sterk de afgelopen vijftien jaar de bureaucratie in het onderwijs is toegenomen.

Het primaire proces in het onderwijs draait om de relatie ‘Leraar en Leerling’, de overdracht van inhoudelijke kennis. Door de schaalvergroting en de daarmee samenhangende bureaucratie in het onderwijs is deze relatie aardig onder druk komen te staan. In bureaucratische geleide organisaties staat veelal niet de klant, de leerling waar het feitelijk om moet draaien, maar het bouwen van eigen koninkrijkjes centraal. Het is een utopie te geloven dat door schaalvergroting de effectiviteit en efficiency in een dergelijke organisatie toeneemt. Het tegendeel is eerder het geval. De zogenaamde marktwerking is aan de neerwaartse spiraal, die de afgelopen decennia in het onderwijs naar voren is gekomen debet.

Inventarisatie van de knellendste problemen van het Nederlandse onderwijs (Volkskrant 29 december 2009)
Sywert van Lienden en Leonard Geluk richten zich op de toekomst. In mijn ogen is dat voor een onderwijsinstelling in zoverre relevant, dat zij leerlingen opleiden voor marktsegmenten waar voldoende vraag aanwezig is. In de meeste beroepen gaat het er om dat men een zodanig basispakket heeft verworven dat men direct inzetbaar is. In het bedrijfsleven zal men zich verder specialiseren en door education permanente nieuwe vaardigheden eigen moeten maken.

Een cyborg (van het Engelse cybernetic organism oftewel cybernetisch organisme) is de fysieke samensmelting van mens en machine. (Zie ook: cybernetica.)
Volgens Miguel Nicolelis (Volkskrant 13 augustus 2011) kun je schoonheid, poёzie, altruïsme, solidariteit of sympathie niet nabootsen (na-apen) in een machine.

Instant geluk
In het februarinummer van Scientific American staat een uittreksel uit het nog te verschijnen boek “Beyond Boundaries: The New Neuroscience of Connecting Brains with Machines” van de neurowetenschapper Miguel A. L. Nicolelis. Het boek gaat over “neuroprosthetics”, oftewel het vervangen van delen van het zenuwstelsel door technische apparaten. De schrijver gaat ervan uit dat die apparaten sneller, robuuster en betrouwbaarder zijn dan dat zenuwstelsel. Eigenlijk is het artikel niet meer dan een pamflet dat een ongeremd transhumanisme propageert, dat wil zeggen: het streven naar verbetering van het mensenras met behulp van technische middelen. Dat blijkt onder andere uit zinsneden als “Ik voel een intense drang om de verbazingwekkende mogelijkheden te omhelzen die het bevrijden van onze breinen van de beperkingen van onze aardse lichamen onze soort kan opleveren.”

Nano-technologen doelwit bombrieven (Volkskrant 11 augustus 2011 p. 12).
De actiegroep ITS – volgens het OM een internationaal netwerk van studenten uit Mexico, Spanje, Frankrijk en Chili - wil voorkomen dat door nanotechnologie ontwikkelde cyborgs de wereld zullen overnemen en vernietigen.
Een van de gewonde hoogleraren is betrokken bij robotonderzoek. De gewonden verkeren niet in levensgevaar. De groep die de verantwoordelijkheid heeft opgeëist, ITS, heeft volgens het OM al eerder aanslagen gepleegd op academici. De groep plaatste een verklaring op internet waarin staat dat het bompakket bedoeld was voor een van de gewonde professoren, Oscar Camacho, die blijkens de website van het Nationaal Polytechnisch Instituut van Mexico onder andere onderzoek doet naar 'micro-elektro-mechanische systemen'.
Bij het Polytechnisch Instituut werd dinsdag een verdachte envelop gevonden. Volgens het OM bevatte de envelop waarschijnlijk explosieven, maar het kwam niet tot een ontploffing.
In de verklaring op internet stelt ITS dat nanotechnologie en andere technologieën schadelijk zijn voor de natuur en diersoorten en natuurrampen veroorzaken. De groep suggereert dat meer aanslagen zullen volgen. Het OM heeft universiteiten en bedrijven en beroepsgroepen die zich bezighouden met nanotechnologie aangeraden extra veiligheidsmaatregelen te nemen.

Albert Benschop Cyberoorlog slagveld internet
In dit boek belicht socioloog Albert Benschop in heldere en begrijpelijke taal voor het eerst uitvoerig alle aspecten van het medium internet als oorlogswapen. Al lezend word je je bewust van de kwetsbaarheid van onze computersystemen en materiële infrastructuur, die onze primaire levensbehoeften raken, zoals energie- en watervoorziening, vervoersystemen, betalingsverkeer en productieprocessen. De digitale revolutie heeft de manier veranderd waarop conflicten tussen nationale staten worden uitgevochten. Hij beschrijft daarbij de inzet van cybermilitairen, spionage-activiteiten, manipulatie van financiële markten en fases binnen de digitale oorlogsvoering. Hij heeft het vooral over landen en gaat ervan uit dat individuen of terroristische groeperingen niet in staat zijn een massale digitale aanval uit te voeren. Om alle beschouwingen en analyses tastbaar te maken, schetst hij een mogelijk doemscenario voor ons land. Hij pleit er tenslotte voor het internet veiliger en tegelijkertijd ook vrijer te houden en vooral te investeren in een goed toegerust leger van cyberdeskundigen. Een boek over een actueel, nog niet zo uitvoerig belicht thema.

De conclusie van Jacques Groenen en Peter Ramaekers toont slechts een kant van de medaille. In het rapport ‘E i V’ worden zeven aggregatieniveaus, bewustzijnstoestanden uitgewerkt. Een computer kan wel het denken, maar niet het voelen, de menselijke emoties (begeerte) simuleren. Of met andere woorden een EEG of fMRI kan wel elektromagnetische spanningen registreren, maar het is de mens die ze moet interpreteren en de cliënt die aan de hand van deze informatie moet leren zijn gedrag aan te passen.

Voor politici als Geert Wilders, die het aan inhoudelijke kennis ontbreken, is het jammer dat de wereld minder simpel in elkaar steekt. Voor het aanreiken van haalbare oplossingen is het juist wenselijk de complexiteit van het betreffende systeem te doorgronden.

Samenvatting (Vrede en Veiligheid, Professionals & Politicals, Vijf individuele - en collectieve dimensies)

Als staten al verliezen van het grote geld, wat kunnen goedwillende bedrijven dan nog? (Katharina Pistor de Volkskrant 7 december 2023, p. 27):
In de recente soap rond bestuursvoorzitter Sam Altman van het ooit ideële OpenAI, Inc. is volgens jurist Katharina Pistor meer aan de hand dan een interne crisis: hier verliest ethiek het van het kapitalisme.
Katharina Pistor is hoogleraar rechtsvergelijking aan de Columbia-universiteit in New York. Ze is auteur van onder andere THE CODE OF CAPITAL. How the Law Creates Wealth and Inequality.

Belastingontwijking is duurste kwaal (Brief van de dag Jeroen van Lingen de Volkskrant 22 november 2023, p. 29):
De gezondheidszorg is de grootste bedreiging voor de schatkist volgens Hessel von Piekartz. Bij ‘schatkist’ moet ik altijd denken aan Frank Kalshoven in zijn column van 21 mei 2021. Het gaat over 116 fiscale vrijstellingen waarmee 111 miljard euro niet in de schatkist komt. De Rekenkamer heeft 4 van deze regelingen doorgelicht en vastgesteld dat ze onterecht zijn toegekend. Frank geeft aan dat de toenmalige minister van Financiën, Wopke Hoekstra, doet alsof zijn neus bloedt. Frank is mild. Hij noemt dat vreemd. Ziek, is het! Belastingontwijking is waarschijnlijk de duurste kwaal van Nederland. Als we dit weten te genezen, hebben we dekking voor alle andere zorgkosten. Bij Volksgezondheid is vast wél motivatie om dit geld te incasseren. De oplossing: breng het ministerie van Financiën onder bij VWS.

Niet de tijd gaat voorbij, maar jij, en ik (Ariejan Korteweg de Volkskrant 20 november 2023, p. 27,28):
Politiek is een strijd om tijd. In een spel van vertragen en versnellen bepaalt de meester van de klok wat wanneer gebeurt. Rutte blonk hierin uit en geeft een voorbeeld aan degenen die in zijn voetsporen treden.
Hij was van 2013 tot 2022 parlementair verslaggever voor de Volkskrant. Van hem verscheen onlangs het boek HET HAAGSE MOERAS Stilstand en verandering in de Nederlandse politiek.

Stop met beloften over het migratiesaldo, de politieke gevolgen kunnen desastreus zijn. Kijk maar naar David Cameron (Arthur Vuister de Volkskrant 3 november 2023, p. 24):
Pieter Omtzigt wil dat het migratiesaldo moet worden beperkt tot 50 duizend mensen per jaar. Maar controle over het migratiesaldo is niet mogelijk, zo bleek jaren geleden al in het Verenigd Koninkrijk.

Veiligheid scheppen in de chaos van het leven (Mirtha Berentsen Volkskrant Magazine 28 oktober 2023, p. 60-65):
Pas nu, na 35 jaar in het vak, ziet kinderboekenschrijver en -illustrator Marit Törnqvist echt wat cultuur met mensen kan doen. Hét moment dus om de Zweeds-Nederlandse als gids te vragen naar haar eigen favorieten.

Willem Alexanden en Maxima bezoeken Zuid Afrika, 21 oktober 2023 NPO2)

$WIJ/ZIJ-MAATSCHAPPIJ (Margriet Oostveen de Volkskrant 21 oktober 2023, katern Boeken & Wetenschap p. 2-5):
In de Afrikaanderwijk hebben veel bewoners de Nederlandse overheid afgeschreven. Het vertrouwen in de politiek is hier zo laag dat bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen maar zo’n 15 procent van de kiezers ging stemmen. Dit is een van de armste buurten van Rotterdam-Zuid.
‘Voor veel mensen hier heeft de overheid gefaald’, zegt Jeanne van Heeswijk. Tien jaar geleden hielp ze daarom de Afrikaanderwijk Coöperatie oprichten. Die runt nu onder meer een grondstoffenstation waar het afval van de markt gescheiden wordt, een cateringbedrijf, naaiatelier en fietswerkplaats. Zo verschaffen ongeveer zestig leden die vroeger nauwelijks aan werk kwamen, zichzelf nu een inkomen.

Als je mensen behandelt als beesten, gaan ze zich vanzelf als beesten tegen je gedragen (Ibtihal Jadib de Volkskrant 18 oktober 2023, p. 2):
Couperus Couperus kwam tot het sombere besluit dat barbaarse oorlogspraktijken wel altijd zouden bestaan, ‘om de eenvoudige reden, dat er politie, justitie en allerlei autoriteiten staan boven u en mij – stel, dat wij elkander te lijf wilden gaan – maar dat boven de volkeren […] géene Autoriteit zichtbaar is, zelfs niet meer een middeneeuwsche Paus, die een interdikt kon uitzwaaien’.

Verandering is mogelijk, luister maar naar Bernie Sanders (Avinah Bhikhie de Volkskrant 12 oktober 2023, p. 11):
In een speciaal belegde bijeenkomst luisterde GroenLinks-PvdA woensdag de verkiezingscampagne op met de komst van de populaire Amerikaanse senator Bernie Sanders. Samen met Frans Timmermans riep hij linkse sympathisanten op zich te verenigen om de uitwassen van het kapitalisme uit te bannen.
Sanders is in Nederland voor de promotie van zijn nieuwe boek Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme. De in Amerika razend populaire Democratische senator was decennialang een roepende in de woestijn, maar de afgelopen jaren is zijn kritiek op het kapitalisme en de invloed van een kleine groep ultrarijke individuen en megabedrijven op de Amerikaanse politiek salonfähiger geworden binnen de Democratische Partij.

Waarheid & Fraude
De overeenkomst tussen prins Bernhard en premier Rutte: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel.
Het grote verschil: Rutte wist tenminste zijn persoonlijke archief.
Mark Rutte blijft erbij: fraude moet aangepakt. Lees: fraude met toeslagen en uitkeringen. De in omvang vele maten grotere belastingontduiking door ondernemingen die rommelen met cijfers voor de vennootschapsbelasting is geen fraude. Dat is ondernemen. Moge het nieuwe kabinet daar eens verandering in brengen. (de Volkskrant 6 oktober 2023)

Kapitalisme in Amerika ontsnapt niet aan woke-oorlog (Daan Ballegeer de Volkskrant 7 juli 2023, p. 13-15):
Het verwijt van deugneuzerij gaat verder dan discussies over gender. Republikeinen zien ook een opdringerige politieke agenda op het vlak van duurzaamheid, en het zogeheten ESG-beleggen in het bijzonder. Daarbij gaat het om de eis dat bedrijven rekening houden met milieu- en maatschappelijke overwegingen, en garanties geven over de deugdelijkheid van hun bestuur (e van environmental, s van social, en de g van corporate governance).

Boerenprotest en landbouwinnovatie: een greep uit recente krantenberichten (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #90 oktober 2019 ):
‘Er komen nog meer protesten van boeren’, interview D66 kamerlid Tjeerd de Groot. (''De Volkskrant 5 oktober 2019).
“Het zal wel heel ingrijpend worden, nog ingewikkelder dan de energietransitie. We hebben in dit land 70 jaar Sicco Mansholt in de genen. Hij heeft het naoorlogse succesmodel gebouwd dat is geënt op intensivering. Dat landbouwsysteem is failliet. Iedereen moet omdenken.”

Het mechanisme van de evolutie, de co-reflectie van Teilhard de Chardin draait in de kern om co-creatie, culturele innovatie. De integrale groei van het bewustzijn van de mens, het bewustwordingsproces bestaat uit de uitwisseling tussen het vrouwelijk en het mannelijk, tussen 'Chaos, Gaia en Eros' en het 'Goede, Ware en Schone', tussen 'Chaos-Theos-Kosmos' en 'Goden-Monaden-Atomen', tussen materie en geest, tussen lagere Tetrade en hogere Triade, tussen chaos en harmonie, tussen navel (Epithumia) en hart (Thumos), tussen begin en het einde, tussen Alpha en Omega.

Oorlog in Oekraïne zet wereldorde op losse schroeven (Arnout Brouwers de Volkskrant 20 februari 2023, p. 8):
De wil om Oekraïne te blijven steunen stond centraal op de veiligheidsconferentie van München. Ook heerste het besef dat het Westen zijn kernwapenbeleid en zijn relaties met het Zuiden heeft verslonsd.
Kritiek op VS
China’s topdiplomaat Wang Yi herhaalt dat absolute taboe op het gebruik van kernwapens nog eens. Maar zijn charmeoffensief richting Europa, doorspekt met felle kritiek op de VS, oogst scepsis – een poging een wig te drijven tussen de bondgenoten. Alarmerend daarentegen zijn de waarschuwingen van politici uit Japan en Zuid-Korea en van Navo-chef Jens Stoltenberg dat als Rusland ‘wint’ in Oekraïne, dit een heel gevaarlijk precedent schept voor Oost-Azië. Wang Yi gaat niet in op een verzoek te bevestigen dat China de komende tijd geen militaire actie tegen Taiwan zal ondernemen.

Parag Khanna' Azie in de toekomst Handel, cultuur en conflict
Azië is waar de toekomst begint. Of de maatstaf nu demografie, geografie of economie is. Azië is het heden – en zonder twijfel de toekomst. Azië is de toekomst geldt als een waarschuwing voor het gemankeerde beeld dat de westerse wereld heeft van het moderne Azië. Azië bevindt zich in een nieuwe periode van groei, India en Zuidoost-Azië streven China voorbij, territoriale geschillen zijn aan de kant geschoven ten behoeve van integratie, en infrastructurele investeringen leggen de fundering voor toekomstige vooruitgang.

Bestuurscultuur (Buitenhof 5 februari 2023 NPO2):
En schrijver Jaap Scholten zag in de eerste dagen van de oorlog duizenden vluchtelingen aan de Hongaars/Oekraïens grens. Hij besloot materieel in te zamelen voor het Oekraïense leger en documenteerde zijn ontmoetingen tijdens zijn tochten naar Oekraïne.

''Drie zakken dameskleding, twee cakes Kyiv en een sniper over de grens van Oekraïne, en verder
Als op 24 februari 2022 Russische tanks Oekraïne binnen rollen, begeeft Jaap Scholten zich vanuit Hongarije naar de grens om een jong gezin uit Kyiv te helpen. In de weken die volgen raakt hij meer en meer betrokken bij de strijd. Scholten zamelt geld in voor drones, reist in zijn pick-up door het land in oorlog en bezoekt een begrafenis in Irpin met de directrice van een Kyivse cake-fabriek. Van een Amerikaanse sniper hoort Scholten over het leven aan het front en over de reddingsactie van een zes dagen oude baby uit een ondergronds zieken huis in Marioepol.

Burgemeesters onder elkaar of Beste Ahmed, doe het niet (Martin Sommer de Volkskrant 16 juli 2016, p. 25):
De Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber schreef het boek If mayors ruled the world. Dat was onder burgemeesters een hit, en vooral onder Nederlandse burgemeesters. Het idee is dat politici zich schuldig maken aan vieze voze spelletjes. Burgemeesters niet. Die ruimen de rommel op, zorgen dat de misdaad binnen de perken blijft. Ze doen gewoon wat moet gebeuren. Met burgemeesters aan de knoppen zou alles beter gaan.
Burgemeesters die betere bestuurders zijn omdat ze geen ruzie maken - die droom bestaat alleen in een wereld zonder tegenspraak.
Ook Ahmed Aboutaleb is een fan van Benjamin Barber. 'De stadsregio's worden in tegenstelling tot de rijksoverheid niet gehinderd door ideologische strijd', zei hij vorig jaar in de H.J. Schoo-lezing. Graag geld erbij dus, en bevoegdheden. Aboutalebs roem als burgemeester van Rotterdam is hem gegund. Hij is de populairste PvdA'er en het is begrijpelijk dat men met hem de meubels tracht te redden. Hij denkt vast dat hij geschikt is als premier, zoals Job Cohen dat ook dacht. Yes we Cohen werd een pijnlijke afgang. Hij bleek geen idee te hebben en kan alleen hebben gedacht dat hij de juiste man was door het geknipmes om zich heen.

Het heden bepaalt hoe we kijken naar het verleden (Thomas Hendrix de Volkskrant 31 oktober 2016, p. 18):
Geschiedenis hoeft niet te verbinden, zoals Martin Sommer wil. Het blijft 'een discussie zonder eind'.
Is er ooit een tijd geweest dat dit niet zo was? Historici staan niet los van de samenleving en de tijd waarin zij leven. Dit is natuurlijk onmogelijk. Hedendaagse opvattingen zullen altijd doorsijpelen in de verhalen die historici schrijven. Dit was al zo ten tijde van Leopold von Ranke en dit zal altijd zo blijven. Dat wij ons nu druk maken over ons koloniaal verleden zegt dan ook veel over onze hedendaagse 'versplinterde samenleving'.
Sommer wil echter graag terug naar die goede oude tijd waarin geschiedenis in het teken stond van een zoektocht naar gezamenlijkheid. Geschiedenis moet verbinden. Hij noemt het werk van Pierre Nora, Lieux de Mémoire, en de Nederlandse opvolger Plaatsen van Herinnering. Deze bundels weerspiegelden de tijd waarin ze werden samengesteld. Het natiebesef begon te verwateren en historici poogden de herinneringen aan de natie, de 'lieux de mémoire', te inventariseren. Maar toonden deze werken niet juist aan dat de maatschappij toen al geen eenheid was?
Ten slotte, moeten historici zich bemoeien met politieke en juridische kwestie? Nee, dat is niet hun primaire taak. Maar dat historici de politionele acties opnieuw onder loep willen nemen maakt hen geen aanklagers of rechters. De politionele acties zijn lang een lastig onderwerp geweest om over te schrijven. Het verzet vanuit de veteranenpopulatie is inmiddels weg en langzaamaan komt er ook vanuit de Indonesische kant meer openheid over het dekolonisatieconflict.
Nieuw onderzoek is wenselijk, want we weten nog lang niet alles. Het idee dat nieuw onderzoek niets wezenlijks nieuws zou opleveren is onzin. Zo heeft het recent uitgebrachte boek van Rémy Limpach weer veel nieuwe bevindingen en nieuwe vragen opgeleverd. Hoe komt Sommer erbij dat het afgelopen is met het beginsel van geschiedenis als 'discussie zonder eind'? De discussie is juist springlevend. We slaan nieuwe wegen in die weer nieuwe interpretaties opleveren en dat is maar goed ook.

Fort Denemarken of Auto's ondersteboven keren is weinig effectief (Olaf Tempelman de Volkskrant 17 augustus 2015, p. 2):
Na die ontmoeting met de Vikingen had ik het rare gevoel een glimp van zowel Europa's verleden als de toekomst te hebben opgevangen. De uiterste consequentie van kiezers die hoge muren tegen migranten eisen, is immers een verdere groei van anti-immigratie-partijen en het herstel van nationale grenscontroles. The New York Times-commentator Ross Douthat stelde in de Volkskrant dat 'het verlangen naar nationale controle over het immigratiebeleid weleens minstens zo gevaarlijk kan zijn voor het Europese project' als Griekenland in de eurozone. Etc.
Het is als met strenge belastingcontroles: brave burgers laten zich doorlichten, minder brave hebben hun mazen. De Deense minister die ik interviewde is nu minister-af en stelt onomwonden dat die grenscontroles er alleen zijn om kiezers te behagen, net als de Deense kroon. De facto hebben Denen de euro allang: als de euro devalueert, devalueert hun kroon. Robuuste grenscontroles komen tegemoet aan dezelfde sentimenten: ons dorp blijft Deens en wordt goed bewaakt. Maar wat doorgaat voor zelfbehoud, is zelfbedrog.

Waar is het pacifisme in Nederland gebleven
De vredespijp is uitgerookt (Or Goldenberg, Marieke de Haas & Evert de Vos De Groene Amsterdammer 26 januari 2023, p. 34-37):
Bijna een jaar na de Russische inval in Oekraïne is de strijd bloediger dan ooit. In het Westen kijkt de ooit breed gesteunde vredesbeweging nu machteloos toe. ‘Vind je dat je een ander mens kunt doden? Mijn antwoord is nee.’

Hoe schrijver Jaap Scholten in Hongarije de Oekraïners helpt (Elseviers Weekblad 16 maart 2022):
Schrijver Jaap Scholten ontfermt zich in zijn huis in Hongarije over het gezin van de Oekraïense vluchtelingen Eva en Alexey Tarasenko en hun kinderen. Ook regelt hij medicijnen en Kevlar-helmen voor Oekraïne. ‘Voor mij is dit een strijd tussen goed en kwaad.’

Rapport: groot deel lage-inkomenslanden kiest geen partij in oorlog in Oekraïne (Serena Frijters de Volkskrant 4 februari 2023, p. 3):
Slechts een op de drie wereldburgers woont in een land dat zich uitspreekt voor Oekraïne. Ruim tweederde van de wereldbevolking wordt vertegenwoordigd door een overheid die zich neutraal opstelt of neigt naar het steunen van Rusland. Dit stellen analisten van de Economist Intelligence Unit (EIU).
Bij de landen die Rusland sterk veroordelen zijn de rijke regio’s sterk oververtegenwoordigd, zij maken ruim 60 procent van de wereldeconomie uit en slechts 16 procent van de wereldbevolking.

Van der Hoeven (Douwe Douwes de Volkskrant 28 oktober 2009):
Ik maak me zorgen over het korte termijn winstbejag dat hier en daar overheerst. Een gebrek aan ethisch en moreel handelen is mede oorzaak geweest van de economische crisis.
Haar opmerkingen zijn de werkgevers Bernard Wientjes, Loek Hermans en Albert Jan Maat in het verkeerde keelgat geschoten.
Van der Hoeven gaat met de onderwijswereld overleggen over cursussen ethiek bij managementopleidingen (de Volkskrant 30 oktober 2009).
Door haar vrijwel kritiekloze en kleurloze politieke opstelling etaleert Van der Hoeven zich op ethisch terrein als een lege huls. Dit in tegenstelling tot wat je van een CDA politicus in het kader van goed rentmeesterschap zou mogen verwachten. Of met andere woorden wat is precies de toegevoegde waarde van deze minister? Van der Hoeven moet zelf voor haar falende overheidsbeleid verantwoordelijkheid nemen.

Van ooit naar straks: EU-lidmaatschap Oekraïne rap naderbij (Marc Peeperkorn de Volkskrant 3 februari 2023, p. 6-7):
De Europese Commissie wil een vlotte toetreding van Oekraïne tot de EU, blijkt uit alles tijdens een bezoek In de nachttrein naar Kyiv is de commissaris nog complimenteuzer over president Zelensky dan de andere. ‘We zijn naar het hart van Europa gekomen. Het is een familiereünie.’

Met het adagium ‘u vraagt, wij draaien’ (lobbyisten) van veel politici – met als gevolg de Nederland breed ingevoerde marktwerking – heeft men het paard achter de wagen gespannen. Het opportunistische ééndimensionale marktdenken staat diametraal tegenover het innovatieve interdisciplinaire denken, het zogenaamde 'cyclische denken', het evolutionaire denken en - voelen. Het interview van Marc Peeperkorn met Varoufakis (Volkskrant Magazine 24 december 2015) illustreert dat de marges flinterdun zijn. Of zoals Tsipras het uitdrukt: 'een goede academicus maakt nog geen goede politicus. Door het professionele lobbycircuit van het ‘old boys netwerk’ blijven de grote vissen buiten schot. Is men bezig in Brussel een nieuwe Toren van Babel te bouwen?

Thomas Erdbrink en de Taliban (Abel Bormans de Volkskrant 21 januari 2023, p. 30-31):
Na het abrupte vertrek van de Amerikanen en buitenlandse verslaggevers uit Afghanistan, besloot journalist Thomas Erdbrink vorig jaar juist om naar Kabul af te reizen.
‘Amerika beloofde een op het Westen gerichte maatschappij. Maar als je iets begint, moet je het ook afmaken. Ineens vertrokken ze als een dief in de nacht en was het: boem, alles anders.’
‘Weet je wat ik fijn vond aan Onze man in Teheran?, zegt Erdbrink. ‘Na die serie snapten kijkers: Iraniërs zijn niet hetzelfde als het regime. Als Afghanen in Nederland door deze nieuwe serie een beetje meer begrip krijgen, dan zou ik dat al een groot succes vinden.’

De overheid is zichzelf als een bedrijf gaan zien, dat is slecht voor de moraal (Bas Mesters de Volkskrant 21 januari 2023, Opinie p. 22-25):
Hoe kun je ervoor zorgen dat ethiek, moraal en het gesprek daarover terugkeert in het werk van 130 duizend rijksambtenaren? Dat is de opdracht van Erik Pool. Een immense klus die hem al doende radicaliseert, merkt hij.
Macht en Moed
Waar macht is, moet ook tegenmacht zijn. Wat er gebeurt als die tegenmacht ontbreekt, is de afgelopen tijd pijnlijk duidelijk geworden. Erik Pool (programmadirecteur bij de Rijksoverheid) schreef een boek over ambtelijk vakmanschap en de kunst van het tegenspreken, dat onlangs uitkwam.

‘Wij zijn geen mondiale inspecteur’ (Diederik Baazil De Groene Amsterdammer 19 januari 2023, p. 20-25):
Lang sloot Nederland de ogen voor de rol die het speelde bij belastingontwijking van multinationals. Toen een discussie uiteindelijk oplaaide, ging het lang over de vraag of Nederland nou wel of niet een belastingparadijs is, terwijl maatregelen uitbleven. Een ommekeer kwam, leert een reconstructie, maar dreigt te vroeg weer te stoppen.
‘Extra nationale fiscale maatregelen’ acht hij dan ook niet nodig, zei hij daar op het ministerie, maar hij drukt zich enkele maanden later iets voorzichtiger uit. ‘Als blijkt dat de bestaande wet- en regelgeving niet toereikend is’ zal hij ‘waar nodig’ toch nationale maatregelen nemen tegen belastingontwijking. ‘Wij gaan niet achterover zitten leunen’, belooft hij de Kamer.
Nederland is geen belastingparadijs, herhaalt Marnix van Rij, maar hij trekt een duidelijke lijn waar de Kamerleden van nu hem aan kunnen houden: ‘We moeten niet een land zijn dat belastingontwijking faciliteert waardoor er in andere landen geen of te weinig belasting betaald wordt.’

Invloed weegt het zwaarst in eigen kring, dus spreek je uit (Sander Heijne de Volkskrant 7 januari 2023, Opinie p. 18-19):
Terwijl de klimaatcrisis voortraast, houden veel politici en bestuurders vast aan beleid waarvan ze weten dat het onhoudbaar is. Uit de gedragspsychologie blijkt dat mensen zich niet laten sturen door wetenschappelijke rapporten of activisme, maar de groepsnorm volgen. Maak dus gebruik van de invloed die je hebt op jouw ‘binnenkring’.
Door het gesprek te veranderen, veranderen we de maatschappelijke norm voor wat wel en niet aanvaardbaar is. Als we daarin slagen, zou 2023 zomaar het jaar van de grote ommezwaai kunnen worden.

‘Tijd voor meer autonomie in Europese veiligheid’ (Arnout Brouwers interviewt Dick Berlijn de Volkskrant 20 augustus 2019, p. 8-9):
Nederland moet de bakens verzetten in het veiligheidsbeleid, zegt voormalig commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn. Want de rol als ‘trouwe, kleine bondgenoot’ van de VS is niet vol te houden.
Loskomen van ‘grote broer’ Amerika: oud-generaal Dick Berlijn pleit voor een ander veiligheidsbeleid.

De liberale democratieën zijn verwikkeld in een krachtmeting met de autocratische regimes in Rusland, Iran en China. (Arie Elshout de Volkskrant 9 januari 2022, p. 21):
Vrijheid versus dictatuur
De liberale democratieën zijn aan meerdere fronten verwikkeld in een krachtmeting met de autocratische regimes in Rusland, Iran en China. Het is simpelweg vrijheid versus dictatuur. Ingewikkelder is het niet.

