5.3 Synthese

Helena Blavatsky: Het Heelal wordt van binnen naar buiten bestuurd en geleid. Zoals boven, zo is het ook beneden, zoals in de hemel, zo ook op aarde; en de mens – de microkosmos en het verkleinde evenbeeld van de macrokosmos – is de levende getuige van deze universele wet en van haar manier van werken. (Geheime Leer, Deel I, p. 301)
Mattheüs 5:38-39 Gij hebt gehoord, dat gezegd is: Oog om oog, en tand om tand;
Maar Ik zeg u, dat gij den boze niet wederstaat; maar, zo wie u op de rechterwang slaat, keert hem ook de andere toe;
Mattheüs 7:7-8 Bidt, en u zal gegeven worden; zoekt, en gij zult vinden; klopt, en u zal opengedaan worden.
Want een iegelijk, die bidt, die ontvangt; en die zoekt, die vindt; en die klopt, dien zal opengedaan worden.
Mattheüs 7:12-14 Alle dingen dan, die gij wilt, dat u de mensen zouden doen, doet gij hun ook alzo; want dat is de wet en de profeten.
Gaat in door de enge poort; want wijd is de poort, en breed is de weg, die tot het verderf leidt, en velen zijn er, die door dezelve ingaan
Want de poort is eng, en de weg is nauw, die tot het leven leidt, en weinigen zijn er, die denzelven vinden.
Mattheüs 25:29,31-33 Want een iegelijk die heeft, dien zal gegeven worden, en hij zal overvloedig hebben; maar van dengene, die niet heeft, van dien zal genomen worden, ook dat hij heeft.
En wanneer de Zoon des mensen komen zal in Zijn heerlijkheid, en al de heilige engelen met Hem, dan zal Hij zitten op den troon Zijner heerlijkheid;
En voor Hem zullen al de volken vergaderd worden, en Hij zal ze van elkander scheiden, gelijk de herder de schapen van de bokken scheidt;
En Hij zal de schapen tot Zijn
rechter hand zetten, maar de bokken tot Zijn linker hand.
Ockhams scheermes geldt voor: Cultuursociologie bevindt zich op het snijpunt (emanationisme) tussen Cultuurwetenschappen en Sociologie, Evolutiebiologie tussen Evolutie en Biologie, Culturele psychologie tussen Cultuurwetenschappen en Psychologie, Sociobiologie tussen Sociologie en Biologie, Evolutiepsychologie tussen Evolutie en Psychologie, Paleontologie tussen Geologie en Biologie, Geochemie tussen Geologie en Scheikunde en Geofysica tussen Geologie en Fysica. Door de convergentie van twee disciplines ontstaat synthese. Uiteindelijk draait het om het onderzoek dat betrekking heeft op de relatie tussen Unificatietheorie en Eenheid in Verscheidenheid.
 

Het Zelf (Verticale as, Verborgen 5e Dimensie, Ruimte en Tijd, Gulden middenweg)

Spreulen 10:10 Die met het oog wenkt, richt smart aan; en een dwaas van lippen zal omgeworpen worden.
22. De zegen des Heeren, die maakt rijk; en Hij voegt er geen smart bij.
François de La Rochefoucauld noemde hypocrisie het eerbetoon van de ondeugd aan de deugd.

H.P. Blavatsky: Goddelijke of universele gedachte en wil komen tot manifestatie door de gezamenlijke menigten van geestelijke wezens, de dhyani-chohans, die de voertuigen zijn waardoor het ongemanifesteerde verschijnt.
Zij zijn de intelligente krachten die de Natuur haar ‘
wetten’ geven en deze ten uitvoer brengen, terwijl zij zelf handelen volgens wetten die hun op een soortgelijke manier zijn opgelegd door nog hogere machten; maar zij ‘verpersoonlijken’ de natuurkrachten niet, zoals ten onrechte wordt gedacht. (SD 1:38, NL versie - De Geheime Leer Deel 1, p. 68)
Dood
De
dood is niet iets dat op zichzelf bestaat, maar een van de fasen van tijdelijke gebeurtenissen in het oneindige drama van het leven, zodat het tegenovergestelde van de dood eerder geboorte moet zijn dan leven. Met andere woorden, het tegenovergestelde van het gemanifesteerde leven is ongemanifesteerd leven, pralaya en zijn eonen-lange rust. Manvantara en pralaya zijn fasen in het eindeloos vloeien van de wisselende stroom van kosmische beweging wat het onmiddellijke gevolg is van de levensadem van de geestelijke essentie in het hart van alles dat is gemanifesteerd. Dezelfde eeu­wi­ge beweging die alles tot objectief bestaan brengt, heeft daarmee de dood veroorzaakt van dezelfde entiteit op een eerder subjectief gebied van het leven. Dan, als de levensduur van deze manifestatie tot een einde komt, draait deze ritmische beweging zich om en veroorzaakt de dood van de entiteit tijdens het objectieve bestaan en draagt het terug om opnieuw geboren te worden voor zijn subjectieve leven.

John Algeo Theosophy and The Zeitgeist
It is not surprising that evolution plays a major role in theosophical thinking and is a governing concept in H. P. Blavatsky’s Secret Doctrine. Any movement sensitive to the currents of intellectual development and coming into existence three-quarters of the way through the last century would necessarily have been oriented towards evolution.
Theosophical evolution, however, has some distinctive characteristics. It plays a central role in the genesis of the cosmos and of humanity; the birth and history of the universe are evolutionary processes. Ancient concepts of evolution are wedded to the modern passion for it, so it is regarded as an exceedingly old rather than as a spanking new concept. Theosophical evolution involves not merely causes but also purposes; it is
teleological, or goal-oriented, guided by an intelligent principle within the evolving universe rather than by unconscious responses to external pressures.
Theosophy and Science
Transpersonal psychology, a system of psychotherapy that recognizes altered states of consciousness and transcendent experiences as means of expanding human awareness and healing psychological malfunctions, numbers among its leaders Ken Wilber, two of whose books were first published by the Theosophical Publishing House, Roberto Assagioli, founder of a related technique called psychosynthesis, has theosophical connections through the Alice Bailey movement.

Roberto Assagioli (1888-1974) schetst in Over de wil, een mensbeeld waarin de psychologische functie van de wil centraal staat. Hij rekent af met de Victoriaanse opvatting van de wil als een middel tot verdringing en geforceerde onderdrukking.
De synthese van liefde en wil ziet Assagioli als een van de grootste menselijke prestaties.
Cursus De wil te willen, enkele ‘highlights’ uit het programma:
• behoeftes en de functie van gevoel;
• niveaus van willen,
vrije wil en de noodzaak van verlangen;
• doelen stellen en doelen bereiken;
• zingeving en het wilsproces;
• concretisering en de kunst van het zien.

Rust, Reinheid en Spiritualiteit (Haroon Ali interviewt Jay Shetty Volkskrant Magazine 9 januari 2021 p. 60-64):
Moderne monnik Jay Shetty is voor zijn miljoenen volgers altijd op zoek naar
frisse inzichten om naast zijn oeroude inspiratiebronnen te leggen. Wat we kunnen leren van Eminem, Christopher Nolan en Steve Jobs.
Bhagavad Gita
‘Ik heb de Bhagavad Gita (het
‘Lied van God’, red.) bestudeerd tijdens mijn training als monnik, en ik raadpleeg de teksten nog geregeld.’ De hindoeïstische geschriften, verdeeld over achttien thematische hoofdstukken, werden ruim vijfduizend jaar geleden geschreven. ‘Ik ken geen bron die al zo lang meegaat. Er zit ook zo veel wijsheid in die toepasbaar is op het moderne leven. Ik sprak laatst iemand die haar partner wilde veranderen. Het is al moeilijk om je eigen denkbeelden te veranderen, laat staan dat je die van een ander kunt veranderen. Je geest kan dus je beste vriend of ergste vijand zijn.’
‘De Gita beschrijft de gemoedstoestanden die iemands gedrag kunnen sturen: goedheid, impulsiviteit en onwetendheid. Leef je bewust in het moment, ben je vooral bezig met de toekomst, of blijf je hangen in het verleden? We denken vaak dat we depressief zijn omdat we ons gestrest en angstig voelen, maar je bent niet die emoties. Het is een staat waar je op dat moment in verkeert, die kun je veranderen.’

Tot mijn schrik delen Trumps meute en ik onze vervreemding (James Kennedy de Volkskrant 8 januari 2021 p. 27):
Zijn jeugdige enthousiasme voor Washington als stad van de democratie was al langer tanende. Toch, of beter gezegd, juist dankzij de hersenloze aanval op het Capitool heeft James Kennedy weer een sprankje hoop. Lafheid
Misschien is Washington niet het voornaamste probleem, al kan ik me erg boos maken over de lafheid van Republikeinse politici die Trumps ergste uitwassen mogelijk maakte, en een tweepartijenstelsel dat niet in staat is om de problemen van het land grondig aan te pakken. Het probleem ligt bij de burgers zelf, of ze nu afkomstig zijn uit Iowa of een van de andere 49 staten. Te vaak zijn ze verblind door hun eigen gelijk. De rede baat niet meer. De meute die een aanval uitvoerde op de Amerikaanse democratie laat zich alleen leiden door de woede, omdat zij bestolen zou zijn. Dat zou ik nooit van mijn landgenoten hebben gedacht als jonge student in Washington.
Ondanks dit alles heb ik juist als gevolg van deze
hersenloze aanval een sprankje hoop – dat de grote meerderheid van de Amerikanen en vervolgens ook de politici in Washington deze aanslag te ver vindt gaan. Dat de weg die Trump was ingeslagen een dood spoor was en dat we elkaar weer kunnen vinden om elkaar voor de afgrond te behoeden.
Als dit lukt, kan Washington misschien weer een stad worden waar niet
chaos en wanhoop overheersen, maar waar mensen geïnspireerd worden.

Roberto Assagioli PSYCHOSYNTHESE een veelzijdige benadering van heel de mens
Hoofdstuk 2 Zelf-verwerkelijking en psychische stoornissen (p. 42,43):
Een gedetailleerde studie van deze overeenkomsten zou zeer verhelderend kunnen werken, en ons kunnen helpen om de diepe betekenis en de werkelijke waarde te ontdekken van de talrijke pogingen tot organisatie en synthese - zowel van praktische als van psychologische aard - die meer en meer ondernomen worden tussen de verschillende nationale, sociale, economische, wetenschappelijke en religieuze groepen.
“Vanuit een nog breder en meer omvattend gezichtspunt bezien, ziet het universele leven er uit als een strijd tussen veelvuldigheid en eenheid, als een werken en streven naar éénwording. We schijnen vaag te voelen – of we spreken over een goddelijk wezen of over een kosmische energie – dat de Geest aan het werk is op en in de gehele schepping, dat hij bezig is om deze om te vormen tot geordendheid, harmonie en schoonheid, dat hij werkt aan de vereniging van alle mensen (waarvan sommigen vrijwillig meewerken, maar waarvan het merendeel nog verblind en opstandig is) door banden van liefde, en dat hij langzaam en in stilte maar met onweerstaanbare kracht de Opperste Synthese tot stand brengt.”

C.J. Schuurman Levensangst en levenskunst de kunst van het omgaan met mijzelf en de ander
In een reeks gesprekken van vraag en antwoord wordt de vragensteller begeleid naar zijn binnenwereld, het mysterieuze gebied van de ziel. Moeiteloos herkennen wij ons in de vragensteller. Hoe kan bijvoorbeeld het verlangen naar echt contact met anderen, zoals de partner, vervuld worden? We ontdekken dat dit pas kan als wij eerst wezenlijk contact met onszelf kunnen maken en ons bewust worden van onze eigenheid. Al het waarachtige in ons leven kan alleen groeien vanuit innerlijke vrijheid en de openbaring van onze unieke persoonlijkheid. Echt contact is iets dat je elkaar geeft: ‘zoals jij bent in jouw eigenheid, zo accepteer ik je. Wees vooral jezelf, want zo beleef ik je juist graag.’ Dit ware contact is ook de voorwaarde voor de ervaring van diepe eenheid. Wie deze weg van zelfverwerkelijking gaat, weet wat levenskunst is. Dit boek is een unieke en fascinerende reis naar binnen, naar de essentie van ons bestaan.

Anna Lemkow boek Het Heelheidprincipe
Hoofdstuk 1. Heelheid: sleutel tot inzicht
Een ander idee over de werkelijkheid (p. 55,56):
Bezien vanuit een
non-dualistisch perspectief zijn tegenstellingen onscheidbare polariteiten, die allebei nodig zijn en elkaar wederzijds definiëren. Het begrip “licht” heeft bijvoorbeeld geen betekenis zonder zijn tegendeel “duisternis”. We vatten de betekenis van “omhoog” door de betekenis van “omlaag”. “Algemeen” verkrijgt zijn betekenis als het tegenovergestelde van “bijzonder”. Het begrip “vrijheid” is zonder betekenis zonder het begrip “noodzakelijkheid” of “wet”.
Breng je, om een vollediger beeld van de aard en de betekenis van polariteiten te krijgen, de volgende feiten in herinnering. Een magnetisch veld heeft zowel een positieve als een
negatieve pool; afzonderlijke planten, dieren en mensen komen voort uit de samenkomst van mannelijke en vrouwelijke seksuele polen; een nieuwe ideologie is het gevolg van de wisselwerking tussen twee oudere ideologieën.
We zien uit deze feiten dat de
paren van tegenstellingen met elkaar in wisselwerking staan en door deze wisselwerking creatief zijn, zelfs onontbeerlijk voor scheppende en creatieve processen in de natuur en in de mens. En wat zij door hun vereniging scheppen is een derde term of een derde wezen dat beide polen omvat en dat op zijn beurt zijn eigen tegendeel schept.
59,60: We moeten onszelf de vraag stellen: besturen onze hersenen ons zelf of bestuurt ons zelf onze hersenen? In hun boek The Self and its Brain stellen Sir K.R. Popper, een eminent wetenschapsfilosoof, en Sir John Eccles, een van de meest vooraanstaande hersenspecialisten van deze eeuw,* dat het zelf de hersenen bewoont en niet andersom. De conclusie van Eccles is dat het menselijk denken de uitvoerende is en de hersenen het instrument van het denken. Hij heeft elders geschreven dat de activiteit van “zelven” de enige echte activiteit is die we kennen; dat het psycho-fysieke zelf de programmeur is van de hersenen, die de computer zijn. Het zelf observeert en onderneemt tegelijkertijd actie.
*)Bijvoeglijke bepalingen zoals deze zijn misschien wat vervelend maar ze zijn bedoeld om de sceptische lezer ervan te verzekeren dat de holistische filosofie niet een geschifte school van denken is maar, in tegendeel, wetenschappers en andere vaklieden omvat.
Hoofdstuk 8 Over de hersenen en het bewustzijn (p. 213):
De mogelijkheid van zelfregulatie en zelftransformatie (p. 213,214):
“Wat we training in zelfregulatie van het lichaam noemen is in werkelijkheid training in zelfregulatie van de hersenen, door het denkvermogen, met behulp van de wil,” aldus de auteurs (cursivering van ons). Laten we tussen twee haakjes opmerken dat we bij biofeedback weer een geval hebben van het opmerkelijke samengaan van verschillende specialisaties, want het vertegenwoordigt een convergentie van neuro-anatomie, elektrofysiologie, leertheorie, ethologie, perceptie-onderzoek en psychofysiologie. In hun boek Higher Creativity wijden Willis Harman en Howard Rheingold een hoofdstuk aan het beschikbare “gereedschap voor persoonlijke doorbraak”. Dit gereedschap omvat zowel traditionele als nieuwe instrumenten voor zelftransformatie: Zelfs een oppervlakkige beschouwing van de literatuur – van de Yoga Sutra’s van Patanjali tot de mystieke teksten van het esoterische christendom, het jodendom, het boeddhisme en de islam – maakt duidelijk dat dit gereedschap niet uitsluitend een uitvinding is van de moderne tijd.67

Paul de Blot Ik heb plezier hoe ik mijn weg vond in het bedrijfsleven : met vallen en opstaan vind ik de bron van mijn kracht (p. 126,127):
Ik kan het
geloofsverhaal, de bijbel, ook als mijn geloofsverhaal weergeven. De colleges in Maastricht tijdens mijn studie van 4 jaar theologie gaven mij een sterk persoonlijk houvast en werden ook de grondslag voor mijn denken over narratieve spiritualiteit, de spiritualiteit als een verhaal.
De
wet van de liefde is in ons hart gegrift
Zoals ik al vertelde, heb ik in de oorlogstijd en vooral in het concentratiekamp vriendschap leren kennen als een overlevingsmechanisme.
Liefde en vriendschap zijn voor mij de grondingrediënten van mijn leven en van mijn geloof. Je bent bereid je leven te geven uit liefde voor je vrienden.

'De waarheid is dat je wél zo bent' (Wilma de Rek interviewt Roos Vonk Volkskrant 4 juni 2011):
De mens is een ellendig wezen. Dat is de enige conclusie die je kunt trekken na lezing van het nieuwe boek van Roos Vonk.
'De meeste fouten van mensen komen voort uit domheid.'
TIPS & TRUCS
Nadenken over jezelf leidt niet tot
zelfkennis, alleen tot privé-theorietjes die je hooguit als een leuke hobby kunt beschouwen. En tot depressie.
Slijmen werkt, ook al zegt iedereen dat hij niet slijmt en nooit beslijmd wordt. Al die keren dat je erin trapt, merk je het immers niet. Het is de dagelijkse smeerolie van het sociale verkeer.
Hoe dommer mensen zijn, des te meer ze zichzelf overschatten. Je kunt domme mensen niks verwijten, want ze missen het vermogen om te weten dat ze dom zijn.

Roos Vonk boek Ego's en andere ongemakken Psychologie van alledaagse menselijke eigenaardigheden
We herkennen vaak wel de opgeblazen ego’s van anderen, maar niet die van onszelf. Treffend beschrijft Roos Vonk de dwalingen van de menselijke geest, zoals de illusie dat je later wél tijd hebt, waarom seks op economie lijkt, waarom slijmen werkt, hoe machtige mensen hun realiteitszin verliezen, hoe bonussen het ego behagen en de wijsheid ondermijnen, waarom politici discussiëren over besluiten die ze allang genomen hebben, waarom mensen volharden in onbeantwoorde liefdes, waarom brainstormen effectief líjkt maar het niet is, waarom 'jezelf zijn' zo moeilijk is en vele andere herkenbare psychologische verschijnselen uit het dagelijks leven.
Met haar brede kennis van zaken en inzicht in de menselijke natuur houdt ze de lezer een ontnuchterende spiegel voor en laat ze zien: je bent net als iedereen. Ze doet dat zo verfrissend en luchthartig dat iedere lezer zijn menselijke gebreken met alle plezier zal herkennen.

Aangrijpende getuigenissen ‘troostmeisjes’ openbaar: ‘Wij liepen met zelfmoordplannen rond’ (Tonny van der Mee BD 5 januari 2022):
Tienduizenden vrouwen werden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië als seksslavin misbruikt door Japans legerpersoneel. De aangrijpende getuigenissen van deze ‘troostmeisjes’ heeft het Nationaal Archief nu openbaar gemaakt. In één Jappenkamp kwamen heldhaftige vrouwen in verzet.

'Troostmeisjes' van Nederlandse fotograaf Banning nu ook te zien in Japan (Merel Bem de Volkskrant 23 september 2014):
De Nederlandse fotograaf Jan Banning maakte een indringende portretserie van vrouwen die in de Tweede Wereldoorlog werden
gedwongen tot seks in Japanse legerbordelen. Pas vier jaar na publicatie zijn de foto's ook in Japan te zien.

Visualisatie kan worden omschreven als het bewust en weloverwogen gebruik van voorstellingen. In werkelijkheid, dat wil zeggen in de psychologische werkelijkheid, leven wij in een wereld van voorstellingen. Behalve de stroom van beelden die vanuit de uiterlijke wereld op ons inwerken is er ook een zee van innerlijke beelden.
Voorstellingen of beelden zetten ons aan tot overeenkomstige activiteit. In de reclame en door andere beïnvloeders wordt hier op grote schaal gebruik van gemaakt. Assagioli geeft aan dat het van belang is om ons hiervan bewust te zijn en er iets tegenover te stellen, zodat we deze stroom van beelden niet alleen maar lijdelijk ondergaan. Hiertoe reikt hij in dit e-boek een aantal technieken aan.
Your life, your masterpiece
Als we ergens moeite mee hebben in ons dagelijks leven, is het wel focus. We zijn er vrij slecht in staat om onze aandacht langdurig te richten op één punt, taak, of doelstelling. We zijn makkelijk afgeleid. Onlangs las ik het boek
‘Nooit meer te druk’ van psycholoog Tony Crabbe. Hij zegt over druk zijn het volgende:
“HET STARTPUNT IS NIET: PROBEREN OM MINDER DRUK TE ZIJN…. HET BREIN WERKT NAMELIJK NIET OP NEGATIEVE OPDRACHTEN, MAAR OP POSITIEVE OPDRACHTEN. DUS HET STARTPUNT IS: MAAK VOOR JEZELF HEEL DUIDELIJK WAT DE BELANGRIJKSTE DINGEN ZIJN DIE JE WILT DOEN IN JE LEVEN.”
Hij zegt dan ook dat tools voor bijvoorbeeld time-management niet de oplossing zijn voor drukte, want als je niet heel erg duidelijk weet wat je met die overgebleven tijd gaat doen, is de kans groot dat je nog meer gaat doen, en het dus nog drukker krijgt. Het gaat hem met andere woorden om de shift van
‘tijd managen’ naar ‘aandacht managen’.

Roberto Assagioli boek Pschychosynthese (p. 31):
(1) de ogenschijnlijke dualiteit, het schijnbaar bestaan van twee zelven in ons; het lijkt inderdaad alsof er twee zelven in ons bestaan, omdat het persoonlijke zelf zich gewoonlijk niet bewust is van het andere Zelf, en zelfs zover gaat dat het het bestaan ervan ontkent; het andere, het ware Zelf daarentegen is latent, en openbaart zich niet rechtstreeks aan ons bewustzijn;
(2) de werkelijke eenheid en het unieke karakter van het Zelf; in werkelijk bestaan er geen twee zelven, geen twee onafhankelijke en aparte, afgescheiden eenheden; het Zelf is één; het openbaart zichzelf in verschillende graden van gewaar-zijn en zelfverwerkelijking; de afspiegeling schijnt op zichzelf te bestaan, maar heeft in werkelijkheid geen autonome, eigen inhoud; zij is, met andere woorden, geen nieuw, ander licht, maar een projectie van haar lichtende bron.
Roberto Assagioli bespreekt op p. 32 de route, de verschillende stadia, om tot een harmonische innerlijke eenheid te komen.

'Inzicht', is de intuïtief opdagende lichtflits en blootlegging van de waarheid van vergankelijkheid, het lijden en de onpersoonlijke of niet-substantiële aard van alle fysieke en mentale verschijnselen van het bestaan.
Zelfbewustzijn is een hinderpaal voor waar inzicht.

De ziel is de centrale schakel tussen geest en materie. Met de psyche kunnen we de éne werkelijkheid leren ervaren. Het gaat er om te leren in het debat de rechter - en linkerhersenhelft, de non-verbale wijsheid en het verbale verstand, in te schakelen. Het reflexieve bewustzijn, het samenspel van de linker – en de rechterhersenhelft, is voor het creëren van balans verantwoordelijk. De zintuigen zijn de schakel tussen lichaam en geest.

Sri Aurobindo De Synthese van Yoga 'Alle Leven is Yoga'
Hoofdstuk VI Zuivering – De Lagere Denkpatronen. (p. 62):
De eerste stap in het zuiveringsproces is dus prana van verlangens te ontdoen en als gevolg daarvan het normale evenwicht van onze natuur om te keren door het levensbeginsel van dominante onruststoker tot gehoorzaam werktuig van een vrij en onthecht verstand te maken. Naarmate deze deformatie van de psychische prana gecorrigeerd is, wordt de zuivering van de overige intermediaire delen van de antahkarana vergemakkelijkt en kan, zodra deze kentering voltooid is, ook hun zuivering gemakkelijk voltooid worden. Deze overige intermediaire delen, zijn het emotionele verstand, het receptieve zintuiglijke denken en het actieve zintuiglijk denken ofwel handelende denkimpuls. Ze hangen allemaal in een stevig verknoopte interactie met elkaar samen.

WILLIAM Q. JUDGE boek De Oceaan van Theosofie, hoofdstuk Psychische wetten, krachten en verschijnselen:
De mens wordt door de meesters van wijsheid als het hoogste voortbrengsel van het hele evolutiestelsel beschouwd, en weerspiegelt alle vermogens van de natuur in zich, hoe verbazingwekkend of hoe verschrikkelijk die misschien ook zijn; juist omdat hij zo’n spiegel is, is hij mens.

De unificatietheorie zal uiteindelijk over het verschijnsel bewustzijn uitsluitsel geven. Eerder hebben Amit Goswami en Arthur Young aangegeven dat bewustzijn de basis van alle bestaan is. Om het bewustzijn toe te lichten wordt zowel gebruik gemaakt van het oude reflexieve ‘Macrokosmos = Microkosmos’ model van de esoterie als van de nieuwe doorsnede ‘Sensation, Awareness, Experience, Self-awareness, reflection en First-person experience’ van Francis Heylighen. De processen die zich binnen een deel afspelen kunnen door de eigenschappen van het geheel worden verklaard. De éne werkelijkheid zit holistisch in elkaar.

Synthese, het 'en-en' vindt door reflectie, wisselwerking via het Verticale (Causaal non-dualistische) en Horizontale (Grof subtiele) bewustzijn plaats. Het driehoekige diagram van Roberto Assagioli toont dat synthese met name via het verticale bewustzijn plaats vindt.

Het ontstaan van spontane zelfordening (spontaneous order) uit chaos wordt emergentie genoemd. Zou het verschijnsel spontane generatie (Autopoiese niet te verwarren met Abiogenese) daarmee kunnen worden verklaard? (zie ook De Geheime Leer Deel II, Spontane generatie p. 167/168)

Brengt emergentie in de macrokosmos de telling van Pythagoras tot uitdrukking?
Of anders gezegd door een ommekeer (paradigmawisseling) in het denken is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop te verbinden. Het toont hoe de disharmonie die op aarde is ontstaan, het evenwicht weer kan worden hersteld. De theosofie spreekt over tien natuurrijken: drie rijken van elementalen, het minerale -, het planten -, het dieren - en het mensenrijk (7 gemanifesteerd), alsmede drie godenrijken of rijken van Dhyân Choans (3 ongemanifesteerd). Het probleem is dat mensen op aarde zich met gebakken lucht kunnen gaan bezig houden.

G. de Purucker Wind van de geest
Hoofdstuk Het leren kennen van de werkelijkheid in drie fasen (p. 319-321)
HET ZICH PSYCHOLOGISCH OPENSTELLEN van de mens voor de waarheid, voor het binnentreden van de goddelijke wijsheid – met andere woorden, de training die iedere waarachtige theosoof ondergaat – begint zodra hij wordt geraakt en zijn hart zich opent, het begint zelfs al weet hij dat niet. Het zich openen van het hart kan in drie stadia worden verdeeld. We zijn daarmee vertrouwd in die vorm van het boeddhisme die, afkomstig uit India, zijn oorsprong heeft in China. In het Sanskriet wordt het de dhyånivorm genoemd en in Japan is het bekend als de zenvorm van het boeddhistische denken. Het wordt ongeveer als volgt uitgedrukt en is evenzeer van toepassing op theosofie, omdat de zen- of dhyånivorm van het boeddhisme slechts een tak is van het theosofische denken.
De onderzoeker die de voorhof van de tempel van wijsheid betreedt, en later de tempel zelf, gaat door
drie fasen van zich innerlijk openstellen – dat is de uitdrukking die zij gebruiken. Welnu, in de eerste fase zijn de bergen en de wateren op aarde, bergen en wateren, en men erkent dat ze waard zijn te worden bestudeerd en onderzocht, en men ziet en voelt de schoonheid ervan; maar het zijn alleen bergen en alleen wateren. Maar door studie en door te zoeken naar de waarheidblack%, vindt tenslotte het tweede psychologische ontwaken van zijn karakter, van zijn begrip, van zijn wezen plaats. Hij beseft dat de bergen en wateren, hoe mooi die ook zijn en waard om bestudeerd te worden, tenslotte niets anders zijn dan aspecten, schijnbeelden, verschijnselen van daarachter liggende werkelijkheden, de gevolgen van onzichtbare en geheime oorzaken; en in deze tweede fase van het openen van zijn wezen ziet hij in dat als hij de waarheid wil vinden, hij dieper moet graven en de wetenschap van de bergen en van de wateren van de aarde moet bestuderen. Hij moet de oorzaken onderzoeken die ze deden ontstaan, de innerlijke oorzaken en krachten die de bergen en de wateren voortbrachten. Hij beseft dat de bergen en de wateren – omdat ze gevolgen, verschijnselen, schijnbeelden zijn, hoe betrekkelijk echt ze ook lijken – slechts een illusie, måyå, zijn, omdat de waarheid zelf daarbinnen en daarachter ligt. Zijn hele wezen wordt vervuld van de gedachte aan dit wonder.
Hij voelt intens zijn eenheid met al wat is:
‘Ik en mijn Vader zijn één.’
Dat voert naar het
derde psychologische stadium van zich openstellen, en in dat derde stadium beseft hij de wonderlijke paradox van alles wat hij al eerder wist in de twee vorige stadia. In deze derde fase leert hij dat binnenwaarts en opwaarts gezien, in toenemende mate opwaarts en toch steeds binnenwaarts, de bergen tenslotte werkelijk zijn en de wateren tenslotte werkelijk zijn, in een bepaald, wonderlijk opzicht, want al zijn ze dan voor ons betrekkelijk onvolmaakt ontwikkelde menselijke begripsvermogen misschien illusoir, toch is het de fundamentele werkelijkheid die ze heeft voortgebracht, evenals wij als verschijnselen zijn voortgebracht.

Verbeeldingskracht (universeel bewustzijn, kosmisch bewustzijn, autopoiese, biogenesis, aion, ideatie, scheppingsdriehoek 9 - 3 – 6, actieve imaginatie van Carl Jung), de kernkwaliteit creativethink - Ilya Prigogine heeft het over de ervaring van creativiteit - is het positief tegenovergestelde van chaos. Middels een ideologische ommekeer is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop (flow), te verbinden. We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Ieder initiatief, elk mens kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is, de kosmische missie, die Ervin Laszlo & Jude Currivan beschrijven te accepteren komt de evolutie een stapje verder.

De Geheime Leer Deel III, p. 621: De geest wordt als het ware door geestelijke zwaartekracht omlaag getrokken. Toen de leerlingen nader naar de oorzaak hiervan zochten, weerhield H.P.B. hen, terwijl zij hun slechts een wenk gaf over de drie Logoi.
1. Potentialiteit van denkvermogen (volstrekt denken).
2. Gedachte in kiem.
3. Ideatie (verbeeldingskracht, divine inspiration, Imagination) aan het werk.

Stap voor stap van koers veranderen (Maria Voskuilen 7 november 2019):
Vanzelf
Een nieuwe ervaring om zonder duwen en wilskracht iets voor elkaar te krijgen, een andere koers in te slaan. Zo soepel, ontspannen en fijn traag. Het hele veranderingsproces beweegt zich als vanzelf onder mijn voeten. En het enige wat er voor nodig is, is een plan, een gedegen voorbereiding en geduld. De omgeving, de natuur, de wind, doet de rest van het werk. In de verte hoor ik de instructeur naar mijn nichtje roepen. ‘Nu gewoon geduld hebben.’ Kennelijk is het een familiekwaal om verandering te willen forceren, onder controle te houden, met alle gevolgen van dien. Geduld en vertrouwen zijn het adagium.
Metafoor
Zo herkenbaar vanuit de praktijk. Nu ik overstag ben gegaan met mijn bedrijf, meer ben gaan coachen en minder ben gaan trainen. Ik ben in de basispositie van coach gaan staan. Mijn handen stevig aan de giek. Ik heb mijn zeil laten zakken, zodat ik minder wind vang inzake trainingsopdrachten. Hoe spannend is alleen die beweging al. Het loslaten van de oude uitgangspositie waarin ik zo stevig stond. Het zeil draai ik bij om van koers te veranderen richting coaching. Mijn werkvoorraad neemt af. Ik houd vertrouwen, wacht geduldig af. Langzaam verander ik van koers. De wind beroert de zeilen. De coachingsvragen nemen toe. Ik lig weer op koers.
Keerpunt
Wanneer er weinig wind is, is het keerpunt heel duidelijk voelbaar. Een spannend moment waarin het zeil zich precies in het midden bevindt tussen de oude en de nieuwe koers. Alsof het twijfelt wat het zal doen. Dan is het de uitdaging om vol te houden. In je plan. Je nieuwe basishouding. Je gerichtheid op het puntje van de mast. Ja dan, als de tijd even lijkt stil te staan, dan wijzigt je koers.
Overwinning
Ik proef de overwinning. Dat is zo’n lekker gevoel. De opgebouwde spanning, de opluchting. Ik ben weer aan de beurt om te handelen. Mijn nieuwe plek in te nemen, het zeil weer in de juiste positie te plaatsen. Zoeken hoe ik zo veel mogelijk wind kan vangen. Volle kracht vooruit!

De kenmerken van de vijfde dimensie:
– intens bewustzijn, trance-achtig;
– alsof je droomt (dagdromen); visioenen;
– ervaring van tijdloosheid en ook in ruimtelijk opzicht lijken er geen grenzen te zijn;
– beelden geladen met symbolische, psychische energie;
– ervaring van een energie- of subtiel-lichaam;
– contact met vitale, vernieuwende krachten kan ontstaan, maar ook met onverwerkte psychische delen.
Imaginatie wordt ook wel visualisatie, geleide verbeelding of dagdroom en symbooldrama genoemd en wordt in vele therapieën en coachingsmethoden toegepast, bijvoorbeeld in hypnotherapie, EMDR, mindfulness en gedragstherapie, zij het meestal op een beperkte wijze. Er zijn vele verschillende imaginatie-technieken en meerdere wijzen waarop een imaginatie begeleid kan worden. Imaginatie kan met de ogen dicht, met de ogen open, in stilte, actief, sprekend, bewegend, expressief, …. De School voor Imaginatie geeft er veelzijdige training in.

VPRO boeken 20 januari 2019 NPO1:
Jeroen van Kan spreekt met Wanda Reisel over haar nieuwste roman Adam, een filmische roman die het karakter volgt van iemand die vindt dat de wet niet voor hém geldt en daarmee weg denkt te komen.
Adam Landau wil uit de fatale cirkel van zijn bestaan breken. Als er onder zijn ogen een aanslag wordt gepleegd, komt hij tot een drastisch besluit om zijn geluk af te dwingen. Hij bedenkt een meesterplan, sluist in het geheim miljoenen naar banken in het buitenland, en begint aan een tocht door de steeds grenzelozer wereld, van Amsterdam, via Zürich en Shanghai, om zich terug te trekken in een doodstil fjord in Noorwegen. Tegen deze achtergronden worstelt hij met de consequenties van zijn daad en zijn zo gewenste vrijheid. Wat zijn goed en kwaad in een wereld die zijn morele grenzen almaar oprekt?

Wat wil Adam nou eigenlijk? (Bo van Houwelingen Volkskrant 18 januari 2019 Sir Edmund p. 35):
Adam reist de wereld over, van Shanghai naar Noorwegen, half op de vlucht, half op weg naar ‘iets’. Maar wat? Elke nieuwe dag met het gestolen vluchtelingengeld is ‘een verovering’ op zijn oude leven, ‘dat door verkeerde beslissingen niet de koers had genomen die hem voor ogen had gestaan’. En: ‘Er was een ontwerp en een uitvoering die niet mis konden gaan.’ Maar welke koers had hij dan ooit voor ogen? En hoe zien de plannen voor dat nieuwe leven er uit? Wat wíl Adam nou eigenlijk? Contact met de zoon die hij verwaarloosd heeft? Verzoening met het lot van zijn joodse familie (die, o ironie, zelf vluchtelingen waren)? Een betere band met zijn broer? Rust? Faam? Liefde? Luxe? Clementie?

Wat is het 'zelf'? Een beargumenteerde en verder uitgewerkte keuze voor één opvatting: het 'zelf' gezien als zelfbeleven (Willem Dreesmann Civis Mundi Civis Mundi Digitaal #75 9 januari 2019):
Komt het ’zelf’ misschien beter naar voren of tot zijn recht middels nonverbale vormgeving, in beeld, muziek, dans of andere vormen van expressie?
Iets over de geschiedenis van de begrippen ’zelf’ en innerlijk
In veel culturen hebben zich meer of minder uitgewerkte ideeën over het ’zelf’ ontwikkeld. In Griekenland zijn het vooral de filosofen van de Stoa en later Plotinus, Augustinus en tijdgenoten die in verband worden gebracht met eerste ideeën over het ’zelf’ .
Belangrijke onderwerpen waren: het idee van het ’zelf’ als een eenheid en dit ook in de loop van de tijd, functie en inhoud van het bewustzijn, het vermogen tot introspectie, innerlijkheid en privacy (1). Plotinus en Augustinus zagen het ’zelf’ als iets innerlijks, als een private innerlijke ruimte. In de visie van Plotinus trof de mens daar universele waarden aan, in de visie van Augustinus echter de kern van zijn eigen zelf. Bij de laatste voert de wending naar het innerlijk echter niet naar een individualistisch perspectief op het ’zelf’, maar uiteindelijk naar God en is het innerlijk de private ruimte waar zich het contact tussen de mens en (een persoonlijke) God afspeelt (2). In de middeleeuwen is er een verdere wending naar het innerlijke, vooral in de vorm van (religieus) zelfonderzoek. Ook hier is er nog geen zoeken naar een individueel ’zelf’, maar van een zoeken naar een rolmodel om daarmee deel te kunnen uit te maken van een groep (3). Dat het innerlijk, geheel op zichzelf staand, een oriëntatiepunt kan zijn voor het kennen en handelen is een gedachte die pas in de 17de eeuw begint op te komen (4 ). Ook komt het idee naar voren dat ons innerlijk voor anderen fundamenteel ontoegankelijk is (5).Descartes, belangrijk bij dit nieuwe kijken naar het ’zelf’, identificeert het ’zelf’ met het denkend deel van het bewustzijn en maakt daarmee een perspectief mogelijk waarbij lichamelijke en sociale dimensies van het ’zelf’ uit het gezichtsveld verdwijnen (6).
Een bovenpersoonlijk zelfbeleven
Er lijkt een vorm van bovenpersoonlijk zelfbeleven mogelijk waarbij in dat vervloeien, in dat één worden, een bijzondere capaciteit naar voren komt: niet alleen een vervloeien, maar ook een dieper en direct begrijpen van de noodzakelijkheid van wat zich aanbiedt; een zodanig ’begrijpen’ dat het ook een vanzelfsprekend accepteren is. Vooral naar dit laatste bovenpersoonlijk zelfbeleven lijken niet alleen bepaalde Indiase filosofieën te verwijzen, maar bijvoorbeeld ook Spinoza met zijn begrip van de ’rede’, en wel de volgens Spinoza hoogste vorm van de rede, de ’
onmiddelijke aanschouwing’ waarbij de persoon datgene wat zich voordoet ziet in zijn eeuwige noodzakelijke samenhang (21).
Waarom zou het verlangen jezelf als bijzonder te beleven zich ontwikkeld hebben?
Een antwoord op deze vraag is wellicht te vinden in de sterke samenhang tussen dit verlangen en het verlangen naar waardering en zelfwaardering. De behoefte aan (zelf)waardering kan gezien worden als een van vier centrale psychologische basisbehoeften (22). De andere zijn de behoefte aan verbondenheid, (zelf)controle en lust. De laatste drie zijn veel ouder en delen we met een groot deel van het dierenrijk.
Het relatief recente verlangen naar (zelf)waardering lijkt een typisch menselijke behoefte en kon pas ontstaan nadat het vermogen tot reflectief zelfbeleven zich in voldoende mate ontwikkeld had. Maar wáárom zou die basisbehoefte zich alsnog (vooral?) bij de mens ontwikkeld hebben? Zou hier - althans in eerste instantie - sprake kunnen zijn van evolutionair voordeel? Het evolutionaire voordeel van verbondenheid, (zelf)controle en lust spreekt voor zich. Hoe zit dat met (zelf)waardering? Mijns inziens kan de behoefte aan waardering en zelfwaardering gezien worden als een extra stimulans tot ontplooiing van eigen bijzondere mogelijkheden; en daarmee tot ontplooiing van allerlei nieuw emotioneel, creatief, intellectueel of sociaal gedrag dat voorheen niet op die wijze gestimuleerd werd (23).

De 5e dimensie (Peter Tillemans GAMMA september 2007 p.3):
Het is de verinnerlijking van de buitenkant, de verruiming van wat Teilhard zich zag ontwikkelen van
'binnenkant' tot 'bewustzijn', de 5e dimensie wellicht van Peter Tillemans (p. 25-31). God raakt ons niet in ons spijsverteringsstelsel, maar in onze psyche. Men kan godsdienst niet verpakken in wetenschap, maar het is belangrijk dat men de taal en manier van redeneren leert begrijpen, aldus de theoloog Herwig Arts in het interview met Peter Bogaerts (p. 40-46).
16: Als deze tijdruimte vergelijkbaar is met een vierdimensionale meetkundige figuur, dan ben ik gedwongen aan te nemen dat deze figuur 'gedompeld' is in een ruimte met nog een dimensie méér, dus van vijf dimensies; maar omdat van de andere kant — als ik aanneem dat deze vijfde dimensie in meetkundige taal te beschrijven is — ik deze redenering ad infinitum zou kunnen voortzetten en de noodzaak van een zesde, vervolgens een zevende dimensie enzovoort kan voorzien, geef ik er de voorkeur aan te zeggen dat deze vijfde dimensie bestaat, maar dat de ruimte die haar constitueert in geen enkele taal te beschrijven is.
25: In de kosmologie werkt men nu zelfs al met meer dan tien dimensies5 ; dat lijkt echter een louter wiskundige aangelegenheid. De vraag is of het aannemen van een vijfde dimensie de werkelijkheid voor veel mensen begrijpelijker maakt. 26: Daarboven zouden we de echte geestelijken mogen verwachten, want de vijfde dimensie associëren we met geest en informatie. Maar nu terug naar de serieuze definities.
27: Door het introduceren van de vijfde dimensie zal blijken dat een gebeurtenis niet altijd veroorzaakt hoeft te zijn door een gebeurtenis uit het verleden. De wetten van oorzaak en gevolg gelden dan niet meer. Synchroniteiten, gebeurtenissen die gelijktijdig plaatsvinden en onderling niet causaal verbonden hoeven te zijn, hebben dan òf een gemeenschappelijke oorzaak (in het verleden), òf een gemeenschappelijke oorzaak in of vanuit de vijfde dimensie. Ook in de kwantumfysica komt men nu verschijnselen tegen, waarbij oorzaak en gevolg door elkaar gehaald worden.
28: Ook voor deze vijfde dimensie geldt dat deze uitsluitend kan bestaan uit elementen van lagere dimensies, dus uit punten, lijnen, vlakken, kubussen en tijdruimten. Je kunt dus ook stellen dat D5 bestaat uit een oneindig aantal parallelle c.q. elkaar overlappende tijdruimten.
29: Om nu enigszins een beeld van deze
5e dimensie proberen te verkrijgen kan het misschien helpen om ons weer te verplaatsen in de eenvoudige wereld van de 'rechtlijner'. Voor zo'n rechtlijner kan dan een voorwerp op punt a zich alleen verplaatsen naar punt b door zich langs die rechte lijn te bewegen. Wanneer dat voorwerp ineens zou verdwijnen van punt a, en even later te voorschijn zou komen op punt b, zou onze rechtlijner niet kunnen begrijpen dat het voorwerp zich via een boogje verplaatst zou hebben. Het zou door hem heen gegaan moeten zijn, maar dat is onmogelijk, indachtig het dogma van Archimedes: "Waar het ene lichaam is, kan het andere niet zijn". Rechtlijners koesteren hun dogma's. Het denkbeeld van een hogere dimensie (een vlak of een kubus) zou dit verschijnsel voor hem wèl kunnen verklaren.

De éne werkelijkheid wordt gesymboliseerd door de levensboom en de ommekeer, de boom van kennis van goed en kwaad, de bewustzijnsevolutie van de mens. De levensboom en de boom van goed en kwaad geven samen een weerslag van de blauwdruk van de schepping en van de wetmatigheden die ten grondslag liggen aan het ontstaan, zich voordoen en voorbijgaan van alle verschijnselen. De complementariteit tussen de twee bomen toont de wetmatigheid achter alle inspanningen, blokkades, op- en neergaande bewegingen, successen en mislukkingen.

Bij het Reflexief Bewustzijn gaat het om de wisselwerking tussen het verticale (non-lokale) en het horizontale bewustzijn, de synchronisatie van de rechter - en de linker (‘Voelen en Denken’) hersenhelft. De communicatie, de interacties tussen hersenhelften vindt grotendeels plaats via verbindingen van de hersenbalk en heeft op de lateraliteit (Lateralization) van de rechter - en de linker hersenhelft betrekking.

Het brein is symmetrisch van opzet. Veel functies zijn zowel links als rechts aanwezig en vormen een complementaire spiegel. Het corpus callosum of de hersenbalk is een structuur in de hersenen die de twee hersenhelften met elkaar verbindt en zorgt dat ze informatie kunnen uitwisselen.
De
linker- en rechter hersenhelft moeten in balans zijn. Globaal regelt de sensibele, visuele linkerhelft verbale, logische, analytische, rationele, redenerende, conceptuele en lineaire activiteiten. De linkerhelft deduceert, redeneert, verwerkt, weegt feiten tegen elkaar af, ordent waarden, vergelijkt en analyseert om tot een beslissing te komen. Terwijl de motorische rechterhelft regelt non-verbale, scheppende, holistische, visuele, ruimtelijke, intuïtieve en perspectivische functies; ze verwerkt informatie meer rechtstreeks door middel van instinct en intuïtie in plaats van door een logische gedachtegang. De rechterkant is sterk op de grote lijnen gericht. Met deze helft herken je gezichten van mensen.

De culturele dimensies volgens Hofstede
Cultuur wordt overgedragen via onze sociale omgeving en niet via erfelijkheid. Cultuur staat in tussen de menselijke natuur (dat wat alle mensen gemeen hebben) en de persoonlijkheid (dat wat iedere mens tot een uniek wezen maakt).
Om de typische authenticiteit van volkeren te benadrukken maakt Geert Hofstede van vijf cultuurdimensies gebruik. Waarom bedrijven hun authenticiteit kwijtraken beschrijft Rohit Bhargava in zijn boek Persoonlijkheid
niet inbegrepen. De top down & bottom up wederkerigheid komt in de organisatiecultuur tot uitdrukking. Er bestaat een duidelijke correlatie tussen de Big Five (persoonlijkheidsdimensies) van Willem Hofstee op het individuele vlak en de vijf cultuurdimensies van Geert Hofstede, boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen op het collectieve vlak. Het universele mechanisme, dat al in de Bijbel bekend was wordt door Complementariteit, Evenwicht door Tegenwicht, These + Antithese = Synthese in kaart gebracht. De Universele quintessens heeft op Ockhams scheermes, op 'Balans en een tweesnijdend Zwaard' van Salomon betrekking. De geschiedenis leert dat het niet zozeer gaat om de boodschapper, maar om de moraal van het verhaal. Het zal duidelijk zijn dat om de maatschappelijke tweedeling te verkleinen, het universele mechanisme door het grootkapitaal, niet alleen in Nederland, maar ook in Brussel en Washington onvoldoende wordt onderkend.

Nature-nurture debat
Een kwestie die als een rode draad door de geschiedenis van de psychologie heenloopt en die meer of minder expliciet ook te herkennen is in de verschillende stromingen en scholen in de psychologie is de nature-nurture kwestie, ook wel het aanleg-milieudebat genoemd.
Mensen die het nature standpunt aanhangen benadrukken dat gedrag en ontwikkeling van de mens vooral door aangeboren, biologische factoren gestuurd en beïnvloed wordt. Zo was in de zeventiende eeuw het overheersende idee dat babies miniatuur-volwassenen zijn die volledig uitgerust met kennis en vaardigheden ter wereld komen. Simpelweg door te groeien zouden bij deze babies de overerfde karakteristieken naar buiten komen.
Bij het nature standpunt hoort een zeker pessimisme over de 'maakbaarheid' oftewel de beїnvloedbaarheid van de mens. Een beetje kort door de bocht gesteld is een consequentie van het nature standpunt:
een mens is nou eenmaal hoe hij is, dat is er van nature ingebakken en dat valt dus ook niet zomaar te veranderen.

Ecological systems theory, also called development in context or human ecology theory, identifies five environmental systems with which an individual interacts. The theory offers a framework through which community psychologists examine individuals' relationships within communities and the wider society. Ecological systems theory was developed by Urie Bronfenbrenner. The theory is also commonly referred to as the ecological/systems framework.

File:Bronfenbrenner's Ecological Theory of Development (English).jpg

De in hoofdstuk 4 De positieve parameters van transformatie van het boek het CHAOSPUNT besproken transformaties, de regelkring Mythos, Theos, Logos en Holos (p. 66/76) reiken een oplossing aan. De transformaties van de Hermeneutische Cirkel correleren met de vier yuga’s. Om de evolutie van de mensheid op aarde een stapje verder te brengen draait het om een 'Individueel + Collectief' leerproces, met als symbool het panopticum . Net als bij 'De geleding der stad' kunnen onder invloed van auto- en kruiskatalytische cycli de vorming van suprasystemen 'Groepenstelsel - Dorpenstelsel - Stelsel van imperia - Stelsel van natiestaten - Mondiaal stelsel' met behulp van concentrische cirkels (concentrische watergolven) worden weergegeven.

Bronfenbrenner's ecological framework for human development
Bronfenbrenner's ecological framework for human development was first introduced in the 1970s as a conceptual model and became a theoretical model in the 1980s. Two distinct phases of the theory can be identified. Bronfenbrenner[8] stated that "it is useful to distinguish two periods: the first ending with the publication of the Ecology of Human Development (1979), and the second characterized by a series of papers that called the original model into question." Bronfenbrenner's initial theory illustrated the importance of place to aspects of the context, and in the revision, he engaged in self-criticism for discounting the role a person plays in his or her own development while focusing too much on the context.[9] Although revised, altered, and extended, the heart of Bronfenbrenner's theory remains the ecological-stressing person-context interrelatedness.

Levensloop
Onder levensloop verstaat men veranderingen zoals die zich voordoen onder invloed van het ouder worden. De mens is een geboren probleemoplosser, maar de manier waarop hij dat doet, ontwikkelt zich in de loop van het leven waarbij sprake is van tweerichtingsverkeer (tweewegen-model). Door gaandeweg problemen op te lossen, ontstaat een bepaalde visie op de wereld en vooral op de mens. Dit mensbeeld bepaalt vervolgens weer hoe men problemen waarneemt en oplost.

In 1965 liep ik stage op de engineering afdeling van het hoofdkantoor van AKZO in Arnhem. Op de Leergang Bedrijfskunde, die ik in de periode 1978 - 1980 in Arnhem volgde, werd het vakgebied psychologie gegeven door professor A.F.G. van Hoesel, hoofd van de psychologische dienst van AKZO. Om algemene intelligentie, het vermogen zich aan nieuwe situaties adequaat aan te passen, verwees van Hoesel naar de g factor ontwikkelt door Charles Spearman en de 'tweefactor-theorie' van Louis Leon Thurstone. De factoranalyse is later door het drie-dimensionale model van de intelligentiestructuur van J.P. Guilford en de ontwikkelingsbedrijfspsychologie van Philip E. Vernon verbeterd. Volgens de experimenten van David Krech ('Brain chemistry and adaptive behavior') zouden zelfs door milieu-omstandigheden blijvende fysische veranderingen kunnen optreden. Het gaat waarschijnlijk in veel sterkere mate dan men voorheen heeft vermoed om een wisselwerking tussen erfelijke en milieufactoren ('Nature-Nurture-debat'). Volgens de syllabus van A.F.G. van Hoesel bestaat een bedrijf uit een sociaal systeem en een technisch economisch systeem. Of met andere woorden tegen de achtergrond van de interdisciplinaire samenwerking binnen organisaties wordt een organisatie wel een economisch-sociaal-technisch systeem genoemd. J.P. Guilford integreert in het drie-dimensionale model 4 en 2 keer 6 dimensies, dus niet minder dan 144 verschillende begaafdheidsaspecten.

Besluit (Koen Devriendt - Centrum voor Menselijke Erfelijkheid):
De hedendaagse genetica heeft tot een enorme toename in kennis geleid over de samenstelling en werking van ons genoom. Bovendien laat dit toe om met een nieuwe bril effecten van omgeving te onderzoeken, en vooral de interactie tussen genen en omgeving beter te begrijpen. De verdere studie van interactie tussen genen en omgeving zal zeker leiden tot een beter inzicht in het ontstaan van allerlei aandoeningen. Aangezien veranderingen in omgeving nog steeds gemakkelijker te bekomen zijn dan verandering van genen (zoals door gentherapie) zal de impact op de gezondheidszorg belangrijk zijn. De hoop is dat het afstemmen van bepaalde therapieën of preventieve maatregelen op ieders genetische voorbeschiktheid zal leiden tot een efficiëntere, zogenaamde gepersonaliseerde geneeskunde.

In 1994 was Daniel Ofman als organisatieadviseur bij de cultuuromslag van Hoogovens betrokken. Om de cultuurverandering bij Hoogovens te realiseren is ook de bedrijfsgoeroe Jan Westerbrink ingeschakeld. Eerder was Hoogovensbreed de kwaliteitscirkel Plan – Do - Check – Act van de lerende organisatie geïntroduceerd. De RvB wil wel, maar het is met name de haantjescultuur van het middenkader, de 4e macht die stevig op de rem trapt. Het fenomeen moral hazard spreekt voor zich. Het zijn de managers die hun eigen koninkrijkjes bestieren die een bedrijf in de problemen brengen. Managers met NPS werden niet gecorrigeerd. Geconcludeerd kan worden dat de afdeling bij Hoogovens die met psychologisch onderzoek was belast door het stockholmsyndroom was bevangen.

The Power of Awareness by Vicente Hao Chin Jr
We are driven, consciously or subconsciously, to protect ourselves from hurt, defeat, failure, rejection, humiliation, criticism, stress, distress, fear and a hundred other forms of vexations.
A major world religion, Buddhism, is rooted in this basic issue of resolving the problem of human sorrow.
After one has attained a certain degree of stability in the balance between the pressures of living and the presence of inner equanimity, a person innately begins the pursuit of one’s higher potentials – what Abraham Maslow called the drive towards Self-Actualisation and, eventually, Self-Transcendence.
Transcendence of the Ego is achievable. The final bastion that prevents the consciousness from fully realising spiritual reality is the ego – the self-centre that has been necessary in the evolutionary growth of the human being. There will come a time when this centre must let go of itself. Meditative awareness will include seeing the very nature of the meditator themselves. The sage Ramana Maharshi recommended a meditation approach called
vichara that keeps on inquiring “Who am I?”

Ervin Laszlo Derde millennium: de visie
Tijdens een toespraak op 21 februari 1990 voor het Congres van de Verenigde Staten die in gezamenlijke zitting bijeen waren zei de Tsjechische schrijver-president Václav Havel: ‘Zonder een wereldomvattende omwenteling in de sfeer van het menselijk bewustzijn zal niets ten goede veranderen.... en de catastrofe waar de wereld op afstevent - de ecologische, sociale, demografische, of algehele ineenstorting van de beschaving - zal onvermijdelijk zijn.’ Hij had gelijk. We kunnen niet het hoofd bieden aan de transformatie van onze economische, sociale, en ecologische systemen zonder een overeenkomstige transformatie van ons bewustzijn.

Stelling: Voor een juiste balans tussen individuele en collectieve belangen dienen net als 'Kerk en Staat' het 'publieke en private' domein duidelijk door Zielkunde (op basis van Zaaien en Oogsten, Complementariteit, carbage in carbage out), een derde weg (middenweg 'Hoofdroute', rechtvaardigheid, ‘bron van harmonie’) van elkaar te worden onderscheiden. Het privatiseren van de publieke sector komt er in feite op neer dat de overheid, lees de bureaucratie in eigen doel schiet. Door het stuur uit handen te geven los je geen problemen op. Het mechanisme evenwicht door tegenwicht, these + antithese = synthese, heeft gefaald. Hoofdoorzaak van het onbehagen in de maatschappij is dat de overheid religie buiten hun referentiekader heeft geplaatst.
Stelling: Waar de Gulden middenweg van spirituele transformatie loopt is al millennia bekend. Het is niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden. De middenweg geldt zowel top down als bottom up en is afhankelijk van de rollen die we bewust of onbewust in de maatschappij spelen. Er is niets nieuws onder de zon. De 'Hoofdroute' biedt in de eerste plaats een oecumenisch perspectief.

Nader tot U of Zonder India en hindoeïsme geen The life of Pi (Hans Bouwman Volkskrant 19 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 62-67):
Als schrijver Yann Martel ergens enthousiast van raakt, is het van India. Zonder de intensiteit en vitaliteit van dat land geen The life of Pi, geen dieren als personages en geen keuze voor religie.
1. Boek: ' Dante Alleghieri: De goddelijke komedie (ca. 1308-1320)
'Mijn favoriete levende schrijver is J.M. Coetzee. Hij heeft een verbijsterend ingetogen en toch buitengewoon beeldende stijl.
'Het meest indrukwekkende boek dat ik ooit heb gelezen is echter De goddelijke komedie van Dante. Dat is een perfect literair werk, waarin Dante vertelt hoe hij een reis maakt door hel, vagevuur en hemel, eerst met Vergilius als gids, later begeleid door Beatrice. Het is prachtig geschreven en vertelt een meeslepend verhaal, maar is bovenal een allegorie van de reis die de ziel maakt op weg naar God. Het was voor mij een eyeopener dat een literair werk dit op zó majestueuze wijze kan doen.
'Natuurlijk moet je, om dit werk te kunnen begrijpen, iets weten van de Italiaanse geschiedenis en van het katholicisme. Nou, daar zijn de voetnoten in de diverse uitgaven van dat boek voor. Jawel, je moet een beetje moeite doen voor De goddelijke komedie. Maar iedereen wil zich toch graag af en toe ergens in vastbijten, een uitdaging aangaan, een puzzel oplossen? Mijn eigen boek Beatrice en Vergilius is onder meer een eerbetoon aan Dantes meesterwerk.'
7. Plek : India
'Zowel in positieve als negatieve zin is India het totale leven, alles tegelijkertijd op één moment. De intensiteit en vitaliteit die er heersen zijn onvergelijkelijk. In India kwam ik voor het eerst oog in oog met religieuze manifestaties die ik niet ergerlijk of verontrustend vond. Tot dan toe associeerde ik religie met paternalisme, seksisme, antisemitisme, homofobie...
'Toen ik eind 1996 in India aankwam, was ik moe van mijn eigen rationalisme, de denkwijze die me religie had doen verwerpen. In India zag ik ineens vriendelijke en weldadige manifestaties van religie, die een andere kijk op de werkelijkheid vertegenwoordigden, een alternatief voor de materiële werkelijkheid.'

Voetnoot Advies of Wilders is niet toerekeningsvatbaar (Volkskrant 18 maart 2016):
Vandaag is de eerste openbare zitting in de strafzaak tegen de heer Wilders. Laat ik de rechters adviseren, waarbij het niet gaat om een strikte interpretatie van de Nederlandse wet maar om de verantwoordelijkheid van justitie.
In een vrije samenleving dienen verbale steunbetuigingen aan bijvoorbeeld terrorisme, pedofilie of fascisme te vallen onder vrijheid van meningsuiting.
Daarbij zijn de uitlatingen waarvoor de heer Wilders wordt aangeklaagd dermate infantiel dat de rechtbank wel moet concluderen dat een volwassene die dergelijke uitspraken doet niet geheel of geheel niet toerekeningsvatbaar is.
Dat het democratisch proces inderdaad ten dele een infantiel proces is, is een weemoedig stemmend inzicht.
Justitie dient geen oordelen te vellen over uitspraken die behandeld moeten worden in de beslotenheid van groepstherapie of andersoortige therapie. Wij klagen iemand die lijdt aan het syndroom van Gilles de la Tourette ook niet aan omdat hij het schelden niet kan laten.

dag druktemaker of 'Drink je thee langzaam en eerbiedig' (Mirjam Bosgraaf Volkskrant 23 januari 2016 bijlage Sir Edmund p. 26-29):
Wat boeddhisme kan betekenen voor een mens met een volgestouwd leven, ontdekte journalist Mirjam Bosgraaf. Zes lessen voor de multitasker die het anders wil gaan doen.
1. Meditatie is champagne voor de geest
In het boeddhisme komt alles neer op meditatie. Het is het geheime wapen en het succesvolste exportproduct. Meditatie is flink in opmars onder niet-boeddhisten - misschien hebben we het hard nodig met onze stressvolle multitasklevens, waarin sociale media dag en nacht de aandacht gijzelen, en in een wereld waarin een angstig levensgevoel overheerst. Ongeveer iedereen in Hollywood mediteert, onder aanvoering van celebrityboeddhist Richard Gere. Maar ook veel Nederlanders doen het. De website zen.nl hield in 2014 een steekproef onder bijna 1.300 Nederlanders. Van hen zei 5 à 10 procent minstens een keer per week te mediteren. Al dan niet in lotushouding op een kussentje.

Om je emoties te kunnen beheersen, moet je je gedachten leren beheersen
Om je emoties te kunnen beheersen, moet je je gedachten leren beheersen. Negatieve gedachten kunnen je beroven van de energie die je nodig hebt om actie te ondernemen (Spreuken 24:10). Maar hoe kun je leren positief te denken en zo geholpen worden je emoties te beheersen?
Eén manier is niet stil te staan bij negatieve gedachten die je neerslachtig of onzeker maken. Als je de bijbelse raad opvolgt om je te concentreren op dingen die „ernstig” en „rechtvaardig” zijn, kun je negatieve gedachten vervangen door positieve (Filippenzen 4:8). Dat is misschien niet makkelijk, maar met wat moeite kan het je lukken.

Want wie veel wijsheid heeft, heeft veel verdriet. En wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart. (Prediker 1:18)
Het rijk van Salomo is in twee rijken uiteen gevallen. Welk een oneer en schande kwam daarmee over het land Kanaän. Nu was het rijk in tweeën verdeeld. Wat hebben de zonden al niet teweeg gebracht, geliefden. En toch mocht Salomo zich na al zijn omzwervingen bij vernieuwing tot Zijn God en Vader bekeren, en zich daarmede afkeren van de afgoden van zijn vele vrouwen en bijwijven. De Heere betoonde Zich lankmoedig en genadig, maar ook zeer rechtvaardig. De zonden heeft Salomo zijn koninkrijk gekost, en Eli zijn zonen. De Heere is een alziend en alwetend Aanschouwer van alle dingen. Hoevele mensen belijden dit niet met de mond, hoewel uit hun daden blijkt dat zij in God niet geloven. Maar die is een Jood, die het in het verborgen is, en de besnijdenis des harten, in den geest, niet in de letter, is de besnijdenis; wiens lof niet is uit de mensen, maar uit God, zegt de apostel in Rom. 2:29. De wereld mag alles, Gods volk mag niets. Vele dingen worden hen uit liefde onthouden. En toch vermogen zij door het geloof in Christus, welke is werkende door de liefde, werkelijk alle dingen. Hoevelen zullen dit geheim verstaan?
Want in veel wijsheid is veel verdriet, en die wetenschap vermeerdert, vermeerdert smart.

Prediker 1 Hier volgen de woorden van Prediker, zoon van David en koning van Jeruzalem.
2 Lucht en leegte, zegt Prediker, lucht en leegte, alles is leegte.
3 Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij heeft verworven, al zijn moeizaam gezwoeg onder de zon?
4 Generaties gaan, generaties komen, maar de aarde blijft altijd bestaan.
5 De zon komt op, de zon gaat onder, en altijd snelt ze naar de plaats waar ze weer op zal gaan.
6 De wind waait naar het zuiden, dan draait hij naar het noorden. Hij draait en waait en draait, en al draaiend waait de wind weer terug.
7 Alle rivieren stromen naar de zee, toch raakt de zee niet vol. De rivieren keren om, ze gaan weer naar de plaats vanwaar ze komen, en beginnen weer opnieuw te stromen. 8 Alles is vermoeiend, zozeer dat er geen woorden voor te vinden zijn. De ogen van een mens kijken, en vinden geen rust, zijn oren horen, en ze blijven horen.
9 Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan. Er is niets nieuws onder de zon.
10 Wanneer men van iets zegt: ‘Kijk, iets nieuws,’ dan is het altijd iets dat er sinds lang vervlogen tijden is geweest.
11 De vroegere generaties zijn vergeten, en ook de komende zullen weer worden vergeten.
12 Ik was koning van Israël en woonde in Jeruzalem.
13 Ik nam me voor, alles wat er gebeurt in deze wereld te bestuderen, want ik wilde weten wat de zin van alles is. Dat heeft God ons mensen opgedragen; het is een kwelling.
14 Ik bekeek wat men hier op aarde allemaal ondernam: alles bleek zinloos, grijpen naar wind.
15 Wat krom is, wordt niet recht, en wat ontbreekt, kun je niet meetellen.
16 Eerst zei ik bij mezelf: ‘Ik ben wijzer dan al mijn voorgangers in Jeruzalem; door ervaring ben ik veel wijzer en verstandiger dan zij.
17 Ik moet toch het verschil kunnen zien tussen wijs en dwaas, tussen verstandig en dom.’ Maar ook dat, heb ik ingezien, is grijpen naar wind.
18 Want hoe meer kennis, des te meer ergernis; hoe groter het inzicht, des te groter het verdriet.

John Welwood Psychotherapie oost en west (theosofia juni 2002):
Het westerse begrip van individualisering heeft betrekking op het ontdekken van je eigen unieke roeping, het verkrijgen van eigen inzicht, het vinden van je eigen pad, en dit tot uitdrukking doen komen in je levenswijze. Jezelf te worden in deze zin impliceert verandering, geëxperimenteer, en het in twijfel trekken van als waar aangenomen kennis. Zoals de boeddhistische geleerde Anne Klein opmerkt: ‘Zoals bij vele Aziaten die zonder de invloed van het westen zijn opgegroeid, ontwikkelen Tibetanen niet dit besef van individualiteit.’ In het traditionele Azië waren de leringen over verlossing afgestemd op mensen die juist te gehecht waren aan aardse zaken, te verwikkeld in familiepatronen en te gebonden aan sociale verplichtingen. De meest verheven, niet dualistische leringen van boeddhisme en Hindoeïsme – die aantonen dat dat wat je werkelijk bent de absolute realiteit is, die het jou overstijgt wijzen een uitweg om uit de sociale doolhof te komen, en helpen mensen het trans-humane absolute te ontdekken dat voorbij alle wereldse kommer en kwel ligt.
In het moderne westen is het heel gewoon om je vervreemd te voelen van het grotere sociale verband: de openbare ruimten en de architectuur, de festiviteiten, de gevestigde gewoonten, het gezinsleven en zelfs het voedsel ontbreekt het aan het voeden van zielkwaliteiten die mensen in staat stellen zich intens verbonden te voelen met zowel deze facetten van het leven als met elkaar. Niettemin is het goede nieuws dat het ontbreken van ziel in onze cultuur ons noodzaakt om een nieuw bewustzijn te ontwikkelen voor het smeden van een geïndividualiseerde ziel –
een authentieke innerlijke bron van persoonlijke visie, van zingeving en van vastberadenheid. Een belangrijk resultaat hiervan is een verfijnd en ontwikkeld vermogen voor een genuanceerd persoonlijk gewaarzijn, voor een persoonlijke gevoeligheid en voor individueel aanwezig zijn.

Inwijding
In de oudheid waren er zeven – en zelfs tien – graden van inwijding. Van deze zeven graden bestonden er drie uit alleen leringen, die de spirituele, mentale, psychische en fysieke voorbereiding en training vormden – wat de Grieken de katharsis of ‘loutering’ noemden. Wanneer de discipel geacht werd voldoende gelouterd, gezuiverd, getraind, mentaal rustig en spiritueel kalm te zijn, werd hij tot de vierde graad toegelaten die eveneens gedeeltelijk uit leringen bestond, maar gedeeltelijk ook uit een rechtstreekse persoonlijke kennismaking, door middel van oude mystieke processen, met de structuur en werkingen van het heelal, en op deze manier werd door persoonlijke ervaring uit de eerste hand waarheid verworven. Met andere woorden, zijn geest-ziel (de twee in één), zijn individuele bewustzijn, werd geholpen om naar andere bestaansgebieden te gaan, en door deze te worden kennis en inzicht te verkrijgen. De mens, de ziel, het verstand, kan alleen die dingen zien, begrijpen en daardoor kennen, die de individuele entiteit zelf is.
Na de vierde graad kwamen achtereenvolgens de vijfde, de zesde en de zevende inwijding, en deze bestonden eveneens uit leringen. Naarmate de leerling vorderde – en hij werd in deze ontwikkeling in steeds belangrijker mate geholpen naarmate hij vorderingen maakte – kwamen steeds meer die krachten en vermogens in hem tot ontwikkeling die het mogelijk maakten nog verder en dieper achter de sluiers van maya of illusie door te dringen. Na de zevende of laatste van alle openlijk bekende inwijdingen te hebben doorgemaakt, als we deze zo mogen noemen, werd hij een van die mensen die theosofen mahatma’s noemen. (Zie ook ingewijde.)

Roger Rundqvist: Zeker heb ik alle waardering voor Uw zorgvuldige, grondige onderzoek en ik dank U hartelijk voor Uw vertrouwen om het met mij te willen delen! Echter, het zou me een full-time taak zijn om me te verdiepen in het grote aantal referenties dat U aanhaalt, en hier heb ik niet de tijd voor. Ik ben dik gepensioneerd; wel heb ik nog steeds op mijn programma een aantal educatieve projecten, die veel van mijn tijd en energie vergen.
Verder ben ik geen theoreticus, maar een
pedagoog/therapeut, die zich in de eerste plaats richt op de ondersteuning van mensen op keerpunten in het leven. Al mijn boeken, inclusief dat over het labyrint, maken deel uit van dit werk.
Even wil ik stilstaan bij Uw vraag: "in hoeverre zit er een helend evenwicht, een
zelfreinigend vermogen in het universum verborgen?"
In zijn in 2010 verschenen boek
Het levende universum stelt Duane Elgin dat het gehele universum één levend geheel/organisme is (wat een wetenschappelijke bevestiging is van wat mensen in verschillende culturen altijd intuïtief lijken te hebben geweten). Mijn conclusie is dat alles wat in balans leeft, zich door een helend evenwicht en een zelfreinigend vermogen kenmerkt.
Voor het juni/juli 2012 nr. 191 van het tijdschrift PRANA
Zelfbeeld heb ik een artikel geschreven ("Eén met een levend universum"), waarin ik o.a. Duane Elgins genoemde werk aanhaal.
PRANA nr. 175 (okt/nov 2009) bevat het artikel
De ultieme inwijding van Roger Rundqvist:
Het artikel beschrijft het thema Het allergrootste in het allerkleinste. Tot slot schrijft hij: In dit perspectief werden Atman en Brahman – het allerkleinste en het allergrootste – als onscheidbaar en één ervaren.

Plato was een van de eersten die wees op de universele betekenis van nabootsend gedrag. Maar wat Plato echter niet deed, is wijzen op het gedrag dat zich richt op bezitten. Voor René Girard is nu juist dit toe-eigeningsgedrag uitermate belangrijk om nabootsing te kunnen verklaren. Veel wetenschappers hebben Plato gevolgd in het reduceren van nabootsend gedrag tot een aspect van mindere betekenis en waren hierdoor niet in staat de centrale rol, die imitatie heeft in het menselijke samenleven, te zien. Mimesis is essentieel voor de morele catharsis, aldus Aristoteles.

Bij Aristoteles staat Catharsis (reiniging) in de definitie van de tragedie voor fysieke, emotionele, religieuze en mentale reiniging. Door het beleven van eleos en phobos (beklag en angst) ervaart de toeschouwer een loutering van de ziel.

Barbara Henkes P.J. Meertens: een christen op zoek naar gelijkheid in verscheidenheid.
Meertens voelde zich kennelijk gesterkt door de idee van loutering en catharsis. Ook het devies van Nietzsche dat zijn ex-libris sierde, duidt in die richting: 'Alles was mich nicht umbringt macht mich stärker'. Dat gold niet alleen voor de crisissituatie waarin het Nederlandse volk zich bevond, maar ook voor de klap die hem kort na de Duitse inval persoonlijk trof.
Op 13 september 1940 werd Meertens gearresteerd. Niet vanwege zijn anti-nationaalsocialistische standpunten, die wel bekend waren maar niet gepaard gingen met uitgesproken vormen van verzet. Hij werd daarentegen opgepakt en veroordeeld op grond van vermeende homoseksuele contacten met twee jonge(re) mannen in de periode 1933-1939. Voor Meertens, overtuigd van zijn eigen onschuld, zette deze gebeurtenis de wereld op zijn kop:
Ik was bij de huiszoeking (op het bureau en vervolgens in mijn huis) wild van
woede en verontwaardiging, maar vooral van schaamte, over het droevige feit dat in ons land zulke dingen mogelijk zijn en juist nu, nu het de plicht van iedere Nederlander moet zijn om de eer van ons volk hoog te houden. Terwijl ons land bezet is door een vreemde mogendheid en onze nationale zelfstandigheid op het spel staat, komt de Nederlandse justitie huiszoeking doen naar pornografische foto's op een bureau, waar sinds jaar en dag gewerkt wordt aan de verheffing van het nationale bewustzijn van ons volk.

De Geheime Leer Deel II hoofdstuk 18 Over de mythe van de ‘gevallen engel’ in haar verschillende aspecten (p. 562):
De hele geschiedenis van die periode wordt allegorisch voorgesteld in het Rāmāyana, het mystieke verhaal in epische vorm van het gevecht tussen Rāma – de eerste koning van de goddelijke dynastie van de eerste Ariërs – en Ravana, de symbolische personificatie van het Atlantische (Lanka) ras. De eerstgenoemden waren de incarnaties van de zonnegoden; de laatstgenoemden van de maandeva’s. Dit was de grote strijd tussen goed en kwaad, tussen witte en zwarte magie, om de opperheerschappij van de goddelijke krachten dan wel van de lagere aardse of kosmische krachten. Om deze laatste uitspraak beter te begrijpen, kan de lezer zich wenden tot de Anugītā episode van het Mahābhārata, hfst. v, waar de brahmaan tegen zijn vrouw zegt: ‘Ik heb door middel van het Zelf de in het Zelf verblijvende zetel waargenomen – (de zetel) waar het Brahman vrij van de paren van tegengestelden woont, en waar de maan, samen met het vuur (of de zon), (alle) wezens instandhoudt (als) de beweger van het verstandsbeginsel.’

Spiritual Intelligence
Spiritual Intelligence is an innate human intelligence – but like any intelligence it must be developed. This means that we can describe it and measure it by looking at the skills or competencies that comprise Spiritual Intelligence.
Cindy Wigglesworth Why Spiritual Intelligence Is Essential to Mature Leadership:
'Het idee achter dit model is dat we ons als baby eerst focusseren op de beheersing van ons lichaam (FQ). Vervolgens gaan we onze taalkundige en conceptuele vaardigheden ontwikkelen ..., dit is ook belangrijk tijdens de schoolperiode (IQ). We ontwikkelen dan ook vroege vaardigheden met betrekking tot relaties. De echte EQ ontwikkeling komt vaak later uit feedback in onze werk- en leefrelaties. SQ komt aan de orde wanneer we beginnen te zoeken naar betekenis en ons bijvoorbeeld afvragen 'is dit nu alles?'. SQ en EQ zijn aan elkaar gerelateerd. Ik geloof dat we een basis met betrekking tot EQ moeten hebben om succesvol onze spirituele groei te kunnen starten. Een zekere mate van emotioneel zelfbewustzijn en empathie is een belangrijke basis. Wanneer onze spirituele groei zich ontvouwt (SQ), zal dat leiden tot een toename van de EQ vaardigheden, welke dan ook weer helpen de SQ vaardigheden te versteken.'

Politieke correctheid - De terugkeer van de lange tenen (Joost de Vries De Groene Amsterdammer 7 oktober 2015):
Uw mening wordt niet op prijs gesteld
In onze slachtoffercultuur is de grootste troef: ‘ik ben beledigd’ – en de drempel om beledigd te worden wordt steeds lager. We maken de heropleving mee van een sentiment dat in de jaren tachtig en negentig dominant was. Hoe ziet de nieuwe gedaante eruit, en waarom die terugkeer?

 

David Pinto boek De piramide van Pinto tegen de Policor dictatuur
Frits Bolkestein, v.m. VVD-leider en EU-commissaris: "David Pinto is een Marokkaanse Jood die via Israël in Nederland is terechtgekomen. In juni 1988 heeft hij voor het eerst bekendheid gekregen door te spreken over het "doodknuffelen" van allochtonen. Hij is directeur van het Intercultureel Instituut (ICI) en heeft begin 2016 de beweging LEF opgericht.
De crux van het probleem, schrijft hij, is de botsing tussen premoderne en moderne waarden. Hij geeft 36 voorbeelden van botsende waarden. Die vormen misschien wel het meest interessante deel van het boek. Politieke correctheid is wat Pinto het krachtigst wil bestrijden. Hij kort het af tot "policor". Tot slot bespreekt Pinto vijf gevallen van botsende waarden die alle belangwekkend zijn. Zijn boek is een waardevolle aanvulling op de lectuur die meestal ten dienste staat van hen die op het probleemgebied werkzaam zijn".
Prof. dr. Paul Cliteur, auteur van o.m. Het Atheïstisch Woordenboek:
"Een flitsend manifest vol met nieuwe ideeën voor een nieuwe politiek".
"Diegenen die de moderne cultuur haten zullen Pinto beschuldigen van"verlichtingsfundamentalisme". "Dit boek is ook een goede inleiding tot de maatschappelijke debatten van de afgelopen jaren".

De vier stadia voor bewustzijnsverandering (four stages of competence) volgens Maslow:

1. Niet bewust van tekorten in kennis en kunde. Voelt geen noodzaak om te leren. Geen grip op eigen automatische gedachten en gevoelens.
2. Bewust dat hij kennis en ervaring mist om functioneren te verbeteren. De fouten die men doorgaans maakt, kunnen worden blootgelegd en er
kan worden gewerkt aan het stopzetten van (dwang)gedachten en -gevoelens.
3. Is vakkundig en begrijpt hoe het werkt. Zo iemand weet hoe waardevol leren is en is doorgaans zeer gemotiveerd om te blijven leren en groeien.
4. De deskundigheid wordt een automatisme.

De transpersoonlijke psychologie van Roberto Assagioli sluit op de humanistische psychologie van Maslow en de transpersoonlijke psychologie van Ken Wilber aan. Op de verticale as plaatst Assagioli zachtheid tegenover sereniteit, juiste waardetoekenning tegenover spirituele waardigheid, praktisch realisme tegenover duidelijk waarnemen van de werkelijkheid, evenwichtige krachtige persoonlijkheid tegenover spirituele energie.

De verticale as door het midden van het Ei van Assagioli symboliseert de door Maslow genoemde zelfrealisatie, de Derde Weg in de psychologie of de weg van het universele soefisme. De humanistische psychologie van Maslow gaat er van uit dat je de mens niet moet reduceren tot een door driften bepaald wezen, dat net als een dier reageert. De mens moet je ook niet zien als een wezen dat zich alleen door externe factoren, belonen en straffen, laat motiveren. De natuur van ieder mens is er op gericht zijn talenten tot ontplooiing te brengen. Voor de humanistische psychologie staat het menselijk zijn centraal, is juist de subjectieve informatie relevant. Door dis-identificatie is het mogelijk dat we ons met de ware identiteit, het hogere Zelf verbinden. De psychosynthese van Assagioli is een transformatieproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift. Het maakt het laten oplossen van conditioneringen, een cartharsis mogelijk.

 

De behoeftehiërarchie van Maslow laat zien dat het in het leven niet alleen draait om materiële, maar ook om immateriële behoeften. Het gaat om welvaart, bijvoorbeeld het levensmiddelenpakket, maar ook om welzijn een gezonde lucht- en waterkwaliteit. Het leven is geen kosten/baten analyse.
Behoefte aan zelfverwerkelijking, zelfactualisering, is de behoefte om zijn persoonlijkheid en zijn mentale groeimogelijkheden te ontwikkelen en te waarderen. Het sociale milieu is niet weg te cijferen als steunende basis van deze actualisatietendens.

Later in zijn leven bracht Maslow nog enkele veranderingen aan in zijn hiërarchie. Hij besefte dat er binnen de zelfontplooiing nog onderverdelingen te maken waren. Deze onderverdelingen tonen echter een grote verwantschap en lopen vloeiender in elkaar over dan de onderliggende die duidelijke afbakeningen hebben. Tegen het einde van zijn leven voegde Maslow nog een achtste trap toe; die van het transcendente.

De Triade symboliseert deze achtste stap, de eenheid der tegendelen (Complementariteit).
Atma-Buddhi-Manas (Geest, hogere Zelf) in de mens wordt door de drie Logoi {'Vader, Zoon en Heilige Geest' of 'Brahma, Vishnu en Shiva' (‘Scheppen, Onderhouden en Vernietigen’) of 'Isis, Osirus en Horus'} in de Kosmos weerspiegeld (Weerkaatsing, Toverlantaarn, Tetragrammaton).

 

In de 4e fase (psychologie van Maslow) wordt bekwaamheid een automatisme. In de '5e fase' groeien we als het ware in onze bekwaadheid. We respecteren ons zelf, maar gaan ook voor onze medemens.
Stanislav_Grof was, samen met Abraham Maslow en Anthony Sutich, mede-founding father van de transpersoonlijke psychologie, die – als uitbreiding van de humanistische psychologie – ook ruimte biedt aan ervaringen van religieuze en spirituele aard.

Maslow and Your Self Esteem Needs
In this article, I introduce you to Abraham Maslow’s philosophy and his work, which I believe can be a good starting point to building your self esteem and confidence. I hope you find this one helpful!
Abraham Maslow and Self Esteem
On this page I will take a look at what Maslow said about self esteem and how it fits into our general needs. Abraham Maslow is famous for his “Hierarchy of Needs” and as we will see, this also shows how important he believed self esteem to be. In my opinion, though, it is even more important than he showed.

Eric Alkemade Die kracht van zelfsturing, waar komt die vandaan?
De diepmenselijke, onderliggende behoeften die de motiverende kracht van onze zelfsturing vormen, hebben dan een bepaalde rangorde (die ook David McClelland al vermoedde). De hiërarchie van behoeften – beschreven in mijn eigen woorden – die bevredigd willen worden, is:
1. basisbehoeften
2. behoefte aan acceptatie en verbinding
3. behoefte aan invloed en aanzien
4. behoefte om (levens) doelen te bereiken.
McClelland was ervan overtuigd dat met name de ‘prestatiegerichte’ medewerkers degenen zijn die zorgen dat dingen gebeuren in de organisatie, dat resultaten worden behaald, en dat dit ook doorwerkt naar andere medewerkers in de hele organisatie. Prestatiegerichte mensen zoeken ook steeds naar mogelijkheden voor verbetering. David McClelland heeft een mooi laboratorium experiment bedacht om dit aan te tonen. Proefpersonen werden gevraagd een ring over een pen te gooien (zoals in het kinderspelletje). De afstand waarop de pen in de grond werd gestoken door de proefpersoon was vrij. De meeste proefpersonen kozen een willekeurige afstand, maar de ‘prestatiegerichten’ probeerden eerst enkele afstanden uit en plaatsten vervolgens de pen op een realistische, maar uitdagende afstand. Met andere woorden: gegeven de vrijheid en een ondersteunende omgeving zullen de meeste mensen zichzelf een uitdagend doel stellen!

Joost van der Leij legt in zijn boek ONBEPERKT JEZELF de relatie tussen NLP en het Enneagram. Het is ook mogelijk NLP met het boek De Ether Bestaat! en het rapport 'E i V' te verbinden. Het rapport maakt gebruik van het TOTE-model, dat in het boek Essenties van NLP (p. 88, 92) van Lucas Derks & Jaap Hollander wordt besproken. De cirkel is rond.

Het model van Robert Dilts bestaat uit de hiërarchie van 6 logische niveaus. Iedereen leeft, bewust of onbewust tegelijkertijd op de 6 niveaus. Het model gaat er vanuit dat zaken van een niveau op de onderliggende niveaus doorwerken. De kernvraag is op welk niveau is er een probleem?
Modelregels:
- Een hoger niveau organiseert de informatie op onderliggende niveaus.
- Verandering op een lager niveau kan verandering op een hoger niveau teweeg brengen.
- Verandering op een hoger niveau zal veranderingen op lagere niveaus teweeg brengen.
- De oplossing ligt nooit op het niveau waar het probleem wordt geconstateerd.
- Om een oplossing te vinden is het noodzakelijk om naar een hoger niveau te gaan.
- De hoogste drie niveaus zijn abstract en naar binnen gericht. De laagste drie niveaus worden steeds meer concreet en van buitenaf meer waarneembaar.
- Als gedrag en vermogens in de pas lopen met wat op hogere niveaus wordt nagestreefd is er van integratie sprake: alle niveaus werken samen en ondersteunen elkaar.

Marli Huijer Verslag werkzaamheden leerstoel filosofie van cultuur, politiek en religie vanwege stichting Civis Mundi 14 januari 2014:
Als vervolg op het boek ritme schreef ik dit voorjaar het boek Discipline - Overleven in overvloed. Publicatiedatum: 13 november 2013. Uitgeverij Boom organiseerde een zeer drukbezochte presentatie in Felix Meritis (inleiding door Ad Verbrugge, Gabriel van den Brink, Henk Oosterling en mijzelf), dagblad Trouw presenteerde het boek in het filosofisch elftal en als voorpublicatie, Filosofie Magazine plaatste groot interview, en radio Pavlov en radio Hoe? Zo! Besteedden er uitgebreid aandacht aan. Ook andere media hebben inmiddels hun interesse getoond.

Marli Huijer En nu de echte seksuele bevrijding
Het geslacht dat iemand bekleedt in de maatschappij (gender), en de daarbij behorende gedragspatronen, worden geconstrueerd door wat Butler in navolging van taalfilosoof John Austin performativiteit noemt. Er is een bepaald repertoire aan handelingen dat maakt dat iemand de rol van man of vrouw krijgt toebedeeld. Omdat die handelingen cultureel bepaald zijn en die cultuur aan het individu vooraf gaat, is het onmogelijk gedrag te vertonen dat niet in de hokjes mannelijk en vrouwelijk uiteenvalt.

Tussen mensen Lezing door Denker des Vaderlands Marli Huijer (Lezing 3 december 2015):
Wat maakt dat mensen die elkaar niet kennen elkaar toch vertrouwen? Hoe is dat tussen vluchtelingen en gevestigden? Denker des Vaderlands Marli Huijer heeft tussenruimte op de agenda gezet: 'Vaak denken we over onszelf in termen van het innerlijk, maar de verschillen zitten juist aan de buitenkant en in de ruimte tussen mensen.'
In haar lezing gaat Huijer in op het thema tussenruimte en koppelt dit aan onze huidige opvang van vluchtelingen. Ze vraagt zich af hoe mensen in publieke ruimtes de juiste nabijheid en de juiste afstand tot stand brengen. Wat maakt dat je je op straat en in andere publieke ruimtes op je gemak voelt? Hoe verhoudt dit zich tot de plekken buiten de stad waar we nu vluchtelingen opvangen? Kunnen we de tussenruimte zo inrichten, dat ook vluchtelingen vertrouwde vreemden worden?
Na de lezing zal voormalig Syrisch vluchteling Khaled Al Haj Saleh kort geïnterviewd naar aanleiding van zijn bezoek met Marli Huijer aan het vluchtelingenkamp Heumensoord eerder op de dag. Daarna gaan Marli Huijer en Frank Meester met elkaar en met de zaal in gesprek.

'Identificatie en Disidentificatie' (Verticaal - en Horizontaal bewustzijn, Sutratman)

Genesis 3 22: Toen zeide de HEERE God: Ziet, de mens is geworden als Onzer een, kennende het goed en het kwaad! Nu dan, dat hij zijn hand niet uitsteke, en neme ook van de boom des levens, en ete, en leve in eeuwigheid.
Gulden regel: Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander.
Confucius: Doe nooit anderen aan wat je niet zou willen dat ze jou aan zouden doen.
Mattheüs 7:7-12 Alles nu wat gij wilt, dat u de mensen doen, doet gij hun aldus: want dit is de wet en de profeten.

G. de Purucker Bron van het Occultisme
Voorwoord
Keer op keer herinnert de schrijver ons eraan dat het enige gezag, de enige werkelijke inwijder voor ieder mens, zijn eigen hogere zelf is. De paradox is dat dr. De Purucker werkelijk spreekt ‘als iemand met gezag’, het gezag van diepe spirituele ervaring. Daardoor worden veel deuren wijd geopend, ofschoon er evenveel gesloten blijven of slechts op een kier staan, in afwachting van het ogenblik dat de lezer zelf zo zal aankloppen dat de deur zich wijd voor het licht van zijn eigen innerlijke god opent. Als we ons alleen op hoofdgeleerdheid, de leer van het oog, verlaten, zullen we slechts weinig van duurzame waarde verwerven. Het is de leer van het hart die aanspraak op onze trouw moet kunnen maken, de hartenwijsheid die haar stempel op de ziel drukt.
Het stille, smalle pad (p. 18):
Zelfoverwinning is het pad van groei. Deze eenvoudige woorden omvatten de hele waarheid. Het is een langzame groei, zoals bij alle belangrijke dingen het geval is; en om te slagen moet de mens zichzelf ontplooien. Er is geen ander pad dan dat van innerlijke ontwikkeling, er is geen gemakkelijke weg: hij die zich niet kan beheersen in het dagelijks leven en niet weet wie of wat hij is, kan de gebeurtenissen en ervaringen niet beheersen die zich onvermijdelijk voordoen voor ieder die, zelfs al is het in geringe mate, erin slaagt die ‘zeer smalle poort’ te naderen.
Het is een vreemde paradox: als men meester over zichzelf wil worden, moet men volkomen
onzelfzuchtig zijn en toch moet men volkomen zichzelf zijn. Het lagere zelf moet worden uitgeschakeld – niet gedood, maar uitgeschakeld, dat wil zeggen naar binnen teruggetrokken en opgenomen in het hogere zelf. Want het hogere zelf is ons essentiële of werkelijke zijn, en het lagere zelf is daarvan slechts een straal – bezoedeld, bij wijze van spreken onrein geworden, omdat het zich hecht aan deze wereld met haar ontelbare begoochelingen.
De mensen die het gemakkelijkst worden bedrogen zijn zij die het meest door maya worden omhuld; en dat zijn vaak zij die zogenaamd wereldwijs zijn. U kunt een adept niet bedriegen, omdat hij de poging tot bedrog onmiddellijk zou doorzien; en de reden is dat u hem, bij wijze van spreken, niet in het net van persoonlijke gehechtheid kunt vangen. Niets wat u zegt of doet zal hem beïnvloeden of hem tot uw gedachten aantrekken als die ook maar enigszins zelfzuchtig, niet universeel, zijn. Hij staat boven deze illusies, heeft zich daardoorheen geworsteld, heeft ze doorgrond en afgewezen. Toch voelen de meesters, zelfs vóór we dat zelf beseffen, de geringste werking van de ware chela-geest. Het beroep dat op hen wordt gedaan is zeer krachtig en daarna ontstaat snel een band van magnetische sympathie.

Nathalie Heinich Wat identiteit niet is
Dit boek wil een bijdrage leveren aan de verheldering van het begrip identiteit. Het geeft een beeld van de opvattingen over dit begrip vanuit een sociologische invalshoek. Dat wil zeggen: het analyseren van de verschillende standpunten zonder daarbij partij te kiezen. Begonnen wordt met het aangeven van wat onze identiteit niet is. Het is geen rechts of links begrip, het is geen objectief gegeven, maar ook geen illusie en het beperkt zich niet tot nationale identiteit. Verder komen zaken als assimilatie, eendimensionaal, identiteitscrisis en -problematiek aan de orde. De schrijfster pleit ervoor om een meer open en bredere definitie voor identiteit te hanteren.

‘Kom je vrij van je bewustzijn dan ben je het leven zelf’ (Fokke Obbema interviewt Cuong Lu Volkskrant 6 juli 2020 p. 16-17):
Zes jaar werkte Cuong Lu als boeddhistisch geestelijk verzorger in gevangenissen in Nederland. Hij gaf meditatieles aan moordenaars en dealers. Zijn inzicht: ‘Ik zie geen enkel onderscheid tussen mijzelf en de gedetineerde.
Hoe bent u uit dat dal gekomen?
‘Midden in de nacht werd ik wakker en had ik voor het eerst van mijn leven plots contact met rust. Ik zag ineens:
je bent als mens niet goed, maar ook niet slecht, je bent niet je bewustzijn! Daarmee raakte ik mijn essentie aan. Twintig minuten lang voelde ik een volkomen helderheid, rust. Ik was zo blij. Toen belde mijn vriendin, nu mijn vrouw, vanuit Hongkong. Ze vroeg: wat is er aan de hand? Ze voelde iets. Ik zei: ‘Het is ongelofelijk, ik ben vrij schat. Ik ben goed noch slecht.’ Het ontroert mij nu nog, nu ik dit vertel. Het is zo’n lange zoektocht geweest. Dat was ook precies wat ik later in een gedetineerde kon zien: goed noch slecht. In essentie is niemand dat. Ik kwam erachter: ik heb toch iets te vertellen, niet over mezelf, maar over de mensen, over wie ze zijn. Ze zijn veel vrijer en groter dan ze denken.’

Rekkelijk (Robert Vuijsje interviewt Sinan Çankaya Volkskrant 26 mei 2020 p. V10-11):
De politie twijfelde aan de neutraliteit van Sinan Çankaya (37), cultureel antropoloog van Turkse afkomst. Nu nog is er ongeloof: kan iemand als hij universitair docent zijn?
Het boek is heftig, er zit niet veel lucht in.
‘Ik probeer wel het speelse te benadrukken, het spel van de identiteit. Alleen moest het ook een stomp in de maag zijn. Ik wilde niet vervallen in een goedkope en holle benadering van dit onderwerp, een hosannastemming waarin het allemaal meevalt in Nederland. De slavernij, de Holocaust, die gebeurtenissen zitten nog in ons. Toch denk ik dat het alsnog een hoopvol boek is.’

‘Mensen met het mantra ‘genieten’ Vreselijk’ (Fokke Obbema interviewt Marcel Worms Volkskrant 16 maart 2020 p. 24-25):
Twijfel, ambivalentie, angst. Hoe prettig zijn leven ook is, er is altijd iets dat knaagt, zegt pianist Marcel Worms. Dissonantie. ‘Ik weet dat ik maar één van miljarden mensen ben, maar toch wil ik iets bijzonders bijdragen.’
Is het vooral uw Joodse identiteit die u tot buitenstaander maakt?
‘Ik was erg geraakt door de familiegeschiedenis Ons kamp van Marja Vuijsje, een generatiegenoot van me, ook Joods. In dat boek herkende ik veel. Ik heb contact met haar gezocht en we zijn hechte vrienden geworden. Als we elkaar zien, is er meteen die
verbondenheid: ‘Zo meneer Worms, hoe gaat het?’, vraagt ze en ik antwoord dan: ‘Hoe zal het gaan?’ Achter dat zinnetje gaat een wereld schuil. Zulke begroetingen kon je bij ons thuis horen, wanneer een tante met een Auschwitznummer op haar arm op bezoek kwam. Het betekent: we hoeven elkaar niks wijs te maken, het leven is een tranendal.’
Ervaart u dat ook echt zo?
‘Ik heb een fijn leven, maar er is altijd iets dat knaagt –
twijfel, ambivalentie, angst. Ik kan niet tegen mensen die het alleen maar over de vrolijke kant van het leven hebben – mensen met het mantra ‘genieten, genieten, genieten’. Verschrikkelijk. Wat nou genieten? Je weet niet of er wat valt te genieten, laten we proberen het beste ervan te maken. Het leven heeft van zichzelf een tragische kant, al is het maar omdat we tot de zijn veroordeeld. Er is veel wrijving, dissonantie, tegelijk is er hoop. Die zie je bij Bach sterk: wat in mineur begint, eindigt vaak in majeur. Hij laat je verdriet en vergankelijkheid voelen, maar toont je ook hoe harmonieus God de wereld heeft geordend. Voor mij is er geen God, dus is het de kijk van Bach op die ordening. Wat hij heeft gemaakt, is voor mij van een goddelijke schoonheid. Als ik Bach speel, geloof ik, al weet ik niet waarin. Bij mijn laatste depressie hielp het om zijn muziek te blijven spelen. Hij is hoofd en hart, vreugde en tragiek, alle emoties zitten erin. Muziek troost me vaak. Met het ouder worden is die troostende kracht van muziek voor mij alleen maar belangrijker geworden.’

In een compositie wordt een dissonant meestal gevolgd door een consonant. Dit geldt ook voor de psychologie waar cognitieve dissonantie lijnrecht tegenover cognitieve consonantie staat. De klinisch psycholoog René Meijer:
A: Instabiliteit wordt gekenmerkt door compensatie. Men zoekt zekerheid die de definitie niet biedt en projecteert de behoefte dan op wat anders: b.v. harder werken, snoepen en joggen. Gevolg ervan: stress, ontregelde leefschema's en daarmee samenhangende gestoorde nachtrust en hartvergroting en -vervetting. Door cognitieve consonantie, d.w.z. willen overeenstemmen met wat je doet of hebt, vindt je dan die compensaties fijn. Echter, omdat het de oorspronkelijke onzekerheid niet wegneemt, helpt niets echt en ontstaat systeemregressie.

Dissociatieve identiteitsstoornis (DIS) (in de ICD-terminologie: meervoudige persoonlijkheidsstoornis) of multipele persoonlijkheidsstoornis (MPS) is een psychische aandoening waarbij iemand afwisselend twee (of meer) van elkaar te onderscheiden persoonlijkheidstoestanden kan aannemen. Ten minste twee van deze persoonlijkheden nemen regelmatig het gedrag volledig over. Vaak heeft de patiënt 'gaten in het geheugen' die niet door vergeetachtigheid te verklaren zijn. Vaak weet de oorspronkelijke persoonlijkheid niets van de andere persoonlijkheden (ook wel alter ego's, alters of binnenmensen genoemd).

Hoger- en lageropgeleiden als nieuwe maatschappelijke scheidslijn. Kunnen we daartegen wat doen? (Wim Couwenberg Civis Mundi Digitaal #38 juli 2016):
Van standen- naar klassenmaatschappij met
nieuwe maatschappelijke tweedeling
We stuiten hier zoals bekend op een nieuwe tweedeling, die de Britse socioloog Michael Young in 1959 al aangekondigd heeft in zijn toekomstsatire The Rise of Meritocracy (1870-2033) met aan de top degenen die op grond van hun IQ en inspanning de leidende posities voor zich opeisen. De ideologie van gelijke kansen verkeert zodoende overeenkomstig de wet van de onbedoelde en onvoorziene gevolgen in zijn tegendeel. De nieuwe elite van getalenteerden, zo tekent de Amerikaanse journalist Mickey Kaus hierbij aan, krijgt op den duur belang bij meritocratie als maatschappelijk stelsel.

Profiel Michael Young
De
meritocratische tirannie (Ewald Engelen De groene Amsterdammer 5 mei 2022 p. 38-42):
De Amerikaanse socioloog Michael Young
bekritiseerde de maatschappelijke waardering van talent en hard werken. Zo’n samenleving is nodeloos hardvochtig voor de verliezers en verdacht complimenteus voor de winnaars. Waarom dwepen we dan toch zo met die meritocratie?
Youngs
profetische boek beschrijft een wereld die in grote mate op de onze lijkt. Het is geschreven als een fictief essay waarin een personage dat dezelfde naam als de auteur draagt in 2034 terugkijkt hoe de grote opstand waarvan hij getuige is heeft kunnen ontstaan. Want als het essay één boodschap bevat, is het wel dat een gerealiseerde meritocratie een nachtmerrie is. Geen droom.
Het is weliswaar in Nederland nog geen 2034, maar het moment van
ontmaskering komt met rasse schreden naderbij. Het maatschappelijk ongenoegen onder de praktisch geschoolden is groot en groeiend, zo laten de surveys van het Sociaal en Cultureel Planbureau keer op keer zien. De kloof tussen praktisch en theoretisch geschoolden, in termen van levensstijl, culturele voorkeuren, mediaconsumptie, werk en inkomen, woon- en gezondheidssituatie, en zelfs woonplaats (Randstad versus de rest), dreigt onoverbrugbaar te worden, zoals René Cuperus en Josse de Voogd in hun Atlas van afgehaakt Nederland laten zien.

Tijd om einde te maken aan haat in de Tweede Kamer (Pieter Heerma de Volkskrant 11 februari 2022 p. 27):
Het democratisch debat mag nooit een alibi bieden voor
haat. Daarom moet de relatie onderzocht worden tussen persoonlijke aanvallen in het parlement, en bedreigingen daarbuiten.
In de onlangs verschenen
Atlas van Afgehaakt Nederland laten Josse de Voogd en René Cuperus zien dat de politiek-maatschappelijke onvrede niet alleen samenhangt met verschillen in inkomen of opleiding. Zij zien ook duidelijk geografische verschillen tussen bijvoorbeeld grote steden en het platteland en tussen verschillende regio’s in het land. Het onbehagen verdeelt de samenleving in een groep met wie het goed en steeds beter gaat en een groeiende groep mensen die zich steeds minder thuis en gehoord voelen.
Het
trekken van de grens is een taak van de partijen in de Tweede Kamer zelf. In het debat over de regeringsverklaring heb ik om die reden het voorstel gedaan de relatie in beeld te brengen tussen persoonlijke aanvallen in het parlement en bedreigingen of andere gevolgen daarbuiten. Die kennis geeft een objectieve grond om haatpraat effectief te weren en een grens te trekken.

Waarop is identiteit gebaseerd? (Herman Hümmels Civis Mundi Digitaal #109 april 2021):
Bespreking van Kwame Anthony Appiah,
De leugens die ons binden, een nieuwe kijk op identiteit.
Classificatie
Bij ‘identiteit’ ging het tot het midden van de twintigste eeuw om iets zuiver persoonlijks. “De identiteiten waaraan wij tegenwoordig denken worden tegenwoordig vaak gedeeld met
miljoenen of miljarden anderen. Zij zijn sociaal” (p. 21).
In 1950 kwam een invloedrijk boek van de psycholoog Erik Erikson uit. Hij belichtte het belang van sociale rollen en groepslidmaatschappen. Appiah schetst de ontwikkeling van zijn eigen ideeën over identiteit en ontdekte dat identiteiten in drie opzichten iets met elkaar gemeen hebben:
1. Elke identiteit brengt benamingen met zich mee (een
identiteit wordt benoemd),
2. Ze zijn van belang voor mensen (ze geven aan
hoe jij je hebt te gedragen) en
3. Niet alleen geeft jouw identiteit jóu reden om
dingen te doen, zij kan ook anderen reden geven om dingen jégens jou te doen (en hoe ze jou bejegenen).
“Dit beeld van identiteit is in feite een generalisatie van denkwijzen over gender, waarvoor de weg is bereid door feministische wetenschappers” (p. 33). De complexe interactie tussen identiteiten heeft geleid tot het begrip ‘
intersectionaliteit’. Maatschappelijke ongelijkheid doet zich voor langs verschillende assen die elkaar snijden. Wat voor jou geldt, kan voor iemand anders iets anders betekenen, ook al hebben jullie eigenschappen gemeen.

Hoe kunnen we beter omgaan met de onontbeerlijke identiteiten? (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #92 december 2019):
Over identiteiten
Identiteiten zijn een manier om mensen te categoriseren, te labelen. Dat er zelden scherpe grenzen zijn van deze categorieën zal Appiah vaak signaleren. Zelfs als het gaat om gender is er geen duidelijke tweedeling. Er zijn verschillende manieren om man of vrouw te zijn. Dat geldt zowel voor de fysieke kenmerken als de beleving van gender en seksualiteit. Een voorbeeld zijn de Hidrja’s in India, een androgyne groep mensen, die vanouds bij elkaar gingen wonen en soms een religieuze rol kregen.
Klasse
Het levensverhaal van Michael Young loopt als een rode draad door dit hoofdstuk. Young vader was Australiër, rijk geworden door een goudvondst, zijn moeder was Ierse. Young was geboren in 1925. Na omzwervingen in verschillende landen en op verschillende scholen vond hij een thuis op Dartington, een school die gesticht was als een filantropisch project als deel van een utopische gemeenschap. Een leidende gedachte was dat iedereen de kans zou krijgen zich te ontwikkelen naar vermogen, niemand zou als beter of slechter beschouwd worden.
In het laatste deel van dit hoofdstuk stelt Appiah heel duidelijk wat werkelijk wenselijk zou zijn:
ieder mensenleven heeft waarde, er zijn geen redelijke manieren om die waarden te vergelijken. Dit was het uitgangspunt van Dartington waar Michael Young zijn opleiding ontving en een standpunt dat hij altijd met verve is blijven verdedigen.

Filosoof Anthony Appiah: ‘Bijt je niet vast in identiteit’ (Peter Giesen interviewt Kwame Anthony Appiah Volkskrant 19 oktober 2019 Boeken & Weteschap p. 13-14):
Hameren op identiteit leidt in een diverse samenleving onvermijdelijk tot polarisatie, zegt filosoof Kwame Anthony Appiah (65). Laten we dus flexibel blijven.
Identiteit is vaak gebaseerd op leugens, schrijft Appiah. Maar: we hebben die leugens nodig.
Elke groep heeft behoefte aan een gezamenlijk verhaal om de leden te binden. Het is de kunst je niet in dat verhaal vast te bijten en je identiteit flexibel te houden, om onnodige polarisatie tussen bevolkingsgroepen te vermijden, aldus Appiah.
Kun je toestaan dat religieuze minderheden gelijke rechten voor vrouwen of homo’s niet erkennen?
Het beste wat we kunnen doen is vrouwen en kinderen beschermen tegen misbruik, mensen beschermen die de gemeenschap willen verlaten.
‘De reden daarvoor is niet relativisme. Ik geloof dat de ideeën in ultra-orthodoxe gemeenschappen verkeerd zijn. Maar de geschiedenis van de religieuze intolerantie in Europa laat zien dat repressie niet werkt.
Je moet ze een alternatief laten zien dat aantrekkelijker is. Door repressie trekken ze zich meer terug in hun eigen groep.’
Volgens critici is fundamentalisme het ware gezicht van de islam.
In een onherroepelijk diverse samenleving leidt het hameren op identiteit echter tot polarisatie en conflict. Dat stelt de liberale democratie voor een enorme uitdaging, schrijft Appiah. Om de sociale cohesie te bewaren, moet zij een bestuurlijk credo vinden dat ‘krachtig genoeg is om betekenis te geven aan burgerschap en flexibel genoeg om gedeeld te worden door mensen met verschillende religieuze en etnische bindingen’. Tegenover het romantische ‘Eén Volk!’ van de nationalisten klinkt het ‘volkslied van de liberale staat’ wat zwakjes, aldus Appiah: ‘Wij komen er wel uit.’

‘Klamp je niet vast aan die ene identiteit’ (Fokke Obbema interviewt Mounir Samuel de Volkskrant 11 februari 2019, p. 13):
Op zijn 29ste heeft
Mounir Samuel al meer levens geleid dan velen ooit zullen doen. Zijn ervaringen gebruikt hij om anderen een spiegel voor te houden.
Hoe ziet u in dat licht uw eigen bestemming?
‘Als mensen vragen waarvoor ik leef, dan zeg ik: ‘
Ik leef om mijn naasten te dienen.’ Vaak krijg ik terug: ‘Wat is dat nu voor een raar antwoord, je leeft toch voor jezelf?’ Nee, helemaal niet. Als ik dat zou doen, was ik er morgen niet meer, want dan vind ik het leven niet boeiend genoeg. Mijn gaven zijn er niet voor mezelf, maar om anderen een spiegel voor te houden, zoals anderen dat bij mij doen. Koning Salomon zegt in Spreuken:Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens.’ Wij zijn elkaars ijzer.’
Pauw & Witteman
Ze werden in 2011 tegelijk bekend bij een groot publiek, toen ze tijdens de volksopstand in Egypte geregeld aan de talkshowtafel van Pauw & Witteman plaatsnamen om de ontwikkelingen te duiden. De uitzending van 11 februari 2009 werd memorabel: president Moebarak was afgetreden en om dat te vieren buikdanste Samuel op de tafel. Hij heette toen nog Monique en droeg een doek om de heupen met gouden rinkeltjes erop.