‘Tijd voor meer autonomie in Europese veiligheid’ (Arnout Brouwers interviewt Dick Berlijn de Volkskrant 20 augustus 2019):
Nederland moet de bakens verzetten in het veiligheidsbeleid, zegt voormalig commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn. Want de rol als ‘trouwe, kleine bondgenoot’ van de VS is niet vol te houden.

Bestuurscultuur (Buitenhof 22 januari 2023, NPO1):
Afgelopen vrijdag kwamen de bondgenoten van Oekraïne in Ramstein samen om over extra steun te praten. Er komen meer wapens, maar de gewilde tanks vooralsnog niet. Kan Oekraïne met de wapens die ze nu krijgen de oorlog met Rusland winnen? In Buitenhof vanuit Kiev Oekraïens Parlementslid Kira Rudik en oud-Commandant der Strijdkrachten in de studio. Hoe kijkt hij naar deze ontwikkelingen?
Jarenlang was hij CEO van Shell en zat om de tafel met de machtigste mensen in deze wereld. Welke lessen over leiderschap leerde Jeroen van der Veer?

Media in ballingschap in Amsterdam
‘Ik voel me bevrijd’ (Margreet Fogteloo & Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 26 januari 2023, p. 28-33):
Amsterdam is uitgegroeid tot het centrum van onafhankelijke Russische media. Ook journalisten uit andere autoritaire landen vinden hun weg naar Amsterdam. Hoe doen zij hun werk ver van de bronnen in hun vaderland?
Ook burgemeester Femke Halsema zegt zich persoonlijk in te zetten voor de vestiging van opgejaagde buitenlandse redacties, als deel van de traditie van Amsterdam als stad van de vrije geest. ‘Halsema vindt het belangrijk dat Amsterdam een veilige haven is voor bedreigde journalisten’, zegt haar woordvoerder. ‘Dat is een van de prioriteiten van ons internationale beleid.’
Is er in zijn tv-show nog ruimte voor enig optimisme? Kozyrev denkt erover na en zegt ten slotte: ‘Rondom Kerst maakten we een beladen programma over de nabije toekomst. Ik was erop voorbereid dat het moeilijk zou worden. Paradoxaal genoeg kwam het positieve geluid van bellers uit Oekraïne. Ze spraken met hoop en goede energie over hun land. Een ervan was een jongen uit Charkiv die werkt op een bloedtransfusiestation dat vanwege de bommen is verplaatst naar de kelder van het ziekenhuis.

Correspondentie Neelie Kroes en Rutte over Uber onthuld (Laurens Verhagen de Volkskrant 4 februari 2023, p. 7):
Vrijgegeven sms’jes en mails werpen vers licht op het omstreden lobbywerk dat Neelie Kroes voor taxibedrijf Uber verrichtte. Toenmalig topman Travis Kalanick ‘kan mijn kleinzoon zijn’, schrijft ze onder meer enthousiast aan Rutte.
Het Europese bureau voor fraudebestrijding Olaf doet op dit moment onderzoek naar het lobbywerk van Kroes. Als blijkt dat Kroes de regels heeft overtreden, kan Brussel overgaan tot sancties, door haar bijvoorbeeld te korten op het pensioen.

Wij zijn geen gazelles, maar amorfe gnoes (Alexa Gratema de Volkskrant 17 februari 2016, p. 25):
Burgerparticipatie (participatiesamenleving)
Wie stuurde de gnoes de verkeerde kant op? Ze moeten zich meer met de besluitvorming bemoeien.
Deze maand stonden de kranten vol van de innige contacten tussen politici en het bedrijfsleven. Aanleiding was het voortijdige vertrek van een Kamerlid naar Uber, welk bedrijf ongetwijfeld zal profiteren van zijn netwerk en in Den Haag opgebouwde kennis. Lastig is het dat wij niet weten hoe zij precies werken, de lobbyisten, én dat we er volgens oud-politici niet zo moeilijk over moeten doen.
Misschien moeten wij luisteren naar de burgemeester van Borne, Rob Welten, in Twentsche Courant Tubantia van 30 januari. Hij roept de gnoes op zich van het achterveld los te maken en zich meer met de besluitvorming voorin te bemoeien. Wellicht dat dit helpt de hyena's buiten de kudde houden.

Heleen Mees Nederland moet geen fiscale vrijhaven willen zijn (de Volkskrant 22 april 2015, p. 24):
Om energie vrij te maken voor vernieuwing moet Nederland zijn positie als belastingparadijs opgeven. Onder aanvoering van oud-eurocommissaris Neelie Kroes is begin dit jaar Start-UpDelta opgericht om start-ups in de technologiesector te helpen de wereldmarkt te veroveren. De praktijk is echter weerbarstig. Hoewel ons land al jaren een toppositie inneemt als het aankomt op het gebruik van ict, komen we in de Bloomberg innovatie-index niet verder dan een 20ste plaats.

Bestuurscultuur (Buitenhof 8 januari 2023, NPO1):
De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema maakt zich zorgen om de Amsterdamse jeugd. Hoe je toekomst eruitziet, hangt af van in welk stadsdeel je wieg staat en in sommige delen van de hoofdstad zijn de verleidingen van de criminaliteit te groot. In Buitenhof een gesprek over de lokroep van de criminaliteit.
De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitieke verhoudingen flink opgeschud het afgelopen jaar en dringt diep door tot onze eigen portemonnee. Zijn we bereid om minder welvarend te worden en meer te betalen voor veiligheid, onafhankelijkheid en klimaat? Een vooruitblik op 2023 met de Vlaamse politicoloog Jonathan Holslag & Sandra Phlippen hoofdeconoom van ABN AMRO. Oorlogsverslaggever John Sweeney vlogt sinds het begin van de oorlog dagelijks vanuit Kiev. Zijn oranje geluksmuts, zijn onverschrokken taal richting Poetin en zijn liefde voor het Oekraïense volk kenmerken zijn video’s. Deze zondag geen online interview met Sweeney in Kiev maar een gesprek live aan tafel in Buitenhof.

"Vlad de Gifmenger zou zichzelf wel eens vergiftigd kunnen hebben” met steroïden, die hij mogelijk begon te nemen na een val van zijn paard enkele jaren terug.
Dat staat te lezen in een nieuw boek van de Britse onderzoeksjournalist John Sweeney.
In ‘Killer in the Kremlin’ - omschrijft hij enkele veranderingen in het uiterlijk en de houding die hij bij de Russische president opmerkte en die hem “beangstigen”.

Het nieuwe wapen heet afhankelijkheid (Kustaw Bessems interviewt Haroon Sheikh de Volkskrant 7 januari 2023,m Opinie p. 22-25):
Het Westen heeft zelfgenoegzaam zitten slapen terwijl China heel uitgekiend wereldwijd zijn macht uitbreidde. Het moet zijn zwakheden onder ogen zien en te lijf gaan, stelt filosoof en politicoloog Haroon Sheikh.
Ja, dat alles oorlog is, is in feite toch wat u beschrijft.
‘Dit is een van de dilemma’s waar ik voor sta. Hoe maak je beleid voor het serieuze fenomeen dat afhankelijkheden tot wapen worden gemaakt, zonder dat alle andere waarden waar we voor zouden moeten staan, worden overschaduwd.’

Is Nederland nu een land van kleine kapitalisten? (Peter de Waard de Volkskrant 23 december 2022, p. 19):
De pensioenen in het vergrijzende Nederland worden afhankelijk van de beursindices. Op dit moment belegt nog slechts een minderheid.
Maar nu iedereen in het nieuwe pensioensysteem zijn eigen potje krijgt, zullen nog eens tien miljoen Nederlanders afhankelijk worden van wat op de financiële markten gebeurt − niet alleen in Nederland maar wereldwijd.
Als de PvdA ooit nog Rutte en zijn VVD naar de kroon wil gaan steken, zal na 76 jaar een andere naam nodig zijn. Met de steun van de arbeider alleen zal er nooit meer worden geregeerd.

Een grotere tweedeling in de maatschappij, de versobering van de verzorgingsstaat en het huidige pensioenstelsel vinden gedeeltelijk onder verantwoordelijkheid van de PvdA plaats. Macro-economisch wanbeleid, lees casinokapitalisme is een gevolg van de paradox, dat prominente PvdA politici zich aan het neoliberalisme is een links spookbeeld van Patrick van Schie hebben gecommitteerd.

Jan de Boer heeft gelijk dat door het eenzijdige pensioenbewustzijn van Gerard Riemen, de problemen alleen maar groter worden. Er bestaat wel degelijk een gouden pensioentip. De blinde vlek ,de inconsequentie in het denken van een ambtenaar als Gerard Riemen en van prominente PvdA politici is dat zij zich wel degelijk dienen te schamen. Het pensioenstelsel maakt geen onderdeel uit van een gesloten financieel toetsingskader, maar van een open dynamisch systeem.

Merkel hoopt dat haar Ruslandpolitiek ooit weer genade zal vinden (Remco Andersen de Volkskrant 26 november 2022, p. 9):
Merkel vindt het te vroeg voor een verontschuldiging voor haar Ruslandpolitiek. Ze hoopt dat haar beleid op de langere termijn gunstiger wordt beoordeeld. Maar ze besloot zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen, omdat ze het tijd vond voor een nieuwe stem. Immers, zegt ze in het interview: ‘Ik heb uiteindelijk geen millimeter vooruitgang geboekt op het gebied van buitenlandbeleid. Niet alleen wat betreft Oekraïne. Ook wat betreft Transnistrië en Moldavië, Georgië en Abchazië, Syrië en Libië. Het was tijd voor een nieuwe benadering.’

‘Wir haben Platz’, klinkt het in het Duitsland van Merkel (Sterre Lindhout Volkskrant 25 september 2020 p. 15):
Geen land in Europa nam na de brand op Lesbos zo ruimhartig vluchtelingen op als Duitsland. Waar komt de idealistische houding van de regering van Merkel vandaan?
Al vijf jaar lobbyen Angela Merkel en haar collega-ministers in Brussel voor meer Europese solidariteit in het migratievraagstuk. Duitsland wil een ‘eerlijkere’ verdeling van migranten, en overeenstemming over asielprocedures en de grensbewaking. Het steeds opnieuw vastlopen van plannen heeft in ons buurland tot verbittering geleid.
Ook als je deze cijfers in het perspectief plaatst van de omvang en de welvaart van Duitsland (dat overigens minder rijk is dan Nederland, gemeten naar bbp per hoofd van de bevolking) is het Duitse gebaar ruimhartigerdan dat van alle andere Europese landen. Aan deze ogenschijnlijk barmhartige politiek liggen verschillende overwegingen ten grondslag – én er kleeft een belangrijke keerzijde aan, die ook voorstanders zorgen baart.
Controversieel
Politiek gezien is het opnemen van vluchtelingen van de Griekse eilanden in Duitsland dus niet minder controversieel dan in Nederland. Maar de reactie van Merkels ministers verschilt diametraal van die van Rutte. Waar de Nederlandse gezagsdragers elk spoor van idealisme zorgvuldig lijken te vermijden, leidt de sterke rechtse oppositie bij de Duitse regering in veel situaties tot een bevlogen tegengeluid – het gevolg van een veel sterker op polarisatie gerichte politieke cultuur, door de last van de Duitse geschiedenis.
Toch lijken de dagen van de Duitse voortrekkersrol geteld – omdat het averechts werkt, zoals Angela Merkel al voor de brand in Moria opmerkte in haar zomerpersconferentie. ‘Als in Europa bekend wordt dat alle vluchtelingen over wie het nu gaat in Duitsland worden opgenomen’, zei ze, ‘komt er nooit een Europese oplossing.’

Rutte (Stef Kramer de Volkskrant 17 maart 2021):
Denkend aan Rutte zie ik de afbraak van de zorg, 80.000 banen weg, gesloten ziekenhuizen. Zie ik het bagatelliseren van het milieuprobleem, miljardensteun aan de fossiele industrie, nog een vliegveld (Lelystad ) erbij en een bos minder (Amelisweerd). Zie ik de bezuiniging op de rechtsstaat, een onneembare vesting voor de doorsnee burger. Zie ik miljardensteun aan multinationals, verhoging van de btw op groente en fruit, het in stand houden van ‘Nederland Belastingparadijs’.
Ik zie institutioneel racisme, de weigering om excuses te maken voor het slavernijverleden, kinderopvangtoeslagenellende, een Rutte-doctrine, ergens ‘geen herinnering aan hebben’. Ik zie de puinhoop op de woningmarkt, een record aantal zzp’ers en uitzendkrachten, zonder kans op een vaste baan. Ik zie verbroken beloftes zonder spijt.

Een eerste signaal rond het marktfundamentalisme in de financiële wereld geeft Joris Luyendijk in zijn boek Dit kan niet waar zijn op p. 85, het dot.com-schandaal (Internetzeepbel, Dot-com bubble) van rond de eeuwwisseling. |signaal rond]] het marktfundamentalisme in de financiële wereld geeft Joris Luyendijk in zijn boek Dit kan niet waar zijn op p. 85, het dot.com-schandaal (Internetzeepbel, Dot-com bubble) van rond de eeuwwisseling.

‘Ik ben precies in het spoor gaan lopen (Sara Berkeljon interviewt Joris Luyendijk Volkskrant Magazine 5 februari 2022 p. 14-22):
Zijn hele leven ging het Joris Luyendijk alleen maar voor de wind. Pas toen hij tien jaar geleden in Engeland werkte, zat het hem voor het eerst tegen. Die teleurstellende ervaring zette hem aan het denken over zijn rol als bevoorrechte, witte man; een man met Joris Luyendijk ‘zeven vinkjes’ ofwel zeven privileges. ‘Het is geen theorie, het is een aanzet.’
Is elk vinkje even belangrijk?
‘Ze zijn ongelijksoortig. Een mannenlichaam is écht iets anders dan een vrouwenlichaam, maar huidskleur zou in een ideale wereld net zoiets als haarkleur moeten zijn. Ik wil geen rangorde maken. Veel van de onderlinge verdeeldheid binnen groepen die iets aan sociale onrechtvaardigheid willen doen, gaat daarover: welk vinkje weegt zwaarder? Het onbedoelde gevolg is dat groepen tegenover elkaar komen te staan, en dat wil je juist niet, want dan komt Mark Rutte en die zegt: jongens, laten we gewoon allemaal onszelf zijn.
Is dit een pessimistisch boek? ‘Dat hoop ik niet. Het is een boek over een probleem dat groter is dan veel mannen zoals ik denken. Het probleem gaat ook dieper. Maar ik ben niet cynisch, want cynisme speelt de gevestigde orde in de kaart. Hoe cynischer de wereld, hoe groter de bewijslast voor de idealisten. En bovendien: de tandpasta die de laatste jaren uit de tube is gekomen, op het gebied van emancipatie, krijgen de zeven vinkjes echt met geen mogelijkheid terug de tube in. What a time to be alive!’

Opvallend veel politici weten de weg in fiscale constructies (Michael Persson de Volkskrant 3 oktober 2021):
Opvallend aan de Pandora Papers is dat er zoveel politici en oud-politici in voorkomen. Juist van hen worden maatregelen tegen belastingparadijzen verwacht - of op zijn minst het goede voorbeeld.
De Azerbeidzjaanse president Ilham Alijev, vaak beschuldigd van corruptie, verkocht een chic kantoor- en winkelpand aan de Britse Kroon.
Verder duiken een minnares van Poetin, een Napolitaanse maffioos, een malafide kunsthandelaar en wereldsterren als Shakira, Elton John en Claudia Schiffer in de papieren op. Moraal van het verhaal: ondanks de gegroeide aandacht voor en ophef over offshore trucs om belasting te ontwijken, is er nog heel veel mogelijk voor de rijke, beroemde en/of machtige weggetjesweters van de wereld.

De Griekse crisis heeft de euro sterker gemaakt (Melvyn Krauss Volkskrant 30 juli 2015 p. 19):
Melvyn Krauss is emeritus hoogleraar economie aan New York University
Met het herstel van de Frans-Duitse as kan de eurozone stappen zetten naar een begrotingsunie.
Linkse media propageren het idee dat de 'Lelijke Duitser' weer terug is. Berlijn zal de kans grijpen om deze indruk weg te nemen en dat betekent nauwere banden met Frankrijk om de Europese gezindheid van Duitsland te onderstrepen.
Ik verwacht niet dat Berlijn Hollandes voorstel voor een Europese economische regering zal overnemen. Kanselier Angela Merkel schijnt daar weinig voor te voelen. Maar enkele maatregelen die die kant opgaan, worden waarschijnlijk wel genomen.
Concrete stappen naar een begrotingsunie zouden behulpzaam kunnen zijn om een optimistische sfeer rond de toekomst van de euro te scheppen. Dankzij de Griekse crisis zijn in Europa nu de voorwaarden aanwezig om hier naartoe te werken. Het doormaken van een ernstige crisis moedigt mensen aan hervormingen en aanpassingen door te voeren. En die hervormingsgezindheid is precies datgene waarvoor de europessimisten hun ogen sluiten.

Zo leent Nederland miljarden voor een spotprijs (Yvonne Hofs Volkskrant 24 september 2020 p. 12-13):
Voor het eerst in ruim zes jaar geeft de Nederlandse staat een lening uit met een looptijd van dertig jaar. Welke internationale investeerders happen toe? Verslag vanuit de dealingroom op het ministerie van Financiën.
Om 12.45 uur is de veiling afgelopen. De hoogste bieders krijgen de obligaties geleverd, de rest heeft het nakijken. Het Agentschap heeft 5,96 miljard euro opgehaald tegen een effectieve rente van 0,028 procent. Het is net niet gelukt om tegen een negatieve rente te lenen. Nederland betaalt uiteindelijk iets meer dan 52 miljoen euro voor de lening, plus 6,5 miljoen euro commissie aan de dertien bemiddelende banken.
Dat is een spotprijs waarvan Hoekstra’s voorgangers alleen konden dromen. Donderdag stromen de bijna gratis miljarden binnen op de bankrekening van de Nederlandse staat.

Wij zijn de politiek
Ik ben benieuwd wat Daan Roovers van deze houding vindt. In haar boek Wij zijn de politiek schrijft ze namelijk dat politiek iets is voor iederéén. ‘Politiek is veel te belangrijk om aan politici over te laten,’ stelt ze.

Het verdienmodel van Poetin, waar honorair consul van Oekraïne Karel Burger Dirven (Buitenhof 24 april 2022) het over heeft, lijkt verdacht veel op het neoliberalisme in het Westen. Het uitbesteden van overheidstaken op het terrein van zorg, woningbouw en onderwijs aan het grootkapitaal laat zien dat het neoliberalisme ook in Nederland populair is. Het bevordert de achterkamertjes politiek. Daan Roovers wijst er terecht op dat de overheid de slagkracht heeft weg georganiseerd. Het illustreert de waanzinnige werkelijkheid, de onmacht van het kabinet om adequaat op de oorlog in Oekraïne te reageren.

Moeten wij Fransen worden? (Martin Sommer de Volkskrant 16 september 2017 p. 5):
Eerder dit jaar had de Europese Commissie vijf scenario's voorgelegd voor de toekomst van de EU. Daarvan is er kennelijk nu nog één over: veel meer samendoen. Je maakt mij niet wijs dat dit verhaal niet is voorbesproken met de Franse president Macron, die het onlangs, staand voor de Akropolis, had over de 'wedergeboorte' van Europa. En met Merkel uiteraard, die al langer geleden tekenen had gegeven dat ze na haar herverkiezing toe is aan een sprong voorwaarts.
Nu is het andersom. De ECB is onder Draghi een politieke, 'zuidelijke' bank geworden; de rente moet wel laag blijven anders is het over en uit voor Italië; noordelijke landen moeten de risico's van hun zuidelijke broeders delen; in Brussel wordt hard gewerkt aan een steeds centralistischer - Franser - regime. Dit alles met de zegen van de deftige Adviesraad Internationale Vraagstukken. Maar dat dit in het Nederlands belang is, gaat er bij mij beslist niet in.

‘Ik voel me echt Frans, en thuis in het Franse team’ (Robert Giebels interviewt Coco Lindelauf de Volkskrant 4 november 2022, p. 22):
Een van de grote talenten van de Franse nationale vrouwenrugbyploeg is de geboren Nederlandse Coco Lindelauf, sinds twee jaar ook in het bezit van de Franse nationaliteit. Zaterdag speelt de 21-jarige aanvaller op het WK de halve finale in en tegen Nieuw-Zeeland.

‘Amerika is ernstig ziek, Het is vijf voor twaalf’ (Iñaki Oñorbe Genovesi de Volkskrant 4 november 2022, p. 23):
Enkele dagen voor de Amerikaanse ‘midterms’, op 8 november, heeft president Biden nadrukkelijk gewaarschuwd dat de democratie in de Verenigde Staten op het spel staat. Kunnen de Amerikanen hun democratie nog redden? Vier Amerika-deskundigen zijn er niet gerust op.
‘De Amerikaanse politicoloog en filosoof Francis Fukuyama heeft gelijk. Burgers in democratieën moeten niet meer arrogant en alwetend zijn, maar zich strijdbaar verenigen rondom een paar democratische kernwaarden zoals de ‘rule of law’. Het is vijf voor twaalf. Ik reken op het gezonde verstand van de meeste Amerikanen.’

Politiek moet weer uitdragen dat grond van ons allemaal is (de Volkskrant 4 november 2022, p. 24):
Het kabinet wil ‘piekbelasters’ van stikstof uitkopen, mede om bouwprojecten weer door te laten gaan. Intussen profiteren speculanten van de alsmaar stijgende grondprijzen. Van wie is de grond eigenlijk, en waar botst privébezit op het algemeen belang? Een denker en een expert reageren.

Het zelf-bewustzijn, het reflexief bewustzijn brengt als ware verschillende aggregatieniveaus van het bewustzijn (communicatie) tot uitdrukking. Het zelf-bewustzijn, het innerlijk bewustzijn breidt zich weer tot het universeel bewustzijn uit. Niet alleen politici, schrijvers en sporters hebben een reflexief bewustzijn, maar dit geldt voor elk mens. Henk Kamp ventileert zijn retorisch foefje, een fluitje van een cent. De kwintessens van het rapport 'E i V' zit in de immateriële dimensie, de transcendente metafysica, de verborgen 5e Dimensie (5Ddenkraam) verscholen.

Zelf-bewustzijn, helderziendheid en kosmisch bewustzijn blijven volgens de wetenschap van Henk Kamp een uiterst complex te verklaren fenomeen. In het onderzoeksrapport ‘E i V’ draait het om de verborgen 5e dimensie levenskracht, de Kwintessens. Elasticiteit, veerkracht in de gemanifesteerde wereld is analoog aan levenskracht in de ongemanifesteerde wereld. Net als Ervin Laszlo gaat Jean E. Charon uit van een levend Universum.

PostNL zoekt in krimpmarkt bescherming bij de politiek (Wilco Dekker de Volkskrant 8 augustus 2017 p. 10):
Dit najaar moeten kabinet en Kamer zich buigen over het basispakket voor die postmarkt. Oftewel de vraag wat PostNL moet doen voor wie en tegen welke prijs. Minister Henk Kamp van Economische Zaken is al om. Door de krimp als gevolg van e-mail, WhatsApp en sociale media moet de gereguleerde postmarkt op de schop. Dat betekent minder bezorgdagen en mogelijk hogere tarieven, stelde de VVD-minister onlangs. De vraag is of een nieuw kabinet dat ook vindt. De PostNL-lobbyisten kunnen na hun vakantie meteen aan de bak.

Oppositie: Kamp aan leiband multinationals (Joost de Vries de Volkskrant 14 mei 2016 p. 30):
Economische Zaken loopt aan de leiband van multinationals, riep de oppositie in de Tweede Kamer vrijdag. Het ministerie maakte in het verleden afspraken met Shell en ExxonMobil over de hoogte van de gaswinning in Groningen, had de NOS onthuld. Destijds was Henk Kamp nog geen minister. Nu hij dat wel is, krijgt ook hij met regelmaat de bedrijven over de vloer. Dit heeft geen invloed op zijn beleid, beweert hij. Kamp schroefde de gaswinning, voor het eerst, juist terug.
Op het onthullen van een succesvolle lobby volgt steevast verontwaardiging in het parlement. Dat bedrijven als Shell en Exxon meepraten op het ministerie is echter voor niemand een verrassing. 'Het is gebruikelijk dat de sector wordt geconsulteerd', was de reactie van minister Dijsselbloem van Financiën toen afgelopen najaar bekend werd dat ING had meegeschreven aan zijn obligatiewetgeving (omtrent de 'coco's').
22 bezoeken van Shell in drie jaar tijd
Hoe gebruikelijk dat is, bleek vorige maand ook uit onderzoek van de Volkskrant naar de lobbywereld rond het Binnenhof. Tussen 2012 en 2015 hadden lobbyisten en belangenclubs 4.652 afspraken met bewindslieden van het kabinet-Rutte II.

Als voormalig arbeiderskind zeg ik tegen links: Cut the crap (Arie Elshout de Volkskrant 31 oktober 2022, p. 21):
De analyse van Obama en de econoom Robert Fisher dat de Amerikaanse Democraten de arbeidersklasse te veel van zich hebben vervreemd, verklaart volgens mij ook waarom veel linkse Europese partijen nu al jaren een bestaan leiden.

Net als Kerk en Staat dienen het publieke en private domein, de publiek-private samenwerking duidelijk van elkaar te worden onderscheiden. De in de publieke sector te ver doorgevoerde marktwerking komt er in feite op neer dat de overheid in eigen doel schiet. Door het stuur uit handen te geven los je geen problemen op.

Er is wel degelijk een oplossing voor het Oost West conflict. De Derde weg, de weg is het doel ‘Van persoonlijke ontwikkeling naar 'duurzame' ontwikeling’ schrijft Klaas van Egmond in PRANA 181. Of met andere woorden het gaat nog steeds om ‘de ‘weg’ Tao, die in de Tao Te Ching tot uitdrukking wordt gebracht. Voor persoonlijke ontwikkeling kan ook het Ken uzelve worden gelezen. Een zienswijze waar de theosofie gebruik van maakt.

Klaas van Egmond laat in zijn boek Homo Universalis de kwintessens zien, namelijk hoe het mogelijk is tussen individuele en collectieve belangen balans te creёren. Door de verbinding, religare tussen de onzichtbare mens, de zelf-transformatie van Vicente Hao Chin en de transitiekunde van Jan Rotmans.
Zielkunde in het centrum toont, de verbinding, lees samenhang tussen de vier gezichtspunten links ‘universeel’ integratie (Collectief), rechts ‘particulier’ (Individueel), boven ‘geestelijk’ idealisme (Geestkunde), onder materialistisch (Natuurkunde), de universele quintessens.

Een rood nest. En dan? ‘In mijn familie is de verheffing gelukt’ (Margalith Kleijwegt De Groene Amsterdammer 27 oktober 2022, p. 36-43):
Zoals bijna iedereen in het arme Oost-Groningse dorp Muntendam stemde de familie Muurman in de jaren vijftig en zestig onverbiddelijk op de PvdA. Maar met de toenemende welvaart en de afnemende saamhorigheid doofde langzaam het socialistische vuur.
Wij waren allemaal zonen en dochters van fabrieks- en landarbeiders, dat we het geen van allen breed hadden was een gegeven. Vandaar de onderlinge solidariteit.’
Mannen, vrouwen en kinderen werkten vanaf hun veertiende in de wijde omgeving voor koppelbazen, of op het land, aardappelen rooien, of lange ploegendiensten in de fabriek. Muntendammers die op grote boerderijen werkten voelden zich uitgebuit; tijdens het vorstverlet werden ze zonder pardon weggestuurd en moesten ze een beroep doen op de schaarse middelen van de armenzorg.

Corona polariseert niet; mensen polariseren én kunnen verbinden (Dave Ensberg 10 januari 2022):
Dave Ensberg pleit voor herwaardering van vrijwilligerswerk en zingeving.

Laat het ene Amerika het andere stikken? (Michael Persson Volkskrant 27 maart 2020 p. 4-5):
Het idee dat de president om hulp moet worden gevraagd – alsof federale hulp een persoonlijke gunst is – zou tot een paar jaar geleden belachelijk hebben geklonken, maar Trump zelf ziet de verhoudingen ook zo. ‘Het is geven en nemen’, zei Trump dinsdag tijdens een interview op Fox News over de gouverneurs die om hulp vragen. ‘Zij moeten mij ook netjes behandelen.’
Wat hij daar concreet onder verstaat is niet duidelijk. Maar eerder dit jaar twitterde Trump, de voor-wat-hoort-wat-president (Qui pro quo) die een impeachment aan de broek kreeg omdat hij een ‘favor’ van Oekraïne verlangde, nog dat New York rechtszaken tegen hem moest intrekken, met de suggestie dat hij anders vervelende maatregelen zou nemen.

We hebben een mislukte Europese top over migratiestromen nodig (Sandrine Smeets de Volkskrant 24 oktober 2022, p. 20):
Op aandringen van de Europese Raad heeft de Raad van Ministers de regie naar zich toegetrokken, en is de Commissie werk gaan maken van de externe dimensie van migratie. Op Frans initiatief, is het roulerend voorzitterschap van de Raad strak gaan toezien op de afspraken die de Commissie maakt met transitlanden en landen van herkomst, zoals Nigeria en Algerijeblack%. Binnen de Commissie ligt de nadruk steeds meer op het tegengaan van irreguliere migratie, heropname en terugkeer. Het toont het nut van ongemakkelijke debatten over onhaalbare oplossingen.

In Iran volgen mannen nu de vrouwen. (Marja Vuijsje de Volkskrant 22 oktober 2022, Opinie p. 6-7):
De Iraans-Nederlandse hoogleraar Halleh Ghorashi (1962) constateert dat er een revolutie gaande is in Iran. ‘Aan de ene kant zijn er de gewapende mannen, aan de andere kant zijn er de meisjes met achter hen de jongens die vechten voor hun vrijheid. Hun enige wapen is solidariteit van de wereld.’

Nare vragen voor het morele huishoudboekje van Europa (Martin Sommer de Volkskrant 22 oktober 2022, Opinie p.21):
Klimaatpolitici koesteren de heimelijke vreugde dat door de energiecrisis het groene leven sneller zal aanbreken dan voorzien. Waarschijnlijker is de voorspelling van een boze https://fr.wikipedia.org/wiki/Carlos_Tavares. Die zei begin deze week op de Franse zender BFM dat het dwingende Europese tijdpad voor de invoering van elektrisch rijden voor de Fransen een onbetaalbare auto betekent, en voor de Chinezen een rode loper op de wereldmarkt.