Radicale millennial verovert Amerika (Michael Persson Volkskrant 16 februari 2019 Zaterdag p. 2-5):
Alexandria Ocasio-Cortez werkte een jaar geleden nog in een tacotent en is nu de invloedrijkste Democraat in Washington.
‘Laten we een spelletje spelen’, zei ze vorige week tijdens een hoorzitting over geld in de Amerikaanse politiek. ‘Laten we doen dat ik de slechterik ben, dat ik gekozen wil worden en zo rijk mogelijk wil worden… ’ Aan de hand van een paar vragen die de getuigen-deskundigen alleen maar met ja of nee hoefden te beantwoorden, schetste ze in vijf minuten de corruptie in de Amerikaanse politiek. Het verband tussen geld en politici is geen geheim, maar hoe vaak wordt het zo expliciet uitgelegd? Het filmpje vond zijn weg naar 38 miljoen kijkers.
Taboes?
Ze stelde vorige maand een hoogste belastingschijf voor van 70 procent voor inkomens van meer dan 10 miljoen dollar. Zo’n belastingvoorstel is politieke zelfmoord in dit land – althans, dat dachten de politici, decennialang. Maar na haar voorzet bleek een meerderheid van de Amerikanen er eigenlijk best voor te voelen.
Noem je jezelf een radicaal?, vroeg interviewer Anderson Cooper begin januari aan Ocasio-Cortez, in het programma 60 Minutes op CNN. ‘Tja, ik denk dat het alleen radicalen zijn geweest dit die land hebben veranderd’, antwoordde ze. ‘Abraham Lincoln nam het radicale besluit om de Emancipatie Proclamatie te tekenen [tegen de slavernij]. Franklin Delano Roosevelt nam het radicale besluit om te beginnen met programma’s zoals sociale zekerheid. Dus ja, als dat het is wat radicaal betekent, noem mij dan maar een radicaal.’

Essay Elite en volk En nú moet de elite zichzelf op het spel zetten (Alessandro Baricco De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p. 48-52):
We breken ons het hoofd over de vraag waarom de burger wereldwijd zo boos is. Eén ding staat vast: de gewone man en vrouw willen zich bevrijden van de elites. Maar wat komt daarna? Niet in staat tot het verzinnen van een toekomst wordt het verleden afgestoft.
Wat mij betreft dit: toegeven dat de mensen gelijk hebben.
Het contact met de realiteit herstellen en de enorme puinzooi die we ervan hebben gemaakt onder ogen zien. Onmiddellijk aan de slag gaan om de rijkdom beter, gelijker te verdelen. Sociale rechtvaardigheid weer als het hoofdpunt zien dat het ooit was en is. Inderdaad de stekker uit de oude elites van de vorige eeuw trekken en ons toevertrouwen aan de intelligenties die in de schaduw van de Game zijn gegroeid. De begrippen vooruitgang en ontwikkeling eens helemaal opnieuw definiëren, want de huidige betekenis heeft ons vergiftigd.
Opvallend is dat niemand van de Italiaanse politici, intellectuelen, columnisten, opiniemakers, Baricco’s grote thema van de afgelopen dertien jaar – de invloed van de digitale revolutie op de westerse democratieën – oppikt.

Dichters & Denkers Steven Pinker, ‘Verlichting nu’. Pro Hij die hoopt… (Ralf Bodelier De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p. 60-62):
Pinker noemt hen ‘progressofoben’. En de meest zwartgallige onder de progressofoben is de Britse filosoof John Gray. In het Britse tijdschrift New Statesman besprak hij Pinkers boek woedend als een ‘stripalbum’ vol ‘primitief sciëntisme’.
Verlichting nu,schreef Gray, ‘is niet meer dan een rationalistische preek, afgestoken tijdens een kerkdienst voor weifelende zielen.
Is het denkbaar dat de VS afglijden naar fascisme, zoals Madeleine Albright stelde?
‘Er zijn tendensen in het bewind van Trump die aan fascisme doen denken. De vraag is:
is het Amerikaanse systeem, met zijn checks and balances, robuust genoeg om die te bestrijden? We weten het niet. Waarschijnlijk wel, maar het is iets om je zorgen over te maken.’
Zo zijn er wel meer psychologische factoren die ons weerhouden van een realistisch wereldbeeld. Onze somberheid is inmiddels zo dramatisch dat we zelfs de toekomst als een bedreiging gaan zien. Hoe vaak lezen we niet dat we onze huizen, onze landbouw of onze pensioenen ‘toekomstbestendig’ moeten maken?
In zekere zin heeft John Gray natuurlijk gelijk, want Pinker is een missionaris. Een kruisvaarder ter verdediging van rede, wetenschap en humanisme. En in een tijd dat het wantrouwen daarin sterk toeneemt, is dat een kwestie van hard werken. ‘Hoop te houden in onze wereld doet zowel een zwaar beroep op onze intelligentie als op onze energie’, schreef de Britse filosoof Bertrand Russell in zijn autobiografie. ‘Bij degenen die wanhopen, is het doorgaans de energie die ontbreekt.

Steven Pinker, ‘Verlichting nu’. Contra Hij die wanhoopt… (Thijs Kleinpaste De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p. 62-65):
In zijn hosanna over de
Verlichtingschuift Steven Pinker de revolutionairen, journalisten, vakbondsleden en denkers die de vooruitgang sinds de achttiende eeuw mede mogelijk maakten laatdunkend terzijde.
Het verhaal van menselijke vooruitgang is waarlijk heroïsch’, schrijft Steven Pinker in
Enlightenment Now. Heroïsch, allicht. Maar wie zijn de helden? Condorcet onder anderen, stelt Pinker, en daarnaast ook Montesquieu, Kant, Diderot, Smith, Voltaire, Hume, Rousseau, en een hele reeks minder bekende namen die samen het pantheon van de Verlichting vormen. Zij waren het die de ratio op het schild hesen en de zondeval afzworen, de menselijke natuur niet langer als fundamenteel verdorven wilden zien maar voor rede vatbaar, en dus in staat tot vooruitgang. En het is aan hun onverzettelijke toewijding aan de wetenschappelijke methode en de ratio te danken dat we vooruitgang hebben, omdat zij ermee begonnen de wereld onder de studeerlamp te leggen, de mens uitdaagden te reflecteren, en zo de basis vormden voor de grondslagen van de democratische samenleving, van mensenrechten en de rechtsstaat.
Het onvermogen optimistisch te zijn is misschien de grootst denkbare misdaad voor Pinker, die hij verklaart met een verwijzing naar wat psychologisch onderzoek hem aanreikt. Mensen hebben nu eenmaal de neiging zaken somberder voor te stellen dan ze zijn. Maar daarin schuilt juist precies wat het meest fundamentele gebrek is van Verlichting nu: het feit dat Pinker zonder enige twijfel een begaafd psycholoog is, maar een waardeloze historicus. Zijn heroïsche geschiedenis is er een zonder helden, en zonder menselijk handelen. Nou ja, er zijn helden, de denkers van de Verlichting, maar nergens wordt echt onderzocht wat zij dan hebben bijgedragen aan de vooruitgang van de mensheid, behalve dan een vaag omschreven wetenschappelijke methode, en een zekere geestelijke dispositie ten aanzien van de sociale wereld.
Het probleem is misschien dat het woord
‘Verlichting’ zelf tot bezweringsformule is geworden. Voorzover Kants dictum over het durven denken er de kern van is, waarom klinken de hedendaagse verdedigingen van de Verlichting dan zo dogmatisch? Als de Verlichting, zoals Pinker stelt, de filosofie van de redelijkheid, het humanisme en de ‘bescheidenheid’ is, waarom dan het inferno van stromannen? Waarom de mentaliteit van het schuttersputje?
En dat is ook de betekenis van Pinkers vertaling van sapere aude als
‘durf te begrijpen’ in plaats van ‘durf te denken’. De inzet ervan bevat geen werkelijke uitdaging, aan zichzelf noch aan anderen, het is een verwijt. Als Verlichting nu iets illustreert, dan is het dat hoe vaak de term ‘Verlichting’ tegenwoordig ook valt, er zelden nog werkelijk gedacht wordt.

De wereld gaat vooruit, maar je moet het wel willen zien (Peter Giesen Volkskrant 19 oktober 2018):
U kijkt naar het nieuws en denkt: wat een ellende is er toch op de wereld. Steven Pinker kijkt naar een hele berg cijfers en ziet: het ging nog nooit zo goed. Met dank aan de Verlichting, de rede en het humanisme, zegt de Canadese hoogleraar, waarvoor hij in populistische tijden dus graag een lans breekt.
Wat dacht u toen? Daar gaat mijn boek?
‘Haha, ik moest er wel even over nadenken. De verkiezing van Trump was duidelijk geen voorbeeld van vooruitgang. Maar ik werd aangemoedigd door mijn vrouw, de filosoof Rebecca Goldstein, die zei: nu hebben we meer dan ooit een boek nodig dat de waarden van de Verlichting verdedigt.’ Globalisering heeft ook geleid tot economische onzekerheid en toegenomen ongelijkheid. Brengt ook dat de Verlichting in gevaar?
‘Absoluut. Als mensen zich economisch bedreigd voelen, zijn ze meer geneigd hun heil te zoeken bij hun eigen stam, staan ze vijandiger ten opzichte van verandering. Er zijn zeker economische problemen. Maar het is belangrijk dat we de problemen uit het recente verleden niet vergeten.
Is het denkbaar dat de VS afglijden naar fascisme, zoals Madeleine Albright stelde?
‘Er zijn tendensen in het bewind van Trump die aan fascisme doen denken. De vraag is: is het Amerikaanse systeem, met zijn checks and balances, robuust genoeg om die te bestrijden? We weten het niet. Waarschijnlijk wel, maar het is iets om je zorgen over te maken.’

In zijn publicatie Nationale identiteit en wereldburgerschap. Wat te doen? belicht Toon van Eijk (Civis Mundi Digitaal #45 april 2017) in het kader van de klimaatverandering de samenhang met de evolutionaire psychologie. Evolutionaire psychologie, Zielkunde is de schakel tussen Geestkunde en Natuurkunde.
Het grotendeels onzichtbare probleem van klimaatverandering wordt niet serieus genomen.
Conclusie
De psycholoog Steven Pinker toont echter aan dat een beroep doen op ‘
de betere engelen in onze aard’ uiteindelijk vruchten afwerpt. Het gaat relatief langzaam, maar het werkt. De vraag is dan hoe we precies in de praktijk van alledag een beroep kunnen doen op ‘de betere engelen in onze aard’. Mijns inziens zijn effectieve technieken voor bewustzijnsontwikkeling het praktische instrument om the better angels of our nature te activeren. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat regelmatige beoefening van deze technieken in maatschappelijk en ecologisch verantwoorde gedragsverandering resulteert.[15] Meer altruïstisch, pro-actief gedrag is het gevolg (item 9). Het vestigen van een sterke nationale identiteit in de context van waarlijk wereldburgerschap (wat slechts een schijnbare tegenstelling is, net zoals de paradox zelfassertiviteit versus zelftranscendentie) vraagt om bewustzijnsontwikkeling.
8. Paul Luttikhuis. Als het zo acuut is, waarom doen we dan niks? NRC, 25-26 februari 2017.
Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman, expert op het gebied van (ir)rationele besluitvorming, vermoedt dat de mensheid het probleem helemaal niet kán oplossen.
“Ook al zijn mensen zich nog zo bewust van het probleem, dat zal nooit de weerstand overwinnen om hun eigen levensstandaard te verlagen.” Luttikhuis schrijft dat ook het pessimisme van Kahneman een prima aanleiding kan zijn om bij de pakken neer te zitten. We noemen klimaatverandering een ‘wereldwijd probleem’ of iets voor ‘toekomstige generaties’. “We geven de schuld aan ‘de Amerikanen’ of ‘de Chinezen’ en bagatelliseren onze eigen bijdrage aan de opwarming.” Ook veel Nederlandse politici doen hieraan mee. Zij vertalen klimaatverandering liefst in ‘groene groei’ en vooral in een banenmachine. “Zo hebben ze het pessimisme eruit gesloopt, en in een moeite door ook de problemen van tafel geveegd.” Maar klimaatverandering gaat gewoon ook heel veel geld kosten, zegt Luttikhuis. “Welke politicus [echter] durft de kiezer voor te stellen om een heel nieuw land te bedenken, met een nieuwe infrastructuur, een nieuwe manier van leven en een nieuwe economie?”
De laatste zin van Luttikhuis geeft aan dat fundamentele maatschappelijke veranderingen nodig zijn. Maar hoe gaan we dit doen als de geciteerde wetenschappers in zijn artikel van mening zijn dat het menselijk brein niet met een ingewikkeld probleem als klimaatverandering kan omgaan?
De schrijver Ronald Giphart en hoogleraar evolutionaire psychologie Mark van Vugt betogen in hun boek Mismatch (2016) dat onze hersenen voor een belangrijk deel nog net zo geprogrammeerd zijn als die van onze prehistorische voorouders. Omdat onze moderne omgeving echter heel anders is dan die van onze voorouders, is een mismatch het gevolg. In het overgrote deel van onze evolutie zijn we geselecteerd op kenmerken waar we nu minder aan hebben. We zijn als mensen dus niet meer goed aangepast aan onze moderne omgeving. Er is een mismatch ontstaan tussen natuur en cultuur; tussen genen en ‘memen’. Memen, een term van evolutionair bioloog Richard Dawkins, zijn de dragers van culturele evolutie (ideeën, ideologieën, etc.) die kunnen worden doorgegeven aan tijdgenoten en volgende generaties door middel van communicatie. Mismatch leidt tot gedrag dat niet langer evolutionaire belangen dient: bijvoorbeeld, een eetzucht die niet meer nodig is, leidende tot obesitas; overmatige bevolkingsgroei; kuddegedrag dat vroeger nuttig was maar nu leidt tot gebrek aan individuele verantwoordelijkheid (tragedy of the commons); etc.
Zoals hierboven aangegeven,
wordt het grotendeels onzichtbare probleem van klimaatverandering niet serieus genomen. Een direct zichtbaar gevaar, zoals een slang op ons pad, nemen we wel serieus, maar dat overkomt de moderne mens nauwelijks meer. Om de huidige mismatch tussen natuur en cultuur te bestrijden of verzachten, is een ‘fijner’ niveau van denken nodig, een soort intuïtief denken dat resulteert in ecologisch en maatschappelijk verantwoord gedrag, in daadwerkelijk wereldburgerschap. Het argument van sommige politici dat eenzijdige actie niet nuttig is en het dientengevolge blijven wachten op actie van anderen, resulteert in een race to the bottom. Uiteindelijk rest een ieder van ons weinig anders dan een ‘beter mens’ te worden. Bewustzijnsontwikkeling kan de (geleidelijke) verwerkelijking van dit ideaal faciliteren.

Aangeboren, aangeleerd (Ad Bergsma Volkskrant 31 mei 2008):
‘De wetenschapper die de menselijke hersenen en geest bestudeert, lijkt een bankrover die een kluis probeert te kraken met een tandenstoker.’
Ligt het aan je ouders of komt het door de buurt waarin je bent opgegroeid? De opvattingen over de invloed van genen en omgeving op ons gedrag blijken behoorlijk modegevoelig.... Als deze uitspraak van de Amerikaanse psycholoog Elizabeth Loftus ergens op van toepassing is, dan is het wel op het debat over de invloed van erfelijke aanleg en omgevingsfactoren op de mens. In het Engels wordt dit debat aangeduid als het nature nurture-debat. De opvattingen over de mate waarin we door onze genen en dus onze nature zijn voorgeprogrammeerd en in hoeverre onze opvoeding en cultuur, ofwel onze nurture daarop nog invloed heeft, is behoorlijk modegevoelig gebleken.
De psycholoog Maarten Derksen, van de Rijksuniversiteit Groningen: ‘In Nederland horen een hersenonderzoeker als Dick Swaab of de boeken van de Amerikaanse psycholoog Steven Pinker tot de eerste categorie. De neuropsycholoog Margriet Sitskoorn benadrukt echter op basis van hetzelfde onderzoek dat de hersenen veranderbaar zijn. Haar boek Het maakbare brein verkoopt weer de optimistische boodschap dat we kunnen worden wie we zouden willen zijn.’
We zijn niet willoos overgeleverd aan de wisselwerking tussen onze erfelijke aanleg en omgeving. We zijn voortdurend bezig onze mogelijkheden en beperkingen te exploreren met de middelen die onze cultuur biedt. De verklaringen voor ons gedrag zullen zich daaraan moeten aanpassen.’ Onze omgeving verandert en daarmee ook de manier waarop de omgeving mede bepaalt wie wij zijn.

Elke medaille heeft twee complementaire kanten, die door de spiegelsymmetrie, het projectiemechanisme tot uitdrukking wordt gebracht. De eenheid der tegendelen is het basisingrediënt in het rapport ‘E i V’. De eenheid der tegendelen brengt echter ook een tegenstelling tussen twee polen, de keerzijde tot uitdrukking. De éne werkelijkheid bestaat uit paren van tegenstellingen, ‘hemel en aarde’, ’evolutie en involutie’, 'onbewuste en bewuste', ‘collectieve en individuele' onbewuste. Het gaat er om in de menselijke geest zowel het bewuste als het onbewuste te overstijgen. Asymmetrie bestaat op aarde, maar niet bij God (Ain-Soph) in de hemel. Uiteindelijke kan het individuele bewustzijn de ware aard van het universele, kosmische, non-lokale bewustzijn niet kennen.

Identiteit op de werkvloer Bidden in pak (Froukje Santing & Floris Vermeulen De Groene Amsterdammer 31 januari 2019 p. 34-39):
Hoewel hoopopgeleide Marokkaanse en Turkse Nederlanders en hun ‘witte’ collega’s elkaar op de werkvloer steeds beter leren begrijpen, blijft het vooral voor de eersten zoeken naar de juiste omgangsvormen.
Maar hoe goed migranten ook hun best doen, de aanpassing moet van twee kanten komen. Succes hangt ook af van of je enigszins met je collega’s kunt opschieten, je een beetje jezelf kunt zijn.

‘We liggen van alle kanten onder vuur’ (Casper Thomas interviewt Francis Fukuyama De Groene Amsterdammer 11 oktober 2018 p. 30-35):
Markeerde Obama niet juist de overgang naar identiteitspolitiek, waar u nu tegen pleit?
Nee. Obama was een groots politicus juist omdat hij zich ervan bewust was dat hij als eerste zwarte president zo gezien zou kunnen worden. Hij deed zijn best juist niet te veel over ras en raciale ongelijkheid te praten, ook al was dat uiteraard belangrijk voor hem. Zijn belangrijkste prestatie was de Affordable Care Act. Die werd niet bedacht voor de zwarte bevolking, maar voor alle Amerikanen zonder gezondheidszorg. Dat is ouderwetse progressieve politiek. Het probleem is dat de Democraten daar nu van afwijken.
En dus schreef u een aanklacht tegen
identiteitspolitiek, om het individu te redden van de massa?
Precies. Omdat individuele rechten verzwolgen kunnen worden door zowel de staat als door culturele groepen.
Vooralsnog oogst Trump eerder hoon dan erkenning. Als hij spreekt bij de Verenigde Naties wordt hij uitgelachen.
De geloofwaardigheid van Amerika wordt volledig ondergraven door zijn inconsequente gedrag. Trump weet overduidelijk niet hoe hij de Amerikaanse overheid moet besturen en hij heeft moeite goed advies in te winnen. Zowel vrienden als vijanden hebben geen idee wat de Verenigde Staten zullen doen. Dat neemt niet weg dat hij grote schade kan toebrengen aan het internationale systeem. Trump laat zien dat de politiek uiteindelijk niet wordt bepaald door structurele factoren, maar dat het aankomt op geluk en de rol van een leider. En wij hebben nu toevallig gekozen voor, laten we zeggen, deze man die af en toe lijkt op een vijfjarige achter het stuur van een tientonner die over de snelweg dendert.’
Ik zou Europa kunnen aanraden, maar daar woedt dezelfde strijd.
‘Europa heeft dezelfde fouten gemaakt als de Verenigde Staten en de elites hebben daar te weinig rekenschap voor afgelegd.
De financiële crisis en daarna de eurocrisis, dat was het falen van het beleid van de elites. De aanpak van de migratiecrisis was ook een mislukking in mijn ogen. Ik bewonder Merkel maar de wijze waarop ze omgaat met de vluchtelingenproblematiek laat zien dat het hele Schengen-systeem uitermate zwak is. Europa kan de eigen grenzen niet controleren en niet beheersen wie er binnenkomt en wie er vertrekt. Dat probleem is nog steeds niet opgelost.’

Hoe we de angsten van witte mensen serieus kunnen nemen (Malique Mohamud 10 november 2016):
Want het zijn die partijen die de afgelopen decennia vol inzetten op de markt-als-oplossing-voor-alles en een samenleving waarin alle etniciteiten probleemloos naast elkaar zouden kunnen leven. Het zijn die partijen die de angsten van bange witte mensen voor de gevolgen - globalisering, ongelijkheid, vluchtelingen - niet serieus namen. Donald Trump en Geert Wilders plukken daar nu de vruchten van.
Als er één ding is gebleken na de Brexit, de verkiezingen in Amerika én de peilingen hier, is het dus dat de parallelle wereld van het politieke midden onhoudbaar is. Maar wat kenmerkt die parallelle wereld en hoe moeten we ons ertoe verhouden?
In de parallelle wereld zijn causaliteit en historisch besef fenomenen die men nog niet echt heeft weten te doorgronden. Kijk naar hoe het marktfundamentalisme en het multiculturele ideaal de rechts-populisten gevoed hebben. Maar kijk ook naar de vluchtelingencrisis.

Volgens een in de systeemleer bekende regel ‘Garbage in - garbage out’, voor de secularisatie ‘Zaaien en Oogsten’, is het voor het verkrijgen van de gewenste uitvoer nodig eerst de invoer te veranderen.
Niet de mammon, de vrije markt is het belangrijkste smeermiddel van deze wereld, maar het leven en de mensen met hun talenten en kwaliteiten. Het gaat er om een wereld te creëren waarin de kwaliteiten van mensen tot hun recht komen. Dit zal zeker aan de kwaliteit van het leven, goederen en diensten ten goede komen. Wat we zaaien zullen we oogsten. Wellicht is het nuttig dat de leiders van politieke partijen duidelijke standpunten innemen inzake welvaart en welzijn. Welzijn is complementair aan welvaart en verdient dezelfde aandacht. Bij welvaart staat centraal dat de schoorsteen moet blijven roken en in dat kader is heel veel geoorloofd. Er wordt steeds meer uitgegaan van een mensbeeld dat alleen in beweging komt als ze een worst wordt voorgehouden. Het gedrag van veel mensen zit nu eenmaal zo in elkaar dat ze geobsedeerd raken door de worst en hun werkzaamheden en hun verantwoordelijkheden daartoe beperken. Deconfitures als bij Enron, Ahold en Shell zijn daarvan het resultaat.

Michel de Montaigne – zijn leven en werk
Als collega heeft Montaigne daar Étienne de la Boétie leren kennen, een humanist en stoïcijn die zijn beste vriend is geworden; tot zijn grote verdriet is deze in 1563 vroegtijdig aan dysenterie overleden. In Essais 1:28, getiteld ‘Over vriendschap’ zegt Montaigne dat wat we gewoonlijk vrienden en vriendschappen noemen slechts toevallige kennissen zijn.
Maar in de vriendschap waarover ik spreek, vermengt en versmelt de een zo volkomen met de ander dat de naad die hen verbindt onzichtbaar wordt en niet meer is terug te vinden. Als men bij mij erop aandringt dat ik zeg waarom ik van hem hield, voel ik dat dat alleen uitgedrukt kan worden door te antwoorden: ‘Omdat hij het was, omdat ik het was’.
Beide delen van Isis ontsluierd dragen op het titelblad nog een ander citaat uit de Essais van Michel de Montaigne: ‘Cecy est un livre de bonne Foy’ (‘
Dit is een eerlijk boek’, of ‘Dit boek is te goeder trouw’), de eerste zin van het voorwoord dat Montaigne op 1 maart 1580 voor de uitgave van zijn Essais (deel 1 en 2), heeft geschreven.
Over de theogonie van Pythagoras staat in De geheime leer (1:475) het volgende citaat uit Leven en leer van beroemde filosofen van Diogenes Laërtius, de Griekse historicus uit 3de eeuw. Montaigne verwijst meer dan 160 keer daarnaar.
De monade [de gemanifesteerde] is het beginsel van alle dingen.
Uit de monade en de onbepaalde duade [de chaos] kwamen getallen voort; uit getallen punten; uit punten lijnen; uit lijnen oppervlakken; uit oppervlakken lichamen; hieruit vaste lichamen met vier elementen – vuur, water, lucht, aarde: uit al deze, omgezet [en in wisselwerking staande] en totaal veranderd, bestaat de wereld.
Het boek Leven en leer van beroemde filosofen stond in de boekenkast van Montaigne, die in zijn Essais2:10 schrijft:
Geschiedschrijvers zijn prettig en ongedwongen; de doorsnee mens, die ik wil leren kennen, wordt er scherper en meer in zijn geheel, zichtbaar door . . . Ik vind het jammer dat we niet een dozijn schrijvers als Laërtius hebben . . . zijn biografieën bevatten een overvloed aan anecdoten en opmerkelijke feiten die de achtergronden aanduiden.

Anton Blok boek De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000
Hoofdstuk 3 Heuristische uitzonderingen (p. 87/88):
Bij een (nieuwe) theorie gaat het steeds weer om het herkennen van de eenheid van een complex van verschijnselen die zich in de directe zintuigelijke waarneming voordoen als geheel gescheiden dingen. Dit gezichtspunt is ontleend aan Einstein, die ook meende dat ‘het mooiste lot van een natuurkundige theorie gelegen is in de weg te wijzen naar de vestiging van een meer omvattende theorie, waarin ze voortleeft als een grensgeval’.
91: Het is duidelijk dat het nemen van risico noodzakelijk is voor groot succes – maar het is ook noodzakelijk voor falen.
Hier verrijst het beeld van mainstreamwetenschappers, de brede masa die op de stroom meedrijft en gekozen heeft voor zekerheid, veiligheid en voorzichtigheid. Zij zullen zich geen buil vallen. Hun habitas en alles waar ze voor staan sluiten het nemen van risico uit. Omdat er te veel op het spel staat, kopen ze ‘hoog in’ en beoefenen normal science. Niettemin zijn vernieuwing en voortgang van essentieel belang voor het wetenschappelijk bedrijf. Maar ‘grensverleggend’ onderzoek kan niet gepland worden. Vandaar dat er alleen lippendienst aan bewezen wordt. Vernieuwing kan niet plaatsvinden zonder risico, educated giswerk en trial en error – het opstellen en toetsen van koene hypothesen. ‘Geen nieuwe waarheid,’ schrijft Pierce ‘kan van inductie of deductie komen; het kan alleen komen van abductie; en abductie is tenslotte niets anders dan gissen.
Vergelijkend onderzoek en het opmerken van analogieën blijken belangrijke bronnen van inzicht te zijn. Interdisciplinair onderzoek sluit aan bij dit standpunt. ‘Zoals in de gewone spreektaal, is de taal van de wetenschap tropologisch, en de meest voorkomende troop is de metafoor. We vonden dat modellen metaforen zijn die functioneren als analogieën en dat niet-propositionele vormen van denken essentieel zijn in wetenschappelijke creativiteit.
Hoofdstuk 4 Tegenslag
163: Arthur Rimbaud: ’de dichter moet een “ziener” worden door een lange, buitengewone en rationele ontregeling van alle zintuigen’.
180: The time shifts, the multiplication of narrators and narrators within narrators, the double plot, the effacement of the auther, and the absence of any trustworthy narrator who clearly speaks for the author (J. Hillis Miller boek Fiction and Repetition: Seven English Novels - p. 46).
180/181: Met Wurthering Heights geeft Emily Brontë blijk van een vertrouwdheid met de gewoonten en gebruiken en de sociale verhoudingen in deze plattelandssamenleving in Yorkshire waarin tegenstellingen tussen gentry en boeren de toon aangeven in vrijwel alle handelingen en gebeurtenissen die zich afspelen in het raamwerk van complementaire opposities tussen het gentry landhuis en de bouwvallige boerderij Wurthering Heights - tussen hun families, locaties, interieurs en bewoners met hun daarbij passende contrasterende ambities en levensstijlen – ook die tussen Catherine en de geadopteerde outsider Heathcliff.

De stilte van Wim Kok (Merijn Oudenampsen 24 october 2018):
‘Er was slechts die ene Den Uyl-lezing, het afschudden van de ideologische veren, maar die bleef zonder enig vervolg, als een openingszet in een nooit afgemaakte schaakpartij.’
Die stilte was een bewuste keuze van Kok. Op het 21e congres van de Socialistische Internationale in Parijs adviseerde Wim Kok ‘zijn internationale kameraden om niet te uitbundig met het Derde Weg-etiket te wapperen. Het gaat om vernieuwing, niet om terminologie.’ Ook na Wim Kok is de PvdA lange tijd om de hete brij heen blijven draaien, uit angst om de traditionele sociaaldemocratische vleugel van de partij van zich te vervreemden.
De partij is door de jaren heen blijven schipperen tussen de omarming van de
Derde Weg en de relativering van de sociaalliberale breuk met haar sociaaldemocratische verleden. Het leidde in het daaropvolgende decennium tot telkens terugkerende discussies over de identiteitscrisis van de partij en een telkens voortschrijdende erosie van vertrouwen onder kiezers. Misschien is juist de stilte van Wim Kok over de nieuwe marktgerichte koers van zijn partij de grootste schaduwzijde van zijn erfenis.

De identiteitscrisis van de PvdA (Merijn Oudenampsen 3 februari 2015):
De Derde Weg
Het raadsel van de missende veren is een terugkerende discussie die de gemoederen al jaren bezig houdt, zo niet decennia. Bij geen andere partij is de eigen identiteitscrisis tot op een dergelijke hoogte onderdeel gaan uitmaken van de partijcultuur. De Volkskrant-columnist Sheila Sitalsing stelde eind 2014 dat er “eeuwigheidswaarde schuilt in het zinnetje dat voormalig PvdA-voorzitter Ruud Koole” opschreef in een analyse uit 1993: “De huidige positie van de PvdA kan niet anders dan met het woord ‘crisis’ getypeerd worden.” Koole schreef deze inmiddels tot tegeltjeswijsheid verheven zin in een vergelijkende analyse van de worsteling die Europese sociaaldemocratische partijen doormaakten in de vroege jaren negentig. Een tijd die in het teken stond van de moeizame overgang van het oude sociaaldemocratische gedachtegoed naar het nieuwerwetse sociaalliberalisme van de Derde Weg. “Een partij kan niet alleen opvattingen opgeven, zij moet daar ook iets voor in de plaats stellen,” zo verwoorde Koole de zoekende houding uit die tijd. Een uitspraak die zich evenzeer voor een tegeltje leent. “Ideeënvorming en niet zomaar een ‘leuk ideetje’ kan de basis leggen voor het herstel van de PvdA”, zo concludeerde de latere partijvoorzitter zijn analyse.

Zowel de programma's van CDA als van PvdA zijn de afgelopen decennia naar rechts opgeschoven. Het neoliberalisme is geen panacee om mismanagement, bestuurlijk wanbeheer te verkleinen. Falende managers worden op vette vertrekbonussen getracteerd. Het heeft eerder de bestuurlijke chaos vergroot. Het gaat er om van de motieven van onze politici, de bestuurlijke elite een helder beeld te krijgen, het zelfbedrog, het egoïsme dat er aan ten grondslag kan liggen te ont-maskeren (ont-sluieren). Wanneer je als land de home market niet op orde hebt mag je niet verwachten dat je als gidsland op de wereldmarkt meer succes zal hebben. Biologen hebben zeker gelijk wanneer ze culturen vergelijken met plantaardige organismen, die opbloeien, rijpen, verwelken en tenslotte afsterven. De fase waarin Nederland zich bevindt begint al duidelijk minder fris te ruiken.

Verhalenverteller (Paul Onkenhout de Volkskrant 21 januari 2022 V18-19):
Wat zijn dit voor vragen? Naar aanleiding van VPRO-programma Frontlinie, acht dilemma’s voor journalist Bram Vermeulen.
Desmond Tutu of Nelson Mandela?
‘Mannen als Mandela blijven tot in de
eeuwigheid citeerbaar. En Tutu ook. Hun leiderschap is onwaarschijnlijk groot. Vergelijk dat eens met die mannen en vrouwen op het bordes in Den Haag, met de politiek in Nederland. Wie kan zich met deze mensen meten, qua visie? Het is ongeëvenaard.’

De verhalen achter de historische feiten (Hans Bouman de Volkskrant 24 september 2022, p. 9):
De Britse auteur
Hilary Mantel, bekend van haar historische romans over de Franse Revolutie en de Thomas Cromwell-trilogie, overleed donderdag op 70-jarige leeftijd. Haar werk werd tweemaal bekroond met de Booker Prize.

Je kan nooit het verleden exact hetzelfde zien zoals het destijds was (Hilary Mantel de Volkskrant 16 november 2018):
In haar Van der Leeuw-lezing, die de Britse schrijver
Hilary Mantel 16 november hield in Groningen, vertelde ze over de curieuze manieren waarop een historisch personage met boek en schrijver op de loop kan gaan en over hoe het geheugen het verleden reconstrueert, zoals ook zijzelf haar verleden reconstrueerde in haar memoires. Dit is de tekst die ze uitsprak.

Kristin Neff Zelfcompassie meer zelfliefde door te stoppen jezelf te veroordelen
Compassie hebben met anderen, dat lukt meestal wel. Maar compassie hebben met jezelf is vaak een stuk moeilijker. Dat ontdekte psychologe en boeddhist na haar pogingen om los te komen van de problematische relatie met haar vader. Steeds weer belandde ze bij verkeerde mannen en in relaties die haar niet gelukkig maakten, totdat ze besefte dat ze pas liefde kon geven als ze zichzelf liefhad. Zelfcompassie gaat volgens Kristin Neff om drie dingen: begrip voor jezelf als je het moeilijk hebt, acceptatie dat lijden onvermijdelijk deel uitmaakt van het leven, en het onder ogen zien van je eigen emoties, zonder te oordelen.

Hilary Mantel de Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 20-23):
Haar moeder was een ‘geweldige verhalenverteller’, zegt Hilary Mantel, met zowel waardering als scepsis in haar stem.
Ze vertelt over de bron van haar schrijverschap, haar curieuze jeugd: ‘Mijn vader heeft me geleerd wat lezen inhield. De hele avond zat hij stil op de bank, met een boek in zijn hand. Ik zat naast hem, stil met een boek in mijn hand. Maar eigenlijk deden we iets samen. Samen lezen. Niemand in mijn omgeving las, behalve gebruiksaanwijzingen voor apparaten.
‘Ik weet weinig van hem. Hij vertrok toen ik 10 was. Later, na zijn dood, kreeg ik zijn dossier uit het leger, waar hij administratief werk deed. Daarin stond: ‘
Korporaal Thompson is consciëntieus. Je kunt werk aan hem overlaten.’ Ik dacht: that sounds like me.’
In haar memoires Giving Up the Ghost (2003) verhaalt ze hoe op haar 7de ‘huisvriend’ Jack Mantel bij het van oorsprong Ierse arbeidersgezin introk. Een aangename sensatie voor de roddelende katholieke dorpsgenoten in het arme Hadfield, vlakbij Manchester. Haar vader Henry werd verbannen uit het ouderlijk bed, naar een zijkamertje. Na een verhuizing verdween hij, spoorloos.
In 2013 schreef u een geruchtmakend essay over de rol van vrouwen in de monarchie: Royal Bodies. Daarin portretteerde u Kate Middleton als een paspop. ‘Pijnlijk mager’, een prinses met een ‘perfecte plastic lach’, ontworpen door een ‘commissie’ en in elkaar gezet door ‘vaklui’.
‘Ik was verbaasd over de opschudding die dat artikel veroorzaakte. Wat ik wilde laten zien is waaraan een prinses allemaal moet voldoen, in onze ogen.
Eigenlijk vroeg ik om compassie met haar. Aan het einde van het essay zei ik: ‘Alsjeblieft, doe haar niet hetzelfde aan wat Diana is aangedaan.
U schuwt de controverse niet. In 2014 schreef u een verhaal waarin u een huurmoordenaar Margaret Thatcher laat doodschieten. Een voormalige adviseur van Thatcher wilde u daarvoor zelfs laten vervolgen.
‘Idioot, ik was ook nu weer verbijsterd over alle ophef. Mrs. Thatcher was al overleden aan een beroerte voordat ik dat verhaal schreef. Ik had graag geweten welke misdaad ik had gepleegd.’ Dan: ‘
Mrs. Thatcher was niet goed voor Groot-Brittannië, daarvan ben ik overtuigd. Sinds ze aan de macht kwam, was het de bedoeling de verzorgingsstaat af te breken. Die is nu ook kapot. Ik zie haar als een vijand van de gewone werkende mensen.’ Schiet in de lach: ‘Dus ja: ik had een probleem met haar, maar ik wilde haar niet vermoorden.
U had ook moeite met haar uit feministisch oogpunt: ze deed weinig voor vrouwen.
‘Mrs. Thatcher gedroeg zich als een soort ere-man. Ze wilde geen kansen voor andere vrouwen, ze wilde vooral kansen voor Margaret. Etc.
Als ik de politiek van mrs. Thatcher niet zo haatte, zou ik met haar kunnen sympathiseren als persoon.
Een vrouw die haar weg moest zien te vinden in een behoorlijk vijandige wereld.

Een Nobelprijs zegt: dit blijft (Arnon Grunberg Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 20-23):
Niet kunnen loslaten
In zijn essaybundel Wat is een klassieke roman? schrijft Coetzee:Het is eerder zo dat datgene wat de ergste barbarij overleeft, en dat overleeft omdat generaties van mensen het zich niet kunnen permitteren om het los te laten en er zich daarom ten koste van alles aan vastklampen, het klassieke is.
Een Nobelprijs zegt: wij kunnen het ons niet permitteren om dit los te laten. Misschien zijn de keuzes van het comité soms omstreden tot zeer omstreden (Dario Fo, 1997), maar de gedachte dat er boeken bestaan die wij niet kunnen loslaten, is sympathiek en allicht meer dan dat.
Zonder literatuur, neem alleen de Bijbel, die uiteraard ook literatuur is, kunnen wij onze cultuur amper, in elk geval minder goed begrijpen. En zoals Coetzee schrijft, geeft alleen al het overleven van bepaalde boeken en schrijvers aan dat hun overleven een reden moet hebben. Zo meen ik dat wij bijvoorbeeld zonder die teksten nóg vatbaarder zouden zijn voor verleidingen die rampzalig kunnen uitpakken. En wat is leven, als het meer is dan overleven, anders dan je weren tegen verleidingen, ermee spelen en er soms per ongeluk aan toegeven? Ook literatuur verleidt, als het goed is – om te beginnen tot verder lezen, om het wereldbeeld van de schrijver over te nemen, om anders naar de wereld te kijken – en reflecteert tegelijkertijd op het mechanisme van de verleiding.

Weg van de prikkels (Ranne Hovius Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 25-27):
Twee Britse schrijvers, beiden chronisch depressief en angstig, gaan elk in een boek op zoek naar oorzaken en oplossingen voor hun psychische sores. Waar de een het klein houdt - ‘
elke tijd zijn eigen problemen’ - eindigt de ander bijkans bij de anti-psychiatrie. Maar hun wenken zijn nuttig.
Hari’s zoektocht naar de ware oorzaken van zijn depressies en Haigs nuchtere ‘andere tijden, andere problemen’, lijken haaks op elkaar te staan. Maar als het aankomt op wat ze in hun eigen leven doen om het hoofd boven water te houden in turbulente tijden zijn ze opmerkelijke eensgezind: gebruik van sociale media verminderen, meer tijd doorbrengen met vrienden en familie, minder tijd en aandacht besteden aan, zoals Hari schrijft ‘
het opkrikken van mijn ego door te streven naar materiële bezittingen en een superieure status’, vaker de natuur in, reclameboodschappen mijden, mediteren en, meer algemeen, triggers vermijden waarvan je weet dat je er gedeprimeerd van raakt.
Chemische onbalans
Ik zou de jongen die ik was willen vertellen: ‘We zijn heel slecht geworden in het voldoen aan psychologische behoeften, en dat is een cruciale reden waarom jij – en zoveel mensen in je omgeving – angstig en depressief zijn. Je lijdt niet aan een chemische onbalans in je brein. Je lijdt aan een sociale en spirituele onbalans in onze manier van leven. Veel meer dan je tot nu toe is verteld: het ligt niet aan je serotonine, het ligt aan de samenleving. Biologische aanleg kan je verdriet versterken, dat is zeker zo. Maar het is niet de oorzaak. Het is niet de plek om te zoeken naar de voornaamste verklaring, of de voornaamste oplossing’ (Uit: Johann Hari: Verbinding verbroken)
Trial en error
Hari lost met zijn drie jaar durende zoektocht naar de oorzaken van depressies niet op wat de psychiatrie al eeuwen bezighoudt en nog nooit tot eenduidige antwoorden geleid heeft. Zoals de Utrechtse hoogleraar psychiatrie Jim van Os onlangs zei in een interview met de Volkskrant over de psychiatrie: ‘
Het is een mooi vak, maar we moeten bescheiden zijn. Wat de wetenschap ons leert, is dat patiënten vooral veel baat hebben bij een goede relatie met hun behandelaar. Voor de rest is het vooral trial en error.’
Het zijn geen oplossingen, en ook geen aanbevelingen waar je zelf niet op kunt komen. Maar door het allemaal op een rij te zetten kunnen beide boeken mensen in vergelijkbare omstandigheden net dat duwtje in de rug geven dat ze nodig hebben.

Kliks -> swipes -> spatie -> klik -> U bent bijna depressief (Laurens Verhagen en Stan van Pelt interviewen Tom Insel de Volkskrant 6 oktober 2018 Sir Edmund p. 52-55):
Decennialang zocht psychiater en neurowetenschapper Tom Insel naar de biologische oorzaken van depressies. Tevergeefs. Nu gooit hij het over een andere boeg: hij ontdekte dat de manier waarop smartphonegebruikers klikken en swipen van alles verraadt over hun geestelijk welzijn. Soms meer dan ze zelf weten.

Om het geestelijk welzijn, de mensenrechten te kunnen garanderen gaat het er primair om een organisatie als een levend systeem te beschouwen. Het gaat daarbij om het inzicht van Margriet Sitskoorn, hoe kunnen we het gevoelsleven, het geluk van een cliënt verbeteren? Door onszelf te vergeten en onze energie in banen te leiden die gericht zijn op het welzijn van anderen, bouwen we in ons gedachten- en gevoelsleven aan constructieve gewoonten, die het karakter gezond maken en in evenwicht houden. Voor kunstmatige intelligentie, een algoritme geldt dat, om van enig nut te kunnen zijn, er een concrete oorzaak moet worden gesignaleerd.

De gechiedenis van mijn schrijverschap (Steffie Kouters interviewt Hilary Mantel de Volkskrant 5 oktober 2018):
In haar Van der Leeuw-lezing, 16 november in Groningen, zal Hilary Mantel vertellen over de curieuze manieren waarop een historisch personage met boek en schrijver op de loop kan gaan.
Wat vormde haar als prijswinnend auteur?
De buitenstaander?
‘Wat ze gemeen hebben is dit: Mrs. Thatcher was absoluut niet introspectief, heb ik begrepen. Ze leefde van: next thing (knipt in haar vingers), next thing. Ik kan me voorstellen dat
Cromwell ook zo in elkaar zat. Dus ik sta voor de erg ingewikkelde taak om te schrijven over iemand die helemaal niet over zichzelf nadenkt. Hij is gewoon de som van wat hij zegt en doet.’
En u zit zelf compleet anders in elkaar.
‘Ik zit compleet anders in elkaar.’
Ingewikkeld, voor u, om zich in hem te verplaatsen.
Meteen: ‘Maar ook
bevrijdend, op een curieuze manier.’

Identificatie met Nederland (WRR 2007):
2.5.2 Articulatiemacht (p. 55):
De subtiele processen van identificatie en disidentificatie hebben veel te maken met macht – zoals Elias en Scotson lieten zien. In dit rapport stellen we daarom het begrip ‘articulatiemacht’ centraal.
Articulatiemacht is het vermogen van een groep of institutie om een bepaalde definitie op te leggen die verstrekkende gevolgen kan hebben voor de mate waarin iemand erbij hoort of niet (in- en uitsluiting). In termen van Bourdieu (1990) gaat het hier om de macht om te benoemen, categoriseren, identificeren en de macht om te bepalen wat wat is en wie wie is. Het gaat daarbij om de identificatie van burgers in relatie tot godsdienst, gender, etniciteit, geletterdheid, criminaliteit, toerekeningsvatbaarheid enzovoorts.

De oefening disidentificatie wordt in het boek Psychosynthese van Assagioli toegelicht (p. 132):
De eerste stap is om met overtuiging vast te stellen en zich bewust te worden van het feit: ‘Ik heb een lichaam, maar ik bén niet mijn lichaam’.
De tweede stap gaat over het besef: ‘Ik heb een gevoelsleven, maar ik ben niet mijn emoties of mijn gevoelens’.
De derde stap bestaat erin dat we gaan beseffen: Ik heb een intellect, maar ik bén niet dat intellect’.

Deze techniek van Assagioli laat zien dat gedachten en gevoelen verschijnen en verdwijnen, slechts een levensyclus van micro(nano)seconden hebben.
Karel Scholten Verslag van de lezing over psychosynthese.

Roger Price Het Meditatie-diagram van HPB en het Proces van Spirituele Transformatie (Theosofia 106/5 oktober 2005):
Het leven zelf is de grote leraar en de problemen die het leven brengt kunnen, ofschoon zij de oorzaak van lijden kunnen zijn, ook het middel worden voor het verkrijgen van inzicht en zodoende voor spirituele transformatie.

Mary Anderson Meditatie-Diagram van Blavatsky:
Een volgend element is nu aan de meditatie toegevoegd: we moeten ons uitbreiding in ruimte en de oneindigheid voorbij tijd voorstellen, met of zonder zelfidentificatie. Afhankelijk van onze aard kunnen we ons dus uitbreiding in ruimte (grenzeloze Ruimte) en oneindigheid in tijd (Eeuwigheid of Duur) objectief voorstellen, waarbij we onszelf buiten beschouwing laten, of subjectief, waarbij we voelen dat we zelf grenzeloze ruimte en oneindige tijd zijn. De laatstgenoemde benadering herinnert ons aan de methode zoals deze uiteengezet wordt in Yoga of Light van Geoffrey Hodson. Door alles wat bekend is los te laten, komen we datgene wat niet gekend kan worden nabij.
Ik ben niet het fysieke lichaam
Ik ben het hogere Zelf
Ik ben niet de emoties
Ik ben het hogere Zelf
Ik ben niet het denkvermogen
Ik ben het hogere Zelf
Derhalve ben ik onbegrensde ruimte, ik ben oneindigheid. Deze aanpak is gevaarlijk als we bewust of onbewust de persoonlijkheid identificeren met het hogere Zelf. Maar we zullen dit niet doen als we in staat zijn de nadere instructie van HPB op te volgen: ‘Er is geen kans op zelfbedrog, wanneer de persoonlijkheid geheel vergeten wordt.’ De Meditatie begint zo met inspirerende denkbeelden, waarmee zij, zoals we zullen zien, ook eindigt.
Alle spirituele paden beginnen met inspiratie, zoals bijvoorbeeld het Christelijke Mystieke Pad begint met bekering: een totale ommekeer. Alles is veranderd. Niets kan weer hetzelfde zijn. Een dergelijke inspiratie is het begin en het einde van het spirituele pad. Als begin bezielt het ons verder te gaan. Zelfs in tijden wanneer die eerste inspiratie lijkt te vervagen, kan de herinnering aan dat ‘Ik heb geweten’ ons nog steeds trekken naar het doel waarvan geen voorstelling kan worden gemaakt.

Mary Anderson De diepere dimensie van yoga (deel II - zes darsana’s)
Het is verbazingwekkend dat er zogenaamde yogasystemen bestaan die niet vasthouden aan het belang van ethiek en zedelijkheid. Zulke systemen kunnen niet leiden tot het doel van eenheid. Hun streven is ook niet eenheid, maar eerder bijvoorbeeld het verkrijgen van psychische vermogens. Als we echter geen stevige funderingen bouwen, kan ons ‘huis van yoga’ instorten. Dat doet ons denken aan de parabel uit de bijbel van de man die zijn huis bouwde op een rots en de man die zijn huis bouwde op zand.
De eerste en tweede onderdelen van raja yoga zijn zedelijk en ethisch en de derde, vierde en vijfde onderdelen kunnen technisch genoemd worden.: zij dienen om de muren van ons huis van Yoga te bouwen, om ons te beschermen tegen verstoringen van buiten, net zoals ramen en deuren alleen diegene binnen laten die we willen binnen laten.
Het derde onderdeel van yoga is asana – het trainen van het lichaam – en heeft te maken met wat we in het westen tegenwoordig (en vaak in India) yoga of hatha yoga noemen. De asana’s dienen om iemand te bevrijden van de afleidingen die van het lichaam komen, bijvoorbeeld van de zenuwen. Wat vanuit dit gezichtspunt nodig is, is gewoon een lichaamshouding die gemakkelijk en stevig is en oefeningen die leiden tot zo’n houding, zodat we het lichaam kunnen vergeten, zodat het rustig is, maar niet in slaap valt. De muren van ons huis zouden dus sterk moeten zijn en we zouden er comfortabel in moeten kunnen leven.
Het vierde onderdeel is pranayama, hetgeen te maken heeft met ademhalen. Hier openen we de ramen van ons huis, om op de juiste wijze adem te kunnen halen. Er bestaan overdreven ademhalingsoefeningen die kunnen leiden tot psychische vermogens. Als we daaraan toegeven openen wij de ramen van ons huis om een cycloon binnen te laten! Maar wat vanuit de zienswijze van raja yoga nodig is, is gewoon regelmatig en diep ademen. Het doel van pranayama is om ons te bevrijden van verwarringen die door het ademhalen veroorzaakt worden: bijvoorbeeld het voorkomen dat onze ademhaling te snel gaat of dat we vergeten adem te halen.
Het vijfde onderdeel van raja yoga is het terugtrekken van de zintuigen (pratyahara), zoals een schildpad zijn ledematen terugtrekt binnen zijn pantser. Het doel van pratyahara is ons te bevrijden van afleidingen die voortkomen uit indrukken van de zintuigen, dat wil zeggen van wat buiten is en ons door de zintuigen wordt overgebracht.

Identiteit en broederschap (Ad Rek Theosofia augustus 2003):
In 1875 formuleerde H.P. Blavatsky -de grootmoeder van de New- age-beweging- voor haar theosofische vereniging het volgende doeleinde: “Het vormen van een kern van de universele broederschap der mensheid zonder onderscheid van ras, geloof, geslacht, kaste of huidskleur”. Meer dan honderd jaar later in 1983 wordt het gelijkheidsbeginsel als artikel 1 van de Nederlandse grondwet aangenomen: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook is niet toegestaan”.
ger is van de verscheidenheid.
Ahamkara
Het beginsel van individualisatie, het begrip van zelfbewustzijn dat men zichzelf is en niemand anders, wordt in het Sanskriet ahamkara genoemd (letterlijk; de ik-maker). Dit aspect van de menselijke natuur is verantwoordelijk voor afgescheidenheid van het universele ene en voor het ontstaan en het voortbestaan van persoonlijkheid en ego. In de Baghawad Gita wordt ahamkara de misleider genoemd.

Anna Lemkow boek Het Heelheid Principe
Hoofdstuk 14 Religie: Verleden, Heden en Toekomst (p. 267,268):
Paul Tillich beschreef eens een opvatting van religie die uitstijgt boven het traditionele woordgebruik, maar daar niet de ontkenning van is. Zo opgevat heeft religie te maken met ontmoetingen of ervaringen van “het Absolute als iets wat volledig uitstijgt boven alle afgeleide absoluutheden in de verschillende werelden…. Zij vormt een ervaring van directe kennis, van een morele aansporing, van sociale gerechtigheid, of van esthetische expressiviteit…. [Zij] is de ervaring van het heilige op een bepaalde plaats, op een bepaald moment, of in een bepaald persoon, boek of beeld, in een bepaald ritueel, gesproken woord of sacramenteel voorwerp.”162 Voor Tillich is dit een directe ervaring, die uitgaat boven conventionele religieuze instituten en het wereldse domein omvat, dat daardoor geheiligd wordt.
268:
Als iemand ontdekt dat zijn diepste Aard een is met het Al, wordt hij verlost van de last van de tijd, van de angst, van zorgen; hij wordt bevrijd uit de ketenen van vervreemding en het afzonderlijke bestaan. Doordat hij ziet dat het zelf en de ander één zijn, is hij bevrijd van de angst voor het leven; omdat hij ziet dat zijn en niet-zijn één is, is hij verlost van de angst voor de dood. Als je dus de uiteindelijke Heelheid weer ontdekt, dan overstijg je – zonder deze uit te wissen – iedere denkbare grenslijn, en daardoor iedere vorm van strijd. Het is een conflictloos bewustzijn, heel, gelukzalig. Maar dit betekent niet dat je het ieder ego-bewustzijn, ieder tijdsbesef helemaal verliest.… Want heelheid is niet het tegenovergestelde van egoïsche individualiteit, het is gewoon de Grond ervan, en de ontdekking van de achtergrond doet de figuur op de voorgrond niet verdwijnen.

Trump valt niet mee en Wilders straks ook niet (Thomas von der Dunk Volkskrant 30 januari 2017 p. 18):
Het valt dus niet mee. De hele tut-tut-ho-ho-brigade van VVD-ers en rechtse geestverwanten (Frits Bolkestein, Koen Petersen, Derk-Jan-Eppink) die de afgelopen weken verkondigden dat het met Trump in het Witte Huis best mee zou vallen en de nieuwe president vooral niet 'gedemoniseerd' (het standaardwoord in die kring om kritiek dood te slaan) moest worden, kan voorlopig beter inpakken.
Muur
Tijdens de Amerikaanse verkiezingscampagne viel herhaaldelijk te lezen dat de pers de fout maakte Trump niet serieus, maar wel letterlijk te nemen ('hoe had U dat dan gedacht met die Muur?'), terwijl zijn aanhangers hem wel serieus, maar niet letterlijk namen. Beiden zaten er vermoedelijk evenzeer naast: het is beter Trump zowel serieus als letterlijk te nemen.
Brief-advertentie
De gewraakte brief-advertentie vormt er een bedenkelijk voorbeeld van: stemmingmakerij tegen 'onaangepaste' immigranten, waarbij veel van het als niet-normaal gehekelde huftergedrag evenzeer door autochtonen wordt bedreven. VVD-fan Marianne Zwagerman moest althans op tv erkennen dat zij ook erg graag aan bumperkleven deed en helaas voor Rutte toch niet oprotten zou.
Ook op fact-free-gebied blijkt de VVD inmiddels niet voor Trump onder te doen. Of moeten wij het opereren van Ard van der Steur in de bonnetjesaffaire als het nieuwe Normaal Doen gaan beschouwen? Hier wordt inmiddels even brutaal de waarheid ontkend als in het geval van de 'alternatieve feiten' van Trump.

'Vrijwel onmogelijk het vignet 'racist' níet opgespeld te krijgen' (Sebastien Valkenberg Volkskrant 29 januari 2017):
De laatste jaren heeft het vak nogal wat te verstouwen gekregen. Eerst 'Diederik Stapel', toen de ontnuchterende uitkomst van een onderzoek in Science eind 2015. Slechts bij 25 procent van de sociaal-psychologische onderzoeken bleken de belangrijkste resultaten reproduceerbaar. Een flinke knauw voor het vakgebied, zou je zeggen, maar nee. De populariteit blijft groot.
De sociaal-psycholoog als kenner van het onbewuste. Hij of zij weet wat we zelf niet beseffen: hardnekkige biases - een lievelingswoord uit het vakgebied - sturen ons gedrag. Daardoor discrimineren we, zonder daar erg in te hebben, dat het een aard heeft. Soms heten die processen onbewust, dan weer institutioneel. Ook populair: alledaags en subtiel. Of, als de sociale psychologie een alliantie aangaat met het marxisme: structureel.

NU kan ik vliegen of Hoe een auto-ongeluk je leven kan redden (John Schoorl Volkskrant Magazine 28 januari 2017 p. 34-39):
De poëzie van Mustafa Kör
De gevolgen van een bijna fataal auto-ongeluk zetten de Vlaams-Turkse ondernemer Mustafa Kör op het spoor van het geschreven woord. De dichter is een sensatie in Vlaanderen.
Nomade in hart en nieren
'Man, ik ben invalide, allochtoon, moslim en kunstenaar. Als ik ook nog homo was geweest, dan had men een standbeeld voor me moeten oprichten. Maar mij zegt het niets, identiteit. Trots is de voorbode van het kwaad. Ik ben geen vlag of volk. Identiteit is een obstakel om door te kunnen groeien. Je kunt jezelf beter zien als een stofdeeltje in het universum, als een zaadje dat een adelaar zal verspreiden. Een nomade in hart en nieren voel ik me.'
Nederlands is zijn taal, zegt hij, om zo nu en dan van de exotische bron te proeven. Want 'o mijn Anatolische leeuw' klinkt toch beter dan 'ach mijn lief keuteltje'. Het Turks heeft aan één woord genoeg, waar in het Nederlands een hele zin nodig is. Voorbeeld: bogabogan betekent in het Nederlands een man die een stier wurgt.

Moralisme van Nussbaum verbreekt haar eerdere betovering (Hans Achterhuis Volkskrant 28 januari 2017 bijlage Sir Edmund p. 21):
Martha Nussbaum neemt zonder veel argumentatie afstand van veel van haar vroegere posities.
De betovering van het eerdere werk van de gevierde filosoof is daardoor verdwenen.
Het is een goede zaak wanneer een filosoof terugkomt op eerder ingenomen posities. Maar Nussbaum doet dat nauwelijks met behulp van argumentatie. Een voorbeeld: in een vroege tekst, die in de bundel Wat liefde weet is opgenomen, onderzoekt zij de tragedie die Seneca schreef over Medea, ongetwijfeld de woedendste vrouw uit de klassieke mythologie. In de steek gelaten voor een andere vrouw door Jason, doodt Medea om hem te treffen niet alleen haar rivale, maar ook hun twee kinderen. In zo'n zestig pagina's belicht Nussbaum de heftige emoties van Medea vanuit veel perspectieven. De tragedie eindigt met Medea's hemelvlucht naar de zon, haar grootvader. Nussbaums conclusie luidt: 'Wij zijn getuige van een triomf. Het is de triomf van de liefde.'
In Woede en vergeving onderzoekt Nussbaum in weinig pagina's dezelfde tragedie opnieuw. Nu stelt ze dat Medea haar 'vergeldingsdrang als een slechte manier van omgaan met haar lot snel had moeten laten varen', om over te gaan tot 'een toekomst van aan jezelf werken'. Tja, zo kun je ook met literatuur omgaan. Voor mij is hiermee de betovering van haar vroegere werk verdwenen, al geef ik zonder meer toe dat haar moralisme kennelijk steeds meer mensen aanspreekt.

Nu Parijs, morgen Berlijn, daarna Den Haag? (René Cuperus Volkskrant 16 november 2015 p. 27):
De complexe mix van binnen- en buitenlandse oorzaken maakt dat 'het is nu oorlog'- roepen, nogal riskant is. Alles draait om de vraag hoe vreedzame coëxistentie te bereiken tussen de islamitische wereld en de westerse cultuur.
Bij de beantwoording van die vraag spelen de zich in Europa invoegende gematigde moslims de sleutelrol. Van cruciaal belang is ook dat de Europese rechts-populistische beweging geweld afzweert en de exploitatie van angst en woede niet tot hysterische hoogtes opvoert. Van deze beide groepen zal afhangen, hoe hard we in de nabije toekomst de Facebook Veiligheidscheck nodig zullen hebben.

De exploitatie van angst en woede wordt in het onderzoeksrapport 'E i V' zeer uitgebreid toegelicht.

‘Narratief’ in een verkooppraatje gebruiken, is een beetje overdreven (Nienke van Leverink de Volkskrant 3 maart 2021):
U stoort zich aan
luie leenvertalingen uit het Engels. Hoe erg is zo’n anglicisme? Zoals: narratief.
In het Nederlands is het voornamelijk een term uit de letterkunde, die wordt gebruikt bij het
analyseren van verhalen. Daarom kom je het (in bijvoeglijke vorm) tegen bij bijvoorbeeld narratieve psychologie of narratieve geschiedschrijving. Het kan in bredere zin ook een samenhangend verhaal betekenen dat een veelheid aan opvattingen en ideeën overbrengt, met name in de politiek.

Niets meer aan te doen? Natuurlijk wel. Haat wordt gemaakt of 'Iedereen is verantwoordelijk voor hoe er wordt gepraat' (Sterre Lindhout Volkskrant 28 januari 2017 katern Vonk p. 14-15):
Wat je ook terugleest in Emckes werk is wetenschappelijkheid. Ze studeerde in Londen en Harvard en promoveerde in Frankfurt in de filosofie. In veel van haar teksten klinkt het maakbaarheidsoptimisme van Jürgen Habermas door, bij wie ze afstudeerde. Of het deconstructivisme van Judith Butler, de door Emcke vaak geciteerde feministe en gender-theoretica.
In het najaar verscheen haar jongste essay, Gegen den Hass, een boek met een neonoranje kaft. Het staat hoog in de bestsellerlijsten en in het van oudsher linkse Kreuzberg is geen boekwinkel te vinden waar het werk niet in de etalage ligt. Het is een aanklacht tegen haat, haat tegen vluchtelingen in Duitsland, tegen zwarten in de VS, tegen ongelovigen door IS. Emcke wil de haat begrijpen, de uitsluitingsmechanismen blootleggen die eraan ten grondslag liggen: de vernauwende blik van het populisme, het streven naar een homogene bevolking, of het streven naar reinheid binnen bepaalde stromingen in de islam.
'Ik ben liever politiek correct dan moreel infantiel', zei u laatst tegen de Berlijnse krant Der Tagesspiegel.
In eerste instantie gaat het haar niet om het vinden van oplossingen die morgen uitvoerbaar zijn, want die bestaan volgens Emcke niet. Ze wil blootleggen hoe haat werkt, wat de 'mechanieken' zijn.
Haat en uitsluiting zijn gevolgen van collectieve blikvernauwing - dat is een van de fundamentele theses in het boek. Waartoe blikvernauwing kan leiden, beschrijft Emcke aan de hand van de liefde. Ook die kan het vermogen om rationeel op een situatie of persoon te reageren grotendeels uitschakelen. Het gevoel is zo dominant dat het een eigen werkelijkheid creëert.
Wat is het doel van die deconstructie?
'Laten zien hoeveel er nodig is voor daar op die plek zo'n grimmige massa staat. Er zijn veel momenten waarop we hadden kunnen ingrijpen, met andere begrippen, andere beelden, andere narratieven ... In Duitsland, maar overal in Europa, zeggen we nu: die haat is er nu eenmaal, daar kunnen we toch niets meer aan doen? Natuurlijk wel, denk ik dan. Haat wordt gemaakt, die haat heeft ideologische frames nodig, ideologische mallen.'

Als een VVD’er over klimaat vertelt, krijg je bijna echt zin in zo’n klimaatramp (Frank Heinen de Volkskrant 26 januari 2022 p. 2):
Deze week verscheen Buelens’ nieuwe boek
Wat we toen al wisten, ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van het Club van Rome-rapport Grenzen aan de groei van 1972.\\ We hebben positieve verhalen nodig, stelt Buelens. Positieve verhalen zijn krachtig, ze bieden hoop en richten je blik op alternatieven waar je misschien nooit aan had durven denken. Verhalen zoals dat over de versnelde transitie naar zonne- en windenergie, dat afgelopen week in De Groene Amsterdammer stond. Of gegoten in de vorm van klimaatpersconferenties, waarin de minister-president tweewekelijks vertelt dat Schiphol in verband met de uitstoot toch nog wat langer dicht moet, dat we ons aan de klimaatmaatregelen moeten houden en dat we minstens anderhalve meter afstand in acht moeten nemen ten opzichte van goedkoop vlees.
Naar verhalen zoals die van Silvio Erkens,
verhalen die ons vertellen dat we rustig kunnen blijven doen waar we zin in hebben, uitgesproken op die niets-is-onvermijdelijk-voor-wie-maar-de-handen-uit-de-mouwen-steekt-toon, en doordesemd van een can do-mentaliteit die al bij het begin van een kans op beperkingen omslaat in vileine onzin, hebben we al veel te lang geluisterd.

Met het liberalisme heeft de VVD niets meer te maken (Rob Wijnberg):
De dijken staan op doorbreken
Het pamflet grossiert in zinnen als: ‘Nederland behouden zoals het is,’ ‘dat Nederland Nederland blijft’ en ‘omdat we onszelf willen blijven’ - alsof de dijken ieder moment op doorbreken staan.
Dat bedoel ik inderdaad als metafoor, want aan klimaatverandering besteedt de partij exact één pagina aandacht - over de wérkelijke bedreiging van ons land laat de partij geen misverstand bestaan: het grote boze buitenland. Of, zoals verwoord in de meest bizarre zin in het programma: ‘We weten voor wie we het doen: [...] Nederlanders die zich zorgen maken over de internationale ellende die ze terugzien in hun eigen buurt.’
Waarheden als een koe
En eerlijk is eerlijk: aan ambities heus ook geen gebrek. Althans, tegen klimaatverandering moet vooral niet meer worden gedaan dan wat ons nu al het slechtste jongetje van de Europese duurzaamheidsklas maakt. Ons failliete drugsbeleid moet vooral zo gemankeerd blijven als het is. Het woord ‘hypotheekrenteaftrek,’ de motor van vermogensongelijkheid, wordt überhaupt niet genoemd. En vluchtelingen mogen vooral níet werken - want ja, je moet ze wel profiteurs van de verzorgingsstaat kunnen blijven noemen. Máár: ‘Wij willen een sterke krijgsmacht, die terroristen en andere vijanden overal ter wereld kan aanpakken.’

Vierdelige serie essays over Meister Eckhart
Het eerste artikel ‘Stijgen naar het ongewone’ is een eerste verkenning onder het motto: ‘We moeten Eckhart tegemoet treden met de vrijheid waarmee hij zelf de christelijke en antieke bronnen tegemoet trad, met fantasie en het nodige zelfbewustzijn.’
In de tweede aflevering genaamd
‘De godheid heeft geen gezicht’ onderzoekt Oegema Eckharts begrip ’waaromloosheid’.
In het derde essay over Meister Eckhart, met als titel
‘Zonder zelfkennis geen licht’, wordt ingegaan op de rol die de wegens ketterij aangeklaagde Duitse mysticus speelde in het grote, splijtende, debat van de late middeleeuwen: het armoededebat.
In de vierde en laatste beschouwing, genaamd
‘Alle verschillen verdwijnen’, wordt ingegaan op het begrip ’intellect’ in Eckharts preken.

‘Alle verschillen verdwijnen’
„Ik zou een dramatisch essay kunnen schrijven over theologen die worstelen met hun intelligentie.” In zijn vierde en laatste beschouwing over de grote Duitse mysticus Meister Eckhart (1260-1328) gaat Jan Oegema in op het begrip ’intellect’ in diens preken. „Waarom hecht Eckhart er zoveel waarde aan? Waarom blijft hij de duizelende nonnen met zijn speculaties bestoken?”
Wat is intellect? En wat is intellect precies bij Meister Eckhart? In zijn preken en traktaten kom je het begrip om de andere pagina tegen. Voor ons, eenentwintigste-eeuwers, is dat tamelijk ongewoon. Wij beschouwen religie als de plaats waar het intellect buigt voor het mysterie, waar het hart regeert over het hoofd. Dat het intellect ooit onverdacht als een gave Gods door het leven ging en een speciaal soort religieuze hartstocht uitlokte – we kunnen het ons nauwelijks meer voorstellen.
Intellect geldt als verdacht; ik zou een dramatisch essay kunnen schrijven over theologen die worstelen met hun intelligentie. Maar in hoeverre is de argwaan terecht? Ik denk dat elk denkend mens ten minste twee opvattingen over het intellect huldigt, verre en vage echo’s van de twee bomen die God volgens Genesis 2 in het paradijs plantte.
Als Eckhart spreekt over het intellect, dan moet je dat in zijn geval begrijpen als de grote kracht tegenover het ego en diens gedienstige souffleurs: de wil en het geheugen. Die op hun beurt terzijde worden gestaan en worden gevoed door de zintuigen. Eckhart wil grif toegeven dat die ons tot zonde verleiden, met dien verstande dat hij zonde even ongewoon definieert als in onze tijd de Duits-Amerikaanse theoloog Paul Tillich: als de neiging ons voortdurend te laten afleiden en wegleiden van onze eigenlijke bestaansgrond. Of zoals Eckhart zegt: de eeuwige afgrond van het goddelijke zijn. Zonde wijst op afzondering, afgezonderd zijn.
De eerste zonde is wat Eckhart betreft niet dat we eten van de boom van goed en kwaad. De eerste zonde is dat we vergeten te eten van de levensboom.
Het allerinnerlijkste
Het intellect dus als de grote kracht tegenover het ego. Alle godsdiensten en religies beweren dat de mens vervreemd is van de omvattender werkelijkheid waarin hij zijn oorsprong vindt.
Vooral het hindoeïsme en boeddhisme verbinden die vervreemding met een gebrekkige kennis van de menselijke geest. Ook Eckhart legt die verbinding, en daarin is hij betrekkelijk uniek binnen het christendom. Pas in de twintigste staan er theologen op (Paul Tillich, Eugen Drewermann, Hugo Enomiya-Lassalle, Willigis Jüger) die in zijn voetsporen treden. Intellect impliceert inzicht, inzicht impliceert bevrijding. Bevrijding, allereerst, van de manier waarop we ons identificeren met het ding in onszelf dat we ’ik’ of ’zelf’ noemen. Daarmee denken we ons te onderscheiden van de buitenwereld, terwijl we in feite niets anders doen dan ons te voegen in de denkwijzen en verwachtingen van die buitenwereld. Ons ’ik’ is eigenlijk een ’wij’, samengeperst in een hanteerbaar formaat. Maar daar hebben we amper enige notie van, al die miljoenen keren dat ons het noodlottige woordje ’ik’ over de lippen rolt. De contemplatieve tradities willen ons die notie inscherpen, en dat doen ze met een merkwaardige paradox.
Onvervaard zelfonderzoek
Het intellect is niet alleen het allerzuiverste in ons, het is ook datgene wat ons helpt ons ego en dat van duizenden anderen te doorgronden en te overstijgen. Bevrijding begint dus bij en in de mens zelf, zij begint met onvervaard zelfonderzoek. „Het intellect is altijd innerlijk zoekende”, legt hij de nonnen uit. „Gods wezen is van dien aard dat het altijd woont in het allerinnerlijkste. Daarom zoekt het intellect altijd binnenin.”.
Maar Eckhart laat het woord God niet vallen zonder er een waarschuwing aan vast te knopen. Behalve dat hij probeert te verijdelen dat we ons vereenzelvigen met ons ego, probeert hij ook te verijdelen dat we ons vereenzelvigen met ons godsdienstig ego. Hij heeft heel goed door (net als Paul Tillich, trouwens) dat mensen vooral naar grote woorden grijpen om hun wankele ego te stutten en hun bestaansangst te overstemmen. Dat narcistische mechanisme legt hij even geduldig als genadeloos bloot. .

Jerry Katz Non-Dualiteit in het boeddhisme, christendom, hindoeïsme, taoïsme, soefisme en de kabbala
Christendom: Fasen in mijn christelijke doortocht Bernadette Roberts (p. 139/140):
Per definitie is het goddelijke of Absolute ‘Dat’ wat niet relatief is en het enige dat niet-relatief kan zijn is een leegte der leegten. Deze leegte der leegten, of dit absolute niets, IS Christus.
140: De onmanifeste leegte (Vader) is geen Eeuwige Vorm (Christus); tegelijk zijn beide ook niet gescheiden. Als het Ene vormen ze de eeuwige Godheid van de Drie-eenheid.

Tegenover het aardse staat het hemelse, tegenover het relatieve staat het absolute, tegenover Chaos, Gaia en Eros staat het Goede, Ware en Schone, tegenover Asat staat Sat, tegenover Alpha staat Omega.

John Levy NON DUALITEIT
Advaita Vedanta, Hindoedoctrine van non-dualiteit, wil de zich 'gescheiden' wanende mens naar het ervaren van eenheid leiden, met behulp van een Zelfgerealiseerde leraar (goeroe). De auteur beschrijft zijn zoektocht langs Judaïsme en Mohammedanisme, om ten slotte wat hij zocht te vinden in Advaita Vedanta. Met als uitgangspunten de waak- en droomtoestand van de mens (beide hier identiek genoemd) en de droomloze slaap (vorm van non-dualiteit) wordt aangetoond dat de illusoire ervaring van gescheidenheid ontstaat door identificatie met het lichaam (zintuigen), met gevoelens, en gedachten, waardoor de vergissingen bestaan t.a.v. geboorte/dood, materie/geest, tijd en ruimte, oorzaak/gevolg. Door inzicht kan o.l.v. een leraar een disidentificatieproces op gang komen, met de ervaring van het eigenlijke zelf als doel. De werkelijke aard daarvan is: geluk. Dit boeiende boek is overzichtelijk samengesteld en in eenvoudige, begrijpelijke taal geschreven.

JE IDENTITEIT IS ALTIJD ‘UNDER CONSTRUCTION’ (Donna Kalkhoven 26 Januari 2015):\\ De media zijn niet de enige die een articulatiemacht hebben, ook de kerk en de vakbonden hebben een articulatiemacht waardoor ze macht hebben op de identiteitsvorming van jou én mij(Sterk, 2013).
Persoonlijk geloof ik dat de culturele transmissie, de beïnvloeding van de
sociale omgeving op jouw identiteitsvorming, een grotere rol speelt op jouw identiteitsvorming dan de media. Wanneer er geen media zou zijn dan zouden we dit wel missen, maar we zouden er wel zonder kunnen leven. Het missen van de media zou ons minder tot nauwelijks beperken in het functioneren in de maatschappij. Wanneer er geen interactie is tussen jou en je sociale omgeving zou dit een groter probleem zijn dan wanneer er geen media meer zijn.

Artikel van Peter Giesen over hoogleraar Abram de Swaan in de Volkskrant van 20 januari 2007.
De socioloog Abraham de Swaan wijst op het mechanisme identificatie versus ‘desidentificatie’. Als mensen zich als groep aaneensluiten, sluiten ze anderen uit. Dat zijn twee kanten van eenzelfde proces. Het is ook moeilijk een collectief te analyseren waar jezelf deel van uitmaakt. Voor je het weet laat je je op sleeptouw nemen door je eigen emoties. Dan ga je praten in simplificaties, over “de” islam die niet door “de“ Verlichting is gegaan. Dat overkomt islam critici als Herman Philipse en Afshin Ellian. Terwijl die in hun eigen vak toch tot de top behoren.

Eckhart Tolle: Iedere handeling die vanuit het nu ontstaat, zal precies juist zijn.
Eckhart Tolle (PRANA nr. 176 dec/jan 2009): Ego verbreekt de natuurlijke gegevenheid van ‘eenheid, heelheid, een Zijn, verbonden Zijn’ en schept de illusie van afgescheidenheid. Dit vanuit het subject-object bewustzijn opererende ‘ego’ is de kern van ons lijden.

De kwintessens van het rapport 'E i V', het Meta-leren berust op het bewustzijn van bewustzijn (helicopterview, Top down perspective).
Het innerlijke bewustzijn (zelfbewustzijn, reflexief bewustzijn, bewustzijn van bewustzijn) is een levenscyclus (Huwelijksquaterniteit) die in het universele bewustzijn ligt besloten. Bewustzijn manifesteert zich door een levensyclus. Er bestaat niet alleen bewust en onbewust, maar ook het verschijnen en verdwijnen van het bewustzijn. Het bewustzijn is continu aan verandering onderhevig. Religies leggen op het innerlijke universum de nadruk.

Om zichzelf te kennen is bewustzijn en waarneming nodig (beide zijn beperkte vermogens die betrekking kunnen hebben op ieder onderwerp, behalve op Parabrahm). Vandaar de ‘eeuwige adem die zichzelf niet kent’.

De belangrijkste Universele Wet is de Wet van Eén, die stelt dat alles in de kosmos met elkaar verbonden is.
De ‘Law of One’ (zoekopdracht: Law) heeft op het verschijnsel karma, de 2e grondstelling betrekking.
Jan Wicherink (p. 194): Men zou kunnen beargumenteren dat de Oosterse spirituele tradities hun universele wijsheid niet bereikten via wetenschappelijke methoden, maar door esoterische principes zoals introspectieve meditatie. In een hogere staat van bewustzijn kregen ingewijden toegang tot de oerkennis die opgeslagen ligt in de Akasha-kronieken. Hoewel dit best waar zou kunnen zijn, geloof ik nog steeds dat er voldoende redenen bestaan om aan te nemen dat de oude vedische cultuur haar initiële wijsheid van eerdere beschavingen ontving.

H.P. Blavatsky: De Geheime Leer, Deel I, Stanza 4 De zevenvoudige hiërarchieën (p. 134):
De lipi-ka’s, van het woord lipi, ‘geschrift’, betekent letterlijk de ‘schrijvers’. Deze goddelijke wezens zijn op mystieke manier verbonden met karma, de wet van de vergelding, want ze zijn de griffiers of geschiedschrijvers, die op de (voor ons) onzichtbare tafelen van het astrale licht, ‘de grote beeldengalerij van de eeuwigheid’, een getrouw verslag afdrukken van iedere handeling en zelfs gedachte van de mens, van alles dat was, is of ooit zal zijn in het Heelal van de verschijnselen. Zoals in ‘Isis’ werd gezegd, is dit goddelijke en ongeziene schilderij het BOEK VAN HET LEVEN ('Akasha-kronieken').

Vyâsadeva:
4) De term filognosie of liefde voor de kennis, hier gepresenteerd als de ware kennis, kent twee equivalenten in het Sanskriet: jñâna, spirituele, geestelijke kennis en âtmatattva, de werkelijkheid of het principe van het zelf of de ziel. De term vertegenwoordigt de alomvattende logica van het spiritueel bestrijken van al de zes basisvisies (darshana's) van het menselijke, culturele respect wat betreft het

 Filognosie:G. Glas
- feitelijke (de filosofie en de wetenschap),I Methode en WetenschapTussen hoger en lager in de mens
- het principiële (de analyse en de spiritualiteit) enII Analyse en SpiritualiteitTussen innerlijk en uiterlijk
- het persoonlijke (in religieuze en politieke zin).III De Persoon en de PolitiekTussen onmiddellijkheid en middellijkheid

Eenheid en harmonie van bewustzijn is het oogmerk van deze naturalistisch/idealistische liefde waarin men, teneinde de problemen van het niet-weten tegen te gaan, van lichamelijke oefening is, van meditatie, van studie, bezinning, vertoog, gezang en dienst aan God en de medemens, overeenkomstig de natuurlijke orde van de tijd in samenhang met de ether. Het is een syncretische benadering die naar behoren iedere vorm van materialisme, politieke associatie of wetenschappelijke denkwijze, zijn eigen afgebakende plaats en missie in de samenleving toewijst. Een filognost ontleent, in het trouw en gelovig zijn met de basisbeginselen van het geweldloze mededogen, de boetvaardigheid, de reinheid en de waarachtigheid, zijn bestaan deels aan religieuze benaderingen zo verschillend als het Hindoeïsme, het gnosticisme in al zijn culturele verscheidenheid, het Boeddhisme, het Taoïsme/Confucianisme, het Universele Soefisme en het Vaishnavisme (zie verder theorderoftime. org).
31) In deze tekst wordt de term bewustzijn filognostisch gedefinieerd als een staat van zijn; een vorm of integriteit van het gewaar zijn van een zeker verschil in de tijd. Men is, modern gesproken, op een bepaalde golflengte, in een zekere tijdmodus, of in een bepaald denkmodel bewust bezig met een manier van onderscheid maken die berust op de kennis van het zelf (identificaties), het lichaam (relaties) en de cultuur (het vertoog). Aldus spreekt men van een cultureel en een natuurlijk bewustzijn (asat en sat): cultureel een relatieve en instabiele, materialistische vorm van bewustzijn die, gebaseerd op materiële motieven, de tijd manipuleert; en, natuurlijk gesproken, een meer absoluut bewustzijn gebaseerd op het respect voor de orde van de zon, de maan en de sterren zoals men die waarneemt in de hemel.
34) 'AUM dat eeuwig' heeft betrekking op het standaardgebed om tat sat dat door brahmanen wordt uitgesproken bij de uitvoering van hindoe-offers. Naast de betekenis in de tekst gegeven, betekent het: 'O AUM, die gezegende, ware en oorspronkelijke naam van God, o pranava!' Het woord sat betekent waar en werkelijk, en het woord tat betekent letterlijk 'dat' en heeft betrekking op zowel de oorspronkelijke werkelijkheid als het principe zoals in de context van het woord tattva, wat letterlijk 'die staat van zijn' betekent. Ook vindt men het terug in de uitdrukking tat tvam asi, hetgeen 'dat zijt gij' betekent, een mantra die verwijst naar de getuige en het zich vergewissen als men in meditatie de werkelijkheid onder ogen ziet zoals die is. In westerse termen zeggen we dingen als 'dat is het 'm' en 'dat is dat', hetgeen ongeveer hetzelfde inhoudt: wees tevreden met de dingen zoals ze zijn. Het latijnse woord amen, 'zo zij het', in het Christendom gebruikt, laat zich in het Sanskriet vertalen als astu, het woord voor 'laat het voor wat het is'.

====

Absoluut en Relatief ('Scheppingsleer en Bewustzijnsevolutie', Bodhisattva Pad, Hoofdroute, Sat en Asat)

Prediker: Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan. Er is niets nieuws onder de zon. (1:9-11)
10:2
De geest van de wijze richt zich naar rechts, maar de geest van de dwaas naar links.
De spiegel van de ziel kan niet tegelijk de aarde en de hemel weerkaatsen; de één verdwijnt van zijn oppervlak wanneer de ander erin wordt weerspiegeld. (Edward Bulwer-Lytton Zanoni boek 4, hfst. 9)
Aristoteles: Alles wat in de ziel zit, is slechts een weerspiegeling van voorwerpen in de natuur.
Rumi: Wij zijn zowel de spiegel als het gezicht dat we er inzien.

Hegel: De absolute Geest
De absolute geest is de synthese van de subjectieve en de objectieve geest.
Als zodanig wordt de geest volkomen; vrij van alle tegenspraak verzoent hij zich met zichzelf.
De tweespalt tussen subject en object, voorstelling en voorwerp, denken en zijn, het eindige en oneindige is opgeheven, het absolute wordt als het wezen van alle relativiteit herkend.
Het weten van de
verzoening van deze opperste tegenstellingen openbaart zich in de vormen van de absolute geest: in de vorm van de aanschouwing, - dat is de kunst; in de vorm van de voorstelling, - dat is de religie; in de vorm van het denken, - dat is de wijsbegeerte.
In deze vormen van kunst, religie en wijsbegeerte komt de absolute geest geheel tot zichzelf, hier voelt hij zich eindelijk geheel en al thuis.

Martinist Review 2: Pansophia vs. Theosophia
Comparing the Martinist & Rosicrucian Legend
Over the last few post I have hinted at an underlying Rosicrucian philosophy known as Pansophy. Though it has largely been untold outside of Pansophic circles this post will reveal a most important ‘secret system’ behind this hidden doctrine. Typically held within older Pansophic circles in Germany and Italy this blog post is going to change the way people see the Rosicrucian legend.
Finally the Pansophy of the Rosicrucian legend would not be complete without the appearance of a female savior like Sophia, who appears in the ‘Chemical Wedding of Christian Rosenkreuz as none other than beautiful Venus herself.

De moraal van het verhaal, het 'zelfreinigende vermogen en zelfverrijking' is dat ethiek zowel de oorzaak van het probleem als de oplossing ervan laat zien. Het gaat volledig mis, er ontstaat een breuk wanneer extremen van het kapitalisme gaan overheersen, de moraal, de regulerende principes buiten het verkoopverhaal worden gehouden, het gedrag wordt amoreel. Het zijn juist de waarden en normen, die mensen met elkaar verbinden. Of anders gezegd de onzichtbare muren tussen 'Wij en Zij', waardoor we de ander uitsluiten, dienen we af te breken. In plaats van dat een dialoog twee partijen nader tot elkaar brengt, kunnen de meningen ook verharden en ontstaat er een loopgraven oorlog. Of met andere woorden daar waar het meeste behoefte aan is wordt in de struisvogelpolitiek het minste aandacht aan besteed.

Hoeveel KLM kan Air France-KLM aan? (Peter van Ammelrooy en Thomas Borst de Volkskrant 16 en 17 februari 2019 p. 5):
Kan de regering de boel nog redden?
Formeel heeft Den Haag geen middelen om grote ingrepen te voorkomen bij KLM. De staat heeft geen aandelen in de holding en een stemrecht van nog geen 6 procent bij KLM. Bij de fusie zijn wel afspraken gemaakt over het behoud van KLM als zelfstandige, nationale luchtvaartmaatschappij en over het behoud van Schiphol als sterk knooppunt in de internationale luchtvaart. Die afspraken waren deels bedoeld om te voorkomen dat Nederland landingsrechten zou verliezen. Een deel van die afspraken verviel na vijf jaar, drie jaar later de overige toezeggingen. Wat Nederland rest is politieke druk. Wopke Hoekstra sprak zijn Franse ambtgenoot Bruno Le Maire vijf dagen geleden tijdens Europees beraad. Het was een ‘constructief gesprek’ geweest. ‘Intensief’ was een spoedberaad vrijdag met topman Ben Smith van Air France-KLM, aldus Hoekstra. Maar witte rook viel nergens te bekennen.
De premier vindt in elk geval dat Air France-KLM-baas Smith de tijd moet krijgen een strategie te ontwikkelen. ‘De organisatie is niet in gevaar, maar presteert niet briljant goed. Het is logisch dat een topman daar iets aan wil veranderen. Wij moeten ervoor zorgen dat de genomen besluiten in lijn zijn met het Nederlands belang.’

Het dilemma van Wim Kok kan ook als volgt worden omschreven: lobbyisten zorgen ervoor dat vliegen spotgoedkoop blijft. De schade aan het milieu wordt niet in de kostprijs van een ticket verwerkt. Anderzijds zorgen relatief lage lonen van zowel buitenlandse als van Nederlandse werknemers bij de afhandeling van de bagage voor een sterke marktpositie in Europa en een sterke exportpositie van bijvoorbeeld de glastuinbouw.

Laat reizigers betalen voor vervuiling (Arjen Markus de Volkskrant 30 januari 2024, p. 29):
In de krant van maandag schrijft
Quirine Broekema dat het niet terecht is dat de overheid de financiële ¬vergoeding vanwege de vervuiling door Schiphol overneemt en daarmee de belastingbetaler hiervoor laat opdraaien.
Die
belastingbetaler ís echter de vervuiler. Immers, omdat we met zijn allen zoveel willen vliegen, bestaat Schiphol en neemt het zoveel ruimte in beslag. Dat neemt niet weg, dat het wel oneerlijk is om iedereen in dezelfde mate te laten bijdragen.
Daarom stel ik
voor toegang en uitgang te heffen voor het terrein. Dan betalen de mensen die veel vliegen meer dan degenen die maar heel weinig bijdragen aan de ¬vervuiling. Het op die manier geïnde geld kan besteed worden aan allerlei milieu- en klimaatmaatregelen.

Papieren waarheid versus de realiteit: autofabrikanten lichten het klimaat nog steeds op (Michael Persson 28 januari 2024, p. 12):
Hoewel autofabrikanten zuinigere auto’s beloven, is er nog steeds een enorm verschil tussen de verbruikscijfers uit de folders en de realiteit op de weg. Maar de vraag van consumenten draagt hier ook aan bij.

Rutte ziet zelfverzekerder rol voor de EU in de wereld (Marc Peeperkorn de Volkskrant 14 februari 2019, p. 2):
De Europese Unie moet minder naïef op het wereldtoneel opereren. Alleen met de strategische inzet van haar economische, militaire en diplomatieke macht is de Unie volgens premier Rutte in staat haar belangen te verdedigen.
Zijn ervaring als premier heeft hem geleerd dat gewiekst en doortrapt optreden – ‘streetwise’ in de woorden van Rutte – soms effectiever is dan het morele gelijk betogen. Anders word je weliswaar altijd gehoord, maar wordt er zelden naar je geluisterd, aldus Rutte.

We moeten pal staan voor onze waarden (Pete Hoekstra Volkskrant 14 februari 2019 p. 22):
We moeten onze waarden inzetten om samen een gelijkwaardige handelsrelatie met China te creëren.
Als antwoord op de onzekerheid, de risico’s en de mogelijkheden waar we vandaag voor staan, ben ik ervan overtuigd dat onze gedeelde waarden helpen een omgeving te scheppen die ondernemerschap aanmoedigt; die kansen creëert voor vrijhandel; die het mogelijk maakt dat 5G en nieuwe technologie een positieve kracht zullen zijn; die het belang van gedeelde veiligheid onderstreept; die helpt met een breed aanbod aan energie en een schoner milieu; die intellectueel eigendom beschermt; die individuele vrijheid, tolerantie en mensenrechten ondersteunt.
Dit is het beste antwoord voor de toekomst van welvaart, vrede en veiligheid voor onze beide landen.

Zitten Snuf en Snuitje verscholen achter de computerknop (Peter de Waard Volkskrant 14 februari 2019 p. 31):
De politiek kwam pas in beweging toen de Amerikanen riepen dat er in het Nederlandse financiële systeem miljoenen aan drugsgelden werden witgewassen. In 1992 kwam de Wet Mot (Melding Ongebruikelijke Transacties) tot stand die banken verplichtte de politie op de hoogte te stellen van verdachte transacties, zoals cashstortingen van 25 duizend gulden of meer.
Sinds bankieren via de computerknop plaatsvindt en de klanten anoniem zijn, moeten banken alle zeilen bijzetten om hun imago niet te laten bezoedelen en boetes te voorkomen.
Daar moeten ze niet over klagen. Ze hebben zelf de wereld van Pipo en Donald Duck veranderd door het grote geld op te zoeken en de dorpse filialen te sluiten.

'Mens als computer-visie bepaalt angst voor AI' (1 november 2017):
Angst voor ‘superintelligente’ entiteiten die op alle vlakken slimmer zijn dan wij, is enkel terecht wanneer we onszelf definiëren als dataverwerkende organismen. Dit stelt Alix Rübsaam in haar sessie 'AI or Die' tijdens de ict-vakbeurzen Infosecurity & Data Cloud Expo in Jaarbeurs Utrecht.
Rübsaam gaat in haar lezing ook in op de mogelijke
Europese regelgeving rondom robots en kunstmatige intelligentie. Hoewel ze als adviseur is gevraagd door de EU, ziet ze het vastleggen van ethiek in vaste regels die niet snel aan te passen zijn, niet wenselijk. ‘Persoonlijk vind ik het formaliseren van ethiek iets wat we misschien niet moeten doen, een wet moet bijvoorbeeld aangepast kunnen worden. Ethiek vastleggen binnen software moeten we om die reden dan ook niet willen.’

Turken ontvluchten in groten getale hun land. (Irene de Zwaan Volkskrant 15 februari 2019 p. 3):
Met bootjes steken ze de Evros-rivier over naar Griekenland. Van daaruit reizen ze verder. Naar Nederland bijvoorbeeld. Onder hen zijn veel aanhangers van de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, volgens de Turkse president Erdogan het brein achter de mislukte coup van 2016. Dit is het verhaal van twee van hen.

Salafisme is wél bom onder vrije samenleving (Kai Pattipilohy en Heleen Cousijn Volkskrant 15 februari 2019 p. 23):
Salafisme perkt de fundamentele vrijheden van anderen in en verdient geen enkele relativering.
De soep wordt niet zo heet gegeten: salafisten in Nederland zijn geen gewelddadige extremisten, maar gematigde poldermoslims, aldus een artikel in deze krant, over een onderzoek naar deze islamitische stroming.
Vrijheid van religie is een groot goed, maar we hebben geen oplossing voor de keerzijde ervan. We zullen dus het debat aan moeten gaan over de ruimte die we bereid zijn te bieden aan religieus fanatisme. En we zullen hierbij kleur moeten bekennen en uit moeten spreken wat individuele grondrechten ons werkelijk waard zijn. Of het nou gaat om weigeren je kind in te enten, het verhullen van seksueel misbruik, het proberen te genezen van homoseksualiteit of het bestraffen van ontrouw, ze horen niet bij onze vrije samenleving. Niet in de Bible Belt en niet in Amsterdam Nieuw-West.

Buitenland Chaos Zaaien (Rutger van der Hoeven De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p.7):
Deze week staat de wereld stil bij een van de cruciale gebeurtenissen van de twintigste eeuw: de revolutie in Iran, die veertig jaar geleden uitbarstte. Het is aanleiding voor allerlei reportages over het Iran van nu en terugblikken op de opstand van toen. Veel nuttiger is het om te zien wat de veertigste verjaardag van de Iraanse revolutie werkelijk is: een herinnering aan het imperialisme van de Verenigde Staten in de twintigste eeuw, en een monument voor hoeveel onheil een land kan zaaien door te rommelen in een ander.
‘Het geloof in de magie van geheime operaties floreerde’, schrijft Tim Weiner in Een spoor van vernieling, zijn geschiedenis van de CIA.\\ De CIA organiseerde voor de sjah een meedogenloze geheime politie, terwijl ‘een generatie Iraniërs opgroeide in de wetenschap dat de CIA de sjah had geïnstalleerd’, schrijft Weiner. Het resultaat: ‘Uiteindelijk zou de chaos die de CIA in de straten van Teheran had gebracht zich tegen de VS keren.’ Dat leverde niet zomaar een vijand op, maar een onverzoenlijk fundamentalistisch regime, dat al decennialang aan staatsterrorisme doet, terroristische groepen steunt en het halve Midden-Oosten beheerst. Een dure les. Hoop je.

Als Iran ook beschikking krijgt over kernwapens, verandert machtsevenwicht met Israël drastisch (Bert Lanting Volkskrant 12 mei 2018):
Israël voert al jaren campagne om Iran van het ontwikkelen van kernwapens af te houden. Voorlopig kan Israël zich redelijk veilig voelen achter zijn – nooit officieel erkende – kernwapenarsenaal, maar als Iran ook de beschikking krijgt over kernwapens, zou dat het machtsevenwicht in de regio drastisch veranderen.
Stuxnet
Op initiatief van Meir Dagan, destijds de chef van de Israëlische geheime dienst Mossad, begon Israël in 2007 een sabotageprogramma om Irans pogingen om kernwapens te ontwikkelen te dwarsbomen. Het meest geslaagde onderdeel was de Stuxnet-aanval op de Iraanse kerninstallatie in Natanz, een kwaadaardig computervirus waardoor de installatie lange tijd werd ontregeld.
Het computervirus werd door Amerikaanse en Israëlische specialisten ontworpen.
Liquidatie Iraanse kerngeleerden
Dagans Mossad zat vermoedelijk ook achter een reeks aanslagen op sleutelfiguren uit het Iraanse nucleaire programma, onder wie zeker vier kerngeleerden.
Munitie voor Trump
Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland waren niet onder de indruk. Volgens hen was het alleen maar een argument om Iran in de gaten te houden en dus aan het akkoord vast te houden.
Maar president Trump zag de presentatie als een bewijs dat hij ‘100 procent’ gelijk had: Iran houdt zich niet aan het akkoord.

The Big Picture Hebben de Verenigde Staten überhaupt nog wel een Midden-Oosten beleid? (Rob Vreeken Volkskrant 19 januari 2018 Zaterdag p. 8):
Het beleid van de VS in het Midden-Oosten was op z’n slechtst een totale mislukking en op z’n best een kwestie van pappen en nathouden. In een tekening bij het artikel was de metafoor verbeeld die ik ervoor had bedacht: Amerika – in de persoon van president Barack Obama op een eenwieler – als de jongleur die een tiental op dunne staken balancerende bordjes draaiend moet zien te houden. Af en toe valt er een bord in scherven. ‘De VS als brandweer? Waren ze dat maar’, verzuchtte Daniel Serwer van de Johns Hopkins University. ‘Dan zou er af en toe nog iets goed gaan.’
Een vredesregeling is verder weg dan ooit en de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem heeft aan de geloofwaardigheid van de VS als bemiddelaar alleen maar afbreuk gedaan.
O ja, er was nog een vijfde pijler:
mensenrechten en democratisering. Dat was met de Amerikanen altijd al onderdeel van de koehandel, maar onder Trump hebben ze er geheel en al afscheid van genomen. ‘De regering-Trump heeft het beleid ontdaan van vrijwel elk spoor van moreel of ethisch leiderschap’, zei Aaron David Miller van het Woodrow Wilson Center vorige week tegen CNN.
Bordje!

De eigen lijn van Trump daagt uit tot actie (Redactie Trouw 22 december 2018):
Met zijn aankondiging dat de Amerikaanse troepen vrijwel direct zullen vertrekken uit Syrië, verraste hij vriend en vijand – buiten de VS én in Washington zelf. Defensieminister Jim Mattis stapte op, en raadde Trump aan te zoeken naar iemand ‘wiens visie beter past bij die van u’. De terugtrekking uit Syrië staat niet op zichzelf. Er circuleren plannen om het aantal manschappen in Afghanistan te halveren, eerder botste Trump al met deskundigen over de relatie met Iran. Hij schoffeerde Mexico en Canada door handelsakkoorden open te breken, beëindigde gesprekken met partners in de Pacific en begon een handelsoorlog met China. En gisteren speelde hij nog hoog spel rond de begroting, waarin hij geld opgenomen wil zien voor de bouw van een muur tegen migranten vanuit Mexico en de rest van Latijns-Amerika.

Mijn laatste oorlog (Remco Andersen Volkskrant 20 februari 2016 katern Vonk p. 2-3):
Balans
Nu ik afzwaai als correspondent, is het tijd om de balans op te maken. En om een voorzichtige schatting te geven van wat de komende jaren gaan brengen in het verscheurde Midden-Oosten en voor ons in Europa, de gedroomde toevlucht van miljoenen slachtoffers die de hoop op een leven in eigen land hebben opgegeven. Maar ondertussen rammelen de spoken van de afgelopen vijf jaar aan de deur van mijn gedachten en eisen eerst hun deel van de aandacht op, een laatste keer om gehoord te worden, een vaarwel.
Identiteit
De spoken blijven rondwaren omdat het niet voorbij is. Verre van. Maar ook omdat ik me afvraag of hun offers - vaak onvrijwillig - enige positieve verandering zullen brengen. Ik vrees van niet. Het bloedvergieten gebeurt in een regio die bezig is opnieuw haar identiteit te vinden. Nu staatsstructuren verdwijnen of onder druk staan, vallen veel mensen terug op wat in de Arabische wereld kernidentiteiten zijn: religie, etniciteit, soms zelfs stam. Soenniet, sjiiet, christen, alawiet, Arabier, Koerd, Turkmeen - dat is wat telt. Allemaal vechten ze voor hun gemeenschap, en allemaal wantrouwen of haten ze de ander - ook al heeft die net als zij een Iraaks of Syrisch paspoort. Het Midden-Oosten ontrafelt langs oude lijnen, nu het voortbestaan van de fragiele, jonge staten onzeker is.
Na de Eerste Wereldoorlog trokken de westerse koloniale machten grenzen door het Midden-Oosten zonder rekening te houden met religieuze, tribale, en etnische banden. Rechte lijnen in het zand, dwars door gemeenschappen waarvan onderdelen ineens staatsburger werden van verschillende landen, onder nieuw opgelegde identiteiten.
Daarmee creëerde het Westen staten waar geen naties waren. Brute dictatoren hielden de boel decennialang bij elkaar door hun geheime diensten iedere vlaag van onvrede te laten wegmartelen of executeren, maar faalden erin natiestaten op te bouwen. Sinds de generatie van Saddam Hussein, Moammar Kadhafi, Hosni Mubarak en Bashar al-Assad van hun sokkels werd getrokken, vechten al die groepen voor wat zij zien als de historische rechten van hun gemeenschap. En het is tijd voor wraak. Wraak op het regime, wraak op andersgelovigen, wraak op rivaliserende gemeenschappen.
Recept
Het recept voor stabiliteit is samenwerking, maar wie houden we voor de gek? Met grof geweld kan misschien de geest weer in de fles geduwd worden, maar dan? Waar gaan al die kwade IS-aanhangers heen? Ondergronds. Een deel eindigt in de martelkamers van Damascus en Bagdad, een deel zet de strijd voort met bomaanslagen, een deel gaat stennis schoppen in andere staten in de regio. 'Dit is een recept voor constante oorlog in de nabije toekomst,' zegt Landis, de pessimistische Amerikaanse Midden-Oostenkenner. 'Ik zie geen oplossing, er is geen model voor het delen van de macht in het Midden-Oosten dat voor alle partijen acceptabel is.' En: 'een hoop zullen er naar Europa trekken. Geen goed nieuws: ik verwacht veel meer terrorisme, decennialang.'

Salafisme onder de loep (Kamal Essabane 12 augustus 2008):
Letter en geest
Zoals we hebben gezien is de salafistische hermeneutiek erg beperkend. Een meer correcte methode van tekst interpretatie zou zijn om de betekenis van teksten pogen te begrijpen door zowel rekening te houden met de context van de openbaring als de context van de interpretator. Van daaruit kunnen bepaalde principes en waarden worden gedestilleerd die voor alle mensen in alle tijden geldig zijn.
Daarvoor is het nodig de Koran weer te zien als levende literatuur en het feit van multi-interpretabel zien als een verrijking in plaats van een probleem. De Koran is niet zomaar een literatuur, maar het Woord van God met vele lagen van betekenissen, waarvan sommige verzen eenduidig zijn en anderen meerduidig. De Koran beperken tot een eendimensionale platte, letterlijke tekst is de Koran en je eigen intelligentie en verbeeldingskracht ernstig tekort doen.

Spitzenkandidaat Frans Timmermans ‘Een verhaal? We hebben Frans!’ (Coen van de ven De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p. 24-29):
Frans Timmermans is al zijn hele leven onderweg naar Brussel. Gedreven door angst voor nationalisme trekt hij door Europa met een progressief pleidooi dat sociaal-democraten uit hun malaise moet halen. We volgden hem drie maanden.
De ‘ziel van Europa’ is de term die telkens terugkomt in interviews en toespraken, het vormt het hart van Timmermans’ campagne. ‘Ik wil niet cruijffiaans klinken maar je begrijpt het pas als je het ziet. Als je het niet ziet geloof je ook niet dat het er is’, vertelt hij in zijn Brusselse kantoor op de twaalfde verdieping van het Berlaymont-gebouw. In een poging uit te leggen wat die ziel precies is wijst hij naar de grote EU-vlag in de hoek van zijn kantoor. ‘In Polen gaan jongeren daarmee de straat op. Het is dus zeker íets.’
De oppermachtige christen-democraten zijn na vijf jaar coalitiepartner te zijn geweest nu zijn belangrijkste tegenstander. Timmermans verwijt hun dat ze geen weerwoord bieden aan oprukkend nationalisme en antirechtsstatelijke tendensen, maar juist zachtjes meebuigen. ‘
Als je de krokodillen voert levert dat maar één ding op en dat is dat ze jou pas als laatste opeten’, zegt hij dan – een citaat van Winston Churchill dat hij vaak herhaalt.
Dat die krokodillen steeds vaker de kop opsteken in de vorm van populistische bewegingen en nationalistische retoriek jaagt hem angst aan, al snapt hij het wel. ‘
Pas als je je veilig voelt in een gemeenschap kun je met een open vizier naar buiten kijken. Zodra mensen zich niet meer thuis voelen verzetten ze zich tegen elke vorm van verandering en vluchten in de angst voor anderen.’ Volgens hem is de hang naar controle en veiligheid, take back control, het gevolg van een achteruitgangsgeloof dat zich meester heeft gemaakt van veel kiezers.

Racisme in Nederland (Rasit Elibol, Sal Hagen en Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p. 30-37):
Jonge Nederlanders met een migratieachtergrond merken hoe het publieke debat de afgelopen decennia is veranderd.
Politici normaliseren xenofobie, kranten dragen bij aan negatieve beeldvorming over moslims en op sociale media regent het racistische commentaren. Met eigen data-onderzoek bracht De Groene Amsterdammer die verschuiving in kaart.
Het is een veel gehoorde constatering: waar Hans Janmaat met zijn ‘Nederland voor de Nederlanders’ een kwart eeuw geleden nog Kamerbreed werd verafschuwd, lijkt zulke retoriek nu alomtegenwoordig.
Er is nu een mondige generatie die terugpraat’, zegt Nadia Bouras. ‘Ze zijn unapologetic en durven tegengas te geven. Voorheen was die houding er minder, onze ouders werden veel meer in de verdediging gedrongen.’ De opkomst van partijen als Denk en Bij1 ziet ze als onderdeel van een democratiseringsproces.
Nederlanders met een migratieachtergrond voelen zich in de steek gelaten door de gevestigde partijen, die meebuigen met de retoriek van Wilders, in plaats van er tegenin te gaan. ‘
Bij veel politici van het zogenaamde redelijke midden heb ik zoiets van: potverdorie, trek je bek eens open!’ Logisch dus dat er een voedingsbodem is voor nieuwe partijen die dat geluid wél uitdragen.
Ook het draagvlak voor de opvang van oorlogsvluchtelingen is met 77 procent van de volwassen bevolking onverminderd groot. En uit onderzoek van het Pew Research Centre bleek dat, ondanks alle stigmatiserende nieuwsberichten en de politiek-besmettelijke islamofobie van Wilders, 88 procent van de Nederlanders een moslim in hun familie zou verwelkomen. Meer dan in andere Europese landen.
Nederlanders staan, kortom, een stuk positiever tegenover de multiculturele samenleving dan de berichtgeving in kranten, de retoriek van politici en de scheldkanonnades op sociale media doen vermoeden.

In Brussel krijgt polderpremier Rutte vleugels (Marc Peeperkorn Volkskrant 13 februari 2019 p. 4-5):
Premier Rutte treedt steeds meer op de voorgrond in de EU. Met zijn poldermentaliteit en ervaring is hij de ideale bemiddelaar. In Zürich bepleit hij vandaag een sterkere rol voor Europa op het wereldtoneel. ‘Binnenskamers spreken we over de drie M’s: Merkel, Macron en Mark.’
‘Neeeuh’, zegt Juncker. ‘Wel’, antwoordt May. En dan, terwijl de twee voor de camera staan te kibbelen,
komt Rutte als de alom geaccepteerde vredestichter tussenbeide. In Brussel is Rutte op zijn top, zeggen diplomaten. De perfect storm, zoals de opeenstapeling van onheil voor de EU vaak wordt genoemd, geeft hem juist vleugels. Het is wel altijd even acclimatiseren als hij weer op het Binnenhof landt.

Premier Italiё: EU moet van en voor het volk zijn (Arie Elshout Volkskrant 13 februari 2019 p. 6):
De Italiaanse premier Giuseppe Conte liet dinsdag een onversneden populistisch geluid horen in het Europees parlement. Europese regeringen en instellingen hebben in zijn ogen het contact met het volk verloren. Ondertussen wordt met argusogen naar het land met de torenhoge staatsschuld gekeken.
Conte ziet Europa als een oligarchisch systeem dat de burgers negeert. Velen van hen voelen zich eenzaam en onzeker. De Europese Unie mag niet verdwijnen, maar zij moet dichter bij de mensen staan. ‘
Het moet een project zijn van het volk, voor het volk.
Het debat lijkt zo een voorbode te zijn van hoe de campagne voor de Europese verkiezingen in mei eruit kan komen te zien.

In een goochelwinkel leerde James Doty trucs voor het echte leven. (Stine Jensen de Volkskrant 29 oktober 2016 Sir Edmund p. 29):
Doty verwerft zijn ervaringen als hersenchirurg soepeltjes met zijn
levensverhaal.
Goed nieuws voor degenen die sceptisch zijn over het werk van Dick Swaab. Neuroloog James Doty vindt de
materialistische kijk op het leven te beperkt. Hij benadrukt de plasticiteit van het brein. Als je het brein traint, kan je een goed mens worden.
Dr. James Doty leidt tegenwoordig het
Center for Compassion and Altruism and Education op Stanford University. Hij kan grote spirituele leiders tot zijn vrienden rekenen: de dalai lamai doneerde bij hoge uitzondering een aanzienlijk bedrag om bij te dragen aan Doty's wetenschappelijk onderzoek.
Magisch brein, magisch hart is in de eerste plaats een autobiografische vertelling. Doty schrijft over zijn werk als neurochirurg. In die hoedanigheid moet hij het hoofd en het hart koel houden, omdat betrokkenheid bij de patiënten tot fouten kan leiden. Maar het besef dat leven en dood in zijn handen liggen, maakt hem ook bewust van de waarde van het leven. Zijn ervaringen als hersenchirurg verweeft Doty met zijn levensverhaal.