Strategisch koukleumen (Margriet Oostveen de Volkskrant 22 oktober 2022, Boeken p. 4-6):
Nederland bezuinigt al flink op verwarming, wijzen de eerste cijfers uit. Af en toe kou lijden is bovendien goed voor ons, zeggen onderzoekers. Wat is het nut van een minder warm huis, behalve dat je er Poetin geen gunst mee bewijst?
Met het oog op gezondheid en klimaatverandering pleiten koudeonderzoekers er al langer voor die bandbreedte weer eens wat op te rekken. Hein Daanen vermoedt dat het met onze gewenning aan warmtecomfort net zo zal gaan als met zitten: ‘Daarvan zijn de nadelige gezondheidseffecten inmiddels ook wel aangetoond.’ Een kille winter-tegen-Poetin is met die wetenschap in het achterhoofd misschien wat beter vol te houden.

‘Het tijdperk van de sterke man' (Buitenhof 16 oktober 2022, NPO2):
Buitenlandcommentator van de Financial Times Gideon Rachman schrijft in zijn boek Het tijdperk van de sterke man over een nieuw type leider die weinig opheeft met democratie, liberalisme en instituties. Een gesprek over Vladimir Poetin en Xi Jinping, die aan de vooravond staat om zijn machtspositie te versterken.

De globalisering is een succes (Heleen Mees de Volkskrant 27 maart 2019 p. 22):
Scheidslijn
Volgens Financial Times-columnist Gideon Rachman] ontstaat, bijna dertig jaar na de val van de Berlijnse Muur, een nieuwe [[7-3WetenschapEnPolitiek2|geopolitieke scheidslijn, ditmaal tussen de VS en China. Van landen wordt in toenemende mate verwacht dat ze duidelijk maken of ze aan de kant staan van Washington of Beijing.\\ Deze opdeling van de wereld in twee rivaliserende blokken vormt volgens Rachman en bedreiging voor de globalisering. Maar anders dan tijdens de Koude Oorlog gaat het nu niet om een tegenstelling tussen goed en kwaad, maar tussen sterk en zwak. Het is een strijd om suprematie, niet om ideologie. China doet niets anders dan wat het Westen altijd heeft gedaan. Hoe rechtvaardig is het dan om, nu het Westen haar economische dominantie in de wereld dreigt te verliezen, China opeens buiten te sluiten?
Verliezers
Hoewel de winsten van de globalisering voldoende zijn om de verliezers te compenseren, gebeurt dat niet. Integendeel. In het Westen zijn juist de belastingen op kapitaal verlaagd en die op arbeid verhoogd. ­Bovendien is de niet onaanzienlijke rekening van de financiële crisis (ook het gevolg van de globalisering) neergelegd bij de burgers in plaats van bij bedrijven. Vorig jaar bereikte het gemiddelde huishoudensinkomen in de VS voor het eerst weer het niveau van eind jaren ­negentig.
Dat de verliezers van de globalisering een zondebok zoeken en stemmen op politici die anti-migratiestandpunten uitdragen zoals Donald Trump en Thierry Baudet is begrijpelijk, maar niet terecht.

Profiel Wang Huning
De geheime keizer van China (Jan van der Putten De Groene Amsterdammer, p. 40- 44):
Op het komende partijcongres wordt Xi Jinping gezalfd tot keizer van China. De intellectueel Wang Huning is de ideoloog achter zijn troon. Hij is de bedenker van Xi’s ‘Chinese Droom’, die op een nachtmerrie dreigt uit te lopen.
Voor Confucius is harmonie het hoogste sociale ideaal. Om dat te bereiken moet iedereen zijn plicht doen, zijn plaats kennen en zijn meerderen – de vorst, gezagsdragers, leraren, zijn vader, zijn oudere broer of vriend, alle ouderen – gehoorzamen en respecteren. Een prima model dus voor een hiërarchisch instituut als de Communistische Partij. Wang Huning versmolt confucianisme en communisme en werd een reïncarnatie van de confuciaanse intellectueel aan het keizerlijke hof.

China’s nieuwe covidtaal: lockdown wordt ‘stille periode’ (Leen Vervaeke de Volkskrant 1 augustus 2022):
De covidterminologie wordt niet centraal bedacht, zeggen experts, maar komt voort uit een proces binnen de hele partij. ‘Er is niet één overheidsdepartement dat deze woorden bedenkt’, zegt Bandurski. ‘Sommige termen komen uit de spreektaal, andere worden bedacht door lokale leiders. Ze worden opgepikt door staatsmedia, en daarna gelegitimeerd op het hoogste niveau, onder de acolieten van Xi Jinping. Aan de top staat Wang Huning van het Centrale Propaganda Departement.’

Zitten we te wachten op wéér een boek over Donald Trump? Ja, wel van zijn zelfbenoemde ‘psychiater’ (Maggie Haberman Confidence Man The Making of Donald Trump and the Breaking of America (Iñaki Oñorbe Genovesi de Volkskrant 13 oktober 2022, p. 28):
Haberman is de invloedrijke Witte Huis-correspondent van The New York Times en wordt ook wel de ‘Trump Whisperer’ genoemd. Een bijnaam die de journalist dankt aan het feit dat Trump haar niet alleen openlijk verafschuwt, maar in de loop der jaren herhaaldelijk ook persoonlijk belde om ‘breaking news’ door te geven.

Elitiair (Martin van den Berg, Brief van de dag de Volkskrant 2022 11 oktober 2022, p. 29):
Oudere PvdA-leden maken zich zorgen dat door een fusie met GroenLinks de PvdA te elitair wordt en het contact met ‘het volk’ verwatert (Ten eerste, 10/10). Ik ben zelf ook ouder, afkomstig uit een arbeidersgezin, en moet samen met mijn partner rondkomen van een modaal inkomen. Ik kan mijzelf dus tot ‘het volk’ rekenen.
In mijn jeugd was Joop den Uyl er nog en die had wel contact met het ‘volk’, al zou hij die term niet zo in de mond hebben genomen. Hij was meer bezig met de spreiding van kennis, inkomen en macht. Na hem kregen we de marktwerking en het neoliberalisme, waardoor ‘het volk’ met steun van de PvdA financieel werd uitgekleed onder het mom van zelfredzaamheid.
Ik vrees dat ik toch heel andere nostalgische gevoelens heb over de PvdA dan de genoemde oudere leden.

‘Emoties horen bij de politiek’ (Ariejan Korteweg interviewt Vera Bergkamp de Volkskrant 17 december 2022):
Bergkamp ligt onder vuur, ze zou met haar onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag volgens Arib een mes in haar rug hebben gestoken. Juist die middag zou de voorzitter met een brief over dat onderzoek komen. Reden genoeg dus om het interview te willen uitstellen. Het gaat er steeds harder aan toe in de Tweede Kamer. Aan voorzitter Vera Bergkamp de ondankbare taak om sfeer en omgangsvormen te verbeteren. Ze sprak door het jaar heen meerdere keren met de Volkskrant over de soms moeizame vorderingen. ‘Een cultuurverandering kost tijd.’

Khadija Arib, icoon van integratie en emancipatie (Raoul du Pré de Volkskrant 3 oktober 2022, p. 13):
Afgelopen zomer bereikten de huidige voorzitter, Vera Bergkamp, klachten over intimiderend gedrag en machtsmisbruik door Arib op de werkvloer. Bergkamp won advies in van de landsadvocaat, die stelde dat verder onderzoek noodzakelijk was. Het presidium nam dat besluit woensdag over en wilde Arib daarover donderdagochtend informeren. Voordat het zover was, lekte het besluit echter uit via NRC.

VVD’ers zoeken partijvoorzitter die geen applausmachine van Rutte is (Natalie Righten de Volkskrant 3'oktober 2022):
De leden van de VVD kiezen deze week hun nieuwe voorzitter. Het sentiment in de grootste regeringspartij is aan het keren: een groeiend deel wil niet langer alleen maar klappen voor Rutte, en zet zich af tegen de partijtop.

In de zoektocht naar betere omgangsvormen vindt de Kamer weinig houvast in de regels (Natalie Righten de Volkskrant 30 september 2022, p. 2):
Na weer een week vol incidenten, zochten Kamerleden donderdag naar manieren om de onderlinge omgangsvormen te verbeteren. Dat bleek nog niet zo eenvoudig. ‘Het criterium van wat bedreiging is, wordt enorm opgerekt.’

Het privatiseringsverdriet schudt de liberalen wakker (Marcel ten Hooven De Groene Amsterdammer 29 september 2022, p. 5):
Door zichzelf af te haken van de publieke diensten heeft de overheid ook de verantwoordelijkheid van zich weggeschoven voor basisvoorzieningen in de sfeer van de zorg, de huisvesting, het onderwijs, het openbaar vervoer én de energievoorziening. Mensen hebben daardoor minder grip op hun bestaan.

Een geschiedenis van de parlementaire enquête in Nederland
Stempels en rituelen (Chris van der Heijden De Groene Amsterdammer 22 september 2022, p. 34-39):
Drie parlementaire enquêtes lopen er op dit moment: naar de kindertoeslagen, het Gronings gas en het coronabeleid. Enquêtes uit het verleden maken sceptisch over de uitkomst. Meestal wordt de al bestaande waarheid bevestigd en zelden is er iemand schuldig.
Alleen al het feit dat een kleine dertig jaar later een enquête naar woningcorporaties gehouden werd en dat de woningmarkt op dit moment voor de zoveelste keer diep in het slop zit, bewijst dat het effect van parlementair onderzoek uiterst beperkt is of, wat bijna op hetzelfde neerkomt, de praktijk te weerbarstig.
Dat geldt ook voor de bouwnijverheid en de daarnaar gehouden enquête naar aanleiding van de onthullingen van Ad Bos. Dat er door bouwbedrijven gesjoemeld was met miljoenen was na afloop van de enquête overduidelijk, maar de straffen voor de sjoemelaars waren klein. Betrokken politici en ambtenaren ontsprongen de dans; het waren de klokkenluiders die een hoge prijs betaalden. De parlementaire enquêtes van de afgelopen veertig jaar overziend kun je nauwelijks anders dan tot de conclusie komen dat ze overwegend een rituele functie hebben gehad. Dat ritueel leidde de ene keer tot een vorm van verzoening, althans een poging daartoe, een catharsis wellicht, de andere keer tot zoiets als een stempel: gezien en gesloten. De bedoeling van de (moderne) parlementaire enquête is vanzelfsprekend een andere. Die is waarheidsvinding, daarmee het aanwijzen van verantwoordelijkheid, eventueel schuld, en tot slot: lessen voor de toekomst.

EU-voorzitter verwerpt achterkamertjes politiek en achterkamertjes politiek is vaak broodnodig.
De verborgen oerbron in de hemel staat tegenover de verborgen agenda van de achterkamertjes politiek op aarde.

Ingrijpen EU op de markt nodig om revolte te voorkomen (Peter Giesen de Volkskrant 2022, p. 18,19):
De oorlog in Oekraïne leidt tot een ongekend ingrijpen op de vrije markt. Europa gaat strategische keuzes maken en zijn burgers beter beschermen. Er zal een nieuwe verhouding ontstaan tussen staat en markt. De dagen van het neoliberalisme zijn geteld.
‘Het is heel kwetsbaar’, vindt ook Europarlementariër Eickhout. Van politici wordt nu leiderschap verwacht. Zij blijven herhalen dat een nieuwe economie Europa vooruitgang zal brengen, zegt hij. ‘Het ombouwen van een economie kost altijd geld. Maar uiteindelijk krijg je een schone economie die je minder afhankelijk maakt van discutabele regimes en op termijn meer werkgelegenheid zal opleveren.’

Op geheime website geeft autolobby cadeautjes weg (Geerlof de Mooij de Volkskrant 1 oktober 2015 p. 5):
Een geheime website voor europarlementariërs met fikse kortingen op dure auto's, uitgebreide etentjes op kosten van de fabrikant, lucratieve nevenfuncties met ruimhartige onkostenvergoedingen - de Europese autolobby investeert flink in politiek wrijf- en smeerwerk. De Duitse fabrikanten spannen de kroon met bijna elf miljoen euro per jaar, meer dan de helft van het Europese totaal van 18 miljoen euro. Het grootste budget hebben de 43 lobbyisten van Volkswagen. Etc.
De autolobby profiteert volgens Eickhout van het naar elkaar wijzen door de lidstaten en Brussel. De lidstaten die opkomen voor hun industrie, weigeren hard op te treden. Brussel weigert op zijn beurt de lidstaten te dwingen tot strengere wetgeving. 'En dus bepalen autofabrikanten de spelregels.'

Familie Porsche blij met slecht beursklimaat (Daan Ballegeer de Volkskrant 29 september 2022, p. 21):
Hoewel de omstandigheden niet optimaal zijn voor een beursgang, zet de Duitse sportwagenbouwer Porsche onverstoord door. Dit heeft alles te maken met de belangen van de gelijknamige familie. Die ziet, opmerkelijk genoeg, liever een lagere opbrengst.

Extreem-rechts moet terug de verdomhoek in, waar het hoort (Sander Schimmelpenninck de Volkskrant 19 september 2022, p. 2):
Maar belangrijker nog: polariserende figuren als ‘presentator’ Blommestijn zijn de beste remedie tegen de plaag van de valse balans. Onnozelaars die haar ten tijde van corona dapper vonden, en dat waren er nogal wat, zien nu tot welk duister kamp ze behoort.
False balance of bothsideism, laten we het in het Nederlands maar valse balans noemen, is wanneer journalisten in hun neutrale ijver de twee kanten van een debat als gelijk presenteren, zelfs wanneer slechts één van die twee kanten zich op feiten beroept en het andere kamp zich uitsluitend bedient van leugens en complottheorieën. Zo kan het dat je in een talkshow een totale nitwit ‘met oprechte zorgen’ tegenover een wetenschapper kan zien zitten, of dat absurde redenaties – ‘racisme en intimidatie zijn vervelend, anderzijds voelen mensen zich niet gehoord’ – normaal zijn geworden.

Het eerste aandeel (Sitalsing de Volkskrant 14 september 2022, p. V7):
Tegenwoordig noemen we ze multinationals. De VOC geldt als de eerste.
Schaalvergroting en spreiding risico's
Door het verhandelbare aandeel werden twee dingen mogelijk waar ’s werelds multinationals nog altijd op drijven: schaalvergroting (zo haalde de VOC bij aanvang in 1602 het immense bedrag van 6,4 miljoen gulden op) en spreiding van het financiële risico. Omdat beleggers delen in de winsten én in de verliezen, kan een onderneming zich krankzinnige risico’s permitteren.
Op 31 december 1800 kwam een einde aan ’s werelds eerste multinational. De VOC ging ten onder aan mismanagement, corruptie en de veranderende tijd.

Het einde van het gratis-geldtijdperk (Daan Ballegeer de Volkskrant 6 mei 2022):
Door de hoge inflatie komt er versneld een einde aan het jarenlange gratis-geldbeleid van centrale banken. Ze staan nu voor een huzarenstuk: hun geloofwaardigheid behouden als inflatiebestrijder zonder de economie in een recessie te storten.
‘Het is een populair gezegde in deze kringen: als je een donkere kamer in gaat, doe je dat het best met kleine stapjes, zodat je niet plots tegen een muur knalt. Zo’n haast heeft de ECB dus niet om de balans af te bouwen. Ze wil te grote schokken vermijden en dus geen recessie uitlokken, omdat het dan helemaal moeilijk wordt om nog de rente te verhogen.’

In de troonrede van 17 september 2013 werd gesteld dat de klassieke verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een participatiesamenleving. De op – en neergaande lijn in de conjunctuurbeweging wordt vanuit het psychologische ('Psyche en Logos' gezichtspunt met behulp van het zelf-bewustzijn, de zelfreferentie verklaard. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. Door het cliëntelisme ('ondernemende' bestuurscultuur), de te nauwe verstrengeling tussen overheid, lees politici en bedrijfsleven en het mismanagement dat daardoor is ontstaan, is er decennia lang een feestje gebouwd. De wederkerigheid, de rekening van dit feestje wordt nu, met als camouflage de zogenaamde participatiesamenleving, aan de burger gepresenteerd. Wel is het idee van de participatiesamenleving een uitstekende benadering om juist die vraagstukken op te pakken waar de top down aanpak in de politiek heeft gefaald.

Het nieuwe dieptepunt van Haagse kolder: een ingewikkelde subsidieregeling voor projecten die regels afschaffen (Joost Zaat de Volkskrant 13 september 2022 p. 15):
Het nieuwe dieptepunt van Haagse kolder is een tweet van minister Helder, die van langdurige zorg, over een subsidieregeling voor projecten die regels afschaffen.
Er is 9,5 miljoen euro voor dit project van ‘Ontregel de zorg’ beschikbaar. Je zal het maar bedacht hebben. Wat zeg je dan bij het avondeten tegen je kinderen?

De wereld na Oekraïne
‘Rusland wordt een kolonie van China’ (Marijn Kruk interviewt Bruno Maçães De Groene Amsterdammer 8 september 2022, p. 17-19):
Vladimir Poetin haat het Westen zo intens dat zijn land straks geen deel meer zal (kunnen) zijn van het Europese systeem. Het wordt een Aziatisch land, onder China en India, denkt de Portugese schrijver en ex-politicus Bruno Maçães. Hoe ziet u de rol van Rusland na dit conflict?
‘Rusland zal niet langer deel zijn van het Europese systeem. Het enige wat het land nog bij de Europese wereld hield was de energieverbinding, die is verbroken of zal dat worden. Dat betekent dat Rusland een Aziatisch land zal worden. We zullen een Euraziatische kaart zien met een machtig India en een machtig China, en Rusland dat een Chinese cliëntstaat is. Want daar zal het op uitdraaien, dat Rusland een economische kolonie van China wordt, dát zal de erfenis van Vladimir Poetin zijn; hij haatte het Westen zozeer dat hij zijn land in een Chinese economische kolonie veranderde – het zou in 2060 zomaar een boektitel van me kunnen zijn.’

Politiek zoals je die aan de bar zou bespreken (Jaap Stam de Volkskrant 26 augustus 2022, p. 27):
Joost Vullings en Xander van der Wulp zijn vanaf vrijdag terug met hun populaire podcast De Stemming. Hoe krijgen zij luisteraars, onder wie veel jongeren, zo geïnteresseerd in politiek?

Wat in het Europa-debat ontbreekt
Deel 3: De kloof overbrugd (Hans Kuijper Civis Mundi Digitaal #106 januari 2021):
- Samenwerking is gebaseerd op debat of discussie, samenhang op dialoog. Debat en dialoog verschillen fundamenteel van elkaar. In een debat probeert elke partij het onderste uit de kan te halen of te bewijzen gelijk te hebben; er wordt op het scherp van de snede gediscussieerd. Terwijl de ene partij hooguit wint, verliest de andere. Waar twee ruilen, moet er een huilen. Beleefdheid en diplomatie zorgen ervoor dat het verlies niet wordt benadrukt of ingewreven, hoewel oprechte diplomatie evenmin mogelijk is als droog water.
In een dialoog luisteren de partijen actief, geduldig en welwillend naar elkaar. Zij zetten zich volledig voor een zaak in, maar tonen zich bereid om een eerder ingenomen standpunt te wijzigen of op te geven. Geen van de gesprekspartners is koppig, halsstarrig of eigengereid. De trucendoos blijft gesloten en macht speelt geen rol.[xiv] Beschaving is niet op discussie, maar op dialoog, welwillendheid en inzicht gebaseerd. Cultivering staat voorop, maar niet ten koste van een ander. Overwinnen is niet hetzelfde als eensgezind zijn en eendrachtig optreden. Tweedracht, onenigheid betekent botsing en is het begin van oorlog voeren. Vrede" sluiten gebeurt in harmonie.
De eigenschappen van een samenhang kunnen niet worden herleid tot die van de constituerende delen. Bij samenhang wordt een nieuw en hoger niveau bereikt, hoger dan bij samenwerking.[xv]
[xv] In Mathieu Segers en Yoeri Albrecht (red.), Re: Thinking Europe (Amsterdam University Press, 2016) wordt veel over samenwerking maar niet over samenhang geschreven, de sleutel tot oplossing van het Europa-probleem.

In de wereld draait het om het vraagstuk van Leraar en Leerling, de ‘oplossing’ van de leugenaarsparadox. Mozes, Socrates, Plato, Aristoteles, Pythagoras, Jezus, Boeddha, Mohammed, Bahá'u'lláh, Friedrich Nietzsche, Douglas Hofstadter, Peter Sloterdijk, Hans Clevers, Robbert Dijkgraaf, Hans Achterhuis, Henk Procee, Ad Verbrugge en Pim van Lommel zijn wetenschappers, die het probleem van het ego onderkennen, maar wel op elkaars inzichten voortbouwen. Ook een zeer grote verscheidenheid kunstenaars en cabaretiers brengt in hun werk de immateriële wereld tot uitdrukking. Maar te veel politici prevaleren dwaasheid boven wijsheid.

Overvloedige liefdesverklaring van een postume vriend (Désanne van Brederode Volkskrant 6 juni 2015 bijlage Sir Edmund p. 11):
Liefhebben is verduiveld moeilijk, maar Goethe was die duivelskunstenaar, blijkt uit de biografie
Kameleon
De ogenschijnlijke kameleon is levenslang trouw aan het principe van de natuurlijke metamorfose, hoe paradoxaal dat ook mag lijken. Het middelpunt in vele samenkomsten, maar ook iemand die aldoor zelf naar het juiste midden blijft zoeken en zichzelf daarbij niet spaart. Dat Goethe de levenskunst beoefende, laat Safranski elk hoofdstuk blijken. Toch zou Goethe aan de huidige levenskunstcursussen, 'zingevingsvraagstukken' en georganiseerde bezinning en bezieling een broertje dood hebben gehad. Hoezo: je terugtrekken uit de wereld en het juiste 'kairotische' moment afwachten? Je kunt evengoed met volle interesse aan wereldse zaken deelnemen en je afschermen voor kleingeestige of heethoofdige types en zelf een masker van gelijkmoedigheid opzetten, zodat er een vrije speelruimte voor het onderzoekende, creatieve gemoed blijft om iets nieuws te maken: over vrijheid klets je niet, je moet het doen.
'De mens kent zichzelf slechts voor zover hij de wereld kent, die hij alleen in zichzelf en zichzelf alleen in haar gewaarwordt', schrijft Goethe. En die zinnen worden voorafgegaan door een simpele opmerking van Safranski: 'Zelfkennis bestaat voor hem alleen via de omweg van de wereld.' Om het citaat te besluiten met: 'Dat betekent allereerst dat je jezelf primair leert kennen door wat je hebt gedaan en niet door begeleidende reflectie, laat staan door die psychische binnenwerelden die nooit vorm willen aannemen. En ten tweede dat je de reacties en inzichten van anderen nodig hebt. In hun spiegel, dus in de spiegel van andermans kennis, ontstaat zelfkennis. Ik ken mezelf omdat ik gekend word.' Etc.
Goethe durfde op voet van gelijkheid te verkeren met de stenen en de sterren, met goden en demonen, met eigen gaven en opdrachten van buitenaf, met de tijd, de wereld, met christendom, atheïsme, pantheïsme, met de islam, en met Fichte, Hegel, Schopenhauer, en er toch het zijne van te denken, dichtenderwijs. Een soeverein die prima zonder leerstellingen kan, en zonder lovende recensies, maar niet zonder het tegenwicht van zielsverwanten. 'Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt - glucklich allein ist die Seele die liebt.'

Ik mis Barack Obama nu al (David Brooks de Volkskrant 11 februari 2016 p. 24):
Terwijl de voorverkiezingen voortrazen, raak ik bevangen door een vreemde sensatie: ik mis Barack Obama. Welnu, natuurlijk ben ik het oneens met veel van Obama's besluiten. En ik ben teleurgesteld in de aard van zijn presidentschap. Maar tijdens deze campagne lijkt het alsof sprake is van een algehele neergang in de gedragsnormen. Veel tekenen van Obama's karakter en leiderschap, die wellicht te veel voor lief zijn genomen, ontbreken opeens of zijn heel schaars.
Mensen worden meer door hoop en kansen gemotiveerd om wijze keuzes te maken dan door angst, cynisme, haat en wanhoop. Anders dan veel van de huidige kandidaten appelleert Obama niet aan die passies.
Obama's temperament is niet altijd perfect geweest. Te vaak was hij minachtend, afwezig, rancuneus, insulair. Maar er sluipt nu een toon van lelijkheid in de wereld, terwijl democratieën op de terugtocht zijn, tribalisme in de lift zit, en wantrouwen en autocratieën een centrale plek opeisen.
Obama straalt een ethos van integriteit, humaniteit, goede manieren en elegantie uit die ik al begin te missen, en die we vermoed ik allemaal een beetje zullen missen, ongeacht wie hem vervangt.

Energiepolitiek mijnenveld (Bart Bluemink de Volkskrant 4 juni 2022, Opinie p. 27):
In het artikel van Bard van de Weijer ‘Dat we de Russische gasstop niet gaan voelen is een politieke leugen’, maakt gasdeskundige Cyril Widdershoven pijnlijk duidelijk dat we in een energiepolitiek mijnenveld terecht zijn gekomen, waarin elk niet-weloverwogen besluit onze samenleving behoorlijk kan ontwrichten. Wordt het niet tijd dat de regering een energie-OMT instelt?

Europa worstelt met de demon van het defaitisme (Peter Waterdrinker Europa worstelt de Volkskrant 27 januari 2022 p. 27-28):
Het eisenpakket van Poetin is waanzinnig. Maar elke vorm van toegeven aan Moskou in de Oekraïne-crisis blijkt nu te worden opgevat als hoogverraad, en dat helpt niet. Christina von Dreien laat met haar visioenen zien dat het oeuvre van H.P. Blavatsky nog hoogst actueel is.

De commissie die al wist waar het aan ligt: gebrek aan menselijke maat (Martin Sommer Volkskrant 14 november 2020 Opinie p. 23):
Pieter Duisenberg, voorheen VVD, nu lobbyist voor de universiteiten, kwam vertellen dat voor Kamerleden de praktijk niet sexy is, dat ze op televisie moeten scoren, et cetera. Pieter Omtzigt (CDA) legde uit dat het regeerakkoord in 1994 nog 43 pagina’s telde, met grote interlinie, en dat dat in 2017 alweer 68 pagina’s waren, met veel minder wit, en met 161 maatregelen waarvan heel precies berekend was wat ze moesten opleveren.
Ik bladerde van de week door het verkiezingsprogramma van de VVD. Voorheen de partij van de bescheiden overheid, en van de staat als geluksmachine. Nu is het programma nog dikker dan het regeerakkoord. Ook de VVD wil niet langer een kleine overheid maar ‘een sterke, actieve overheid om ons te beschermen’.
De jeugdzorg werd overgedragen aan de gemeenten. Met weinig succes, volgens VNG-baas Geluk, vanwege het neoliberalisme. CDA’er Omtzigt wees er in zijn verhoor terecht op dat iedereen van tevoren wist dat de gemeenten niet toegerust waren om zoiets ingewikkelds als de jeugdzorg te gaan uitvoeren.\\ Iets dergelijks geldt voor de Belastingdienst die toeslagen ging uitdelen, of de Sociale Verzekerings Bank, heel goed in AOW of Kinderbijslag, die zich ontfermde over het uitkeren van de PGB’s. Allebei moesten ze bulkwerk en maatwerk combineren, ruimhartig toeslagen toekennen en keihard optreden tegen fraude. Dat kan niet tegelijk. Kim Putters (SCP) sloeg de spijker op zijn kop. ‘De overheid weet niet wat ze van burgers wil: zijn ze zelfredzaam of fraudeurs?’
Mijn voorstel zou zijn om een Kamercommissie in te stellen die onderzoekt of overheid en maatwerk wel samengaan.

Is het voor een leek nog mogelijk over complexe politieke vraagstukken een mening te vormen of zijn we net zo naïef als veel politici?
Het antwoord op deze vraag hangt met ons mensbeeld en wereldbeeld samen. De kwintessens in het onderzoeksrapport 'E i V' heeft op de waarheid betrekking. In de politiek dient de zelfbeschikking van Joschka Fischer centraal te staan.
De in het rapport verzamelde informatie laat zien dat de mensheid nog een lange weg heeft af te leggen.

Nostalgie kan Europa nekken deze eeuw (Joschka Fischer de Volkskrant 8 oktober 2018 p. 18):
De EU was bedacht als een poging op vreedzame wijze de Europese soevereiniteit te herwinnen, door de nationale belangen van de Europese staten bij elkaar te brengen en op elkaar af te stemmen. Het doel van deze poging is altijd geweest een terugval in het oude systeem van machtsrivaliteit, tegengestelde allianties en hegemonistische strijd te voorkomen. En de sleutel tot het succes ervan was een continentaal systeem, gebaseerd op economische, politieke en juridische integratie.
De Brexit heeft de materiële gevolgen van deze mate van integratie scherp in reliëf gezet. In de loop van de Britse onderhandelingen met de EU stak een oud probleem opnieuw de kop op: de Ierse kwestie. Toen de Ierse republiek en Groot-Brittannië eenmaal allebei tot de EU behoorden, verdween de drang naar de hereniging van Ierland, en kon de burgeroorlog tussen katholieken en protestanten in Noord-Ierland ten einde gebracht worden. EU-integratie betekende dat het er niet langer toe deed tot welk land Noord-Ierland behoorde. Maar nu de Brexit de geschiedenis in de achteruitrijstand zet, dreigen de spoken uit het verleden terug te keren. En er liggen nog meer van zulke conflicten op de loer op het continent.

‘We kunnen ons de luxe van totale wanhoop niet veroorloven’ (Simone Korkus interviewt David Grossman De Groene Amsterdammer 20 oktober 2022, p. 48-53):
De carrière van de Israëlische schrijver , winnaar van de Erasmusprijs 2022 met als thema ‘verbinders in een verdeelde wereld’, begon met een levensveranderend incident. ‘Zo’n veertig jaar geleden reed ik in de bus naar huis…’
Zijn romans, verhalen, kinderboeken, essays en non-fictie volgen elkaar in een onophoudelijk tempo op. Het ene verhaal haalt het andere aan en alles beklijft. Maar zijn literaire carrière begon met een eenvoudig doch voor hem levensveranderend incident.
‘Zo’n veertig jaar geleden reed ik in de bus naar mijn huis in Talpiot’, vertelt hij, ‘een wijk van Jeruzalem. Het was een Israëlische bus, modern, nieuw en goed uitgerust. Vlak naast ons reed een Palestijnse bus en die zag er verschrikkelijk uit, oud, vies en rommelig. Ik schrok van de gezichten van de Palestijnse passagiers. Die leken zo verschrikkelijk verslagen. Ik had het nooit vanuit dit oogpunt hoeven zien. Israël had in 1967 de Westoever bezet. Het verschil tussen degenen die hadden gewonnen, wij joden, en degenen die hadden verloren, de Palestijnen, was zo evident dat ik ervan schrok. Ik bedacht hoe vreselijk het moest zijn dat het hele leven van deze Palestijnse passagiers bij voorbaat verloren was. Wat zou het betekenen als je intimiteit zo wordt geschonden en niemand je toestemming vraagt om ’s nachts je huis binnen te vallen om je te zien vrijen met je vrouw? Wat betekende het als alles van de bezetter is: jouw tijd, jouw eer, jouw dorp en huis en je geld?’
Deze gedachten waren de aanleiding voor zijn eerste roman en bestseller uit 1983, De glimlach van het lam, die zojuist in Nederland in herdruk is verschenen.

Culturele boycot Israël verzwakt de oppositie (Loes Gompes de Volkskrant 2 mei 2015 p. 19):
Culturele boycot Israëlische kunstenaars zijn vaak kritisch jegens de regering-Netanyahu. Maak hen niet monddood.
What's Art Got to Do With It? Onder deze titel vond er deze week in De Balie (Amsterdam) een conferentie plaats over kunst en politiek in Israël en Palestina. Aan de orde kwam de culturele boycot, onderdeel van de Palestijnse Campagne voor een academische en culturele boycot van Israël (PACBI), een initiatief van Palestijnse academici en intellectuelen uit Ramallah in 2004.
Inmiddels heeft de culturele boycot internationaal aan kracht gewonnen. De verkiezingsoverwinning van premier Netanyahu, die verkondigde dat er onder zijn leiding geen Palestijnse staat komt en die waarschijnlijk een uiterst rechtse regering gaat samenstellen, zal de culturele boycot nog meer wind in de zeilen geven.
Culturele boycot Israëlische kunstenaars zijn vaak kritisch jegens de regering-Netanyahu. Maak hen niet monddood.
Door de culturele boycot dreigen Israëlische kunstenaars in een isolement terecht te komen. Steeds meer buitenlandse kunstenaars weigeren in Israël op te treden en in de praktijk worden alle Israëlische kunstenaars die internationaal opereren in de boycotrage meegenomen. Hun Israëlische achtergrond is al genoeg reden om geweerd te worden.
Tegelijkertijd neemt in Israël het zogeheten McCarthyisme tegen kunstenaars toe. Ten tijde van de laatste Gaza-oorlog werden tal van Israëlische kunstenaars die het waagden erbarmen te tonen met de Palestijnse slachtoffers met de dood bedreigd.
Aan de vooravond van de verkiezingen sprak Netanyahu zijn veto uit over twee juryleden van de Israëlprijs voor literatuur vanwege hun vermeende 'antizionistische' opvattingen, simpelweg om te voorkomen dat schrijver David Grossman, pleitbezorger van een Palestijnse staat, de prijs zou krijgen. De culturele boycot en Netanyahu c.s. lijken hetzelfde te bewerkstelligen, namelijk het uitschakelen van Israëlische kunstenaars, een belangrijke stem van de Israëlische oppositie.

Oorlogstaal PVV is aanslag op de westerse natie (Volkskrant 18 december 2010)
Frans Timmermans, Tweede Kamerlid van de PvdA vindt dat de Geert Wilders de verworvenheden van de Verlichting te grabbel gooit. En dat de VVD hieraan medeplichtig is, maakt het volgens hem 'alleen maar erger'. ...
In de hoofden van Wilders en zijn kompanen heeft zich een Messias-syndroom genesteld. Alleen zij kunnen Israël 'redden' en die redding zal gepaard gaan met een kruistocht tegen de islam. Deze obsessie heeft inmiddels zo'n pathologische vorm gekregen dat het belang van Nederland en zijn burgers geheel onderschikt wordt gemaakt aan dat van de fanatieke bouwers van illegale nederzettingen in een op illegale wijze bezet gebied. ...
Red.: Inderdaad een zaak om bezwaar tegen te maken. Maar niet door Frans Timmermans. Frans Timmermans is een rabiate kosmopoliet, die de belangen van Nederland volstrekt ondergeschikt maakt aan het Europese Imperium.

Een korte geschiedenis van de Russisch-Oekraïense pijnpunten
Was de oorlog te vermijden? (Keitk Gessen De Groene Amsterdammer 24 maart 2022 p. 26-33):
Om de tragedie van de oorlog van Rusland tegen Oekraïne te begrijpen, loont het de moeite verder terug te gaan dan de afgelopen paar weken en maanden, en zelfs verder dan Vladimir Poetin.
Op dit moment, nu het Russische leiderschap maximalistische eisen blijft stellen, lijkt een regeling ver weg. En of Zelenski, als de Russische eisen gematigder worden, een Russische Krim en Oost-Oekraïne zal kunnen aanvaarden, na al het bloed dat zijn volk heeft vergoten – en, inderdaad, of dat volk het zal aanvaarden – is een open vraag.

De VVD onder leiding van Mark Rutte heeft zijn uiterste houdbaarheidsdatum bereikt. Bij leiderschap gaat het niet primair om het verdienmodel, het vrijemarktevangelie , het ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’ dat door de VVD wordt verkondigd, maar dienend leiderschap dient centraal te staan. De economie is door de eenzijdige korte termijn focus op de hefboomwerking en de aandeelhouderswaarde vastgelopen. De belangrijkste klanten van een bedrijf zijn niet de aandeelhouders, maar de werknemers. Het werkt contraproductief om de onzekerheid dat er iets mis is met onze cultuur te verhullen achter het verkondigen van het verdienmodel, het vrije marktevangelie van de VVD. Jan Bouwens houdt een drogreden. Wanneer je het foefje eenmaal doorhebt, is het een fluitje van een cent.

Door de geleidelijke overgang van het Rijnlandse naar het neoliberale model heeft een cultuuromslag plaatsgevonden en het laat zien dat een land, politici ook kunnen blunderen. De economische crisis berust op de volgende paradox in de financiële wereld. De maatregelingen die zijn genomen om een beurskrach, zoals in 1929 te voorkomen zijn door de banken-lobby geleidelijk weer afgebroken. De Europese bankenunie is noodzakelijk gebleken omdat de toezichthouders van de soevereine staten er een potje van hebben gemaakt. Maar gelukkig ontwikkelt zich, om het tij te keren, weer een tegencultuur. Of met andere woorden er zit een mechanisme, Zaaien en Oogsten (karma) in het universum verborgen waardoor het mogelijk wordt van onze fouten te leren. Dit verborgen mechanisme wordt met behulp van de 5e dimensie en het ‘en-en’/’of-of’ mechanisme tot uitdrukking gebracht.
De fout die steeds opnieuw gemaakt wordt is dat het er bij risicobeheersing niet om gaat het recht van de sterkste te laten domineren. Machtscontrole is op angst gebaseerd.
De kredietcrisis laat zien dat er slechts van kortetermijn-winst sprake is. De toezichthoudende rol van de overheid schiet ernstig tekort. Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat juist een grotere betrokkenheid van alle burgers tot de beste resultaten leidt. Op dit moment neemt de sociale ongelijkheid, de maatschappelijke tweedeling alleen maar toe.

De beroemdste uitspraak van de legendarische strateeg Sun Tzu: Het toppunt van bekwaamheid is de vijand verslaan zonder te vechten. De Bhagavad gita leert dat het al millennia bekend is oorlog te voeren zonder wapens. Hoe het dus mogelijk is om de vrede te bewaren. Maar een platte organisatiestructuur leidt niet automatisch tot een kwalitatief betere besluitvorming. Door mondiale machtsverschuivingen in China en India ontstaat de noodzaak hernieuwd naar het eigen verleden te kijken.

Volgens Ronald Plasterk hebben wetenschap en geloof niets met elkaar te maken. Uit de conversatie tussen de nobelprijswinnaars Rabindranath Tagore en Albert Einstein blijkt dat Einstein daar anders over denkt. De controverse tussen wetenschappers, lees probleem van het ego hangt van hun referentiekader (lees 'bubbel' of cocon) af. De mensheid houdt zich al millennia bezig om de kloof tussen probleem en oplossing te verkleinen. Primair draait het om vanuit welk perspectief (perception management), welke levensbeschouwing naar een vraagstuk wordt gekeken. Voor de commissie-de Wit heeft Wim Kok laten zien dat het vraagstuk van de dubbele petten (Nieuwe Testament: Niemand twee heren kan dienen) minder eenvoudig ligt dan veelal wordt gedacht. Het probleem hangt ook samen met het vernieuwde beginselprogramma van de PvdA, dat in 2005 onder leiding van Wouter Bos tot stand is gekomen. Dit programma houdt geen rekening met het boek De utopie van de vrije markt van Hans Achterhuis.

Om probleem en oplossing met elkaar te verbinden gaat het in het onderzoeksrapport 'E i V' niet alleen om de inzichten van Dirk-Jan van Baar, Paul Brill en Mark Leonard, maar vooral om het inzicht van Paul Krugman. Freek van Leeuwen maakt van het begrip zelfverwerkelijking gebruik. In zijn boek De Levensweg (p. 77, 90 en 193) past hij het cybernetische model toe. Om de wereld te veranderen gaat het nog steeds om de scholing van de individuele ziel. Of met andere woorden hoe kunnen we in de pas lopen met de Heilige Geometrie, of ook wel de driehoek van Pythagoras genoemd.

Tien jaar na Occupy heeft het grote geld gewonnen, en alweer gaat het over ongelijkheid (Toine Heijmans de Volkskrant 9 februari 2022 p. 9):
Waar is Occupy gebleven, vroeg Auke Kok zich af in zijn NRC-column, waar is de grote protestbeweging tegen de sociaal-economische ongelijkheid die tien jaar geleden kwam, zag en verloor?
Tegen het grote geld kun je klein beginnen, dat heeft Occupy hem geleerd. ‘Ik zocht een duurzaam leven, ook financieel, weg van het systeem, en kwam hier in Portugal terecht.’ Hij is niet de enige van toen die een eigen weg bewandelt. ‘We maken een wereld van overvloed, en drukken dat uit in geld. Dat is onhoudbaar, en de wortel van veel sociale problemen. Dat gaat niet weg. Maar er zijn dus dingen die je zelf kunt doen.’

Citaat uit column van Caroline Gruyter (1 maart 2018):
Een Frans boek maakt furore in Duitsland: Retour à Reims van de socioloog Didier Eribon. Het is een openhartige roman over zijn ooit communistische familie: fabrieksarbeiders in Noordoost-Frankrijk, die nu vrijwel allemaal op het Front National stemmen.
Eribon velt een hard oordeel over links, van de traditionele Franse Parti Socialiste en de Britse Labour Party tot ‘vernieuwde’ linkse partijen als Podemos in Spanje of zelfs Occupy Wallstreet, die de ‘andere 99 procent’ zegt te vertegenwoordigen. Hij verwijt ze allemaal dat ze in hun strijd tegen de uitwassen van de globalisering en het neoliberalisme – uitwassen die zijn familie hard treffen en moedeloos maken – alsmaar nationalistischer worden. Het valt hem op dat linkse partijen steeds vaker termen als patrie of Heimat gebruiken. Dat ze steeds meer accent leggen op de strijd van ‘het volk’ tegen de elite, oligarchen en immigranten. Maar de volgende vraag is dan: wie horen er wel en niet tot dat volk? Zo kom je in een onsmakelijke Blut-und-Boden discussie terecht die iedereen, arbeiders incluis, alleen maar verder van huis brengt.
Enkele andere boeken over dit onderwerp (dat vaak neerbuigend wordt weggezet als populisme):
- Jay-Werner Müller. Wat is populisme (2017),
- Joris Luyendijk. Kunnen we praten (2017),
- David Van Reybrouck. Pleidooi voor populisme: pamflet (2008)
- Ferdinand Grapperhaus. Rafels aan de rechtsstaat (2017)
- Jos de Mul. Paniek in de polder: polytiek in tijden van populisme (2017)
- Rob de Wijk. De nieuwe revolutionaire golf: waarom burgers zich van hun leiders afkeren (2016)
- Kees Vuyk. Oude en nieuwe ongelijkheid: over het failliet van het verheffingsideaal (2017)
- Bob Crébas. Het land van goed naar beter: op zoek naar Blue Zone NL (2017)
- Philipp Blom. Wat op het spel staat (2017)

De beslissende rol van de machtselite
In The Power Elite benadrukt Mills al in 1956 de rol van multinationals, zoals ook De Geus herhaaldelijk doet. Mills gebruikt niet de term ‘ruling class’ omdat het geen klasse is van politieke leiders, maar een verstrengeling van de politieke, militaire en economische elite. “Nergens in Amerika is zo’n sterk klasse-bewustzijn als onder de elite en nergens is het zo effectief georganiseerd” (p 283).
De industriële elite heeft de meeste macht gekregen, zoals blijkt in het WTE complex van techniek, wetenschap, economie, waarbij de industrie de politiek bepaalt. President Eisenhower waarschuwde reeds voor het Militair Industriële Complex. Het gaat nu meer om het Financieel Industriële Complex, volgens C Freeland, Plutocrats: The New Global Super-Rich en Joris Luyendijk, Dit kan niet waar zijn.

Met lobbyisme beoogt het grootkapitaal zijn ‘Productie en Afzet’ wereldwijd te monopoliseren. Het Amerikaanse kiesstelsel wordt door het lobbyisme van het grootkapitaal, you scratch my back and I'll scratch yours sterk beïnvloed. Om de macht te continuëren creëert de bestuurlijke elite nu financiële fondsen, die zich aan het toezicht van de rechtsprekende macht onttrekken.

Willem Schulte Nordholt laat in zijn boek Mens tussen hemel en aarde zien dat de mens nog niet zo gemakkelijk van de geschiedenis leert. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden? Het rapport 'E i V' wil aantonen dat het wiel, de Eeuwige wederkeer van Friedrich Nietzsche al is uitgevonden en dat het wel nuttig kan zijn van de geschiedenis te leren. Cultuuroverdracht, gedragsverandering, de wenselijk geachte mentaliteitsverandering kan alleen wat worden als we fouten durven maken, ze ruiterlijk toegeven en ervan leren. Solide, sterke ego’s durven hun fouten toe te geven. Grote ego’s geven externe omstandigheden de schuld. Dit geldt top down en bottom up, dus zowel voor de bestuurlijke elite als voor de man en vrouw in de straat.

Aan de paradox tussen hemel en aarde ligt het zelf-bewustzijn, het reflexief bewustzijn ten grondslag. De paradox is dat de draaikont (de Volkskrant 25 juni 2007) Wouter Bos zich aan het doorgeschoten neoliberale model heeft gecommitteerd. Het zal duidelijk zijn dat de spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’, die Joop den Uyl voorstond niets van doen heeft met hoe zijn opvolgers dit motto in de harde praktijk hebben ingevuld. De maatschappij gaat nog steeds gebukt onder het loslaten van de ideologische veren, de collectieve zinsbegoocheling onder Kok’s leiding. De controverse tussen wetenschappers, lees de mens maakt het mogelijk de waarheid een stapje dichterbij te brengen.

Westen houdt Albanese narcostaat overeind (Fatos Lubonja Volkskrant 24 maart 2020 p. 25):
Het is een mythe dat Albanië op weg is naar een westerse democratie. De Albanezen''' zijn daarvan de dupe, stelt Fatos Lubonja, publicist en ex-politieke gevangene in Albanië.\\ De overgang van de ex-communistische landen naar het westerse model was gebaseerd op twee simplistische paradigma’s: het ‘einde van de geschiedenis’ (Fukuyama) en de ‘verscheurde landen’ (Huntington). De westers gerichte elites van de oosterse landen moesten (in tegenstelling tot de oosterse mentaliteit van hun bevolking en daarom door Huntington ‘verscheurde landen’ genoemd), hun volk naar het ‘beloofde land’ leiden dat het Westen al had bereikt (Fukuyama). Deze zogenoemde ‘transitie’ zou uiteindelijk de uitbreiding van het Westen tot stand brengen volgens een model dat dan de hele wereld zou veroveren.
Vooruitgang?
Albanië bevindt zich niet in een overgang naar een EU-lidmaatschap. Een autoritair narcoregime nestelt zich er steeds steviger. Waarom blijven de eurobureaucraten volhouden dat Albanië vooruitgang heeft geboekt? Zowel in het Westen als in landen als Albanië werd het neoliberalisme geïntroduceerd, en het faalde. Het verschil tussen de westerse en oosterse landen is de omvang van deze ziekte en houdt verband met hun immuunsysteem. In het Westen hebben neoliberalisme en globalisering ‘postdemocratie’ voortgebracht (Colin Crouch), waarin politici eenvoudige beheerders zijn van de economische belangen van enkelen, waarbij de meerderheid zonder politieke vertegenwoordiging achterblijft. Landen als Albanië zijn het meest dramatische voorbeeld van deze postdemocratie.
De steun van de EU en de VS aan de Albanese narcostaat vloeit voort uit hun weigering de mislukkingen te erkennen die het neoliberalisme en de globalisering zowel in eigen land als ten opzichte van de Europese eenwording hebben veroorzaakt. De mythe van de transitie moet stug worden volgehouden, want landen als Albanië zijn immers ‘anders’ vanwege hun communistische verleden. Met EU-hulp zullen ze deze verschillen overwinnen.

Alicja Gescinska boek De verovering van de vrijheid Van luie mensen, de dingen die voorbijgaan Ontdek de verborgen schat van de levenskunst (recensie Dirk Verhofstadt)
In tegenstelling tot de adepten van de absolute vrije markt (Ayn Rand), erkennen liberalen de rol van de overheid op tal van domeinen. Zo moet iedereen rechts rijden en stoppen voor een rood licht, juist om onze vrijheid mogelijk te maken. Zo moet er een systeem van sociale zekerheid bestaan om onze zieken, senioren, gehandicapten en werklozen recht op zelfbeschikking te geven. Zo moet de overheid regels opleggen inzake milieu om ook het recht op zelfbeschikking van onze toekomstige generaties te waarborgen. En zo moet de overheid de banksector reguleren, monopolies voorkomen en machtsmisbruik bestrijden. In die zin is de vrijheid zoals Gescinska stelt altijd ‘een begrensde vrijheid’.
Elk leven is risicovol en geen enkele overheid kan ervoor zorgen dat die risico’s verdwijnen (risicobeheersing). Hier is de uitspraak van de Oostenrijks-Britse filosoof Karl Popper relevant: De poging om de hemel op aarde te verwezenlijken, brengt steeds de hel voort.
De vrijheid van de ooievaar is de dood van de kikker. Wie kwetsbare mensen niet weerbaar maakt, niet opvoedt, geen kansen biedt, niet verzorgt, geen bescherming biedt, zorgt voor een duale samenleving met een kleine groep ‘vrijen’ en een hele grote groep ‘onvrijen’. In dat geval zouden de vrijen een voorrecht genieten. En voorrechten kunnen nooit de basis zijn van een morele samenleving. In die zin zijn we inderdaad verplicht om onze vrijheid te veroveren op diegenen die hun macht misbruiken om anderen in onvrijheid te houden.

Karl Popper heeft ooit een belangrijke aanklacht tegen het collectivisme geschreven, The Open Society. Hij verweet links onder andere individualisme gelijk te stellen met egoïsme en collectivisme met altruïsme. Maar Popper is wat je vandaag de dag een links-liberaal zou noemen (alhoewel sommigen zoals zijn biograaf Bryan Magee hem een sociaal-democraat vinden). Hij vond zichzelf niet rechts. Maar toch was hij een grote verdediger van het individualisme.

Welke publieke zaak? (Bas Heijne NRC 5 oktober 2014):
Vlak voor de zomer haalde ik mijn spaargeld weg bij ABN Amro. Minister Dijsselbloem had aangekondigd de beruchte bonussen voortaan tot maximaal twintig procent van het inkomen te beperken en dus verhoogde de met belastinggeld overeind gehouden bank de salarissen van de top schielijk met twintig procent. De minister haalde vervolgens hoofdschuddend zijn schouders op. Hij had toezicht, zijn ministerie had kunnen ingrijpen, maar hij deed niets – net als toen een andere PvdA-minister, Wouter Bos, na de bankencrisis ook al de bonussencultuur ‘aanpakte’ en oogluikend toestond dat de salarissen terstond werden verdubbeld.
Het duurde even, maar deze week ging de PvdA alsnog vol op het orgel. Slechts 1 miljoen boete voor wie de Dijsselbloem-norm overschrijdt? „Bankiers lachen daar om”, zegt Henk Nijboer, de financieel woordvoerder van de partij.
Dat de PvdA nu ineens een hoge borst opzet over onverbeterlijke bankiers, terwijl Dijsselbloem Gerrit Zalm zijn gang liet gaan, is symptomatisch voor de spagaat van onze bestuurlijke elite Het maatschappelijke onbehagen wordt door dit soort retoriek niet weggenomen, het wordt er alleen maar groter door. En intussen eindigt ieder rapport over iedere jammerlijke verstrengeling van onze (semi-)overheid met de markt met een onmachtige oproep tot een cultuuromslag. Dat is een ander woord voor natte dweil.

Ad Verbrugge heeft gelijk dat de lumpsum financiering, die door Jo Ritzen in 1991 is ingevoerd een probleem is. Victor van der Chijs belicht slechts één kant van de medaille, namelijk het gezichtspunt van Vincent Icke Zwaartekracht bestaat niet Een vraagstuk voor de 21e eeuw.

Mensen die in het Westen voor opschudding zorgen kregen een pluim van de Russische president. Hij prees de 'zeer kleurrijke en getalenteerde' Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump. 'Hij is de absolute favoriet in de presidentsrace.' En hij zei dat de geschorste FIFA-voorzitter Sepp Blatter de Nobel Prijs voor de Vrede verdient.
Poetin spiegelt zijn eigen gedrag aan de schaduwzijde van de Westerse elite.

Het verschijnsel dat Erasmus in zijn boek Lof der zotheid signaleert lijkt verdacht veel op problemen die zich nu in de publieke marktsector (gezondheidzorg, onderwijs en sociale woningbouw) voordoen. Of met andere woorden was het eerder de geestelijkheid, nu is het de bestuurlijke elite die het laat afweten. De zogenaamde marktwerking in het onderwijs is nutteloos geweest en heeft niet tot produktiviteitsverbetering geleid (Volkskrant 21 juni 2012). De politiek is geen deel meer van de oplossing, maar de kern van het probleem geworden. De hamvraag is nu of je voor het 'oplossen of doorschuiven' van problemen riant wordt beloond?

Erasmus heeft laten zien, dat het manipuleren van mensenmassa's ook voor kerkelijke organisaties geldt.
De ratificatie door de Eerste Kamer van het Verdrag van Lissabon laat zien dat de regering de burger, waar het uiteindelijk allemaal om draait, buiten spel zet. Op dit moment is het Geert Wilders die de onvrede van de zwijgende kiezer aanboort. Eerder waren dit Pim Fortuyn en Rita Verdonk.

Het Oude Testament spreekt van het Gouden kalf en het Nieuwe testament van dat Niemand twee heren kan dienen: Jullie kunnen niet God dienen én de mammon. Ook nu gaat het nog steeds om een medaille met twee kanten, Goed en Kwaad (zie ook Demon est deus inversus en klippoth). Het boek De Mystieke Kabbala Sleutel Tot De Kennis Der Wetten Van Geest, Ziel En Lichaam van Dion Fortune beschrijft in hoofdstuk XXVI De Kelippoth het positief – en negatief kwaad. Maar ook Maimonides en Isaiah Berlin maken van de twee kanten van één medaille gebruik.

J. Buve boek Liber Universitatis - Aan de Slapende Intellectuelen van de Lage Landen (Piet Ransijn recensie: Complementaire kennis en de ‘tweeledige waarheid’ van Plato en Aristoteles), het reflexief bewustzijn:

Is zingen en pianospelen de beste opstap voor Financiën en EZ? (Peter de Waard de Volkskrant 5 januari 2022 p. 21):
Nu is Janet Yellen net als Kaag de eerste vrouw in de geschiedenis van haar land die op de schatkist past.
Maar veel maakt het niet uit. Ook zij vindt schulden geen probleem. Nu rente niet meer bestaat, kan de studie economie gewoon worden afgeschaft. Het is allemaal politiek.

Profiel Bidens minister van Financiën (Koen Haegens Volkskrant 26 januari 2021p. 31):
President Trump vond haar te klein, maar Janet Yellen denkt groter dan groot. Als eerste vrouwelijke minister van Financiën staat zij voor een Herculestaak: de Amerikaanse economie uit de coronacrisis leiden.
Armoede en werkloosheid
Wie is deze Janet Yellen, die als het om geld uitgeven gaat straks de Kerstman en Sinterklaas in de schaduw stelt? Zou er zoiets als een economenland bestaan, bevolkt door economenmensen die de hele dag ‘econooms’ met elkaar praten, dan was Yellen ereburger. Haar economenman ontmoette ze in 1977 in de kantine van de centrale bank. ‘Onze karakters pasten niet alleen perfect bij elkaar’, tekende deze George Akerlof later op ter gelegenheid van zijn Nobelprijs, ‘maar we zijn het ook altijd vrijwel geheel eens geweest over macro-economie.’ Hun zoon, Robert, is ook econoom.

Broederschap (Peter Giesen Volkskrant 15 augustus 2020 Opinie p. 21):
Kiest de Amerika voor het grote geheel of voor het eigen clubje?
‘Alleen een crisis kan echte verandering teweegbrengen’, zei de neoliberale econoom Milton Friedman in 1982. De richting van die verandering wordt bepaald door de ideeën die op dat moment voorhanden zijn, aldus Friedman, ideeën die vaak jarenlang in betrekkelijke stilte zijn ontwikkeld en lange tijd te radicaal leken. Zo kwam in de jaren tachtig het neoliberalisme op, als antwoord op het vastlopen van de naoorlogse verzorgingsstaat.
De pandemie bezegelt op haar beurt het einde van de ideologische dominantie van het neoliberalisme. Welke ideeën zijn nu voorhanden?
De afgelopen jaren heeft Donald Trump niets gedaan aan de structurele problemen van het Amerikaanse kapitalisme – de grote ongelijkheid, de slechte toegang tot de gezondheidszorg, de roofbouw op het milieu. In plaats daarvan bond hij zijn kiezers door een niet aflatende cultuurstrijd tegen een ‘arrogante’ bovenlaag die haar manier van leven – divers, duurzaam, seculier – zou willen opdringen aan de ‘echte’ Amerikanen.
In hun boek How Democracies Die verklaren de Amerikaanse politicologen Steven Levitsky en Daniel Ziblatt de opmars van Trump uit de existentiële angst van witte Amerikanen om een minderheid in ‘eigen’ land te worden.
De demografie is Trumps zwakte, maar ook zijn kracht. Een nauwelijks verholen racistische strategie lijkt op het eerste gezicht weinig kansrijk in een land met zo veel immigranten als de Verenigde Staten. Maar als hij de existentiële angst van een groot deel van de witte bevolking weet aan te boren, kan hij genoeg kiezers mobiliseren om met de hakken over de sloot te winnen, geholpen door een kiessysteem dat het platteland bevoordeelt.
Kiezen de Amerikanen in november voor de grote broederschap die bevolkingsgroepen bij elkaar brengt onder leiding van een actieve staat of voor de kleine broederschap van de eigen groep die zich tegen anderen afzet?

De kinderen van Azov (Brandpunt 16 mei 2017):
Met leuzen als ‘dood de Russen’ en ‘leg Moskou in puin’ worden Oekraïense kinderen ingewijd in de wereld van het ultranationalistische vrijwilligersbataljon Azov. Collega’s van ons kregen exclusief toegang tot het zomerkamp van de Azov-brigade. Ze zagen de Oekraïense kinderen afgeknepen en gedrild worden voor de strijd tegen Rusland.

In NRC Handelsblad is zaterdag 26 januari 2013 een manifest verschenen, ondersteund door vooraanstaande academici, met als doel om een EU-referendum af te dwingen over de toekomst van Nederland in de EU. Onder de initiatiefnemers bevindt zich onder andere Thierry Baudet die een burgerforum op gaat richten om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen. Ook Ewald Engelen, Paul Cliteur en René Cuperus hebben het pleidooi ondertekend. Minister Timmermans van Buitenlandse zeken heeft via Facebook laten weten het absoluut niet nodig te vinden om de vraag over de positie van Nederland in Europa aan de burger voor te leggen. Net zoals Frans Timmermans als een wolf in schaapskleren kan worden gesymboliseerd, tonen de boeken van J.M. Coetzee nieuwe versies van universele oeroude verhalen.

Uit het verslag 6 april: referendum of theater? van Jeroen Visser (de Volkskrant 23 maart 2016 p. 17) komt naar voren dat het Associatieverdrag met Oekraïne in de achterkamertjes van de EU is voorgekookt. De politici Verhofstadt en Van Baalen vertegenwoordigen de partij 'u vraagt wij draaien' van het neoliberalisme, het grootkapitaal.

Verhofstadt en Van Baalen bewijzen in Kiev het gelijk van Moskou (Robbert de Witt Elsevier 22 feb 2014):
Rusland zegt al weken dat Oekraïne wordt opgehitst door Europa. Uitgerekend twee liberale europarlementariërs toonden op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev het gelijk van Rusland.
Visumplicht afschaffen?
Guy Verhofstadt en Hans van Baalen schreeuwden donderdag de betogers op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev toe dat Europa hen niet in de steek zal laten. Verhofstadt hield de betogers voor dat hun land financiële hulp moet krijgen en dat de visumplicht moet worden afgeschaft. Nou, daar zullen de meeste EU-burgers heel anders over denken.