Maak van Caribische eilanden gemeenten (Aart G. Broek en Jan Wijenberg Volkskrant 12 februari 2019 p. 22):
De voor de Nederlands-Caraibische eilanden overrompelende problematiek is niet meer het hoofd te bieden zonder grondige herziening van de relaties met Nederland.
Het Statuut – dat de onderlinge verhoudingen in het koninkrijk regelt – spreekt van gelijkwaardigheid, zelfstandigheid en wederkerigheid. Die vitale waarden en normen worden nu niet nageleefd.
Volledige integratie
Om die
gelijkwaardigheid, zelfstandigheid en wederkerigheid optimaal te verkrijgen resteert één optie: schaf het Statuut af en maak de Nederlandse grondwet geldig voor het hele koninkrijk. Verleen alle zes eilanden de status van Nederlandse gemeente, verenigd in een provincie. Als zodanig worden ze volledig geïntegreerd in het Nederlands staatsbestel.

In de krochten van de Brexit-hel (Ander Commentaar Anna Deems Volkskrant 12 februari 2019 p. 23):
EU-president Donald Tusk zei vorige week dat er een ‘speciale plek in de hel’ was voor degenen die de Brexit promoten zonder ook maar enige notie van een veilige uitvoering daarvan. Of Tusk daarbij Dantes Inferno (Hel) in gedachten had, weet de Engelse journalist en schrijver James Bloodworth van Foreign Policy niet.\\ In de laatste krochten van de hel, cirkel 9 (Verraad), zitten de Remain-hardliners die ‘nog steeds hopen de referendumuitslag te verwerpen. Hier vinden we Tony Blair, de ¬liberaal-democraten en een groot deel van de People’s Vote-club.’ ‘Dante slaagde erin om de hel te verruilen voor de relatief milde vlammen van het Vagevuur. Nu 29 maart dichterbij komt zonder een deal of politieke oplossing in zicht, lijkt dat voor de Britten een te optimistisch vooruitzicht.’

Open brief aan Rob Jetten (Erdal Balci Volkskrant 12 februari 2019 p. 24):
Wellicht dat het werk van de grote denkers, die hun pennen als het ware als naalden hebben gebruikt om de ‘rede’ in de aderen van hun mede-Europeanen te injecteren, voor niets is geweest, wat denk je? Waarom val jij anders bij de eerste de beste grote kwestie terug in de religieuze reflexen? Want wat zijn de plannen om van het gas af te gaan, om in ieder huis in Nederland warmtepompen te installeren, om de handen te openen voor een snelle ontwikkeling van de waterstoftechnologie, om elektrische auto’s aan te schaffen die niet voldoen aan de snelheid van deze tijd, anders dan het geweten sussen, aflaten verdienen, een biechtsessie bij de priester?
Duizenden jaren heeft de homo sapiens de rug toegekeerd naar de manier waarop zijn soortgenoten uit de prehistorie met de natuur omgingen en met het document van de goden in de hand geen medelijden gehad met dier en plant.
Nu is er algehele paniek over de opwarming van de aarde. En, wees nou eerlijk: jij en ik zijn allebei leken die verdwalen in de rimboe van informatie en meningen. We maken ons zorgen, maar het verschil tussen jou en mij is dat jij lokale rituelen wilt verrichten waardoor je jezelf net zo licht gaat voelen als een kerkganger na de mis.
Ik daarentegen wil het verstand, het kompas dat ons na de twee verschrikkelijke wereld¬oorlogen het vredige continent van nu heeft geschonken, een kans geven.
Ik wil je nogmaals in alle eerlijkheid de vraag stellen of je bereid bent om ‘echte’ offers te brengen voor de redding van de aarde. Mits ja, waarom geven we die honderden miljarden euro’s niet uit in landen waar nieuwe generaties opgroeien zonder dat ze weten hoe een heldere hemel eruitziet?

Brief van de Dag en maar bossen kappen (Coen van Dongen Volkskrant 12 februari 2019 p. 24):
Terecht maakt oud-directeur van Staatsbosbeheer Van Beusekom zich zorgen over de boskap op de Utrechtse Heuvelrug. Kaalgeslagen oppervlakten van twee hectares zijn daar al normaal (Ten eerste, 11 februari). Op de Sallandse Heuvelrug vaart Staatsbosbeheer onder de vlag van Natura2000 en het Programma Aanpak Stikstof om niet minder dan honderden hectaren bos te kappen en om te vormen naar heide.
Klimatisme (Henrik LabanVolkskrant 12 februari 2019 p. 24):
Nu we haast een bingokaart kunnen vullen met als thema ‘klimaat’ en alle verschillende deelnemers binnen het debat (klimaatspijbelaar, klimaatontkenner, klimaatscepticus, klimaatgoeroe, klimaatwetenschapper, klimaatdiscipel, klimaatknurft, enzovoorts.), zie ik door de bomen het bos niet meer. Daarom wil ik graag een nieuwe denkstroming introduceren: klimatisme.
Klimatisme is de overtuiging dat het van uiterst belang is om vrijwel alle menselijke handelingen te richten op duurzame en natuurlijke bronnen van energie of op een dergelijke wijze om te gaan met alreeds gewonnen energie. Zo wordt het debat weer een stuk overzichtelijker: klimatisten tegenover anti-klimatisten, en dan mogen de vertegenwoordigers zelf de nuances aanbrengen. Opdat er wat boompjes verdwijnen en het bos weer zichtbaarder wordt!

‘Emoties zijn een internationale taal’ (Wouter Hoving interviewt Shahira Sharaf Volkskrant 12 februari 2019 p. 25):
Doctor of hoogleraar in het buitenland, maar vluchteling in Nederland. Dat betekent vaak het einde van de academische carrière. Nu biedt de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) twaalf gevluchte academici een eenjarige aanstelling aan op verschillende Nederlandse universiteiten, zodat zij toch weer als onderzoeker aan de slag kunnen.
In 2015 vluchtte ze naar Nederland en komend jaar onderzoekt ze in hoeverre Nederlanders en vluchtelingen elkaars emoties begrijpen. ‘Ik zie emoties als een internationale taal. Ook als je de taal niet spreekt: als je elkaars emoties begrijpt, versta je de ander. Maar heel vaak lukt dit niet en komen vluchtelingen in een isolement waardoor ze moeilijker integreren. Dit zie ik om me heen gebeuren.’
En na dit jaar? Wilt u ooit terug naar Syrië?
‘Moeilijke vraag. Ik wilde niet op deze manier vertrekken uit Syrië en ik zou het land graag verder willen helpen. Maar de oorlog is nog niet voorbij en als het voorbij is moet het land weer helemaal opgebouwd worden. Ik richt me eerst op komend jaar,
bouw netwerken op en blijf leren, zodat ik volgend jaar mijn academische loopbaan kan voortzetten. En dan zie ik wel waar ik terechtkom: Syrië of Nederland, waar ik mij maar het best kan inzetten.’

Trauma (Haroon Ali Volkskrant 12 februari 2019 V2):
De serie Black Earth Rising zet het pijnlijke verleden van Rwanda op zijn kop.
De (fictieve) miniserie, nu ook te zien op Netflix, gaat niet alleen over het trauma van de genocide in Rwanda, die 25 jaar later nog steeds niet is te bevatten, maar toont ook welke rol het Westen speelde én speelt in de verwerking ervan.
De makers tonen lef door moeilijke vragen te stellen en de belangen van iedere partij ondersteboven te keren: hebben de Fransen te weinig gedaan in het verleden, bemoeien de Britten en Amerikanen zich te veel met het heden en is Rwanda wel klaar om op eigen benen te staan? Ieder personage heeft een dubbele agenda, wat leidt tot prikkelende, soms pijnlijke verbale oorlogsvoering. John Goodman (uit Roseanne) speelt ook een formidabele bijrol als Eve’s rechterhand en Kate’s beschermheer in haar zoektocht naar antwoorden. In Black Earth Rising is eigenlijk hij de enige witte man met wat integriteit.

Zout der aarde (Iantha Sahadat interviewt Armade M'charek Volkskrant 12 februari 2019 V8-9):
Bij UvA-hoogleraar Amade M’charek (50) gaan wetenschap en engagement hand in hand. In haar ‘Bergrede’ spreekt zij over haar onderzoek naar verdronken vluchtelingen en haar missie ze een fatsoenlijke rustplaats te geven.
Schetst u niet ook een eenzijdig beeld van de onverschillige Europeaan die het Fort bewaakt?
‘Ik zie ook een andere tendens. Op lokaal niveau zie ik mensen die zich met grote gastvrijheid en tolerantie inzetten voor migranten. Neem al die Grieken die midden in hun crisisjaren mensen bleven opvangen.
Maar dat is allemaal op eigen initiatief. Ik heb het eigenlijk vooral over de politiek, die het alleen maar aanwakkert. Maar er is dus ook een andere kant, die moet ik zeker benoemen. Dat geeft hoop.’

Dat werk (Robert Vuijsje interviewt Lucinda Douglas Volkskrant 12 februari 2019 V10):
Toen Lucinda Douglas naar Nederland kwam, kon ze één ding niet geloven: dat hier gratis geld werd uitgedeeld. ‘Voor het eerst in mijn leven zag ik verwende mensen. Geld waar je niets voor hoefde te doen. In Zuid-Afrika bestond dat niet eens als idee.
In 2016 werd je genomineerd voor Etnisch zakenvrouw van het jaar.
‘Daarna werd ik steeds uitgenodigd door zwarte clubs om te komen spreken. Ze dachten: zij is interessant, ze heeft veel meegemaakt. Ik merkte dat ik moest oppassen.
In Nederland is het slachtofferschap een verdienmodel. Het ging steeds over mental slavery''' en donkere mensen die dachten dat ze in Nederland een mindere positie hebben dan blanken. Ik dacht: waar heb je het over?
‘Ze vertelden dat ze in Amsterdam-Zuidoost niet naar de andere kant van het spoor konden omdat het daar wit was en zij waren zwart. Ik zei: je kunt er toch gewoon heen lopen? Je hebt de verkeerde persoon voor je, ik wil helemaal niet in een slachtofferpositie zitten. Bij bedrijven is het anders,
maar voor subsidies moet je een jankverhaal hebben en zo donker mogelijk zijn. Zij dachten dat ik daarin zou passen, maar dat is niet wie ik ben.

Difterie (Sheila Sitalsing Volkskrant 11 februari 2019 p. 2):
Over die schendingen, en de verantwoordelijkheid die Nederland als grootste land in het koninkrijk heeft, was onlangs een hoorzitting in de Eerste Kamer, waarin juridische experts (onder wie Ernst Hirsch Ballin, het wandelende geweten van het hernieuwde CDA) uitlegden dat Nederland wel degelijk de juridische mogelijkheid en de morele plicht heeft om in te grijpen in de vluchtelingenopvang op Curaçao en Aruba. De Nederlandse politiek heeft er geen trek in.

Van boekhouder tot baas van Amerika's grootste roddelblad (Michael Persson Volkskrant 11 februari 2019 p. 7):
Hij verdient goudgeld met roddels over beroemdheden, maar sommige van hen beschermt hij juist. Zoals Donald Trump, in wie David Pecker een zielsverwant ziet. En een goede bron.
Gerucht
Nu gaat het gerucht dat het mogelijk Saoedi-Arabië was dat (met hulp van het
Israëlische spionageprogramma Pegasus) de sms’jes van Jeff Bezos heeft onderschept. Maar het kan ook ene Michael Sánchez zijn geweest, een Trump-fan die op sociale media Bezos de afgelopen dagen beschuldigde van hypocrisie en samenzweringstheorieën. Michael Sánchez wie is dat nou weer? O, dat is de broer van Lauren Sánchez, Bezos’ minnares. Misschien is het wel zó makkelijk. Gewoon een vuige roddel.

Deze missie was Russische roulette (Theo Koelé Volkskrant 11 februari 2019 p. 8-9):
‘Brief aan de paus’
De paus heeft voor, tijdens en na zijn verblijf in de Arabische wereld bezorgdheid uitgesproken over de toestand in Jemen. Daarmee heeft hij de aandacht van de internationale gemeenschap gevestigd op de burgeroorlog en de humanitaire ramp. Fantastisch, ik ben de paus dankbaar. Ik hoop hem in een persoonlijke audiëntie over mijn ervaringen te kunnen vertellen. Allessandro zei: ‘Dat gaan we regelen.’
Cammaert hoopt dat de strijdende partijen lering trekken uit een boeddhistisch gezegde dat hij hun voorhield. Vrij vertaald: ‘
Als je het verleden niet achter je laat, vernietig je de toekomst. Leef voor wat vandaag te bieden heeft, niet voor wat gisteren verloren is gegaan.

In oliestaat Venezuela raakt de bezine op (Marjolein van de Water Volkskrant 11 februari 2019 p. 10-11):
Onder het socialistische regime in Venezuela is het staatsoliebedrijf PDVSA uitgehold, met grote gevolgen voor de economie. De belangrijkste oliehaven, Puerto Cabello, is tot stilstand gekomen en winkels zijn er dichtgetimmerd.
Privatiseren
‘Maduro moet aftreden’, vindt ook Alvarado. ‘
Maar de staat moet een meerderheidsbelang houden in PDVSA.’ De vakbondsleider houdt een lange tirade over de foute geschiedenis van de VS, en hun onstilbare honger naar olie. ‘Wie gelooft dat de Amerikanen zich druk maken om mensenrechten in Venezuela, leeft in een fantasiewereld’, aldus Alvarado nors. ‘Guaidó laat zich voor hun karretje spannen. Hij geeft PDVSA op een presenteerblaadje aan Amerikaanse bedrijven.’

Jacobine Geels 9 februari 2019 NPO2
Geloven in een tijd van ontkerkelijking is misschien wel het moeilijkste dat er is. Voor jongeren zeker. Want wat nemen zij nog mee van het geloof van hun ouders? Jacobine Geel in gesprek met vader en dochter Frank en Lisanne Bosman én moeder en zoon, Désanne van Brederode en Jesse Peters.

Waarom kunst echt, echt geen hobby is Creatief sappelen (Desanne van Brederode De Groene Amsterdammer 1 november 2018 p. 92-95):
Het gedweep met de kunstenaar als belichaming van ‘het alternatief’, die mag opdraven om zijn kunstje te vertonen, ontneemt het zicht op kunstenaars wier werk en persoonlijkheid minder toegankelijk zijn.
Toen de VVD-minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes, zich in het televisieprogramma Zomergasten nogal boud uitliet over
kunst en kunstsubsidies riep dat veel verontwaardigde reacties op. Wéér zo’n liberaal die, net als zijn voormalige collega Halbe Zijlstra, vond dat iedereen recht had op zijn of haar hobby, en dat de ene hobby niet meer waard was dan de andere. Wiebes erkende hierna meteen dat hij niet met kunst en cultuur was opgevoed, en dat hij het Concertgebouw pas van binnen zag bij de herdenkingsdienst voor burgemeester Eberhard van der Laan. Ook wel weer eerlijk.
De genoemde instanties bewijzen immers dat er wel degelijk vraag is naar producten van de verbeelding: dus speel daar dan ook op in! Durf effect te hebben, nut, impact! Biedt betekenisgeving, alternatieven, morrel aan zekerheden en bevrijd! Op deze manier worden kunstenaars ingekapseld en onschadelijk gemaakt door hun dweepzieke pleitbezorgers, die hopen dat iets van de glans van artisticiteit ook op hen afstraalt, maar zonder werkelijk te begrijpen hoe het is om avonden en weekenden lang door te werken, terwijl de wasmachine nog steeds niet gerepareerd kan worden en zelfs een korte vakantie in eigen land er dit jaar weer niet in zit. Laat staan dat er geld en tijd is voor een mooie hobby, zoals operabezoek. Of, vooruit dan, motorrijden.

Overvloedige liefdesverklaring van een postume vriend (Désanne van Brederode Volkskrant 6 juni 2015 bijlage Sir Edmund p. 11):
Liefhebben is verduiveld moeilijk, maar Goethe was die duivelskunstenaar, blijkt uit de biografie
Kameleon
De ogenschijnlijke kameleon is levenslang trouw aan het principe van de natuurlijke metamorfose, hoe paradoxaal dat ook mag lijken. Het middelpunt in vele samenkomsten, maar ook iemand die aldoor zelf naar het juiste midden blijft zoeken en zichzelf daarbij niet spaart. Dat Goethe de levenskunst beoefende, laat Safranski elk hoofdstuk blijken. Toch zou Goethe aan de huidige levenskunstcursussen, 'zingevingsvraagstukken' en georganiseerde bezinning en bezieling een broertje dood hebben gehad. Hoezo: je terugtrekken uit de wereld en het juiste 'kairotische' moment afwachten? Je kunt evengoed met volle interesse aan wereldse zaken deelnemen en je afschermen voor kleingeestige of heethoofdige types en zelf een masker van gelijkmoedigheid opzetten, zodat er een vrije speelruimte voor het onderzoekende, creatieve gemoed blijft om iets nieuws te maken: over vrijheid klets je niet, je moet het doen.
'De mens kent zichzelf slechts voor zover hij de wereld kent, die hij alleen in zichzelf en zichzelf alleen in haar gewaarwordt', schrijft Goethe. En die zinnen worden voorafgegaan door een simpele opmerking van Safranski: 'Zelfkennis bestaat voor hem alleen via de omweg van de wereld.' Om het citaat te besluiten met: 'Dat betekent allereerst dat je jezelf primair leert kennen door wat je hebt gedaan en niet door begeleidende reflectie, laat staan door die psychische binnenwerelden die nooit vorm willen aannemen. En ten tweede dat je de reacties en inzichten van anderen nodig hebt. In hun spiegel, dus in de spiegel van andermans kennis, ontstaat zelfkennis. Ik ken mezelf omdat ik gekend word.' Etc.
Goethe durfde op voet van gelijkheid te verkeren met de stenen en de sterren, met goden en demonen, met eigen gaven en opdrachten van buitenaf, met de tijd, de wereld, met christendom, atheïsme, pantheïsme, met de islam, en met Fichte, Hegel, Schopenhauer, en er toch het zijne van te denken, dichtenderwijs. Een soeverein die prima zonder leerstellingen kan, en zonder lovende recensies, maar niet zonder het tegenwicht van zielsverwanten.
'Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt - glucklich allein ist die Seele die liebt.'

Voor jongeren, en hun ouders, is er nu het unieke boek Vader, dochter, heilige geest Geloofsgesprekken tussen de cultuurtheoloog Frank Bosmanen zijn 16-jarige dochter. Hij gepokt en gemazeld in de wondere wereld van de academische theologie. Zij een bubbly puber vol met vragen en meningen. Ze schrijven elkaar brieven en bevragen elkaars geloof en overtuigingen. Niet subtiel, maar helder en eerlijk.

Door religies bij het huisvuil te zetten betekent nog niet dat de moraal van het verhaal is opgelost.
De symptomen van ressentiment in de maatschappij zeggen iets over het psychosociale klimaat van deze tijd. Draait het niet juist om de discipline moraliteit? De dubbele moraal maakt het lastig om de veelheid van culturen met universele waarden te verbinden. Waarom laten we het gebeuren dat de schijnwereld in het multiculturele Nederland toeneemt?

Buitenhof 27 januari 2019 NPO1:
- Sheila Sitalsing zegt in haar column, dat in het kader van het klimaatbeleid de Europese middenpartijen ons voor de zondvloed menen te kunnen behoeden.
- Klaas Knot kreeg er afgelopen maand een prestigieuze functie bij: vicevoorzitter van de internationale toezichthouder de
Financial Stability Board (FSB). We praten met Knot over de financieel-economische toekomst van Europa, over de oververhitte huizenmarkt, en we staan stil bij de torenhoge klimaatkosten die op ons af komen.
Klaas Knot stelt tot slot dat wat betreft het sombere nieuws uit het buitenland het zijn rol is de uitslagen van de economie niet nodeloos te vergroten. De binnenlandse vraag houdt zich in Europa goed. Hij toont zich met zijn opmerking als iedereen optimistisch is zijn wij weer wat minder optimistisch en vice versa een politicus pur sang.
Hij maakt handig van het door Wim Kok en Tjeenk Willink van de PvdA gehanterde balansmechanisme, these + antithese = synthese gebruik. Over drie jaar volgt Klaas Knot de voorzitter Randal K. Quarles op.
- Bernard-Henri Lévy
Europa implodeert als we niets doen. Het populisme rammelt aan de poorten en als we niet pal voor Europa staan, gaan we ten gronde. Dat schrijft de beroemde Franse filosoof Bernard-Henri Lévy. In zijn theatervoorstelling Looking for Europe, die op 13 maart in Carré is te zien, houdt hij een lofzang op Europa. Een gesprek over populisme, de Brexit en de Gele Hesjes.
Bernard-Henri Lévy heeft
gelijk wanneer hij vindt dat in het kader van de democratische besluitvorming er opnieuw behoefte is aan inzichten zoals eerder door Baruch de Spinoza, René Descartes en Dante Alighieri naar voren zijn gebracht. Hij heeft echter ongelijk dat de wereldvraagstukken alleen op Europees niveau kunnen worden opgelost.

Winner takes it all (Rudy Schreijnders Volkskrant 22 januari 2019 p. 24):
In de indrukwekkende interviews van Fokke Obbema over de zin van het leven verwijst Monique Maarsen naar de winnaarsmentaliteit in de samenleving met survival of the fittest (V, 21 januari). Ze bedoelt daarmee ‘het recht van de sterkste’ en haar ziekte leek het haar onmogelijk te maken de sterkste te zijn.
Dat is echter niet de betekenis van dit begrip:
the fittestverwijst niet naar sterkste zoals vaak wordt gedacht. Het begrip heeft een evolutionaire betekenis en past bij natuurlijke selectie: de best aangepaste aan veranderende omstandigheden zal overleven. Niet kracht, maar beter luchtgedrag, betere camouflage of meer intelligentie maakt iemand ‘the fittest’. Van dat laatste is Monique Maarsen ook een inspirerend voorbeeld.

Doodgegooid met smaakgemiddeldes (Daniela Hooghiemstra Volkskrant 22 januari 2019 p. 24):
Het publiek krijgt steeds een spiegelbeeld voorgeschoteld van de eigen grote gemene deler, die in wezen een fantoom is.
In de politiek werd marketing een factor toen Felix Rottenberg begin jaren negentig de PvdA
‘vernieuwde’. Hij liet twee twintigers, Lennart Booij en Erik van Bruggen, opruiende vlugschriften schrijven tegen het ‘partijestablishment’ met als doel om Wim Kok, leider van datzelfde establishment, de verkiezingen te laten winnen.
Dat lukte, maar kiezers begrepen later niet meer waar de partij nu precies voor of ­tegen was en dat euvel is sindsdien niet verholpen. Onlangs moest er nog weer een reclamebureau aan te pas komen om de huidige partijleider, Lodewijk Asscher, te vertellen dat alles draait om ‘zekerheid’.
Waar het landelijk smaakgemiddelde in een zak chips nog te pruimen valt,
geldt voor de meeste andere dingen in het leven namelijk dat het veronderstelde gemiddelde van je eigen zelf op den duur slaapverwekkend, zo niet vervreemdend wordt.
Na jarenlang te zijn doodgegooid met op smaakgemiddeldes afgestemde tv-formules, is waarschijnlijk niemand nog benieuwd naar de nieuwe ‘droom’ van John de Mol. Het eigen spiegelbeeld dat Engeland tijdens de Brexitcampagne zo vol in het gezicht gesmeerd kreeg, heeft dat land verder van huis gebracht dan ooit.
Terwijl prominente VVD’ers de partij verlaten omdat ze de discussie over ‘liberale beginselen’ daar missen, gaat Klaas Dijkhoff brainstormen met Saelens. Wat voor een merkverhaal zou dáár uit rollen?

‘Luister naar je innerlijke stem’ (Fokke Obbema interviewt Monique Maarsen Volkskrant 21 januari 2018 p. 12-13):
In haar wereld ben je succesvol en perfectionistisch. Zwakte is iets voor losers. Dus toen Monique Maarsen kanker kreeg, schaamde zij zich.
Wat is de zin van ons leven?
‘‘De zin van je leven schrijf je zelf”, is een citaat van Loesje. Dat bevat voor mij een kern van grote waarheid: de zin is het leven zelf en het is aan jou er iets van te maken. Voor mij is het vooral de kunst te leren omgaan met de spanning tussen groep en individu. De groep staat dan voor: erbij horen, verbinding met anderen, samen optrekken, voor elkaar zorgen. Terwijl het individu staat voor: je ontplooiing, je eigen verantwoordelijkheid, maar ook voor egoïsme, jezelf op de eerste plaats zetten. Die ‘ik’ is uiteindelijk eenzaam. Wat die twee, groep en individu, verbindt, is empathie. Die kun je voor anderen opbrengen, maar die moet je ook voor jezelf leren voelen. Dat laatste is misschien wel mijn grootste zoektocht.’
Doet u uw vastgoedwerk ook anders door de ziekte?
Luisteren naar je innerlijke stem is van groot belang bij beslissingen over projecten. Je kunt alle cijfers op tafel hebben, maar uiteindelijk komt het aan op de beslissing: doe je het wel of niet? Dan speelt vertrouwen een grote rol. Wanneer je voor 100 miljoen euro met elkaar gaat bouwen, is er als het misgaat meer nodig dan mensen die meteen naar de contracten kijken. Ik wil niet in jarenlange procedures belanden. Met een aantal aannemers heb ik door de jaren heen goede relaties gekregen. De schade met elkaar delen en op naar een volgend project, zo leef ik graag.
‘Voelen of iets goed is of niet, daar heb ik me in bekwaamd. Ik kan soms voelen of iemand ziek is, gelukkig of niet. Veel mensen doen alsof ze dat zijn, maar ik heb het gauw in de gaten wanneer dat niet zo is. Soms kan ik voelen dat iets gaat gebeuren, net voor het gaat gebeuren.
Ik ben hoogsensitief. Dat klinkt vaag, maar die sensitiviteit is onderdeel van de oplossing die ik vanaf mijn 26ste ben gaan vinden. Niet jezelf voor de gek houden, maar naar jezelf luisteren. Moed tonen, niet opgeven. Dat vind ik heel belangrijk. Dat lichaam van me, waar ik lang zo boos en teleurgesteld over was, ben ik gaan zien als een stevig machientje dat iedere keer wel weer opkrabbelt.’
Wat is de bron van die moed?
‘Uiteindelijk heel goed weten wie
je zelf bent. Authentiek zijn, daar heb ik noodgedwongen veel over na moeten denken. Die authenticiteit wil ik verder vergroten. Ik heb voor mezelf helder gekregen wie ik ben. Op het moment dat je daar vrede mee hebt, ontstaat er ruimte om de wereld met meer moed te bejegenen.’

Verhaal (Frank Heinen Volkskrant 21 januari 2018 V2):
Een mensensoort die slechts zelden wordt waargenomen: de maatschappelijk betrokken ceo.
Gloedvol en tegelijk ontspannen legde Sijbesma eerst uit wat het bedrijfsleven kan betekenen in de klimaatplannen (en maakte hij tussen twee komma’s klimaatdrammer Klaas Dijkhoff fijntjes met de grond gelijk) en blikte vervolgens vooruit op een door hemzelf geëntameerde top over het aandeel van de afwezige elite in de opkomst van het populisme. Elite, populisme… grote, door overmatig gebruik uitgeholde begrippen die uit de mond van Sijbesma plots hun betekenis terugkregen. Het was een uitzonderlijk tv-moment: iemand die in korte, kraakheldere zinnen opsomt waar hij en de zijnen in tekortschieten en hoe dat anders kan. Niet alleen meer geld verdienen, maar ook op andere vlakken (ecologisch, sociaal) je steentje bijdragen. Sijbesma nam niet de ander, maar zichzelf op de korrel. Je moest oppassen niks te missen, omdat je plots ‘What the world needs now’ erdoorheen zat te hummen.
Nou,
forget it. Casper Thomas, die recent De autoritaire verleiding'' publiceerde, besprak de aantrekkingskracht van de
“illiberale democratie” en bezocht ook enkele initiatieven van mensen die tegen dat illiberalisme in het geweer kwamen. En verdraaid: wat Thomas aan het begin van de aflevering had uitgelegd over de kracht van populistische leiders (‘Alle theatrale motieven van het menselijk leven zitten in dat verhaal ingebakken’), bleek ook als countermiddel uitstekend te voldoen. Ook bij de tegenstanders draaide het om drama en verhalen.

Next generation democratie - VPRO Tegenlicht 20 januari 2019 NPO2:
2019 is het jaar van de waarheid voor de democratie in Europa. Populistische bestuurders veranderen haast ongezien in autoritaire leiders, die zagen aan de stoelpoten van de democratie. Een nieuwe generatie denkers en doeners komt in verzet en springt in de bres voor democratie en vrijheid.
In deze illiberale democratie staat volgens Casper Thomas onze vrijheid op het spel. Hij gaat bij een aanstormende generatie denkers en doeners op zoek naar antwoorden op de populistische opmars in Europa.

De Europese partij Volt wil tegen de stroom in (Barbara Rijlaarsdam NRC 27 oktober 2018):
Vol bravoure presenteerde de pan-Europese partij Volt op zaterdag zijn verkiezingsprogramma in Amsterdam. De partij wil vooral méér Europa.

Nieuwe partij Volt wil de geschiedenis ingaan als eerste pan-Europese partij (Ariejan Korteweg Volkskrant 24 juni 2018):
De nieuwe politieke partij Volt barst van de energie om met een fel pro-Europese toon Nederland te gaan veroveren. Wat heet: heel Europa.
Volt Nederland wil na de zomer zeven mensen in loondienst. Het regent meet-ups en lanceringsbijeenkomsten: maandag Napels, dinsdag Turijn, woensdag twaalf Europese steden, zaterdag Cluj en Ljubljana... Het doel: minstens 25 zetels uit zeven landen bij de Europese Verkiezingen, zodat ze een eigen fractie kunnen vormen. Met in elk land wel een eigen kandidatenlijst en partijstructuur; de regelgeving van de EU staat nog geen pan-Europese kandidaten toe. Daarna volgt de lokale en nationale uitbouw.
Europese successen worden nu op nationaal niveau geclaimd’, zegt Van Lanschot. ‘En nationale mislukkingen worden vaak aan Europa toegeschreven. Wij willen de politiek naar een Europees niveau tillen. Het is vreemd dat terwijl de EU zo belangrijk is, partijen nog steeds nationaal georganiseerd zijn.’

Trumps buitenlandbeleid - Buitenhof 20 januari 2019 NPO1:
Hij is door de Volkskrant uitgeroepen tot de machtigste man van Nederland: Feike Sijbesma, CEO van DSM. In Buitenhof praat hij over het klimaatakkoord en wat de industrie in zijn ogen kan- en moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen. En hoe staat hij tegenover het oprukkend populisme in de wereld? Dat is tevens het thema van het seminar dat Sijbesma organiseert tijdens de top van wereldleiders in Davos.
Met Ivo Daalder, voormalig NAVO-ambassadeur van de Verenigde Staten onder Obama, hebben we een gesprek over het buitenlandbeleid van president Trump. Hoe serieus is zijn voornemen om uit de NAVO te stappen? En wat zijn de gevolgen daarvan voor Europa?

ESSAY Winnen is alles voor Trump (Ivo Daalder Trouw 19 januari 2019):
Alleen winnen telt voor Donald Trump. Amerikaans leiderschap, bondgenoten, wereldorde: hoezo? Dat hij zelfs het belang van de VS schaadt, ontgaat hem, schrijft Ivo Daalder. Een voorpublicatie.
Barack Obama had zijn presidentschap afgesloten in het besef dat veel werk was blijven liggen. Opgezadeld met de bittere erfenissen van de Irakoorlog en de Grote Recessie, was hij zijn ambtstermijn begonnen wetend dat de door de VS geleide wereldorde aanpassingen behoefde en op een meer haalbare basis gestoeld moest worden.\\ Hij had zijn bondgenoten aangespoord om zich meer in te zetten, had het opkomende China geconfronteerd met een ‘draai’ richting Azië, en was begonnen het ruziezoekende Rusland buiten te sluiten. Welke voordelen deze strategie ook gehad zou kunnen hebben, ze leverde geen snelle resultaten op.

‘We gingen schrijven omdat we dachten: dit gaat mis’ (Michel Kerres interviewt Ivo Daalder NRC 18 januari 2019):\\ Amerika heeft de leiding over de westerse wereld uit handen gegeven, schrijft politicoloog Ivo Daalder in De lege troon. ‘De mogelijkheid dat de NAVO klapt, moet je onder ogen zien.’
De Democraten hebben nu een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Zullen zij hem afremmen?
De Amerikaanse wereldorde was een succes in de Koude Oorlog. De VS hielpen West-Europa op de been, stimuleerden de Europese samenwerking. Met de implosie van de Soviet-Unie dachten de VS hun wereldvisie ook te kunnen exporteren tot buiten het ‘Westen’. Toen begon het mis te gaan. President Clinton noemde de VS graag „de onmisbare natie”, president George W. Bush begon omstreden oorlogen in Afghanistan en Irak. President Obama had wel in de gaten dat de Amerikaanse rol moest veranderen, maar, schrijft Daalder, hij faalde in zijn aanpak. Zo werd zijn behoedzaamheid als defaitisme uitgelegd.
Toch is het vreemd dat één verkiezing dit teweegbrengt, een 70 jaar oude architectuur overhoop kan gooien.
„Het gaat niet alleen om Trump. Het gaat ook om de manier waarop de VS na de oorlog met macht is omgegaan.
Het was overmoed te denken dat de rest van de wereld zo kon worden als de VS. Dat we alles met liberalisering en militaire druk voor elkaar zouden krijgen. Dat was fout.

Appalachen (Max Westerman Volkskrant Magazine 19 januari 2018 p. 36-42):
Televisie-correspondent Max Westerman werkte dertig jaar in de VS, maar maakte nog nooit een roadtrip. In de Appalachen slaat zijn pessimisme over Trumps Amerika om in onvervalste hoop. Waar is de uitzichtloosheid die ik had verwacht in de Appalachen, het land van arme, blanke Trumpstemmers? Is er dan toch iets van vooruitgang te bespeuren, eentje die niet komt uit Washington, maar van onderaf?
Ik overnacht in het Skyland Resort, in een van de oergezellige blokhutten die er beheerd worden door de National Park Service. Die runt alles in de 58 nationale parken die Amerika rijk is. Gek, maar in de bakermat van het kapitalisme is de overheid heer en meester in de natuur. Als de Waddeneilanden voor de kust van Amerika lagen, zou de Park Service er de hamburgers bakken, de campingtoiletten schoon houden en de bedden opmaken.
Ik rij verder naar het noorden over de moderne snelwegen die de war on poverty naar de Appalachen bracht. Ze hebben het verval niet kunnen tegenhouden, sterker: het werden vluchtroutes voor de jeugd die elders het geluk ging zoeken.
Is wat ik zie het begin van een tegenbeweging? Van een landelijke trend van jongeren die met nieuwe kennis en hoop terugkeren naar hun wortels? Het is te vroeg om te oordelen, maar dat de dingen snel kunnen gaan in Amerika bewijst mijn laatste halte: Pittsburgh.
Toen Donald Trump Amerika terugtrok uit het internationale klimaatverdrag verklaarde hij: ‘
Ik ben niet gekozen door de burgers van Parijs, maar door die van Pittsburgh.Dubbel fout, want 80 procent van Pittsburgh stemde op Hillary Clinton. En erger, hij leek te verwijzen naar een Pittsburgh dat niet meer bestaat: ’s werelds meest vervuilde stad.

Liefde in tijden van klimaatverandering (Gidi Heesakkers Volkskrant 3 juni 2017 Sir Edmund p. 16-19):
Lieke Marsman over het nut van angst en zelfreflectie
'Angst was voor mij eerder een overschot aan levenslust'
Lieke Marsman schreef een roman over de dreigende ondergang van de wereld. Met een supernavelstaarderige hoofdpersoon. Want navelstaren is juist goed. 'Sommige leiders zouden best meer aan zelfreflectie mogen doen.'
In Het tegenovergestelde van een mens wisselt Marsman essays en gedichten af met korte hoofdstukjes die het verhaal van de hyperzelfbewuste, egocentrische Ida (29) vertellen. Op een dag zegt Ida's moeder haar dat mensen door en door slecht zijn, alvorens een winterpeen doormidden te hakken. De uitspraak maakt indruk. 'Als mensen slecht waren, en ik wilde goed zijn, dan moest ik ervoor zorgen dat ik het tegenovergestelde van een mens was.'
'Het personage in mijn boek is supernavelstaarderig. Ik zie veel nadenken over je eigen gevoelens en handelen niet als iets slechts, al word ik er zelf weleens gek van. Volgens mij is het juist heel belangrijk om met jezelf bezig te zijn. Mensen vergeten vaak dat de grote slechte dingen die er in de wereld gebeuren het resultaat zijn van kleine slechte keuzes die mensen binnenshuis maken. Sommige leiders zouden best wat meer aan zelfreflectie mogen doen.'
Over angst heb je veel gedichten geschreven.
'Over angst bestaan veel misverstanden. Mensen denken vaak dat angstig zijn hetzelfde is als depressief of verdrietig zijn. Maar iemand die angstig is, is niet per se verdrietig, net zoals depressiviteit zich niet alleen maar uit door niets meer te willen. Het kan juist ook een vorm zijn van álles willen, van levenslust die niet beantwoord wordt. In mijn angstige periodes was ik bang voor alles, maar tegelijkertijd heel gelukkig. Ik ben nog nooit zo levenslustig geweest als op de momenten dat ik bang was. Angst was voor mij eerder een overschot aan levenslust dan een gebrek daaraan. Pas toen ik zo angstig was, heb ik van mezelf leren houden. Daarvoor vond ik mezelf best wel stom, maar ik vond mezelf niet zó stom dat ik mezelf die verschrikkelijke angstbuien gunde. Ik had nooit in de gaten hoeveel zin ik eigenlijk had in... alles. In het leven, in normaal zijn.'

‘Wij mensen zijn een gelovige diersoort’ (Fokke Obbema interviewt Vincent Icke Volkskrant 18 februari 2019 p. 12-13):
Hoe kijkt u aan tegen Descartes die de mens primair als rationeel wezen zag.
‘Dat moge voor hem zo zijn, maar ik denk niet dat dit in het algemeen waar is. Denken is niet tot de mens beperkt, dat weten we inmiddels. Descartes behoort tot de denkers die menen dat de mens kwalitatief wezenlijk anders is dan andere levende wezens. Hij zag een dier als een soort automaat, waar je vrijelijk over kon beschikken. Maar inmiddels zijn we wel vierhonderd jaar verder. Wij bestaan uit atomen en moleculen en kunnen op allerlei fascinerende manieren interacteren met onze leefomgeving, maar een zin kan ik daar nog altijd niet uit afleiden.’ U bedoelt: er is geen hoger doel?
‘Je moet je afvragen: blijkt ergens uit dat leven een bedoeling heeft? Ik denk eerder dat het tegenovergestelde het geval is. Darwin en Wallace hebben laten zien hoe belangrijk het toeval is, dus juist het ontbreken van een doelstelling.
De stap naar: ‘Er moet wel een kracht achter dit alles zitten’ is dan toch niet zo groot?
‘Daar komt de neiging van de mens tot geloof om de hoek kijken. Er zijn maar weinig mensen die zichzelf kunnen toestaan te zeggen:
‘Dat weet ik niet.’ Of: ‘Dat begrijp ik niet.’ Anders dan dieren heeft een mens begrip. Maar dat is altijd onvolledig. Dat wil hij, uit ongeduld of angst, aanvullen tot iets absoluuts. Daarom gaat hij geloven: in goden, geesten, spoken, een leven na de dood, verzin het maar. Wij zijn een gelovige diersoort.’

Klimaatdebat is doorgeslagen doemdenken (Willem Melching Volkskrant 18 februari 2019 p. 18):
Wij zijn in staat tot zelfcorrectie waardoor veel voorspellingen niet uitkomen.
Zwart spiegelbeeld van optimisme
In zijn laatste boek analyseert historicus Ronald Havenaar met koele blik en in heldere bewoordingen het doemdenken. De moderne onheilsprofeten borduren voort op patronen ontworpen door cultuurcritici zoals Nietzsche, Spengler, Huizinga en Ortega y Gasset.
Schijnbare
onfeilbaarheid
Havenaar had best wat dieper in mogen gaan op de klimaatdiscussie. Juist omdat het zo’n treffend voorbeeld is van doorgeslagen doemdenken. Volgens mij kan het klimaatalarmisme het karakter aannemen van een totalitaire ideologie. Immers, net als het marxisme heeft het klimaatalarmisme een wetenschappelijke pretentie.

Elk pilletje en lijntje draagt bij aan misdaad (Mariette Reineke Volkskrant 18 februari 2019 p. 19):
Een kwart van de burgemeesters wordt bedreigd door criminelen, in een aantal gevallen ernstig en langdurig. Nederland heeft volgens minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus te maken met een georganiseerde misdaad nieuwe stijl: aanslagen, huurmoorden, ‘vergismoorden’, ronselingen, levensgevaarlijke amateurs, drugslabs, wietplantages, interne terreur en motorbendes zonder motorrijbewijs (O&D, 14 februari). Ik zou bijna denken dat ik in een nieuwe Netflix-misdaadserie ben beland.
Niet alleen burgemeesters moeten weer veilig over straat kunnen, maar wij allemaal.

Politieke bewegingen zijn hot (René Cuperus Volkskrant 18 februari 2019 p. 19):
Dat we in een roerige transitie zitten, is vooral te merken aan het aantal politiek-maatschappelijke bewegingen dat de kop opsteekt. We hebben zojuist twee verse bewegingen onder onze ogen zien ontstaan: de opstand van de gele hesjes en de opmars van de klimaatbeweging. De beweging van de gele hesjes, eigenlijk alleen in Frankrijk, wil niets weten van de bestaande oppositiepartijen, maar zichzelf teweer stellen tegen president Macron. Die was nota bene zelf aanvoerder van de vernieuwingsbeweging La République en marche! (LREM), die het traditionele politieke partijenbestel in Frankrijk wegblies. In Parijs staat beweging tegenover beweging.
De anti-establishmentbeweging van het nationaal-populisme – van Brexit tot Orban – zou weleens de meest dominante tegenbeweging van deze tijd kunnen zijn, al wint ook de anti-populismebeweging, vooral in de gedaante van groene partijen, aan kracht.
Politiek-maatschappelijke bewegingen ontstaan op een
kantelpunt in de tijd. Als zich nieuwe thema’s aandienen, of wanneer de bestaande politiek thema’s taboeïseert of negeert. Bewegingen willen iets in beweging zetten, agenderen wat nog niet of onvoldoende geagendeerd wordt, mensen mobiliseren.
Er is een verschil tussen bewegingen die door partijen zelf worden opgericht, waarmee zij zich vermommen als marketingtruc om nieuwe leden te winnen of als campagne-machine, en bewegingen die vanuit de samenleving zelf ontstaan en een politieke stem zoeken. Zulke bewegingen zijn een signaal van onderhuidse stromen, aankondigers van politieke verandering.
Partijen zijn te diep in de technocratische staat gekropen, meer staatsorganen dan vrije burger-organisaties. Bewegingen leveren dan zuurstof voor politiek.

‘Zekerheid dreigt een luxegoed voor de elite te worden’ (Frank Hendrickx en Remco Meijer Volkskrant 19 januari 2019 p. 10-11):
Lodewijk Asscher houdt rekening met een voortijdige val van het kabinet-Rutte III. Is zijn partij op weg naar herstel? De PvdA-leider over een vrolijk klimaatbeleid, de onwaarachtigheid van Klaas Dijkhoff en het nieuwe sleutelwoord: zekerheid.
Is klimaat voor de PvdA nu het belangrijkste onderwerp?
Nee, voor ons zijn dat: zeker zijn van goed werk, een betaalbare woning, een goede leraar voor de klas en goede zorg. Hardcore sociaal-democratische onderwerpen. Maar we zijn een moderne, fatsoenlijke partij en het past in onze strijd om de balans te herstellen. De verhouding mensen versus multinationals is scheef getrokken en als we niet uitkijken wordt die verhouding nog schever door het klimaatbeleid.’
U bent wel heel flexibel. In het verleden was u nog lovend over Rutte. Als hij alleen naar de sms’jes van Paul Polman luistert, had u dat in het vorige kabinet toch ook wel gemerkt?
‘Na het ongelooflijk moeilijke beleid van de afgelopen jaren had dit kabinet een fantastische uitgangspositie. Maar het enige waar men echt zijn best voor doet, zijn die allergrootste bedrijven. Daar ben ik echt kwaad over. Dat vind ik echt verkeerd. Als je ziet dat kinderen naar huis worden gestuurd bij een vierdaagse schoolweek, want: lerarentekort. Dat is een nationale crisis! Dan moet je in een cockpit bij elkaar gaan zitten en zeggen: wat gaan we doen? Maar dat doen ze niet.’

PvdA dreigt de verkeerde afslag te nemen (Damaris Beems Volkskrant 19 januari 2019 Opinie p. 11):
De PvdA zou behoefte hebben aan een nieuw verhaal en de kiezer wil vooruitkijken. Maar in tijden van identiteitscrisis moet je juist níet naar een nieuw verhaal gaan zoeken. Daar moet je juist weerstand aan bieden en teruggaan naar waar je wortels liggen, je identiteit, je oorsprong. Dat oerverhaal moet je vertalen naar wie je nu bent. En ja, daar heb je soms externe ogen voor nodig, omdat je in tijden van identiteitscrisis juist minder op jezelf durft te vertrouwen. De neiging hebt om af te gaan kijken bij anderen die het wel goed doen.
Maar als die externe ogen ervoor zorgen dat je niet gaat uitdragen
wie je bent, maar wat je dóét, dan bevind je je alsnog op zeer glad ijs. Dan is je boodschap flinterdun en op de heel korte termijn gericht. We hebben goed gewortelde politieke partijen, die al meer dan een eeuw verantwoordelijk nemen en dragen, juist nodig in deze onzekere tijden. Dát moet je uitdragen. Misschien een agendapuntje vandaag op het congres?

Urgentie (Frank Kalshoven Volkskrant 19 januari 2019 p. 14):
Maarten Camps, zo heet de secretaris-generaal van EZK, volgt in zijn artikel keurige economenlogica. Inkomensgroei wordt voor een belangrijk deel bepaald door groei van de arbeidsproductiviteit, dat is de waarde van wat we produceren, bijvoorbeeld per gewerkt uur. Deze arbeidsproductiviteit bevindt zich al een tijd in een vrije val en niet alleen in Nederland. Mede hierdoor is de economische groei op langere termijn laag. En lage groei betekent simpelweg dat er minder geld is voor bijvoorbeeld loongroei, winstgroei en groei van de belastinginkomsten.
‘De gemiddelde resultaten van leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs nemen geleidelijk af. Vooral toptalent ontwikkelt zich minder goed en ook de kwaliteitsverschillen tussen scholen nemen toe. [...] De onderwijsuitgaven per leerling zijn sinds de eeuwwisseling juist toegenomen.’ ‘Het onderwijs verandert niet snel genoeg.’ Er is, volgens Camps ‘groot onderhoud’ nodig.
Zonder maatschappelijke druk gaat dat ‘
groot onderhoud’ er niet van komen, hoe correct de analyse ook is. Daarom één keer op de manier waarop die andere ochtendkrant gewoonlijk koppen maakt: DRAMATISCHE KWALITEIT ONDERWIJS BOM ONDER WELVAART.

‘Het is één voor twaalf’ (Marijn Kruk interviewt Bernard-Henri Levy De Groene Amsterdammer 17 januari 2019 p. 32-35):
Luister naar de klachten van de mensen, zegt zelfbenoemd intellectueel klokkenluider Bernard-Henri Lévy. Maar blijf wel pal staan voor de idealen waar je in gelooft. ‘De zwijgende meerderheid weet dat er geen heil is zonder Europa.
Vrijwel alle eisen die de gele hesjes naar voren brengen zijn gerechtvaardigd’, zegt Lévy bij hem thuis in Parijs, ‘zeker waar het aankomt op fiscale en sociale rechtvaardigheid.
Het probleem is de ideologie die hij achter de beweging waarneemt. ‘Er is sprake van een sterke nationalistische beweging in Europa. Ze is
anti-immigratie, antidemocratisch en anti-elite en ik denk dat deze beweging naar de ondergang leidt.’ In zakenkrant Les Echos deed Lévy er vorige week nog een schepje bovenop. Hij hield een hartstochtelijk pleidooi voor de zittende politieke elite. Voor het eerst sinds lange tijd probeerde die te begrijpen wat er aan de hand was en oplossingen aan te dragen.
Wil de EU zich handhaven in de nieuwe wereldorde, waar de Russische, Amerikaanse en Chinese rijken elkaar beconcurreren, dan heeft ze handelingsvermogen nodig. Macrons boodschap vond toen al weinig weerklank. Zijn collega’s hadden het druk met populisten van zich af slaan, als die niet al aan de macht kwamen, zoals afgelopen zomer in Italië. Inmiddels moet ook Macron vechten voor zijn politieke bestaan.
‘De godin Europa is in gevaar’, schrijft Lévy in de begeleidende tekst van Looking for Europe. Europa, het ‘eiland van democratie en recht’ wordt van binnenuit aangevallen door populisten en van buiten in de steek gelaten door de twee bondgenoten ‘
die het continent de afgelopen eeuw tot twee keer voor de zelfmoord behoedden’. Ondertussen is het ten prooi ‘aan de manoeuvres vanuit het Kremlin’ en kwetsbaar voor de ‘zich steeds nadrukkelijker manifesterende begeerte van het Chinese imperialisme’. Urgentie genoeg dus en vandaar Lévy’s idee om zijn ‘pelgrimsstaf’ op te pakken en Europa in te trekken.
Lévy kan dan misschien niet bogen op een origineel filosofisch oeuvre, een centrale overtuiging is er wél.
Die komt erop neer dat het fascisme nooit helemaal verslagen is en elk moment de kop kan opsteken.
Deze stelling formuleerde hij voor het eerst in L’idéologie française (1981). Overal ziet hij een kosmische strijd tussen Goed en Kwaad, tussen Verlichting en Antiverlichting, tussen fascisme en universalisme.
Enquêtes wijzen uit dat mensen zich bedreigd voelen in hun manier van leven. Immigratie maakt hen cultureel onzeker en ze vrezen dat de welvaartsstaat eronder zal bezwijken.
‘Ja, en ik kan me voorstellen dat dat in bepaalde landen onderwerp is van parlementair debat, waarbij dan kan worden uitgelegd waarom immigratie belangrijk is, economisch en cultureel, wat het bijdraagt aan een land, dat alles moet je zeggen!’
Ik heb veel meer tijd doorgebracht op ellendige plaatsen dan op plekken van welvaart en rijkdom. Of je zou moeten zeggen dat ik me voor de verkeerde armen heb ingezet, als ze dat zeggen, soit.
Maar het is waar, je zou je kunnen afvragen of ik een goed beeld heb van de economische en spirituele armoede in mijn eigen land en elders op het continent. Zonder twijfel niet, en dat is een reden waarom ik dit Europese avontuur begonnen ben. Ik ga zorgen dat ik daar meer opmerkzaam op word.’ Volgens Lévy zijn veel vragen die eurosceptici stellen legitiem, maar is het probleem dat ‘professionele Europeanen’ daar nooit serieus op ingaan. ‘Wat levert Europa me op, wat pakt het me af, en wat is de balans?

Intellectueel op oorlogspad (Marijn Kruk De Groene Amsterdammer 7 december 2011):
Bernard-Henri Lévy stortte zich in de Libische oorlog in de hoop eindelijk een legende te worden. Hij, de denker, droomt er al zijn hele leven van om acteur te zijn in een Grote Zaak.

(Arnout Brouwers Volkskrant 22 maart 2017 p. 24):
Maar goed, de commentatoren van de kwaliteitskranten geboden de kiezer 'niet strategisch te stemmen' - en met die lui wil je geen ruzie.
Maar voordat we verder gaan in het onderzoek naar hoe juist dit kleine, dappere volk van '15 miljoen mensen, op dit kleine stukje aarde' (oké, het zijn er nu 17 miljoen) deze historische taak volbracht, even terug naar de premisse dat 'de populistische revolte is uitgebleven', zoals commentatoren de afgelopen dagen massaal vaststelden. Uhh? Wakker worden! We leven al in de postrevolutionaire tijd.
Loepzuivere populist
In de Verenigde Staten is een loepzuivere populist tot president gekozen - wiens
antidemocratische instincten louter in toom worden gehouden door de Amerikaanse grondwet en 'checks and balances' en door het politiek-bureaucratische complex waarvan hij nominaal de hoogste baas is. En het Verenigd Koninkrijk, een van de drie grote EU-machten heeft zichzelf al knock-out geslagen in een Brexit-referendum en hoopt nu op een gouden toekomst, ronddobberend op een al dan niet zeewaardig vlot.
Laatste bastion
Lang verhaal kort: 'It's a crazy world out there!' Maar wie weet kunnen na ons de Fransen daarvan profiteren.
Nu mogen we weer goede hoop koesteren dat die ramp de Fransen en Europa bespaard blijft. En wat was dan de ultieme toverdrank die de populisten stopte? Hun succes elders! Ik vestig mijn hoop op de wal. Niet de muur, maar de wal. De wal die het schip keert. Mensen willen misschien wel een stembusrevolte, maar ze willen geen chaos.