Van Baalen: volk in Oekraïne zal zegevieren (de Volkskrant 21 februari 2014):
'Dictators zullen uiteindelijk nooit winnen. Het volk zal zegevieren.' Dat zei VVD-Europarlementariër Hans van Baalen donderdagavond tijdens zijn bliksembezoek aan Oekraïne.
Samen met enkele andere liberale afgevaardigden uit het EU-parlement, onder wie de Belg Guy Verhofstadt, was hij in het centrum van Kiev, waar tegenstanders van de regering al maanden demonstreren. Daar sprak Van Baalen onder anderen met leden van de oppositie.
De liberale delegatie wilde de vreedzame oppositie op het Maidan-plein een hart onder de riem steken en verder bemiddelen tussen gematigde leden van de Partij van de Regio's van president Viktor Janoekovitsj en de oppositie.

Het getuigt van hypocrisie van Guy Verhofstadt om Griekenland van cliëntelisme te betichten. Het cliëntelisme viert in België hoogtij. De burgemeester kan geen feestje missen (Leonoor Kuijk Trouw 9 oktober 2012):
De Belgische politiek is net een familiebedrijf. Zo gaat de prominente politicus Louis Tobback (74) op voor een nieuwe termijn als burgemeester van Leuven, maar iedereen gaat ervan uit dat zoon Bruno hem halverwege vervangt. Politieke dynastieën, cliëntelisme en geheime voorakkoorden zijn vaste onderdelen van de Belgische politiek. "Het wordt wel minder, maar zolang ik leef zal dit niet veranderen", denkt journalist Erik Raspoet (46). Hij schreef een boek over burgemeesters, dat vorige week in Mechelen werd gepresenteerd.

Voor het Westen geldt dat het bevorderen van de wederzijdse handelsbetrekkingen tussen landen enerzijds niet automatisch leidt tot het versterken van de democratische instituties in die landen anderzijds. In elk politiek stelsel zit een fundamentele ambiguïteit besloten. In plaats van dat de politiek het dominante denken dat zich in allerlei praktijken heeft vastgezet bevordert dient de 'vrijheid van denken' centraal te staan.

‘Het enige dat werkt, is het aankweken van zelfinzicht (Ianthe Sahadat interviewt Jelle Jolles Volkskrant 18 juli 2020 Wetenschap & V p. 25-27). Net zoals de corona-app een dwaasheid is van de ict-sector, zal om het leerproces op aarde beter te begrijpen een computer algoritme het vraagstuk individu vs. collectief niet oplossen, dit zullen we echt zelf moeten doen.

Helicoptergeld (Peter Zantingh NRC 1 maart 2016):
Waarom in de media? Als mogelijk middel om een recessie te bezweren Waar komt het vandaan? Bedacht door econoom Milton Friedman (1912 - 2006) Het idee komt Nobelprijswinnaar Milton Friedman. In zijn boek The Optimum Quantity of Money (1969) gebruikte hij het als gedachte-experiment: hoe zorg je ervoor dat mensen meer geld uitgeven, zodat je deflatie tegengaat? Zou het helpen om een helicopter briefjes van 1000 dollar te laten strooien?
In 2002 haalde de voormalige centrale bankier Ben Bernanke de econoom Friedman aan in een fameus geworden speech. Hij bepleitte een ‘helicopter drop of money’ boven Amerikaanse gezinnen. Het bezorgde hem de bijnaam ‘Helicopter Ben’ en trok de term ‘helicopter money’ deze eeuw binnen. Die wordt nu steeds meer gebruikt, omdat een nieuwe recessie lijkt te loeren en het als serieuze optie wordt overwogen.

Friedmans ongelijk (Daniël de Veer student sociologie, Utrecht Volkskrant 2015 29 juli 2015 p. 21):
Friedmans ongelijk
In de Voetnoot van 28 juli heeft Arnon Grunberg het over de ondergang van de Chicago Boys. Een groep economen uit Chicago die het gedachtengoed van Milton Friedman volgde. Hij stelt dat Friedman meestal gelijk had betreffende zijn ideeën over een ongebreidelde vrije markt en minimale overheidsinmenging.
De geschiedenis wijst anders uit. Chili, Argentinië, Bolivia, Rusland zijn voorbeelden van landen die in een diepe crises zijn terechtgekomen door de adviezen van Friedman en zijn Chicago Boys op te volgen. De verzorgingsstaat werd afgeschaft, overheidsbedrijven geprivatiseerd, werkloosheid nam toe, met grote armoede als gevolg. De Irak-oorlog en de daaropvolgende mislukte wederopbouw vloeien eveneens voort uit de ideologie van de Chicago Boys.

Het onbehagen in de maatschappij is vooral een gevolg van de eenzijdige focus van de overheid op marktwerking, het model van Milton Friedman. Incompetente politici en hun spindoctors hebben het model van Keynes volledig verziekt. Griekenland mocht als eerste land aan de schandpaal. Door het faciliteren van het ongebreidelde kapitalisme, het grootkapitaal, de neoliberale wereldorde is door politici de factor arbeid in de knel gekomen en hebben ze aan een grotere tweedeling in de maatschappij bijgedragen.
Het multipliereffect ‘macro-economie en staatsinterventie’ was in 1990 al vrijwel volledig uitgemolken. Het is niet uit te leggen. Hoe is het mogelijk dat economen het model van Keynes zo verkeerd hebben begrepen. Het lijkt niet waarschijnlijk dat de 21ste eeuw een econoom van het kaliber van Keynes zal voortbrengen.
Voor een rechtvaardige en duurzame samenleving is het belangrijk de mens centraal te plaatsen. De uitdaging voor de 21ste eeuw is om in de micro-economie zowel de vierde productiefactor ondernemerschap als de factor arbeid weer de plaats te geven die het verdient. Voor een ‘topeconoom’ valt daarmee weinig eer te behalen.

Verliezers van fiscale eindejaarsrun (Robert Giebels Volkskrant 11 december 2014 p. 7):
Nederlanders zijn dol op de fiscale voordeeltjes waarmee de overheid zaken als economie of milieu wil stimuleren. Het probleem is alleen: elke keer trekt de schatkist aan het kortste eind.
Zowel Asschers wet berust op drijfzand (Volkskrant 11 december 2014 p. 30), de Wet werk en zekerheid berust op aannames die niet feitelijk zijn onderbouwd en op vooronderstellingen over gedrag die allang zijn achterhaald als de participatiesamenleving van Ronald Plastkerk missen wetenschappelijke onderbouwing. Uit het artikel 7 goedklinkende fabels van Jurre van den Berg in de Volkskrant van 21 september 2013 blijkt dat er aan de decentralisatie plannen van Plasterk geen enkele wetenschappelijke onderbouwing aan ten grondslag ligt.
Jurre van de Berg: Wat gaat er naar de gemeenten?
- Gemeenten worden met de komst van de Jeugdwet verantwoordelijk voor alle jeugdzorg (dat gaat om 300 duizend jongeren).
- Hulp aan huis voor ouderen en chronisch zieken wordt uit de AWBZ overgeheveld naar de gemeentelijke Wet maatschappelijke ondersteuning (800 duizend mensen).
- Door de Participatiewet krijgen gemeenten behalve de bijstand en de sociale werkvoorziening ook de Wajong (uitkering voor jonge arbeidsgehandicapten) onder hun hoede (700 duizend mensen).
- Om de regelingen uit te voeren krijgen gemeenten van het Rijk 16 miljard euro. Dat verdubbelt bijna hun budget, maar de taakoverdracht gaat gepaard met forse bezuinigingen: 450 miljoen op de jeugdzorg, 1,7 miljard op de langdurige zorg en 1,8 miljard op de taken in de Participatiewet.
Aukje Nauta en Carsten de Dreu (Volkskrant 11 december 2014 p. 30): Dankzij de Wet flexibiliteit en zekerheid uit 1999 zitten we nu met de gebakken peren van een grote kloof tussen vast en flex. En dankzij de Wet werk en zekerheid uit 2015 zitten we over een paar jaar misschien wel met een nog grotere kloof, of met een heel andere, en met tamelijk problematische neveneffecten. Wat het precies wordt weten we helaas niet. En precies dat kan een regering noch werknemers, noch werkgevers aandoen.

Premierskandidaten, toon leiderschap (Bob van den Bos Volkskrant 18 februari 2021 p. 29):
Alle progressieve partijen koesteren verbinding, inclusiviteit en kansen gelijkheid als belangrijke speerpunten. PvdA-lijsttrekker Lilianne Ploumen wordt uitgesloten van het RTL- verkiezingsdebat en wat doen de linkse rivalen? Solidariteit tonen? Een gezamenlijke boycot? Welnee, verbinding, inclusiviteit en kansen gelijkheid komen nu even niet uit.
Het CDA van het ‘zorgen voor elkaar’ zorgt nu even alleen voor zichzelf en houdt zich stil. Verkiezingsstrijd betekent verschillen markeren, daar hoort de PvdA als evenwaardige deelnemer bij. Wat de progressieve en christendemocratische lijsttrekkers bindt is hun afkeer van de ‘ieder voor zich mentaliteit’ van de VVD. En dat is nu precies waaraan zij zich nu zelf schuldig maken.
Dus premierskandidaten, toon leiderschap en ga de eerlijke strijd aan, met elkaar, maar eerst met RTL.

De 'self-fulfilling prophecy' van de klinisch psycholoog prof. Dr. J.J.L. Derksen hangt in het boek ‘Een Keizer Zonder Kleren. Ken jeZelf, God als Kracht en het Dogma Voorbij’ van Hans Feddema met de relatie tussen geest en lichaam samen. De antwoorden die Biden vindt op Trumps populisme zijn ook voor ons van belang (Bert Wagendorp Volkskrant 22 januari 2021 p. 2):
Het is geen toeval dat Lincoln en Roosevelt president waren in zware tijden, de eerste tijdens de Burgeroorlog en de tweede tijdens de Grote Depressie en WO II. Crises halen kennelijk ook in presidenten het beste naar boven. Hopelijk is dat met Biden ook zo – de politieke crisis vraagt erom.
In Nederland staan politieke hitsers en Trump-fans als Wilders, Baudet en Eerdmans te trappelen om ook hier een Trump-revolte te ontketenen. De antwoorden die Biden vindt op het succesvolle populisme van Trump, zijn zodoende ook voor ons van belang.

Frits Bolkestein heeft gelijk wanneer hij stelt: In der Beschränkung zeigt sich der Meister. Hij heeft ongelijk wanneer hij vindt dat politieke filosofen altijd achter op de geschiedenis en de politieke ontwikkelingen lopen.
Bolkestein is het niet eens met Benjamin Barber en Hans Feddema die een Derde Weg , lees een paradigmawisseling proberen te vinden die noch jihad noch McWorld is. Maar die Derde weg is er niet volgens Bolkestein: McWorld is namelijk onlosmakelijk met de democratie verweven. Het gaat echter primair om wat Haridas Chaudhuri stelt: De opgave voor ieder nieuw tijdperk is een opnieuw geïntegreerd wereldbeeld, een nieuwe synthese van oude wijsheid en toekomstige aspiraties en idealen. Het fenomeen aspiratie, lees de twee in één Boeddha-natuur (geest-ziel, 'ziel-type',zelf-eon) , de Twee kanten van één medaille, de ‘Binnenwereld en Buitenwereld’, de ‘Microkosmos en Macrokosmos’ wordt verklaard in het boek Het Goddelijke binnen je bereik Gesprekken met de moeder (1953)van Mirra Alfassa.

Het aantrekken en afstoten, de polaire spanningsverhouding tussen het mannelijke en het vrouwelijk of de bipolaire stoornis op aarde hangt mystiek met de aantrekking en afstoting in het universum samen. Door de eeuwen heen zijn het geestelijke leiders en filosofen, in het bijzonder de mystici die voor het menselijk tekort oplossingen aanreiken. Waarop stel je in de maatschappij prijs altruïsme of egoïsme? Hoe een permanente structurele cultuurverandering te bewerkstelligen? Het ligt dan voor de hand dat in de 21e eeuw spiritualiteit en politiek weer met elkaar worden verbonden. Net als in de tijd van Luther is er opnieuw behoefte aan een wereldwijde vernieuwing terug naar de Bron. Om de kloof tussen de hoofdzakelijk door reclame - en PR-bureau's gecreëerde beeldvorming en de door burgers ervaren werkelijkheid te overbruggen zijn in dit rapport niet 95, maar slechts 27 stellingen opgenomen.

Topambtenaar die zich verloor in waanideeën (Peter de Waard Volkskrant 6 mei 2019 p. 8):
Frans Rutten (1934-2019) was zonder meer een van de invloedrijkste ambtenaren en kabinetsadviseurs van na de oorlog. Naar zijn nieuwjaarsartikelen in het vakblad ESB (Economische Statistische Berichten) werd reikhalzend uitgekeken. Ze vormden de leidraad voor de achtereenvolgende kabinetten-Den Uyl, -Van Agt en -Lubbers.
Econoom Jan Pen schreef in Het Parool: ‘De ambtelijke macht (‘vierde macht’) kwam tot volle ontplooiing tussen 1973 en 1990, de tijd van Rutten. Er was daar een zekere strijd aan de gang, met Sociale Zaken, waar ze een wat linkser beleid wilden, en met Financiën, waar ze over de centen gingen. Men trok zich zo weinig mogelijk aan van de ministers die er toevallig zaten. De strijd werd meer en meer ideologisch, want Rutten wilde meer markt en minder overheid.’
Nooit meer dezelfde status
Het traditionele nieuwjaarsartikel in ESB zou nooit meer dezelfde status krijgen als onder Frans Rutten. Bij de WRR bleef Rutten maar drie jaar, waarna hij hoogleraar werd aan de Erasmus Universiteit. Hier ging hij in 1999 met emeritaat.
De overgang van geniaal naar gek vond plaats in de Jellinek-kliniek, waar hij in 1999 werd opgenomen vanwege een drankverslaving. Rutten transformeerde van een ‘lauwe gelovige’ in een godsdienstwaanzinnige die overal geloofsverval zag.
Tijdens een toespraak van het Contact Rooms-Katholieken – een tegenhanger van de verlichte 8 mei-beweging – wilde hij zo fel tekeergaan tegen de druiloren van Nederlandse bisschoppen die alles maar door de vingers zagen, dat zijn optreden werd afgelast. Hij spande vergeefs een zaak aan tegen kardinaal Simonis; de rechter noemde Rutten een ‘querulant’.

Volgens Heinrich Heine leverde Spinoza met zijn panentheïsme de oplossing voor de tegenstelling tussen geest en lichaam.

Econoom Jan Pen (Jaap Stam en Rob Hornstra de Volkskrant 24 december 2009):
‘Mijn opinie is minder stellig. Ik formuleer het allemaal niet zo hard meer. Ik heb wel een harde stem als het moet.’
Hij schraapt zijn keel en declameert de eerste twee strofen van Die grenadiere van Heinrich Heine.
‘Dan blijkt het grote verschil: de een wil naar zijn vrouw en zijn kind, de ander niet. Die wil soldaat blijven.'
‘Het is het meest pacifistische gedicht dat ik ken.’
Tiesse (zijn zoon): ‘Maar die ene wil blijven vechten voor de keizer.’
Jan: ‘Ja, ja, ja, het gaat om het verschil tussen die twee.’
Er valt een stilte. Niet voor het eerst, maar deze duurt langer.
Uiteindelijk zegt Jan: ‘ik herken er een ideaal in. Het ideaal van het pacifisme. Nou, hup, het is mooi geweest.’

Historische ommezwaai Nederlands leger: miljarden extra om uit te geven (Raymond Boere AD 1 juni 2022):
Extra jachtvliegtuigen, bewapende drones, langeafstandsraketten op fregatten en een landmacht die bijna alles vernieuwt wat rijdt. De oorlog in Oekraïne veroorzaakt een historische ommezwaai binnen het Nederlandse leger. Na jaren van bezuinigen mogen militairen nu miljarden extra uitgeven.
Aantrekkelijkere werkgever
Openstaande vacatures zijn al jaren een probleem bij de krijgsmacht. Er zijn zo’n 9000 plekken niet gevuld. Defensie hoopt weer een aantrekkelijke werkgever worden met een loonsverhoging van 8,5 procent.

Het Cambridge Analytica-schandaal, het algeritme SyRi dat de belastingdienst (Trouw 30 oktober 2019) heeft gebruikt, gijzelsoftware (de Volkskrant 12 juni 2020 p. 4 ) dat door criminelen wordt gebruikt, gezichtsherkenning (de Volkskrant 12 juni 2020 p. 9) en Cyberoorlog met IS (de Volkskrant 17 november 2015) illustreren dat de ICT-sector voor complexe maatschappelijke vraagstukken geen oplossing biedt. Alleen de interdisciplinaire aanpak maakt het mogelijk de paradox in het heelal te verklaren.

Wetgeving voor Big Tech
Op Facebook is er maar één tijdlijn (Paul Tang De Groene Amsterdammer 13 januari 2021 p. 14-17):
Met twee wetsvoorstellen hoopt Eurocommissaris Margrethe Vestager het digitale verkeer te regelen én de marktmacht van grote techbedrijven te reguleren. De politieke strijd over de zusterwetten is nog volop gaande.
Margrethe Vestager heeft als de Eurocommissaris voor Mededinging een reputatie opgebouwd dat zij goed beargumenteerd en goed geformuleerd stelling durft te nemen. Zo heeft ze een streep gezet door de voorgenomen fusie van het Duitse Siemens en het Franse Alstom, en weet daarmee de regeringssteden Berlijn en Parijs te weerstaan. Bovenal heeft ze naam gemaakt door te eisen dat Apple maar liefst dertien miljard euro aan belastingen alsnog zou betalen.
Meer dan in de regeringsstad Den Haag is de lobby van bedrijven aanwezig en zichtbaar. Veel bedrijven en brancheorganisaties zoeken contact om het speelveld op hun markt gelijker te maken, of het juist in hun voordeel te veranderen. Dat betekent nog niet dat ze gehoor vinden. Niet alleen bedrijven maar ook veel ideële organisaties (ngo’s) hebben de weg naar Brussel gevonden. Zij helpen om een tegenwicht te bieden.
Het is dus niet vanzelfsprekend dat bedrijven gehoor vinden. Dat geldt zeker voor de Amerikaanse Big Tech die Europa vooral gebruiken als wingewest. Er staan voor Europa nauwelijks banen of belastingen op het spel. Dat geldt des te meer omdat de maatschappelijke kritiek op deze bedrijven in de loop der jaren fors is gegroeid, zeker na het schandaal van Cambridge Analytica in 2018 en de onthullingen door klokkenluider Frances Haugen in 2021.
De tegenstanders van Big Tech zijn niet alleen in Europa te vinden, maar ook in Amerika. De regering van Joe Biden heeft openlijk de strijd tegen de concentratie van (markt)macht en geld aangebonden, ook een duidelijke breuk met de inzet van zijn voorgangers Donald Trump én Barack Obama. Als deel van die strijd heeft hij Lina Kahn de leiding van de Amerikaanse mededingingsautoriteit gegeven.

Trustkantoor hoeft niet bang te zijn voor ingrijpen (Tom Kreling Volkskrant 17 juni 2017 p. 12-13):
Van alle verhoren maakt de commissie een 'verkort verslag' en iedereen mag aan de uitkomsten zelf 'interpretatie' geven. Ook niet alle partijen in de Tweede Kamer waren even enthousiast over een mini-enquête naar de Panama Papers. Zo stemden de VVD en het CDA tegen. Dat gaf het geheel een wat vrijblijvend karakter.
Dat het om een afgezwakte vorm van onderzoek gaat, bleek ook uit de getuigen en deskundigen die moesten opdraven. Niemand van Starbucks, Apple of Ikea, de multinationals die Nederland gebruiken voor fiscale trucs om belasting te besparen. De lijst genodigden bestond uit wetenschappers, toezichthouders, belastingadviseurs en eigenaren van trustkantoren.
Wil de Tweede Kamer Nederland echt fiscaal minder aantrekkelijk maken voor belastingontwijkers, dan moeten zij daar iets aan doen. Een moreel beroep op de mensen die fiscale structuren optuigen, bleek de afgelopen twee weken weinig zin te hebben.

De schandalige bijstandsaffaire komt eraan (Trudie Knijn Volkskrant 11 januari 2021 p. 20):
De participatiewet is geënt op wantrouwen en op het achterhouden van informatie, zodat mensen hun rechten niet kennen.
Het past bij de systematische verlaging van de bijstand sinds 2011 en resulteert in 1 miljoen arme mensen in Nederland.
Het illustreert hoe dit land omgaat met mensen die van de bijstand afhankelijk zijn. Net als bij de toeslagenaffaire gaat ook hier de bestuursrechter niet vrijuit. Zoals de wethouder van Wijdemeren zegt: ‘Wat rechtmatig is, hoeft niet rechtvaardig te zijn.’
Bestuursrechter'''
Inderdaad, onrechtvaardig maar rechtmatig, want de bestuursrechter van de rechtbank in Utrecht heeft de gemeente in het gelijk gesteld. Ook dat is staande praktijk. Deze rechters kijken net als bij de toeslagenaffaire niet naar redelijkheid en billijkheid, maar naar de letter van de wet, het kindje van de PvdA-bewindslieden Lodewijk Asscher en Jetta Klijnsma. En dus oordelen ze dat de gemeente in haar recht staat en de uitkering kan terugvorderen. De inlichtingenplicht is in beton gegoten en elke cent die een bijstandsgerechtigde ontvangt, moet worden gemeld.

Onderzoek Waar was het ministerie van VWS tijdens de coronacrises?
Verdeel en heers niet (Belia Heilbron, Karlijn Kuijpers, Thomas Muntz en Emiel Woutersen De Groene Amsterdammer 17 december 2020 p. 26-31):
Het ministerie van VWS dat Nederland door de coronacrisis moet leiden, had ook na de eerste golf geen visie, geen regie, geen plan. Terwijl zorgorganisaties smeekten om sturing was VWS afwezig en tuimelden we onvoorbereid de tweede golf in. ‘Je hebt een overheid nodig die knopen durft door te hakken.’

De levenscyclus, het levenswiel, de levenscirkel, de Eeuwige wederkeer omschrijft de vier punten van het kruis, die achtereenvolgens geboorte, leven, dood en ONSTERFELIJKHEID voorstellen. Onsterfelijkheid heeft op de verborgen 5e Dimensie betrekking. De Bewustzijnsschil is een model om de verborgen 5e Dimensie, de Christogenese van Teilhard de Chardin te duiden. Om het evenwicht, de harmonie tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang te herstellen schiet het zelfreinigend vermogen van de democratie ernstig tekort. Dit wordt door de 'Staatscommissie parlementair stelsel' onder voorzitterschap van Johan Remkes onderkend.

Taal en politiek - Een analyse van taalmanipulatie en dwangcommunicatie (Bert Snel* Civis Mundi Digitaal #5 mei 2011):
*) Prof. dr. Bert Snel is em. hoogleraar sociologie en criminologie en gedragskundige.
Tegenwoordig zijn er maar weinig politici die de kunst der welsprekendheid beheersen. Een uitzondering was I. A. Diepenhorst die als Kamerlid en minister van Onderwijs vriend en vijand vergaste op met zijn sonore stem uitgesproken doorgaans lange volzinnen. Een andere woordkunstenaar was premier Van Agt die er vaak in slaagde tegenstanders de mond te snoeren met taalkundige spitsvondigheden.
Zijn opvolgers als minister-president konden hen wat dit betreft niet evenaren. Op het zogenaamde ‘Lubberiaans taalgebruik is de term taalmanipulatie wel enigszins van toepassing, gezien zijn politiek-taalkundige handigheid om met heel veel omhalen nog niets te zeggen. Vgl. Enthoven, 2011, pp. 168-169.

Teilhard de Chardin dacht dat het doel van de menselijke evolutie wat hij noemde het ‘omegapunt’ zou zijn, een kosmisch bewustzijn van Eenheid dat rekening hield met alle verscheidenheid. De supersymmetrie in het universum, de schijnbare paradox wordt met de getallensymboliek van Pythagoras weergegeven.

In het onderzoeksrapport ‘E i V’ komt, net als bij Benedict Broere met zijn ‘AOS in Natuur, Psyche en Cultuur’ naar voren dat het uiteindelijk draait om de relatie tussen ‘Cultuur en Natuur’, de psyche. Voor de natuur geldt het antropisch principe. Het betekent dat het enige dat we kunnen veranderen de cultuur betreft. Codes en mores bepalen of je tot een groep wordt toegelaten of wordt buitengesloten. Het is en blijft allemaal mensenwerk.

Jan van der Putten laat in de De Groene Amsterdammer van 3 december 2020 (p. 6) zien dat China niet open staat voor een dialoog om andere religies te erkennen.
Xi Jinping heeft de paus een extra klap in het gezicht gegeven met maatregelen tegen de religieuze activiteiten van buitenlandse katholieken in China. Voor alles is voortaan toestemming nodig, tot de te gebruiken gebedsteksten aan toe. Naam, nationaliteit en visum van alle aanwezigen moeten vooraf bij de Partij bekend zijn. De paus heeft teruggeslagen door voor het eerst de Oeigoeren een ‘vervolgd volk’ te noemen. Reactie van een Chinese woordvoerder: ‘Totaal ongegrond.’ In de Volkskrant van 1 maart 2014 debatteren Patrick van Schie (Teldersstichting) en Paul Kalma (voorheen Wiardi Beckman Stichting) over dat het neoliberalisme een links spookbeeld is.

Het thema van de wederkerigheid tussen Leraar en Leerling, waarover paus Franciscus, Donald Trump en Xi Jinping over van mening verschillen is door Hans Achterhuis onderkend. Hans Achterhuis wijst in zijn Utopie van de vrije markt op het feit dat de vrije markt geen natuurgegeven is. Atlas Shrugged geldt in de VS na de Bijbel als het belangrijkste boek van de afgelopen eeuw. Het marktmechanisme van het liberalisme is onder regie van Mark Rutte ontaard in het neoliberalisme, het casinokapitalisme. Door het Zaaien en Oogsten centraal te plaatsen is het mogelijk het neoliberalisme te ont-maskeren en het balansmechanisme van de broederschap te herstellen.

Om de kwintessens van het balansmechanisme beter te begrijpen draait het niet alleen om het ‘money manager capitalism’ (Koen Haegens Volkskrant 3 december 2020 p. 23), het 'Wat/Hoe', 'Vraag en Aanbod' (Marktmechanisme) in de micro-economie, maar vooral om de spiegelwerking, de wederkerigheid, het 'Hoe/Wat' in de macro-economie (Zaaien en Oogsten).

De spiegelwerking van onze geest is een gevolg van ons reflexieve-bewustzijn. Het reflexief bewustzijn, het projectiemechanisme (weerspiegeling, 'bewust en onbewust') leert dat we zowel waarnemer als deelnemer zijn. Het waargenomene duidt er op dat we allemaal deel uitmaken van de evolutie, de evolutionaire kringloop, het ontwikkelen van "nieuwe hersenpaden" (neurale plasticiteit, trekkermechanisme van Prof. van Peursen). Dit verklaart waarom het mogelijk is dat de drie axioma’s (1e -, 2e - en 3e grondstelling) van H.P. Blavatsky diametraal staan tegenover de drie axioma’s van Ayn Rand. De schijnbare paradox wordt onthuld. De schijnbare paradox, de schijnbare tegenstelling brengt Plato met behulp van de allegorie van de wagenmenner naar voren.

Prof. van Peursen belicht in zijn boek Cultuur in stroomversnelling uit 1975 de werking van de hersenprocessen aan de hand van het zogenaamde ‘trekkermechanisme’. De ongrijpbare patronen, schakelnetwerken van Prof. van Peursen correleren met de spiegelneuronen van Marco Iacoboni.
Met behulp van de systeembenadering wordt de verbinding tussen de aardse en de hemelse werkelijkheid in beeld gebracht. De cybernetica toont een sluitstuk van de puzzel. Het laat zien hoe integratie en desintegratie met elkaar samenhangen. Karma is niet het onontkoombare lot, het zijn nog altijd mensen die besluiten om de ‘trekker’ (trekkermechanisme) over te halen. Om grote schommelingen te vermijden is een consequente feedforward besturing gewenst. Het Ken uzelve (Gnoothi Seauton), het individuatieproces van Carl Jung dient daarbij centraal te staan.
Om onze waarneming, leergedrag, opmerkzaamheid, logisch redeneren, herinneren, dromen te verklaren vergelijkt Prof. van Peursen in zijn boek Cultuur in stroomversnelling uit 1975 de werking van de hersenprocessen met het zogenaamde ‘trekkermechanisme’.

Het zal duidelijk zijn dat bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken nog geen begin is gemaakt een integrale denktrant tussen de verschillende departementen te bevorderen. Net als Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem is Wopke Hoekstra een politicus pur sang. Ad Verbrugge beschouwt de wereld vanuit de Filosofie, de Geestkunde, terwijl Victor van der Chijs de wereld vanuit de Natuurkunde benadert.

Moneymanager, vermogensbeheerders (Koen Haegens Volkskrant 3 december 2020 p. 23):
De macht in de financiële wereld is al jaren aan het verschuiven. Boven op de apenrots wankelt de positie van de banken. Kanshebbers die genoemd worden om de vacante positie van alfadier in te vullen, zijn behalve de grote techbedrijven de money managers, de vermogensbeheerders.
Blackrock is de allergrootste. Het pas in 1988 opgerichte Amerikaanse concern zit boven op een onvoorstelbare zak geld van meer dan 7.000 miljard dollar.\\ De denktank pleit er in een nieuw rapport voor dit ‘oligopolie’ op te breken. Dat wordt nog een helse klus. We beleven misschien wel het hoogtepunt van het tijdperk van het ‘money manager capitalism’, zoals de legendarische econoom Hyman Minsky het al in de jaren negentig noemde. En we beseffen nog maar half wat dat betekent. Want Blackrock mag op papier de grootste kapitalist ter wereld zijn, het gaat om uitbestede rijkdom.

Geert Mak (Volkskrant 20 november 2004):
‘Omdat de mentaliteit van topmanagers en topbestuurders langzaam maar zeker die van de hele samenleving wordt.’ Door zijn positie zet de manager de toon, stelt Mak. Hij bepaalt de richting die de samenleving opgaat. ‘En dat is nu totaal de verkeerde kant uit.’ Mentaliteit is volgens Mak allesbepalend.
‘Kijk naar de topambtenaren op het ministerie van Onderwijs. Daar is geen enkel besef meer van good-taxpayers’ money. Het is als in de nadagen van de Gouden Eeuw: de staatskas is een ruif waar je uit eet. Wie kan, die graait.’

Manuela Kalsky laat zien (Volkskrant 30 november 2020 p. 12-13) dat een gloedvol betoog, niet voldoende zal zijn om een nieuw Nederlands perspectief te realiseren. Het zal inmiddels duidelijk zijn dat het vraagstuk dat de Toeslagenenquête onderzoekt gelijk is aan het thema Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen onder voorzitterschap van Jeroen Dijsselbloem, namelijk de managersbureaucratie (management bureaucracy, ambtelijke macht, de ‘vierde macht’). Het thema speelt echter niet alleen in Nederland, maar ook in Europa, de Verenigde Staten, China en Rusland.

Barack Obama: ‘We rennen zo hard we kunnen in de tijd die ons gegeven is, en geven het stokje dan over aan de volgende’ (Matthijs van Nieuwkerk en Wilma de Rek interviewen Barack Obama Volkskrant 23 november 2020 p. 6-7):
Dinsdag verscheen Een beloofd land, het eerste deel van de memoires van Barack Obama. Zeven Europese kranten, waaronder de Volkskrant, mochten hem per mail enkele vragen over zijn boek stellen.
U schrijft dat in uw borst twee zielen schuilen, die van de schrijver en die van de politicus die de wereld wil veranderen. Als u op uw 20ste had mogen kiezen: de Nobelprijs voor Literatuur winnen of president van de Verenigde Staten worden, wat had u dan gekozen?
‘Ach, toen ik 20 was, was ik er niet echt mee bezig om een nobelprijswinnaar te worden of president van de Verenigde Staten. Maar in de jaren daarna heb ik ontdekt dat het werk van een schrijver en het werk van een politicus behoorlijk veel overeenkomsten hebben.

Recensie Revolusie Geen detail is te klein (Michel Maas Volkskrant Boeken 28 november 2020 p. 14-15):
Voor even een voorbeeld
Het was mooi zolang het duurde. Helaas was dat niet lang. ‘Het is allemaal niks geworden, natuurlijk’, zegt Cisca Pattipilohy – tolk en journalist in die glorieuze periode – aan het eind van het boek. In 1965 werd Soekarno afgezet en met goedkeuring van de Amerikaanse CIA vervangen door de rechtse militair Soeharto. Het was de eerste door de CIA gesteunde machtswisseling in de Koude Oorlog. Soeharto – die ruim dertig jaar als een dictator zou regeren – maakte een einde aan de intellectuele en politieke vrijheid in zijn land, en aan de geest van de revolutie. Na alle strijd en bloedvergieten noteert Van Reybrouck Pattipilohy’s treurige conclusie: ‘Eigenlijk zijn we nooit onafhankelijk geworden.’

VS en China aan kop in wapenindustrie (Marc van den Eerenbeemt 8 december 2020 p. 21):
Voor het eerst hoort een bedrijf uit het Midden-Oosten tot de lijst van grootste leveranciers van militaire goederen en diensten. Het bedrijf Edge in de Verenigde Arabische Emiraten ontstond vorig jaar door een fusie van 25 bedrijven. Daarmee komt de onderneming op plek 22 van de lijst. De fusie laat volgens (het onafhankelijke en betrouwbaar geachte ) Sipri zien dat de wapenindustrie in het hele Midden-Oosten in opkomst is, door ‘een sterke lokale vraag en de behoefte om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse leveranciers’.

Om het vrijwel vastgelopen democratiseringsproces te verrijken geeft David Van Reybrouck in zijn boek Tegen verkiezingen een interessant alternatief.
In de laatste decennia is er in de politicologie veel aandacht voor een oud democratisch principe dat vooral in het klassieke Athene werd gehanteerd: de loting. Tot aan de Franse Revolutie is dat democratische middel vaak aangewend, niet alleen in Athene, maar ook in bloeiende republieken als die van Venetië en Florence tijdens de renaissance. Na de Franse Revolutie leeft het alleen voort in de rechtspraak van sommige landen. David Van Reybrouck zet in een glashelder betoog uiteen dat loting een effectieve mogelijkheid is om onze machteloos geworden democratie weer pit en vaart te geven en de burgers weer te betrekken bij wat ons allen als samenleving aangaat.

Beschaving gaat over de geschiedenis van inferioriteit en superioriteit. Het emancipatieproces, draait niet primair om man versus vrouw, maar om een paradigmawisseling, een gedragsverandering. Of zoals Thomas Decreus het weergeeft in zijn boek Een paradijs waait uit de storm over democratie en verzet. Of de in de managementliteratuur gebruikte metafoor zonder wrijving geen glans. Het gaat er om dat we het natuurlijke evenwicht, het contact met onze spirituele bron, 'bron van harmonie', het 'ieder voor zich', het zogenaamde 'rechterpad' weer herstellen.

Volkomen metaglap (Jeroen Teitler de Volkskrant 12 november 2016 p. 24):
Frits Bolkestein vindt de overwinningstoespraak van Donald Trump goed. 'Hij wil de president van alle Amerikanen zijn', schrijft Bolkestein. Ik denk dat Bolkestein zich iets te makkelijk laat sussen. Die speech had de oprechtheid van een haatimam die voor de camera's 'islam is liefde' prevelt.
De visieloosheid was soms lachwekkend: 'We zullen gaan dromen van dingen voor dit land. En mooie dingen. En succesvolle dingen.'
Minder lollig is het vooruitzicht van wat Trump waarschijnlijk gaat doen als zijn beloofde economische wederopstanding uitblijft. Waarschijnlijk zal hij regeren volgens het recept van Poetin en Erdogan: het cultiveren van binnen- en buitenlandse vijandbeelden, het kweken van paranoia en opgefoktheid. Wie zich niet achter hem schaart, is een landverrader. Vrije media en wetenschap worden verdacht gemaakt en ingeperkt.
Net als sommige anderen haalt Bolkestein de reacties op de verkiezing van Ronald Reagan in herinnering. Ik geloof echter niet dat Reagan zo sterk de sfeer van lynchings en gewapende eigenrichting opriep als Donald Trump. De Ku Klux Klan betuigt niet zomaar zijn steun aan een kandidaat.
Wellicht heeft het presidentschap inderdaad een matigende invloed op Trump. Dat moet haast wel, want wat hij tijdens de campagne uit zijn losse pols liet rollen, was volkomen mataglap. Maar door Trumps racistische, geweld zaaiende gevaar te relativeren, is Bolkestein het spiegelbeeld van de linkse wegkijker.

Wat doet de Nederlandse Gülenbeweging eigenlijk? (Andreas Kouwenhoven NRC 31 juli 2016):
De Gülenbeweging zou achter de mislukte coup in Turkije zitten. Ook in Nederland is steevast ophef rond de beweging. Maar wat doet die eigenlijk?
De gülenisten hebben het ook wel een beetje aan zichzelf te wijten, al die achterdocht. Tot voor kort ontkenden ze meestal dat hun organisaties of evenementen iets met Gülen te maken hadden. Die dragen namen als Vereniging Betrokken Ouders Rijnmond, Harmonie van Nederland, Stichting de Waterval, Platform ZijN, VOTIAD, HOGIAF.
Wie is Fethullah Gülen?
De man die door de Turkse regering wordt aangewezen achter het brein van de mislukte staatsgreep is een Turkse voormalige imam van 77, die een teruggetrokken bestaan leidt in een ommuurd landgoed in Pennsylvania.
Fethullah Gülen schreef 67 boeken waarin hij zich pleitbezorger toont van tolerantie en dialoog. Gülen geldt als inspiratiebron van miljoenen moslims wereldwijd. Volgens sommige schattingen is 10 procent van de Turkse bevolking aanhanger van zijn Gülenbeweging, ook wel Hizmet genoemd.
In Nederland sympathiseren naar schatting een paar duizend Turkse Nederlanders met de beweging. Gülenisten hebben eigen denktanks, mediabedrijven, ondernemingen en scholen opgericht. In Turkije zouden Gülen-aanhangers hoge functies bekleden binnen de ambtenarij.
Volgens critici is de beweging uit op macht. Zij wijzen op een preek van Gülen uit 1999 waarin hij zijn volgelingen oproept te infiltreren in het centrum van de macht. Gülenisten zeggen dat deze uitspraken zijn verdraaid of uit hun verband zijn gerukt.

Het artikel Oorlog is zingeving geworden van Ton Koene in de Volkskrant van 8 mei 2015 laat zien dat de behoeftenhiërarchie van Maslow nog steeds actueel is.

De definitie Meta-leren plaats de ander centraal. De bijbel leert ons dat er slechts één weg is tot het behoud en dat is Jezus Christus, die zegt:
Ik ben de Weg, de Waarheid, en het Leven... Niemand komt tot de Vader dan door mij!
De Bijbel gebruikt voor het ongemanifesteerde Zelf de metafoor van het Lam Gods. Het Lam Gods staat buiten alles en is er tóch het centrum van.

De ‘Law of One’ heeft op het universele ordeningsprincipe karma ‘Er is niets nieuws onder de zon’ (Zaaien en Oogsten, Geven en Ontvangen, Rentmeesterschap), de 2e grondstelling betrekking. Het gaat in het kwantumvacuüm om de virtuele scheidslijn tussen twee polen (syzygieën), het aardse en het hemelse, tussen dharma en karma, waarvan Dharma buiten de bestaanssfeer van de wereld der tegenstellingen ligt, de Éne werkelijkheid . Het draait primair om de geestelijke wederhelft of Syzygos.

Wim Derksen schetst met Taak van ambtenaar is niet ‘hou minister uit de wind’(Volkskrant 27 november 2020 p. 25) de essentie van de managersbureaucratie. Dit vraagstuk is al eerder door Willem Mastenbroek (Afscheidscollege 7 december 2007) onderkend.

In Nederland is de situatie gegroeid dat de hoogwaardigheidsbekleders die in de schaduw van de formele macht opereren, met al hun bijbanen aanzienlijk meer verdienen dan de verantwoordelijke bewindspersonen. Uiteindelijk is het de informele 'vierde, vijfde en zesde macht' die echt aan het roer zit. Michail Gorbatsjov heeft gelijk ‘We hebben een perestrojka nodig.’ Obama heeft op het informele circuit geen grip. Voor politci geldt ook de kwaliteitscirkel Plan – Do - Check – Act van Deming. Politici dienen zich op de checks and balances (Evenwicht door Tegenwicht) te concentreren.

Zowel Obama als de PvdA hebben de macht van het grootkapitaal onvoldoende onderkend.
Gijs Kooistra, Ewald Engelen en Marianne Thieme geven een samenvatting van de marionetten van het systeem. Het heeft nu tot gevolg dat politici door de banken worden gegijzeld. Jan Eppink heeft gelijk ook Obama laat zich gijzelen door het grootkapitaal, de schaduwkant van de Amerikaanse droom. Politici en het grootkapitaal houden elkaar in een wurggreep gevangen, maar dit fenomeen geldt ook voor de relatie burgers en politici. De Amerikaanse droom legt het af tegen de Chinese droom. Het toont ook de controverse tussen de wetenschappers Carel van Eykelenburg en Eric Smit. Carel van Eykelenburg verdient zijn bruto jaarsalaris van 697.000 euro door de financiële spelletjes van het casinokapitalisme braaf mee te spelen. Door de rente op nul en de geldpersen op volle toeren worden er dagelijks miljarden in de economie gepompt. Carel van Eykelenburg laat zien dat het meespelen van financiële spelletjes zeer lucratief is. Eric Smit moet daarentegen sappelen om rond te komen. Met intelligentie heeft dit weinig te maken.

Maatschappelijke dienstplicht is helemaal geen slecht idee (Sander Schimmelpenninck Volkskrant 3 februari 2020):
Liberalen hechten aan gelijke kansen als noodzakelijk vereiste voor eigen verantwoordelijkheid, sociaaldemocraten houden van mengen en conservatieven vinden discipline belangrijk; een maatschappelijke dienstplicht zou dus vrijwel iedereen moeten kunnen aanspreken. Een tijdje in de zorg, leger of overheid zorgt voor meer respect voor instanties en verschaft inzicht over hoe een maatschappij functioneert.
Het CDA is namelijk de partij die door het vasthouden aan de onderwijsvrijheid van artikel 23 Grondwet het huidige probleem heeft gecreëerd. Die ‘vrijheid’ gaat immers niet over de keuzevrijheid van kinderen, maar de indoctrinatievrijheid van ouders. Religieuzen zijn blijkbaar zo onzeker over hun geloof dat ze niet het risico willen lopen dat hun kinderen buitenshuis nog eens wat anders horen en er een eigen mening op na gaan houden.

Lodewijk Asscher erkent in Buitenhof (25 oktober 2020 NPO1) het gelijk van Adri Duivesteijn. De door de overheidsbureaucratie aangestuurde marktwerking heeft contraproductief gewerkt. Door de schaalvergroting is de bureaucratie bij zorginstellingen, woningcorporaties en het onderwijs sterk toegenomen. Het principe van Evenwicht door Tegenwicht (Checks and Balances) is danig verstoord. Het creatieve boekhouden is topsport geworden. Om de eigen incompetentie te verhullen zijn politici nu druk in de weer de Checks and Balances aan Europa uit te besteden. Volkskrant 8 februari 2013: Rekenkamer ziet geen verbetering Controle op noodfondsen EU ontbreekt.

Verhuurderheffing is een 'onding' (John Wanders Volkskrant 9 juni 2016 p. 31):
Is de verhuurderheffing een gedrocht? Woningcorporaties roepen dit al jaren. Zij voelen nu zich gesterkt door een wetenschappelijke onderbouwing van hun klacht over de in 2013 ingevoerde belasting voor bezitters van sociale huurwoningen. Drie Groningse wetenschappers, onder wie twee hoogleraren, concluderen in een rapport dat vandaag verschijnt dat de heffing inderdaad een onding is.
Elke euro die een corporatie kwijt is aan de verhuurderheffing, betekent een extra huurverhoging van 0,26 euro per woongelegenheid, stelt het COELO. Het zijn de laagste inkomens die de prijs betalen, betogen Aedes, Woonbond en VNG. 'Zij betalen zo extra voor het gezond maken van de overheidsfinanciën, terwijl hogere inkomens hypotheekrenteaftrek ontvangen.'

Wat Jesse Klaver & Maarten van Rossem verbindt is het 'Goede - Ware - Schone'. De in het universum ingebakken paradox is of je nu waarneemt als theïst of atheïst het is hetzelfde plaatje. De mens staat in dit plaatje voor de ziel, de schakel, de innerlijke, onzichtbare, onkenbare en noumenale krachten tussen lichaam en geest. De oplossing van het mysterie van het leven komt een stapje dichter bij wanneer we met de gulden regel Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander, het balansmechanisme in het universum serieus rekening gaan houden.

Maarten van Rossem Kapitalisme zonder remmen Opkomst en ondergang van het marktfundamentalisme (superkapitalisten)
De waarde van dit boek zit echter vooral in de meesterlijke beschrijving van de financieel-economische geschiedenis sinds de Tweede Wereldoorlog en van de paradigmawissel blackblue%neoliberalisme heeft, verwijst iedereen graag naar Ronald Reagan, waarbij meestal veronachtzaamd wordt dat de wortels ervan al in de Carter-jaren te zoeken zijn. Reagan en Thatcher hebben voor de ontplooiing ervan gezorgd en voor de ongeremde doorbraak van het vrije marktfundamentalisme. Ook Bill Clinton heeft ertoe bijgedragen door de afschaffing van de Glass-Steagall Act (1933), die de scheiding verplicht stelde tussen depositobanken en zakenbanken. Daardoor kreeg de Amerikaanse kapitaalmarkt vrij baan voor de ontwikkeling van een echt wildwestkapitalisme. De Amerikaanse economist Michael Hudson spreekt in dit verband over Cannibal Capitalism, omdat het leidt tot het kannibalisme van de reële economie. Niet alleen de VS maar ook de EU en de rest van de wereld betalen een zware prijs voor het ideologisch gedreven wanbeheer, waar het neoliberalisme toe geleid heeft. Dat er geen perspectief op is dat aan deze spectaculaire scheefgroei een einde komt, maakt van Rossem duidelijk in dit meeslepende boek. Zijn thesis is klaar, zijn pleidooi transparant, zijn logica onweerlegbaar.
De moraal van het verhaal was dat de uitwassen van het marktfundamentalisme moesten opgevangen worden door zuivere overheidsinterventies. Hiermee werd het funeste effect van het marktfundamentalisme duidelijk: winsten werden geprivatiseerd, en verliezen werden gesocialiseerd, zeg maar betaald door alle belastingbetalers. De hele kwestie maakt alvast duidelijk dat het neoliberale dogma van het afbouwen van de overheid in de VS geleid heeft tot een weinig rooskleurige situatie voor de lagere en middeninkomens.

ICT: goed gereedschap, slechte baas (Theodore Dalrymple De Groene Amsterdammer 18 mei 2017):
Niets meer onthouden
Moest je vroeger met de bus naar de bieb om iets te weten te komen, tegenwoordig staat het binnen een paar seconden op je schermpje. Door de digitalisering zijn we beter geïnformeerd. Maar zijn we ook wijzer?
Tot besluit word ik genoopt tot een buitengewoon saaie conclusie (hoewel er geen reden is waarom de waarheid interessant zou moeten zijn), namelijk dat digitalisering goed gereedschap is maar een slechte baas. Voor mensen wier opleiding hun een raamwerk van kennis heeft gegeven, een kritische geest, en het vermogen om zich een perspectief te vormen, is de digitalisering een geweldige zegen; voor degenen die technologie op zichzelf waarderen, ongeacht de doelen die ze dient, of die er een goede reden in zien om bijvoorbeeld niets in hun geheugen te bewaren omdat alles gemakkelijk elektronisch kan worden opgezocht en het daarom tijdverspilling is om wat dan ook te onthouden, zelfs de correcte spelling van woorden, is het een pad naar permanente oppervlakkigheid. Welk pad het wordt, hangt van onszelf af. 'Teruggefloten? Dit is waar ik voor sta' (Gijs Herdersscheê Volkskrant 15 juni 2017 p. 3):
Het afbreken van de formatie is Jesse Klaver op een grote golf van kritiek komen te staan. Hoe kijkt de GroenLinks-leider daar zelf op terug? 'Het was groter nieuws geweest als we er wel uit waren gekomen.'
'Eén: fijn dat je bij je principes blijft en je rug recht houdt. Twee: waarom breekt het op immigratie, terwijl je op andere dossiers misschien veel had kunnen binnenhalen?'
Dat is een goede vraag.
'Dan is mijn vraag: welke dossiers waren dat? Als het om het klimaat gaat: we hadden de eindfase van de onderhandelingen nog niet bereikt, maar ik heb geen moment het gevoel gehad dat we het Verdrag van Parijs zouden gaan halen. Bij lange na niet.
'Ook op sociaal-economisch terrein zag ik geen compromis doorschemeren. Vroeg in de onderhandelingen ging het bijvoorbeeld over het versoepelen van de bonusregels voor banken, zodat banken na de Brexit vanuit Londen hierheen kunnen komen. Dat is dus precies het omgekeerde van wat wij willen. Dus wij zeiden: dat doen we niet.

Die andere crisis (Bert Wagendorp Volkskrant 21 oktober 2020 p. 2):
Maar intussen bleek ook dat de landen die deel uitmaken van de G20, 19 landen en de EU, ongeveer tien keer zoveel coronasteun verlenen aan de fossielebrandstoffenindustrie dan aan de transitie naar duurzame energie. De G20 zijn goed voor 90 procent van het wereldwijde bruto nationaal product, 80 procent van de wereldhandel en tweederde van de wereldbevolking. Zolang er binnen dat enorme blok geen radicale omslag plaatsvindt, verandert er niets, althans veel te weinig.
Waarom dat zo is weet ik niet, maar ik vermoed dat het heeft te maken met gevestigde belangen die geen financieel belang hebben bij een transitie maar wel een grote politieke invloed. De kans dat we straks zijn verlost van corona maar nog wel zitten opgescheept met een verhevigde versie van die andere crisis, wordt er helaas wel groter door. Misschien helpt het als we de gevolgen daarvan net zo nauwgezet gaan bijhouden als die van de pandemie, en de slachtofferstand dagelijks in de krant zetten.

Essay Heeft China al gewonnen?
Westers schaken vs. oosters Go (Kishore Mahbubani De Groene Amsterdammer 15 oktober 2020 p. 34-37):
De krachtmeting tussen Amerika en China, waar Donald Trump in 2018 mee begon, zal nog tientallen jaren duren. Maar hoe goed kennen de twee rivalen elkaar? De Singaporese denker Kishore Mahbubani stelt de juiste vragen voor de beste strategie.
Door zijn boeken over de spanningen in de machtsverhoudingen tussen het Oosten en het Westen verscheen hij op diverse lijstjes – zoals die van Prospect en Foreign Policy – van meest invloedrijke intellectuelen.
Dit is een ingekorte bewerking van Mahbubani’s Heeft China al gewonnen?
Eén statistisch gegeven moeten zowel Amerikaanse als Chinese leiders continu voor ogen houden: er wonen 330 miljoen mensen in Amerika en 1,4 miljard mensen in China. Dat zijn forse aantallen, maar de totale bevolking van Amerika en China samen (1,7 miljard) maakt nog altijd minder dan 25 procent van de wereldbevolking uit. Een groot deel van de resterende 75 procent begrijpt en accepteert inmiddels dat de mensheid op een kleine, verknoopte en bedreigde planeet woont waarvan we allemaal afhankelijk zijn. Daarom valt er van de rest van de wereld weinig tolerantie te verwachten voor extreme of irrationele maatregelen van de kant van Amerika dan wel China. In de Onafhankelijkheidsverklaring eisten de grondleggers van Amerika een ‘gepast respect voor de meningen der mensen’. Als er ooit een moment was om dat advies op te volgen is het nu.

De paradox is nu waarom juist Jeroen Dijsselbloem tot de nieuwe voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en tot voorzitter van Natuurmonumenten is gekozen. De koopman regeert in Nederland. De carrièrrepoliticus Jeroen Dijsselbloem is een marionet, de intellectuele hofnar, de gelovige in een ontwrichtend economisch systeem geworden.

China: Alles onder controle. (VPRO Tegenlicht 31 mei 2020 NPO2):
De invloedrijke Chinese kunstenaar Ai Weiwei was in 2011 gevangene van het regime en leeft sinds 2015 in ballingschap in Europa. Vanuit het Engelse Cambridge spreekt hij zich uit over de situatie in China. Ai heeft de censuur zelf aan den lijve ondervonden en bespreekt hoe de Chinese overheid omging met het begin van de coronacrisis en de burgerjournalisten, die verslag deden vanuit epicentrum Wuhan, deed verdwijnen. Wat voor rol blijft er over voor onafhankelijke denkers, activisten en kunstenaars in het China van nu?
Hoe komen we te weten wat er echt gebeurt in China?
Kunnen we elkaar beter leren kennen en in grijstinten leren kijken naar China, of leidt de huidige polarisatie aan twee kanten onherroepelijk tot een nieuwe Koude Oorlog?

De schermutselingen, de crises tussen China en VS hebben op het Chaospunt betrekking. Volgens het onderzoeksrapport 'E i V' is er nog steeds sprake van het voorprogramma (Koen Haegens Volkskrant 11 juli 2019 p. 24). De hoofdrol is voor die wereldmacht weggelegd, die niet Matter over Mind op basis van de fysica, maar de evolutionaire kringloop Mind over Matter op basis van de metafysica centraal plaatst. De Nederlandse politiek volgt Matter over Mind.

Wat betreft de geoplitiek hanteren Vlademir Poetin, Donald Trump en Xi Jinping een analoge strategie. De hamvraag is over welke ASML kennis China al beschikt?

Buitenhof 4 oktober 2020 NPO1
Frans Muller, bestuursvoorzitter Ahold Delhaize
Waar veel ondernemingen lijden onder de coronacrisis, weet Ahold Delhaize, het moederbedrijf van onder andere Albert Heijn, de Etos en bol.com, juist te profiteren. Het hamsteren, thuis koken in plaats van het eten bij restaurants en het vaker online bestellen stuwden de winst het afgelopen half jaar flink omhoog. Een gesprek met bestuursvoorzitter van Ahold Delhaize, Frans Muller.
Anja Schreijer & Michel Dückers
Als we ons niet beter aan de Coronaregels houden, dan dreigt binnen een paar weken een tweede lockdown. Die stevige waarschuwing komt van het kabinet. Is het de burger die geen zin heeft zich aan de regels te houden? Of is het de overheid die onduidelijk communiceert? Een gesprek met OMT-lid en voorzitter Landelijk Overleg Infectieziekten Anja Schrijer en gedragswetenschapper, deskundig op het gebied van rampen en trauma's, Michel Dückers van zorgkennis-instituut Nivel.
Rutger Groot Wassink
De betrokkenheid van de stad Amsterdam bij slavernij was “direct, wereldwijd, grootschalig, veelzijdig, langdurig en werkt nog steeds door.” Dat is de conclusie van De slavernij is Oost en West, een groot onderzoek naar de rol van de stad Amsterdam dat deze week gepresenteerd werd. Aan tafel zit Rutger Groot Wassink, wethouder Sociale Zaken en Diversiteit van Amsterdam.

Excuses moeten ook echt betekenis krijgen (Iantha Sahadat en Sander van Walsum de Volkskrant 30 september 2020 p. 14-15):
Het stadsbestuur van Amsterdam heeft laten uitzoeken in welke mate hun verre voorgangers betrokken waren bij . Veertig onderzoekers stelden vast: ze zaten er tot hun nek in. ‘Staatsbelang, compagniebelang en privébelang liepen vaak naadloos in elkaar over.’

Philip Blom heeft gelijk om een rijker en dieper leven te kunnen leiden, heb je creatieve discipline nodig, maar dat was in de Bijbel, bij de optekenaars of geschiedschrijvers van het Oude en Nieuw Testament al bekend. In tegenstelling tot wat John Gray meent kan de mensheid wel degelijk van zijn fouten leren. De éne werkelijkheid wordt gesymboliseerd door de levensboom en de ommekeer, de boom van kennis van goed en kwaad, de bewustzijnsevolutie van de mens. De levensboom en de boom van goed en kwaad geven samen een weerslag van de blauwdruk van de schepping en van de wetmatigheden die ten grondslag liggen aan het ontstaan, zich voordoen en voorbijgaan van alle verschijnselen. De complementariteit tussen de twee bomen toont de wetmatigheid achter alle inspanningen, blokkades, op- en neergaande bewegingen, successen en mislukkingen.
Marionetten
"Het belangrijkste is dat we de strikte scheiding tussen twee culturen kunnen overstijgen. De geschiedenis van de westerse filosofie is een ongelukkige geschiedenis die alleen maar tot dualisme of monisme heeft geleid. In navolging van Spinoza zei Einstein ooit tegen De Gaulle dat we marionetten zijn zonder dit zelf te beseffen. Dat is wel een heel raar beeld. Het past perfect bij de eeuwenoude retoriek die wil dat de menselijke geschiedenis contingent en de natuurlijke gedetermineerd is. Hoe kunnen deze twee zienswijzen gecombineerd worden? Wij handelen in de natuur. Als wij contingent zijn, is de natuur het dus ook, want wij zijn een deel van de natuur."
"De grote fysicus - maar niet zo grote filosoof - David Bohm heeft een boek geschreven over het overstijgen van de tijd. Hij had het ook over een expliciete en een impliciete orde. Dit is een heel conservatieve en deterministische zienswijze omdat ze ervan uitgaat dat we alleen maar kunnen ontdekken wat al op voorhand is gegeven. Maar zo werkt het niet. In de natuur is niets aanwezig wat aanleiding kan geven tot Mozarts muziek of Michelangelo's schilderijen. De mens doet meer dan het gegevene herhalen."

Pensioenval of premiepiek, milder regime biedt uitweg (Gijs Herderscheê Volkskrant 2 oktober 2020 p. 2):
De spelregels voor pensioenfondsen worden al volgend jaar versoepeld. Pensioenfondsen die er slecht voor staan, hoeven de pensioenen daardoor de komende jaren niet of nauwelijks te verlagen. Ook de premies hoeven niet explosief te stijgen. De nieuwe spelregels moeten ervoor zorgen dat er geen pech- of geluksgeneratie ontstaat doordat jong of oud bevoordeeld dan wel benadeeld wordt.
Het overleg richt zich nu nog op het formuleren van een norm voor een minimale premie. Niet kostendekkend omdat veel premies dan 31 procent omhoog zouden moeten (van 69 cent dekking naar 1 euro) maar wel een stap die kant op. Dat moet snel gebeuren, want de komende weken stellen pensioenfondsen hun premie voor volgend jaar vast.

In het onderzoeksrapport E i V' laten Teilhard de Chardin en Jiddu Krishnamurtie aan de hand van het kosmisch bewustzijn zien hoe het mogelijk is geestelijke gezondheid te bereiken. Het bevorderen van de geestelijke gezondheid, de Spirituele Transformatie is op het Meditatie-diagram van Blavatsky gebaseerd. De levenscyclus, de levenscyclus van beschavingen, het levenswiel, de levenscirkel van de Eeuwige wederkeer omschrijft de vier punten van het kruis, die achtereenvolgens geboorte, leven, dood en ONSTERFELIJKHEID voorstellen. Onsterfelijkheid heeft op de verborgen 5e Dimensie betrekking. De Bewustzijnsschil is een model om de verborgen 5e Dimensie, de Christogenese van Teilhard de Chardin te duiden. Om het evenwicht, de harmonie tussen Maakbaarheidsgeloof en Zelfvernietigingsdrang te herstellen schiet het zelfreinigend vermogen van de democratie ernstig tekort.