J.J. van der Leeuw boek Illusie en Werkelijkheid
Dit boek van
Koos van der Leeuw gaat over Waarheid is een land zonder paden van Krishnamurti. Er wordt nadruk gelegd op het feit dat de Werkelijkheid die voorbij de illusie van het denkvermogen ligt, niet met het intellect kan worden ingezien. Het gaat over de zoeker naar waarheid die teveel invult van die waarheid met zijn aan illusie gebonden denken. Het denken dat een eeuwige dualiteit schept als het uit blijft gaan van de eigen illusionaire afgescheidenheid en nooit toe kan komen aan de bewuste eenheid van leven waar de ware broederschap ligt.
In bijvoorbeeld de brochure van
Robert Bowen Madame Blavatsky studie van de Theosofie vinden we Mme Blavatsky’s compacte, duidelijke uitleg van jnana yoga als een proces van groeiende bewustwording, waardoor de voorbij het afscheidende denken liggende leringen kunnen worden ontvangen.
Je ziet dan dat het aangeven van het geestelijk bewustwordingsproces in de Theosofische Vereniging in het begin van de dertiger jaren van de vorige eeuw een nieuwe impuls kreeg die eigenlijk onvermijdelijk was, alsof het onderzoek van het
derde doeleinde (axioma) meer in zicht kwam.
Van der Leeuw toont aan dat het ervaren en uitdrukken van de eenheid van leven overal in de poëtische literatuur gevonden kan worden, als het oog leert zien.
De titel van het eerste hoofdstuk is
De zoektocht van het leven en het citaat van Plato luidt: Want dit gevoel van verwondering toont dat je een filosoof bent, omdat verwondering het enige begin van filosofie is (Theaetetus 11d).
Van der Leeuw gaat diep in op de beperkingen die door de zintuigen opgelegd worden aan het denken en de gevolgen daarvan. Dat wordt uitgelegd met getekende schema’s. Maar de kracht van zijn heldere inzicht ligt vooral in de manier waarop hij het evolutionaire proces van het menselijk denkvermogen aangeeft, dat verloopt van instinct naar intellect naar intuïtie op p. 50:
In de eerste stadia van onze evolutie komt onze manier van dingen leren kennen voort uit het instinct, dat niet beredeneert en direct in zijn methode van kennen is. De primitieve mens kent de wegen van de natuur op een manier die wij niet kunnen evenaren. Het dier weet instinctief iets waarvoor de mens soms jaren van redeneren nodig heeft. Als voorbeeld worden de trekvogels aangehaald die zonder kaarten en kompassen (en nu zonder tomtom en internet) hun thuis vinden
Met de geboorte van het intellect verdwijnt instinctieve kennis; de onbewuste eenheid van leven die het instinct mogelijk maakte wordt tijdelijk afgesloten door het toenemende gevoel van afgescheidenheid en individualiteit, waardoor de geboorte van het intellect mogelijk wordt gemaakt. Het intellect ontstaat als de mens zich gaat organiseren en feiten gaat verzamelen over de hem onringende wereld. De innerlijke stem van de instinctieve kennis wordt niet meer gehoord. Het nadeel is dat het intellect zich bindt aan de illusie van het wereldbeeld van de zintuigen als een externe realiteit, met mijzelf aan één kant en al het andere aan de andere kant. Het aanvaardt de afgescheidenheid van alle dingen als een vaststaand feit.
Van der Leeuw geeft dan aan dat die controverse al een eeuwenlange strijd veroorzaakte. Plotinus, de filosoof-mysticus uit de oudheid, schrijft dat de gnostici
naar het occultisme neigen en de zeventiende-eeuwse platonisten uit Cambridge streden tegen het occultisme van de rozenkruisers en alchemisten uit die tijd.
Op p.69 komt Van der Leeuw met de theosofische oplossing:
''We moeten leren om beide – filosofie en wetenschap – zowel als hun beider uitbreidingen, mysticisme en occultisme, samen te zien, gecoördineerd in een hogere eenheid zonder hun karakteristieke methoden en oogmerken te verwarren. De methoden van de wetenschap bestaan uit accurate observatie door middel van onze zintuigen en de intellectuele verwerking van de gegevens die de zintuigen leveren. De methode van de filosofie en van het filosofisch mysticisme bestaat uit die van de intuïtie of verwerkelijking in het bewustzijn. Juist die methode van verwerkelijking zullen we moeten gebruiken bij ons onderzoek van de wereld van het Werkelijke''.
Krishnamurti noemt, in zijn gesprekken met David Bohm, de enorme energie die vrij komt als het denken niet meer afgeleid is en verdeelt en heerst, maar in opperste eenpuntig gerichte aandacht in staat is de energie van het universele bewustzijn te raken en te ontvangen.
Hoofdstuk 4. Het absolute en het Relatieve

Brainwash talks Human (NPO2 7 oktober 2018):
Wel of niet vaccineren, klimaatverandering of de complotten rond 9/11: geen feit is veilig, zo ziet ook socioloog Jaron Harambam. Bestaat er zoiets als de waarheid? Zoekend naar een antwoord op die vraag zette socioloog en filosoof Bruno Latour zijn wereld op zijn kop.

Chef ellende (Marjan Slob de Volkskrant 16 april 2018 p. 19):
De term '
hybride' werd vijfentwintig jaar geleden in de techniekfilosofie geïntroduceerd door Bruno Latour. In Wij zijn nooit modern geweest stelt Latour dat de moderne samenleving berust op een ideologisch onderscheid tussen subjecten versus objecten, mensen versus dingen, cultuur versus natuur. Grondslag van deze Constitutionele Orde (Latours woorden) is het uitgangspunt dat mensen handelen, en dingen niet. Moderne mensen denken dat zij de baas zijn over de gereedschappen en technologieën waarmee ze de natuur naar hun hand proberen te zetten.
Dit moderne raamwerk was altijd al een fictie, volgens Latour.
Prima dat
Mark aan de tand wordt gevoeld, maar het is een farce om hem aan te spreken vanuit een soort modernistisch sturingsmodel waarin mensen zonder meer de baas zijn over de dingen. Toch was dat de rode draad in het toneelstuk dat ceo en Congresleden afgelopen week opvoerden. Tja, zo komen we nooit tot de kern van het probleem - en dus ook niet tot een zinvolle reactie op een uit de hand lopende technologie.
Mark is liever Chef Ellende dan te erkennen dat hij geen grip heeft op wat Facebook in gang heeft gezet. Vraag je af waarom.

Geen Mars (Sheila Sitalsing Volkskrant 13 februari 2019 p. 2):
Het project zou zichzelf goeddeels financieren door de verkoop van televisierechten. Want, zo legde oud-Endemoldirecteur Paul Römer, een van de breinen achter Big Brother en De Grote Donorshow, eens uit in een fantastische aflevering van Medialogica over het Marsproject: ‘Mars koloniseren is het grootste verhaal uit de menselijke historie. Daar kun je content van maken.’ En sinds inhoud ‘content’ is gaan heten, is ze goudgeld waard.

Filosofen van het Antropoceen (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 1 maart 2018 p. 60-61):
Het Antropoceen is een tijdperk dat schreeuwt om een filosofisch diepteonderzoek naar onze verstoorde omgang met de aarde. Laat dat maar aan Bruno Latour en Timothy Morton over.
Tesla-baas Elon Musk is vastberaden om binnen tien jaar een kolonie te stichten op Mars. Deels omdat hij een avontuurlijk ingestelde ondernemer is met te veel geld, deels omdat hij gelooft dat het de enige manier is om de mensheid voor uitsterven te behoeden. Milieuactivisten mogen dan scanderen dat er geen Planeet B bestaat, Musk is daar nog niet zo zeker van. Het enige wat we nodig hebben om ons te vestigen op de Rode Planeet, gelooft hij, is een beetje durf en innovatieve technologie.
Wie Oog in oog met Gaia van Bruno Latour leest, begrijpt hoe absurd de plannen van de Silicon Valley-magnaat zijn. Dit is geen gezonde bravoure, dit neigt naar waanzin. Op Mars bestaat de atmosfeer voor meer dan 95 procent uit koolstofdioxide, schommelt de temperatuur tussen de 20 en de min 140 graden Celsius, en zouden astronauten constant beschermd moeten worden tegen levensgevaarlijke kosmische straling. Terwijl op aarde alle parameters precíes goed staan afgesteld om leven tot bloei te laten komen. Het is oneindig veel makkelijker om onze huidige thuisbasis leefbaar te houden dan om zo’n onherbergzame planeet bewoonbaar te maken. Al is ook dat eerste geen eenvoudige opgave meer, weet Latour. Wat we meemaken is niet zomaar een ‘ecologische crisis’, maar een onomkeerbare ‘mutatie naar een andere wereld’ met een ‘Nieuw Klimaatregime’. We treden binnen in het ‘Antropoceen’, het nieuwe tijdvak dat schreeuwt om een herbezinning op onze verstoorde verhouding met de planeet.

Marsman (reportage over Joris van Casteren door John Schoorl Volkskrant 2 september 2016 katern Vonk p. 14-16):
Schrijver Joris van Casteren reisde drie jaar de wereld rond om alles te weten te komen over de menselijke obsessie voor Mars. Het boek dat hij erover schreef leert ons opvallend veel over de hoogmoed van aardbewoners.
Werkelijkheid als jachtgebied
Wat een onzin, dacht Joris, en met hem astrolegenden als Wubbo Ockels en André Kuipers. Maar hoe kan het dan dat de directeur van innovatieorganisatie TNO het initiatief steunde, en met hem Gerard 't Hooft, Nobelprijswinnaar in de natuurkunde? Het zou natuurlijk wel mind-blowing zijn, als het zou gaan lukken; wat wist hij er eigenlijk van?
En Mars? Mars weet van niks. De planeet is op weg naar conjunctie. Mars heeft zijn tweejaarlijkse cyclus naar de zon ingezet, en neemt afstand van de Aarde.
Van Casteren hoeft de Astromaster 70 er maar bij te halen om te zien dat de roestbruine stip langzaam verdwijnt. Bij het afronden van zijn boek was-ie in volle glorie te zien. En nu Mensen op Mars er is, is de planeet als een hartslag die steeds zwakker wordt. Geheel toevallig allemaal, overigens.

Ten geleide: Bruno Latour (Marc Schuilenburg en Sjoerd van Tuinen Filosofie nr. 4 2012):
Er zijn goede argumenten aan te voeren om dit nummer van Wijsgerig Perspectief te wijden aan het werk van de Franse intellectueel Bruno Latour (1947). Latour is een van de belangrijkste hedendaagse denkers die zich bezighoudt met de relatie tussen wetenschap, technologie en samenleving. Hij is geschoold als filosoof en cultureel antropoloog en sinds 2006 hoogleraar aan het Institut d’Études Politiques de Paris. Hij karakteriseert zichzelf als een ‘experimenteel metafysicus’ (Ihde & Selinger, 2003: 24) en is overtuigd van de noodzaak om empirisch onderzoek te verbinden met metafysische vraagstukken, bijvoorbeeld over de plaats van de mens in een ‘vernetwerkte’ wereld of Gödels claims over waarheid en objectiviteit.
Zijn onderzoek naar de relatie tussen
wetenschap, technologie en samenleving krijgt een verdere impuls met Pandora’s Hope (1999), waarin uiteenlopende velden als de klimaatverandering, kinderartsen in het Amazonewoud, de gekkekoeienziekte, Pasteurs ontdekking van het bestaan van bacteriën, het atoomonderzoek en de kankerverwekkendheid van roken op een meer narratieve methode worden benaderd. Latour verweert zich steeds vehementer tegen het verwijt van sociaal constructivisme of relativisme (‘Why has Critique Run out of Steam?’, 2004) en benadrukt zijn eigen, op het pluralistisch empirisme van William James, Alfred Whitehead en Michel Serres geïnspireerde ‘principe van irreductie’. Dit houdt in dat niets (bijvoorbeeld neutrino’s of een orkaan) herleidbaar is tot iets anders (bijvoorbeeld culturele betekenis of economische belangen) dat puur ‘op zichzelf’ zou staan. Harde feiten – van atomen tot de Kredietcrisis – zijn altijd constructies die een heel kluwen van potentiële allianties en mediaties veronderstellen.

Het cultureel relativisme is terug van weggeweest (Herman Blom Volkskrant 3 mei 2017 p. 24):
'Homohatende moslims kunnen er niets aan doen'. Het politiek correcte wegkijken blijkt springlevend.
Het zijn de potsierlijke stuiptrekkingen van de aloude politiek correcte visie dat achterstandsproblemen altijd door de samenleving wordt veroorzaakt. Wegkijken is dus gewoon weer terug van weggeweest. Het multiculturalisme is nog springlevend. De politieke en intellectuele elite blijft losgezongen van de sceptische meerderheid in de samenleving. Dit is echt een bron van zorg!

Wie geen fouten maakt, maakt meestal niks of 'Mijn departement zal altijd geconfronteerd blijven met incidenten' (Remco Meijer interviewt Ard van der Steur de Volkskrant 19 maart 2016 p. 8-9):
Zijn eerste jaar als minister werd een rampjaar, maar
Ard van der Steur hoopt het vertrouwen te herstellen in zijn ministerie van Veiligheid en Justitie, zijn ambtenaren en zichzelf. 'Het is een leerproces.'
Dan het principiële punt van de scheiding der machten. OM en politie vallen sinds zes jaar beide onder Justitie. Geert Corstens, oud-president van de Hoge Raad, zegt: 'De balans tussen veiligheid en justitie is totaal verstoord.
'Dat ben ik helemaal niet met hem eens. Kijk puur praktisch naar wat er in het verleden gebeurde. De politie stond aan de ene kant, en het OM en de rechterlijke macht aan de andere kant. Ze vormden geen eenheid. Niemand had enig idee wat er met rechtszaken gebeurde, met strafdossiers, alle automatiseringssystemen waren verschillend, er werd niet gecommuniceerd, iedereen gaf elkaar van alles de schuld. De regiefunctie van het departement tussen de drie organisaties bevordert de samenwerking, uiteraard met elk hun eigen verantwoordelijkheid. Ik ben een groot voorstander van het houden zoals het nu is.'
En nog een jaar met de PvdA?
'Ik moet zeggen dat de ongelooflijk goede werksfeer in het kabinet een van de grote verrassingen was in deze functie. Dat had ik niet verwacht. Ik heb uitzonderlijk prettige contacten met zowel
PvdA-Kamerleden als de bewindslieden.'
En dat uit de mond van
socialistenvreter Van der Steur.
'Maakt u zich geen zorgen, met het socialistische gedachtengoed blijf ik het fundamenteel oneens.'

Zwart Rusland of Rusland is een ketel waarin van alles pruttelt en borrelt (Bert Lanting interview met Svetlana Alexijevitsj Volkskrant 19 maart 2016 bijlage Sir Edmund p. 16-20):
In Wit-Rusland zijn haar boeken alleen ondergronds te krijgen. Zo ook het zojuist vertaalde De oorlog heeft geen vrouwelijk gezicht. Nobelprijswinnares Svetlana Alexijevitsj weet alles van censuur, heimwee naar de dictatuur en de angst voor grote buur Rusland.
U SCHRIJFT ERGENS: STALIN KAN NIET WORDEN BEGRAVEN.
'Nee, tot nog toe is dat niet gelukt. Lenin is in vergetelheid geraakt, maar Stalin niet. Er worden nu zelfs weer musea aan hem gewijd, standbeelden opgericht. En dat is niet het werk van de autoriteiten, dat komt van beneden. Maar het zaad is natuurlijk wel gezaaid door televisie. Sinds Poetin aan de macht is, krijgen we eindeloos series over KGB-agenten te zien, over Stalin en ga zo maar door. Kennelijk had Poetin een plan; alleen wij democraten hadden geen plan.' MAAR DOORDAT DIE AFREKENING NOOIT HEEFT PLAATSGEVONDEN, ZIJN DE MENSEN DE VERSCHRIKKINGEN VAN DE STALINTERREUR OOK EEN BEETJE VERGETEN.
'Toen ik de Nobelprijs had gekregen, zei een van mijn vroegere leraren voor de televisie dat ik me had laten omkopen door het Westen. Dat ik de Nobelprijs had gekregen omdat ik lelijke dingen over mijn land zeg. Zo iemand kun je een 'Sovjetsukkel' noemen, maar ik doe dat niet. Het zijn mensen die ongelukkig zijn. Ze hebben het gevoel dat hun leven helemaal voor niets is geweest.'
UIT ANDERE HOEK KLONK DE KRITIEK DAT UW BOEKEN GEEN LITERATUUR ZIJN, MAAR JOURNALISTIEK, EEN VERZAMELING GETUIGENISSEN.
'Het leven gaat steeds sneller, er verandert voortdurend van alles, dus zoekt de muziek naar nieuwe vormen. Hetzelfde in de kunst. Waarom zou dat in de literatuur niet mogen? Ik schep uit al die stemmen die ik hoor een symfonie. Ik heb geprobeerd een genre te scheppen waarin ik de melodie kan laten horen van de mensen die anders nooit zouden worden gehoord.'

Duistere krachten (Hans Wansink Volkskrant 19 maart 2016 Sir Edmund p. 28-29):
Radicaal rechts in Amerika is niet zomaar opgekomen. Jane Mayer laat zien hoe groot de invloed is van politieke ondernemers als de miljardairs Charles en David Koch en hun schimmige netwerk.
Je bent superrijk en je wilt wat. Plutocraten met politieke ambities kunnen investeren in een campagne om president van Amerika te worden, zoals de miljardair Mitt Romney, de gematigde Republikein die in 2012 verloor van Barack Obama. Vastgoedmagnaat Donald Trump zet zijn vermogen tot dusver tamelijk effectief in met zijn campagne om Obama op te volgen.
Kapitalistisch regime
Jane Mayer, journalist bij The New Yorker, beschrijft in Dark Money een zo mogelijk nog ambitieuzer project, dat van de gebroeders Koch en hun miljardairsvrienden.
Charles en David Koch, olieboeren van de tweede generatie en elk meer dan 40 miljard dollar waard, begonnen in de jaren zeventig hun 'libertaire revolutie', die de Verenigde Staten moet verlossen van elk obstakel dat de werking van het marktmechanisme en het vergaren van rijkdom in de weg staat. Weg dus met belastingen, milieuwetten, arbeidswetgeving en andere bemoeienis van overheidsinstanties met het bedrijfsleven.
Dark money
De honderden miljoenen die werden geïnvesteerd, worden niet voor niets dark money genoemd: ze onttrekken zich aan de transparantie die is vereist bij het financieren door bedrijven van verkiezingscampagnes.
In geheime topconferenties in rijkeluisoorden als Palm Springs, Californië en Aspen, Colorado, brachten de Kochs donoren in contact met veelbelovende projecten en veelbelovende politieke ondernemers rond de hardcore rechtervleugel van de Republikeinse partij. Tot die projecten behoorde de Tea Party-beweging, gericht tegen overheidsbemoeienis in al zijn gedaanten, waarvan Mayer aantoont dat die veel minder spontaan de kop op stak dan de 330.000 activisten zelf wilden doen geloven. Ted Cruz, nu op campagne voor de Republikeinse nominatie, was een enthousiaste deelnemer aan zowel de Tea Party als aan Kochs geheime conferenties.
Op 21 januari 2010 schrapte het Amerikaanse hooggerechtshof alle beperkingen voor bedrijven om financiële steun te verlenen aan organisaties die - buiten de directe campagne om - actie voeren voor of tegen kandidaten of politieke projecten. Dit was een enorme zege voor plutocraten met politieke ambities als Soros (die veel geld stak in de bestrijding van de Irak-politiek van George W. Bush) en de Kochs.

Té leuk of Plezier op bestelling (Kirsten Hannema Volkskrant 19 maart 2016 Volkskrant Magazine p. 36 - 40):
Kunnen we ook té veel vrije tijd hebben?
Er zijn meer manieren om plezier te maken dan we kunnen tellen en vrije tijd is uitgegroeid tot een industrie op zich. Maar werkt dat ook?
Vanochtend word ik wakker op een tropisch strand, in de roze gloed van de opgaande zon, met op de achtergrond het geruis van de oceaan. Vreemd? Misschien, maar het kán wel met de Dream: ON-app die ik sinds kort op mijn iPhone heb. Stel vóór je gaat slapen de ontwaaktijd in en selecteer een soundscape - vannacht was het Ocean View. De smartphone monitort de bewegingen in je slaap en speelt geluiden af, afgestemd op je slaapcyclus. Het resultaat: waanzinnige dromen en super relaxed opstaan.
De dag is meer dan goed begonnen - en toch knaagt er iets. Misschien is mijn leven wel te leuk. Dat is de gedachte die me bekruipt sinds ik het recent verschenen boek Absolute Leisure heb gelezen, waarin architecten Winy Maas en Alexander Sverlov van denktank The Why Factory (in 2008 opgericht door Maas' bureau MVRDV en de TU Delft) de 'vrijetijdisering' van ons leven onderzoeken.
Illusie
Vliegend over het Indonesische eiland Bali, ervoer de architect wat die groei op ruimtelijk niveau betekent. 'Ik keek uit het raam en zag onder mij een zee van resorts. Binnen die complexen vormt elke hotelkamer een perfect, kunstmatig 'universum': een vrijstaande villa die uitkijkt over de rijstvelden. Je kunt er naakt op het terras zitten zonder dat iemand je ziet, zonder dat iemand je hoort - daar zijn de ritselende planten op uitgezocht - in de waan dat je in je eentje bent.'
Maas vindt het fascinerend en 'ongelooflijk knap gedaan': de illusie van oneindigheid, bewerkstelligd op twintig vierkante meter. 'Maar in feite zit je op dat stuk heuvel, in die illusie gevangen. Het is het tegenovergestelde van de bevrijding waar we naar op zoek zijn.' En dan hebben we het nog niet gehad over over de bossen die gekapt zijn om de hotels te bouwen, en de plastic soep in de oceaan.
Tegenstrijdigheden
Mijn conclusie is dat ik aan de ene kant enorm geniet van dit moment op de bank, van wakker worden met de illusie dat ik op een strand lig, van regendouches en werken alsof het vakantie is. Terwijl ik aan de andere kant best vaak pieker over hoe het straks moet met mijn pensioen als zzp-er, me schuldig voel over de CO2 die ik uitstoot met goedkope vliegreizen, Amsterdam sterk op een openluchtmuseum vind lijken en wifi-vrije vakanties een non-uitvinding.

Robert Kaplan (Schrijver over geopolitiek) is een Amerikaans journalist en schrijver op het gebied van geopolitiek en veiligheid. Werd beroemd met Balkan Ghosts, het boek dat president Clinton weerhield van ingrijpen in de oorlog in voormalig Joegoslavië. Hij schreef voor alle grote Amerikaanse kranten, over Afghanistan, Irak en andere mislukte staten. Omstreden vanwege vermeend geografisch determinisme, oriëntalisme en beschavingsdenken. Is tegenwoordig als senior fellow verbonden aan de denktank Center for a New American Security.

Europa is uitgevonden door de Islam (Ben van Raaij interviewt Robert Kaplan Volkskrant 19 maart 2016 katern Vonk p. 6-7):
De islam keert terug naar Europa, de cirkel wordt gesloten, ziet schrijver Robert Kaplan.
'Zonder de islam zou het hele idee van Europa niet bestaan. Het kwam voort uit dat begrip christenheid en daarmee uit de tegenstelling met de islam, die dichtbij was, vreemd, bedreigend. En wat zien we nu? De islam keert terug naar Europa, in de vorm van vluchtelingen en migranten. En dat is historisch bezien niet ongewoon, het is als een cirkel die wordt gesloten. Europa wordt herenigd met Noord-Afrika en het Nabije Oosten.'
Maar waar blijft die christenheid dan, of de moderne equivalent daarvan? Want Europa zal door die migratie ingrijpend veranderen.
'Je kunt in de geschiedenis nooit terug, je moet vooruit.
Net zoals bij eerdere volksverhuizingen zal uit alle strijd en conflicten uiteindelijk iets nieuws geboren worden, een kosmopolitische beschaving die zijn Europese karakter zal hebben behouden, maar wel mensen uit andere religies en culturen kan incorporeren. Mensen mogen trots zijn op hun religie of etnische groep, als het maar geen invloed heeft op de individuele rechten van anderen.'

Europa als utopie en als monster of Eurosceptici hebben hun eigen naïeve utopie (Olaf Tempelman Volkskrant 19 maart 2016 katern Vonk p. 8-9):
Wie het gedachtengoed van GeenPeil ontleedt, ziet de wedergeboorte van radicale ideeën over directe democratie.
Andere kant uit
Je kunt betogen dat Europa maar zeer ten dele verantwoordelijk is voor de negatieve dingen waarmee het wordt geassocieerd. Verhofstadt kan al die kiezers uitleggen dat de oplossing van de problemen schuilt in méér Europa - in 2016 heeft hij te maken met tegenstrevers met een heel andere oplossing: méér referenda - om Europa te stoppen.
Een kloof tussen de gangmakers van de eenwording en de natiestaten is sinds het begin inherent geweest aan het Europese project. Het typische was dat die kloof decennia niet groter werd omdat iedereen dezelfde kant opging. In het Europa van 2016 is dat anders: daar gaan ze aan beide uiteinden op volle kracht de andere kant uit, ieder naar zijn eigen Utopia. Als utopisten ergens een hekel aan hebben, dan is het aan geduldig doormodderen. Zij doen het niet voor minder dan het allerbeste. Maar in de praktijk hebben mensen vaak het meest aan het minst slechte.

Evert Doornenbal ZELFONTMOETING EN VERVREEMDING Onderzoek naar de betekenis van het vervreemdingsbeleven
Een visie op de toekomst?
Een meer finaal gerichte beschouwing erkent deze naar de toekomst gerichte mogelijkheden van ontwikkeling. In de psychotherapie wordt deze richting al vroeg gezien door Silberer, later door Adler, Frankl, Jung en onlangs nog door Assagioli in zijn door hem geïntroduceerde 'psychosynthese'. In deze context kan ook de hier verdedigde stelling dat vervreemding is op te vatten als een confrontatie met een vreemde, andere wijze van de mens zelf, worden geplaatst.
Dan ervaart de mens zich niet meer alleen als de vervreemde, maar beleeft daarin een verandering die hem tot de ander en zichzelf terugbrengt. Althans wanneer hij bereid is de stap over de drempel van het hem vertrouwde en bekende naar het nieuwe voor hem nog onbekende en toekomstige te doen. Deze stap in nog onbekend gebied is niet te zien als een waagstuk, maar als mogelijkheid die de mens wordt geboden, wanneer hij het bekende en vertrouwde gaat ervaren als vreemd. In de vervreemdingservaring kondigt zich de vernieuwing reeds aan. Zij verdient het gehoord en erkend te worden.

H.P. Blavatsky De Geheime Leer Deel I, Proloog (p. 32):
Zij is het ENE LEVEN, eeuwig, onzichtbaar en toch alomtegenwoordig, zonder begin of einde en toch periodiek in haar geregelde manifestaties, terwijl tussen die perioden het duistere geheim van het niet-zijn heerst; onbewust en toch absoluut Bewustzijn ('bijna-dood ervaringen'); niet te verwerkelijken en toch de ene op zichzelf bestaande werkelijkheid; inderdaad ‘een chaos voor het gevoel, een Kosmos voor de rede’. Haar ene absolute kenmerk, namelijk HETZELF, de eeuwige, onophoudelijke beweging, wordt in esoterische taal de ‘grote adem’2 genoemd, dat is de eeuwigdurende beweging van het Heelal in de zin van grenzeloze, altijd aanwezige RUIMTE. Wat bewegingloos is, kan niet goddelijk zijn. Maar er is ook in feite en in werkelijkheid niets absoluut onbeweeglijk binnen de universele ziel.
36: Parabrahm is niet ‘God’ omdat Het niet een god is. ‘Het is dat wat het allerhoogste is, en niet het allerhoogste (paravara)’, verklaart de Mandukya Upanishad (2.28). HET is het ‘allerhoogste’ als OORZAAK, niet het allerhoogste als gevolg. Parabrahm is eenvoudig als ‘enig zijnde werkelijkheid’ de alomvattende Kosmos – of liever de oneindige kosmische Ruimte – in de hoogste geestelijke zin natuurlijk.
36/37: Deze essentie is ‘het LEVEN en LICHT van het Heelal; het zichtbare vuur en de zichtbare vlam zijn vernietiging, dood en onheil’. ‘Vuur en vlam vernietigen het lichaam van een arhat, hun essentie maakt hem onsterfelijk.’ (Bodhi-mur, Deel II.) ‘De kennis van de absolute geest is evenals de glans van de zon of de hitte in het vuur niets anders dan de absolute essentie zelf’, zegt Sankaracharya. HET – is ‘de geest van het vuur’, niet het vuur zelf, daarom ‘zijn de eigenschappen van het laatste, hitte of vlam, niet de eigenschappen van de geest, maar van dat waarvan de geest de onbewuste oorzaak is’. Is de bovenstaande zin niet de ware grondtoon van de latere rozenkruisersfilosofie? Parabrahm is kortom het verenigde totaal van de Kosmos in zijn oneindigheid en eeuwigheid, het ‘DAT’ en ‘DIT’, dat niet kan worden opgevat als een samenvoeging van een aantal subtotalen6. ‘In het begin was DIT het Zelf, slechts één’ (Aitareya Upanishad); de grote Sankaracharya verklaart dat ‘DIT’ betrekking had op het Heelal (jagat); omdat de woorden ‘in het begin’ betekenen: vóór het opnieuw voortbrengen van het Heelal van verschijnselen.
Geheime Leer Deel I, Stanza 1 De nacht van het heelal (p. 78/79):
Met andere woorden, bij het uiteenzetten van deze ‘twee waarheden’ (van de vier) geloven de eerstgenoemden en houden zij vol, dat (in ieder geval op dit gebied) er alleen samvritisatya of relatieve waarheid bestaat, terwijl de laatstgenoemden het bestaan leren van paramarthasatya, de ‘
absolute waarheid’13.
13) ‘Paramartha’ is zelfbewustzijn in het Sanskriet, svasamvedana of de ‘zichzelf ontledende bespiegeling’ – van twee woorden, parama (boven alles) en artha (begrijpen), terwijl satya het absolute ware zijn of esse betekent. In het Tibetaans is paramarthasatya: Dondampaidenpa. Het tegenovergestelde van deze absolute werkelijkheid of actualiteit is samvritisatya – slechts de betrekkelijke waarheid – want ‘samvriti’ betekent ‘verkeerd begrip’ en is de oorsprong van illusie, maya; in het Tibetaans Kundzabchi-denpa, ‘illusie scheppende verschijning’.
37: Parabrahm is kortom het verenigde totaal van de Kosmos in zijn oneindigheid en eeuwigheid, het ‘DAT’ en ‘DIT’, dat niet kan worden opgevat als een samenvoeging van een aantal subtotalen. ‘In het begin was DIT het Zelf, slechts één’ (Aitareya Upanishad); de grote Sankaracharya verklaart dat ‘DIT’ betrekking had op het Heelal (jagat); omdat de woorden ‘in het begin’ betekenen: vóór het opnieuw voortbrengen van het Heelal van verschijnselen.
39: De ene onbekende altijd-tegenwoordige god in de Natuur, of de Natuur in abscondito verwerpen wij niet, maar wel de God van het menselijke dogma en zijn vermenselijkte ‘woord’. In zijn oneindige verwaandheid en aangeboren trots en ijdelheid schiep de mens deze zelf met zijn heiligschennende hand uit de elementen die hij vond in zijn eigen kleine hersenweefsel en drong deze aan de mensheid op als een rechtstreekse openbaring uit de ene ongeopenbaarde RUIMTE10. De occultist aanvaardt dat openbaring komt van goddelijke maar toch nog eindige wezens, de gemanifesteerde levens, nooit van het ENE LEVEN, dat zich niet kan openbaren; van die wezens die men de oorspronkelijke mens,
Dhyani-Boeddha’s of Dhyan-Chohans noemt, de ‘Rishi-Prajapati’s’ van de hindoes, de Elohim of ‘zonen van God’, de planeetgeesten van alle volkeren, die voor de mensen goden zijn geworden. Hij beschouwt ook de Adi-Sakti – de directe uitstraling van Mulaprakriti, de eeuwige wortel van DAT en het vrouwelijke aspect van de scheppende oorzaak, Brahma, in haar akasische vorm van de universele ziel – in filosofische zin als een maya en de oorzaak van de menselijke maya. Maar deze opvatting weerhoudt hem niet te geloven in zijn bestaan zolang dit duurt, nl. één maha-manvantara; en evenmin om akasa, de uitstraling van Mulaprakriti11, voor praktische doeleinden aan te wenden, omdat de wereldziel verbonden is met alle natuurverschijnselen die al of niet aan de wetenschap bekend zijn.
11) In tegenstelling tot het gemanifesteerde stoffelijke heelal wordt de term Mulaprakriti (van mula, ‘de wortel’, en prakriti, ‘natuur’), of de ongemanifesteerde oerstof – door de westerse alchemisten Adams aarde genoemd – door de aanhangers van de Vedanta toegepast op Parabrahmam. Stof is tweevoudig in de religieuze metafysica en zevenvoudig in de esoterische leringen, zoals al het andere in het heelal. Als Mulaprakriti is zij ongedifferentieerd en eeuwig, als Vyakta wordt zij gedifferentieerd en voorwaardelijk, volgens de Svetasvatara Upanishad, I. 8, en Devi Bhagavata Purana. De auteur van de vier lezingen over de Bhagavad Gita zegt over Mulaprakriti: ‘Vanuit zijn (nl. van de logos) objectieve gezichtspunt doet Parabrahmam zich als Mulaprakriti voor. . . . Natuurlijk is dit Mulaprakriti stoffelijk voor hem, zoals ieder stoffelijk voorwerp voor ons stoffelijk is . . . Parabrahmam is een onvoorwaardelijke en absolute werkelijkheid en Mulaprakriti is een soort sluier die eroverheen wordt geworpen.’ (Theosophist, Deel VIII, blz. 304.)
44: Parabrahm (de ene Werkelijkheid, het Absolute) is het gebied van het absolute bewustzijn, dat is die essentie die geen enkel verband heeft met het voorwaardelijke bestaan en waarvan het bewuste bestaan een voorwaardelijk symbool is. Maar zodra wij in gedachten afstappen van deze (voor ons) absolute ontkenning, treedt er tweevoudigheid op in de tegenstelling van geest (of bewustzijn) en stof, subject en object.
45: Geest (of bewustzijn) en stof moeten echter niet als onafhankelijke werkelijkheden worden beschouwd, maar als de twee facetten of aspecten van het Absolute (Parabrahm), die de basis vormen van het voorwaardelijke Zijn, hetzij subjectief of objectief.
Als wij deze metafysische triade beschouwen als de wortel waaruit alle manifestatie voortkomt, speelt de ‘grote adem’ de rol van vóórkosmische verbeeldingskracht. Deze is de ƒons et origo van de kracht en van ieder individueel bewustzijn en verschaft de leidende intelligentie in het omvangrijke kosmische evolutieplan. Anderzijds is vóórkosmische wortel-substantie (Mulaprakriti) dat aspect van het Absolute, dat aan al de objectieve gebieden van de Natuur ten grondslag ligt.
Evenals vóórkosmische verbeeldingskracht de wortel is van ieder individueel bewustzijn, is vóórkosmische substantie de grondslag van de materie in de verschillende graden van haar differentiatie.
Het zal dus duidelijk zijn dat de tegenstelling tussen deze twee aspecten van het Absolute essentieel is voor het bestaan van het ‘gemanifesteerde Heelal’. Zonder kosmische substantie zou de kosmische verbeeldingskracht zich niet kunnen manifesteren als individueel bewustzijn, omdat bewustzijn alleen door middel van een materieel voertuig te voorschijn komt als ‘ik ben ik’. Er is immers een stoffelijke grondslag nodig om een straal van het universele denkvermogen in een bepaald stadium van ingewikkeldheid ergens op te richten. Evenzo zou kosmische substantie zonder kosmische verbeeldingskracht een lege abstractie blijven en er zou geen bewustzijn uit voortkomen.
Het ‘gemanifesteerde Heelal’ is dus doordrongen van dualiteit en deze is als het ware de essentie van zijn EX-istentie als ‘manifestatie’. Maar evenals de tegenovergestelde polen van subject en object, geest en stof, alleen maar aspecten zijn van de Ene Eenheid waarin ze tot synthese zijn gebracht, zo is er ook in het gemanifesteerde Heelal ‘dat’ wat geest aan stof, en subject aan object verbindt.
46: (1.) Het ABSOLUTE, het Parabrahm van de Vedantaleer of de ene Werkelijkheid, SAT, dat zoals Hegel zegt, zowel het absolute Zijn als Niet-zijn is.
(b) De eeuwigheid van het Heelal in toto als een grenzeloos gebied, periodiek ‘het toneel van talloze Heelallen die zich onophoudelijk manifesteren en weer verdwijnen’ en die ‘de zich manifesterende sterren’ en ‘de vonken van de eeuwigheid’ worden genoemd. ‘De eeuwigheid van de pelgrim21’ is als een oogwenk van het Zelf-bestaan (Boek van Dzyan). ‘Het verschijnen en verdwijnen van werelden is als een regelmatig getij van eb en vloed.’ (Zie Afdeling II, ‘Dagen en nachten van Brahma’.)
Deze tweede stelling van de Geheime Leer betreft de algemene geldigheid van die wet van periodiciteit, van eb en vloed, van neergang en opkomst, die de natuurwetenschap op alle gebieden van de natuur heeft waargenomen en beschreven. Een afwisseling zoals tussen dag en nacht, leven en dood, slapen en waken is een feit dat zo gewoon is, zo volkomen algemeen en zonder uitzondering, dat het gemakkelijk is te begrijpen dat wij er een van de werkelijk fundamentele wetten van het heelal in zien.
21) ‘Pelgrim’ is de benaming die wordt gegeven aan onze monade (de twee in één) gedurende haar cyclus van incarnaties. Zij is het enige onsterfelijke en eeuwige beginsel in ons, omdat zij een ondeelbaar onderdeel is van het integrale geheel – de universele geest, waaruit zij voortkomt en waarin zij aan het eind van de cyclus wordt opgenomen. Als men zegt dat zij uit de ene geest voortkomt, moet men een onbeholpen en onjuiste uitdrukking gebruiken, bij gebrek aan meer geschikte woorden in het Nederlands. De aanhangers van de Vedanta noemen haar sutratma (draad-ziel), maar ook hun uitleg verschilt iets van die van de occultisten. Het verklaren van dit verschil wordt echter aan eerstgenoemden zelf overgelaten.
H.P. Blavatsky: Geheime Leer Deel I, Stanza 1. De nacht van heelal (p. 71):
Maya of illusie is een element dat bij alle eindige dingen optreedt, want alles wat bestaat heeft alleen maar een relatieve en geen absolute werkelijkheid, omdat de vorm waarin het verborgen noumenon voor een waarnemer verschijnt, afhangt van zijn waarnemingsvermogen. Voor het ongeoefende oog van een barbaar is een schilderij eerst een zinloze wirwar van gekleurde strepen en klodders, terwijl een geoefend oog er onmiddellijk een gezicht of een landschap in ziet. Niets is blijvend, behalve het ene verborgen absolute bestaan dat in zichzelf de noumena van alle werkelijkheden bevat. De bestaansvormen die tot ieder gebied van het zijn behoren, tot de hoogste Dhyan-Chohan toe, hebben tot op zekere hoogte iets van schaduwen, die door een toverlantaarn op een kleurloos scherm worden geworpen; toch zijn alle dingen betrekkelijk reëel, want ook de waarnemer is een weerspiegeling, en de waargenomen dingen zijn daarom voor hem even werkelijk als hijzelf.
73: Het verschijnen en verdwijnen van het Heelal wordt voorgesteld als een uitademing en inademing van ‘de grote adem’, die eeuwig is en die, omdat hij beweging is, een van de drie aspecten van het Absolute is; de andere twee zijn abstracte Ruimte en duur. Als de ‘grote adem’ wordt geprojecteerd, wordt hij de goddelijke adem genoemd en wordt hij beschouwd als het ademen van de onkenbare godheid – het ene Bestaan – die als het ware een gedachte uitademt die de Kosmos wordt. (Zie Isis Ontsluierd.) Zo verdwijnt ook, als de goddelijke adem weer wordt ingeademd, het Heelal in de schoot van ‘de grote moeder’, die dan slaapt ‘gewikkeld in haar onzichtbare gewaden’.
81: Dit brengt de lezer vanzelf bij de ‘hoogste geest’ van Hegel en de Duitse transcendentalisten en het kan nuttig zijn op deze tegenstelling te wijzen. De scholen van Schelling en van Fichte zijn ver afgeweken van de oorspronkelijke archaïsche opvatting van een ABSOLUUT beginsel en hebben slechts een aspect van de grondgedachte van de Vedanta weergegeven. Zelfs de ‘absoluter Geist’ die door Von Hartmann werd aangeduid in zijn pessimistische filosofie van het onbewuste, blijft eveneens ver achter bij de werkelijkheid, hoewel deze misschien van alle Europese speculaties de Advaita-leer van de hindoes het meest nabij komt.
Volgens Hegel zou het ‘onbewuste’ de omvangrijke en moeizame taak van het ontwikkelen van het Heelal slechts hebben ondernomen in de hoop een helder zelfbewustzijn te bereiken. In dit verband moet men bedenken dat de Europese pantheïsten, wanneer zij geest, die zij als equivalent van Parabrahm opvatten, onbewust noemen, aan die uitdrukking ‘geest’ niet de betekenis hechten die er gewoonlijk aan wordt toegekend. Die uitdrukking wordt namelijk gebruikt bij gebrek aan een betere term om een diep mysterie te symboliseren.
Een aanhanger van de Vedanta zou nooit de juistheid van dit denkbeeld van Hegel erkennen en de occultist zou zeggen dat het precies van toepassing is op het ontwaakte MAHAT, het universele denkvermogen, dat al is geprojecteerd in de wereld van de verschijnselen als het eerste aspect van het onveranderlijke ABSOLUTE, maar nooit op dit laatste. ‘Geest en stof, of purusha en prakriti’, zo wordt ons geleerd, ‘zijn slechts de twee oorspronkelijke aspecten van het Ene en Ongeëvenaarde’.
82: De nous, die de stof beweegt, de levenwekkende ziel, die in ieder atoom zetelt en die in de mens is gemanifesteerd en latent is in de steen, heeft vermogens van verschillende graad. Dit pantheïstische denkbeeld van een
algemene geest-ziel die de hele Natuur doordringt, is het oudste van alle filosofische begrippen.
82: Om opnieuw Hegel aan te halen, die met Schelling praktisch de pantheïstische opvatting aanvaardde van periodieke Avatars (bijzondere incarnaties van de
wereldgeest in de mens, zoals men die aantreft bij alle grote religieuze hervormers): . . . ‘het wezen van de mens is geest . . . alleen door zich van zijn eindigheid te ontdoen en door zich over te geven aan zuiver zelfbewustzijn bereikt hij de waarheid. De Christus-mens, als mens in wie de eenheid van de god-mens verscheen (de identiteit van het individuele met het universele bewustzijn, zoals dit wordt geleerd door de aanhangers van de Vedanta en sommige van de Advaita), heeft door zijn dood en in het algemeen door zijn geschiedenis, zelf de eeuwige geschiedenis van de geest uitgebeeld – een geschiedenis die ieder mens in zichzelf moet verwezenlijken om als geest te kunnen bestaan.’ Philosophy of History, Engelse vertaling van Sibree, blz. 340.
De Geheime Leer Deel I Stanza 2 Het denbeeld van differentiatie (p. 84)
(b) Men moet bedenken dat paranishpanna het summum bonum is, het Absolute en dus hetzelfde als paranirvana. Het is behalve de eindtoestand tevens die toestand van subjectiviteit die met niets anders verband houdt dan de ene absolute waarheid (paramarthasatya) op haar eigen gebied. Door die toestand verkrijgt men een juiste waardering van de volledige betekenis van Niet-zijn dat, zoals werd verklaard, het absolute Zijn is.
84/85: Om zich te bevrijden van het persoonlijke bestaan, op te gaan in en één te worden met het Absolute2 en in het volle bezit van paramartha te blijven, moet men beschikken over ‘een helder en door de persoonlijkheid niet verduisterd verstand’ en moet men ‘de verdiensten van verscheidene levens, gewijd aan het Zijn als geheel (het hele levende en bezielde Heelal) in zich hebben opgenomen’.
2) Daarom is Niet-zijn in de esoterische filosofie ‘ABSOLUUT Zijn’. Volgens haar leer is zelfs Adi-Boeddha (de eerste of oorspronkelijke wijsheid), wanneer deze is gemanifesteerd, in zekere zin een illusie, maya, want alle goden, met inbegrip van Brahma, moeten aan het eind van de ‘eeuw van Brahma’ sterven; alleen de abstractie die men Parabrahm noemt – of we die nu Ensoph of ‘het Onkenbare’ van Herbert Spencer noemen – is ‘de ene absoluteWerkelijkheid. Het ene Enig Bestaande is ADVAITA, ‘zonder een tweede’, en al het andere is maya, leert de Advaita-filosofie.
86: (b) De term ‘adem’ van het ene Bestaan wordt door de archaïsche esoterie alleen toegepast op het geestelijke aspect van de kosmogonie; in andere gevallen wordt deze vervangen door de overeenkomstige term op het stoffelijke gebied: beweging. Het ene eeuwige Element, of elementbevattende voertuig, is Ruimte, in elke betekenis zonder dimensie; tegelijk daarmee bestaan eindeloze duur, oer- (en dus onvernietigbare) stof, en beweging – absolute ‘eeuwigdurende beweging’: de ‘adem’ van het ‘ene’ Element. Zoals wij hebben gezien, kan deze adem nooit ophouden, zelfs niet tijdens de eeuwigheden van pralaya (zie ‘Chaos, Theos, Kosmos’ in Afdeling II).
De Geheime Leer Deel I, Stanza 3 Het ontwaken van de kosmos (p. 93):
(a) Het schijnbaar paradoxale gebruik van de uitdrukking ‘zevende eeuwigheid’, die zo het ondeelbare verdeelt, is in de esoterische filosofie toegestaan.
Deze verdeelt grenzeloze duur in onvoorwaardelijke eeuwige en universele tijd en een voorwaardelijke tijd (khandakala, gebroken tijd). De ene is de abstractie of het noumenon van eindeloze tijd (kala); de andere het periodiek hierdoor optredende verschijnsel, als het gevolg van mahat (de universele intelligentie, beperkt door de duur van het manvantara). Volgens sommige scholen is mahat de ‘eerstgeborene’ van pradhana (ongedifferentieerde substantie of het periodieke aspect van Mulaprakriti, de wortel van de Natuur), die (d.w.z. pradhana) maya, de illusie, wordt genoemd. In dit opzicht verschilt volgens mij de esoterische leer van de leerstellingen van de Vedanta van zowel de Advaita- als de Visishtadvaita-school. Want deze leer zegt dat, terwijl Mulaprakriti, het noumenon, uit zichzelf bestaat en zonder enige oorsprong is – kortom ouderloos, anupadaka (als één met Brahmam) – prakriti, haar verschijnsel, periodiek is en niet meer dan een schim van eerstgenoemde. Mahat, de eerstgeborene van Gnana (of gnosis), kennis, wijsheid of de logos is dan voor de occultisten een weerspiegelde schim van het absolute NIRGUNA (Parabrahm, de ene werkelijkheid, ‘zonder kenmerken en eigenschappen’: zie de Upanishads). Voor sommige aanhangers van de Vedanta daarentegen is mahat een manifestatie van prakriti of stof.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 5. Fohat: kind van zevenvoudige hiërarchieën (p. 149):
(a) Dit trekken van ‘spiraallijnen’ heeft betrekking op de evolutie van zowel de beginselen van de mens als die van de Natuur. Deze evolutie heeft geleidelijk plaats (zoals men zal zien in Deel II over ‘De oorsprong van de menselijke rassen’), evenals al het andere in de natuur. Hoewel volgens onze opvattingen het zesde beginsel in de mens (buddhi, de goddelijke ziel) alleen maar een adem is, is het toch iets stoffelijks vergeleken met de goddelijke ‘geest’ (atma), waarvan het de drager of het voertuig is. Fohat in zijn hoedanigheid van GODDELIJKE LIEFDE (Eros), het elektrische vermogen tot verwantschap en sympathie, wordt allegorisch weergegeven terwijl hij tracht de zuivere geest, de straal die onscheidbaar is van het ENE absolute, te verenigen met de ziel. Deze twee vormen in de mens de MONADE en in de Natuur de eerste schakel tussen het altijd onvoorwaardelijke en het gemanifesteerde. ‘De eerste is nu de tweede’ (wereld) – van de lipika’s – heeft betrekking op hetzelfde.
153: Het geloof in de ‘vier maharadja’s’ – de bestuurders van de
vier hemelstreken – werd algemeen beleden en wordt nu door de christenen aanvaard, die hen in navolging van Augustinus ‘engelenmachten’ en ‘geesten’ noemen, wanneer zij zelf over hen spreken, en ‘duivels’ wanneer ze door heidenen worden genoemd. Maar waar is op dit punt het verschil tussen de heidenen en de christenen? In navolging van Plato maakte Aristoteles duidelijk, dat onder de term [stoicheia] alleen de onlichamelijke beginselen werden verstaan, die bij elk van de vier grote afdelingen van onze kosmische wereld waren geplaatst om daarover toezicht te houden. Evenmin als de christenen, aanbidden en vereren zij dus de elementen en de (denkbeeldige) hemelstreken, maar wel de ‘goden’ die deze respectievelijk bestuurden. Voor de kerk bestaan er twee soorten siderische wezens: de engelen en de duivels. Voor de kabbalist en de occultist is er maar één soort, en geen van beiden maakt enig verschil tussen ‘de heersers van het licht’ en de kosmocratoren of ‘rectores tenebrarum harum’, die de roomse kerk meent te ontdekken in een ‘heerser van het licht’, zodra deze met een andere naam wordt genoemd dan waarmee zij hem betitelt. Het is niet de ‘heerser’ of ‘maharadja’, die straft of beloont, met of zonder toestemming of bevel ‘van God’, maar de mens zelf – omdat zijn daden of karma individueel en collectief (zoals soms met hele volkeren het geval is) allerlei soort kwaad en rampen aantrekt. Wij maken OORZAKEN, en deze wekken in de siderische wereld de overeenkomstige krachten op. Deze krachten worden magnetisch en onweerstaanbaar aangetrokken tot degenen die deze oorzaken teweegbrachten en werken op hen terug, of dergelijke personen nu inderdaad de boosdoeners zijn, dan wel alleen de denkers die het kwaad hebben uitgebroed.
160: Bovendien zijn er in de occulte metafysica eigenlijk twee ‘ENEN’– het Ene op het onbereikbare gebied van absoluutheid en oneindigheid, waarover men niet kan speculeren, en het tweede ‘Ene’ op het gebied van de uitstralingen. Het eerste kan noch uitstralen, noch worden verdeeld, want het is eeuwig, absoluut en onveranderlijk. Het tweede is om zo te zeggen de weerkaatsing van het eerste Ene (immers, het is in het Heelal van de illusie de logos of Esvara) en kan dit alles wèl. Het emaneert uit zichzelf zoals de bovenste triade van de sephiroth de zeven lagere sephiroth emaneert – de zeven stralen of Dhyan-Chohans; met andere woorden, het homogene wordt het heterogene, de ‘protyle’ differentieert zich in de elementen. Maar deze kunnen nooit voorbij het laya-, of nulpunt komen, tenzij ze terugkeren tot hun oorspronkelijke element.
164: De ‘grote dag WEES-MET-ONS’ is dus een uitdrukking, waarvan de enige verdienste ligt in de letterlijke vertaling ervan. Haar betekenis wordt niet zo gemakkelijk onthuld aan een publiek, dat onbekend is met de mystieke leringen van het occultisme, of liever van de esoterische wijsheid of ‘boedhisme’. Genoemde uitdrukking is eigen aan het laatstgenoemde, en even vaag voor de niet-ingewijde als die van de Egyptenaren, die deze de ‘dag KOM-TOT-ONS’ noemden, wat identiek is met de eerste uitdrukking, hoewel het woord ‘wees’ in deze betekenis beter kan worden vervangen door ‘blijf’ of ‘rust-met-ons’, omdat het betrekking heeft op die lange periode van RUST, die paranirvana wordt genoemd. In de exoterische interpretatie van de Egyptische riten werd de ziel van iedere gestorvene – van de hiërofant tot de heilige stier Apis – een Osiris, zij werd ‘geosirifieerd’, hoewel de Geheime Leer altijd had gezegd, dat de werkelijke Osirificatie bij iedere monade pas na 3000 bestaanscyclussen plaatshad. Dit geldt ook hier. De ‘monade’, geboren uit de natuur en de essentie zelf van de ‘zeven’ (haar hoogste beginsel wordt onmiddellijk opgenomen in het zevende kosmische element), moet haar zevenvoudige omloop volbrengen door de Kringloop van het Bestaan en van de vormen, van de hoogste tot de laagste, en weer van mens tot god. Bij de drempel van paranirvana neemt zij haar oorspronkelijke essentie weer aan en wordt opnieuw het Absolute.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk Enkele vroegere theosofische misvattingen - over planeten, ronden en de mens (p. 188):
De lezer zal nu beter kunnen inzien dat er tussen de drie upadhi’s van de raja yoga met de atma ervan, en onze drie upadhi’s, atma en de drie verdere indelingen in werkelijkheid maar heel weinig verschil is. Omdat bovendien iedere adept in het India aan deze en aan de andere kant van de Himalaja, of hij nu behoort tot de Patanjali-, de Aryasangha- of de Mahayana-school, een raja yogi moet worden, moet hij dus in beginsel en in theorie de taraka-raja classificatie aanvaarden, onverschillig tot welke classificatie hij voor praktische en occulte doeleinden zijn toevlucht neemt. Het doet er dus erg weinig toe, of men spreekt van de drie upadhi’s met hun drie aspecten en atma, de eeuwige en onsterfelijke
synthese, of dat men ze de ‘zeven beginselen’ noemt.
De Geheime Leer Deel I, Stanza 7. De voorvaderen van de mens op aarde (p. 242):
Het is waar dat Ain-Soph, het ABSOLUTE EINDELOZE NIET-IETS, ook de gedaante van de ENE, de gemanifesteerde ‘hemelse mens’ (de EERSTE OORZAAK) gebruikt als zijn strijdwagen (mercabah in het Hebreeuws; vahan in het Sanskriet) of voertuig om in de wereld van de verschijnselen af te dalen en zich daarin te manifesteren. Maar de kabbalisten maken niet duidelijk hoe het ABSOLUTE iets kan gebruiken of een functie kan uitoefenen, omdat het als het Absolute geen eigenschappen heeft. Evenmin verklaren zij dat het in werkelijkheid de eerste Oorzaak (Plato’s logos) is, de oorspronkelijke en eeuwige IDEE, die zich manifesteert door Adam Kadmon, de tweede logos om zo te zeggen. In het ‘Boek van de Getallen’ wordt uitgelegd dat EN (of Ain, Aior) het enige zelfbestaande is, terwijl zijn ‘diepte’ (bythos of buthon van de gnostici, propator genoemd) alleen maar periodiek bestaat. De laatstgenoemde is Brahma, de differentiatie van Brahma of Parabrahm. Het is de diepte, de bron van het licht, of propator, die de ongemanifesteerde logos of de abstracte idee is, en niet Ain-Soph, waarvan de straal Adam-Kadmon – of de gemanifesteerde logos (het objectieve Heelal), ‘mannelijk en vrouwelijk’, – gebruikt als voertuig om zich daardoor te manifesteren. Maar in de Zohar lezen wij de volgende tegenstrijdigheid: ‘Senior occultatus est et absconditus; microprosopus manifestus est, et non manifestus.’ (Rosenroth; Liber Mysterii, IV, 1.) Dit is onjuist, omdat microprosopus of de microkosmos alleen tijdens zijn manifestaties kan bestaan, en tijdens de maha-pralaya’s tenietgaat. Rosenroth’s Kabbala is geen leidraad, maar heel vaak een raadsel.
265: (b) Zoals miljarden heldere vonken dansen op de wateren van een oceaan, waarboven een en dezelfde maan schijnt, zo fonkelen en dansen onze vergankelijke persoonlijkheden – de bedrieglijke omhulsels van het onsterfelijke MONADE-EGO – op de golven van maya. Evenals de duizenden vonken, voortgebracht door de stralen van de maan, duren en verschijnen zij slechts zolang de koningin van de nacht haar glans uitstraalt over de stromende wateren van het leven: het tijdperk van een manvantara. Dan verdwijnen ze; alleen de stralen – symbolen van onze eeuwige geestelijke ego’s – leven voort, weer opgegaan in en één met de moederbron, zoals tevoren.
5. DE VONK HANGT AAN DE VLAM, AAN DE FIJNSTE DRAAD VAN FOHAT. ZIJ REIST DOOR DE ZEVEN WERELDEN VAN MAYA (a). ZIJ HOUDT STIL IN DE EERSTE (rijk) EN IS EEN METAAL EN EEN STEEN; ZIJ GAAT DOOR NAAR DE TWEEDE (rijk), EN ZIE – EEN PLANT; DE PLANT WERVELT ROND DOOR ZEVEN VORMEN EN WORDT EEN HEILIG DIER (de eerste schaduw van de stoffelijke mens)
(a) De uitdrukking ‘door de zeven werelden van maya’ heeft hier betrekking op de zeven bollen van de planeetketen en de zeven ronden of de 49 fasen van actief bestaan, die de ‘vonk’ of monade vóór zich heeft bij het begin van elke ‘grote levenscyclus’ of manvantara. De ‘draad van fohat’ is de eerder genoemde levensdraad.
Dit betreft het grootste probleem van de filosofie – de stoffelijke en substantiële aard van het leven; het onafhankelijke bestaan daarvan wordt door de moderne wetenschap ontkend, omdat zij niet in staat is dit te begrijpen. Alleen degenen die geloven in reïncarnatie en karma bespeuren vaag, dat het hele geheim van het leven ligt besloten in de onafgebroken reeks van de manifestaties ervan: hetzij in het stoffelijke lichaam, of daarbuiten. Want hoewel
‘Het leven, als een koepel van veelkleurig glas,
De witte glans van de eeuwigheid kleurt’
is het toch zelf een deel van die eeuwigheid; want alleen het leven kan het leven begrijpen.
274) Want de monade of jiva op zichzelf kan niet eens geest worden genoemd: zij is een straal, een adem van het ABSOLUTE, of liever de absoluutheid, en omdat het absolute homogene geen verband heeft met het voorwaardelijke en betrekkelijke eindige, is het op ons gebied onbewust. Naast het materiaal dat nodig zal zijn voor haar toekomstige menselijke vorm, heeft de monade dus nodig: (a) een geestelijk model of een oervorm, waarnaar dat materiaal zich vorm kan geven, en (b) een intelligent bewustzijn om haar evolutie en vooruitgang te leiden; de homogene monade en de redeloze maar levende stof bezitten deze twee niet.
281: Bij het bespreken en verklaren van de aard van de onzichtbare elementen en het bovengenoemde ‘oorspronkelijke vuur’, noemt Eliphas Lévi dit altijd het ‘astrale licht’. Het is voor hem ‘le grand agent magique’ en ongetwijfeld is dit zo, maar – slechts voorzover het om zwarte magie gaat, en op de laagste gebieden van wat wij ether noemen, waarvan akasa het noumenon is; en zelfs dit zou door orthodoxe occultisten als onjuist worden beschouwd. Het ‘astrale licht’ is eenvoudig het oudere ‘siderische licht’ van Paracelsus; en als men zegt dat ‘alles wat bestaat zich eruit heeft ontwikkeld en dat het alle vormen in stand houdt en reproduceert’, zoals hij schrijft, dan verkondigt men alleen in de tweede stelling de waarheid. De eerste is onjuist, want als alles wat bestaat door (of via) het astrale licht was ontwikkeld, dan is dit het astrale licht niet. Het laatste bevat niet alle dingen, maar weerspiegelt deze hoogstens. Eliphas Lévi schrijft:
‘Het grote magische agens is de vierde uitstraling van het levensbeginsel (wij zeggen: het is de eerste in het innerlijke en de tweede in het uiterlijke – ons Heelal), waarvan de zon de derde vorm is . . . want de dagster (de zon) is slechts de weerspiegeling en de stoffelijke schaduw van de centrale zon van de waarheid, die de verstandelijke (onzichtbare) wereld van de geest verlicht en die zelf maar een glans is, ontleend aan het ABSOLUTE.’
292: (a) De dag waarop ‘de vonk weer de vlam zal worden (d.i. de mens zal opgaan in zijn Dhyan-Chohan) en mijzelf en anderen, uzelf en mij zal worden’, zoals de stanza zegt, betekent het volgende. In paranirvana, wanneer pralaya niet alleen de stoffelijke en psychische lichamen, maar zelfs de geestelijke ego(’s) tot hun oorspronkelijke beginsel zal hebben teruggebracht, zal de vroegere, de tegenwoordige en zelfs de toekomstige mensheid, evenals alle andere dingen, een en dezelfde zijn. Alles zal weer in de grote adem zijn teruggekeerd. Met andere woorden, alles zal zijn ‘opgegaan in Brahma’ of de goddelijke eenheid.
Is dit vernietiging, zoals sommigen denken? Of atheïsme, zoals andere critici – die een persoonlijke godheid aanbidden en geloven in een onfilosofisch paradijs – geneigd zijn te veronderstellen? Geen van beide. Het is volstrekt nutteloos terug te komen op de vraag of er in de meest verfijnde spiritualiteit atheïsme kan zijn verborgen. In nirvana vernietiging te zien, is hetzelfde als dat men van een mens die in een diepe droomloze slaap is verzonken – een slaap die geen indruk achterlaat op het stoffelijke geheugen en brein, omdat in die tijd het hogere Zelf van de slaper in zijn oorspronkelijke toestand van absoluut bewustzijn verkeert – zegt dat ook hij is vernietigd. Deze vergelijking beantwoordt maar één kant van de vraag – de meest materiële; want wederopneming is in geen geval zo’n ‘droomloze slaap’, maar integendeel absoluut bestaan, een onvoorwaardelijke eenheid of een toestand, voor de beschrijving waarvan de menselijke taal volkomen ontoereikend en hopeloos ongeschikt is. Een benadering tot zoiets als een alomvattend denkbeeld ervan, kan men misschien alleen vinden in de panoramische visioenen van de ziel, door middel van de geestelijke verbeeldingskracht van de goddelijke monade. Evenmin gaat de individualiteit verloren – noch zelfs de essentie van de persoonlijkheid, als daarvan iets wordt achtergelaten – omdat zij weer wordt opgenomen. Want hoe grenzeloos – vanuit menselijk standpunt beschouwd – de paranirvanische toestand ook is, toch heeft deze een grens in de eeuwigheid. Als deze toestand eenmaal is bereikt, zal dezelfde monade daaruit weer te voorschijn komen als een nog hoger wezen op een veel hoger gebied, om opnieuw te beginnen met haar cyclus van vervolmaakte werkzaamheid. Het menselijke denkvermogen kan in zijn tegenwoordige stadium van ontwikkeling dit gebied van denken niet te boven gaan, en zelfs nauwelijks bereiken. Hier wankelt het op de rand van het onbegrijpelijke Absolute en Eeuwige.
De Geheime Leer Deel I,
Samenvatting (p. 301):
(4.) Het Heelal met alles daarin wordt MAYA genoemd, want alles daarin is tijdelijk, van het kortstondige leven van een glimworm tot dat van de zon. In de gedachten van een filosoof moet het Heelal met zijn vergankelijke steeds wisselende vormen, vergeleken met de eeuwige onbeweeglijkheid van het ENE en de onveranderlijkheid van dat beginsel, niet meer zijn dan een dwaallichtje. Toch heeft het Heelal genoeg werkelijkheid voor de bewuste wezens daarin, die even onwerkelijk zijn als het Heelal zelf.
5.) Alles in het Heelal, in al zijn rijken, is BEWUST: d.w.z. voorzien van een eigen soort bewustzijn op zijn eigen waarnemingsgebied. Wij mensen moeten bedenken dat we geen recht hebben om te zeggen dat er bijvoorbeeld in stenen geen bewustzijn bestaat, omdat we daarin geen tekenen van bewustzijn waarnemen die we als zodanig kunnen herkennen. Er bestaat niet zoiets als
dode’ of ‘blinde’ stof, evenmin als er een ‘blinde’ of ‘onbewuste’ wet is. Ze horen niet thuis in de opvattingen van de occulte filosofie. Deze blijft nooit stilstaan bij uiterlijke schijn, en de noumenale essenties hebben voor haar meer werkelijkheid dan hun objectieve tegenhangers. Ze lijkt daarin op het stelsel van de middeleeuwse nominalisten, voor wie universele begrippen werkelijkheid waren en voor wie de bijzonderheden alleen in naam en in de verbeelding van de mensen bestonden.
313: Dit wordt tegengesproken door dezelfde Trismegistos, die zegt: ‘Het is onmogelijk van God te spreken. Want het lichamelijke kan het niet-lichamelijke niet uitdrukken. . . . Dat wat noch lichaam, noch gestalte, vorm of materie heeft, kan niet door de zintuigen worden bevat. Ik begrijp het, Tatios, ik begrijp het, wat onmogelijk kan worden omschreven – dat is God.’ (Physical Eclogues, Florilegium van Stobaeus.)
Het is duidelijk dat deze twee passages elkaar tegenspreken en daaruit blijkt (a) dat een aantal generaties van mystici van allerlei soort onder het algemene pseudoniem van Hermes schreven en (b) dat een groot onderscheidingsvermogen nodig is vóór men een Fragment als esoterische lering aanvaardt, alleen omdat het onmiskenbaar oud is. We gaan nu het bovenstaande vergelijken met een soortgelijke aanroeping uit de hindoegeschriften, die ongetwijfeld even oud, zo niet veel ouder is. Hier is het Parasara, de Arische ‘Hermes’, die Maitreya, de Indiase Asclepios, onderwijst en Vishnu als drievoudig wezen aanroept.
‘Eer aan de onveranderlijke, heilige, eeuwige verheven Vishnu, die één universele aard heeft, de machtige over alles; aan hem die Hiranyagarbha, Hari en Sankara is (Brahma, Vishnu en Siva), de schepper, de instandhouder en de vernietiger van de wereld; eer aan Vasudeva, de bevrijder (van zijn aanbidders); aan hem van wie de essentie zowel enkelvoudig als veelvoudig is; die zowel ijl als lichamelijk is en zowel een geheel vormt als niet een geheel vormt; eer aan Vishnu, de oorzaak van de uiteindelijke verlossing, de oorzaak van de schepping, van het bestaan en van het einde van de wereld; die de wortel van de wereld is en die uit de wereld bestaat.’ (Vish. Purana, Deel I.)
314: ‘Werkelijkheid bestaat niet op aarde, mijn zoon, en kan daar niet bestaan. . . . Niets op aarde is werkelijk, er is slechts schijn. . . . Hij (de mens) is als mens niet werkelijk, mijn zoon. Het werkelijke bestaat alleen in zichzelf en blijft wat het is. . . . De mens is vergankelijk en hij is daarom niet werkelijk, hij is maar schijn en schijn is de hoogste illusie.
316: (xx.) ‘
Materie of substantie is zowel in onze wereld als daarbuiten zevenvoudig. Bovendien is elk van haar toestanden of beginselen in zeven graden van dichtheid verdeeld. SURYA (de zon) toont in zijn zichtbare weerspiegeling de eerste of laagste toestand van de zevende of hoogste staat van de ALOMTEGENWOORDIGHEID, de allerzuiverste, de eerste gemanifesteerde adem van het steeds ongemanifesteerde SAT (het Zijn). Alle centrale stoffelijke of objectieve zonnen zijn naar hun substantie de laagste toestand van het eerste beginsel van de ADEM. Geen enkele van deze is meer dan de WEERSPIEGELING van zijn BEGINSELEN, die voor ieders blik zijn verborgen, behalve voor die van de Dhyan-Chohans, van wie de lichaamssubstantie behoort tot de vijfde afdeling van het zevende beginsel van de moedersubstantie en daarom vier graden hoger ligt dan de weerspiegelde zonnesubstantie. Evenals er zeven dhatu (hoofdsubstanties in het menselijke lichaam) zijn, zijn er ook zeven krachten in de mens en in de hele Natuur.’
317: (xxv.) ‘De zeven wezens in de zon zijn de zeven heiligen, zelfgeboren uit de inwonende kracht in de voedingsbodem van de moedersubstantie. Zij zenden de zeven hoofdkrachten of stralen uit, die zich aan het begin van pralaya zullen concentreren tot zeven nieuwe zonnen voor het volgende manvantara. De energie waaruit zij plotseling tot een bewust bestaan in iedere zon komen, wordt door sommigen Vishnu genoemd (zie de voetnoot hieronder), die de adem van het ABSOLUTE is.
Wij noemen dit het ene gemanifesteerde leven – zelf een weerspiegeling van het Absolute . . . .
Deel I, hoofdstuk 3 De oorspronkelijke substantie en godelijke gedachte (p. 357):
De goddelijke gedachte kan niet worden omschreven en haar betekenis kan niet worden verklaard, behalve door de talloze manifestaties van de kosmische substantie waarin de eerstgenoemde geestelijk wordt aangevoeld door degenen die dat kunnen. Als men dit zegt nadat men haar heeft omschreven als de onbekende godheid, die abstract, onpersoonlijk en geslachtloos is en die de grondslag moet vormen van iedere kosmogonie en de daaropvolgende evolutie, zegt men in feite helemaal niets. Het is alsof men een transcendente vergelijking van voorwaarden voor de verzameling van ware waarden wil vinden, terwijl men voor de afleiding daarvan alleen maar beschikt over een aantal onbekende grootheden. Men vindt de plaats van die onbekende godheid op de oude primitieve symbolische kaarten, waar zij, zoals eerder is aangegeven, wordt voorgesteld door een grenzeloze duisternis, tegen de achtergrond waarvan het eerste middelpunt in wit verschijnt – als symbool van het verschijnen van de even oude en eeuwig bestaande GEEST-STOF in de wereld van de verschijnselen, vóór haar eerste differentiatie. Wanneer ‘het ene twee wordt’, kan men het aanduiden als geest en stof. Iedere manifestatie van bewustzijn, weerspiegeld of direct, en van onbewuste doelgerichtheid (om een moderne uitdrukking uit de westerse zogenaamde filosofie te gebruiken), kan tot ‘geest’ worden teruggebracht, zoals blijkt uit het levensbeginsel en uit de onderwerping van de Natuur aan de majestueuze voortgang volgens de onveranderlijke wet. ‘Stof’ moet echter worden beschouwd als objectiviteit in haar zuiverste abstractie – de uit zichzelf bestaande basis, waarvan de zevenvoudige manvantarische differentiaties de objectieve werkelijkheid vormen, die ten grondslag ligt aan de verschijnselen van iedere fase van het bewuste bestaan. Tijdens de periode van de universele pralaya is er geen kosmische verbeelding, en de verschillend gedifferentieerde toestanden van de kosmische substantie zijn weer opgelost in de oorspronkelijke toestand van abstracte potentiële objectiviteit.
358: De manvantarische impuls begint met het opnieuw ontwaken van de kosmische verbeelding (het ‘universele denkvermogen’), terwijl tegelijkertijd en parallel daarmee de kosmische substantie voor het eerst tevoorschijn komt – deze laatste is het manvantarische voertuig van het eerstgenoemde – uit haar ongedifferentieerde toestand van pralaya. Dan weerspiegelt de absolute wijsheid zich in haar eigen ideeën; dit resulteert in kosmische energie (fohat) door een transcendentaal proces, dat het menselijke bewustzijn te boven gaat en hiervoor onbegrijpelijk is. De schoot van de inerte substantie doortrillend, brengt fohat deze tot activiteit en geleidt haar primaire differentiaties op alle zeven gebieden van kosmisch bewustzijn. Zo zijn er zeven protylen (zoals deze nu worden genoemd), terwijl ze in de Arische oudheid de zeven prakriti of naturen werden genoemd; elk voor zich diende als de relatief homogene basis die, terwijl de heterogeniteit (in de evolutie van het Heelal) toeneemt, zich differentieert tot de prachtige samengesteldheid die verschijnselen op de gebieden van waarneming bieden. Het woord ‘relatief’ wordt met opzet gebruikt, omdat alleen al het bestaan van zo’n proces, dat resulteert in de primaire scheiding van de ongedifferentieerde kosmische substantie in haar zevenvoudige grondslagen van de evolutie, ons dwingt om de protyle2 van ieder gebied te beschouwen als slechts een tussenfase die de substantie doorloopt, terwijl ze op weg is van abstractheid naar volledige objectiviteit.
2) De term protyle is afkomstig van Crookes, de eminente scheikundige, die deze naam gaf aan de pre-materie, als men de oorspronkelijke en zuiver homogene substanties zo mag noemen, waarvan de wetenschap het bestaan vermoedt – ook al is dat nog niet werkelijk gevonden – in de kleinste bestanddelen van het atoom. Maar de beginnende scheiding van de oorspronkelijke materie in atomen en moleculen ontstaat pas na de evolutie van de zeven protylen. Crookes is naar de laatste daarvan op zoek, nu hij onlangs de mogelijkheid heeft ontdekt van het bestaan ervan op ons gebied. [Zie ook de eerste noot van de vertaler bij de Toelichting op Stanza II, 4.]
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 6
De maskers van de wetenschap (p. 567):
De wetenschap vergist zich alleen als ze gelooft dat zij, omdat ze in trillingsgolven de onmiddellijke oorzaak van deze verschijnselen heeft ontdekt, daarom ALLES heeft onthuld dat over de drempel van de zintuiglijke waarneming ligt. Zij gaat alleen maar de opeenvolging van de verschijnselen na op een gebied van gevolgen, bedrieglijke projecties uit het gebied waarin het occultisme langgeleden is doorgedrongen. En het laatste beweert dat die etherische trillingen niet, zoals de wetenschap verkondigt, worden veroorzaakt door de trillingen van moleculen van bekende lichamen – de stof van ons aardse objectieve bewustzijn – maar dat we de uiteindelijke oorzaken van licht, warmte, enz. moeten zoeken in STOF, die in bovenzinnelijke toestanden verkeert – toestanden die echter voor het spirituele oog van de mens volkomen objectief zijn, evenals een paard of een boom voor de gewone sterveling. Licht en warmte zijn de schim of schaduw van de stof in beweging. Zulke toestanden kunnen door de ZIENER of de adept worden waargenomen in de uren van trance, onder de sushumna straal – de eerste van de zeven mystieke stralen van de zon12.
We brengen dus de occulte lering naar voren, die het werkelijke bestaan verdedigt van een bovenstoffelijke en bovenzinnelijke essentie van dat ākāśa (niet van de ether, die slechts een aspect van laatstgenoemde is), waarvan men de aard niet kan afleiden uit zijn verder liggende manifestaties – zijn zuiver fenomenale samenstel van gevolgen – op dit aardse gebied. De wetenschap daarentegen zegt ons dat men warmte nooit als stof in een of andere denkbare toestand kan beschouwen. Men zegt ons ook dat de twee grote hinderpalen voor de fluïdum(?)theorie van warmte ongetwijfeld zijn:
(1.) Het voortbrengen van warmte door wrijving – het opwekken van moleculaire bewegingen.
(2.) Het omzetten van warmte in mechanische beweging.
12) De namen van de zeven stralen, nl. sushumna, harikeśa, viśvakarman, viśvatryarchas, samnaddha, sarvāvasu en svarāj, zijn alle mystiek en elk heeft voor occulte doeleinden zijn eigen toepassing in een bepaalde bewustzijnstoestand. De sushumna die, zoals in het Nirukta (II, 6) wordt gezegd, alleen dient om de maan te verlichten, is de straal die niettemin door de ingewijde yogi’s wordt geëerd. De zeven stralen, die door het zonnestelsel zijn verspreid, vormen samen als het ware de fysieke upādhi (basis) van de ether van de wetenschap. In deze upādhi werken licht, warmte, elektriciteit, enz. – de krachten van de orthodoxe wetenschap – op elkaar in om hun aardse gevolgen voort te brengen. Als psychische en spirituele gevolgen komen zij voort uit en hebben hun oorsprong in de supra-solaire upādhi, in de ether van de occultist – of ākāśa.
Deel I, hoofdstuk 14 Krachten - bewegingsvormen of intelligenties? (p. 668):
Met ‘moleculaire verbindingen’ bedoelt men natuurlijk die van de stof van onze tegenwoordige bedrieglijke waarnemingen; deze stof is alleen op ons gebied werkzaam. En dit is het belangrijkste punt dat aan de orde is.
De occultisten staan in hun overtuigingen dus niet alleen. Eigenlijk zijn ze ook niet zo dwaas dat ze zelfs de ‘zwaartekracht’ van de hedendaagse wetenschap tegelijk met andere fysische wetten verwerpen en in plaats daarvan aantrekking en afstoting aannemen. Bovendien zien ze in deze twee tegengestelde krachten slechts de twee aspecten van de universele eenheid, die men ‘het zich manifesterende denkvermogen’ noemt. In deze aspecten neemt het occultisme door middel van zijn grote zieners een ontelbare menigte werkzame wezens waar: kosmische Dhyāni-Chohans, wezens waarvan de essentie in haar tweevoudige natuur de oorzaak is van alle aardse verschijnselen. Want die essentie is één in substantie met de universele elektrische oceaan, die het LEVEN is; en omdat zij, zoals gezegd, tweevoudig is – positief en negatief – zijn de emanaties van die tweevoudigheid nu op aarde werkzaam onder de naam ‘bewegingsvormen’. Want zelfs tegen het woord kracht kan men bezwaar gaan maken uit vrees dat het iemand zelfs maar in gedachten ertoe zou brengen deze van de stof te scheiden! Het tweeledige gevolg van die tweevoudige essentie wordt nu, zoals het occultisme zegt, de middelpuntzoekende en de middelpuntvliedende kracht genoemd, de negatieve en positieve polen of polariteit, warmte en kou, licht en duisternis, enz.
En men beweert dat zelfs de grieks- en de rooms-katholieke christenen wijzer zijn door te geloven in engelen, aartsengelen, archonten, serafijnen en morgensterren, kortom in al die theologische deliciae humani generis, die de kosmische elementen regeren – zelfs als zij deze blindelings in verband brengen met en terugvoeren tot een antropomorfe god – dan de wetenschap door in het geheel niet daarin te geloven en deze aan mechanische krachten toe te schrijven. Want deze werken heel vaak met meer dan menselijke intelligentie en zakelijkheid. Niettemin ontkent men die intelligentie en schrijft deze toe aan blind toeval. Maar evenals De Maîstre gelijk had toen hij de wet van de zwaartekracht alleen maar een woord noemde dat ‘het onbekende iets’ verving (Soirées), hebben wij gelijk als we dezelfde opmerking toepassen op alle andere krachten van de wetenschap.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 15 Goden, monaden en atomen (p. 680/681):
De monade – slechts de uitstraling en weerspiegeling van het punt (logos) in de wereld van de verschijnselen – wordt, als de top van de gemanifesteerde gelijkzijdige driehoek, de ‘vader’. De linkerzijde of lijn is de duade, de ‘moeder’, die wordt beschouwd als het kwade, tegenwerkende beginsel (Plutarchus, De Placitis Placitorum); de rechterzijde stelt de zoon voor (in iedere kosmogonie ‘de echtgenoot van zijn moeder’, omdat hij één is met de top); de basislijn geeft het universele gebied van de voortbrengende Natuur weer, die op het gebied van de verschijnselen vadermoeder-zoon verenigt, zoals deze in de bovenzinnelijke wereld waren verenigd in de top. Door mystieke vervorming werden ze het viertal – de driehoek werd de TETRAKTIS.
Deze transcendentale toepassing van de meetkunde op de kosmische en goddelijke theogonie – de alfa en omega van de mystieke gedachte – kreeg na Pythagoras door toedoen van Aristoteles veel minder betekenis.
De Geheime Leer Deel I hoofdstuk 16 Cyclische evolutie en karma (p. 704):
De ware boeddhist, die geen ‘persoonlijke god’ en geen ‘vader’ en ‘schepper van hemel en aarde’ erkent, gelooft wel in een absoluut bewustzijn, ‘ādi-buddhi’; de boeddhistische filosoof weet dat er planeetgeesten zijn, de ‘Dhyāni-Chohans’.