Pierre Teilhard de Chardin gaf er de voorkeur aan de transcendentie te benoemen met het symbool Omega, ontleend aan de apocalyps van de heilige Johannes 'Ego sum Alpha et Omega'. De twee polen van God, het punt-Alfa en het punt-Omega, het begin en het einde, die samenvallen in de goddelijke eenheid en eeuwigheid. De controverse tussen Teilhard de Chardin en John de Vos slaat op deze twee extremen . John de Vos beschrijft slechts de apocalyps, 'ecologisch armageddon’, torens van Babel . Het gaat om de twee kanten van één medaille. Slechts door met de keerzijde rekening te houden komt de evolutie een stapje verder.
De paradox, die (Rudy Schreijders signaleert (Volkskrant 1 september p. 22) slaat op Het leven is vooral een hoop gedoe van Sylvia Witteman (Volkskrant 1 september 2020 p. V16).

De onbalans (onevenwichtigheid) door de scheiding in tegendelen zal dan verdwijnen. God verlangt steeds meer de realisatie van de ideeën die hij als model in de spiegel ziet. Het is de ziel (tussennatuur), de schakel tussen 'Geest en Lichaam', die 'Bewust of Onbewust' voor 'Balans of Onbalans', 'Evolutie en Involutie' ('Evolutie of Devolutie') zorgdraagt. Het is de spelregel 'de gulden regel', die groepsimmuniteit creëert.

Hoogovens is onderdeel van het wereldwijde politieke spel, de wederkerigheid tussen bedrijfseconomie en macro-economie. Met name Hans Weijers, Rogier van Boxtel, Ronald Plasterk, Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem hebben het sprookje van gratis geld in Nederland geïndiceerd. Terwiijl Johan Witteveen, Thomas Piketty, Joseph Stiglitz, Herman Wijffels, Alex Brenninkmeijer, Bas Jacobs, Dirk Bezemer en Ewald Engelen al decennia bezig zijn dit sprookje door te prikken. Uit het verhaal van Michel Camdessus (DELTA oktober 2020 p. 30-47) moeten we helaas concluderen dat het sprookje actueler is dan ooit. Of met andere woorden onder invloed van hun omgeving zijn politici in de metafoor, het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen gaan geloven.

Vermogens blijven groeien in crisis (Wilco Dekker Volkskrant 24 september 2020 p. 23):
De vermogens van huishoudens blijven ondanks de coronacrisis maar groeien, ook in Nederland. Terwijl de echte economie harde klappen krijgt, stegen de wereldwijde financiële vermogens in de eerste zes maanden van dit jaar verder, met 1,5 procent.\\ Allianz noemt dat ‘ronduit verbijsterend’, gezien de sociale onrust en escalerende handelsconflicten vorig jaar. De Duitse vermogensbeheerder verwijst hierbij naar de centrale banken en hun ruime opkoopprogramma’s. ‘Daardoor ontkoppelden de aandelenmarkten zich van de onderliggende waarden (zoals de winstgevendheid) en stegen ze met 25 procent, waardoor ook het financieel vermogen in een stroomversnelling kwam.’
Die ‘welvaartsimmuniteit’ is niet alleen maar positief, aldus het rapport. Integendeel, zegt Allianz-hoofdeconoom Ludovic Subran. ‘Op dit moment heeft het monetaire beleid het financiële vermogen immuun gemaakt tegen corona. Maar we moeten onszelf niet voor de gek houden. Nulrente of zelfs negatieve rente is een zoet gif. Ze werkt sociale ongelijkheid in de hand, omdat vermogensbezitters mooie winsten in hun zak kunnen steken. Duurzaam is dat echter niet.’

Wapen tegen wanorde (Kustaw Bessems Volkskrant 23 september 2020 p. V1, 4-6):
Hoe wapen je je tegen onverwachte en ongekende ellende? Door corona dringt die vraag zich op. Olympisch schaatskampioen Mark Tuitert, die grote tegenslagen te boven kwam, had veel aan denker Nassim Taleb.
Die goede manier van denken ligt op een stapeltje naast zijn bed. Bovenop Antifragiel, dan Skin in the game, De Zwarte Zwaan, Misleid door Toeval en helemaal onderop Bed van Procrustes. Samen vormen de boeken Incerto, één lang filosofisch essay over omgaan met onzekerheid van de Libanees-Amerikaanse auteur Nassim Nicholas Taleb. Tuitert heeft ze allemaal al gelezen, maar bladert er nog geregeld in.

Ton Nijhuis stelt: 'De algemene regel is dat de hoeveelheid lef van de commissie omgekeerd evenredig is met de kans op politieke schade.' en Nassim Nicholas Taleb van de Black swan theory zegt: Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid zijn er zo veel posities met macht toegekend aan mensen die geen persoonlijke risico’s dragen. (Paul Frentrop In de 16 eeuw liepen politici nog zelf ook risico Volkskrant 30 november 2012) en sluit weer aan Op safe spelen met de natte vinger of Vaak in de media met 'inhoudelijk betekenisloze waarschuwingen (Huib Modderkolk Volkskrant 14 november 2015 p. 13):
Inhoudelijk betekenisloze waarschuwingen, daar grossiert terrorismecoördinator Dick Schoof in, zeggen critici. Het dreigingsniveau is al drie jaar substantieel. En dat komt Schoof zelf helemaal niet slecht uit.

In het interview (22 februari 2015) met Joris Luyendijk over zijn nieuwe boek Dit kan niet waar zijn komt naar voren dat de rampen die de financiële sector kunnen veroorzaken niet voor de gevaren van IS onderdoen. Bankgeheimen van Joris Luyendijk (Tegenlicht 1 maart 2015) roept de vraag op hoe naïef kunnen politici zijn? Of hoe zit het met de geestelijke gezondheid van deze politici?

Nepkerstboom (Frank Kalshoven Volkskrant 23 december 2017 p. 14):
Het CPB laat het oordeel over dit beleid aan de lezer van de Decemberraming. Maar iedereen die dit type documenten leest weet dat de weggelaten zin is: 'En dat is onwenselijk.' Of: 'Zo verlaagt dit kabinet de welvaart.'
Hoe dat werkt? Stelt je de conjunctuur voor als een golfbeweging, met pieken en dalen. Procyclisch beleid wil zeggen: de overheid versterkt de beweging, maakt de dalen dieper en de pieken hoger. Anti-cyclisch beleid is dus: de overheid vlakt de pieken en de dalen af, draagt dus bij aan meer stabiliteit en verhoogt hiermee de welvaart.
Duwde het vorige kabinet-Rutte de economie dieper het dal in door in een laagconjunctuur te bezuinigen; het huidige kabinet-Rutte gooit juist olie op het vuur van de hoogconjunctuur. Door dit begrotingsbeleid veroorzaakt het kabinet niet alleen nu schade; het legt ook de kiem voor stom, -- pardon: welvaartsverlagend -- begrotingsbeleid tijdens de volgende economische neergang.

Op aarde draait het primair om de mechanismen, de wetmatigheden die aan ons gedrag ten grondslag liggen. In het bijzonder de zeven universele wetten die in het boek De Hele Olifant in Beeld van Marja de Vries worden besproken. Deze wetmatigheden kunnen we in ons voordeel, maar ook in ons nadeel aanwenden. Het is onze vrije wil die daar richting aan geeft. De kredietcrisis is mede een gevolg doordat de afgelopen decennia het publieke en het private domein volledig met elkaar verweven zijn geraakt. De marktfundamentalisten zijn als een olifant door de porseleinkast gebanjerd. Men heeft één kant van de medaille, de moraal van het verhaal volledig verwaarloosd. Een goede balans is alleen te bereiken wanneer ook met de keerzijde rekening wordt gehouden.

Liberalisme in crisis Tussen bezweringsformule en program (Thijs Kleinpaste De Groene Amsterdammer 12 september 2019 p. 42-45):
Boeken over het liberalisme zijn een genre op zich geworden, variërend van pulpy tot intellectueel. De ene schrijver schetst het liberalisme als utopisch, een andere betoogt dat elke samenleving nu eenmaal in het midden uitkomt.
De laatste jaren worden er steeds vaker en steeds dichter bij het strand haaien gezien en laatst nog werd een zwemmer doodgebeten. Lokale politici schoven elkaar de schuld toe. De conservatives stelden dat de haaien steeds dichter bij de kust waren gekomen nadat de liberals een wet hadden aangenomen om de lokale zeehondenpopulatie beter te beschermen, waardoor de omstandigheden voor de haaien ook gunstiger werden; de liberalen wezen echter op het feit dat klimaatverandering het ecosysteem langs de gehele Amerikaanse kust al zodanig had verstoord dat de haaien zich sinds enige tijd veel noordelijker vertoonden. Het is, stelt Gopnik, het linkse of liberale wereldbeeld tegenover het conservatieve in een notendop: de conservatieven beweren dat het geloof in beheersbaarheid hoogmoedig is, en dat het er eigenlijk alleen maar toe leidt dat met elk probleem dat men probeert op te lossen er minstens twee nieuwe, grotere problemen bij komen.
Het voorbeeld had evengoed van Patrick Deneen kunnen komen, uit zijn eveneens recente boek Why Liberalism Failed. Het liberalisme, stelt Deneen, heeft gefaald omdat het volkomen geslaagd is in de toepassing van zijn principes. En de wereld is, vergeeft u me, naar de haaien.
De boeken van Gopnik, een New Yorkse intellectueel van Canadese origine en essayist voor The New Yorker, en Deneen, politicoloog aan de University of Notre Dame, verschijnen op een moment waarop het liberalisme juist in het deel van de wereld dat zijn bakermat vormt een steeds meer richtingloze en stuurloze indruk maakt. Allicht, ergens is het verfrissend om te zien hoe een uitgesproken conservatief tekeergaat tegen de macht van grote bedrijven, en de routineuze vernederingen die de mensheid te verduren krijgt uit naam van de vrije markt, maar Deneens kritiek is cultureel, en verhoudt zich niet werkelijk tot de machtsrelaties die het kapitalisme feitelijk stutten, en daarmee blijft die uiteindelijk dus zonder consequentie. Why Liberalism Failed probeert lezers ervan te overtuigen dat de problemen van de wereld worden veroorzaakt doordat politici, professoren en mensen uit Silicon Valley er de verkeerde geloofsartikelen op nahouden, niet door de uitoefening van sociale en economische macht.

Dirk Verhofstadt Een absoluut vrije markt is immoreel (1 oktober 2010):
De geschiedenis heeft immers voldoende aangetoond dat als de staat zich met alle aspecten van het maatschappelijk gebeuren bezighoudt, de vrijheid van het individu in het gedrang komt. In die zin keerde Popper zich tegen elke totaalvisie van partijen of personen die meenden dat ze een systeem hadden gevonden dat kon voldoen aan alle wensen van de burgers en in staat was het welzijn en de welvaart van eenieder te vergroten. Elk van die experimenten is evenwel uitgedraaid op een mislukking. Staten die teveel macht hadden over hun burgers, zoals onder het communisme en het fascisme, onderdrukten de rechten en vrijheden van individuele burgers. In die zin had Popper volkomen gelijk. Maar wat in het geval de vrijheid absoluut is? Zijn mensen dan werkelijk vrij en leidt dit tot een samenleving waarin elk individu kan ontplooien? Is een ongebreidelde vrije markt een waarborg voor een open samenleving?
Hayek en Friedman verwezen regelmatig naar Adam Smith als hun intellectuele inspirator. Die schreef immers dat men door het eigenbelang na te jagen, tegelijk het algemeen belang bevordert. Het leidde bij Friedman tot de stelling dat de overheid de werking van de vrije markt op geen enkele manier mag belemmeren. ‘De vrije markt krijgt op deze manier, zeker in de neoliberale theorie, een bijkans goddelijke en onaantastbare status’, concludeert Achterhuis. Ik zou het omschrijven als marktfundamentalisme. Nochtans was Smith zich goed bewust van de noodzaak van een overheid die zou instaan voor defensie, rechtspraak, publieke diensten, infrastructuur, algemeen onderwijs en, bijzonder relevant, voor een streng toezicht op banken. En ook voor een overheid die juist zou optreden tegen allerlei vormen van monopolies, oligopolies en prijsafspraken die de vrije markt belemmeren.

De grafiek VS WANKELEN OP RAND VAN FISCALE AFGROND (Thomas Rueb de Volkskrant 4 mei 2023, p. 10) toont het probleem, dat vrije marktfundamentalisten de disciplne macro-economie hebben opgeblazen. Om de éénzijdige koopmansgeest en lobbynetwerken van bankiers te reguleren, is er aan een nieuwe Glass-Steagall wet behoefte.

Politici twijfelen steeds meer of al het heil wel uit Brussel komt. Het gaat om de synthese tussen het Oosterse en Westerse denken, het Oosterse perspectief, namelijk de Drieëenheid, de Hindoe-Trimurti vanuit het Hindoeïsme en de Drieëenheid, 'Vader, Zoon en Heilige Geest' vanuit het Christendom, de moraal van het verhaal, vanuit het hogere Zelf leren te begrijpen. Het gaat er om een bredere kijk op de zaak van Thomas von der Dunk te verbinden met juist vertrouwensherstel binnen nationale democratieën is geboden van René Cuperus en het oerconflict in organisaties De dynamiek van Hoog versus Laag van Willem Mastenbroek. De ‘Process Oriented Psychology’, een stroming in de psychologie die zich bezighoudt met de studie en ontwikkeling van een procesaanpak die bruikbaar is in grote groepen, zoals organisaties, met een hoge diversiteit en veel potentiële spanningen en conflicten van Arnold Mindell biedt een oplossing.

Om leven en de oorsprong van het leven te begrijpen maken religies van godsbeelden gebruik. Wat God uiteindelijk betekent blijft onkenbaar. Alhoewel onkenbaar, is God of Allah of Brahman, paradoxaal genoeg, overal aanwezig en zo nabij en intiem als je adem. Leraar en Leerling vinden elkaar 'voorbij de tegenstellingen', op de top van de piramide, waar alle tegenstellingen in het niets oplossen. Het Grote Mysterie (Unio Mystica) van het leven kan alleen als Niet-Zijn geduid worden. Alles hangt in een groot ecologisch systeem met elkaar samen. Doel van het bewustwordingsproces (evolutieproces, emancipatie in solidariteit, emanatieproces) is om met het Mysterie tot eenheid te komen, een duurzame relatie met de natuur op te bouwen. Karma kan echter goede of slechte resultaten opleveren.

Belastingontwijking is diefstal (Ewald Engelen 26 oktober 2016):
Ewald Engelen over het nieuwe boek van econoom Gabriël Zucman, die berekent dat honderden misgelopen miljarden zich ophopen in belastingparadijzen en zich verbijsterd afvraagt waarom de EU de ex-baas van zo'n 'rovershol' tot president van de Europese Commissie koos.
Belastingontwijking is een plaag. Dat stelt de Franse econoom Gabriël Zucman in zijn zojuist verschenen Hidden Wealth of Nations: The Scourge of Tax Havens. Ik ben het hartgrondig %blackmet hem eens. Het holt de belastinggrondslag uit; het herverdeelt de kosten van het onderhoud van onze infrastructuur van rijk naar arm; het ondermijnt fiscale solidariteit; het voedt politiek wantrouwen; het creëert een ongelijk speelveld voor al die bedrijven die hun activiteiten niet achter brievenbusmaatschappijen kunnen verstoppen of blikken bespottelijk dure advocaten en fiscalisten kunnen opentrekken. Het is diefstal.

De voorspelling van Jeffrey Sachs in augustus 1999 is aardig uitgekomen. Het probleem is dat er Nederlandse politici zijn, die ook tot de groep van de wereldspelers willen behoren en belastingontwijking, Nederland als belastingparadijs in het buitenland, promoten. Als uitvloeisel van het 'belastingparadijs' Nederland heeft men bij de belastingdienst nieuwe achterkamertjes gecreëerd. ‘Met horizontaal toezicht ontstaat het risico van allemaal kleine rechtssysteempjes in achterkamertjes’. In plaats van 'horizontaal toezicht' te promoten, dient innerlijk leiderschap centraal te staan. Het selling point voor de VVD is het economisme dat Jesse Klaver bestrijdt.
Of met andere woorden Frans Weekers had de lat voor het bedrijfsleven niet lager moeten leggen, maar innerlijk leiderschap moeten bevorderen. Wat organisaties echt nodig hebben, is een samenspel van bezieling en zakelijkheid. Als opvolger van Weekers moet Wiebes (50) de problemen bij de Belastingdienst oplossen (AD 5 februari 2016). Waarschijnlijk is de keuze op hem gevallen omdat hij bekendstaat als een crisismanager. Duidelijk is nu dat Eric Wiebes de lat zeker niet hoger heeft gelegd.

Sjoemelen (Sheila Sitalsing Volkskrant 25 augustus 2017 p. 2):
Voormalig staatssecretaris en Kamerlid voor de VVD Robin Linschoten mocht uithuilen in Het Financieele Dagblad: 'Ik kan mijn vaste lasten niet betalen en heb zelfs geen ziektekostenverzekering meer. Ik heb niks meer.' Voormalig darter Co Stompé deelde zijn nieuw opgedane levenswijsheden in De Telegraaf: 'Het leven is als een hordenloop. Je weet dat er gesprongen moet worden, maar dat wordt knap lastig als de Belastingdienst tijdens de wedstrijd steeds hogere hekjes zet.'
In de slotaflevering van een ontluisterende prachtserie over de Belastingdienst, gisteren in deze krant, refereerden de verslaggevers aan een eerdere primeur van de Volkskrant.\\ Daarin werd onthuld dat de half miljoen extra controles en boekenonderzoeken die de dienst jaarlijks had willen uitvoeren om extra belasting op te halen, niet zijn gehaald. Soms bij lange na niet. Die informatie heeft de krant boven water kunnen tillen dankzij een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur. En dat was een fout, zei staatssecretaris Wiebes achteraf. De documenten hadden nooit openbaar mogen worden, omdat het strategische informatie betreft die 'de handhaving kan schaden'. Potentiële sjoemelaars weten nu dat de pakkans lager is dan de dienst doet voorkomen.
Zo klinkt het alsof de krant een subversieve daad verrichtte. Je kunt het ook anders zeggen: Wiebes had het klungelen bij de fiscus het liefst onder de pet gehouden.

PowNed: 'Penetrante geur van nihilistisch graaien in belastingpot' (Sheila Sitalsing Volkskrant 21 augustus 2017 p. 2):
Veel tastbaars laat Ronald Plasterk niet na - een spoor van gesneefde projecten, een aftapwet waar elke totalitaire dictator een moord voor zou doen - maar om één daad zullen we hem nog lang blijven gedenken: het toelaten van PowNed tot het publieke bestel, met bijbehorende miljoenensubsidies, acht jaar geleden alweer.
Zo groot is de puinhoop dat het ophalen van belastingen gevaar loopt, waarschuwde de dienst zelf al. Dat is niet alleen tragisch voor Dominique Weesie omdat er straks misschien niks meer te halen valt, en voor Eric Wiebes omdat hij de annalen in gaat als de man die leiding gaf aan de ontsporing van de Belastingdienst. Belastinginning is de ruggegraat van de staat, belastingheffing vormt de kern van inkomenspolitiek, van herverdeling van de welvaart, van een goed functionerende publieke sector.
Door de ravage bij de Belastingdienst moet een nieuw kabinet afzien van een belastinghervorming en derhalve van een elegante manier om grote maatschappelijke vraagstukken (de positie van zzp'ers, vermogensongelijkheid, luchtbellen op de huizenmarkt, werkende armen) in één keer via de belastingen op te lossen.
Wat rest is cultuurpolitiek gezever over het volkslied en meerouderschap. En Weesie maar graaien.

De huidige positie van de Rabobank (Koen Haegens Volkskrant 14 september 2017) is een illustratie van de malaise in de financiële sector en is een gevolg dat de financiële sector een moraal (Jelle Brandsma en Jan Kleinnijenhuis Trouw 5 juli 2017) ontbeert. Belastingadviseurs, trustkantoren en hun klanten creëren een papieren werkelijkheid, bedoeld om het toezicht op belastingconstructies zo moeilijk mogelijk te maken. Oktober 2015 pakte de Europese Raad, met Eric Wiebes aan tafel, niet door bij de uitwisseling van belastingafspraken. Belastingdeals uit het verleden worden niet meegenomen in de uitwisseling van informatie. Hierdoor wordt geen schoon schip gemaakt en zijn er bedrijven die nog jaren kunnen genieten van oneigenlijke belastingvoordelen, zonder dat we er ooit achter komen. Nederland neemt het Europees voorzitterschap over van de Luxemburgers. Zij pogen hun berouw over de Luxleaks-schandalen om te zetten in dadendrang. Dat er nu wetgeving komt die paal en perk stelt aan belastingdeals is mede op hun conto te schrijven. Onszelf op de borst kloppen, is zeker niet de juiste houding.
Nederland moet zich bewust tonen van haar kwalijke rol in belastingontwijking. Het Europese voorzitterschap van Nederland is, in combinatie met de OESO-voorstellen, een unieke kans om het verleden uit te wissen. Laten we deze kans niet verkwanselen en het aanpakken van belastingontwijkingsmaatregelen hoog op de Europese agenda plaatsen.

Groeifonds? Er is behoefte aan visie (Bram van den Groenendaal de Volkskrant 10 september 2020 p. 25):
Een groeifonds van 20 miljard is niet genoeg. Nederland smacht naar een verhaal dat perspectief biedt.
Wie het nieuwste boek van Thomas Piketty heeft gelezen weet dat ‘kapitaal en ideologie’ niet los van elkaar kunnen worden gezien. Keuzes over miljarden investeringen met publiek geld zijn bij uitstek politiek, het gaat namelijk over de verdeling van macht, middelen en de toekomst van mensen. En in dit geval ook nog de toekomst van onze leefomgeving.
Die toekomst vraagt niet alleen om miljardeninvesteringen, maar om een visie met welafgewogen keuzes. De twee-eenheid zoals bekende econome Mariana Muzzucato beschrijft in haar boek De ondernemende staat .
Onlangs nog schreef Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, in Het Financieele Dagblad dat hij hoopt dat de troonrede het Corona Noodpakket overstijgt en een visie zal schetsen op de toekomst van Nederland. Een verhaal dat perspectief biedt en verbindt. Ook in de steden en regio’s waar ik zelf elke dag werk horen we de roep om een koers en keuzes vanuit het Rijk. Niet alleen de Nederlander, maar ook het Wopke-Wiebes Fonds verdient zo’n verhaal. Een verhaal dat duidelijk maakt wat belangrijk is voor ons land, waar we heen willen en hoe we daar met investeringen in infrastructuur en kennis moeten komen. Zodat niet alleen onze economie, maar de samenleving weer met grote verwachtingen naar de toekomst kan kijken.

Nieuw fonds moet winst maken én groen doen (Yvonne Hofs Volkskrant 16 januari 2020 p. 12-13):
Invest-NL heeft eindelijk de geldpot om innovatieve bedrijven – met name in de energietransitie – een zetje in de rug te geven. Maar gaat dat wel samen met de eis van een marktconform rendement?
De eis van een ‘marktconform’ rendement verhoudt zich echter slecht met de doelstelling een ‘aanvullende’ rol te spelen op de investeringsmarkt en juist investeringen te doen die andere investeerders laten liggen. Dat zijn meestal investeringen met een hoog risico, waar ‘de markt’ hoge rendementseisen aan stelt. Het is niet duidelijk hoe Wiebes die paradox denkt op te lossen, ook niet na herhaalde vragen van het parlement.
Aan de wieg van Invest-NL stonden ook de drie werkgeversorganisaties VNO-NCW, LTO Nederland en MKB-Nederland. Zij presenteerden in de lente van 2016 een plan dat ‘NL Next Level’ heette en alle kenmerken vertoonde van het bekende lobbyfenomeen ‘belangenorganisatie voor groep X pleit voor grote zak geld voor groep X’, waarbij X in dit geval staat voor het bedrijfsleven. De werkgevers vroegen om een investeringsfonds met een inleg van 5 miljard euro van de rijksoverheid. Ruim drie jaar later hebben ze de helft van dat bedrag daadwerkelijk binnengesleept: 1,7 miljard euro via Invest-NL plus 800 miljoen euro in het nog op te richten fonds Invest International van minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking). Invest International is er straks voor Nederlandse bedrijven die in het buitenland willen investeren.

Zowel in het artikel van Bert de Vries (Volkskrant 5 augustus 2011) als de documentaire over de 5e macht, het lobbyisme in de EU (Volkskrant 31 augustus 2012) komt naar voren dat we de euro mede aan het Nederlandse bedrijfsleven hebben te danken.

De obsessie van banken gericht op de hefboomwerking werkte eerst in hun voordeel, maar op dit moment duidelijk in hun nadeel. Voor 'Winst en Verlies' geldt de spreuk van Titus Maccius Plautus (254-184 v.Chr.) dat de kost gaat voor de baat uit. Voor een gezonde boekhouding dienen inkomsten en schulden in balans te zijn.
In hoeverre is het slim, lees dwaasheid geweest het de kost gaat voor de baat uit volledig voor de new economy - zeepbel(casino)kapitalisme - het 'Angelsaksische model' live now pay later in te ruilen? Voor Japan geldt de paradox dat Japanners horen tot hardste werkers ter wereld, maar is een land met de hoogste staatsschuld.

Cees Nooteboom toont in zijn boeken de evolutionaire kringloop. Maar de economische werkelijkheid is dat het neoliberalisme onder Trump de uiterste houdbaarheidsdatum heeft bereikt.

Altijd de vreemdeling (Marijn Kruk De Groene Amsterdammer 2 augustus 2018 p. 51):
Minder bekend is dat Ian Buruma vanaf 1975 een aantal jaren in Japan verbleef. Hij wilde ontsnappen aan het Haagse milieu waarin hij opgroeide, ‘aan de gazonsproeiers, clubdassen, bridgeavondjes en het geluid van tennisballen in de zomer’. Via een mislukte studie rechten, een afgebroken kunstopleiding, een studie Chinees en een tussenjaar in Californië komt Buruma uiteindelijk terecht op een filmacademie in Tokio.
Het is niet het voor de hand liggende exotisme dat hem in Japan aantrekt: theeceremonies, zenboeddhisme of vechtsporten. Het is eerder het rauwe menselijke van de Japanse film en het theater. En anders wel de talrijke mogelijkheden tot transgressie die een stad als Tokio biedt voor een welopgevoede westerse jongen. De traditionele houten huizen waren tijdens de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest door Amerikaanse brandbommen. Moderne gebouwen verrezen, neonreclames knipperden de bezoeker tegemoet. ‘De schaduw van de oorlog had plaatsgemaakt voor koortsachtig hedonisme’, schrijft Buruma.
Tegelijk is het ook weer alsof hij daarmee een bocht afsnijdt. Want in zijn omgang met deze meesters hoeft hij zich niet volledig te voegen naar het hiërarchische meester-leerlingsysteem. De prijs voor de vrije omgang is dat hij altijd de gaijin blijft, hoewel hij er óók naar snakt volwaardig lid van de groep te worden. Het is onderdeel van een dieper verlangen zijn westerse individualiteit te ontstijgen – de rode draad van Buruma’s memoires. ‘Droog’ noemen Japanners dat, met het Engelse woord ‘dry’. Daar tegenover plaatsen ze ‘nat’ (wet). Dat is de groep, de clan, de hiërarchie – met de yakuza, de Japanse maffia, als meest sprekende voorbeeld. Maar ook de theatergezelschappen waarin Buruma zich beweegt hebben die ‘natheid’.
Wat de twintiger Buruma bovenal zoekt is de confrontatie met de ‘absolute Ander’– in Japan in grote hoeveelheden voorradig.
Maar wanneer Buruma de man en zijn familie in de provincie opzoekt wacht de desillusie. Het blijkt een familie als elke andere, in een huis als elk ander, met aardige, hartelijke mensen zoals je die overal ter wereld aantreft. Er is geen ‘absolute Ander’. Het is de belangrijkste les die hij in Japan leert.

Het rapport ‘E i V’ beoogt net als deze 'probleemgestuurde' modellen probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. We zitten in ons eigen wereldbeeld gevangen. Het outside the box-denken, het bovenbewustzijn, de bovenzinnelijke wereld komt meer centraal te staan.

De participatiesamenleving van de darwinist Plasterk is austerity driven. Hoe voorkom je dat de armen armer en de rijken rijker (Matteüseffect) worden, dus een grotere tweedeling ontstaat? Door mismanagement met de mantel der liefde te bedekken wordt de meerwaarde, die politici kunnen creëren tot het nulpunt gereduceerd. Het probleem is dat politici niet de moed hebben gehad hun kiezers de waarheid te vertellen. Het artikel Aflossingsvrij afdrijven – (Yvonne Hofs 21 december 2013) en Hoe de hypotheekrente aftrek uitgroeide tot een gruwel (Yvonne Hofs Volkskrant 25 december 2013 katern Vonk p. 8 t/m 11) spreken voor zich.

In zowel Nederland als in Brussel hebben de collectieve invloedssferen, de 4e, 5e en 6e macht duidelijk aan kracht gewonnen. Of met andere woorden de regie van de 1e, 2e en 3e macht in Nederland wordt geleidelijk door de 4e, 5e en 6e macht overgenomen. Of met andere woorden we worden steeds sterker door de 4e, 5e en 6e macht geregeerd. De 4e macht bestaat uit technocraten, met name economen die werken voor de Europese Commissie, DNB en het CPB. De schuldencrisis leert dat de kwaliteit van de macro-economische voorspellingen duidelijk te kort schieten. In essentie draait het echter nog steeds om de gezichtspunten in de twee boeken Moral Sentiments en Wealth of Nations van Adam Smith. Politiek heeft nog steeds op de spreiding van geld, kennis en macht betrekking.

Erik Staal heeft handig misbruik gemaakt van de tijdgeest, die op diverse Ministeries heerste. Het heeft tot gevolg dat de corrigerende werking van de wederkerigheid, het zelfreinigend vermogen daardoor verloren is gegaan. In hoeverre is het terecht dat het Westen zich moreel superieur voelt aan het Oosten? Om het vraagstuk van de groeiende ongelijkheid op te lossen hangt met het geïnstitutionaliseerde politiek opportunisme van de Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy samen.

Politici dienen in plaats van hun verantwoordelijkheid voor de collectieve sector aan de markt uit te besteden weer zelf het stuur in handen te nemen en daarvoor verantwoordelijkheid af te leggen. In de kern draait het nog steeds om de spreiding van ’Geld, Kennis en Macht’. De 'scoringsdrift' die kiezers van hun politieke leiders verwachten heeft tot gevolg dat de houdbaarheidsdatum van een politiek leider niet van die van een voetbaltrainer verschilt.