De Geheime Leer Deel II, Stanza 1 Het begin van bewust leven (p. 35):
Elke wereld heeft haar moederster en zusterplaneet. Zo is de Aarde het geadopteerde kind en de jongere broer van Venus, maar haar bewoners hebben hun eigen aard . . . Alle bewuste voltooide wezens (volledig zevenvoudige mensen of hogere wezens) worden bij hun aanvang voorzien van vormen en organismen, geheel in harmonie met de aard en toestand van de sfeer die zij bewonen.1’
De sferen van het Zijn of levenscentra, die afgezonderde kernen zijn die hun mensen en hun dieren voortbrengen, zijn talloos; niet één heeft ook maar enige gelijkenis met haar gezellin of met enige andere van haar eigen speciale nageslacht2.’
Alle hebben een
dubbele stoffelijke en geestelijke natuur.’ (Wet van zelfontplooiing)
De levenskernen zijn eeuwig en altijddurend; de kernen periodiek en eindig. De levenskernen maken deel uit van het absolute. Het zijn de schietgaten van die zwarte onneembare vesting, die voor altijd is verborgen voor de blik van de mens of zelfs de Dhyani. De kernen zijn het licht van de eeuwigheid, dat daaruit ontsnapt.
36: ‘De bezielende intelligenties, die deze verschillende kernen van het Zijn tot leven opwekken, worden zonder onderscheid door de mensen aan de andere kant van de grote bergketen19 de Manu’s, de rishi’s, de pitri’s20, de prajapati’s, enz. genoemd. Aan deze kant van die keten noemt men ze Dhyani-Boeddha’s, de Chohans, melha’s (vuurgoden), bodhisattva’s21 en nog anders. De werkelijk onwetenden noemen hen goden, de geleerde niet-ingewijden de éne God; de wijzen, de ingewijden, eren in hen slechts de manvantarische manifestaties van DAT, wat noch onze scheppers (de Dhyan-Chohans) noch hun schepselen ooit kunnen bespreken en waarover ze niets weten. Het ABSOLUTE kan niet worden omschreven en geen sterfelijk of onsterfelijk wezen heeft het tijdens de perioden van Bestaan ooit gezien of begrepen. Het veranderlijke kan het onveranderlijke niet kennen en evenmin kan het levende het Absolute Leven waarnemen.’
De mens kan dus geen wezens kennen hoger dan zijn eigen ‘voorvaderen’. ‘Evenmin moet hij ze aanbidden’, maar hij zou moeten leren hoe hij in de wereld kwam.
19) ‘Aan de andere kant van’ de grote bergketen betekent in ons geval India, omdat dit voor het Cis-Himalaja gebied [d.i. o.a. Tibet. Vert.], het Trans-Himalaja gebied vormt.
20) De term pitri’s wordt door ons in deze sloka’s gebruikt om het begrijpen ervan te vergemakkelijken, maar in de oorspronkelijke stanza’s wordt het woord niet op deze manier gebruikt; de ‘pitri’s’ hebben daar hun eigen benamingen, en ook die van ‘vaders’ en ‘voorouders’.
21) Het is onjuist om de verering van de menselijke bodhisattva’s of Manjusri letterlijk op te vatten. Het is waar dat de Mahayanaschool exoterisch leert ze zonder onderscheid te aanbidden, en dat Huien-Tsang spreekt over sommige leerlingen van Boeddha die worden vereerd. Maar esoterisch is het niet de leerling of de geleerde Manjusri persoonlijk, die eerbewijzen ontving, maar de goddelijke bodhisattva’s en Dhyani-Boeddha’s die de menselijke vormen bezielden (Amilakha, zoals de Mongolen zeggen).
37: De mens kan dus geen wezens kennen hoger dan zijn eigen ‘voor - ouders’. ‘Evenmin moet hij ze aanbidden’, maar hij zou moeten leren hoe hij in de wereld kwam.
46: Er heerst vaak verwarring over de eigenschappen en de stambomen van de goden in hun theogonieën, zoals die aan de wereld zijn gegeven door de half-ingewijde schrijvers, brahmaanse en bijbelse, de [[LevensboomMacrokosmos|alfa en de omega
van de geschriften van die symbolische wetenschap. Toch kon zo’n verwarring niet zijn teweeggebracht door de vroegste volkeren, de afstammelingen en leerlingen van de goddelijke leermeesters, want zowel de eigenschappen als de stambomen waren onafscheidelijk verbonden met kosmogonische symbolen, omdat de ‘goden’ het leven en het leven opwekkende ‘ziel-beginsel’ van de verschillende gebieden van het Heelal waren. Nergens en bij geen enkel volk was het toegestaan de speculatie uit te strekken tot voorbij die gemanifesteerde goden. De grenzeloze en oneindige EENHEID bleef bij elk volk een maagdelijk verboden terrein, onbetreden door het denken van de mens, onberoerd door vruchteloze speculaties. De enige verwijzing ernaar was de vereenvoudigde voorstelling van haar eigenschap van uitzetting en samentrekking, van haar periodieke expansie of verwijding en contractie. In het Heelal met al zijn onberekenbaar vele myriaden van stelsels en werelden, die in de eeuwigheid verdwijnen en weer verschijnen, moesten de vermenselijkte machten of goden, hun zielen, tegelijk met hun lichamen uit het gezicht verdwijnen: ‘De adem die terugkeert in de eeuwige schoot, die ze uitademt en inademt’, zegt onze catechismus.
De Geheime Leer Deel II, Stanza 4 Schepping van de eerste rassen (p. 104):
Elke klasse van scheppers verleent de mens wat zij heeft te geven: de ene bouwt zijn uiterlijke vorm; de andere geeft hem haar essentie, die later het menselijke hogere Zelf wordt, tengevolge van de persoonlijke inspanning van het individu; maar zij konden de mensen niet maken zoals zijzelf waren: volmaakt, want zondeloos; zondeloos, omdat zij slechts de eerste flauwe schaduwachtige omtrekken van eigenschappen bezaten, en deze waren – vanuit menselijk standpunt – allemaal volmaakt, wit, zuiver en koud als de maagdelijke sneeuw. Waar geen strijd is, is geen verdienste. De mensheid, ‘door en door aardsgezind’, was niet bestemd te worden geschapen door de engelen van de eerste goddelijke adem: daarom zegt men dat zij hebben geweigerd dit te doen, en de mens moest worden gevormd door veel materiëlere scheppers8, die op hun beurt alleen konden geven wat zij in hun eigen natuur hadden, en meer niet. Onderworpen aan de eeuwige wet, konden de zuivere goden uit zichzelf slechts schaduwachtige mensen projecteren, wat minder etherisch en geestelijk, minder goddelijk en volmaakt dan zijzelf – maar toch schaduwen. De eerste mensheid was dus een bleke kopie van haar voorouders; te stoffelijk, zelfs in haar etherische toestand, om een hiërarchie van goden te zijn; te geestelijk en zuiver om MENSEN te zijn, omdat zij immers in het bezit is van elke negatieve volmaaktheid (nirguna). Volmaaktheid moet, om volkomen te zijn, worden geboren uit onvolmaaktheid, het onvergankelijke moet groeien uit het vergankelijke en dit laatste hebben tot voertuig, grondslag en tegenstelling. Absoluut licht is absolute duisternis, en omgekeerd. Inderdaad is er in het rijk van de waarheid noch licht, noch duisternis. Goed en kwaad zijn tweelingen, de nakomelingen van Ruimte en Tijd, onder de heerschappij van maya. Scheid hen door de ene van de andere af te snijden, en zij zullen beide sterven. Geen van beide bestaat op zichzelf, want elk moet uit de ander worden voortgebracht en geschapen om tot bestaan te komen; beide moeten worden gekend en gewaardeerd voordat zij voorwerp van waarneming worden; daarom moet de sterveling hen als gescheiden denken.
De Geheime Leer Deel II, Stanza 7 Van het half-goddelijke ras tot de eerste mensenrassen (p. 183):
‘Eerst komen de ZELFBESTAANDEN op deze aarde. Zij zijn de ‘geestelijke levens’, geprojecteerd door de absolute WIL en WET, bij de dageraad van elke wedergeboorte van de werelden. Deze LEVENS zijn de goddelijke ‘sishta’s’ (de zaad-Manu’s, of de prajapati’s en de pitri’s).’
De Geheime Leer Deel II, Stanza 10 De oorspronkelijke manu's van de mensheid (p. 353):
In de symboliek van alle volkeren staat ‘de zondvloed’ voor chaotische ongeordende stof – de Chaos zelf – en het water voor het vrouwelijke beginsel: de ‘grote diepte’. Het Griekse Lexicon van Parkhurst zegt: ‘ Ἀρχή – (ark) komt overeen met het Hebreeuwse rasit of wijsheid . . . en (tegelijk) met het embleem van het vrouwelijke voortbrengende vermogen, de arg of arca, waarin de kiem van de natuur (en van de mensheid) zweeft of broedt op de grote afgrond van de wateren, tijdens het interval na elke wereld- (of ras-) cyclus.’ Ark is ook de mystieke naam van de goddelijke geest van het leven die zweeft boven de chaos. Maar Vishnu is de goddelijke geest als abstract beginsel en ook als de instandhouder en voortbrenger, of schenker van het leven – de derde persoon van de trimurti (die bestaat uit Brahma, de schepper, Siva, de vernietiger en Vishnu, de instandhouder). Volgens de allegorie leidt Vishnu, in de vorm van een vis, de ark van Vaivasvata Manu veilig over de wateren van de vloed.

G. de Purucker boek De Hiërarchie van Medogen (24): De gehele structuur van de Kosmos of Natuur is overal trapsgewijs opgebouwd, en is gebaseerd op ‘analogieën’en ‘herhalingen’. Er zijn nergens ‘absoluten’, en alles is volstrekt relatief ten opzichte van al het andere.

Absolute, Het: Een term die helaas vaak verkeerd wordt gebruikt en ook wordt misbruikt, zelfs in theosofische geschriften. Het is in de westerse wijsbegeerte een gangbaar woord waarmee het volstrekt onvoorwaardelijke wordt aangeduid; maar dit gebruik doet de etymologie van het woord geweld aan, en is ook in strijd met de wijze waarop sommige scherpzinnige en nauwlettende denkers zich ervan bedienen, zoals bijvoorbeeld Sir W. Hamilton in zijn Discussions, derde druk, blz. 13, voetnoot, die het woord 'Absoluut' op de juiste wijze blijkt te gebruiken, zoals theosofen zouden moeten doen, en wel in de betekenis van 'voltooid', 'volmaakt', 'volledig'. Sir W. Hamilton merkt op: 'Het Absolute staat lijnrecht tegenover en is het tegengestelde van het Oneindige' (zie aldaar). Deze laatste uitspraak is juist, en in zorgvuldig opgestelde theosofische geschriften zou het woord 'Absoluut' moeten worden gebruikt zoals Sir W. Hamilton dat doet, nl. in de betekenis van dat wat is bevrijd, losgemaakt, volmaakt, voltooid.

De Geheime Leer Deel II Stanza 6 Enkele woorden over ‘zondvloeden’ en ‘noachs’ (p. 177):
Het laatstgenoemde heeft echter niet meer persoonlijk belang in hen of hun scheppingen, dan de zon in de zonnebloem en haar zaden, of in de plantengroei in het algemeen. Het is bekend dat zulke actieve ‘scheppers’ bestaan en men gelooft in hen omdat de innerlijke mens in de occultist ze waarneemt en voelt. De laatstgenoemde zegt dat een ABSOLUTE godheid, die onvoorwaardelijk en zonder relaties moet zijn, niet tegelijkertijd als een actieve, scheppende, ene levende god kan worden gedacht, zonder onmiddellijk dat ideaal te verlagen30. Een godheid die zich manifesteert in Ruimte en Tijd – deze twee zijn eenvoudig de vormen van DAT wat het Absolute AL is – kan slechts een onderdeel van het geheel zijn.
30) Het begrip en de definitie van het Absolute volgens kardinaal Cusa kunnen alleen het westerse denken bevredigen, dat zonder het zelf te weten, gedurende lange eeuwen van scholastieke en theologische sofisterij gevangen was gehouden en was gedegenereerd. Maar deze ‘Recente filosofie van het Absolute’, die door Sir W. Hamilton tot Cusa werd teruggevoerd, zou de scherper metafysische geest van de hindoe-Vedantakenner nooit bevredigen.

De Geheime Leer Deel II hoofdstuk 2 De voorouders die de wetenschap aan de mensheid biedt (p. 756):
Een ‘theorie’ is eenvoudig een hypothese, een speculatie, en geen wet. Het anders te zeggen is slechts een van de vele vrijheden die wetenschappers tegenwoordig nemen. Zij verkondigen iets absurds en verbergen dat dan achter het schild van de wetenschap. Elke gevolgtrekking uit een theoretische speculatie is niets anders dan een speculatie gebaseerd op een speculatie. Sir W. Hamilton heeft al aangetoond dat het woord theorie nu ‘in een heel ruime en oneigenlijke betekenis’ wordt gebruikt . . . , ‘dat het verwisselbaar is met hypothese, en hypothese wordt gewoonlijk toegepast als een ander woord voor gissing, terwijl de woorden ‘theorie’ en ‘theoretisch’ eigenlijk moeten worden gebruikt als tegenstelling van de termen praktijk en praktisch ’.

Relativiteit: De moderne wetenschappelijke leer van de Relativiteit is, ondanks haar begrensdheid en mathematische beperkingen, voor de theosofische onderzoeker van buitengewoon veel betekenis, omdat ze de metafysica in de fysica introduceert, breekt met de zuiver speculatieve gedachte dat bepaalde dingen absoluut zijn in een zuiver relatief heelal, en ons doet terugkeren tot een onderzoek van de natuur zoals de natuur is, en niet zoals wiskundige theoretici tot nu toe stilzwijgend hebben aangenomen dat ze is. De leer van de Relativiteit met haar grondgedachte van relatieve in plaats van absolute begrippen is juist, maar dat betekent niet dat een theosoof de gevolgtrekkingen van Einstein of van zijn volgelingen noodzakelijkerwijs aanvaardt. Deze laatste kunnen waar zijn of niet, de tijd zal het leren. In ieder geval is Relativiteit niet waarvoor ze vaak ten onrechte wordt gehouden - louter de leer dat 'alles relatief' is, wat zou betekenen dat er nergens iets fundamenteels of werkelijks bestaat, waaruit andere dingen voortvloeien; met andere woorden, dat er geen wezenlijke of fundamenteel goddelijke en geestelijke achtergrond van het zijn bestaat. De Relativiteitstheorie is een vage aanduiding, een benadering van een zeer, zeer oude theosofische lering - de leer van mâyâ (zie aldaar).

René Meijer: Laten we deze fundamentele gedachtengang voor het nieuwe paradigma (Ether-paradigma) nog een keer doorlopen: in het begin van de schepping is er eerst het niets, 'het slapen van God' zeg maar, dan is er 'wakker' de lineaire tijd van de uitdijende tijdruimte: de donkere energie, de pure tijdenergie die enkel maar lineair de uitbreiding is. Dan ontstaat uit die lineaire tijd, door een verstoord evenwicht, door een gebroken symmetrie, een tegenkracht, de cyclische tijd, als een opsplitsing t.o.v. die oerether. Zo ontstaat dan vanuit de tijdruimte de driedimensionale ruimte die vol is met gravitonen of wervelingen van de cyclische tijd, pure tijdwervelingen dus van de oerether. Deze laatste fase van lichtmanifestatie is wat in de tijdlijn wordt weergegeven van het kosmisch bestel zoals de huidige wetenschap die zich die voorstelt. Daarin is er manifestatie vanaf het begin en is de donkere energie er pas later. Maar in een hiërarchische visie zoals hier gepresenteerd gaan er fasen aan vooraf en gaat de donkere energie vooraf aan de manifestatie. Deze gaat van E=T.e2 naar E=T.d2: de tijd die expandeert (e2) wordt eerst driedimensionaal (d2). Dan pas materialiseert vervolgens de materie zich als een verdere opsplitsing van de gravitonen in de universele (secundaire) ruimte: ze vormen dan de lokale ethersferen van de gekromde (tertiaire) ruimte.
Zo vormen de vier elementaire deeltjes samen met de relatieve, dynamische ether dan een parallel voor de vier basiskrachten die de natuurkunde kent: de zwaartekracht (het graviton), de elektromagnetische kracht (de elektronen en protonen), de sterke kernkracht die alles bij elkaar houdt (het integron) en de zwakke kernkracht (het neutron dat steeds tot verstrooiing en verval leidt op den duur). In één adem gezegd: eerst is er de tijd, dan de werveling ervan en dan de opsplitsing ervan in de drie basisdeeltjes van de materie plus een holistisch integriteits-effect dat ook wel als het lokale etherdeeltje of integron te beschrijven is. De etherdeeltjes zijn steeds deel en geheel, zijn 'part and parcel', of holondeeltjes - naar het holon zoals het hongaarse multitalent Arhur Koestler (1905-1983) en meer recent de holist Ken Wilber het als een filosofisch begrip verdedigden.

Samenvatting (Geestelijke gezondheid, 'Roberto Assagioli en Carl Jung', Catharsis)

Matteüs 21-22: En al wat gij zult begeren in het gebed, gelovende, zult gij ontvangen.
Svetlana AlexijevitsjIk schep uit al die stemmen die ik hoor een symfonie. Ik heb geprobeerd een genre te scheppen waarin ik de melodie kan laten horen van de mensen die anders nooit zouden worden gehoord.
Abraham Maslow: Piekervaringen worden gekenmerkt door een gevoel van eenheid, het gevoel samen te vallen met de wereld.
Stelling: Zonder de Kwintessens in het debat te betrekken is het oplossen van wereldvraagstukken niet mogelijk. De Kwintessens, wordt met behulp van de verborgen 5e Dimensie ('verborgen pad') van Roberto Assagioli en Enantiodromie van Carl Jung tot uitdrukking gebracht. Zaaien en Oogsten, de verborgen 5e Dimensie en Enantiodromie zorgen voor het herstellen van het balansmechanisme op aarde.

Roberto Assagioli: Een beweging waarin alles samenhangt, het ene het andere afstoot en toch oproept, en voor het eigen zijn nodig heeft. Een voorbeeld uit de gevoelssfeer kan dit verduidelijken. Mensen die elkaar liefhebben, verliezen hun identiteit niet in hun wederzijdse liefde en toch heffen ze hun geïsoleerdheid op. Ze zijn bij zichzelf in het andere. Alle menselijke liefde, zelfs in haar hoogste transpersoonlijke aspect, kan men beschouwen als een gedeeltelijke expressie van een universeel beginsel van LIEFDE.

Mimesis en Catharsis
Om het evenwicht te herstellen beoogt de theosofie aan de hand van de paramita's, DE NIEUWE TIEN GEBODEN - gedragsregels voor de moderne tijd tegenwicht te bieden. In de Stem van de Stilte licht H.P. Blavatsky de paramita’s toe.
Plato’s weerzin tegen theater, poëzie en literatuur in al zijn vormen past ook in zijn beroemde theorie van de ‘Ideeën’. Elke individuele kat, hond, mens of welk stoffelijk object dan ook, kent slechts een tijdelijk bestaan en vergaat op den duur tot niets. Wat echter eeuwig, onvergankelijk en onveranderlijk is, zijn de ’Ideeën’. Elk levend wezen, zoals bijvoorbeeld een kat, sterft op den duur, maar het Idee ‘kat’ sterft nooit. Het geestelijke Idee (of ‘Vorm’) is bovendien perfect en onverbeterbaar en zijn materiële verschijning ervan is enkel een (slechte) kopie. Alles in de wereld om ons heen is volgens Plato een vergankelijke, minderwaardige, kopie van de Ideale Wereld der Ideeën.

De Hoofdroute hangt in de esoterie met de 2e geboorte samen, maar ook met de Tweenaturenleer (Dyophysite), persoonlijkheid nr. 1 en persoonlijkheid nr. 2 van Carl Jung en de twee werelden in het werk Faust van Goethe. Andere manieren om de 'Hoofdroute' te realiseren zijn zelfrealisatie, zelfverwerkelijking, theosofie Individualiteit en Carl Jung Individuatie. Na bestudering van het boek Westers bewustzijn, Oosters inzicht (bevat hoofdstuk over Reïncarnatie en karma) van C.G. Jung kan de conclusie worden getrokken dat Carl Jung de esoterie zeer grondig heeft bestudeerd. Ook de Levensboom, de I Ching en het werk van Ramundus Lullus hebben gemeen dat ze zowel op micro - als op macroniveau levenscycli (Eeuwige wederkeer), transformatie -, bewustwordings -, leerprocessen in kaart brengen.

Naar men aanneemt spelen spiegelneuronen een rol bij het begrijpen en interpreteren van de acties van anderen en het leren van nieuwe vaardigheden door imitatie.
Marco Iacoboni Het spiegelende brein: spiegelneuronen zijn cellen in ons brein (preciezer: in de frontaalkwab en in de pariëtaalkwab erachter) die een voorwaarde vormen voor sociaal gedrag, omdat ze aan de basis liggen van imitatie en inlevingsvermogen. Ze zorgen ervoor dat we snel andere mensen begrijpen. Maar ze zijn geen ‘moreel goede’ neuronen. Ze staan ook aan de basis van verslaving en geweld.
Graag sluit ik aan bij de slotopmerking van
Marco Iacoboni in zijn boek Het spiegelende brein (p. 224):
Volgens mij zijn we op een punt aangeland waarop de resultaten van neurowetenschappelijk onderzoek een belangrijke en sterke invloed kunnen uitoefenen op onze samenleving en ons begrip van onszelf. Het wordt hoog tijd dat we deze optie serieus in overweging nemen. Onze kennis van de krachtige neurobiologische mechanismen die ten grondslag liggen aan de menselijke gemeenschapszin is een waardevol middel om ons te helpen bepalen hoe we gewelddadig gedrag kunnen beperken, empathie vergroten en ons openstellen voor andere culturen zonder onze eigen cultuur te vergeten. Het is een gevolg van onze evolutie dat wij op een diep niveau met andere mensen verbonden zijn. Ons bewustzijn van dit feit kan en moet ons nog dichter bij elkaar brengen.

Joke Hermsen borduurt met het kantelpunt, de twééstemmigheid (zie VPRO boeken 2 april 2017) voort op de wagenmenner van Plato, de verzoeningsleer in de R.K. Kerk, de tweenaturenleer van Carl Jung, Deus sive natura van Baruch de Spinoza, de twee soorten ervaringen van Ilya Progogine en Demon est deus inversus''' in de esoterie. Het kantelpunt heeft in het onderzoeksrapport 'E i V' op een paradigmawisseling, de diversiteit, de meerstemmigheid betrekking.

In 1975 las ik het boek PSYCHOSYNTHESE een veelzijdige benadering van heel de mens van Roberto Assagioli en maakte ik voor het eerst kennis met de disidentificatie techniek van Roberto Assagioli. Al veel eerder kocht ik het Prismaboekje 562 Psychologie van het dagelijks leven van Edward Strecker en Kenneth Appel. Begin negentiger jaren volgde ik aan de Vrije Universiteit de HOVO cursus Boeddhisme onder leiding van Han de Wit en kwam ik er achter dat de disidentificatie techniek op het Meditatie-Diagram van H.P. Blavatsky betrekking heeft. Han de Wit beschrijft in zijn boek De verborgen bloei de grondslag, hoe het mogelijk is de levensangst te overwinnen.

In essentie berust mijn kennis op drie boeken, het Prismaboekje 562 Psychologie van het dagelijks leven uit 1962 van Edward Strecker en Kenneth Appel, Aula pocket nr. 356 INFORMATIE een interdisciplinaire studie van C.A. van Peursen, C.P. Bertels, D. Nauta, dat ik in 1968 heb gekocht en het boek PSYCHOSYNTHESE een veelzijdige benadering van heel de mens van Roberto Assagioli dat ik in 1975 van mijn broer Ruud cadeau heb gekregen. Het betekent dat de klimaatcrisis niet door technologie, maar door biologische, psychologische en sociale factoren wordt opgelost. De oplossing die Milton Friedman aanreikt is volledig uitgewerkt. Chaos, de ''self-fulfilling prophecy" van Frits Bolkestein ontstaat wanneer we weigeren met de keerzijde van de medaille (Complementariteit), het panentheïsme van Spinoza rekening te houden.

De verticale as (Axis mundi) door het midden van het Ei van Assagioli symboliseert de door Maslow genoemde zelfrealisatie, de Derde weg in de psychologie of de weg van het universele soefisme. Door dis-identificatie is het mogelijk dat we ons met de ware identiteit, het hogere zelf verbinden. De psychosynthese van Assagioli is een transformatieproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift. Het maakt het laten oplossen van conditioneringen mogelijk. De hype rond het koloniseren van Mars is analoog aan het debat over kunstmatige intelligentie, de humanoïde robot.

De verticale dimensie (Axis mundi) brengt ook de evoluerende waardensystemen van de Spiral Dynamics van Don Beck in beeld. Elk mens heeft een natuurlijke aanleg (nature), maar onze sociale vaardigheden zijn niet aangeboren doch tijdens de opvoeding (nurture) aangeleerd. Bij de verticale as door het centrum gaat het om de moraal van het verhaal, de waarden en normen, de geschreven en ongeschreven leefregels. Jezelf met de ascensie van het universum te verbinden.

Het boek Psychosynthese van Roberto Assagioli laat duidelijk zien dat hij zich door de theosofie heeft laten inspireren. Zowel zijn moeder als zijn vrouw waren theosoof. De disidentificatie oefening van Roberto Assagioli is op het meditatie-diagram van Blavatsky gebaseerd. Meditatie is geen middel tot een doel. Zij is beide, ‘Middel en Doel’, ’Vorm en Inhoud’, het ‘Hoe en Wat’ (reciprociteit). Meditatie is een manier om de illusoire wereld van de éne werkelijkheid te onderscheiden.

Plato's Ideeën wereld:
Volgens Plato is dat wat wij doorgaans beschouwen als de werkelijkheid slechts een zwakke afschaduwing van de échte werkelijkheid: de wereld van de Ideeën. Deze ideeën bevinden zich in Plato’s hemel of Ideeënrijk: een transcendente werkelijkheid waar geen tijd of ruimte bestaat. In de allegorie van de grot brengt Plato een bepaalde visie op de werkelijkheid naar voren: idealisme. Kenmerkend voor Plato’s idealisme is dat de abstracte wereld van de Ideeën meer realiteit bezit dan de materiële wereld van de tastbare dingen.
Roberto Assagioli, boek ‘Psychosynthese’, p. 29: Het bewuste zelf of ‘Ik’ (centrum, centraal punt in het ‘ei’ van Assagioli): Vanuit een bepaald gezichtspunt kan men dit verschil vergelijken met het verschil dat er bestaat tussen het witte, verlichte scherm (Hogere Tetraktis, Tetragrammaton, ‘hemelse mens’ is Adam Kadmon), èn de verschillende beelden die erop geprojecteerd (Weerspiegeling, Weerkaatsing, Toverlantaarn) worden. …zij vereenzelvigen zichzelf met die opeenvolgende golvingen, met de steeds veranderende inhouden van hun bewustzijn (identificatie versus dis-identificatie).

Het witte, verlichte scherm komt met het hogere manas of het EGO overeen.

Roberto Assagioli, Carl Jung en Abraham Maslow bieden een oplossing voor het individu.
Richard Sennett, Geert Hofstede en Abram de Swaan bieden een oplossing voor het collectief.

De tegenstellingen ‘Licht en Schaduw’ (dubbelleven), die Carl Jung onderkent komen in de tweenaturenleer, de 'emanatie van God' tot uitdrukking.

De controverse tussen Roberto Assagioli en Dick Swaab is dat Roberto Assagioli schreef het boek Over de Wil Sturend mechanisme in het menselijk handelen terwijl Dick Swaab zegt dat de wil niet bestaat. Dick Swaab heeft gelijk wanneer hij vindt dat de bèta- en de gammawetenschappen een brug moeten slaan. Je moet samenwerken, elke discipline - sociologie, filosofie - heeft kennis over een stukje van de wereld, en die moet je bij elkaar brengen. Maar zijn omissie is dat hij vergeet in zijn perceptie de geesteswetenschappen te betrekken. Wat betreft de vrije wil (besluitvormingsprocessen), laat zowel de recensie in de Volkskrant 29 september 2016, Trouw 24 september 2016 en van Wim Köhler in NRC 7 oktober 2016 zien, dat Dick Swaab, in de woorden van Yvonne Hofs nog steeds denkt als een holbewoner.

Het onderzoeksrapport ‘E i V’ laat zien dat het er nog steeds gaat om de regels van het spel van het wederzijds respect, Ethic of reciprocity - de Gulden Regel Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander. - , er is niets nieuws onder de zon. De reciprociteit in de Bijbel wordt door de Bijbelcode, het boek van Michael Drosnin onderbouwd. De Israëlische wiskundige dr. Eliyahu Rips laat zien dat de ICT-sector het wel mogelijk heeft gemaakt de code te ontcijferen . Door het fenomeen reïncarnatie (cultuuroverdracht) serieus te nemen wordt het mogelijk gemaakt de toekomst beter te voorspellen.