De stemming is volledig verpest, daar kan zelfs Louis van Gaal niet tegenop (Paul Onkenhout de Volkskrant 22 oktober 2022, p. 24):
Deze week gaf hij op Twitter de eerste beelden prijs van zijn journalistieke missie, ter aankondiging van een vierdelige documentairereeks (25 oktober, 1 november, 8 november en 14 november 2022 VPRO NPO2), In de schaduw van het WK. Volgens de aankondiging reisde Ghosen verder dan Zeist. In Nepal zocht hij families op van overleden stadionbouwers.

Het artikel 'In Brussel getekend, in Den Haag weer vergeten' van Maarten Hillebrandt (Volkskrant van 27 december 2013) illustreert het probleem dat zich in de relatie tussen Den Haag en Brussel voordoet. Het beleid tussen nationaal en supernationaal wordt door de 4e macht, de technocraten voorbereid. De burger heeft daar geen enkel zicht op. De democratie komt daardoor ernstig onder druk te staan.
Achter gesloten deuren
Het is een bekend fenomeen: nationale politici maken handig gebruik van de weinig transparante besluitvorming van de EU. Ministers in de Raad nemen hun besluiten vaak achter gesloten deuren en op basis van consensus. Zo blijft niet alleen het besluitvormingsproces, maar ook de uitkomst ambigu: de verantwoordelijkheid ligt tenslotte bij iedereen en niemand tegelijk. Dit biedt ministers, ook Asscher, de kans om de schuld voor besluiten waar ze zelf deel in hebben af te schuiven op 'Europa'.
Het is begrijpelijk dat nationale leiders tegen Europese besluiten zijn en zich daar publiekelijk tegen uitspreken. Minder begrijpelijk is dat zij daarmee wachten tot het besluit al genomen is en niet met elkaar, maar over elkaars hoofden heen het debat aangaan: dat komt tegenover de nieuwe Europese burgers oneerlijk en weinig integer over. Klagen over besluiten die we als Nederland zelf hebben onderschreven, dat geeft geen pas.

'Het zal echt moeten: de kloof tussen elite en volk dichten' (Bart Jan Spruyt Parool 13 december 2014):
De nieuwe tweedeling die volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau dreigt, moeten we niet wegwuiven vindt historicus Bart Jan Spruyt. 'Het kan wel degelijk ontwrichtend zijn voor de samenleving.'
Er zijn niet alleen verschillen in inkomens en vermogen, niet alleen tussen autochtonen en migranten, maar ook in opleiding, relaties en netwerken, gezondheid en aantrekkelijkheid. En de scheidslijnen tussen al deze verschillen vallen grotendeels samen. Zo'n trend wordt ondermijnend wanneer beide groepen - elite en bevolking, hoogopgeleiden en laagopgeleiden - elkaar niet meer kennen en in karikaturen over elkaar gaan denken en spreken.
Met enige agressie construeren vele Nederlanders dan een Amsterdamse, Gooise en Haagse elite waarop de schuld voor veel problemen kan worden afgeschoven. En die elite bekt terug door die Nederlanders van ressentiment, angst voor de globalisering en onderbuikgevoelens te beschuldigen.
Vertrouwen
Een samenleving behoort op vertrouwen gebaseerd te zijn. Dat vertrouwen was, grosso modo natuurlijk, aanwezig in de samenleving waarvan wij afscheid hebben genomen, de verzuilde. Nederland bestond uit groepen, en die groepen brachten een eigen elite voort.

Essay Het verweesde conservatisme In de greep van radicaal-rechts (Marcel ten Hooven De Groene Amsterdammer 3 september 2020 p. 34-35):
Het conservatieve gedachtegoed stond ooit voor sceptisch denken over de menselijke conditie, voor het besef dat het bestaan zich maar in beperkte mate laat reguleren. Waarom verkopen conservatieven nu dan hun ziel aan de stokebranden van radicaal-rechts?
Volgens schrijfster Marente de Moor is het populisme de politieke stem van het betweten: ‘Niet alleen de afkeer van politici die wikken en wegen, maar ook de gesmoorde scepsis ligt aan de wortel van de populistische stem.’ Dat schreef zij in de NRC, in een pleidooi voor het sceptische denkproces, dat volgens haar op dit eenvoudige principe neerkomt: ‘Twijfel verlangt wijsheid en het vertrouwen dat een verhaal altijd twee kanten kent.’
Dat doet denken aan de waarschuwing van de historicus Johan Huizinga voor een politiek waarin ‘hoogmoed en toorn’ de leidende instincten zijn. Huizinga schreef dat in ‘Nederlands Geestesmerk’ , een essay uit 1934. Hij maakt daarin een onderscheid tussen drie ‘temperamenten’ in het politieke leven: het behoudende, het hervormingsgezinde en het radicale. De aanhanger van behoud zegt, aldus Huizinga: ‘Zo moet het zijn!’ De hervormingsgezinde meent: ‘Zo kan het worden!’ De radicaal roept: ‘Zo zullen wij het maken!’
Wat de radicaal volgens Huizinga kenmerkt is dat hij niet kan berusten in de onvolmaaktheid van het bestaan en daarom naar het revolutionaire neigt.
Huizinga, Heldring, Kołakowski: alle drie beschrijven zij het conservatisme als een houding, niet als een politieke ideologie.
De coronacrisis is een schok voor het vooruitgangsgeloof: een pandemie die begon op een dierenmarkt in een Chinese stad kan de hele wereld acuut stilzetten. Juist dan zou het conservatisme als een vorm van sceptisch denken over de menselijke conditie van pas komen: hoed je voor al te hooggespannen verwachtingen over de greep die je op het bestaan hebt. Tragisch dat het zijn ziel aan de stokebranden heeft verkocht.

‘Je ziet het in de praktijk niet gebeuren’ (Hubert Smeets De Groene Amsterdammer 3 september 2020 p. 58-59):
Haagse jaren: De politieke memoires van Ruud Lubbers, opgetekend door Theo Brinkel, is een opwindend boek. Maar als lezer moet je wel eerst het lubberiaans machtig worden. Met dit soort details ontmantelt Lubbers twee mythes. De buitenwacht, ook de journalistiek, weet vaker niet dan wel wat er achter de schermen allemaal gebeurt. Democratische politiek is niet transparant. Dat is echter geen reden voor paranoia. Want die chicanes in de coulissen van de macht zijn niet altijd zetten in een doordacht schaakspel. Politici hebben soms geen idee wat de gevolgen zijn van hun stappen. Ze improviseren er niet zelden op los en verzinnen er pas achteraf een strategie bij.
In dat spanningsveld ten goede én ten kwade was Lubbers een van de belangrijkste crisispremiers van Nederland. Quasi-leiders hebben de neiging hun leiderschap met teksten als ‘de grootste dit, de ergste dat’ op voorhand te hyperboliseren. Lubbers draait het in zijn memoires om. Politiek is een ‘nobel vak’, mits je je neus niet ophaalt voor de ‘noblesse’ om ‘zo nu en dan de riolen schoon te maken’.

'Het prisoners-dilemma' werd begin zeventiger jaren in Intermediair en 19 november 2013 met als term 'Het prisoners-dilemma', 'crisisproof'… in meerdere hokjes opnieuw toegelicht. Nieuw in de column Een vriendelijk hart dat heb ik gemist van Asha ten Broeke (Volkskrant 4 september 2020 p. 27) is dat zij het Prisoner’s dilemma gebruikt om onze onderbuikgevoelens te verklaren.
Deze column van Asha ten Broeke sluit aan op Wind van de Geest van G. de Purucker.
Hoofdstuk Het wegen van het hart (p. 98):
ONS LEVEN, ONZE BESTEMMING als mens, worden ons niet door een grillig noodlot toebedeeld; alles wat we denken, alles wat we voelen en alles wat we doen wordt gewogen op de weegschaal van het lot, zoals in de Egyptische ceremonie of rite van het Wegen van het Hart van de overledene symbolisch wordt voorgesteld. Die weegschaal weegt twee dingen, zoals dit Egyptische ritueel zo knap demonstreert: op de ene schaal bevindt zich het levenscentrum, het hart van de mens die leefde, maar nu dood is; en op de andere schaal ligt de veer van de waarheid, van de werkelijkheid, die niet kan worden omgekocht, die zich door niets laat afleiden, die zich door niets laat overhalen of beïnvloeden. Dit symbolische ritueel geeft dus een prachtige verklaring van de leer van karma, het onontkoombare lot dat door niets en niemand ooit kan worden veranderd, want het is de goddelijke wet zelf, die we vergelding noemen als het de gevolgen van onze verkeerde daden betreft, en beloning als het om de gevolgen van het goede in ons of van onze goede werken gaat.

BRES bewustzijn in beweging (#323 sept/okt 2020) heeft als thema Beschaving.
Of we met z'n allen een 'beschaving' vormen hangt helemaal van onszelf af.
Er is een balans tussen de natuur en de mens. Als de mens minder overheersend is laat de natuur zich meer zien en omgekeerd lijkt de natuur zich terug te trekken als de mens weer heel duidelijk overheersend aanwezig is. Corina Zuiderduin werkt dit thema uit in Mysteries van de dood (p. 24-33) en Jaap Hiddinga in zijn publicaties De hypocrisie van de menselijke beschaving (p. 8-15), Balans in onze beschaving (p. 54-62) en ‘Wereld in beweging’ (p. 90-91). Uit Mysteries van de dood van Corina Zuiderduin blijkt dat de esoterie op de mysterietraditie van Thoth, de Egyptische god van wijsheid, die de Grieken Hermes Trismegistus noemden voortborduurt.

Hoe we de balans kunnen herstellen, hoe we ons kunnen verlossen van onze bubbel is al millennia bekend. Hoe is het mogelijk dat politici in hun bubbel blijven geloven? Noachs ark volgens H.P. Blavatsky en de Sextant van de viroloog Jaap Goudsmit (Emma Curvres Volkskrant 11 augustus 2020 p. V2) zijn een metafoor, die ook in het boek De formule van de mentescoop van Gerrit Teule wordt gebruikt. Om het casinokapitalisme te duiden maakt Arnon Grunberg van het balletje gebruik,Tom Hofland schrijft over de Kwaadaardige kikkers (Volkskrant 15 augustus 2020 Zomer Magazine p. 23) en Peter Giesen over Broederschap (Volkskrant 15 augustus 2020 Opinie p. 21).

Een belangrijk deel van de verdeel en heers problemen die we signaleren hebben we door onvoldoende checks & balances (Evenwicht door Tegenwicht) zelf gecreëerd. 'De remedie is tegelijkertijd de kwaal' (geweten, 'Goed en Kwaad', 'Deugd en Ondeugd'). De vraag dringt zich op welke debacles moeten zich voordoen voordat echt actie wordt ondernomen. Het gaat mis, chaos dreigt wanneer voor onnatuurlijke selectie, een gesloten systeem wordt gekozen. Chaos, onbalans ontstaat omdat politici geen oog hebben voor de keerzijde van de medaille.

Vertrek van Loekasjenko zal niet einde problemen zijn (Andriy Kornlychuk Volkskrant 28 augustus 2020 p. 27):
De dappere protesten in Belarus doen denken aan eerdere revoluties. Het vervolg was vaak moeilijk, schrijft Andriy Korniychuk van vredesorganisatie Pax.
De transitie naar een goed werkende democratie is er nog niet van gekomen. Nieuwe politieke elites vormen blijkt heel moeilijk en het kost de grootste moeite om weerstand te bieden aan de inmenging door Rusland.
Hobbelige weg
Democratie is geen bestemming, maar een lange, hobbelige weg. Kijk naar wat er in Oekraïne is gebeurd. Activisten zijn politici geworden maar hebben moeite om op te staan tegen de oude, doorgewinterde elites. Om nog maar te zwijgen over het onvermogen van oppositieleiders om hun krachten te bundelen en te werken aan een gemeenschappelijk doel.
De EU is vaak bereid om volksbewegingen die opkomen voor meer democratie toe te juichen, maar onthoudt al te vaak echte steun. Vraag een Syriër maar eens hoe nuttig de verklaringen van de EU zijn geweest ter ondersteuning van wat begon als een geweldloze beweging tegen een dictatoriale leider. Deze keer moet de EU er alles aan doen om burgers te beschermen.
Ze riskeren hun levendoor het op te nemen tegen een meedogenloze dictator. En daarna verdienen ze steun bij het werken aan echte democratie.

Coronabeleid stuit op infantiele consument Lammert Waslander Volkskrant 27 augustus 2020 p. 27):
Het liberalisme heeft volwassenen kinderlijk gemaakt. Nu moeten ze verantwoordelijkheid nemen.
De recent overleden socioloog Benjamin Barber stelt in zijn boek De infantiele consument dat burgers in de westerse samenleving tot consumenten gemaakt worden. Consumenten hebben volgens hem eigenschappen die bij kinderen passen. Een onderdeel van de ‘infantilisering’ zijn de begrippen gemakkelijk, eenvoudig en snel. Door die factoren zijn volwassenen kinderlijk gedrag gaan vertonen. Het verschil tussen volwassenen en jongeren in eten (fastfood), films (amuserend en eenvoudig), videospellen, internetgebruik (appen, chatten), kleding en shoppen is klein geworden.
Rutte kampt nu met het probleem dat het liberalisme de afgelopen dertig jaar mensen succesvol tot consumenten heeft gemaakt.
Elke docent in Nederland weet dat inconsequent gedrag voor de klas ervoor zorgt dat men het eigen gezag en de eigen orde kwijtraakt. Wil Rutte succesvol een beroep doen op verantwoord gedrag, dan dient hij excuses te maken voor zijn eerdere neerbuigende uitlatingen over het mondkapje (laten we het woord mondkapje daarbij veranderen in het serieuzere en toepasselijker woord gezichtsmasker, zoals dat in alle andere landen ook wordt gebruikt). Ten tweede moet iedereen en alles zich aan de anderhalve meter afstand houden, dus ook de vliegindustrie.

Benjamin Barber boek Jihad vs. McWorld (Volkskrant 27 december 2003):
Benjamin Barber laat in interviews en artikelen er geen misverstand over bestaan dat zijn oppermachtige vaderland en dus de wereld aan de rand van de afgrond staan. Oorlogen in Irak en Afghanistan werken averechts. Terreur neemt niet af maar toe. Representeert Barber de typische Bush-haat van links, zo instinctief en diepgeworteld dat hij het beeld van de werkelijkheid vertroebelt? De haat die rechts voor Bill Clinton voelde – in spiegelbeedd? Het Democracy Collaborative, ‘dat jonge mensen van vandaag tot de burgers van morgen; wil maken, heeft tot doel om ’democratie te globaliseren en globalisering te democratiseren’. De rest van de wereld ziet dat Amerika machtig is en tegelijk niet veel snapt van de wereld waarover die macht wordt uitgeoefend. Een centraal leerstuk in zijn nieuwe boek ‘Het rijk van de angst’ gaat over ‘preventieve democratie’ in plaats van ‘preventieve oorlog’ van Bush.
Frits Bolkestein geeft in de Volkskrant van 17 januari 2004 een reactie op het boek ‘Jihad vs McWorld’ van Benjamin Barber. Het zijn twee krachten die aan de basis liggen van de belangrijkste gebeurtenis sinds de val van de Berlijnse muur. Bolkestein spreekt liever over de tegenstelling cultureel particularisme en consumentisme.
Bolkestein is het niet eens met Barber die een soort Derde Weg probeert te vinden die noch jihad noch McWorld is. Maar die derde weg is er niet volgens Bolkestein: McWorld is namelijk onlosmakelijk met de democratie verweven.

In Nederland wordt het consumentisme door de marketingstrategie van het grootkapitaal onderbouwd.

7.777 plus 7 dagen naar de eenzaamheid (Jan Tromp 26 augustus 2020 p. 12, 13):
Decennialang hield Ruud Lubbers de publicatie tegen van zijn politieke memoires over zijn jaren in Den Haag. Te vroeg, te gevoelig. Maar 1,5 jaar na zijn overlijden heeft zijn familie groen licht gegeven. Lubbers maakt van zijn hart geen moordkuil. Hij doet een boekje open over Joop den Uyl, Elco Brinkman en Helmut Kohl.
‘Het is te vroeg’
Lubbers was spelverdeler in de Nederlandse politiek gedurende 7777 plus 7 dagen, in zijn eigen telling. Van 1973, als CDA-minister van Economische Zaken in het linkse kabinet-Den Uyl, tot 1994 toen zijn derde periode als premier in een debacle eindigde en het CDA een zware verkiezingsnederlaag leed. In 1986 zat hij op het toppunt van zijn macht. Hij won de verkiezingen, het CDA haalde 54 zetels. Het was de grootste Kamerfractie ooit.
Na toestemming van de familie Lubbers kan het boek ten langen leste verschijnen. De hitte is ervan af, maar als politieke geschiedenis is het meeslepend, omdat de man die jarenlang de Nederlandse politiek domineerde van zijn hart geen moordkuil meer maakt. Een paar hoogtepunten uit Lubbers’ Haagse jaren.
Lubbers spreekt in rancuneuze woorden over de Duitse bondskanselier: ‘Van iemand met een charmant minderwaardigheidscomplex is hij uitgegroeid tot een man met een irritant superioriteitsgevoel.’ Het tijdperk-Lubbers was voorbij.

Dapper, schaamteloos en loyaal (Sacha Kester Volkskrant 25 augustus 2020 p. 13):
Kellyanne Conway, een van de trouwste steunpilaren van Donald Trump, gaat het Witte Huis over een week verlaten om zich op haar gezin te concentreren. ‘Op dit moment wordt het, ook voor mijn geliefde kinderen, minder drama, en meer mama’, schrijft ze in een verklaring.
Er gaan weliswaar geruchten dat ze Trump eigenlijk niet mag − Conway zou met haar ogen rollen wanneer hij privé ter sprake kwam, zei Michael Wolf in een interview over zijn boek Vuur en woede − maar ze is altijd voor de president door het vuur gegaan. Conway muntte ook het begrip ‘alternatieve feiten’ nadat het Witte Huis stelde dat ‘het grootste toeschouwersaantal aller tijden’ aanwezig was bij de inauguratie van Trump, terwijl uit foto’s bleek dat dat niet zo was.
‘Echtgenoot uit de hel’
Opmerkelijk genoeg is echtgenoot George Conway een grote tegenstander van Trump, en een van de oprichters van de anti-Trumpbeweging, The Lincoln Project. De president noemde George ooit een ‘echtgenoot uit de hel’ en ‘een totale mislukkeling’, en zelfs toen verdedigde Kellyanne haar baas: ‘Mag hij geen weerwoord geven als iemand zonder enige medische opleiding hem ervan beschuldigt dat hij geestelijk gestoord is?’

Het weegschaaltje van Paul Brill laat juist zien dat de Russen niet voor de manipulatieve spelletjes van de Amerikanen onderdoen. De inzichten van de twee Russinnen H.P. Blavatsky en Ayn Rand en hun drie axioma's staan diametraal tegenover elkaar. Het is belangrijk je krachtbron, lees eeuwige levensbron aan te boren die zorgt dat je doorgaat. Het gaat uiteindelijk om de éne werkelijk waarin zowel het gezichtspunt van H.P. Blavatsky als van Ayn Rand naar voren komt. Ayn Rand baseert zich op het bestaan. H.P. Blavatsky belicht niet alleen het niet-‘bestaand’ (onbestaande) maar ook het ontstaan, de blauwdruk, die aan de schepping ten grondslag ligt. H.P. Blavatsky belicht de twéé kanten van één medaille, het heeft op de relatie De Ander als spiegel betrekking.

De geschiedenis leert dat dieren worden gebruikt om onze emoties te verklaren. De in de ark opgesloten dieren zijn de menselijke hartstochten. Echter niet alleen in het verleden, maar nu ook nog steeds, bijvoorbeeld Roos van der Lint De Groene Amsterdammer 19 juli 2018 p. 32-35: 'Dilemma’s in de dierentuin Levende monumenten of ambassadeurs van de soort?' en Joris Luyendijk in zijn boek Dit kan niet waar zijn Hoofdstuk 12 Waanbankiers en koele kikkers (zie p. 64, 65, 174).

Fokke Obbema interviewt Maxim Februari ‘Intellect is allerminst zaligmakend’ Volkskrant 13 juli 2020 (p. 12-13):
Maxim Februari verzet zich fel tegen het behandelen van burgers als een datasetje. ‘Dat heeft direct te maken met het besef van innerlijke rijkdom van mensen’, zegt hij in de laatste aflevering van deze serie voor het zomerreces.
Heeft u dat syndroom nog altijd?
‘Het is een almachtsfantasie waar ik in ieder geval te lang mee door ben gegaan. Sinds een jaar krijg ik zo veel post dat het niet meer te behappen is. Ongeveer de helft daarvan behelst verzoeken maatschappelijke problemen op te lossen. Ik heb het onderwijs, de zorg, de kunst, de wetenschap, de digitalisering en juridische kwesties onder me, zo ongeveer de portefeuille van het hele kabinet. Rond de jaarwisseling werd het me te veel. Het beeld dat toen bij me opkwam was de Madonna della misericordia: de maagd Maria die de mensheid onder haar blauwe mantel neemt en iedereen troost biedt. Toen vroeg ik me af: waarom komt dat beeld telkens boven? Afgelopen maand begreep ik: ik wil af van dat gevoel dat ik alles moet oplossen. Ik ben Maria niet.
‘In je serie zijn er mensen die zeggen: het komt allemaal goed – ze behoren tot een bepaald soort optimistisch menstype. Daar reken ik mezelf niet toe. De wereld zit vol tegenslagen en meevallers. Er is dus altijd leed. Je voorkomt dat niet, lost het ook niet op, maar je kunt wel beschermen en troosten. Daarom houd ik zo van rechtsbescherming en vandaar ook die rare hoop dat Maria het troosten van me overneemt’.

Nederlandsche Bank duikt in eigen slavernijverleden (Sander van Walsum Volkskrant 13 juli 2020 p. 16):
Maar meer nog dan in feiten en cijfers is Brandon – die werkzaam is bij de VU en bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis IISG – geïnteresseerd in de vraag of en hoe belanghebbenden bij de slavernij zichzelf probeerden te rechtvaardigen. Toen de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën betrokken raakte bij de slavernij, verdedigden de voorstanders van dit verdienmodel – principiële tegenstanders waren er ook – zich van het argument ‘dat God het zo heeft gewild’.
Lotsbestemming
Wie behoefte had aan een nadere argumentatie kon zich beroepen op het Bijbelboek Genesis 9, vers 20 tot en met 27. Hierin vervloekt Noach zijn zoon Cham, die bij wijze van straf zijn broers Sem en Jafet eeuwig moet dienen. Kerkhervormer Maarten Luther, die ook als antisemiet een onverwoestbare reputatie geniet, stelde dat de vervloekte Cham de stamvader was van alle gekleurde mensen, en dat zijn zoon Kus de stamvader was van de Afrikanen. Hun lotsbestemming zou dus al in het eerste Bijbelboek zijn vastgelegd.
‘Bij het slavernijdebat ging het nauwelijks over medemenselijkheid, maar over de vraag hoe de koloniale economie zonder inzet van slaafgemaakten rendabel kon blijven, en hoe met de eigendomsrechten van slavenhouders moest worden omgegaan.’ Voor de regeling die uiteindelijk werd getroffen, 30 jaar nadat Groot-Brittannië zover was, werden laatstgenoemden als deskundigen geraadpleegd. Hun schadeloosstelling was daarmee in overeenstemming: ze kregen 200 à 300 gulden voor elke vrijgemaakte slaaf.

Leve boeren niet langer uit aan de wereldmarkt (Joris Lohman en Hidde Boersma Volkskrant 11 juli 2020 Opinie p. 16-18):
Het is hoog tijd dat de overheid de regie terugpakt op de voedselmarkt, vinden Joris Lohman en Hidde Boersma. Met zo’n New Farm Deal wordt echte verduurzaming eindelijk mogelijk.
Een New Farm Deal
Daarom is het tijd voor een fundamenteel nieuw plan. Een Europees plan waarin de overheid de regie krachtig terugpakt van de markt, door middel van oude instrumenten in een moderne uitvoering. Wij bouwen voort op een plan van ex-presidentskandidaat Elisabeth Warren uit de VS. Zij opteert voor een combinatie van minimumprijzen en grenzen aan de productie door middel van quota.
blueredblackredblueblackred% meer marktwerking. De blik moet worden afgewend van het gepieker in de polder en (opnieuw) gericht op Brussel. Dit plan realiseer je niet in Nederland alleen. Maar de kiem kan wel worden gelegd in de Nederlandse politiek. Een ‘New Farm Deal’, oftewel een modern systeem van minimumprijzen, quotering en beprijzing van externe effecten, verdient een centrale plek in het politieke debat over de toekomst van de landbouw. Natuurlijk is dit plan niet ‘af’, en is de wereld meer vervlochten en complexer dan in de tijd van Mansholt.

Hoe nu verder? #9: Politiek-econoom Mark Blyth ‘Corona bevrijdt ons uit een set beperkingen’ (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 11 juni 2020 p. 18-21):
Volgens de Schots-Amerikaanse hoogleraar politieke economie Mark Blyth had Europa in de huidige crisis een serieuze stap op het wereldtoneel kunnen zetten. ‘Maar Nederland hield dat tegen.’
Blyth is nu los. ‘Nederland is het skinheadtuig van Europa geworden dat op straat het knokwerk doet voor Duitsland’, zegt hij. ‘En het was helemaal niet nodig. Zorgen om de schuld van Italië houden heel Europa tegen, ook Nederland, en niemand koopt Nederlandse schuld omdat je er geld op moet toeleggen. Het probleem is dat politici als Mark Rutte de afgelopen tien jaar een beleid hebben gelegitimeerd dat Noord-Europese belangen dient door het in het verhaal te gieten van nijvere Noord-Europeanen en feestende zuiderlingen. Nu zitten ze in dat verhaal vast naar hun eigen kiezers en kunnen ze geen koers meer wijzigen nu dat nodig is.’
Erger nog is dat Nederland Europa weer in de richting van bezuinigingspolitiek lijkt te willen duwen, het gewraakte austerity (soberheid) van tien jaar geleden.

De Britse premier Gordon Brown: De opwarming van de aarde als gevolg van de uitstoot van CO2 is potentieel het grootste gevaar voor de wereldwijde stabiliteit en veiligheid (Volkskrant 22 maart 2008). Deze conclusie staat in een rapport over de nieuwe veiligheidstrategie van Groot Brittannië. Het betekent dat de gevolgen van de klimaatverandering een grotere bedreiging voor de stabiliteit in de wereld vormen dan terrorisme.

In het rapport 'E i V' komt naar voren dat door de wereldwijde valutaoorlog onder centrale banken het paard achter de wagen is gespannen.
Olav Velthuis & Noordegraaf De economische wetenschap in crisis De markt is niet perfect
Economen hebben de kredietcrisis niet voorspeld, laat staan voorkomen. Toch houden ze hardnekkig vol dat hen niets te verwijten valt. Het wordt tijd dat de wetenschap haar deuren opengooit.
De dereguleringsdoctrine uit Chicago vatte ook in de rest van de wereld post. In het Verenigd Koninkrijk onder Gordon Brown, toen nog minister van Financiën, liet men de teugels vieren. En in Nederland beklaagde Nout Wellink, president van De Nederlandsche Bank, zich dit voorjaar in Vrij Nederland dat er ‘de afgelopen jaren vanuit de politiek een gigantische druk [is] geweest om de financiële regelgeving te verminderen.
Het morele kompas wordt ondergraven omdat in de woorden van Klaas Knot de financiële markten hun risicokompas kwijt zijn. DNB-president Klaas Knot heeft gelijk zowel wat betreft de kwantitatieve veruimming, geldcreatie, ex nihilo (uit het niets) in de EU als het voorstel om de maximale hypotheek die huizenkopers kunnen krijgen verder te laten dalen naar 90 procent van de koopsom. De kracht die aan geld ten grondslag ligt is namelijk het ruilvermogen, de wederkerigheid. Het TV programma Zwarte Zwanen toont het contrast, de kloof die er bestaat tussen de mensen die onze pensioenen beheren en de afnemers van de pensioenen. De paradox in het verhaal is dat helaas Lex Hoogduin, ex-kroonprins van Nout Wellink, de voorstander van de Big Bazooka het gelijk aan zijn kant heeft gekregen. Het probleem met kwantitatieve veruimming is dat overheden voor de risicobeheersing zorgen, het feestje voor het grootkapitaal wordt niet verstoord, het wast zijn handen in onschuld.

Ik mis het om me immuun te voelen voor gevaar (Sonja Buljevac Volkskrant 6 juni 2020 Zaterdag p. 13):
‘Ja’, zei mijn vader kalm, ‘zo was het bij ons ook.’ Alleen werden zij in de trein naar Servië niet tegengehouden door boa’s zonder wapenstok, maar door militairen met kalasjnikovs. Na zo’n gesprek is het moeilijk nog te zeggen dat je de kroeg mist.
Mijn ouders en ik praten vaak over de toekomst. Geduldig luisteren ze naar mijn zorgen over studie, werk en hoe dat moet ‘na de crisis’, ook al voel ik me soms een aansteller. Dit is slechts een fractie van de onzekerheid die zij hebben ervaren toen ze lang geleden, gewapend met niet meer dan een rugzak vol kleding en boeken, in Nederland belandden. Misschien zijn zij juist daarom hoopvoller over de situatie dan ik. Uiteindelijk komt het goed, leren ze mij, zelfs als je je dat nu niet kunt voorstellen.

‘De ramp na de ramp komt nog’ |22 coronabesmettingen in azc Sneek (Red. Volkskrant 8 mei 2020):
Met Groenteman in quarantaine #22: Marieke Lucas Rijneveld, schrijver
Vanuit quarantaine, niet vanuit de Volkskrant archiefkast.
Gijs Groenteman belt met mensen om te vragen hoe het met hen gaat in deze bizarre tijd. Schrijver Marieke Lucas Rijneveld wilde nog een dagboek schrijven, maar de dagen zijn teveel hetzelfde. Toch schrijft ze veel, hoewel dat - als altijd - gepaard gaat met veel twijfelen en schipperen. Gelukkig heeft ze nog de nominatie voor de Booker Prize op zak.

Amateurpolitici als Trump doen wat ze beloven (