Libido: In Jungs opvatting wordt het gedrag van de mens in belangrijke mate bepaald door een algemene levensdrang die hij libido (levenskracht) noemde. Hiervoor zag hij, en daarin verschilde hij sterk van inzicht met Freud, niet in de eerste plaats een seksuele oorsprong, maar eerder een religieuze (in de ruimste zin van het woord).
Voor Jung betekent eros de religieuze hartstocht, geestesdrift (
moslimfundamentalisme), voor Freud de seksuele drift, het hebben en in bezit nemen, de emotie egoïsme (marktfundamentalisme). Alles heeft zijn tegenstelling, aardse begeerte inbegrepen. Of met andere woorden mannen zijn fysiek zo geschapen dat ze achter hun … aanlopen, maar ze hebben ook een hoofd gekregen waarmee ze tot in de hemel kunnen reiken.
Carl Jung legt een accent op de
schaduwzijde en Roberto Assagioli op de verborgen keerzijde, de lichtzijde.

BRES #326 mrt/apr 2021 heeft als thema Duurzaam bewustzijn. Het draait in dit nr. in het bijzonder om het Koninkrijk Bhutan, waar niet het Bruto binnenlands product, maar het Bruto nationaal geluk centraal staat. Dit nr. verwijst ook naar het boek Leven in balans volgens de boeddhistische wijsheid van Chöje Akong Tulku Rinpoche. Ook het tijdschrift MANTRA Lente 2021 Signalen van een nieuw begin belicht de huidige tijdgeest op basis van de transpersoonlijke psychologie. Voor meer informatie, zie het artikel Op de vleugels van de ziel (MANTRA p. 26-37) van de transpersoonlijke psycholoog Lars Hermesdorf docent aan de Academie voor Geesteswetenschappen.

Waarom alleen ándere mensen hypocriet zijn (Roos Vonk Leeropdracht: Sociale psychologie, in het bijzonder zelfkennis en zelfbedrog):
Mensen worden extra hypocriet als ze veel macht hebben (of veel geld, dat verschaft immers ook macht). Enerzijds zorgt macht ervoor dat mensen zich gerechtigd voelen om ánderen te beoordelen, ze moeten immers zorgen dat iedereen zich aan de regels houdt; anderzijds lijken ze ook te vinden dat zijzelf die regels wat mogen buigen. Quod licet Iovi non licet bovi: Wat Jupiter mag, mag het vee nog niet. Maar soms heeft het 'vee' wel de macht zich tegen zo'n leider te keren en hem te herinneren aan zijn vergankelijkheid.

Erik Staal heeft handig misbruik gemaakt van de tijdgeest, die op diverse Ministeries heerste. Het heeft tot gevolg dat de corrigerende werking van de wederkerigheid, het zelfreinigend vermogen daardoor verloren is gegaan. In hoeverre is het terecht dat het Westen zich moreel superieur voelt aan het Oosten? Om het vraagstuk van de groeiende ongelijkheid op te lossen hangt met het geïnstitutionaliseerde politiek opportunisme van de Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy samen.

Het balansmechanisme illustreert dat hogere vormen van bewustzijn uiteindelijk in het eenheidsbewustzijn (grenzeloos bewustzijn, transpersoonlijk bewustzijn, kosmisch bewustzijn, Akasha-veld) uitmonden.

In 1965 liep ik stage op de engineering afdeling van het hoofdkantoor van AKZO in Arnhem. Op de Leergang Bedrijfskunde, die ik in de periode 1978 - 1980 in Arnhem volgde, werd het vakgebied psychologie gegeven door professor A.F.G. van Hoesel, hoofd van de psychologische dienst van AKZO. Om algemene intelligentie, het vermogen zich aan nieuwe situaties adequaat aan te passen, verwees van Hoesel naar de g factor ontwikkelt door Charles Spearman en de 'tweefactor-theorie' van Louis Leon Thurstone. De factoranalyse is later door het drie-dimensionale model van de intelligentiestructuur van J.P. Guilford en de ontwikkelingsbedrijfspsychologie van Philip E. Vernon verbeterd. Volgens de experimenten van David Krech ('Brain chemistry and adaptive behavior') zouden zelfs door milieu-omstandigheden blijvende fysische veranderingen kunnen optreden. Het gaat waarschijnlijk in veel sterkere mate dan men voorheen heeft vermoed om een wisselwerking tussen erfelijke en milieufactoren ('Nature-Nurture-debat'). Volgens de syllabus van A.F.G. van Hoesel bestaat een bedrijf uit een sociaal systeem en een technisch economisch systeem. Of met andere woorden tegen de achtergrond van de interdisciplinaire samenwerking binnen organisaties wordt een organisatie wel een economisch-sociaal-technisch systeem genoemd.

Volledige synthese (Bevrijding) drukt volmaaktheid uit. Het Christendom spreekt over de wijsheid voor de volmaakten, het Boeddhisme heeft het over volmaakte geestelijke gezondheid, het Taoïsme over spirituele volmaaktheid en de Islam spreekt over de volmaakte mens. De onvolmaaktheid van de mens op aarde staat in contrast (Nous) met de volmaaktheid van God in de hemel. We kunnen ook zeggen de schijntegenstellingen op aarde staan tegenover de harmonie in de hemel of de imperfecte mens staat tegenover de perfectie in de natuur.

De zoektocht van Fokke Obbema in zijn boek De zin van het leven Gesprekken over de essentie van ons bestaan heeft in het onderzoeksrapport 'E i V' op de pelgrimstocht, de 'Hoofdroute' (mysteriescholen), dus hoe richten we onze levenskracht betrekking. In de tijd van Confucius was het al bekend hoe het mogelijk is een vreedzame wereld te bereiken.

Roberto Assagioli was lid van de door Alice Bailey opgerichte Arcane school en de vertegenwoordiger van deze school voor Italië.[1][2] Het thema visualisatie dat Erik Scherder bespreekt (Max Masterclass 5 september 2019 NPO1) was in de tijd van Plato en Aristoteles al bekend.

Het ‘5Ddenkraam’ geeft mede op basis van het open systeem concept een aanzet hoe verschillende psychologische zienswijzen (Assagioli, Jung, Maslow en Berne) met elkaar samenhangen. Juist het combineren van verschillende zienswijzen maakt het mogelijk het fenomeen mens vanuit een holistisch perspectief beter te leren begrijpen.
Het ‘5Ddenkraam’ laat zien dat de lemniscaat, “Zo boven, Zo beneden”, hemel en aarde, het geestelijke en het stoffelijke met elkaar verbindt.
5D toont een derde aanzicht en laat zien hoe de kloof tussen de binnen - en de buitenwereld kan worden verkleind. Op deze manier is het mogelijk een gelukkiger, een natuurlijker balanssituatie te creëren. De psycholgie van Roberto Assagioli en de humanistische psychologie van Maslow brengen dit aspect met name in beeld. Het verticale bewustzijn, het verticale denken staat met het transformeren van inspiratie en materie in verband.

SisyPhus De MultiVersele Creatie door Negentropie in correlatie met de vier niveau's van de Ka-Ba-Lah.
Hoe kan ik dit nu in relatie zetten met de "zelforganisatie" van het DNA, dat wat de "Unieke Blauwdruk" van elk levend wezen maakt, dus ook de mens? Uit de godsdienstige overleveringen blijkt een gemeenschappelijk beeld te bestaan, dat "God" of "Goden" de Mens naar zijn beeld heeft gemaakt. Deze overlevering is niet zomaar fantasie, want als het "niet waar" was - dan zouden we het zelf moeten gaan verzinnen en waarom zouden we dat nou doen of laten doen: ten dele is het deceptie, met een "ongemanifesteerde waarheid": archief! Dus, die "goden" hebben wat weg van de mensen, de eigenschappen van die "goden" vinden we terug in de mensen! Dus, het kan zijn dat de "DNA-eigenschappen" van die "goden" terug te vinden zijn in de huidige samenstelling van de mens. Als we de esotherische literatuur goed volgen, blijkt dat "YHWH" de "oppergod" is en het "monotheïsme" (monisme) afdwingt en dus geen "andere god" mag er aanbeden worden dan hem.

Om een humanitaire crisis te vermijden dient het bevorderen van broederschap, de Unificatietheorie centraal te staan.
De synthese van vier domeinen = Kwintessens = Unificatietheorie. Geestelijke gezondheid, het proces van zelf-transformatie, de Zielkunde omvat Geest en Lichaam, Geestkunde en Natuurkunde. Het bevorderen van de geestelijke gezondheid, de Spirituele Transformatie is op het Meditatie-diagram van Blavatsky gebaseerd.

Het zevende inzicht is de synthese van Hindoeisme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom, Islam en Humanisme, te weten 'Religieus Naturalisme' (een diepgevoeld universeel humanisme), namelijk Broederschap. Het rapport 'E i V' baseert de strategie op een pedagogisch leerproces, de status quo van de alfa-, béta- en gammawetenschappen in het Westen en de zes darshana’s in het Oosten.

Om de dingen van de subjectieve en objectieve werelden (Macrokosmos en Microkosmos) te begrijpen zoals ze zijn is alleen mogelijk door de middenweg te bewandelen, dus door ons met het eeuwige Nu, het transcendent of zuiver bewustzijn ("de vierde bewustzijnstoestand" of samadhi) te verbinden. In de kern zijn er vier bewustzijnsniveaus (vier Graden van Verlichting): de waaktoestand,transcendent bewustzijn, kosmisch - of universele bewustzijn en samadhi (drie paren van tegenstellingen en de eenheid samadhi). In de context van de Yogasoetra's is de hoogste vorm van samadhi de totale absorptie in het gedachteloze Zijn, waarin het onderscheid en de dualiteit tussen subject en object geheel is opgeheven.

‘Ik probeer het leven wat lichter te maken dan het is’ (Nathalie Huigsloot interviewt Jeroen van Koningsbrugge Volkskrant Magazine 6 april 2019 p. 12-20):
In 24 uur met analyseerde presentator en tevens goede vriend Theo Maassen je neiging tot relativeren en alles positief zien. ‘Jij kan grote drama’s meemaken, maar daarna ga je door en is er ogenschijnlijk niks aan de hand’, zei hij. ‘Ik mis dan wel een beetje je geworstel met je leven.’
‘Ik heb wat meegemaakt, maar ik wil niet dat het drama de hele tijd over me heen hangt. Theo is een binnenvetter. Als hij ruzie heeft met zijn vriendin duurt dat soms een maand. Ik denk na een half uur al: zullen we even gaan zitten alsjeblieft, ik kan hier niet tegen. Ik wil gewoon dat het leuk is. Ik probeer het leven wat lichter te maken dan het is. Ik vind het ook fijn als mensen zeggen dat ze depressief waren maar door een filmpje van Draadstaal of Neonletters even hebben moeten lachen.’
Dat klinkt niet echt als verdriet.
‘Haha nee, dat is waar. Maar na die boze periode is er bij mij gewoon een knop omgegaan. Toen besefte ik dat ik er ook door ben gevormd. De relatie met mijn ouders is nu heel goed. Eigenlijk ben ik stiekem dankbaar voor wat ik erdoor gekregen heb.
Daardoor ben ik geworden wie ik nu ben en sta ik stevig op de grond. Ik weet dat het goed of slecht kan gaan, maar dat je je eigen geluk in de hand hebt. Je kunt je geluk afdwingen. Dat heeft met het visualiseren van dingen te maken en vol voor iets gaan.’
Wat bedoel je met visualiseren?
‘Als ik heel graag een film wil doen, dan benoem ik dat. En dan zie ik het ook helemaal voor me hoe dat gaat. Ik heb nu al een keer of zes meegemaakt dat ik dat deed, en dat ik de dag erna werd opgebeld met de mededeling dat ze mij voor die speelfilm wilden. Mijn vrouw Claire zegt dan ook:
‘Het is ongelooflijk. Hoe dan?!’

Meditatietechnieken maken het mogelijk probleem en oplossing met elkaar te verbinden, de waarheid dichter te benaderen. Zowel het Hindoeisme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom, Islam en Humanisme maken gebruik van meditatie. Er wordt ook wel onderscheid gemaakt tussen mediteren op het horizontale vlak, het mensenrijk en mediteren op het verticale vlak, het kosmische of Goddelijke rijk. Het zevende inzicht is de synthese van Hindoeisme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom, Islam en Humanisme. Het rapport 'E i V' baseert de strategie op een pedagogisch leerproces, de status quo van de alfa-, béta- en gammawetenschappen in het Westen en de zes darshana’s in het Oosten.

Yuval Noah Harari borduurt in zijn boek 21 lessen voor de 21e eeuw, hoofdstuk 20 Zingeving, Het leven is geen verhaal op het gezichtspunt van de oude boeddhisten voort. Als je de waarheid wilt weten over het universum, de zin van het leven en je eigen indentiteit, kun je dus het beste beginnen door naar het leed in de wereld te kijken en te onderzoeken wat het precies is.
Het antwoord is
geen verhaal. (p. 375)

Het leven is geen verhaal van Yuval Noah Harari in zijn boek 21 lessen voor de 21e eeuw, hoofdstuk 20 heeft op de 11e dimensie, het 11e inzicht betrekking.

In tiendaagse stilteretraites leerde ik vipassana beoefenen, zoals werd onderwezen door de onlangs overleden Birmese leraar S.N. Goenka. Ik vond dit belangrijk voor mijn promotieonderzoek over mindfulness-meditatie en wenste verder inzicht te krijgen, zowel in mijn eigen geest en denken, als in de meditatievorm die ten grondslag ligt aan MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction).

Beter bewust zijn (Ianthe Sahadat interviewt Steven Laureys Volkskrant 28 oktober 2019 p. V4-6):
Laureys is niet de eerste wetenschapper die zich buigt over meditatie. Tal van onderzoekers, vooral Amerikaanse, gingen hem voor. In zijn No-nonsense meditatie verwijst hij naar de belangrijkste en vroegste studies. Zoals die van Daniel Goleman en Richard Davidson, de eerste hoogleraren psychologie en psychiatrie die zich bogen over verschillende vormen van meditatie en mindfulness (de in de VS bedachte, populaire vorm van meditatie, red.).
U schrijft dat u
‘op de barricade staat voor meditatie’. Na het lezen van uw boek blijft toch de vraag hangen: wat weten we nu eigenlijk echt over het nut ervan? ‘Onderzoek naar meditatie staat nog in de kinderschoenen, dus we moeten niet te hard van stapel lopen. Maar in Nature verscheen een paar jaar terug een overzicht van het beschikbare onderzoek van de afgelopen twintig jaar en dat laat zien dat mindfulnessmeditatie gunstige effecten heeft op de fysieke en mentale gezondheid en op cognitieve prestaties. Er loopt onderzoek naar meditatie bij chronische pijn, burn-out, depressie en angst- en slaapproblemen.

Zorg voor het zelf - Westerse en Oosterse levenslessen
Van oudsher is filosofie als
levenskunst – in de Oosterse en Westerse wijsbegeerte – verbonden geweest met de woorden: “Zorg voor je zelf!”. Wat verstaan we echter onder het zelf? In deze cursus bespreekt de filosoof Jan Flameling de antwoorden van de middeleeuws mysticus Meister Eckhart, de Duitse denker Martin Heidegger en de Vietnamese boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh.

Béta's eerst (Sander van Walsum Volkskrant 4 september 2019 p. 19):
Een van de sprekers was Rens Bod, hoogleraar Digital Humanities aan de UvA en auteur van het boek
Een Wereld vol Patronen, dat is genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs. Hij studeerde natuurkunde & astronomie, letteren en alfa-informatica. ‘Ik heb in de schatkamer van de kennis kunnen dolen’, zei hij eerder in de Volkskrant. ‘Dat geluk is de huidige studenten niet beschoren.’
Daarbij doelde hij niet alleen op het feit dat het bindend studieadvies en het leenstelsel studenten, meer dan in zijn tijd, aan banden leggen. Hij wilde er ook mee zeggen dat een boek als het zijne er zonder de verwevenheid van academische disciplines niet zou zijn geweest. Wetenschap floreert van oudsher bij multidisciplinariteit. Bij kruisbestuiving tussen alfa-, gamma- en bètavakken.

De moraal van het verhaal van Daan Roovers is analoog aan het verhaal van Aluid Truijens. Het continuüm van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam van de humanistische psychologie Maslow laat zien hoe vaardigheden kunnen worden geoefend. Het gaat er eerst om bewust te worden waarvan je je niet bewust bent. De opgebouwde conditioneringen moeten eerst worden herkend. Integratie vindt plaats wanneer op- en ontlading catharsis gelijkmatig gebeurt.

Het continuüm van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam van de humanistische psychologie Maslow laat zien hoe vaardigheden kunnen worden geoefend. Het gaat er eerst om bewust te worden waarvan je je niet bewust bent. De opgebouwde conditioneringen, karmische formaties (als de restanten van alles wat we gedacht, gevoeld, gezien en gedaan hebben) moeten eerst worden herkend. Integratie vindt plaats wanneer op- en ontlading catharsis gelijkmatig gebeurt. Het leert je regisseur te worden van je eigen leven.

Het boek De vernieuwers de zegeningen van tegenslag in wetenschap en kunst, 1500-2000 van Anton Blok werkt het thema Insider & Outsider uit. Misschien wel een van de grootste radicale vernieuwers is H.P. Blavatsky. Haar belangrijkste werk De Geheime Leer bestrijkt zelfs een periode van meer dan 7000 jaar. De kwintessens, de wederkerigheid in het rapport ‘E i V’ laat zien dat Insider & Outsider - Innerlijke en Uiterlijke wereld (Binnen- en Buitenwereld) namelijk voor elk mens geldt.

Wim Kok had gelijk wanneer hij stelt ‘Het gaat om vernieuwing, niet om terminologie.’ De grootste schaduwzijde van zijn erfenis is, dat hij niet heeft doorzien dat de vernieuwing, de paradigmawisseling betrekking heeft op het mechanisme tussen micro en marcro, dat door door Étienne de La Boétie is onderkend. Het mechanisme tussen micro en marcro, dat door Étienne de La Boétie is onderkend, is nog steeds actueel.

Willem Melching heeft gelijk wij zijn in staat tot zelfcorrectie. Vincent Icke beperkt zich tot één kant van de medaille, de fysica. De metafysica van Aristoteles houdt zich echter al met dit filosofische vraagstuk bezig. Het heeft op de controverse tussen de twee russinnen H.P.B. Blavatsky en Ayn Rand betrekking. De drie axioma’s van H.P. Blavatsky staan diametraal tegenover de drie axioma’s van Ayn Rand. Het morele kompas is een medaille met twéé kanten. Het tweede axioma brengt de integratie van polariteiten, de complementaire polariteit tot uitdrukking.

Volgens de esoterie is de relatie tussen Goed en Kwaad, Yin en Yang (Hoofdstuk 3 - Bijlage Tetrade) een kosmisch gegeven. Er mag niet worden verwacht dat een quantumcomputer dit mechanisme zal kraken. Frank Ankersmit heeft gelijk het gaat om de beeldvorming van politici.

Onze pelgrimstocht op aarde, de mysterieweg in de school van Pythagoras, het thema verlossing, loutering, hangt met de evolutionaire psychologie samen. De esoterie (Filognosie) benadert de transformatie van het kwaad echter vanuit het bredere perspectief van karma, zaaien en oogsten. Hoofdoorzaak van het onbehagen in de maatschappij is dat een meerderheid van de politici in Nederland religie buiten hun referentiekader (5Ddenkraam) heeft geplaatst.

De oplossing van het mysterie van het leven komt een stapje dichter bij wanneer we met de gulden regel Wat gij wilt dat u geschiedt doe dat de ander, het balansmechanisme van de wederkerigheid in het universum serieus rekening gaan houden.

Mattheüs 7:3-5 En wat ziet gij den splinter, die in het oog uws broeders is, maar den balk, die in uw oog is, merkt gij niet?
Of, hoe zult gij tot uw broeder zeggen: Laat toe, dat ik den splinter uit uw oog uitdoe; en zie, er is een balk in uw oog?
Gij geveinsde! werp eerst den balk uit uw oog, en dan zult gij bezien, om den splinter uit uws broeders oog uit te doen.

De klimaatencycliek Laudato si van paus Franciscus (18 juni 2015), Alessandro Baricco (De Groene Amsterdammer 14 februari 2019 p. 48-52), Alexandria Ocasio-Cortez (Volkskrant 16 en 17 februari 2019 Zaterdag p. 2-5) en Susan Neiman (Volkskrant 16 en 17 februari 2019 Opinie p. 6-8) bieden een oplossing, voor de paradox, die Ralf Bodelier en Thijs Kleinpaste bespreken. Citaten van Gottfried Wilhelm Leibniz en Arthur Schopenhauer geven de in het heelal verborgen paradox weer. Het balansmechanisme, dat aan de in het universum verborgen paradox ten grondslag ligt was in de Bhagavad Gita al bekend. Peter van Ammelrooy en Thomas Borst (Volkskrant 16 en 17 februari 2019 p. 5) tonen hoe de overheid zijn invloed geleidelijk aan het grootkapitaal uitbesteed. De mens is de maat van alle dingen van Leonard Da Vinci geldt nog steeds (15 februari 2019 NPO2).

Vyâsadeva (Vyasa) Bhagavad Gita
Hoofdstuk 2 De zaken op een rijtje zetten - vers 20:
(20) Derhalve, om het maar eens duidelijk te stellen: feitelijk begon je nooit met leven noch zal je er ooit mee ophouden te leven; je werd nimmer geboren, noch zal je ooit echt sterven. Evenzo reïncarneer je ook niet in dat opzicht; de ziel zoals die is, wordt nooit geboren, is eeuwig en constant. Hij is er vanaf de eerste dag van de schepping en hij houdt nooit op te bestaan als het lichaam zijn einde vindt.
Hoofdstuk 4 Het bewustzijn verenigen in het brengen van offers en in filognosie:
(7)
O zoon van Bharata, waar en wanneer er ook maar een afname is van de rechtschapenheid en het onrecht overweegt, manifesteer ik mezelf op dat moment.
(8) Opdat zij die dorsten naar de waarheid een leven mogen hebben en de onverlaten een halt wordt toegeroepen, verschijn ik generatie na generatie ten tonele met de bedoeling de weg van de menselijke principes van de waarheid, de zuiverheid, de boete en het geweldloze mededogen opnieuw te vestigen.
(22) Tevreden met wat hij op zijn weg vindt is hij, vrij van afgunst, de materiële dualiteit ontstegen en is hij, dan stabiel in geval van falen en slagen, nimmer verstoord met wat hij ook doet.

Er blijft behoefte aan een nieuw gezichtspunt zoals paus Franciscus, Alessandro Baricco en Alexandria Ocasio-Cortez beschrijven op het morele kompas (balk en splinter, Gouden kalf en zondebokmechanisme). Of kan alleen kunst ons nog redden?
Meta-leren,
bewustzijn van bewustzijn, het reflexieve zelfbewustzijn maakt leren mogelijk.

Het leerproces op aarde was al bekend bij Socrates en Plato, maar ook al bij Zarathoustra en Vyâsadeva (Vyasa), auteur van de Bhagavad Gita (Tegenstellingen, 5D-concept en Ethisch reveil). Zonder te streven naar waarheid en rechtvaardigheid is een duurzame vrede niet mogelijk. Dus door waarheid en rechtvaardigheid centraal te plaatsen is een betere risicobeheersing mogelijk. De Bhagavad Gita beschrijft al hoe we onze hartstochten kunnen beheersen, de contouren van de unificatietheorie. Of met andere woorden de Bhagavad Gita laat al zien dat, de ‘Grondtoon van de waarheid’, de verborgen 5e Dimensie, die aan de schepping, de Éne werkelijkheid ten grondslag ligt al millennia bekend is. Om in het universum de Éne werkelijkheid te illustreren wordt van de Hoofdroute gebruik gemaakt.

Het rapport ‘E i V’ gaat er van uit dat de evolutionaire psychologie (evolutiepsychologie, Zielkunde) aan het Trial and Error mechanisme ten grondslag ligt.

Stelling: Er treedt een paradigmawisseling van Thomas Kuhn, een revolutie in het wetenschappelijke denken op, wanneer de grens die tussen beide domeinen Geest en Lichaam, Geestkunde en Natuurkunde (Metafysica en Fysica) is ontstaan wordt doorbroken.
Het dilemma waar de wereld voor staat is al eerder verwoord door Jan Willem Schulte Nordholt: Want het lijkt waar te blijven dat pas dringende noodzaak de eenwording kan stimuleren.
Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat er maar een natuurlijke tijd bestaat en dat is de eeuwige duur van Henri Bergson, het durée, het eeuwige nu.

Er wordt beoogd de Kwintessens met behulp van de Gulden middenweg, de verborgen 5e Dimensie, het 5Ddenkraam en de 5 bij 5 matrixstructuur, de evolutionaire 'Bewustzijnsschil' weer te geven.

Het boek De lege troon Hoe Amerika afstand doet van zijn rol als wereldleider van Ivo Daalder staat symbool voor dat er tijdens de financiële crisis niemand in de cockpit zat volgens Joris Luyendijk en Ziende blind volgens Marcia Luyten. Het gaat er nog steeds om, zoals Flavia Kleiner (voorzitter Operation Libero) tot slot stelt: We kunnen het hart en het hoofd combineren (Next generation democratie - VPRO Tegenlicht 20 januari 2019 NPO2).

Het evenwicht door tegenwicht, het balansmechanisme, these + antithese = synthese, dat Wim Kok en Tjeenk Willink van de PvdA hanteren was al in de Bijbel bekend. Of zoals Carola Schouten van de ChristenUnie de in het universum ingebakken paradox samenvat: 'Alles wat goed gaat is uw verdienste en alles wat fout gaat is de schuld van de afzonderlijke landen?' Terwijl Van Lanschot van de nieuwe partij Volt voor Nederland juist de inverse verdedigt: ‘Europese successen worden nu op nationaal niveau geclaimd’ ‘En nationale mislukkingen worden vaak aan Europa toegeschreven.’

De paradox is dat het probleem dat Carola Schouten signaleert ziet Reinier van Lanschot als oplossing. De oplossing voor deze paradox geeft Fokke Obbema in zijn reeks interviews op zoek naar de zin van ons leven. Of zoals Monique Maarsen aangeeft ‘Luister naar je innerlijke stem’.

James Doty heeft gelijk in de kern draait het om ons levensverhaal. De relatie tussen individu en collectief kan zowel door een mandala als een lemniscaat worden gesymboliseerd. De cirkel, de mandala symboliseert de eenheid tussen de innerlijke en uiterlijke wereld, de 'micro- en macrokosmos'. De lemniscaat verbindt de horizontale cirkel met de verticale cirkel en symboliseert de bewust of onbewust ervaren werkelijkheid. Het leven is een continu ervaringsproces, dat tracht knelpunten in de gewenste richting bij te sturen. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. We zijn het zelf die in het leven orde en wanorde creëren. Elk mens schrijft zijn eigen levensverhaal. Of met andere woorden ‘Het gaat om de moraal van ons levensverhaal’.

Eve's rechterhand John Goodman staat symbool voor het ‘Pad der Rechterhand’ in de esoterie (Filognosie), de zoektocht naar antwoorden van de Britse mensenrechten advocaat Eve Ashby. Kunst maakt het mogelijk de waarheid, dichter te benaderen. Dit was niet alleen bij Pythagoras, maar ook al bij de schrijvers van de Bhagavad Gita bekend. Of zoals Johannes 1: 14 het in het Nieuwe Testament uitdrukt: En het Woord is vlees geworden, en heeft onder ons gewoond.

De lemniscaat symboliseert de pelgrimage, het leerproces tussen het geestelijke en het lichamelijke, de binnenwereld en de buitenwereld. Zolang we niet weten hoe bewustzijn (in het Oosten Chaitanya) precies werkt kunnen we onze hartstochten ook niet automatiseren. De éne werkelijkheid heeft net als bij Ayurveda op de "kennis van het leven", de oerbron betrekking. De lemniscaat verbindt het aardse met het hemelse, de eeuwige kringlopen.

Het leerproces op aarde, er is altijd een Derde Weg, die mij bij het outplacement bureau van Ede & Partners, onder leiding van Hans Leeuwens, is aangereikt wordt door Ian Buruma, René Cuperus, Klaas van Egmond en Hans Feddema belicht. Waarom laten we ons nog steeds overheersen door de dwaasheid, die Desiderius Erasmus al heeft onderkend?

De metafoor ‘Veilig en Verdoemd’ (p. 324, 326, 337, 425, 481, 482) in het boek van Amanda Gefter is analoog aan ‘Verlossing en Verdoemenis’ in de esoterie en Genadeleer en Erfzondeleer in het christendom. Het belicht de in het universum verborgen 5e Dimensie, het goddelijke bewustzijn. De eindconclusie van Amanda Gefter is dat we allen in ons eigen referentiekader leven en daardoor komt opnieuw de discussie centraal te staan vanuit welk referentiekader wordt beoogd Probleem en Oplossing ('Zaaien en Oogsten') met elkaar te verbinden. Wat Amanda Gefter zegt sluit aan op wat Jiddu Krishnamurti over waarnemer van het waargenomene al eerder naar voren heeft gebracht. De verborgen 5e Dimensie, de 5 bij 5 matrix structuur ('eonische matrix') biedt net als het 7 schillenmodel, de boodschap van authentiek leiderschap, het antwoord op De trap naar terreur van Fathali M. Moghaddam.

De culturele dimensies volgens Hofstede
Cultuur wordt overgedragen via onze sociale omgeving en niet via erfelijkheid. Cultuur staat in tussen de menselijke natuur (dat wat alle mensen gemeen hebben) en de persoonlijkheid (dat wat iedere mens tot een uniek wezen maakt).
Om de typische authenticiteit van volkeren te benadrukken maakt Geert Hofstede van vijf cultuurdimensies gebruik. Waarom bedrijven hun authenticiteit kwijtraken beschrijft Rohit Bhargava in zijn boek Persoonlijkheid
niet inbegrepen. De top down & bottom up wederkerigheid komt in de organisatiecultuur tot uitdrukking. Er bestaat een duidelijke correlatie tussen de Big Five (persoonlijkheidsdimensies) van Willem Hofstee en de vijf cultuurdimensies van Geert Hofstede, boek Allemaal andersdenkenden, omgaan met cultuurverschillen.

De controverse tussen wetenschappers is al millennia oud en komt opnieuw in de eenzijdige visie van wetenschappers als Robbert Dijkgraaf c.s. naar voren. Het verenigen van de relativiteitstheorie en de quantummechanica is een te beperkt inzicht. Om de theorie van alles te verklaren, de waarheid te doorgronden is een ruimer perspectief wenselijk.

Niet alleen het katern bij de Volkskrant van 5 oktober 2018, met name het verslag Driftkikker (Hein Janssen interviewt Huub Stapel), maar ook Sir Edmund bij de Volkskrant van 6 oktober 2018 laat opnieuw overduidelijk zien dat kunst een belangrijk houvast biedt om de tijdgeest te duiden.

De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is, de kosmische missie, die Ervin Laszlo & Jude Currivan beschrijven te accepteren komt de evolutie een stapje verder. Om het ontstaan van leven te verklaren gaat het primair om 'Mind over Matter', dat bij Pythagoras al bekend was. Het onderzoeksrapport 'E i V' plaatst de relatie tussen 'Slachtoffers en Daders' in het licht van de evolutie van de mensheid, antropogenese (hominisatie).

De Bijbel toont niet alleen theïsten, maar ook aan atheïsten de kwintessens van het verhaal. Er is niets nieuws onder de zon laat zien dat de Bijbel een continuing story is. Dit komt ook in de programma's Iedereen verlicht en Veerkracht naar voren. In het programma Veerkracht draait het om het boek Innerlijke Revolutie leven, vrijheid en de zoektocht naar echt geluk van Robert Thurman.
De kloof tussen het rijke Westen en het arme Tibet is enorm. De welvaart van de geïndustrialiseerde landen gaat volgens Robert Thurman echter voorbij aan de ontwikkeling van innerlijke waarden. Mensen worden vaak beschouwd als bezittingen of als concurrenten en veel energie wordt gestoken in de vergroting van materiёle welvaart. In het afgelegen en in materieel opzicht minder ontwikkelde Tibet is de zoektocht naar geluk veelal het doel en lijkt die ook meer geïntegreerd in het dagelijks bestaan.

Voor alsof het een wiel was in het midden van een wiel (Deel I, p. 157) of als het ware een wiel in het midden van een wiel was (Deel II p. 629) kan ook gelezen worden een kleine kringloop binnen een grote kringloop of de levenscyclus van een mens (menselijke natuur) binnen de levenscyclus van een universum (Het wiel van dharma). Op aarde vinden analoge energetische processen plaats (Wet van analogie: ‘Zo Boven zo Beneden’). Een elektronenschil (SCHILLEN) kan met de baan die een planeet beschrijft worden vergeleken. De Éne werkelijkheid maakt het mogelijk de in de kosmos verborgen repeterende patronen, van heel klein (atoom) tot heel groot (meta-universum) te duiden en de huidige tijdgeest te leren begrijpen.

Fay van Ierland: Over bestuderen van De Geheime Leer, ook De Mahatma Brieven: je moet nieuwe hersenpaden maken. Dat aanmaken van die nieuwe hersenpaden, daarbij wordt een oude manier van denken, op jezelf gericht, vervangen door ontvangend denken. Waarbij je denken iets kan opvangen wat je laat zien, wat je inzicht geeft, in wat zij je aangeven. Zonder die verandering in je denken kun je er eigenlijk niets van begrijpen.

We zijn het zelf die de golfbewegingen, schommelingen op aarde veroorzaken en het hangt samen met hoe we het leven interpreteren. Een nieuw perspectief, een perspectiefwisseling, een nieuw paradigma ontstaat door de heilige boeken te bestuderen, te herinterpreteren. De verbeeldingskracht wordt daardoor gestimuleerd.

Sinds de scheiding van kerk en staat in Nederland in 1795 door de Fransen werd ingevoerd heeft de Staat de besturing van Nederland geleidelijk geheel overgenomen. Of met andere woorden de invloed vanuit Rome is geleidelijk door Den Haag en later door Brussel, lees het grootkapitaal overgenomen. In de 21 eeuw komt het verbinden van de twee kanten van één medaille, het bevorderen van de innerlijke harmonie (wet van harmonie) centraal te staan. Om harmonie te bereiken vormt de psychosynthese van Roberto Assagioli als het ware de derde weg tussen de geestesdrift van Carl Jung en de seksuele drift van Sigmund Freud.

Het morele kompas biedt net als het enneagram, de psychologie van Carl Jung en van Roberto Assagioli, de I Ching (boek van Rudolf Ritsema, Stephen Karcher) een mogelijkheid om het zelfbewustzijn, de zelfkennis, het bewustzijn te verruimen. Het 5D-concept laat zien dat aan deze modellen hetzelfde balansmechanisme, Wet van harmonie ('Zelfregulering en Creativethink') ten grondslag ligt. Uiteindelijk gaat het er om met behulp van deze methoden een non-lokaal, een niet dualistich bewustzijn te bereiken. Het 5Ddenkraam laat net als de levensboom en het enneagram zien dat het goede nieuws is dat er een zelfregulerend (zelfreinigend, zelfgenezend, zelfhelend) vermogen in het universum zit ingebakken. Het gaat er om de schijnwaarheden in het leven, de ingebakken clichés te demystificeren. Of met andere woorden datgene waartegen we vechten definieert ons even duidelijk als datgene waarvoor we ons inzetten.

De 5e macht, lobbyisten op aarde staan diametraal tegenover de verborgen 5e Dimensie, het metafysische perspectief in de hemel.

Hans Wansink plaatst in zijn recensie van het boek Dark money The Hidden History of the Billionaires Behind the Rise of the Radical Right, De Duistere krachten in het Westen tegenover Zwart Rusland de stem van Svetlana Alexijevitsj uit het Oosten. De oplossingsrichting die de esoterie aanreikt om het conflict tussen Oost en West te verkleinen is al millennia bekend en heeft betrekking op dat niemand twee heren kan dienen en beiden tevreden stellen. Esoterici houden zich niet met hun eigen naïeve utopie bezig. Het sprookje van Hans Christian Andersen laat zien dat zijn hovelingen juist hielpen om de keizer van nieuwe kleren te voorzien. Is het, om de continuïteit van een organisatie, de BV Nederland te waarborgen, niet beter dat de hofhouding de ministers voor de valkuil van de nieuwe kleren van de keizer tracht te behoeden?

We The People ‘Zo hebben de Founding Fathers het bedoeld’ (Laila Frank De Groene Amsterdammer 28 februari 2019 p. 28-33):
Dat gevoel van machteloosheid van de kleine man tegen het grote systeem lijkt de activisten vreemd. Al is de opgave reusachtig en de weg lang, het vertrouwen in hun eigen vermogen om verandering te brengen is groot. Bij de progressieven wordt dat optimisme mede gevoed door de beweging tegen Trump en zijn agenda. Maar bovenal geldt voor iedereen die ik spreek het vertrouwen in Amerika, in de grondwet en in die magische drie eerste woorden ‘We The People’. Amerika, dat zijn zij. Niet de machthebbers, niet de lobbyisten en al zeker niet het grote geld.
Vanuit alle politieke hoeken willen Amerikanen de macht weer terug waar die hoort: bij het volk. Ze willen een einde aan duistere partijdonaties en het gerommel met grenzen van kiesdistricten.
Terry Godard daarentegen trok niet aan het langste eind. De Arizona Free Enterprise Club, een super-PAC uit de portemonnee van de gebroeders Koch, zette een duur team van advocaten op de zaak. Feilloos vond het team de zwakste schakel in de operatie Outlaw Dirty Money: een tiental voor de eindsprint ingehuurde enquêteurs uit aangrenzende staten. Een noodgreep van Godard: in Arizona was betaalde hulp vrijwel allemaal opgekocht door Silicon Valley-miljardair Tom Steyer die een project over duurzame energie in Arizona op de kaart wilde zetten. ‘Nog zo’n naam die Republikeinen onmiddellijk doet tekenen bij het kruisje’, zegt McQueen.
Gouverneur Ducey, bekend om zijn banden met de
gebroeders Koch, reageerde met de instelling van een wet die steden verbiedt transparantie te eisen. Bescherming van privacy én van de vrijheid van meningsuiting, aldus de wetgever. De strijd tussen de stem van de bewoners en de macht van Ducey bevindt zich daarmee in een patstelling. Het is wachten tot een van tweeën de zaak voor de rechter zal brengen.

Robert Kennedy: “Energiegiganten ontwrichten de democratie” (23-06-2015):
Waarom krijgen de oliegiganten dan zoveel subsidie? “Omdat de democratie in de Verenigde Staten een farce is. We hebben in ons land twee broers, de Koch brothers, met enorme belangen in vastgoed en olie. Zij steken zoveel geld in de Republikeinse campagne dat ze de macht kunnen opkopen. In de congresverkiezingen van eerder deze maand staken ze 300 miljoen dollar. ‘De allerbeste investering is een investering in een politicus,’ is hun instelling.

In Amerika wordt in naam van de vrijheid de democratie afgebroken.
Herman Lelieveldt (Volkskrant 14 juni 2008): Bush en Cheney concentreerden de macht in het Witte Huis ten koste van ministeries en instellingen en perfectioneerden het regeren bij decreet. Door het creatieve gebruik van executive orders en signing statements wisten zij de bemoeienis van het Congres tot een minimum te beperken en de oppositie van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat te omzeilen. De machtsgreep van Bush is niet onopgemerkt gebleven. Volgens de journalist Charlie Savage in zijn boek Takeover beleeft Amerika na dertig jaar weer de terugkeer van de imperial precidency, het keizerlijke presidentschap. Matthew Crenson en historicus Benjamin Ginsberg durven de handelwijze van Bush in hun boek Presidential Power. Unchecked and unbalanced, zelfs misdadig te noemen. Dat werpt een nieuw licht op het vermeende falen van Bush als president. Het is veel te eenvoudig om dat toe te schrijven aan zijn neoconservatieve ideologie. Veel belangrijker is het dat Bush als president te weinig tegenspel (lees tegenwicht) en debat georganiseerd heeft daarmee een van de mechanismen voor goede democratische besluitvorming geschonden heeft.

‘Ongelijkheid en Sociale uitsluiting’, 'Tweedeling in de maatschappij en Xenofobe krachten, afbraak van de solidariteit dragen voor een belangrijk deel aan de actuele vraagstukken bij. Synthese, het 'en-en' vindt door reflectie, wisselwerking via het Verticale (Causaal non-dualistische) en Horizontale (Grof subtiele) bewustzijn plaats. Het driehoekige diagram van Roberto Assagioli toont dat synthese met name via het verticale bewustzijn plaats vindt.

Zowel de identiteitspolitiek van de EU als de organisatiecultuur van de EU organisatie houdt zich met disidentificatie en identificatieprocessen bezig. Disidentificatie, Meditatie-Diagram van Blavatsky, die Roberto Assagioli (hoofdstuk 5.3) toepast. Het sluit bij de ommekeer, een paradigmawisseling in het denken, een bewustwordingsproces aan. Er geldt van je hart geen moordkuil maken. Andere oplossingen die de paradigmawisseling weergeven:

Quasideeltjes zijn een nieuwe categorie deeltjes, die het wellicht mogelijk maken de hypothese van het bestaan van Aions - Aeonen - Eonen te duiden, om dus op langere termijn het inzicht in Akasa te verdiepen. Maar het terrein van de verborgen 5e dimensie ('Waarnemer = Waargenomene'), de Kwintessens blijft een complex vraagstuk, waarvoor de hypothese ‘Geest = Licht = Creativiteit’ geldt. Het meditatie-diagram van Blavatsky maakt het mogelijk 'Waarnemer = Waargenomene', de dualiteit op te heffen.

Wat betreft ‘Geest = Licht = Creativiteit’ verwijs ik graag naar het boek Hebben wij een ziel? Zo ja, waar dan? (p. 43 en hoofdstuk 16 p. 291) van Gerrit Teule.

Eudaimonia heeft betrekking op de 4e Dimensie van de Zwaartekrachtruimte die Gerrit Teule in zijn boek Hebben wij een ziel? of van het Blokuniversum waar Jim van de Heijden gebruik van maakt. Het blokuniversum is niet volledig gedetermineerd, zoals Wim Rietdijk tracht te bewijzen. Het is onze vrije wil, het is het vermogen van de mens zich aan de veranderende omgeving aan te passen en de mogelijkheid van creativiteit die het leven zinvol maakt. Creativiteit, verbeeldingskracht (imaginatie) zorgt dat het lichtpuntje aan het eind van de tunnel feller gaat schijnen. De gangbare methode om de wils- en verbeeldingskracht te verenigen is yoga, contemplatie, meditatie.

Het model van Robert Dilts bestaat uit de hiërarchie van 6 logische niveaus. Iedereen leeft, bewust of onbewust tegelijkertijd op de 6 niveaus. Het model gaat er vanuit dat zaken van een niveau op de onderliggende niveaus doorwerken. De kernvraag is op welk niveau is er een probleem?
Modelregels:
- Een hoger niveau organiseert de informatie op onderliggende niveaus.
- Verandering op een lager niveau (macht van het ego) kan verandering op een hoger niveau (hogere Zelf) teweeg brengen.
- Verandering op een hoger niveau zal veranderingen op lagere niveaus teweeg brengen.

De ruimte tussen mensen heeft in het rapport 'E i V' op het thema De Ander als spiegel betrekking.

Als de persoonlijkheden (lagere manas of stoffelijke denkvermogens) uitsluitend door hun hogere alter ego’s zouden worden geïnspireerd en verlicht, dan zou er weinig onvolmaaktheid in de wereld zijn (H.P. Blavatsky Een toelichting op de De geheime leer: stanza’s I-IV p. 60).

In het onderzoeksrapport ‘E i V' komt duidelijk naar voren, dat de kwintessens van de universele esoterie op de negatieve dialectiek is gebaseerd. De grondslag van de esoterie: ‘Er is niets nieuws onder de zon.’

De humanistische psychologie van Maslow, het Ei van Assagioli en het metamodel in NLP brengen het 1e, 2e en 3e grondbeginsel (hypothese) van de theosofie tot uitdrukking. Maslow belicht in het bijzonder het 1e grondbeginsel ‘het onkenbare’, namelijk transcendentie, dat wat de mens overstijgt. De transpersoonlijke psychologie van Roberto Assagioli legt de nadruk op synthese, het 2e grondbeginsel verschijnen en verdwijnen (identificatie en disidentificatie) en bij NLP komt de systeemhiërarchie, het 3e grondbeginsel duidelijk naar voren.

De problemen in het Westen hangen samen met wat Fathali Moghaddam signaleert:
Grootste gevaar
Het grootste gevaar van terroristen schuilt niet in het aantal dodelijke slachtoffers dat ze maken, zegt Moghaddam. 'Dat zijn er relatief weinig. Alleen al in de Verenigde Staten komen jaarlijks 10 duizend mensen om het leven door automobilisten die onder invloed rijden en vallen er 30 duizend doden bij schietincidenten. Toch wordt de oorlog niet verklaard aan de dronken automobilist of de wapenhandelaar.
'Het grootste gevaar schuilt erin dat de oorlog die we voeren tegen Al Qaida en IS op den duur onze democratie zal ondermijnen. Terroristen, die onze open samenleving haten, zijn daar op uit.
Ik maak me zorgen over de oorlogsretoriek die veel politici gebruiken. In tijden van oorlog zijn drastische maatregelen immers al snel gerechtvaardigd.

Het bestuurdersgelul komt in het rapport 'E i V' met de kwalificatie struisvogelpolitiek overeen. Of met andere woorden zoals Peter de Waard het in zijn column Deelt Zuckerberg ook dimes uit? (Volkskrant 4 december 2015 p. 19) stelt:
Nu heeft angst voor de duivel in het hiernamaals plaatsgemaakt voor status in het huidige leven. Eigenlijk is filantropie de ultieme vorm van narcisme.

De 'Derde weg' heeft in het onderzoeksrapport 'E i V' op de relatie tussen 'Chaos - Gaia - Eros' en het Eeuwig 'Goede - Ware - Schone', op de synthese tussen 'vrouwelijk en mannelijke' energie betrekking.

Het Viertal moet het hogere of het lagere zijn, de hemelse - of de aardse Tetraktis (zie de volmaakte kubus van Freek van Leeuwen). Voor de menselijke evolutie is een chip van Miguel Nicolelis niet nodig. We zullen het echt zelf moeten doen. Al zijn er natuurlijk apps waarmee je je leven kunt veraangenamen.

In het rapport 'E i V' staan niet de organisatieadviseurs centraal, maar het Ken uzelve. De overheid daarentegen beoogt het moreel kompas met behulp van nudging op te krikken of te manipuleren. In de kern gaat het om een cultuuromslag, die het evenwicht, de harmonie herstelt.

Met behulp van het maskerkwadrant is het mogelijk ons van onze conditioneringen bewust te worden en onze vrijheid te herwinnen. We laten zien hoe het mogelijk is ons weer met de natuurlijke kringloop te verbinden. Bij het 'Ken uzelve' gaat het om het ik en de ander. Doorzie uw eigen mogelijkheden, beperkingen en grenzen. Het leert je regisseur te worden van je eigen leven.

Het maskerkwadrant maakt het weloverwogen eigenbelang, het egoïsme zichtbaar en laat zien dat we in een loop (schizofrenie) terecht kunnen komen wanneer we niet meer met onze spirituele bron zijn verbonden.

Freek van Leeuwen maakt van het begrip zelfverwerkelijking (zelf-ontplooiing) gebruik. In zijn boek De Levensweg (p. 77, 90 en 193) past hij het cybernetische model toe. De kubus en de bol van Freek van Leeuwen drukken op een vergelijkbare manier het leerproces van de mens, de relatie tussen microkosmos en macrokosmos uit. Met behulp van de kubus of de bol is het mogelijk de samenhang tussen de Big five, Big seven en Big nine, de telling van Pythagoras uit te beelden.

De cirkel, de mandala symboliseert de eenheid tussen de innerlijke en uiterlijke wereld, de 'micro- en macrokosmos'. De lemniscaat verbindt de horizontale cirkel met de verticale cirkel en symboliseert de bewust of onbewust ervaren werkelijkheid. Het leven is een continu ervaringsproces, dat tracht knelpunten in de gewenste richting bij te sturen. Het leven laat zien hoe een crisis ontstaat, maar ook kan worden opgelost. Elk mens schrijft zijn eigen levensverhaal. Of met andere woorden ‘het gaat om de moraal van ons levensverhaal’.

Benjamin Adamah schrijft in zijn boek Nulpunt Revolutie over Adam Kadmon ons zuiver negentropische alter ego (p. 61).
Macrokosmos: Dat deel van het (universeel) bewustzijn dat ‘Dat wat geen buiten kent’ als domein heeft en de materialiteit-actualiteit als bereik.
Microkosmos: Dat deel van het (universeel) bewustzijn dat ‘Dat wat geen binnen kent’ als domein heeft en de immaterialiteit-actualiteit als bereik.
P. 113: Nul is op te vatten als een zwart gat/oerknal-correlaat dat de ‘pomp' (tzimtzum) of het ‘hart’ (tzimtzum) vormt van de scheppingsgolf en ether of akasha in beweging zet. Nul is vanuit een dynamisch perspectief een omslagpunt waar Dat wat geen buiten kent (positief iets; + 1) voorkomt uit de dimensieomslag van Dat wat geen binnen kent (negatief iets; - 1).
P. 116: Martin Heidegger: Een gebeurtenis is het kruispunt waarop Zijn en menszijn elkaar in correlatieve nood ontmoeten. Voor het gemak heb ik dit snijpunt daarom een Heidegger-knoop genoemd.
P 228: In de natuur bestaat er een evenwicht tussen fluctuaties van entropie en negentropie (informatietheorie).

In risk management, negentropy is the force that seeks to achieve effective organizational behavior and lead to a steady predictable state.

Het is aannemelijk dat het bereiken van synergie tussen eicel en zaadcel, het 1 + 1 = 3 effect op aarde makkelijker is te bereiken dan synthese in de hemel.

Met de kool en de geit sparen wordt vaak geen echte meerwaarde gecreëerd. Wel kan consensus ontstaan, wanneer twee meningen die eerder met elkaar botsen, een beter derde idee opleveren. Het zogenaamde 1 + 1 = 3, het synergie-effect.

Het eenwordingsproces in Europa stagneert. De sterke groei van het aantal nieuwe leden betekent niet automatisch dat daarmee ook synergie-effecten in dezelfde verhouding toenemen. Het marktdenken blijft de spil waar alles om draait en niet de suggestie van Tiny Kox het accent te verschuiven naar een vooral democratisch en sociaal Europa. De politiek is niet langer langs sociaal-democratische breuklijnen georganiseerd.

Adorno en Levinas vertegenwoordigen de continentale filosofie. De negatieve dialectiek van Theodor W. Adorno (kies: 6 – kritische theorie – Adorno) sluit op de waarheidsvinding, de paradigmawisseling in het rapport 'E i V' aan.

Het boek Spinoza's achtbaan (p. 9) van Erik Bindervoet en Saskia Pfaeltzer en het boek Politieke emotie - waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan (p. 28-31) van Martha Nussbaum worden besproken in de bijlage Sir Edmund van de Volkskrant 20 december 2014. Wat betreft het thema 'Voelen en Denken' (Gnosis) sluiten beide boeken nauw op elkaar aan en vormen een cruciaal puzzelstukje in het rapport 'E i V'. Of anders gezegd de oplossing die grote spirituele leiders aanreiken sluiten beter aan op de menselijke zwakheden, het menselijk tekort , dan de politici die zich beperken tot het bevredigen van het koopkrachtplaatje van hun clièntele (eigen achterban).

In het leven gaat het niet alleen om lichamelijke gezondheid, maar ook om geestelijke gezondheid, het goed onderhouden van de neurale netwerken. Bij Johannes Heinrich Schultz ligt het accent op het mentale vlak en bij Wim Hof (Iceman) op de fysieke kant. Zowel Johannes Schultz als Wim Hof gebruiken trainingsmethoden die van invloed zijn op het autonoom zenuwstelsel. Autogenic training restores the balance between the activity of the sympathetic (flight or fight) and the parasympathetic (rest and digest) branches of the autonomic nervous system. This has important health benefits, as the parasympathetic activity promotes digestion and bowel movements, lowers the blood pressure, slows the heart rate, and promotes the functions of the immune system.

Het zelf-bewustzijn en het non-lokale bewustzijn zijn complementair. Het betekent uiteindelijk dat Geest en Lichaam, geesteswetenschappers en natuurwetenschappers gelijkwaardig aan elkaar zijn. De mens kan polariseren omdat er polariteiten bestaan.
In een compositie wordt een dissonant meestal gevolgd door een consonant.
Dit geldt ook voor de psychologie waar
cognitieve dissonantie lijnrecht tegenover cognitieve consonantie staat.

In het rapport ‘E i V’ wordt de relatie ‘Absoluut en Relatief’ aan de hand van Ain-Soph (Parabram, éne Werkelijkheid) en het Ether-paradigma (Het paradigma van de relatieve ether) verklaart. De relatie ‘Absoluut en Relatief’ berust op het principe van complementariteit dat al door Heraclitus naar voren is gebracht en heeft op de ‘eenheid der tegendelen’ ('These + Antithese = Synthese', Hindoe-trimurti) het overbruggen van tegenstellingen betrekking.

De éne werkelijkheid heeft net als bij Ayurveda op de "kennis van het leven", de oerbron, de 11e dimensie En-soph betrekking. De oerbron manifesteert zich middels het eeuwige nu.
De verborgen 5e Dimensie, de verticale as, de Axis mundi, de Staf van Hermes, de gouden keten van Homerus, de staf van Mercurius, Sutratman (levensdraad), draad van Ariadne, Caduceus, Levensladder, Esculaap, de kosmische Lichtzuil en ook de Middenzuil van de levensboom.

De Staf van Hermes, de Axis mundi wordt beschouwd als de sleutel en de weg van persoonlijke (spirituele) ontwikkeling, oftewel in onze kern, de levensbron draait het nog steeds om de Gulden middenweg, de 'Hoofdroute'. De “staf” (p. 96) waarmede het goddelijke kind de volkeren zal hoeden, is natuurlijk de caduceus van Hermês, de voorbeeldige schaapherder van de zielen. In de oudere mythologie vindt men deze magische staf in de hand van Neb, de God van wijsheid en “de bewaarder van de scepter van kracht”.

Hoe komen we los van onze conditioneringen (nurture)?
Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid, entelechie, een blauwdruk in de natuur sprake is. Volgens Jared Diamond zijn religies uitgevonden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Om de kwaliteit van de besluitvorming in organisaties te verbeteren dient niet het Angelsaksisch model, maar het Rijnlands model centraal te worden geplaatst. Er is behoefte om aan religie opnieuw inhoud te geven. Of met andere woorden het is wenselijk dat aan de bekende emotionele, mentale en lichamelijke dimensies een
spirituele dimensie wordt toegevoegd.

Zie ook:

Boeken:

Externe Links

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.